HGZO-congres 2016

Inspiratiebron voor het hbo-gezondheidszorg

Congresboek

Redactie: S. Colenbrander

M.G.J. Buijtenweg

VU Universitair Centrum voor Gedrag en Bewegen Team Zorgonderwijs

Faculteit der Gedrags- en Bewegingswetenschappen

Vrije Universiteit Amsterdam

Amsterdam

2016

Typografie: UCGB, Faculteit der Gedrags- en Bewegingswetenschappen, Vrije Universiteit Amsterdam © 2016 VU-UCGB, Faculteit der Gedrags- en Bewegingswetenschappen, Vrije Universiteit Amsterdam Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voorzover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16b Auteurswet 1912 j het Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351 zoals gewijzigd bij Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht, Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp. Voor het overnemen van één of meer gedeelten uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) dient men zich tot de uitgever te wenden.

3

Voorwoord

In vergelijking met andere landen is de zorg in Nederland van een hoog niveau. Met deze wetenschap zouden we ons huidige zorgstelsel niet hoeven te veranderen. Dit is helaas niet het geval. Door vergrijzing en ontgroening zullen de zorguitgaven trendmatig stijgen, terwijl er minder belastingbetalers zijn om de kosten te dekken. Ook in 2035 willen we dat goede zorg voor iedereen beschikbaar is. Gezondheidszorg bestaat uit cure, care en preventie. Concreet betekent dit: beter worden als je ziek bent, zo comfortabel mogelijk blijven leven als je nog niet beter bent of niet meer beter wordt, en voorkomen dat je ziek wordt. De benadering tot in het nabije verleden was/is voornamelijk gericht op cure en care, ofwel symptoomgericht. Deze manier van zorg is inefficiënt: voorkomen is nog altijd beter. We zien een verschuiving van naar meer preventie. Een andere ontwikkeling is dat er meer gekeken gaat worden vanuit de patiënt en integrale zorg belangrijker wordt. Een patiënt die na een ziekenhuisopname nog niet helemaal op de been is, heeft soms nog hulp nodig van de thuiszorg. Terwijl een dementerende oudere niet alleen behoefte heeft aan goede gezondheidszorg, maar ook aan dagbesteding. In ons huidig stelsel zijn de taken en verantwoordelijkheden verdeeld over verschillende partijen. Willen we meer in kunnen gaan op de wensen en behoeften van een patiënt, dan zullen partijen meer gaan samenwerken dan nu het geval al is. Huisarts, sportvereniging, buurthuis, ziekenhuis, supermarkt, buurman, familie en diaconale centra werken samen aan een gezonde levensstijl. Zoals in de congresaankondiging al staat wordt er zelfs al gesproken over ‘nieuwe zorg’, waarbij niet de ziekte of aandoening maar functioneren, veerkracht en eigen regie van de burger centraal staat: een verschuiving van ‘zorgen voor’ naar veel meer ‘zorgen dat’. Zorgen dat je gezond blijft door goede voeding en voldoende bewegen, zorgen dat je met je aandoeningen of handicap menswaardig kunt leven, zorgen dat… Alle veranderingen in zorg en welzijn vragen om andere, nieuwe vaardigheden van de mensen die in de zorg werken. De vraag naar breder, hoger en anders opgeleide zorgmedewerkers zal toenemen. En dus ook om goed zorgonderwijs en weten-schappelijk onderzoek. De inzet van Zorgpact ondersteunen wij van het VU Universitair Centrum voor Gedrag en Bewegen van harte. We werken graag mee aan een duur-zame ontwikkeling van de gezondheidszorg door opleiden van docenten. Daarbij maken we gebruik van de resultaten van wetenschappelijk onderzoek en de nieuwste inzichten. Onze opleiders en adviseurs weten wat er leeft in de veranderende gezondheidszorg en staan dicht bij de beroepspraktijk. Zij zijn vaak zelf uit de beroepspraktijk afkomstig of beschikken over expertise door praktijkgericht onderzoek. Op dit 16e HGZO-congres gaan we met de veranderingen in de gezondheidszorg aan de slag. Wat betekenen de vernieuwingen in de zorg voor ons zorgonderwijs en hoe leiden we de zorgprofessionals van de toekomst op? We delen inspirerende visies, succesvolle werkvormen en ook effectieve interventies om de studenten in de les snel aan de slag te krijgen. Ik hoop van harte dat je na het congres je veel inspirerende ideeën hebt opgedaan en er na het weekend mee aan de slag kunt gaan. Dominicus Kamsma Directeur VU Universitair Centrum voor Gedrag en Bewegen.

4

Welkom

Van harte welkom op de 16de editie van het HGZO-congres. Dit congres voor het HGZO (hoger gezondheidszorgonderwijs) wordt al sinds 2001 georganiseerd, tot nu toe altijd door EXPOSZ. Dit jaar is hier iets in veranderd. Ja, de locatie is nog altijd dezelfde, het mooie congrescentrum de Werelt in Lunteren. Net als anders ontmoeten en inspireren we elkaar twee dagen lang. Ook de twee hoofdlezingen zijn, welliswaar met andere sprekers, net zo veelbelovend als voorgaande jaren, maar daarover dadelijk meer. Er wordt ook weer een geweldig (en nog geheim) avondprogramma neergezet, dus daar zit ook niet de verandering in waarop ik doelde. Het aanbod van workshops is net zo interessant als voorgaande jaren en wordt weer volgens het principe ‘voor en door elkaar’ gedaan. Dus dat is allemaal oud en vertrouwd. De verandering zit hem in de organisator van het congres. Dit jaar wordt het HGZO-congres niet langer vanuit EXPOSZ georganiseerd, maar vanuit het UCGB, het VU Universitair Centrum voor Gedrag en Bewegen. Op 1 juni 2015 zijn de faculteiten Psychologie en Bewegingswetenschappen gefuseerd, en daarmee ook de professionaliseringscentra van deze faculteiten. Sindsdien werken wij als voormalige EXPOSZ-medewerkers samen met de medewerkers van het voormalige Onderwijscentrum-VU vanuit dit nieuwe centrum van de VU. Een iets groter centrum, maar met nog steeds een groot hart voor onderwijs. En zoals de directeur van het UCGB in het voorwoord beschreef met net zo’n groot hart voor goede zorg. Met trots wil ik in dit voorwoord de hoofdsprekers aankondigen. Op donderdag is dat Doekle Terpstra hij zal als aanjager van het Zorgpact gepassioneerd komen vertellen hoe hij vanuit het ministerie het belang ziet van een goede samenwerking met de innovatieve zorg en het onderwijsveld. Precies het raakvlak met dit congres. Op vrijdag zal Martijn Meeter een boeiende lezing geven over hoe onze leerlingen leren. Als hoogleraar onderwijskunde aan de VU en ook verbonden aan het UCGB zal hij de belangrijkste lessen vanuit de neuropsychologie van het geheugen met ons delen. Met alle onderwerpen van de info- en workshops waarover je in dit congresboek meer kunt lezen en een keuze in kunt maken kan het een gevarieerd en leerzaam congres worden. Het thema dit jaar is aan de slag, dus elke ronde levert je praktische handvaten op waar je meteen in je beroep mee aan de slag kunt. Ik wens je een inspirerend congres toe! Namens Sjoukje Colenbrander en de overige medewerkers van team Zorgonderwijs en UCGB, Geert Buijtenweg Coördinator HGZO-congres

HGZO-congres 2016 Inhoud

Inhoud

Voorwoord 3 Welkom 4 Algemene congresinformatie 7 Infoshops Onderzoek naar een beoordelingsinstrument van het kritisch denken achter evidence-based besluitvorming 9 Erica Baarends, Marike Hendriks Leer en Innovatie Netwerk 10 Carin de Boer Omgaan met feedback: de weerbare student 11 Marcel Bruist De kracht van talenten: de veelzijdige meerwaarde van docenten verpleegkunde in de praktijk 12 Katrin Gillis, Ann De Block Bedside briefing: een interventiestudie 13 Stef Janssens Buddy bij de wieg 14 Wendy Schoeters Concept mapping en klinisch redeneren, een uitdagende manier van leren en doceren 15 Paul Verhees Aan de slag met het nieuwe leren in aansluiting op Bachelor Nursing 2020 16 Wies ter Veld, Bianca van de Pol Summatief toetsen in de cloud! Kan dat? 17 Sigrid Vermin, Michel Spijkerman Samen leren in Learning Communities 18 Christian Wallner, Willeke Baronner Workshops Effectief aan de slag – belangrijk vs. urgent! 19 Martin Beld Aan de slag met probleemoplossend innoveren! 20 Jirka Born, Stan Buis

Inhoud HGZO-congres 2016

Coachen van studenten bij het uitvoeren van verpleeg-technische vaardigheden in een snel evoluerende zorgom-geving: Coach je student aan de hand van 8 basis-principes. Test zelf de tool en help ons deze te verbeteren! 21 Rik De Pauw of Ellen de Buysscher, Stef Janssens, Véronique Fromont EBP, wat moet je er mee? 22 Wouter Dijkshoorn, Marthe Heitbrink Bundel de kwaliteiten. Samenwerkend leren in succesvolle projectgroepen! 23 Allard Gerritsen, Marijke Leijdekkers Aan de slag met de voorbereiding 24 Judith Gerritsen, Liesbeth Neeskens Beeldend Presenteren 25 Levi Heimans, Lieke Hollander, Nicole Siers Aan de slag met de toetscyclus! 26 Mary Herboldt-Soudant, Susan Voogd Doceren is net topsport: Zelfregulatie 27 Vana Hutter Hoe InterProfessioneel Werkt je student? 28 Saskia Kattemölle, Daniëlle Verschuren Aan de slag met meerkeuzevragen 29 Marit Praagman, Susan Voogd Agressie: hoe ga ik er mee om? 30 Peter Renden Presteren onder druk: hoe leer je dat? 31 Peter Renden Creatief onderwijzen: de leerwerkplek 32 Wendy Schoeters Ontmoet de student op je eigen podium; theatertechnieken in het onderwijs 33 Rinus van der Schoof, Boudewijn Visscher Dialogisch communiceren 34 Bernadette Snijders Blok, Joop Boukes ICT-innovaties voor het Zorg-Onderwijs: 35 Vakdidactische mogelijkheden van de Robot en Virtual Reality Wim Trooster, Cor Niks, Mariet Breeschoten Hoe ontmoeten óntmoeten wordt: werkvormen die ver-bondenheid faciliteren 36 Jeroen Weber, Levi Heimans Waarom ‘zwijgende’ studenten niet praten – breek hen de bek maar open 37 Coen Winkelman

