hoe schrijf ik een...
TRANSCRIPT
02.03.2013 HAS AZ Monica
2
Mastitis en candida bij de
borstvoedende moeder
Ann Van Looveren
vroedvrouw
lacatiekundige IBCLC
02.03.2013 HAS AZ Monica
3
Mastitis
Inflammatie van het interlobulair bindweefsel in de borst
Incidentie:
2-33%
Meestal week 2-3 postpartum
Eerste maanden
Symptomen:
Acute borstpijn
Meestal unilateraal
Griepachtige symptomen, rillingen
Koorts >38,5°C
Rode, pijnlijke, warme harde plek(ken)
02.03.2013 HAS AZ Monica
4
Mastitis: oorzaken
Melkstase:
Bij hoge druk -> melkcomponenten tussen epitheliale cellen
door naar borstweefsel -> inflammatie van borstweefsel
Niet frequente voedingen, voedingen beperken in tijd,
voeden op schema, overslaan van voedingen
Slecht aanleggen: inefficiënt, onvoldoende ledigen
borst
Snel afbouwen
Druk op de borst (BH, gordel,…)
Verstopte tepelporie of verstopt melkkanaal
02.03.2013 HAS AZ Monica
5
Mastitis: oorzaken
Tepelcontusio (kolonisatie met Staphylococcus aureus)
Infectie
Staphylococcus aureus
Minder frequent:
MRSA
Streptococcus species
E. Colli
Ziekte kind of moeder
Stress, vermoeidheid
Slechte voeding, anemie
02.03.2013 HAS AZ Monica
6
Mastitis: diagnose
Kliniek
Labo: kultuur en antibiogram moedermelk
(moedermelk is niet steriel!)
Geen respons na 48 u antibioticatherapie
Ernstige, ongewone mastitis
Tepel eerst schoonmaken
Mid-stream, handexpressie, steriele container
Protocol Academy of Breastfeeding Medicine 2007
02.03.2013 HAS AZ Monica
7
Mastitis: behandeling
Belangrijkste stap:
Efficiënte en frequente lediging van de borst
Aangetaste kant eerst
Massage tijden drinken
Na voeding: (manueel) kolven
Goed klinisch onderzoek
Predisponerende factoren opsporen en
behandelen (tepelkloven)
Goede flolluw-up
Cave inflamatoire borstCA
Zeldzaam: agressieve tumor
02.03.2013 HAS AZ Monica
8
Mastitis: behandeling
Verder BV!
Geen gevaar voor de gezonde baby
Verandering smaak moedermelk: meer zout
Als borstvoeding te pijnlijk is: kolven
Begeleiding en opvolging : vroedvrouw/lactatiekundige
Abrupt stoppen: risico op abces!!!!
02.03.2013 HAS AZ Monica
9
Mastitis: behandeling
Ondersteunende maatregelen:
Rust (eventueel kraamzorg)
Warmte voor voeding (douche, warmtecompres)
Koude na voeding: kwarkcompres,
leemcompres,…
Analgesie:
Iboprufen (tot 1,6 g/d)
02.03.2013 HAS AZ Monica
10
Mastitis: behandeling
Antibioticatherapie
Enkel bij fulminant verloop of geen verbetering na 24/48 u
Penicillinase resistente penicilline • Flucloxacilline (Floxapen®, Staphycid ® co 500 mg) • Oxacilline (Penstapho®)
• Cloxacilline (Penstaphon®)
• 4x 500 mg/dag
In geval van allergie: • Cefalexine (Keforal® co 500 mg): 1à4g/d in 3-4x
• Clindamycine (Dalacin C caps 150-300 mg) 0.9 à1.8g/d in
3-4x
Behandelingsduur: 10-14 dagen
02.03.2013 HAS AZ Monica
11
Recidiverende mastitis
In 19% van de gevallen (Fetherston, Breastfeed Rev. 1997)
Onvolledig behandeld (te kortdurende AB-therapie)
Onaangepaste AB-therapie
Resistente kiem
Slechte aanpak onderliggend probleem
CAVE: onderliggend borstCA
02.03.2013 HAS AZ Monica
12
Candida
In de literatuur: meldingen sedert eind jaren ’80
Laatste jaren veel aandacht
Vooral doorgedrongen in praktijk van vroedvrouwen,
lactatiekundigen, borstvoedingsorganisaties, veel
minder bekend bij artsen
Weinig evidentie, veel controverse
02.03.2013 HAS AZ Monica
13
Symptomen van Candida
“typisch voor candida”
Brandende tepels/areola
Pijnlijke tepels
Glanzende, bleke tepels, schilferende huid
Diepe, stekende of niet-stekende borstpijn
Uitstralend karakter
Pijn tussen de voedingen
Persisterende tepelpijn
Pijn die optreed na periode van pijnloos voeden
02.03.2013 HAS AZ Monica
14
Symptomen van Candida
Bij de neonaat
Witte plekken in de mond en/of op de tong
Parelmoerglans op het mondje
Herhaaldelijk aan de borst trekken
Klakkend geluid bij het voeden (ook bij flesvoeding!!)
