historia ya muungano

7/25/2019 Historia Ya Muungano

1/14

HISTORIA YAMUUNGANO WA

TANGANYIKA NA

ZANZIBARHistoria, sababu na Hati zaMuungano

Jamhuri ya Muungano wa Tanzania iliundwamnamo tarehe 26 Aprili 1964 wa Muunganowa Tanganyia na !anzibar inayo"umuisha#isiwa $ya %emba na &ngu"a

27/05/2009


2/14

HISTORIA YA MUUNGANO WA TANGANYIKA NA ZANZIBAR

Jamhuri ya Muungano wa Tanzania iliundwa mnamo tarehe 26 Aprili,

1964 kwa Muungano wa Tanganyika na Zanzibar inayo!umui"ha

#i"iwa $ya %emba na &ngu!a'( Tanganyika ilikuwa ni mwendelezo wa

koloni la &!erumani, utawala wa )aingereza kwa Mamlaka ya &mo!a

wa Matai*a, +imaya ya &mo!a wa Matai*a hini ya utawala wa

&ingereza na mwi"ho Tai*a huru kuanzia mwaka 1961 ndani ya nhi

za Jumuiya ya Madola(

Jamhuri ya Tanganyika na Jamhuri ya )atu wa Zanzibar ziliingia

mkataba wa Muungano mnamo mwaka 1964 na kuanzi"hwa -ola ya

Jamhuri ya Muungano wa Tanzania( Mkataba huu wa Muungano

ulitiwa "aini na aliyekuwa .ai" wa Tanganyika, +ayati Mwalimu

Juliu" /yerere na aliyekuwa .ai" wa Zanzibar, +ayati 0heikh Abeid

Amani arume tarehe 22 Aprili 1964 huko Zanzibar( Mkataba huo

ulithibiti"hwa na unge la Tanganyika na araza la Mapinduzi hapo

tarehe 26 Aprili, 1964 na mnamo tarehe 23 Aprili, 1964, $iongozi wa

nhi zote mbili walikutana katika ukumbi wa arim!ee Ji!ini -ar e"

