hoá học các nguyên tố kim loại tác giả: Đào văn dũng trường Đh sư phạm Đà...

121
8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012 http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 1/121  ->- E@ƣƬMD >. ĜẬG EƣƬMD ZỌ KGB ICẬG >.>. Zị trâ kgb icẮg trcmd oấmd `Ễ t`Ởmd tuẤm `cìm Vrcmd oấmd `Ễ t`Ởmd tuẤm `cìm mẳu vẮe` bỗt ĞƼỒmd e`çc từ  O Ğẳm Nt (O  ―  Ug - Nt) t`é m`ợmd  p`ïm m`õb mẾb oèm trîg ĞƼỒmd e`çc iì kgb icẮg. Vrcmd ><1 mduyèm tỞ (oấmd eŧ) t`é eõ  06 mduyèm tỞ iì kgb icẮg, onc dổb8  Vạt eấ eîe mduyèm tỞ s, trừ @, @a.  Vạt eấ eîe mduyèm tỞ f,  j. Eîe mduyèm tỞ p eỤn m`õb GGG, trừ O.  Bỗt sỞ mduyèm tỞ p eỤn m`õb GZ, Z mẾb ồ eîe e`u kỵ :, 4  m`Ƽ8 Um, \o...(eõ 6, 1a iớp mdcìg e÷md). >.?. ĜẴe Ğgễb eạu trøe iớp vể aiaetrcm Eîe mduyèm tỢ kgb icẮg eõ oîm kâm` mduyèm tỢ iớm `Ʈm sc vớg eîe mduyèm tỢ p`g kgb.  Eîe p`ïm iớp mdcìg e÷md eỤn eîe mduyèm tỢ kgb icẮg eõ ât aiaetrcm8 >, ?, 5a... Eîe kgb icẮg eõ eạu trøe iớp aiaetrcm  mdcìg e÷md iì ms, mp t`uỗe p`ïm m`õb N, mẳu iì mf, mj t`uỗe p`ïm m`õb O. IỾe `øt eỤn `Ắt m`ïm vớg eîe aiaetrcm  mdcìg e÷md tƼƮmd  ĞỞg  yẳu, fc Ğõ mąmd iƼụmd gcm `cî eỤn eîe kgb icẮg t`ạp. >.5. Kgb icẮg e`uyễm tgẳp vì kgb icẮg  k`ömd e`uyễm tgẳp  Kgb icẮg k`ömd e`uyễm tgẳp (kgb icẮg t`uỗe p`ïm m`õb e`âm` ―  m`õb N) iì m`ợmd mduyèm tỞ s,  p8 ms >   mp 6  Zâ fỡ8 Ig8 ?s > , \c8 :s ? :p 6   Kgb icẮg e`uyễm tgẳp iì m`ợmd mduyèm tỞ  f vì j (e`ệ ồ  eîe e`u kỵ iớm8 6, 1, : vì 4), aiaetrcm euỞg e÷md ĞƼụe ĞgỎm vìc eîe p`ïm iớp (m ->)f `ny (m-?)j. Kgb icẮg e`uyễm tgẳp dổb eõ eîe m`õb8  * M`õb f8 + Fåy >8 Ue, Vg, Z,...5f + Fåy ?8 W, Xr, Mo,...6f + Fåy 58 @j, Vn,...1f + Fåy 68 Ne,...:f *  M`õb Inmtnm8 Ea (10), Iu (4>)8 6j * M`õb Netgmg8 V` (7<), Ir (><5)8 1j Kgb icẮg k`ömd e`uyễm tgẳp t`ƼỒmd e`ệ eõ bỗt sỞ cxg `cî, mẳu eõ ? sỞ cxg `cî t`é sng kçb ? ĞƮm vị. Kgb icẮg e`uyễm tgẳp eõ m`gỎu sỞ cxg `cî, fề tẮc  p`ủe, gcm `yfrnt t`ƼỒmd eõ bìu. >.6. @ụp kgb vì `ụp e`ạt `cî `Ểe >.6.>. @ụp kgb @ụp kgb iì fumd fịe` rảm kgb icẮg dổb kgb icẮg `cì tnm eîe kgb icẮg k`îe `ny eîe p`g kgb.  * Eõ ? fẮmd fumd fịe` rảm8   Fumd fịe` rảm t`ny t`ẳ8 iì `ụp kgb trcmd Ğõ mduyèm tỢ eỤn bỗt kgb icẮg t`ny t`ẳ bỗt sỞ mduyèm tỢ trcmd bẮmd tgm` t`ễ eỤn kgb icẮg k`îe. Eîe kgb icẮg p`ấg eõ oîm kâm`  mduyèm tỢ

Upload: day-kem-quy-nhon-official

Post on 04-Jun-2018

224 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 1/121 

->-

E@ƣƬMD >. ĜẬG EƣƬMD ZỌ KGB ICẬG >.>. Zị trâ kgb icẮg trcmd oấmd `Ễ t`Ởmd tuẤm `cìm 

Vrcmd oấmd `Ễ t`Ởmd tuẤm `cìm mẳu vẮe` bỗt ĞƼỒmd e`çc từ O Ğẳm Nt (O  ―  Ug - Nt) t`é m`ợmd p`ïm m`õb mẾb oèm trîg ĞƼỒmd e`çc iì kgb icẮg. Vrcmd ><1 mduyèm tỞ (oấmd eŧ) t`é eõ  06mduyèm tỞ iì kgb icẮg, onc dổb8 

Vạt eấ eîe mduyèm tỞ s, trừ @, @a. 

Vạt eấ eîe mduyèm tỞ f, j.Eîe mduyèm tỞ p eỤn m`õb GGG, trừ O. Bỗt sỞ mduyèm tỞ p eỤn m`õb GZ, Z mẾb ồ eîe e`u kỵ :, 4 m`Ƽ8 Um, \o...(eõ 6, 1a iớp mdcìg

e÷md).

>.?. ĜẴe Ğgễb eạu trøe iớp vể aiaetrcm

Eîe mduyèm tỢ kgb icẮg eõ oîm kâm` mduyèm tỢ iớm `Ʈm sc vớg eîe mduyèm tỢ p`g kgb. Eîe p`ïm iớp mdcìg e÷md eỤn eîe mduyèm tỢ kgb icẮg eõ ât aiaetrcm8 >, ?, 5a...

Eîe kgb icẮg eõ eạu trøe iớp aiaetrcm mdcìg e÷md iì ms, mp t`uỗe p`ïm m`õb N, mẳu iì mf,mj t`uỗe p`ïm m`õb O.

IỾe `øt eỤn `Ắt m`ïm vớg eîe aiaetrcm mdcìg e÷md tƼƮmd ĞỞg yẳu, fc Ğõ mąmd iƼụmd gcm `cîeỤn eîe kgb icẮg t`ạp. >.5. Kgb icẮg e`uyễm tgẳp vì kgb icẮg k`ömd e`uyễm tgẳp 

 Kgb icẮg k`ömd e`uyễm tgẳp (kgb icẮg t`uỗe p`ïm m`õb e`âm` ―  m`õb N) iì m`ợmd mduyèm tỞ s,  p8 ms>  mp6 

Zâ fỡ8 Ig8 ?s>, \c8 :s?:p6 

 Kgb icẮg e`uyễm tgẳp iì m`ợmd mduyèm tỞ f vì j (e`ệ ồ  eîe e`u kỵ iớm8 6, 1, : vì 4), aiaetrcmeuỞg e÷md ĞƼụe ĞgỎm vìc eîe p`ïm iớp (m->)f `ny (m-?)j.

Kgb icẮg e`uyễm tgẳp dổb eõ eîe m`õb8 * M`õb f8  + Fåy >8 Ue, Vg, Z,...5f

+ Fåy ?8 W, Xr, Mo,...6f

+ Fåy 58 @j, Vn,...1f

+ Fåy 68 Ne,...:f

*  M`õb Inmtnm8 Ea (10), Iu (4>)8 6j

* M`õb Netgmg8 V` (7<), Ir (><5)8 1j

Kgb icẮg k`ömd e`uyễm tgẳp t`ƼỒmd e`ệ eõ bỗt sỞ cxg `cî, mẳu eõ ? sỞ cxg `cî t`é sng kçb? ĞƮm vị. 

Kgb icẮg e`uyễm tgẳp eõ m`gỎu sỞ cxg `cî, fề tẮc  p`ủe, gcm `yfrnt t`ƼỒmd eõ bìu. >.6. @ụp kgb vì `ụp e`ạt `cî `Ểe 

>.6.>. @ụp kgb 

@ụp kgb iì fumd fịe` rảm kgb icẮg dổb kgb icẮg `cì tnm eîe kgb icẮg k`îe `ny eîe p`g kgb. * Eõ ? fẮmd fumd fịe` rảm8 

 Fumd fịe` rảm t`ny t`ẳ8 iì `ụp kgb trcmd Ğõ mduyèm tỢ eỤn bỗt kgb icẮg t`ny t`ẳ bỗt sỞmduyèm tỢ trcmd bẮmd tgm` t`ễ eỤn kgb icẮg k`îe. Eîe kgb icẮg p`ấg eõ oîm kâm`  mduyèm tỢ

Page 2: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 2/121 

-?-

k`ömd k`îe m`nu quî.

Zâ fỡ8 `ụp kgb Eu(>,>4N<) vì Mg(>,>1N<)

 Fumd fịe` rảm t`ïb m`Ảp8 iì `ụp kgb trcmd Ğõ eîe mduyèm tỢ m`ể e`gẳb eîe iỔ trỞmd trcmdbẮmd tgm`  t`ễ kgb icẮg. Ĝïy  iì eîe `ụp kgb eõ Ğỗ mõmd e`ấy enc, rạt eủmd,   oỎm vỎ bẴt `cî `Ểe... 

Zâ fỡ8 `ụp kgb eỤn kgb icẮg e`uyễm tgẳp (m`Ƽ Vg, Xr, @j,..) vớg M?, E, O,...

*  ĜẴe Ğgễb8 V`ìm` p`Ấm eỤn eîe eạu tỢ trcmd `ụp kgb eõ t`ễ t`ny Ğốg t`ac m`ợmd tệ iỄ k`îe m`nu. Zâ fỡ8 `ụp kgb Ğổmd t`nu8 Eu + Xm (>< ->1% Xm)

 M`gỄt Ğỗ mõmd e`ấy eỤn `ụp kgb t`ƼỒmd t`ạp `Ʈm m`gỄt Ğỗ mõmd e`ấy eỤn kgb icẮg t`ìm` p`Ấm. Zâ fỡ8 \o mõmd e`ấy ồ  5?4,6<E; Um mõmd e`ấy ồ ?5?<E - @ụp kgb dổb 1<% \o vì 1<%Um mõmd e`ấy ồ ?><<E.

Ĝỗ eủmd eỤn `ụp kgb iớm `Ʈm eỤn kgb icẮg t`ìm`  p`Ấm. Zâ fỡ8 t`èb >% Oa vìc Eu ĞƼụe`ụp kgb eủmd `Ʈm Eu 4 iẤm. 

Ĝỗ fẫm ĞgỄm eỤn `ụp kgb t`ƼỒmd kçb `Ʈm eîe kgb icẮg t`ìm` p`Ấm. 

>.6.?. @ụp e`ạt `cî `Ểe kgb icẮgK`g `cì tnm mõmd e`ấy eîe kgb icẮg eõ t`ễ tẮc vớg m`nu t`ìm` `ụp e`ạt kgb icẮg. @ụp e`ạt kgbicẮg ĞƼụe tẮc t`ìm` fc igèm kẳt `Ổm `ụp dgợn eîe mduyèm tỢ (igèm kẳt kgb icẮg, gcm, eỗmd `cî trị). 

 Bỗt sỞ fẮmd `ụp e`ạt kgb icẮg 8

 Oaetcigt8 iì m`ợmd `ụp e`ạt kgb icẮg eõ t`ìm` p`Ấm t`ny Ğốg Zâ fỡ8 \o<,7771U vì \oU<,7; VgC>,7 vì VgC?

 Fnmtcmgt8 iì `ụp e`ạt kgb icẮg eõ t`ìm` p`Ấm k`ömd Ğốg. Zâ fỡ8 Bd?\o; Eu5Ni...

*  ĜẴe Ğgễb8 

@ụp e`ạt kgb icẮg eõ t`ìm` p`Ấm xîe Ğịm` ủmd vớg bỗt eömd t`ủe `cî `Ểe xîe Ğịm`. Zâ fỡ8 VgC<,7Eu5Ni.

V`ìm` p`Ấm eỤn `ụp e`ạt kgb icẮg ĞƼụe xîe Ğịm` oồg8 Mổmd Ğỗ aiaetrcm `cî 2 tốmd sỞ aiaetrcm ̀ cî trị/tốmd  sỞ  mduyèm tỢ .

Zớg mổmd Ğỗ aiaetrcm `cî trị eõ t`ễ xîe Ğịm` ĞƼụe kgễu bẮmd tgm` t`ễ eỤn `ụp e`ạt.Zâ fỡ8 `ụp e`ạt kgb icẮg Eu, Xm8 Eu (ms>), Xm (ms?) t`é mổmd Ğỗ aiaetrcm `cî trị 2 (>+?)/? 2

>,1 (bẮmd iẢp  p`ƼƮmd tïb k`Ởg).

Kgễu bẮmd tgm` t`ễ eỤn `ụp e`ạt kgb icẮg k`îe vớg kgễu bẮmd eỤn eîe kgb icẮg t`ìm` p`Ấm.  M`gỄt Ğỗ mõmd e`ấy eỤn `ụp e`ạt kgb icẮg enc `Ʈm m`gỄt Ğỗ mõmd e`ấy eỤn kgb icẮg t`ìm`

 p`Ấm.Zâ fỡ8 Bd mõmd e`ấy ồ  :1<<E, Um mõmd e`ấy ồ ?5?<E, m`Ƽmd `ụp e`ạt Bd?Um mõmd e`ấy ồ  

471<E.

Iò tâm` vì `cî tâm` eỤn `ụp e`ạt kgb icẮg k`îe `ẵm kgb icẮg t`ìm` p`Ấm.Zâ fỡ8 Eîe `ụp e`ạt kgb icẮg t`ƼỒmd eủmd, fÿm m`Ƽmd ồ  m`gỄt Ğỗ 4<-7:% m`gỄt Ğỗ mõmd

e`ấy eỤn `ụp e`ạt kgb icẮg t`é `ụp e`ạt kgb icẮg eõ tâm` fẻc. 

Page 3: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 3/121 

-5-

>.1. Vâm` e`ạt vẢt iò eỤn kgb icẮg - V`uyẳt bgỎm mąmd iƼụmd 

>.1.>. Vâm` e`ạt vẢt iò ĞẴe trƼmd eỤn kgb icẮg  

Kgb icẮg ĞƼụe p`ïm ogỄt vớg p`g kgb e`Ụ yẳu oồg oỞm tâm` e`ạt snu Ğïy 

Vạt eấ eîe kgb icẮg ĞỎu iì e`ạt rảm (trừ @d), eõ îm` kgb, ồ trẮmd t`îg p`ïm tîm eõ bìu xîbsẫb. 

Kgb icẮg eõ tâm` fẫm ĞgỄm, fẫm m`gỄt tỞt. M`gỄt Ğỗ tąmd ièm iìb dgấb Ğỗ fẫm ĞgỄm, fẫm m`gỄt

eỤn eîe kgb icẮg. Bỗt sỞ kgb icẮg fẫm ĞgỄm, fẫm m`gỄt tỞt m`Ƽ8 Eu, Nu, Nd, Ni,...Kgb icẮg eõ tâm` fẻc fc ĞẴe Ğgễb eạu tẮc bẮmd tgm` t`ễ kgb icẮg vì igèm kẳt kgb icẮg8e`ømd eõ k`ấ mąmd t`ny Ğốg `ém` fẮmd k`g e`ịu tîe fỡmd eỤn iỾe eƮ  `Ểe, rổg k`g mdừmd tîe fỡmdiỾe kgb icẮg vẫm dgợ ĞƼụe mduyèm `ém` fẮmd Ğå iạy ĞƼụe. Zâ fỡ8 Nu eõ t`ễ fît bểmd t`ìm` iîeỾe bểmd trömd qun ĞƼụe, eõ t`ễ kçc sụg t`ìm` sụg bấm` k`õ t`ạy ĞƼụe. 

 Mdcìg rn, eîe kgb icẮg eõ m`ợmd tâm` e`ạt vẢt iò rgèmd dgøp m`Ảm rn sỾ k`îe m`nu dgợn eîekgb icẮg8 k`Ởg iƼụmd rgèmd (f), m`gỄt Ğỗ mõmd e`ấy (t<

me), m`gỄt Ğỗ sög (t<s), Ğỗ eủmd… 

Kgb icẮg eõ k`Ởg iƼụmd rgèmd iớm, e`gn iìb ? icẮg8 + Kgb icẮg m`ặ eõ f 9 1d/eb5 m`Ƽ8 Ig, Mn, Ni,...

+ Kgb icẮg mẴmd eõ f = 1d/eb5

 m`Ƽ8 Xm, Ja, Eu,... M`gỄt Ğỗ mõmd e`ấy eỤn eîe kgb icẮg ogẳm Ğốg trcmd bỗt k`cấmd rạt rỗmd từ -50,04<E (@d)

Ğẳm 554<<E (T).

>.1.?. Dgấg tâe` tâm` e`ạt vẢt iò eỤn kgb icẮg  

>.1.?.>. V`uyẳt ’k`â aiaetrcm‒ 

ĜƼụe ĞƼn rn ĞẤu t`ẳ kệ ?<, t`uyẳt k`â aiaetrcm e`c rẾmd trcmd bẮmd tgm` t`ễ kgb icẮg eîemduyèm tỢ Ğå oị gcm `õn. Fc eîe aiaetrcm `õn trị igèm kẳt trcmd eîe mduyèm tỢ kgb icẮg eõ k`ấmąmd tîe` k`ểg eîe mduyèm tỢ vì e`uyễm Ğỗmd tƼƮmd ĞỞg tỾ fc trcmd tgm` t`ễ kgb icẮg m`Ƽ eîe

 p`ïm tỢ k`â, tẮc t`ìm` bỗt Ğîb ’k`â aiaetrcm‒. UỾ tƼƮmd tîe dgợn eîe aiaetrcm trcmd Ğîb ’k`â

aiaetrcm‒ vớg eîe gcm fƼƮmd kgb icẮg tẮg eîe møt eỤn bẮmd iƼớg tgm` t`ễ tẮc t`ìm` igèm kẳt kgbicẮg. 

V`ac t`uyẳt ’k`â aiaetrcm‒8 

Kgb icẮg eõ îm` kgb vé k`â aiaetrcm trcmd eạu trøe tgm` t`ễ kgb icẮg tnc rn e`c kgb icẮg k`ấmąmd p`ấm e`gẳu bẮm` eîe oủe xẮ m`ém t`ạy. Bỗt sỞ kgb icẮg eõ bìu vé e`ệ `ạp t`ỡ bỗt sỞ oủexẮ vì p`ấm e`gẳu bỗt sỞ oủe xẮ m`ém t`ạy k`îe. Ĝổmd eõ bìu Ğể vé mõ `ạp t`ỡ eîe oủe xẮ bìuxnm`.

Kgb icẮg fẫm ĞgỄm tỞt oồg vé k`â aiaetrcm e`uyễm Ğỗmd từ  `Ổm icẮm snmd eõ `Ƽớmd k`g iẢpbỗt `gỄu ĞgỄm t`ẳ dgợn `ng ĞẤu fïy fẫm. K`g Ğum mõmd, Ğỗ fẫm ĞgỄm eỤn kgb icẮg dgấb vé tąmdsỾ e`uyễm Ğỗmd `Ổm icẮm eỤn k`â aiaetrcm vì tąmd sỾ fnc Ğỗmd eỤn mduyèm tỢ `ny gcm kgb icẮgiìb eấm trồ sỾ e`uyễm Ğỗmd eõ `Ƽớmd eỤn aiaetrcm.

Kgb icẮg fẫm m`gỄt tỞt vé k`g tąmd m`gỄt Ğỗ ồ bỗt e`Ổ t`é ồ Ğõ mduyèm tỢ `ny gcm kgb icẮgfnc Ğỗmd bẮm`, truyỎm m`gỄt snmd eîe aiaetrcm tỾ fc, rổg từ eîe aiaetrcm tỾ fc truyỎm snmd eîemduyèm tỢ vì gcm kgb icẮg iïm eẢm… Eủ t`ẳ, fnc Ğỗmd eỤn eîe mduyèm tỢ vì eîe gcm trcmd tcìmk`Ởg kgb icẮg ĞƼụe tąmd eƼỒmd vì trẮmd t`îg m`gỄt eỤn k`Ởg kgb icẮg ĞẮt t`ąmd oẾmd m`nm`e`õmd.

Kgb icẮg eõ tâm` fẻc iì m`Ồ k`â aiaetrcm igèm kẳt eîe tgễu p`ïm (mduyèm tỢ `ny gcm kgb icẮg)trcmd tgm` t`ễ kgb icẮg vì e`ømd eõ t`ễ oị xè fịe` fc e`ịu tîe fỡmd eỤn bỗt iỾe eƮ `Ểe. 

Page 4: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 4/121 

-6-

@Ắm e`ẳ eỤn t`uyẳt ’k`â aiaetrcm‒ k`ömd t`ễ dgấg t`âe` trgỄt Ğễ bủe Ğỗ k`îe m`nu vỎ oỞmtâm` e`ạt vẢt iò ĞẴe trƼmd eỤn kgb icẮg vì k`ömd t`ễ dgấg t`âe` ĞƼụe eîe tâm` e`ạt vẢt iò rgèmdeỤn rgèmd eỤn kgb icẮg. >.1.?.?. V`uyẳt v÷md mąmd iƼụmd  

V`uyẳt v÷md mąmd iƼụmd fỾn trèm eƮ sồ p`ƼƮmd p`îp cogtnm p`ïm tỢ (BC), iì t`uyẳt `gỄm ĞẮgeõ t`ễ k`ảe p`ỡe m`ợmd t`gẳu sõt eỤn t`uyẳt ’k`â aiaetrcm‒ vẳ eạu trøe kgb icẮg. 

V`ac t`uyẳt mìy, kgb icẮg rảm `ny iểmd eõ eạu trøe tgm` t`ễ, møt bẮmd iì gcm fƼƮmd. Eîecogtnm mduyèm tỢ (NC) `õn trị eỤn eîe kgb icẮg ĞƼụe tố `ụp t`ìm` eîe BC e`umd e`c tcìm oỗtgm` t`ễ, bỔg BC ủmd vớg bỗt trẮmd t`îg mąmd iƼụmd xîe Ğịm`. Vrcmd sỾ `ém` t`ìm` p`ïm tỢ `ngmduyèm tỢ, sỾ xam p`Ụ dgợn `ng NC igèm kẳt iìb xuạt `gỄm `ng BC, k`g eõ bỗt p`ïm tỢ t`ủ onkẳt `ụp vìc p`ïm tỢ mìy t`é eõ sỾ `ém` t`ìm` on BC. Fc trcmd bẮmd tgm` t`ễ kgb icẮg sỞaiaetrcm `cî trị rạt iớm (sỞ NC mduyèm tỢ rạt iớm), tố `ụp tẮc t`ìm` sỞ iƼụmd iớm eîe BC eõ sỾsng ogỄt eîe bủe mąmd iƼụmd rạt oç tẮc mèm eîe bủe mąmd iƼụmd dẤm m`Ƽ igèm tỡe, dỂg iì v÷md

mąmd iƼụmd .

UỾ sảp xẳp aiaetrcm vìc eîe BC trcmd v÷md mąmd iƼƮmd t`ac t`ủ tỾ tąmd fẤm vỎ mąmdiƼụmd, tuïm t`ac mduyèm iò \nuig vì quy tảe Kiae`kcwskg. 

V÷y t`uỗe vìc eạu `ém` aiaetrcm eỤn mduyèm tỢ vì tâm` ĞỞg xủmd eỤn bẮmd tgm` t`ễ v÷mdmąmd iƼụmd trèm ĞƼụe e`gn iìb on v÷md m`ể `Ʈm8 

Z÷md e`ủn aiaetrcm `õn trị8 (v÷md e`ủn eîe bủe mąmd iƼụmd t`ạp m`ạt) Ğấb oấc e`c sỾigèm kẳt ĞƼụe dỂg iì v÷md `õn trị.

Z÷md trỞmd trèm v÷md `õn trị8 (v÷md dổb eîe bủe mąmd iƼụmd enc `Ʈm k`ömd e`ủnaiaetrcm) ĞƼụe dỂg iì v÷md fẫm. 

 Mẳu v÷md `õn trị vì v÷md fẫm k`ömd xam p`Ụ m`nu t`é eõ bỗt k`cấmd trỞmd vỎ mąmd iƼụmd(k`a mąmd iƼụmd) ĞƼụe dỂg iì v÷md eạb. 

Vrcmd kgb icẮg, bgỎm `cî trị vì bgỎm fẫm  xam  p`Ụ ièm m`nu (@ém` >.?.n) vì bgỎm `cî trịe`Ƽn ĞẤy aiaetrcm. FƼớg tîe fỡmd eỤn ĞgỄm  trƼỒmd eîe aiaetrcm m`Ảm mąmd iƼụmd e`uyễm ièmeîe bủe mąmd iƼụmd kẳ eẢm eÿm trỞmd tẮc mèm tâm` fẫm ĞgỄm eỤn kgb icẮg. Zớg eîe e`ạt eîe`ĞgỄm (p`g kgb), bgỎm eạb eõ k`a mąmd iƼụmd k`î iớm eõ ∊A = 5,< aZ (@ém` >.?.o) vì bgỎm `cîtrị ĞẤy aiaetrcm. FƼớg tîe fỡmd eỤn ĞgỄm trƼỒmd eîe aiaetrcm `cî trị k`ömd ĞỤ mąmd iƼụmd ĞễvƼụt qun bgỎm eạb Ğẳm bgỎm fẫm. Zớg e`ạt oîm fẫm, bgỎm eạb eõ k`a mąmd iƼụmd k`î m`ể eõ∊A ≀ <,> † 5,< aZ (@ém` >.?.e) bgỎm `cî trị ĞẤy aiaetrcm. FƼớg tîe fỡmd eỤn ĞgỄm trƼỒmd eîe

 MąmdiƼụmd

? 6 0 M UỞ mduyèm tỢ >

@ém` >.>8 UƮ Ğổ `ém` t`ìm` eîe v÷md mąmd iƼụmd k`g tąmd igèm tỡe sỞ

mduyèm tỢ trcmd tgm` t`ễ kgb icẮg 

Page 5: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 5/121 

-1-

aiaetrcm `cî trị ồ bủe mąmd iƼụmd enc eỤn bgỎm `cî trị eõ t`ễ m`ấy ièm bgỎm fẫm vì t`nb dgnfẫm ĞgỄm.

K`g aiaetrcm e`uyễm ièm bgỎm fẫm, bgỎm `cî trị sẲ xuạt `gỄm eîe bủe mąmd iƼụmd k`ömd ĞỤaiaetrcm, dỂg iì eîe møt trỞmd `ny eîe iỔ. 

  + `    [ R +  

Vrcmd ĞgỄm trƼỒmd eîe iỔ tƼƮmd ĞƼƮmd vớg bỗt `Ắt ĞgỄm tâe` fƼƮmd. Vrcmd e`ạt oîm fẫm,

fÿmd ĞgỄm iì fc fÿmd aiaetrcm (fẫm m8 madntgva) vì eîe iỔ ồ bgỎm `cî trị (fẫm p8 pcsgtgva).V`Ỿe md`gỄb e`c t`ạy k`cấmd > aiaetrcm trcmd sỞ eîe aiaetrcm eỤn mduyèm tỢ kgb icẮg dïyrn tâm` fẫm ĞgỄm vì fẫm m`gỄt, sỞ aiaetrcm `õn trị eÿm iẮg t`nb dgn tẮc igèm kẳt eỗmd `õn trị oỎmvợmd dgợn eîe mduyèm tỢ kgb icẮg. Fc Ğõ, p`Ấm iớm kgb icẮg e`uyễm tgẳp eõ k`Ởg iƼụmd rgèmd,m`gỄt Ğỗ mõmd e`ấy, m`gỄt Ğỗ sög vì k`Ởg iƼụmd rgèmd iớm `Ʈm m`gỎu sc vớg eîe kgb icẮg k`ömde`uyễm tgẳp. 

V`ac t`uyẳt v÷md mąmd iƼụmd, vé eîe aiaetrcm `õn trị e`uyễm Ğỗmd trèm eîe BC eỤn v÷md`õn trị tẮc rn m`ợmd Ğîb bạy aiaetrcm iìb tąmd k`ấ mąmd p`ấm e`gẳu vì dgấb k`ấ mąmd `ạp t`ỡeîe oủe xẮ m`ém t`ạy mèm kgb icẮg eõ tâm` îm` kgb. Eŧmd vé eîe aiaetrcm `õn trị e`uyễm Ğỗmdtrèm eîe BC e`umd iìb e`c tcìm oỗ tgm` t`ễ iuöm iuöm igèm kẳt vớg gcm fƼƮmd t`ìm` bỗt k`Ởge`ịu ĞƼụe tîe fỡmd eỤn iỾe eƮ `Ểe mèm kgb icẮg eõ tâm` fẻc. 

>.:. Vâm` e`ạt `cî `Ểe eỤn kgb icẮg 

>.:.>. Fåy ĞgỄm `õn eỤn kgb icẮg  

EƮ sồ sảp xẳp eîe eẴp cxg `õn k`Ợ eỤn kgb icẮg tẮc mèm fåy ĞgỄm `õn V`ẳ ĞgỄm eỾe e`uầm eỤn kgb icẮg ĞƼụe Ğc oẾmd eîe` d`çp ĞgỄm eỾe e`uầm eỤn kgb icẮg Ğõ vớgĞgỄm eỾe e`uầm `gĞrc tẮc t`ìm` bỗt pgm Dnmvnmg. Zé t`ẳ eỤn ĞgỄm eỾe e`uầm `gĞrc oẾmd < mèmtừ dgî trị suạt ĞgỄm Ğỗmd eỤn pgm ĞỂe trèm vöm kẳ tn tâm` ĞƼụe t`ẳ ĞgỄm eỾe e`uầm eỤn kgb icẮg.Vn Ğå ogẳt, suạt ĞgỄm Ğỗmd eỤn pgm A< vì ogẳm t`gèm mąmd iƼụmd Dgp ∊D< igèm `Ễ vớg m`nu t`ac

 ogễu t`ủe, ∊D< 2 -mJA<

 pgm  (>.>)

trcmd Ğõ, m8 sỞ aiaetrcm kgb icẮg m`ƼỒmd Ğễ tẮc gcm, J ≀ 7:1<< E.bci->8 `Ếmd sỞ Jnrnfny. ZévẢy, oẾmd iò t`uyẳt tâm` ĞƼụe ∊D< t`é eŧmd tâm` ĞƼụe A<.

Z÷md eạb rỗmd Z÷md eạb `ặp 

Z÷md fẫm  Z÷md `õn trị 

(n) (o) (e)

@ém` >.?8  \`ïm ogỄt kgb icẮg, e`ạt eîe` ĞgỄm, e`ạt oîm fẫm 

Page 6: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 6/121 

-:-

Ĝễ ĞƮm dgấm tn xçt pgm (-) B|Bm+╞@5C+|@? (+), p`ấm ủmd xấy rn trcmd pgm iì 

B(s)  + m@5C+  ↟ Bm+  (nq) + m/?@?(k) + m@?C(i)  (>)

ĜỞg vớg bỗt p`ấm ủmd `õn `Ểe tn iuöm eõ, ∊D<

  2 ∊@<  + V∊U<  (>.?)

Fc p`ấm ủmd xấy rn trcmd fumd fịe` mèm ogẳm t`gèm amtrcpg ∊U< k`ömd Ğîmd kễ, fc Ğõ eõt`ễ oể qun. K`g Ğõ, (>.?) tƼƮmd ĞƼƮmd vớg, ∊D< 2 ∊@< (ogẳm t`gèm mąmd iƼụmd Dgp oẾmd ogẳm

t`gèm amtnmpg eỤn p`ấm ủmd. Ĝễ tâm` m`gỄt eỤn p`ấm ủmd (>), tîe` p`ấm ủmd mìy iìb ? mỢn  p`ấmủmd k`îe m`nu, B(r)  + mƼớe ↟ Bm+  (nq)  + ma, (n)

m@5C+  + ma ↟ m/?@?(k)  + m@?C(i)  (o)

Zâ fỡ8 \`ấm ủmd (n) ĞỞg vớg kgb icẮg kgỎb eõ t`ễ e`gn t`ìm` 5 dgng ĞcẮm m`Ƽ snu8 >. Iìb Ğủt eîe igèm k ẳt trcmd tgm` t`ễ kgb icẮg kgỎb, md`ħn iì e`uyễm kgb icẮg ồ  tr Ắmd t`îg

r ảm snmd tr Ắmd t`îg tỾ fc (tr Ắmd t`îg k`â). Mąmd iƼụ md eẤm eumd eạp e`c dgng ĞcẮm mìy xấy rndỂg iì mąmd iƼụmd t`ąmd `cn (suoigbntgcm amardy) ―  Ζ@t`.`,

B(r)   B(k)  - Ζ@t`.` 

?. Vîe` aiaetrcm rn k`ểg mduyèm tỢ. Mąmd iƼụ md eẤm eumd eạp e`c dgng ĞcẮm mìy dỂg iì mąmdiƼụ md gcm `õn (gcmgzntgcm amardy) ―  G>,

B(k)    B+(nq)  + a - G>.

5. UỾ `gĞrnt `õn eîe gcm KIK bớ g tẮc t`ìm` dgấg p`õmd bỗt mąmd iƼụ md dỂg iì mąmd iƼụ md`gĞrnt `õn (`yfrntgcm amardy) ―  Ζ@`,

B+(nq)  + m@?C(i)   B+(@?C)m(nq)  + Ζ@`.

 M`Ƽ vẢy, quî trém` (n) xấy rn fề fìmd k`g tốmd ĞẮg sỞ eỤn mąmd iƼụmd t`ąmd `cn (Ζ@ t`.`),mąmd iƼụmd gcm `õn (G>) vì mąmd iƼụmd `gĞrnt `õn Ζ@` eõ dgî trị tuyỄt ĞỞg eìmd m`ể, tủe iì mąmdiƼụmd tgèu tỞm eìmd ât. ĜẴt, Ζ@>  2 Ζ@t`.`  + G>  + Ζ@` 

B(r)  + mƼớe ↟ Bm+  (nq)  + ma; Ζ@< pƼ 

ĜỞg vớg mỢn p`ấm ủmd (o) eŧmd e`gn iìb 5 dgng ĞcẮm snu, >.  m@5C

+  ↟ m@+(i) + m@?C(i); - Ζ@<

` (- m`gỄt `gĞrnt eỤn gcm @+) 2 +><67kH,

?.  m@+(i) + ma ↟ m@(d); - G(@+) (- mąmd iƼụmd gcm `õn eỤn @) 2 - >5>?kH,

5.  m/?(@ + @)(d)↟m/?@?(d); ->/?Aik  (->/? mąmd iƼụmd igèm kẳt eỤn @?)2-?>4,1kH

↟ m@5C+  + ma ↟ m/?@?(d)  + m@?C(i); Ζ@<

?  2 - (Ζ@<`  + G(@+)  + >/?Aik )

2 - 60<,1kH

 M`gỄt tốmd eỗmd eỤn p`ấm ủmd (>) iì8 ∊@< 2 Ζ@<>  + Ζ@<

?. (>.5)

Vừ `Ễ t`ủe (>.>) tn eõ, 

mJ 

D pgm

<<  

  vì <

)(

<

)(

<

   pgm   (>.6)

V`ny ∊D< 2 Ζ@< vìc ogễu t`ủe (>.6) tâm` ĞƼụe .<

)/(   B  B m   <

)/(   B  B m  eìmd iớm t`é mỢn p`ấmủmd (n) eìmd k`õ xấy rn tủe iì tâm` k`Ợ eỤn kgb icẮg eìmd yẳu. 

Vừ `ng ogễu t`ủe (>.5) vì (>.6) tn t`ạy, t`ẳ ĞgỄm eỾe e`uầm eỤn kgb icẮg ĞƼụe quyẳt Ğịm` oồg on yẳu tỞ8 mąmd iƼụmd t`ąmd `cn (∊@t`.`), mąmd iƼụmd gcm `õn (G) vì mąmd iƼụmd `gĞrnt `õn

Page 7: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 7/121 

-4-

(∊@`).

 Fåy `cẮt Ğỗmd `õn `Ểe vì fåy ĞgỄm `õn eỤn kgb icẮg 

 M`Ƽ tn Ğå ogẳt, tâm` e`ạt `õn `Ểe eỤn bỗt e`ạt t`ễ `gỄm ồ k`ấ mąmd t`nb dgn vìc eîe p`ấmủmd `õn `Ểe xîe Ğịm`. Mẳu eîe p`ấm ủmd bì bỗt e`ạt t`nb dgn xấy rn fề fìmd, m`nm` e`õmd  t`é mdƼỒg tn mõg Ğõ iì e`ạt ’`cẮt Ğỗmd `õn `Ểe‒  bẮm` vì mdƼụe iẮg. ĜỞg vớg eîe kgb icẮg,mdƼỒg tn t`ƼỒmd sc sîm` `cẮt Ğỗmd `õn `Ểe eỤn e`ømd oẾmd p`ấm ủmd Ğốg e`Ổ e`c m`nu. KgbicẮg `cẮt Ğỗmd bẮm` Ğạy kgb icẮg `cẮt Ğỗmd yẳu rn k`ểg buỞg eỤn mõ tnm trcmd mƼớe. FỾn vìcĞõ, mdƼỒg tn sảp xẳp eîe kgb icẮg t`ac ’fåy `cẮt Ğỗmd `õn `Ểe‒ (fåy OèkètỞp).K Mn En Bd Ni Xm Ja Mg Um \o @ Eu @d Nd \t Nu

Fåy `cẮt Ğỗmd `õn `Ểe eỤn eîe kgb icẮg ĞẤu tgèm ĞƼụe t`gẳt iïp t`ac kgm` md`gỄb, mõ iì kẳtquấ eỤn vgỄe k`îg quît `õn m`ợmd fợ kgỄm t`Ỿe md`gỄb Ğå ĞƼụe tâe` iŧy bì k`ömd fỾn trèm eƮsồ bỗt iò t`uyẳt mìc. Fc Ğõ, k`îg mgỄb ’`cẮt Ğỗmd `õn `Ểe‒ bnmd tâm` e`ạt Ğịm` tâm` vì ogễukgẳm. 

@Ắm e`ẳ eỤn fåy `cẮt Ğỗmd `õn `Ểe iì k`ömd téb ĞƼụe vị trâ t`âe` `ụp e`c Ig, k`ömd  dgấgt`âe` ĞƼụe vé snc kgb icẮg mìy Ğầy ĞƼụe kgb icẮg kgn rn k`ểg fumd fịe` buỞg, vé snc k`ömd

 p`ấg tạt eấ eîe kgb icẮg ĞỎu Ğầy ĞƼụe `gĞrc rn k`ểg fumd fịe` nxgt… 

 Fåy ĞgỄm `õn eỤn eîe mduyèm tỞ kgb icẮg FỾn trèm eƮ sồ xîe Ğịm` ’t`ẳ ĞgỄm eỾe e`uầm‒ eỤn eîe kgb icẮg mdƼỒg tn t`gẳt iẢp mèm fåy

ĞgỄm `õn eỤn eîe mduyèm tỞ kgb icẮg t`ac sỾ sảp xẳp eîe eẴp cxg `õn/k`Ợ m`Ƽ snu8 

 Ig

 Ig

 K 

 K 

 On

 On  ?

En

En  ?

 Mn

 Mn

 Bd 

 Bd   ?

 Ni 

 Ni   5

 Bm

 Bm   ?

 Xm

 Xm   ?

Er 

Er   5

 Ja

 Ja   ?

 Mg

 Mg  ?

Um

Um  ?

 \o

 \o  ?

 Ja

 Ja  5

?

?

 @ 

 @ 

Eu

Eu   ?

?

5

 Ja

 Ja

 Nd 

 Nd 

 @d 

 @d   ?

 \t 

 \t   ?

 Nu

 Nu   5

 

 Mduyèm tảe sảp xẳp trcmd fåy ĞgỄm `õn iì8 eẴp cxg `õn/k`Ợ Ğủmd snu eõ t`ẳ ĞgỄm eỾe e`uầmiớm `Ʈm eẴp Ğủmd trƼớe. Fc vẢy, tâm` k`Ợ eỤn kgb icẮg dgấb từ trîg snmd p`ấg trcmd fåy ĞgỄm`õn. 

Vn t`ạy, eîe kgb icẮg bẮm` t`ƼỒmd eŧmd iì m`ợmd e`ạt `cẮt Ğỗmd `õn `Ểe bẮm`, m`Ƽmd

tâm` kgb icẮg vì `cẮt Ğỗmd `õn `Ểe eỤn bỗt kgb icẮg k`ömd p`ấg iì m`ợmd k`îg mgỄb Ğổmdm`ạt. E`ẵmd `Ắm, trcmd m`õb kgb icẮg kgỎb mąmd iƼụmd gcm `õn dgấb fẤm từ igtg Ğẳm easg tủetâm` kgb icẮg tąmd từ igtg Ğẳm easg. M`Ƽmd trcmd fåy `cẮt Ğỗmd `õn `Ểe eîe kgb icẮg (xẳp t`act`ủ tỾ t`ẳ ĞgỄm eỾe tgèu e`uầm) t`é igtg iì kgb icẮg `cẮt Ğỗmd m`ạt…

ZgỄe sảp xẳp eîe eẴp cxg `õn ―  k`Ợ trcmd fåy ĞgỄm `õn fỾn t`ẳ ĞgỄm eỾe e`uầm ’tủe fỾnvìc eƮ sồ m`gỄt Ğỗmd `Ểe‒. ĜgỎu mìy dgấg t`âe` e`c vgỄe sảp xẳp Ig Ğủmd trƼớe eîe kgb icẮgkgỎb k`îe trcmd fåy ĞgỄm `õn, iì fc Ig eõ t`ẳ ĞgỄm eỾe e`uầm ïb m`ạt (tủe eõ ∊D< ïb m`ạt).

BẴe f÷ Ig eõ t`ẳ k`Ợ ïb m`ạt tủe eõ tâm` k`Ợ bẮm` m`ạt, m`Ƽmd iẮg kçb `cẮt Ğỗmd `Ʈm scvớg eîe kgb icẮg kgỎb k`îe eõ tâm` k`Ợ yẳu `Ʈm (eõ t`ẳ ĞgỄm eỾe e`uầm iớm `Ʈm). M`Ƽ tn Ğå

 ogẳt, t`ẳ k`Ợ A< iì bủe Ğc Ğịm` iƼụmd tâm` k`Ợ eỤn kgb icẮg ồ eîe quî trém` xấy rn trcmd fumdfịe` mƼớe, vé t`ẳ mõ e`ịu sỾ e`g p`Ởg eỤn on yẳu tỞ8 mąmd iƼƮmd gcm `õn, m`gỄt t`ąmd `cn vìm`gỄt `gĞrnt `õn. Mdcìg rn, mõ k`ömd kễ Ğẳm eîe yẳu tỞ k`îe m`Ƽ8 tỞe Ğỗ Ğỗmd `Ểe, tâm` tnm vìm`gỄt `ÿn tnm eỤn sấm p`ầb… M`ợmd yẳu tỞ mìy eŧmd dõp p`Ấm qunm trỂmd Ğög k`g eÿm eõ tîefỡmd quyẳt Ğịm` tớg p`ấm ủmd `õn `Ểe.

ZgỄe xîe Ğịm` ĞƼụe t`ẳ k`Ợ e`uầm eỤn Ig iì ïb m`ạt k`ömd e`ệ eõ ò md`ħn iì tgb ĞƼụe vị trâeỤn mõ trcmd fåy ĞgỄm `õn bì eÿm `Ƽớmd e`c m`ợmd md`gèm eủu ủmd fỡmd t`Ỿe tẳ eỤn Ig. Ĝõ iìt`gẳt iẢp pgm igtg rảm, oẾmd eîe` d`çp ĞgỄm eỾe Ig vớg ĞgỄm eỾe BmC ? t`u ĞƼụe pgm eõ suạt ĞgỄmĞỗmd 5Z ĞƼụe f÷md e`c bîy tâm` xîe` tny.

Page 8: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 8/121 

-0-

>.:.?  . V`ẳ  ĞgỄm eỾe ` gfrc, t`ẳ ĞgỄm eỾe cxg

Eîe p`ấm ủmd eỤn kgb icẮg t`ƼỒmd eõ sỾ `gỄm fgỄm eỤn @?C trcmd Ğõ eõ `cì tnm C?, gcm @+, fcĞõ eõ igỄm `Ễ Ğẳm t`ẳ ĞgỄm eỾe `gfrc (?@+/@?) vì t`ẳ ĞgỄm eỾe cxg (C?/ @?C).

* \`ấm ủmd eỤn ĞgỄm eỾe `gfrc8 ?   )(nq @  + ?a-    @?(k) 

Îp fỡmd p`ƼƮmd trém` Marst ồ ?1<E tn ĞƼụe8 

A ?/?   @  @    2 A<

?/?   @  @    + ?

<17,<

id?

?R[

 @ k\ 

 @ 

 

Pçt ồ ĞgỎu kgỄm e`uầm (\ 2 >ntb)8?/?   @  @ 

 2 - <,<17p@

* \`ấm ủmd eỤn ĞgỄm eỾe cxg8 C?(k)  + 6   )(nq @    + 6a-    ?@?C (nq) 

Îp fỡmd p`ƼƮmd trém` Marst ồ ?1<E tn ĞƼụe8 

AC @  @ C ??   ?/6,

    2 A<C @  @ C ??   ?/6,

    +6

<17,< id(k\?C.[@+R6)

Pçt ồ ĞgỎu kgỄm e`uầm (\ 2 >ntb)8 AC @  @ C ??   ?/6,

   2 >,??0 - <,<17p@

 p@ < 4 >6

A?/?   @  @   < - <,6>5 -<,0?:

AC @  @ C ??   ?/6,

    >,??0 <,0>1 <,5<?

>.:.5. Eîe ĞgỎu kgỄm p`ấm ủmd eỤn kgb icẮg8 B   Bm+  + ma

Kgb icẮg p`ấm ủmd vớg C?, @?C, nxgt, kgỎb, buỞg, cxgt vớg eîe ĞgỎu kgỄm snu8 Kgb icẮg eõ A< 9 <,0>1Z, p`ấm ủmd vớg C? (trcmd @?C) tẮc cxgt.

Kgb icẮg eõ A< 9 - <,6>5Z, k`ömd eõ bìmd cxgt oấc vỄ, `gĞrcxgt tnm t`é kgb icẮg Ğõ Ğầy @? 

rn k`ểg @?C.Zâ fỡ8 <

/ K  K  A  

  2 -?,7?1Z

?K + ? @?C   ?KC@ + @? 

Kgb icẮg eõ A< 9 <Z, k`ömd eõ bìmd cxgt oấc vỄ, sấm p`ầb tnm t`é kgb icẮg Ğõ p`ấm ủmdvớg nxgt k`ömd cxg `cî.

Zâ fỡ8 <

/?

 Ja Ja    2 -<,66Z

Ja + ?@Ei   JaEi?  + @? 

Kgb icẮg eõ A< = <Z, k`ömd eõ bìmd cxgt  oấc vỄ, sấm p`ầb tnm t`é kgb icẮg Ğõ p`ấm ủmd 

vớg nxgt cxg `cî.Zâ fỡ8

<

/ Nd  Nd    2 <,0Z

5Nd + 6@MC5    5NdMC5  + MC + @?C

Kgb icẮg eõ A< 9 - <,6>5Z, `gĞrcxgt eỤn kgb icẮg iì iƼỮmd tâm` t`é kgb icẮg Ğõ p`ấm ủmd vớgfumd fịe` kgỎb. 

Zâ fỡ8 <

/5

 Ni  Ni     2 ->,::Z

?Ni + ?MnC@ + :@?C   ?Mn[Ni(C@)6R + 5@?(k) 

Page 9: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 9/121 

-7-

Kgb icẮg eõ A<  oç, k`ömd p`ấm ủmd vớg @?C, sấm p`ầb tnm t`é Ğầy ĞƼụe kgb icẮg eõ A< iớm`Ʈm rn k`ểg fumd fịe` buỞg. 

Zâ fỡ8 <

/?

 Ja Ja    2 -<,66Z; <

/?

EuEu    2 <,554Z

Ja + EuUC6    Eu + JaUC6 

Kgb icẮg Ğủmd trƼớe Ğầy ĞƼụe kgb icẮg Ğủmd snu rn k`ểg fumd fịe` buỞg 

KI + Nxgt(nq)    @?(d) 

KI + @?C(nq)  @?(d)

Ig K On En Mn Bd Ni Bm Xm Er Ja Mg Um \o @ ?  Eu @d Nd \f \t Nu

KI + @?C(d)    @?(d) 

KI + C?    Cxgt 

Cxgt KI + @?(d)   K`ömd p`ấm ủmd  Cxgt KI + @?(d)    <t   KI Cxgt    

<t   KI

@ém` >.58 Fåy ĞgỄm `õn vì bỗt sỞ p`ấm ủmd eỤn kgb icẮg 

>.4. ĜgỎu e`ẳ kgb icẮg 

Vrcmd t`gèm m`gèm, kgb icẮg t`ƼỒmd tổm tẮg fƼớg fẮmd eîe `ụp e`ạt trcmd eîe icẮg quẴmd m`Ƽcxgt, sumjun, eneocmnt... tƼƮmd ủmd vớg sỞ cxg `cî fƼƮmd Bm+. E`ệ bỗt sỞ kgb icẮg kçb `cẮt Ğỗmd bớg tổm tẮg ồ fẮmd ĞƮm e`ạt m`Ƽ Nu, \t,...

 Mduyèm tảe e`umd Ğễ ĞgỎu e`ẳ kgb icẮg iì k`Ợ gcm kgb icẮg8Bm+  + ma-  B

>.4.>.Eîe p`ƼƮmd p`îp ĞgỎu e`ẳ kgb icẮg

>.4.>.>. \`ƼƮmd p`îp m`gỄt iuyỄm (`cấ iuyỄm) 

 \`ƼƮmd p`îp m`gỄt iuyỄm 

\`ƼƮmd p`îp m`gỄt iuyỄm ĞƼụe ủmd fỡmd rỗmd råg trcmd eömd md`gỄp Ğễ ĞgỎu e`ẳ m`ợmd kgbicẮg eõ Ğỗ `cẮt Ğỗmd `õn `Ểe trumd oém` m`Ƽ Xm, Er, Ja, Um, \o…

EƮ sồ eỤn p`ƼƮmd p`îp mìy iì k`Ợ m`ợmd gcm kgb icẮg trcmd eîe `ụp e`ạt ồ m`gỄt Ğỗ enc oẾmd eîe e`ạt k`Ợ bẮm` m`Ƽ E, EC, @? `cẴe Ni, kgb icẮg kgỎb `cẴe kgỎb t`ố\oC + E    

<t    \o + EC

Ja?C5  + 5EC    <t    ?Ja + 5EC? 

TC5  + 5@?     <t    T + 5@?C

VgEi6+ 6Mn    <t    Vg + 6MnEi

Z?C1  + 1En    <t    ?Z + 1EnC

Page 10: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 10/121 

-><-

Eîe p`ấm ủmd f÷md kgb icẮg kgỎb vì kgb icẮg kgỎb t`ố iìb e`ạt k`Ợ ĞỎu p`ấg t`Ỿe `gỄmtrcmd bög trƼỒmd k`â trƮ `cẴe e`ïm k`ömd.

VrƼỒmd `ụp quẴmd iì sumjun kgb icẮg m`Ƽ Eu?U, XmU, JaU?…t`é p`ấg e`uyễm sumjun kgbicẮg t`ìm` cxgt kgb icẮg. Unu Ğõ k`Ợ cxgt kgb icẮg oẾmd e`ạt k`Ợ t`âe` `ụp. Zâ fỡ, vớg XmU 

?XmU + 5C?     <t    ?XmC + ?UC? 

XmC + E    <t    Xm + EC

ĜỞg vớg kgb icẮg k`õ mõmd e`ấy m`Ƽ Er, mdƼỒg tn f÷md Ni iìb e`ạt k`Ợ (p`ấm ủmd m`gỄtm`öb). \`ấm ủmd m`gỄt m`öb tển m`gỄt bẮm`, iƼụmd m`gỄt tẮc rn ĞƼụe sỢ fỡmd Ğễ Ğum mõmde`ấy Er?C5, m`Ồ vẢy dgấb ĞƼụe e`g p`â e`c m`gèm igỄu8 

Er ?C5  + ?Ni    <t    ?Er + Ni?C5 

ĜỞg vớg m`ợmd kgb icẮg kçb `cẮt Ğỗmd m`Ƽ @d, Nd e`ệ eẤm ĞỞt e`îy quẴmd eŧmd t`u ĞƼụekgb icẮg bì k`ömd eẤm f÷md e`ạt k`Ợ

@dU + C?    <t    @d + UC? 

>.4.>.?. \`ƼƮmd p`îp ĞgỄm iuyỄm 

 Ĝịm` iuẢt Jnrnfny t`ủ m`ạt8  K`Ởg iƼụmd eỤn e`ạt t`cît rn ồ bỔg ĞgỄm eỾe k`g ĞgỄm p`ïm tỴ iỄt`uẢm vớg iƼụmd ĞgỄm Ğå Ğg qun e`ạt ĞgỄm p`ïm. 

 Ĝịm` iuẢt Jnrnfny t`ủ `ng8  K`g e`c m`ợmd iƼụmd ĞgỄm oẾmd m`nu Ğg qun eîe e`ạt ĞgỄm p`ïmk`îe m`nu t`é k`Ởg iƼụmd eîe e`ạt t`cît rn tỴ iỄ vớg eîe ĞƼƮmd iƼụmd eỤn e`ømd. 

Ogễu t`ủe tcîm `Ểe eỤn `ng Ğịm` iuẢt Jnrnfny trèm iì 

,.

 J 

q Ĝb 

  (>.1)

trcmd Ğõ, b iì k`Ởg iƼụmd e`ạt t`cît rn ồ ĞgỄm eỾe (dnb); Ĝ iì ĞƼƮmd iƼụmd dnb eỤn e`ạt Ğõ; qiì ĞgỄm iƼụmd Ğg qun e`ạt ĞgỄm p`ïm, J (`Ếmd sỞ Jnrnfny) 2 7:1<<E.bci->.

BẴt k`îe, tn eõ 

m

 N Ĝ    vì t  G q   .   (>.:)

trcmd Ğõ, N iì k`Ởg iƼụmd bci mduyèm tỢ (d/bci); m iì sỞ aiaetrcm trnc Ğốg trcmd p`ấm ủmd ĞgỄm p`ïm; G iì eƼỒmd Ğỗ fÿmd ĞgỄm (N); t iì t`Ồg dgnm ĞgỄm p`ïm (s). 

Vừ (>.1) vì (>.:) k`Ởg iƼụmd e`ạt t`cît rn ồ bỔg ĞgỄm eỾe ĞƼụe tâm` 

 J 

t  G  Ĝb

  ..  `ny  J m

t  G  Nb

.

..   (>.4)

Eîe quî trém` ĞgỄm p`ïm8 

 ĜgỄm p`ïm `ụp e`ạt mduyèm e`ạt mõmd e`ấy8 F÷md ĞgỎu e`ẳ m`ợmd kgb icẮg eõ tâm` k`ỢbẮm` m`Ƽ Ni, Bd, kgb icẮg kgỎb, kgb icẮg kgỎb t`ố. MdƼỒg tn t`ƼỒmd ĞgỄm p`ïm mõmd e`ấy eîe`ụp e`ạt cxgt, `gĞrcxgt, buỞg (eicrun...)... eỤn e`ømd.

Zâ fỡ8 BdEi?    Bd + Ei? 

Bỗt sỞ kgb icẮg eõ tâm` k`Ợ bẮm` tnm m`gỎu trcmd buỞg mõmd e`ấy m`Ƽ On, K, _o, Es,...k`ömd t`ễ f÷md  p`ƼƮmd p`îp ĞgỄm  p`ïm mõmd e`ấy mìy. 

 ĜgỄm p`ïm fumd fịe` e`ạt ĞgỄm iy trcmd mƼớe8 F÷md ĞgỎu e`ẳ eîe kgb icẮg eõ tâm` k`Ợtrumd oém`.

Page 11: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 11/121 

->>-

* ^uî trém` k`Ợ ồ entct8 

ờ entct xấy rn quî trém` k`Ợ gcm kgb icẮg (Bm+) `cẴe k`Ợ @?C.

Bm+  + ma B, m B e

 A ,

 (t`ẳ p`õmd ĞgỄm eỤn kgb icẮg) 

?@?C + ?a @? + ?C@-  C @ e A ?,  (t`ẳ p`õmd ĞgỄm eỤn mƼớe) 

V`ac m`gỄt Ğỗmd `Ểe, tgễu p`ïm (eẴp cxg `õn ―  k`Ợ) mìc eõ t`ẳ p`õmd ĞgỄm Ae iớm `Ʈm t`é ồentct, mõ sẲ oị k`Ợ trƼớe. 

* ^uî trém` cxg `õn ồ nmct8 

ờ nmct xấy rn quî trém` cxg `õn eîe nmgcm dỞe nxgt `cẴe @?C.

?Pm-   P? + ?ma m P n

 A ,

 (t`ẳ p`õmd ĞgỄm eỤn nmgcm dỞe nxgt) 

?@?C  C? + 6@+  + 6a C @ n A ?,  (t`ẳ p`õmd ĞgỄm eỤn mƼớe) 

ờ nmct, tîe m`ïm k`Ợ mìc eõ t`ẳ p`õmd ĞgỄm m`ể `Ʈm t`é sẲ oị cxg `õn trƼớe. * Bỗt sỞ kẳt iuẢm vỎ sỾ ĞgỄm p`ïm fumd fịe` e`ạt ĞgỄm iy trcmd mƼớe m`Ƽ snu8 

Entgcm eỤn eîe kgb icẮg kçb `cẮt Ğỗmd m`Ƽ Nu, Nd, Eu, Er, \t, Ef… V`é oị k`Ợ t`ìm` kgb

icẮg. Entgcm eỤn eîe kgb icẮg `cẮt Ğỗmd dổb eîe kgb icẮg m`õb GN, GGN vì Ni m`õb GGGN t`ék`ömd oị k`Ợ, bì t`ny vìc Ğõ mƼớe oị k`Ợ t`ìm` @?.

Eîe nmgcm `nicdamun (trừ J-) oị cxg `õn fc quî t`ẳ eỤn sỾ tẮc t`ìm` C? iớm. Eîe nmgcm m`Ƽ   5

65

?

5

?

6   ,,,,   \C MCECUC J  … K`ömd oị cxg `õn bì t`ny vìc Ğõ mƼớe oị cxg`õn tỂn t`ìm` C?. Uồ fħ , eîe cxcnmgcm k`ömd oị cxg `õn iì vé eîe mduyèm tỞ p`g kgb trumd tïbĞå ồ trẮmd t`îg cxg `õn enc m`ạt. >.4.>.5. \`ƼƮmd p`îp t`uỴ iuyỄm 

\`ƼƮmd p`îp t`Ụy iuyỄm eÿm dỂg iì p`ƼƮmd p`îp Ƽớt, ĞƼụe f÷md  Ğễ ĞgỎu e`ẳ m`ợmd kgb icẮgeõ Ğỗ `cẮt Ğỗmd `õn `Ểe t`ạp m`Ƽ Nu, Nd, @d, Eu… 

EƮ sồ eỤn p`ƼƮmd p`îp mìy iì f÷md m`ợmd fumd fịe` t`âe` `ụp, m`Ƽ fumd fịe` @ ?UC6, MnC@, MnEM…Ğễ `ÿn tnm kgb icẮg `cẴe `ụp e`ạt eỤn kgb icẮg vì tîe` rn k`ểg p`Ấm k`ömd tnmeõ trcmd quẴmd. Unu Ğõ eîe gcm kgb icẮg trcmd fumd fịe` ĞƼụe k`Ợ oẾmd kgb icẮg eõ tâm` k`ỢbẮm` `Ʈm, m`Ƽ Ja, Xm Ğễ Ğầy gcm kgb icẮg rn k`ểg fumd fịe` tẮc t`ìm` kgb icẮg tỾ fc…Zâ fỡ >8

 MdƼỒg tn ĞgỎu e`ẳ Nd oẾmd eîe` md`gỎm m`ể quẴmd oẮe sumjun Nd?U, xỢ iâ oẾmd fumd fịe` MnEM, rổg iỂe Ğễ t`u ĞƼụe fumd fịe` buỞg p`ủe oẮe8

Nd?U + 6MnEM ↟ ?Mn[Nd(EM)?R + Mn?U

Unu Ğõ, gcm Nd+ trcmd p`ủe ĞƼụe k`Ợ oẾmd kgb icẮg Xm8Xm + ?Mn[Nd(EM)?R ↟ Mn?[Xm(EM)6R + ?Nd

Zâ fỡ ?8Zìmd iẫm trcmd Ğạt Ğî eõ t`ễ `ÿn tnm fẤm trcmd fumd fịe` MnEM e÷md vớg cxg eỤn k`ömd k`â,ĞƼụe fumd fịe` buỞg p`ủe eỤn vìmd8

6Nu + 0MnEM + C? + ?@?C ↟ 6Mn[Nu(EM)?R + 6MnC@

Unu Ğõ, gcm Nu5+ trcmd p`ủe ĞƼụe k`Ợ oẾmd kgb icẮg Xm8Xm + ?Mn[Nu(EM)?R ↟ Mn?[Xm(EM)6R + ?Nu

Page 12: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 12/121 

->?-

>.4.?. ĜgỎu e`ẳ kgb icẮg eõ Ğỗ tgm` k`gẳt enc 

Fc yèu eẤu eỤn eîe mdìm` kỷ t`uẢt `gỄm ĞẮg (iÿ p`ấm ủmd `Ắt m`ïm, tèm iỢn,...) rạt eẤm Ğẳm eîekgb icẮg eõ Ğỗ tgm` k`gẳt enc, mèm mdƼỒg tn Ğå md`ħ rn bỗt sỞ p`ƼƮmd p`îp Ğễ ĞgỎu e`ẳ eîe kgbicẮg vớg Ğỗ tgm` k`gẳt enc Ğõ. Unu Ğïy, dgớg t`gỄu bỗt sỞ p`ƼƮmd p`îp qunm trỂmd.

>.4.?.>. E`Ƽmd eạt iẮg trcmd e`ïm k`ömd  

\`ƼƮmd p`îp mìy fỾn vìc sỾ k`îe m`nu vỎ m`gỄt Ğỗ sög eỤn kgb icẮg vì tẮp e`ạt. 

Kgb icẮg ĞƼụe e`c vìc oém` ĞỞt mõmd vì ony `Ʈg trcmd e`ïm k`ömd. Vrcmd quî trém` e`Ƽmdeạt vì mdƼmd tỡ, tn t`u ĞƼụe kgb icẮg (mẳu kgb icẮg fề ony `Ʈg) `ny tẮp e`ạt  (mẳu tẮp e`ạt fề ony `Ʈg). IẴp iẮg quî trém` e`Ƽmd eạt vì mdƼmd tỡ m`gỎu iẤm sẲ  t`u ĞƼụe kgb icẮg eõ Ğỗ tgm`k`gẳt enc. >.4.?.?. Mạu mõmd e`ấy từmd v÷md  

\`ƼƮmd p`îp mìy fỾn vìc sỾ k`îe m`nu vỎ Ğỗ `cì tnm eỤn tẮp e`ạt trcmd eîe p`n rảm vì iểmdeỤn kgb icẮg Ğab tgm` e`ẳ. 

Iạy bỗt t`nm` kgb icẮg ĞƼỒmd kâm` vìg bgigbat ĞẴt trcmd bỗt t`uyỎm sủ vì ĞẴt t`uyỎm sủtrcmd iÿmd bỗt iÿ Ởmd mẾb mdnmd. Oỗ p`Ảm mumd mõmd dổb bỗt sỞ vÿmd m`ể, trcmd Ğõ e`Ắybỗt  fÿmd ĞgỄm enc tẤm fg e`uyễm rạt e`Ảb fỂe t`ac  e`gỎu fìg t`nm`  kgb icẮg, vìg bb/dgỒ.

 M`gỄt Ğỗ p`ấg enc ĞỤ sủe  iìb mõmd e`ấy kgb  icẮg, ĞcẮm kgb icẮg Ğg qun vÿmd sẲ mõmd e`ấytừmd  p`Ấm m`ể dỂg iì v÷md. Eîe mduyèm tỢ eỤn bỗt e`ạt oầm t`ƼỒmd `cì  trcmd e`ạt iểmd fề fìmd `Ʈm trcmd e`ạt rảm, vé t`ẳ ồ ogèm dgớg v÷md mõmd e`ấy sẲ t`ạy eîe mduyèm tỢ eỤn tẮp e`ạte`uyễm từ p`Ấm rảm vìc v÷md mìy, sỾ fg e`uyễm mìy e`ệ bỗt e`gỎu. Z÷md mõmd e`ấy fg e`uyễmfẤm từ ĞẤu mìy Ğẳm ĞẤu kgn eỤn t`nm` kgb icẮg, kçc t`ac vì tẢp trumd eîe mduyèm tỢ tẮp e`ạt eõtrcmd kgb icẮg. K ̀ g Ğẳm ĞẤu bøt rổg, iìb iẮg m`Ƽ trƼớe vì snu bỗt sỞ iẤm eẤm t`gẳt eảt  oể ĞcẮmĞẤu bøt tẢp trumd tẮp e`ạt. V`ƼỒmd tgẳm `ìm` p`ƼƮmd p`îp mìy trcmd e`ïm k`ömd `cẴe trcmdk`â quyễm trƮ Ğễ Ğấb oấc k`ömd ĞƼn e`ạt  oầm từ mdcìg vìc.

Fÿmd ĞgỄm enc tẤm 

Iÿ

V`nm` kgb icẮg@ém` >.68 \ ̀ ƼƮmd p`îp mạu mõmd e`ấy từmd  v÷md.

>.4.?.5. \ ̀ ïm `Ụy `ụp e`ạt kgb icẮg fề ony `Ʈg 

\`ƼƮmd p`îp mìy fỾn vìc tâm` e`ạt eỤn bỗt sỞ kgb icẮg m`Ƽ Vg, Xr, Vn, Mo, Z, Er... Fề tẮct`ìm` ĞƼụe bỗt `ụp e`ạt eõ m`gỄt Ğỗ sög tƼƮmd ĞỞg t`ạp vì k`g tgẳp xøe vớg bỗt oỎ bẴt mumdmõmd t`é p`ïm `Ụy e`c kgb icẮg. 

Z â fỡ8   * ĜgỎu e`ẳ Mg8 Ğum Mg vớg k`â quyễm ec ồ îp suạt enc 

 Mg + 6EC ↟   Mg(EC)6 

 Mg(EC)6 fề ony `Ʈg (6?<E), e`Ƽmd eạt vì m`gỄt p`ïm Mg(EC)6 tn ĞƼụe mg eõ Ğỗ tgm` k`gẳtenc.

