شركت آموزش مطالعات ،مشاوره سياحتي گردشگران بنياد )تحت نظر دانشگاه علمي كاربردي(

حفاظت از هتل در برابر حوادث و آتش سوزي

ناصر رهبر

، مدرس دانشكده هتلداريتهرانكارشناس ارشد شيمي، كارشناس ارشد سازمان آتش نشاني

صفحه فهرست

مقدمه حوادث : 1فصل

2 تعاريف -1-1 2 نمونه هايي از حوادث در هتل -1-2

3 ت آتش سوزي در هتلاثرا-1-3 4نمونه هايي از آتش سوزي هتل ها -1-4 7 علل حوادث -1-5 8 وضعيت ايمني در هتل ها -1-6

اصول و مباني حريق : 2فصل 13 تعاريف -2-1 16 مراحل احتراق -2-2 17 مثلث آتش شناخت -2-3 سوزي مثلث آتش -2-3-1 روشهاي اطفاء حريق -2-3-2 20 طبقه بندي آتش سوزيها -2-4

21 شناخت حرارت و روشهاي توليد آن - 2-5 22 انتقال حرارت يا گرما -2-6 عوامل انتقال حرارت -2-7

محصوالت حريق -2-8 شناخت تهويه -2-9 انواع انفجار – 2-10

محافظت ساختمان در برابر آتش - 3فصل 24 تعاريف -3-1 25 ايمني اهداف-3-2 27 انواع ساختمان-3-3 27 اجزاء ساختمان -3-4

يشگيري از حريق پ -4فصل 28 دستيابي به ايمني -4-1 28 علل حوادث -4-2 29 سيستم اعالم حريق -4-3 33 راه هاي ورودي و خروج اضطراري -4-4 34 تجهيزات و عاليم آتش نشاني -4-5 34 محصور كردن حريق -4-6 35 سيستم هاي اطفايي -4-7 خاموش كننده هاي دستي -4-7-1 فاير باكس -4-7-2 سيستم اطفاء اتوماتيك -4-7-3

39 ـ خاموش كننده هاي دستي 5فصل 39 تعاريف -1- 5 40 اجزاء -2- 5 41 انواع خاموش كننده برحسب عامل فشار -3- 5 42 انواع خاموش كننده برحسب ماده اطفايي -4- 5 43 روش استفاده -5- 5 43 زديد، نگهداري، شارژبا-6- 5

45 طبقه بندي مواد خطرناكـ 6

منابع -7

ناصر رهبر -ازهتل در برابر حوادث و آتش سوزي حفاظت مقدمه

بشر در طول تاريخ همواره در معرض خطرات قرار داشته است و بسياري از اين خطرات منجر به حوادث بيشماري

پس از رشد صنايع از جمله صنعت هتلداري، صاحبان صنعت بزودي متوجه شدند كه حوادث مختلف . شده است

ابتدا با تشكيل . ا به تاخير مي اندازدباعث ايجاد زيانهاي مالي و جاني براي آن ها شده و رشد آنها را مختل و ي

ولي در حوادث و آتش سوزيهاي بزرگ، شركتهاي . شركتهاي بيمه تصور مي شد كه اين مشكل برطرف شده است

لذا اقدام به تاسيس واحدهاي آتش نشاني . بيمه يكي پس از ديگري ورشكسته شده و قادر به تامين خسارات نبود

حوادث و آتش سوزيها را مهار كرده و از گسترش خسارات جلوگيري مي نمودند و در ولي اين واحدها فقط. نمودند

زمينه پيشگيري از حوادث، آتش سوزيها و باليا كار خاصي انجام نمي شد، لذا به مرور دانش ايمني و مهندسي

. حفاظت از طريق بوجود آمد و در زمينه ايمن سازي به جهت پيشگيري از حريق و حوادث رشد يافت

به اهميت و لزوم ايمني واقف نيستند و بسياري آنرا يك كار تشريفاتي و كشورهاي توسعه نيافته، مردم متاسفانه در

ر ايمني سرمايه در بست. در حاليكه ايمني سرمايه گذاري بوده و يك رفتار دفاعي مي باشد. يا پر هزينه مي دانند

اخير اطالعات و آگاهيها و توجه مديران كشور ، مديران صنايع و قادر به رشد پايدار است و خوشبختانه در سالهاي

.مردم به امر ايمني از حوادث و آتش سوزيها در حال افزايش ميباشد

، راز واقعي كار مداوم ايمن سازي توام با هيچ راه چاره شگفت انگيزي براي فقدان خطر و حادثه وجود ندارد

.بكارگيري دانش است

به) ني و ماليخاطره غيرقابل

ه مي شود كه كار مي كنندباشد آن محليرايمن به طور در محيطهاي

بيـانگر وجـود

.الي گردد

خسارت جان(لعدم وجود مخ

انگاشته ايمن با آن دستگاه قبول بيشتر بيب ايمن و غيقابل قبول نيز

ش سوزي هـا

)نه

.خانه .ر سردخانه

رت جاني و ما .د

)ادثه .ارد

شخاص يا اموالان، امنيت و ع

دستگاه زمانيآنجا بوده و ياي در حد قابل

بدين ترتي. اشد ميزان خطر ق

ر حوادث و آتش

ر كف آشپزخان

.ي

ستوران و آشپزن غلط مواد در

ث

سبب خسا ست

به همراه نداردشدت حا(يري

نرمال و استاندب رسيدن به اش امن، ايمن، اما

يا يك معين و كساني كه درآكار با دستگاهيحيت دار مي بابستگي دارد و

:دهديشود ولي آمار

اشتن گريل در.

