Hipertekst i poezja(grupa 2)

Kto, jak i dlaczego, czyli Kto, jak i dlaczego, czyli klasyczne: „czym to się je?”klasyczne: „czym to się je?”

Hipertekst? Czy ktoś mnie tu nie obraża?

Odpowiadając na postawione w nagłówku pytanie – absolutnie nie. Hipertekst (jak podaje znana i lubiana przez wszystkich Wikipedia) jest organizacją danych w postaci niezależnych węzłów, czyli leksji (a), które sa połączone ze sobą hiperłączami, czyli odnośnikami (odsyłaczami do innych miejsc w tekście, dokumencie etc.). Hipertekst cechuje nielinearność i niestrukturalność układu cząstek składowych; oznacza to, że nie ma z góry zdefiniowanej kolejności czytania leksji, a nawigacja między nimi zależy wyłącznie od użytkownika.

Wiek XX to początek ery komputerów, technologii cyfrowych i rozwiązań technologicznych ułatwiających życie. Znamy osobiste i smukłe „pecety”, obszerne wieloczęściowe „kombajny” i inne sprzęty, bez których nie wyobrażamy sobie już dzisiaj funkcjonowania. Ale, ale… co na to humanistyczna, a właściwie poetycka część świata? No i masz – tak powstał twór o nazwie poezja cyfrowa.

Jak to „ugryźć”?

Najprostszą linią rozumowania idąc, jest to po prostu poezja hipertekstowa - często składa się ona z zestawu wierszy, powiązanych łączami w nadrzędną strukturę cyklu(1).  Jak piszą badacze tego zjawiska, „spotkać się można z bogatym wachlarzem terminów nazywających teksty literackie powstałe przy udziale nowych mediów. Gendolla i Schäfer wymieniają najważniejsze pojęcia związane z nowymi mediami: hypertext and hyperfiction (m.in. Bolter i Landow); E-poetry (Glazier); cybertext i ergodic literature (Aarseth); interfictions (Simanowski); literature in electronic space (Heibach); electronic literature (Hayles); digital literature (Simanowski; Wardrip-Fruin), po czym sami dodają własne określenie: net literature. Badacze stwierdzają, że termin „literatura cyfrowa” akcentuje bardziej kwestię tworzenia tekstu w środowisku cyfrowym niż aspekt jego odbioru. Pojęcie „net literatura”, w którym pierwszy człon jest skrótem od Internetu, konotuje komunikację, kontakt, połączenie, czyli równoważnie traktuje zarówno kategorię twórcy, jak i odbiorcy(2). 

Jak się okazuje, humaniście nie jest potrzebny komputer, by stworzyć coś wcześniej nie spotykanego - niektórzy hipertekstualne podejście do zapisanego tekstu upatrują już w księdze I-Ching, inni - w Torze, jeszcze inni w Biblii. Można też szukać korzeni hipertekstu w sferze czysto idealnej, w odwiecznych marzeniach o uniwersalnej bibliotece, w której wszystkie teksty świata dostępne są dla każdego w każdej chwili.

Pierwszy utwór, który określić można mianem protohipertekstu powstał w XVII wieku i była nim powieść Laurence`a Sterne`a - Tristam Shandy.

Rozbijanie linearnego zazwyczaj jednotorowego toku narracji w prozie - wiele lat później - stało się

ulubionym zajęciem postmodernistów. (b)

O co common?

Bense zdefiniował poezję cyfrową jako tzw. poezję sztuczną, która w odróżnieniu od „naturalnej” nie angażuje subiektywnej świadomości przedstawianego świata, lecz redukowana jest do automatycznego generowania za pośrednictwem maszyny (c).

Miłe złego początki..?

Rok 1959 uznaje się za początek (pre)poezji cyfrowej, kiedy Max Bense zasugerował jednemu ze swoich studentów, by zaprogramował pierwszy generator do losowego wytwarzania elektronicznych obiektów. Utwór sztucznie wyprodukowany za pośrednictwem komputera bazował na słowach zaczerpniętych z Zamku Franza Kafki .

Ile poezji w poezji?Diagram pokazuje, jak dzieli się poezja

hipertekstowa/cyfrowa. Zadziwiająco proporcjonalnie wygląda ten schemat…()

h ip e r te k stow acybe r te k stow afr ak ta lnaho lo g r a fic zna

Suchej teorii mówimy dość!Wystarczy teorii, potrzeba teraz „żywego” tekstu z tej konwencji.

Żeby nie było tak prosto i podane „na tacy”, poniżej tylko linki do dzieł – nie ma nic za darmo, trzeba się naklikać;)

- http://www.neurokultura.pl/poezja/286-podgorni-ukasz-wiersze.html

- http://www.neurokultura.pl/poezja/286-podgorni-ukasz-wiersze.html

- http://niedoczytania.pl/roman-bromboszcz-matrix-halucynacje/

W sieci jest tego typu „tworków – potworków” naprawdę wiele. Po prostu trzeba poszukać

BibliografiaŹródła tekstów zawarte są w hiperłączach wstawionych po zakończeniu

cytowanego fragmentu. Pozostałe oznaczone są literowo, odpowiednio:(a) http://pl.wikipedia.org/wiki/Leksja (b) http://www.techsty.art.pl/ wraz z odnośnikami na stronie(c) http://www.ha.art.pl/prezentacje/27-proza/2766-urszula-pawlicka-polska-

poezja-cybernetyczna-konteksty-i-charakterystyka-fragment.html

(d) http://www.dekadaliteracka.pl/?id=4933 (e) Grafika zaczerpnięta z prezentacji multimedialnej ze

stronu kul.pl

Twórcy: Adam Wodyk, Maciej Wojcieszek, Ewa Potręć