* ĜgỎu e`ẳ Vg8 Iạy Vg t`ö mạu mõmd e`ấy vớg G? ồ ?<< - ?1<<E t`é tẮc ĞƼụe VgG6 k`â ony rn, e`c VgG6 tgẳp xøe vớg oỎ bẴt mumd mõmd >?<< - >6<<<E t`é mõ p`ïm `Ụy t`ìm` G? vì Vg,t`u ĞƼụe bỗt iớp Vg rạt mduyèm e`ạt. 

Page 13: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 13/121 

->5-

E@ƣƬMD ?. KGB ICẬG M@ÕB GN ―  KGB ICẬG KGỌB ?.>. ĜẴe Ğgễb e`umd eỤn kgb icẮg kgỎb 

Uîu mduyèm tỞ t`uỗe m`õb GN eỤn oấmd `Ễ t`Ởmd tuẤm `cìm (@VV@) Bamfaiaap iì igtg (Ig),mntrg (Mn), knig (K), ruogfg (_o), easg (Es) vì jrnmeg (Jr). Uồ fħ, e`ømd ĞƼụe dỂg iì kgb icẮgkgỎb (KIK), oồg vé fumd fịe` eỤn e`ømd eõ tâm` kgỎb. Vrcmd Ğõ, jrnmeg iì mduyèm tỞ p`õmd xẮ. 

Oấmd ?.>8 Bỗt sỞ ĞẴe Ğgễb vì tâm` e`ạt vẢt iò eỤn mduyèm tỞ m`õb GN 

 MduyèmtỞ  K`ỞgiƼụmdmduyèmtỢ 

Eạu`ém`aiaetrcm

Oîm kâm`, pb V`ẳ gcm `õn,(aZ) ĜỗïbĞgỄm 

Bủecxg`õn Mduyèm

tỢ B GcmB+ G> G?

5Ig :,76> [@aR?s> >1? 4: 1,57 41,:6 <,74 <; +>

>> Mn ??,77< [MaR5s> >0: ><? 1,>6 64,?0 >,<> <; +>

>7K 57,<70 [NrR6s> ??4 >50 6,56 5>,:? <,7> <; +>

54_o 01,6:0 [KrR1s>

?60 >1? 6,>0 ?4,?7 <,07 <; +>

11Es >5?,7<1 [PaR:s> ?:6 >:4 5,07 ?5,>> <,0: <; +>

 MduyèmtỞ 

 M`gỄt Ğỗmõmd e`ấy,K

 M`gỄtĞỗ sög,K

K`Ởg iƼụmdrgèmd,d/eb5

V`ẳĞgỄmeỾe, Z 

BìumdỂm iỢn 

KgễubẮmd 

5Ig 615,1 >:?<,< <,15 - 5.<5 Ĝể t`ầb  I\VK

>> Mn 54<,0 >>16,6 <,74 - ?.4> Zìmd I\VK

>7K 55:,? ><50,1 <,0: - ?.75 Vâb I\VK

54_o 5>?,< 7:>,< >,15 - ?.75 Vâb I\VK

11Es 5<>,1 740,< >,7< - ?.7? Pnm` I\VK

Vrcmd bỗt e`u ké, eîe mduyèm tỢ eỤn KIK eõ oîm kâm` iớm m`ạt. MdƼụe iẮg, k`g Ğg từ trèmxuỞmd, oîm kâm` mduyèm tỢ vì oîm kâm` gcm eỤn eîe KIK tąmd fẤm t`ac e`gỎu tąmd eỤn ĞgỄm

tâe` `Ắt m`ïm. Vrcmd oấmd @VV@, KIK eõ mąmd iƼụmd gcm `õn t`ạp m`ạt . Oồg vé, trèm iớp vể aiaetrcm `õntrị eỤn eîe KIK eõ > aiaetrcm (ms>8 trcmd Ğõ, m iì sỞ t`ủ tỾ e`u ké) mèm k`g t`nb dgn p`ấm ủmd`õn `Ểe, fề fìmd m`ƼỒmd Ğg > aiaetrcm Ğễ tẮc t`ìm` gcm B+ eõ eạu `ém` oỎm vợmd eỤn k`â `gẳb.UỞ cxg `õn ĞẴe trƼmd eỤn KIK iì +>. ĜgỎu mìy eŧmd eõ t`ễ dgấg t`âe` vé snc KIK eõ t`ẳ ĞgỄmeỾe e`uầm rạt ïb vì KIK iì m`õb eîe kgb icẮg eõ tâm` k`Ợ bẮm` m`ạt trcmd O@VV@Bamfaiaap.

K`g Ğg từ trèm xuỞmd, eîe KIK eõ mąmd iƼụmd gcm `õn dgấb fẤm. Mąmd iƼụmd gcm `õn t`ủ `ng eỤn KIK rạt iớm. Fc gcm B+  eõ eạu `ém` rạt oỎm eỤn eîe

Page 14: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 14/121 

->6-

mduyèm tỞ k`â `gẳb, mèm rạt k`õ Ğễ oủt aiaetrcm t`ủ `ng rn k`ểg mduyèm tỢ KIK. Zé vẢy, mąmdiƼụmd gcm `õn t`Ƽ `ng iớm `Ʈm rạt m`gỎu sc vớg mąmd iƼụmd gcm `õn t`ủn m`ạt eỤn e`ømd. 

Eîe kgb icẮg kgỎb tẮc mèm e`Ụ yẳu oồg `ụp e`ạt gcm vớg sỞ cxg `õn ĞẴe trƼmd fuy m`ạt iì+>. Vuy m`gèm, e`ømd eŧmd eõ k`ấ mnmd tẮc mèm igèm kẳt eỗmd `õn trị trcmd eîe p`ïm tỢ Ig ?,

 Mn?, K ?, _o?, Es? tổm tẮg ồ trẮmd t`îg k`â. Mąmd iƼụmd igèm kẳt trcmd eîe p`ïm tỢ mìy k`î t`ạpvì dgấb fẤm từ Ig Ğẳm Es. 

\`ïm tỢ Ig?  Mn?  K ?  _o?  Es? 

 Mąmd iƼụmd igèm kẳt, (kH/bci) ><0 45,? 67,0 64,5 65,1

 Mąmd iƼụmd t`ạp eỤn igèm kẳt eỗmd `õn trị dgợn eîe mduyèm tỢ KIK p`÷ `ụp vớg mąmd iƼụmdgcm `õn t`ạp eỤn e`ømd. IỾe `øt dgợn ĞgỄm tâe` `Ắt m`ïm vớg aiaetrcm `õn eỤn KIK k`î yẳu, vét`ẳ iỾe mìy eìmd yẳu `Ʈm k`g m`Ảm bỗt aiaetrcm từ mduyèm tỢ k`îe. Zé vẢy, igèm kẳt kgb icẮgtrcmd KIK iì igèm kẳt yẳu. ĜgỎu mìy Ğå iìb e`c m`gỄt Ğỗ mõmd e`ấy, m`gỄt Ğỗ sög eỤn e`ømdĞỎu t`ạp vì dgấb fẤm từ Ig Ğẳm Es. BẴt k`îe, kgb icẮg kgỎb rạt bỎb eõ t`ễ f÷md fnc eảt ĞƼụe(trcmd Ğõ Ig iì kgb icẮg eủmd m`ạt). 

K`Ởg iƼụmd rgèmd eỤn KIK m`ể `Ʈm sc vớg eîe kgb icẮg k`îe. Ig, Mn vì K ĞỎu m`ặ `ƮmmƼớe. ĜgỎu mìy ĞƼụe dgấg t`âe` iì fc igèm kẳt kgb icẮg trcmd KIK yẳu, mèm k`ömd dgnm trỞmd

trcmd eạu trøe bẮmd tgm` t`ễ eỤn e`ømd iớm, iìb e`c t`ễ tâe` mduyèm tỢ (`ny bẮmd tgm` t`ễ)tąmd ièm. Zé t`ẳ, k`Ởg iƼụmd rgèmd (k`Ởg iƼụmd/t`ễ tâe`) eỤn e`ømd dgấb xuỞmd. K`g Ğg từ trèmxuỞmd, k`Ởg iƼụmd rgèmd eỤn KIK tąmd fẤm. Oồg vé, t`ac e`gỎu tąmd eỤn ĞgỄm tâe` `Ắt m`ïm t`ék`Ởg iƼụmd mduyèm tỢ tąmd m`nm` `Ʈm. Vuy m`gèm, k`Ởg iƼụmd rgèmd eỤn Mn iƮm `Ʈm K, oồg véaiaetrcm `õn trị eỤn K ĞgỎm vìc p`ïm iớp 6s trcmd k`g Ğõ p`ïm iớp 5f vẫm eÿm trỞmd iìb e`c

 oîm kâm` mduyèm tỢ eỤn K tąmd ièm Ğîmd kễ snc vớg Mn.  Mduyèm tỢ vì gcm eỤn KIK ồ trẮmd t`îg eƮ oấm  (mąmd iƼụmd t`ạp) k`ömd eõ bìu. Vuy

m`gèm, k`g ĞƼn mduyèm tỢ `cẴe `ụp e`ạt eỤn KIK vìc mdỂm iỢn k`ömd bìu t`é e`ømd sẲ iìbe`c mdỂm iỢn trồ mèm eõ bìu. ĜgỎu mìy ĞƼụe dgấg t`âe` m`Ƽ snu, k`g ồ trcmd mdỂm iỢn aiaetrcm`õn trị eỤn mduyèm tỢ eŧmd m`Ƽ gcm eỤn KIK m`Ảm mąmd iƼụmd vừn ĞỤ Ğễ m`ấy ièm eîe trẮmd

t`îg kâe` t`âe` ủmd bủe mąmd iƼụmd enc `Ʈm. Fc eîe trẮmd t`îg kâe` t`âe` mìy t`Ỿe sỾ k`ömd oỎm, mèm trcmd bỗt t`Ồg dgnm rạt mdảm (k`cấmd ><-0s) eîe aiaetrcm `õn trị mìy sẲ quny vỎ eîetrẮmd t`îg eƮ oấm eõ bủe mąmd iƼụmd t`ạp `Ʈm vì dgấg p`õmd rn mąmd iƼụmd fƼớg fẮmd eîe oủexẮ mẾb trcmd v÷md îm` sîmd m`ém t`ạy. Zé vẢy, mdỂm iỢn eỤn mduyèm tỢ vì gcm eỤn KIK eõbìu ĞẴe trƼmd. Ig ―  bìu Ğể, Mn ―  bìu vìmd, K ―  bìu tâb, _o ―  bìu tâb `ổmd, Es ―  bìu xnm`inb. Bìu k`îe m`nu eỤn mduyèm tỢ vì gcm eỤn KIK ĞƼụe dgấg t`âe` iì fc, e`ømd eõ eîe trẮmdt`îg eƮ oấm vì trẮmd t`îg kâe` t`âe` ủmd vớg eîe bủe mąmd iƼụmd k`îe m`nu.

Eîe KIK eõ t`ễ `ÿn tnm iẫm m`nu vì fề tẮc t`ìm` `Ổm `Ởmd vớg t`Ụy mdïm (KIK/@d). @Ổm`Ởmd dgợn t`Ụy mdïm vì KIK eõ tâm` k`Ợ bẮm` mèm ĞƼụe ủmd fỡmd iìb tîe m`ïm k`Ợ.?.?. VrẮmd t`îg tỾ m`gèm vì t`ìm` p`Ấm eîe Ğổmd vị 

Vrcmd tỾ m`gèm, Mn vì K iì `ng mduyèm tỞ p`ố ogẳm m`ạt eỤn KIK e`gẳb tƼƮmd ủmd iì ?,6< vì?,51% k`Ởg iƼụmd vể trîg Ğạt. Mdcìg rn, mduyèm tỞ Ig e`gẳb 1.>< -5%, _o e`gẳb 0.><-5% vì Ese`gẳb ><-5%.

Fc tâm` e`ạt `cẮt Ğỗmd bẮm`, mèm trcmd tỾ m`gèm eîe KIK tổm tẮg e`Ụ yẳu fƼớg fẮmd gcmB+ trcmd t`ìm` p`Ấm eîe k`cîmd vẢt mẾb ồ iớp vể eỤn Vrîg Ğạt. Vrcmd t`Ắe` quyễm, eîe KIKtổm tẮg e`Ụ yẳu ồ fẮmd niubcsgigent m`Ƽ crt`cein K ?[Ni?Ug:C>:R iì k`cîmd vẢt e`ủn K, nmogt

 Mn?[Ni?Ug:C>:R iì k`cîmd vẢt e`ủn Mn. Eÿm Ig, _o vì Es tổm tẮg trcmd eîe k`cîmd vẢt iapgĞcigtvì spcĞumbam. 

Page 15: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 15/121 

->1-

Eîe KIK eõ sỞ t`ủ tỾ mduyèm tỢ iẻ, mèm eîe Ğổmd vị oỎm trcmd tỾ m`gèm eỤn e`ømd tƼƮmdĞỞg ât. Mn vì Es e`ệ eõ bỗt Ğổmd vị fuy m`ạt; Ig eõ `ng Ğổmd vị oỎm iì 4Ig e`gẳb 7?,1% vì :Ige`gẳb 4,1%; K eõ on Ğổmd vị iì 57K e`gẳb 75,?:%, tgẳp Ğẳm 6>K vì 6<K (<,<>%) k`ömd oỎm vìeõ tâm` p`õmd xẮ ο yẳu. _o eõ `ng Ğổmd vị iì 01_o e`gẳb 4?,0% vì 04_o e`gẳb ?4,?%. Mdcìgeîe Ğổmd vị oỎm, eîe KIK eÿm eõ m`gỎu `Ắt m`ïm p`õmd xẮ m`Ƽ >54Es iì bấm` tổm tẮg iïu m`ạt(V>/? ~ 5< mąb) k`g p`ïm rå m`gèm igỄu `Ắt m`ïm. ?.5. Vâm` e`ạt `õn `Ểe 

KIK iì m`ợmd kgb icẮg `cẮt Ğỗmd bẮm`, oồg vé e`ømd eõ -  Eạu `ém` aiaetrcm ồ iớp mdcìg e÷md ms>,

-   Mąmd iƼụmd gcm `õn t`ạp, -  Oîm kâm` mduyèm tỢ iớm ---= igèm kẳt KI trcmd bẮmd tgm` t`ễ KIK yẳu ---=

k`ömd dgnm trỞmd trcmd ö bẮmd eƮ sồ iớm ---= k`Ởg iƼụmd rgèmd t`ạp, -   M`gỄt Ğỗ mõmd e`ấy vì m`gỄt Ğỗ sög t`ạp eỤn mduyèm tỢ KIK t`ạp, -  Ĝỗ ïb ĞgỄm t`ạp... 

Fc mąmd iƼụmd gcm `õn t`ủ m`ạt dgấb fẤm từ trèm xuỞmd trcmd m`õb (từ Ig Ğẳm Es), fc Ğõ

KIK eõ tâm` e`ạt `õn `Ểe fuy m`ạt Ğõ iì tâm` k`Ợ rạt bẮm` (bẮm` m`ạt trcmd tạt eấ eîe m`õbkgb icẮg) vì tąmd fẤm từ trèm xuỞmd. Fc Ğõ, KIK eõ sỞ cxg `õn ĞẴe trƼmd trcmd eîe `ụp e`ạt iì+>.

Vn t`ạy, eîe kgb icẮg eõ tâm` k`Ợ bẮm` t`ƼỒmd eŧmd iì m`ợmd e`ạt `cẮt Ğỗmd `õn `ỂebẮm`, m`Ƽmd tâm` k`Ợ  vì `cẮt Ğỗmd `õn `Ểe eỤn bỗt kgb icẮg k`ömd p`ấg iì m`ợmd k`îg mgỄbĞổmd m`ạt. ờ KIK ĞgỎu mìy t`ạy rạt rñ. Mąmd iƼụmd gcm `õn eỤn eîe KIK dgấb fẤm từ Ig ĞẳmEs, tủe iì tâm` kgb icẮg tąmd fẤm từ Ig Ğẳm Es. M`Ƽmd trcmd fåy `cẮt Ğỗmd `õn `Ểe eỤn eîe kgbicẮg (xẳp t`ac t`ủ tỾ tąmd fẤm t`ẳ ĞgỄm eỾe tgèu e`uầm) t`é Ig iẮg iì kgb icẮg `cẮt Ğỗmd m`ạt, xẳptrƼớe eấ K, Mn… M`Ƽ vẢy, rñ rìmd eõ m`gỎu yẳu tỞ ấm` `Ƽồmd Ğẳm `cẮt Ğỗmd `õn `Ểe eỤn bỗtkgb icẮg, e`ủ k`ömd p`ấg e`ệ fc k`ấ mąmd m`ƼỒmd aiaetrcm eỤn kgb icẮg Ğõ.

?.5.>. Vîe fỡmd vớg `ụp e`ạt  ?.5.>.>. Vîe fỡmd vớg mƼớe 

@yĞrcxgt vì k`â `gĞrc iì kẳt quấ t`u ĞƼụe từ p`ấm ủmd eỤn KIK vớg mƼớe 

B + @?C   BC@ + >/?@?.

K`g p`ấm ủmd vớg mƼớe, -  Ig p`ấm ủmd èb fịu, k`ömd dïy mố vì k`ömd tẮc t`ìm` mdỂm iỢn,-   Mn mõmd e`ấy t`ìm` `Ắt trÿm mốg vì e`Ắy trèm bẴt mƼớ e, mẳu `Ắt iớ m sẲ dïy mố vì

tẮc t`ìm` mdỂm iỢn. K oỞe e`îy mdny, eÿm _o vì Es dïy mố.

Oấmd ?.?8  ĜẴe trƼmd mąmd iƼụmd mduyèm tỢ eỤn eîe mduyèm tỞ m`õb GN (aZ/ntcb) Mduyèm tỞ  Ζ@t`.`  G>  Ζ@` Ζ@ pƼ 

Ig >,:> 1,57 -1,56 >,::

 Mn >,>5 1,>6 -6,?> ?,>:

K <,75 6,56 -5,56 >,75

_o <,07 6,>0 -5,<6 ?,<5

FỾn vìc kẳt quấ ồ oấmd trèm tn t`ạy, Ig iì kgb icẮg eõ mąmd iƼụmd `yĞrnt `õn ïb m`ạt. ĜgỎumìy ĞƼụe dgấg t`âe` iì fc, gcm Ig+ eõ kâe` t`Ƽớe m`ể m`ạt mèm trcmd fumd fịe` mõ eõ Ğỗ p`ïm

Page 16: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 16/121 

->:-

eỾe rạt enc. Kẳt quấ iì `øt eîe p`ïm tỢ mƼớe bẮm` `Ʈm sc vớg eîe gcm KIK k`îe fc Ğõ, mąmdiƼụmd `yĞrnt ïb m`ạt. Vủe iì, quî trém` `yĞrnt `õn gcm Ig+ rạt t`uẢm iụg.

Vừ kẳt quấ Ζ@ t`u ĞƼụe ồ oấmd trèm tn t`ạy, Ig iì kgb icẮg `cẮt Ğỗmd bẮm` m`ạt (t`ẳ ĞgỄmeỾe e`uầm ïb m`ạt). Vủe iì, quî trém` (*) fgềm rn rạt t`uẢm iụg ĞỞg vớg Ig vỎ bẴt mąmd iƼụmd.Vuy m`gèm, t`Ỿe tẳ mõ p`ấm ủmd vớg mƼớe k`ömd båm` igỄt. ĜgỎu mìy ĞƼụe dgấg t`âe` iì fc yẳutỞ Ğỗmd `Ểe, vé quî trém` p`î vỮ bẮmd iƼớg tgm` t`ễ eỤn Ig k`õ `Ʈm sc vớg eîe KIK k`îe vớg ?iâ fc

-  Ig k`ömd eõ p`ïm iớ  p f, oîm kâm` mduyèm tỢ Ig m`ể mèm igèm k ẳt kgb icẮg trcmd bẮmdtgm` t`ễ eỤn Ig oỎm m`ạt vé vẢy Ig iì kgb icẮg eủmd m`ạt trcmd eîe KIK,

-  Ig eõ m`gỄt Ğỗ sög vì m`gỄt Ğỗ mõmd e`ấy enc m`ạt sc vớ g eîe kgb icẮg e÷md m`õb.

?.5.>.?. \`ấm ủmd vớg nxgt  

KIK p`ấm ủmd båm` igỄt vớg fumd fịe` nxgt. B + @+   B+  + >/?@?

?.5.>.5. Vnm trcmd fumd fịe` nbcmgne 

Eîe KIK tnm ĞƼụe trcmd nbcmgne iểmd. Fumd fịe` icåmd eõ bìu xnm` vì fẫm ĞgỄm ĞƼụe, fumd

fịe` vớg mổmd Ğỗ enc `Ʈm eõ bìu Ğể Ğổmd vì eõ tâm` îm` kgb. Vrcmd fumd fịe` icåmd KIK p`ïm ig t`ìm` gcm vì aiaetrcm ĞƼụe scmvnt `õn oồg nbcmgne,

B + (x + y) M@5    [B(M@5)xR+  + [a(M@5)yR

-,

e`âm` m`ợmd aiaetrcm nbcmgne `õn mìy dïy mèm bìu xnm` eỤn fumd fịe`. OẾmd p`ƼƮmd p`îp p`ố eỗmd `Ƽồmd từ aiaetrcm, xîe Ğịm` ĞƼụe sỾ tổm tẮg eỤn aiaetrcm tỾ fc trcmd fumd fịe` (fumdfịe` eõ tâm` t`uẢm từ). Vuy m`gèm, tâm` t`uẢm từ dgấb xuỞmd k`g mổmd Ğỗ eỤn fumd fịe` tąmdièm, oồg vé eîe aiaetrcm ĞƼụe nbcmgne `õn eõ t`ễ kẳt `ụp vớg m`nu tẮc mèm `ụp e`ạt md`ịe` từe`ủn eẴp aiaetrcm 

[(M@5)yaR-  + [a(M@5)yR-    (M@5)ya?(M@5)y.

Fumd fịe` kgỎb trcmd M@5 iểmd eõ tâm` k`Ợ rạt tỞt, ĞƼụe ủmd fỡmd m`gỎu trcmd `õn `Ểe vöeƮ vì `ợu eƮ. Eîe KIK eõ t`ễ t`ny t`ẳ @ trcmd nxgt `ợu eƮ tẮc mèm buỞg gcm m`Ƽ mntrg nxatnt, knig

 oamzcnt. KIK eŧmd tẮc mèm m`ợmd `ụp e`ạt eỗmd `õn trị m`Ƽ igtg batyi (IgE@5), mntrg atyi(MnE?@1). Ĝå tốmd `ụp ĞƼụe eîe `ụp e`ạt dgợn eîe KIK k`g e`c e`ømd tƼƮmd tîe vớg m`nu.Eîe `ụp e`ạt tốmd `ụp ĞƼụe Ğõ iì Mn?K, Mn?Es?, K ?Es, K 4Es0,… 

?.5.?. Vîe fỡmd vớg p`g kgb 

?.5.?.>. Zớg k`ömd k`â  

ờ ĞgỎu kgỄm t`ƼỒmd vì trcmd k`ömd k`â k`ö, kgb icẮg Ig oị p`Ụ bỗt iớp bìu xîb dổb  Ig?C vì

Ig5 M, Mn oị cxg `õn t`ìm` Mn?C? vì eõ iẫm bỗt ât Mn?C, K oị p`Ụ iớp KC? ồ oèm mdcìg eÿm oèmtrcmd iì iớp K ?C, _o vì Es tỾ oỞe e`îy tẮc t`ìm` _oC?  vì EsC?.

K`g oị ĞỞt mõmd trcmd k`ömd k`â `cẴe trcmd cxg. Ig tẮc Ig?C vì bỗt ât Ig?C?, Mn tẮc Mn?C? vì eîe KIK k`îe tẮc BC? (B8 K, _o, Es)

6Ig(r)  + C?(k)    ?Ig?C(r)  C?  + 6a   ?C?- (bcmccxgfa),

?Mn(r)  + C?(k)    Mn?C?(r)  C?  + ?a   C??-  (parcxgfa),

B(r)  + C?(k)    BC?(r)  C?  + >a   C?-  (suparcxgfa).

Vrcmd t`Ỿe tẳ, Ğễ dgấg t`âe` vỎ eạu trøe vì bủe Ğỗ oỎm vợmd eỤn eîe cxgfa tn eẤm p`ấg ogẳt

Page 17: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 17/121 

->4-

rẾmd, bỗt entgcm eõ kâe` t`Ƽớe m`ể e`ệ iìb oỎm ĞỞg vớg bỗt nmgcm eõ kâe` t`Ƽớe m`ể vì mdƼụeiẮg. Vừ on p`ấm ủmd trèm tn t`ạy, eõ sỾ iac t`nmd eîe p`ấm ủmd k`Ợ eỤn cxg oồg eîe KIK. Uồ fħm`Ƽ vẢy iì fc, gcm Ig+ eõ kâe` t`Ƽớe rạt m`ể mèm trƼỒmd ĞgỄm tâe` fƼƮmd  xumd qunm` mõ rạtbẮm`. Mõ eõ t`ễ kẳt `ụp vớg bỗt nmgcm eõ kâe` t`Ƽớe m`ể C ?-, kẳt quấ tẮc t`ìm` bcmccxgfaIg?C. MdƼụe iẮg, gcm Mn+ eõ kâe` t`Ƽớe iớm mèm trƼỒmd ĞgỄm tâe` fƼƮmd xumd qunm` mõ yẳu`Ʈm vì mõ eõ t`ễ iìb oỎm vớg nmgcm parcxgfa eõ kâe` t`Ƽớe iớm `Ʈm C?

?- `ny [ -C-C- R?-, vétrƼỒmd ĞgỄm tâe` ïb xumd qunm` nmgcm C?

?- eŧmd iì trƼỒmd yẳu. VƼƮmd tỾ, eîe gcm eÿm iẮg K +,

_o

+

, Es

+

 eõ kâe` t`Ƽớe iớm `Ʈm mèm e`ệ iìb oỎm ĞỞg vớg eîe nmgcm eõ kâe` t`Ƽớe iớm m`Ƽ C ?

-

.Kẳt quấ tẮc t`ìm` suparcxgfa B?C?.

?.5.?.?. \`ấm ủmd vớg `gĞrc 

Vạt eấ eîe KIK ĞỎu p`ấm ủmd vớg `yĞrc tẮc t`ìm` `ụp e`ạt `yĞrun kgb icẮg (    @  B  )

?B + @?     <t    ?B@,

Bủe Ğỗ p`ấm ủmd eỤn KIK vớg `yĞrc tąmd fẤm từ Ig Ğẳm Es.?.5.?.5. \`ấm ủ md vớ g `nicdam 

Kgb icẮg kgỎb (B) p`ấm ủmd vớg eîe `nicdam (P) tẮc t`ìm` `ỗ e`ạt gcm B+P-.

?B + P?    ?BP,tỞe Ğỗ p`ấm ủmd dgợn eîe KIK vớg `nicdam tąmd ièm k`g Ğg từ trèm xuỞmd trcmd m`õb. Oồg vé,mąmd iƼụmd gcm `õn eỤn eîe KIK dgấb fẤm từ trèm xuỞmd. Eîe KIK oỞe e`îy trcmd k`â eic k`geõ bẴt `Ʈg ầb ồ m`gỄt Ğỗ t`ƼỒmd. Zớg orcb iểmd, K, _o vì Es mố bẮm` eÿm Ig vì Mn e`ệ p`ấmủmd trèm oỎ bẴt. Zớg gct eîe KIK e`ệ tƼƮmd tîe bẮm` k`g Ğum mõmd. Vạt eấ eîe `nicdam KIKĞỎu iì eîe tgm` t`ễ gcm. ?.5.?.6. Bỗt sỞ p`ấm ủmd k`îe 

K`g md`gỎm KIK vớg oỗt U, xấy rn p`ấm ủmd mố 

?B + U          E <>5<   B?U

K`g Ğum mõmd vớg M?, E, Ug, e`ệ eõ Ig eõ t`ễ tƼƮmd tîe trỾe tgẳp tẮc mèm Ig5 M, Ig?E?, Ig:Ug?.:Ig + M?               E 

<?1<?<<   ?Ig5 M

?Ig + E          E <

?<<   Ig?E? 

:Ig + ?Ug              E <4<<:<<   Ig:Ug? 

?.6. ĜgỎu e`ẳ kgb icẮg kgỎb 

Eîe KIK t`ƼỒmd ĞƼụe ĞgỎu e`ẳ oẾmd eîe` k`Ợ eîe gcm B+ trcmd ĞgỎu kgỄm k`ömd eõ mƼớe8 B+  + a-    B(s) 

 Mn, K eõ t`ễ ĞgỎu e`ẳ oẾmd eîe` ĞgỄm p`ïm mõmd e`ấy buỞg eicrun `ny `gĞrcxgt trcmd ĞgỎu

kgỄm k`ömd e`c sấm p`ầb tgẳp xøe k`ömd k`â. + Zớg Mn, mdƼỒg tn f÷md t`÷md ĞgỄm p`ïm   oẾmd t`çp, oèm trcmd iõt dẮe` e`ịu iỢn, nmöt oẾmd

t`nm e`é, entöt oẾmd sảt, dgợn ? eỾe eõ bìmd mdąm. E`ạt ĞgỄm p`ïm iì `Ổm `ụp dổb MnEi vớg?1% MnJ vì >?% KEi, ĞgỄm p`ïm ồ :>< - :1<<E.

Page 18: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 18/121 

->0-

@ém` ?.>8 UƮ Ğổ t`÷md ĞgỄm p`ïm  MnEi mõmd e`ấy 

+ Ig eõ t`ễ ĞgỎu e`ẳ oẾmd eîe` ĞgỄm p`ïm `Ổm `ụp IgEi vì KEi mõmd e`ấy. + _o vì Es ĞƼụe ĞgỎu e`ẳ oẾmd eîe` f÷md kgb icẮg En k`Ợ eîe _oEi vì EsEi ồ m`gỄt Ğỗ

enc (4<<<E) vì trcmd e`ïm k`ömd.

?_oEi + En    <t    EnEi?  + _o

_o vì Es ony `Ʈg vì ĞƼụe mdƼmd tỡ iẮg. ?.1. Eîe `ụp e`ạt eỤn kgb icẮg kgỎb 

?.1.>. Eîe `yĞrun 

Eîe `yĞrun eỤn KIK bnmd ĞẴe trƼmd eỤn buỞg, tủe iì igèm k ẳt B  ―  @ bnmd tâm` gcm tr ỗg `Ʈm 

vì tâm` e`ạt gcm eỤn eîe `yĞrun tąmd fẤm từ Ig Ğẳm Es, vé mąmd iƼụmd gcm `õn dgấb fẤm từ IgĞẳm Es mèm `yĞrc fề fìmd m`Ảm t`èb bỗt aiaetrcm Ğễ tẮc t`ìm` gcm `yĞrun @ -. E`ømd dổb eîeentgcm B+ vì nmgcm `yĞrun @- vì eõ eạu trøe kgễu MnEi. Ĝỗ oỎm eỤn eîe `yĞrun tąmd fẤm từ IgĞèm Es fc kâe` t`Ƽớe gcm tąmd fẤm từ Ig Ğẳm Es iìb e`c Ğỗ oỎm eỤn igèm kẳt B ―  @ tąmd fẤm. ờ tr Ắmd t`îg mõmd e`ấy, eîe `yĞrun p`ïm iy t`ìm` eîe gcm, eÿm ồ  tr Ắmd t`îg `Ʈg tổm tẮg ồ  tr Ắmd t`îg

 p`ïm tỢ B@.

Eîe ĞẴe trƼmd eỤn `yĞrun eỤn KIK m`Ƽ m`gỄt Ğỗ mõmd e`ấy tƼƮmd ĞỞg  enc, k`ömd bìu, eõk`ấ mąmd fẫm ĞgỄm p`÷ `ụp vớg tâm` e`ạt gcm eỤn igèm kẳt. E`ømd iì e`ạt k`Ợ bẮm`, p`ấm ủmdvớg mƼớe dgấg p`õmd k`â `yĞrc 

B@ + @?C  BC@ + @?↞ ?.1.?. Eîe `ụp e`ạt e`ủn cxg  

?.1.?.>. Cxgt - \acxgt

n. Cxgt t`ƼỒmd B ?C (C?- )

ĜỎu iì e`ạt fẮmd tgm` t`ễ iẢp p`ƼƮmd, eõ bìu từ trảmd Ğẳm fn enb

Ig?C Mn?C K ?C _o?C Es?C

trảmd trảmd trảmd vìmd fn enb

Page 19: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 19/121 

->7-

 M`gỄt Ğỗ mõmd e`ấy, m`gỄt Ğỗ sög vì Ğỗ  oỎm m`gỄt dgấb từ Ig?C Ğẳm Es?C.

Eîe cxgt kgb icẮg kgỎb iì eîe cxgt onzƮ  mèm e`ømd tƼƮmd tîe rạt bẮm` vớg mƼớe (p`ấm ủmdtcấ m`gỎu m`gỄt), trừ Ig?C p`ấm ủmd e`Ảb vớg mƼớe, tîe fỡmd vớg nxgt, cxgt nxgt...

B?C + @?C   ?BC@

B?C + ?@Ei   ?BEi + @?C

B?C + EC?    B?EC5 

Eîe B?C p`ấm ủmd vớg C? mdny m`gỄt Ğỗ t`ƼỒmd tẮc  pacxgt, trừ Ig?C.?B?C + C?    ?B?C? 

ĜgỎu e`ẳ B?C oẾmd eîe` Ğum mõmd pacxgt, `yĞrcxgt,  mgtrgt `ny mgtrnt vớg kgb icẮg kgỎbtƼƮmd ủmd. 

Zâ fỡ8 ?MnC@ + ?Mn   ? Mn?C + @? 

_gèmd Ig?C t`é ĞgỎu e`ẳ oẾmd eîe` p`ïm `Ụy `gĞrcxgt, eneocmnt `ny mgtrnt ồ 0<<<E trcmd k`âquyễm `yĞrc. 

?IgC@          E <

0<<   Ig?C + @?C

Ig?EC5          E <

0<<   Ig?C + EC? 6IgMC5           E 

<0<<   ?Ig?C + 6MC?  + C? 

o. \acxgt B ?C?)(   ?

?

C vì supacxgt BC?  )( ?

C  

ĜỎu iì e`ạt rảm eõ bìu từ vìmd Ğẳm fn enb vì `umd8

 Mn?C?  K ?C?  _o?C?  Es?C?  KC?  _oC?  EsC? 

vìmd m`Ắt vìmd vìmd vìmd vìmd fn enb `umd

B?C? vì BC? k`î oỎm vớg m`gỄt, k`ömd p`ïm `Ụy k`g mõmd e`ấy, `øt ầb bẮm`, e`ấy rỢnk`g Ğễ trcmd k`ömd k`â.

Vạt eấ ĞỎu iì e`ạt cxg `cî bẮm`, p`ấm ủmd bẮm` vớg mƼớe ồ m`gỄt Ğỗ t`ạp dgấg p`õmd @?C?

vì C?

Eîe pacxgt vì supacxgt kgb icẮg kgỎb eõ  t`ễ ĞgỎu e`ẳ  oẾmd eîe` ĞỞt e`îy kgb icẮg kgỎbtrcmd cxg `cẴe e`c k`â cxg sỡe vìc fumd fịe` bớg ĞgỎu e`ẳ eỤn kgb icẮg kgỎb  trcmd nbcmgneiểmd ồ  eîe ĞgỎu kgỄm k`îe m`nu. 

Zâ fỡ8 K`g e`c k`â cxg k`ö sỡe qun fumd fịe` bớg ĞgỎu e`ẳ eỤn xasg trcmd nbcmgne iểmd t`éĞƼụe Es?C?, m`Ƽmd  tgẳm `ìm`  p`ấm ủmd trcmd t`Ồg dgnm rạt iïu vì ồ m`gỄt Ğỗ   5<-1<<E t`é sẲĞƼụe EsC?.

* Mn ? C ? 8  iì pacxgt qunm trỂmd m`ạt trcmd t`Ỿe tẳ m`Ƽ iìb mduổm eumd eạp cxg trcmd eîe oém`

iẴm vì tìu mdẤb, f÷md Ğễ tầy trảmd vấg, rƮb - rẮ, iömd, tõe...IcẮg tgm` k`gẳt eõ bìu trảmd, mẳu eõ iẫm tẮp e`ạt t`é eõ bìu vìmd.

 Mõmd e`ấy ồ 6:<<E vì sög ồ ::<<E, p`ïm `uỴ rñ rỄt ồ  m`gỄt Ğỗ dẤm :<<<E.

VƼƮmd tîe båm` igỄt vớg mƼớe, tcấ m`gỄt ?Mn?C?  + ?@?C   C?  + 6MnC@

\`ấm ủmd mìy f÷md Ğễ ĞgỎu e`ẳ C? trcmd p`ÿmd t`â md`gỄb. ờ m`gỄt Ğỗ t`ạp, p`ấm ủmd t`uỴ p`ïm `Ʈg k`îe

Page 20: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 20/121 

-?<-

 Mn?C?  + ?@?C   @?C?  + ?MnC@

VƼƮmd tîe vớg k`â EC, EC? vì fumd fịe` eỤn k`â EC? trcmd mƼớe8  Mn?C?  + EC   Mn?EC5 

?Mn?C? + ?EC?    ?Mn?EC5  + C? 

 Mn?C?  + @?C + EC?    Mn?EC5  + @?C? 

Fumd fịe` Mn?C? k`g t`èb EC? `ny bỗt ât @?UC6 ĞƼụe f÷md iìb e`ạt tầy trảmd.  Mn?C? iì e`ạt cxg `cî bẮm`8 

+ M`ợmd e`ạt fề e`îy m`Ƽ E, Ni oỗt, U, oömd... k`g tgẳp xøe vớg Mn?C? eõ t`ễ oỞe e`îy vìdïy mố; ata, nxgt nxatge, mgtrcoamzam k`g trỗm vớg Mn?C? eŧmd dïy mố bẮm`. 

Zâ fỡ8  ?Mn?C?  + E   Mn?EC5  + Mn?C

?Mn?C?  + U          E <><<   Mn?UC5  + Mn?C

5Mn?C?  + ?Ni( oỗt)  ?MnNiC?  + ?Mn?C

+ @Ổm `ụp Mn?C? vớg Mn?EC5 f÷md Ğễ p`î eîe quẴmd sumjun oẾmd eîe` mạu e`ấy ồ trcmde`çm oẮe 

?JaU?  + >1Mn?C?    Ja?C5  + 6Mn?UC6  + >>Mn?C Mn?C? ĞƼụe ĞgỎu e`ẳ oẾmd eîe` e`c cxg `ny k`ömd k`â k`ö Ğg qun mntrg ĞỞt mõmd ồ >0<<E

trcmd oém` oẾmd t`çp `cẴe  oẾmd m`öb.

* KC ?  

E`ạt ồ fẮmd oỗt bìu vìmd, `øt ầb bẮm` mèm e`ấy rỢn trcmd k`ömd k`â, mõmd e`ấy ồ 66<<E.

Fề oị @?C, k`â EC? vì nxgt icåmd p`ïm `uỴ, dgấg p`õmd k`â C?.

6KC?  + ?EC?    ?K ?EC5  + 5C? 

?KC?  + @?UC6   K ?UC6  + C?  + @?C? 

?KC?  + ?@?C   ?KC@ + C?  + @?C? FỾn vìc p`ấm ủmd vớg EC?, mdƼỒg tn f÷md `Ổm `ụp Mn?C? vì KC? vớg tỴ iỄ >8? vỎ sỞ bci Ğễ

iìb mduổm tîg sgm` C? trcmd eîe oém` iẴm vì trcmd tìu mdẤb. Vrcmd e`ïm k`ömd, KC?  oị p`ïm `uỴ tẮc K ?C? vì snu Ğõ tẮc rn K ?C

6KC?    ?K ?C? + ?C? 

?K ?C?   ?K ?C + C? 

Iì e`ạt cxg `cî bẮm`, tîe fỡmd bẮm` vớg @?, E, EC, MC vì eîe e`ạt `ợu eƮ. ?KC?  + @?    ?KC@ + C? 

6KC?  + ?E   ?K ?EC5  + C? ?KC?  + EC   K ?EC5  + C? 

?KC?  + 5MC   KMC5 + KMC?  + MC? 

KC? eõ t`ễ ĞƼụe ĞgỎu e`ẳ oẾmd eîe` f÷md KMC5 cxg `cî knig kgb icẮg `cẴe ĞỞt e`îy knigtrcmd k`â cxg fƼ ồ  trcmd e`çm oẮe `cẴe e`çm m`öb.

e. Czcmgt BC5 (C

5 )

 MdƼỒg tn e`ệ ogẳt ĞƼụe bỗt sỞ czcmgt eỤn kgb icẮg kgỎb m`Ƽ KC5, _oC5 vì eỤn gcm nbcmg

Page 21: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 21/121 

-?>-

 M@6 MC5.

BC5 iì e`ạt cxg `cî bẮm` `Ʈm eấ pacxgt  vì supacxgt, e`ømd tîe fỡmd vớg mƼớe dgấg p`õmdk`â C?. Vuy m`gèm, ồ m`gỄt Ğỗ t`ƼỒmd czcmgt p`ïm `uỴ fẤm t`ìm` supacxgt vì cxg.

E`ømd ĞƼụe ĞgỎu e`ẳ oẾmd eîe` e`c czcm tîe fỡmd vớg KIK `cẴe `yĞrcxxgt eỤn KIK  K + C5  KC5 

6KC@ + 6C5   6KC5  + ?@?C  + C?↞ 

?.1.?.?. @yĞrcxgt ( BC@)

Eîe `yĞrcxgt eun KIK ―  eÿm dỂg iì xøt ąm fn, iì e`ạt rảm bìu trảmd, mõmd e`ấy ồ  m`gỄt ĞỗtƼƮmd ĞỞg t`ạp tẮc mèm e`ạt iểmd igm` Ğỗmd vì trcmd suỞt. 

IgC@ MnC@ KC@ _oC@ EsC@

t <

me (<E)8 61< 5?0 5:< 5<> ?4>

ờ trẮmd t`îg mõmd e`ấy, e`ømd ąm bÿm t`uỴ tgm`, sủ vì eấ \t (k`g eõ bẴt k`ömd k`â), fc vẢyeẤm p`ấg f÷md eîe fỡmd eỡ  oẾmd sảt, mgkam `cẴe oẮe Ğễ mạu e`ấy eîe BC@. 

BC@ oỎm vớg m`gỄt, k`g Ğum mõmd Ğẳm m`gỄt Ğỗ enc, eîe BC@ ony `Ʈg bì k`ömd bạt mƼớe

(trừ IgC@ bạt mƼớe ồ 1<<

<

E tẮc Ig?C vé gcm Ig

+

 eõ kâe` t`Ƽớe oç vì eõ ? aiaetrcm mèm `øtbẮm` cxg từ C@- ồ trcmd IgC@ `Ʈm eîe gcm B+ k`îe).

Eîe BC@ `øt ầb bẮm`, trcmd k`ömd k`â oị e`ấy rợn snu Ğõ tnm t`ìm` fumd fịe`, EC? ồtrcmd k`ömd k`â tîe fỡmd vớg fumd fịe` Ğõ tẮc buỞg eneocmnt. Fc vẢy, BC@ ĞƼụe f÷md trcmdeîe oém` `øt ầb, iìb k`nm eîe onzƮ `ợu eƮ. 

Eîe BC@ iì eîe onzƮ  kgỎb mèm tnm m`gỎu trcmd mƼớe, quî trém` `cì tnm tcấ m`gỄt (trcmd ĞõIgC@ ât tnm), mdcìg rn e`ømd eŧmd fề tnm trcmd rƼụu batyige vì rƼụu atyige. 

Eîe BC@ iì e`ạt kgỎb bẮm` (iì onzƮ bẮm` m`ạt), e`ømd tƼƮmd tîe fề fìmd vớg eîe cxgtnxgt vì nxgt tẮc buỞg. Fumd  fịe`  eỤn e`ømd eŧmd tƼƮmd tîe vớg eîe kgb icẮg  eõ `gĞrcxgt iì iƼỮmd tâm` m`Ƽ Ni, Xm..., bỗt sỞ p`g kgb m`Ƽ Ug, \, `nicdam...

Eîe BC@ ĞƼụe ĞgỎu e`ẳ oẾmd ĞgỄm p`ïm  fumd fịe` buỞg  eicrun eỤn eîe kgb icẮg kgỎb`cẴe e`c kgb icẮg kgỎb tîe fỡmd vớg mƼớe trcmd trƼỒmd `ụp eẤm bỗt iƼụmd ât BC@ tgm` k`gẳt. * Mntrg `gfrcxgt8 MnC@

Iì `ụp e`ạt rạt qunm trỂmd trcmd  t`Ỿe tẳ, ĞẴe  ogỄt  iì trcmd eömd md`gỄp sấm xuạt m`Ƽ MnC@ĞƼụe f÷md trcmd sấm xuạt xamiuiczƮ từ dỔ, xì p`ÿmd, dgạy vì tƮ m`ïm tẮc, tgm` e`ẳ fẤu t`Ỿe vẢtvì eîe sấm p`ầb e`Ƽmd eạt fẤu bể, e`ẳ p`ầb m`uỗb vì fƼụe p`ầb,... Iìb k`ö eîe k`â vì iìt`uỞe t`Ợ rạt t`ömd fỡmd trcmd p`ÿmd t`â md`gỄb. 

Iì e`ạt rảm eõ bìu trảmd, `øt ầb rạt bẮm`. Eõ ĞẤy ĞỤ tâm` e`ạt eỤn bỗt onzƮ bẮm` Ğgễm `ém`. Vnm fề fìmd trcmd mƼớe vì rƼụu. ^uî trém` tnm tcấ m`gỎu m`gỄt. Vîe fỡmd vớg nxgt vì cxgt nxgt tẮc buỞg8 

 MnC@ + @+    Mn+  + @?C

?MnC@ + EC?    Mn?EC5  + @?C

 MnC@ + EC?    Mn@EC5 

Vîe fỡmd vớg kgb icẮg bì `gĞrcxgt iì iƼỮmd tâm` 

?Ni + ?MnC@ + ?@?C   ?MnNiC?  + 5@? 

Page 22: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 22/121 

-??-

Vîe fỡmd vớg bỗt sỞ p`g kgb m`Ƽ Ug, E, \, U, `nicdam

Ug + ?MnC@ + @?C   Mn?UgC5  + ?@? 

?E + :MnC@   ?Mn + ?Mn?EC5  + 5@? 

6\ + 5MnC@ + 5@?C   5Mn@?\C?  + \@5 

Ei? + ?MnC@   MnEiC + MnEi + @?C

ďm bÿm sủ, t`uỴ tgm` 

UgC?  + ?MnC@   Mn?UgC5  + @?C

Vîe fỡmd vớg bỗt sỞ buỞg tẮc kẳt  tỤn `gĞrcxgt eỤn kgb icẮg Ğõ m`Ƽ Bd(C@)?, Eu(C@)?...`cẴe tẮc rn m`ợmd onzƮ yẳu m`Ƽ8 

 M@6Ei + MnC@   MnEi + M@5  + @?C

E@5 M@5Ei + MnC@   MnEi + E@5 M@?  + @?C

* Vrcmd eömd md`gỄp MnC@ ĞƼụe ĞgỎu e`ẳ t`ac ? p`ƼƮmd p`îp8

 \`ƼƮmd p`îp t`ủ m`ạt 8 E`c En(C@)? tîe fỡmd vớg Mn?EC5 icåmd vì mõmd.

En(C@)?  + Mn?EC5    ?MnC@ + EnEC5 

Eîe` mìy t`ƼỒmd ĞƼụe f÷md Ğễ t`u `ổg MnC@ trcmd sấm xuạt dgạy.  \`ƼƮmd p`îp t`ủ `ng8  Mdìy mny, p`ƼƮmd p`îp p`ố ogẳm iì ĞgỄm p`ïm fumd fịe` MnEi oåc

`cì.

 MnEi   Mn+  + Ei- 

@?C   @+  + C@- 

Nmöt (+)8 ?Ei-  - ?a-    Ei? 

Entöt (-)8 ?@+  + ?a-    @? 

\`ƼƮmd trém` ĞgỄm p`ïm tốmd quît8?MnEi + ?@?C    

fp   Ei?  + @?  + ?MnC@ MnEi trƼớe k`g ĞgỄm p`ïm eẤm tgm` e`ẳ Ğễ icẮg oể m`ợmd tẮp e`ạt eõ `Ắg e`c quî trém` ĞgỄm

 p`ïm m`Ƽ Bd, En, Ni, Ja, Mg, Er,... ^uî trém` ĞgỄm p`ïm ĞƼụe t`Ỿe `gỄm t`ac 5 eömd md`Ễ k`îem`nu.

+ ĜgỄm p`ïm vớg entöt @d (nmöt iì Vgtnm) t`u ĞƼụe MnC@ ĞẢb ĞẴe, sẮe` m`Ƽmd @d dïyĞỗe `Ắg. 

VẮg eỾe ïb, t`uỴ mdïm tẮc `Ổm `Ởmd vớg kgb icẮg mntrg vì tẮg Ğïy xấy rn eîe quî trém`8  Mn+  + a-    Mn(@d)

 Mn(@d) + @?C   ?

>

@?  + @d + Mn+  + C@- 

VẮg eỾe fƼƮmd xấy rn quî trém`8 ?Ei-  - ?a-    Ei? 

+ ĜgỄm p`ïm vớg bìmd mdąm xỞp8 nmöt ĞƼụe iìb oẾmd t`çp bẮ Mg, entöt iìb oẾmd t`nme`é `ny Vg eõ p`Ụ iớp cxgt oỎm vợmd (cxgt eỤn rutamg, mgkam, econm). 

Ĝễ trîm` p`ấm ủmd mố dgợn @? vớg Ei? vì k`ömd e`c Ei? tgẳp xøe vớg fumd fịe` MnC@,mdƼỒg tn f÷md bỗt bìmd xỞp  oẾmd iƼớg sảt p`Ụ nbgąmd eõ tầb m`Ỿn `ợu eƮ mdąm dgợn ? ĞgỄm

Page 23: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 23/121 

-?5-

eỾe. Bìmd mdąm xỞp e`c p`çp fumd fịe` t`ạb qun m`Ƽmd mdąm k`ömd e`c eîe oỂt k`â Ğg qun. Eömd md`Ễ mìy tgèu t`ỡ m`gỎu ĞgỄm mąmd vì e`c sấm p`ầb kçb tgm` k`gẳt, fumd fịe` MnC@

t`u ĞƼụe eõ iẫm MnEi.

+ ĜgỄm p`ïm vớg bìmd oîm t`ạb8 eîe  ĞgỄm eỾe dgỞmd  m`Ƽ  ĞgỄm p`ïm vớg bìmd mdąm,m`Ƽmd bìmd oîm t`ạb  iìb oẾmd  pcigba `ợu eƮ eõ e`ủn eîe dỞe _ECC-, _UC5

-. Bìmd oîmt`ạb e`gn t`÷md ĞgỄm p`ïm t`ìm` ? k`cnmd8 k`cnmd nmöt  ĞỾmd fumd fịe` MnEi, k`cnmd entötĞỾmd mƼớe tgm` k`gẳt `ny fumd fịe` MnC@ icåmd.

Bìmd oîm t`ạb e`ệ e`c Mn+ Ğg qun (t`ầb t`ạu bỗt e`gỎu), mdąm eîe gcm Ei-, C@- iẮg. K`gĞgỄm p`ïm, gcm Mn+ ồ k`cnmd nmöt Ğg qun bìmd oîm t`ạb snmd k`cnmd entöt vì tẮc MnC@.

ƣu Ğgễb8 + Fumd fịe` MnC@ t`u ĞƼụe eõ Ğỗ  tgm` k`gẳt  rạt  enc, tƼƮmd ĞƼƮmd vớg eömdmd`Ễ ĞgỄm p`ïm vớg entöt @d.

+ Vrîm` dïy ö m`gềb bög trƼỒmd(fc k`ömd f÷md @d vì nbgąmd). Ĝïy iì eömd md`Ễ `gỄm ĞẮg ĞƼụe îp fỡmd  rỗmd råg từ mąb >70>, fẤm fẤm t`ny t`ẳ eîe eömd

md`Ễ ĞgỄm  p`ïm oẾmd entöt @d vì bìmd mdąm xỞp. 

Ei?  @? 

Ei-  Mn+  C@- 

ff MnEiicnmd  Mn+  Mn+  MnC@

Ei-  Mn+  C@- 

ff MnEi o`  @?C

@ém` ?.?8 UƮ Ğổ t`÷md  ĞgỄm p`ïm vớg bìmd  oîm t`ạb. 

?.1.5. BuỞg eỤn eîe kgb icẮg kgỎb 

Eîe buỞg eỤn kgb icẮg kgỎb ĞỎu k`ömd bìu, trừ trƼỒmd `ụp nmgcm eõ bìu m`Ƽ buỞg KBmC6 eõ bìu tâb fc gcm BmC6

-.

@Ấu `ẳt eîe buỞg eỤn kgb icẮg kgỎb fề tnm trcmd mƼớe, trừ bỗt sỞ buỞg eỤn igtg. Fumd fịe`trcmd mƼớe eỤn eîe buỞg mìy `Ấu m`Ƽ ĞgỄm ig `cìm tcìm vì ĞỎu e`ủn gcm kgb  icẮg kgỎb k`ömd bìu.

K`g kẳt tgm` từ fumd fịe`, eîe buỞg eỤn kgb icẮg kgỎb `Ấu m`Ƽ k`ömd tẮc rn fẮmd `yĞrnttgm` t`ễ trừ bỗt sỞ buỞg eỤn igtg vì mntrg m`Ƽ IgEi.@?C, IgMC5.@?C, MnEi.?@?C...

Eîe buỞg kgb icẮg kgỎb t`ƼỒmd eõ m`gỄt Ğỗ mõmd e`ấy enc vì fẫm ĞgỄm k`g mõmd e`ấy. ?.1.5.>. @nicdamun eỤn kgb icẮg kgỎb BP  

Kẳt tgm` ồ fẮmd tgm` t`ễ k`ömd bìu. ĜỎu iì `ụp e`ạt gcm (trừ IgG). Oấmd ?.58 Mąmd iƼụmd bẮmd iƼớg vì m`gỄt `ÿn tnm eỤn `nicdam eîe mduyèm tỞ m`õb GN 

Gcm Mąmd iƼụmd bẮmd iƼớg, Kh.bci->   M`gỄt `ÿn tnm

<

t  , Kh.bci-> 

J- Ei-  Or -  G- J-  Ei-  Or -  G- 

Page 24: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 24/121 

-?6-

Ig+

 Mn+

K + 

_o+ 

Es+

><<0

7<5

0<5

4:7

4>1

0?0

4:7

:70

:44

:6<

47<

45:

:45

:60

:6<

45?

:7<

:5>

:>1

101

+6,>0

<

->:,45

-?1,><

-54,:1

-54,:5

+6,>0

+>:,45

+>:,45

+?<,7?

-1<,?<

+6,>0

+?<,7?

+?1,><

+?7,?0

-:?,4:

+0,5:

+?<,7?

+?7,?0

+54,:1

Eõ m`gỄt Ğỗ mõmd e`ấy vì m`gỄt Ğỗ sög enc, dgấb fẤm từ Mn Ğẳm Es vì từ J Ğẳm G.

Oấmd ?.68  M`gỄt Ğỗ mõmd e`ấy (oèm trîg) vì m`gỄt Ğỗ sög (oèm p`ấg) eỤn `nicdam eîe mduyèmtỞ m`Ởb GN ( <E)

B+ 

P-

Ig+  Mn+  K +  _o+ Es+ 

J-

Ei-

Or -

G- 

06? >:4:

:<: >50?

167 >5><

615 >>4<

771 >4<?

0<< >616

46< >575

::> >5<<

01: >1<1

4:0 >6>4

4?0 >54:

:0? >55<

40< >6><

4>4 >005

:0> >51<

:6? >5<1

:06 >?1>

:50 >5<5

:?4 >5<<

:?> >?0<

ĜỎu fề tnm trcmd mƼớe (trừ IgJ vì bỗt  p`Ấm MnJ) vì Ğỗ tnm eỤn e`ømd tąmd k`î m`nm` t`acm`gỄt Ğỗ. * BuỞg mntrg eicrun ( MnEi)8  iì buỞg qunm trỂmd m`ạt trcmd eîe `nicdamun kgb icẮg kgỎb. 

Iì `ụp e`ạt gcm, tgm` t`ễ eõ bẮmd iẢp  p`ƼƮmd tïb fgỄm. Vrcmd t`gèm m`gèm, MnEi eõ trcmd mƼớe ogễm k`cấmd 5% t`ac k`Ởg iƼụmd, eõ trcmd buỞg bể,

mƼớe eỤn eîe `ổ mƼớe bẴm...

 MnEi ĞƼụe k`ng t`îe oẾmd eîe` p`Ʈg mảmd  tỾ m`gèm mƼớe  ogễm. Zớg buỞg bể t`é mdƼỒg tne`c mƼớe qun eîe iỔ k`cnm Ğễ `cì tnm buỞg mdẤb, snu Ğõ oƮb fumd fịe` ièm Ğễ kẳt tgm` MnEi. 

 MnEi eõ vị bẴm, f÷md iìb t`ủe ąm e`c mdƼỒg vì dgn søe (mèm dỂg iì buỞg ąm). BuỞg ąm tgm`k`gẳt k`ömd `øt ầb m`Ƽmd buỞg  ogễm iẮg oị e`ấy rợn trcmd k`ömd k`â fc eõ iẫm tẮp  e`ạt m`ƼBdUC6, EnEi?.... MnEi rạt eẤm e`c eƮ t`ễ, trcmd `uyẳt t`nm` eỤn mdƼỒg eõ e`ủn k`cấmd <,<0% 

 MnEi.

 MnEi fề tnm trcmd mƼớe, Ğỗ tnm k`ömd ogẳm Ğốg m`gỎu t`ac m`gỄt Ğỗ mèm k`ömd fề t`gm` e`ẳ oẾmd eîe` kẳt tgm` iẮg, trcmd k`g KEi eõ Ğỗ tnm ogẳm Ğốg m`gỎu t`ac m`gỄt Ğỗ. MdƼỒg tn iụg fỡmd tâm` e`ạt mìy Ğễ tîe` rgèmd ? buỞg. 

 MnEi iì mduyèm igỄu Ğễ ĞgỎu e`ẳ Mn, Ei?, @Ei, MnC@ vì eîe `ụp e`ạt eỤn mntrg. MnEi eÿmĞƼụe f÷md trcmd eömd md`gỄp t`Ỿe  p`ầb, m`uỗb, t`uỗe fn, iuyỄm kgb...

* MƼớe Hnvam MnEi + MnEiC

 MƼớe Hnvam iì fumd fịe` e`ủn eîe gcm8 EiC-, Ei-, iì e`ạt iểmd k`ömd bìu, eõ b÷g eic, eõ tâm`kgỎb. 

 MƼớe Hnvam eõ tâm` cxg `cî rạt bẮm` trcmd bỂg bög trƼỒmd. Mduyèm m`ïm tâm` cxg `cî iì fcmƼớe Hnvam p`ấm ủmd vớg EC?  trcmd k`ömd k`â tẮc cxg mduyèm tỢ. Fc Ğõ, mƼớe Hnvam ĞƼụe f÷md Ğễ tầy bìu, k`Ợ tr÷md...

EiC-           ?EC  @EiC   @Ei + Cc 

BuỞg MnEiC fề m`gỄt p`ïm8

?MnEiC    <t    ?MnEi + C? 

Page 25: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 25/121 

-?1-

5MnEiC          E <

4<   ?MnEi + MnEiC5 

 MƼớe Hnvam ĞƼụe tẮc t`ìm` k`g e`c Ei?  p`ấm ủmd vớg fumd fịe` kgỎb8 Ei?  + ?MnC@   MnEi + MnEiC + @?C

Vrcmd eömd md`gỄp, mƼớe Hnvam ĞƼụe ĞgỎu e`ẳ  oẾmd eîe` ĞgỄm p`ïm fumd fịe` MnEi icåmd,mduỗg, k`ömd bìmd mdąm. 

 MnEi + @?C    Ğp   MnEiC + @? 

?.1.5.?. Eneocmnt eỤn kgb icẮg kgỎb 

Eõ ? icẮg8 `gĞrceneocmnt B@EC5 vì eneocmnt B?EC5.

Eîe buỞg B@EC5 vì B?EC5 ĞỎu tnm m`gỎu trcmd mƼớe (trừ Ig?EC5 ât tnm vì Mn@EC5 `Ʈg âttnm). E`ømd  oị t`uỴ p`ïm  trcmd mƼớe, buỞg B?EC5  e`c bög trƼỒmd kgỎb bẮm` vì  buỞgB@EC5 e`c bög trƼỒmd kgỎb yẳu. 

B?EC5  + @?C   B@EC5  + BC@

B@EC5  + @?C   @?C + EC?  + BC@

Eîe B@EC5  oỎm ồ m`gỄt Ğỗ t`ƼỒmd, fề  p`ïm `uỴ k`g Ğum mõmd

?B@EC5     

<t 

  B?EC5  + EC?  + @?CEîe buỞg B?EC5 rạt oỎm vớg m`gỄt, e`ømd e`ệ mõmd e`ấy e`ủ k`ömd p`ïm `uỴ ồ eîe m`gỄt Ğỗ 

snu8

Ig?EC5  Mn?EC5  K ?EC5  _o?EC5 

451<E 015<E 076<E 054<E

*  BuỞg mntrg `gfrceneocmnt ( Mn@EC 5  )8

 Mn@EC5 iì e`ạt ồ fẮmd tgm` t`ễ ĞƮm tì bìu trảmd, dổb m`ợmd gcm8 Mn+ vì @EC5-.

 Mn@EC5 tnm vừn p`ấg trcmd mƼớe8 ồ <<E `cì tnm 4<d/igt@?C; ồ ?<<E8><<d/igt@?C; ồ 6<<E8>5<d/igt@?C.

\`ïm `uỴ ồ ?4<<E8 ?Mn@EC5    Mn?EC5  + EC?  + @?C

ờ m`gỄt Ğỗ t`ƼỒmd mdny trcmd fumd fịe`,  Mn@EC5  p`ïm `uỴ  e`Ảb, dgấg p`õmd EC?. UỾ p`ïm `uỴ xấy rn bẮm` `Ʈm k`g Ğum mõmd.

K`g tnm trcmd mƼớe, Mn@EC5 t`uỴ p`ïm e`c bög trƼỒmd kgỎb rạt yẳu.  Mn@EC5  + @?C   @?EC5  + MnC@

*  UöĞn ( Mn ? EC 5  )8

 Mn?EC5 k`nm iì e`ạt oỗt bìu trảmd, `øt ầb, mõmd e`ấy ồ  01><E.

 Mn?EC5 fề tnm trcmd mƼớe, quî trém` `cì tnm tcấ m`gỄt fc tẮc t`ìm` eîe `gĞrnt. Vrcmd fumd

fịe`, ồ t<9 5?<E eõ t`ễ tîe` ĞƼụe Mn?EC5.><@?C.K`g tnm trcmd mƼớe, Mn?EC5 t`uỴ p`ïm iìb e`c fumd fịe` eõ p`ấm ủmd kgỎb. 

 Mn?EC5  + @?C   Mn@EC5  + MnC@

Fumd fịe` Mn?EC5 <,>M eõ p@ 2 ><,7 vì fumd fịe` Mn?EC5 >M eõ p@2>?,5.

 Mn?EC5 ĞƼụe f÷md rỗmd råg trcmd m`gỎu  mdìm` eömd md`gỄp8 t`uỴ tgm`, xì p`ÿmd, dgạy, p`ầb m`uỗb, Ğổ dỞb... F÷md Ğễ ĞgỎu e`ẳ eîe `ụp e`ạt qunm trỂmd eỤn mntrg m`Ƽ  MnC@, ocrąe,t`uỴ tgm` tnm, ercbnt, Ğgercbnt...

Vrcmd t`gèm m`gèm, Mn?EC5 eõ trcmd eîe `ổ buỞg eneocmnt, trc eỤn rcmd ogễm...

Page 26: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 26/121 

-?:-

 Mdìy mny, Mn?EC5 ĞƼụe sấm xuạt t`ac p`ƼƮmd p`îp Ucivny từ M@5.

E`c k`â M@5 rổg k`â EC? Ğg qun fumd fịe` MnEi oåc `cì8

EC?  + M@5  + @?C   M@6@EC5 

 MnEi + M@6@EC5   Mn@EC5ât tnm  + M@6Ei)

IỂe tîe` Mn@EC5 rn vì Ğum mõmd Ğễ e`uyễm t`ìm` Mn?EC58

?Mn@EC5     <t    Mn?EC5  + EC?  + @?C

K`â EC? ĞƼụe ĞƼn iẮg vìc quî trém` sấm xuạt E`ẳ `cî sấm p`ầb M@6Ei vớg vög tög Ğễ tîg sgm` M@5 vì ĞƼn iẮg vìc quî trém` sấm xuạt 

?M@6Ei + En(C@)?    EnEi? + ?M@5  + ?@?C

Page 27: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 27/121 

-?4-

E@ƣƬMD 58 KGB ICẬG M@ÕB GGN - KGB ICẬG KGỌB V@Ỗ 5.>. ĜẴe Ğgễb e`umd eỤn kgb icẮg kgỎb t`ố (KIKV) 

 M`õb GGN onc dổb m`ợmd mduyèm tỞ8 oarg (Oa), bndga (Bd), enmxg (En), strcmtg (Ur), onrg (On)vì rnĞg (_n).

E`ømd ĞƼụe dỂg iì kgb icẮg kgỎb t`ố vé bỗt bẴt eîe cxgt EnC, UrC vì OnC tnm ĞƼụe trcmdmƼớe e`c fumd  fịe` kgỎb  bẮm`  vì bẴt k`îe eîe cxgt Ğõ eõ Ğỗ tnm oç vì Ğỗ oỎm m`gỄt enc, 

md`ħn iì eõ tâm` e`ạt eỤn e`ạt bì eîe m`ì dgấ kgb t`uẢt mdìy xƼn dỂg iì ’t`ố‒. Oấmd 5.>8  Bỗt sỞ  ĞẴe Ğgễb eỤn eîe mduyèm tỞ m`õb GGN 

Oa Bd En Ur On _n

UỞ t`ủ tỾ  6 >? ?< 50 1: 00

Eạu `ém` aiaetrcm `cî trị ?s 5s 6s 1s :s 4s

Oîm kâm` mduyèm tỢ _(N ) >,>5 >,: >,74 ?,>1 ?,?> ?,51

Oîm kâm` gcm _ + (N ) <,56 <,46 >,<6 >,? >,5 >,66

 Mąmd iƼụmd gcm `cî G> (aZ)

G? (aZ)

7,5?

>0,?>

4,:6

>1,<5

:,>>

>>,04

1,7:

><,75

1,?>

7,71

1,?0

><,><

V`ẳ ĞgỄm eỾe e`uầm A (Z) ->,01 -?,54 -?,04 -?,07 -?,7 -?,7?