0alaam na kubadili"hana +ati za Muungano( 0heria za Muungano

zilitoa tamko la Jamhuri ya Muungano katika bara ya 4 kwamba5

Jamhuri ya Tanganyika na Jamhuri ya Watu wa Zanzibar zitalazimika,

baada ya kuungana na siku zote baada ya kuungana, kuunganishwa

kuwa Dola ya Jamhuri kwa jina la Jamhuri ya Muungano wa Tanganyika

na Zanzibar (bara ya ! "heria za Muungano#

2


3/14

Jina hili la Jamhuri ya Muungano wa Tanganyika na Zanzibar7

lilibadili"hwa baadae mnamo tarehe 28 ktoba, 1964 na kuwa

Jamhuri ya Muungano wa Tanzania kwa kupitia 0heria ya Jamhuri ya

Muungano, 0heria namba 61 ya mwaka 1964(

)atanganyika kama ili$yokuwa kwa wananhi wa nhi nyingine za

kia*rika, hawakukubaliana hata kidogo na utawala wa kikoloni( Tangu

mwanzo waliwapinga na kupigana na wa$amizi wa kikoloni, upinzani

mkubwa ukionye"hwa na )a"ambaa wakiongozwa na imweri dhidi

ya )a!erumani, )ahehe wakiongozwa na Mkwawa kupigana

$ihungu na $ire*u dhidi ya )a!erumani na wakati wa $ita $ya Ma!i

Ma!i hini ya uongozi wa in!ekitile, Mputa na iba"ila(

uko"ekana kwa umo!a kati ya wapigania uhuru hawa wa mwanzo

na uimara wa ma!e"hi ya wakoloni na "ilaha bora za moto

kulidhoo*i"ha mapambano haya ya uhuru na ku"ababi"ha ha"ara

kubwa na kupoteza mai"ha ya watu(

ama ili$yokuwa kwenye makoloni mengi ya ia*rika, hi"ia za &tai*a

ziliendelea kuimarika katika Tanganyika baada ya mwaka 194:(

Alama za utai*a zili"haanza kuonekana punde baada ya $ita kuu ya

kwanza ya dunia kwa kuanzi"hwa kwa $yama mbalimbali $ya

)aa*rika kwa upande wa Tanganyika na Zanzibar( wa upande wa

Tanganyika, A*rian A""oiation ilianzi"hwa mwaka 1929 kama

kikundi ha mi!adala baina ya wa"omi na ilipo*ika mwaka 1948

hama hiki kikawa Tanganyika A*rian A""oiation TAA'( aada ya

$ita ya %ili ya -unia, wanahama wa Tanganyika A*rian A""oiation

3


4/14

TAA' waliendeleza wimbi la utai*a( Mwaka 19:; hini ya uongozi wa

Mwalimu /yerere, TAA ilitambuliwa kama hama ha "ia"a na

kuelekea mo!a kwa mo!a kuanzi"hwa kwa TA/& mwaka 19:4

iliyotumika kama hombo ha ki"ia"a ha watu katika kutoa $ilio $yao

$ya kudai uhuru( uanzi"hwa kwa TA/& mwaka 19:4, ulikuwa ndio

mwanzo wa mbio za kupigania uhuru( aada ya miaka "aba ya

mapambano ya ki"ia"a, Tanganyika ilikuwa huru hini ya hama ha

TA/&,kilihoimari"hwa na $yama $ya wa*anyakazi na $ya u"hirika(

wa upande wa Zanzibar, himbuko la Jumuiya ya )aa*rika ilikuwa

ni $ilabu $ya mpira wa miguu $ili$yoanzi"hwa mwanzoni mwa miaka

ya 19;


5/14

na kuunda hama kilihoitwa A*ro= 0hirazi &nion ambaho baadae

kiliitwa A*ro=0hirazi %arty hini ya uongozi wa 0heikh Abeid Amani

arume( Mwalimu /yerere ali"hiriki katika mkutano huu( likuwa

tarehe hama ha Z/% baada ya ku"hindwa uhaguzi, kilianzi"ha

kampeni za ku"hawi"hi wenye ma"hamba na mabepari wengine

wenye kumiliki n!ia kuu za uhumi, kuwa*ukuza kazi au kutowaa!iri

wa*ua"i wa A0%( +alikadhalika, >hama ha Z/% kiliwata*utia kazi na

kuwabaki"ha ma"hambani )aa*rika wote waliokubali kukiunga

mkono( )akati wa m$utano huo wa ki"ia"a kati ya A0% na Z/%

ikipamba moto, kuli!itokeza to*auti miongoni mwa $iongozi wa A0%(

To*auti hizo zilihangiwa na uroho wa madaraka, ubina*"i na

kutokuwa na m"imamo imara miongoni mwa baadhi ya $iongozi wa

hama hiho( +alikadhalika 0erikali ya 0ultani nayo ilihohea

migogoro hiyo ili i!inu*ai"he ki"ia"a( Migogoro hiyo ilipelekea ku!itoa

kwa baadhi ya #iongozi wa A0% ambao wali*anya mkutano na

baadhi ya wana"ia"a ma"huhuri wa A0% huko %emba /o$emba,

19:9 na kukubaliana kuanzi"ha >hama kipya ha "ia"a haZanzibar

and &emba &eo'les &artyZ%%%' na 0heikh Muhammed 0hamte

kuwa Mwenyekiti( )akati $yama $ya A0%, Z/% na Z%%% $ikiwa

katika malumbano makali ya ki"ia"a, 0erikali ya ikoloni ili*anya

5


6/14

matayari"ho ya uhaguzi wa pili( &haguzi uli*anyika tarehe 16

Januari, 1961 na "iku mo!a kabla ya uhaguzi huo 0erikali ilitangaza

kuwa hama kitakaho"hinda kitaunda 0erikali na )izara zote

zitakuwa hini yake( atika uhaguzi huo A0% ili"hinda kwa kupata

$iti 1


7/14

watumwa kwa uzali"ha!i wa maligha*i kwa a!ili ya $iwanda $yao

&laya, halikadhalika kutokana na Mapinduzi ya #iwanda &laya

yali"ababi"ha )aingereza ku!a kuta*uta "oko kwa a!ili ya bidhaa zao(

)aingereza wali*ikia makubaliano na 0ultani mwaka 1822 ili

kukome"ha bia"hara ya utumwa, lakini ilihukua zaidi ya miaka :on"titution deree"'( atiba ya Tanganyika baada

