holdingstructuur in het onderwijs?...congres po-raad, nijkerk, 16 juni 2017 veel aandacht voor...

Holdingstructuur in het onderwijs?

Kanter Breuker

Congres PO Raad, Nijkerk 16 juni 20171

Congres PO-Raad, Nijkerk, 16 juni 2017

Veel aandacht voor holdingstructuur in hetonderwijs. Terecht: de holdingstructuur kan een nuttige functie vervullen, ook in het onderwijs.

Holdingstructuur heeft op zichzelf niets te makenmet het willen ontwijken van wet- en regelgeving;waarborgen daartegen kunnen in structuurworden verwerkt.

2

Maar wel: onduidelijkheid. Brief staatssecretarisd.d. 11 november 2016 geeft meer duidelijkheidèn ruimte.

De voorvraag is (en blijft): wat ìs eigenlijk eenholdingstructuur (in het onderwijs)? Ofwel: wat kunje met een holdingstructuur in het onderwijs?

3


Holdingstructuur: juridische organisatiestructuur,waarin activiteiten zijn ondergebracht in onderlingverbonden rechtspersonen. Een van de rechtsper-sonen voert de regie/heeft de leiding (de “holding”)over de andere (de “(klein)dochters”).

Komt uit het bedrijfsleven, waar deze al geruime tijd gangbaar is en een veel ruimer toepassings-bereik heeft dan in het onderwijs mogelijk!

4


WM1a WM1b WM1c

TH1 TH2

H

WM2a WM2b

- aandeelhouders -

Holdingstructuur in het bedrijfsleven: werken metB.V.’s/N.V.’s met aandeelhouderslijnen (particu-liere zeggenschap èn particulier financieel belang).

Veel organisatievrijheid; beperkingen zijn schuld-eisersbescherming en organisatorische/financiëlelogica.

6


Praktijk in het (primair) onderwijs:

� (nagenoeg) alle scholen beheerd door privaat-rechtelijke rechtspersonen (m.n. stichting en vereniging (artikel 55/48 WPO));

� dit beheer heeft (nagenoeg) altijd plaats vanuit enkelvoudige privaatrechtelijke rechtspersoon (stichting of vereniging);

7


Bevoegd gezag vereniging Bevoegd

gezag stichting

School School SchoolSchool

Karakteristieken onderwijs (tevens verschillenmet bedrijfsleven):� werken met stichtingen (en verenigingen); � overwegend functionele zeggenschap, invloed

derden-belanghebbenden (MR), extern toezicht (gemeente, inspectie);

� geen winstoogmerk, bestedingsklem middelen;� activiteiten in beginsel niet ‘deelbaar’ (school-

bevoegd gezag-bekostiging, fiscaliteit).

9


Holdingstructuur in het onderwijs derhalve beperkttoepasbaar, namelijk als bestuurlijke verbindingtussen min of meer zelfstandige rechtspersonen.

‘Min of meer’: door opname in de holdingstructuurvormen deze rechtspersonen een bestuurlijke eenheid, met behoud financiële zelfstandigheid eneigen kring (en invloed) belanghebbenden.

10


H

D2D1

School School SchoolSchool School School SchoolSchool

Waarom zou je een holdingstructuur (in het onder-wijs) willen?

� organisatorische/bedrijfsmatige logica;� differentiëren/nuanceren t.a.v. invloed dan wel

participatie van- en verantwoording jegens belanghebbenden/toezicht;

� beperking/kanalisering financiële risico’s;

12


(Waarom een holdingstructuur (in het onderwijs), vervolg:)

� faciliteren fusie;� faciliteren toekomstige herstructurering;� kunnen aanbieden van flankerende activiteiten.

13


Hoe holdingstructuur in het onderwijs te creëren?

Varianten:

A. personele unie?;B. federatie?;C. persoonlijke externe invloed?;D. bestuurstichting;

14


Ad A:

In personele unie bestaat bestuurlijke eenheid nietin bestuur door één afzonderlijke stichting, maar in(bereidheid tot) afstemming bestuurlijk handelenvan individuen in verschillende bestuursfuncties.

15


Ad B:

[Holding: duurzaam samengaan rechtspersonen inintegrale bestuurlijke eenheid.]

Federatie: samenwerking door autonome rechts-personen op deelgebieden: partiële en vrijblijven-de bestuurlijke eenheid.

