History of Western

CivilizationKhởi nguồn văn minh phương Tây:

VĂN MINH HY LẠP

KẾT CẤU BÀI GIẢNG

A. HY LẠP CỔ ĐẠI I. THỜI ĐẠI ĐỒNG

XANH II. THỜI ĐẠI SỬ THIB. HY LẠP CỔ ĐIỂN I. ATHENS II. SPARTA

VỊ TRÍ ĐỊA LÝ

The Geography of Greece

1.VĂN MINH MINOAN

Palace at Knossos

1.Knossos: Minoan Civilization

CUNG ĐIỆN Ở KNOSSOS:NHỮNG BỨC BÍCH HỌACỦA VĂN MINH MINOAN

2 、 The Mycenaean Civilization2. VĂN MINH MYCENAEAN

THÀNH MYCENAEAN

DI TÍCH CỔNG VÀO THÀNH MYCENAEAN

PHÙ ĐIÊU SƯ TỬ

II. Homer: The “Heroic Age”II. THỜI ĐẠI SỬ THI

HOMER:THỜI ĐẠI ANH HÙNG(TK XI – IX TCN)

I. ATHENS:

THÀNH ATHENS

1 、 Early Athenian Lawgivers

• Thésée: người sáng lập nhà nước Athena (TK VII TCN)

- LUẬT DRACON (621 TCN)• Solon —— ĐẠI SƯ TRÍ TUỆ CỦA HY LẠP• Cleisthenes created the first democracy!

NGƯỜI SÁNG LẬP NỀN DÂN CHỦ ĐẦU TIÊN

1. NHỮNG NGƯỜI LẬP PHÁP CỦA THÀNH ATHENS

Persian Wars: Famous Battles

• Marathon (490 BC) - Cách Athens 42km

• Thermopylae (480 BC) - Trận tử thủ nổi tiếng nhất trong lịch sử nhân loại (vua Leonidas và 300 cận vệ Sparta).

• Salamis (480 BC) - Chiến thắng của hải quân Athens

NHỮNG CHIẾN DỊCH LỪNG DANH CỦA CUỘC CHIẾN BA TƯ

Sử học

• Herodot (484 – 425 TCN): nhà sử học lớn đầu tiên của Hy Lạp cổ đại.

• “Lịch sử cuộc chiến tranh Hy Lạp – Ba Tư”

• “Lịch sử” (9 tập)

3 、 Golden “Age of Pericles” 460 BC – 429 BC

3. THỜI ĐẠI HOÀNG KIM PERICLES

TƯỢNG ATHENAPERICLES

4 、 Great Athenian Philosophers

• Socrates - Know thyself! (HIỂU CHÍNH MÌNH) - HỎI TẤT CẢ MỌI THỨ - CHỈ THEO ĐUỔI NHỮNG ĐIỀU TỐT ĐẸP MỚI CÓ HẠNH PHÚC

• Plato - The Academy （ HỌC VIỆN ATHENS ） - 387 BC _ TRI THỨC CÓ TRƯỚC SỰ VẬT TƯ TƯỞNG DUY TÂM KHÁCH QUAN

- The Republic （ NỀN CỘNG HÒA LÝ TƯỞNG ） philosopher-king （ VUA CỦA CÁC TRIẾT GIA ）

4. NHỮNG TRIẾT GIA ATHENS

Great Athenian Philosophers• Aristotle

- The Lyceum （ HỌC VIỆN ） - “Golden Mean” （ ĐẠO TRUNG DUNG ）[MỌI VIỆC ĐỀU PHẢI ĐƯỢC TIẾT CHẾ] - Logic (LOGIC HỌC) - Người viết cuốn “Vật lý học” đầu tiên

- Scientific method.（ PHƯƠNG PHÁP KHOA HỌC – PHÉP DIỄN DỊCH ）

5 、 Athens: The Arts & Sciences

• KỊCH: - Aeschylus “Prometheus bị xiềng”

- Sophocles “Antigone”,

“Oedipus làm vua”…

- Euripides “Alcestis”, “Medea”, “ác “Những phụ nữ ở Trojan”…

• KHOA HỌC: - Thales, Pythago, Archimede, Euclide - Eratosthenes: tính được độ dài kinh tuyến trái đất – 39.000km. - Hippocrates

5. NGHỆ THUẬT VÀ KHOA HỌC

Sử học

• Thucydides (460 – 395 TCN): nhà sử học lớn của Hy Lạp.

• “Lịch sử chiến tranh Peloponnesus” – miêu tả cuộc chiến tranh giữa Sparta và Athena.

• Sau khi Alexander qua đời năm 323 TCN, Đế chế của ông tan rã.