HGZO-congres 2016 Algemeen

7

Algemene congresinformatie

Locatie Het congres vindt plaats in congreshotel ‘De Werelt’, Westhofflaan 2, 6740 AA Lunteren, tel: 0318-484641, www.congrescentrum.nl. Aankomst en registratie Op donderdag 17 maart kunt u zich vanaf 9.15 en op vrijdag 18 maart vanaf 9.00 uur laten registreren bij de informatiebalie van het congres. U ontvangt daar de congresmap met het definitieve congresprogramma en uw persoonlijke congres-indeling. U ontvangt tevens een naambadge. U wordt verzocht deze gedurende het hele congres te dragen. U kunt bij de informatiebalie eventuele bagage in bewaring geven. Zie voor informatie over uw hotel de aanvullende congresinformatie. Aanvangstijden congres De aanvangstijd van het congres is op donderdag 10.00 uur en op vrijdag 9.30 uur. Routebeschrijving vanaf A1 Amsterdam–Apeldoorn/Apeldoorn-Amsterdam: afslag Barneveld/Ede A 30 richting Ede, afslag Lunteren. vanaf A12 Utrecht–Arnhem/Arnhem-Utrecht: afslag Ede-Noord/Barneveld (A30), afslag Lunteren. vanaf A15 Rotterdam–Nijmegen/Nijmegen-Rotterdam: afslag Kesteren (N233); richting Rhenen/Veenendaal. Bij Rhenen de brug oversteken en weg volgen, 1e rotonde recht oversteken. Op de volgende rotonde rechtsaf. Weg volgen tot aan de A12, ga de A12 op richting Arnhemneem de A30 richting Ede-Noord/Barneveld afslag Lunteren. Daarna: Volg de rondweg (Westzoom) en daarna de ANWB-borden De Werelt. Dit betekent dat u aan het eind van de Westzoom linksaf de Dorpsstraat inrijdt. Vervolgens gaat u de vierde weg rechtsaf de Boslaan op. Ga de spoorwegovergang over; neem daarna de derde weg rechts (Molenweg); daarna eerste weg links (Westhofflaan), waar een bord u verwijst naar de ingang van congrescentrum De Werelt. Terugweg naar A30 met eigen vervoer: Bij de uitgang van De Werelt vindt u kaartjes met daarop de routebeschrijving naar de snelweg. Openbaar vervoer Lunteren is per trein bereikbaar vanuit Amersfoort en Ede-Wageningen. Reist u per trein en gebruikt u een OV chipkaart? In Lunteren rijden alleen treinen van Connexxion (Valleilijn). Vergeet niet bij het overstappen op deze trein eerst uit te checken en aansluitend weer in te checken bij de Connexxion-paal. Wandeling vanaf station Lunteren naar De Werelt (verharde weg, circa 15 minuten): Trein vanuit Ede: u loopt over het perron terug en dan links het grindpad op en direct rechtsaf over het parkeerterrein richting sauna. Daar gaat u linksaf ( Boslaan). U volgt de Boslaan (circa 1 km), daarna rechtsaf de Molenweg in. Eerste weg links (Westhoff-laan), waar een bord u verwijst naar de ingang van congrescentrum De Werelt.

Algemeen HGZO-congres 2016

8

Wandeling vanaf station Lunteren naar De Werelt (verharde weg, circa 15 minuten): Trein vanuit de richting Amersfoort: u loopt verder in de richting van de trein en steekt het spoor over. Op het grindpad rechtsaf richting sauna. Aan het einde van de parkeerplaats linksaf (Boslaan). U volgt de Boslaan (circa 1 km), daarna rechtsaf de Molenweg in. Eerste weg links (Westhofflaan), waar een bord u verwijst naar de ingang van De Werelt. Voor vervoer naar De Werelt kunt contact opnemen met Taxi Lunteren, 0318 - 48 45 55. Met ingang van 1 januari van dit jaar organiseert De Werelt een uur voor aanvang van het programma op donderdag en vrijdag en een uur na afloop van het programma op vrijdag een pendeldienst tussen station Lunteren en het congreshotel v.v., andere tijden in overleg. Rookbeleid In De Werelt is roken slechts toegestaan op de aangegeven plaatsen. Roken is in ieder geval niet toegestaan in de hotelkamers, de zalen en in het restaurant. Informatiemarkt In de centrale hal van ‘De Werelt’ is er gedurende het congres een informatiemarkt ingericht. In het congresprogramma is er gedurende de lunch en de theepauze op donderdag en gedurende de koffiepauze en de lunch op vrijdag extra tijd ingeruimd om u de gelegenheid te bieden deze te bezoeken (zie voor exacte tijden het congres-programma). Op de informatiemarkt staat ook een stand van onze hoofdsponsor: Boom Lemma uitgevers (www.boomlemma.nl).

INFOSHOPS

HGZO-congres 2016 Infoshop

9

Onderzoek naar een beoordelingsinstrument van het kritisch denken achter evidence-based besluitvorming

Erica Baarends, Marike Hendriks Zuyd Hogeschool, Opleiding Ergotherapie, Faculteit gezondheidszorg Achtergrond/inleiding: Opleidingen van de faculteit Gezondheidszorg van Zuyd hebben sinds 2011 een ‘bijzonder kenmerk’ Evidence- Based Practice (EBP). Theorie en vaardigheden rondom evidence-based besluitvorming zijn sindsdien ingebed in het onderwijs. Uit systematische reviews over EBP onderwijs (Young, Rohwer, Volmink, & Clarke, 2014, Tilson et al., 2011) blijkt een lacune in goede toetsmethoden, vooral om studenten te beoordelen over de wijze waarop ze evidence-based besluitvorming toepassen. Ook binnen Zuyd worden er allerlei formatieve en summatieve toetsvormen toegepast gericht op EBP, maar een goede toets gericht op de kwaliteit van het redeneren achter evidence-based besluitvorming binnen authentieke beroepstaken ontbreekt. Een prototype van een dergelijke toets is eerder ontwikkeld en gebruikt (Baarends, 2015). Om van dit prototype een toets te maken die voldoet aan de eisen rondom toetsen binnen het hoger onderwijs (Expertgroep BKE/SKE, 2013), wordt deze toets aan de hand van de toetscyclus geëvalueerd en verbeterd. Doel van het huidige project Ontwikkelen van een beoordelingsinstrument van de kwaliteit van kritisch denken achter evidence-based besluitvorming binnen authentieke beroepstaken. Methode van het huidige project is kwalitatieve evaluatie van de prototypetoets door studenten en docenten in een focusgroep en aanvullende diepte interviews met onderwijs/ toets-experts Resultaat: Inzicht in het basisontwerp en toetsmatrijs van het bedoelde beoordelingsinstrument en vervolgstappen aan de hand van de toetscyclus. Praktische relevantie van deze infoshop is deelnemers inzicht en inspiratie te geven over toetsing binnen EBP onderwijs: de huidige stand van zaken en lacunes waar dit project op in gaat. Trefwoorden EBP toetsing, kritisch denken Literatuur Baarends, E. M. (2015). Evidence-based onderwijs voor Evidence-Based Practice. Een ontwerpgericht onderzoek over hoe ergotherapiestudenten te leren evidence-based te handelen. Heerlen: Zuyd Hogeschool. Expertgroep BKE/SKE (2013) Verantwoord toetsen en beslissen in het hoger beroepsonderwijs - een voorstel voor een programma van eisen voor een basis- en seniorkwalificatie examinering. Vereniging Hogescholen. Tilson, J. K., Kaplan, S. L., Harris, J. L., Hutchinson, A., Ilic, D., Niederman, R., .Zwolsman, S. E. (2011). Sicily statement on classification and development of evidence-based practice learning assessment tools. BMC medical education, 11, 78. Young, T., Rohwer, A., Volmink, J., & Clarke, M. (2014). What are the effects of teaching Evidence-Based Health Care (EBHC)? Overview of Systematic Reviews. PLoS ONE, 9(1), e86706. Correspondentieadres Zuyd Hogeschool Faculteit Gezondheidszorg Opleiding Ergotherapie Dr. Erica Baarends Postbus 550 6400 AN Heerlen E-mail: Erica.Baarends@zuyd.nl

Infoshop HGZO-congres 2016

10

Leer en Innnovatie Netwerk

Carin de Boer INHolland, Opleiding HBOV Trefwoorden: in samenwerking met het lectoraat multimorbiditeit en ZOMW zijn we met de wijkinstellingen Evean, Cordaan en Zonnehuisgroep Amstelland in het najaar van 2015 drie leer-, en innovatienetwerken gestart. Drie docenten van school zijn als lecturer practioner aangesteld en zijn een dag in de week in de praktijk. Doel: verbinden van de theorie en praktijk. Het leren wordt vorm gegegeven volgens de ngen principes van practice development. Leren van elkaar door de school in de praktijk te brengen en de praktijk in de school. Coachen van studenten HBOV en verpleegkundigen in de LIN. Samen met de studenten in de LIN en de verpleegkundigen in de LIN een actueel thema in de wijk als project initiëren. Thema’s zijn zoal ondersteunen van de mantelzorg, omgaan met zorgmijders, multidisciplinair samenwerken in de wijk en het leerklimaat in de wijk. Internet-links http://www.zonmw.nl/nl/projecten/project-detail/het-leer-en-innovatienetwerkboeien-en-binden-van-wijkverpleegkundigen/samenvatting/ https://www.researchgate.net/publication/255738298_Veranderingen_in_zorg_en_onderwijs_gaan_gelijk_op_met_veranderingen_in_mensen Correspondentieadres INHolland Opleiding HBOV t.a.v. mw.drs C.J.M. de Boer De Boelelaan 1109 1081 HV Amsterdam E-mail: carin.deboer@inholland.nl

HGZO-congres 2016 Infoshop

11

Omgaan met feedback: de weerbare student

Marcel Bruist VUmc / Amstel Academie, Afdeling Praktijkopleiding Studenten krijgen dagelijks feedback. Maar zelfs als deze volgens het boekje gegeven wordt, is het een kunst om hier goed mee om te gaan. VUmc biedt daarom aan studenten verpleegkunde een tweedaagse workshop over het ontvangen van feedback. Hierin leren studenten hun aandeel in lastige gesprekken te analyseren, hierop te reflecteren, en te experimenteren met verschillende reacties. Bovendien wordt ruim aandacht besteed aan de dynamiek van ‘de onderlaag’; eigenschappen zoals perfectionisme, faalangst of oude gedragspatronen die niet altijd functioneel zijn, maar wel het gedrag beïnvloeden. De workshop biedt studenten een plek om binnen hun stage in het ziekenhuis ervaringen uit te wisselen, herkenning te vinden, en samen te oefenen. Enerzijds helpt dit de studenten om zelfbewuster te worden en een gevoel van gelijkwaardigheid aan werkbegeleiders en opleiders te ontwikkelen. Anderzijds nemen studenten praktische handvatten mee om hun gedragsrepertoire uit te breiden en communicatief vaardig over te komen. Tijdens deze infoshop wordt ingegaan op de inhoud van de workshop en de manier waarop studenten deze beleven. Daarna is ruimte voor discussie en uitwisseling over hoe de principes van deze workshop op andere plekken ingezet kunnen worden. Trefwoorden Feedback, weerbaarheid, zelfvertrouwen, communicatie, transactionele analyse Literatuur Sharples, K. (2011). Successful practice learning for nursing students. London: Sage Publications Stewart, I (2010). Transactionele Analyse Correspondentieadres VUmc Afdeling praktijkopleiding t.a.v. dhr. Marcel Bruist De Boelelaan 1109, kamer ZH 5B83 1081 HV Amsterdam E-mail: m.bruist@vumc.nl