. ا و اطاقها

ين كالباس بري

ت درب بين رسه علت چيدمان

رهبر

حوادث -

دثه شودممكن اسكه ي

ولي خسارتييزان آسيب پذي و وضعيت نل خطر آسيبي مترادف با

كان، يك كار مع بيماري براي

در محيط يا كان با فرد صالح

ن قابل قبول بس

رخ مي د ل هاي محسوب مي

ند( آشپزخانهزنده بودن آنهارتفع پنجره ها

ن برقي يا ماشي

غذاي داغ

. بردن ديد پشتوي كاركنان به

ناصر ر -سوزي

-صل اول

ر به ايجاد حادن برنامه ريزي واقع مي شود

مي* قوع خطر از شرايط عادي در آن احتمال

ايمني.شده باشد

يست؟ يك مكن و يا ابتالء به اين احتمال د و تشخيص آن حدود و ميزان

. فاوت استهتل ي كه در

من و بي خطري

رب بودن كف آپله به علت لغزت قسمتهاي مر

ن برسبزي خوردكن

خانه

روف محتوي غ ت

ريزها ي معيوبت پيشبيني نكر سردخانه بر رو

ر حوادث و آتش س

فص

مي تواند منجرخواسته و بدونه اي است كه

احتمل و ):طرانحراف شديد

يطي است كهه اي محدود ش

و غير ايمن چي مجروح شدن

اگر. يين باشد تلقي مي شودن نيست و بهي گوناگون متف

ياز حوادث يبه نظر جاي ام

.ي باشد ان به علت چرو ميهمانان از په هنگام نظافت

اقو ه برقي استخوانسيله كاتر يا سوش ، بخار آبآب در موتورخ

يصل از لمس ظربه سر يا صورتسايل برقي و پر

ان به علتاركنمد شده داخل

ازهتل در برابرت

تعاريف -شرايطي كه :رويدادي نا :ه

حادثه :حادثه خطضريب (ك

:ط اضطراريشرايايمني :ي

قابل مالحظه . مي باشد

نظور از ايمن ول خطر مرگ،دقابل قبول پاي

گاه غيرايمنت و مطلق ممكنف و در زمانهاي

نمونه هايي -كاركنان هتل بت در هتل مي خوردن كاركنا

كاركنان و وطوط از نردبان بهدن دست با چادن دست با ارهدن دست به وس

با آب جو ختنجار ديگ بخار آجار سماور گازيختگيهاي حاصدن روغن داغ ب گرفتگي از وسردن درب به كادن مواد منجم

حفاظت

1 -1-خطرحادثهشبه حريسكشرايطايمنيميزانقبول م

اما من احتمالدر حديا دستدقيق

مختلف1 -2

براي كخطرات

سر -سقو -سقو -بريد -بريد -بريد -سوخ -انفج -انفج -سوخ -پريد -برق -خور -افتاد -

ناصر رهبر -ازهتل در برابر حوادث و آتش سوزي حفاظت .افتادن ديگ ، قابلمه ، چدن روي كاركنان -ــد چشــم - ــدن الي درب آسانســور فاق ــر كــردن ســر و اعضــاء ب گي

.الكترونيك حوادث چرخ گوشت - .برخورد شديد با درب شيشهاي بزرگ - خودكشي برخي از ميهمانان و يا قتل - ورود حيوانات گزنده به محوطه هتل - انواع آتش سوزي ها ي كوچك و بزرگ -

حوادث مشابه ديگري نيز ممكن است براي كاركنان و مسافران رخ بدهد و يا برخي حوادث توسـط خـود ميهمانـان . ايجاد شود

: اثرات آتش سوزي در هتل ها -1-3وخريـد دسـتگاه هـا و هـا براي ساخت هتل هـا ، متـل هـا ، ميهمانسـراها و مسـافرخانه : خسارت هاي مادي -1

. مبالغ بسيار سنگيني هزينه ميشود كه در اثر يك آتش سوزي اين سـرمايه نـابود مـي گـردد ... تجهيزات و لوازم و شـركتهاي بيمـه در صـورت بـروز . برخي از مديران تصور مي نمايند با بيمه كردن هتل اين مشكل برطرف ميشـود

سوخته شده را مي پـردازد ، در حاليكـه هزينـه هـاي اصـلي و ساختمان و اجناس% 80آتش سوزي فقط در حدود جزو آثار تاريخي محسوب ) مانند رامسر(همچنين برخي از هتل ها . فرعي و هزينه بازسازي هتل چند برابر مي باشد . شده و در صورت نابودي جبران ناپذير مي باشد

در اثر يك حادثه و آسيب، عملكرد عادي سيستم سازماني مختـل مـي شـود كـه موجـب : خسارت عملكردي -2اختالل در اجراي عادي امور، كاهش خدمات به مشتريان و ميهمانان، اختالل در خدمات رساني، ناراحتي ميهمانـان

. و در نهايت زيان هاي مالي در درازمدت خواهد شدها معموال چندين نفر مصدوم و كشته مي شوند كه گاهي اين تعداد در آتش سوزي هتل: خسارت هاي انساني -3

خسارت هاي انساني غيـر قابـل . در آتش سوزي هتل هاي بزرگ به صدها نفر رسيده و يك بحران محسوب ميگردد .جبران مي باشند

و جهـانگرد تعدادي از كشورهاي جهان بيشتر درآمدهاي ارزي خود را از راه جـذب توريسـت :اثرات سياسي -4همچنين وجود اتباع خارجي در يك كشور رعايت . كسب مي نمايند كه گاهي از درآمدهاي كشور ما بيشتر ميباشد

اجتماعي را در پي خواهد داشت كه يكي از اين فاكتورها امنيت جاني و مالي آنها مي باشـد و –فاكتورهاي سياسي .آنان ميباشد بخشي از اين امنيت مربوط به محيط اسكان و زندگي

احسـاس امنيـت و آرامـش در ايـن ... وقوع حوادث و آتش سوزيها در هتل هـا و : اثرات اجتماعي و فرهنگي -5فراموش نكنيم كه توريست امن ترين و زيباترين مكانها را براي سـفر و اقامـت انتخـاب . مكانها را كاهش خواهد داد

.مي نمايد

ناصر رهبر -ازهتل در برابر حوادث و آتش سوزي حفاظت هاي اروپـايي وفرهنـگ بـاالي ايمنـي در كشـورهاي پيشـرفته ، به علت رعايت كدهاي ايمني در هتل

.جهانگردان اين كشورها به سيستمهاي ايمني هتلها اهميت زيادي مي دهند نمونه هايي از چند آتش سوزي بزرگ در هتل ها -1-4 .دچار آتش سوزي شد ) هتل ملكه ( Queen Rail wayهتل 1861دسامبر 7در -1

شروع آتش سوزي در زيرزمين بود و به سرعت . دچار آتش سوزي شد Windsorهتل 1943فوريه 16در -2

مسافران نيم ساعت پـس از شـروع آتـش سـوزي متوجـه آن . از شفت آسانسور و راه پله به طبقات باال سرايت كرد ته شده بر روي ساختمان پـس از درجه زير صفر بود و آب ريخ 20دماي هوا . شدند و خروج آنها با تاخير همراه بود

.اطفاء يخ زد

سـاخته شـده بـود و 1913اين هتل در سال . دچار آتش سوزي شد Winecoffهتل 1946دسامبر 7در -3سـاختمان بـدون مسـير خـروج اضـطراري ، سيسـتم آژيـر خطـر و . بلندترين و تشريفاتي ترين هتل در آمريكا بود

نفـر آنهـا ناپديـد 119نفر مسافر داشت كه در حـدود 280در زمان آتش سوزي حدود .اسپرينكلر ساخته شده بود .شدند

