hirien susperraldia erdi aroan

GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. BDH 4. GAIAHIRIEN SUSPERRALDIA

Hirien susperraldia

GAIA


Erromatarren garaia Goiz Erdi Aroa


Europar biztanleen garapena 1000. eta 1300. urteen artean


Gizartea Erdi Aroaren amaieran


Nekazaritzaren hobekuntza - Nekazaria belarridun goldearekin

XII. mendetik aurrera Europan nekazaritzaren ekoizpena handitu zen.

Hori hainbat arrazoiren ondorio izan zen:

Lur berriak landu ziren.

Soroetan hiru urterik behingo errotazioa ezarri zen.

Teknika berriak sartu ziren: belarridun goldea, hazkuntza berriak eta ureztapenaren eta erroten orokortzea.

Ondorioz, elikadura hobetu zen eta herritar kopurua handitu zen.


Nekazaritzaren hobekuntza

Soroen hiru urterik behingo errotazioa2 lurra

3 lurra

1 lurra

2 lurra

3 lurra

1 lurra

2 lurra

3 lurra

1 lurra

oloa

oloa

oloa

gana

gana

gana

lugorria

lugorria

lugorria

1. urtea

2. urtea

3. urtea

1.Labora.2.Labore.3.Lurgorri.1. urtea

2. urtea3. urtea


Merkataritzak garapen handia izan zuen XII. mendetik aurrera.

Populazioa handitzearekin batera produktuen beharra handiagoa zen eta garraiatu behar izan ziren. Hori izan zen arrazoia.

Bi bide nagusi zeuden: Mediterraneoko bidea eta Atlantiko Baltikoko bidea.

Merkatariek azoketan elkartrukatzen zituzten produktuak.

Bankuetan teknika berriak agertzearekin batera, merkataritza ere indartu zen: kredituak eta aldaketarako letrak.

Merkataritzaren eta bankuen garapena



Erdi Aroko merkataritzaren bide nagusiak



Gotzaina azoka bedeinkatzen Erdi Aroko bankua



Medina del Campoko azokaren berreraiketa, Valladolid


Urrezko txanpon berriak

XIII. mendean merkataritza jardueraren hazkundea zela eta urrezko txanpon berriak txanpondu ziren. Garrantzitsuenak Florentziako florina eta Veneziako dukata izan ziren, europako Estatu guztietan erreferentzia bihurtu ziren horiek biak.

Florina. Florentziako errepublikan sortu zen 1252an eta 3.5 gramo urrerekin txanpondu zen. Bere kalitateak kontinenteko txanpon garrantzitsuena bilakatu zuen. Beste estatu batzuk, Aragoiko Koroak adibidez, bere florin propioak txanpondu zituzten.

Dukata. Veneziako errepublikako txanpon ofiziala 3,5 gramo urrerekin txanpondu zuten. Behe Erdi Aroko beste txanpon handia izan zen eta beste Estatu batzuek ere, euren dukatak txanpondu zituzten.


Garraiobideak


Kaia


Hirietan artisauak eta merkatariak

http://2.bp.blogspot.com/_q4j3j-JA2ro/SP8tGr9-efI/AAAAAAAAFno/_mCR7bBomgI/s1600-R/mafalda-pensando-21.jpg


XII. mendetik aurrera hiriak berriro hazi ziren. Hala ere Erdi Aroko hiriak txikiak ziren, handienek 50.000 biztanle zituzten.

Hiriak HANDITZEKO arrazoi ezberdinak zeuden:

Nekazarien emigrazioa, hiriek eskaintzen zuten askatasunak erakarrita. Merkatariak, azokak hirietan kokatzen zirelako.

Hiriek gobernua zeukaten, udaletxea.

Hirietako biztanleak burgesak ziren. Gehienak artisautzan eta merkataritzan aritzen ziren.

Hirien pizkundea


HIRIEN BERPIZKUNDEA - X-XI. mendeetatik hasita

P

E

J

M

G

G


Erdi Aroko hiri baten berreraiketa


Erdi Aroko egitura duten hiriak

Zamora Avila


Bilbo Gasteiz-Vitoria


Erdi Aroko egitura duten hiriak

BilboGasteiz-Vitoria


Erdi Aroko egitura duten hiriak - Durango


Hiribilduak• Erregeek hiribilduak sortzen

joan ziren.

• Zertarako: merkataritza garatzeko, lurraldeak jendez betetzeko, Jauntxoei boterea kentzeko, ...

• Horretarako Hiri Gutunak ematen zituzten, hau da, fundazioko baldintzak, bertoko jendearentzat “pribilegoiak”

• Arrakasta handia izan zuten.


Nik babestu egiten zaitut

erasotzaileengandik !

Nire babesaren truke, zergak

ordaindu behar dizkidazu urtero,

generotan edo dirutan.

Nire lurrak ere landu

beharko dizkidazu.