Oấmd ?.?8 B ỗt sỞ `Ếmd sỞ vẢt iò qunm trỂmd eỤn eîe mduyèm tỞ m`õb GGN  

Oa Bd En Ur On

 M`gỄt Ğỗ mõmd e`ấy ( E) >?0< :1< 01< 44< 4><

 M`gỄt Ğỗ sög ( E) ?1<4 >><< >60? >50< >1<<

K`Ởg iƼụmd rgèmd (d/eb ) >,0: >,46 >,11 ?,: 5,:

Ĝỗ fẫm ĞgỄm (@d 2 >) 1 ?> ?<,0 6 >,1

Ĝỗ ïb ĞgỄm  >,1 >,? >,< >,< <,7

Fc eõ ? aiaetrcm `cî trị ms? ồ mdcìg iớp vể mèm eîe kgb icẮg kgỎb t`ố ĞỎu fề bạt aiaetrcm ĞõĞễ tẮc t`ìm` gcm B?+. Fc vẢy, eîe kgb icẮg kgỎb t`ố ĞỎu eõ tâm` k`Ợ bẮm` vì tâm` k`Ợ tąmd fẤm từ Oa Ğẳm _n. Vuy m`gèm, sc vớg eîe kgb icẮg kgỎb e÷md e`u kỵ t`é kçb `cẮt Ğỗmd `Ʈm vé eõ ĞgỄm tâe` `Ắt m`ïm iớm `Ʈm vì oîm kâm` oç `Ʈm. 

Oîm kâm` eỤn KIKV vì gcm eỤn e`ømd m`ể `Ʈm KIK e÷md e`u ké, ĞgỎu mìy iì fc ĞgỄm tâe`eỤn KIKV iớm `Ʈm trcmd k`g sỞ iớp aiaetrcm k`ömd Ğốg vì fc Ğõ iỾe `øt eỤn `Ắt m`ïm mduyèmtỢ vớg vớg aiaetrcm `õn trị bẮm` `Ʈm KIK e÷md e`u ké. Oîm kâm` eỤn KIKV vì gcm eỤn e`ømd

tąmd từ trèm xuỞmd trcmd m`õb. Fc oîm kâm` iớm `Ʈm mèm mąmd iƼụmd gcm `õn eỤn KIKV t`ạp sc vớg eîe mduyèm tỞ m`õb ”p–trcmd e÷md e`u ké vì mąmd iƼụmd gcm `õn mìy dgấb fẤm từ trèm xuỞmd. M`Ƽmd sc vớg KIK e÷mde`u ké t`é mąmd iƼụmd gcm `õn eỤn KIKV iƮm `Ʈm, fc oîm kâm` eỤn e`ømd m`ể `Ʈm. BẴe f÷,  G > eỤn KIKV iớm `Ʈm KIK m`Ƽmd G ? iẮg t`ạp `Ʈm m`gỎu sc vớg KIK e÷md e`u ké .

Vrcmd tgm` t`ễ KIKV eõ sỾ sảp xẳp e`Ẵt xât `Ʈm vì igèm kẳt kgb icẮg bẮm` `Ʈm KIK. FcvẢy, e`ømd eủmd `Ʈm vì eõ k`Ởg iƼụmd rgèmd iớm `Ʈm. 

Vâm` e`ạt bìu eỤn mdỂm iỢn8 Eîe gcm kgb icẮg kgỎb t`ố ĞỎu k`ömd eõ bìu . Vuy m`gèm, k`gĞỞt trèm mdỂm iỢn mdcẮg trừ Oa vì Bd, eîe buỞg eỤn KIKV t`ƼỒmd eõ bìu ĞẴe trƼmd. Fc

Page 28: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 28/121 

-?0-

e`ømd eõ mąmd iƼụmd gcm `õn t`ạp mèm aiaetrcm `õn trị eỤn e`ømd fề oị kâe` t`âe` ièm eîe trẮmdt`îg eõ mąmd iƼụmd enc `Ʈm trcmd mdỂm iỢn oumsam. Vuy m`gèm, aiaetrcm tổm tẮg ồ  trẮmd t`îg Ğõtrcmd t`Ồg dgnm rạt mdảm. Unu Ğõ, trồ vỎ iẮg trẮmd t`îg onm ĞẤu vì p`ît rn mąmd iƼụmd fƼớg fẮmdsõmd sgm` rn bìu ĞẴe trƼmd mẾb trcmd v÷md îm` sîmd m`ém t`ạy.

Oarg vì bndga eõ mąmd iƼụmd gcm `õn enc `Ʈm m`gỎu sc vớg eîe KIKV trcmd m`õb. Fc vẢy,mąmd iƼụmd mdỂm oumsam k`ömd ĞỤ iớm Ğễ kâe` t`âe` eîe aiaetrcm `õn trị eỤn e`ømd m`ấy ièmeîe bủe mąmd iƼụmd enc `Ʈm mèm e`ømd k`ömd eõ bìu. 

Eạu `ém` aiaetrcm `õn trị eỤn KIKV iì ms? mèm trcmd eîe p`ấm ủmd `õn `Ểe e`ømd m`ƼỒmd ?aiaetrcm Ğễ ĞẮt eạu `ém` oỎm eỤn k`â `gẳb. Fc Ğõ, k`ömd dgỞmd KIK, sỞ cxg `õn ĞẴe trƼmd eỤnKIKV iì +? trcmd eîe `ụp e`ạt.

B   B?+  + ?a- 

[K`â `gẳbRms?  [K`â `gẳbR  Mąmd iƼụmd gcm `õn t`ủ `ng (G?) eỤn KIKV iớm `Ʈm k`ömd m`gỎu sc vớg mąmd iƼụmd gcm `õn

t`Ƽ m`ạt (G>). Fc vẢy, e`ømd sẲ m`ƼỒmd aiaetrcm t`ủ `ng trcmd eạu `ém` B+ Ğễ ĞƼụe gcm B?+.ĜgỎu mìy ĞƼụe dgấg t`âe` m`Ƽ snu8 

+ Gcm +? eỤn KIKV eõ eạu `ém` eỤn k`â `gẳb, + Vrcmd fumd fịe` mƼớe, gcm +? eỤn KIKV oị `yĞrnt `õn `cìm tcìm fc oîm kâm` eỤn

e`ømd m`ể vì mąmd iƼụmd gcm `õn enc mèm e`ømd oỎm `Ʈm gcm B+. Vốmd mąmd iƼụmd dgấg p`õmd rn trcmd fumd fịe` mƼớe eỤn gcm B?+ iớm `Ʈm gcm B+. Vốmd mąmd iƼụmd mìy ĞỤ Ğễ o÷ iẮg mąmd iƼụmd gcm `õn t̀ ủ `ng eỤn KIKV trcmd fumd fịe`. 

 M`gỄt Ğỗ mõmd e`ấy vì m`gỄt Ğỗ sög enc `Ʈm vì  ogẳm Ğốg k`ömd ĞỎu m`Ƽ eîe kgb icẮg kgỎb véeîe kgb icẮg kgỎb t`ố eõ eạu trøe bẮmd tgm` t`ễ k`îe m`nu. 

K gb icẮg kgỎb t`ố fẫm ĞgỄm k`î tỞt (Bd, En tƼƮmd ĞƼƮmd kgb icẮg kgỎb) bẴe f÷ p`ïm iớp sĞå ĞƼụe iạp ĞẤy aiaetrcm, Ğõ iì fc v÷md s vì p trcmd kgb icẮg kgỎb t`ố Ğå e`a p`Ụ m`nu tẮct`ìm` v÷md e`Ƽn eõ ĞỤ aiaetrcm iìb e`c kgb icẮg fẫm ĞgỄm tỞt. 

5.?. VrẮmd t`îg t`gèm m`gèm.K gb icẮg kgỎb t`ố e`ệ tổm tẮg trcmd t`gèm m`gèm ồ  fẮmd `ụp e`ạt. 

Oa iì mduyèm tỞ tƼƮmd ĞỞg `gẳb (<,<<>% tốmd sỞ mduyèm tỢ trcmd vể ^uấ Ğạt), tổm tẮg e`Ụyẳu trcmd k`cîmd vẢt oargm (5OaC.Ni?C5.:UgC?).

Bd vì En t`uỗe icẮg mduyèm tỞ p`ố ogẳm m`ạt8 + Bd (>,6% tốmd sỞ mduyèm tỢ trcmd vể   ^uấ Ğạt) tổm  tẮg  trcmd eîe k`cîmd vẢt m`Ƽ

Ğcicbgt (BdEC5.EnEC5), bndgazgt (BdEC5), eïemigt (KEi.BdEi?.:@?C).

+ En (>,1% tốmd sỞ mduyèm tỢ trcmd vể  ^uấ Ğạt) tổm  tẮg  trcmd enmxgt, Ğî vög, Ğî p`ạmEnEC5, t`Ắe` enc  (EnUC6.?@?C), jicrgt (EnJ?), npntgt (En1(\C6)P)... Mdcìg rn, En eÿm eõ

trcmd xƼƮmd Ğỗmd vẢt, trcmd bö t`Ỿe vẢt vì mƼớe t`gèm m`gèm.Ur vì On eõ trcmd eîe k`cîmd vẢt xaiactgt (UrUC6), strcmtgnmgt (UrEC5), onrgtgm (OnUC6) vì

vgtargt (OnEC5).

_n eõ bỗt iƼụmd rạt ât trcmd quẴmd eỤn urnm.

5.5.  Vâm` e`ạt `cî `Ểe

Zé KIKV eõ mąmd iƼụmd gcm `õn t`ạp vì Ğỗ ïb ĞgỄm enc, vé t`ẳ e`ømd iì m`ợmd kgb icẮg `cẮtĞỗmd rạt `cẮt Ğỗmd. Vuy m`gèm, kçb `Ʈm KIK. Bủe Ğỗ `cẮt Ğỗmd tąmd từ trèm xuỞmd trcmdm`õb vì sấm p`ầb tẮc mèm iì gcm B?+.

Page 29: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 29/121 

-?7-

5.5.>.   \`ấm ủmd vớg k`ömd k`â vì cxg  

Vrcmd k`ömd k`â vì ồ m`gỄt Ğỗ t`ƼỒmd, Oa vì Bd oị onc p`Ụ iớp cxgt rạt bểmd vì oỎm mdąmeấm e`ømd tîe fỡmd tgẳp tỡe vớg cxg, eÿm En, Ur vì On m`nm` e`õmd tẮc mèm iớp bìu vìmd m`Ắt,trcmd Ğõ mdcìg cxgt eÿm eõ bỗt p`Ấm pacxgt vì mgtrun. Vrcmd k`ömd k`â ầb, En, Ur vì On tẮcmèm iớp eneocmnt, vé vẢy eîe kgb icẮg kgỎb t`ố p`ấg ĞƼụe dgợ trcmd oém` rạt kâm `cẴe mdïbtrcmd fẤu `cấ k`nm. 

K`g ĞỞt mõmd trcmd k`ömd k`â, tạt eấ eîe kgb icẮg kgỎb t`ố e`îy tẮc mèm cxgt BC, mdcẮg trừOn vì Ur tẮc pacxgt BC? vì p`ấm ủmd p`ît m`gỎu m`gỄt. 

B + C?     <t    BC (B8 Oa, Bd `cẴe En) 

B + C?     <t    BC?  (B8 On `cẴe Ur) 

_gèmd Bd, k`â e`îy eÿm p`ît rn îm` sîmd e`õg vì dgìu tgn tỢ mdcẮg, fc sỾ kẳt `ụp eỤn gcmBd?+ eõ kâe` t`Ƽớe oç vớg gcm C?- eŧmd eõ kâe` t`Ƽớe oç ĞƼn Ğẳm sỾ tẮc t`ìm` bẮmd iƼớg tgm`t`ễ sât snc eỤn BdC vì p`ît rn bỗt iƼụmd m`gỄt iớm, e`âm` iƼụmd m`gỄt mìy Ğå ĞỞt mõmd bẮe`eîe `Ắt BdC ĞƼụe tẮc mèm, iìb p`ît rn îm` sîmd e`õg vì dgìu tgn tỢ mdcẮg. 5.5.?.   \`ấm ủmd vớg `yĞrc 

Vrừ Oa k`ömd p`ấm ủmd trỾe tgẳp vớg `gĞrc, Bd p`ấm ủmd rạt k`õ k`ąm, eîe kgb icẮg kgỎb t`ốeÿm iẮg ĞỎu p`ấm ủmd trỾe tgẳp vớg @? k`g Ğum mõmd trcmd iuổmd k`â @? tẮc rn `gĞrun gcm (mdcẮgtrừ Bd tẮc `ụp e`ạt eỗmd `õn trị), 

B + @?     <t    B@? 

En p`ấm ủmd mdny vớg @? ồ <<E mẳu ồ fẮmd  oỗt bịm, eÿm ồ  fẮmd k`Ởg p`ấm ủmd xấy rn ồ>1< ―  5<<<E, Ur p`ấm ủmd ồ  k`cấmd 5<< ―  6<<<E, On p`ấm ủmd ồ >0<<E. Vạt eấ eîe `yĞrun eỤnKIKV p`ấm ủmd bẮm` vớg mƼớe tẮc `yĞrcxgt vì dgấg p`õmd k`â @?,

B@?(r)  + ?@?C(i)   )(?)(

?

)(   ?? k nqnq   @ C@  B       

5.5.5.  \`ấm ủmd vớg mƼớe 

Eõ t`ẳ ĞgỄm eỾe tƼƮmd ĞƼƮmd kgb icẮg kgỎb, eîe kgb icẮg kgỎb t`ố vỎ mduyèm tảe tƼƮmd tîe fềfìmd vớg mƼớe dgấg p`õmd `yĞrc vì eìmd fề fìmd `Ʈm vớg eîe fumd fịe` nxgt. M`Ƽmd t`Ỿe tẳ,Oa k`ömd tƼƮmd tîe vớg mƼớe vé eõ iớp cxgt oấc vỄ, Bd k`ömd tnm trcmd mƼớe iẮm` m`Ƽmd tnme`Ảb trcmd mƼớe mõmd, 

Bd + ?@?C   Bd(C@)?  + @? 

vé bìmd cxgt BdC oấc vỄ ât tnm trcmd mƼớe.  Mẳu Ğîm` sẮe` eîe sụg fïy Bd rổg m`ømd vìc fumd fịe` @dEi?, bndga sẲ Ğầy t`uỴ mdïm rn

k`ểg fumd fịe` vì e÷md vớg @d tẮc `Ổm `Ởmd Bd ―  @d, iøe Ğõ bìmd cxgt k`ömd ĞƼụe tẮc mèm vì `Ổm `Ởmd Bd ―  @d igèm tỡe tƼƮmd tîe vớg @?C ồ m`gỄt Ğỗ t`ƼỒmd. 

Eîe kgỎb t`ố En, Ur, On p`ấm ủmd fề fìmd vớg mƼớe, B + ?@?C   B(C@)?  + @?.

_gèmd Oa eÿm eõ t`ễ tnm trcmd fumd fịe` kgỎb bẮm` `cẴe trcmd kgỎb mõmd e`ấy tẮc t`ìm `buỞg oargint vì dgấg p`õmd @?,

Oa + ?MnC@ + ?@?C   Mn?[Oa(C@)6R + @?,

Oa + ?MnC@m/e    Mn?OaC?  + @?.

5.5.6.  \`ấm ủmd kẳt `ụp vớg nbcmgne 

Page 30: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 30/121 

-5<-

Eîe kgb icẮg En, Ur vì On eõ t`ễ tnm trcmd nbcmgne iểmd, e`c fumd fịe` bìu xnm` t`ẫb. K`giìb e`c fumd bög ony `Ʈg, eÿm iẮg tgm` t`ễ bìu vìmd õmd iì eîe nbcmgnent eõ t`ìm` p`Ấmk`ömd Ğốg [B(M@5):R.

K`g eõ bẴt e`ạt xøe tîe (vâ fỡ8 \intgm), eîe nbcmgnent kgb icẮg kgỎb t`ố oị p`ïm `uỴ fẤm  tẮc rn eîe nbgĞun. 

En(M@5):      \t    En(M@?)?  + 6M@5  + @? 

K`g Ğum mõmd ồ îp suạt t`ạp (trcmd e`ïm k`ömd), eîe nbgĞun ogẳm t`ìm` gbgĞun bìu vìmd. En(M@?)?    EnM@ + M@5 

enmxg nbgĞun enmxg gbgĞun 

Eîe nbgĞun vì gbgĞun kgb icẮg kgỎb t`ố iì m`ợmd `ụp e`ạt gcm, e`ệ oỎm ồ fẮmd tgm` t`ễ vìtƼƮmd tîe bẮm` vớg @?C tẮc t`ìm` `gĞrcxgt vì nbcmgne. 

EnM@ + ?@?C   En(C@)?  + M@5 

5.5.1.  Bỗt sỞ p`ấm ủmd k`îe 

K`g Ğum mõmd, tạt eấ eîe kgb icẮg kgỎb   t`ố ĞỎu tƼƮmd  tîe båm` igỄt vớg `nicdam, mgtƮ, iƼu`uỵm`, p`ctp`c, eneocm, sgige.

Oa + P?    OaP? 

(P iì J8 t< t`ƼỒmd, P iì Ei8 ?1<<E, P iì Or, G8 60<<E)

5Bd + M?               E <0<<40<   Bd5 M? 

En + U          E <>1<   EnU

5En + ?\Ğể    En5\? 

On + ?E(t`nm e`é)    OnE? 

K`g kgỎb t`ố e`îy trcmd k`ömd k`â t`é mdcìg cxgt BC eÿm eõ mgtrun B5 M? ĞƼụe tẮc mèm. Mgtrun fề fìmd ĞƼụe  p`ît `gỄm m`Ồ  tîe fỡmd eỤn e`ømd vớg `Ʈg mƼớe ồ trcmd k`ömd k`â, dgấg  p`õmd k`â M@5,

Bd5 M?  + :@?C   5Bd(C@)?  + ?M@5 

K`g tƼƮmd tîe vớg eneocm, rgèmd Oa tẮc Oa?E iì eneoun dgấg  p`õmd batnm k`g oị t`uỴ p`ïm,eÿm eîe kgb icẮg kgỎb t`ố k`îe tẮc mèm BE? iì eneoun dgấg p`õmd nxatgiam k`g  oị t`uỴ p`ïm. 

Oa?E + 6@?C   ?Oa(C@)?  + E@6 

EnE?  + ?@?C   En(C@)?  + E?@? 

Vuy m`gèm k`g tƼƮmd tîe vớg Ug, tạt eấ eîe kgb icẮg kgỎb t`ố ĞỎu tẮc mèm sgigxun B?Ug.

Fc eõ îg iỾe iớm vớg cxg, eîe kgb icẮg kgỎb t`ố k`g Ğum mõmd eõ t`ễ k`Ợ ĞƼụe m`gỎu cxgt

 oỎm eỤn eîe mduyèm tỞ m`Ƽ O?C5, EC?, UgC?, VgC?, Ni?C5, Er ?C5...?Oa + VgC?    ?OaC + Vg

* K`ấ mąmd tẮc p`ủe iì k`ömd ĞẴe trƼmd vớg eîe kgb icẮg kgỎb t`ố vé sỾ tẮc p`ủe e`ệ t`uẢmiụg vớg m`ợmd gcm oç, ĞgỄm tâe` iớm vì eõ crogtni trỞmd. 5.5.:. UỾ k`îe m`nu dgợn oarg vì bndga 

Oarg iì mduyèm tỞ ĞẤu tgèm trcmd m`õb KIKV. K`g sc sîm` vớg bndga vì m`ợmd mduyèm tỞ eÿmiẮg trcmd m`õb, oarg t`ễ `gỄm m`ợmd tâm` e`ạt oạt t`ƼỒmd vớg m`ợmd iâ fc snu8

Kâe` t`Ƽớe m`ể eỤn mduyèm tỢ vì gcm,

Page 31: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 31/121 

-5>-

 Mąmd iƼụmd gcm `õn vì Ğỗ ïb ĞgỄm enc,

K`ömd eõ cogtnm f.

Ĝgễb k`îe ogỄt e`âm` dgợn oarg vì bndga8 Oarg eủmd `Ʈm bndga,

 M`gỄt Ğỗ mõmd e`ấy vì m`gỄt Ğỗ sög eỤn oarg enc `Ʈm bndga, Oarg k`ömd p`ấm ủmd vớg mƼớe, t`Ảb e`â ồ m`gỄt Ğỗ enc.  MdƼụe iẮg, bndga k`ömd p`ấm

ủmd vớg `Ʈg mƼớe Bd + ?@?C  Bd(C@)?  + @?,

Bndga p`ấm ủmd tẮc trỾe tgẳp `yĞrun, ecm oarg t`é k`ömd,

\`Ấm iớm oarg tẮc eîe `ụp e`ạt eỗmd `õn trị, eÿm bndga tẮc `ụp e`ạt gcm, Uấm p`ầb vớg mƼớe eỤn Oa?E vì BdE? k`îe m`nu,

Oa?E + @?C  OaC + E@6 

BdE?  + @?C  Bd(C@)?  + E?@?,

OaC iì cxgt iƼụmdx tâm`, trcmd k`g Ğõ BdC iì cxgt onzƮ. 

5.5.4. UỾ dgỞmd m`nu dgợn oarg vì m`öb 

Zé eấ oarg vì m`öb e÷md mẾb trèm ĞƼỒmd t`ẵmd rnm` dgớg p`ïm ogỄt dgợn kgb icẮg vì p`g kgb,mèm eấ `ng eõ ĞẴe Ğgễb e`umd8 

Eấ `ng ĞỎu tẮc mèm eîe `ụp e`ạt eỗmd `õn trị, V`ỡ Ğỗmd (k`ömd p`ấm ủmd) vớg @MC5 ĞẴe mduỗg, eấ `ng ĞƼụe f÷md Ğễ ĞỾmd @MC5 ĞẴe

mduỗg, ĜỎu eõ k`ấ mąmd tẮc p`ủe e`ạt, OaC vì Ni?C5 ĞỎu iì eîe `ụp e`ạt iƼƮmd tâm` 

OaC + ?@Ei OaEi?  + @?CNi?C5  + :@Ei ?NiEi5  + 5@?C OaC + ?MnC@ + @?C  Mn?[Oa(C@)6R

Ni?C5  + ?MnC@ + 5@?C  ?Mn[Ni(C@)6R

Oarg vì m`öb tẮc oargint vì niubgmnt trcmd fumd fịe` kgỎb 

Oa + ?MnC@ + ?@?C  Mn?[Oa(C@)6R + @? 

?Ni + ?MnC@ + :@?C  ?Mn[Ni(C@)6R + 5@? 

Vrcmd fumd fịe`, eấ oarg vì m`öb ĞỎu eõ k`ấ mąmd tẮc p`ủe vớg gcm jicrun tẮc mèm `ng gcm

 p`ủe OaJ6

?

 vì NiJ:

?-

 vì `ng gcm p`ủe mìy rạt oỎm Eấ OaEi? vì NiEi5 ĞỎu eõ k`ấ mąmd Ğgba `õn tẮc mèm Oa?Ei6 vì Ni?Ei: 

>.5.0.   Bỗt sỞ tâm` e`ạt eỤn bndga 

ờ m`gỄt Ğỗ t`ƼỒmd, Bd k`ömd p`ấm ủmd vớg k`ömd k`â vé eõ iớp cxgt oấc vỄ oỎ bẴt. K`g ĞỞtmõmd, Bd e`îy vì tển rn m`gỎu m`gỄt 

Bd + C?   BdC 5Bd + M?   Bd5 M?

Bndga p`ấm ủmd e`Ảb vớg mƼớe iẮm`, Bd + @?C  Bd(C@)?  + @?(d) 

Page 32: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 32/121 

-5?-

 p`ấm ủmd m`nm` e`õmd fừmd iẮg, fc eõ iớp vể `yĞrcxgt oấc vỄ. ĜỞg vớg `Ʈg mƼớe, Bd e`îy tẮc rn BdC vì @? 

Bd + @?C  BdC + @?(d) Zớg nxgt @Ei vì @?UC6 icåmd, dgấg p`õmd k`â `yĞrc. 

Zớg @MC5, tẮc buỞg nbcmg mgtrnt, [Bd + ?@MC5  Bd(MC5)? + ?@R Ô 6

@MC5  + 0@  M@5  + 5@?C

 M@5  + @MC5   M@6 MC5 

--------------------------------------------------------------------

6Bd + ><@MC5   6Bd(MC5)?  + M@6 MC5  + 5@?C

Ĝầy gcm kgb icẮg Ğủmd snu trcmd fåy ĞgỄm `õn rn k`ểg fumd fịe` buỞg Bd + \o(MC5)?   Bd(MC5)?  + \o

Bd + Eu(MC5)?   Bd(MC5)?  + Eu

Bd + ?NdMC5   Bd(MC

5)?  + ?Nd

\`ấm ủmd tẮc `ụp e`ạt eƮ bndga vớg fẫm xuạt `nicdam eỤn `yĞrc eneocm, Bd + _ ―  P   _ ―  Bd ―  P

Fẫm xuạt `nicdam  @ụp e`ạt eƮ bndga 

Bndga tnm ĞƼụe trcmd fumd fịe` nbcmgne, Bd + ?M@6

+   Bd?+ + ?M@5  + @?.

5.6. ĜgỎu e`ẳ kgb icẮg kgỎb t`ố 

 Mduyèm tảe e`umd Ğễ ĞgỎu e`ẳ eîe kgb icẮg kgỎb t`ố iì f÷md fÿmd ĞgỄm `cẴe f÷md e`ạt k`ỢbẮm` Ğễ k`Ợ gcm kgb icẮg kgỎb t`ố tẮc t`ìm` kgb icẮg, 

B?+  + ?a-    B<.

\`ƼƮmd p`îp t`ƼỒmd f÷md iì ĞgỄm p`ïm mõmd e`ấy `cẴe f÷md e`ạt k`Ợ Ğễ k`Ợ cxgt `cẴebuỞg eỤn kgb icẮg kgỎb t`ố. 5.6.>. ĜgỎu e`ẳ Oa 

Oa ĞƼụe ĞgỎu e`ẳ oẾmd p`ƼƮmd p`îp ĞgỄm p`ïm OaEi?  mõmd e`ấy, `cẴe `Ổm `ụp mõmd e`ấydổb OaEi? + MnEi `ny `Ổm `ụp OaEi? + MnJ trcmd t`÷md oẾmd mgkam vớg eỾe fƼƮmd oẾmd t`nme`é, eỾe ïb oẾmd t`uỴ mdïm vì ồ trcmd k`â quyễm ndcm. 5.6.?. ĜgỎu e`ẳ Bd  

Vrcmd eömd md`gỄp oẾmd ĞgỄm p`ïm enemnigt `cẴe `Ổm `ụp buỞg eicrun eỤn bndga  vì kgb icẮgkgỎb ồ  m`gỄt Ğỗ 4<<-41<<E trcmd t`÷md ĞgỄm p`ïm iìb oẾmd t`çp, Ğổmd t`Ồg  iì eỾe ïb. EỾefƼƮmd iì bỗt trỡ t`nm e`é ĞẴt trcmd Ởmd sủ xỞp eõ iỔ m`ể Ğễ e`c k`â eic t`cît rn mdcìg. 

Page 33: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 33/121 

-55-

@ém` 5.>8 UƮ Ğổ t`gẳt oị ĞgỎu e`ẳ Bd  oẾmd p`ƼƮmd p`îp ĞgỄm p`ïm 

Ĝễ trîm` k`ömd k`â cxg `cî Bd iểmd mốg ièm trèm e`ạt ĞgỄm p`ïm, mdƼỒg tn Ğå t`ốg e`Ảb bỗt

iuổmd k`â @? trèm oỎ bẴt eỤn Bd iểmd. Bndga t`u ĞƼụe eõ Ğỗ tgm` k`gẳt enc 77,7<%. Ĝễ eõ t`èb BdEi?, mdƼỒg tn Ğå ĞgỎu e`ẳ từ  bndgazgt BdEC5  `cẴe từ Ğcicbgt

BdEC5.EnEC5 t`ac p`ấm ủmd, BdC + EC + Ei?    BdEi?  + EC? 

k`â eic ĞƼụe iạy từ eỾe fƼƮmd oém` ĞgỄm p`ïm.  Mdcìg rn, Ğễ eõ BdEi? mdƼỒg tn eõ t`ễ e`ẳ `cî mƼớe  ogễm k`g e`c tîe fỡmd vớg mƼớe vög

`cẴe sợn Ğcicbgt, iỂe iạy Bd(C@)? rổg e`c tîe fỡmd vớg nxgt @Ei. Bd?+

(nq) + En(C@)?   Bd(C@)?  + En?+(nq)

Bd(C@)?  + ?@Ei  BdEi?  + ?@?C Mdcìg eîe` f÷md p`ƼƮmd p`îp ĞgỄm p`ïm BdEi?, eÿm eõ t`ễ ĞgỎu e`ẳ Bd oẾmd eîe` k`ỢBdC oẾmd t`nm eỞe `ny f÷md jarcsgige (`ụp kgb Ja vì Ug) k`Ợ `Ổm `ụp BdC  vì EnC ồ m`gỄtĞỗ enc vì trcmd e`ïm k`ömd8

BdC + E          E <?<<<   Bd + EC (eõ t`ễ t`ny E oẾmd EnE? ồ >?<<<E)

EnC + ?BdC + Ug          E <

>1<<  ?Bd + EnC.UgC? 

@Ʈg Bd ony ièm vì ĞƼụe iìb mdƼmd tỡ. 5.6.5. ĜgỎu e`ẳ En, Ur vì On 

En, Ur vì On eŧmd eõ t`ễ ĞgỎu e`ẳ  oẾmd eîe` ĞgỄm p`ïm buỞg eicrun mõmd e`ấy `cẴe f÷md Ni`ny Bd k`Ợ buỞg Ğõ trcmd e`ïm k`ömd ồ >><<->?<<<E.

EnEi?  + Ni   5En + ?NiEi5 

NiEi5  tẮc t`ìm` sẲ ony `Ʈg (t`ąmd `cn ồ   >05<E), eÿm iẮg  iì En ĞƼụe e`Ƽmd eạt trcmd e`ïmk`ömd `cẴe trcmd k`â quyễm ndcm). 

 Mdcìg rn, eÿm eõ t`ễ f÷md p`ấm ủmd m`gỄt m`öb Ğễ ĞgỎu e`ẳ En, Ur vì On8 

?Ni + ?BC    <t    BC.Ni?C5  + 5B

5.1. Eîe `ụp e`ạt eỤn kgb icẮg kgỎb t`ố 

Page 34: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 34/121 

-56-

5.1.>. @gĞrun 

Vạt eấ eîe kgb icẮg kgỎb t`ố ĞỎu eõ k`ấ mąmd tẮc rn `ụp e`ạt vớg `gĞrc ủmd vớg `cî trị GG eỤnkgb icẮg (B@?). Vạt eấ ĞỎu iì e`ạt rảm bìu trảmd, Ğỗ oỎm tąmd từ Oa@? Ğẳm Bd@? snu Ğõ dgấbfẤm từ En@? Ğẳm On@?.

* Oa@? k`ömd ĞgỎu e`ẳ ĞƼụe trỾe tgẳp từ eîe mduyèm tỞ bì oẾmd p`ấm ủmd trnc Ğốg dgợn OaEi? vớg Ig@ trcmd rƼụu `cẴe  oẾmd eîe` e`c Oa(E@5)? tîe fỡmd vớg IgNi@6,

OaEi?  + ?Ig@   Oa@?  + ?IgEi?Oa(E@5)?  + IgNi@6    ?Oa@?  + IgNi(E@5)6.

Oa@?  iì e`ạt rảm bìu trảmd, eõ tâm`  e`ạt tƼƮmd tỾNi@5, eõ t`ễ tîe fỡmd vớg mƼớe vìbatnmci dgấg p`õmd @?,

Oa@?  + ?@?C   Oa(C@)?  + @? 

Oa@?  + ?E@5C@   Oa(CE@5)?  + @?.

Bd@? tẮc rn oẾmd eîe` Ğum mõmd Bd trcmd k`â @? fƼớg îp suạt vì eõ bẴt eỤn BdG?, eŧmdeõ t`ễ ĞgỎu e`ẳ oẾmd eîe` m`gỄt  p`ïm Ğgatyi bndga trcmd e`ïm k`ömd ồ >41<E,

Bd(E?@1)?           E <>41   Bd@?  + ?E?@6.

Bd@? iì e`ạt rảm bìu trảmd, ồ fẮmd oỗt bịm t`é tỾ oỞe e`îy trcmd k`ömd k`â, eÿm ồ fẮmdeỡe t`é oỎm `Ʈm. K`g Ğum mõmd trcmd e`ïm k`ömd ồ k`cấmd ?0<<E t`é oị p`ïm `uỴ, 

Bd@?     <t    Bd + @?.

Oị @?C vì E@5C@ p`ïm `uỴ tƼƮmd tỾ Oa@?. 

En@?, Ur@?, On@? iì m`ợmd `gĞrun tẮc buỞg. En@? mõmd e`ấy ồ ><<<<E vì oị p`ïm `uỴ ồm`gỄt Ğỗ enc `Ʈm. Ur@? mõmd e`ấy ồ :1<<E vì p`ïm `uỴ trèm 0<<<E. En@? mõmd e`ấy vì p`ïm `uỴ ồ :41<E, iì e`ạt k`Ợ bẮm` vì tỾ oỞe e`îy trcmd k`ömd k`â.

ĜỎu oị mƼớe p`ïm `uỴ tƼƮmd tỾ Oa@?,

B@?  + ?@?C   B(C@)?  + ?@?.5.1.?. Cxg t BC

Eîe cxgt BC iì e`ạt oỗt `cẴe k`Ởg xỞp bìu trảmd (k`g mạu e`ấy rổg Ğễ mduỗg e`ømd ồ fẮmd tgm`t`ễ). 

OaC kẳt tgm` t`ac bẮmd iỡe p`ƼƮmd kgễu vunzgt ( - XmU) vớg igèm kẳt `ém` tủ fgỄm. Eîe cxgteÿm iẮg eõ bẮmd tgm` t`ễ iẢp  p`ƼƮmd kgễu buỞg ąm. 

Zé eõ mąmd iƼụmd bẮmd iƼớg rạt iớm mèm eîe cxgt BC rạt k`õ mõmd e`ấy vì rạt oỎm m`gỄt,e`ømd eõ t`ễ sög bì k`ömd oị p`ïm `uỴ. 

OaC BdC EnC UrC OnC

 M`gỄt Ğỗ mõmd e`ấy ( E) ?11? ?0<< ?14< ?6:< >7?1

 M`gỄt Ğỗ sög ( E) 6?<< 5><< 5:<< ?1<< ?<<<

 MąmdiƼụmd bẮmd iƼớg (kH/bci) - 57?6 564: 57>5 ?771

Vrừ OaC t`Ỿe tẳ k`ömd tnm trcmd mƼớe, BdC  fẮmd oỗt  xỞp  tnm bỗt ât vì rạt e`Ảb (fce`ømd eõ mąmd iƼụmd bẮmd iƼớg rạt iớm), eÿm eîe cxgt eÿm iẮg ĞỎu tƼƮmd tîe fề vớg mƼớe tẮc`gĞrcxgt vì p`ît m`gỄt iớm. 

Page 35: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 35/121 

-51-

BC + @?C   B(C@)? 

Cxgt eỤn En, Ur, On ĞỎu `øt ầb bẮm` k`g  Ğễ trcmd k`ömd k`â vì eõ k`ấ mąmd `ạp t`ỡ k`âEC? m`Ƽ cxgt kgb icẮg kgỎb. 

OnC + EC?    OnEC5

Eîe cxgt kgb icẮg kgỎb t`ố eõ t`ễ tnm trcmd fumd fịe` nxgt tẮc t`ìm` buỞg, trừ OaC k`õ tnmtrcmd nxgt m`Ƽmd fề tnm trcmd fumd fịe` kgỎb tẮc buỞg oargint. 

* ờ m`gỄt Ğỗ enc, eîe BC eõ t`ễ oị kgb icẮg kgỎb, Ni, Ug k`Ợ Ğẳm kgb icẮg. * Mduyèm tảe e`umd Ğễ ĞgỎu e`ẳ eîe BC iì m`gỄt p`ïm buỞg eneocmnt, mgtrnt `cẴe `gĞrcxgteỤn kgb icẮg kgỎb t`ố. 

EnEC5   EnC + EC? 

?Ur(MC5)?           E <

7<<   ?UrC + 6MC?  + C? 

`cẴe f÷md t`nm k`Ợ buỞg eneocmnt ồ m`gỄt Ğỗ t`ạp `Ʈm `cẴe m`gỄt p`ïm buỞg mgtrnt, OnEC5  + E   OnC + ?EC

On(MC5)?    <

t  OnC + MC?  + >/?C?.

5.1.5. \acxg t BC ?  

VƼƮmd tỾ kgb icẮg kgỎb, eîe B?+ eỤn kgb icẮg kgỎb t`ố eõ oîm kâm` iớm eŧmd eõ k`ấ mąmd tẮc pacxgt.

Oa k`ömd tẮc mèm pacxgt, Bd e`ệ tẮc mèm  pacxgt ồ fẮmd `gĞrnt eõ iẫm pacxgt BdC?, eÿm En,Ur vì On tẮc mèm eîe pacxgt BC? iì e`ạt oỗt bìu trảmd vì k`õ tnm trcmd mƼớe. Fumd fịe` eỤneîe pacxgt mìy eõ p`ấm ủmd kgỎb vì eõ tâm` e`ạt eỤn fumd fịe` @?C? fc p`ấm ủmd, 

BC?  + ?@?C   B(C@)?  + @?C?.

ĜỎu fề tnm trcmd nxgt tẮc @?C? 

EnC?  + @?UC6    EnUC6  + @?C? 

K`g Ğum mõmd BC?  oị p`ïm `uỴ t`ìm` cxgt vì C? 

?EnC?    ?EnC + C? 

 M`Ƽ vẢy, ồ fẮmd rảm `ny fumd fịe` eîe pacxgt BC? ĞỎu eõ tâm` cxg `cî m`Ƽmd vớg e`ạt cxg`cî bẮm` `Ʈm e`ømd t`ễ `gỄm tâm` k`Ợ. 

Eîe pacxgt BC? eõ t`ễ ĞgỎu e`ẳ oẾmd eîe` e`c @?C? tîe fỡmd vớg `gĞrcxgt tƼƮmd ủmd Ğổmdt`Ồg Ğum mõmd ồ ><< - >5<<E Ğễ iìb bạt mƼớe eîe `gĞrnt pacxgt BC?.0@?C vừn ĞƼụe tẮc mèm. 

En(C@)?  + @?C?  + :@?C   EnC?.0@?C

EnC?.0@?C    <t    EnC?  + 0@?C

Eîe `gĞrnt pacxgt k`g tîe fỡmd vớg @?C? mõmd eõ t`ễ tẮc mèm supacxgt eõ bìu vìmd.EnC?.0@?C + @?C?(mõmd)    EnC6  + ><@?C

_gèmd UrC? vì OnC? eõ t`ễ ĞgỎu e`ẳ oẾmd eîe` e`c cxgt kẳt `ụp trỾe tgẳp vớg cxg. * ^unm trỂmd m`ạt trcmd eîe pacxgt BC? iì OnC? 

OnC? iì e`ạt oỗt bìu trảmd, mõmd e`ấy ồ 61<<E vì iì `ụp e`ạt md`ịe` từ. OnC? k`õ tnm trcmd mƼớe, k`ömd tnm trcmd rƼụu vì ata, fề tnm trcmd fumd fịe` nxgt icåmd

dgấg p`õmd @?C?,

Page 36: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 36/121 

-5:-

OnC?  + ?@Ei   OnEi?  + @?C? 

OnC?  + @?UC6    OnUC6  + @?C?.

Zớg mƼớe, OnC? tẮc fẮmd `gĞrnt OnC?.0@?C, m`Ƽmd vớg EC? tẮc rn `ụp e`ạt OnEC5 vì C?,

?OnC?  + ?EC?    ?OnEC5  + C? 

OnC?  oỎm ồ m`gỄt Ğỗ t`ƼỒmd, k`g Ğum mõmd  Ğẳm :<<<E trcmd e`ïm k`ömd vì `Ʈm 4<<<Etrcmd k`ömd k`â t`é OnC?  p`ïm `uỴ t`ìm` cxgt vì cxg. MdƼụe iẮg, ồ 6<<<E, OnC kẳt `ụp trỾe 

tgẳp vớg C? tẮc pacxgt. ?OnC?    ?OnC + C? 

fỾn vìc tâm` e`ạt mìy, eõ t`ễ f÷md OnC? Ğễ ĞgỎu e`ẳ C? trcmd k`ömd k`â.

OnC? eõ tâm` cxg `cî bẮm`, k`g Ğum mõmd OnC? tîe fỡmd vớg @?, U, E, M@5...

OnC?  + @?    On(C@)? 

?OnC?  + U   ?OnC + UC? 

Zớg @Ei ĞẴe, OnC? dgấg p`õmd k`â eic

OnC?  + 6@EiĞẴe    OnEi?  + Ei?  + ?@?C

 Mdcìg tâm` cxg `cî, OnC?  eÿm t`ễ `gỄm  tâm` k`Ợ, eõ  t`ễ  k`Ợ  ĞƼụe gcm [Ja(EM):R5-  t`ìm`[Ja(EM):R

6-, eŧmd m`Ƽ bỗt sỞ buỞg eỤn eîe kgb icẮg mẴmd. OnC?  + ?K 5[Ja(EM):R   K :On[Ja(EM):R?  + C? 

OnC? ĞƼụe f÷md iìb e`ạt xøe tîe trcmd  p`ấm ủmd ernekgmd fẤu bể, f÷md Ğễ ĞgỎu e`ẳ @?C?,f÷md trcmd ocb e`îy...

OnC? eõ t`ễ ĞgỎu e`ẳ oẾmd eîe` m`gỄt p`ïm On(C@)?, On(MC5)?, OnEC5 trcmd iuổmd k`ömdk`â. Vrcmd eömd md`gỄp,  ĞgỎu e`ẳ OnC?  oẾmd eîe` mumd OnC trcmd iuổmdk`ömd k`â ồ   6<<-1<<<E.

5.1.6. @yĞrcxgt B(C@)?  

@yĞrcxgt B(C@)? k`nm ĞỎu ồ fẮmd oỗt bìu  trảmd. K`g kẳt tgm` từ fumd fịe` mƼớe t`ƼỒmd ồfẮmd k`ömd bìu mdẢb mƼớe8 `gĞrcxgt eỤn Oa vì En ồ fẮmd B(C@)?.m@?C, eÿm `gĞrcxgt eỤn Ur vì On ồ  fẮmd B(C@)?.0@?C.

Eîe `gĞrcxgt B(C@)?  ĞỎu iì `ụp e`ạt gcm vì iì m`ợmd onzƮ. Vuy m`gèm, tâm` onzƮ eỤne`ømd yẳu `Ʈm `yĞrcxgt eỤn KIK. Zé 

-   Mąmd iƼụmd gcm `õn eỤn KIKV enc `Ʈm 

-  Kâe` t`Ƽớe gcm B?+ m`ể `Ʈm 

-  ĜgỄm tâe` gcm enc `Ʈm 

Zớg m`ợmd iâ fc mìy, iìb e`c igèm kẳt B ―  C trcmd `yĞrcxgt eỤn KIKV bẮm` `Ʈm trcmdKIK. Zé vẢy, tâm` onzƮ eỤn `yĞrcxgt KIKV yẳu `Ʈm KIK. 

Vrcmd fumd fịe` mƼớe tâm` onzƮ tąmd fẤm từ Oa(C@) ? Ğẳm On(C@)?, Oa(C@)? iì onzƮ rạtyẳu, Bd(C@)?  iì onzƮ trumd oém`, eÿm En(C@)?, Ur(C@)? vì On(C@)?  iì onzƮ bẮm`. Fc Ğõ,Oa(C@)? vì Bd(C@)? rạt ât tnm trcmd mƼớe, En(C@)? tƼƮmd ĞỞg ât tnm, Ur(C@)? vì On(C@)? tnmm`gỎu trcmd mƼớe.  ĜgỎu mìy ĞƼụe dgấg t`âe` iì fc, kâe` t`Ƽớe entgcm B?+  tąmd fẤm vì mąmdiƼụmd bẮmd iƼớg eỤn eîe `yĞrcxgt dgấb fẤm từ trèm xuỞmd trcmd m`õb.   Mąmd iƼụmd `yĞrnt eỤne`ømd tỴ iỄ md`ịe` vớg Ğỗ dgấb mąmd iƼụmd bẮmd iƼớg vé t`ẳ, Ğỗ tnm eỤn eîe `yĞrcxgt tąmd ièm. 

 M`Ƽ vẢy, mąmd iƼụmd bẮmd iƼớg vì kâe` t`Ƽớe eỤn entgcm quyẳt Ğịm` Ğỗ tnm eîe `yĞrcxgt eỤnKIKV.

Page 37: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 37/121 

-54-

Eîe B(C@)? ĞỎu k`ömd oỎm m`gỄt, k`g Ğum mõmd e`ømd bạt mƼớe ogẳm t`ìm` cxgt. Ĝỗ oỎmm`gỄt tąmd ièm  từ Oa(C@)? Ğẳm On(C@)?, Bd(C@)? bạt mƼớe ồ >1<<E, On(C@)? bạt mƼớe ồ  ><<<<E,

B(C@)?       E t <

  BC + @?C.

Eîe B(C@)? ĞỎu fề tnm trcmd fumd fịe` nxgt tẮc buỞg. _gèmd Oa(C@)? eÿm eõ k`ấ mąmd tnmtrcmd fumd fịe` ĞẢb ĞẴe `gĞrcxgt `ny eneocmnt eỤn kgb icẮg kgỎb tẮc t`ìm` `gĞrcxc oargint, 

Oa(C@)? + ?MnC@   Mn?[Oa(C@)6REîe B(C@)? ĞỎu eõ k`ấ mąmd `ạp t`ỡ EC?.

* Oa(C@)? vì Bd(C@)? ĞƼụe ĞgỎu e`ẳ oẾmd eîe` e`c kgỎb tîe fỡmd vớg fumd fịe` buỞgtƼƮmd ủmd 

OaEi?  + ?MnC@   Oa(C@)?  + ?MnEi

`cẴe  OaEi?  + ?M@5  + ?@?C   Oa(C@)?  + ?M@6Ei

Vuy m`gèm ĞỞg vớg Bd(C@)?, kẳt tỤn sẲ k`ömd `cìm tcìm k`g e`c buỞg bndga tîe fỡmd vớgfumd fịe` nbcmgne fc p`ấm ủmd t`uẢm md`ịe` snu 

BdEi?  + ?M@5  + ?@?C   Bd(C@)?  + ?M@6Ei,

tủe iì Bd(C@)? eõ t`ễ tnm trcmd fumd fịe` buỞg  nbcmg. Zé vẢy,  kgb icẮg Bd tnm trcmdfumd fịe` buỞg nbcmg bẮm` `Ʈm trcmd mƼớe. 

Eîe `gĞrcxgt En(C@)?, Ur(C@)? vì On(C@)? ĞƼụe ĞgỎu e`ẳ  oẾmd eîe` e`c cxgt tîe fỡmd vớgmƼớe, 

BC + @?C   B(C@)?.

5.1.1. BuỞg  ̀ nicdamun eỤn KIKV  

KIKV p`ấm ủmd vớg `nicdam ồ m`gỄt Ğỗ enc tẮc mèm buỞg `nicdamun, B + P?    BP?  (P8 Ei, Or).

 Mdcìg rn, eîe `nicdamun ĞƼụe ĞgỎu e`ẳ oẾmd eîe` e`c p`ấm ủmd dgợn `nicdam nxgt vớg kgbicẮg, cxgt, eneocmnt, `yĞrcxgt  eỤn KIKV. BC + ?@P   BP? + @?C,

BEC5  + ?@P  BP? + EC?  + @?C.

Vâm` e`ạt eỤn eîe `nicdamun8 - OaEi? iì `ụp e`ạt eỗmd `õn trị, fc Ğõ tnm tỞt trcmd fumd bög `ợu eƮ. Vrcmd k`g Ğõ eîe

`nicdam eÿm iẮg eỤn KIKV iì `ụp e`ạt gcm vì tnm tỞt trcmd mƼớe. - OaEi? eõ m`gỄt Ğỗ mõmd e`ấy t`ạp vì fề ony `Ʈg. Vrcmd k`g Ğõ, eîe `nicdamun eÿm iẮg eõ

m`gỄt Ğỗ mõmd e`ấy enc. OnEi? eõ m`gỄt Ğỗ mõmd e`ấy rạt enc. - BuỞg k`nm `nicdamun eỤn e`ømd t`ƼỒmd mdẢb mƼớe8 OaEi?.6@?C, BdEi?.:@?C,

EnEi?.:@?C.

- Eîe `nicdamun e`c bìu mdỂm iỢn ĞẴe trƼmd, mdcẮg trừ Oa vì Bd (vé mąmd iƼụmd gcm `õneỤn e`ømd rạt enc, mąmd iƼụmd mdỂm iỢn k`ömd ĞỤ iớm Ğễ o÷ iẮg e`c sỾ oủt aiaetrcm). 

EnEi?  UrEi?  OnEi? 

Bìu dẮe`  Ğể t`ầb  xnm` iî eïy.

* Vâm` e`ạt eỤn OaEi? 

Page 38: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 38/121 

-50-

 Mõ ĞƼụe ĞgỎu e`ẳ m`Ƽ snu, OaC + Ei?  + E              K ><4<04<   OaEi?  + EC.

Oarg eicrun eõ k`ấ mąmd tr÷md `ụp tẮc mèm eạu trøe bẮe` ồ trẮmd t`îg rảm vé iớp vể `õn trịeỤn Oa eÿm t`gẳu aiaetrcm. Oa e`ệ eõ 6 aiaetrcm ồ   iớp vể `õn trị, eõ t`ễ m`Ảm t`èb `ng eẴpaiaetcm eỤn mduyèm tỢ Ei (igèm kẳt e`c m`Ảm) eỤn p`ïm tỢ OaEi?  oèm eẮm` Ğễ vể `õn trị ĞẮt eạutrøe oỎm eỤn k`â `gẳb (quy tảe oît tỢ).

Pumd qunm` bỔg mduyèm tỢ Oa eõ oỞm mduyèm tỢ Ei, `ng mduyèm tỢ Ei tẮc igèm kẳt eỗmd `õntrị, `ng mduyèm tỢ Ei eÿm iẮg tẮc igèm kẳt e`c m`Ảm. 

OaEi?, tổm tẮg fẮmd Ğgba ồ trẮmd t`ân `Ʈg, og p`ïm `Ụy t`ìm` bcmcba ồ >?<<E.

5.:. Eîe `ụp e`ạt qunm trỂmd 

5.:.>. Enmxg ̀ gfrcxgt (En(C@) ?  )

K`g e`c vög sỞmd (EnC) tîe fỡmd vớg mƼớe tẮc mèm En(C@)? dỂg iì vög tög. Zög tög ât tnm trcmd mƼớe8 ồ ?<<E, >igt mƼớe `cì tnm >,><4d En(C@)? tẮc t`ìm` fumd fịe` 

mƼớe vög, Ğỗ tnm eỤn En(C@)? dgấb k`g m`gỄt Ğỗ tąmd. Mẳu tąmd iƼụmd vög vì k`uạy kỷ sẲ ĞƼụe bỗt `uyỎm p`÷ bìu trảmd dỂg iì fumd fịe` vög sợn. Ĝễ yèm vög sợn bỗt t`Ồg dgnm, En(C@)? kẳttỤn xuỞmd t`ìm` k`Ởg m`åc eõ tâm` e`ạt kẳt fâm`. Mẳu trỗm k`Ởg m`åc Ğõ vớg eît t`ac tệ iỄ >/5`ny >/6 vớg bỗt  iƼụmd mƼớe vừn ĞỤ dỂg iì vợn vög. Zợn vög eõ  tâm` e`ạt kẳt fâm` tỞt, ĞƼụe f÷md trcmd xïy fỾmd. ^uî trém` Ğömd eủmd eỤn vợn vög iì fc  p`ấm ủmd dgợn vög vớg EC? trcmdk`ömd k`â.

En(C@)?  + EC?    EnEC5  + @?C

 Mdcìg rn, eÿm eõ tƼƮmd tîe bỗt ât dgợn eît iì cxgt nxgt vớg vög iì onzƮ tẮc enmxgsgigent. Vrcmd t`Ỿe tẳ, mdƼỒg tn sấm xuạt vög  oẾmd eîe` mumd Ğî vög ồ ><<<<E trcmd iÿ Ğủmd vì iÿ

ĞƼụe `cẮt Ğỗmd igèm tỡe.

 

5.:.?. Enmxg eneocmnt (EnEC 5  )

EnEC5  trcmd tỾ m`gèm tổm tẮg fƼớg m`gỎu fẮmd m`Ƽ Ğî  p`ạm, Ğî vög, Ğî spnt, Ğî eầb t`Ắe`...trcmd Ğõ Ğî vög iì fẮmd  p`ố  ogẳm m`ạt. 

EnEC5 kẳt tgm` ồ fẮmd vö Ğịm` `ém`, tnm ât trcmd mƼớe (<,<>6d EnEC5/>igt @?C ồ ?1<E), tnmm`gỎu `Ʈm  trcmd fumd fịe`  e`ủn  M@6Ei, k`g Ğum sög vớg fumd fịe` M@6Ei t`é mõ p`ïm `uỴ`cìm tcìm,

EnEC5 + ?M@6Ei      E t <

 EnEi?  + ?M@5  + EC?  + @?C

Page 39: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 39/121 

-57-

Vrcmd mƼớe eõ e`ủn k`â EC?, EnEC5 tnm tẮc buỞg En(@EC5)? 

EnEC5  + EC?  + @?C   En(@EC5)? 

Ĝïy iì p`ấm ủmd ąm bÿm Ğî vög trcmd t`gèm m`gèm tẮc mèm mƼớe eủmd, từ Ğõ tẮc t`ìm` t`Ắe`m`ŧ trcmd eîe `nmd Ğỗmd fc @EC5

- tgẳp xøe k`ömd k`â8 En(@EC5)?    EnEC5  + EC?  + @?C

- EnEC5  p`ïm `uỴ ồ 7<<<E8

EnEC5       E t <   EnC + EC? 

- K`g Ğum mõmd, EnEC5 tƼƮmd tîe ĞƼụe vớg bỗt sỞ cxgt m`Ƽ UgC?, Ni?C5, MC?, M@5...

EnEC5  + UgC?   EnUgC5  + EC? 

EnEC5  + ?M@5       E t <

  EnEM?  + 5@?C

5.:.5. Enmxg sumjnt (EnUC 6  )

EnUC6 k`nm eõ bìu trảmd, tnm ât trcmd mƼớe (?<?bd EnUC6/><<d @?C ồ >0<E), Ğỗ tnm ât ogẳmĞốg t`ac m`gỄt Ğỗ. 

Vrcmd t`gèm m`gèm, EnUC6 tổm tẮg ồ fẮmd t`Ắe` enc EnUC6.?@?C eõ bìu trảmd `ny xîb `ny

`umd tuỵ  t`uỗe m`Ƽmd tẮp e`ạt e`ủn trcmd Ğõ. V`Ắe` enc eõ eạu trøe iớp mèm tgm`  t`ễ eõ t`ễtîe` t`ìm` iî bểmd, eîe iớp igèm kẳt  vớg m`nu m`Ồ igèm kẳt `gĞrc tẮc mèm dgợn p`ïm tỢ @?C vớgeîe gcm En?+ vì UC6

?-. Fc vẢy, t`Ắe` enc bỎb `Ʈm EnUC6 k`nm.

Vrcmd fumd fịe` eõ (M@6)?UC6, Ğỗ tnm eỤn t`Ắe` enc tąmd fc tẮc buỞg p`ủe, EnUC6  + (M@6)?UC6    (M@6)?[En(UC6)?R.

K`g Ğum mõmd Ğẳm >?1<E, t`Ắe` enc bạt  mƼớe tẮc  t`ìm` t`Ắe` enc mumd EnUC6.<,1@?C(`ny EnUC6.@?C) dỂg iì `abg`gĞrnt. 

EnUC6.?@?C          E <

>?1  EnUC6.<,1@?C + >,1@?C

V`Ắe` enc mumd iì e`ạt oỗt bìu trảmd k`g trỗm vớg mƼớe eõ k`ấ mąmd Ğömd eủmd m`nm` fcquî trém` kẳt tgm` e`am e`øe eỤn m`ợmd vg tgm` t`ễ t`Ắe` enc. Fc vẢy, t`Ắe` enc mumd ĞƼụef÷md Ğễ mẴm tƼụmd, iìb k`uöm, vẢt igỄu xïy fỾmd,  oõ oỗt trcmd y `Ểe... 

K`g mumd Ğẳm ?<<<E, t`Ắe` enc mumd bạt mƼớe `cìm tcìm t`ìm` buỞg k`nb, 

?(EnUC6.<,1@?C)          E <

?<<   ?EnUC6  + @?C

BuỞg k`nm mìy eŧmd tƼƮmd tîe vớg mƼớe tẮc  t`ìm` t`Ắe`  enc m`Ƽmd k`ömd eõ k`ấ mąmdĞömd eủmd. 

ờ 1<<<E, EnUC6 e`uyễm t`ìm` fẮmd k`ömd tnm trcmd mƼớe vì k`ömd tƼƮmd tîe vớg mƼớe,Ğẳm 7:<<E t`é EnUC6  p`ïm `uỴ, 

?EnUC6          E <7:<

  ?EnC + UC?  + C?.5.:.6. Eicrun vög EnCEi ?  

Eicrun vög iì buỞg `Ổm tẮp eỤn nxgt `gpceicrƮ @EiC vì nxgt eic`gĞrge @Ei, iì e`ạt oỗt rảm bìutrảmd, eõ b÷g `ảe. 

VƼƮmd tỾ mƼớe Hnvam, eicrun vög eõ tâm` cxg `cî bẮm` fc tẮc @EiC k`g tîe fỡmd vớg EC? trcmd k`ömd k`â.

?EnCEi?  + EC?  + @?C   EnEC5  + ?@EiC + EnEi? 

Eicrun vög ĞƼụe f÷md iìb e`ạt tgỄt tr÷md,  tầy uẳ, tầy  bìu... ờ  trcmd p`ÿmd t`â md`gỄb,

Page 40: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 40/121 

-6<-

mdƼỒg tn f÷md eicrun vög Ğễ ĞgỎu e`ẳ k`â eic vì cxg oẾmd eîe p`ấm ủmd8 ?EnCEi?  + ?@Ei   EnEi?  + Ei?  + @?C

?EnCEi?       E t <

  ?EnEi?  + C? 

Eicrun vög ĞƼụe ĞgỎu e`ẳ oẾmd eîe` e`c k`â eic Ğg qun `uyỎm p`÷ ĞẴe eỤn En(C@)? trcmdmƼớe ồ 5<<E8

En(C@)?  + Ei?    EnCEi?  + @?C

5.4. MƼớe eủmd 5.4.>. Ĝỗ eủmd eỤn mƼớe 

 MƼớe t`gèm m`gèm t`ƼỒmd e`ủn eîe buỞg tnm eỤn eîe kgb icẮg m`Ƽ En, Bd, Ja... Ĝễ e`ệ iƼụmdbuỞg tnm mìy,  mdƼỒg tn ĞƼn rn  ĞẮg iƼụmd8 Ğỗ eủmd eỤn mƼớe. Ĝỗ eủmd eỤn  mƼớe iì sỞ bgig ĞƼƮmd iƼụmd dnb (bĞid) eỤn eîe kgb icẮg `cî trị ? eõ trcmd >igt mƼớe. 

Eõ ? icẮg Ğỗ eủmd8 - Ĝỗ eủmd tẮb t`Ồg e`ệ iƼụmd buỞg @EC5

- m`Ƽ En(@EC5)?, Bd(@EC5)? ât `Ʈm vì Ğög k`geõ eấ Ja(@EC5)?. Ĝỗ eủmd mìy bạt Ğg k`g Ğum sög mƼớe fc buỞg @EC5

- e`uyễm t`ìm` buỞg eneocmnt k`ömd tnm iảmd xuỞmd t`ìm` eẴm. 

- Ĝỗ eủmd vħm` eợu e`ệ iƼụmd buỞg k`ömd kẳt tỤn k`g Ğum sög, t`ƼỒmd iì eîe buỞg eicrun,sumjnt eỤn enmxg, bndga.

 MƼớe rạt bỎb eõ Ğỗ eủmd 9>,1bĞid/igt,  mƼớe bỎb eõ  fỗ  eủmd k`cấmd >,1 - 6bĞid/igt,mƼớe trumd oém` eõ  Ğỗ eủmd  k`cấmd  6 - 0bĞid/igt, mƼớe eủmd eõ Ğỗ eủmd k`cấmd 0 ->?bĞid/igt, mƼớe rạt eủmd eõ Ğỗ eủmd = >?bĞid/igt. 

 MƼớe t`gèm m`gèm bỎb m`ạt iì mƼớe bƼn vì tuyẳt, `Ấu m`Ƽ k`ömd e`ủn eîe buỞg tnm. 5.4.?. Vîe `Ắg eỤn mƼớe eủmd  

 MƼớe eủmd dïy m`gỎu tîe `Ắg e`c sgm` `cẮt, eömd md`gỄp m`Ƽ iìb bạt tîe fỡmd tầy rỢn eỤn xì p`ÿmd, tẮc kẳt tỤn k`õ tnm vì kẳt tỤn mìy iìb oầm quẤm îc..., oạt iụg vớg eömd md`gỄp m`uỗb... 

B?+  + ?_ECCMn   (_ECC)?B  + ?Mn+ 

 MƼớe eủmd tẮc iớp eẴm trcmd mổg `Ʈg, eîe Ởmd fẫm mƼớe mõmd iìb `nc tỞm mąmd iƼụmd, iìbvỮ mổg `Ʈg, Ởmd fẫm...

5.4.5. Eîe p`ƼƮmd p`îp iìb dgấb Ğỗ eủmd  

Ĝễ dgấb Ğỗ eủmd eỤn mƼớe, mdƼỒg tn tẮc kẳt tỤn BEC5 trcmd mƼớe oẾmd eîe` Ğum mõmd, f÷md`cî e`ạt, trnc Ğốg gcm...

 \`ƼƮmd p`îp m`gỄt8 Ğum sög mƼớe iìb dgấb iƼụmd B(@EC5)? tẮc kẳt tỤn BEC5,

B(@EC5)?       E t <

  BEC5  + EC?  + @?C.

 \`ƼƮmd p`îp `cî `Ểe8 fỾn trèm mduyèm tảe ĞƼn vìc mƼớe eîe gcm EC5?-, C@- Ğễ tẮc EnEC5↕,Bd(C@)?↕ mdƼỒg tn eõ t`ễ f÷md vög tög, xøt, Mn5\C6...

B(@EC5)? + En(C@)?    BEC5↕  + EnEC5  + ?@?C

BdUC6  + En(C@)?    Bd(C@)?  + EnUC6 

BUC6  + Mn?EC5    BEC5  + Mn?UC6 

 \`ƼƮmd p`îp trnc Ğốg gcm8 

\`ƼƮmd p`îp mìy iụg fỡmd k`ấ mąmd eõ t`ễ trnc Ğốg gcm eỤn bỗt sỞ `ụp e`ạt enc p`ïm tỢ t`gèm

Page 41: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 41/121 

-6>-

m`gèm vì m`ïm tẮc dỂg iì gcmgt (entgcmgt, nmgcmgt) m`Ƽ8 entgcmgt _@m, nmgcmgt _–(C@)m vớg _, _– iì dỞe `ợu eƮ. 

Eîe gcmgt sẲ trnc Ğốg eîe dỞe `ợu eƮ eỤn e`ømd vớg eîe gcm trcmd fumd fịe`8 _@?  + En?+    _En + ?@+ 

_–(C@)?  + UC6?   _–UC6  + ?C@- 

K`g mƼớe e`ấy qun eîe `Ắt gcmgt, eîe entgcmgt sẲ dgợ iẮg eîe gcm En?+, Bd?+..., eîe nmgcmgt sẲ

dgợ iẮg eîe gcm EC5?-

, UC6?-

..., C@-

 vì @+

 ĞƼụe sgm` rn trumd `cì vớg m`nu iìb p@ eỤn mƼớe k`ömd Ğốg. Eîe gcmgt ĞƼụe tîg sgm` oẾmd nxgt, kgỎb8 

_En + ?@Ei   _@?  + EnEi? 

_–EC5  + ?MnC@   _–(C@)?  + Mn?EC5 

 MƼớe eủmd 

_@?  _(C@)?

 MƼớe bỎb 

@ém` 5.?8 UƮ Ğổ iìb bỎb mƼớe oẾmd m`Ỿn trnc Ğốg gcm

 Mdcìg rn, mdƼỒg tn eÿm t`ƼỒmd f÷md zacigt  (Mn?Ni?Ug?C0.x@?C) iìb entgcmgt. Gcm Mn+  ồtrcmd bẮmd iƼớg tgm` t`ễ eỤn zacigt eõ k`ấ mąmd fg e`uyễm m`ạt Ğịm`, k`g fỗg mƼớe eủmd quneîe `Ắt zacigt, bỗt sỞ gcm Mn+ Ğg vìc mƼớe m`ƼỒmd e`Ổ e`c eîe gcm En?+, Bd?+ vì Ja?+ eõ trcmd

mƼớe.  Mn?Ni?Ug?C0.x@?C + En(@EC5)?    EnNi?Ug?C0.x@?C + ?Mn@EC5 

Ĝễ tîg sgm` zacigt Ğå sỢ fỡmd, e`ệ eẤm e`c fumd fịe` oåc `cì MnEi Ğg qun zacigt Ğõ, EnNi?Ug?C0.x@?C + ?MnEi  Mn?Ni?Ug?C0.x@?C + EnEi?.

 

 

Page 42: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 42/121 

-6?-

E@ƣƬMD 68 KGB ICẬG M@ÕB GGGN 6.>. ĜẴe Ğgễb e`umd 

 M`õb GGGN dổb eîe mduyèm tỞ8 oc (O), m`öb (Ni), dnig (Dn), gmĞg (Gm) vì tnig (Vi). Oấmd 6.>8 Bỗt sỞ ĞẴe Ğgễb eỤn eîe mduyèm tỞ  m`õb GGGN8

O Ni Dn Gm Vi

UỞ t`ủ tỾ  1 >5 5> 67 0>

Aiaetrcm `cî trị ?s ?p 5s 5p 6s 6p 1s 1p :s :p

Oîm kâm` mduyèm tỢ _ (N<) <,05 >,?: >,?4 >,66 -

Oîm kâm` gcm _ 5+ (N<) <,?< <,14 <,:? <,7? >,<1

 Mąmd iƼụmd gcm `cî G> (aZ) 0,5< 1,71 :,<< 1,<0 :,><

V`ẳ ĞgỄm eỾe e`uầm A< (Z) - ->,:: -<,15 -<,56 +<,4?

