het bliksem onderzoek - bazalt · les 1: voorlezen + 4 strategieën modelen les 2: stillezen,...
TRANSCRIPT
HET BLIKSEM ONDERZOEK
Begrijpend Lees Instructie
Kan
Strategisch En Motiverend
BLIKSEM
Aan de orde komt
Wat houdt BLIKSEM-aanpak in?
door: Willy van Elsäcker (HCO)
Wat zijn de resultaten na twee jaar onderzoek op 40 scholen?
door: Mienke Droop (EN)
Feestelijke afsluiting
De leerkrachten en leerlingen die deelgenomen hebben aan het BLIKSEM-onderzoek, als controleschool of als experimentele school
Dank aan
De scholen die de BLIKSEM-aanvraag mede ingediend hebben: De Springbok (Pretoriusstraat) De Waalse Louise de Coligny De scholen van de schoolbestuur
‘De Zwerm’
Dank aan
De stagiaires: Annemieke Roeleveld Aliza Plas Maaike Poulus Laura van Leeuwen Mariël van der Horst Nanda Patje
Dank aan
Saai Lage scores op begrijpend lezen Strategieën vaak doel, geen middel Teveel strategieën Geen transfer naar zaakvakken Strategie-instructie (modeling) is
moeilijk voor leerkrachten
Problemen met methodes
‘Strategies are important, but they are boring
when used in isolation’ (Guthrie, 1996)
De correlatie tussen strategiegebruik en leesmotivatie is hoog (van Elsäcker, 2002)
Interactie en metacognitieve vaardigheden zijn belangrijk bij begrijpend lezen (Pressley, 2006)
Onderzoek
Onderzoek
Veenman/Van der Stel (2011):
Metacognitieve vaardigheden kunnen verbeteren als:
1. strategieën worden aangeboden en geoefend in betekenisvolle taak
2. het nut van het gebruik van de strategieën duidelijk wordt uitgelegd
3. de metacognitieve instructie over langere tijd wordt gegeven
De BLIKSEM-aanpak
voor
groep 5 t/m 8
De scholen die na het onderzoek in groep 5 en 6 door wilden gaan met BLIKSEM en mede hebben geïnvesteerd in de ontwikkeling voor groep 7 en 8
Dank aan
Kern van de BLIKSEM-aanpak
Modelen = hardop denkend voordoen
Door te modelen in betekenisvolle context (voorlezen!) zien kinderen hoe een volwassene nadenkt tijdens het lezen. Interactie is hierbij cruciaal!
Daarna oefenen met eigen leesboek.
Videofragment modelen
Strategie 1, 2, 3 en 4
Modelen met
geeltjes of met
het digitale
schoolbord
Het eerste voorleesboek gr 5
Juffrouw Pots
door Tosca Menten
Het eerste voorleesboek gr 6
Tom Piekepol
en de schat van
Kartoni
door Tosca Menten
Het eerste voorleesboek gr 7
De zwarte rugzak
door Abbing &
Van Cleeff
Het eerste voorleesboek gr 8
Oorlogsgeheimen
door Jacques
Vriens
De strategieën
0. Voorspellen
1. Voorkennis activeren, relaties leggen
2. Monitoring: Begrijp ik wat ik lees?
3. Woorden leren uit het verhaal
4. Visualiseren/Schema maken
5. Vragen stellen/Verwijs- en signaalwoorden
6. Hoofdgedachte bepalen in één zin
7. Samenvatting maken in drie zinnen
8. Mening geven
Organisatie BLIKSEM
BLIKSEM is een geïntegreerde methode
Geïntegreerd met voorlezen, zelfstandig technisch lezen en zaakvaklessen
Bliksem in gr 5 en 6
Drie keer per week:
1. Start
2. Voorlezen, 2 of 3 strategieën modelen
3. Stillezen (15 min.), strategieën toepassen, formulier invullen
4. Nabespreking
1 x per week strategieën toepassen bij zaakvakles
Bliksem in gr 7 en 8
Per week:
Les 1: Voorlezen + 4 strategieën modelen
Les 2: Stillezen, leerlingen passen 4 strategieën toe, vullen formulier in
Les 3: Alleen voorlezen
Toepassen bij Zaakvaklessen of teksten Nieuwsbegrip (2 of 3 x per week)
Laatste boek in groep 8: kinderen kiezen zelf hun strategieën
Behalve de leeslessen zijn er:
Oefenteksten (6 x per jaar)
Toetsen begrijpend lezen (3 x per jaar)
Strategietoetsen (3 x per jaar)
Reflectielessen (2 x per jaar)
Rapportcijfer bepalen m.b.v.
Landelijke, genormeerde toets:
Cito-toets (1x p.j.)
Methodegebonden toetsen:
Toets-teksten Begrijpend Lezen (3x p.j.)
Strategietoets (3x p.j.)
Observaties door de leerkracht:
Mappen met strategiebladen bekijken
Observaties tijdens de leesles
Enkele reacties leerkrachten
Bliksem geeft houvast en duidelijkheid hoe je begrijpend lezen aantrekkelijk en leuk kunt maken
Geeft besef wat begrijpend lezen inhoudt
Kinderen denken meer na over de tekst en moeilijke woorden
Het is een voordeel dat kinderen oefenen met boeken op hun eigen niveau
Problemen van leerkrachten
Het kost teveel tijd
Ik kan niet controleren of de leerlingen het goed gedaan hebben, want ik heb niet alle boeken gelezen
Pluspunten
Aantrekkelijke voorleesboeken uit de Ned. kinderliteratuur
De meeste leerkrachten vinden de methode motiverender dan de reguliere methodes
De aanpak is bij elke tekst te gebruiken
Kostenaspect: minder duur
Het onderzoeksrapport
Het onderzoek
Subsidie in kader van programma Onderwijs Bewijs (Ministerie OCW)
Programma Onderwijsbewijs: experimentele opzet was eis van ministerie
Tweejarig, longitudinaal onderzoek in groep 5 en 6
Onderzoeksvragen
Wat is het effect van de Bliksem- aanpak op het begrijpend lezen en het technisch lezen van kinderen in groep 5/6?