Infoshop HGZO-congres 2016

12

De kracht van talenten: de veelzijdige meerwaarde van docenten verpleegkunde in de praktijk

Katrin Gillis, Ann De Block Odisee Hogeschool, Opleiding Verpleegkunde De verpleegkundige van vandaag vervult verschillende rollen: hij wordt verwacht om, naast het uitvoeren van basiszorgen, te coördineren, organiseren, leiding geven, coachen, evidence based werken, innoveren en zoveel meer. Dit wil zeggen dat de rol van de docent mee evolueert. Ongeveer 10 jaar geleden stapten opleidingen in het hoger onderwijs af van het bedside begeleiden van studenten verpleegkunde. Deze werd vervangen door leer- en evaluatiegesprekken waarbij de rol van mentor steeds belangrijk werd. Zo ontstond ook het debat over de groeiende kloof tussen praktijk en onderwijs. Vandaag zien we echter dat docenten steeds meer terugkeren naar de praktijk. Is het niet in de vorm van een dubbele aanstelling, dan wel als docent in een leerzorgcentrum of leerwerkplaats. Maar vaak nog met het hoofdaccent op klinische praktijk. We willen, net zoals bij patiënten, ook de student meer de kans te geven om de regie in eigen handen te nemen. In deze infosessie willen we aan de hand van ervaringen tonen hoe docenten op basis van hun talenten, op hun eigen bijzondere manier, participeren in de zorg waarbij ze studenten faciliteren en stimuleren andere rollen op te nemen. Ze creëren een omgeving die kansen en mogelijkheden biedt voor zowel studenten, docenten als de zorg zelf. Om dit te realiseren dienen heel wat randvoorwaarden vervuld te zijn. Tijdens de discussie nodigen we de deelnemers uit om na te denken over hun talenten en welke voorwaarden belangrijk zijn om deze te vertalen naar een succesverhaal. Een verhaal waarin de student de regie neemt. Trefwoorden praktijk – talenten – regie Correspondentieadres Odisee Opleiding Verpleegkunde t.a.v. mw K. Gillis Hospitaalstraat 23 9100 Sint Niklaas België E-mail: katrin.gillis@odisee.be

HGZO-congres 2016 Infoshop

13

Bedside briefing: een interventiestudie

Stef Janssens Karel de Groote Hogeschool, Opleiding Verpleegkunde Door de verhoogde aandacht rond patiëntveiligheid en kwaliteit van zorg is het werkveld vragende partij om de communicatie tussen zorgverleners te optimaliseren en standaardiseren. Een van de aandachtsgebieden hier is het rapporteren van patiënt gerelateerde informatie tijdens de shiftwissel tussen verpleegkundigen. Het werkveld en de literatuur bevestigen dat er een enorme variatie aan briefingsmethoden bestaat tussen de zorginstellingen en – verleners onderling. Dit leidt volgens recent onderzoek (Wakefield, 2012) tot onvolledige rapportage en miscommunicatie met vermijdbare incidenten tot gevolg. Dit onderzoek wil een gebruiksvriendelijk en Nederlandstalig protocol voor ziekenhuizen ontwikkelen en implementeren op een aantal pilootafdelingen (ZNA Jan Palfijn 5B/ AZMIddelheim 6B, ST. Jozef Malle Oncologie/ Heelkunde 1 en AZ St. Nikolaas). Door middel van een multicentrisch longitudinaal mixed-methods pre-postinterventiestudie willen we bekijken welk effect bedside briefing heeft op onder meer patiëntentevredenheid, kwaliteit van zorg en patiëntveiligheid, ‘care left undone’ en effectieve informatieoverdracht. In een volgende fase zal dit protocol geïmplementeerd worden in het curriculum van de opleiding verpleegkunde. Trefwoorden Patiënte participatie, communicatie, SBAR, overdracht Internet-link http://www.addframes.com/BedsideBriefing/Wat-is-bedside-briefing- Correspondentieadres Stef Janssens Lector verpleegkunde,Coördinator skillslab, onderzoeker expertisecentrum Psychisch welzijn in patiëntenzorg. Opleiding Verpleegkunde Onderwijsgroep Welzijn, Onderwijs en Gezondheidszorg Email: stef.janssens@kdg.be

Infoshop HGZO-congres 2016

14

Buddy bij de wieg

Wendy Schoeters Karel de Grote Hogeschool Antwerpen, Opleiding Vroedkunde Kansarmoede is een actueel probleem waarvoor de maatschappij in toenemende mate aandacht heeft. Onderzoek toonde reeds aan dat kansarmoede meer risico’s geeft tijdens zwangerschap, bevalling en op het vlak van outcome. (Vanneste, De Raedemaecker, Ceulemans, Elseviers, 2008) Bovendien tonen studies (Hooghewijs, Goethals, 2013) aan dat zwangere vrouwen in kansarmoede nood hebben aan een individuele coach om de drempel naar de zorg te overwinnen. Onderzoek toont eveneens aan dat kwetsbare zwangeren te weinig continiuïteit in de zorg kennen waardoor zij systematisch meer risico lopen op complicaties tijdens arbeid en bevalling , maar ook tijdens de postnatale periode en de eerste levensjaren van het kind. (Vanneste et.al., 2008) Professionele begeleiding tijdens zwangerschap van kwetsbare doelgroepen is enorm belangrijk. Het terugdringen van kinderarmoede en het doorbreken van de spiraal waarin deze kwetsbare gezinnen zich bevinden vertrekt vanuit een betere perinatale zorg. (Hooghewijs, Goethals, 2013) Het project 'buddy bij de wieg' wil beantwoorden aan de nood die er is om vanuit de nulde lijn de spiraal van gezinnen in armoede te doorbreken. Het “buddy bij de wieg” project kunnen we omschrijven als perinatale coaching door studenten voor gezinnen in kansarmoede . De Arteveldehogeschool definieert een buddy als: een student die op vrijwillige basis en door middel van ondersteuning voorwaarden schept om zelfstandigheid en zelfredzaamheid binnen een gezin te verhogen. (Devos, Embo, Hoogewijs, 2011) De methodiek van ‘buddy bij de wieg’ beoogt het inrichten van een buddy netwerk voor zwangere vrouwen die in kansarmoede leven. Het vertrekt vanuit de nulde lijn en dat is ook het unieke aan het concept. Nadat de student het gezin verlaat is de brug gemaakt naar reguliere zorg en vinden gezinnen dus met andere woorden zelf de weg naar de zorggevers. Trefwoorden Kansarmoede, prenatale zorg, armoede, perinatale coaching Literatuur Devos, K, Embo, M, Hoogewijs, A, (2011) Goed, beter, buddy, handleiding bij het opzetten van een buddyproject. Arteveldehogeschool Gent http://www.arteveldehogeschool.be/eenbuddybijdewieg/team.php Hooghewijs, A. , Goethals, E. (2013) Een diamant is voor altijd Een diamant is voor altijd Kwalitatief onderzoek naar de ervaren baat van het buddyproject bij gezinnen, zorgverleners en studenten. Eindverslag PWO project Arteveldehogeschool, Gent. Vanneste Ans, De Raedemaecker Liesbet, Ceulemans Christine, Elseviers Monique M..- Prenatale gezondheidsvoorlichting en -begeleiding voor sociaaleconomisch zwakkere gezinnen: verslag van een literatuurstudie Tijdschrift voor vroedvrouwen / Vlaamse Organisatie van Vroedvrouwen - ISSN 1370-6624 - 14:2(2008), p. 68-72 Correspondentieadres Karel de Grote-Hogeschool, Campus Markgrave Vroedkunde t.a.v. Mw Van Hoof Kim Van Schoonbekestraat 143 2018 Antwerpen, België E-mail: kim.vanhoof@kdg.be

HGZO-congres 2016 Infoshop

15

Concept mapping en klinisch redeneren, een uitdagende manier van leren en doceren

Paul Verhees Fontys Hogeschool Mens en Gezondheid, opleiding Verpleegkunde Een brede kennisbasis en het vermogen tot klinisch redeneren als antwoord op de snel veranderende zorgbehoefte van de zorgvrager is een uitdaging voor het onderwijs. Om studenten hiermee aan de slag te krijgen wordt een betekenisvol lesprogramma ontwikkeld. In een lesprogramma van negen weken aan 2e jaars studenten verpleegkunde, over neurologie en endocrinologie is een opdracht voor studenten toegevoegd om gebruik te maken van de methode concept mapping. Novak en Canas (2008) stellen vast dat een reden waarom werken met concept mapping leidt tot betekenisvol leren is dat het een ‘scaffold’ biedt die het organiseren van kennis ondersteund en de samenstelling van kennisconstructies bevorderd. Een conceptmap geeft niet enkel een beeld van het kennisniveau uit Bloom’s taxonomie, maar doet ook een beroep op de cognitieve processen: begrijpen, toepassen, analyseren, evalueren en creëren. Dat betekent dat het maken van een conceptmap diepgaand leren bevordert, aldus Novak en Cañas (2008).Het effect op betekenisvol leren wordt ondersteund met samenwerkend leren, modelleren door opleider en de toepassing van scaffolding en feedback (Pudelko, Young, Vincent-Lamarre, & Charlin, 2012). De conceptmap kan dienen als sjabloon om het encoderen in het geheugen makkelijker te maken. Dit effect op de cognitieve belasting wordt niet door iedereen zo ervaren (van Merriënboer & Sweller, 2010). In het kader van een master studie Leren en Innoveren werd hierbij onderzoek gedaan met de volgende onderzoeksvraag: welke bijdrage biedt docentgeïnitieerde toepassing van concept mapping aan betekenisvol leren van klinisch redeneren door studenten op de bacheloropleiding tot verpleegkundige? Trefwoorden Concept mapping, klinisch redeneren, biomedische kennis, praktijk onderzoek, implementatie, doceer- en leeractiviteiten. Literatuur Novak, J. D., & Cañas, A. J. (2008). The Theory Underlying Concept Maps and How to Construct and Use Them. IHMC CmapTools, 1–36. http://doi.org/Technical Report IHMC CmapTools 2006-01 Rev 2008-01 Pudelko, B., Young, M., Vincent-Lamarre, P., & Charlin, B. (2012). Mapping as a learning strategy in health professions education: A critical analysis. Medical Education, 46, 1215–1225. http://doi.org/10.1111/medu.12032 van Merriënboer, J. J. G., & Sweller, J. (2010). Cognitive load theory in health professional education: design principles and strategies. Medical Education, 44(1), 85–93. http://doi.org/10.1111/j.1365-2923.2009.03498.x Correspondentieadres Fontys Hogeschool Mens en Gezondheid Opleiding Verpleegkunde t.a.v. dhr. P.J.W. Verhees Steenstraat 66 5521KV Eersel E-mail: p.verhees@fontys.nl