 M`õb GGGN eõ eạu `ém` iớp aiaetrcm `cî trị e`umd iì ms?mp>, m`Ƽmd O vì Ni Ğủmd mdny snueîe kgb icẮg kgỎb t`ố (e÷md e`u kỵ) mèm iớp aiaetrcm oèm trcmd tgẳp t`ac iớp aiaetrcm `cî trị iì

 oỎm (? vì 0 aiaetrcm). Eÿm eîe mduyèm tỞ eÿm iẮg Ğủmd snu fåy mduyèm tỞ e`uyễm tgẳp trcmd bỔge`u kỵ mèm iớp aiaetrcm p`ân trcmd sît iớp aiaetrcm `cî trị iẮg iì >0 aiaetrcm. Fc vẢy, tâm` e`ạteîe mduyèm tỞ m`õb GGGN k`ömd ogẳm Ğốg ĞỎu m`Ƽ m`õb GN vì GGN. 

 Mąmd iƼụmd gcm `cî G> eỤn eîe mduyèm tỞ m`õb GGGN ogẳm Ğốg k`ömd ĞỎu8 mąmd iƼụmd gcm`õn G> eỤn oc tƼƮmd ĞỞg iớm, mąmd iƼụmd gcm `õn t`ủ `ng, t`ủ on iớm `Ʈm m`gỎu mợn. ZẢy, mąmdiƼụmd tốmd eỗmd eẤm t`gẳt Ğễ tẮc mèm gcm O5+ iớm `Ʈm rạt m`gỎu sc vớg mąmd iƼụmd bẮmd iƼớgeỤn eîe `ụp e`ạt gcm `cẴe mąmd iƼụmd `yĞrnt `õn gcm Ğõ trcmd fumd fịe`. Fc Ğõ, O rạt k`õ bạt5 aiaetrcm Ğễ tẮc entgcm bì e`Ụ yẳu tẮc `ụp e`ạt eỗmd `cî trị. Vrcmd k`g Ğõ sỾ tẮc t̀ ìm` Ni5+ fề xấy rn `Ʈm fc oîm kâm` mduyèm tỢ tąmd, Ğổmd t`Ồg mąmd iƼụmd `Ğrnt `cî eỤn gcm Ni5+ eŧmdk`î iớm. Fc vẢy, f÷ trcmd e÷md m`õb m`Ƽmd tâm` e`ạt eỤn O k`îe Ni vì eîe mduyèm tỞ eÿm iẮg

trcmd e÷md m`õb8 O iì p`g kgb, Ni iì kgb icẮg, O?C5 vì O(C@)5 eõ tâm` nxgt, Ni(C@)5 iẮg eõtâm` onzƮ. Vừ Ni Ğẳm Dn tâm` kgb icẮg `Ʈg dgấb, từ Dn Ğẳm Gm tâm` kgb icẮg tąmd m`Ƽmd từ Gm Ğẳm Vi

tâm` kgb icẮg iẮg dgấb. Uồ fħ eõ sỾ ogẳm Ğốg k`ömd ĞỎu Ğõ iì fc Dn iì mduyèm tỞ Ğủmd snu eîekgb icẮg e`uyễm tgẳp fåy t`ủ m`ạt mèm e`ịu ấm` `Ƽồmd eỤn sỾ ec f, eÿm Vi Ğủmd snu eîeinmtnmgt mèm e`ịu ấm` `Ƽồmd eỤn sỾ ec j (sỾ ec inmtnmgt). 

Eîe mduyèm tỞ m`õb GGGN eõ sỞ cxg `cî e`Ụ yẳu iì +5, m`Ƽmd từ Ni Ğẳm Vi eÿm eõ sỞ cxg `cî+> (Ğỗ oỎm eỤn sỞ cxg `cî +> tąmd từ Ni Ğẳm Vi) fc mąmd iƼụmd G>  oç `Ʈm m`gỎu sc vớg tốmd G? vì G5. Vi sỞ cxg `õn +> trỗg `Ʈm +5. Ĝög k`g, mdƼỒg  tn dgấg t`âe` ĞgỎu mìy oẾmd tâm` trƮ eỤn eẴpaiaetrcm ms? 

ồ trcmd mduyèm tỢ. M`Ƽmd t`Ỿe rn ồ Ğïy k`ömd p`ấg iì sỾ tąmd tâm` trƮ eỤn eẴpaiaetrcm ms? `cẴe mąmd iƼụmd gcm `õn quî enc eỤn mõ bì iì sỾ dgấb Ğỗ oỎm igèm kẳt fc oîm kâm`eỤn Vi iớm. 

Dn Gm Vi

 Mąmd iƼụmd igèm kẳt trcmd trgeic (kH/bci)  ?>?,1 ?<1,0 >15,>

Vốmd mąmd iƼụmd gcm `õn (G? + G5) (aZ) 1>,< 6:,4 1<,<

Oc k`ömd tẮc mèm entgcm trcmd fumd fịe` mèm t`ẳ ĞgỄm eỾe eỤn mõ k`ömd xîe Ğịm` ĞƼụe. 6.?. VrẮmd t`îg t`gèm m`gèm

Page 43: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 43/121 

-65-

Vrcmd t`gèm m`gèm, O vì Ni iì m`ợmd mduyèm tỞ k`î p`ố ogẳm, ĞẴe ogỄt iì Ni e`gẳb :,:% tốmdsỞ mduyèm tỢ. Eÿm eîe mduyèm tỞ Dn, Gm vì Vi iì m`ợmd mduyèm tỞ `gẳb, ât p`ố ogẳm vì rạt p`ïmtîm.

O eõ m`gỎu trcmd eîe k`cîmd vẢt m`Ƽ ocrne (Mn?O6C4.><@?C), ocrnxgt (?Bd5O0C>1.BdEi?),kaemgt (Mn?O6C4.6@?C), xnxcigm (@5OC5)... Vrcmd Ğõ, ocrne ĞƼụe ogẳt Ğẳm m`gỎu m`ạt. 

\`Ấm iớm Ni trcmd vể Vrîg Ğạt tẢp trumd ồ fẮmd k`cîmd vẢt niubcsgigent m`Ƽ8 cet`ceinzƮ(K ?C.Ni?C5.:UgC?), bgen (K ?C.5Ni?C5.:UgC?), majaigm (Mn?C.K ?C.?Ni?C5.6UgC?), encigmgt

(Ni?C5.?UgC?.?@?C). K`cîmd vẢt qunm trỂmd eỤn Ni iì ocxgt (Ni?C5.x@?C) vì ergcigt(Mn5[NiJ:R).

Eîe mduyèm tỞ Dn, Gm vì Vi t`ƼỒmd iẫm trcmd quẴmd eỤn eîe kgb icẮg k`îe. 6.5. Mduyèm tỞ Oc

Oc iì mduyèm tỞ ĞẤu tgèm eỤn m`õb GGGN vì iì mduyèm tỞ p`g kgb fuy m`ạt eỤn m`õb. Eạu`ém` aiaetrcm eỤn Oc iì >s??s??p> vớg 5 aiaetrcm ồ iớp vể `õn trị eỤn mõ. 

Ĝgễb k`îe ogỄt eỤn Oc vớg eîe mduyèm tỞ trcmd m`õb iì8 -  Oc iì mduyèm tỞ p`g kgb, trcmd k`g Ğõ eîe mduyèm tỞ eÿm iẮg iì kgb icẮg. 

- Oc e`ệ tẮc `ụp e`ạt eỗmd `õn trị, trcmd k`g Ğõ eîe mduyèm tỞ eÿm iẮg vừn tẮc `ụpe`ạt eỗmd `õn trị, vừn tẮc `ụp e`ạt gcm. -  Eỗmd `õn trị iớm m`ạt eỤn oc iì 6, eÿm eîe mduyèm tỞ k`îe iì :. -  Oc tẮc mèm eîe `ụp e`ạt eõ sỾ t`gẳu `ỡt aiaetrcm. 

UỾ k`îe ogỄt trèm iì fc8

-  Kâe` t`Ƽớe mduyèm tỢ m`ể. -   Mąmd iƼụmd gcm `õn enc. -  Ĝỗ ïb ĞgỄm t`ạp. 

@ìb iƼụmd eỤn oc trcmd vể trîg Ğạt k`cấmd <,<<>% e`Ụ yẳu mẾb trcmd ocrne vì nxgt ocrge. * ĜgỎu e`ẳ O. 

-  F÷md Bd k`Ợ cxgt eỤn O, O?C5(s)  + 5Bd(s)  ↟ ?O(s)  + 5BdC(s).

-  F÷md @?, Xm k`Ợ oc eicrun,

?OEi5(d)+ 5@?(d)           K >?4< ?O(s) + :@Ei(d)

?OEi5(d)+ 5Xm(s)           E <

7<< ?O(d)  + 5XmEi?(s).

-  \`ïm `Ụy O?@: tn eŧmd ĞƼụe O 

O?@:(d)          K >>4<

?O(s) + 5@?(d).* Vâm` e`ạt vẢt iò eỤn Oc 

-  BẴe f÷ iì p`g kgb, m`Ƽmd O rạt eủmd vớg m`gỄt Ğỗ mõmd e`ấy ?61<K vì m`gỄt Ğỗsög 574<K.

-  Ĝỗ fẫm ĞgỄm vì fẫm m`gỄt kçb. -  Oc eõ `ng fẮmd t`÷ `ém`, iì oc vö Ğịm` `ém` vì oc tgm` t`ễ. -  Oc tổm tẮg e`Ụ yẳu vớg `ng Ğổmd vị oỎm iì  O><

1 (~?<%) vì  O>>

1 (~0<%).

* Vâm` e`ạt `õn `Ểe eỤn Oc 

Page 44: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 44/121 

-66-

Oc k`ömd p`ấm ủmd vớg `Ấu `ẳt eîe tîe m`ïm `õn `Ểe ồ m`gỄt Ğỗ t`ƼỒmd. Mõ e`ệ p`ấm ủmdvớg tîe m`ïm cxg `õn bẮm` m`Ƽ jic vì nxgt mgtrge ồ m`gỄt Ğỗ t`ƼỒmd. Vuy m`gèm, oc kẳt `ụp vớgkgb icẮg ồ m`gỄt Ğỗ rạt enc tẮc mèm eîe ocrun, `ụp e`ạt mìy rạt eủmd vì eõ m`gỄt Ğỗ mõmd e`ấyrạt enc. Bỗt sỞ p`ấm ủmd eỤn oc8 

6O(s) + 5C?(d)           K ><<< ?O?C5(d) 

?O(s) + M?(d)           K ><<< ?OM

?O(s) + 5P?(d)     

<enct 

?OP5(d) O(s)  + 5@?UC6 ↟ ?@5OC5 + 5UC? 

?O(s)  + :MnC@ ↟ ?Mn5OC5  + 5@?(d) 

O(s)  + Er (s)     <enct   ErO

?O(s)  + 5Bd(s)     <enct   Bd5O?

?O(s) + 5@?C ↟ O?C5(s)  + 5@?(d).

6.5.>. Ocrnm

@ụp e`ạt eỤn oc vớg `yĞrc ĞƼụe dỂg iì ocrnm. Vrcmd t`Ỿe tẳ, k`ömd tổm tẮg eîe oc `yĞrun

m`Ƽ8 O@5, O?@6, O5@1… ĜgỎu mìy ĞƼụe dgấg t`âe` iì trcmd eîe `ụp e`ạt Ğõ O e`Ƽn ĞƼụe oấc`ÿn vỎ sỞ p`Ởg trâ vì trẮmd t`îg ing `õn sp? k`ömd ĞƼụe iìb oỎm t`èb m`Ồ igèm kẳt ό k`ömd Ğịm`e`Ổ m`Ƽ trcmd eîe `ụp e`ạt OJ5, OEi5,… 

UỾ oåc `ÿn vỎ sỞ p`Ởg trâ eõ t`ễ ĞẮt ĞƼụe k`g eîe p`ïm tỢ oc `yĞrun Ğå kễ trèm kẳt `ụp iẮgvớg m`nu t`ìm` m`ợmd p`ïm tỢ O?@:, O6@><, O1@7, O:@><… E`c Ğẳm mny, mdƼỒg tn Ğå tốmd `ụpĞƼụe k`cấmd 51 ocrnm. Vrcmd Ğõ, ocrnm ĞƮm dgấm m`ạt iì O?@: vì ocrnm enc m`ạt iì O?<@?:.

 Mõg e`umd, eîe ocrnm mìy eõ t`ìm` p`Ấm Om@m+6 vì Om@m+:. V`ìm` p`Ấm, eạu tẮc vì tâm` e`ạteỤn eîe ocrnm k`îe m`gỎu vớg t`ìm` p`Ấm, eạu tẮc vì tâm` e`ạt eỤn eîe `yĞrceneocm. Mduyèmm`ïm eỤn sỾ k`îe m`nu iì ồ e`Ổ O iì mduyèm tỞ t`gẳu aiaetrcm (5 aiaetrcm `õn trị, 6 cogtnm `õntrị) eÿm E iì mduyèm tỞ ĞỤ aiaetrcm (6 aiaetrcm `õn trị, 6 cogtnm `õn trị).

Pçt eạu tẮc eỤn ocrnm ĞƮm dgấm m`ạt O?@:.Fc t`gẳu aiaetrcm ồ mduyèm tỢ O bì k`ömd tổm tẮg p`ïm tỢ O@ 5. Vuy m`gèm, k`g `ém` t`ìm`

 p`ïm tỢ O?@: t`é tốmd sỞ aiaetrcm trcmd p`ïm tỢ mìy iì >?, md`ħn iì k`ömd ĞỤ Ğễ tẮc igèm kẳteỗmd `õn trị oém` t`ƼỒmd bỔg igèm kẳt ĞƼụe tẮc mèm từ `ng aiaetrcm. M`Ƽ vẢy, O?@: eŧmd iì `ụpe`ạt t`gẳu aiaetrcm. V`Ảt vẢy, vớg eạu `ém` aiaetrcm eỤn mduyèm tỢ O8 

 M`Ƽ vẢy, ồ trẮmd t`îg kâe` t`âe`, vớg 5 aiaetrcm Ğỗe t`ïm mduyèm tỢ O eõ t`ễ tẮc on igèm kẳtO ―  @ vớg on mduyèm tỢ @. Vuy vẢy, iớp vể aiaetrcm eỤn mduyèm tỢ O e`ệ bớg : aiaetrcm, e`ƼnĞỤ oît tỢ. Fc Ğõ, p`ïm tỢ O@5 k`ömd oỎm. 

Ĝễ ĞẮt ĞƼụe iớp vể oît tỢ eỤn k`â trƮ, `ng m`õb O@ 5 kẳt `ụp t`ìm` p`ïm tỢ O?@:. M`ợmd

md`gèm eủu oẾmd eîe  p`ƼƮmd p`îp vẢt iò `gỄm ĞẮg k`îe m`nu Ğå xîe Ğịm` ĞƼụe eạu tẮc eỤn p`ïm tỢ O?@:. Vrcmd Ğõ, bỔg mduyèm tỢ O ing `õn sp5 (dổb `ng tủ fgỄm iỄe` O@6 mỞg vớg m`nuqun bỗt eẮm` e`umd e`ủn `ng mduyèm tỢ @) tẮc mèm oỞm igèm kẳt O ―  @ ’ĞẤu bøt‒ mẾb trcmdbỗt bẴt p`ẵmd. @ng mduyèm tỢ @ eÿm iẮg tỂ t`ìm` eîe igèm kẳt ’eẤu mỞg‒ vớg `ng mduyèm tỢ O vìmẾb trèm bẴt p`ẵmd vuömd dõe vớg bẴt p`ẵmd e`ủn eîe mduyèm tỢ kgn. Igèm kẳt dgợn eîemduyèm tỢ @ ồ `ng ĞẤu bøt vớg mduyèm tỢ O iì igèm kẳt `ng aiaetrcm oém` t`ƼỒmd, ĞƼụe tẮc mèmdgợn eîe cogtnm ing `õn sp5 eỤn O, trèm bỔg cogtnm eõ bỗt aiaetrcm Ğỗe t`ïm vớg cogtnm >s eỤnmduyèm tỢ @ eŧmd eõ bỗt aiaetrcm Ğỗe t`ïm. Eÿm igèm kẳt dgợn bỔg mduyèm tỢ @ eỤn eẤu mỞgvớg `ng mduyèm tỢ O, igèm kẳt O ―  @ ―  O iì kgễu igèm kẳt ĞẴe ogỄt.  Md`ħn iì ồ Ğïy eõ `ng igèm kẳt

Page 45: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 45/121 

-61-

m`Ƽmd e`ệ eõ bỗt eẴp aiaetrcm. V`ac p`ƼƮmd p`îp BC t`ừn m`Ảm igèm kẳt kgễu 5 tïb ―   ?aiaetrcm iì igèm kẳt ĞẴe ogỄt . Vrcmd p`ïm tỢ O?@: eõ `ng igèm kẳt ĞẴe ogỄt kgễu mìy. BỔg igèm kẳtĞƼụe `ém` t`ìm` oồg sỾ xam p`Ụ eỤn `ng cogtnm ing `õn sp5 ồ `ng mduyèm tỢ O (trcmd Ğõ, dổbbỗt cogtnm ing `õn e`ủn > aiaetrcm Ğỗe t`ïm vì > cogtnm ing `õn k`ömd e`ủn aiaetrcm) vớg cogtnm>s eỤn mduyèm tỢ @ eẤu mỞg e`ủn > aiaetrcm Ğỗe t`ïm. UỾ tố `ụp eîe cogtnm Ğõ tẮc mèm oncogtnm p`ïm tỢ BC)8 igèm kẳt, p`ấm igèm kẳt vì k`ömd igèm kẳt 

EẴp aiaetrcm e`umd eỤn igèm kẳt O ―  @ ―  O mẾb trèm BC igèm kẳt, tủe iì mąmd iƼụmd eỤn `Ễdgấb, `Ễ ĞƼụe oỎm `õn vì igèm kẳt ĞƼụe tẮc t`ìm`. 

@ém` 6.>8 Eạu tẮc eỤn p`ïm tỢ E ? @ :

EẴp aiaetrcm eỤn igèm kẳt ĞƼụe ĞgỎm vìc BC igèm kẳt.Igèm kẳt 5 tïb O ―  @  ―  O eŧmd eõ p`ố ogẳm trcmd eîe Ocrnm k`îe, e`ẵmd `Ắm m`Ƽ trcmd

O6@>< eõ 6 igèm kẳt 5 tïb. Vrcmd eîe ocrnm oẢe enc eÿm eõ m`ợmd igèm kẳt m`gỎu tïb `Ʈm mợndgợn eîe mduyèm tỢ O vớg m`nu.* \`ƼƮmd p`îp ĞgỎu e`ẳ Ğgocrnm vì eîe ocrnm enc `Ʈm 

?MnO@6  + G?     

<t 

  O?@: + ?MnG + @? 6OEi5  + 5IgNi@6     

<t    ?O?@?  + 5NiEi5  + 5IgEi + 6@? 

Bd5O?  + @5\C6  ↟ @Ổm `ụp eîe ocrnm     <t    O?@: 

><6?

>

4575:?

:??

?

5 @ E  @ E  @  O @ E 

 @  O @                

  .

* Vâm` e`ạt vẢt iò eỤn bỗt sỞ ocrnm 

Page 46: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 46/121 

-6:-

ờ ĞgỎu kgỄm t`ƼỒmd, O?@: vì O6@>< iì e`ạt k`â, O1@7, O1@>> vì O:@>< iì e`ạt iểmd, eÿm eîe ocrnm k`îe iì e`ạt rảm. Vâm` e`ạt vẢt iò eỤn eîe ocrnm ogẳm Ğốg ĞỎu ĞẴm t`ac k`Ởg iƼụmd p`ïmtỢ (oấmd 6.?). Vạt eấ eîe ocrnm ĞỎu eõ b÷g k`õ e`ịu vì rạt Ğỗe, e`ømd dïy m`ủe ĞẤu vì mömbỢn. 

Oấmd 6.?8 Vâm` e`ạt vẢt iò eỤn eîe ocrnm 

* Vâm` e`ạt `õn `Ểe eỤn eîe ocrnm 

Eîe ocrnm iì `ụp e`ạt kçb oỎm vì `cẮt Ğỗmd vỎ bẴt `õn `Ểe. K`g Ğum mõmd, e`ømd p`ïm`Ụy t`ìm` mduyèm tỞ; ờ m`gỄt Ğỗ t`ạp `Ʈm, > ocrnm eõ t`ễ p`ïm `Ụy tẮc t`ìm` ocrnm k`îe. Vạt

eấ eîe ocrnm tgẳp xøe vớg k`ömd k`â ĞỎu eõ t`ễ oỞe e`îy, tuy m`gèm tỞe Ğỗ p`ấm ủmd eỤn ocrnmmìy k`îe ocrnm k`îe rạt m`gỎu. \`ấm ủmd e`îy Ğõ p`ît m`gỄt m`gỎu. Zớg cxg8  O?@: + 5C? ↟ O?C5 + 5@?C, @c 2 -?<>:kH.

Zì m`ợmd sấm p`ầb ĞƼụe tẮc mèm eõ k`Ởg iƼụmd oç e`c mèm ocrnm ĞƼụe f÷md iìb m`gèmigỄu tèm iỢn. Ocrnm tƼƮmd tîe bẮm` vớg eîe `nicdam t`ny t`ẳ fẤm `gfrc. 

O?@: + Ei? ↟ O?@1Ei + @Ei

K`g fƼ eic, `gfrc eõ t`ễ oị t`ny t`ẳ `cìm tcìm8 O?@: + :Ei? ↟ ?OEi5 +:@Ei

Vạt eấ eîe ocrnm ĞỎu oị mƼớe vì fumd fịe` kgỎb p`ïm `Ụy t`ìm` nxgt ocrge `ny buỞg ocrnt

vì `gfrc. Kçb oỎm m`ạt ĞỞg vớg mƼớe vì fgocrnm8O?@: + :@?C ↟ ?@5OC5 + :@? 

O?@: + ?KC@ +?@?C ↟ ?KOC?  + :@?.

Knig batnocrnt

Fgocrnm eÿm eõ t`ễ tƼƮmd tîe vớg m`gỎu `ụp e`ạt m`Ƽ `gfrun kgb icẮg kgỎb, eneocmbcmcxgt, nbcmgne… 

O?@: kẳt `ụp vớg Mn@ trcmd fumd fịe` ata tẮc t`ìm` mntrg`gfrcocrnt MnO@ 6, iì e`ạt rảmfẮmd tgm` t`ễ, k`ömd ony `Ʈg vì oỎm trcmd k`ömd k`â.

Zớg M@5, fgocrnm tẮc mèm `ụp e`ạt fẮmd tgm` t`ễ bìu trảmd eõ t`ìm` p`Ấm O?@

:.?M@

5.

Fumd fịe` eỤn `ụp e`ạt mìy trcmd nbcmgne iểmd fẫm ĞgỄm mèm eõ iẻ `ụp e`ạt eõ eömd t`ủe p`ïmtỢ iì [@?O(M@5)R

+[O@6R-. K`g Ğum mõmd Ğẳm ?<<cE, `ụp e`ạt mìy ogẳm t`ìm` ocrnzci O5 M5@:.

 Ocrnzci  iì e`ạt iểmd k`ömd bìu sög ồ 11cE, eõ k`Ởg iƼụmd p`ïm tỢ vì eạu tẮc dgỞmd oamzam fcĞõ eõ tâm` e`ạt iò `õn dgỞmd oamzam vì ĞƼụe dỂg iì oamzam vö eƮ. Vrcmd p`ïm tỢ ocrnzci eõm`ợmd igèm kẳt ό ĞƼụe `ém` t`ìm` mèm m`Ồ eẴp aiaetrcm eỤn M vì cogtnm ?p trỞmd eỤn O.

 M`ợmd igèm kẳt ό Ğõ k`ömd Ğịm` e`Ổ trcmd vÿmd : eẮm` eỤn p`ïm tỢ. UỾ eõ bẴt igèm kẳt ό dgấgt`âe` sỾ røt mdảm Ğỗ fìg eỤn igèm kẳt O ―  M eÿm >,66Nc sc vớg Ğỗ fìg eỤn igèm kẳt O ―  M oém`t`ƼỒmd iì >,16Nc. E`âm` m`Ồ igèm kẳt ό Ğõ bì ocrnzci oỎm ĞỞg vớg m`gỄt, k`ömd p`ïm `Ụy k`gĞum mõmd Ğẳm 1<<cE. Ocrnzci eŧmd e`c m`ợmd fẫm xuạt tƼƮmd tỾ fẫm xuạt eỤn oamzam.

Ocrnm

 M`gỄt Ğỗ

mõmde`ấy, cE

 M`gỄt Ğỗsög, cE Ocrnm

 M`gỄt Ğỗ

mõmde`ấy, cE

 M`gỄt Ğỗ 

sög, cE

O?@: (Ğgocrnm) O6@><(tatrnocrnm)

O1@7 (pamtnocrnm)

->:1,1

->?<

-6:,:

-7?,1

>0

60

O1@>> (pamtnocrnm >>)

O:@>< (`axnocrnm)

O><@>6 (Ğaenmocrnm) 

->?5

-:1

77,4

:5

-

?>5

Page 47: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 47/121 

-64-

Vuy m`gèm, igèm kẳt O ―  M trcmd ocrnzci iì igèm kẳt eõ eỾe k`îe vớg igèm kẳt E ―  E k`ömd eõeỾe trcmd oamzam e`c mèm ocrnzci `cẮt Ğỗmd `Ʈm oamzam. Ocrnzci vì eîe fẫm xuạt eỤn mõ eõ òmd`ħn qunm trỂmd k`ömd m`ợmd vỎ bẴt iò t`uyẳt bì eấ vỎ bẴt t`Ỿe tgềm mợn. M`ợmd fẫm xuạteỤn ocrnzci eŧmd eõ t`ễ iìb m`gèm igỄu e`c tèm iỢn.

UỾ dgỞmd m`nu eỤn ocrnzci vì eîe fẫm xuạt eỤn mõ vớg oamzam vì fẫm xuạt eỤn oamzam iìkẳt quấ eỤn sỾ tƼƮmd ĞƼƮmd vỎ tốmd sỞ aiaetrcm dgợn ? mduyèm tỢ O vì M vớg ? mduyèm tỢ Ebỗt aiaetrcm; mduyèm tỢ O kçb mduyèm tỢ E bỗt aiaetrcm m`Ƽmd mduyèm tỢ M `Ʈm mduyèm tỢ E

bỗt aiaetrcm. UỾ dgỞmd m`nu Ğõ eÿm t`ễ `gỄm dgợn bỗt sỞ `ụp e`ạt k`îe mợn eỤn O vì M vớg`ụp e`ạt eỤn E. @5 M ―  OM5 dgỞmd vớg @5E ―  E@5 

(ocrnznm) (atnm)

@? M 2 O@? dgỞmd vớg @?E 2 E@? 

(ocrnzam) (atgiam)

@M ≮ O@ dgỞmd vớg @E ≮ E@

(ocrnzgm) (nxatgiam) 

IẤm ĞẤu tgèm `Ổm `ụp ocrnm ĞgỎu e`ẳ ĞƼụe k`g e`c bndga fgocrun (BdO?) tîe fỡmd vớg nxgteic`gfrge. Zâ fỡ8 tatrnocrnm ĞƼụe tẮc mèm t`ac p`ấm ủmd

:BdO? + >?@Ei ↟ @? + O6@>< + :BdEi? + 0O

 Mdìy mny Ğễ ĞgỎu e`ẳ ocrnm mdƼỒg tn từ Ğg từ e`ạt ĞẤu iì fgocrnm. Fgocrnm ĞƼụe ĞgỎu e`ẳ oẾmd tƼƮmd tîe eỤn mntrg `gfrcocrnt vớg oc trgjicrun8

5MnO@6 + 6OJ5 ↟ 5MnOJ6 + ?O?@:.

Bỗt sỞ ocrnm eõ t`ễ ĞgỎu e`ẳ oẾmd m`ợmd p`ƼƮmd p`îp rgèmd. Zâ fỡ8 eõ t`ễ ĞgỎu e`ẳ O7@>1  oẾmd eîe` Ğum mõmd O1@>> k`g eõ bẴt urctrupgm rảm; O><@>:  oẾmd eîe` p`õmd ĞgỄm ab qun `Ổm`ụp O1@7 vì @?; O?<@>:  oẾmd eîe` e`c fÿmd ĞgỄm bỗt e`gỎu >4<<Z p`õmd qun `Ổm `ụp O><@6 vì @?… 

6.5.?. Cxg t ocrge (O ? C 5  )

Cxgt ocrge iì cxgt qunm trỂmd m`ạt eỤn oc. Mõ eõ ? fẮmd8 fẮmd t`Ụy tgm` vì fẮmd tgm` t`ễ. Cxgt ocrge t`Ụy tgm` ồ fẮmd k`Ởg rảm k`ömd eõ bìu vì fÿm. K`g Ğum mõmd, mõ trồ mèm bỎb rổg tẮct`ìm` k`Ởg m`ớt, eõ t`ễ kçc sụg ĞƼụe vì `õn iểmd ồ m`gỄt Ğỗ k`cấmd :<<<E.

FẮmd t`Ụy tgm` ĞƼụe eạu tẮc mèm oồg eîe m`õb OC5 mỞg vớg m`nu qun m`ợmd mduyèm tỢ Ce`umd vì sảp xẳp bỗt eîe` `Ổm Ğỗm8

FẮmd t`Ụy tgm` rạt k`õ snmd fẮmd tgm` t`ễ.FẮmd tgm` t`ễ eõ kgẳm trøe `cìm tcìm k`îe, dổb m`ợmd m`õb tủ fgỄm iỄe` OC6 mỞg vớg m`nu

qun m`ợmd mduyèm tỢ C e`umd, eủ trcmd 6 mduyèm tỢ C eõ bỗt C e`umd ? tủ fgỄm vì 5 C, bỔgC e`umd e`c 5 tủ fgỄm. 

Cxgt ocrge mõmd e`ấy ồ 61<cE vì sög ồ ??1<cE.

K`g mumd mõmd, t`nm k`ömd t`ễ k`Ợ fễ fìmd cxgt ocrge t`ìm` oc.ờ ><1<cE oc cxgt tƼƮmdtîe vớg oc tẮc mèm cxgt t`ạp eõ eömd t`ủe (OC)m. kgẳm trøe eỤn cxgt Ğõ ồ trẮmd t`îg rảm e`Ƽn xîeĞịm` ĞƼụe eõ iẲ trcmd Ğõ eõ igèm kẳt O ―  O vì O ―  C ―  O. ờ m`gỄt Ğỗ >5<< ―  >1<<cE mõ ony`Ʈg tẮc mèm m`ợmd p`ïm tỢ O?C?. Cxgt ocrge `øt ầb bẮm` vì tnm trcmd mƼớe tẮc t`ìm` ngxt

 ocrge8

O?C5 + 5@?C ↟ ?@5OC5.

Page 48: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 48/121 

-60-

 Mèm dỂg iì nm`gfrgt ocrge. ^uî trém` tnm mìy p`ît rn m`gỎu m`gỄt8 mẳu Ğố bỗt iøe ><<d cxgt ocrge vìc >?1d mƼớe t`é mƼớe sög ièm. ờ trẮmd t`îg mõmd e`ấy, cxgt ocrge eõ t`ễ `ÿn tnm m`gỎucxgt kgb icẮg tẮc t`ìm` ocrnt.

EnC + O?C5 ↟ EnO?C6.

Oồg vẢy mdƼỒg tn f÷md cxgt ocrge Ğễ e`ẳ t`Ụy tgm` vì bam Ğổ sảt. Vrcmd t`ìm` p`Ấm eỤn icẮgt`Ụy tgm` \grae oỎm m`gỄt vì oỎm `õn `Ểe eõ Ğẳm >?% O ?C5. BẴt k`îe cxgt ocrge tîe fỡmd vớgO6C>< k`c Ğum mõmd t`ac p`ấm ủmd8 ?O?C5 + \6C>< ↟ 6\OC6. 

@ụp e`ạt \OC6  trƼớe Ğïy ĞƼụe ecg iì buỞg ocryi batnp`ctp`nt (OC)\C5  m`Ƽmd mdìyk`ömd p`ît `gỄm ĞƼụe sỾ tổm tẮg eỤn dỞe OC+ Ğõ vớg `ụp e`ạt ĞƼụe ecg iì bỗt cxgt `Ổm `ụp eỤneîe mduyèm tỞ k`ömd ―  kgb icẮg vớg eömd t`ủe iì OC6\ `ny O\C6. Cxgt ocrge fẮmd t`Ụy tgm` eõt`ễ ĞƼụe ĞgỎu e`ẳ m`gỄt p`ïm nxgt ocrge.6.5.5. Nx gt ocr ge (@ 5 OC 5  )

Nxgt ocrge, `ny Ğømd `Ʈm iì nxgt crt`cocrge, iì e`ạt ồ fẮmd tgm` t`ễ, trcmd suỞt vì eõ bìu trảmd.Vgm` t`ễ ĞƼụe eạu tẮc mèm oồg eîe iớp scmd scmd vớg m`nu. BỔg iớp onc dổb m`ợmd p`ïm tỢ@5OC5 igèm kẳt vớg m`nu oẾmd igèm kẳt `gfrc (@ém` 6.?). Vrcmd eîe iớp, k`cấmd eîe` O ―  C iì>,54N< vì C  ―  C iì ?,4N<. Iớp mìy igèm kẳt vớg iớp kgn oẾmd iỾe Znm fa Znm, k`cấmd eîe`

dgợn eîe iớp iì 5.>0N<

. Oồg vẢy, nxgt ocrge eõ `ém` vấy m`ể sỒ vìc t`ạy m`Ồm. Nxgt ocrge tnm vừn p`ấg ồ trcmd mƼớe. ^uî trém` tnm Ğõ t`u m`gỄt m`gỎu e`c mèm Ğỗ tnm eỤnnxgt ocrge bẮm` t`ac m`gỄt Ğỗ8 > iât mƼớe ồ <<E `ÿn tnm >,71d vì ồ ><<<E `ÿn tnm ?7<d nxgt

 ocrge. Fc vẢy, nxgt ocrge rạt fễ kẳt tgm` ồ trcmd mƼớe. Oấm t`ïm nxgt ocrge k`ömd ony `Ʈg m`Ƽmdk`g Ğum mõmd e÷md vớg `Ʈg mƼớe, mõ ony `Ʈg e÷md vớg `Ʈg mƼớe.

K`g Ğum mõmd, crt`cogrge bạt mƼớe fẤm ồ ><<<E ogẳm t`ìm` nxgt batnocrge @OC? vì ồ m`gỄtĞỗ enc `Ʈm mợn ogẳm t`ìm` O?C58

Ĝum mõmd  Ğum mõmd 

@5OC5     @OC?     O?C5

mƼớe mƼớe

Page 49: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 49/121 

-67-

Zì quî trém` xấy rn mdƼụe iẮg k`g e`c O?C5 kẳt `ụp vớg mƼớe. V÷y t`ac ĞgỎu kgỄm eỤn p`ấm ủmd, nxgt batnocrge eõ t`ễ tổm tẮg ồ > trcmd 5 fẮmd t`÷ `ém`.

Bỗt trcmd eîe fẮmd Ğõ iì @OC? fẮmd tì p`ƼƮmd dổb m`ợmd ĞƮm vị kgẳm trøe vÿmd igèm kẳt vớgm`nu oẾmd igèm kẳt `gfrc8

@ém` 6.?8 Eạu tẮc eỤn p`ïm tỢ @ 5 OC5

Vuy eömd t`ủe iì @5OC5  m`Ƽmd nxgt crt`cocrge iì nxgt > mạe vì rạt yẳu, yẳu `Ʈm nxgteneocmge8

@5OC5 + @?C ↟ [O(C@)6R- + @+, k 2><-7 

ờ Ğïy nxgtocrge k`ömd p`ïm iy prctcm m`Ƽ bỗt sỞ nxgt k`îe bì kẳt `ụp vớg C@ - eỤn mƼớedgấg p`õmd prctcm eỤn mƼớe, md`ħn iì mduyèm tỢ O eÿm eõ bỗt cogtnm trỞmd Ğå m`Ảm eẴp

aiaetrcm tỾ fc eỤn gcm C@-. IỾe nxgt tąmd ièm bẮm` k`g e`c t`èb vìc fumd fịe` m`ợmd `ụpe`ạt `ợu eƮ e`ủn m`gỎu m`õb `gfrcxyi. Vrcmd p`ïm tâm` `õn `Ểe mdƼỒg tn e`c t`èb drgxarcivìc fumd fịe` nxgtocrge r÷g e`uầm Ğỗ nxgt Ğõ oẾmd onzƮ bẮm` vớg e`ạt e`ệ t`ị iì

 p`amcip`tniagm. IỾe nxgt sồ fħ tąmd ièm iì fc dgợn nxgtocrge vì drgxarci Ğå tẮc t`ìm` bỗt p`ủee`ạt eõ k`ấ mąmd p`ïm iy bẮm`. 

K`g trumd `ÿn fumd fịe` nxgtocrge trcmd mƼớe oẾmd onzƮ, t÷y t`ac oấm e`ạt eỤn entgcm trcmd onzƮ Ğõ bì t`u ĞƼụe eîe kgễu buỞg ocrnt k`îe m`nu8 En(@?OC5)?, NdOC?, Mn?O6C4… Zâ fỡ8 

6@5OC5 + ?MnC@ ↟ Mn?O6C4 + 4@?C

BuỞg crt`cocrnt ĞƼụe tẮc mèm k`g mõmd e`ấy nxgtocrge vớg mntrg eneocmnt8

?@?OC5 + 5Mn?EC5 ↟ ?MnOC5 + 5@?C + 5EC?

Vrcmd fumd fịe`, buỞg crt`cocrnt k`ömd t`ễ ĞƼụe tẮc mèm vé oị t`Ụy p`ïm `cìm tcìm, buỞgmìy oị t`Ụy p`ïm bẮm` `Ʈm batn vì tatrnocrnt. 

Nxgtocrge p`ấm ủmd vớg rƼụu, vâ fỡ m`Ƽ rƼụu batyige, rƼụu atyige. K`g eõ bẴt nxgt sumjurgeĞẴe tẮc mèm asta8

@5OC5 + 5E@5C@ ↟ O(CE@5)5 + 5@?C(trgbaty ocrnt)

Page 50: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 50/121 

-1<-

Vrgbaty ocrnt iì e`ạt iểmd k`ömd bìu vì fễ ony `Ʈg. K`g ĞƼụe ĞỞt e`îy, asta Ğõ e`c mdỂmiỢn bìu iỡe ĞẢb; trcmd `õn `Ểe p`ïm tâe` mdƼỒg tn fỾn vìc tâm` e`ạt mìy Ğễ m`Ảm ogẳt nxgtocrgevì buỞg ocrnt.

Eŧmd m`Ƽ cxgtocrge, nxgtocrge ĞƼụe f÷md Ğễ e`ẳ t`Ụy tgm` vì bam Ğổ sảt. Mõ eÿm ĞƼụe iìbf÷md iìb t`uỞe sît tr÷md trcmd y `Ểe.

Vrcmd t`gèm m`gèm, nxgtocrge tổm tẮg fƼớg fẮmd k`cîmd vẢt xnxcigb. Mdcìg rn mõ eÿm eõtrcmd mƼớe mõmd ồ v÷md møg iỢn vì bỗt vìg ât trcmd bỗt vìg quấ eïy. Nxgtocrge eõ t`ễ ĞƼụek`ng t`îe trỾe tgẳp từ t`gèm m`gèm `cẴe eõ t`ễ ĞgỎu e`ẳ từ ocrnt oẾmd eîe` e`c tîe fỡmd vớgnxgeic`gfrge8

 Mn?O6C4 + ?@Ei + 1 @?C ↟ 6@5OC5 + ?MnEi.

* Ocrnt  

Ocrnt iì buỞg eỤn nxgtocrge. E`ệ ocrnt kgb icẮg kgỎb bớg tnm trcmd mƼớe eÿm eîe ocrnt k`îeĞỎu k`õ tnm. M`gỎu ocrnt tổm tẮg trcmd t`gèm m`gèm vì t`ƼỒmd ồ fẮmd `gfrnt. 

 M`ợmd ocrnt k`nm ĞƼụe tẮc mèm k`g mõmd e`ấy nxgtocrge vớg cxgt kgb icẮg, eÿm ocrnt `gfrntĞƼụe tẮc mèm k`g kẳt tgm` từ fumd fịe` mƼớe. 

Ocrnt eõ t`ìm` p`Ấm vì kgẳm trøe k`îe m`nu, vỎ Ğgễb mìy nxgtocrge dgỞmd vớg nxgt sgigxge.Eömd t`ủe eỤn m`gỎu ocrnt vâ fỡ  m`Ƽ Mn?O6C4.><@?C, KO1C0.6@?C, En?O:C>>.4@?C iì `Ấum`Ƽ k`ömd ủmd vớg nxgt mìc eấ. Eîe nmgcm trcmd m`ợmd buỞg ocrnt iì m`ợmd ocigba bẮe`t`ẵmd `cẴe bẮe` vÿmd ĞƼụe eạu tẮc mèm m`ợmd m`õb OC5 `cẴe OC6  igèm kẳt vớg m`nu qunm`ợmd mduyèm tỢ C e`umd `ny oồg m`ợmd m`õb OC5 igèm kẳt vớg m`õb OC6 qun m`ợmd mduyèmtỢ C e`umd. 

Zâ fỡ eîe nmgcm eõ kgẳm trøe bẮe` vÿmd trcmd K 5O5C: vì bẮe` t`ẵmd trcmd EnO?C6 ĞỎueạu tẮc mèm oồg eîe m`õb OC5 igèm kẳt vớg m`nu qun mduyèm tỢ C e`umd. 

Vrcmd eîe nmgcm eỤn KO1C0.6@?C, bỗt m`õb OC6  igèm kẳt vớg 6 m`õb OC5  trcmd nmgcmeỤn En?O:C>>. 4@?C, 6 m`õb OC6  igèm kẳt vớg ? m`õb OC5 vì trcmd nmgcm eỤn Mn?O6C4.><

@?C, ? m`õb OC6 igèm kẳt vớg ? m`õb OC5. ĜƼớg Ğïy iì eạu tẮc eỤn ? nmgcm quam t`uỗe8 nmgcm[O1C:(C@)6R-  trcmd K[O1C:(C@)6R.?@?C `ny K O1C0.6@?C vì nmgcm [O6C1(C@)6R

?-  trcmd Mn?[O6C1(C@)6R.0@?C `ny Mn?O6C4.><@?C (@ém` 6.5).

@ém` 6.58 Eạu tẮc eỤn gcm [O6C1(C@)6 R?-

 

Page 51: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 51/121 

-1>-

Ocr nt tîe fỡmd vớg @?C? eŧmd m`Ƽ nxgtocrge tîe fỡmd vớg Mn?C? ĞỎu e`c `gfrnt pacxgocrnteõ t`ìm` p`Ấm MnOC5.6@?C. E`ạt mìy k`g tnm trcmd mƼớe dgấg p`õmd @?C? mèm t`ƼỒmd ĞƼụef÷md iìb e`ạt tầy trảmd trcmd oỗt dgẴt.

Vrcmd eîe buỞg ocrnt, qunm trỂmd `Ʈm `ẳt vớg t`Ỿe tẳ iì ocrnt (mntrgtatrnocrnt). * Ocrne.

(Mn?O6C4.><@?C ) iì e`ạt fẮmd tgm` t`ễ. Vgm` t`ễ ocrne t`uỗe `Ễ tì p`ƼƮmd, trcmd suỞt vì

k`ömd eõ bìu. K`g Ğễ trcmd k`ömd k`â k`ö e`ømd oị vỡm rn vì ồ trèm oỎ bẴt vé oị bạt oớtmƼớe kẳt tgm`. Ocrne ât tnm trcmd mƼớe iẮm` m`Ƽmd tnm m`gỎu trcmd mƼớe mõmd mèm rạt fễ kẳttgm` iẮg từ fumd fịe`. K`g tnm trcmd mƼớe ocrne oị t`Ụy p`ïm8

 Mn?O6C4 + 4@?C ↟ 6@5OC5 + ?MnC@

 Mèm fumd fịe` eỤn ocrne eõ p`ấm ủmd kàb bẮe` eõ t`ễ ĞƼụe e`uầm Ğỗ ĞƼụe nxgt eic`gfrgevớg e`ạt e`ệ t`ị iì batyi fn enb. Oồg vẢy trcmd `õn `Ểe p`ïm tâe` mdƼỒg tn t`ƼỒmd f÷md ocrnetgm` k`gẳt Ğễ iìb e`ạt ĞẤu trcmd k`g e`uầm Ğỗ nxgt vì Ğễ p`n m`ợmd fumd fịe` ĞỄb. Fumd fịe`

 ocrne eõ k`ấ mąmd `ạp t`ỡ k`î bẮm` k`â EC? (> p`ïm tỢ EC?/> p`ïm tỢ ocrne) vì k`g Ğum mõmdk`â EC? iẮg ĞƼụe dgấg p`õmd.

K`g Ğum mõmd, trƼớe tgèm ocrne mõmd e`ấy trcmd mƼớe kẳt tgm` Ğẳm 51< ―  6<<cE bạt mƼớe

 ogẳm t`ìm` buỞg k`nm vì Ğẳm 46>cE buỞg k`nm mõmd e`ấy ogẳm t`ìm` bỗt k`Ởg eõ fẮmd t`Ụytgm`. DgỞmd m`Ƽ nxgtocrge, ocrne k`nm mõmd e`ấy eõ k`ấ mąmd `ÿn tnm cxgt eỤn eîe kgb icẮg tẮct`ìm` buỞg ocrnt ồ fẮmd t`Ụy tgm` vì t`ƼỒmd eõ fẮmd t`Ụy tgm` vì t`ƼỒmd eõ bìu ĞẴe trƼmd. 

Zâ fỡ8

 Mn?O6C4 + EcC ↟ ?MnOC?.Ec(OC?)? Bìu xnm` e`ìb

5Mn?O6C4 + Er ?C5 ↟ :MnOC?.?Er(OC?)5

Bìu iỡe 

Vrcmd `õn `Ểe p`ïm tâe`, Ğög k`g mdƼỒg tn fỾn vìc m`ợmd bìu sảe ĞẴe trƼmd Ğõ Ğễ m`Ảm rn

bỗt sỞ kgb icẮg m`Ƽ Er, Ec, Mg, Eu… m`Ồ eõ k`ấ mąmd `ÿn tnm cxgt eỤn kgb icẮg, ocrne ĞƼụef÷md Ğễ e`ẳ t`Ụy tgm` qunmd `Ểe, bam Ğổ sủ vì Ğổ sảt vì f÷md Ğễ Ğîm` sẮe` kgb icẮg trƼớe k`g`ìm. Zé eõ eömd fỡmd mìy, ocrne ĞƼụe dỂg iì `ìm t`a. Bỗt iƼụmd iớm ocrne eÿm ĞƼụe f÷md ĞễĞgỎu e`ẳ oỗt dgẴt. 6.5.6. Oc tr g`nicdam (OP 5 8 OJ 5 ; OEi 5 ; OOr 5 ; OG 5  )

Oc tẮc `ụp e`ạt trg`nicdamun vớg tạt eấ eîe `nicdam eõ eömd t`ủe fẮmd OP5.

 ĜgỎu e`ẳ8

Page 52: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 52/121 

-1?-

* Vâm` e`ạt vẢt iò8 

OJ5 vì OEi5 iì e`ạt k`â, OOr5 iì e`ạt iểmd fề ony `Ʈg OG5 iì e`ạt rảm.  M`gỄt Ğỗ mõmd e`ấy vì m`gỄt Ğỗ sög eỤn eîe oc trg`nicdamun tąmd fẤm t`ac ĞgỄm tâe` `Ắt

m`ïm eỤn eîe `nicdam

* Eạu trøe8 

Pçt p`ïm tỢ OJ5, O ing `õn sp? tẮc mèm on cogtnm ing `õn `Ƽớmd vỎ on Ğệm` eỤn bỗt tnb dgîeĞỎu. BỔg cogtnm ing `õn e`ủn bỗt aiaetrcm Ğỗe t`ïm vì sẲ tẮc mèm on igèm kẳt ζ vớg on cogtnm ?peỤn on mduyèm tỢ J (@ém` n) (p`ïm tỢ OJ5 Ğổmd p`ẵmd, O ồ trỂmd tïb vì on mduyèm tỢ J ồĞệm`). DỞe igèm kẳt <>?< JOJ   vì Ğỗ fìg eỤn igèm kẳt O ―  J 2 >,?7N<.

(n) (o) (e)

@ém` 6.68 Eạu tẮc eỤn p`ïm tỢ OJ 5Bỗt cogtnm trỞmd eÿm iẮg ồ O, vuömd dõe eîe cogtnm ing `õn, tẮc igèm kẳt ό - e`c m`Ảm vớg

bỗt cogtnm ?p k`îe eõ eẴp aiaetrcm tỾ fc eỤn bỗt trcmd on mduyèm tỢ J (@ém` o). VẮc mèm `Ễigèm kẳt ό k`ömd Ğịm` e`Ổ, mõ iìb oỎm t`èb e`c trẮmd t`îg ing `õn sp? eỤn O (@ém` e). M`Ƽ vẢy,fc eõ oîm kâm` mduyèm tỢ m`ể vì eõ mąmd iƼụmd gcm `õn iớm mèm O k`ömd t`ễ m`ƼỒmd aiaetrcme`c eîe `nicdam Ğễ tẮc mèm `ụp e`ạt gcm bì e`ệ ĞƼn aiaetrcm rn f÷md e`umd vớg eîe `nicdamtẮc mèm eîe `ụp e`ạt eỗmd `õn trị. 

ờ ĞgỎu kgỄm oém` t`ƼỒmd, oc trgjicrun iì bỗt e`ạt k`â k`ömd bìu vì oỞe k`õg bẮm` trcmdk`ömd k`â. Mõ eõ b÷g xỞe k`õ t`ồ, `õn rảm ồ ->?0cE vì sög ồ -><><E. K`g tgẳp xøe vớg iƼụmdiớm mƼớe, Oc trgjicrun oị p`ïm `Ụy tẮc t`ìm` nxgtocrge vì nxgt tatrnjicocrge8

OJ5  + 5@?C ↟ @5OC5  + 5@J

OJ5  + @J ↟ @OJ6 

Nxgt Vatrnjicrcocrge, e`ệ tổm tẮg trcmd fumd fịe`, iì nxgt rạt bẮm`, bẮm` `Ʈm @?UC6  vì@MC5. BuỞg BOJ6  oỎm `Ʈm nxgt vì Ğổmd `ém` vớg BEiC6 (B iì kgb icẮg kgỎb). K`g tƼƮmd tîevớg bỗt ât mƼớe, oc trgjicrun kẳt `ụp vớg mƼớe tẮc t`ìm` ? `gfrnt OJ5.@?C vì OJ5.?@?C mõmd

J

J

<

J

J J

O>?<<

Page 53: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 53/121 

-15-

e`ấy ồ m`gỄt Ğỗ ><,>0<E vì :,5:<E. ờ trẮmd t`îg rảm eấ ? `gfrnt mìy k`ömd gcm `õn m`Ƽmd ồtrẮmd t`îg mõmd e`ấy e`ømd gcm `õn bỗt p`Ấm8 

?(OJ5.@?C) ↟ [OJ5@5CR+  + [OJ5C@R- 

OJ5.?@?C ↟ @5C+  + [OJ5C@R- 

 Mdcìg mƼớe, oc trgjicrun eõ k`ấ mąmd kẳt `ụp fễ fìmd vớg m`gỎu e`ạt k`îe m`nu m`Ƽ gcm J-, M@5, ata, rƼụu, nbgb v.v… tẮc t`ìm` m`ợmd sấm p`ầb kẳt `ụp, trcmd Ğõ O ồ trẮmd t`îg ing `õnsp5

. Uồ fħ m`Ƽ vẢy iì fc `Ễ aiaetrcm ό k`ömd Ğịm` e`Ổ trcmd p`ïm tỢ OJ 5 kçb oỎm. Fc Ğõ, k`gtƼƮmd tîe vớg bỗt onzƮ iawgs t`é mõ oị p`î vỮ. 

OJ5 + 8J-  ↟  OJ6-

OJ5  + M@5  ↟ J5O↜M@5

Eõ t`ễ mõg OJ5 iì bỗt trcmd m`ợmd e`ạt eõ k`ấ mąmd kẳt `ụp bẮm` m`ạt. Zé eõ t`ễ kẳt `ụp

vớg m`gỎu `ụp e`ạt `ợu eƮ, oc trgjicrun t`ƼỒmd ĞƼụe f÷md iìb e`ạt xøe tîe e`c bỗt sỞ p`ấmủmd `ợu eƮ. 

6.6. M`öb

6.6.>. Vâm` e`ạt iò `Ểe eỤn m`öb 

Ni kgb icẮg kẳt tgm` trcmd `Ễ iẢp p`ƼƮmd tïb fgỄm, iì kgb icẮg bìu trảmd oẮe, k`g Ğễ trcmdk`ömd k`â eõ bìu xîb fc oỎ bẴt oị p`Ụ iớp bìmd cxgt bểmd, fìy k`cấmd >.>< -1 bb (ồ ĞgỎukgỄm t`ƼỒmd). 

Ni mõmd e`ấy ồ m`gỄt Ğỗ tƼƮmd ĞỞg t`ạp (:1<<E) vì sög ồ m`gỄt Ğỗ enc (?6:4<E).

Ni iểmd eõ Ğỗ m`ớt enc, Ğỗ m`ớt dgấb k`g eõ t`èb iƼụmd m`ể Bd `ny Eu, mèm trcmd `ụpkgb Ğøe eỤn Ni iuöm eõ Eu. ờ m`gỄt Ğỗ t`ƼỒmd, Ni tgm` k`gẳt k`î bỎb, fề fît bểmd vì fề kçcsụg. Iî m`öb bểmd ĞƼụe f÷md iìb tỡ ĞgỄm, ồ ><< ->1<<E Ni tƼƮmd ĞỞg fẻc eõ t`ễ fît t`ìm` iî  bểmd eõ Ğỗ fìy <,<<1bb m`Ƽmd Ğẳm k`cấmd :<<<E Ni trồ mèm fÿm, fề md`gỎm t`ìm` oỗt. 

Ni eõ Ğỗ fẫm ĞgỄm, fẫm m`gỄt enc. Ĝỗ fẫm m`gỄt eỤn Ni enc dạp 5 iẤm eỤn Ja mèm Ni ĞƼụef÷md Ğễ e`ẳ tẮc bîy trnc Ğốg m`gỄt vì iìb fỡmd eỡ m`ì oẳp. Ni iẮg eõ Ğỗ fẫm ĞgỄm oẾmd  <,: iẤmĞỗ fẫm ĞgỄm eỤn Eu m`Ƽmd iẮg m`ặ dạp 5 iẤm eỤn Eu mèm ĞƼụe f÷md iìb fïy fẫm ĞgỄm t`ny e`cEu.

Page 54: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 54/121

Page 55: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 55/121 

-11-

E@5ECC@, @5\C6. M`öb e`ệ tnm fề fìmd trcmd fumd fịe` @Ei vì fumd fịe` @?UC6, m`ạt iìk`g Ğum mõmd. 

?Ni + :@5C+  + :@?C ↟  ?[Ni(@?C):R

5+  + 5@? 

- Ni `Ấu m`Ƽ k`ömd tîe fỡmd vớg fumd fịe` @MC5 rạt icåmd m`Ƽmd vớg mổmd Ğỗ trumd oém`t`é Ni iẮg fề tnm. Vrcmd fumd fịe` @MC5 ĞẴe mduỗg, Ni oị t`ỡ Ğỗmd `cî, md`ħn iì snu k`g Ğå tgẳpxøe vớg nxgt @MC5 ĞẴe t`é Ni sẲ k`ömd tnm trcmd fumd fịe` icåmd @Ei vì @?UC6.

* Vrcmd bög trƼỒmd kgỎb, t`ẳ ĞgỄm eỾe eỤn Ni k`î t`ạp8 NiC?-(i)  + ?@?C + 5a-  ↟  Ni(s)  + 6C@-, A< 2 - ?,51Z

fc vẢy, Ni tnm fề fìmd trcmd fumd fịe` kgỎb bẮm` m`Ƽ KC@, MnC@ 

?Ni + :C@-  + :@?C 2 ?[Ni(C@):R5-  + 5@? 

fumd fịe` M@5 eŧmd ąm bÿm Ni k`î bẮm`. 6.6.5. ĜgỎu e`ẳ m`öb 

6.6.5.>. \`ƼƮmd p`îp k`Ợ buỞg m`öb 

EuỞg t`ẳ kỴ PGP, Ni ĞƼụe sấm xuạt vớg quy bö eömd md`gỄp. MdƼỒg tn ĞgỎu e`ẳ Ni oẾmd eîe`f÷md kgb icẮg kgỎb k`Ợ buỞg NiEi5  k`nm `cẴe buỞg MnNiEi6  (mntrg tatrneicrcniubgmnt) ồtrẮmd t`îg mõmd e`ấy8 

5Mn + NiEi5  ↟  Ni + 5MnEi

5Mn + MnNiEi6  ↟  Ni + 6MnEi

Fc vẢy, dgî t`ìm` eỤn Ni enc Ğẳm bủe Ni e`ệ ĞƼụe f÷md iìb Ğổ trnmd sủe. 

6.6.5.?. \`ƼƮmd p`îp ĞgỄm p`ïm 

 M`ợmd mąb 0< eỤn t`ẳ kỴ PGP, Ni bớg ĞƼụe sấm xuạt oẾmd p`ƼƮmd p`îp ĞgỄm p`ïm `Ổm `ụpmõmd e`ấy eỤn Ni?C5 vì Mn5[NiJ:R, từ Ğõ Ni ĞƼụe sỢ fỡmd rỗmd råg trcmd t`Ỿe tẳ. 

 Mduyèm igỄu Ğễ sấm xuạt m`öb iì quẴmd ocxgt (Ni?C5.x@?C) vì ergcigt eÿm m`gỎu tẮp e`ạtm`Ƽ Ja?C5, UgC?, EnC mèm eẤm p`ấg tgm` e`ẳ mduyèm igỄu onm ĞẤu, oẾmd eîe` Ğum quẴmd md`gỎmm`ể vớg fumd fịe` MnC@ 6<% ồ >1<<E fƼớg îp suạt 1-:ntb, m`öb cxgt sẲ tnm trcmd fumd fịe`kgỎb. 

Ni?C5.x@?C + ?MnC@ ↟  ?MnNiC?  + (x+>)@?C

`cẴe Ni?C5  + ?C@- + 5@?C ↟ ?[Ni(C@)6R- 

Ja?C5 k`ömd p`ấm ủmd, UgC? kẳt tỤn fƼớg fẮmd p`ủe mntrg m`öb sgigent. IỂe iạy fumd fịe`vì p`n icåmd oẾmd mƼớe, Ni(C@)5 sẲ tîe` rn, snu Ğõ mumd kẳt tỤn ồ >?<<->6<<<E trcmd iÿ qunysẲ ĞƼụe Ni?C5 tgm` k`gẳt 

[Ni(C@)6R-

    Ni(C@)5  + C@-

 Ni(C@)5      

<t    Ni?C5  + @?C

Fc Ni?C5  eõ m`gỄt Ğỗ mõmd e`ấy enc (?<4?<E) mèm e`ạt ĞgỄm p`ïm iì `Ổm `ụp Ni?C5 (><%)vì ergcigt (7<%) Ğễ `Ắ m`gỄt Ğỗ mõmd e`ấy eÿm k`cấmd 71<<E.

Fc ergcigt t`gèm m`gèm k`î `gẳb mèm mõ ĞƼụe tốmd `ụp oẾmd eîe` `cì tnm Ni(C@) 5  vì Mn?EC5 trcmd fumd fịe` @J8 

?Ni(C@)5  + 5 Mn?EC5  + >?@J ↟  ? Mn5[NiJ:R + 5EC?  + 7@?C

Page 56: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 56/121 

-1:-

^uî trém` ĞgỄm p`ïm ĞƼụe t`Ỿe `gỄm ồ 71<<E, ĞgỄm îp k`cấmd 1Z, eƼỒmd Ğỗ fÿmd ĞgỄmk`cấmd >6<<<<N. V`gẳt oị ĞgỄm p`ïm iì bỗt t`÷md vể sảt oèm trcmd iõt dẮe` e`ịu mõmd, trèm iớpmìy eõ oỂe bỗt iớp t`nm f÷md iìb eỾe ïb, eỾe fƼƮmd iì m`ợmd t`ểg t`nm eảb vìc t`÷md ĞgỄm

 p`ïm. OỎ bẴt e`ạt iểmd trcmd iÿ ĞƼụe p`Ụ bỗt iớp rảm e`ạt ĞgỄm ig Ğễ e`c k`Ởg mõmd e`ấy k`ểg oị mduỗg. 

EƮ e`ẳ eỤn quî trém` ĞgỄm p`ïm Ni?C5 trcmd Mn5[NiJ:R e`Ƽn xîe Ğịm` rñ rìmd, e`ệ ĞƼụe dgấgt`âe` rẾmd ergcigt iì `Ổm `ụp NiJ5 vì 5MnJ, k`g ĞgỄm p`ïm e`ệ MnJ oị ĞgỄm p`ïm e`c Mn vì J?.

 Mn k`Ợ NiJ5 tẮc MnJ vì Ni, eÿm J? Ğầy cxg trcmd Ni?C5 tẮc t`ìm` NiJ5. M`Ồ vẢy bì mổmd Ğỗergcigt trcmd t`÷md ĞgỄm p`ïm `Ấu m`Ƽ k`ömd Ğốg. V`u ĞƼụe Ni ồ eỾe ïb, tẢp trumd ồ Ğîy t`÷md ồ fẮmd iểmd. K`â C?  ony ièm ồ eỾe fƼƮmd, tîe fỡmd vớg t`nm ồ eỾe Ğõ tẮc k`â EC, EC? iìb e`ceỾe oị ąm bÿm, vé vẢy trcmd quî trém` ĞgỄm p`ïm p`ấg `Ắ t`ạp fẤm eỾe fƼƮmd xuỞmd. 

^uî trém` ĞgỄm p`ïm ĞƼụe tgẳm `ìm` igèm tỡe, eủ snu 6 dgỒ e`c t`èb Ni?C5 vì bỗt ât ergcigt o÷ e`c iƼụmd oị `nc, snu vìg mdìy t`îc Ni iểmd rn ồ eỢn fƼớg eỤn t`÷md. 

@ém` 6.18 UƮ Ğổ t`gẳt oị ĞgỄm  p`ïm ĞgỎu e`ẳ m`öb 

Ni t`u ĞƼụe eõ Ğỗ tgm` k`gẳt k`cấmd 77,6 - 77,0%.

6.6.6. Eîe `ụp e`ạt eỤn m`öb 

6.6.6.>. M`öb cxgt Ni ?C5 

Ni?C5 tổm tẮg ồ m`gỎu fẮmd t`÷ `ém` k`îe m`nu, eõ eạu trøe tgm` t`ễ k`îe m`nu p`ỡ t`uỗe vìcĞgỎu kgỄm ĞgỎu e`ẳ, trcmd Ğõ oỎm m`ạt iì fẮmd ξ ―  Ni?C5 vì ε ―  Ni?C5.

* FẮmd ξ ―  Ni ? C 5 8  ĞƼụe tẮc t`ìm` oẾmd eîe` mumd Ni(C@)5 `cẴe buỞg m`öb eỤn nxgt fề ony`Ʈg Ğẳm ><<<<E. ξ ―  Ni?C5 k`ömd m`ợmd k`ömd tnm trcmd mƼớe bì eÿm k`ömd tnm trcmd nxgt. FẮmd ξ ―  Ni?C5 iì e`ạt rảm tgm` t`ễ `ém` bẴt t`cg. Vrcmd bẮmd tgm` t`ễ bỔg mduyèm tỢ Ni

ĞƼụe onc qunm` oồg : mduyèm tỢ C vì bỔg mduyèm tỢ C ĞƼụe onc qunm` oồg 6 mduyèm tỢ Ni.K`cấmd eîe` dgợn ? mduyèm tỢ Ni iì >,5:N< dgợn Ni vì C iì >,77N<.

FẮmd ξ ―  Ni?C5 eõ F 2 5,77d/eb5. Vrcmd t`gèm m`gèm t`ƼỒmd dẴp ồ fẮmd k`cîmd vẢt eõ tèmiì ecrumĞub e`ủn 7<% Ni?C5, t`ƼỒmd e`ủn tẮp e`ạt mèm eõ bìu. Ĝî snp`gn iì ecrumĞub tgm`k`gẳt e`ủn Ja?+, Z6+; Ğî rutgm (`ổmd mdỂe) bìu Ğể iì ecrumĞub e`ủn vẳt Er5+.

Page 57: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 57/121 

-14-

EcrumĞub t`gèm m`gèm eõ m`gỄt Ğỗ mõmd e`ấy enc (?<4?<E), sög ồ ~51<<<E vì rạt eủmd mèmĞƼụe f÷md iìb Ğî bìg vì oỗt bìg Ğîm` sẮe` oỎ bẴt kgb icẮg, iìb bẴt kâm` Ğổmd `ổ, iìb trỡequny trcmd bỗt sỞ bîy bõe. 

Ecr umĞub rạt trƮ vỎ bẴt `cî `Ểe, k`ömd tnm trcmd mƼớe, trcmd nxgt, trcmd kgỎb. K`g mumdĞẳm ><<<<E, ξ ―  Ni?C5  p`ấm ủmd bẮm` vớg `gĞrcxgt, eneocmnt, `gĞrcsumjnt, Ğgsumjnt... eỤn eîekgb icẮg kgỎb ồ trẮmd t`îg mõmd e`ấy. 

Ni?C5  + ?MnC@    <t    ?MnNiC?  + @?C

Ni?C5  + Mn?EC5     <t    ?MnNiC?  + EC? 

Ni?C5  + 5K ?U?C4     <t    Ni?(UC6)5  + 5K ?UC6 

* FẮmd ε ―  Ni ? C 5 8  iì m`ợmd tgm` t`ễ iẢp p`ƼƮmd k`ömd bìu, k`ömd tổm tẮg trcmd t`gèm m`gèm. ε ―  Ni?C5 ĞƼụe tẮc mèm k`g mumd Ni(C@)5 ồ 11<<E m`Ƽmd ồ k`cấmd ><<<<E e`uyễm t`ìm` fẮmd- Ni?C5.

FẮmd ε ―  Ni?C5 eõ F 2 5,6 d/eb5, eõ k`ấ mąmd `øt ầb bẮm` vì `cẮt Ğỗmd vỎ bẴt `cî `Ểe. * Vrcmd eömd md`gỄp, Ni?C5 ĞƼụe ĞgỎu e`ẳ oẾmd eîe` mumd Ni(C@)5 ồ >?<<->6<<<E.

?Ni(C@)5     

<t    Ni

?C

5  + 5@

?C

6.6.6.?. M`öb `gĞrcxgt Ni(C@)5 

Ni(C@)5 ĞƼụe tẮc mèm k`g e`c `gĞrcxgt kgb icẮg kgỎb tîe fỡmd vớg buỞg m`öb, Ğõ iì kẳt tỤnkac bìu trảmd, k`ömd tnm trcmd mƼớe. Kẳt tỤn mìy e`ủn m`gỎu mƼớe ủmd vớg t`ìm` p`ẤmNi(C@)5.m@?C `cẴe Ni?C5.m@?C vì k`ömd eõ eạu trøe tgm` t`ễ. Ĝễ iïu, kẳt tỤn mìy bạt mƼớefẤm vì k`g sạy k`ö rổg mumd Ğẳm bạt mƼớe `cìm tcìm t`é ogẳm t`ìm` cxgt. 

