بسم الله الرحمن الرحيم

AHLÂK VE ÖNEMİAHLÂK VE ÖNEMİ

Peygamberlerin temel amacı: Peygamberlerin temel amacı: AHLÂKLI BİR TOPLUMAHLÂKLI BİR TOPLUM

Hz. Peygamber (sav)’in gönderiliş Hz. Peygamber (sav)’in gönderiliş gerekçesi: GÜZEL AHLÂKI gerekçesi: GÜZEL AHLÂKI TAMAMLAMAKTAMAMLAMAK

( Muvatta, Husnu’l-Huluk, ( Muvatta, Husnu’l-Huluk, 8)8)

İSLAM AHLÂKINDA HOŞGÖRÜİSLAM AHLÂKINDA HOŞGÖRÜ

Hoşgörü Müsâmaha, Hilim, Rıfk, Af, Hoşgörü Müsâmaha, Hilim, Rıfk, Af, Rahmet vb. kavramlarla ifade edilir. Rahmet vb. kavramlarla ifade edilir. Yumuşak, anlayışlı, affedici ve bilinçli bir Yumuşak, anlayışlı, affedici ve bilinçli bir davranış tarzı olarak tanımlanabilir. davranış tarzı olarak tanımlanabilir.

Hoşgörü “ bütün davranışlarda İslam Hoşgörü “ bütün davranışlarda İslam ahlâkının hayata yansıtılmasıdır. Bir ahlâkının hayata yansıtılmasıdır. Bir anlamda İslam ahlâkının bileşkesidir.”anlamda İslam ahlâkının bileşkesidir.”

KURAN’DA HOŞGÖRÜKURAN’DA HOŞGÖRÜ

Besmele bir hoşgörü parolasıdır. Çünkü Besmele bir hoşgörü parolasıdır. Çünkü hoşgörünün temelinde hoşgörünün temelinde rahmetrahmet vardır. vardır. Allah’ın en çok vurgulanan sıfatı Allah’ın en çok vurgulanan sıfatı rahmettir.rahmettir.

Hoşgörü müminlerin en bariz özelliğidir.Hoşgörü müminlerin en bariz özelliğidir.

UٍةS َعQلQى QِذVل QهY َأ \وَن ُّب VِحY \ُهYم َوQُي ُّب VِحY S ُي VَقQوcٍم eهY ب Vي الل cِت Qْأ وcَفQ ُي QسQىَفQلQَع SٍةU QِذVل QهY َأ \وَن ُّب VِحY \ُهYم َوQُي ُّب VِحY S ُي VَقQوcٍم eهY ب Vي الل cِت Qْأ وcَفQ ُي QسQَف cc

QُينVرVاَفQ cَك ٍةS َعQلQى ال UَّزVَعQ VينQ َأ cمYْؤcِمVِن QاَفVرVُينQال cَك ٍةS َعQلQى ال UَّزVَعQ VينQ َأ cمYْؤcِمVِن ال

(Mâide, 54)(Mâide, 54)

Müslümanlar bir rahmet toplumudurMüslümanlar bir rahmet toplumudur

VاِرUَّفY cَك َّدUاء َعQلQى ال VِشQ UِذVُينQ ِمQَعQهY َأ UهV َوQال ُسYوُلY الل Uَّد{ ِرUمQِم\ِح VاِرUَّفY cَك َّدUاء َعQلQى ال VِشQ UِذVُينQ ِمQَعQهY َأ UهV َوQال ُسYوُلY الل Uَّد{ ِرUمQِم\ِحcمYُهQ cِن Qي حQمQاء ب YِرcمYُهQ cِن Qي حQمQاء ب Yِر

~ا UهV َوQِرVْضcوQاَن QُغYوَنQ َفQْضcاًل~ ِم�نQ الل cَت Qُّب َّجUَّد~ا ُي Yَع~ا ُسU َّك Yِر cمYاُه QرQ ~ا ِت UهV َوQِرVْضcوQاَن QُغYوَنQ َفQْضcاًل~ ِم�نQ الل cَت Qُّب َّجUَّد~ا ُي Yَع~ا ُسU َّك Yِر cمYاُه QرQ ِتcمYاُهQيم VُسcمYاُهQيم Vُس