ناصر رهبر -ازهتل در برابر حوادث و آتش سوزي حفاظت : واقع در سئول Tae Yon Kanطبقه 21حريق وحشتناك هتل -4

در ا ثر حريقي كه در آن اتفاق افتاد جان 1971اين هتل در پايتخت كره جنوبي قرار دارد و در صبح كريسمس .نفر را مجروح ساخت 200رفت و رگران ، كارمندان و ميهمانان را گاز كانفر 163

درنگ تمامي رستوان حريق از اجاقي كه با گاز مايع كار مي كرد و در رستوان طبقه دوم قرار داشت شروع شد و بالو كان در باز به چهار طبقه پايين تر ورودي تنها با يك پلراه پيدا كرد و حال آنكه اين وروديگرفت و به را در بر

به مرور پيشرفت حريق، دود و . راه داشته و با دربهاي چوبي ميان خالي از طبقات ديگر جدا مي شدطبقات باال هارم را فرا گرفت و كانالهاي هواكش و دهانه هاي عمودي ، كان ، طبقات سوم و چه سرعت از راه پلگازهاي سمي بمواد ، رسيدن حريق پس ازت به طبقات باال تا بيست و يكم انتشار دادند و در هر طبقه نيز سرعه دود و حريق را ب

راه فرار ميهمانان ، در نتيجه سرعت انتشار حريق .قابل احتراق موجود در طبقات در انتشار حريق شركت نمودندطبقات پايين ن با فرار و پريدن بهودند و همچنيب ساختهنفر با طناب مالفه اي كه خود 100بسته شد و متجاوز از

كوپتر از بام هلينفر هم توسط 6و تعدادي نيز توسط نردبانهاي آتش نشاني و . خود را نجات دهندتر توانستند جان نفر هم 125نفر با پريدن از طبقات باال كشته شدند و 38نجات يافتند و بقيه از دسترس گروه نجات دور ماندند و

دقيقه كليه بناي عظيم يكپارچه و بشدت شعله ور گرديد و ديگر اميدي 50/13در ساعت . دنددرون بنا كشته شبيشتر بنا به 16قسمتي از ساختمان فرو ريخت در ساعت 15/14تا 14براي زنده ماندن افراد نمي رفت در ساعت

.صورت خرابه و آهن پاره در آمد و حريق به بناهاي اطراف حمله ور شدكشور كه بيشتر از اروپاي غربي 14با حريق فوق طي يك كنفرانس بين المللي در زوريخ كه نمايندگان در ارتباط

عالوه چكوسلواكي، يوگسالوي، سوئد و آمريكا و در آن شركت داشتند علت حريق فوق مورد بررسي قرار گرفت ه ب .ت كه نتيجه حاصله به شرح زير بوده اس : نترل بودن آن داليل انتشار حريق و غيرقابل ك

بود ولي قسمتهاي قسمتي از بنا كه زودتر از ساير قسمتها فرو ريخت داراي استخوان بندي فلزي غيرمحفوظ - .ماند يدارديگر كه از بتون مسلح و بطور محكمي ساخته شده بود تا خاتمه حريق پا

.فقط در قسمت محدودي سيستم كشف اعالم حريق وجود داشت -

باز كه سه دستگاه آسانسور نيز قرار داشت كاالهاي تزييني قابل اشتعال قرار داده نهاي عريض دوركادر اطراف پل - .بودند

در چهاره سرعت دامنه دار گشته و همه جا را يكپقسمتهاي مختلف و طبقات اين بنا از هم مجزا نبود و حريق ب - .برگرفت

گنبد شيشه اي آنرا مي ، وجود داشت كه در طبقه مافوق (Light Well)در قسمت مركزي بنا يك پاسيو - آمد كه بره شكل دودكش عظيمي درخود ب ،اين چاه روشنايي. تركيد قسمت باز آن بر اثر حرارت زيادپوشاند و

.مراتب افزوده سرعت و شدت حريق ب

آتش د كه نتوانند نسبت به استفاده صحيح از تجهيزات آتش نشاني باعث گردي هتلضعف آموزشي كاركنان - .از گسترش آن جلوگيري نمايندو كنند مرحله شروع مهار و اطفاءرا در سوزي

به موقع و نشده به موقع از وقوع حريق مطلع مسافران و كاركنانسيستم اعالم خطر ناقص بود و به همين دليل - .نكردند فرار

.به آتش نشاني شهر دير خبر داشده شده بود -

.

اعـالم حريـقنفـر 87ـوزي

ل شـروع و بـه50د و تعـداد

ن سـازي آنهـا

. سـوزي شـد

سيسـتم. ـود ر اين آتش سـو

در طبقـه اولها كودك بودند

كه براي ايمـن

. ي باشند

كا دچار آتـش

ـر سـرايت نمـو شدند ، در اثر

اطاق صبحانهكه نيمي از آنه

ك سوزي شدند

هاي يكسان مي

س وگاس آمريكسـمتهاي ديگـره آتش سوزي

تش سوزي از كشته شدند ك

ير دچار آتش

مل و توانايي ها

رهبر MG شهر الس

شروع و بـه قسان هتل متوجه

آ. سوزي شدنفر 20 تعداد

چند سده اخي

:د

اقد عكس العم

ناصر ر -سوزي GM Grou

طبقه هم كف ش طريق كارمندا

.شدند

س دچار آتشن آتش سوزي

ي بسياري در

اقامت دارند

طر اين افراد فا

ر حوادث و آتش سundهتل 198

ت كازينوي ط و مسافران از

نفر مصدوم ش 5

هتل پاريس 200در اين. ت نمود

مسافرخانه ها.جود آمده اندي كه در هتل

رده

ن و نوزادان ي ، ذهني

ستهطصورت بروز خ

ازهتل در برابرت80نوامبر 21ر

سوزي از قسمتيك فعال نشد

500 و بيش از

05آوريل 15رت ديگر سرايت

. خمي شدند

ها و متل ها وي ايمني به وجرايط افراديد بالغ و سالمد پير و سالخوروانان ، كودكاند معلول حركتيد به شدت خسانست كه در ص

حفاظت در -5

آتش ساتوماتي

شتهك

در -6

طبقاتنفر زخ

هتل هكدهاي

شر - افراد -افراد -نوجو -افراد -افراد -

بايد د

ل

د به دو دسته

ينه ساز حادثه

. ل ايمني

به هاي ايمنيوجه داشت كهروزمره خود راو اصول ايمني

. موجود .