• Sự truyền bá văn hóa Hy Lạp rộng rãi tại toàn bộ Tây Á, Ai Cập, Trung Á và Ấn Độ.

• Thời đại Hy Lạp hóa kéo dài từ năm 334 TCN đến năm 30 TCN, khi La Mã chinh phục Hy Lạp.

VĂN MINH LA MÃ CỔ ĐẠI

A. CƠ SỞ HÌNH THÀNH:

• ĐẦU THIÊN KỶ THỨ II TCN: NGƯỜI ITALIOT – NGƯỜI LATINH.

• ĐẦU THẾ KỶ X TCN: NGƯỜI ETRUSQUE TỪ TIỂU Á + NGƯỜI HY LẠP VÀ CELTE.

• NGƯỜI LATINH DẦN CHINH PHỤC CÁC NHÓM NGƯỜI KHÁC VÀ ĐÓNG VAI TRÒ THỦ LĨNH.

B. CÁC THỜI KỲ LỊCH SỬ:• VĂN MINH LA MÃ SƠ KHAI

• NƯỚC CỘNG HÒA LA MÃ (509TCN – 27 TCN)

• TỪ CỘNG HÒA ĐẾN ĐẾ QUỐC LA MÃ (27TCN – 476)

I. VĂN MINH LA MÃ SƠ KHAI• THỜI KỲ VƯƠNG CHÍNH (753 TCN-509

TCN)– CHÍNH THỂ QUÂN CHỦ– VUA（ REX）– VIỆN NGUYÊN LÃO– ĐẠI HỘI NHÂN DÂN

• Theo truyền thuyết thì có cả thảy 7 vị vua. Vị vua đầu tiên của La Mã là Romulus (cùng với em là Remus, họ đã sáng lập nên thành phố La Mã, đặt theo tên Romulus)

II. NƯỚC CỘNG HÒA LA MÃ (509TCN – 27 TCN)

• SỰ ĐẤU TRANH GIỮA GIAI CẤP BÌNH DÂN VÀ QUÝ TỘC.– QUÝ TỘC: HƯỞNG QUÁ NHIỀU QUYỀN LỢI– BÌNH DÂN: KHÔNG ĐƯỢC PHÁP LUẬT BẢO

HỘ, ĐỊA VỊ KINH TẾ THẤP KÉM, KHÔNG ĐƯỢC LÀM VIỆC TRONG CƠ QUAN NHÀ NƯỚC.

• KẾT QUẢ:– 471 TCN BẮT ĐẦU LẬP PHÁP CHO NHÂN DÂN– 450 TCN XUẤT HIỆN LUẬN THÀNH VĂN– 367 TCN XUẤT HIỆN BÌNH DÂN LÀM QUAN

LẬP PHÁP

• THỂ CHẾ CHÍNH TRỊ CỦA THỜI KỲ CỘNG HÒA– VIỆN NGUYÊN LÃO– HỘI NGHỊ BÁCH NHÂN ĐOÀN– ĐẠI HỘI CÔNG DÂN– QUAN CHẤP CHÍNH, QUAN TÀI PHÁN,

QUAN KIỂM SÁT, NHÀ ĐỘC TÀI.

• TỪ THÀNH BANG ĐẾN ĐẾ QUỐC ： SỰ BÀNH TRƯỚNG CỦA CỘNG HÒA LA MÖ CHINH PHỤC NGƯỜI ETRUSQUE– LÀM CHỦ BÁN ĐẢO Ý

– CHIẾN THẮNG ĐẾ CHẾ CARTHAGE– CHIẾM ĐẤT ĐAI Ở ĐỊA TRUNG HẢI VÀ

CHÂU ÂU, LẬP THUỘC ĐỊA Ở BẮC PHI

– CHIẾM SYRIA, MACEDONIA VÀ AI CẬP

CHẾ ĐỘ TAM HÙNG LẦN THỨ NHẤT (TỪ 60 TCN)

• POMPEY – CRASUS – CAESAR• 44 TCN, CAESAR BỊ ÁM SÁT.

III.TỪ CỘNG HÒA ĐẾN ĐẾ QUỐC LA MÃ (27TCN – 476)

• XÃ HỘI LA MÃ BỘC LỘ NHỮNG MÂU THUẪN SÂU SẮC.

• TƯỚNG LĨNH ĐƯỢC ĐỀ CAO, KHUYNH HƯỚNG SỬ DỤNG BẠO LỰC CHIẾM ƯU THẾ

SỰ XUẤT HIỆN CỦA CHẾ ĐỘ ĐỘC TÀI.