VوِدYَّج QرV الس\ َثQ َّجYوِدVَفVي َوYُجYوُهVُهVم ِم�نc َأ QرV الس\ َثQ َفVي َوYُجYوُهVُهVم ِم�نc َأ

(Fetih, 29) (Fetih, 29)

İnsan ve ünsiyet ilişkisiİnsan ve ünsiyet ilişkisi

Affetme ve Hoşgörülü olma ebedi Affetme ve Hoşgörülü olma ebedi mutluluğun anahtarlarından biridir.mutluluğun anahtarlarından biridir. Qا َوQِمQا cي QاٍةV الَّد\َن ي Qِحc QاُعY ال يcءS َفQمQَت Qم ِم�ن ِشY Vيَت Yَوِت Qا َوQِمQا َفQمQا َأ cي QاٍةV الَّد\َن ي Qِحc QاُعY ال يcءS َفQمQَت Qم ِم�ن ِشY Vيَت Yَوِت َفQمQا َأ

cمVُه� ب Qى ِرQلQَعQوا َوY UِذVُينQ آِمQِن Vل cَقQى ل Qب cر{ َوQَأ ي Qَخ VهU �ُهVمc َعVِنَّدQ الل ب Qى ِرQلQَعQوا َوY UِذVُينQ آِمQِن Vل cَقQى ل Qب cر{ َوQَأ ي Qَخ VهU َعVِنَّدQ اللQوَنYلU QوQَّك Qَت UلYوَنQُي QوQَّك Qَت ُي

اQا ِمQِذV cَّفQوQاحVَشQ َوQِإ V َوQال cم Vَث cاِإْل QرV Qاِئ Qُّب YوَنQ َّك Vُّب Qِن َت cَّجQ UِذVُينQ ُي VِذQا ِمQا َوQال cَّفQوQاحVَشQ َوQِإ V َوQال cم Vَث cاِإْل QرV Qاِئ Qُّب YوَنQ َّك Vُّب Qِن َت cَّجQ UِذVُينQ ُي َوQالQَوَن YرVَّفcُغQ Yوا ُهYمc ُي َوَنQَغQْضVُّب YرVَّفcُغQ Yوا ُهYمc ُي َغQْضVُّب

( Şûra, 36 – 37)( Şûra, 36 – 37)

HZ. PEYGAMBER (SAV)’İN HZ. PEYGAMBER (SAV)’İN HOŞGÖRÜSÜHOŞGÖRÜSÜ

O rahmettir ve rahmetle insanlara O rahmettir ve rahmetle insanlara muamele etmiştir.muamele etmiştir.

VمQا VمQاَفQُّب حcمQٍةS َفQُّب Qِر SٍةQمcح Qِر Qِم�نQِم�ن

c QَنَّفQْض\وا cَقQلcِبV َال VيَظQ ال YِنَتQ َفQًّظ�ا َغQل Qوc َّك QُهYمc َوQل VِنَتQ ل eهV ل c الل QَنَّفQْض\وا cَقQلcِبV َال VيَظQ ال YِنَتQ َفQًّظ�ا َغQل Qوc َّك QُهYمc َوQل VِنَتQ ل eهV ل الل QَكV VَكQ ِمVنc حQوcل cُهYمcِمVنc حQوcل cُهYمcَفQاَعcُفY َعQِن QُهYمc َفQاَعcُفY َعQِن QُغcَّفVرc ل َت cاُسQَوcمYُهQ QُغcَّفVرc ل َت cاُسQَو

( Âl-i İmran, 159) ( Âl-i İmran, 159)

Allah O’na kendi sıfatlarıyla hitap Allah O’na kendi sıfatlarıyla hitap etmiştir.etmiştir.