ت وجود علل

نوع حادثه اي .ساند

برطرف كردن

پذيرفته عوامل

را دارا مي باشد

جه به آنها زمين

. م

توجه به مسايل .ي و عملياتي

جام كار به جنببايد تو .يشوند

يد كليه امور ر رعايت نكات و

ارهاي مناسبدارهاي ايمني

ه بلكه درصورت

ود آمدن هر ن حد ممكن برس

ي الزم را براي

ختلف صورت پ

ه مهم اصلي ر

عدم توج د كه

ط كار يل و ابزار سالمجاري به جاي تضعيف نگهداري

و در حين انجك و بزرگ مي

بايد. خص باشددرصورت عدم

ز امكانات و ابزه عاليم و هشد

حادثه نگرديده

وگيري از بوجورينرا به كمت

رده و اقدامهاي

.رد

.

.

رمحيطهاي مخ

.ه استد آمدن حادثه

ي گفته ميشو

نظمي در محيطدم وجود وسايلن به اهداف تج

ض تورالعملهاي

ست افراد قبل وآسيبهاي كوچك

مشخ و عملر انجام دهيم د

عدم استفاده ازتوجه نكردن به

حوجود آوردن

سازي براي جلوته زير، حادثه ر

.ماييد

د شناسايي كر

وجود آوره ر ب

ي فراهم سازدروع بكار ندهد

رهبر حوادث كه درث بروز آنها بودي كه در بوجو

(U :به شرايطي

بي ن -2 عد -4

اولويت دادن -6ـ دست8

.

دينه نشده استي اوقات دچار آست در رفتاربوط به آن كار

ع -2 ت - 4

)صوه سبب ب يماً

.مي نمايد مهم ايمن ساراعات چند نكتايمني آشنا نم

ه اي منجر شود

در محيط كار .د

شرايط اضطراريايمن اجازه شر

ناصر ر -سوزي ي صدها مورد

مي باشد باعثت است از عللي.سيم مي شود

Unsafe Co

يمني6. اك

. هتل شتباهات افراد

(Uns

كه ايمني نهار نتيجه گاهي

، الزم اس منيكات ايمني مرب

اهها و وسايل

ايمني يزات داشتن تخصصن علل مستقيدثه را بيشتر مصحيح ازعواملمي تواند با مرستورالعملهاي ا

.ديگيري نماي است به حادثه

ي و زيان آور را را مطلع سازدد مناسب در شسب و شرايط ا

:ركنان

ر حوادث و آتش سبا بررسي: دث

بيعي، انسانيعبارت: ستقيم

ال نا ايمن تقس(ndition ن

رسنلحيح پبودن وسايل اي شرايط خطرنااني مديريت هسب در برابر اش

)ctsafe a

ر محيط هايينمي كنند و در

اطالعات ايم ورعايت كليه نك

:مثال . شيم صحيح از دستگا

و تجهي وسايلبدون(ديگران

اين: رمستقيمجود آمدن حاد

سرپرستي ص ست كاركنان مور مرتب با دسرا با قاطعيت پي را كه ممكن

مواد شيميايياري مسئولينم براي برخورديل و ابزار مناس

روان كارو

ازهتل در برابرتعلل حواد -

ه علل فني، طبعلل مس -1-

ط ناايمن و اعماشرايط ناايمن

: مانند . د

دم آموزش صحدر دسترس نببرطرف نكردنضعفهاي سازمامايتهاي نامناس

عمال نا ايمني از اوقات درر توجه كافي ن

بينشدگاه ، ه ، با دقت و رظار حوادث باشدم استفاده صدم استفاده از

در كار د خالتعلل غير -2-

يم، احتمال بوج:سرپرستي

بنابراين سرپرسركنان را به طو

مقررات رجراي رگونه شرايطي

.جام دهد

شناساييكانر شرايط اضطر

ادگي هاي الزمون تامين وسا

روح شرايط

حفاظت 1-5

زير كه1 -5-

شرايط-الف

ميشودعد - 1 3 - ب - 5ض - 7 ـ حم9 اع - ب

بسياريآن كاراثر ديدآگاهانهدر انتظ

عد - 1 عد - 3 دخ - 5 1 -5-

مستقي-الف.است

كار - 1اج - 2هر - 3

آن انجامك - 4در - 5آما - 6بد - 7

ش-ب

شاهده شد كـه

و اطاقهـا مـيي مـي باشـد وده شده اسـتضريب خطـر را

دي در آنها مش . باشد

)تل ها

پلـه ارتبـاطيو كاغذ ديواريد بيشتر مشاهد مي گيرند ، ض

مني هاي زيادمي ب مي باشد

هت% 80شرايط

ت البـي ، راه پو) پالستيك(

مراسم هستندده كامل قرار

در ايران ، نا ايمآنها موارد زير

ش: ( ل كشيها

... و

ر ساختمان

قف در قسـمتوستيك، آكنلف برگزاريخت

قها مورد استفا

رهبر

مورد هتل د 6شد، برخي از آق و سيم و كابل

ي آزاد شي

شعل ها

ردو هيزات پمپاژ

ي برق

ها و كابل ها در

ف ، ديوار ، سق چوب و نئوپاني سالنهاي مخا به اضافه اطاق

ناصر ر -سوزي

ئوليت

. . .)ار و

: ل ها62زديد تعداد

موجود مي باشو پستهاي برق

توري فلزي – متناسب

طبيعي به فضايايشي و گرمايش همجوار با مش

ت ساز

چ و غيراستاندارق اصلي با تجهغير استاندارد

ر اصولي

در جلو تابلوهاي ظ

عبوري لوله ه

ر قسمتهاي كفنها از موكت ،

زرگ كه داراياقع اين سالنها

ر حوادث و آتش س به هوا بودن

احساس مسئو م كار

پرتاب سيگا(ط يف در افراد

: ني خستگي ي جسماني

يمني در هتل از بررسي و با نا ايمني هنوز

)تاسيسات ( اي شيشه –

اكش و تهويهچگونه روزنه طلوله هاي سرما منابع سوختهاي برق دستهاي دست پيچن تابلوهاي برق هاي روكار و غ به صورت غيرش الستيكي د