Infoshop HGZO-congres 2016

16

Aan de slag met het nieuwe leren in aansluiting op Bachelor Nursing 2020

Wies ter Veld, Bianca van de Pol Noordhoff Health, HBO Zorg Het zorglandschap is volop in beweging en verandert naar een situatie waarin de zorgconsument zelf meer en meer centraal komt te staan, en ook meer de regie krijgt over de eigen gezondheid. In deze nieuwe context beweegt de zorgprofessional mee met de patiënt door de keten. Van de huidige beroepsbeoefenaar wordt verwacht dat hij/zij niet alleen vakbekwaam is, maar ook dat hij/zij op haar handelen kan reflecteren en dit kan verantwoorden. Dat vraagt nieuwe competenties die zichtbaar gemaakt zijn in de nieuwe beroepsprofielen. Door de verandering van het werklandschap verandert ook het leerlandschap. De leerbehoefte in de zorgsector verschuift in toenemende mate van “het hebben van kennis” naar “het goed kunnen uitvoeren van zorgtaken”. Er is behoefte aan nieuwe, flexibelere en andere aanvullende leerwerkvormen die het leren op en rond de werkplek faciliteren. Nieuwe leertechnologie die leren en werken in de zorgpraktijk met elkaar verbindt, maar ook het zorgonderwijs en de zorgpraktijk dichter bij elkaar brengt, speelt hierin een belangrijke ondersteunende rol. Noordhoff Health sluit aan op deze ontwikkelingen met een doordachte visie op leren, maar ook met een nieuw productportfolio, gebaseerd op flexibel te arrangeren leerobjecten. In co- creatie met de beroepspraktijk geven we de nieuwe manier van leren en werken samen vorm. ZorgPad is de nieuwe, modulaire leeroplossing voor hbo zorg waarmee u in augustus 2016 kunt starten. Met ZorgPad blijft u als docent regisseur van het onderwijs dat u uw studenten geeft. Kom naar de Noordhoff Health infoshop en ontdek de kracht van het nieuwe leren. Trefwoorden het nieuwe leren, flexibel, modulair, digitaal leren, Bachelor Nursing 2020, leerpad, leerobjecten, hbo verpleegkunde, hbo verpleegkundige, zorg opleiding, digitaal lesmateriaal, aansluiting zorgpraktijk zorgonderwijs, doorlopende leerlijn, Internet-links www.zorgpadhbo.nl, www.noordhoff-health.nl Correspondentieadres: Noordhoff Health HBO Zorg t.a.v. mw W. ter Veld Postbus 342 3990 GC Houten E-mail: w.terveld@noordhoff.nl E-mail: b.vandepol@noordhoff.nl

HGZO-congres 2016 Infoshop

17

Summatief toetsen in de cloud! Kan dat?

Sigrid Vermin, Michel Spijkerman Hogeschool Rotterdam (S. Vermin) en Noordhoff Health (W. ter Veld), Afdeling: HBO Zorg Hogeschool Rotterdam heeft samen met SURF, Leerstation Zorg en andere onderwijsinstellingen waaronder deelgenomen aan een experiment, met als doel om vast te stellen of het mogelijk is om veilig digitale toetsen af te nemen via de cloud, dus via internet. De conclusie van het experiment was positief. In deze infoshop hoort u wat u kunt doen om veilig te toetsen in de cloud. Ten behoeve van het experiment heeft Infoland een extra beveiligingslaag om het bestaande toetssysteem iQualify ontwikkeld met de naam STE (Secure Test Environment). Vervolgens is deze omgeving getest door een aantal onderwijsinstellingen en heeft een gespecialiseerd bureau een ethical hack uitgevoerd. De conclusie van het experiment is dat het prima mogelijk is om op een veilige manier digitaal te toetsen in de cloud. De ethical hackers hebben geen lekken kunnen vinden in de software. Het is wel duidelijk dat de softwareleverancier en de instelling zelf een gezamenlijke verantwoordelijkheid hebben om de beveiliging goed op orde te brengen. Graag geven we u toelichting over de mogelijkheden van summatief toetsen voor uw hogeschool. Daarnaast is er voldoende tijd om uw vragen te beantwoorden. Trefwoorden digitaal toetsen, veilig toetsen, beveiliging, ethical hack, summatief toetsen, toetsomgeving Internet-link www.noordhoff-health.nl Correspondentieadres Noordhoff Health (en Hogeschool Rotterdam) HBO Zorg t.a.v. mw W. ter Veld Postbus 342 3990 GC Houten E-mail: w.terveld@noordhoff.nl

Infoshop HGZO-congres 2016

18

Samen leren in Learning Communities

Christian Wallner, Willeke Baronner Haagse Hogeschool, Opleiding tot Verpleegkundige (HBO-V) Om zorgprofessionals goed op te leiden voor de toekomst is duurzame samenwerking tussen (regionale) zorginstellingen en zorgopleidingen cruciaal. In de Haagse regio gebruiken wij onder andere “Learning Communities” (LC’s) om deze duurzame samenwerking vorm en inhoud te geven. Om te onderzoeken wat er nodig is voor krachtige LC’s hebben wij de volgende onderzoeksvraag onderzocht: Wat zijn de ontwerpcriteria van een Learning Community die maken dat deze aansluit bij de ideeën, wensen en verwachtingen van regionale zorginstellingen en het team hbo-v van de Haagse Hogeschool? Hiervoor is een literatuurstudie uitgevoerd en werden er interviews gehouden bij zorginstellingen en de Haagse Hogeschool. De verkregen resultaten leidden tot 18 ontwerpcriteria die van belang zijn bij de totstandkoming en instandhouding van een LC. Daarnaast zijn wij recent gestart met meerdere initiatieven voor LC’s, o.a. de “Haagse Learning Community Wijkverpleegkunde” (HLCW). Bij de HLCW zijn 8 regionale zorginstellingen betrokken met als doel om competentiebevordering van wijkverpleeg-kundigen, hbo-v docenten en studenten te bewerkstelligen, in een tijd van grote veranderingen in de zorg en de komst van een nieuw beroepsprofiel van de verpleegkundige. Tijdens de infoshop gaan wij a.h.v. de belangrijkste ontwerpcriteria en de tips en tricks vanuit recente initiatieven voor LC’s het gesprek aan over succesfactoren en valkuilen bij het opzetten van een LC. Als conclusie stellen wij dat er geen perfect recept is voor hoe een LC er uit moet zien. Iedere LC is uniek, met een eigen groep mensen, doelen en visie. Daardoor heeft elke LC zijn eigen ingrediënten voor resultaat en succes. Trefwoorden Learning Community, duurzame samenwerking, netwerkleren Correspondentieadres Haagse Hogeschool HBO-V t.a.v. Dr. Christian Wallner Postbus 13336 2501 EH Den Haag E-mail: c.wallner@hhs.nl

WORKSHOPS

HGZO-congres 2016 Workshop

19

Effectief aan de slag – belangrijk vs. urgent!

Martin Beld Vól in de Energie! Herkenbaar? Je bent de hele dag druk geweest. Je ploft op de bank en denkt bij jezelf; “Wat heb ik vandaag eigenlijk allemaal gedaan?” Of zeg je: “Ik kom op mijn werk soms niet aan mijn werk toe!” Tijdens deze energieke workshop gaan we aan de slag om minder geleefd te worden door ‘de waan van de dag’ en te focussen op de zaken die er écht toe doen! Hoe ga je om met onderbrekingen? Hoe kun je netjes ‘nee’-zeggen? Kies voor kwaliteit en ga effectief aan de slag! Trefwoorden onderbrekingen, doelen, effectief, Time Management Internet-link www.volindeenergie.nl Correspondentieadres: Vól in de Energie Dhr. Martin Beld Laan 40-45 nr. 182 7671 MS Vriezenveen E-mail: info@volindeenergie.nl

Workshop HGZO-congres 2016

20

Aan de slag met probleemoplossend innoveren!

Jirka Born, Stan Buis Vrije Universiteit Amsterdam, UCGB Wie kent het niet: onderwijsinnovaties vanwege een nieuw beroepsprofiel, een ander onderwijsconcept, bezuinigen, te lage rendementen, etc. etc. etc. Als docenten starten we samen met collega’s met de zoveelste onderwijsinnovatie. De vragen die we ons als onderwijsontwikkelaars echter te weinig stellen zijn: met welk doel willen we ons onderwijs eigenlijk veranderen en wanneer zijn we tevreden? Te vaak gaan we gewoon aan de slag zonder bewust stil te staan bij wat we met de verandering van het onderwijs willen bereiken, hoe we eventuele onderliggende ‘problemen’ in het huidige onderwijs kunnen oplossen en hoe we kunnen evalueren of we tevreden kunnen zijn met onze innovatie. In deze workshop kijkt u kritisch naar een tool om een goede probleemanalyse te doen door deze tool toe te passen op onderwijsvernieuwingen die nu spelen. Met de tool zorgt u ervoor dat u voordat u start goed weet welke doelen u dient te bereiken, welke ‘problemen’ u wilt oplossen en hoe u uw onderwijsinnovatie gaat evalueren. De nadruk ligt dus op de analyse- en evaluatiefase van het ADDIE-model, fasen van het ontwerpproces die vaak onderbelicht blijven (zie onder Literatuur voor meer informatie over het ADDIE-model). Na de workshop kunt u met deze tool, samen met collega’s, aan de slag met onderwijsinnovaties op uw opleiding. Trefwoorden Innoveren, probleemanalyse, evalueren, ADDIE Literatuur http://www.instructionaldesign.org/models/addie.html http://educationaltechnology.net/the-addie-model-instructional-design/ Correspondentieadres Vrije Universiteit Amsterdam VU-UCGB t.a.v. mw. drs. J.R. Born en drs. S.C.A. Buis Buitenveldertselaan 3 1082VA Amsterdam E-mail: j.born@vu.nl, E-mail: s.buis@vu.nl

HGZO-congres 2016 Workshop

21

Coachen van studenten bij het uitvoeren van verpleeg-technische vaardigheden in een snel evoluerende zorgom-geving: Coach je student aan de hand van 8 basis-principes. Test zelf de tool en help ons deze te verbeteren!