Yمc َعQَّزVُيَّز{ َك VسYَنَّفQ ُسYوُل{ ِم�نc َأ Qِر cمY QَقQَّدc ُجQاءَّك Yمc َعQَّزVُيَّز{ل َك VسYَنَّفQ ُسYوُل{ ِم�نc َأ Qِر cمY QَقQَّدc ُجQاءَّك ل

cم\ Vَت cهV ِمQا َعQِن Qي \مc َعQل Vَت cهV ِمQا َعQِن Qي VينQحQرVُيٌص{حQرVُيٌص{َعQل cمYْؤcِمVِن Vال Yم ب cَك Qي VينQ َعQل cمYْؤcِمVِن Vال Yم ب cَك Qي َعQل

حVيم{ Uَوَف{ ِرYُؤ Qيم{ِرVح Uَوَف{ ِرYُؤ Qِر

( Tevbe, 128) ( Tevbe, 128)

Dinimizin iki özelliği olarak tevhidi ve Dinimizin iki özelliği olarak tevhidi ve hoşgörüyü ifade etmiştir. (Buhari, İman, hoşgörüyü ifade etmiştir. (Buhari, İman, 29))29))

Hoşgörülü tavrıyla cennete girenleri haber Hoşgörülü tavrıyla cennete girenleri haber

vermiştir. ( Müsned, II, 210)vermiştir. ( Müsned, II, 210)

Başkalarına hoşgörü gösterene hoşgörülü Başkalarına hoşgörü gösterene hoşgörülü davranılacağını belirtmiştir. (Müsned, I, 248)davranılacağını belirtmiştir. (Müsned, I, 248)

Çocuklara HoşgörüsüÇocuklara Hoşgörüsü

Enes b. Mâlik’in ifadesiEnes b. Mâlik’in ifadesi

Namazda çocuklarla şakalaşması ve Namazda çocuklarla şakalaşması ve selamlaşmasıselamlaşması

Sünnetin yansıması olarak A. Ulvi Sünnetin yansıması olarak A. Ulvi Kurucu’nun hafızlık yaparken Kurucu’nun hafızlık yaparken yaşadığı bir hatırayaşadığı bir hatıra

Âilesine HoşgörüsüÂilesine Hoşgörüsü

---- İfk olayı---- İfk olayı

---- Gece ibadeti için bile izin istemesi---- Gece ibadeti için bile izin istemesi

---- İtikafta iken gelen eşini uğurlaması---- İtikafta iken gelen eşini uğurlaması

---- Kızı Fâtımayı ayakta karşılaması---- Kızı Fâtımayı ayakta karşılaması

Sahabilere HoşgörüsüSahabilere Hoşgörüsü

Abdullah b.Übey b. Selul’e tavrıAbdullah b.Übey b. Selul’e tavrı

Nuayman örneğiNuayman örneği

Bir yolculukta devesiyle kendisini Bir yolculukta devesiyle kendisini sıkıştıran sahabiye tavrısıkıştıran sahabiye tavrı

O’nun Hoşgörüsü Vesilesiyle O’nun Hoşgörüsü Vesilesiyle Müslüman OlanlarMüslüman Olanlar

Ebu Mahzure’nin hidayete ermesiEbu Mahzure’nin hidayete ermesi

Hind’in müslüman olmasıHind’in müslüman olması

Mekke’nin fethindeki tavrı= Yusuf Mekke’nin fethindeki tavrı= Yusuf (as)’ın tavrı(as)’ın tavrı

Ve Hoşgörünün zaferi HudeybiyeVe Hoşgörünün zaferi Hudeybiye

Gayr-i Müslimlere HoşgörüsüGayr-i Müslimlere Hoşgörüsü

Münafıkları öldürtmemesiMünafıkları öldürtmemesi

Taiflilere tavrıTaiflilere tavrı

Savaş peygamberi olması ve savaşı Savaş peygamberi olması ve savaşı rahmete dönüştürmesirahmete dönüştürmesi

Hasta olan yahudi komşusunu Hasta olan yahudi komşusunu ziyaretiziyareti

Hz. Âişe’nin O’nun hoşgörüsünü Hz. Âişe’nin O’nun hoşgörüsünü özetleyen ifadesi: özetleyen ifadesi:

“ “ Allah Rasülü (sav) şahsına Allah Rasülü (sav) şahsına karşı işlenen suçlardan dolayı karşı işlenen suçlardan dolayı asla öç almamıştır. Sadece asla öç almamıştır. Sadece Allah’ın emrine aykırı Allah’ın emrine aykırı davranışlarda ceza vermiştir.”davranışlarda ceza vermiştir.” ( Buhari, Menâkıb, 23) ( Buhari, Menâkıb, 23)

EĞİTİMDE VE DİN EĞİTİMDE VE DİN HİZMETİNDE HOŞGÖRÜHİZMETİNDE HOŞGÖRÜ

Musa ve Harun (as)ın firavuna Musa ve Harun (as)ın firavuna gönderilmesigönderilmesi

Namazda konuşan sahabiNamazda konuşan sahabi (Müslim, Mesâcid, 33; Ebu (Müslim, Mesâcid, 33; Ebu Davud, Salât, 171)Davud, Salât, 171)

Zina etmek isteyen genç ile diyaloguZina etmek isteyen genç ile diyalogu

İçki içene lanet edenleri uyarmasıİçki içene lanet edenleri uyarması

Başkalarının ayıplarının gizlenmesini Başkalarının ayıplarının gizlenmesini tavsiye etmesitavsiye etmesi

Muaz’a Yemen’e giderken yaptığı tavsiyeMuaz’a Yemen’e giderken yaptığı tavsiye

Mesnevi’deki Musa (as) ile çoban kıssasıMesnevi’deki Musa (as) ile çoban kıssası

Ümmetine zor gelir diye bazı ibadetleri Ümmetine zor gelir diye bazı ibadetleri terk etmesi terk etmesi

Yeni müslüman olacakların bazı tekliflerini Yeni müslüman olacakların bazı tekliflerini kabul etmesi (Müsned, IV, 218; V, 25)kabul etmesi (Müsned, IV, 218; V, 25)

ÖZELLİKLE EĞİTİMCİ VE DİN ADAMI ÖZELLİKLE EĞİTİMCİ VE DİN ADAMI BİR HOŞGÖRÜ VE ŞEFKAT BİR HOŞGÖRÜ VE ŞEFKAT KAHRAMANI OLMALIDIR. KAHRAMANI OLMALIDIR.

DÜŞMANLIĞIMIZ DA GÜNAHKÂRA DÜŞMANLIĞIMIZ DA GÜNAHKÂRA DEĞİL GÜNAHA OLMALIDIR. DEĞİL GÜNAHA OLMALIDIR.

HOŞGÖRMEK BOŞVERMEK HOŞGÖRMEK BOŞVERMEK DEĞİLDİRDEĞİLDİR

cمYُهYْضcَعQ QاُتY ب cمYْؤcِمVِن YوَنQ َوQال cمYْؤcِمVِن QَعcْضYُهYمcَوQال QاُتY ب cمYْؤcِمVِن YوَنQ َوQال cمYْؤcِمVِن َوQال

VرQ cمYِنَك cُهQوcَنQ َعQنV ال Qِن َوَفV َوQُي YرcَعQمc Vال َوَنQ ب YرYِمc Qْأ QَعcٍضS ُي Qاء ب Vي َوcل

Q QرVَأ cمYِنَك cُهQوcَنQ َعQنV ال Qِن َوَفV َوQُي YرcَعQمc Vال َوَنQ ب YرYِمc Qْأ QَعcٍضS ُي Qاء ب Vي َوcل

Q َأ

(Tevbe, 71)(Tevbe, 71)

VٍةQمc cِحVَك Vال �َكQ ب ب Qِر VيِلV ُّب Qى ُسVلV cمQٍةVاِدcُعY ِإ cِحVَك Vال �َكQ ب ب Qِر VيِلV ُّب Qى ُسVلV اِدcُعY ِإ