هاي بدون حفاظدي مسيرهاي

: نازك كاري درمواد مصرفي آندر هتل هاي بزدر برخي از موا

ازهتل در برابرتتوجهي و سر باعتنايي و عدمبانيت در هنگات عمومي غلط

زه ايمني ضعيفشرايط جسمانب آلودگي و خماري و ناراحتي

وضعيت اي - ك تحقيق پس زيادي از اين

موتورخانه -درب چوبينداشتن هوانداشتن هيچفرسودگي لقرارداشتن

وجود تابلوهوجود فيوزه

همجوار بودن وجود سيمكابل كشي

نداشتن فرشوجود المپهعدم حوزه بند

نازك كاري - 2 عموما ّ داراي

كه جنس يا مواد بكار رفته دوجه به اينكه د

حفاظت بي ت -بي ا -عصب -عادت -انگيز -ش - جخواب -بيم -

1 -6در يكبخش1--------

------

2هتلهاباشنداين موو با تو

-

ر

به صورت) رم ضـاي كـاري و

كمپرسور هايذكور به تعداد

ذايي به صورت-دسـتمال (ي

ك و در برخـي

يـق راه پلـه وسـترش حريـق

رار دارنـد و در

. شده است

كلروفر( كننده ـه ناشـي از فض

تعمير و شارژ كهاي گازهاي مذ

داري مواد غذمـات بهداشـتي ثابت اتوماتيك

.ست

و افـراد از طريخش دود و گسـ

ن هتل هـا قـرندارد استفاده

ه و مواد پاك كـن محـيط كـ

ت آن شامل ترد و سيلندر ه

نحوه نگه موالًه شـامل ملزومرها فاقد اطفاءال چيني شده ا

هـا واردودرو جلوگيري از پخ

االيي ساختمانكار و غير استا

لبسه و ملحفهي گـرم در ايـ

.گردد

يراتي و ملزوماسيژن وجود دار

.ددر

ار دارد كه معمه داري شـونده

اين انبار .شدباهاي دستي كاال

له رمـپ ، خـوبندي جهت ج

رهبر ب در طبقات بام كشيهاي روك

ره انباشته از اكلروفرم و هواي محسوب مي گ

اطاقهاي تعمي

گاز و اكس -لنه داري مي گر

انبار فرعي قرامواد نگـه . شد

و امثالهم ميموش كننده ها

ر دارند و بوسيلاطي فاقد دورب

ناصر ر -سوزي ين سالنها اغلب معموال از سيم

: رار دارد ، همواه تبخير مواد كز نقاط پرخطر

:ر تجهيزاته مي گردد كه

استيل -ي با برقاي مربوطه نگه

قات به صورتبارداري مي باش

حبوبات - رنجايرباكس و خام

ن هتل ها قرارن راه هاي ارتبا

ر حوادث و آتش س عالوه بر آن اين نازك كاريها

) شوي خانهرزمين هتل قربه د لذا با توجه

ب مي باشد از

ميراتي و انبارتل ها مشاهده

جوشكاري –ت دستورالعمل ها

:ي گاهي در طبق

استاندارد انب ازبر -)شويندهد

يا در جلوي فا

ر طبقات زيرين نمايند كه اين

. باشند

ازهتل در برابرت باال مي برد ،

همجوار با اينو

رختش( الندريخش كه در زير اي وجود دارد

ن تهويه مناسب

رگاه هاي تعمبقات زيرين هت

تاسيسات –ها بدون مهارو د

ار مواد غذاييزمين وبقه زير

صولي و خارج امواد -شامپو -ن

دستي بوده و

:ركينگ ها نگ ها اغلب دسورها تردد ميقات باالتر مي

حفاظت بسياركنار و

ال -3اين بخبشكه

نداشتن

كا -4در طبچيلر هزياد و

انبا-5طبدر

غير اصصابوناطفاء

پار-6

پاركينآسانسوبه طبق

. خـارج شـوند به جز. نمايند

د اغلـب هتـلر نيـز ارتبـاط

تـلعضي از هكانهـا را مـورد

ق اضـطراري و صـورت بـروز

ماً ناقص و بـهج اضطراري باشـان داده و در

انند از محـلدسترسي پيداراري مي باشندقات پـايين تـرالوه بر آن در بع يـا فضـاي پلك

ند ، فاقـد بـرقنراتور نيز ، در

اضطراري عمومست عاليم خروج

نش ر خـروج را

ساكنان آن بتوك محل امن دعمولي و اضطر راه پله به طبق

عال. مي گرددبسته شده اند

مي باشـند اريل هاي داراي ژن

عاليم خروج االزم است. باشد

شـته و مسـير

آتش سوزي سرار گيرند به يكود و خروج مع كه گاهي اين كامالً مسدودراري از داخل ب

تور برق اضطرمن اينكه هتل

هده نگرديد ود كارايي مي بق بازتاب نور دا

. گردد

رهبر

در زمان وقوعود يا حرارت قر

ور يا چند راه دور باز بوده ق راه ارتباطيلكانهاي اضطر

كه داراي ژنراتضم. مي باشند

. مدار نمايند

نگر طبقه مشاهتش سوزي فاقدو تاريكي مطلقير خروج نصب

ناصر ر -سوزي

حي شود كه ددر محاصره دوگ كه داراي دوپلكان ارتباطي

ورت بروز حريقي ورودي به پل

:ي خروجي هتل بزرگهاي عمومي مژنراتور را وارد

: جيهاتل ها نشاني ه

ر زمان بروز آتس از قطع نور ومين و در مسي

ر حوادث و آتش س

:ج ه گونه اي طرا بدون آن كه دتل هاي بزرگود و خروج و پهتل ها در صوشغلي درب هاي

. ر داده اند

طراري راه هايز تعداد معدودي موفت در فضاصورت دستي ژ

بقات و خروجديد شده برخيي باشند كه دسه ساعت پسمتري از كف زم

ازهتل در برابرت

ه هاي خروجختمان بايد بهيد قادر باشند معدودي از هتاي يك راه ورودر مورد اين هدليل مسايل شده انباري قرار

