Het klimaat in de afgelopen en komende 100 jaar

Astra Alteria, Ede

19 mei 2014

Peter Siegmund

KNMI / Klimaat

Overzicht• Het klimaat van de afgelopen 100 jaar

• Het klimaat in Nederland• Het broeikaseffect• Klimaatmodellen• Oorzaak klimaatveranderingen afgelopen 100 jaar

• Het klimaat in de komende 100 jaar

• KNMI Klimaatscenario’s 2006

Klimaatverandering in het verre verleden: de temperatuur

Natuurli jke klimaatfactoren 20e eeuw

Vulkaanuitbarst ingen

Zonne-activiteit El Niño

Temperatuurveranderingen: waarnemingen

Waarnemingen: sneeuw, ijs, warmte in oceanen, zeespiegel

Bijdragen aan zeespiegelstijging

IJsoppervlak in het Noordpoolgebied

1980,sept.

2012, sept.

Minder gletsjers, minder permafrost

Emanuel, Nature, 2005

Tropische cyclonen:toename in intensiteit en levensduur, niet in aantal

zeewater temperatuurPotential Destructive Index

N. Atlanische Oceean Westelijke Grote Oceaan

Overzicht

• Het klimaat van de afgelopen 100 jaar• Het klimaat in Nederland• Het broeikaseffect• Klimaatmodellen• Oorzaak klimaatveranderingen afgelopen 100

jaar• Het klimaat in de komende 100 jaar• KNMI klimaatscenario’s 2006

12

Nederland warmt sneller op dan wereldgemiddeld (1)

Temperatuur in Nederland en wereldgemiddeld

Nederland warmt sneller op dan wereldgemiddeld (2)

Waarom?

• Meer westenwind in late winter en vroege voorjaar

• Meer zonnestraling in voorjaar en zomer, door

o schonere lucht

o (waarschijnlijk) afname van de bewolking

Overzicht

• Het klimaat van de afgelopen 100 jaar• Het klimaat in Nederland• Het broeikaseffect• Klimaatmodellen• Oorzaak klimaatveranderingen afgelopen 100

jaar• Het klimaat in de komende 100 jaar• KNMI klimaatscenario’s 2006

Het broeikaseffect

Toename van broeikasgassen

• Concentraties overtreffen in hoge mate de pre-industriele waarden

van de laatste vele duizenden jaren

• Toename van concentraties CO2, CH4 en N2O is hoofdzakelijk het

gevolg van de menselijke invloed

CO2 Methaan Lachgas

Koolstof uitstoot en opname, per jaar (1012 kg koolstof)

180

110

115

265

140Land use change

Fossil emissions

Atmosphere

Oceans

Terrestrial

Broeikaseffect op Aarde, Venus en Mars

Uit afstand tot de zon en het albedovolgt de temperatuur zonder broeikaseffect; het verschil met de werkelijke temperatuur is de bijdrageVan het broeikaseffect (bke)

Aarde: ≈ bke: 33 ºCopp.temp= 15 ºC

Venus: ≈ bke: 500 ºCopp.temp= 460 ºC

Mars: ≈ bke: 3 ºCopp.temp= -55 ºC

Overzicht• Het klimaat van de afgelopen 100 jaar• Het klimaat in Nederland• Het broeikaseffect• Klimaatmodellen• Oorzaak klimaatveranderingen afgelopen 100

jaar• Het klimaat in de komende 100 jaar• KNMI klimaatscenario’s 2006

Klimaatmodellen: ontwikkeling: ruimtelijke resolutie

zonnestraling

infrarode straling

Lage wolken: netto koelingHoge wolken: netto opwarming

Overzicht• Het klimaat van de afgelopen 100 jaar• Het klimaat in Nederland• Het broeikaseffect• Klimaatmodellen• Oorzaak klimaatveranderingen afgelopen 100

jaar• Het klimaat in de komende 100 jaar• KNMI klimaatscenario’s 2006

Menselijke en natuurlijke oorzaken

Modelsimulaties van klimaat van 20ste eeuw

Alleen natuurlijke oorzaken

Alleen toename broeikasgassen

Temperatuurverandering: attributie

Opwarming 1951-2010: oorzaken

Overzicht• Het klimaat van de afgelopen 100 jaar• Het klimaat in Nederland• Het broeikaseffect• Klimaatmodellen• Oorzaak klimaatveranderingen afgelopen 100

jaar• Het klimaat in de komende 100 jaar• KNMI klimaatscenarios’ 2006

Koolstof-uitstoot bij de vier IPCC-AR5-scenario’s

Scenario’s van de stralingsforcering

Klimaatverandering wereldwijd: waarnemingen en projecties

Temperatuur: projecties

RCP2.6 RCP8.5

Temperatuur: projecties

Veranderingen in temperatuur versus neerslag

Neerslag: projecties

RCP2.6 RCP8.5

Neerslag: veranderingen in extremen

Temperatuur en neerslag: veranderingen in Europa

Summer

Winter

Zeespiegel: waarnemingen en projecties

Onzekerheden, absoluut en relatief

IJs noordelijk halfrond september: projecties

RCP2.6 RCP8.5

Totale CO2 uitstoot versus verandering in temperatuur

Overzicht• Het klimaat van de afgelopen 100 jaar• Het klimaat in Nederland• Het broeikaseffect• Klimaatmodellen• Oorzaak klimaatveranderingen afgelopen 100

jaar• Het klimaat in de komende 100 jaar• KNMI klimaatscenarios’ 2006

Indeling van de scenario’s

Kenmerken van alle KNMI’06 scenario’s: Opwarming zet door Winters gemiddeld natter Heviger extreme zomerbuien Veranderingen in het windklimaat klein Zeespiegel blijft stijgen

Algemeen beeld

verandering in 2050 tov 1990

Temperatuur in Nederland

Neerslag in Nederland

Zeespiegelstijging Nederland

KNMI, 2008

CO2 concentrations, temperature and sea level continue to rise long after emissions are reduced