Yن QسcحQ Vي ُهVيQ َأ Uَت Vال cُهYم ب اِدVل QُجQَو VٍةQ ِن QسQِحc cمQوcَعVًّظQٍةV ال نYَوQال QسcحQ Vي ُهVيQ َأ Uَت Vال cُهYم ب اِدVل QُجQَو VٍةQ ِن QسQِحc cمQوcَعVًّظQٍةV ال َوQال(Nahl, 125) (Nahl, 125)

Aslında metoduna uygun yapılan Aslında metoduna uygun yapılan uyarı en önemli hoşgörü uyarı en önemli hoşgörü

göstergesidirgöstergesidirQٍة �َئ ي Uالس QَالQَو YٍةQ ِن QسQِحc QوVي ال َت cسQ QٍةَوQَالQ ِت �َئ ي Uالس QَالQَو YٍةQ ِن QسQِحc QوVي ال َت cسQ َوQَالQ ِت

YهQ cِن Qي QَكQ َوQب cِن Qي UِذVي ب VِذQا ال نY َفQِإ QسcحQ Vي ُهVيQ َأ Uَت Vال QهYاِدcَفQْعc ب cِن Qي QَكQ َوQب cِن Qي UِذVي ب VِذQا ال نY َفQِإ QسcحQ Vي ُهVيQ َأ Uَت Vال اِدcَفQْعc ب

UهY َوQلVيµ حQمVيم{ َنQ Qْأ UهY َوQلVيµ حQمVيم{َعQَّدQاَوQٍة{ َّك َنQ Qْأ َعQَّدQاَوQٍة{ َّك

(Fussilet, 34)(Fussilet, 34)

Hz. Peygamber’in Üsame’ye iki uyarısıHz. Peygamber’in Üsame’ye iki uyarısı--- savaşta şehadet getireni öldürmesi --- savaşta şehadet getireni öldürmesi üzerine uyarısıüzerine uyarısı--- Hırsızlık yapan biri için aracıda --- Hırsızlık yapan biri için aracıda

bulunduğunda uyarısıbulunduğunda uyarısı Çocukların namaza alıştırılmasıyla ilgili Çocukların namaza alıştırılmasıyla ilgili

ifadesiifadesi

UYARILARIMIZ DOSTANE VE SAMİMİ UYARILARIMIZ DOSTANE VE SAMİMİ OLMALIDIR.OLMALIDIR.

ASIL DOSTUN BİZİM YANLIŞLARIMIZI ASIL DOSTUN BİZİM YANLIŞLARIMIZI DÜZELTMEYE ÇALIŞAN OLDUĞU DÜZELTMEYE ÇALIŞAN OLDUĞU UNUTULMAMALIDIR.UNUTULMAMALIDIR.

ÖZET YERİNEÖZET YERİNE

HOŞGÖRÜ DİNİMİZİN HOŞGÖRÜ DİNİMİZİN ÖNGÖRDÜĞÜ AHLÂK ÖNGÖRDÜĞÜ AHLÂK ESASLARININ MERKEZİNDE YER ESASLARININ MERKEZİNDE YER ALIR; BU YÜZDEN HAYATIN HER ALIR; BU YÜZDEN HAYATIN HER ALANINDA HAKİM KILINMALIDIR ALANINDA HAKİM KILINMALIDIR

HOŞGÖRÜ VURDUMDUYMAZLIK HOŞGÖRÜ VURDUMDUYMAZLIK DEĞİLDİRDEĞİLDİR

ALLAH’IN BİZE NASIL DAVRANMASINI ALLAH’IN BİZE NASIL DAVRANMASINI İSTİYORSAK BAŞKALARINA DA AYNI İSTİYORSAK BAŞKALARINA DA AYNI ŞEKİLDE DAVRANMALIYIZ.ŞEKİLDE DAVRANMALIYIZ.