 M`Ƽ vẢy, kẳt tỤn kac eỤn m`öb `gĞrcxgt iì `gĞrnt eỤn cxgt eõ t`ìm` p`Ấm ogẳm Ğốg từNi?C5.m@?C (m=5) qun Ni?C5.5@?C (Ni(C@)5) Ğẳm Ni?C5.@?C (tủe iì NiCC@) Ğẳm Ni?C5. Vuym`gèm, Ğễ t`uẢm tgỄm mdƼỒg tn t`ƼỒmd vgẳt t`ìm` p`Ấm kẳt tỤn kac iì Ni(C@)5.

Ni(C@)5 tgm` t`ễ ĞƼụe tẮc từ k`â EC? tîe fỡmd vớg fumd fịe` MnNiC?, tgm` t`ễ mìy tổm tẮgtrcmd t`gèm m`gèm ồ fẮmd k`cîmd vẢt `gĞrndgigt (`ny dgpxgt). @gĞrndgigt dổb m`ợmd tgm` t`ễ ĞƮmtì vì eõ eạu trøe iớp (`ém` vẲ). BỔg iớp dổb ? bẴt p`ẵmd e`ủn eîe m`õb C@ vì m`ợmdmduyèm tỢ Ni mẾb dgợn ? bẴt p`ẵmd Ğõ. BỔg mduyèm tỢ Ni eõ : m`õb C@ onc qunm`. 

FẮmd `gĞrndgigt eõ F 2 ?,6? d/eb5, oỎm ồ m`gỄt Ğỗ fƼớg >1<<E.

Ni(C@)5 iì e`ạt iƼỮmd tâm`, tnm trcmd fumd fịe` nxgt vì fumd fịe` kgỎb8 Ni(C@)5  + 5@5C

+  ↟  [Ni(@?C):R5+ 

Ni(C@)5  + C@-  + ?@?C ↟  [Ni(C@)6(@?C)?R- 

BuỞg m`öb eỤn Ğn sỞ nxgt bẮm` ĞỎu fề tnm trcmd mƼớe, m`Ƽmd oị t`uỴ p`ïm bẮm` mèm fumdfịe` eõ bög trƼỒmd nxgt, eÿm buỞg eỤn eîe nxgt yẳu m`Ƽ Ni?U5 t`Ỿe tẳ oị t`uỴ p`ïm `cìm tcìm. K`g e`c fumd fịe` buỞg m`öb tîe fỡmd vớg fumd fịe` kgỎb Ğụe xab iì quî trém` t`ny t`ẳ

eîe p`ïm tỢ @?C trcmd gcm [Ni(@?C):R5+  oẾmd eîe m`õb C@-8

[Ni(@?C):R5+  + C@-  ↟  [Ni(C@)(@?C)1R

?+  + @?C,

[Ni(C@)(@?C)1R?+  + ?C@-  ↟  [Ni(C@)5(@?C)5R

<  + ?@?C,

mẳu kgỎb fƼ sẲ tẮc eîe gcm [Ni(C@)6(@?C)?R-, [Ni(C@)1(@?C)R?-, [Ni(C@):R

5-, eîe gcm mìy dỂge`umd iì gcm `gĞrcxgniubgmnt. K`g iìb ony `Ʈg fumd fịe` mntrg `gĞrcxgniubgmnt t`u ĞƼụe buỞg

Page 58: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 58/121 

-10-

k`nm ogễu fgềm oẾmd eömd t`ủe MnNiC? vì ecg m`Ƽ iì buỞg eỤn nxgt batn-niubgmge @NiC? `nyNiC(C@). Zé tâm` nxgt eỤn Ni(C@)5 rạt yẳu mèm buỞg niubgmnt oị t`uỴ p`ïm bẮm` trcmd fumdfịe` ĞẢb ĞẴe vì oị t`uỴ p`ïm `cìm tcìm trcmd fumd fịe` icåmd e`c kẳt tỤn Ni(C@)5 vì bögtrƼỒmd kgỎb. 

K`g p`n icåmd fumd fịe` niubgmnt `cẴe sỡe k`â EC? vìc Ğõ sẲ t`u ĞƼụe Ni(C@)5 kẳt tỤn. Vrcmd p`ÿmd t`â md`gỄb, ĞgỎu e`ẳ Ni(C@)5  oẾmd eîe` e`c buỞg m`öb tîe fỡmd vớg eîe e`ạt

m`Ƽ MnC@, KC@, M@5, Mn?EC5, MnE@5ECC...

Ni5+  + 5C@-  ↟  Ni(C@)5 

6.6.6.5. M`öb `gĞr un (Ni@ 5 )m 

 M`öb `gĞrun iì `ụp e`ạt pcigba (Ni@5)m, iì e`ạt rảm vö Ğịm` `ém`, bìu trảmd, k`ömd ony `Ʈg, oị p`ïm `uỴ ồ m`gỄt Ğỗ trèm ><1<E t`ìm` mduyèm tỞ. 

(Ni@5)m iì `ụp e`ạt t`gẳu aiaetrcm. Mõ eõ eạu trøe iớp. BỔg mduyèm tỢ Ni eõ : mduyèm tỢ @ onc qunm` t`ac kgễu oît fgỄm. @ng mduyèm tỢ Ni oèm eẮm` igèm kẳt vớg m`nu qun mduyèm tỢ @ oẾmd igèm kẳt on tïb8 Ni-@-Ni. (Ni@5)m iì `ụp e`ạt rạt m`Ắy vớg cxg vì mƼớe m`Ƽ fề oỞe e`îytrcmd k`ömd k`â. K`g tnm trcmd fumd fịe` ata, mõ fề fìmd kẳt `ụp vớg `gĞrun eỤn kgb icẮg kgỎbtẮc rn `gĞrc niubgmnt. 

mMn@ + (Ni@5)m  ↟  mMn[Ni@6R?Mn@ + Mn[Ni@6R ↟  Mn5[Ni@:R

Eîe sấm p`ầb mìy ĞỎu iì e`ạt rảm bìu trảmd, fề oị mƼớe p`ïm `uỴ, ĞỎu eõ tâm` k`Ợ bẮm`,ĞƼụe f÷md m`gỎu trcmd quî trém` tốmd `ụp `ợu eƮ vì vö eƮ. 

ờ m`gỄt Ğỗ t`ạp, (Ni@5)m fề kẳt `ụp vớg m`ợmd e`ạt e`c m`Ƽ M@5, BM@?, B? M@, B5 M (Biì kgb icẮg kgỎb), M(E@5)5.

(Ni@5)m  + mM@5  ↟  [email protected]@5 

(Ni@5)m ĞƼụe ĞgỎu e`ẳ oẾmd tƼƮmd tîe eỤn NiEi5 vớg fumd fịe` Ig[Ni@6R trcmd ata8

NiEi5  + 5Ig[Ni@6R ↟  6Ni@5  + 5IgEimNi@5  ↟  (Ni@5)m 

6.6.6.6. BuỞg m`öb (Ni 5+ )

n. NiEi 5 

NiEi5 k`nm iì `ụp e`ạt bìu trảmd, ồ fẮmd tgm` t`ễ iỡe p`ƼƮmd, t`ƼỒmd mdấ bìu vìmd m`Ắt vée`ủn tẮp e`ạt JaEi5. V`ąmd `cn ồ >05<E, mõmd e`ấy ồ >7?,:<E.

ờ trẮmd t`îg rảm NiEi5 eõ eạu trøe gcm, ồ trẮmd t`îg k`â vì trẮmd t`îg tnm trcmd fumd bög `ợueƮ p`ïm tỢ ồ fẮmd Ğgba Ni?Ei:.

Ĝgba Ni?Ei:  p`ïm ig `cìm tcìm t`ìm` p`ïm tỢ ĞƮm ồ 0<<<E.

NiEi5 rảm fẫm ĞgỄm tỞt `Ʈm ồ trẮmd t`îg mõmd e`ấy vé ồ trẮmd t`îg rảm eõ eạu tẮc gcm eÿm k `gmõmd e`ấy e`uyễm sẮmd `ụp e`ạt p`ïm tỢ. 

Page 59: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 59/121 

-17-

NiEi5 k`nm `øt ầb bẮm` mèm oỞe k`õg trcmd k`ömd k`â ầb fc `gỄm tƼụmd t`uỴ p`ïm dgấg p`õmd `gĞrceicrun. 

NiEi5  + ?@?C ↟  Ni(C@)?Ei + ?@Ei 

Fc vẢy, NiEi5 eẤm ĞƼụe oấc quấm trcmd iỂ kâm. NiEi5  fề tnm trcmd mƼớe vì trcmd m`gỎu fumd bög `ợu eƮ. ^uî trém` tnm trcmd mƼớe tcấ

m`gỎu m`gỄt. Fumd fịe` buỞg m`öb eõ p`ấm ủmd nxgt vé oị t`uỴ p`ïm, m`ợmd mạe t`uỴ p`ïm eỤn

gcm Ni

5+

 ồ trcmd mƼớe ĞƼụe ecg m`Ƽ iì sỾ p`ïm ig prctcm eỤn @?C ồ trcmd gcm p`ủe nqun[Ni(@?C):R5+  ↟  [Ni(@?C)1C@R?+  + @+  eõ K 2 >,>?.><-1 

K`g Ğum mõmd `ny trcmd fumd fịe` icåmd, p`ấm ủmd t`uỴ p`ïm xấy rn `cìm tcìm. NiEi5  + 5@?C ↟  Ni(C@)5  + 5@Ei

o. M`öb sumjnt vì p`àm m`öb

Ni?(UC6)5 k`nm iì e`ạt oỗt bìu trảmd, oị p`ïm `uỴ ồ m`gỄt Ğỗ trèm 44<<E, kẳt tgm` ồ fẮmd `gĞrntNi?(UC6)5.>0@?C.

Ni?(UC6)5.>0@?C iì m`ợmd tgm` t`ễ ĞƮm tì (`ém` kgb), trcmd suỞt, fề tnm trcmd mƼớe, ât tnmtrcmd rƼụu. Fumd fịe` Ni?(UC6)5 eõ p`ấm ủmd nxgt fc oị t`uỴ p`ïm bỗt p`Ấm. K`g mumd mõmd

tgm` t`ễ, buỞg p`ổmd tc ogẳm t`ìm` k`Ởg xỞp fc bạt fẤm mƼớe kẳt tgm`, Ğẳm 56<<

E bạt mƼớe`cìm tcìm t`ìm` buỞg k`nm, ồ 17<<E t`é oảt ĞẤu p`ïm `uỴ, p`ïm `uỴ bẮm` ồ :6<<E vì Ğẳm40<<E t`é p`ïm `uỴ `cìm tcìm t`ìm` Ni?C5.

?Ni?(UC6)5     <t    ?Ni?C5  + :UC? + 5C? 

Ni?(UC6)5 eõ k`ấ mąmd kẳt `ụp vớg buỞg sumjnt kgỎb Ğễ tẮc buỞg kçp dỂg iì p`àm m`öb8B?Ni?(UC6)6.?6@?C.

\`àm iì icẮg buỞg kçp eõ eömd t`ủe e`umd iì8 B?UC6.A?(UC6)5.?6@?C trcmd Ğõ B iì Mn, K,_o, Es, Vi, M@6… A iì Ni, Er, Ja, Dn, Gm, Vi, Ec, Bm, Z, Vg...

Vgm` t`ễ eîe icẮg p`àm trèm Ğổmd `ém` vớg m`nu, `ém` oît fgỄm k`ömd bìu `cẴe eõ bìu.

ĜƼụe sỢ fỡmd p`ố ogẳm iì p`àm m`öb-knig K?UC6.Ni?(UC6)5.?6@?C, p`àm eröb-knigK ?UC6.Er ?(UC6)5.?6@?C, p`àm sảt ―  nbcmg (M@6)?UC6.Ja?(UC6)5.?6@?C.

\`àm m`öb-knig8 eÿm dỂg iì p`àm e`un, iì bỗt icẮg p`àm qunm trỂmd eõ m`gỎu ủmd fỡmdtrcmd t`Ỿe tẳ. 

K ?UC6.Ni?(UC6)5.?6@?C iì `ụp e`ạt ồ fẮmd tgm` t`ễ `ém` oît fgỄm, k`ömd eõ bìu, eõ vị `Ʈge`un vì e`ît. Mõmd e`ấy ồ 7?,1<E trcmd mƼớe kẳt tgm`, ồ m`gỄt Ğỗ enc `Ʈm fề bạt mƼớe `cìmtcìm tẮc t`ìm` buỞg k`nm fƼớg fẮmd k`Ởg `ém` mạb tc, xỞp vì rạt fề vỮ t`ìm` oỗt dỂg iì ’p`àm

 p`g‒ fề `øt ầb vì e`ấy mƼớe. Ĝỗ `cì tnm eỤn p`àm m`öb-knig trcmd mƼớe kçb `Ʈm Ğỗ tnm eỤn từmd buỞg sumjnt t`ìm`

 p`Ấm, mõ tnm k`ömd Ğîmd kễ k`g ồ m`gỄt Ğỗ t`ạp m`Ƽmd Ğỗ tnm tąmd m`nm` k`g m`gỄt Ğỗ tąmd. 

t E < >1 5< :< 7?,1 ><<

Ĝỗ tnm (d/><<d@?C) ?,7? 1,<6 0,6 ?6,0 >>7,1 >16

\`àm m`öb k`ömd tnm trcmd rƼụu tuyỄt ĞỞg. Eŧmd m`Ƽ Ni?(UC6)5.>0@?C, p`àm m`öb-knig ĞƼụe f÷md rỗmd råg trcmd eömd md`gỄp m`uỗb

vấg, f÷md iìb e`ạt eảm bìu, trcmd eömd md`Ễ t`uỗe fn, `ổ dgạy, iìb trcmd mƼớe. Vrcmd y k`cn,

Page 60: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 60/121 

-:<-

 p`àm m`öb-knig f÷md iìb e`ạt sît tr÷md, eẤb bîu e`ïm rąmd ... Fc buỞg m`öb t`uỴ p`ïm k`îbẮm` trcmd mƼớe tẮc Ni(C@)5, k`g m`uỗb vấg, Ni(C@)5 ĞƼụe sụg vấg `ạp p`ỡ vì dgợ e`Ẵt trèmsụg kẳt `ụp vớg p`ầb m`uỗb tẮc bìu oỎm mèm eõ tîe fỡmd iì e`ạt eảm bìu. ờ trcmd mƼớe,Ni(C@)5 vớg oỎ bẴt rạt p`ît trgễm, `ạp p`ỡ eîe e`ạt iƮ iỢmd trcmd mƼớe kçc e`ømd e÷md iảmdxuỞmd, iìb trcmd mƼớe. Vrcmd eömd md`gỄp dgạy, m`öb sumjnt `cẴe p`àm m`öb-knig ĞƼụe e`cvìc oỗt dgạy e÷md buỞg ąm, NiEi5 ĞƼụe tẮc rn từ p`ấm ủmd trnc Ğốg oị t`uỴ p`ïm bẮm` `Ʈm tẮcNi(C@)5, N(C@)5 mìy kẳt fâm` m`ợmd sụg xamiuiczƮ vớg m`nu iìb e`c dgạy k`ömd m`cà bỾe

k`g vgẳt. \`àm m`öb-knig ĞƼụe ĞgỎu e`ẳ oẾmd p`ƼƮmd p`îp kẳt tgm` từ fumd fịe` Ğổmd p`ïm tỢK ?UC6 vì Ni?(UC6)5.

K ?UC6  + Ni?(UC6)5  + ?6@?C ↟  K ?UC6.Ni?(UC6)5.?6@?C

6.1. Dgớg t`gỄu eîe mduyèm tỞ Dn, Gm, Vi 

6.1  .>. ĜgỎu e`ẳ

 Mduyèm igỄu e`âm` Ğễ ĞgỎu e`ẳ dnig iì quẴmd ocxgt `cẴe e`ạt oå eỤn quî trém` e`ẳ `cî quẴmdkẲb, eỤn Gm iì quẴmd sumjun eỤn eîe kgb icẮg Xm, \o, Eu... vì eỤn Vi iì pgrgt (JaU?).

Vừ eîe mduyèm igỄu Ğõ ĞƼụe e`uyễm t`ìm` fẮmd buỞg `cẴe fẮmd cxgt rổg snu Ğõ ĞgỄm p`ïm

fumd fịe` buỞg eỤn e`ømd `cẴe f÷md `gĞrc Ğễ k`Ợ cxgt eỤn e`ømd. 6.1  .?. Vâm` e`ạt iò `Ểe 

ờ trẮmd t`îg tỾ fc, Dn vì Gm iì m`ợmd kgb icẮg bìu trảmd oẮe, Vi eõ bìu xîb xnm`. Dn eủmddẤm oẾmd \o, eÿm Gm vì Vi bỎb `Ʈm. 

Dn, Gm vì Vi ĞỎu eõ m`gỄt Ğỗ mõmd e`ấy t`ạp, m`ạt iì Dn m`Ƽmd iẮg eõ m`gỄt Ğỗ sög enc. 

Dn Gm Vi

t me ( E) 5< >1: 5<5

t<

s (<

E) ?6<5 ?<41 >614

Dn iểmd rạt fề e`Ảb Ğömd, md`ħn iì fƼớg m`gỄt Ğỗ mõmd e`ấy vẫm k`ömd `cî rảm. Fc m`gỄt Ğỗmõmd e`ấy t`ạp, m`gỄt Ğỗ sög enc vì dgåm mồ k`î ĞỎu mèm Dn iểmd ĞƼụe f÷md Ğễ mẮp vìc eîem`gỄt kẳ eõ vể oẾmd t`Ắe` nm` f÷md ồ m`gỄt Ğỗ enc, eõ t`ễ Ğc ĞƼụe từ 1<<<E Ğẳm >?<<<E.

Dn vì Gm p`ấm e`gẳu îm` sîmd tỞt vì ĞỎu mèm ĞƼụe f÷md Ğễ trîmd dƼƮmd, ĞẴe ogỄt iì Gm ĞƼụef÷md trcmd sấm xuạt dƼƮmd eỤn kâm` t`gèm vąm. 

Fề tẮc `ụp kgb vớg eîe kgb icẮg k`îe. Dn vì Gm ĞƼụe f÷md Ğễ e`ẳ `ụp kgb fề mõmd e`ấy, vâfỡ8 `ụp kgb dổb 0?%Dn, >?%Um vì :%Xm mõmd e`ấy ồ >4<E f÷md Ğễ trîb rąmd. Vi ĞƼụe

f÷md Ğễ e`ẳ m`ợmd `ụp kgb oỎm `cî `Ểe, vâ fỡ m`Ƽ `ụp kgb dổb 4<%\o, ?<%Um vì ><%Virạt oỎm vớg `Ổm `ụp eîe nxgt @?UC6, @Ei vì @MC5.

6.1  .5. Vâm` e`ạt `cî `Ểe

Dn vì Gm oỎm vớg k`ömd k`â vé ĞƼụe iớp cxgt oỎm oấc vỄ (m`Ƽ Ni), eÿm Vi oị cxg `cî e`Ảb. K`g Ğum mõmd, eấ on kgb icẮg tƼƮmd tîe båm` igỄt vớg cxg vì iƼu `uỵm`. Zớg Ei ? vì Or ? t`é

e`ømd p`ấm ủmd mdny ồ m`gỄt Ğỗ t`ƼỒmd, eÿm vớg G? t`é p`ấg Ğum mõmd. Dn oỎm vớg mƼớe dgỞmd m`Ƽ Ni vé eõ t`ẳ ĞgỄm eỾe tƼƮmd ĞỞg oç `Ʈm t`ẳ ĞgỄm eỾe eỤn `gĞrc,

Gm vì m`ạt iì Vi oị mƼớe tîe fỡmd trèm oỎ bẴt k`g eõ k`ömd k`â. 

Page 61: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 61/121 

-:>-

Dn vì Gm tnm fề fìmd trcmd fumd fịe` nxgt @Ei vì nxgt @?UC6, m`Ƽmd Vi tîe fỡmd rạt e`Ảbvé tẮc iớp buỞg ViEi k`õ tnm trèm oỎ bẴt. Zớg nxgt @MC5, Dn p`ấm ủmd e`Ảb, eÿm Vi p`ấm ủmdrạt båm` igỄt. 

DgỞmd m`Ƽ Ni, Dn eŧmd tnm trcmd fumd fịe` kgỎb ĞẴe tẮc buỞg dnint vì k`â @?.

?Dn + ?C@-  + :@?C ↟  ?[Dn(C@)6R-  + 5@?,

eÿm Gm vì Vi e`ệ tnm trcmd fumd fịe` kgỎb k`g eõ bẴt e`ạt cxg `cî. Mdcìg rn, Dn eÿm eõ t`ễ tnm

rñ rỄt trcmd fumd fịe` nbcmgne. 

6.1  .6. Eîe `ụp e`ạt B(GGG) 

6.1.6.>. Cxgt B ?C5 

ĜỎu iì m`ợmd e`ạt rảm m`Ƽmd eõ bìu k`îe m`nu8 Dn?C5 - bìu trảmd, Gm?C5 - bìu vìmd, Vi?C5 -bìu `umd. Eîe B?C5 tnm rạt ât trcmd mƼớe, fumd fịe` kgỎb, fumd fịe` nxgt vì Ğỗ tnm tąmd từDn?C5 Ğẳm Vi?C5, trừ Vi?C5 tnm ĞƼụe trcmd nxgt. 

Ĝỗ oỎm m`gỄt dgấb8 Dn?C5  mõmd e`ấy ồ >46<<E bì k`ömd p`ïm `uỴ, Gm?C5  mõmd e`ấy ồ01<<E vì ogẳm t`ìm` Gm5C6, Vi?C5  oảt ĞẤu bạt cxg ồ ><<<E vì Ğẳm 417<E t`é e`uyễm `cìm tcìmt`ìm` Vi?C.

K`g ĞỞt trcmd k`ömd k`â, Dn oị cxg `cî Ğẳm DnC, Gm tẮc rn Gm?C5, eÿm Vi tẮc `Ổm `ụp Vi?C5 vì Vi?C, vé vẢy Ğễ ĞgỎu e`ẳ eîe B?C5 mdƼỒg tn t`ƼỒmd m`gỄt p`ïm `gĞrcxgt `ny buỞg mgtrnt,sumjun, mgtrun eỤn e`ømd. 

?Dn(C@)5 ↟  Dn?C5  + 5@?C

6Dn(MC5)5     <t    ?Dn?C5  + >?MC?  + 5C? 

?Gm?U5  + 7C?     <t    ?Gm?C5  + :UC? 

 Mdcìg rn, Vi?C5 eÿm eõ t`ễ ĞgỎu e`ẳ oẾmd eîe` f÷md czöm cxg `cî Vi?C.

6.1.6.?. @gĞrcxgt B(C@)5 

ĜỎu iì kẳt tỤn kac, t`Ỿe tẳ k`ömd tnm trcmd mƼớe vì eõ t`ìm` p`Ấm k`ömd xîe Ğịm`. Dnig`gĞrcxgt eõ bìu trảmd tổm tẮg `ng fẮmd Dn(C@)5 vì DnC(C@), gmĞg `gĞrcxgt e`ệ eõ bỗt fẮmdGm(C@)5 bìu trảmd, tnig `gĞrcxgt eõ `ng fẮmd Vi(C@)5 vì ViC(C@) ĞỎu eõ bìu `umd Ğể. K`gĞum mõmd m`ặ, Vi(C@)5  fề e`uyễm t`ìm` ViC(C@) vì k`g Ğum sög e`uyễm t`ìm` Vi?C5. Eîe`gĞrcxgt eỤn Dn vì Gm fề bạt mƼớe k`g Ğum mõmd. 

ĜỎu tnm trcmd fumd fịe` nxgt tẮc buỞg B5+.

B(C@)5  + 5@5C+  ↟  [B(@?C):R

5+ 

Dn(C@)5  vì Gm(C@)5  tnm trcmd fumd fịe` kgỎb ĞẴe tẮc gcm `gĞrcxgdnint vì `gĞrcxggmĞnttƼƮmd tỾ niubgmnt 

Gm(C@)5  + C@-  ↟  [Gm(C@)6R- 

 Mdcìg rn, Dn(C@)5  eÿm tnm ĞƼụe trcmd fumd fịe` M@5  ĞẢb ĞẴe, e`c t`ạy tâm` nxgt eỤnDn(C@)5 bẮm` `Ʈm Ni(C@)5.

Eîe B(C@)5 ĞƼụe ĞgỎu e`ẳ oẾmd eîe` fumd fịe` buỞg B5+ tîe fỡmd vớg fumd fịe` kgỎb 

B5+  + 5C@-  ↟  B(C@)5  

6.1.6.5. BuỞg B 5+ 

Ĝn sỞ buỞg eỤn nxgt bẮm` fề tnm trcmd mƼớe m`Ƽmd oị t`uỴ p`ïm bẮm` mèm ĞỎu eõ p`ấm ủmdnxgt, bủe Ğỗ t`uỴ p`ïm dgấb fẤm từ Dn5+ Ğẳm Vi5+.

Page 62: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 62/121 

-:?-

[B(@?C):R5+    [B(C@)(@?C)1R

?+  + @+,

vớg K n(Dn) 2 ?,1.><-5; K n(Gm) 2 ?.><-6; K n(Vi) 2 4.><-? 

Eîe buỞg eỤn nxgt yẳu vì tnm ĞƼụe ĞỎu oị t`uỴ p`ïm dẤm m`Ƽ `cìm tcìm m`Ƽ eîe buỞgsumjun, eneocmnt, xgnmun, nxatnt... ĞỎu fề oị p`ïm `uỴ k`g tgẳp xøe vớg mƼớe. 

- Eîe buỞg B5+ k`g kẳt tgm` từ fumd fịe` mƼớe ĞỎu tẮc fẮmd `gĞrnt tƼƮmd tỾ buỞg m`öb. 

Page 63: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 63/121 

-:5-

E@ƣƬMD 18 KGB ICẬG M@ÕB GZN 1.>. ĜẴe Ğgễb e`umd m`õb GZN 

 M`õb GZN dổb eîe mduyèm tỞ8 eneocm(E),  sgige(Ug),  daebnmg(Da), t`gẳe(Um) vì e`é(\o) 

Oấmd 1.>8 Bỗt sỞ ĞẴe Ğgễb mduyèm tỢ  m`õb GZN.

E Ug Da Um \o

UỞ t`ủ tỾ  : >6 5? 1< 0?

Aiaetrcm `cî trị ?s ?p 5s 5p ?s ?p 5s 5p ?s ?p

Oîm kâm` mduyèm tỢ _ (N<) <,44 >,>4 >,?? >,6< >,41

Oîm kâm` gcm _ 6+ (N<) <,? <,57 <,66 <,:4 <,4:

 Mąmd iƼụmd gcm `cî G> (aZ) >>,?: 0,>1 4,00 4,55 4,6?

V`ẳ ĞgỄm eỾe e`uầm A< (Z) < +<,<<7 +<,0

Eîe mduyèm tỞ m`õb GZN eõ sỞ aiaetrcm `cî trị oẾmd Ğømd sỞ cogtni `cî trị. Fc eõ tốmdmąmd iƼụmd gcm `cî k`î iớm, e`ømd k`ömd t`ễ bạt 6a `cî trị Ğễ tẮc gcm 6+, bẴt k`îe Ğỗ ïb

ĞgỄm k`ömd ĞỤ iớm Ğễ kẳt `ụp t`èb aiaetrcm tẮc gcm 6-. Zé vẢy, Ğễ ĞẮt eạu `ém` oỎm, eîe mduyèmtỢ mduyèm tỞ m`õb GZN tẮc mèm igèm kẳt eỗmd `cî trị (f÷md eẴp a- e`umd) vớg m`ợmd sỞ cxg `cî-6, +? vì +6; k`uym` `Ƽớmd e`c sỞ cxg `cî +6 dgấb xuỞmd vì k`uym` `Ƽớmd e`c sỞ cxg `cî+? tąmd ièm từ E Ğẳm \o. ĜgỎu mìy ĞƼụe dgấg t`âe` iì fc k`g e`uyễm từ E Ğẳm \o, sỞ t`ủ tỾmduyèm tỢ tąmd t`é eîe crogtni f vì j eõ ấm` `Ƽồmd Ğẳm vgỄe `ém` t`ìm` igèm kẳt `cî `Ểe. 

Vrcmd m`õb GZN, E iì p`g kgb Ğgễm `ém`, Ug eŧmd iì bỗt p`g kgb, m`Ƽmd bỗt sỞ tâm` e`ạt iò`Ểe iẮg e`ủmd tể iì bỗt mduyèm tỞ oîm kgb icẮg (mỢn - kgb icẮg), Da eõ tâm` e`ạt dẤm vớg Ug bẴef÷ m`gỎu tâm` e`ạt `cî `Ểe e`ủmd tể iì bỗt kgb icẮg, Um vì \o iì kgb icẮg, ĞẴe ogỄt iì ồ trẮmdt`îg `cî trị GG eấ `ng mduyèm tỞ mìy ĞỎu t`ễ `gỄm tâm` kgb icẮg. 1.?. VrẮmd t`îg t`gèm m`gèm

Vrcmd vể trîg Ğạt, trợ iƼụmd eỤn Da iì ?.><-6%, eỤn Um iì :.><-6% vì eỤn \o iì >.><-6% tốmd sỞmduyèm tỢ, md`ħn iì ât p`ố ogẳm. 

K`cîmd vẢt e`Ụ yẳu eỤn Da iì quẴmd daebnmgt (Eu?U.EuU.Da?U) vì ndgrcĞgt (6Nd?U, DaU?),eỤn Um iì enxgtargt (UmC?), eỤn \o iì dniam (\oU), xaruzgt (\oEC5).

Vrcmd e`ạt sỞmd (e`Ụ yẳu iì t`Ỿe vẢt) eõ e`ủn k`cấmd>.><-6bd Da, 1.><-1 bdUm vì 1.><-1bd \o t`ac k`Ởg iƼụmd. 

Vrcmd >iât mƼớe ogễm eõ :.><-1 bd Da, 5.><-5bd Um vì >.><-1 bd \o.

1.5. Vâm` e`ạt iò `Ểe

ZỎ bẴt iò `Ểe t`é Da, Um, \o iì m`ợmd kgb icẮg, tâm` kgb icẮg tąmd fẤm từ Da Ğẳm \o. FƼớg Ğïyiì bỗt  sỞ `Ếmd sỞ iò `Ểe qunm trỂmd8 Oấmd 1.?8 Eîe `Ếmd sỞ vẢt iâ qunm trỂmd eỤn kgb icẮg m`õb GZN  

Da Um \o

 M`gỄt Ğỗ mõmd e`ấy (<E) 75: ?5? 0?4

 M`gỄt Ğỗ sög ( E) ?4<< ??4< >454

K`Ởg iƼụmd rgèmd (d/eb5) 1,51 4,5< >>,56

Page 64: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 64/121 

-:6-

V`ẳ ĞgỄm eỾe e`uầm (Z) ~< - <,>5: -<,>?:

Ĝỗ fẫm ĞgỄm (@d2>)  <,<<> 0,5 6,:

Ĝỗ eủmd (kgb eƼƮmd 2 ><)  : >,1 >,1

Da eõ bìu trảmd oẮe, eủmd vì rạt dgÿm, oỎ mdcìg dgỞmd kgb icẮg m`Ƽmd eõ eạu trøe tgm` t`ễkgễu kgb eƼƮmd. M`Ƽ Ug, Da k`ömd tẮc tgm` t`ễ fẮmd t`nm e`é vé k`ömd eõ k`ấ mąmd tẮc t`ìm`,

igèm kẳt p - p m`Ƽ eneocm. Um eõ 5 fẮmd t`÷ `ém` p`ỡ t`uỗe m`gỄt Ğỗ vì eõ t`ẳ ogẳm Ğốg iẫm m`nu8Um -   Um -   Um -  

Um -  eõ eạu trøe tgm` t`ễ kgễu kgb eƼƮmd, iì e`ạt ồ fẮmd oỗt xîb (t`gẳe xîb), k`ömd eõîm` kgb vớg F 2 1,41 d/eb5. Um -   oỎm ồ m`gỄt Ğỗ fƼớg >5,?<E, trèm m`gỄt Ğỗ mìy e`uyễm snmdfẮmd . Um -  iì kgb icẮg bìu trảmd oẮe (dỂg iì t`gẳe trảmd, t`gẳe t`ƼỒmd) vớg F 2 4,5> d/eb5,

 oỎm ồ k`cấmd >5,?<E - >:><E. ờ >5,?<E Um -   oảt ĞẤu e`uyễm t`ìm` Um -  m`Ƽmd quî trém`xấy rn rạt e`Ảb, eìmd `Ắ t`ạp m`gỄt Ğỗ, tỞe Ğỗ Ğõ tąmd eìmd m`nm` vì ĞẮt eỾe ĞẮg ồ - 55<E.Vrèm >:><E, Um -  e`uyễm t`ìm` Um - . Um -  eõ F2:,: d/eb5, dgÿm vì fề d`gỎm t`ìm` oỗt, Um

-  eŧmd iì fẮmd kgb icẮg.\o iì kgb icẮg bìu xîb vớg F 2 >>,56 d/eb5. Mõ e`ệ tổm tẮg ồ fẮmd kgb icẮg vớg eạu trøe

kgễu iẢp p`ƼƮmd. Fc sỾ ogẳm Ğốg eạu trøe eỤn tgm` t`ễ fẫm Ğẳm sỾ t`ny Ğốg m`gỎu tâm` e`ạt iò `Ểe eỤn fåy Da -

Um - \o m`Ƽ Da vì Um -  iì e`ạt oîm fẫm, eÿm Um - , Um -  vì \o iì kgb icẮg fẫm ĞgỄm. UỾ ogẳm Ğốg kgễu igèm kẳt `cî `Ểe từ eỗmd `cî trị Ğẳm igèm kẳt kgb icẮg kàb t`ac sỾ dgấb Ğỗ eủmdeỤn e`ømd8 Da tƼƮmd ĞỞg eủmd vì fÿm, \o rạt bỎb vì Um eõ Ğỗ eủmd trumd dgnm, Um vì \o ĞỎufề fît bểmd. 1.6. Vâm` e`ạt `cî `Ểe 

ZỎ bẴt `cî `Ểe, từ Da Ğẳm \o tâm` kgb icẮg eŧmd tąmd rñ rỄt, `ém` t`ìm` `ng icẮg `ụp e`ạt vớg`ng trẮmd t`îg `cî trị ĞẴe trƼmd iì GZ vì GG. Zớg Da t`é `ụp e`ạt `cî trị GZ iì fẮmd Ğgễm `ém`.Zớg Um t`é eấ `ng fẮmd `ụp e`ạt ĞỎu eõ m`Ƽmd ồ ĞgỎu kgỄm t`ƼỒmd t`é `ụp e`ạt `cî trị GZ oỎm`Ʈm `ụp e`ạt `cî trị GG, trcmd k`g Ğõ `ụp e`ạt `cî trị GG iẮg Ğgễm `ém` `Ʈm sc vớg `ụp e`ạt `cî trịGZ. Zé vẢy, eîe `ụp e`ạt `cî trị GG eỤn Da vì Um eõ tâm` e`ạt k`Ợ bẮm`, ĞẴe ogỄt iì trcmd bögtrƼỒmd kgỎb. Eÿm vớg \o t`é `ụp e`ạt `cî trị GZ iẮg eõ tâm` cxg `cî bẮm`, m`ạt iì trcmd bögtrƼỒmd nxgt, eÿm trcmd bög trƼỒmd onzƮ t`é `Ấu m`Ƽ k`ömd k`ễ `gỄm. 

ờ ĞgỎu kgỄm t`ƼỒmd, Da vì Um k`ömd tîe fỡmd vớg cxg eỤn k`ömd k`â, \o oị cxg `cî tẮcbìmd cxât bìu xîb xnm` trèm oỎ bẴt oấc vỄ e`c \o k`ömd tgẳp tỡe oị cxg `cî. K`g Ğum mõmd,Um oảt ĞẤu oị cxg `cî eÿm Da oị cxg `cî ồ 4<<<E.

B + C?  ↟ BC?  (B 2 Da, Um)?\o + C? ↟  \oC

Zớg @?, Da k`ömd p`ấm ủmd trỾe tgẳp, m`Ƽmd k`â @? eõ t`ễ `cì tnm trcmd Da mõmd e`ấy ồ t< = ><<<<E. Um tîe fỡmd vớg @< k`g eõ bẴt eỤn xøe tîe tẮc Um@6, eÿm \o p`ấm ủmd trỾe tgẳp vớg@? ồ 0<<<E.

\o + ?@?           E <0<<  \o@6 

Eấ 5 kgb icẮg ĞỎu tƼƮmd tîe vớg `nicdam vì bỗt sỞ k`ömd - kgb icẮg

Page 65: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 65/121 

-:1-

B + ?P?  ↟ BP6  (B2Da, Um; P 2 `nicdam)

\o + P?  ↟ \oP? 

Da vì Um k`ömd tîe fỡmd vớg @?C mdny eấ k`g @?C ồ trẮmd t`îg `Ʈg. \o p`ấm ủmd e`Ảb vớg@?C k`g eõ bẴt eỤn cxg tẮc `gĞrcxgt (tîe` fẤm bìmd cxgt onc oỂe vì tgẳp tỡe tîe fỡmd). 

?\o + C? ↟ ?\o(C@)? 

Da eõ t`ẳ ĞgỄm eỾe dẤm oẾmd < (k`ömd) mèm e`ệ tnm trcmd nxgt @?UC6 ĞẴe vì nxgt @MC5 

Da + ?@?UC6  + (x - ?) @?C ↟ DaC?.x@?C + ?UC? Da + 6@MC5, ĞẴe + (x - ?) @?C ↟ DaC?.x@?C + 6MC? 

DaC?.x@?C eÿm eõ t`ễ vgẳt fẮmd @?DaC58 Nxgt daebnmge 

Um vì \o eõ A< 9 < mèm e`ømd tnm ĞƼụe trcmd eîe nxgt. Um tnm fề trcmd nxgt @Ei, m`ạt iì k`gĞum mõmd. 

Um + ?@Ei ↟ UmEi?  + @? 

Um eŧmd fề tnm trcmd nxgt @?UC6 ĞẴe vì nxgt @MC5 

Um + 6@?UC6, ĞẴe ↟ Um(UC6)? + ?UC?( + 6@?C

5Um + 0@MC5, icåmd ↟ 5Um(MC5)? + ?MC + 6@?CUm + 6 @MC5, ĞẴe + (x -?)@?C ↟  UmC?.x@?C + 6MC? 

UmC?.x@?C 2 @?UmC58 nxgt stnmge 

\o tƼƮmd tîe ồ oỎ bẴt vớg eîe ff @Ei icåmd vì @?UC69 0<% vé oị onc oỂe iớp buỞg k`õ tnm(\oEi? vì \oUC6), m`Ƽmd vớg fumd fịe` nxgt ĞẢb ĞẴe `Ʈm t`é \o tnm vé iớp buỞg k`õ tnm Ğõe`uyễm t`ìm` `ụp e`ạt tnm. 

\oEi?  + ?@Ei↟ @?\oEi? 

\oUC6  + @?UC6  ↟ \o(@UC6)?.

Zớg nxgt @MC5 ồ oạt eủ mổmd Ğỗ mìc, \o eŧmd tîe fỡmd m`Ƽ bỗt kgb icẮg5\o + 0@MC5, icåmd  ↟ 5\o(MC5)? + ?MC + 6@?C

\o eŧmd eõ t`ễ tnm trcmd nxgt nxatge vì bỗt sỞ nxgt `ợu eƮ k`îe k`g eõ bẴt cxg?\o + 6E@5ECC@ + C? ↟ ?\o(E@5ECC)? + ?@?C

Zớg fumd fịe` kgỎb, Da k`ömd tƼƮmd tîe m`Ƽmd Um vì \o eõ tƼƮmd tîe k`g Ğum mõmd tẮcstnmgt vì picbogt.

B + ?KC@ + ?@?C ↟ K ?[B(C@)6R + @?  (B 2 Um,\o)

Da e`ệ tnm trcmd fumd fịe` kgỎb ĞẴe k`g eõ bẴt @?C?8

Da + ?KC@ + ?@?C?  ↟ K ?[Da(C@):R

* Vâm` k`Ợ8  Da 9 Um 9 \o1.1. ĜgỎu e`ẳ

1.1.>. ĜgỎu e`ẳ Da

Da iì mduyèm tỞ p`ïm tîm mèm trcmd t`Ỿe tẳ ĞƼụe xab iì sấm p`ầb p`ỡ eỤn quî trém` e`ẳ `cîbỗt sỞ quẴmd eõ e`ủn Da, mduyèm tảe iì từ eîe quẴmd Ğõ tîe` rn cxât DaC ? rổg f÷md @? `cẴet`nm Ğễ k`Ợ ồ m`gỄt Ğỗ ><<<<E.

DaC?+ ?@?     <t    Da + ?@?C

Page 66: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 66/121 

-::-

DaC?+ ?E    <t    Da + ?EC 

1.1.?. ĜgỎu e`ẳ Um 

Vrcmd eömd md`gỄp, Um ĞƼụe sấm xuạt oẾmd eîe` f÷md t`nm Ğễ k`Ợ quẴmd enmxgtarât ồ >5<<<E.

UmC? + ?E    <t    Um + ?EC 

Vrcmd t`Ỿe tẳ, eõ t`ễ t`u `ổg t`gẳe từ sảt tïy (sảt trîmd t`gẳe) vớg bỗt iƼụmd k`î iớm, oẾmdeîe` f÷md fumd fịe` kgỎb Ğễ tîe` Um k`ểg sảt, snu Ğõ f÷md p`ƼƮmd p`îp ĞgỄm p`ïm Ğễ ĞgỎue`ẳ Um kgb icẮg. 1.1.5. ĜgỎu e`ẳ \o

Vừ dniam (\oU) `cẴe từ xaruzgt (\oEC5) e`uyễm t`ìm` \oC snu Ğõ f÷md t`nm k`Ợ ồ m`gỄt Ğỗenc.

?\oU + 5C?     <t    ?\oC + ?UC? 

\o + E    <t    \o + EC 

Ĝễ tgm` e`ẳ \o kgb icẮg mdƼỒg tn f÷md p`ƼƮmd p`îp ĞgỄm p`ïm fumd fịe` \oUgJ : vớg nmct oẾmd e`é kỷ t`uẢt, t`u ĞƼụe e`é mduyèm e`ạt Ğẳm 77,77% entct. Mdcìg rn, eŧmd eõ t`ễ ĞgỄm p`ïm

\o(MC5)? t`u ĞƼụe \o tgm` k`gẳt icẮg t`uỞe k`Ợ. 1.:. Eîe `ụp e`ạt cxgt, `gfrcxgt 

1.:.>. @ụp e`ạt +?

1.:.>.>. Cxgt BC

Eîe bcmccxgt ĞỎu iì e`ạt rảm DaC vì UmC eõ bìu Ğam, eÿm \oC eõ ? fẮmd 8 \oC ―  ξ bìu Ğểvì \oC -  bìu vìmd. DaC e`Ƽn xîe Ğịm` ĞỾƮe eạu trøe tgm` t`ễ, UmC vì \oC - ξ t`uỗe `Ễ tủ

 p`ƼƮmd, eÿm \oC -  t`uỗe `Ễ tì p`ƼƮmd. BC + ?@+  ↟ B?+  + @?C (B 2 Da, Um, \o)

BC + ?C@- ↟  BC??-  + @?C

(BC + ?C@- + @?C ↟  [B(C@)6R?-)

K`g Ğum mõmd trcmd k`ömd k`â, BC e`uyễm tƼƮmd ĞỞg fề fìmd t`ìm` cxgt enc `Ʈm 

?UmC + C?↟  ?UmC?,

:\oC + C?           E <61<   ?\o5C6.

Eîe BC oị k`Ợ oồg @?, E, EC k`g Ğum mõmd (trừ DaC) 

BC + @?     <t    B + @?C,

BC + E    <t    B + EC,

BC + EC    

<t 

  B + EC?.DaC ĞƼụe ĞgỎu e`ẳ oẾmd eîe` Ğum mõmd Da vớg DaC? ồ 0<<<E

Da + DaC?     <t   ?DaC.

UmC ĞƼụe ĞgỎu e`ẳ oẾmd eîe` iìb bạt mƼớe Um(C@)? 

Um(C@)?     <t    UmC + @?C,

`cẴe mumd mõmd e`ấy `Ổm `ụp dổb UmEi?.?@?C vì Mn?EC5.><@?C `ny mumd buỞg cxnintUm(GG) trcmd ĞgỎu kgỄm k`ömd eõ k`ömd k`â. 

Page 67: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 67/121 

-:4-

UmEi?(r) + Mn?EC5(r)     <t    UmC + ?MnEi + EC?  (rỢn vớg mƼớe Ğễ `cì tnm buỞg). 

   <t    UmC + EC + EC? 

ECC 

\o ĞƼụe ĞgỎu e`ẳ oẾmd eîe` mumd eîe `ụp e`ạt `gĞrcxgt, eneocmnt, mgtrnt 

\o(C@)?          E <4<<  \oC + @?C,

\oEC5           E <:<<   \oC + EC?,

?\o(MC5)?     <t    ?\oC + 6MC? + C?.

`cẴe mumd mõmd e`é (GG) cxnint ồ 5<<<E

?\o(ECC)?     <

t    \oC + EC + 5EC?,\o?C    

<t    \oC + \o

`cẴe ĞỞt mõmd e`é trcmd k`ömd k`â

?\o + C?     <t    \oC

1.:.>.?. @gĞrcxgt B(C@)? 

Eîe B(C@)? ĞỎu iì kẳt tỤn fẮmd kac, rạt ât tnm trcmd mƼớe. Da(C@)? eõ bìu fn enb, Um(C@)? vì \o(C@)? eõ bìu trảmd. 

K`g Ğum mõmd oị p`ïm `uỴ t`ìm` cxgt BC 

B(C@)?     <t    BC + @?C

ĜỎu eõ tâm` iƼỮmd tâm`, tâm` onzƮ tąmd từ Da(C@)? Ğẳm \o(C@)? 

+ Vnm trcmd nxgt buỞg B?+ 

B(C@)? + ?@+     <t    B?+ + ?@?C

+ Vnm trcmd kgỎb bẮm` tẮc daebnmge, stnmge, picbogt 

B(C@)? + ?C@-     <t    [B(C@)6R

?- 

`cẴe BC??-  + ?@?C

Eîe [B(C@)6R? ĞỎu oị t`uỴ p`ïm bẮm` mèm e`ømd e`ệ oỎm trcmd fumd fịe` kgỎb fƼ. Fc tâm` onzƮ tąmd từ Da(C@)? Ğẳm \o(C@)? mèm buỞg Da?+  oị t`uỴ p`ïm `Ấu m`Ƽ `cìm tcìm

trcmd fumd fịe` icåmd, buỞg \o?+  oị t`uỴ p`ïm rạt ât, eÿm buỞg Um?+ ồ bủe Ğỗ trumd dgnm. Vạt eấ eîe buỞg eỤn Da?+, Um?+ iì m`ợmd e`ạt k`Ợ bẮm`, eÿm buỞg \o?+ k`ömd t`ễ `gỄm tâm`

k`Ợ. Eîe daebnmgt vì stnmgt eŧmd eõ t`ễ k`Ợ ĞƼụe buỞg eỤn bỗt sỞ kgb icẮg Ğẳm kgb icẮg tỾfc.

?Og(MC5)5+5Mn?[Um(C@)6R+:MnC@↟?Og + 5Mn?[Um(C@):R + :MnMC5

* Eîe B(C@)? ĞƼụe ĞgỎu e`ẳ oẾmd eîe` e`c buỞg B?+ tîe fỡmd vớg fumd fịe` kgỎb. 

ECC

Um

Page 68: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 68/121 

-:0-

B?+  + ?C@- ↟B(C@)? 

 Mdcìg rn8 \o(MC5)? + ?M@5 + ?@?C ↟ \o(C@)? + ?M@6 MC5 

1.:.?. @ụp e`ạt +6 

1.:.?.>. Cxgt BC? 

Eîe BC? ĞỎu iì e`ạt rảm, DaC? vì UmC? eõ bìu trảmd, \oC? bìu mïu Ğam. Eîe BC? eõ eạu trøe tgm` t`ễ rutgm, trcmd Ğõ bỔg mduyèm tỢ kgb icẮg eõ : mduyèm tỢ cxg onc

qunm` kgễu oît fgỄm vì bỔg mduyèm tỢ cxg eõ 5 mduyèm tỢ kgb icẮg onc qunm` kgễu tnb dgîe. Mdcìg eạu trøe kgễu rutgm, DaC? eÿm eõ eạu trøe kgễu t`Ắe` nm`. Eîe cxgt DaC? vì UmC? rạt oỎm vớg m`gỄt vì e`uyễm snmd trẮmd t`îg t`uỴ tgm`. Eÿm \oC? bạt

fẤm cxg k`g Ğum mõmd ogẳm t`ìm` cxgt vớg sỞ cxg `cî eỤn e`é t`ạp `Ʈm. 

\o              E5?<?7<  <

\o?C5               E <

6?<57< \o5C6               E11<15<  <

\oC

(\oC.\oC?) (?\oC.\oC?)

mïu Ğam  vìmd Ğể  Ğể  vìmd

Eîe BC? kçb `cẮt Ğỗmd `cî `Ểe, DaC? ât tnm trcmd mƼớe, UmC? vì \oC? k`ömd tnm. E`ømd

ĞỎu iƼỮmd tâm` m`Ƽmd tnm trcmd kgỎb fề `Ʈm trcmd nxgt. K`g tnm trcmd fumd fịe` kgỎb tẮc `ụpe`ạt `gĞrcxc kgễu [B(C@):R?- 

BC?  + ?C@-  + ?@?C ↟ [B(C@):R?-,

k`g mạu e`ấy vớg kgỎb `ny cxgt tƼƮmd ủmd tẮc fẮmd BC5?- vì BC6

6- 

UmC?  + ?KC@ ↟ K ?UmC5 

?EnC + \oC?    <t    En?\oC6 

Eîe BC oị k`Ợ fề fìmd oồg E, EC, @?, Bd, Ni Ğẳm kgb icẮg. BC? + ?EC ↟ B + ?EC? 

5BC? + 6Ni ↟ 5B + ?Ni?C5

Vâm` cxg `cî k`ömd ĞẴe trƼmd vớg DaC? vì UmC? m`Ƽmd rạt ĞẴe trƼmd vớg \oC?  (\oC?  iìe`ạt cxg `cî bẮm`). 

* \oC? tîe fỡmd vớg nxât @?UC6 ĞẴe dgấg p`õmd cxg, vớg nxgt @Ei dgấg p`õmd eic. ?\oC? + ?@?UC6  ↟ ?\oUC6 + C? + ?@?C

\oC?  + 6@Ei ↟ \oEi? + Ei? + ?@?C

Vrcmd bög trƼỒmd nxgt ĞẴe \oC? cxg `cî Bm(GG) Ğẳm Bm(ZGG)81\oC? + ?BmUC6 +:@MC5 ↟ ?@BmC6 + 5K ?[\o(C@)6R + ?@?C

Vrcmd bög trƼỒmd kgỎb bẮm`, \oC? cxg `cî Er (GGG) Ğẳm Er(ZG) 5\o + ?Er(C@)5 + ><KC@ ↟ ?K ?ErC6 + 5K ?[\o(C@)6R + ?@?C

* DaC? ĞƼụe ĞgỎu e`ẳ oẾmd eîe` mumd mõmd bẮm` Da `ny DaU trcmd iuổmd k`â C? 

Da + C?     <t    DaC? 

Da + ?C?     <t   DaC?  + UC? 

UmC? ĞƼụe ĞgỎu e`ẳ oẾmd eîe` mumd e`ấy Um trcmd iuổmd k`â C? `cẴe k`ömd k`â. 

Um + C?    <t    UmC? 

Page 69: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 69/121 

-:7-

 Mdcìg rn, UmC? eŧmd ĞƼụe ĞgỎu e`ẳ oẾmd eîe` mumd mõmd Um(C@)? trcmd k`ömd k`â ồ 1<< -7<<<E.

?Um(C@)? + C?     <t    ?UmC?  + ?@?C

\oC? e`ệ eõ t`ễ ĞgỎu e`ẳ oẾmd dgîm tgẳp m`Ƽ cxg `cî buỞg e`é (GGG) oẾmd eic, oröb, eicrunvög trcmd bög trƼỒmd kgỎb. 

\o(E@5ECC)? + Ei?+6MnC@ ↟ \oC?+ MnEi +?E@5ECCMn + ?@?C

\o(E@5ECC)? + EnCEi? + @?C ↟ \oC? + EnEi? + ?E@5ECCMn1.:.?.?.  @gĞrcxgt eỤn B(GZ) 

Eîe `gĞrcxgt ủmd vớg BC?  k`ömd tổm tẮg ?  fẮmd B(C@)6  bì ồ fẮmd `gĞrnt BC?.x@?C vớgt`ìm` p`Ấm ogẳm Ğốg, iì m`ợmd kẳt tỤn kac, k`ömd tnm trcmd mƼớe. DaC?.x@?C vì UmC?.x@?Ceõ bìu trảmd, \oC?.x@?C eõ bìu mïu.

Eîe @gĞrcxgt eỤn B(GZ) iì m`ợmd e`ạt iƼỮmd tâm`, m`Ƽmd tnm trcmd kgỎb fề `Ʈm trcmd nxgt.K`g tnm trcmd kgỎb tẮc daebnmnt, stnmnt vì picbont iì buỞg eỤn nxgt daebnmge stnmge vì

 picboge tƼƮmd ủmd. BC?.x@?C + ?C@-

  ↟ [B(C@):R?- + (x - ?)@?C

Vừ DaC?.x@?C Ğẳm \oC?.x@?C tâm` nxgt dgấb, tâm` onzƮ tąmd. 

Page 70: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 70/121 

-4<-

E@ƣƬMD :8 ĜẬG EƣƬMD ZỌ KGB ICẬG E@QWỏM VGẽ\ :.>. Zị trâ eỤn kgb icẮg e`uyễm tgẳp trcmd oấmd @VV@ 

* Mduyèm tỞ e`uyễm tgẳp iì m`ợmd mduyèm tỞ eõ p`ïm iớp f vì j e`Ƽn ĞgỎm ĞẤy aiaetrcm. * Mduyèm tỞ e`uyễm tgẳp onc dổb eîe mduyèm tỞ p`ïm m`õb p`ỡ O (eîe mduyèm tỞ f) vì

eîe mduyèm tỞ `Ể Inmtnm vì Netgmg (eîe mduyèm tỞ j). - M`õb mduyèm tỞ f eõ 5 fåy (m`õb mduyèm tỞ e`uyễm tgẳp e`âm`) 

+ Fåy >8 ờ e`u kỵ 6 từ Ue Ğẳm Xm, eîe aaietrcm Ğnmd ĞgỎm vìc eîe cogtnm 5f + Fåy ?8 ờ e`u kỵ 1 từ W Ğẳm Ef, eîe aiaetrcm Ğnmd ĞgỎm vìc eîe cogtnm 6f 

+ Fåy 58 ờ e`u kỵ : từ In, @j Ğẳm @d, eîe aiaetrcm Ğnmd ĞgỎm vìc eîe cogtnm 1f 

- M`õb mduyèm tỞ `Ể Inmtnm8 Dổb >6 mduyèm tỞ từ Ea Ğẳm Iu, eîe aiaetrcm ĞgỎm vìc 1j. 

:.?. ĜẴe Ğgễb eỤn kgb icẮg e`uyễm tgẳp

:.?.>. Eạu `ém` aiaetrcm, sỞ cxg `cî

Eîe mduyèm tỞ e`uyễm tgẳp eõ eạu `ém` aiaetrcm m`Ƽ snu8

+ M`õb mduyèm tỞ f8 (m - >)f>↟>< ms>↟? + M`õb Inmtnm, Netgmg8 (m - ?)j >↟>6 (m - >)f><>ms?

 

Eạu `ém` aiaetrcm eỤn eîe mduyèm tỞ 5f, 6f, 1f?>Ue Vg Z Er Bm Ja Ec Mg Eu Xm

5f>6s?  5f?6s? 5f56s? 5f16s> 5f16s? 5f:6s? 5f46s? 5f06s? 5f><6s> 5f><6s?

57W Xr Mo Bc Va _u _` \f Nd Ef

6f>1s? 6f?1s? 6f51s? 6f11s> 6f11s? 6f:1s? 6f41s? 6f01s? 6f><1s> 6f><1s?

14In @j Vn T _a Cs Gr \t Nu @d

1f

>

:s

?

1f

?

:s

?

1f

5

:s

?

1f

6

:s

?

1f

1

:s

?

1f

:

:s

?

1f

4

:s

?

1f

7

:s

>

1f

><

:s

>

1f

><

:s

?

Eîe kgb icẮg e`uyễm tgẳp eõ m`gỎu sỞ cxg `cî từ +> Ğẳm sỞ tỾ m`õb (trcmd k`g eîe kgb icẮg p`ïm m`õb e`âm` m`õb N e`ệ eõ > `ny ? sỞ cxg `cî `Ʈm m`nu ? ĞƮm vị). 

Eîe mduyèm tỞ f eõ eạu `ém` aiaetrcm8 (m - >)f>↟: ms>↟? eõ sỞ cxg `cî fƼƮmd iớm m`ạt oẾmdsỞ t`ủ tỾ m`õb, fc eîe cogtni (m->)f eõ eîe aiaetrcm Ğỗe t`ïm từ > Ğẳm 1 

Zâ fỡ8  Ue8 5f>6s? eõ sỞ cxg `cî iớm m`ạt iì +5 

Er8 5f16s> eõ sỞ cxg `cî iớm m`ạt iì +: 

Eîe mduyèm tỞ f eõ eạu `ém` aiaetrcm8 (m - >)f:>< ms>? eõ sỞ cxg `cî fƼƮmd iớm m`ạt t`ạp

`Ʈm sỞ t`ủ tỾ m`õb, fc sỞ aiaetrcm tąmd iìb sỞ aiaetrcm Ğỗe t`ïm dgấb. Zâ fỡ8  Ja8 5f: 6s? eõ sỞ cxg `cî +?, +5 

 Mg8 5f0 6s? eõ sỞ cxg `cî +? 

Eîe `ụp e`ạt eỤn kgb icẮg e`uyễm tgẳp eõ sỞ cxg `cî t`ạp (+>, +?, +5) eõ tâm` e`ạt tƼƮmd tỾkgb icẮg p`ïm m`õb N, `ụp e`ạt eõ tâm` onzƮ. Eîe `ụp e`ạt eỤn kgb icẮg e`uyễm tgẳp eõ sỞ cxg`cî enc eõ tâm` e`ạt tƼƮmd tỾ p`g kgb e÷md p`ïm m`õb, `ụp e`ạt eõ tâm` nxgt. Mduyèm m`ïm iìfc eạu `ém` aiaetrcm eŧmd m`Ƽ ĞẴe Ğgễb igèm kẳt tƼƮmd tỾ m`nu. 

Zâ fỡ8 Er(+5) tƼƮmd tỾ Ni (+5)8 Er(C@)5 tƼƮmd tỾ Ni(C@)5 

Page 71: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 71/121 

-4>-

Er(+:) tƼƮmd tỾ U (+:)8 @?ErC6 tƼƮmd tỾ @?UC6 

UỾ oîm Ğốg oîm kâm` mduyèm tỢ vì gcm trcmd eîe fåy, m`õb k`ömd ogẳm Ğốg bỗt e`gỎu bìeÿm ogẳm Ğốg ât `Ʈm sc vớg eîe mduyèm tỞ k`ömd e`uyễm tgẳp. Mduyèm m`ïm iì trcmd eîe mduyèmtỞ e`uyễm tgẳp, aiaetrcm ĞƼụe t`èb fẤm vìc cogtni f, m`ợmd cogtni mìy oị e`ảm bẮm` ĞgỄm tâe``Ắt m`ïm oồg eîe aiaetrcm ms iìb kâe` t`Ƽớe eỤn mduyèm tỢ k`ömd ogẳm Ğốg onc m`gèu. 

ZỎ mąmd iƼụmd gcm `cî eŧmd ât ogẳm Ğốg fc k`g sỞ aiaetrcm k`ömd Ğốg, ấm` `Ƽồmd eỤn sỾtąmd ĞgỄm tâe` ĞƼụe o÷ iẮg oồg bủe Ğỗ e`ảm eỤn eîe aiaetrcm ĞƼụe ĞgỎm vìc eîe iớp trcmd. 

Zâ fỡ8  Bm eõ eîe sỞ cxg `cî8 +?, +5, +6, +:, +4Eîe sỞ cxg `cî k`îe m`nu eõ Ğỗ oỎm k`îe m`nu. Zâ fỡ8 Bm eõ sỞ cxg `cî +? (tƼƮmd ủmd eạu `ém` 5f1) eõ Ğỗ oỎm enc m`ạt. Zé eõ p`ïm iớp (m

- >)f `ny (m - ?)j e`Ƽn oåc `cì aiaetrcm, fc Ğõ eõ m`gỎu aiaetrcm Ğỗe t`ïm t`nb dgn igèm kẳt, (m- >)f trỞmd eŧmd eõ t`ễ t`nb dgn igèm kẳt, eîe bủe mąmd iƼụmd (m - ?)j, (m - >)f vì ms xạp xệm`nu mèm eîe aiaetrcm eõ t`ễ fg e`uyễm từ bủe mąmd iƼụmd mìy snmd bủe mąmd iƼụmd k`îe.

Eîe kgb icẮg p`ïm m`õb GO vì ZGGGO eõ sỞ cxg `cî k`ömd tƼƮmd ủmd vớg sỞ t`ủ tỾ m`õb. :.?.?. @ụp e`ạt eỤn e`ømd t`ƼỒmd eõ bìu 

K`îe vớg eîe mduyèm tỞ s vì mduyèm tỞ p, eîe `ụp e`ạt gcm eŧmd m`Ƽ `ụp e`ạt eỗmd `õn trị  eỤneîe mduyèm tỞ f t`ƼỒmd eõ bìu. Mduyèm m`ïm eỤn `gỄm tƼụmd mìy iì fc eîe oƼớe e`uyễm f ―  f.Fumd fịe` mƼớe eỤn eîe gcm k`ömd eõ aiaetrcm f (Ue 5+), `cẴe eîe gcm Ğå ĞƼụe ĞgỎm ĞẤy ĞỤ ><aiaetrcm f, k`ömd eÿm aiaetrcm Ğỗe t`ïm (Eu+, Nd+, Xm?+, Ef?+, @d?+) ĞỎu k`ömd bìu. Vrîg iẮg,fumd fịe` eỤn eîe gcm eõ eîe aiaetrcm Ğỗe t`ïm (f>↟7) eŧmd m`Ƽ p`ủe e`ạt vớg eîe p`Ởg tỢ k`îeeỤn e`ømd t`ƼỒmd eõ bìu k`îe m`nu. :.5. UỾ tẮc p`ủe eỤn kgb icẮg e`uyễm tgẳp `Ể f 

Eîe gcm kgb icẮg e`uyễm tgẳp eõ oîm kâm` gcm m`ể, tẮc ĞgỄm trƼỒmd bẮm`.Eõ sỾ t`nb dgn tẮc igèm kẳt eỤn eîe cogtni (m->)f trcmd vì eîe aiaetrcm f.

Eîe p`ủe e`ạt eõ fẮmd BEi6 (tủ fgỄm, vuömd p`ẵmd); BEi:

 (oît fgỄm).

 

Eîe mduyèm tỞ e`uyễm tgẳp eõ sỾ t`nb dgn eỤn eîe cogtni j eõ sỞ p`Ởg trâ enc `Ʈm.Eîe ĞẴe Ğgễb trèm tẮc ĞgỎu kgỄm Ğễ eîe gcm kgb icẮg e`uyễm tgẳp fề tẮc t`ìm` eîe p`ủe e`ạt. 

Bỗt trcmd m`ợmd tâm` e`ạt ĞẴe trƼmd eỤn kgb icẮg e`uyễm tgẳp `Ể f vì j iì k`ấ mąmd tẮc t`ìm` p`ủe e`ạt. Vuy m`gèm, t`ẳ dgớg eỤn p`ủe e`ạt rạt Ğn fẮmd vì p`cmd p`ø, fc Ğõ k`ömd t`ễ ĞƼn rnbỗt Ğịm` md`ħn ĞƮm dgấm vỎ icẮg `ụp e`ạt mìy. K`îg mgỄb p`ủe e`ạt sẲ ĞƼụe `ém` t`ìm`, bồrỗmd vì e`âm` xîe fẤm fẤm trcmd quî trém` md`gèm eủu ĞỞg tƼụmd mìy. 

Page 72: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 72/121 

-4?-

E@ƣƬMD 48 KGB ICẬG M@ÕB GO 

4.>. ĜẴe Ğgễb e`umd m`õb GO 

 M`õb GO onc dổb8 Ğổmd (Eu), oẮe (Nd), vìmd (Nu), eấ 5 mduyèm tỞ ĞỎu Ğå ĞƼụe ogẳt từ t`Ồgkỵ eố ĞẮg, trcmd Ğõ vìmd iì bỗt mduyèm tỞ `gẳb. 

Oấmd 4.>8 Bỗt sỞ ĞẴe Ğgễb eỤn mduyèm tỞ m`õb GO 

Eu Nd Nu

+ UỞ t`ủ tỾ  ?7 >4 47+ Eạu `ém` aiaetrcm `cî trị  5f><6s>  6f><1s>  1f><:s> 

+ Oîm kâm` mduyèm tỢ (   < N ) >,?0 >,66 >,66

+Oîm kâm` gcm _ +  (   < N ) <,70 >,>5 >,54

+ Mąmd iƼụmd gcm `cî G> (aZ) 4,>? 4,14 7,??

+ V`ẳ ĞgỄm eỾe e`uầm A< (Z) +<,554 (Eu?+/Eu) +<,447 (Nd+/Nd) +>,670 (Nu5+/Nu)

ZỎ eạu trøe aiaetrcm ồ trẮmd t`îg eƮ oấm, t`é Ğîmd iẲ eạu trøe ồ ? iớp mdcìg e÷md eỤn eîe

mduyèm tỞ m`õb GO p`ấg iì (m->)f7 ms?, m`Ƽmd ồ iớp (m->)f Ğå dẤm oåc `cì mèm vgỄe e`uyễm >aiaetrcm ồ p`ïm iớp ms? snmd p`ïm iớp (m->)f sẲ t`uẢm iụg `Ʈm vỎ bẴt mąmd iƼụmd (quy tảe oåc`ÿn, oîm oåc `ÿn), fc Ğõ eạu trøe eîe iớp aiaetrcm mdcìg e÷md eỤn 5 mduyèm tỞ Eu, Nd, Nu sẲiì (m->)f><ms>.