روشنايي اضط هتل ها به جزروشنايي هاي برق بايد به ص

بلو راهنما طببقات مورد بازدت دست ساز مي سبز بوده، تا س حداكثر نيم م

حفاظت

را -7هر ساآنها بايتعدادها دارا.دارند

ها به داستفاد

ر -8 اغلب هحتي رقطعي

تا -9در طبصورتزمينهارتفاع

باشـند و ايـنب نيـز وجـودـدن راه هـاي

ن سيستم مـي

ـداد معـدودييـرهبه آب ذخ

فاير باكس هـا

: دودبنـد نمـي

ف هـاي كـاذبت و بسـته شـ

ن هتل كليـه

سفانه فاقد اين

اما به جـز تعـ قيه يا متصل بل نصب جعبه ف

:فهاي كاذب ور دوربند يا د

داكت ها و سقفراهروها و طبقا

هرچند در اينشده انـد كـه

تل ها نيز متاس

.مي باشند ) ي مي باشند ، بقچيدمان و محل

كت ها و سقفز طرف آسانسوو حوزه بندي د آن به داخل ر

ه. ك مي باشندحوي طراحي ش

ساير هت. ه اند

) : ها، فاير هوزريلي آتش نشانيدر اكثر آنها چ

.دارند

رهبر

دي نبودن داكوهاي طبقات ازصدق ميكند ويق و مشتقات

حريق اتوماتيكفعال و يا به نحدارد اجرا نشد

س و هوزريلفايرباكس ،( ي

خيره اختصاصيد. تصال دارند

يي كامل را ند

ناصر ر -سوزي

حوزه بند –هارودي به راهروكينگ ها نيز صث گسترش حري

ستم اعالم حسيتوماتيك غير فو مطابق استاند

عبه فاير باكسطفاء آبي دستي با منبع آب ذخه آب شهري اه پوشش اطفا

ر حوادث و آتش س

ن آسانسورهها درب هاي ورت پايين و پاركد ميتواند باعث

:م حريقتل ها داراي س اعالم حريق اتش قرار نداده و

جع( فايي آبياي سيستم اطمپاژ اتوماتيك

تند يا به شبكهي مي باشد كه

ازهتل در برابرت

دور بند نبودنچ يك از هتله

حتي در طبقاتت كه اين مورد

.ي گردد سيستم اعالم معدودي از هت سيستم هاي

را تحت پوشش.

تجهيزات اطف از هتل ها داراراي سيستم پمصي هتل هست

ريل ها به نحوي

حفاظت

د -10در هيچ

حمورد نداشتارتباطي

س -11تعدادها نيزمكانهاباشند

ت -12نيميكه داراختصاو هوزر

اي ميان خطرقـاء سـتاره در

حتـي در. شد نمايـد توسـط

صـب خـاموشبه ايمن سازيي دسـتي مـي

زمينه ايمنـيويس هـا مـي

برخي از مكانهااز شـرايط ارتقطر هتل مي باشخـود سـوزي ن

ست محـل نصها عالقه مند بش كننـده هـاي

ركنان خود درـده ايـن سـرو

ي ايمني اگر برهمچنين يكي اطر و ميان خطـي خواسـت خ

ه كه ملموس ا مديران هتل هقط در خاموش

و حرفهاي كارهاي ارايه دهنـ

هاي بين الملليه. ء مي يابند

سمتهاي پرخطشود تا اگر كسـ

ده شد اما آنچه نشان ميدهدمن سازي را فق

آموزش منظمحيت در شركته

رهبر

كده در. ستندكم خطر ارتقاءستم در كليه قسرينكلر نصب ش

عداد كافي ديداين مسئله. د

عات كافي ، ايم .د

ه هاي زياد از آراد بدون صالح

ناصر ر -سوزي :ت اتوماتيك

ن سيستمي هسوند ، به گروه كجراي اين سيس حمام هم اسپر

:يبه تعي دستي

ربري نمي باشد نداشتن اطالع ديده مي شود

:انله ها و دغدغهي آن وجود افر

ر حوادث و آتش سء حريق ثابتان فاقد چنينشبكه مجهز شوي هتلداري اجشده است در

.د

ده هاي دستيموش كنند هايمكان مورد كارد ولي به دليلدر اكثر صنايع

ايمني كاركنان به علت مشغلديگر از علتهاي

ازهتل در برابرتسيستم اطفاء هتل هاي ايرال ها به اين ش

دارد هاي جهانيز كدها آورده شنكلر اطفاء شود

خاموش كننديه هتل ها خامم ها بر اساس خود مي باشند ، مشكلي كه د

آموزش هاي اكثر هتلداران

يكي د.هستند

حفاظت س -13

بيشتردر هتلاستاند

ي ازيكاسپرين

خ -14در كليكنندههتل خبينند

آ -15

تقريباًغافل ه.باشد

3

كولهاي ديگر و

ي حرارت نيازي دارند كه به در هر منطقه

شعله به ناحيه

3 - Combustion

لكولها به مولك . ت زا ميباشد

به مقدار معينيغير و گوناگونيز واكنشها، كه

زه ميدهدكه ش

ريق

مقداري از مولداسيون حرارت

جام سريع آن بساختارهاي متغ وسيله نوعي از

اجاز مي كند و

باني حر

ن و در نتيجه واكنش اكسيد

ت كه براي انجشعله ها س. ت

شعله، غالباً به . هستند

ي كافي آزاد م

رهبر

صول و مب

خت با اكسيژنت احتراق يك

و اكسيژن استرك نشده استاطق مختلف شازمند اكسيژنيدي كه انرژي

.شود ي

ناصر ر -سوزي

اص: دوم

3)قماده قابل سوخند و درحقيقت

ماده سوختنيشعله كامالً در

امن. ستگي داردب شعله ها نيا سوختني اكسيوري ناميده مي

1ل

ر حوادث و آتش س

فصل يف

احتراق( ختن ز تركيب يك م تبديل ميگرد

) شعله ( ش شيميايي بين م

واقعـي انتشار شه مي سوزد بس

اغلب. مي شونديك مخلوط

ش يابد شعله ورارت اشتعال

ازهتل در برابرت

تعاري - 1- 2سوخ -1-1- 2

عبارت است ازي سازنده خود

آتش-1-2- 2يك واكنش ش

مـاهيت و. داز يا بخاري كهدارد، مشخص:شعله وري

نگرفته گسترشدرجه حر -3-

حفاظت

22عاتمهاي2يميباشدنوع گاادامه دشآتش ن

2-1-

ناصر رهبر -ازهتل در برابر حوادث و آتش سوزي حفاظت 2نقطه شعله زني) الف

عبارت از درجه حرارتي است كه آن جسم بخارات كافي جهت تشكيل يـك مخلـوط قابـل اشـتعال بـا هـوا در و در صورت وجود منبع آتش زنه براي يك لحظـه شـعله موقـت ايجـاد شـده ، ولـي ادامـه و . سطح خود توليد كند

.گسترش نخواهد داشت .نقطه شعله زني مختص مايعات و برخي جامدات كه حالت تصعيد دارند مثل نفتالين ميباشد: توجه

3نقطه آتش) بپايين ترين درجه حرارتي كه يك سوخت توليد بخارات كافي جهت اشـتعال و ادامـه اشـتعال بنمايـد را نقطـه

در تعريفـي ديگـر ، نقطـه آتـش . طه شعله زنـي اسـت نقطه آتش معموالً چند درجه حرارت باالتر از نق. آتش گويند عبارتست از پائين ترين درجه حرارت ، بگونه اي كه حرارت ايجاد شده از احتراق بخار مشـتعل ، تـوان توليـد بخـار