YهU QُغcَّفVرQ الل Qَن ُي \وَنQ َأ ُّب VِحY QَالQ ِت QْصcَّفQِحYوا َأ cي QَعcَّفYوا َوQل cي UهY َوQل QُغcَّفVرQ الل Qَن ُي \وَنQ َأ ُّب VِحY QَالQ ِت QْصcَّفQِحYوا َأ cي QَعcَّفYوا َوQل cي َوQلcمY Qَك Yمcل Qَك ل

حVيم{ Uوِر{ ِرYَّفQَغ YهU حVيم{َوQالل Uوِر{ ِرYَّفQَغ YهU َوQالل

( Nur, 22 )( Nur, 22 )ÇOK OKUMALIYIZ. ÇÜNKÜ ÇOK OKUMALIYIZ. ÇÜNKÜ

HOŞGÖRÜSÜZLÜĞÜN TEMELİNDE HOŞGÖRÜSÜZLÜĞÜN TEMELİNDE BİLGİ EKSİKLİĞİ VARDIR.BİLGİ EKSİKLİĞİ VARDIR.

DÜNYA RAHMET MERKEZLİDİR. DÜNYA RAHMET MERKEZLİDİR. YAĞMURA YAĞMURA RAHMETRAHMET, ÇOCUĞUN , ÇOCUĞUN DÜŞTÜĞÜ ANA KARNINA DÜŞTÜĞÜ ANA KARNINA RAHİMRAHİM DERİZ. PEYGAMBERLER DE DERİZ. PEYGAMBERLER DE RAHMETTİRRAHMETTİR. HER İŞE DE ALLAH’IN . HER İŞE DE ALLAH’IN RAHMETRAHMET İSİMLERİYLE BAŞLARIZ. O İSİMLERİYLE BAŞLARIZ. O HALDE MÜSLÜMANLAR OLARAK HALDE MÜSLÜMANLAR OLARAK RAHMET TOPLUMURAHMET TOPLUMU OLMALIYIZ OLMALIYIZ

ÇÜNKÜ HUKUK ÇÜNKÜ HUKUK ADÂLETTEN;ADÂLETTEN;

ADÂLET ADÂLET AHLÂKTAN;AHLÂKTAN;

AHLÂK AHLÂK VİCDANDAN;VİCDANDAN;

VİCDAN DA VİCDAN DA RAHMETTENRAHMETTEN ÇIKARÇIKAR

HUKUK

ADÂLET

AHLÂK

VİCDAN

RAHMET

KISACASIKISACASI

VE DUAMIZ BU OLMALIVE DUAMIZ BU OLMALI

QوَنY QَقYول QَعcَّدVُهVمc ُي UِذVُينQ ُجQاُؤYَوا ِمVن ب YوَنQ َوQال QَقYول QَعcَّدVُهVمc ُي UِذVُينQ ُجQاُؤYَوا ِمVن ب َوQالQا Qِن Qا اَغcَّفVرc ل Uِن ب QاِرQ Qِن Qا اَغcَّفVرc ل Uِن ب Qِر

VاَنQُيمV cاِإْلV Qا ب QَقYوَن ُّب Qُس QُينVِذU Qا ال Vِن VَخcوQاَن VِإْلQَو VاَنQُيمV cاِإْلV Qا ب QَقYوَن ُّب Qُس QُينVِذU Qا ال Vِن VَخcوQاَن VِإْلQَوQا Vِن Yوب QَّجcَعQِلc َفVي ُقYل Qا َوQَالQ ِت Vِن Yوب QَّجcَعQِلc َفVي ُقYل UِذVُينQ َغVاًل�َغVاًل�َوQَالQ ِت �ل UِذVُينQ ل �ل ل

QَكU Vَن Qا ِإ Uِن ب Qوا ِرY UَكQ آِمQِن Vَن Qا ِإ Uِن ب Qوا ِرY حVيم{آِمQِن Uَوَف{ ِرYُؤ Qيم{ِرVح Uَوَف{ ِرYُؤ Qِر (Haşr, 10)(Haşr, 10)

SELAM ve DUA İLE SELAM ve DUA İLE

KATILDIĞINIZ İÇİN KATILDIĞINIZ İÇİN TEŞEKKÜRLERTEŞEKKÜRLER