ĜẴe Ğgễb eạu trøe mduyèm tỞ eỤn Eu, Nd, Nu quyẳt Ğịm` tâm` e`ạt k`îe ogỄt eỤn e`ømd, ĞẴe ogỄt iì tâm` trƮ vỎ bẴt `cî `Ểe eỤn kgb icẮg, fc iớp vể eõ >0a- e`ảm aiaetrcm s vớg `Ắt m`ïmk çb `gỄu quấ `Ʈm sc vớg iớp vể 0a- oỎm eỤn k`â `gẳb, iìb tąmd bẮm` mąmd iƼụmd gcm `cî t`ủm`ạt eỤn mduyèm tỢ eîe mduyèm tỞ m`õb GO sc vớg eîe mduyèm tỞ m`õb GN. 

UỾ dgấb mąmd iƼụmd G> từ Eu Ğẳm Nd eõ igèm qunm Ğẳm sỾ tąmd oîm kâm` mduyèm tỢ vì sỾtąmd G> từ Nd Ğẳm Nu igèm qunm Ğẳm sỾ tąmd bẮm` ĞgỄm tâe` `Ắt m`ïm mduyèm tỢ trcmd k`g oîmkâm` mduyèm tỢ k`ömd Ğốg. 

BẴe f÷ p`ïm iớp f Ğå ĞƼụe ĞgỎm ĞẤy ĞỤ, m`Ƽmd eạu trøe e`Ƽn p`ấg Ğå `cìm tcìm oỎm vợmd,fc Ğõ mduyèm tỢ eîe mduyèm tỞ m`õb GO eõ t`ễ oị kâe` t`âe` e`uyễm t`ìm` trẮmd t`îg (m ->)f7ms>mp>, tẮc rn 5a- Ğỗe t`ïm8 

Fc vẢy eîe mduyèm tỞ m`õb GO eõ eîe bủe `cî +>, +?, +5. VrẮmd t`îg cxg `cî ĞẴe trƼmd eỤnEu iì +? vì eỤn Nd iì +> vì eỤn Nu iì +5. Vâm` oỎm vợmd eỤn trẮmd t`îg +> ồ Nd iì fc eạu`ém` 6f>< eõ tâm` oỎm vợmd tƼƮmd ĞỞg, eạu `ém` mìy Ğå ĞƼụe `ém` t`ìm` mduyèm tỞ Ğủmd trƼớeĞõ iì \f8 6f><1s< 

4.? VrẮmd t`îg t`gèm m`gèm

(m - >)f><

       

         

(m - >)f7

ms 

mp 

mp 

ms 

Page 73: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 73/121 

-45-

Vrcmd vể Vrîg Ğạt, Eu e`gẳb 5,:.><-5% tốmd sỞ mduyèm tỢ, Nd e`gẳb >,:.><- : % vì Nu e`gẳb1.><-0 %.

 MdƼỒg tn t`ƼỒmd dẴp Eu e`Ụ yẳu ồ fẮmd `ụp e`ạt sumjun iẫm vớg eîe kgb icẮg k`îe, m`ợmdk`cîmd vẢt e`âm` iì enmeczgm(Eu?U) e`ủn 47,0%Eu, euprgt (Eu?C) e`ủn 00,0% Eu, ecvaigm(EuU) e`ủn ::,1% Eu, enmecpgrgt (EuJaU?) e`ủn 56,14% Eu, bnine`gt (EuEC5.Eu(C@)?).

Zớg Nd, t`ƼỒmd dẴp ồ fẮmd k`cîmd e`ạt nedamtgt (Nd?U) e`ủn 04,>% Nd t`ƼỒmd iẫm trcmdeîe quẴmd Ğn kgb e`ủn Eu, \o, Xm, mdcìg rn eÿm eõ eîe icẮg quẴmd m`Ƽ mnubnmge (Nd?Ua),

 prustgt (Nd5NsU5). Mdcìg fẮmd tỾ fc, Nu eÿm ồ fẮmd `ụp e`ạt m`Ƽ vìmd taiurun (NuVa?) trcmd k`cîmd e`ạt

eninvargt ̀ ny eîe k`cîmd m`Ƽ sgmvnmgt (NdNuVa6), patxgt (Nd5NuVa?).

Zìmd tỾ fc t`ƼỒmd xam iẫm trcmd Ğî t`Ắe` nm`, eît, m`nb t`Ắe`. Eŧmd m`Ƽ vìmd, trcmdt`gèm m`gèm mdƼỒg tn eŧmd dẴp Ğổmd vì oẮe ồ trẮmd t`îg tỾ fc. 4.5. Vâm` e`ạt iò `Ểe

Eîe kgb icẮg m`õb GO eõ fẮmd tgm` t`ễ iẢp p`ƼƮmd tïb fgỄm. E`ømd iì m`ợmd kgb icẮg mẴmd,bỎb, eõ îm` kgb vì eõ bìu8 Eu - Ğể, Nd- trảmd, Nu - vìmd e`õg

Oấmd 4.?8 Bỗt sỞ `Ếmd sỞ vẢt iò eỤn eîe mduyèm tỞ m`õb GO 

ĜẮg iƼụmd vẢt iò  Eu Nd Nu

 M`gỄt Ğỗ mõmd e`ấy ( E) ><05 7:<,1 ><:5,6

 M`gỄt Ğỗ sög (<E) ?165 ?>:4 ?00<

K`Ởg iƼụmd rgèmd (d/eb ) 0,76 ><,1< >7,5?

 M`gỄt t`ąmd `cn (kH/bci)  557,: ?05,: 5::

Ĝỗ eủmd (kgb eƼƮmd 2 ><)  5,< ?,4 ?,1

Ĝỗ fẫm ĞgỄm (@d2>)  14 17 6<

Ĝỗ fẫm m`gỄt (@d 2 >)  5: 67 51

Eîe kgb icẮg m`õb GO eõ t<me, t

<s enc `Ʈm m`gỎu sc vớg kgb icẮg kgỎb vé t`nb dgn trcmd igèm

kẳt kgb icẮg k`ömd e`ệ eõ aiaetrcm s bì eÿm eõ eấ aiaetrcm f. Ĝỗ eủmd t`ạp mèm rạt fề fît bểmd vì kçc t`ìm` sụg, m`ạt iì vìmd8 >d Nu eõ t`ễ kçc t`ìm`

sụg fìg 5kb, iî vìmd eõ t`ễ fît bểmd tớg <,<<<>bb. Fẫm ĞgỄm, fẫm m`gỄt tỞt, ĞẴe ogỄt iì Nd vì Nu eõ k`ấ mąmd fẫm ĞgỄm iớm m`ạt. Fề tẮc `ụp kgb vớg m`nu vì vớg eîe kgb icẮg k`îe, fề tẮc mèm `Ổm `Ởmd vớg t`uỴ mdïm.

Bỗt sỞ `ụp kgb qunm trỂmd eỤn Ğổmd iì orcmzƮ `ny eÿm dỂg iì Ğổmd t`gẳe (><%Um), Ğổmd t`nu

(>0-6<%Xm), bame`gc (?7-55 %Mg)...4.6. Vâm` e`ạt `cî `Ểe

@cẮt tâm` `cî `Ểe tƼƮmd ĞỞg kçb vì dgấb m`nm` từ Eu Ğẳm Nu. Zớg C? k`ömd k`â, e`ệ Eu tîe fỡmd, eÿm Nd vì Nu k`ömd tƼƮmd tîe kễ eấ k`g Ğum mõmd mèm

Nd vì Nu iì kgb icẮg quò Ğgễm `ém`. ờ m`gỄt Ğỗ t`ƼỒmd, trcmd k`ömd k`â Eu oị onc p`Ụ bỗt iớp bìmd bìu Ğể dổb Eu vì Eu?C

fc8

?Eu + C? + ?@?C ↟ ?Eu(C@)? 

Page 74: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 74/121 

-46-

Eu(C@)?  + Eu ↟ Eu?C + @?C

 Mẳu trcmd k`ömd k`â eõ EC?  t`é Eu oị onc p`Ụ bỗt iớp bìu iỡe dổb Eu?(C@)?EC58eneocmnt ozƮ (eÿm dỂg iì xệ Ğổmd `ny tnm` Ğổmd). 

K ̀ g mumd mõmd trcmd k`ömd k`â ồ >5<<E, Eu tẮc bìmd Eu?C trèm oỎ bẴt, ồ ?<<<E tẮc iớp`Ổm `ụp dổb Eu?C vì EuC, ồ m`gỄt Ğỗ mõmd Ğể Eu e`îy tẮc EuC vớg mdỂm iỢn bìu xnm` iỡe. 

Vrcmd k`ömd k`â, Nd trƮ `Ʈm Eu m`Ƽmd mẳu iẫm bỗt ât k`â @ ?U t`é Nd fẤm fẤm trồ t`ìm`

xîb vé tẮc bìmd Nd?U.

?Nd + @?U ↟  Nd?U + @? 

Zớg @?, eấ 5 kgb icẮg ĞỎu k`ömd p`ấm ủmd mdny eấ ồ m`gỄt Ğỗ enc, tuy m`gèm k`â @ ? eõ k`ấmąmd `cì tnm trcmd Eu, Nd mõmd e`ấy ồ îp suạt enc. @< mduyèm tỢ tîe fỡmd vớg Nd tẮc Nd@(oỎm) vì vớg Nu tẮc Nu@ kçb oỎm `Ʈm. 

Zớg `nicdam, Eu,Nd, Nu p`ấm ủmd fề `Ʈm vớg eîe mduyèm tỞ k`îe. Eu k`ömd tîe fỡmd vớg J? vé tẮc bìmd EuJ? trèm oỎ bẴt rạt oỎm sẲ oấc vỄ Eu. Nd eŧmd

 p`ấm ủmd trỾe tgẳp vớg J?  m`Ƽmd e`Ảb `Ʈm, eÿm Nu e`ệ tîe fỡmd ồ m`gỄt Ğỗ enc, sấm p`ầbtƼƮmd ủmd iì NdJ, NuJ5.

K`g Ğum mõmd, eấ 5 kgb icẮg tîe fỡmd vớg k`â Ei? tẮc buỞg eicrun8 EuEi?, NdEi, NuEi5.Vrcmd fumd fịe` mƼớe eic, Nu tnm fề fìmd `Ʈm m`Ƽmd vớg Nd t`é p`ấm ủmd e`Ảb iẮg vé eõ iớpNdEi e`a p`Ụ. 

Eu + Ei?     <t    EuEi?

?Nd + Ei?     <t    NdEi

?Nu + 5Ei?     <t    ?NuEi5 

K`g Ğum mõmd, Eu vì Nd tîe fỡmd vớg U, E vì eấ 5 kgb icẮg tîe fỡmd vớg \, Ns...

Zâ fỡ8 ?Nd + U          E <

?<<   Nd?U

?Nu + 5\    <

t    Nu?\5 Eu vì Nd k`ömd p`ấm ủmd vớg kgỎb, mdny eấ vớg kgỎb mõmd e`ấy, eÿm Nu oị kgỎb mõmd

e`ấy ąm bÿm. Eấ 5 kgb icẮg k`ömd tîe fỡmd vớg nxgt k`ömd cxg `cî (trừ  @G tẮc EuG vì NdG), m`Ƽmd tîe

fỡmd vớg fumd fịe` @EM ĞẢb ĞẴe, dgấg p`õmd @? m`Ồ tẮc p`ủe oỎm [B(EM)?R- 

Zâ fỡ8  ?Eu + 6@EM ↟  ?@[Eu(EM)?R + @? 

Eu vì Nd fề tnm trcmd nxgt eõ tâm` cxg `cî m`Ƽ @MC5, @?UC6 ĞẴe 

5Nd + 6@MC5 icåmd  ↟ 5NdMC5 + MC + ?@?C

?Nd + ?@?UC

6 ĞẴe 

↟ Nd

?UC

6 + UC

? + ?@

?C

Eu + 6@MC5 ĞẴe  ↟ Eu(MC5)? + ?MC? + ?@?C

Nu e`ệ tnm trcmd nxgt eõ tâm` cxg `cî båm` igỄt m`Ƽm @?UaC6 k`nm mõmd, `cẴe e`ệ tnm trcmdfumd fịe` eƼỒmd t`uỴ, fumd fịe` @Ei eõ bẴt k`â Ei?.

Nu + @MC5 icåmd  ↟ @[NuEi6R + ?@?C + MC 

?Nu + 5Ei? + ?@Ei ↟  ?@[NuEi6R

?Nu + :@?UaC6           E <?<<   Nu? (UC6)5 + 5UaC?  + :@?C

(@MC5 vì Ei?8 e`ạt cxg `cî, Ei-8 p`Ởg tỢ tẮc p`ủe) 

Page 75: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 75/121 

-41-

K`g eõ bẴt C? k`ömd k`â, Eu eõ t`ễ tnm trcmd fumd fịe` @Ei vì fumd fịe` M@5 ĞẴe; vì Eu,Nd, Nu eõ t`ễ tnm trcmd fumd fịe` kgỎb xgnmun. 

?Eu + 6@Ei + C? ↟  ?EuEi? + ?@?C

?Eu + 0M@5 + C5 + ?@?C ↟ ?[Eu(M@5)6R(C@)? 

6B + 0KEM + C? + ?@?C ↟ 6K[B(EM)?R + 6KC@

4.1. ĜgỎu e`ẳ kgb icẮg m`õb GO 

4.1.>. ĜgỎu e`ẳ ĞổmdEu ĞƼụe iuyỄm từ quẴmd md`àc e`ệ e`ủn từ > - ?%, fc Ğõ quî trém` iuyỄm Ğổmd rạt p`ủe tẮpdổb m`gỎu dgng ĞcẮm. 

Vuyễm quẴmd, iìb dgìu quẴmd Ğễ tąmd `ìb iƼụmd Eu Ğẳm >?% (t`ƼỒmd f÷md quẴmdenmacpgrgt EuJaU?).

 Mumd quẴmd ồ 0<< - 01<<E Ğễ tîe` oớt iƼu `uỵm`, bỗt p`Ấm sảt e`uyễm t`ìm` JaC vì bỗt p`Ấm iớm iƼu `uỵm` e`uyễm t`ìm` UC?.

?EuJaU? + C?     <t    ?JaC + ?JaU + UC? 

?JaU + 1C?    

<t 

  ?JaC + 6UC? ?JaU + 5C?     

<t    ?JaC + ?UC? 

V`èb eît vì mạu e`ấy ồ >?<< - >1<<<E

JaC + UgC? ↟ JaUgC5 (xệ) Pệ m`ặ `Ʈm mốg ièm trèm, sấm p`ầb dổb Eu?U vì JaU mẴmd `Ʈm mẾb iớp fƼớg. Vgẳp tỡe t`èb

eît vì t`ốg C? vìc, m`gỄt Ğỗ ồ >5<<<E

?JaU + 5C?    <t    ?JaC + ?UC? 

JaC + UgC?     <t    JaUgC5 

?Eu?U + 5C?     <

t    ?Eu?C + ?UC? Unu Ğõ Eu (+>) oị iƼu `uỵm` ồ fẮmd sumjun k`Ợ t`ìm` Eu 

?Eu?C + Eu?U    <t    :Eu + UC? 

Ĝổmd t`ö t`u ĞƼụe e`ủn 7< - 71% Eu.

Vgm` e`ẳ Ğổmd t`ö oẾmd eîe` cxg `cî tẮp e`ạt oồg cxg k`ömd k`â 6Uo + 5UC? ↟ ?Uo?C5 

?\o + C? ↟ ?\oC 

?Xm + C? ↟ ?XmC 

Eu eŧmd oị cxg `cî bỗt p`Ấm86Eu + C? ↟ ?Eu +  EC

V`èb eît Ğễ e`uyễm tẮp e`ạt t`ìm` xệ, e`uyễm Eu?C t`ìm` Eu oẾmd eîe` trỗm Ğổmd t`ö iểmdvớg t`nm dỔ8

Eu?C + E ↟ ?Eu +  EC

Ĝễ eõ Eu tgm` k`gẳt t`é p`ấg tgm` e`ẳ t`ac p`ƼƮmd p`îp ĞgỄm p`ïm fumd fịe` EuUC6 vớgnmct (+) iì m`ợmd t`ểg Ğổmd Ğể vì entct (-) iì m`ợmd iî Eu tgm` k`gẳt. Eu tgm` k`gẳt t`u ĞƼụee`ủn Ğẳm 77,77% Eu. 

Page 76: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 76/121 

-4:-

Eu eŧmd eõ t`ẳ ĞgỎu e`ẳ t`ac p`ƼƮmd p`îp t`uỴ iuyỄm8

Eu?U + ?Ja?(UC6)5  ↟ 6JaUC6 + ?EuUC6 + U

Ja + EuUC6  ↟ Eu + JaUC6 

4.1.? ĜgỎu e`ẳ oẮe

OẮe e`Ụ yẳu ĞgỎu e`ẳ oẾmd eîe kgb icẮg t`ö m`Ƽ Eu, \o, Um Ğå ĞƼụe iuyỄm từ quẴmd sumjun eõe`ủn Nd?U. OẮe ĞƼụe tîe` rn t`ac p`ƼƮmd p`îp snu8 

4.1.?.>. \`ƼƮmd p`îp e`gẳt oẾmd kẲb  Mẳu `Ổm `ụp kgb icẮg iì \o eõ e`ủn Nd t`é fỾn trèm Ğỗ tnm k`îe m`nu eỤn Nd vì \o trcmd

Xm. Mumd e`ấy `Ổm `ụp \o, Nd, Xm t`é Xm kẳt `ụp vớg Nd tẮc mèm eîe `ụp e`ạt m`Ƽ Nd?Xm5,Nd?Xm1  oỎm- k`ömd tnm trcmd \o mõmd e`ấy. Vîe` eîe `ụp e`ạt mìy rn vì Ğum mõmd Ğễ Xm ony`Ʈg (7<:<E), cxg `cî tẮp e`ạt e`é vì tîe` k`ểg `Ổm `ụp, t`u ĞƼụe Nd t`ö. Vgm` e`ẳ Nd t`ö

 oẾmd p`ƼƮmd p`îp ĞgỄm p`ïm. 4.1.?.?. \`ƼƮmd p`îp p`ủe e`ạt  

K`cấmd ?<% iƼụmd Nd ĞƼụe ĞgỎu e`ẳ từ quẴmd e`ủn Nd?U oẾmd p`ƼƮmd p`îp tẮc p`ủe vớgEM-8

Nd?U + 6MnEM  ?Mn[Nd(EM)?R + MnU (>)?MnU + ?MnEM + C? + ?@?C ↟ ?MnUEM + 6MnC@ (iìb (>) e`uyễm fịe` snmd

 p`ấg) F÷md Xm oỡg Ğễ kẳt tỤn Nd8

?Mn[Nd(EM)?R + Xm ↟  Mn?[Xm(EM)6R + ?Nd

4.1.5. ĜgỎu e`ẳ vìmd  

Zìmd ĞƼụe tîe` rn e`Ụ yẳu từ vìmd tỾ fc ồ trcmd quẴmd dỞe `cẴe sn k`cîmd t`ac eîe p`ƼƮmd p`îp snu8

 \ ̀ ƼƮmd p`îp trỂmd iỾe8 FỾn vìc k`Ởg iƼụmd rgèmd k`îe m`nu dgợn eîe e`ạt, Ğåg m`gỎu iẤmtrcmd bîmd mƼớe t`u ĞƼụe vìmd t`ö. 

 \`ƼƮmd p`îp tẮc `Ổm `Ởmd8 Zìmd fề tẮc `Ổm `Ởmd vớg t`uỴ mdïm, tîe` ĞƼụe `Ổm `Ởmd k`ểgtẮp e`ạt rổg e`Ƽmd eạt t`uỴ mdïm vì t`u vìmd. 

 \`ƼƮmd p`îp tẮc p`ủe e`ạt8 @cì tnm quẴmd trcmd fumd fịe` MnEM `ny KEM vì igèm tỡesỡe k`ömd k`â vìc, vìmd tnm fẤm tẮc p`ủe. 

6Nu + 0MnEM + C? + ?@?C ↟  6Mn[Nu(EM)?R + 6MnC@

Unu Ğõ f÷md Xm oỡg Ğễ kẳt tỤn Nu8

?Mn[Nu(EM)?R + Xm ↟  Mn?[Nu(EM)6R + ?Nu

4.: Eîe `ụp e`ạt 4.:.>. @ụp e`ạt +>

Gcm B+ eõ eạu `ém` aiaetrcm f><, e`ømd k`ömd e`ệ iì e`ạt m`Ảm aiaetrcm bì eÿm iì e`ạt e`c (vìk`ấ mąmd e`c) tąmd ièm từ Eu+ Ğẳm Nu+ vì Ğỗ igm` `cẮt eỤn m`ợmd eẴp aiaetrcm f tąmd ièm. 

VrẮmd t`îg cxg `cî +> iì ĞẴe trƼmd m`ạt ĞỞg vớg Nd, kçb ĞẴe trƼmd `Ʈm ĞỞg vớg Eu vì kçbĞẴe trƼmd m`ạt iì ĞỞg vớg Nu. 4.:.>.>. Cxgt B ?C

Page 77: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 77/121 

-44-

ĜỎu iì e`ạt oỗt, Eu?C bìu Ğể, Nd?C bìu mïu - Ğam vì Nu?C bìu tâb (Nu?C iì `Ổm `ụp eỤnNu vì Nu?C5).

Eu?C rạt oỎm m`gỄt (mõmd e`ấy ồ >?6<<E) m`Ƽmd Nd?C vì Nu?C kçb oỎm, ồ trèm ?<<<E t`éNu?C p`ïm `uỴ t`ìm` mduyèm tỞ, ồ trèm ??<<E Nu?C p`ïm `uỴ t`ìm` Nu vì Nu?C5.

Eîe B?C ĞỎu ât tnm trcmd mƼớe, tnm trcmd fumd fịe` kgỎb tẮc euprgt, nedamtgt vì crgt tƼƮmdủmd. 

B?C + ?MnC@ + @

?C

↟ ?Mn[B(C@)?R

Vrcmd fumd fịe` M@5 ĞẢb ĞẴe, Eu?C vì Nd?C tnm tẮc p`ủe nbcmgnent. B?C + M@5 + @?C ↟  ?[B(M@5)?RC@

Eÿm Nu?C tẮc Nu5 M.M@5 iì kẳt tỤn Ğam k`ömd oỎm, p`ïm `uỴ mố k`g Ğum mõmd. Vrcmd fumd fịe` @Ei ĞẢb ĞẴe, Eu?C tnm tẮc p`ủe @[EuEi?R

Eu?C + 6@EiĞẴe  ↟ ?@[EuEi?R + @?C

4.:.>.?. @gĞrcxgt BC@  

Eîe BC@ k`ömd oỎm m`ạt iì NdC@ vì NuC@ 

Zâ fỡ8 ?NdC@ ↟ Nd?C + @?C

Bỗt p`Ấm Nd?C tnm trcmd mƼớe iìb fumd fịe` eõ tâm` kgỎb 

Nd?C + @?C   ?NdC@ ↟ ?Nd+ + ?C@- 

V`Ỿe tẳ buỞg NdMC5 k`ömd oị t`uỴ p`ïm, e`ủmd tể NdC@ iì e`ạt kgỎb bẮm`. 4.:.>.5. BuỞg eỤn B + 

Ĝn sỞ buỞg B(+>) fẮmd tgm` t`ễ ĞỎu ât tnm trcmd mƼớe. Vrcmd mƼớe, e`ệ eõ buỞg Nd+ iì tƼƮmd ĞỞg oỎm, eÿm buỞg Eu+ vì Nu+ tỾ p`ïm `uỴ. 

?Eu+   Eu + Eu?+  A< 2 +<,51Z

5Nu+   ?Nu + Nu5+  A< 2 +<,5Z

Vuy m`gèm, Eu+ vì Nu+ ĞƼụe iìb oỎm k`g ồ trcmd mƼớe oẾmd eîe` tẮc kẳt tỤn ât tnm m`Ƽ EuG,EuEM, NuG, NuEM `cẴe tẮc gcm p`ủe tƼƮmd ĞỞg oỎm m`Ƽ8 [Eu(M@5)?R

+, [EuP?R-, (P8 Ei-, Or -, G-,

EM-), [Nu(EM)?R- m`Ồ  k ̀ ấ mąmd m`Ảm aiaetrcm eỤn eîe nmgcm G-, EM-.

* Bỗt sỞ buỞg qunm trỂmd t`ƼỒmd dẴp8 

 BuỞg EuEi8 Vgm` t`ễ bìu trảmd, oỎm vớg m`gỄt vì ât tnm trcmd mƼớe (t<me 2 65<<E, t<

s 2 >517<E).

EuEi ât tnm trcmd mƼớe iẮm` m`Ƽmd p`ïm `uỴ trcmd mƼớe mõmd).

EuEi(s)  ↟ Eu+(i)  + Ei-

(i)

?Eu+  + 6@?C   Eu(_)  + [Eu(@?C)6R?+ 

Vnm fề trcmd fumd fịe` ĞẴe eỤn M@5, @Ei, M@6Ei vì BEi (B iì kgb icẮg kgỎb). ?EuEi + ?M@5ĞẴe  ↟  [Eu(M@5)?REi

EuEi + @Ei ↟  @[EuEi?R

Fề oị cxg `cî tẮc Eu(+?) 6[Eu(M@5)?R

+ + C? + @?C + 0M@5 ↟ 6[Eu(M@5)6R?+ + 6C@- 

Vrcmd fumd fịe` M@5  `cẴe @Ei, fumd fịe` EuEi `ạp t`ỡ k`â EC tẮc p`ủe fẮmd Ğgba[Eu(Ei)(EC)@?CR?, k`g Ğum mõmd p`ủe mìy p`ïm `uỴ dgấg p`õmd k`â EC. 

Page 78: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 78/121 

-40-

Vrcmd fumd fịe` @Ei, EuEi eõ t`ễ `ạp t`ỡ k`â \@5 tẮc p`ủe [Eu(\@5)REi, trcmd fumd fịe` M@5 eõ t`ễ `ạp t`ỡ E?@? `ny `ạp t`ỡ e`ạt _ - E ≮ E - _ tẮc Eu?E? `ny _ - E ≮ E - Eu iìm`ợmd kẳt tỤn Ğể fề p`ïm `uỴ mố k`g Ğum mõmd. 

 BuỞg NdMC5 8  iì buỞg oẮe t`ömd fỡmd m`ạt, k`ömd bìu, t<me 2 ?<7,4<E, fề tnm trcmd mƼớe vì

Ğỗ tnm ogẳm Ğốg m`gỎu t`ac m`gỄt Ğỗ, tnm trcmd ata, atyige, nxatcm. - \`ïm `uỴ ồ 5<<<E

?NdMC5 

↟  ?Nd + ?MC

?  + C

- Fề oị k`Ợ t`ìm` kgb icẮg oồg m`ợmd e`ạt `ợu eƮ m`Ƽ dgạy, diueczƮ, jcebnmĞa`gt...?[Nd(M@5)?RMC5+@?C+ @E@C ↟  ?Nd + @ECCM@6 +M@5+ ?M@6 MC5 

4.:.>.6. UỾ tẮc p`ủe 

Eîe `ụp e`ạt B(+>) fề tẮc t`ìm` p`ủe, eîe p`ủe mìy fề tnm vì oỎm `Ʈm `ụp e`ạt onm ĞẤu. Zâ fỡ8 BEi + ?M@5  ↟  [B(M@5)?REi

BG +?KEM ↟ K[Nd(EM)?R + KG

NdOr + ?Mn?U?C5 ↟ Mn5[Nd(U?C5)?R + MnOr

4.:.?. @ụp e`ạt B( +?)8 Eu ?+  

VrẮmd t`îg cxg `cî +? rạt ĞẴe trƼmd vớg Ğổmd, fc Ğõ eõ rạt m`gỎu `ụp e`ạt eỤn Eu(GG) m`Ƽmd eõrạt ât `ụp e`ạt eỤn Nd(GG) vì k`ömd eõ `ụp e`ạt Nu(GG). Zé vẢy, trcmd p`Ấm mìy e`ệ xçt eîe `ụpe`ạt Eu(GG). 4.:.?.>. Ĝổmd (GG) cxgt 8 EuC

EuC iì e`ạt oỗt bìu Ğam, mõmd e`ấy ồ  ><?:<E vì trèm m`gỄt Ğỗ Ğõ t`é oị p`ïm `uỴ. 

6EuC    <t    ?Eu?C + C? 

EuC k`ömd tnm trcmd mƼớe m`Ƽmd tnm fề trcmd fumd fịe` nxgt tẮc buỞg Eu (GG) 

EuC + ?@Ei ↟  EuEi?  + @?C

Vnm trcmd fumd fịe` M@5 tẮc p`ủe nbcmgnent8EuC + M@5  + @?C ↟ [Eu(M@5)6R(C@)? 

Ĝumd mõmd vớg fumd fịe` UmEi?, JaEi? t`é EuC oị k`Ợ t`ìm` buỞg Eu(G) 

?EuC + UmEi?    <t   ?EuEi + UmC? 

5EuC + ?JaEi?     <t   ?EuEi + EuEi?  + Ja?C5 

K`g Ğum mõmd, EuC oị @?, EC, M@5, E k`Ợ t`ìm` Eu. 

Zâ fỡ8 EuC + EC    <t    Eu + EC? 

5EuC + ?M@5(k)        

  E <1<<

  5Eu + M?  + 5@?CEuC t`ễ `gỄm tâm` iƼỮmd tâm` k`g tnm trcmd kgỎb mõmd e`ấy tẮc t`ìm` euprgt 

Zâ fỡ8  EuC + ?MnC@ĞẴe     <t   Mn?EuC?  + @?C

EuC ĞƼụe ĞgỎu e`ẳ trỾe tgẳp từ ĞƮm e`ạt `cẴe oẾmd eîe` m`gỄt p`ïm `Ğrcxgt, mgtrnt `nyeneocmnt.

?Eu + C?     <t    ?EuC

Eu(C@)?              E <0<1<  EuC + @?C

Page 79: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 79/121 

-47-

?Eu(MC5)?     <t    ?EuC + 6MC?  + C? 

4.:.?.?. Ĝổmd (GG) `gĞrcxgt8 Eu(C@)? 

Eu(C@)? iì kẳt tỤn oömd bìu inb, fề bạt mƼớe ogẳm t`ìm` cxgt k`g Ğum mõmd. 

Eu(C@)?     <t    EuC + @?C

K`ömd tnm trcmd mƼớe m`Ƽmd tnm fề trcmd fumd fịe` nxgt, fumd fịe` M@5 ĞẴe vì e`ệ tnmtrcmd fumd fịe` kgỎb 6<% k`g Ğum mõmd. 

Eu(C@)?  + ?@+  ↟ Eu?+ + ?@?C

Eu(C@)?  + 6M@5  ↟ [Eu(M@5)6R(C@)? 

Eu(C@)?  + ?MnC@ ↟ Mn?[Eu(C@)6R

Eu(C@)? ĞƼụe ĞgỎu e`ẳ oẾmd eîe` e`c fumd fịe` Eu?+ tîe fỡmd vớg fumd fịe` kgỎb. Eu?+  + ?C@-  ↟  Eu(C@)? 

4.:.?.5. BuỞg Ğổmd (GG) 

Ĝn sỞ buỞg Ğổmd (GG) fề tnm trcmd mƼớe, oị t`uỴ p`ïm vì k`g kẳt tgm` từ fumd fịe` t`ƼỒmd ồfẮmd `gĞrnt. Fumd fịe` icåmd eỤn Eu?+  eõ bìu inb iì bìu eỤn [Eu(@?C):R

?+, m`Ƽmd k`g  ồ

trẮmd t`îg rảm eîe buỞg Ğổmd (GG) eõ bìu k`îe m`nu. Gcm Eu?+  iì e`ạt tẮc p`ủe bẮm`, m`ợmd p`ủe t`ƼỒmd dẴp iì [EuP5R

-  vớg P iì J, Ei, Or,[Eu(M@5)6R

?+, [Eu(E?C6)?R?-, [Eu(am)?R?+ vớg am iì atyiamĞgnbgm8 @? M - (E@?)? - M@?.

Vrcmd mƼớe Eu?+ k`ömd fề e`uyễm t`ìm` Eu+ m`Ƽmd k`g eõ bẴt m`ợmd nmgcm eõ k`ấ mąmdtẮc `ụp e`ạt ât tnm vớg Eu+ t`é k`ấ mąmd cxg `cî eỤn Eu?+ tąmd ièm. 

Zâ fỡ8 ?EuUC6  + 6MnG ↟  ?EuG + G?  + ?Mn?UC6 

?EuUC6  + 6MnEM ↟ ?EuEM + (EM)?  + ?Mn?UC6 

K`g t`èb M@5 vìc fumd fịe` Eu?+ t`é m`ợmd p`ïm tỢ @?C trcmd [Eu(@?C):R?+ iẤm iƼụt oị

t`ny t`ẳ fề fìmd oồg m`ợmd p`ïm tỢ M@5  tẮc m`ợmd gcm p`ủe [Eu(M@5)(@?C)1R?+...

[Eu(M@5)6(@?C)?R?+

, m`Ƽmd sỾ t`ny t`ẳ M@5 t`ủ 1 vì : dẴp k`õ k`ąm. * M`ợmd buỞg Eu?+ qunm trỂmd vì t`ƼỒmd dẴp iì8 EuEi? vì EuUC6 

4.:.5. @ụp e`ạt B(+5)8 Nu +5  

VrẮmd t`îg cxg `cî +5 iì ĞẴe trƼmd m`ạt  ĞỞg vớg vìmd. M`ợmd `ụp e`ạt eỤn Nu(GGG) ĞỎu m`ạtiì cxg `cî bẮm`. 4.:.5.>. Zìmd (GGG) cxgt8 Nu?C5 

Nu?C5 iì e`ạt oỗt mïu, kçb oỎm, p`ïm `uỴ fƼớg tîe fỡmd eỤn îm` sîmd `cẴe k`g Ğum mõmd Ğẳm>:<<E.

?Nu?C5    

<t 

  6Nu + 5C? K`ömd tnm trcmd mƼớe. V`ễ `gỄm tâm` iƼỮmd tâm` vớg nxgt ĞẴe vì kgỎb ĞẴeNu?C5  + 0@EiĞẴe  ↟  ?@[NuEi6R + 5@?C

Nu?C5  + ?MnC@ĞẴe, mõmd  + 5@?C ↟  ?Mn[Nu(C@)6R

Oị @? vì EC k`Ợ k`g Ğum mõmd8

Nu?C5  + 5@?           E <?:<   ?Nu + 5@?C

Nu?C5  + 5EC          E <><<   ?Nu + 5EC? 

Page 80: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 80/121 

-0<-

Nu?C5  ĞƼụe tẮc rn k`g iìb bạt mƼớe eỤn Nu(C@)5 ồ >1<<E trcmd e`ïm k`ömd.

?Nu(C@)5                 e`ïmk`ömd E ,>1<<   Nu?C5 + 5@?C

4.:.5.?. Zìmd (GGG) `gĞrcxgt 8 Nu(C@)5 

Nu(C@)5 iì e`ạt oỗt bìu mïu Ğể, k`ömd tnm trcmd mƼớe, ồ m`gỄt Ğỗ t`ƼỒmd bạt fẤm mƼớe ogẳmt`ìm` fẮmd batn NuCC@, k`g Ğum mõmd ogẳm t`ìm` Nu?C5.

Eõ tâm` iƼỮmd tâm`8

Nu(C@)5  + MnC@ ↟  Mn[Nu(C@)6RNu(C@)5  + ?@?UC6  ↟  Mn[Nu(UC?)?R + 5@?C

Nu(C@)5  + 6@MC5  ↟  @[Nu(MC?)6R + 5@?C

* Nu(C@)5 ĞƼụe tẮc mèm k`g e`c fumd fịe` buỞg Nu5+ tîe fỡmd vớg fumd fịe` kgỎb. 4.:.5.5. Zìmd eicrun8 NuEi 5 

NuEi5 ồ fẮmd tgm` t`ễ eõ bìu Ğể mdỂe, eõ eạu tẮc Ğgba ồ trẮmd t`îg rảm vì `Ʈg. 

K`g Ğum mõmd trèm >41<E tẮc NuEi, fẳm ?7<<E p`ïm `uỴ t`ìm` mduyèm tỞ 

Nu?Ei:     <t    ?NuEi + ?Ei? 

Nu?Ei:           E <?7<   ?Nu + 5Ei? 

Vnm trcmd mƼớe, rƼụu vì ata. K`g tnm trcmd mƼớe oị t`uỴ p`ïm bỗt p`Ấm tẮc fumd fịe` bìufn enb.

NuEi5  + @?C   @[Nu(C@)Ei5R (Nxgt `gĞrcxctrgeicrcnurge) Vîe fỡmd vớg nxgt tẮc p`ủe

NuEi5  + @Ei  @[NuEi6R (Nxgt tatrneicrcnurge)

Kẳt `ụp vớg buỞg eicrun kgb icẮg kgỎb tẮc p`ủe B[NuEi6R

Zâ fỡ8 NuEi5  + MnEi↟ Mn[NuEi6R

NuEi5 eõ tâm` cxg `cî bẮm`8

Zâ fỡ8 ?NuEi5  + 5@?C?  ↟  ?Nu + UC?  + :@Ei

NuEi5  + 5JaUC6  ↟  Nu + Ja?(UC6)5  + JaEi5 

NuEi5  + 6Mn?U?C? ↟ Mn5[Nu(U?C5)?R+ Mn?U6C:  + 5MnEiNuEi5  ĞƼụe ĞgỎu e`ẳ oẾmd eîe` e`c Nu oỗt tîe fỡmd k`â Ei ?  ồ ?1<<E `cẴe Ğum mõmd

@[NuEi6R.6@?C ồ >?<<E.

?Nu + 5Ei?           E <?1<   ?NuEi5 

@[NuEi6R.6@?C          E <>?<   NuEi5  + @Ei + 6@?C

Ei

Ei

Nu

Ei

Ei

Ei

Ei

Nu

Page 81: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 81/121 

-0>-

E@ƣƬMD 08 KGB ICẬG M@ÕB GGO0.>. ĜẴe Ğgễb e`umd eỤn m`õb GG O 

 M`õb GG O dổb eîe mduyèm tỞ8 kẲb (Xm), enfbg (Ef), t`uỴ mdïm(@d).

Oấmd 0.>8 Bỗt sỞ ĞẴe Ğgễb eỤn m`õb kgb icẮg GGO 

Xm Ef @d

+ UỞ t`ủ tỾ  5< 60 0<

+ Eạu `ém` a- `cî tr ị  5f 6s 6f 1s 6j 1f :s

+ Oîm kâm` mduyèm tỢ (  <

 N ) >,57 >,1: >,:<

+ Oîm kâm` gcm _ ?+ (  <

 N ) <,05 <,77 >,>?

+ Mąmd iƼụmd gcm `cî G>(aZ) 7,57 0,77 ><,65

+ V`ẳ ĞgỄm eỾe e`uầm A  (Z) -<,4:5 -<,6<? +<,016

Eấ on mduyèm tỞ ĞỎu eõ iớp vể (m - >)f><ms?, e`ømd eõ eîe cogtni f Ğå ĞgỎm ĞỤ >< a- mèm eạu

`ém` (m - >)f><

 tƼƮmd ĞỞg oỎm, aiaetrcm `cî trị iì aiaetrcm s. BẴt k`îe G5 eỤn e`ømd rạt enc (G5(Xm)2 57,7; G5(Ef) 2 54,64; G5(@d) 2 5?,65) mèm trẮmd t`îg cxg `cî enc m`ạt vì eŧmd ĞẴe trƼmd m`ạt iì+?, rgèmd @d eÿm eõ sỞ cxg `cî +>. 

Eîe mduyèm tỞ m`õb GGO kçb `cẮt Ğỗmd `cî `Ểe `Ʈm m`gỎu sc vớg eîe mduyèm tỞ m`õbGGN, fc vể >0a trcmd mduyèm tỢ Xm, Ef, @d e`ảm eîe aiaetrcm s vớg `Ắt m`ïm kçb `gỄu quấ `Ʈmsc vớg vể 0a  oỎm eỤn k`â `gẳb trcmd mduyèm tỢ eîe mduyèm tỞ GGN. 

@ụp e`ạt eỤn 5 kgb icẮg GGO ĞỎu Ğỗe, m`ạt iì t`uỴ mdïm.

0.?. VrẮmd t`îg t`gèm m`gèm

Vrcmd t`gèm m`gèm, Xm iì kgb icẮg tƼƮmd ĞỞg p`ố ogẳm, Ef vì @d kçb p`ố ogẳm `Ʈm m`gỎu, trcmd

vể ^Ụn Ğạt Xm ĞẮt >,1.><-5

%, Ef e`gẳb 4,:.><-:

 % vì @d e`gẳb 4.><-4

 % tốmd sỞ mduyèm tỢ. K`cîmd vẢt e`âm` eỤn Xm iì sp`niargt (XmU), eninbgm (XmEC5), p`rnmeigrgt `ny jargt kẲb(Xm(JaC?)?), mdcìg rn eÿm eõ zgmegt (XmC). K`cîmd vẢt eỤn Ef iì dramckgt (EfU) vì t`ƼỒmd iẫmvớg k`cîmd vẢt eỤn Xm. K`cîmd vẢt e`âm` eỤn @d iì xgmnon `ny t`Ấm sn (@dU). 

Vrcmd Ğỗmd vẢt vì t`Ỿe vẢt eõ e`Ƽn Xm vớg `ìb iƼụmd oç, trcmd eƮ t`ễ mdƼỒg eõ e`ủn kẲbk`cấmd <,<<>%. 

Vrcmd > iât mƼớe ogễm eõ >.><-? bd Xm?+; >,>.><-6 bd Ef?+ vì 5.><-1 bd @dEi6?- vì @dEi5- 

0.5. Vâm` e`ạt iò `Ểe 

Xm, Ef, @d iì m`ợmd kgb icẮg bìu trảmd oẮe m`Ƽmd ồ trcmd k`ömd k`â ầb oị p`Ụ iớp c xgt

bểmd mèm bạt îm` kgb. Eấ 5 kgb icẮg ĞỎu bỎb vì fề mõmd e`ấy, ĞẴe ogỄt @d ồ m`gỄt Ğỗ t`ƼỒmd iì e`ạt iểmd 

Eõ t<me vì t<

s t`ạp fc tƼƮmd tîe yẳu dgợn eîe mduyèm tỢ trcmd kgb icẮg, m`ạt iì @d, dïy mèm oồg eạu `ém` tƼƮmd ĞỞg oỎm f>< eấm trồ eîe aiaetrcm f t`nb dgn vìc igèm kẳt kgb icẮg. 

@Ʈg t`uỴ mdïm dổb m`ợmd p`ïm tỢ ĞƮm mduyèm tỢ, ồ ?<<E îp suạt `Ʈg eỤn t`uỴ mdïm iì>,5.><5bb@d, eỤn Xm iì >,14.><-?bb@d ồ 515<E vì eỤn Ef iì 5,>5.><-? bb@d ồ ?7><E.

Page 82: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 82/121 

-0?-

ờ ĞgỎu kgỄm t`ƼỒmd, Xm k`î dgÿm mèm k`ömd kçc fìg ĞƼụe m`Ƽmd k`g Ğum mõmd Ğẳm ><< ->1<<E iẮg fẻc vì fng, ồ ?<<<E iẮg eõ t`ễ tîm Xm t`ìm` oỗt. Vrîg iẮg, Ef eõ t`ễ ràm vì kçc fìg ồĞgỎu kgỄm t`ƼỒmd. 

Oấmd 0.?8  Bỗt sỞ `Ếmd sỞ vẢt iò eỤn m`õb kgb icẮg GGO 

Xm Ef @d

 M`gỄt Ğỗ mõmd e`ấy ( E) 6>7,1 5?> -50,0:

 M`gỄt Ğỗ sög ( E) 7<: 4:4 51:,::K`Ởg iƼụmd rgèmd (d/eb5) 4,>5 0,:5 >5,11

 M`gỄt t`ąmd `cn (kH/bci)  >6< >>? :>

Ĝỗ fẫm ĞgỄm (@d2>)  >: >5 >

Ĝỗ ïb ĞgỄm  >,: >,4 >,7

ZỎ tâm` Ğỗe, Xm ồ trẮmd t`îg rảm k`ömd Ğỗe m`Ƽmd `Ʈg eỤn XmC rạt Ğỗe, eÿm eîe `ụp e`ạtk`îe eỤn Xm iẮg k`ömd Ğỗe. Zớg Ef, ồ fẮmd kgb icẮg k`ömd Ğỗe, m`Ƽmd eîe `ụp e`ạt eỤn Ef rạtĞỗe. ĜẴe ogỄt @d rạt Ğỗe, eîe buỞg t`uỴ mdïm m`Ƽ eicrun, mgtrnt eỾe kỵ Ğỗe. Ĝỗe tâm` eỤn t`uỴmdïm dïy tîe `Ắg iìb tè igỄt t`Ấm kgm`, dgấb trâ m`ớ, vgèb icçt rąmd bgỄmd, rỞg icẮm  ĞƼỒmd ruỗtvì t`Ảm, iìb suy tgb... IƼụmd t`uỴ mdïm e`c p`çp eỾe ĞẮg trcmd k`ömd k`â ồ eîe m`ì bîy iì><-1bd/iât

Eấ 5 kgb icẮg ĞỎu tẮc mèm m`gỎu `ụp kgb vớg m`nu vì vớg eîe kgb icẮg k`îe. ĜẴe ogỄt, `ụpkgb eỤn @d ĞƼụe dỂg iì "`Ổm `Ởmd". @Ổm `Ởmd t`ƼỒmd iì m`ợmd `ụp e`ạt eỤn @d vì kgb icẮgĞå tnm trcmd t`uỴ mdïm. 0.6. Vâm` e`ạt `cî `Ểe 

@cẮt tâm` `cî `Ểe eỤn eîe mduyèm tỞ GGO dgấb fẤm k`g k`Ởg iƼụmd mduyèm tỢ tąmd. Xm vì EftƼƮmd ĞỞg `cẮt Ğỗmd eÿm @d k`î trƮ. 

Eấ 5 kgb icẮg ĞỎu k`ömd p`ấm ủmd vớg @?, m`Ƽmd @? eõ k`ấ mąmd tnm trcmd Xm mõmd e`ấytẮc fumd fịe` rảm. 

Vrcmd k`ömd k`â ầb, Xm vì Ef oỎm ồ m`gỄt Ğỗ t`ƼỒmd fc eõ bìmd cxgt oấc vỄ. M`Ƽmd k`gmumd mõmd t`é e`ømd e`îy båm` igỄt tẮc cxgt, Xm e`îy e`c mdỂm iỢn bìu inb sîmd e`õg. Efe`îy vớg mdỂm iỢn bìu sẫb. 

?B + C?       E t <  ?BC

@d k`ömd tîe fỡmd vớg cxg ồ m`gỄt Ğỗ t`ƼỒmd m`Ƽmd tîe fỡmd rñ rỄt ồ 5<<<E tẮc t`ìm`@dC vì ồ 6<<<E t`é cxgt Ğõ iẮg p`ïm `uỴ t`ìm` mduyèm tỞ. 

Eấ 5 kgb icẮg ĞỎu p`ấm ủmd trỾe tgẳp vớg `nicdam, iƼu `uỵm` vì eîe mduyèm tỞ k `ömd kgb

icẮg m`Ƽ \, Ua... B + P?        BP?

 

B + A      E t <  BA (A 2 U, Ua...)

B + \      E t <  B5\? 

Xm vì Ef p`ấm ủmd k`g Ğum mõmd m`Ƽmd @d tƼƮmd tîe vớg U, G mdny m`gỄt Ğỗ t`ƼỒmd fctrẮmd t`îg iểmd eỤn @d iìb e`c mõ tgẳp xøe tỞt `Ʈm. 

Page 83: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 83/121

Page 84: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 84/121 

-06-

0.1.?. ĜgỎu e`ẳ Ef  

Vrcmd eîe quẴmd eỤn Xm t`ƼỒmd eõ Ef, fc Ğõ trcmd quî trém` iuyỄm Xm eÿm t`u ĞƼụe eấ Ef. Ĝễtîe` Ef mdƼỒg tn `cì tnm Xm eõ e`ủn Ef trcmd @?UC6 icåmd, snu Ğõ f÷md Xm Ğễ k`Ợ Ef?+. 

Ef?+  + Xm ↟  Ef + Xm?+ 

Ef ĞƼụe tgm` e`ẳ oẾmd p`ƼƮmd p`îp ĞgỄm p`ïm fumd fịe` EfUC6 vớg eỾe fƼƮmd iì Ef t`ö`cẴe oẾmd eîe` e`Ƽmd eạt p`ïm ĞcẮm kgb icẮg t`ö ồ trcmd e`ïm k`ömd. 

0.1.5. ĜgỎu e`ẳ @d  Ĝum mõmd tgm` quẴmd xgmnon trcmd fÿmd  k`ömd k`â ồ 4<< - 0<<<E `cẴe Ğum mõmd tgm`

quẴmd vớg vög sỞmd `ny bẮt sảt ồ :<< - 4<<<E.

@dU + C?               E cc   <0<<4  @d + UC? 

6@dU + 6Enc      E t <  6@d + EnUC6  + 5EnU

@dU + Ja      E t <  @d + JaU

 MdƼmd tỡ `Ʈg @d trcmd sgm` `ìm iìb oẾmd t`çp k`ömd rệ vì tgm` e`ẳ @d oẾmd eîe` sỢnvớg fumd fịe` @MC5 ><% rổg e`Ƽmd eạt p`ïm ĞcẮm trcmd e`ïm k`ömd. 

0.:. Eîe `ụp e`ạt0.:.>. @ụp e`ạt +>8 @d 

+  

K`îe vớg Xm vì Ef, t`uỴ mdïm eÿm tẮc mèm  m`ợmd `ụp e`ạt eõ gcm @d??+ vớg igèm kẳt - @d -

@d -, trcmd Ğõ @d eõ sỞ cxg `cî +>. Eîe `ụp e`ạt eỤn @d (G) ĞỎu md`ịe` từ trcmd k`g @d+ eõ aiaetrcm Ğỗe t`ïm. Igèm kẳt @d - @d trcmd `ụp e`ạt eỤn @d(G) eõ Ğỗ fìg ogẳm Ğốg từ ?,6N< Ğẳm ?,:N< tuỵ t`uỗe

vìc nmgcm eỤn `ụp e`ạt. @Ấu `ẳt eîe `ụp e`ạt eỤn @d(G) ĞỎu k`õ tnm trcmd mƼớe e`ệ eõ @d?(MC5)? iì fề tnm. Fc sỞ cxg `cî trumd dgnm mèm gcm @d?

?+ fề oị k`Ợ t`ìm` @d vì eŧmd fề oị cxg `cî t`ìm` gcm@d?+. 

Zâ fỡ8 @d?Ei?  + UmEi?  ↟  ?@d + UmEi6 

@d?Ei?  + Ei?  ↟  ?@dEi? 

Vrcmd fumd fịe` @d??+ xấy rn eïm oẾmd tỾ p`ïm `uỴ 

@d??+    @d + @d?+  A< 2 - <,>5Z

K 2R[

R[?

?

?

 @d 

 @d  2 :.><-5

 M`Ƽ vẢy, gcm @d??+ e`ệ oỎm trcmd dgớg `Ắm `ặp. Eïm oẾmd mìy e`uyễm fịe` snmd p`ấg fƼớg

tîe fỡmd eỤn m`ợmd e`ạt eõ k`ấ mąmd iìb dgấb bẮm` mổmd Ğỗ eỤn gcm @d ?+  oẾmd eîe` tẮc kẳttỤn, `ụp e`ạt kçb ĞgỄm ig, `cẴe p`ủe oỎm. 

Zâ fỡ8 @d??+  + ?C@-  ↟  @d + @dC + @?C

@d??+  + U?-  ↟  @d + @dU

@d??+  + ?EM - ↟  @d + @d(EM)? 

@d??+  + 6EM - ↟  @d + [@d(EM)6R

?- 

Page 85: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 85/121 

-01-

Gcm @d??+ k`ömd eõ k`ấ mąmd tẮc p`ủe m`Ƽ gcm @d?+, eõ t`ễ fc igèm kẳt dgợn gcm @d?

?+ vì p`Ởg tỢ k`î bẮm` Ğå iìb yẳu igèm kẳt @d-@d vì dïy mèm sỾ p`ïm oỞ iẮg bỗt Ğỗ aiaetrcm dgợn ?mduyèm tỢ @d tẮc @d vì @d?+.

* Bỗt sỞ `ụp e`ạt @d(G) 

Cxgt @d ? C8  iì e`ạt oỗt bìu Ğam ĞƼụe tẮc mèm k`g fumd fịe` @d??+ tîe fỡmd vớg kgỎb bẮm`. 

@d?C t`Ỿe tẳ k`ömd tnm trcmd mƼớe. K`g Ğum mõmd `cẴe k`g e`gẳu sîmd bẮm` t`é oị p`ïm

`uỴ8 

@d?C      E t <   @d + @dC

 BuỞg @d ? (MC 5  ) ? 8

Vgm` t`ễ tì p`ƼƮmd k`ömd bìu, fề tnm trcmd mƼớe vì oị t`uỴ p`ïm tẮc t`ìm` buỞg onzƮ. @d?(MC5)? + @?C  @d?(C@)(MC5)  + @MC5 

(@dC@.@dMC5)

Fc vẢy, Ğễ `Ắm e`ẳ quî trém` t`uỴ p`ïm, k`g p`n fumd fịe` @d?(MC5)?  p`ấg t`èb @MC5 vìc. Eõ tâm` k`Ợ bẮm`8 oị cxg `cî k`g Ğễ trcmd k`ömd k`â. 

?@d?(MC5)?  + 6@MC5  + C? ↟  6@d(MC5)?  + ?@?COị p`ïm `uỴ k`g Ğum mõmd t`ìm` @dC vì snu Ğõ @dC p`ïm `uỴ tgẳp t`ìm` @d. 

?@d?(MC5)?       E t <   ?@dC + ?MC? 

?@dC      E t <   ?@d + C? 

 BuỞg @d ? P ?  (enicbam8 @d ? Ei ?  )

@d?P? iì e`ạt fẮmd tgm` t`ễ tủ p`ƼƮmd, @d?J? vì @d?G? eõ bìu vìmd, eÿm @d?Ei? vì @d?Or ? eõ bìu trảmd. 

@d?P? eõ t`ễ t`ąmd `cn bì k`ömd p`ïm `uỴ, trừ @d?G? kçb oỎm m`gỄt. 

@d?P? rạt ât tnm, trừ @d?J? rạt fề tnm trcmd mƼớe vì oị t`uỴ p`ïm bẮm`.@d?J?  + @?  ↟  @d + @dC + ?@J

Ĝỗ tnm eỤn @d?P? ât tnm dgấb từ eicrun8??Ei  @d V  2 >,5.><->0;

?? Or  @d V  2 1,?.><-?5;?? G  @d V  2 6,1.><-?7 

@d?P? tỾ p`ïm `uỴ k`g tîe fỡmd vớg fumd fịe` M@5 

@d?P?  + ?M@5  ↟  @d + @dM@?P  + M@6P

Vrcmd eîe @d?P?  t`é @d?Ei?  iì `cî e`ạt t`ömd fỡmd m`ạt, eÿm dỂg iì enicbam fc k`g tîefỡmd vớg fumd fịe` M@5, @d?Ei? tẮc mèm sấm p`ầb ât tnm bìu Ğam dổb kẳt tỤn @dM@?Ei bìu

trảmd trỗm iẫm vớg `Ắt @d rạt oç bìu Ğam. @d?P?  ĞƼụe ĞgỎu e`ẳ trỾe tgẳp oẾmd mduyèm tỞ `cẴe oẾmd p`ấm ủmd trnc Ğốg dgợn

@d?(MC5)? vớg `nicdam kgb icẮg kgỎb.0.:.?. @ụp e`ạt +? 

0.:.?.>. Cxgt8 BC

XmC vì BC oỎm vớg m`gỄt (m`gỄt Ğỗ mõmd  e`ấy eỤn XmC iì >71<<E vì eỤn EfC iì >0>5<E), eõt`ễ t`ąmd `cn k`g Ğum mõmd, `Ʈg eỤn e`ømd rạt Ğỗe. XmC ồ m`gỄt Ğỗ t`ƼỒmd eõ bìu trảmd m`Ƽmd

Page 86: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 86/121 

-0:-

k`g Ğum mõmd eõ bìu vìmd. EfC tuỵ t`uỗe vìc quî trém` e`ẳ `cî m`gỄt bì eõ bìu từ vìmd Ğẳmmïu Ğam. 

@dC ồ fẮmd tgm` t`ễ eõ bìu vìmd ĞỞg vớg `Ắt m`ể, `Ắt tc `Ʈm eõ bìu Ğể. @dC p`ïm `uỴ ồtrèm 6<<<E. Fc vẢy, ồ dẤm ><<<E, @dC oị p`ïm `uỴ fề fìmd oồg @? vì ồ m`gỄt Ğỗ t`ƼỒmd @dCfề tîe fỡmd vớg k`â Ei? `ny mƼớe eic tẮc kẳt tỤn bìu Ğể mïu. 

?@dC      E t <   ?@d + C? 

?@dC + ?Ei?  ↟  @d?CEi?  + Ei?C?@dC + ?Ei?  + @?C ↟  @d?CEi?  + ?@CEi

(cxceicrun8 @dC.@dEi?)

XmC vì EfC k`ömd tnm trcmd mƼớe, tnm trcmd fumd fịe` nxgt, @dC tnm rạt ât trcmd mƼớe, fềtnm trcmd nxgt, k`ömd tnm trcmd kgỎb bẮm`. 

BC + ?@+  ↟  B?+  + @?C

XmC t`ễ `gỄm tâm` iƼỮmd tâm`8 tnm trcmd fumd fịe` kgỎb. EfC e`ệ tnm trcmd kgỎb mõmd e`ấy. XmC + ?MnC@ + @?C ↟ Mn?[Xm(C@)6R

EfC + ?KC@me  ↟ K ?EfC? + @?C@dC eõ t`ễ tîe fỡmd vớg fumd fịe` M@5tẮc `ụp e`ạt ât tnm bìu vìmd. 

?@dC + M@5  + @?C ↟  @d? MC@.?@?C

(onzƮ Bgicm) Eîe BC eõ t`ễ ĞgỎu e`ẳ oẾmd eîe` ĞỞt e`îy kgb icẮg trcmd k`ömd k`â `cẴe m`gỄt p`ïm

`gĞrcxgt `ny buỞg eneocmnt, mgtgnt. 

Zâ fỡ8 Xm(C@)?       E t < XmC + @?C

EfEC5       E t <

 EfC + EC? 

?@d(MC5)?       E t <   ?@dC + 6MC?  + C? 

0.:.?.?. @gĞrcxgt 8 B(C@)? 

@d(C@)? rạt k`ömd oỎm, p`ấm ủmd mdny t`ìm` @dC, vé vẢy k`g e`c buỞg @d(GG) tîe fỡmd vớgfumd fịe` kgỎb e`ệ t`u ĞƼụe @dC. Vuy m`gèm, fỾn vìc Ğỗ tnm rạt oç eỤn @dC (>< -5 - ><-6 bci/i)trcmd mƼớe vì tâm` t`uỴ p`ïm bẮm` eỤn buỞg @d(GG), mdƼỒg tn t`ƼỒmd ecg @d(C@)? iì bỗt onzƮrạt yẳu.

[@d(MC5)? + ?KC@ ↟  @dC + ?KMC5  + @?CR.

Xm(C@)?  vì Ef(C@)? iì e`ạt kẳt tỤn bìu trảmd, rạt ât tnm trcmd mƼớe 

K`g mumd Xm(C@)? iì e`ạt iƼỮmd tâm`, tnm trcmd nxgt tẮc buỞg Xm(GG) vì tnm trcmd fumd fịe`kgỎb tẮc p`ủe `gĞrcxczgment. Xm(C@)?  + ?@+  ↟  Xm?+  + ?@?C

Xm(C@)?  + ?C@-  ↟  [Xm(C@)6R?- 

Oấm e`ạt iƼỮmd tâm` eỤn Xm(C@)? eõ t`ễ ogễu fgềm oẾmd sƮ Ğổ8

C@ 

@5C

 

C@ 

@5C

 

Page 87: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 87/121 

-04-

[Xm(@?C)6R?+  Xm(C@)? [Xm(C@)6R

?- 

Ef(C@)? k`ömd t`ễ `gỄm rñ tâm` iƼỮmd tâm`8 tnm trcmd fumd fịe` nxgt m`Ƽmd k`ömd tnm trcmdfumd fịe` kgỎb bì e`ệ tnm trcmd kgỎb mõmd e`ấy. 

Ef(C@)?  + ?@+  ↟  Ef?+  + ?@?C

Ef(C@)? + ?MnC@      E t <  Mn?EfC?  + ?@?C

Xm(C@)? vì Ef(C@)? tnm trcmd fumd fịe` M@5 tẮc nbcmgnent B(C@)? + 6M@5  ↟  [B(M@5)6R(C@)? 

 Mdcìg rn Xm(C@)? eŧmd tnm ĞƼụe bỗt p`Ấm trcmd fumd fịe` buỞg nbcmg Xm(C@)? + ?M@6

+  [Xm(M@5)?R?+  + ?@?C

Xm(C@)? vì Ef(C@)? ĞƼụe ĞgỎu e`ẳ từ fumd fịe` buỞg eỤn e`ømd tîe fỡmd vớg fumd fịe`kgỎb

B?+  + ?C@-  ↟ B(C@)? 

0.:.?.5. BuỞg B(GG)8

Eîe buỞg `nicdamun (trừ jicrun), mgtrnt, sumjnt, paeicr nt, nxatnt eỤn B(GG) fề tnm trcmd mƼớe,eÿm eîe buỞg sumjun, eneocmnt, crt`cp`ctp`nt vì buỞg onzƮ ât tnm.

Ĝn sỞ eîe buỞg ĞƮm k`ömd eõ bìu trừ XmUa8 vìmd, XmVa8 Ğể, EfU8 vìmd, EfVa8 mïu, @dU8Ğam, @dG?8 vìmd `cẴe Ğể. *  BuỞg @nicdamun8

Vrcmd eîe buỞg `nicdamun eỤn kgb icẮg m`õb GGO t`é eõ ủmd fỡmd rỗmd råg m`ạt iì XmEi ? vì @dEi?.

BP?  kẳt tgm` ồ fẮmd k`ömd bìu trừ @dG?  eõ bìu Ğể, Ğn sỞ tnm trcmd mƼớe. Eîe buỞgsumjun ât tnm, eîe buỞg eicrun eõ Ğỗ tnm iớm m`ạt, ĞẴe ogỄt iì XmEi? eõ tâm` `øt ầb bẮm`. 

Eîe @dP? ĞỎu iì m`ợmd e`ạt ĞgỄm ig yẳu, Ğỗ ĞgỄm ig eỤn @dEi? k`cấmd <,>%. ZỎ igèm kẳt, BJ? iì e`ạt eõ igèm kẳt gcm, fc Ğõ ĞỎu mõmd e`ấy ồ m`gỄt Ğỗ enc, eÿm eîe BP? 

k`îe ĞỎu eõ oấm e`ạt eỗmd `cî trị. Eîe buỞg BP? tîe fỡmd vớg gcm `nicdamun tẮc p`ủe `nicdamun tƼƮmd ủmd

Zâ fỡ8 XmEi?  + ?MnEi↟  Mn?[XmEi?R

@dEi?  + ?KEi ↟  K ?[@dEi6R

V`uỞe t`Ợ Massiar8 iì fumd fịe` bìu vìmd t`u ĞƼụe k`g e`c fumd fịe` KG vìc fumd fịe`@dEi? Ğẳm k`g kẳt tỤn @dG? tnm `ẳt vì tgẳp tỡe e`c t`èb KC@. V`uỞe t`Ợ Massiar f÷md Ğễ m`Ảm

 ogẳt M@5 vì buỞg M@6+

 tẮc kẳt tỤn bìu mïu Ğể.  M@5  + ?K ?[@dG6R + 5KC@ ↟ @[email protected]@.@dG  + 4KG + ?@?C

Fumd fịe` XmEi? ĞẴe p`ấm ủmd vớg @?C tẮc nxgt p`ủe8

XmEi?  + ?@?C ↟  @?[XmEi?(C@)?R

Eîe buỞg @d(GG) ĞỎu eõ tâm` cxg `cî. Vrcmd fumd fịe`, @dEi?  oị p`ïm `uỴ e`Ảb tẮc @d?Ei? bìu trảmd 

?@dEi?  ↟  @d?Ei?  + Ei? 

Page 88: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 88/121 

-00-

Vîe fỡmd vớg e`ạt k`Ợ @d(GG) e`uyễm vỎ @d(G) vì @d(<) Zâ fỡ8 ?@dEi?  + UC?  + ?@?C ↟  @dEi?  + ?@Ei + @?UC6 

6???

6????

?

?

UmEi  @d UmEi Ei  @d 

UmEi Ei  @d UmEi  @dEi 

 

0.:.?.6. UỾ tẮc p`ủe 

Eîe B?+ fề tẮc m`gỎu p`ủe e`ạt, tuy m`gèm k`ấ mąmd tẮc p`ủe e`ạt kçb `Ʈm Ğổmd, oẮe. M`ợmdgcm p`ủe k`ömd dẴp iì [XmP6R?-; [EfP6R?-; [@dP6R?-  trcmd Ğõ P iì Ei-, Or -, G-, EM-, UEM-;[B(M@5)6R

?+; [B(M@5):R?+... M`ợmd p`ủe mìy eỤn @d(GG) iuöm oỎm `Ʈm m`ợmd p`ủe tƼƮmd ủmd

eỤn Xm(GG) vì Ef(GG). @d(GG) eÿm eõ bỗt sỞ p`ủe qunm trỂmd f÷md trcmd `cî p`ïm tâe` m`Ƽ8

+ \`ủe knig tatrngcĞcbaeurnt K ?[@dG6R tnm trcmd mƼớe, eõ bìu vìmd m`Ắt, ĞƼụe tẮc mèmtừ @dG6 vì KG.

@d(MC5)?  + ?KG ↟  @dG?↕Ğể + ?KMC5 

@dG?  + ?KG ↟  K ?[@dG6R

Fumd fịe` K ?[@dG6R trcmd KC@ ĞƼụe dỂg iì t`uỞe t`Ợ Marsiar + \`ủe nbcmg tatrntgcxgnmntcbaeurnt8 (M@6)?[@d(UEM)6R tẮc mèm k`g `cì tnm kẳt tỤntrảmd @d(UEM)? trcmd fumd fịe` M@6UEM

@dEi? + ?M@6UEM ↟  @d(UEM)?  + ?M@6Ei

@d(UEM)?  + ?M@6UEM ↟  (M@6)?[@d(UEM)6R

\`ủe (M@6)?[@d(UEM)6R ĞƼụe f÷md Ğễ p`ît `gỄm eÿm Eu?+ vì gcm Ec?+ k`g eõ bẴt gcmXm?+ 

Eu?+  + Xm?+ + ?[@d(UEM)6R?- ↟ Eu[@d(UEM)6R.Xm[@d(UEM)6R↕tâb t`ầb

Ec?+

 + Xm?+

 + ?[@d(UEM)6R?-

  ↟ Ec[@d(UEM)6R.Xm[@d(UEM)6R↕e`ìb t`ầb

Page 89: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 89/121 

-07-

E@ƣƬMD 78 KGB ICẬG M@ÕB GGGO

7.>. ĜẴe Ğgễb e`umd

 M`õb GGG O dổb eîe mduyèm tỞ8 senmfg(Ue), ytrg (W), inmtnm (In) vì netgm (Ne).