Rik De Pauw of Ellen de Buysscher, Stef Janssens, Véronique Fromont Karel de Grote Hogeschool Antwerpen, Opleiding verpleegkunde In een snel evoluerende zorgomgeving is het belangrijk om je zorg EB uit te blijven voeren. Deze snelle evolutie, de verschillen tussen opleidingscentra onderling en de kloof tussen onderwijs en werkveld maakt het voor mentoren soms moeilijk om studenten correct te coachen in het uitvoeren van de zorg. Gebruik maken van de basisprincipestool kan hierbij helpen. In deze workshop gaan jullie aan de slag met de tool om deze te testen en te optimaliseren. Na een korte introductie en toelichting over de 8 basisprincipes gaan we samen aan de slag. In groepjes van 5 bekijken we de uitvoering van enkele technische verpleegkundige vaardigheden, live en op video. Jullie geven de studenten feedback aan de hand van de basisprincipestool. Na 5 oefeningen overlopen we de tool. • Is deze makkelijk te hanteren? • Wat ontbreekt er? • Wat is er teveel aan? • Alternatieven?

Trefwoorden verpleegkundige vaardigheden, basisprincipes, EBN Literatuur Marian Adriaansen (2010), Welke kloof tussen theorie en praktijk? June 2010; Onderwijs en gezondheidszorg,Volume 34, Issue 4, pp 3-5 Correspondentieadres: Stef Janssens Lector verpleegkunde,Coördinator skillslab Opleiding Verpleegkunde Onderwijsgroep Welzijn, Onderwijs en Gezondheidszorg E-mail: stef.janssens@kdg.be E-mail: Veronique.fromont@kdg.be

Workshop HGZO-congres 2016

22

EBP, wat moet je er mee?

Wouter Dijkshoorn, Marthe Heitbrink Vrije Universiteit Amsterdam, FGB, afdeling Bewegingswetenschappen De meeste beroepsopleidingen hebben evidence-based practice opgenomen in het curriculum. We willen graag dat professionals in de zorg handelen op basis van het best beschikbare bewijs op dat moment. Om evidence-based te kunnen handelen, moeten er vaardigheden worden ontwikkeld zoals het formuleren van een vraag, bewijs zoeken, bewijs beoordelen, het resultaat toepassen en vervolgens evalueren (Offringa et al., 2003). Maar wat is een goede manier om deze vaardigheden aan studenten te leren? Uit onderzoek blijkt dat een positieve houding van de praktijkbegeleider en docent ten opzichte van EBP zeer belangrijk is bij het aanleren van EBP (Beurskens et al., 2008). In deze workshop gaan we aan de slag met verschillende werkvormen die ingezet kunnen worden om EBP in het onderwijs toe te passen door ze zelf te ervaren. Jij gaat naar huis met positieve attitude ten opzichte van EBP en nieuwe werkvormen om de lesinhoud evidence-based te maken en de studenten evidence-based te laten handelen. EBP, aan de slag ermee! Trefwoorden EBP, actieve werkvormen Literatuur Offringa, M., Assendelft, W.J.J. & Scholten, R.J.P.M. (2003). Inleiding in evidence-based medicini: klinisch handelen gebaseerd op bewijsmateriaal, tweede druk. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum. Vermeulen, H. & Tiemens, B. (2015). Implementatie van Evidence-Based Practice: Praktische tips voor een complexe verandering. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum. Kuiper, C., Verhoef, J., Cox, K. & de Louw, D. (2011). Evidence-Based Practice voor paramedici – methodiek en toepassing. Den Haag: Boom Lemma uitgevers. Correspondentieadres Vrije Universiteit Amsterdam Afdeling Bewegingswetenschappen t.a.v. mw M.L. Heitbrink, MSc of dhr. W.R. Dijkshoorn, Msc De Boelelaan 1105 1081 HV Amsterdam E-mail: m.l.heitbrink@vu.nl E-mail: w.r.dijkshoorn@vu.nl

HGZO-congres 2016 Workshop

23

Bundel de kwaliteiten. Samenwerkend leren in succesvolle projectgroepen!

Allard Gerritsen, Marijke Leijdekkers Vrije Universiteit Amsterdam, UCGB In deze workshop houden we een pleidooi om groepjes studenten samen te laten stellen vanuit het idee van teamrollen. Sinds het werk van organisatiepsycholoog Belbin (1999) weten we dat de meer succesvolle teams heterogeen van samenstelling zijn. Teams zijn groepen werknemers die gezamenlijk aan een gemeenschappelijke taak werken en daartoe moeten samenwerken. De heterogeniteit slaat op de type teamrollen die vertegenwoordigd zijn. Een teamrol is een persoonlijke strategie in het omgaan met werk en met de collega’s. Bij elke teamrol horen bijpassende kwaliteiten en ook zwakheden of valkuilen. Belbin onderscheid acht teamrollen. In het Hoger Onderwijs wordt het van belang geacht dat studenten leren samenwerken. Hoe je dit moet vormgeven is nog niet zo eenvoudig (Gerritsen en Nauta 2008). Vaak gebeurt dit in de vorm van groepsgewijs projectonderwijs (zie ook, Holten en van Vliet, 2009). Studenten werken samen aan een gezamenlijke taak of opdracht. Projectonderwijs wordt begeleid door een docent die ze hierbij ondersteunt. Het samenstellen van de groepen is daarbij standaard een issue, denk bv. aan studentenvoorkeur en hoe docenten worstelen met indelen van betere en mindere studenten . In deze workshop houden we een pleidooi om groepjes studenten samen te laten stellen vanuit vier principes (Kloppenburg e.a. 2009): Kijk naar het soort opdracht en de affiniteit van studenten, zorg voor variatie, koppel teamrollen en taken en zoek naar complementariteit in rollen die nodig zijn. Anders gezegd, bundel zoveel mogelijk de aanwezige kwaliteiten! Graag laten we u ervaren hoe je studenten teamrollen kunt laten ontdekken, demonstreren hoe je 360° feedback kunt organiseren rondom rolgedrag dat studenten tijdens het samenwerken vertonen uitvoeren, en hoe je als begeleider kunt evalueren op inhoud, voortgang en proces. Trefwoorden Projectonderwijs, Samenwerken, Teamrolspel Literatuur Belbin. R.M. (1999) Teamrollen op het werk. Schoonhoven : Academic Service. Kloppenburg, van der Schoor en R. Groen (2009) Leve het verschil! Beter samenwerken. Beter presteren. Den Haag: SDU uitgevers. Gerritsen, A.G.A. (2009). Kleur bekennen met het Teamrolspel. Welke rol speel jij in een team? Amsterdam: Vrije Universiteit / Maarssen: Reed Business. Gerritsen, A.G.A. & A.P. Nauta (2008) Samenwerken is te leren! Maar hoe? Tijdschrift voor Medisch Onderwijs. 27 (3): 109-119. Holten en van Vliet (2009) Projectonderwijs in het HBO: De docent als projectontwikkelaar en projectbegeleider. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum Correspondentieadres Vrije Universiteit Amsterdam VU-UCGB t.a.v. mw. Drs. M.L.A. Leijdekkers en drs. A.G.A.Gerritsen Buitenveldertselaan 3 1082VA Amsterdam E-mail: m.l.a.leijdekkers@vu.nl, E-mail: a.g.a.gerritsen@vu.nl

Workshop HGZO-congres 2016

24

Aan de slag met voorbereiding

Judith Gerritsen, Liesbeth Neeskens Vrije Universiteit Amsterdam, UCGB Het is een eindeloos terugkerend gespreksonderwerp. Hoe krijgen we studenten ertoe dat ze zich goed voorbereiden op een onderwijsbijeenkomst. Uit onderzoek (Schmidt et.al. 2010) is gebleken dat de hoeveelheid tijd die studenten aan zelfstudie besteden een behoorlijke correlatie heeft met studiesucces. Het is dus de moeite om deze discussie op de agenda te blijven zetten, zo lang als dat nodig is. Met de opkomst van ICT in het onderwijs hebben we een steeds groter wordende voorraad aan werkvormen waaruit we kunnen putten. Dit geeft mogelijkheden, maar vraagt ook een manier om tot een doordachte keuze te komen. Hierbij is het belangrijk didactische, vakinhoudelijke en ICT vaardigheden gecombineerd in te zetten (Mishra,P. & Koehler, M.J.. 2006). Als dit goed gedaan wordt, kunnen studenten zich gedegen voorbereiden, zodat in de les ruimte is om alleen de moeilijkste onderwerpen nog te behandelen en tot verdieping te komen. Vele theorieën en modellen geven handvatten om te komen tot aandachtspunten bij het ontwerpen van een zelfstudieopdracht. Deze kunnen in het tijdbestek van een workshop niet allemaal uitvoerig besproken worden, maar zullen wel op relevante momenten aan de orde komen. Gezamenlijk zullen we bespreken wat we belangrijk vinden bij het geven van betekenisvolle zelfstudie opdrachten. Met de uitkomst van deze bespreking en suggesties uit de hand-out ga je in subgroepen aan de slag met het ontwerpen van de ideale voorbereidingsopdracht, waarbij je gebruikt maakt van een ICT tool.