.كافي جهت ادامه احتراق داشته باشد درجه حرارت خود سوزي ) ج

يعني ماده بدون نزديك شـدن . ود مشتعل مي شودپايين ترين درجه حرارتي است كه در آن ماده به خودي خو اين بدان معنا است كه در شـرايطي خـاص بعضـي از . به شعله يا منبع ديگر جرقه زني ، خود بخود خواهد سوخت

.مواد به خودي خود ايجاد حريق مي نمايند

)خودسوزي(احتراق خودبخود ) د

باال مي رود تا جـايي كـه حرارت جسم مرتباً )طور مستقيم يا غير مستقيم هب( هر گاه جسمي را حرارت دهيماگر در اين حال حرارت جسـم انـدازه گرفتـه خود آتش مي گيرده حرارت به اندازه اي خواهد رسيد كه جسم خودب

غـن و رو 356مثالً درجه خودبخـود سـوزي اتـر . شود مقدار و اندازه حرارت مشخصي براي آن جسم بدست مي آيد .درجه فارنهايت مي باشد 700موتور

برخي از مواد خصوصاً مواد آلي كه ريشه كربني دارند، ممكن است در درجه حرارت محيط با اكسيژن واكـنش نشان دهند، تركيباتي مانند روغن بزرك كه داراي پيوندهاي مضاعف كربن ـ كربن هستند بـراي ايـن نـوع واكـنش

وختني عايق خوبي براي حرارت باشد، حرارت ايجاد شده در چنين واكنشـي نمـي اگر ماده س. بسيار مستعد هستندتواند از آن خارج شده و جذب محيط اطراف مي شود و در نتيجه درجه حرارت ماده باال مـي رود و واكـنش بيشـتر

رسـد و در مي شود و اين عمل ادامه مي يابد تا زماني كه درجه حرارت آن به درجه حـرارت افـروزش و اشـتعال ب تاثير باكتري روي بعضي مواد آلي سبب افزايش درجه حـرارت آنهـا مـي شـود و . نتيجه احتراق واقعي صورت پذيرد

احتراق در روغنهايي كه در صنعت نساجي بكار مي روند يا در انبارهاي علوفـه . برخي مواقع احتراق صورت مي گيردحلقه اتصال عرضي اتمهـا خصوصـاً در . نوع احتراق ميباشد و زغال كه بديهي است عايق حرارتي عامل مهمي دراين

2 - Flash Point 3 -Fire Point

ت

ي زمـاني كـه.د آورده باشـد يا انفجار انجام اسـت و ايـن

از كمتـرين تبـاالترين( كم

ل صفحه بعـد

موجـود اسـت

ع قـرار

هد سوخت يعنيفجار را بوجـودباشد افروزش ي يا انفجار خود

نفجار عبارتستشترين حد تراك

در جدول. شود

فجار حد باال

13 8

4/8 9 5/8

50

2/74 4/11 8/12

15 19 -

5/13

ي پالسـتيكها

) . ر بخار

ورت آن منبـع

.

رار بگيرد خواهل اشتعال يا انف يا خيلي كم ب حدود اشتعالحد اشتعال يا ابارتست از بيش

مي شي از مواد

هنه يا حدود انف

كـه در برخـي

فشار( محيط

شتعال در مجـا

) .شار محيط) .و كند كننده

حد معيني قره و نسبت قابلت خيلي زياد تر يا باالتر از

پايين ترين ح حد اشتعال عبيا انفجار بعضي

پهحد پايين

5/2 5/2 1/1 2/1 4/1 1/1 5/1 6/1 7/1

1 5/12 6/5 7/9 5/3

28/3 2/3 8/4

رهبر جسـم مركـب

: تگي داردبل اشتعال در

. يط جسم قابل اش

فش( ن قرار داردسربع كننده و

ركيب آنها در ي مخلوط شد

اگر سوخت. داردمخلوط پايين.عال مي نامندچنين باالترين پهنه اشتعال ي

.ست

ناصر ر -سوزي درمولكولهاي ج

.خود گردد عوامل زير بستشده از ماده قاموجود در محيدت زماني كه

بخارات در آنتس( ش درمحيط

1 انفجارر صورتي كه تركه با هواي كافيالط آن با هوا د مي شود كه محد قابليت اشتعر گردد و همچ

دامنه يايجادده شده اس آور

ماده

)حالل(ون )گاز(تيلن )نرمال(ستات )نرمال(لكل

بنزن )اترنفت(ن )نرمال(ن

يزوبوتان )نرمال(الكل

ن دي سولفايد كسيد كربن 1/1كلرواتيلن 2/1لرواتيلن

اتان تيل الكل

ل گليكول از طبيعي

ر حوادث و آتش سLin Cross د

عله وري خودبخرت اشتعال به

بخارات توليد شرصد اكسيژن م آتش زنه و مد

.ست حجم محلي كهاتاليزور واكنش

ود اشتعال ياتعال در هوا درتعل ميگردد كهبه درصد اختالن صورت گفته

پايين ترين حد شعله يا انفجار

كه باعث ا) ار جار برخي مواد

استواستاتيل اساتيل ا

بنزينبوتانايبوتيل اكاربنمنواكدي كدي كل

اتاتيلگا

ازهتل در برابرت– nkingيك

د منجر به شعلدرجه حرار -

درصد ب -الفمقدار در -بنوع منبع -ج

داشته اسشكل و ح -دوجود كا –هـ

حدو -2-1-4

بخار قابل اشتاز يا بخار مشتبليت بستگي بد شد و در اين را باالترين وراكم كه باعثراكم گاز يا بخا اشتعال و انفج

رديف

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17

حفاظت پالستيميتواند-ا

بج

ده

2گاز يايك گااين قانخواهدحدودحد ترحد ترحدود

ناصر رهبر -ازهتل در برابر حوادث و آتش سوزي حفاظت 5/13 6 گاز نفت كوره 18 6 3/1 بنزين 19 5/7 25/1 )نرمال(هگزان 20 74 ¼ هيدروژن 21 5/45 ¾ هيدروژن سولفايد 22 5 7/0 نفت سفيد 23 15 3/5 متان 24 5/36 6 متيل الكل 25 48 7/1 دي اتيل اتر 26 5/11 8/2 اتيل استات 27 9/15 2/6 اتيل دي كلورايد 28 2/3 84/0 )نرمال(اكتان 29 9/5 4/1 نفتاتر 30 5/9 4/2 پرويان 31 - 5/2 الكل ايزوپروپيل 32 7 27/1 تولوئن 33 - 8/0 تربانتين 34 4/12 8/1 پيريدين 35 15 5 )شهري ( گاز طبيعي 36 10 1 )بوتان و پرويان(گاز مايع 37