16


S1 S2

Federatie

School School School SchoolSchool School School School

Ad C:

Overdracht bestuurlijke bevoegdheden (doordochter) aan een derde (holding)?

[Invloed in de vorm van benoemingsrechten, goedkeuringsrechten, instructierechten?]

18


Ad D:

Bestuur over dochters opgedragen aan een – speciale – bestuurstichting.

[toepassing bij vereniging (bijzonder onderwijs)]

19


MR MR MR MR MR MR MR MR

H

D2D1

Gemeente

huisvesting

huisvesting

OCW

Holding (vereniging)

leden

Lumpsum (bekostiging)

Lumpsum (bekostiging)

HMR

GMR

-- bevoegd gezag -- bevoegd gezag

(bestuur)(bestuur)

RvT

Bestuur

school school school school school school school school

GMR

Tussenconclusie (1):

“Holdingstructuur” als aanduiding niet adequaat in het onderwijs: niet eenduidig gebruikt en ook niet eenduidig begrepen.

21


Ontstaansredenen holdingstructuur in het onderwijs?

a) interne herstructurering;b) fusie.

[Creëren holdingstructuur is geen verplichting maar eigen vrijwillige en bewuste keuze. Is ookniet onomkeerbaar.]

22


Ad a: interne herstructurering;

(Redenen: als hiervoor)

23


D2D1

S/H

(bestuursoverdracht of juridische afsplitsing)

-- voorheen bevoegd gezag

-- nieuw bevoegd gezag - nieuw bevoegd gezag


Ad b: fusie;

Werking fusietoets?

25


S/D 2S/D 1

H


‘Good governance’ in de holdingstructuur:

� moet met elkaar te verenigen zijn (functionaliteit en onafhankelijkheid m.b.t. zeggenschap en invloed), aanspreekbaarheid, verantwoording);

� niet in elk scenario (A, B, C, D) even goed te verenigen;

� toepassing in variant D;

27


Extern toezicht in de holdingstructuur:

� moet met elkaar te verenigen zijn;� wie kan worden aangesproken, wie is

geadresseerde?;� niet in elk scenario (A, B, C, D) even goed te

verenigen;� toepassing in variant D;

28


Tussenconclusie (2):

Van de varianten voor creëren van holdingstructuur (A,B,C,D) is variant D de te kiezen variant.

[Zo ook elders in het semi-publieke domein (zorg)]

29


Toepassingsmogelijkheden holdingstructuur in het Onderwijs (variant D).

30


Gemeente(raad) A

Gemeente(raad) B

D148WPO

D248WPO

H


Gemeentelijk organiseren van bovengemeentelijk openbaar onderwijs

H

-- eventuele (religieuze/levens-beschouwelijke of

andersoortige) achterban

Gemeente(raad) A

D148WPO

D255WPO


Bestuurlijk verbinden openbaar en bijzonder onderwijs [“samenwerkingsbestuur-plus”]

42AWVO48WPO

H

Gemeente A

Gemeente A/X?

VOschool

POschool

POschool

POschool

POschool

Bestuurlijk verbinden verschillende sectoren (PO-VO)

Schaaloptimalisatie

D2D1

H

belanghebbenden A

belanghebbenden B

GMR GMR

MR MR MR MRMRMRMRMR

School School School School School School School School

HMR

D2D1

H


Voorportaal juridische fusie

H


D1 D2

Scheiding vermogen en risicokanalisatie(-beperking)

D1(onderwijs)

D2(kinderopvang)

H

school locatie school locatie school locatie school locatie

Eigen flankerende activiteiten (kindcentra)

Slotsom: holdingstructuur kan nuttige functie vervullen (ook) in het onderwijs. Dient objectief op merites te worden beoordeeld. Mogelijke nadelen via wetgevingop te lossen.

===*===

38


Mr. K.A. (Kanter) BreukerNotarisWiardaplantage 9 � 8939 AA LeeuwardenPostbus 17 � 8900 AA LeeuwardenT: +31 (0)58 234 73 47F: +31 (0)58 213 11 77M: +31 (0)6 13 84 66 28E: [email protected]: www.triplaw.nl

39

holdingstructuur in het onderwijs?...congres po-raad, nijkerk, 16 juni 2017 veel aandacht voor...

Documents