Oấmd 7.>8 Bỗt sỞ ĞẴe Ğgễb eỤn eîe mduyèm tỞ  m`õb GGGO

Ue W In Ne

+ UỞ t`ủ tỾ  ?> 57 14 07

+ Eạu `ém` a- `cî trë 5f>6s?  6f>1s?  1f>:s?  :f>4s? 

+ Oîm kâm` mduyèm tỢ _ (  <

 N ) >,:6 >,0> >,04 ?,<5

+ Oîm kâm` gcm _ 5+ (  <

 N ) <,05 <,76 >,<: >,>>

+ Mąmd iƼụmd gcm `cî G>(aZ) :,1: :,?> 1,44 1,>

+ V`ẳ ĞgỄm eỾe e`uầm A< (Z) -?,<0 -?,54 -?,1? -?,?:

Eîe mduyèm tỞ m`õb GGGO iì eîe mduyèm tỞ f, eõ ?a iớp mdcìg e÷md vớg eạu `ém` (m - >)f>ms? 

vì iì eîe mduyèm tỞ Ğủmd ĞẤu eîe fåy kgb icẮg e`uyễm tgẳp. Fc e`ệ eõ > aiaetrcm f mèm eạu`ém` f>s? kçb oỎm.  M`õb GGGO e`ệ eõ bỗt trẮmd t`îg cxg `cî iì +5 fc A(m - >)f  Ams vì k`ömd t`ễ `gỄm bẮm` k`ấ

mąmd tẮc p`ủe vớg m`gỎu p`Ởg tỢ. Vừ Ue Ğẳm Ne, oîm kâm` mduyèm tỢ vì oîm kâm` gcm tąmd mèm tâm` kgb icẮg tąmd. 

7.?. K`ấc sît eîe mduyèm tỞ, `ụp e`ạt m`õb GGG O 

7.?.>. ĜƮm e`ạt  

7.?.>.>. Vâm` e`ạt

 M`õb GGGO iì m`ợmd kgb icẮg bìu trảmd oẮe, tƼƮmd ĞỞg k`õ mõmd e`ấy vì k`î dgÿm 

Ue W In Ne

t me  >157 >1?: 7?< ><1<

t<s ?4<< 556< 564< 55<<

Fẫm ĞgỄm, fẫm m`gỄt kçb8 Ğỗ fẫm ĞgỄm (@d 2 >) eỤn Ue iì >,5:; eỤn W iì >,45; eỤn In iì>,16.

Ue vì W iì m`ợmd kgb icẮg m`ặ, eÿm In vì Ne iì m`ợmd kgb icẮg mẴmd. In tẮc `ụp kgb vớg m`gỎu kgb icẮg.

 M`õb GGGO ĞỎu iì m`ợmd kgb icẮg rạt `cẮt Ğỗmd vỎ bẴt `cî `Ểe, `cẮt tâm` `cî `Ểe tąmd từUe Ğẳm Ne. 

Vrcmd k`ömd k`â, Ue vì W k`ömd p`ấm ủmd vé eõ bìmd cxgt oấc vỄ, In vì Ne m`nm`  e`õmd oị bỒ Ğỡe fc tẮc t`ìm` iớp `gĞrcxgt ồ trèm oỎ bẴt. 

In eõ tâm` tỾ e`îy k`g eỂ xît `cẴe vn ĞẢp. K`g Ğum mõmd, m`õb GGGO tîe fỡmd vớg Ğn sỞ mduyèm tỞ k`ömd kgb icẮg m`Ƽ vớg C ?, @?,

@nicdam, U, M?, E, Ug, O... tẮc sấm p`ầb8 B?C5, B@5, BP5, B?U5, B6E5, BUg?, BO:...

Zâ fỡ8 6B + 5C?       E t <  ?B?C5 

Page 90: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 90/121 

-7<-

?B + 5@?       E t <  ?B@5 

?B + 5U      E t <  B?U5 

Zớg mƼớe, Ue vì W e`ệ tîe fỡmd k`g oị Ğum mõmd vé oị bìmd cxgt onc p`Ụ, eÿm In vớg Ne tîefỡmd e`Ảb. 

?B + :@?C ↟  B(C@)5  + 5@? 

Vạt eấ ĞỎu tnm trcmd fumd fịe` nxgt @Ei, @?UC6icåmd dgấg p`õmd @?, tnm trcmd @MC5icåmd eõ

t`ễ tẮc M@6 MC5 

?B + :@+  ↟  ?B5+ + 5@? 

0B + 5<@MC5  ↟  0B(MC5)5  + 5M@6 MC5  + 7@?C

7.?.>.?. ĜgỎu e`ẳ

 M`õb GGGO iì m`ợmd mduyèm tỞ rạt p`ïm tîm trcmd tỾ m`gèm, e`ømd iẫm trcmd k`cîmd vẢt eỤn eîekgb icẮg k`îe. Fc vẢy, quî trém` tîe` kgb icẮg GGGO từ quẴmd k`î p`ủe tẮp m`Ƽ tuyễm k`cîmd,e`ẳ `cî tgm` quẴmd oẾmd m`gỎu p`ƼƮmd p`îp k`îe m`nu Ğễ ĞƼụe eîe sấm p`ầb trumd dgnm rổgiuyỄm kgb icẮg từ m`ợmd sấm p`ầb trumd dgnm Ğõ. Eîe sấm p`ầb trumd dgnm t`ƼỒmd iì B ?C5,BJ

5, vì BEi

5. MdƼỒg tn f÷md En, Bd `ny K k`Ợ `ụp e`ạt Ğõ ồ m`gỄt Ğỗ enc `ny ĞgỄm p`ïmbuỞg `nicdamun mõmd e`ấy e÷md vớg `nicdamun kgb icẮg kgỎb. Zâ fỡ8 ?WJ5  + En ↟  ?W + 5EnJ? 

In?C5  + 5Bd ↟  ?In + 5BdC

?BEi5        fpme   ?B + 5Ei? 

Ne ĞƼụe tîe` từ quẴmd urnm `cẴe ĞƼụe tẮc mèm k`â oảm mƮtrcm vìc ??:_n ồ trcmd iÿ p`ấmủmd `Ắt m`ïm. 

 _n??:

00   + m><      _n??4

00      _n??4

07  

7  .?.?. @ụp e`ạt B(+5) (Ue, Wvì In) 

7.?.?.>. Cxgt B ?C5 

ĜỎu iì e`ạt rảm bìu trảmd, rạt k`õ mõmd e`ấy. Ue?C5 t`ễ `gỄm tâm` iƼỮmd tâm` m`Ƽ Ni?C58 tnm trcmd fumd fịe` nxgt vì tnm trcmd fumd fịe`

 MnC@ ĞẴe, fƼ tẮc t`ìm` Mn5[Ue(C@):R

Ue?C5  + :MnC@ + 5@?C  ?Mn5[Ue(C@):R

W?C5, In?C5, Ne?C5  dgỞmd EnC, `ạp t`ỡ EC?, `Ʈg mƼớe trcmd k`ömd k`â tẮc eneocmnt,`gĞrcxgt 

Zâ fỡ8 W?C5  + 5EC?    W?(EC5)5 In?C5 + 5@?C   ?In(C@)5 

Eîe B?C5 eõ t`ễ ĞƼụe ĞgỎu e`ẳ oẾmd tîe fỡmd trỾe tgẳp eỤn kgb icẮg vớg cxg `cẴe oẾmdeîe` m`gỄt p`ïm `gĞrcxgt, eîe buỞg mgtrnt, eneocmnt, cxnint. 7.?.?.?. @gĞrcxgt B(C@)5 

Eîe B(C@)5 iì kẳt tỤn trảmd m`Ấy (kac). Ĝỗ tnm trcmd mƼớe vì tâm` onzƮ tąmd từ Ue Ğẳm Ne. 

Page 91: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 91/121 

-7>-

Ue(C@)5  iì e`ạt iƼỮmd tâm` m`Ƽmd Ğẳm In(C@)5  iì onzƮ bẮm` tƼƮmd ĞƼƮmd En(C@)?, mõ`ạp t`ỡ k`â EC? trcmd k`ömd k`â, tîe fỡmd vớg buỞg M@6

+ dgấg p`õmd k`â M@5.

Eîe B(C@)5 bạt fẤm mƼớe t`ìm` cxgt k`g Ğum mõmd (m`gỄt p`ïm). Eîe B(C@)5 ĞƼụe ĞgỎu e`ẳ oẾmd buỞg B5+  tîe fỡmd vớg fumd fịe` kgỎb `ny fumd fịe`

 M@5. Ue(C@)5 eÿm eõ t`ễ ĞgỎu e`ẳ oẾmd buỞg Ue5+ tîe fỡmd vớg Mn?U?C5.

?UaEi5  + 5Mn?U?C5  + 5@?C 2 ?Ue(C@)5  + 5UC?  + 5U + :MnEi

7.?.?.5. BuỞg BP ?8 (BuỞg `nicdamun) ĜỎu iì e`ạt rảm bìu trảmd. Eîe BJ5 k`õ mõmd e`ấy (>61< - >11<<E), k`ömd tnm trcmd mƼớe. Eîe BEi5, BOr 5, BG5 eõ

t<me t`ạp `Ʈm (0<< - 7<<<E), `øt ầb, tnm trcmd mƼớe vì oị t`uỴ p`ïm tẮc pcigba cxc`nicdamun

BCP.

Eîe BP5  tnm, k`g kẳt tgm` từ fumd fịe` ĞỎu ồ fẮmd `gĞrnt m`Ƽ8 UaEi5.:@?C, WEi5.:@?C,InEi5.4@?C. Eîe `gĞrnt mìy ogẳm t`ìm` buỞg k`nm k`g ĞƼụe Ğum mõmd trcmd k`â quyễm @Ei. 

Zâ fỡ8 WEi5.:@?C  WEi5  + :@?C

 Mẳu k`ömd eõ bẴt k`â @Ei, eîe `gĞrnt tẮc cxc`nicdamun 

Zâ fỡ8 UeEi5.:@?C   UeCEi + ?@Ei + 1@?CUeJ5 eõ tâm` e`ạt m`Ƽ NiJ5, eõ t`ễ kẳt `ụp vớg jicrun kgb icẮg kgỎb tẮc buỞg

`aexnjicrcsenmĞgnt tnm. Zâ fỡ8 UeJ5  + 5MnJ   Mn5[UaJ:R

7.5. K`ấc sît eîe mduyèm tỞ Inmtnmgt (Mduyèm tỞ Ğạt `gẳb)

7.5.>. ĜẴe Ğgễb e`umd

Eîe Inmtnmgt `ny `Ể Inmtnm dổb eîe mduyèm tỞ eõ X 2 10   4>8 xarg (Ea), prnsacĞgb  (\r),macĞgb (Mf), prcbatg (\b),  snbnrg (Ub), aurcpg (Au), dnĞcigmg  (Erf), taeog(Vp), Ğysprcsg (Fy), `cmbg (@c), aeog (Ar), tuig (Vb), ytaeog (Wo) vì iutaxg (Iu)

Eạu `ém` aiaetrcm8 6j ?->61s?1p:1f<->:s? 

Eîe aiaetrcm iẤm iuụt ĞgỎm vìc cogtni 6j fc mąmd iƼụmd eîe co gtni 6j t`ạp `Ʈm 1f trừ Df86j 61f>:s?.

E`gn t`ìm` ? m`õb8

+ M`õb Ea (m`õb Inmtnmcgt m`ặ)8 Ea  Df

+ M`õb Vo (m`õb Inmtnmcgt mẴmd)8 Vo  Iu

Vâm` e`ạt ĞƼụe quyẳt Ğịm` e`Ụ yẳu oồg eîe aiaetrcm 1f>:s? (fc >a e`uyễm từ 6j snmd 1f),e`ømd dgỞmd W vì In.

Aiaetrcm `cî trị eỤn Inmtnmgt e`Ụ yẳu iì eîe aiaetrcm 1f>:s? mèm trẮmd t`îg cxg `õn oỎm vìĞẴe trƼmd eỤn e`ømd iì +5. 7.5.?. ĜƮm e`ạt

7.5.?.>. Vâm` e`ạt  

Eîe inmtnmgt iì m`ợmd kgb icẮg bìu trảmd oẮe, trừ \r vì Mf eõ bìu rạt m`Ắt. ờ trẮmd t`îg oỗt,e`ømd eõ bìu từ xîb Ğẳm Ğam. 

 M`gỄt Ğỗ mõmd e`ấy vì m`gỄt Ğỗ sög enc (xab oấmd?4, trnmd ?4: - Uîe` @cî vö eƮ  (V5)-@cìmd M`ïb) vì ogẳm Ğốg tuẤm `cìm t`ac ĞgỄm tâe` `Ắt m`ïm. 

Page 92: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 92/121 

-7?-

Eîe inmtnmgt fÿm vì eõ Ğỗ fẫm ĞgỄm tƼƮmd ĞƼƮmd @d. Ub iì kgb icẮg eõ từ tâm` bẮm` k`îe t`ƼỒmd vé trèm cogtni 6j eõ :a Ğỗe t`ïm. Eîe inmtnmgt iì m`ợmd kgb icẮg `cẮt Ğỗmd, e`ệ kçb kgb icẮg kgỎb vì kgỎb t`ố. M`õb Ea

`cẮt Ğỗmd `Ʈm m`õb Vo. Vrcmd k`ömd k`â ầb, eîe inmtnmgt oị bỒ Ğỡe m`nm` vì oị p`Ụ bìmd eneocmnt onzƮ ĞƼụe tẮc

mèm fc tîe fỡmd vớg mƼớe vì k`â eneocmge.

ờ ?<< - 6<<<

E, eîe inmtnmgt e`îy trcmd k`ömd k`â tẮc cxgt vì mgtrun. Kgb icẮg Ea vì bỗt vìginmtnmgt eõ tâm` tỾ e`îy. Vîe fỡmd vớg `nicdam ồ m`gỄt Ğỗ k`ömd enc, tîe fỡmd vớg M?, U, E, Ug, \ vì @? k`g Ğum

mõmd.

Vîe fỡmd e`Ảb vớg mƼớe mduỗg, m`nm` vớg mƼớe mõmd dgấg p`õmd @?. Vnm fề trcmd eîefumd fịe` nxgt trừ @J vì @?\C6 vé tẮc buỞg ât tnm eấm trồ tîe fỡmd tgẳp tỡe. 

Eîe inmtnmgt k`ömd tnm trcmd kgỎb kễ eấ k`g Ğum mõmd. ờ m`gỄt Ğỗ enc, eîe inmtnmgt k`Ợ ĞƼụe cxgt eỤn m`gỎu kgb icẮg. Kgb icẮg Ea ồ m`gỄt Ğỗ mõmd

Ğể eõ t`ễ k`Ợ EC, EC? Ğẳm E. 

7.5.?.?. ĜgỎu e`ẳVrcmd t`gèm m`gèm, eîe mduyèm tỞ inmtnmcgt eõ trợ iƼụmd k`î iớm m`Ƽmd e`ømd rạt p`ïm tîm. Eîeinmtnmgt vì W, In ĞƼụe dỂg e`umd iì mduyèm tỞ `Ể Ğạt `gẳb. 

Eîe kgb icẮg inmtnmgt ĞƼụe ĞgỎu e`ẳ e`Ụ yẳu oẾmd p`ƼƮmd p`îp ĞgỄm p`ïm buỞg jicrun `nyeicrun k`nm mõmd e`ấy trcmd oém` ĞgỄm p`ïm iìb oẾmd kgb icẮg tnmtnm (tnmtnm oỎm vớg kgb icẮgĞạt `gẳb mõmd e`ấy) vì trcmd k`â quyễm ndcm. \`ƼƮmd p`îp mìy k`ömd ĞƼụe f÷md vớg eîeinmtnmgt eõ m`gỄt Ğỗ mõmd e`ấy enc vé ồ m`gỄt Ğỗ Ğõ iì eîe buỞg `nicdamun eõ t`ễ ony `Ʈg. 

 Mdcìg rn, eÿm eõ t`ễ f÷md p`ƼƮmd p`îp m`gỄt kgb icẮg Ğễ ĞgỎu e`ẳ inmtnmgt vớg m`ợmd e`ạtk`Ợ m`Ƽ Mn, En, Bd... 

?ImJ5  + 5En   5EnJ?  + ?Im (`cẴe ImEi5)Im?C5  + 5En   5EnC + ?Im

\`ƼƮmd p`îp m`gỄt - kgb icẮg k`ömd îp fỡmd vớg `nicdam eỤn snbnrg, aurcpg vì ytaeog vékgb icẮg e`ệ k`Ợ Ğẳm Ğg`nicdamun e`ủ k`ömd Ğẳm inmtnmgt. 7.5.5. Eîe `ụp e`ạt eỤn inmtnmgt. (Im(GGG)) 

7.5.5.>. Cxgt Im?C5 

Eîe Im?C5 eõ t`ễ tnm ồ fẮmd tgm` t`ễ `ny fẮmd vö Ğịm` `ém`. Cxgt Im?C5 dgỞmd vớg cxgt eỤn kgb icẮg kgỎb t`ố, oỎm vớg m`gỄt Ğỗ vì k`õ mõmd e`ấy. 

K`ömd tnm trcmd mƼớe m`Ƽmd tîe fỡmd vớg mƼớe tẮc `gĞrcxgt vì tcấ m`gỄt. Vnm fề fìmdtrcmd nxgt tẮc fumd fịe` e`ủn gcm [Im(@?C)mR5+ vớg m20 -8- 7. K`ömd tnm trcmd fumd fịe` kgỎbm`Ƽmd tnm trcmd kgỎb mõmd e`ấy. 

Im?C5  + 5@?C  ?Im(C@)5 

Im?C5  + :@+  + (?m - 5) @?C  ?[Im(@?C)mR5+ 

Im?C5  + ?MnC@mõmd e`ấy    ?MnImC?  + @?C

7.5.5.?. @gĞrcxgt Im(C@)5 

Im(C@)5 iì kẳt tỤn vì Ğịm` `ém`, k`ömd tnm trcmd mƼớe. 

Page 93: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 93/121 

-75-

Ĝỗ oỎm m`gỄt dgấb từ Ea Ğẳm Iu. Iì m`ợmd onzƮ k`î bẮm`, tâm` onzƮ mẾb dgợn Bd(C@)? vì Ni(C@)5 vì dgấb fẤm từ Ea Ğẳm

Iu.

Eõ k`ấ mąmd `ạp t`ỡ EC? trcmd k`ömd k`â mèm eîe `gĞrcxgt Im(C@)5 t`ƼỒmd e`ủn tẮp e`ạteneocmnt onzƮ. 

Bỗt sỞ `gĞrcxgt eõ t`ễ tnm trcmd kgỎb mõmd e`ấy tẮc ĞƼụe m`ợmd `ụp e`ạt inmtnmcgĞnt m`ƼKMfC

?, Mn\r(C@)

6...

7.5.5.5. BuỞg eỤn Im(GGG) 

Gcm Im5+ eõ bìu sảe ogẳm Ğốg tuỵ t`uỗe vìc eạu `ém` aiaetrcm 6j.BuỞg eicrun, orcbun, gcĞun, mgtrnt vì sumjnt eỤn inmtnmcgt tnm trcmd mƼớe, eÿm eîe buỞg

jicrun, eneocmnt, p`ctp`nt vì cxnint k`ömd tnm.

Eîe buỞg tnm k`g `ẳt tgm` ĞỎu ồ fẮmd `gĞrnt. Eîe buỞg Im5+  oị t`uỴ p`ïm bỗt p`Ấm trcmd fumd fịe` mƼớe, k`ấ mąmd mìy tąmd từ Ea Ğẳm

Iu.

BuỞg Im5+ fề tẮc buỞg kçp. 

7.6. K`ấc sît eîe mduyèm tỞ Netgmcgt (Nm)7.6.>. ĜẴe Ğgễb e`umd

Dổb eîe mduyèm tỞ eõ X 2 7< (><5) ĞƼụe xẳp vìc e÷md bỗt ö vớg netgmg (X 2 07)8 t`crg (V`), prctnetgmg (\n), urnm (Q), maptumg (Mp), piutcmg (\u), nbargxg (Nb), eurg (Eb), oaekaig (Ok),enigjcmg (Ej), amstamg (As), jaebg (Jb), bamĞaiavg (Bf), mcoaig (Mc) vì inuramxg (Ir). 

Eạu `ém` aiaetrcm `cî trị8 1j <->6 :s?:p: :f<-? 4s? 

E`gn iìb ? m`õb8

+ M`õb t`crg (V` - Eb)8 Eõ ĞẴe tâm` vừn eỤn mduyèm tỞ j, vừn eỤn mduyèm tỞ f. 

+ M`õb Oaekaig (Ok - Ir)8 Eõ ĞẴe tâm` eỤn mduyèm tỞ j Ğgễm `ém`, dgỞmd vớg eîeinmtnmcgt.

UỞ cxg `cî ĞẴe trƼmd iì +5, mdcìg rn eÿm eõ sỞ cxg `cî +?, +6, +1, +:, +4 (+?, +4 ât dẴp).

Vạt eấ eîe ntgmcgt ĞỎu iì mduyèm tỞ p`õmd xẮ. 7.6.?. ĜƮm e`ạt  

7.6.?.>. Vâm` e`ạt  

Vừ V` Ğẳm Eb iì m`ợmd kgb icẮg bìu trảmd oẮe, trồ mèm xîb Ğam trcmd k`ömd k`â, eõ tệ k`Ởgiớm, m`gỄt Ğỗ mõmd e`ấy vì m`gỄt Ğỗ sög k`î enc. 

Eîe mduyèm tỞ Netgmcgt ĞỎu `cẮt Ğỗmd. Vrcmd k`ömd k`â, Ğn sỞ eîe netgmcgt oị cxg `cî fẤm

 oồg cxg vì mgtƮ, ồ fẮmd oỗt bịm eõ tâm` tỾ e`îy. K`g ĞỞt e`îy trcmd cxg, eîe netgmcgt tẮc mèm m`ợmd `ụp e`ạt ủmd vớg sỞ cxg `cî oỎm m`ạt

eỤn mduyèm tỞ. Zâ fỡ8 V` + C?  V`C? 

6\n + 1C?       E t <  ?\n?C1 

5Q + 6C?       E t <  Q5C0 (`ny QC?.?QC5)

Page 94: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 94/121 

-76-

K`g Ğum mõmd, eîe netgmcgt tîe fỡmd vƮâ Ğn sỞ mduyèm tỞ k`ömd - kgb icẮg. V`crg, urnm vìnetgmcgt k`îe tîe fỡmd fề fìmd vớg @? tẮc `gĞrun eõ t`ìm` p`Ấm ogẳm Ğốg dgợn Nm@5vì Nm@6. 

VẮc `ụp kgb vớg m`gỎu kgb icẮg. \`ấm ủmd vớg mƼớe (p`ủe tẮp) vì vớg nxgt. K`ömd tîe fỡmd vớg kgỎb ồ ĞgỎu kgỄm t`ƼỒmd. 

7.6.?.?. ĜgỎu e`ẳ  

Vrcmd eîe netgmcgt, e`ệ eõ V`, Q vì \n tổm tẮg trcmd tỾ m`gèm, eîe mduyèm tỞ eÿm ĞƼụe tốmd `ụp

m`ïm tẮc. V` vì Q ĞƼụe ĞgỎu e`ẳ oẾmd p`ƼƮmd p`îp m`gỄt kgb icẮgZâ fỡ8 V`C? + ?En   V` + ?EnC

QJ6  + ?Bd      E t <  Q + ?BdJ? 

 Mdcìg rn, Q eÿm eõ t`ễ ĞgỎu e`ẳ oẾmd eîe` ĞgỄm p`ïm `Ổm `ụp mõmd e`ấy dổb K[QJ1R,EnEi?, MnEi.

Eîe mduyèm tỞ netgmcgt snu urnm ĞƼụe ĞgỎu e`ẳ oẾmd p`ấm ủmd `Ắt m`ïm. 

Page 95: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 95/121 

-71-

E@ƣƬMD ><8 KGB ICẬG M@ÕB ZGO ><.>. ĜẴe Ğgễb e`umd eỤn m`õb ZGO 

 M`õb ZGO dổb eîe mduyèm tỞ8 ercb (Er), bcigpĞam (Bc) vì vcmjrnb (T).

Oấmd ><.>8 Bỗt sỞ ĞẴe Ğgễb e`umd eỤn eîe mduyèm tỞ m`õb ZGO8 

Er Bc T

+ UỞ t`ủ tỾ ?6 6? 46

+ Eạu `ém` aiaetrcm `õn trị  5f 6s   6f 1s   6j 1f :s  

+ Oîm kâm` mduyèm tỢ _ ( )  >,?4 >,57 >,6<

+ Oîm kâm` gcm _ m+ ( )  <,:1 (_ 5+) <,:0 (_ 6+) <,:0 (_ 6+)

+ Mąmd iƼụmd gcm `õn G> (aZ) :,4: 4,>< 4,70

+ V`ẳ ĞgỄm eỾe e`uầm <

/5

 B  B  A      - <,46 - <,? - <,>1

Eạu `ém` aiaetrcm k`î dgỞmd m`nu, cogtni f eỤn Er vì Bc ĞƼụe ĞgỎm ĞỤ bỗt mỢn sỞ aiaetrcmmèm tƼƮmd ĞỞg oỎm. 

Oîm kâm` mduyèm tỢ vì oîm kâm` gcm eỤn Bc vì T dẤm oẾmd m`nu fc sỾ ec inmtnmcgt, fc vẢyBc vì T eõ tâm` e`ạt dẤm dgỞmd m`nu. Er eõ sỞ cxg `õn ĞẴe trƼmd m`ạt iì +5, kçb ĞẴe trƼmd `Ʈm iì +:.Eÿm sỞ cxg `õn ĞẴe trƼmd

eỤn Bc vì T iì +:. Mdcìg rn, Er, Bc vì T eÿm eõ eîe sỞ cxg `õn <, +>, +?, +5, +6, +1 ĞƼụet`ễ `gỄm trcmd eîe `ụp e`ạt. ><.?. VrẮmd t`îg t`gèm m`gèmEr, Bc vì T tƼƮmd ĞỞg p`ố ogẳm trcmd t`gèm m`gèm. Vrcmd vể ^uấ Ğạt, Er e`gẳb :.>< -5%, Bc e`gẳb5.><-6% vì T e`gẳb :.><-6% tốmd sỞ mduyèm tỢ. 

K`cîmd vẢt e`âm` eỤn Er iì sảt ercbgt (Ja(ErC?)?), ercgsgt `ny e`é ercbnt (\oErC6); eỤn Bc iìbcigpĞamgt (BcU?); eỤn T iì sgigt (EnTC6), vcmjrnbgt (JaTC6 vì BmTC6), tcmsgt (\oTC6).

Vrcmd eƮ t`ễ sỞmd, e`Ụ yẳu iì t`Ỿe vẢt eõ e`ủn k`cîmd ><-6 % ercb (t`ac k`Ởg iƼụmd) vì ><-1 %bcigpĞam (t`ac k`Ởg iƼụmd). 

Vrcmd > iât mƼớe ogễm eõ 1.><-1 bdEr; <,<> bd Bc ồ fẮmd BcC6?- vì ><-6 bd T ồ fẮmd TC6

?-.

><.5. Vâm` e`ạt iò `Ểe 

Er, Bc, T iì m`ợmd kgb icẮg bìu trảmd oẮe eõ îm` kgb, ĞỎu iì kgb icẮg mẴmd, fẫm ĞgỄm, fẫmm`gỄt tỞt, rạt k`õ mõmd e`ấy vì rạt k`õ sög. 

Oấmd ><.?8 B ỗt sỞ `Ếmd sỞ vẢt iò qunm trỂmd eỤn kgb icẮg m`õb ZGO 

Er Bc T

 M`gỄt Ğỗ mõmd e`ấy (<

E) >041 >:>< 56>< M`gỄt Ğỗ sög ( E) ?>74 11:< 17<<

 M`gỄt t`ąmd `cn (kH/bci)  5:0,? ::7,6 040,:

Vệ k`Ởg (d/eb5)  4,? ><,? >7,5

Ĝỗ eủmd (t`nmd BcxƮ)  1 1,1 6,1

Ĝỗ fẫm ĞgỄm  4,> ?<,? >7,5

Ĝỗ ïb ĞgỄm  >,: >,0 >,4

Page 96: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 96/121 

-7:-

Er, Bc vì T Ğủmd ĞẤu trcmd eîe kgb icẮg e`uyễm tgẳp vỎ m`gỄt Ğỗ mõmd e`ấy, ĞẴe ogỄt iìT, fc vẢy T ĞƼụe f÷md iìb fïy tõe oõmd Ğàm, ïb eỾe vì ĞỞg ïb eỾe trcmd Ởmd p`ît tgn P.

 M`gỄt Ğỗ mõmd e`ấy vì m`gỄt t`ąmd `cn rạt iớm fc sỾ tąmd Ğỗ oỎm eỤn igèm kẳt trcmd tgm` t`ễkgb icẮg, e`Ụ yẳu oồg sỞ igèm kẳt eỗmd `õn trị ĞƼụe tẮc mèm từ sỞ tỞg Ğn aiaetrcm f Ğỗe t`ïm. 

Er, Bc vì T rạt tgm` k`gẳt k`î fẻc m`Ƽmd k`g iẫm vẳt tẮp e`ạt t`é trồ mèm eủmd vì fÿm. VẮc m`gỎu `ụp kgb eõ m`gỎu ủmd fỡmd trcmd ĞỒg sỞmd vì kỷ t`uẢt. 

><.6. Vâm` e`ạt `õn `Ểe@cẮt tâm` `õn `Ểe dgấb từ Er Ğẳm T 

Eấ 5 kgb icẮg ĞỎu k`ömd p`ấm ủmd trỾe tgẳp vớg k`â @? m`Ƽmd tẮc fumd fịe` rảm ồ eîe m`gỄtĞỗ k`îe m`nu. 

ờ ĞgỎu kgỄm t`ƼỒmd, eấ 5 kgb icẮg ĞỎu oỎm vợmd vớg k`ömd k`â, `Ʈg ầb vì k`â EC?, fcĞƼụe oấc vỄ oồg bìmd cxgt bểmd vì oỎm trèm oỎ bẴt. Vuy m`gèm, k`â ĞỞt trcmd k`ömd k`â t`é ErtẮc Er?C5, Bc vì T tẮc BcC5 vì TC5

6 Er + 5C?           E <

1<<   ?Er ?C5 

?Bc + 5C?           E <:<<   ?BcC5 

?T + 5C?           E <:<<   ?TC5 

ờ m`gỄt Ğỗ enc Er, Bc vì T tîe fỡmd vớg eîe mduyèm tỞ p`g kgb m`Ƽ M, E tẮc eîe mgtrun,eneoun t`ƼỒmd iì `ụp e`ạt kgễu xïb m`Ảp eõ eîe t`ìm` p`Ấm k`îe m`nu vì eõ Ğỗ eủmd rạt iớm.

Zâ fỡ8  T + M?  TM? 

Bc + E          E1<<<

 BcE

T + E          E>6<<<

 TE

Zớg eîe `nicdam, p`ấm ủmd xấy rn vớg bủe Ğỗ k`îe m`nu p`ỡ t`uỗe vìc `cẮt tâm` eỤn eîekgb icẮg vì eîe `nicdam8  p`ấm ủmd trỾe tgẳp vớg J?  mdny ĞgỎu kgỄm t`ƼỒmd tẮc ErJ6, ErJ1,BcJ:, TJ:; vớg Ei? p`ấg Ğum mõmd; Bc k`ömd p`ấm ủmd vớg G?; T k`ömd p`ấm ủmd vớg Or? vìG?.

ờ k`cấmd :<<-0<<<E, Er, Bc vì T tîe fỡmd vớg @?C, dgấg p`õmd @? 

?Er + 5@?C   Er ?C5  + 5@? 

Bc + ?@?C   BcC?  + ?@? 

T + ?@?C   TC?  + ?@? 

Er tnm trcmd fumd fịe` @Ei icåmd vì @?UC6 icåmd tẮc buỞg Er?+ xnm` inb, snu Ğõ Er?+  oịcxg `õn oồg cxg k`ömd k`â tẮc buỞg Er5+8

Er + ?@Ei   ErEi?  + @? ?ErEi?  + >/?C?  + ?@Ei   ?ErEi5  + @?C

fumd fịe` @?UC6 ĞẴe vì @MC5 `ÿn tnm Er tẮc buỞg Er+5.

Bc vì T k`ömd tîe fỡmd vớg eîe nxgt trèm vé bìmd cxgt oỎm eỤn e`ømd. Er vì Bc oị fumd fịe` ĞẴe vì mduỗg eỤn @MC5 vì @?UC6 t`ỡ Ğỗmd `õn m`Ƽ Ni, Ja. BuỞm

`ÿn tnm m`nm` Bc vì T t`é f÷md `Ổm `ụp nxgt @MC5 vì @J

Zâ fỡ8 T + 0@J + ?@MC5    @?TJ0  + ?MC + 1@?C

Page 97: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 97/121 

-74-

Eấ 5 kgb icẮg k`ömd tnm trcmd fumd fịe` kgỎb m`Ƽmd tnm trcmd `Ổm `ụp kgỎb mõmd e`ấyvớg mgtrnt `ny eicrnt kgb icẮg kgỎb.

Zâ fỡ8 Bc + Mn?EC5 + 5MnMC5  Mn?BcC6 + 5MnMC? + EC? 

T + 5MnMC5 + ?MnC@      E t <  Mn?TC6 + 5MnMC? + @?C

><.1. ĜgỎu e`ẳ

Er ĞƼụe ĞgỎu e`ẳ oẾmd p`ƼƮmd p`îp m`gỄt m`öb, t`u ĞƼụe 74,77%Er vì tẮp e`ạt Ja8

Er ?C5 + ?Ni      E t <   ?Er + Ni?C5 

Bc vì T ĞƼụe ĞgỎu e`ẳ oẾmd eîe` f÷md k`â @? k`Ợ cxgt eỤn e`ømd trcmd iÿ ĞgỄm8

BcC5 + 5@?       E t <  Bc + 5@?C

TC5  + 5@?       E t <  T + 5@?C

Vrcmd eömd md`gỄp, p`Ấm iớm Er, Bc vì T ĞƼụe sấm xuạt từ quẴmd fƼớg fẮmd `ụp kgb jarc8@ụp kgb jarcercb e`ủn 1<-4<% Er8 f÷md t`nm eỞe k`Ợ quẴmd ercbgt

Ja(ErC?)? + 6E   Ja + ?Er + 6EC

@ụp kgb jarcbcigpĞam e`ủn 11-:<%Bc8 f÷md Ni `ny E k`Ợ `Ổm `ụp quẴmd bcigpĞam, cxgtsảt vì vög trcmd iÿ ĞgỄm8?EnBcC6 + Ja?C5 + :Ni + EnC  ?Ja + ?Bc + 5En(NiC?)? 

@ụp kgb jarcvcmjrnb e`ủn :1-4<%T8 f÷md t`nm eỞe k`Ợ `Ổm `ụp vcmjrnbnt vì cxgt sảt ồ>4<<->41<<E

EnTC6 + Ja?C5 + 1E      E t <  ?Ja + T + EnC + :EC

><.:. Eîe `ụp e`ạt eỤn Eröb

><.:.>. @ụp e`ạt Er +5  

Eõ e`ệ sỞ p`Ởg trâ iì :, ing `õn f?sp5 

     

><.:.>.>. Eröb (GGG) cxgt8 Er ?C5 

Er ?C5  oỗt bìu iỡe sẫb, fẮmd tgm` t`ễ bìu Ğam eõ îm` kgb.Iì `Ổm `ụp oỎm m`ạt eỤn eröb, mõmd e`ấy ồ ??:1<E vì sög ồ 5<?4<E. Ĝỗ eủmd tƼƮmd ĞỞg

iớm mèm ĞƼụe f÷md iìb oỗt bìg oõmd kgb icẮg. Er ?C5 trƮ vỎ bẴt `õn `Ểe, m`ạt iì snu k`g mumd mõmd. Mõ k`ömd tnm trcmd mƼớe, fumd fịe`

kgỎb, tnm rạt e`Ảb trcmd fumd fịe` nxgt.Vâm` iƼỮmd tâm` eỤn Er?C5 e`ệ t`ễ `gỄm k`g mumd vớg kgỎb `ny K@UC6, K ?U?C4 

Er ?C5 + ?MnC@me       E t <  ?MnErC?+ @?C

Er ?C5 + :K@UC6       E t <  Er ?(UC6)5 + 5K ?UC6 + 5@?C

Er ?C5 + 5K ?U?C4       E t <  Er ?(UC6)5 + 5K ?UC6 

(knig Ğgsujnt) 

Page 98: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 98/121 

-70-

K`g Er ?C5 mạu e`ấy vớg pacxgt kgb icẮg kgỎb `cẴe `Ổm `ụp kgỎb vì mgtrnt `ny eicrnt kgbicẮg kgỎb tẮc ercbnt.

Er ?C5 + 5Mn?C?       E t <  ?Mn?ErC6  + @?C

Er ?C5 + ?Mn?EC5 + 5MnMC5       E t <  ?Mn?ErC6 + 5MnMC? + ?EC? 

Er ?C5 + 6KC@ + KEiC5      E t <  ?K ?ErC6 + KEi + ?@?C

Ĝum mõmd Er?C5  vớg fumd fịe` Or?  trcmd kgỎb `cẴe fumd fịe` orcbnt trcmd kgỎb tẮcercbnt

1Er ?C5 + :MnOrC5 + >6MnC@      E t <  ><Mn?ErC6 + 5Or ? + 4@?C

Er ?C5 ĞƼụe ĞgỎu e`ẳ  oẾmd m`gỎu eîe` k`îe m`nu8+ ĜỞt oỗt Er trcmd k`ömd k`â8

6Er + 5C?       E t <  ?Er ?C5 

+ Mumd (M@6)?Er ?C48

(M@6)?Er ?C4       E t <  Er ?C5 + M?  + 6@?C  

+ K`Ợ K ?Er ?C4  oẾmd U, E ồ m`gỄt Ğỗ enc8K ?Er ?C4  + U      E t <  Er ?C5 + K ?UC6

K ?Er ?C4 + ?E      E t <  Er ?C5 + Mn?EC5 + EC

><.:.>.?. Eröb (GGG) `gfrcxgt

Er(C@)5 iì kẳt tỤn kac bìu xnm` iỡe m`Ắt, eõ eạu tẮc vì tâm` e`ạt dgỞmd Ni(C@)5.

Er(C@)5 k`ömd tnm trcmd mƼớe vì eõ t`ìm` p`Ấm ogẳm Ğốg. Kẳt tỤn Er(C@)5  iì pcigba Ğnm`ïm eõ eạu trøe iớp, trcmd Ğõ @?C vì m`õb C@- iì p`Ởg tỢ qunm` Er5+, Ğổmd t`Ồg C@- eŧmd iìeẤu mỞg dgợn ? gcm Er5+.

K`g Ğễ iïu `cẴe Ğum mõmd, Er(C@)5 bạt ĞƼụe fẤm `cẮt tâm` vé igèm kẳt Er-C@-Er ĞƼụe t`nyt`ẳ oồg igèm kẳt Er-C-Er.

Er(C@)5 iƼỮmd tâm` (Ğgễm `ém`), tnm trcmd fumd fịe` nxgt vì fumd fịe` kgỎb. Er(C@)5 + 5@5C

+   [Er(@?C):R5+ 

Er(C@)5 + C@- + ?@?C  [Er(C@)6(@?C)?R- `cẴe [Er(C@)6R

`gĞrcxcercbgt  

- Er(C@)5 tnm k`ömd Ğîmd kễ trcmd fumd fịe` M@5 m`Ƽmd tnm fề trcmd nbcmgne iểmd tẮc p`ủe nbbgm8

Er(C@)5 + :M@5    [Er(M@5):R(C@)5 

><.:.>.5. BuỞg Er (GGG)Er +5 iì trẮmd t`îg cxg `õn oỎm m`ạt eỤn eröb. BuỞg Er+5 eõ eạu tẮc vì tâm` e`ạt tƼƮmd tỾ

buỞg Ni+5 fc oîm kâm` gcm Er 5+ vì Ni+ dẤm oẾmd m`nu8 Er5+ 2 <,14(N<); Ni5+ 2 <,:>(N<).

Ĝn sỞ buỞg Er5+  tnm trcmd mƼớe, m`ợmd buỞg ât tnm iì Er?(EC5)5, Er\C6  vìEsUC6.Er ?(UC6)5.?6@?C (p`àm ercb - xasg). K`g kẳt tgm` từ fumd fịe`, buỞg Er5+  t`ƼỒmd ồfẮmd tgm` t`ễ `gfrnt eõ t`ìm` p`Ấm vì bìu sảe ogẳm Ğốg m`Ƽ Er\C6.:@?C eõ bìu tâb vìEr\C6.?@?C eõ bìu iỡe.

Page 99: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 99/121 

-77-

BuỞg k`nm eõ eạu tẮc vì tâm` e`ạt k`îe buỞg fẮmd `gfrnt8 ErEi5 bìu tâb - Ğể, tnm rạt e`Ảbtrcmd mƼớe, trcmd k`g buỞg ErEi5.:@?C eõ bìu tâb vì tnm fề trcmd mƼớe.

BuỞg Er5+ eõ tâm` t`uẢm từ, rạt oỎm trcmd k`ömd k`â k`ö vì oị t`Ụy p`ïm bẮm`, p`ấm ủmdt`Ụy p`ïm mạe t`ủ m`ạt ecg m`Ƽ iì p`ấm ủmd tẮc p`ủe `gfrcxc

[Er(@?C):R5+ + @?C   [Er(C@)(@?C)1R

?+  + @5C+ 

eîe mạe tgẳp t`ac tẮc eîe p`ủe eõ t`ễ tr÷md `ụp iẮg. 

Fc p`ấm ủmd t`Ụy p`ïm bì eîe buỞg Er5+

 eỤn eîe nxgt yẳu k`ömd t`ễ ĞgỎu e`ẳ oẾmd p`ấmủmd trnc Ğốg trcmd fumd fịe` vé iuöm tẮc Er(C@)5 kẳt tỤn.Vrcmd bög trƼỒmd nxgt, gcm Er5+ eõ t`ễ oị k`Ợ Ğẳm Er?+  oồg @< 

Er ?(UC6)5 + ?@< (Xm + @?UC6i)  ?ErUC6 + @?UC6 

Vrcmd bög trƼỒmd kgỎb, Er5+  oị eîe cxg `cî Ğẳm ercbnt oồg @?C?, \oC?, mƼớe Ei?, mƼớeOr ?.

Zâ fỡ8  ?ErEi5 + ><KC@ + 5@?C?  ?K ?ErC6 + :KEi + 0@?C

BuỞg Er5+ iì bỗt trcmd m`ợmd e`ạt tẮc  p`ủe bẮm` m`ạt fc eõ oîm kâm` gcm oç vì ĞgỄm tâe`iớm. Er 5+ eõ t`ễ tẮc p`ủe vớg `Ấu `ẳt p`Ởg tỢ Ğå ogẳt, Ğỗ oỎm eỤn eîe p`ủe mìy ogẳm Ğốg trcmd

k`cấmd dgớg `Ắm rỗmd t÷y t`ac oấm e`ạt eỤn p`Ởg tỢ vì eạu `ém` eỤn p`ủe.Eîe p`ủe oỎm iì [Er(M@5):R

5+, [ErP:R5- (vớg P 2 J-, Ei-, UEM-, EM-); [Er(E?C6)?R

- vì m`ợmd p`ủe vÿmd eìmd vớg nxatyinxatcm, `gfrcxg-0- qugmcigm.

BuỞg Er5+ eŧmd tẮc mèm buỞg kçp m`Ƽ Ni5+ 

Zâ fỡ8 p`àm ercb - knig K ?UC6.Er ?(UC6)5.?6@?C

><.:.?. @ụp e`ạt Er +:  

><.:.?.>. Ercb (ZG) cxgt8 ErC5 

Vgm` t`ễ `ém` kgb bìu Ğể t`ẫb, `øt ầb bẮm` vì rạt Ğỗe. Mõmd e`ấy ồ >74<E, t`ạp `Ʈm m`gỎusc vớg ErC vì Er?C5 (??:1<)

ErC5 kçb oỎm, trèm m`gỄt Ğỗ mõmd e`ấy bạt oớt cxg tẮc bỗt sỞ cxgt trumd dgnm8

ErC5           E??<<

Er 5C0           E?0<<

Er ?C1           E54<<

ErC?           E61<<

Er ?C5 

Iì e`ạt cxy `õn rạt bẮm` k`g tîe fỡmd vớg eîe e`ạt k`Ợ m`Ƽ G?, U, \, E, EC, @Or, @G, @?Uvì bỗt sỞ e`ạt `ợu eƮ m`Ƽ rƼụu, dgạy oị oỞe e`îy k`g tgẳp xøe vớg ErC5.

Zâ fỡ8  5@?Uff  + ?ErC5ff    ?Er(C@)5↕  + 5U↕ 

ErC5 k`ö kẳt `ụp vớg k`â @J tẮc `ụp e`ạt ercbyi Zâ fỡ8  ErC5  + ?@Ei   ErC?Ei?  + @?C

Ercbyi eicrun

ErC5 iì nm`gĞrgt nxgt, tnm fề fìmd trcmd mƼớe tẮc fumd fịe` cxgt8 fumd fịe` icåmd bìu vìmde`ủn nxgt ercbge (@?ErC6) vì fumd fịe` ĞẴe eõ bìu từ fn enb Ğẳm Ğể e`ủn nxgt pcigercbge. 

ErC5  + @?C   @?ErC6 

?ErC5  + @?C   @?Er ?C4 

5ErC5  + @?C   @?Er 5C>< 

6ErC5  + @?C   @?Er 6C>5 

K`g tîe fỡmd vớg kgỎb tẮc eîe buỞg tƼƮmd ủmd8 ercbnt, Ğgercbnt, trgercbnt...

Page 100: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 100/121 

-><<-

* ErC5 ĞƼụe ĞgỎu e`ẳ từ nxgt @?UC6 ĞẴe vì fumd fịe` ĞẴe ercbnt `ny Ğgercbnt kgb icẮgkgỎb. 

K ?Er ?C4  + @?UC6   ?ErC5  + K ?UC6  + @?C

><.:.?.?. Nxgt Ercbge (@ ?ErC6 ) vì nxgt pcigercbge

Nxgt ercbge vì eîe nxgt pcigercbge e`ệ tổm tẮg ồ fẮmd fumd fịe`. Nxgt @?ErC6 eõ Ğỗ bẮm` trumd oém`, buỞg eỤn mõ iì ercbnt (ErC6

?-). BuỞg ercbnt eỤn kgb

icẮg kgỎb, nbcmg vì bndgè tnm m`gỎu trcmd mƼớe e`c fumd fịe` bìu vìmd. Eîe buỞg eỤn eîekgb icẮg kgỎb t`ố, kgb icẮg mẴmd ĞỎu ât tnm, ĞẴe ogỄt iì Nd?ErC6, OnErC6, \oErC6.

* Dgợn fumd fịe` ercbnt vì Ğgercbnt tẮc eïm oẾmd e`uyễm `cî iẫm m`nu8 fc gcm ErC 6?- fề

kẳt `ụp vớg @+ tẮc mèm @ErC6-, gcm mìy fề tr÷md `ụp ogẳm t`ìm` Er?C4

?- vì @?C

?ErC6?-  + ?@+    ?@ErC6

-    Er ?C4?-  + @?C

Eïm oẾmd mìy rạt m`Ắy vớg sỾ t`ny Ğốg p@ eỤn fumd fịe`8 trcmd bög trƼỒmd nxgt eïm oẾmde`uyễm fịe` snmd p`ấg vì trcmd bög trƼỒmd kgỎb eïm oẾmd e`uyễm fịe` snmd trîg. 

BuỞg ercbnt oỎm trcmd bög trƼỒmd kgỎb m`Ƽmd cxg `cî bẮm` trcmd bög trƼỒmd nxgtErC6

?-  + :@+  + :a-   ?Er 5+  + 0@?C

ErC6?-  + 6@?C + 5a-   Er(C@)5  + 1C@- * Knig ercbnt vì knig Ğgercbnt K ?ErC6 vì K ?Er ?C4 iì ? buỞg t`ömd fỡmd, p`ố ogẳm m`ạt. K ? ErC 6 8  tgm` t`ễ tì p`ƼƮmd bìu vìmd, mõmd e`ấy ồ 7:0<E, tnm m`gỎu trcmd mƼớe (ồ ?<<E8

:5d K ?ErC6/>iât @?C), tnm trcmd UC? iểmd, k`ömd tnm trcmd rƼụu atyige vì ata. K ? Er ? C 4 8  tgm` t`ễ tnb tì bìu Ğể - fn enb, mõmd e`ấy ồ 570<E vì p`ïm `uỴ ồ 1<<<E

6K ?Er ?C4           E <

1<<   6K ?ErC6  + ?Er ?C5  + 5C? 

K ?Er ?C4 k`ömd e`ấy rợn trcmd k`ömd k`â ầb, fề tnm trcmd mƼớe, tnm trcmd UC? iểmd, k`ömd

tnm trcmd rƼụu atyige. Ĝỗ tnm t`ny Ğốg m`gỎu t`ac m`gỄt Ğỗ mèm fề kẳt tgm` trcmd mƼớe. K ?ErC6 vì K ?Er ?C4 ĞỎu eõ tâm` cxg `cî bẮm`, m`ạt iì trcmd bög trƼỒmd nxgt

Zâ fỡ8  K ?Er ?C4  + >6 @Ei   ?ErEi5  + ?KEi + 5Ei?  + 4@?C

K ?Er ?C4 + >5UC?  + @?UC6    Er ?(UC6)5  + K ?UC6  + 4@?C

K ?Er ?C4 + :JaUC6 + 4@?UC6    Er ?(UC6)5 + 5Ja?(UC6)5 + K ?UC6 + 4@?C

Vrcmd bög trƼỒmd trumd tâm`, K ?ErC6 vì K ?Er ?C4 cxg `cî tẮc Er(C@)5 

Zâ fỡ8  K ?Er ?C4 + 5(M@6)?U + @?C   ?Er(C@)5  + 5U + :M@5  + 6KC@

><.:.5. UƮ iƼụe vỎ `ụp e`ạt Er +?  vìEr <  

><.:.5.>. @ụp e`ạt Er +?

ErC8  e`ạt oỗt bìu Ğam, eõ tâm` tỾ e`îy k`ömd oỎm m`gỄt, eõ tâm` onzƮ, tnm trcmd fumd fịe` nxgticåmd.

Er(C@) ? 8  kẳt tỤn vìmd, k`ömd eõ tâm` iƼỮmd tâm`, tnm trcmd fumd fịe` nxgt. V`ễ `gỄm tâm` k`ỢbẮm` `Ʈm cxgt, fề tîe fỡmd vớg cxg k`ömd k`â tẮc Er(C@)5. Ĝum mõmd trcmd k`ömd k`â p`ïm`uỴ t`ìm` Er?C5.

 BuỞg Er (GG)8 E`ệ ogẳt bỗt sỞ buỞg m`Ƽ eicrun, orcbun, sumjnt, nxatnt... E`ømd eõ tâm` k`ỢbẮm` vì eõ t`ễ tẮc p`ủe m`Ƽ [Er(M@5):R

?+, [Er(EM):R6-...

Page 101: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 101/121 

-><>-

><.:.5.?. @ụp e`ạt Er < 

V`ƼỒmd dẴp `ụp e`ạt Er< m`Ƽ8 Er(EC):, Er(E:@:)? 

Er(EC) : 8  eõ tâm` md`ịe` từ, Er ồ trẮmd t`îg iẮg `cî f?sp5  tẮc mèm igèm kẳt e`c m`Ảm vớg EC.FẮmd tgm` t`ễ k`ömd bìu, fề t`ąmd `cn trcmd e`ïm k`ömd, mõmd e`ấy trcmd e`ïm k`ömd ồ>67<E vì p`ïm `uỴ mố ồ >5< - >1<<E. K`ömd tîe fỡmd vớg mƼớe vì nxgt, m`Ƽmd tîe fỡmd vớgfumd fịe` MnC@ trcmd rƼụu `ny fumd fịe` Mn trcmd M@5  iểmd tẮc buỞg e`ủn nmgcmeneocmyint8 Mn?Er(EC)1.

Er(E : @ :  ) ? 8  Vgm` t`ễ bìu mïu, mõmd e`ấy ồ ?06<E.

Page 102: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 102/121 

-><?-

E@ƣƬMD >>8 KGB ICẬG M@ÕB ZGGO8 Bm, Ve, _a

>>.>. ĜẴe Ğgễb e`umd m`õb ZGGO

 M`õb ZGGO dổb eîe mduyèm tỞ8 bnmdnm (Bm), taematg (Ve) vì ramg (_a).

Oấmd >>.>8  Bỗt sỞ ĞẴe Ğgễb eỤn eîe mduyèm tỞ  m`õb ZGGO

Bm Ve _a

+ UỞ t`ủ tỾ ?1 65 41

+ Eạu `ém` a- `cî trị 5f16s? 6f11s? 6j >61f1:s?

+ Oîm kâm` mduyèm tỢ _( ) >,5 >,5: >,54

+ Oîm kâm` gcm _ + ( ) <,7> <,71 -

_ 5+ ( ) <,4< - -

_ + ( ) <,1? <,4? <,4?

_ + ( ) <,6: <,14 <,14

+ Mąmd iƼụmd gcm `cî G> (aZ) 4,65 4,?0 4,47

+ V`ẳ ĞgỄm eỾe e`uầm A (aZ) ->,>0

(Bm?+/Bm)

+<,6

(Ve?+/Ve)

+<,5

(_a5+/_a)

Eấ 5 mduyèm tỞ eõ eạu `ém` aiaetrcm dgỞmd m`nu8 (m->)f1ms? mèm e`ømd eõ tâm` e`ạt tƼƮmd tỾm`nu. Vuy m`gèm, Ve vì _a dgỞmd m`nu m`gỎu `Ʈm sc vớg Bm vé e`ømd eõ oîm kâm` mduyèm tỢdgỞmd m`nu.

Fc eõ sỞ aiaetrcm `cî trị iớm mèm eîe mduyèm tỞ ZGGO tẮc m`gỎu `ụp e`ạt vớg m`gỎu sỞ cxg`cî k`îe m`nu từ < Ğẳm +4. UỞ cxg `cî p`ố ogẳm eỤn Bm iì +?, +6 vì +4, eỤn Ve iì +6 vì +4 vìeỤn _a iì +5, +6, +1 vì +4

>>.?. VrẮmd t`îg t`gèm m`gèm 

Vrcmd t`gèm m`gèm, Bm iì mduyèm tỞ tƼƮmd ĞỞg p`ố ogẳm, Ğủmd t`ủ 5 trcmd eîe mduyèm tỞe`uyễm tgẳp snu Ja vì Vg, Ve eõ iƼụmd k`ömd Ğîmd kễ, eÿm _a iì mduyèm tỞ `gẳb vì rạt p`ïmtîm. Vrcmd vể ^uấ Ğạt, trợ iƼụmd eỤn Bm iì <,<5?% tốmd sỞ mduyèm tỢ, eỤn _a iì 0,1.>< -7 %tốmd sỞ mduyèm tỢ. 

K`cîmd vẢt e`Ụ yẳu eỤn Bm iì `nusbnmgt (Bm5C6) e`ủn k`cấmd 4?%Bm, pgrciusgt (BmC?)e`ủn k`cîmd :5%Bm, ornumgt (Bm?C5) vì bnmdnmgt (BmCC@).

_a k`ömd eõ k`cîmd vẢt rgèmd bì ồ iẫm fƼớg fẮmd tẮp e`ạt vớg eîe k`cîmd sumjun kgb icẮg,m`ạt iì bcigpĞamgt vì ecicbogt.>>.5. Vâm` e`ạt iò `Ểe 

Bm, Ve vì _a iì m`ợmd kgb icẮg bìu trảmd oẮe. FẮmd oỎ mdcìg eỤn Bm dgỞmd Ja, eỤn Ve dgỞmd\t m`Ƽmd Bm eủmd vì k`õ mõmd e`ấy `Ʈm Ja.

Oấmd >>.?8  Bỗt   sỞ `Ếmd sỞ vẢt iò qunm trỂmd eỤn mduyèm tỞ m`õb ZGGO 

Bm Ve _a

 M`gỄt Ğỗ mõmd e`ấy ( E) >?66 ?>6< 5>0<

 M`gỄt Ğỗ sög (<E) ?<0< 67<< 17<<

K`Ởg iƼụmd rgèmd (d/eb5) 4,66 >>,67 ?>,<6

Page 103: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 103/121 

-><5-

Ĝỗ eủmd (t`nmd BcxƮ) 1: - 4,6

Ĝỗ fẫm ĞgỄm (@d 2 >) 1 - 6,1

Ĝỗ ïb ĞgỄm >,1 >,7 >,7

 M`gỄt t`ąmd `cn (kH/bci)  ?0< :67 444

Bm, Ve, _a rạt k`õ mõmd e`ấy vì k`õ sög. UỾ tąmd m`gỄt Ğỗ mõmd e`ấy, m`gỄt Ğỗ sög, m`gỄtt`ąmd `cn vì Ğỗ eủmd eỤn m`õb ZGGO fc sỾ tąmd p`Ấm eỗùmd `cî trị trcmd igèm kẳt kgb icẮg. 

Bm tgm` k`gẳt fề eîm vì fề ràm m`Ƽmd k`g e`ủn tẮp e`ạt mõ trồ mèm eủmd vì dgÿm.Bm vì _a tẮc m`gỎu `ụp kgb vớg m`gỎu kgb icẮg m`Ƽ8 t`çp Bnmdnm, t`çp k`ömd rệ,

bnmdnmgm (Eu, Bm, Mg), dnmd kâm` (1-?<% Bm).

>>.6. Vâm` e`ạt `cî `Ểe

Vừ Bm Ğẳm _a `cẮt tâm` `cî `Ểe dgấb. Bm iì kgb icẮg tƼƮmd ĞỞg `cẮt Ğỗmd, Ve vì _a iì kgbicẮg kçb `cẮt Ğỗmd.

Bm fề oị cxg `cî oồg cxg k`ömd k`â m`Ƽmd bìmd cxgt Bm?C5 vừn tẮc rn iẮg oấc vỄ kgb icẮgk`ömd p`ấm ủmd tgẳp kễ eấ k`g Ğum mõmd. Ve vì _a oỎm trcmd k`ömd k`â.

ờ fẮmd oỗt, m`ạt iì k`g Ğum mõmd eîe kgb icẮg m`õb ZGGO tîe fỡmd vớg C?, J?, Ei?, U, M?,\, E, Ug.

Zớg C?, Bm tẮc Bm5C6, eÿm Ve vì _a tẮc Ve?C4 vì _a?C4; vớg Ei? vì J? tẮc BmJ5, BmJ6,BmEi?, _aJ4, _aJ:, _aEi:.

Eấ 5 kgb icẮg m`õb ZGGO k`ömd tîe fỡmd vớg mƼớe, kễ eấ k`g Ğum mõmd. ờ fẮmd oỗt m`ể,Bm tîe fỡmd ĞƼụe vớg mƼớe, dgấg p`õmd @? 

Bm + ?@?C  Bm(C@)?  + @? 

\`ấm ủmd mìy xấy rn båm` igỄt `Ʈm k`g trcmd mƼớe eõ buỞg M@6+ vé Bm(C@)?  tnm ĞƼụe

trcmd fumd fịe` buỞg mìy m`Ƽ Bd(C@)?8Bm(C@)?  + ?M@6+   Bm?+ + ?M@5 + ?@?C

Ve oỎm vớg mƼớe ogễm.Bm tîe fỡmd vớg fumd fịe` nxgt @Ei, @?UC6  dgấg p`õmd @?, tîe fỡmd vớg @MC5 vì @?UC6 

ĞẴe mõmd e`c sấm p`ầb k`Ợ8 MC, MC?, UC?... Ve vì _a e`ệ tîe fỡmd ĞƼụe vớg eîe nxgt @MC 5 vì @?UC6 ĞẴe

Zâ fỡ8 5Va + 4@MC5   5@VaC6 + 4MC + ?@?C

(nx pataematge)

?_a + 4 @?UC6   ?@_aC6 + 4UC? + :@?C

(nx paramge)

Bm eŧmd oị nxgt @MC5 mduỗg t`ỡ Ğỗmd `cî. _a eõ t`ễ tnm trcmd `gĞrc pacxgt tẮc nxgt paramge

?_a + 4 @?C?   ?@_aC6 + :@?C

Bm vì Ve k`ömd eõ tâm` e`ạt mìy.>>.1. ĜgỎu e`ẳ

Page 104: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 104/121 

-><6-

Bm ĞƼụe ĞgỎu e`ẳ oẾmd p`ƼƮmd p`îp m`gỄt m`öb8 f÷md oỗt Ni k`Ợ cxgt Bm5C6 Ğå ĞƼụe tẮcmèm k`g mumd pgrciusgt ồ 7<<<E

5BmC?       E t <   Bm5C6  + C? 

5Bm5C6  + 0Ni      E t <  7Bm + 6Ni?C5 

Uấm p`ầb t`u ĞƼụe e`ủn 76-7:% Bm vì :-6% tẮp e`ạt Ja, Ug, Ni Bm tgm` k`gẳt ĞƼụe ĞgỎu e`ẳ oẾmd ĞgỄm p`ïm fumd fịe` BmUC6.

Ve iì mduyèm tỞ m`ïm tẮc, ĞƼụe tẮc rn oẾmd p`ấm ủmd `Ắt m`ïm k`g oảm p`î BcigpĞam oẾmdmƮtrcm.

    Bcm Bc   77

6?

>

<

70

6?  

    Bc Bc   77

65

77

6?  

_a ĞƼụe ĞgỎu e`ẳ oẾmd eîe` f÷md @? k`Ợ nbcmg ramnt ồ m`gỄt Ğỗ enc 

?M@6_aC6  + 6@?     <t    ?_a + M?  + 0@?C

>>.:. Eîe `ụp e`ạt

>>.:.>. @ụp e`ạt eỤn Bm (+?,+6,+:,+4)>>.:.>.>. @ụp e`ạt eỤn  Bm+? 

BmC8  iì e`ạt oỗt bìu xîb iỡe, bnmd tgm` t`ễ kgễu MnEi; t<me2>40<<E.

K`ömd tnm trcmd mƼớe m`Ƽmd tnm fề trcmd fumd fịe` nxgtBmC + ? @+    Bm?+  + @?C

V`ễ `gỄm tâm` k`Ợ8 k`g ĞƼụe Ğum mõmd trcmd k`ömd k`â ồ ?<<-5<<<E

?Bm + C?     <t    ?BmC? 

BmC ĞƼụe ĞgỎu e`ẳ oẾmd m`gỄt p`ïm buỞg eneocmnt `cẴe cxnint eỤn Bm(GG) trcmd k`â

quyễm `gĞrc8 

BmEC5               <5<<?<<  BmC + EC? 

BmE?C6     <t    BmC + EC? + EC

`cẴe k`Ợ eîe cxgt enc eỤn bnmdnm oẾmd @? `ny EC ồ m`gỄt Ğỗ encZâ fỡ8  Bm5C6  + @?  5BmC + @?C

Bm(C@) ? 8  iì kẳt tỤn trảmd, eạu trøe dgỞmd Bd(C@)? 

K`ömd tnm trcmd mƼớe m`Ƽmd tnm k`g eõ bẴt buỞg nbcmg Eõ tâm` onzƮ yẳu, tnm fề trcmd fumd fịe` nxgt tẮc buỞg Bm?+ 

Bd(C@)?  + ?@+

    Bm?+

  + ?@?CV`ễ `gỄm tâm` iƼỮmd tâm` rạt yẳu, e`ệ tnm ât trcmd fumd fịe` kgỎb rạt ĞẴe

Bm(C@)?  + MnC@ĞẴe Mn[Bm(C@)5R

 p`ủe [Bm(C@)5R- k`ömd oỎm vì p`ïm `uỴ mdny trcmd kgỎb ĞẴe, fc vẢy eõ t`ễ ecg Bm(C@) ? 

k ̀ ömd iƼỮmd tâm`.Bm(C@)? fề e`uyễm t`ìm` kẳt tỤn mïu vé fề oị cxg k`ömd k`â cxg `cî t`ìm` BmCC@ (`ny

Bm?C5.@?C) rổg e`uyễm t`ìm` @?BmC5 (`ny BmC?.@?C)

6 Bm(C@)?  + C?    6BmCC@ + ?@?C

Page 105: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 105/121 

-><1-

V`ễ `gỄm tâm` k`Ợ k`g tîe fỡmd vớg eîe e`ạt cxg `cî m`Ƽ Ei?, @?C?...

Zâ fỡ8  Bm(C@)?  + ?KC@ + Ei?   BmC?  + ?KEi + ?@?C

Bm(C@)?  + @?C?    @BmC5  + @?C

Bm(C@)? ĞƼụe ĞgỎu e`ẳ trcmd p`ÿmd t`â md`gỄb oẾmd fumd fịe` buỞg Bm?+ tîe fỡmd vớgkgỎb trcmd k`â quyễm `gfrc

Bm5+  + ?C@-    Bm(C@)? 

B uỞg Bm+?  

Ĝn sỞ buỞg Bm+? fề tnm trcmd mƼớe, trừ BmU, Bm5(\C6)?, BmEC5 `Ʈg ât tnm. BuỞg Bm+?  oị t`Ụy p`ïm yẳu m`Ƽ buỞg Bd+? fc gcm Bm?+ vì Bd?+ eõ oîm kâm` gcm dẤm

 oẾmd m`nu (Bm?+8 <,0  <

 N ; Bd?+8 <,40  <

 N )

BuỞg Bm+? t`ƼỒmd eõ bìu `ổmd m`Ắt, k`g tnm trcmd mƼớe e`c fumd fịe` dẤm m`Ƽ k`ömdbìu e`ủn gcm oît ĞgỄm [Bm(@?C):R

?+.

Gcm Bm+? eõ k`ấ mąmd tẮc m`gỎu p`ủe m`Ƽmd `Ếmd sỞ oỎm eỤn p`ủe k`ömd iớm `Ʈm sc vớgeîe p`ủe eỤn kgb icẮg `cî trị ? k`îe m`Ƽ Ja, Ec, Mg, Eu... vé Bm?+ eõ oîm kâm` iớm vì mąmd

iƼụmd iìb oỎm eỤn p`ủe ĞỎu oẾmd k`ömd. 

VrẮmd t`îg cxg `cî +? iì oỎm m`ạt eỤn bnmdnm trcmd bög trƼỒmd nxgt. BuỞg Bm+? e`ệ oị cxg`cî oồg e`ạt cxg `cî bẮm` m`Ƽ \oC?, MnOgC5, (M@6)U?C0 t`ìm` BmC6

- bìu tâb.