Trefwoorden Motivatie, zelfstudie, opdrachten, flipping the classroom, TPack-model, sociale determinatie theorie, socrative, padlet, nearpod, tricider Literatuur Mishra, P. & Koehler, M.J. (2006). Technological pedagogical content knowledge: A framework for teacher knowledge. The Teachers College Record, 108 (6): 1017- 1054.Schmidt, H. G., Cohen-Schotanus J., Molen, van der H.T. ,Splinter, T.A.W. Bulte J. Holdrinet, R. Rossum, H.J.M. (2010). Learning more by being taught less: a ‘‘time-for-selfstudy’’ theory explaining curricular effects on graduation rate and study duration. Higher Education 60:287–300. Internet links https://www.kennisnet.nl/leren-ict/flipping-the-classroom/ http://www.tpack.org/ http://mens-en-samenleving.infonu.nl/psychologie/118014-motivatie-self-determination-theory.html

Correspondentieadres Vrije Universiteit Amsterdam Universitair Centrum voor Gedrag en Bewegen t.a.v. mw. drs. J. Gerritsen Buitenveldertselaan 3 1082 VA Amsterdam E-mail: j.m.gerritsen@vu.nl

HGZO-congres 2016 Workshop

25

Beeldend Presenteren

Levi Heimans, Lieke Hollander, Nicole Siers Vrije Universiteit Amsterdam, FGB, afdeling Bewegingswetenschappen Een beeld zegt meer dan duizend woorden, een afbeelding kan zo veel informatie bevatten. Bovendien wordt visuele informatie sneller verwerkt dan verbale informatie en kunnen beelden makkelijk inspelen op de emotie. Uiteraard gebruiken we ook altijd het gesproken woord binnen onderwijs. Een goede afstemming van visuele, tekstuele en verbale infor-matie kan bijdragen aan de kwaliteit van onderwijs en het leereffect van studenten. Tijdens deze workshop staat beeldend presenteren centraal en komen verschillende manieren om dit te bewerkstelligen voorbij. Hoe maak je optimaal gebruik van afbeeldingen? En als je praat, hoe spreek je dan tot de verbeelding? Boeiend om over na te denken en vooral heel erg leuk om mee aan de slag te gaan onder de bezielende leiding van drie jonge vlotte plaatjes. Trefwoorden Multimedia leren, visueel vs. verbaal, beeld- en woordgebruik, storytelling Literatuur Mayer, R. E., Heiser, J., Lonn, S., (2001) Cognitive Constraints on Multimedia Learning: When Presenting More Material Results in Less Understanding. Journal of Educational Psychology, 93(1), 187-198 Mayer, R. E., Moreno, R., (2003) Nine Ways to Reduce Cognitive Load in Multimedia Learning Educational. Psychologist, 38(1), 43-52 Internet-links Neomam Studios (zd) 13 reasons Why your Brain Craves Infographics. Verkregen op 18 januari 2016, van http://neomam.com/interactive/13reasons/ Correspondentieadres Vrije Universiteit Amsterdam Faculteit der Gedrags- en Bewegingswetenschappen mw. L. Hollander, MSc mw. N. Siers, MSc dhr. L. Heimans, MSc De Boelelaan 1105 1081 HV Amsterdam E-mail: juniordocenten.fbw@vu.nl

Workshop HGZO-congres 2016

26

Aan de slag met de toetscyclus!

Mary Herboldt-Soudant, Susan Voogd Vrije Universiteit Amsterdam, UCGB Ben jij als examinator de ad hoc activiteiten rondom zaken die met toetsing te maken helemaal zat? Kom dan je eigen goed doordachte planning maken, zodat je pro-actief op de juiste momenten tijd vrij kunt houden in je eigen en andermans agenda voor de taken die aandacht behoeven vanuit de toetscyclus. Zelfs het werken als examinator komt neer op goed samenwerken en elkaar scherp houden, zodat de kwaliteit alleen maar steeds beter kan worden. Of wil jij controleren of je voldoende op de hoogte bent van de activiteiten die je als examinator uit zou moeten voeren om verantwoordelijk te kunnen zijn voor het beoordelen van een toets? Kom dan gerust je kennis hierover checken in deze workshop. Wie weet wordt het nog duidelijker wie welke verantwoordelijkheid hoort te dragen om gezamenlijk tot een sterke toetskwaliteit te komen. Afstemming blijkt van levensbelang. In deze workshop wordt eerst ingegaan op aandachtspunten bij het maken van een planning voor verschillende toetsvormen. Daarna gaat u aan de slag met het maken van uw eigen goed werkbare planning. Na de workshop kunt u vanuit dit overzicht voortaan pro-actief aan de slag en desnoods een verbeterplan bedenken wanneer ergens de planning toch in de knel komt. Als u dit overzicht blijft gebruiken, dan wordt alles rondom het beoordelen van een toets net zo gemakkelijk als elke dag je tanden poetsen. Trefwoorden BKE, examinator, toetscyclus, verantwoordelijkheden, toetskwaliteit Literatuur WHW art. 7.12.c Vereniging Hogescholen (2013). Verantwoord toetsen en beslissen in het hoger onderwijs. Een voorstel voor een programma van eisen voor een basis- en seniorkwalificatie examineren. Den Haag: Vereniging Hogescholen. Correspondentieadres Vrije Universiteit Amsterdam VU-UCGB t.a.v. Mary Herboldt-Soudant en Susan Voogd De Boelelaan 1105 1081 HV Amsterdam E-mail: h.c.m.p.herboldt-soudant@vu.nl E-mail: s.r.voogd@vu.nl

HGZO-congres 2016 Workshop

27

Doceren is net topsport: Zelfregulatie

Vana Hutter Vrije Universiteit Amsterdam, UCGB Sporters kunnen als geen ander doorzetten waar anderen opgeven, zich afsluiten van alles wat er om hen heen gebeurt en hoge druk weerstaan. Allemaal eigenschappen die we ook graag in studenten terug zien. Het zijn allen vaardigheden die met zelfregulatie te maken hebben; het vermogen van mensen om hun acties, emoties en gedachten te sturen. En wel zó te sturen dat je datgene doet of laat wat nodig is om je doel te bereiken. Ook wanneer dat doel ver weg ligt en het hier en nu er om schreeuwt om iets anders te doen. Sporters kunnen over het algemeen zichzelf goed reguleren en hebben dat ook nodig om goed te kunnen trainen en presteren. Ook voor studenten is zelfregulatie van belang. Toch lukt het sporters en ‘gewone stervelingen’ op het ene moment veel beter om zichzelf te sturen, te beheersen en te motiveren, dan op het andere. Hoe komt dat? En vooral: wat kun je daar aan doen? In deze workshop kijken we naar de lessen over zelfregulatie die we kunnen leren van sporters. We vertalen deze lessen naar de onderwijspraktijk. Het doel is dat we aan de slag kunnen om bij studenten het vermogen tot zelfregulatie kunnen faciliteren, vergroten of herstellen. Trefwoorden Zelfregulatie, self-efficacy, transfer van vaardigheden, ego-depletie Literatuur Klarus, R. & Vlokhoven, H. van (2014) WISH Zelfregulatie als hefboom voor competentieontwikkeling. Nijmegen: Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. Jonker, L. (2011). Self-regulation in sport and education; Important for sport expertise and academic achievement for elite youth athletes. Groningen: Proefschrift, Rijksuniversiteit Groningen

Correspondentieadres Vrije Universiteit Amsterdam UCGB t.a.v. drs. Vana Hutter Buitenveldertselaan 3 1082 VA Amsterdam E-mail: v.hutter@vu.nl

Workshop HGZO-congres 2016

28

Hoe InterProfessioneel Werkt je student?

Saskia Kattemölle, Daniëlle Verschuren Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, Opleiding Voeding en Dietetiek De gezondheidszorg verandert, de complexe chronische zorg neemt toe. In het behandelteam is daarom interprofessionele samenwerking nodig. Samen met de cliënt, actief op zoek naar de beste behandeling, mede gericht op zelfmanagement. Ook interna-tionaal staat de toenemende vraag naar Interprofessioneel werken in de belangstelling. Uit onderzoek blijkt dat elkaars professie op waarde schatten en goede communicatie als team essentieel zijn. Maar hoe doe je dat? Een zelfbewuste, vakbekwame professional die het voortouw daarin wil nemen ben je niet vanzelf! Wij zijn samen met onze collega’s van de andere paramedische, en verpleegkunde-opleidingen de uitdaging aan gegaan om onze studenten nog beter voor te bereiden op de gezondheidszorg van de toekomst. In deze sessie vertellen we graag wat onze visie is op Interprofessioneel werken, waarna we je uitdagen om zelf aan de slag te gaan om te ontdekken wat studenten nodig hebben om IPW binnen een organisatie tot een succesvol principe te maken. Interprofessioneel dus en ‘in the box’! Na afloop van de sessie kennen docenten in de gezondheidszorg de ‘vaardigheden’ en competenties die nodig zijn voor een goed functionerend interprofessioneel team. Weten docenten gezondheidszorg wat interprofessioneel werken kan inhouden. Gaan docenten gezondheidszorg naar huis met ideeën om binnen de eigen organisatie de educatie in interprofessioneel werken een ‘boost’ te kunnen geven.

Doelgroep Iedereen die geïnteresseerd is in het verbeteren van de interprofessionele samenwerking in de gezondheidszorg. Trefwoorden Interprofessionele educatie, gezondheidszorg Internet-links http://www.eipen.eu/ http://www.han.nl/onderzoek/nieuws/han-eipen-conferentie-201/ http://www.royalcollege.ca/portal/page/portal/rc/canmeds Correspondentieadres Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Opleiding Voeding en Dietetiek t.a.v. mw. S. Kattemölle-van den Berg Kapittelweg 33 6525 EN Nijmegen E-mail: saskia.kattemulle@han.nl

HGZO-congres 2016 Workshop

29

Aan de slag met meerkeuzevragen

Marit Praagman, Susan Voogd Vrije Universiteit Amsterdam, UCGB Bij het opstellen van meerkeuze vragen worden nog regelmatig onnodig veel toetstechnische fouten gemaakt. Een van de middelen om dit te voorkomen is peerreview. Tegenwoordig worden geconstrueerde vragen daarom steeds vaker aan een collega voorgelegd. Dit levert nuttige feedback op maar is niet altijd afdoende doordat een collega vaak blind is voor de standaard gemaakte constructiefouten binnen de eigen organisatie. In deze bijeenkomst leer je aan de hand van een quiz eerst welke standaardfouten je voortaan uit elke toets weg moet laten. Vervolgens wordt er in twee groepen gestreden om het weglaten van fouten in een toets. Door anderen te ontmoeten in deze workshop zie je samen meer dan in je eentje. Kom gerust testen of u tot de beste “weglaters van fouten” behoort. Let op, hiervoor moet u uiteraard wel de gewenste herformuleringen kunnen construeren! Trefwoorden MC toets, toetsvraag constructie Internet-links http://docs.qdnatool.org/ (standaard constructiefouten, tips, oefenen met voorbeelden); https://www.qdnatool.org/users/login (eigen vragen controleren, zie https://www.youtube.com/watch?v=TPjdSrvHvVA om er snel mee aan de slag te kunnen) http://starfish.innovatievooronderwijs.nl/glossary/278/ (tips voor peerreview van een toets) Correspondentieadres Vrije Universiteit Amsterdam VU-UCGB t.a.v. Marit Praagman-Soudant en Susan Voogd De Boelelaan 1105 1081 HV Amsterdam E-mail: m.praagman@vu.nl E-mail: s.r.voogd@vu.nl

Workshop HGZO-congres 2016

30

Agressie: hoe ga ik er mee om?