CHẾ ĐỘ TAM HÙNG LẦN THỨ HAI (TỪ 43 TCN)

• ANTONIUS• LEPIDUS• OCTAVIUS HOÀNG ĐẾ “THỜI

HOÀNG KIM” (30 TCN – 14 TCN) ĐƯỢC SUY TÔN LÀ AUGUSTUS (ĐẤNG TỐI CAO, ĐẠI ĐẾ)

• THẾ KỶ II, LÃNH THỔ ĐẾ CHẾ LA MÃ ĐƯỢC MỞ RỘNG HẾT CỠ (NỬA LỤC ĐỊA CHÂU ÂU + MỘT SỐ VÙNG Ở CHÂU PHI VÀ TRUNG CẬN ĐÔNG).

• THẾ KỶ III, LA MÃ BƯỚC VÀO THỜI KỲ SUY TÀN.

• 395, ĐẾ CHẾ LA MÃ BỊ CHIA 2: TÂY LA MÃ ĐÓNG ĐÔ Ở ROMA, ĐÔNG LA MÃ ĐÓNG ĐÔ Ở CONSTANTINOPLE.

• 476, TÂY LA MÃ DIỆT VONG.• 1453, ĐÔNG LA MÃ DIỆT VONG.

C. NHỮNG THÀNH TỰU

I. CHỮ VIẾT• TỒN TẠI HAI LOẠI CHỮ VIẾT QUAN

TRỌNG NHẤT:– CHỮ LATINH NGÔN NGỮ CỦA QUYỀN

LỰC– CHỮ HY LẠP NGÔN NGỮ CỦA VĂN HÓA

• ĐÂY LÀ NGUỒN GỐC CỦA NHIỀU NGÔN NGỮ CHÂU ÂU HIỆN ĐẠI (Ý, TÂY BAN NHA, BỒ ĐÀO NHA, PHÁP…)

II. VĂN HỌC

• CHỊU ẢNH HƯỞNG MẠNH MẼ CỦA HY LẠP.

• MỘT NGƯỜI LA MÃ ĐƯỢC XEM LÀ THỰC SỰ CÓ HỌC KHI NÀO AM HIỂU TIẾNG HY LẠP NHƯ TIẾNG MẸ ĐẺ.

• LIVIUS ANDRONICUS: DỊCH THƠ HOMER• MARCUS TULIUS CICERO “NHÀ HÙNG BIỆN”• JULIUS CAESAR: “BÌNH PHẨM VỀ CUỘC CHIẾN

TRANH Ở XỨ GAULE”

III. SỬ HỌC

• FABIUS: NGƯỜI MỞ ĐẦU CHO SỬ HỌC LA MÃ.

• CATO: “NGUỒN GỐC”• POLIBIUS: “THÔNG SỬ”• TITUS LIVIUS: “LỊCH SỬ LA MÔ DÀI

142 CHƯƠNG

IV. TÔN GIÁO

• ZEUS• HERA• ATHENA• APHRODITE• POSEIDON

• JUPITER• JUNO• MINERVA• VENUS• NEPTUNE

SỰ RA ĐỜI CỦA CƠ ĐỐC GIÁO –CÔNG GIÁO• TỪ DO THÁI GIÁO ĐẾN CƠ ĐỐC

GIÁO• CUỘC ĐỜI VÀ SỰ NGHIỆP CỦA

JESUS:– BỐN SÁCH PHÚC ÂM TRONG TÂN

ƯỚC: “MATHIƠ” (MATHIEU), “MÁC” (MARK), “LUCA”(LUKE), “GIĂNG” (JOHN)

• TƯ TƯỞNG CHỦ ĐẠO– “NƯỚC CỦA ĐỨC CHÚA TRỜI”– “TÌNH YÊU THƯƠNG”

• SỰ TRUYỀN BÁ CỦA ĐẠO CÔNG GIÁO– THẾ KỶ I: CHỦ YẾU NÔ LỆ VÀ

DÂN NGHÈO TỰ DO THEO ĐẠO– THẾ KỶ II: BỘ PHẬN TRUNG LƯU

THEO ĐẠO– 313 Constantinus : 《 SẮC LỆNH

MILANO CHẤM DỨT THẢM SÁT CÁC TÍN ĐỒ CÔNG GIÁO》

– 325 ĐẠI HỘI GIÁO CHỦ Ở NICE– 337 Constantinus CHỊU PHÉP RỬA TỘI, MỞ

ĐẦU SỰ KIỆN CÁC HOÀNG ĐẾ THEO CÔNG GIÁO

– CUỐI TK IV, Theodosius CÔNG NHẬN CÔNG GIÁO LÀ QUỐC GIÁO

THẾ KỶ II TCN, NGƯỜI LA MÃ CHINH PHỤC ĐƯỢC HY LẠP

The Glory is Greece!The Grandness is Rome!

