het laatste taboe - hersenletselteamutrecht.nl · praktijk hulp bij hersenletsel te maarn de...
TRANSCRIPT
Seksualiteit en intimiteit bij
Hersenletsel
Het laatste taboe
Lezing Hersenletselteam Utrecht 2010
Jenny Palm, 2010
Praktijk Hulp bij Hersenletsel te Maarn
De Maatschap, bureau voor
deskundigheidsbevordering hersenletsel
4 boeken: Veranderd Leven; Portemonnee
in de Diepvries; Leven na een Beroerte en
Omgaan met Hersenletsel
Jenny Palm
Jenny Palm, 2010
Seksualiteit en intimiteit
seksualiteit
Seksualiteit berust op
bepaalde menselijke
gevoelens en handelingen
van lichamelijke aard gericht
op een ander, die gepaard
gaan met lust en
opwinding.
intimiteit
Intimiteit is een vorm van
verbondenheid tussen twee
of meer personen. Deze
verbondenheid kan
lichamelijk, emotioneel of
spiritueel zijn.
Jenny Palm, 2010
Seksualiteit bij Hersenletsel
Weinig wetenschappelijk onderzoek ook vanwege taboe
Onderzoek moeizaam vanwege de grote diversiteit aan
ziektebeelden met bijbehorende verschillende stoornissen en
beperkingen en verschil in tijd die verstreken is na het ontstaan
van het hersenletsel
Onderzoek dat is gedaan vooral gericht op seksuele ontremming
Weinig onderzoek naar seksuele apathie
Weinig onderzoek naar seksualiteit binnen de relatie
Perspectief eigenlijk altijd de hersenletsel getroffene en niet de
“gezonde” partner
Jenny Palm, 2010
Seksualiteit is geen eenduidig
begrip, er zijn veel aspecten, o.a.
Seksuele lust of libido
Seksueel lichamelijke verschijnselen
Seksuele motoriek
Seksuele waarnemingen en gevoelens
Van Cranenburgh, B (2009) Functionele neuroanatomie van de seksualiteit, neuropraxis
Jenny Palm, 2010
Het driedelige brein
Archiniveau: arousel. reflex-erectie
(ruggenmerg); libido en lust
(hypothalamus)
Paleoniveau: emotie. Limbisch
systeem en basale ganglia (emoties
en de expressie er van)
Neoniveau: cognitie. Seksualiteit
kan niet losgezien worden van
cognities (gedachtes kunnen erectie
veroorzaken of juist laten
verdwijnen).
Van Cranenburgh, B (2009) Functionele neuroanatomie van de
seksualiteit, neuropraxis
Jenny Palm, 2010
NEO niveau (cognitie) Tekening van een vrouw met
hersenschade : angst, depressie en verwarring om wie ze
geworden is
Jenny Palm, 2010
Verandering van het seksleven na THL (Ponsford 2003)
Vermoeidheid 47%
Bewegingsbeperkingen 31%
Weinig zelfvertrouwen 31%
Onaantrekkelijk voelen 23%
Pijn 22%
Communicatiemoeilijkheden 21%
Verminderde sensibiliteit 19%
Relatieverslechtering 19%
Verminderde toegang tot sociale kontakten 19%
Verminderde behoefte en opwinding 17%
Gedragsproblemen 15%Jenny Palm, 2010
Hersenletsel getroffenen en hun partners vaak
niet tevreden met seksleven
Vaak afname van
seksuele activiteit
Soms seksuele
ontremming binnen de
relatie
Gemis aan intimiteit
wordt vooral door de
partner gerapporteerd.
Jenny Palm, 2010
intimiteit Fysiek
Bij lichamelijke intimiteit wordt in de eerste plaats gedacht aan seksuele omgang,
maar ook andere vormen komen voor: men slaat de arm om elkaar heen, men
zit zeer dicht tegen elkaar aan, men loopt gearmd. Het is van de cultuur
afhankelijk welke vormen van intimiteit worden geaccepteerd.
Emotioneel
Emotionele intimiteit houdt in dat men gevoelens met elkaar deelt, of dat men de
ander deelgenoot maakt van de eigen gevoelens.
Spiritueel
Spirituele intimiteit wordt wel ervaren door personen die een
levensbeschouwelijke of filosofische opvatting delen. De gemeenschappelijke
opvatting of ervaring schept dan een sterke band, waardoor men zich zeer
nabij de ander voelt.
Bron: wikipedia
Jenny Palm, 2010
Veranderingen in intimiteit en
seksualiteit door:
Lichamelijke factoren
Medische oorzaken
Veranderingen in persoonlijkheid en gedrag
tengevolge van hersenletsel
„Secundaire‟ gevolgen, zoals ook verandering in
rolpatronen
Jenny Palm, 2010
Verandering in rolpatronen
Binnen het gezin treden rolveranderingen
op die druk en spanningen met zich
meebrengen
Er is minder wederkerigheid in de relatie
Weinig onderzoek naar gedaan
Jenny Palm, 2010
Frontaal letsel speelt vaak een grote rol in de
problematiek van seksualiteit en intimiteit
Mediaal: het apathisch, initiatiefloze type
Orbitaal: het ontremde type
Dorso-lateraal: het inflexibele, gedesoriënteerde, gedesorganiseerde typeMeestal mengvormen
Jenny Palm, 2010
Seksuele ontremming bij
hersenletsel
Als het libido van een persoon sterker op de
voorgrond treedt dan men in de samenleving
als normaal of wenselijk beschouwt
Dit kan zich uiten in ongepast gedrag
Het inzicht en beoordelingsvermogen over wat
normaal en abnormaal is, kan verstoord zijn.
De controle over de aanwezige seksuele
impulsen raakt verstoord
Jenny Palm, 2010
Advies bij seksuele ontremming
Directief zijn: vertellen wat wel en wat niet
“mag”
Psycho-educatie
Gedragsmatige ondersteuning door inbouw van
een vertrager (voorbeeld van supermarkt en
kookwekker)
Incidenteel medicamenteuze ondersteuning
Partner steunen
Jenny Palm, 2010
Advies bij klachten over gemis
aan intimiteit
Partner serieus nemen
Uitleg geven aan hersenletsel getroffene indien
er nog iets veranderd kan worden
Uitleg geven wat niet meer veranderd kan
worden (vooral bij frontaal letsel)
In laatste geval vooral partner steunen en
hulpverlening zoeken.
Jenny Palm, 2010
Hulp bij Hersenletsel Maarn
Praktijkhouder drs. Jenny Palm
Drs. Rianne Petersen
Drs. Meike Molenveld
Drs. Judith Olthof
Jenny Palm, 2010