Zijn er differentiële effecten voor kinderen die verschillen in achtergrond (SES), leeftijd, taalachtergrond, (technisch) leesvaardigheid, woordenschat?
Proefgroepen
40 scholen in Den Haag e.o.
Experimentele groep: 34 groepen 5
Controle groep: 28 groepen 5
Duur onderzoek: 2 jaar; het onderzoek gaat door in groep 6
Overzicht van leerlingen
Drie meetmomenten
Begin groep 5 (nulmeting)
Eind groep 5 (tussenmeting)
Eind groep 6 (eindmeting)
Toetsen door testassistenten
Begrijpend lezen: Pirls + toets van Schellings & Aarnoutse
Technisch lezen: CITO DMT
Woordenschat: CITO Woordenschat
Leesmotivatie: Vragenlijst
Kennis van strategieën: Vragenlijst
Non verbaal IQ: Raven
Observaties
Tweemaal (in najaar en voorjaar):
1ste keer - Observatie in de klas: Voeren de leerkrachten de Bliksem-aanpak uit zoals bedoeld? En hoe werken de kinderen?
2de keer - Predominant Activity Sampling (o.a. Hoeveel tijd besteed aan strategie-instructie?)
Statistische analyses
Multiniveau-analyses
Met als niveaus Klas en Leerling
Resultaten (1)
Kennis van leesstrategieën
Leerlingen in Bliksemgroep scoren begin groep 5 lager dan de leerlingen in de controle groep
Eind groep 5 gaan Bliksem-leerlingen significant meer vooruit ten opzichte van voormeting en in groep 6 nog meer
Resultaten (2)
Begrijpend lezen strategietoets
Bliksemgroep scoort begin groep 5 lager dan controlegroep
Eind groep 5 geen significant verschil in leerwinst tussen bliksemgroep en controle groep
Eind groep 6 is het verschil in leerwinst t.o.v voormeting wel significant in het voordeel van de Bliksemgroep
Resultaten (3)
Begrijpend lezen Pirls
Bliksemgroep scoort begin groep 5 lager dan controlegroep
Eind groep 5 geen significant verschil in leerwinst tussen bliksemgroep en controle groep
Eind groep 6 is het verschil in leerwinst t.o.v. voormeting wel significant in het voordeel van de Bliksemgroep
Resultaten (4)
Begrijpend lezen Pirls - deeltoetsen
Voor verhalende tekst, zelfde resultaat als voor gemiddelde score
Voor informatieve tekst: geen significante verschillen
Resultaten (5)
Leesmotivatie
Geen verschillen bij de voormeting
Geen verschillen in leerwinst over tijd
Resultaten (6)
Technisch lezen – DMT
Bij voormeting scoort Bliksemgroep gemiddeld lager dan controle groep
Eind groep 5 geen significante verschillen in leerwinst
Eind groep 6 Bliksemgroep boekt significant meer leerwinst ten opzichte van controlegroep
Resultaten (7)
Woordenschat
Bij voormeting scoort Bliksemgroep gemiddeld lager dan controle groep
Eind groep 5 en eind groep 6 geen significante verschillen in leerwinst
Resultaten (8)
Achtergrondkenmerken
Meisjes behalen betere resultaten dan jongens op technisch en begrijpend lezen
Opleidingsniveau ouders: leerlingen met ouders met hoger opleidingsniveau behalen betere resultaten
Etniciteit: autochtone leerlingen behalen betere resultaten dan allochtone leerlingen
Resultaten (9)
Achtergrondkenmerken
In sommige gevallen versterkt effect van klascompositie, met name proportie leerlingen met leerlinggewicht 0.3
Resultaten (10)
Achtergrondkenmerken
In geen enkel geval interactie gevonden met interventie-effect, d.w.z. de gevonden effecten van de Bliksem-aanpak gelden voor de groep in het algemeen en niet voor een groep in het bijzonder
Observaties/gesprekken
Veel BLIKSEM-leerkrachten voeren de lessen rond het voorleesboek uit zoals bedoeld
Ze vinden de aanpak in het algemeen motiverend
De zaakvakles wordt vaak overgeslagen
Op sommige scholen continuïteit een
probleem
Eindconclusie
Redelijk groot positief effect op kennis van leesstrategieën.
Positieve effecten op twee toetsen begrijpend lezen en technisch lezen. Deze effecten zijn klein maar significant.
Geen effect op woordenschat en leesmotivatie, gemeten met vragenlijst, ondanks overwegend positieve reacties van leerkrachten.
Stand van zaken
Aanpak wordt nu uitgeprobeerd in groep 7, in jan. 2013 is ook gr 8 gereed
Bliksem werkt minstens even goed als andere methodes en op een aantal punten zelfs beter. We denken dat BLIKSEM voor scholen met een bepaalde visie op lezen een goed alternatief is
We zoeken naar mogelijkheden om BLIKSEM landelijk uit te geven
Meer informatie bij
Over de aanpak:
Willy van Elsäcker:
email: [email protected]
mobiel: 06-23041356
Over het onderzoek:
Mienke Droop
email: [email protected]