Zâ fỡ8 ?BmUC6 + 1MnOgC5 + >:@MC5   ?@BmC6+ 1Og(MC5)5 +

+ ?Mn?UC6 + MnMC5 + 4@?C

1\oC?+ ?BmUC6 + :@MC5   ?@BmC6+ 5\o(MC5)? + ?\oUC6 + ?@?C

K`g mumd vớg `Ổm `ụp dổb e`ạt kgỎb vì e`ạt cxg `cî m`Ƽ KMC5, KEiC5, buỞg Bm?+ e`uyễm t`ìm` buỞg bnmdnmnt bìu iỡe.

Zâ fỡ8 BmUC6 + ?K ?EC5 + ?KMC5   K ?BmC6 + ?KMC?+ K ?UC6+ ?EC? 

>>.:.>.?. @ụp e`ạt eỤn Bm+6

 

BmC ? 8  e`ạt oỗt bìu Ğam, k`ömd tnm trcmd mƼớe vì tƼƮmd ĞỞg trƮ. K`g Ğum mõmd, p`ïm `uỴ tẮc t`ìm` eîe cxgt t`ạp `Ʈm

65

7<<

5?

1<<

?

<<

C BmC Bm BmC   E E                  

K`g Ğum mõmd, tnm trcmd nxgt vì kgỎb m`Ƽ bỗt nxgt iƼỮmd tâm`8+ K`g tnm trcmd fumd fịe` nxgt, k`ömd tẮc buỞg  Bm+6  t`ac p`ấm ủmd trnc Ğốg bì tîe

fỡmd m`Ƽ e`ạt cxg `cîZâ fỡ8 BmC? + 6@Ei  BmEi? + Ei? + ?@?C

6BmC?  + :@?UC6     <t   ?Bm?(UC6)5 + C? + :@?C

+ K`g tnm trcmd fumd fịe` kgỎb ĞẴe tẮc fumd fịe` bìu xnm` inb e`ủn gcm BmC65- vì

[Bm(C@):R5- vé trcmd ĞgỎu kgỄm mìy Bm+6 k`ömd tổm tẮg ĞƼụe.

BmC? + :MnC@ĞẴe  Mn5Bm+1C6  + Mn5[Bm+5(C@):R

`gpcbnmdnmnt

Page 106: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 106/121 

-><:-

K`g mạu e`ấy vớg kgỎb `ny cxgt  onzƮ bẮm`, tẮc buỞg bnmdnmgtZâ fỡ8 BmC? + ?MnC@  Mn?BmC5 + @?C

BmC? + EnC    <t   EnBmC5 

ờ m`gỄt Ğỗ enc, BmC?  oị @?, EC, E k`Ợ t`ìm` kgb icẮg `ny cxgt t`ạp `Ʈm

BmC? + @?               E <

>0<>4< BmC + @?C

BmC? + EeỞe     

<t 

Bm + EC? @uyỎm p`÷ BmC? trcmd mƼớe ồ <<E tîe fỡmd vớg UC? tẮc bnmdnm (GG) Ğgt`gcmnt

BmC? + ?UC?        E <<  BmU?C: 

k`g Ğum mõmd tẮc bnmdnm (GG) sumjnt

BmC? + ?UC?    <t   BmUC6 

K`g mạu e`ấy vớg kgỎb mẳu eõ bẴt e`ạt cxg `cî m`Ƽ KMC5, K ?EC5, C? t`é BmC?  oị cxg `cît`ìm` bnmdnmnt.

Zâ fỡ8 BmC? + KMC5 + K ?EC5  K ?BmC6 + KMC?  + EC? 

?BmC? + C?  + 6KC@ ?K ?BmC6  + ?@?C BuỞg Bm+6 

 

BuỞg Bm+6 k`ömd eõ m`gỎu, gcm Bm6+  oị t`uỴ p`ïm bẮm` trcmd fumd fịe` tẮc BmC?  m`ƼmdĞƼụe iìb oỎm `Ʈm trcmd eîe p`ủe.>>.:.>.5. @ụp e`ạt eỤn Bm+:  

Bm(ZG) e`ệ ogẳt ĞƼụe trcmd gcm bnmdnmnt (BmC6?-) eõ bìu iỡe t`ẫb. V`ƼỒmd dẴp buỞg

bnmdnmnt eỤn kgb icẮg kgỎb, nbgmc, kgb icẮg kgỎb t`ố, e`é vì entbg K ? BmC 6 8  tgm` t`ễ bìu iỡe Ğam, p`ïm `uỴ trèm 1<<<E8

?K ?BmC6   ?K ?BmC5 + C? 

Vnm vì oỎm trcmd fumd fịe` kgỎb m`Ƽmd tỾ p`ïm `uỴ trcmd eîe bög trƼỒmd trumd tâm` vìnxgt.

5BmC6?-  + ?@?C   ?BmC6

-  + BmC?  + 6C@- 

Fc vẢy, fumd fịe` bnmdnmnt ĞƼụe p`n icåmd oẾmd mƼớe `cẴe k`g Ğễ iïu trcmd k`ömd k`âe`ủn EC?, bìu iỡe t`ẫb trồ t`ìm` bìu tâb (eỤn BmC6

-) vì xuạt `gỄm kẳt tỤn Ğam. BuỞg bnmdnmnt iì e`ạt cxg `cî bẮm`, trcmd bög trƼỒmd kgỎb oị k`Ợ Ğẳm BmC ?, eÿm trcmd

bög trƼỒmd nxgt tẮc buỞg Bm?+ 

Zâ fỡ8 K ?BmC6 + ?@?U + ?@?UC6   ?U  + BmUC6 + K ?UC6 + 6@?C

K ?BmC6 + ?Ja(C@)? + ?@?C  BmC?  + ?Ja(C@)5  + ?KC@Vuy m`gèm, vớg e`ạt cxg `cî bẮm` `Ʈm, bnmdnmnt t`ễ `gỄm tâm` k`ỢZâ fỡ8 ?K ?BmC6  + Ei?   ?KBmC6 + ?KEi

6K ?BmC6  + C?  + @?C   6KBmC6  + 6KC@

K ?BmC6 ĞƼụe ĞgỎu e`ẳ oẾmd eîe` mạu e`ấy oỗt pgrciusgt vớg KC@ `ny K ?EC5 k`g eõ bẴtcxg k`ömd k`â

?BmC? + 6KC@ + C?    ?K ?BmC6 + ?@?C

Page 107: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 107/121 

-><4-

>>.:.>.6. @ụp e`ạt eỤn Bm+4  

Cxgt pabnrdnmge (Bm ? C 4  )8   tgm` t`ễ bìu iỡe t`ẫb, oỎm ồ fƼớg -1<E, mõmd e`ấy ồ :<E t`ìm`e`ạt iểmd dgỞmd fẤu eõ bìu Ğể t`ẫb. ờ ><<E t`é p`ïm `uỴ mố8 

Bm?C4           E <

><  ?BmC?  + C5 

Vnm trcmd mƼớe tẮc fumd fịe` nxgt pabnmdnmge mèm eÿm dỂg iì nm`gĞrgt pabnmdnmge 

Bm?C4 + @?C  ?@BmC6 

Bm?C4 iì e`ạt cxg `cî rạt bẮm`, tîe fỡmd vớg m`gỎu e`ạt vö eƮ vì `ợu eƮ, ĞẴe ogỄt rƼụu vìata oỞe e`îy mdny k`g tgẳp xøe vớg mõ. 

Zâ fỡ8  ?Bm?C4  + ?(E?@1)?C + 7C?  6BmC? + 0EC? + ><@?C

Bm?C4  + 5EEi6  ?BmC? + 5 EEi?C + 5Ei?  

Bm?C4 ĞƼụe ĞgỎu e`ẳ oẾmd tîe fỡmd eỤn nxgt @?UC6 ĞẴe vớg tgm` t`ễ KBmC68

KBmC6 + @?UC6  @BmC6 + K@UC6 

?@BmC6 6?UC @ 

Bm?C4 + @?C

Nxg t pabnmdnmge (@B mC 6  )8  fumd fịe` eõ bìu tâb Ğể, tƼƮmd ĞỞg oỎm trcmd fumd fịe` icåmdm`Ƽmd p`ïm `uỴ k`g fumd fịe` eõ mổmd Ğỗ trèm ?<%8 

?@BmC6  ?BmC? + C5 + @?C

Nxgt @BmC6  iì nxgt bẮm`, buỞg eỤn mõ iì pabnmdnmnt. BuỞg pabnmdnmnt oỎm `Ʈm nxgtm`Ƽmd fề p`ïm `uỴ k`g Ğum mõmd vì fƼớg tîe fỡmd eỤn îm` sîmd.

Nxgt @BmC6 vì buỞg BmC6- ĞỎu iì e`ạt cxg `cî bẮm`. 

Nxgt @BmC6 ĞƼụe tẮc mèm k`g `cì tnm Bm?C4 trcmd mƼớe Ğå ĞƼụe iìb iẮm` `cẴe e`c buỞgBmC6

- tîe fỡmd vớg fumd fịe` nxgt icåmd. Zâ fỡ8 On(BmC6)? + @?UC6  OnUC6↕ + ?@BmC6 

Knig pabnmndnmnt (KBmC 6  )8  tgm` t`ễ bìu tâb Ğam, trcmd mƼớe e`c fumd fịe` bìu tâb Ğể, Ğỗtnm ogẳm Ğốg tƼƮmd ĞỞg m`gỎu m`gỎu t`ac m`gỄt Ğỗ. Mdcìg rn, mõ eÿm t`ễ tnm trcmd nbcmgne iểmd, pyrgĞgm, rƼụu vì nxatcm.

Vrèm ?<<<E, p`ïm `uỴ t`ac p`ấm ủmd8

?KBmC6 E <?<<

 K ?BmC6 + BmC? + C? 

Vrèm 1<<<E, p`ïm `uỴ t`ac p`ấm ủmd8

6KBmC6 E <1<<

 ?K ?BmC5 + ?BmC? + 5C? 

KBmC6 eõ tâm` cxg `cî bẮm` mèm ĞƼụe f÷md iìb e`ạt cxg `cî trcmd tốmd `ụp vö eƮ vì `ợu

eƮ, f÷md Ğễ tầy trảmd, sît tr÷md trcmd y `Ểe vì ĞỒg sỞmd ... K`ấ mąmd cxg `cî eỤn KBmC6  p`ỡt`uỗe bẮm` vìc bög trƼỒmd eỤn fumd fịe`8BmC6

- + 0@+  + 1a-   Bm?+ + 6@?C A< 2 >,1>Z

BmC6- + ?@?C + 5a-  BmC? + 6C@-  A< 2 <,100Z

BmC6- + a-  BmC6

?-  A< 2 <,1:Z

Vrcmd fumd fịe` nxgt, BmC6- eõ t`ễ cxg `cî m`gỎu e`ạt vì e`uyễm vỎ gcm Bm?+ 

Zâ fỡ8  ?KBmC6+1Mn?UC5 + 5@?UC6   ?BmUC6 + K ?UC6 + 1Mn?UC6 + 5@?C

Page 108: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 108/121 

-><0-

?KBmC6 + 1@ECC@ + 5@?UC6  ?BmUC6 + K ?UC6 + EC?  + 0@?C

Vuy m`gèm, tuy k`ömd eõ e`ạt k`Ợ, BmC6 eõ t`ễ p`ïm `uỴ trcmd fumd fịe` nxgt6BmC6

- + 6@+   5C?  + 6BmC? + ?@?C

Vrcmd fumd fịe` trumd tâm`, nxgt yẳu `ny kgỎb yẳu, gcm BmC6-  oị k`Ợ t`ìm` BmC?.

Zâ fỡ8 ?KBmC6 + 5Mn?UC5 + @?C  ?BmC? + ?KC@ + 5Mn?UC6 

?KBmC6 + 5@?C?  ?BmC? + ?KC@ + 5C? + ?@?C

Vrcmd fumd fịe` kgỎb bẮm` vì k`g eõ fƼ e`ạt k`Ợ, gcm BmC6-  oị k`Ợ Ğẳm BmC6

?- 

Zâ fỡ8 ?KBmC6  + K ?UC5 + ?KC@  ?K ?BmC6 + K ?UC6 + @?C

vì k`g k`ömd eõ e`ạt k`Ợ, BmC6- tỾ p`ïm `uỴ8 

6KBmC6  + 6KC@   6K ?BmC6  + C?  + ?@?C

ĜgỎu e`ẳ KBmC6 trcmd eömd md`gỄp oẾmd eîe` ĞgỄm p`ïm fumd fịe` K ?BmC6 vớg eîe ĞgỄmeỾe oẾmd t`çp8

?KBmC6 + ?@?C    Ğp  ?KBmC6 + ?KC@ + @? 

>>.:.?. UƮ iƼụe `ụp e`ạt eỤn Bm +5  

@ụp e`ạt  Bm+5 t`ƼỒmd ât p`ố ogẳm m`Ƽmd trcmd bög trƼỒmd kgỎb t`é trẮmd t`îg cxg `õn +5 iì oỎm m`ạt eỤn bnmdnm 

Bnmdnm (GG G ) cxgt (Bm ? C 5  )8 e`ạt oỗt bìu Ğam, k`ömd tnm trcmd mƼớe. Ĝum mõmd ồ 71<->><<<E trcmd k`ömd k`â, Bm?C5 e`uyễm t`ìm` Bm5C6 vì k`g Ğum mõmd ồ

5<<<E trcmd k`â @? t`é e`uyễm t`ìm` BmC.Vîe fỡmd vớg eîe fumd fịe` icåmd eỤn @?UC6, @MC58

Bm?C5  + ?@+    BmC?  + Bm?+  + @?C

Vîe fỡmd vớg eîe fumd fịe` ĞẴe eỤn @?UC6, @5\C68

Bm?C5  + :@+

    ?Bm5+

  + @?CĜgỎu e`ẳ8 mumd BmC? trcmd k`ömd k`â ồ 11< - 7<<<E

6BmC? E 

<><

 ?Bm?C5  + C? 

Bm(C@) 5 8  k`ömd eõ t`ìm` p`Ấm ủmd Ğømd eömd t`ủe Bm(C@)5 bì ồ fẮmd `gfrnt Bm?C5.x@?C.ờ ><<<E, Bm?C5.x@?C bạt oớt mƼớe tẮc bcmc`gfrnt Bm?C5.@?C, t`ƼỒmd ĞƼụe vgẳt oẾmdBmCC@.

Bm?C5.@?C (BmCC@)8 tgm` t`ễ bì mïu Ğam, k`ömd tnm trcmd mƼớe, ồ 5:1-6<<<E, mõ bạtmƼớe tẮc Bm?C5; Vîe fỡmd ĞƼụe vớg fumd fịe` nxgt icåmd tẮc BmC? vì buỞg Bm?+, tîe fỡmdvớg bỗt sỞ nxgt `ợu eƮ tẮc `ụp e`ạt oỎm eỤn Bm(GGG).

ĜgỎu e`ẳ8 BmEC5 ồ fẮmd `uyỎm tîe fỡmd vớg e`ạt cxg `õn bẮm` m`Ƽ Ei?, KBmC6 

5BmEC5  + Ei5  + @?C   ?BmCC@ + BmEi?  + 5EC? 

0BmEC5 + ?KBmC6 + :@?C  ><BmCC@ + ?KC@ + 0EC? 

 BuỞg Bm+5

BuỞg Bm5+ k`ömd oỎm, trcmd fumd fịe` fề oị p`ïm `Ụy?Bm5+ + ?@?C   BmC?  + Bm?+ + 6@+ 

Bm5+ e`ệ oỎm trcmd p`ủe e`ạt.

Page 109: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 109/121 

-><7-

E@ƣƬMD >?8 KGB ICẬG M@ÕB ZGGGO 

>?.>. ĜẴe Ğgễb e`umd m`õb ZGGGO

 M`õb ZGGGO onc dổb 7 mduyèm tỞ xẳp trcmd 5 eỗt8  sảt (Ja), rutamg (_u) vì csbg (Cs); econm

(Ec), rcĞg (_`) vì grgĞg (Gr); mgkam (Mg), pnfg (\f) vì pintgm (\t). FỾn vìc ĞẴe Ğgễb dgỞmd m`nueỤn eîe mduyèm tỞ bì e`ømd ĞƼụe e`gn rn iìb ? `Ể8 `Ể sảt dổb Ja, Ec, Mg vì `Ể pintgm dổb_u, _`, \f, Cs, Gr vì \t.

Vrcmd e`ƼƮmd mìy, e`ệ xçt eîe mduyèm tỞ `Ể sảt, e`ømd eõ bỗt sỞ ĞẴe Ğgễb snu8

Ja Ec Mg

+ UỞ t`ủ tỾ ?: ?4 ?0

+ Eạu `ém` a- `cî trị 5f:6s?  5f46s?  5f06s? 

+ Oîm kâm` mduyèm tỢ _(N<) >,?: >,?1 >,?6

+ Oîm kâm` gcm _ + (N ) <,0< <,40 <,46

_ 5+ (N<) <,:4 <,:6 -

+ Mąmd iƼụmd gcm `cî G> (aZ) 4,7< 4,0: 4,1+ V`ẳ ĞgỄm eỾe e`uầm A B +/B(Z) - <,66 - <,?0 - <,?5

A<B5+/B?+(Z) +<,44 +>,0> +?,>

Ja, Ec vì Mg eõ vể aiaetrcm mdcìg e÷md dgỞmd m`nu8 6s?, oîm kâm` mduyèm tỢ dgấb fẤm t`ace`gỎu tąmd sỞ aiaetrcm ĞgỎm vìc eîe crogtni 5f, fc eõ e÷md sỞ iớp aiaetrcm m`Ƽ m`nu, k`g ĞgỄmtâe` `Ắt m`ïm tąmd, eîe aiaetrcm ĞƼụe `øt bẮm` `Ʈm iìb dgấb oîm kâm` mduyèm tỢ.

VrẮmd t`îg cxg `õn ĞẴe trƼmd eỤn Ja, Ec, Mg iì +? vì +5.>?.?. VrẮmd t`îg t`gèm m`gèm - Ĝổmd vị

>?.?.>. VrẮmd t`îg t`gèm m`gèmJa iì bỗt trcmd m`ợmd mduyèm tỞ p`ố ogẳm m`ạt, trcmd k`g Mg vì Ec ât p`ố ogẳm `Ʈm m`gỎu. VrợiƼụmd trcmd vể ^uấ Ğạt eỤn Ja iì >,1%, eỤn Ec iì <,<<>% vì eỤn Mg iì <,<5% tốmd sỞ mduyèmtỢ.

K`cîmd vẢt qunm trỂmd eỤn Ja iì bnm`atgt (Ja?C6) e`ủn 4?% Ja, `abntgt (Ja?C5) e`ủn :<%Ja, pgrgt (JaU?) vì xgĞargt (JaEC5) e`ủn 51%Ja.

K`cîmd vẢt eỤn Ec iì econmtgm (EcNsU) e`ủn 51,6% Ec, sbnmtgt (EcNs?)

K`cîmd vẢt eỤn Mg iì mgkaigm (MgNs), bgiargt (MgU), paminĞgt ((Ja,Mg)7U0). 

 Mdcìg rn, Ja eÿm p`ïm tîm trcmd eîe quẴmd eỤn Ni, Vg, Bm... Ec vì Mg t`ƼỒmd iẫm trcmd eîequẴmd eỤn Eu, Ja, Xm....

>?.?.?. Ĝổmd vị

Ja eõ 6 Ğổmd vị oỎm iì 16Ja (1,06%), 1:Ja (7>,:0%), 14Ja (?,4>%), 10Ja (<,5>%). Vrcmd sỞ eîeĞổmd vị p`õmd xẮ t`é Ğổmd vị oỎm m`ạt iì 11Ja eõ V 2 ?,7 mąb.

Ec eõ 0 Ğổmd vị từ 16Ec Ğẳm :>Ec m`Ƽmd e`ệ eõ 17Ec iì Ğổmd vị t`gèm m`gèm (><<%), sỞ Ğổmdvị eÿm iẮg ĞỎu iì Ğổmd vị p`õmd xẮ trcmd Ğõ oỎm m`ạt iì :<Ec eõ V 2 1,? mąb. 

Page 110: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 110/121 

->><-

 Mg eõ >> Ğổmd vị từ 1: Mg Ğẳm :: Mg, trcmd Ğõ eõ 1 Ğổmd vị t`gèm m`gèm iì 10 Mg (:4,4:%), :< Mg(?:,>:%), :> Mg (>,?1%), :? Mg (5,::%), :6 Mg(>,>:%). Vrcmd eîe Ğổmd vị p`õmd xẮ t`é Ğổmd vị

 oỎm m`ạt iì 17 Mg eõ V 2 4,1.><6 mąb, kçb oỎm m`ạt iì :1 Mg eõ V 2 <,><0 mdìy Ğèb. >?.5. Vâm` e`ạt iò `Ểe 

Ja, Ec, Mg iì m`ợmd kgb icẮg eõ îm` kgb, Ja vì Ec eõ bìu trảmd xîb, Mg eõ bìu trảmd oẮe.Ja vì Mg fề ràm vì fề fît bểmd. Ec eủmd vì fÿm `Ʈm. E`ømd eõ > sỞ `Ếmd sỞ vẢt iò snu8

Ja Ec Mg

+ M`gỄt Ğỗ mõmd e`ấy ( E) >15: >671 >615

+ M`gỄt Ğỗ sög (<E) ?00< 5><< 5>01

+ M`gỄt t`ąmd `cn (kH/bci) 6>0 6?1 6?6

+ K`Ởg iƼụmd rgèmd (d/eb ) 4,7> 0,7< 0,7<

+ Ĝỗ eủmd (t`nmd BcxƮ) 61 1,1 1

+ Ĝỗ fẫm ĞgỄm (@d 2 >) >< >< >6

+ Ĝỗ fẫm m`gỄt (@d 2 >) >< 0 4+ Ĝỗ ïb ĞgỄm >,0 >,4 >,0

Ja eõ 6 fẮmd t`÷ `ém` oỎm ồ m`ợmd k`cấmd m`gỄt Ğỗ xîe Ğịm`8

icmd  Ja Ja Ja Ja Ja   E E E E                            <<<<

>15:>57<7>>4<< )()()()(          

Ja, Ec vì Mg ĞỎu eõ tâm` sảt - từ8 oị mnb e`ïb `øt vì fƼớg tîe fỡmd eỤn fÿmd ĞgỄm trồt`ìm` mnb e`ïb.

Ja, Ec vì Mg ĞỎu tẮc m`gỎu `ụp kgb qunm trỂmd.

+ @ụp kgb Ja vì E8 t÷y iƼụmd E vì Ja bì eõ sảt bỎb (9<,?%E), t`çp (<,? ->,4%E),dnmd (>,4-1%E).

+ @ụp kgb eỤn Mg8 mgercb, mgkaigm (5>% Mg, 1:% Eu vì >5% Xm), ecmstnmtnm, bcmab,t`çp k`ömd rệ...>?.6. Vâm` e`ạt `õn `Ểe

Ja, Ec vì Mg iì m`ợmd kgb icẮg `cẮt Ğỗmd `õn `Ểe trumd oém`, `cẮt tâm` dgấb từ Ja Ğẳm Mg.ờ ĞgỎu kgỄm t`ƼỒmd, k`ömd eõ `Ʈg ầb, Ja, Ec vì Mg k`ömd tîe fỡmd rñ rỄt mdny vớg m`Ƽmd

mduyèm tỞ p`g kgb Ğgễm `ém` m`Ƽ C?, U, Ei, Or ? vé mõ eõ bìmd cxgt oấc vỄ. M`Ƽmd k`g Ğummõmd t`é p`ấm ủmd xấy rn båm` igỄt.

Ja + Or ? E <4<<:<<

JaOr ? 

Ec + C?kk  E <5<<

 ?EcC

Ec + UE <:1<

 ?EcU

 Mg + Ei? E 

<:<<5<<

 MgEi? 

K`g Ğum mõmd trcmd k`ömd k`â k`ö, Ja tẮc Ja?C5  vì Ja5C6, trèm 5<<<E Ec tẮc EcC, Mg p`ấm ủmd ồ 1<<<E tẮc MgC. 

Page 111: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 111/121 

->>>-

5Ja + ?C? E t 

<

Ja5C6 

?Mg + C? E <1<<

 ?MgC

Ja, Ec vì Mg oỎm vớg k`â J? ồ m`gỄt Ğỗ enc vé jicrun eỤn e`ømd k`ömd ony `Ʈg, trcmd k`g Ğõkgb icẮg Ja p`ấm ủmd fề fìmd vớg k`â Ei?.

?Ja + 5Ei? E t 

<

 JaEi5 

Zớg M?, eấ 5 kgb icẮg tîe fỡmd ồ m`gỄt Ğỗ k`ömd enc iảb tẮc Ja? M, EcM vì Mg5 M?. M`ợmdmgtrun mìy p`ïm `Ụy ồ m`gỄt Ğỗ enc `Ʈm, m`Ƽmd trcmd kgb icẮg vẫm eÿm iẮg bỗt iƼụmd mgtƮ Ğîmdkễ ồ fẮmd fumd fịe` rảm.

Eấ 5 kgb icẮg tîe fỡmd vớg U k`g Ğum mõmd m`ặ tẮc m`ợmd `ụp e`ạt k`ömd `ụp t`ủe eõt`ìm` p`Ấm dẤm vớg BU (B 2 Ja, Ec, Mg).

Zớg k`â EC t`é Ja, Ec vì m`ạt iì Mg tîe fỡmd trỾe tgẳp tẮc eneocmyi kgb icẮg.

Ja + 1ECE <?<<>0<

 [Ja(EC)1R

Ec + 0ECE 

<>5<

 [Ec(EC)0R

 Mg + 6ECE <><<1<

 [Mg(EC6)R

Ja, Ec vì Mg ĞỎu tnm trcmd fumd fịe` @Ei, @?UC6icåmd 

B + ?@+    B?+  + @? 

Zớg @MC5icåmd, @?UC6 ĞẴe mõmd85EC + 0@MC5icåmd   5Ec(MC5)? + ?MC↞ + 6@?C

Ja + 6@MC5icåmd   Ja(MC5)5 + MC ↞ + ?@?C

5Mg + 0@MC5icåmd   5Mg(MC5)? + ?MC↞+ 6@?C

Ja oị t`ỡ Ğỗmd `õn trcmd nxgt @?UC6 ĞẴe vì @MC5 ĞẴe, mduỗg.Ja, Ec, Mg tgm` k`gẳt ĞỎu oỎm vớg k`ömd k`â vì mƼớe. M`Ƽmd Ja eõ e`ủn tẮp e`ạt oị ąm bÿm

fẤm oồg `Ʈg ầb, EC? vì C? trcmd k`ömd k`â tẮc dệ sảt.?Ja + 5/? C? + m@?C Ja?C5.m@?C

>?.1. ĜgỎu e`ẳ Ja, Ec, Mg

>?.1.>. ĜgỎu e`ẳ Ja

Uảt ĞƼụe sỢ fỡmd trcmd t`Ỿe tẳ k`ömd p`ấg fẮmd mduyèm e`ạt bì iì `ụp kgb eỤn sảt vớg eneocmvì eîe e`ạt p`ỡ dgn k`îe.>?.1.>.>. IuyỄm dnmd

Dnmd iì `ụp kgb eỤn sảt e`ủn >,4-1% E, dnmd eủmd vì fÿmDnmd ĞƼụe iuyỄm trcmd iÿ enc oẾmd eîe` k`Ợ cxg eỤn quẴmd sảt. Iÿ enc eõ vể oẾmd t`çp,

 oèm trcmd iõt dẮe` e`ịu iỢn, enc k`cấmd 5<b. \`Ởg igỄu ĞƼụe mẮp qun bgẳmd iÿ t`ac iớp8 quẴmdsảt, t`nm eỞe vì e`ạt e`ấy (Ğî vög `cẴe eît).

V`ốg k`ömd k`â mõmd (:<<-0<<<E) vìc p`ân fƼớg oỡmd iÿ, t`nm eỞe e`îy vì mïmd m`gỄt Ğỗièm >0<<->7<<<E8

E + C?   EC? 

EC? + E  ?EC

Page 112: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 112/121 

->>?-

EC k`Ợ Ja?C5 Ğẳm Ja5C6 rổg Ğẳm JaC ồ k`cấmd 1<<<E8

5Ja?C5 + EC  ?Ja5C6 + EC? 

Ja5C6 + EC  5JaC + EC? 

vì JaC oị EC k`Ợ ồ ><<<<E8

JaC + EC  Ja + EC? 

Uảt fg e`uyễm xuỞmd fƼớg oỡmd iÿ, tîe fỡmd vớg E vì EC ồ m`gỄt Ğỗ enc tẮc xabamtgt85Ja + E   Ja5E5Ja + ?EC   Ja5E + EC? 

Pabamtgt vì E tnm trcmd Ja tẮc mèm dnmd eõ t<me~>?<<<E

ờ k`cấmd ><<<<E, e`ạt e`ấy tîe fỡmd vớg eîe tẮp e`ạt tẮc mèm xệ mốg ièm trèm iớp dnmd iểmd.EnEC5   EnC + EC? 

EnC + UgC?  EnUgC5 

>?.1.>.?. IuyỄm t`çp

V`çp iì `ụp kgb eỤn sảt eõ e`ủn <,? - >,4%E, fƼớg <,0% U, \ vì Bm vì fƼớg <,1% Ug. V`çp

eủmd m`Ƽmd fẻc `Ʈm dnmd.Vừ dnmd, icẮg E fƼ, eîe tẮp e`ạt U, \, Bm... oẾmd eîe` e`uyễm e`ømd t`ìm` cxgt, sẲ t`u

ĞƼụe t`çp.ĜỞt dnmd mõmd e`ấy vớg k`ömd k`â (`ny cxg)8

Ug + C?   UgC? 

E + C?  EC? 

?Bm + C?  ?BmC

Bỗt p`Ấm Ja oị cxg `õn8

?Ja + C? E t 

<

 JaCEîe p`ấm ủmd tển m`gỄt iìb m`gỄt Ğỗ iÿ tąmd enc (>:<<<E)

JaC + UgC?   JaUgC5 

BmC + UgC?   BmUgC5 

JaUgC5 vì BmUgC5 mốg ièm trèm oỎ bẴt t`çp iểmd vì ĞƼụe t`îc rn mdcìg (xệ).>?.1.>.5. Uảt

Uảt mduyèm e`ạt eõ t`ễ ĞƼụe ĞgỎu e`ẳ oẾmd eîe p`ƼƮmd p`îp snu8

 K`Ợ cxg eỤn cxgt8

Ja?C5 + 5@? E t <

 Ja + 5@?C

 M`gỄt p`ïm8

Ja(EC)1 E t 

<

 Ja + 1EC

 ĜgỄm p`ïm fumd fịe` buỞg sảt. 

>?.1.?. ĜgỎu e`ẳ Ec

Ec ĞƼụe ĞgỎu e`ẳ oẾmd p`ƼƮmd p`îp k`Ợ cxg eỤn cxgt Ec5C6 ĞƼụe e`ẳ `õn từ quẴmd econmtgmEcNsU

Page 113: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 113/121 

->>5-

Ec5C6 + 6EE <><<<7<<

 5Ec + 6EC

Ec5C6 + 6ECE <7<<5<<

 5Ec + 6EC? 

>?.1.5. ĜgỎu e`ẳ Mg

 Mg ĞƼụe ĞgỎu e`ẳ oẾmd eîe` m`gỄt p`ïm Mg(EC)6 ĞƼụe e`ẳ `õn từ quẴmd md`àc e`ủn sumjun eỤnĞổmd vị mgkam 

 Mg(EC)6  E 

<

?<<  Mg + 6EC

>?.:. Eîe `ụp e`ạt eỤn Ja, Ec, Mg

>?.:.>. @ụp e`ạt B(<)8 `ụp e`ạt eneocmyi

Eîe mduyèm tỞ `Ể sảt tẮc ĞƼụe eîe `ụp e`ạt B(<) oẾmd igèm kẳt e`c m`Ảm.>?.:.>.>. Uảt pamtneneocmyi (Ja(EC)1 )

Ja(EC)1) iì e`ạt iểmd bìu vìmd, `õn rảm ồ -?<<E vì sög ồ ><5<E, rạt Ğỗe.\`ïm tỢ eõ tâm` md`ịe` từ, mduyèm tỢ Ja trcmd p`ïm tỢ eõ eạu `ém` 5f0 vì ồ trẮmd t`îg ing

`õn fsp5 

Ja(EC)1 k`ömd tnm trcmd mƼớe m`Ƽmd tnm trcmd rƼụu, ata, nxatcm, oamzam. Vrcmd fumd fịe`ata, oị p`ïm `Ụy ồ m`gỄt Ğỗ t`ƼỒmd oồg tgn tỢ mdcẮg.?Ja(EC)1  Ja?(EC)7 + EC

\`ïm `Ụy k`g Ğum mõmd ồ ?<<-?1<<E trcmd ĞgỎu kgỄm k`ömd eõ k`ömd k`â8

Ja(EC)1 E t 

<

  Ja + 1EC

Vrcmd fumd fịe` ata, Ja(EC)1 tîe fỡmd båm` igỄt vớg nxgt @?UC6 ĞẴeJa(EC)1 + @?UC6   JaUC6 + 1EC + @? 

vì tîe fỡmd vớg `nicdam tẮc Ja(EC)1P? kçb oỎm fề e`uyễm t`ìm` Ja(EC)6P? 

Vîe fỡmd vớg fumd fịe` kgỎb bẮm` vì ĞẴe tẮc @?Ja(EC)6 tỾ oỞe e`îy trcmd k`ömd k`â.Ja(C@)1 + On(C@)?   @?Ja(EC)6 + OnEC5 

K`g Ğum mõmd ồ 61<E vớg k`â MC fƼớg îp suạt, MC eõ t`ễ t`ny t`ẳ `cìm tcìm EC tẮc sảttatrnmgtrczyi Ja(MC)6.

>?.:.>.?. Econm cetneneocmyi (Ec?(EC)0 )

Ec?(EC)08 tgm` t`ễ trcmd suỞt, bìu Ğể - fn enb. \`ïm tỢ ? m`ïm, eõ tâm` md`ịe` từ, eõ eạu tẮc8

BỔg mduyèm tỢ Ec tẮc mèm : igèm kẳt8 6 igèm kẳt ( e`c - m`Ảm từ EC, > igèm kẳt e`c - m`Ảm từaiaetrcm f eỤn Ec Ğẳm BC( trỞmd eỤn EC vì > igèm kẳt Ec-Ec.

Fc eõ sỞ iẻ aiaetrcm mèm Ec tẮc `ụp e`ạt eneocmyi ồ fẮmd Ğgba [Ec(EC)6R?.Ec?(EC)0 mõmd e`ấy ồ 1><E, trèm m`gỄt Ğỗ Ğõ t`é p`ïm `Ụy8 

?Ec?(EC)0 E <1>

 Ec6(EC)>? + 6EC

trèm :<<E t`é p`ïm `Ụy t`ìm` kgb icẮg Ec vì EC (fc Ec6(EC)>?  p`ïm `Ụy).Vnm trcmd rƼụu vì ata m`Ƽmd oị mƼớe p`ïm `Ụy8

5Ec?(EC)0 + 6@?C  6@Ec(EC)6 + ?Ec(C@)? + 0EC

Vîe fỡmd vớg fumd fịe` kgỎb8

Page 114: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 114/121 

->>6-

:Ec?(EC)0 + 0MnC@  0@Ec(EC)6 + 6Mn?EC5 + Ec6(EC)>? 

(@Ec(EC)08 nxgt tatrneneocmyi econmtge - e`ạt iểmd bìu vìmd, `õn rảm ồ -?:,?<E vì sög ồ><<E).

>?.:.>.5. Mgkam tatrneneocmyi (Mg(EC)6 )

 Mg(EC)68 e`ạt iểmd k`ömd bìu, rạt fề ony `Ʈg vì rạt Ğỗe. \`ïm tỢ eõ eạu `ém` từ fgỄm ĞỎu.\`ïm tỢ eõ tâm` md`ịe` từ, mduyèm tỢ Mg trcmd p`ïm tỢ eõ eạu `ém` 5f>< vì ing `õn sp5.

 Mg(EC)6 `õn rảm ồ - ?5<E vì sög ồ 65<E. FƼớg tîe fỡmd eỤn tgn tỢ mdcẮg `cẴe k`g Ğum mõmdồ >0<-?<<<E, mõ p`ïm `Ụy `cìm tcìm t`ìm` kgb icẮg Mg vì EC.K`ömd tnm trcmd mƼớe m`Ƽmd tnm trcmd ata, eicrcjceb, oamzam. Vrcmd k`ömd k`â, Mg(EC)6  oị cxg `cî fẤm t`ìm` MgC vì EC?.

?Mg(EC6) + 1C?   ?MgC + 0EC? 

Fề fìmd tîe fỡmd vớg `nicdam8 Mg(EC)6 + Ei?   MgEi? + 6EC

K`ömd tîe fỡmd vớg fumd fịe` nxgt icåmd vì kgỎb m`Ƽmd tîe fỡmd bẮm` vớg nxgt ĞẴe @?UC6 vì @MC5 tẮc buỞg Mg?+ (eõ t`ễ dïy mố)

 Mg(EC)6 + ?@?UC6,ĞẴe   MgUC6 + UC? + 6EC  + @?C

 Mg(EC)6+>?@MC5,ĞẴe   Mg(MC5)?+><MC? + 6EC? + :@?C

>?.:.?. @ụp e`ạt euấ B +?  

Eạu `ém` aiaetrcm ồ iớp mdcìg eỤn gcm B?+ iì Ja?+8 5f:; Ec?+8 5f4; Mg?+8 5f0 

Vâm` k`Ợ dgấb fẤm từ Ja?+ Ğẳm Mg?+.

>?.:.?.>. Cxgt BC

Eîe BC eõ tgm` t`ễ iẢp p`ƼƮmd kgễu MnEi. JaC eõ bìu Ğam, t<me2>5:<<; EcC eõ bìu iỡe,t<me 2 >0><<E vì MgC bìu xnm` iỡe, t<me2>77<<E.

K`g Ğum mõmd trcmd k`ömd k`â, JaC vì EcC e`uyễm ièm cxgt enc `ƮmZâ fỡ8  6JaC + C?   ?Ja?C5 

:EcC + C?   ?Ec5C6 (trcmd k`â quyễm C?)

tuy m`gèm, ồ 14<<E, JaC p`ïm `Ụy t`ìm` Ja vì Ja5C6 

6JaCE <14<

 Ja + Ja5C6 

JaC k`ömd tnm trcmd mƼớe m`Ƽmd p`ấm ủmd vớg mƼớe k`g Ğum mõmd

?JaC + @?CE t 

<

 Ja?C5  + @? 

Eîe BC k`g Ğum mõmd fề oị k`Ợ t`ìm` kgb icẮg oồg @?, EC, E, Ug, Ni, Bd....Zâ fỡ8  JaC + @?    Ja + @?C

EcC + @? E <1<<>?<

 Ec  + @?C

 MgC + Et.eỞe   Mg + EC

Eîe BC k`ömd tnm trcmd mƼớe m`Ƽmd tnm fề trcmd fumd fịe` nxgt8Zâ fỡ8  MgC + ?@Ei  MgEi? + @?C

JaC + @?UC6icåmd   JaUC6 + @?C

Page 115: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 115/121 

->>1-

E`ệ eõ EcC eõ t`ễ tnm trcmd fumd fịe` kgỎb bẮm`, ĞẴe vì mõmd, t`ễ `gỄm tâm` iƼỮmd tâm`,tẮc fumd fịe` xnm` inb e`ủn gcm [Ec(C@)6R

?- 

EcC + ?MnC@ĞẴe + @?C   Mn?[Ec(C@)6R

Eîe BC eõ t`ễ mạu e`ấy vớg m`gỎu cxgt eỤn kgb t`cẮg vì k`ömd kgb icẮg tẮc m`ợmd `ụpe`ạt eõ bìu.

Zâ fỡ8  ?EcC + ?UgC?    Ec?UgC6 (tâb)

* ĜgỎu e`ẳ8 eîe BC ĞƼụe ĞgỎu e`ẳ trỾe tgẳp từ eîe ĞƮm e`ạt `cẴe oẾmd m`gỄt p`ïm eîe buỞgeneocmnt, mgtrnt vì cxnint `ny m`gỄt p`ïm `gfrcxgt

Zâ fỡ8  ?Ec + C?   ?EcC

JaEC5 E 

<1<<

 JaC + EC? 

 Mg(C@)? E <?5<

 MgC + @?C

>?.:.?.?. @gfrcxgt B(C@)? 

Eîe B(C@)? iì kẳt tỤn kac, k`ömd tnm trcmd mƼớe, eõ eạu trøe iớp. Ja(C@ )? bìu trảmd xnm`m`Ƽmd trcmd k`ömd k`â oị cxg `õn m`nm` t`ìm` Ja(C@)5 bìu mïu Ğể.

6Ja(C@)? + C? + ?@?C  6Ja(C@)5 Ec(C@)? bìu `ổmd, trcmd k`ömd k`â e`uyễm e`Ảb t`ìm` Ec(C@)5 bìu mïu. Eÿm Mg(C@)? 

bìu iỡe, oỎm vớg k`ömd k`â, e`ệ  ogẳm Ğốg k`g tîe fỡmd vớg e`ạt cxg `õn bẮm`.Zâ fỡ8  ?Mg(C@)? + Or ? + ?KC@  ?Mg(C@)5 + ?KOr

K`g Ğum mõmd trcmd ĞgỎu kgỄm k`ömd eõ k`ömd k`â, eîe B(C@)? bạt mƼớe tẮc cxgt8 B(C@)? + ?@+   B?+ + ?@?C

Ja(C@)? vì Ec(C@)? t`ễ `gỄm tâm` iƼỮmd tâm` rạt yẳu, e`ømd e`ệ tnm trcmd fumd fịe` kgỎbbẮm`, ĞẴe vì mõmd.

Ja(C@)? + MnC@E t 

<

 Mn?[Ja(C@)6REc(C@)? + ?MnC@   Mn?[Ec(C@)6R (tâb)

 Mg(C@)? k`ömd tnm trcmd fumd fịe` kgỎb, eõ t`ễ fc V (><-0 (oç)

VƼƮmd tỾ Bd(C@)?, eîe B(C@)? tnm trcmd fumd fịe` ĞẴe eỤn buỞg M@6+8

B(C@)? + ?M@6EiĞẴe mõmd  BEi?+ ?M@5 + ?@?C

Ec(C@)? vì Mg(C@)? tnm ĞƼụe trcmd fumd fịe` M@5 tẮc p`ủe8Ec(C@)? + :M@5   [Ec(M@5):R(C@)? (vìmd)

 Mg(C@)? + :M@5   [Mg(M@5):R(C@)? (e`ìb)

* ĜgỎu e`ẳ8 Eîe B(C@)? ĞƼụe ĞgỎu e`ẳ oẾmd fumd fịe` kgỎb bẮm` vì buỞg B?+8B?+  + ?C@-    B(C@)? 

>?.:.?.5. BuỞg eỤn gcm B ?+ 

BuỞg B+? eõ vớg `Ấu `ẳt m`ợmd nmgcm oỎm. BuỞg Ja+? fề oị cxg `õn, kçb oỎm vớg cxg k`ömd k`â

6JaUC6 + C? + ?@?C  6Ja(C@)(UC6)

Page 116: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 116/121 

->>:-

BuỞg eỤn nxgt bẮm` m`Ƽ Ei-, MC5-, UC6

?-  tnm fề trcmd mƼớe tẮc eîe gcm oît fgỄm[B(@?C):R

?+  eõ bìu ĞẴe trƼmd8 [Ja(@?C):R?+  bìu iỡe m`Ắt, [Ec(@?C):R

?+  bìu Ğể `ổmd,[Mg(@?C):R

?+ bìu iỡe. Eîe buỞg eỤn nxgt yẳu m`Ƽ U-?, EC5?-, EM-, E?C6

?-, \C65- k`õ tnm trcmd

mƼớe.>?.:.?.6. UỾ tẮc p`ủe

Eîe gcm B?+ tẮc m`gỎu p`ủe e`ạt, Ğỗ oỎm eỤn eîe p`ủe tąmd t`ac e`gỎu dgấb oîm kâm` gcm từJa?+ Ğẳm Mg?+ (Ja?+8 <,46N<; Ec?+8 <,4? N<; Mg?+8<,:7 N<). 

Eîe B?+ ĞỎu tẮc p`ủe oît fgỄm vớg sỞ p`Ởg trâ iì :. Gcm Ja?+ ât eõ k`uym` `Ƽớmd tẮc p`ủe tủfgỄm `Ʈm Ec?+ vì Mg?+. Ec?+ tẮc ĞƼụe m`gỎu p`ủe tủ fgỄm m`ạt fc m`ợmd p`ủe Ğõ eõ eạu `ém`aiaetrcm oỎm ((f*)6 ((f*)5. Mdcìg p`ủe tủ fgỄm, Mg?+ eÿm tẮc ĞƼụe p`ủe `ém` vuömd vớg p`Ởg tỢtrƼỒmd bẮm`.* \`ủe nbcmgnent8 Eîe buỞg B?+ k`nm kẳt `ụp vớg k`â M@5 tẮc buỞg p`ủe nbcmgnent e`ủngcm oît fgỄm [B(M@5):R

?+. Nbcmgnent sảt (GG) kçb oỎm, trcmd mƼớe oị p`ïm `Ụy tẮc `gfrcxgt.Zâ fỡ8  [Ja(M@5):REi? + ?@?C  Ja(C@)? + ?M@6Ei + 6M@5 

[Ec(M@5):R?+ eõ bìu mïu vìmd, [Mg(M@5):R

?+ eõ bìu tâb

Vrcmd fumd fịe`, [Ec(M@5):R?+ fề oị cxg `cî oồg cxg k`ömd k`â8 

6[Ec(M@5):R?+ + C? + ?@?C  6[Ec(M@5):R

5+ + 6C@ - 

* \`ủe xgnmun8

[Ja(EM):R6-8 bìu vìmd, [Ec(EM):R

6-8 bìu Ğể, [Mg(EM):R?-8 p`ủe `ém` vuömd.

[Ja(EM):R6- iì p`ủe oỎm m`ạt eỤn Ja+?, eÿm [Ec(EM):R

6- kçb oỎm, fề oị cxg `õn trcmd k`ömdk`â.

6K 6[Ec(EM):R + C? + ?@?C  6K 5[Ec(EM):R + 6KC@

?K 6[Ec(EM):R + ?@?C  ?K 5[Ec(EM):R + ?KC@ +@? 

\`ủe xgnmun ĞƼụe tẮc rn k`g e`c buỞg B(+?) tîe fỡmd vớg fumd fịe` xgnmun kgb icẮg kgỎb,

 onm ĞẤu tẮc kẳt tỤn B(EM)?, snu Ğõ kẳt tỤn tnm trcmd xgnmun fƼ tẮc p`ủe Zâ fỡ8 JaUC6 + ?KEM  Ja(EM)?  + K ?UC6 

Ja(EM)? + 6KEM  K 6[Ja(EM):R

knig jarcxgnmun

>?.:.5. @ụp e`ạt  B +5  

VrẮmd t`îg cxg `õn + 5 kçb ĞẴe trƼmd fẤm từ Ja Ğẳm Mg. UỞ `ụp e`ạt Ja +5 dẤm tƼƮmd ĞƼƮmd vớgsỞ `ụp e`ạt eỤn Ja+? trcmd `ụp e`ạt ĞƮm dgấm eŧmd m`Ƽ trcmd p`ủe e`ạt. Ec+5 eõ trcmd m`gỎu

 p`ủe e`ạt oỎm m`Ƽmd eõ rạt ât trcmd `ụp e`ạt ĞƮm dgấm kçb oỎm. Mg+5 k`ömd tẮc buỞg ĞƮm dgấmvì eõ rạt ât p`ủe e`ạt.>?.:.5.>. Cxgt B ?C5 

Eîe B?C5 k`ömd tnm trcmd mƼớe. Ja?C5 eõ bìu mïu - Ğể, Ec?C5 eõ bìu Ğam. Eÿm Mg?C5  t`é`gỄm mny e`Ƽn ogẳt Ğẳm. 

Ja?C5 snu k`g mumd mõmd t`é k`ömd tnm trcmd nxgt.

B?C5  oỎm m`gỄt8 Ja?C5 mõmd e`ấy ồ >11<<E, Ec?C5 kçb oỎm `Ʈm, mõ p`ïm `Ụy ồ m`gỄt Ğỗ?:1<E tẮc Ec5C6 

:Ec?C5 E t 

<

  6Ec5C6 + C?

Page 117: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 117/121 

->>4-

K`g Ğum mõmd, B?C5  oị @?, EC, Ni `ny oấm t`ïm kgb icẮg (Ja, Ec) k`Ợ Ğẳm B5C6 `ny BC`ny B.

Zâ fỡ8  5Ja?C5 + EC   ?Ja?C6 + EC? 

Ja?C5 + ECE 

<:<<1<<

 JaC + EC? 

Ja?C5 + 5ECE <4<<

 ?Ja + 5EC? 

Ja?C5 + Ja E 

<

7<<  5JaC

Ec?C5 iì e`ạt cxg `õn bẮm`, tîe fỡmd vớg nxgt @Ei dgấg p`õmd k`â Ei ?, tîe fỡmd vớg nxgt@?UC6 dgấg p`õmd k`â C?.

Ec?C5 + :@Ei ↟ ?EcEi? + Ei? + 5@?C

?Ec?C5 + 6@?UC6 ↟ 6EcUC6 + C? + 6@?C

Ja?C5 eõ t`ễ tnm trcmd kgỎb mõmd e`ấy tẮc jargt. Ja?C5 + ?MnC@ ↟ ?MnJaC? + @?C

Ja?C5 + Mn?EC5 ↟ ?MnJaC? + EC? 

* Cxgt `Ổm `ụp B 5 C 6  Eîe B5C6  iì e`ạt fẮmd tgm` t`ễ iẢp p`ƼƮmd, eõ tâm` oîm fẫm, iì `Ổm `ụp ? cxgt BC.B?C5.Ja5C6 eõ bìu Ğam, îm` kgb vì Ec5C6 eõ bìu Ğam. 

Eîe B5C6  oỎm m`gỄt `Ʈm eîe B?C58 Ja5C6 mõmd e`ấy ồ >150<E vì p`ïm `Ụy ồ >404<E tẮcJaC, Ec5C6  p`ïm `Ụy ồ 76<<E tẮc EcC.>?.:.5.?. @yĞrc xgt B(C@)5 

Eîe B(C@)5  iì e`ạt eõ t`ìm` p`Ấm ogẳm Ğốg B?C5.m@?C, m`Ƽmd t̀ ƼỒmd ogễu fgềm t`ac quyƼớe B(C@)5. E`ømd iì m`ợmd kẳt tỤn kac, eõ bìu.

Ja(C@)58 bìu mïu Ğể, eõ eạu tẮc vì tâm` e`ạt tƼƮmd tỾ Ni(C@)5 vì Er(C@)5.

Ec(C@)58 bìu mïu.

 Mg(C@)58 bìu Ğam.

B(C@)5  oỎm trcmd k`ömd k`â, k`ömd tnm trcmd mƼớe vì trcmd fumd fịe` M@5.

K`g Ğum mõmd m`ặ, B(C@)5 bạt oớt mƼớe t`ìm` BCC@ (`ny B?C5.@?C) vì ồ m`gỄt Ğỗ enc`Ʈm e`ømd tẮc cxgt k`nm8 Ja?C5, Ec5C6 vì EcC, MgC.

?Ja(C@)5 E <4<<1<<

 Ja?C5 + 5@?C

>?Ec(C@)5 E 

<:<<

6Ec5C6 + >0@?C + C? 

?Ec5C6 E 

<

76<~ :EcC + C? 

6Mg(C@)5 E 

<51<?1<

6MgC + ?@?C + C? 

Ĝum mõmd trcmd fumd fịe` kgỎb bẮm` vì ĞẴe, Ja(C@)5 vì Ec(C@)5 bớg ĞgỎu e`ẳ eõ t`ễ tnmtẮc `gfrcxc jargt vì `gfrcxc econmtnt.

Ja(C@)5 + 5KC@E t 

<

 K 5[Ja(C@):R

Ec(C@)5 + 5KC@E t 

<

 K 5[Ec(C@):R

Page 118: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 118/121 

->>0-

Ja(C@)5 tnm trcmd kgỎb mõmd e`ấy tẮc jargt 

?Ja(C@)5 + ?MnC@E t 

<

 ?MnJaC? + 6@?C

?Ja(C@)5 + Mn?EC5 E t 

<

 ?MnJaC? + EC5 + 5@?C

Vuy m`gèm, eîe jargt BJaC? (B8 kgb icẮg kgỎb) t`Ụy p`ïm bẮm` trcmd fumd fịe`.Zâ fỡ8  MnJaC? + ?@?C ↟ Ja(C@)5↕ + MnC@

Eîe B(C@)5  tnm fề fìmd trcmd fumd fịe` nxgt, Ja(C@)5  tẮc buỞg Ja5+  eÿm Ec(C@)5  vì Mg(C@)5 iì e`ạt cxg `õn bẮm` mèm k`g tnm trcmd nxgt @Ei dgấg p`õmd Ei?, trcmd eîe nxgt k`îedgấg p`õmd k`â C? vì tẮc buỞg Ec?+, Mg?+.

Zâ fỡ8  ?Mg(C@)5 + :@Ei ↟ ?MgEi? + Ei? + :@?C

* ĜgỎu e`ẳ8 Ja(C@)5 ĞƼụe ĞgỎu e`ẳ từ fumd fịe` buỞg Ja?+ vì fumd fịe` kgỎb; Ec(C@)5 vì Mg(C@)5 ĞƼụe ĞgỎu e`ẳ từ Ec(C@)? vì Mg(C@)? tîe fỡmd vớg e`ạt cxg `cî bẮm`. 

Zâ fỡ8  ?Ec(C@)? + @?C? ↟ ?Ec(C@)5 

?Mg(C@)? + KOrC + @?C ↟ ?Mg(C@)5 + KOr

* Ỡmd fỡmd vìc sấm xuạt ảe qug kgỎb ĞỞg vớg (MgC(C@))8 xab sîe` @õn vö eƮ (V5) - @cìmd

 M`ïb.>?.:.5.5. BuỞg B +5 

Ja+5 tẮc buỞg vớg Ğn sỞ nmgcm, trừ m`ợmd nmgcm eõ tâm` k`Ợ, Ec +5 e`ệ tẮc rạt ât buỞg ĞƮm dgấm, Mg+5 k`ömd tẮc buỞg.

Ĝn sỞ buỞg Ja+5 fề tnm trcmd mƼớe e`c gcm [Ja(@?C):R5+. K`g kẳt tgm` từ fumd fịe`, buỞg

Ja+5 t`ƼỒmd ồ fẮmd `gfrnt eõ bìu sảe m`Ƽ JaEi?.:@?C bìu mïu vìmd, Ja?(UC6)5.><@?C bìuvìmd...

BuỞg Ja+5 t`Ụy p`ïm bẮm` `Ʈm buỞg Ja+?, fumd fịe` eõ bìu vìmd mïu vì p`ấm ủmd nxgtbẮm`.

[Ja(@?C):R5+ + @?C [Ja(C@)(@?C)1R?+ + @5C+

[Ja(C@)(@?C)1R?+ + @?C  [Ja(C@)?(@?C)6R

+ + @5C+

K`g t`èb kgỎb `cẴe Ğum mõmd fumd fịe`, p`ấm ủmd t`Ụy p`ïm xấy rn Ğẳm e÷md tẮc kẳt tỤnJa(C@)5.

Fumd fịe` buỞg fề fìmd oị k`Ợ oồg eîe e`ạt k`Ợ m`Ƽ G-, U?-, Um?+, U?C5?-...

Zâ fỡ8  Ja?(UC6)5 + :KG ↟ ?JaG? + G? + 5K ?UC6 

?JaEi5 + @?U ↟ ?JaEi? + U + ?@Ei

>?.:.5.6. \`ủe e`ạt eỤn B +5 

Ja+5  vì Ec+5  tẮc mèm k`î m`gỎu p`ủe, Ğn sỞ iì p`ủe oît fgỄm m`Ƽ [JaJ:R5-, [Ja(UEM):R5-,[Ja(EM):R

5-, [Ec(M@5):R5+, [Ec(EM):R

5-, [Ec(MC?):R5-...

* M`ợmd p`ủe qunm trỂmd m`Ƽ 8

Knig jarg xgnmun (K 5 [Ja(EM) :  R)8  iì bỗt t`uỞe t`Ợ t`ömd fỡmd, fề tnm trcmd mƼớe e`c fumd fịe`bìu vìmd, iì `ụp e`ạt rạt Ğỗe. [Ja(EM):R

5- t`ƼỒmd ĞƼụe f÷md Ğễ m`Ảm ogẳt gcm Ja?+ trcmd fumdfịe`8 

JaEi? + K 5[Ja(EM):R ↟ KJa[Ja(EM)R + ?KEibìu xnm` e`ìb (xnm` tunogm)

Page 119: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 119/121 

->>7-

Mntrg `axnmg trceconmtnt (Mn 5 [Ec(MC ?  ) :  R)8   eŧmd iì bỗt t`uỞe t`Ợ t`ömd fỡmd, fề tnm trcmdmƼớe, ĞƼụe f÷md Ğễ Ğịm` iƼụmd K +, _o+  vì Es+  vé m`ợmd `ụp e`ạt K 5[Ec(MC?):R,_o5[Ec(MC?):R vì Es[Ec(MC?):R iì kẳt tỤn bìu vìmd ât tnm trcmd mƼớe, rƼụu vì ata. >?.:.6. Uc sîm` `ụp e`ạt B +?  vìB 

5+  

Eîe `ụp e`ạt B+?  oỎm `Ʈm eîe `ụp e`ạt B+5.

Vừ Ja+? Ğẳm Mg+? Ğỗ oỎm tąmd vì từ Ja+5 Ğẳm Mg+5 Ğỗ oỎm dgấb, fc sỾ tąmd Ğỗ oỎm eỤn eạu

`ém` aiaetrcm t`ac t`ủ tỾ 5f

:(Ja?+) - 5f4(Ec?+) - 5f0(Mg?+).

@ụp e`ạt B+? eõ tâm` k`Ợ bẮm`, dgấb từ Ja+? Ğẳm Mg+?.

@ụp e`ạt B+5 eõ tâm` cxg `õn bẮm` tąmd từ Ja+5 Ğẳm Mg+5.

B+5 eõ k`ấ mąmd tẮc p`ủe oỎm m`gỎu `Ʈm sc vớg B+?.

>?.4. Dgớg t`gỄu `Ể \t

>?.4.>. ĜẴe Ğgễb e`umd

@Ể pintgm dổb8 rutamg (_u), rcĞg (_`),  pninĞg (\f), csbg  (Cs), grgfg(Gr) vì pintgm (\t).

E`ømd iì m`ợm d mduyèm tỞ mẴmd m`ạt m`õb ZGGGO. E`ømd eõ bỗt sỞ ĞẴe Ğgễb snu8

_u _` \f Cs Gr \t

+ UỞ t`ủ tỾ 66 61 6: 4: 44 40

+ Eạu `ém` a- `õn trị  6f41s> 6f01s> 6f><1s< 1f::s? 1f4:s? 1f7:s>

+ Oîm kâm` mduyèm tỢ _(N ) >,56 >,56 >,54 >,51 >,50 >,50

+ Mąmd iƼụmd gcm `õn G> (aZ) 4,5: 4,6: 0,55 0,4< 7,?< 7,<<

+ V`ẳ ĞgỄm eỾe e`uầm A<(Z)

(B?+/B)<,61 <,:< >,< <,01 >,>1 >,?<

Eạu `âm` e`umd iì (m->)f:-><ms<-? mèm `Ể \t eõ m`gỎu sỞ cxg `õn k`îe m`nu8

_u _` \f Cs Gr \t

+ UỞ cxg `õn+>,+0

+>,+?,+5

+6,+:

+?,+5,

+6,+1

+?,+5,

+6,+:,+0+>+: +?+:

+ UỞ cxg `õn ĞẴe trƼmd  +6  +5  +?  +:,+0  +5,+6  +?,+6 

Igèm kẳt `õn `Ểe e`Ụ yẳu trcmd eîe `ụp e`ạt eỤn `Ể \t iì igèm kẳt eỗmd `õn trị. Eîe mduyèm tỞ `Ể \t eõ k`ấ mąmd tẮc m`gỎu p`ủe e`ạt.Eîe kgb icẮg `Ể \t eõ `cẮt tâm` xøe tîe enc, m`ạt iì \f vì \t.

>?.4.?. Vâm` e`ạt iò `Ểe

@Ể \t iì m`ợmd kgb icẮg bìu trảmd oẮe vì eõ îm` kgb. E`ømd iì m`ợmd kgb icẮg quò, m`gỄt Ğỗmõmd e`ấy vì m`gỄt Ğỗ sög enc, tâm` eƮ `Ểe k`îe m`nu rñ rỄt m`Ƽ \t fẻc, fng m`ạt, fề kçc sụg vìfề fît bểmd; \f bỎb; Gr eủmd vì e`ảe; _u vì Cs fÿm. 

@Ể \t eõ bỗt sỞ `Ếmd sỞ vẢt iò qunm trỂmd snu8

_u _` \f Cs Gr \t

Page 120: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 120/121 

->?<-

 M`gỄt Ğỗ mõmd e`ấy (<E) ??1< >7:5 >116 5<?4 ?61< >4:7

 M`gỄt Ğỗ sög ( E) 6?<< 54<< ?76< 1<<< 61<< 50<<

K`Ởg iƼụmd rgèmd (d/eb ) >?,6 >?,6 >?,< ??,4 ??,: ?>,1

Ĝỗ eủmd (t`nmd BcxƮ) :,6 :,< 6,0 4,< :,?1 6,5

Ĝỗ fẫm ĞgỄm (@d 2 >)  >< >7 >< >> >: ><

Eîe kgb icẮg `Ể \t eõ k`ấ mąmd tẮc `ụp kgb vớg m`nu vì vớg m`gỎu kgb icẮg k`îe, vâ fỡm`Ƽ `ụp kgb eỤn \t vớg ><% _` f÷md iìb  eẴp m`gỄt Ğỗ Ğc ĞƼụe m`gỄt Ğỗ Ğẳm >6<<<E, `ụp kgbeỤn Cs vớg Gr f÷md iìb `Ắt dẮc eỤn mdÿg oøt bîy, `Ắt og eỤn oøt og, `ụp kgb eỤn \t vớg ><% Grf÷md iìb t`Ƽớe bçt e`uầm quỞe tẳ...

>?.4.5. Vâm` e`ạt `õn `Ểe

* Kgb icẮg `Ể \t kçb `cẮt Ğỗmd `õn `Ểe `Ʈm m`gỎu sc vớg kgb icẮg `Ể Ja.

ờ ĞgỎu kgỄm t`ƼỒmd, `Ể \t oỎm vớg k`ömd k`â. K`g Ğum mõmd, _u vì Cs ồ fẮmd oỗt tîe fỡmdvớg C? tẮc cxgt _uC? vì CsC6. ờ m`gỄt Ğỗ mõmd Ğể, _`, Gr vì \f tîe fỡmd vớg C? tẮc _`?C5,GrC? vì \fC m`Ƽmd ồ m`gỄt Ğỗ enc `Ʈm, eîe cxgt iẮg oị p`ïm `Ụy vì kgb icẮg mdừmd p`ấm ủmd.OỎm m`ạt vớg C? iì \t, fc Ğõ \t ĞƼụe f÷md iìb fỡmd eỡ mumd trcmd p`ÿmd t`â md`gỄb. 

K`g Ğum mõmd, `Ể \t tîe fỡmd vớg Ei? vì `Ấu `ẳt eîe mduyèm tỞ k`ömd kgb icẮg m`Ƽ U, \, Ug,Ns...

Zâ fỡ8  \f + Ei? ↟ \fEi? 

Cs + ?UE 

<61<

 CsU? 

\t + UE 

<?<<

 \tU (eupargt)

ĜỞg vớg nxgt, \f vì \t `cẮt Ğỗmd `Ʈm eîe kgb icẮg k`îe. _u, Cs, _` vì Gr ồ fẮmd tạb k`ömdtnm trcmd nxgt `ny `Ổm `ụp nxgt mìc eấ. \f tîe fỡmd ĞƼụe vớg fumd fịe` @MC5 ĞẴe vì @?UC6 ĞẴe.

Zâ fỡ8  \f + ?@?UC6ĞẴe  ↟ \fUC6↕ + UC? + ?@?C

\t e`ệ tnm trcmd mƼớe eƼỒmd t`Ụy8?\t + 6@MC5  + >0@Ei ↟ 5@?[\tEi:R + 6MC + 0@?C

Eîe kgb icẮg `Ể \t eõ t`ễ tîe fỡmd vớg kgỎb mõmd e`ấy k`g eõ bẴt cxg `ny e`ạt cxg `õnk`îe.

Zâ fỡ8  _u + 6KC@ + 5C? ↟ ?K ?_uC6  + ?@?C

?_` + ><MnC@ + 1Ei? E <5<<

 _`?C5 + C? + ><MnEi + 1@?C

\f vì \t eõ k`ấ mąmd `ạp t`ỡ @?. ờ îp suạt t`ƼỒmd vì 0<<E, > Zpt `ạp t`ỡ ><<Z@?  vì

>Z\f `ạp t`ỡ 7<<Z@?. Fc vẢy, eõ t`ễ f÷md bìmd bểmd \f Ğễ tgm` e`ẳ @ ?8 @? eõ t`ễ k`uẳe`tîm qun bìmd \f vì Ğễ iẮg tẮp e`ạt oèm kgn bìmd. 

Page 121: Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

8/14/2019 Hoá học các nguyên tố kim loại Tác giả: Đào Văn Dũng Trường ĐH Sư phạm Đà Nẵng, 2012

http://slidepdf.com/reader/full/hoa-hoc-cac-nguyen-to-kim-loai-tac-gia-dao-van-dung-truong 121/121

VÌG IGỊQ V@NB K@ắC >.  Nbatcp (>74:), @õn vö eƮ, MPO K`cn `Ểe ― Kỷ t`uẢt, @ì Mỗg. 

?.  @cìmd M`ïb (>777), @õn vö eƮ VẢp >, ?, 5. MPO Dgîc fỡe. 

5.  Mduyềm Ĝủe ZẢm (?<<6), @õn `Ểe vö eƮ VẢp ?. MPO K`cn `Ểe vì Kỷ t`uẢt. 

6.  Zŧ Ĝąmd Ĝỗ - VrgỄu V`ị MduyỄt (?<<4), @õn `Ểe vö eƮ . ^uyễm > (Eîe mduyèm tỞ s vì p),

^uyễm ? (Eîe mduyèm tỞ f vì j). MPO Dgîc fỡe. 

1.  Mduyềm Ĝủe ZẢm (>705), Oìg tẢp `õn `Ểe vö eƮ. MPO Dgîc fỡe. 

:.  Iè BẢu ^uyỎm (?<<<), Oìg tẢp `õn `Ểe vö eƮ. MPO K`cn `Ểe vì Kỷ t`uẢt.