Peter Renden Vrije Universiteit Amsterdam, UCGB Ieder jaar krijgen miljoenen Nederlanders te maken met agressie tijdens het uitoefenen van hun werk. Dat geldt ook voor medewerkers in de zorg en in het onderwijs. Een belangrijke vraag is hoe je daar op een goede manier mee omgaat. Maar is dezelfde aanpak altijd even effectief? En werkt de aanpak die voor een ander werkt ook wel voor jou? Een juiste aanpak bestaat niet uit voorgekookte stappen die je in elke situatie kan toepassen. De juiste aanpak hangt af van de situatie, de agressievorm en hoe jij in elkaar zit. In de workshop leer je onderscheid te maken tussen verschillende vormen van agressie en de bijbehorende signalen in een vroeg stadium te herkennen. Ook leer je welke ‘tools’ voor jou het beste kunnen werken en op welke manier deze het beste ingezet kunnen worden tegen welke vorm van agressie. Trefwoorden Agressie, frustratie, instrumenteel, natuurlijke neigingen, stress Literatuur Nieuwenhuys, A. & Oudejans, R.R.D. (2012). Anxiety and perceptual-motor performance: Toward an integrated model of concepts, mechanisms, and processes. Psychological Research, 76, 747-759. Renden, P.G. (2015). Police performance under pressure: Arrest and self-defence skills. Den Bosch: Uitgeverij BOXPress. Renden, P.G., Nieuwenhuys, A., Willemsen, G.P.T., & Oudejans, R.R.D. (2015). Politievaardigheden onder stress. Het optimaliseren van aanhouding en zelfverdediging in de praktijk. Amsterdam: Reed Business. Internetlink http://www.fgb.vu.nl/nl/professionals/veiligheid/index.aspx Correspondentieadres Vrije Universiteit Amsterdam Universitair Centrum voor Gedrag en Bewegen t.a.v. dr. P. Renden De Boelelaan 1105 1081 HV Amsterdam E-mail: p.g.renden@vu.nl

HGZO-congres 2016 Workshop

31

Presteren onder druk: hoe leer je dat?

Peter Renden Vrije Universiteit Amsterdam, UCGB Presteren onder druk is moeilijk. Zelfs de grootste topsporters kunnen falen op het moment dat het er op aan komt. De stress op dat moment heeft invloed op onze aandacht, interpretaties en handelen. Hierdoor is een vaardigheid uitvoeren zonder stress een totaal andere handeling dan die vaardigheid moeten uitvoeren met stress. Een belangrijke vraag is hoe je jezelf en anderen op stressvolle situaties kunt voorbereiden, terwijl oefensituaties nooit hetzelfde zijn als echte situaties. In de workshop leer je uit te leggen hoe stress onze aandacht, interpretaties en handelen beïnvloedt. Met deze kennis gaan we aan de slag om werkvormen en/of werkprocedures te bedenken. Je krijgt handvatten en voorbeelden van waar effectieve werkvormen aan moeten voldoen. Meerdere wetenschappelijke studies hebben al positieve resultaten laten zien met werkvormen voor stressvolle omstandigheden. Met andere woorden: presteren onder druk kun je leren! Trefwoorden Aandacht, angst, interpretatie, motorisch handelen, stress, weerbaarheid Literatuur Nieuwenhuys, A. & Oudejans, R.R.D. (2012). Anxiety and perceptual-motor performance: Toward an integrated model of concepts, mechanisms, and processes. Psychological Research, 76, 747-759. Oudejans, R.R.D, & Pijpers, J.R. (2010). Training with mild anxiety may prevent choking under high levels of anxiety. Psychology of Sport and Exercise, 11, 44-50. Renden, P.G. (2015). Police performance under pressure: Arrest and self-defence skills. Den Bosch: Uitgeverij BOXPress. Renden, P.G., Nieuwenhuys, A., Willemsen, G.P.T., & Oudejans, R.R.D. (2015). Politievaardigheden onder stress. Het optimaliseren van aanhouding en zelfverdediging in de praktijk. Amsterdam: Reed Business. Correspondentieadres Vrije Universiteit Amsterdam Universitair Centrum voor Gedrag en Bewegen t.a.v. dr. P. Renden De Boelelaan 1105 1081 HV Amsterdam E-mail: p.g.renden@vu.nl

Workshop HGZO-congres 2016

32

Creatief onderwijzen: de leerwerkplek

Wendy Schoeters Karel de Grote Hogeschool Antwerpen, Opleiding Vroedkunde Opleidingen lopen vaak, wat de organisatie en het rendement van stage betreft aan tegen een aantal beperkingen. Afspraken tussen zorginstellingen en opleidingen gebeuren vooral op organisatorische basis. De vele stage-uren die de studenten lopen renderen niet optimaal, studenten en praktijklectoren zijn onvoldoende geïntegreerd op de afdeling. Hoe kunnen we dit optimaliseren? Voor zorginstellingen is er ook de bekommernis dat afgestudeerden vroedvrouwen moeilijk direct inzetbaar zijn. De stages zijn onvoldoende gericht op praktische en organisatorische competenties waardoor studenten zich niet klaar genoeg voelen om onmiddellijk aan de slag te gaan. Een leerwerkplek is een samenwerkingsverband tussen een afdeling (materniteit en/of verloskamer) van een stage verlenende instelling en de opleiding. Op die manier kunnen we onze studenten opleiden binnen het kader van reële en authentieke contexten. De krachtige leeromgeving garandeert dat een groep studenten alle voor de beroepsuit-oefening typerende werkprocessen uitvoert en verantwoordelijk is voor het zorgproces en de kwaliteit van het werk. De studenten kunnen functioneren zoals het van professionals verwacht wordt. Ze zijn in staat om competent te handelen in de verschillende rollen van de vroedvrouw , nemen verantwoordelijkheid op voor hun eigen functioneren en nemen hun professionalisering in handen. Ze zijn hierin zelfsturend, beschikken over reflectief vermogen en kunnen autonoom handelen. Reflectief vermogen is van belang voor het bepalen van nieuwe doelen voor het eigen functioneren in toekomstige situaties. Trefwoorden Werkplekleren, levenslang leren, zelfsturing, reflectie, reflectief vermogen Literatuur Corstjens, F., e.a. (2012). Leerzorgcentrum, ontwikkeling, implementatie en evaluatie van een opleidingsconcept voor verpleegkundigen, Antwerpen - Appeldoorn, Garant. Baars, M., e.a. (2006). Anders leren, beter werken. Praktijkgericht leren en werken in de zorg. Ritzen,H., e.a. (2007). De ontwikkeling van een leerafdeling in samenspraak met onderwijs- en zorginstellingen, Onderwijs en Gezondheidszorg, 20-24. Visietekst vroedkunde, Karel de Grote Hogeschool Antwerpen Correspondentieadres Karel de Grote-Hogeschool, Campus Markgrave Vroedkunde t.a.v. Mw Van Hoof Kim Van Schoonbekestraat 143 2018 Antwerpen België E-mail: kim.vanhoof@kdg.be E-mail: wendy.schoeters@kdg.be

HGZO-congres 2016 Workshop

33

Ontmoet de student op je eigen podium; theatertechnieken in het onderwijs

Rinus van der Schoof, Boudewijn Visscher Hogeschool van Arhnem en Nijmegen, Sport- en Bewegingseducatie (SBE) Hogeschool Utrecht, Management in de Zorg Onderwijs geven heeft opvallend veel gelijkenissen met elementen uit theatervoorstellingen. In deze workshop kijken we naar technieken die theatermakers gebruiken om het publiek te boeien en te inspireren; het gaat hierbij niet op licht en decor, maar om didactische principes. In een goede theatervoorstelling is de aandacht én betrokkenheid van ieder toenemend, maar hoe creëer jij je eigen podium waarop je studenten kan ontmoeten? In deze workshop worden theatertechnieken en de zes breinprincipes van brein centraal leren aan elkaar verbonden en kijken we naar de techniek van story-telling. Er is genoeg ruimte om betreffende theatertechnieken je eigen te maken, zodat jij straks je studenten inspireert op je eigen podium. Trefwoorden Theatertechnieken, breinprincipes, story-telling Literatuur Dirksen, G. (2005) Breincentraal Leren (BCL): uitgangspunten voor meer leerrendement. Leren in Organisatie. Meeusen, G. (2001). Over het voetlicht: Theatertechnieken voor presentaties in wetenschap en onderwijs. in eigen beheer. Pijper, G. (2004) Drama voor de beroepspraktijk. Groningen/Houten: Wolters Noordhof. Correspondentieadres Hogeschool van Arnhem en Nijmegen t.a.v. dhr. M.T.M. van der Schoof, MSc. Heyendaalseweg 141 6525AJ Nijmegen E-mail: rinus.vanderschoof@han.nl E-mail: boudewijn.visscher@hu.nl

Workshop HGZO-congres 2016

34

Dialogisch communiceren

Bernadette Snijders Blok, Joop Boukes AMC-UVA, Huisartsopleiding, Mens in Dialoog Bij het opleiden en begeleiden van studenten gezondheidszorg is goed communiceren een middel en een doel. We leren studenten empathisch te zijn, hun mening te geven, te discussiëren en van elkaar te leren. In deze workshop maak je kennis met de Dialoog als middel om verdieping te brengen in dit leren en reflecteren. Waar het uitwisselen van ervaringen gauw kan verworden tot met elkaar meeleven, loyaal zijn en adviseren leidt dialogisch communiceren tot verdieping en nieuwe inzichten. Basis is een houding waarin je ruimte geeft, respecteert, de bijdrage van de ander laat binnenkomen en dan kijkt waarop en hoe je verder wilt gaan. Waarbij je dus niet te snel denkt de ander te begrijpen en een advies geeft en waarin je je veronderstellingen, aannames en beoordelingen opschort. Op basis van nieuwsgierigheid ga je verkennen, onderzoeken, ruimte geven, vertragen in plaats van snel reageren, doorvragen in plaats van jouw mening eraan toevoegen Door de dialoog zelf te ervaren ontdek je de meerwaarde en bruikbaarheid voor allerlei situaties binnen het onderwijs. Denk aan stageterugkomdagen, inbrengen van praktijkervaringen, intervisie, bespreken (ethische) dilemma’s, themabesprekingen etc. Alle situaties waarin studenten samen, van elkaar leren maar ook onderwijs ten behoeve van de communicatie met patiënten/cliënten. Daarnaast is deze manier van communiceren zeer goed bruikbaar bij het samenwerken binnen een team docenten, staf of binnen de gezondheidszorginstelling. Wat kun je verwachten: In deze workshop oefen je met de 10 kernvaardigheden van de Dialoog Je leert welke houding voorwaarde is om dialogisch te kunnen communiceren Je ontdekt de bruikbaarheid van dialogisch communiceren voor je onderwijs en organisatie. Trefwoorden Intervisie, werkvorm, communicatie, attitude, begeleiden, leren van elkaar, samenwerken, visie Literatuur Issacs W., 1999, Dialogue and the Art of Thinking Together, Bantam Doubleday Dell Publishing Group Inc. Bohm D., 2013, On Dialogue, Taylor &Amp; Francis Ltd. Van den Berg C., 2011, Werken in dialoog, Boom Lemma Uitgevers. Roels J., 2013, Cruciale dialogen, Maklu. Internet-links www.mensindialoog.nl Correspondentieadres Hogeschool of instelling: AMC-UVA Opleiding of afdeling: Huisartsopleiding t.a.v. mw. drs. B.M. Snijders Blok Meibergdreef 15 1105 AZ Amsterdam E-mail: b.m.snijdersblok@amc.uva.nl E-mail: joop@mensindialoog.nl

