OpenJDK 64-Bit Server VM warning: Insufficient space for shared memory file: 13395Try using the -Djava.io.tmpdir= option to select an alternate temp location.

O GALEGO E A SA HISTORIA

1. As orixes

A lingua galega deriva do latn, coma as outras linguas romnicas irms (portugus, francs, casteln, cataln, italiano, romans...). Pero que o latn sexa o compoente principal do galego non quere dicir que sexa o nico. No noso idioma tamn influron outras linguas introducidas por distintos pobos que, ben fose antes ou despois da chegada dos romanos, estiveron asentados no NO peninsular. A achega lingstica destes pobos anteriores romanizacin denominarmola substrato prerromano. Tamn inflen no galego linguas doutras poboacin que se asentaron na zona despois da desaparicin do Imperio Romano. Estamos a referirnos ao superestrato, que podemos dividr en dous compoentes: o superestrato xermnico, introducido polos suevos e o visigodos; e o superestrato rabe.

1.1. O substrato prerromano

A Gallaecia caeu baixo o dominio do Imperio Romano en tempos do emperador Augusto (29 19 a.C.). Con todo, antes de que o Imperio Romano chegase e introducise o latn, estiveran asentadas neste territorio poboacins que posuan linguas propias. Estas linguas forman o substrato prerromano. Anda que o que cobra mis importancia a influencia do substrato celta, de orixe indoeuropea, tampouco se debe deixar de mencionar a pegada dun compoente preindoeuropeo e que podemos localizar cronoloxicamente na Idade de Pedra. Pero ser desde o ano 800 a.C. ou quizais desde un pouco antes cando chegue aqu o substrato prerromano que ter maior repercusin na nosa lingua: o dos pobos de orixe indoeuropea. Estes pobos deixan a sa pegada lingstica fundamentalmente na toponimia, no lxico, e na fontica. Salienta o legado lingstico do celtas.

1.2. A romanizacin e latinizacin

A administracin romana perdurou na Gallaecia desde o sculo I a.C ata o sculo V d.C e latn acaba por se impoer totalmente no noroese ibrico, dando lugar, co paso dos anos, ao medieval galego-portugus do que derivan estas das linguas modernas.O proceso de romanizacin e posterior latinizacin longo e lento. Adoita dividirse en tres fases: a) toma de contacto dos indxenas co latn oficial dos funcionarios romanos recentemente institudos (sculo I d.C.); b) asimilacin da lingua por parte das elites indxenas (ata o sculo II d.C.); c) aceptacin total e uso do latn como lingua coti (ata o sculo V).

1.3. O superestrato xermnico e rabe

Polo que respecta s linguas de superestrato, temos que inclur aqu os compoentes xermnico e rabe. Os suevos chegaron ao NO no ano 411 e estableceron a sa monarqua ata o 585. Pola sa banda, os rabes entraron na Pennsula Ibrica no 711 comezando a sa conquista polo sur e sometndoa en pouco tempo.

2.Do esplendor decadencia do galego (s. IX XVI).

O galego consoldase como sistema lingstico aproximadamente nos sculos VIII ou IX. Aumenta a diferenza entre o latn empregado pola Administracin e pola Igrexa, e mailo idioma que usaban a coto os falantes, onde se aprecia o desgaste sufrido polo latn vulgar. No sculo IX, o descubrimento do sartego do Apstolo Santiago consolida a Compostela como eixe do cristianismo europeo. A demografa medra e a agricultura sofre un proceso de expansin que beneficia a marcha econmica da nosa terra. Galicia presenta unha situacin de puxanza socioeconmica durante o perodo que abrangue os reinados de Fernando II (1157 1188) e Afonso IX (1188 1230). O esplendor de que gozaba Galicia naqueles sculos verase reflectido na producin literaria da poca., que anda se manter ata o sculo XV pese ao comezo do proceso de asimilacin da lingua galega por parte da cultura e da lingua castel. Na Idade Media o galego era a lingua de cultura por excelencia en toda pennsula, especialmente na lrica, e disto dan fe as cantigas de amigo, de amor, e de escarnio e maldicir ou as Cantigas de Santa Mara. Canto prosa, son de finais do sculo XIII e principios do XIV as traducins da Primeira Crnica Xeral de Espaa e da Crnica de Castela; da segunda metade do XIV o Tratado de Albeitara, os Milagres de Santiago, a Crnica Troiana e a Xeral Historia; e do XV a Crnica de Santa Mara de Iria.

Ata ese momento a lingua que se estaba empregando no mbito xudicial e administrativo era o galego, pero coa chegada ao trono de Fernando III o Santo (1230 1253) que introduce na administracin de Galicia persoal forasteiro procedente de Castela, hai un punto de inflexin que se acentuar cando Pedro I, a quen apoiaba a nobreza galega na loita pola coroa de Castela, perde o trono en favor de Henrique II de Trastmara. agora cando a nobreza galega, como castigo, comeza a ser substituda por nobres procedentes tamn de Castela.Co reinado dos Reis Catlicos (S. XV) compltase o proceso de anulacin da lingua galega nos usos formais, relegndoa unicamente ao nivel coloquial e familiar. Esta situacin de anormalidade lingstica anda hoxe se mantn.