Nik atsedenik

gabe lan eta lan hauei

ordaintzeko

Gizarte Feudala


Durangoko Hiri Gutuna edo Foruen konfirmazioa – 1372

…. el muy noble Señor Rey Don Enrique Señor que soy de Vizcaya, que conozco et otorgo á bos los mis basallos de la mi Villa de Tabira, et pobladores que agora sodes como á los que seran siempre jamás et confirmo bos todos los privilegios, libertades, et buenos usos, et costumbres que hais los de la dicha villa de Tabira…


Ningun Señor ...que á Tavira mandare, ...tome de la dicha villa ninguna cosa sin su volunlad... mas que sean francos los de Tabira.

... et estos pobladores de Tabira haian licencia para comprar et vender tierras por do quisieren,...

... Los pobladores de Tabira por doquler que hallaren tierras hiermas que non sean pobladas, que las labren

... los de Tablra por doquier que hallaren hierbas de pacer que las pazcan

..: los de Tabira par doquier que hallaren arboles. et montes, et raizes para quemar et casa facer que las prendan et tomen

... mas que haiades mercado cada semana el dia de Sábado en lugar do fasta aquí fue usado et non en otro lugar ...

... que toda madera et leina et piedra que viniere para la Villa de Tabira de qualquier lugar que sea, que benga franca, et libre...

Franko ?

Durangoko Hiri GutunaHau bai

aldaketa !


Bizkaian hainbat hiri sortzen dira

Urtea ?

Zaharrena ?


Bermeo

Balmaseda


Hirien berpizkundea


Airetiko ikuspegia

Harresiak


Azokako plaza


Katedrala


Espainiako Erdi Aroko hiri nagusiak


Hiri ospetsuak

Brujas Brujas


Florentzia

Venezia


Populazioaren eta hirien hazkundeak artisau kopurua handitzea egin zuen.

Artisauek produktuak eskuz egiten zituzten, tresna gutxirekin.

Lantokia tailerra zen.

Lan bereko artisauak gremioetan bereizten ziren, horrela produkzioa kontrolatzen zuten eta gremioko langileak laguntzen zituzten.

Lan bakoitza hiru kategorietan banatzen zen: maisuak, ofizialak eta mutilak.

Eskulangintzaren garapena


Eskulangileak

Igeltseroak Jostuna


Eskulangileak

ErrementariaZurgina eta gorularia


Abokatuen prozesioa Perugia hirian


Jostun famatu baten etxebizitza-tailerra

Sukalde, jantoki

eta egungela.

Tailerra eta denda

Maisu eta bere emaztearen

gela.

Logelak

Gremioak


Artilezko ehun bat egiteko zazpi urratsak


Gremioak


Gasteiz-Vitoria

Zapatería

Herrería

Pintorería

Cuchillería

Correría


XIV. mendeko europear erreinuak


Erregea eta bere gortea

Erregeak eta parlamentuak Jaime I. erregea Aragoiko

gorteetan saio bat gidatzen


XII. mendetik aurrera erregeak haien botereak indartzen joan ziren haien erreinuetan:

Beren ejertzitoak sortu zituzten eta jaun feudalen aurretik jarri ziren.

Administrazioa eta legeak indartu zituzten.

Hiriei eta askatasun eta pribilegio gutunak eman zizkieten. Horren truke nobleen aurkako borrokan laguntzen zituzten.

Erregeak Korteei eta Parlamentuei dei egiten hasi ziren. Bertan nobleak, klerikoak eta hiri batzuk ordezkatuta zeuden. Horrela, erregeak nobleen boterea gutxitzen saiatzen ziren.

Erregeek euren artean borroka egin zuten haien indarrak handitzeko.

Monarkien indartzea


Erregeek hiriei pribilegioak ematen zizkien Hiri Gutuna

• Erregeek hiribilduak sortzen joan ziren.

• Zertarako ? Merkataritza garatzeko, lurraldeak jendez betetzeko, Jauntxoei boterea kentzeko, ...

• Horretarako Hiri Gutunak ematen zituzten, hau da, fundazioko baldintzak, bertoko jendearentzat “pribilegoiak”

• Arrakasta handia izan zuten.


Bilbo

Erregeek hiriei pribilegioak ematen zizkien

Hiri Gutuna emanez


Testua: monarkia feudalak

Monarkia feudalak

Europako XII. mendeko beste ezaugarrietako bat monarkia feudalen sorrera izan zen. Adierazgarri handienak Frantzia eta Ingalaterra izan ziren, zalantzarik gabe.

Aurreko mendeetan izugarri ahuldutako erregearen boterea XI. Mendean berrindartzen hasi zen elizaren babesari esker. Tradizioak erregearen alde egiten zuen. Ohitura hain sakona zenez, ezinezkoa zirudien monarkia desagertzea.

Gainera, goi nobleziak inoiz ez zuen koroarekiko zuen interesa alde batera utzi.

Frantziako XI. mendeko gizarte feudalean erregea primus inter pares [berdinen artetik lehenengoa] baino ez bazen ere, izen on bereziarekin inguratuta zegoen eta horrek bere izaera sakratuak indartzen zuen.

Gizon feudalek haien eztabaidei irtenbidea bilatzerako orduan arbitroa izan nahi zuten.

J. VALDEÓN, Erdi Aroa. Monarkia feudalak. Egokitua

Erregeak eta parlamentuak


Crécy-ko borroka Jeanne d´Arc

hirien susperraldia erdi aroan

Education