Niet aan de borst willen
Luieruitslag: verheven; rood met “eilandjes”
Winderigheid en onrust
Verminderde gewichtstoename (zeldzaam)
Geen symptomen, maar de moeder heeft candida
02.03.2013 HAS AZ Monica
15
Candida en borstvoeding
lokale candidiasis tepel en areola
Invasieve infectie
‘ductale candidiasis’
‘mammaire candidiasis’
‘candidal mastitis’
Niet zo duidelijk gedefinieerd (<-> klassieke mastitis)
02.03.2013 HAS AZ Monica
16
Risicofactoren voor candida
Moeder
Gebruik anitbiotica
Kloven
Mastitis
Vaginale candidiasis
Candida bij baby
Zwangerschapsduur > 40 weken
Consumptie van zuivelproducten
Veel suikers of kunstmatige zoetstoffen
Tekort aan ijzer, foliumzuur,zink en vit A B C en K
Diabetes
02.03.2013 HAS AZ Monica
17
Risicofactoren voor candida
Baby
Prematuren
dysmaturen
Gebruik antibiotica
Speentjes, flesjes
Broertjes , zusjes
02.03.2013 HAS AZ Monica
18
Behandeling candida
Algemene maatregelen
Aandacht voor hygiëne: regelmatig handen wassen
Sterliseren speentjes, flesjes, tepelhoedjes
Na volledige behandeling : speentjes en tepelhoedjes
vervangen
Borstcompressen
• Regelmatig verschonen
• Katoen: wassen 60°C
• Plastiek vermijden, vermijden vochtige warmte
Linnen dat in contact komt met candida: wassen op 60°C
02.03.2013 HAS AZ Monica
19
Behandeling candida
Voeding:
vermijden van suikers, schimmelkazen, champignons
Gebruik melkproducten: voorkeur voor zure producten
Extra vit. C (veenbessen)
Pijnstilling: paracetamol; ibuprofen
Eventueel kolven indien borstvoeding te pijnlijk
Moedermelk nooit invriezen voor later gebruik: candida
wordt niet gedood door invriezen!
02.03.2013 HAS AZ Monica
20
Behandeling candida
Miconazol (Daktarin®)
Tepels: crème (beter resultaat dan orale gel): dun laagje
aanbrengen op tepel en tepelhof na elke voeding
• Veilig voor baby: lage orale absorptie; geen
bijwerkingen geraporteerd via moedermelk
Daktarin orale gel: wordt afgeraden voor kleine baby’s
Duur behandeling: voldoende lang (case reports; geen
studies): tot 2 weken na verdwijnen van symptomen
02.03.2013 HAS AZ Monica
21
Behandeling candida
Nystatine:
Crème, poeder, peroraal
Veilig, maar veel resistentie
Behandeling van de neonaat
Nystatine 46% genezing oropharyngale candidiasis vs 86% met fluconazole
Hope JE, Halen H. Randomized comparison of two nystatin oral gels with miconazole
oral gel for treatment of oral trush in infants. Antimycotics Study Group. Infection 1996
Mar-Apr; 24 (2):136-g
02.03.2013 HAS AZ Monica
22
Behandeling candida
Gentiaan violet:
Donkerpaarse kleurstof
Op tepel en areola aanbrengen
In mond van de baby: max. 1à2x/d
Gedurende max. 3-7 dagen
Verlaten in recente studies
Opnieuw in gebruik in Nederland
Bijwerkingen: orale ulceraties
mutageen effect in celculturen
Aandacht voor correcte verdunning!
gentiaanviolet 1% in water foto: www.borstvoeding.com
02.03.2013 HAS AZ Monica
23
Behandeling ductale candidiasis
Moeder:
Fluconazole (Fluconazol®, Diflucan® co 50 mg, 150mg,
200 mg)
Zelfde behandeling als systemische candidiasis:
• Oplaaddosis: 200 à 400 mg 1x/d
• Onderhoudsdosis: 100 à 200 mg; 1x/d
• 2-3 weken
Borstvoeding mag verder gegeven worden! Geringe transfer in de moedermelk (< 5,8% van de pediatrische
dosis); geen complicaties door blootstelling in moedermelk
(Hale, T. Medication and Mothers Milk, 2010)
02.03.2013 HAS AZ Monica
24
Behandeling ductale candidiasis
Neonaat
Diflucan® siroop: 50 mg/5ml; 200 mg/5 ml
• Oplaaddosis: 6 mg/kg/d 1x
• Dagdosis: 3mg/kg/D in 1x
• Neonaat 0-2w: om de 72 u
• Neonaat 2-4 weken: om de 48u
Deze siroop is veilig vanaf geboorte; wordt meer en
meer gebruikt gezien resistentie andere medicatie
02.03.2013 HAS AZ Monica
25
Begeleiding van de borstvoedende
moeder
Zelfstandige vroedvrouw
Bij patiënt thuis
Consultatie (meestal groepspraktijk)
www.vlov.be
Lactatiekundige
Voornamelijk vroedvrouwen
Pediater: Dr. Greet Stevens (Paola-ziekenhuis)
www.bvl-borstvoeding.be
02.03.2013 HAS AZ Monica
26
Literatuur: medicijnen en borstvoeding
Medications and mothers milk
Auteur: Thomas W. Hale, PhD.
© 2012, 15th edition
ISBN: 9780984774630
www.borstvoeding.com/problemen/medicijnen/2010-nl.html
02.03.2013 HAS AZ Monica
27
Literatuurlijst
Breastfeeding and human lactation. Jan Riordan; Third edition
Breastfeeding. A guide to the medical profession. Lawrence. Sixth
Edition
Medications and mothers’ Milk. 2010. 12th edition. Thomas W. Hale.
Pijn bij borstvoeding. Dr. Greet Stevens. Pediater/lactatiekundige
IBCLC. Voordracht 2012
Hope JE, Halen H. Randomized comparison of two nystatin oral gels
with miconazole oral gel for treatment of oral trush in infants.
Antimycotics Study Group. Infection 1996 Mar-Apr; 24 (2):136-g
Protocol Academy of Breastfeeding Medicine 2007
Liebe, M.Opleiding postgraduaat lactatiekunde . 2008