“VINH QUANG THUỘC VỀ HY LẠP

SỰ VĨ ĐẠI THUỘC VỀ LA MÔ

V. LUẬT PHÁP

• LUẬT “MƯỜI HAI BẢNG” – 450 TCN

VI. NGHỆ THUẬT

• ĐIÊU KHẮC• KIẾN TRÚC

KIẾN TRÚC

• TRUNG TÂM THÀNH PHỐ: QUẢNG TRƯỜNG

TÂY ÂU TRUNG ĐẠI

• Việc kinh thành La Mã bị thất thủ vào năm 476 được coi là mốc đánh dấu sự sụp đổ của đế quốc Tây La Mã. Trên đống hoang tàn của đế quốc La Mã, hàng loạt các quốc gia mới ra đời.

I. ĐÊM TRƯỜNG TRUNG CỔ• Trung thế kỷ (V-XV) là sự tượng trưng của

lạc hậu và bảo thủ.• Chế độ phong kiến cát cứ xuất hiện trở lại.• Nô lệ và nông dân tự do dần trở thành nông

nô.• Kinh tế tự cung tự cấp giết chết kinh tế hàng

hóa – thương nghiệp.• Văn học nghệ thuật kiệt quệ. Nạn mù chữ

phổ biến.• Giáo hội nắm nhiều quyền lực.

MỘT SỐ THÀNH TỰU

• Đầu TK XI, các hoạt động thương mại ở Tây Âu bắt đầu nhộn nhịp trở lại.

• Nỗi khát khao tri thức kích thích dân thành thị, đặc biệt là trong giới thương nhân và chủ các cơ sở tiểu thủ công nghiệp.

• Nhiều trường tư được dựng lên, các đại học ra đời vào TK XII.

• Universitas (cộng đồng) University

• TK XIV – TK XVII

II. KỶ NGUYÊN KHÁM PHÁ

PHONG TRÀO VĂN HÓA PHỤC HƯNG• Xuất hiện đầu tiên ở Florence, Ý - thế

kỷ XIV.• Quan hệ tư bản chủ nghĩa và giai cấp tư

sản.• Đi tìm trong thành tựu văn hóa cổ đại

những yếu tố có lợi để đấu tranh chống lại ý thức hệ và nền văn hóa Trung cổ.

• Lan sang những nước châu Âu khác vào TK XV - XVI.

Nội dung• Chống giáo hội và phong kiến • Ca ngợi tình yêu tổ quốc • Xóa bỏ những xiềng xích về tư tưởng,

giải phóng con người• Chống lại những quan điểm phản khoa

học và chủ nghĩa duy tâm

VĂN HỌC

• Dante “Thần khúc”.• Francois Rabelais: “Cuộc đời không có

giá trị của người khổng lồ Gargantua và người con Pantagruel”

• Cervantes: “Don Quijote”• Shakespeare: “Hamlet”, “Romeo và

Juliet”, “Othello” v.v…

NGHỆ THUẬT

• Xuất phát đầu tiên ở Florencia, Ý.• Đạt đến đỉnh cao vào thế kỷ XVI: Leonardo

da Vinci, Michelangelo, Raphaelo v.v…

KHOA HỌC TỰ NHIÊN

• KORPERNIK• BRUNO• GALLILEO

NHỮNG CẢI CÁCH TÔN GIÁO Ở TÂY ÂU TK XVI

• Phong trào văn hóa Phục Hưng đã phá vỡ sự độc tài tinh thần của giáo hội.

• Sang thế kỉ XVI, giai cấp tư sản muốn loại bỏ những điều trong giáo lí không phù hợp với cuộc sống kinh doanh của mình, họ muốn những giáo lí phải phù hợp với trào lưu kinh doanh và lối sống của những người giàu có mới nổi lên.

• Sự ra đời của đạo Tin Lành (Đức – Thụy Sĩ – Pháp – Anh - …).

• Thời kỳ này chính là nền tảng cho sự phát triển của bành trướng thuộc địa, củng cố sức mạnh ở các quốc gia thuộc Đại Tây Dương của Anh Quốc, Pháp, Bồ Đào Nha và Tây Ban Nha đồng thời mở rộng tầm ảnh hưởng của châu Âu tới châu Mỹ, châu Phi, Ấn Độ và phương Đông.

• Thời kỳ này là bước ngoặt cho cuộc cách mạng công nghiệp và một thời kỳ tri thức được gọi là trào lưu Khai sáng.