ya ku*anyiwa marekebi"ho iliendelea kutumika kama atiba ya

Muungano wakati ule wa mpito, kuanzia tulipoungana hadi

ilipopiti"hwa atiba ya Muungano kwa mu!ibu wa Makubaliano ya

Muungano na 0heria za Muungano( Aidha, marekebi"ho hayo

yalimta!a .ai" wa Zanzibar kuwa ni Makamu wa kwanza wa .ai",

akiwa ni m"aidizi wa .ai" kwa ma"uala yote ya kiutawala kwa

upande wa Zanzibar, na )aziri Mkuu kuwa ni Makamu wa %ili wa

.ai" ambaye atam"aidia .ai" kwa ma"uala yahu"uyo upande wa

Tanganyika na kiongozi wa "hughuli za 0erikali ungeni(

atiba ya muda ya mwaka 196: ya Jamhuri ya Muungano wa

Tanzania iliaini"ha mambo kumi na mo!a 11' ambayo yalikubalika

kuwa ni ya Muungano hini ya u"imamizi wa 0erikali ya Muungano(

Mambo hayo ni

11


12/14

atiba na 0erikali ya Muungano

Mambo ya /hi za /!e

&linzi

%oli"i

Mamlaka !uu ya mambo yanohu"ika na hali ya hatari

&raia

&hamia!i

Mikopo na ia"hara ya /hi za /!e

&tumi"hi katka 0erikali ya Jamhuri ya Muungano

odi ya Mapato inayolipwa na watu bina*"i na ma"hirika,

u"huru wa *orodha na u"huru wa bidhaa zinazotengenezwa

nhini Tanzania unao"imamiwa na dara ya Borodha(

andari mambo yanayohu"ika na u"a*iri wa anga, po"ta na

"imu(

atiba ya muda ya mwaka 196: ilianiaini"ha utawala wa 0erikali yam*umo wa hama kimo!a, TA/& kwa ara na A0% kwa Zanzibar(

atiba hii, ilizingatia mi"ingi ya Makubaliano ya Muungano ya mwaka

1964 na 0heria za Muungano wa Tanganyika na Zanzibar( atiba ya

muda ya mwaka 196: iliaini"ha 0erikali mbili, &wakili"hi wa Zanzibar

katika unge la Muungano na uongozi wa 0erikali ya Zanzibar(

0erikali ya Muungano ikiwa na mamlaka !uu ya mambo yote ya

Muungano na mambo yote ya"iyo ya Muungano kwa upande wa

Tanganyika( 0erikali ya Mapinduzi ya Zanzibar ikiwa na mamlaka !uu

ya mambo yote ya"iyo ya Muungano yahu"uyo Zanzibar(

12


13/14

KUONGEZEKA KWA MAMBO YA MUUNGANO

Mambo ya Muungano yaliongezeka kutoka kumi na mo!a 11' hadi

i"hirini na mbili 22' kutokana na mahita!i ya ndani ya wananhi

yaliyolenga kuunganika kwa mambo mengi zaidi pamo!a na

mabadiliko yaliyokuwa yanaendelea kutokea ulimwenguni baada ya

Muungano(

Mwaka 196:, !ambo la kumi na mbili linalohu"u Mambo yote

yanayohu"ika na "ara*u na *edha kwa a!ili ya malipo yoyote halali

pamo!a na noti' mabenki pamo!a na mabenki ya kuweka akiba' na

"hughuli zote za mabenki *edha za kigeni na u"imamizi !uu ya

mambo yanayohu"ika na *edha za kigeni liliongezeka hini ya atiba

ya muda ya mwaka 196:( 0ababu kubwa ilikuwa ni kuwa na "ara*u

ya pamo!a ya Tanzania baada ya Muungano, na kurahi"i"ha

u"imamizi wa *edha za kigeni na mabenki katika Jamhuri ya

Muungano wa Tanzania(

Aidha, ku*uatia kuundwa kwa Jumuiya ya A*rika Ma"hariki mwaka

1963, mambo matatu ya Muungano yaliongezwa, ambayo ni Ee"eni

za $iwanda na takwimu elimu ya !uu na u"a*iri na u"a*iri"ha!i wa

anga(

Mwaka 1968, mambo ya malia"ili ya ma*uta, pamo!a na ma*uta

ya"iyohu!wa ya motokaa na ama ya petrol na aina nyinginezo za

ma*uta au bidhaa na ge"i a"ilia yaliongezwa kwenye orodha ya

mambo ya Muungano(

13


14/14

Aidha mambo ya Muungano yaliendelea kuongezeka hadi ku*ikia 21

ku*uatia ku$un!ika kwa iliyokuwa Jumuiya ya A*rika Ma"hariki mwaka

1933( Mambo yote yaliyokuwa ya upande wa Tanganyika na

Zanzibar yaliyokuwa yaki"imamiwa na Jumuiya ya A*rika Ma"hariki,

yalikabidhiwa kwa 0erikali ya Muungano(

Mwaka 1992 ku*uatia mabadiliko ya m*umo wa "ia"a nhini "uala la

i"hirini na mbili la uandiki"ha!i wa $yama $ya "ia"a na mambo

mengine yanayohu"iana na$yo liliongezwa kwenye orodha ya

mambo ya Muungano(

14

historia ya muungano

Documents