HGZO-congres 2016 Workshop

35

ICT-innovaties voor het Zorg-Onderwijs: Vakdidactische mogelijkheden van de Robot en Virtual Reality

Wim Trooster, Cor Niks, Mariet Breeschoten Hogeschool Windesheim, Zwolle, Domein Bewegen & Educatie In de zorg vindt een verschuiving plaats van “zorgen voor de patient” naar “zorgen dat de patient”: het functioneren, de veerkracht en de eigen regie van de burger staan meer centraal dan de ziekte of de aandoening. Hiervoor is het nodig dat de aankomende beroepsuitoefenaar goed kan aansluiten bij de beleving van de patiënt en kennis heeft van nieuwe innovatieve mogelijkheden van ICT voor de zorg. Bij Hogeschool Windesheim kunnen docenten en studenten hiervoor terecht bij LAB211: een nieuw centrum voor ICT-innovaties in het (zorg)onderwijs. Daar wordt ondersteuning geboden hoe ICT-innovaties optimaal ingezet kunnen worden om effectieve interventies te ontwerpen om studenten in de les snel aan de slag te krijgen. In deze workshop gaan we met 2 van deze ICT-innovaties aan de slag! Als eerste voorbeeld van een ICT-innovatie wordt de NAO-robot2 gepresenteerd. In een korte demo worden de mogelijkheden van deze robot getoond aan de deelnemers (hij kan bewegen, heeft sensoren, kan praten en luisteren; dat alles op een manier dat je het gevoel hebt dat het echt een mannetje is). Daarna wordt een overzicht gegeven waarvoor deze robot nu al gebruikt wordt in de (ouderen)zorg. In het verlengde daarvan wordt met de deelnemers verkend welke ideeën de mensen voor hun eigen praktijk hebben, en wat ze daarvoor nodig hebben. Het tweede voorbeeld betreft de Virtual Reality bril. Met Oculus Rift en Google Cardboard (goedkopere versie Oculus Rift) wordt men helemaal ondergedompeld in de wereld van de patiënt en kan de student ervaringskennis opdoen door die wereld zelf te beleven. Zo kan men op Youtube filmpjes vinden (die je met deze apparaten kunt bekijken) waardoor je door de ogen van bijvoorbeeld een psoriasispatiënt kijkt3. Dan ervaar je de reacties van je omgeving. En zo zijn er meer voorbeelden. Na een korte introductie over de Oculus Rift en de Cardboard kunnen de deelnemers zelf een Cardboard proberen en kan men de belevenis via Virtual Reality zelf ervaren. Afrondend wordt weer een gesprek met de zaal gevoerd welke ideeën de deelnemers voor hun eigen praktijk hebben, en wat ze daarvoor nodig hebben. Trefwoorden ICT-innovaties, vakdidactiek, zorg, Robot, Virtual Reality Internet-links http://www.windesheim.nl/over-windesheim/nieuws/2014/november/lab21-innovatiecentrum-voor-ict-in-didactiek-en-begeleiding/ (LAB21) https://www.youtube.com/watch?v=bRhj-LkgMSc (Nao-robot) https://www.youtube.com/watch?v=Yteqn3C1rwo (Film Psoriasis Cardboard) Correspondentieadres Hogeschool Windesheim Zwolle Domein Bewegen & Educatie t.a.v. Dr. W.J.Trooster Kamer A2.21 Postbus 10090 8000 GB Zwolle E-mail: w.trooster@windesheim.nl

Workshop HGZO-congres 2016

36

Hoe ontmoeten óntmoeten wordt: werkvormen die ver-bondenheid faciliteren

Jeroen Weber, Levi Heimans Vrije Universiteit Amsterdam, FGB, afdeling Bewegingswetenschappen

Hoe wordt een ontmoeting daadwerkelijk een óntmoeting? Anders gezegd: Hoe kan je er als docent voor zorgen dat studenten het samenkomen niet als een verplichting zien, maar juist als een toegevoegde waarde? Dat is de kernvraag waar we in deze workshop mee aan de slag gaan. Uit recent onderzoek blijkt dat wanneer studenten zich zowel verbonden voelen met elkaar als met de docent, de intrinsieke motivatie toeneemt (Niemiec & Ryan, 2009; Ryan & Deci, 2000). Hoe creëer je nu een sfeer die studenten uitnodigt en stimuleert? De persoonlijkheid van de docent speelt hierbij uiteraard een belangrijke rol. Echter, ook de keuze voor een geschikte werkvorm kan bijdragen aan een prettig en veilig leerklimaat. In deze workshop gaan we in op (vernieuwende) werkvormen die deze verbondenheid kunnen faciliteren, welke jullie aan den lijve zullen ondervinden. Je gaat naar huis met nieuwe werkvormen en ideeën die je kunt inzetten om de eerst volgende lessencyclus mee aan de slag te gaan! Trefwoorden Verbondenheid, intrinsieke studiemotivatie, groepscohesie, werkvormen Literatuur Bijkerk, L. & Heide, W. van der (2006). Het gaat steeds beter! Activerende werkvormen voor de opleidingspraktijk. Houten: Bohn Stafleu van Loghum. Niemiec, C. P. & Ryan, R.M. (2009). Autonomy, competence, and relatedness in the classroom: Applying self-determination theory to educational practice. Theory and Research in Education, 7(2), 133-144 Ryan R.M. & Deci E.L. (2000) Self-Determination Theory and the Facilitation of Intrinsic Motivation, Social development, and Well-Being. American Psychologist, 55(1), 68-78 Internet-links Yee, K. (z.j). Interactive Techniques. Geraadpleegd op: http://www.fctl.ucf.edu/TeachingAndLearningResources/CourseDesign/Assessment/content/101_Tips.pdf Correspondentieadres Vrije Universiteit Amsterdam FGB, afdeling Bewegingswetenschappen t.a.v. dhr. L. Heimans, MSc, dhr. J. Weber, MSc, dhr. C. van Niel, MSc De Boelelaan 1105 1081 HV Amsterdam E-mail: juniordocenten.fbw@vu.nl

HGZO-congres 2016 Workshop

37

Waarom ‘zwijgende’ studenten niet praten – breek hen de bek maar open

Coen Winkelman Hogeschool Rotterdam, Instituut voor Gezondheidsonderwijs IVG Het thema ‘Hoe krijg je studenten aan de slag’ staat hier centraal. Ongeacht welke werkvorm – ik heb in zo’n 35 jaar alle vormen voorbij zien komen – blijkt faalangst en spreekangst bij veel (20-40%?) zwijgende en passieve studenten een contante factor, vaak een onderschatte beperking in hun studieloopbaan om actief te zijn bij rollenspel, als woordvoerder , stageopdrachten, patiëntencontact. Zwijgers en passieve studenten zijn vaak slimme studenten die wel wat te melden hebben en hun perfectionistische, faalangstige inslag slim kunnen verbergen door anderen het woord te gunnen. Of zich laten overvleugelen door welbespraakte medestudenten. Een vermijdende attitude kan een carrièrelang meegaan. Inhoud: • interactieve inventarisatie van

o het oorzakelijke en in stand houdende mechanisme achter spreekangst / faalangst: vaak ontevredenheid over eigen performance (confronterende werkvorm)

o de rol van de docent in dat proces: welke feedback werkt lang bestaande en hardnekkige spreekangst / faalangst in de hand, verergert deze of houdt deze in stand.

o uitwisselen van ‘soorten feedback’ die spreekangst / faalangst juist vermindert en het zelfvertrouwen vergroot.

• bekende feedbackregels als ‘tips en tops’ worden op hun functionaliteit geanalyseerd en getoetst aan criteria uit de cognitieve gedragstherapie.

Als logopedist/stottertherapeut stel ik spreekangst als uitgangspunt. Spreken is een egogebonden vaardigheid. In deze workshop krijgt u een reeks strategische tips en simpele tools om spreekangst te reduceren en verstaanbaarheid te vergroten. In de praktijk blijkt dat strategieën voor zelfvertrouwen in het spreken ook gunstig uitwerken op meer algemene faalangst. Trefwoorden Faalangst, spreekangst, passieve studenten, zelfvertrouwen, vermijding, verstaanbaar-heid, assertiviteit Literatuur Dinger, T., Smit, M. en Winkelman, C (13e druk 2011). Expressiever en gemakkelijker spreken. Bussum: Coutinho. Bezemer,M., Bouwen, J. en Winkelman, C (2e druk 2010) Stotteren - van theorie naar therapie. Bussum, Coutinho Zaalen, Y. en Winkelman, C. (2e druk 2014) Broddelen, een (on)begrepen stoornis. Bussum: Coutinho. IJzermans, Th. en Derkx, C. (33e druk 2015) Beren op de weg, spinsels in je hoofd. Zaltbommel,Thema Internet-links www.coenwinkelman.nl www.thema.nl www.coutinho.nl

Workshop HGZO-congres 2016

38

Correspondentieadres Hogeschool Rotterdam IVG t.a.v. dhr C. Winkelman Lt Gen van Heutszlaan 2 3743 JM Baarn E-mail: winkelman.trainingen@hetnet.nl E-mail: c.winkelman@hr.nl

NVAO-geaccrediteerde hbo-master Docent HGZO

Wilt u docent in het Hoger Gezondheidszorg Onderwijs (HGZO) worden of uzelf als docent verder professionaliseren op master niveau?

De VU biedt een master aan met:

• een uitdagend en leerzaam curriculum • een unieke combinatie van (vak)didactiek en zorginhoudelijk onderzoek • persoonlijke en individuele begeleiding

Na afronding wordt de titel Master of Education (MEd) verstrekt.

Aanvang: december 2016 Locatie: VU Amsterdam Duur: twee jaar, ca. 22 uur per week Voor contact, voorlichtingsdata, informatie, kosten en aanmelding: http://www.vu.nl/nl/opleidingen/opleidingsaanbod-professionals/docentenopleidingen/a-z/hgzo/index.aspx