مراحل احتراق -2-2احتراق درون محيط بسته مشتعل مي شوند، درنظر زمان رشد حريق از لحظه افروزش تازماني كه كليه مواد قابل

ابتدا بخارات حاصل از سوخت درنزديكي سطحي كه متصاعد شده اند مي سوزند و در اين فاصله به . گرفته مي شوددراين زمان عامل كنترل كننده سرعت احتراق ، . طور عادي مقدار هواي دسترس بيش از مقدار موردنياز است

.تداوم دوره رشد به عوامل متعددي بستگي دارد و دو حالت پيش مي آيد . ي استمساحت سطح ماده سوخت

.آتش و محصوالت آتش نتوانند از اطاق خارج شوند: حالت اول

آتش و محصوالت آتش از راه هاي مختلف به خارج از اطاق سرايت نموده و باعث گسترش آتش سوزي : حالت دوم .مي شود و سرايت آتش به ديگر نقاط ساختمان

در صورت ادامه احتراق درمحيط بسته، لحظه بحراني زماني فرا مي رسد كه شعله هاي اتش به سقف :حالت اول با گسترش آتش به سطح زير سقف ، مساحتي كه دچار آتش سوزي شده است به مقدار زيادي افزايش مي . برسنده طور محسوسي افزايش مي يابد و باقيمانده مواد در نتيجه تابش حرارت به طرف سطح مواد قابل احتراق ب. يابد

.سوختي به سرعت به دماي اشتعال خود رسيده و ظرف چند ثانيه مشتعل مي شوند خسارات ناشي از دود در يك ساختمان ممكن است . حرارت و دود ، دو محصول خطرناك آتش هستند :حالت دوم

ا خرابي كلي شود، در حالي كه حرارت مي تواند ساختمان را جدي باشد اما به ندرت بتواند باعث ريزش ساخمان يو اين گرماي آزاد شده . مقدار گرما زياد شده در يك حريق ، معياري از شدت حريق است. به كلي ويران سازد

ميتواند ازمسيرهاي افقي شامل جاري شدن مايعات قابل اشتعال ، انتقال حرارت به روش تشعشعي ، انتقال حرارت وش هدايت از طريق ديوار مجاور ، انتقال حرارت در اثر انفجار ناشي از احتراق يا ازدياد فشار و كانال كولر و به ر

و همچنين ازمسيرهاي عمودي شامل راهروها و راه پله ها ، كانال آسانسور و كانال كولر، پنچره ها روزنه . ديگر مواردبرق ، جاري شدن مايعات قابل اشتعال به طبقات زيرين ، ريزش ها و منافذ ، سقف كاذب ، كانال تهويه و كابلهاي

ناصر رهبر -ازهتل در برابر حوادث و آتش سوزي حفاظت سقف ، انتقال حرارت به روش جابجايي و در اثر انفجارات با آثار عمودي گسترش يابد و معموالً در

.آتش سوزيها تركيبي از آنها وجود داردبسته ، وجودسقف در باالي در فضاهاي رفتار و سرعت حريق در فضاهاي بسته و فضاهاي باز باهم متفاوت است

اين اثر را تشديد مي سطح موادسوختي داشته وجود ديوارها آتش ، نقش مستقيم در افزايش گرماي تابش بر رويد سوختي و ادر صورتيكه دريك فضاي بسته مقدار كافي مو). كافي در دسترس باشد مشروط بر اين كه هواي( كند

يك دوره رشد، مرحله پايدار و سپس يك : اكسيژن موجود باشد آتش پس از شروع ، اين مراحل را طي مي نمايددوره سرد شدن ، تغييرات دماي آتش برحسب زمان از لحظه شروع افروزش ، منحني رشد حريق را به دست

، هر چند اين منحني ، بسته به شرايط موجود تغيير مي نمايد. ميدهد

منحني رشد حريق در ساختمان

شناخت مثلث آتش ، روشهاي اطفاء و شناخت حرارت -2-3

مثلث آتش سوزي -2-3-1آتش نتيجه يك واكنش شيميايي است كه از تركيب اكسيژن، حرارت و يك ماده قابـل اشتعــــال بدســــت

و گـاهي هـم (CO2) بدين طريق كه اكسيژن با كربن اجسام تركيب شده و توليــــد دي اكسـيد كـربن . مي آيدبـراي ايجـاد آتـش . نموده و در اثر اين فعل و انفعال شعله و حـرارت توليـد مـي نمايـد COتوليد منواكسيد كربن

:باشد سوزي سه عامل اصلي مورد نياز مي ) .سوخت ( ماده قابل اشتعال -1 حجم معيني از اكسيژن -2ه بـه در علم آتش نشاني ، اين سه عامل را به صورت سه ضلع يك مثلث نشان مي دهنـد كـ . حرارت كافي -3

.مثلث آتش معروف استبه . مثلث آتش، نه تنها عوامل ايجاد آتش را نشان مي دهد، بلكه راههاي فرونشاندن آن را نيز مشخص مي كند

. ، حريق از بين خواهد رفت)يك عامل حذف گردد( بيان روشنتر، چنانچه هر يك از اضالع مثلث آتش شكسته شود

ناصر رهبر -ازهتل در برابر حوادث و آتش سوزي حفاظت محـدود كـردن : ايـن روشـها عبارتنـد از . ي و اساسي آتش نشاني ابداع گرديدبراين مبنا، سه روش اصل

بـا گذشـت 3)سرد كـردن ( و محدود كردن حرارت 2)خفه كردن ( ، محدود كردن اكسيژن 1)جداسازي ( سوخت به صورتي كـه اكنـون عـالوه بـر تئـوري مثلـث آتـش ، . زمان تئوري مثلث آتش دستخوش دگرگونيهاي زيادي شد

. تئوريهاي ديگري مانند مربع آتش، هرم آتش و پنج ضلعي آتش وجود دارند ) خاموش كردن آتش ( روشهاي اطفاء حريق -2-3-2

ث آتش بوده و ضروري براي انجام عمل احتراق مي باشد را از هرگاه يكي از سه عاملي را كه تشكيل دهنده مثلايـن عمـل را مـي تـوانيم بـا . ميان برداريم مثلث آتش ناقص شده و فرو مي ريزد وعمل احتراق متوقف خواهد شـد

يعنـي جلـوگيري از تغذيـه حريـق و يـا جلـوگيري از رسـيدن ) ماده سـوختني ( مواد قابل اشتعال) قطع( برداشتن ) آب(في به آتش با استفاده از گازهاي خنثي و يا تقليل درجه حرارت با استفاده ازعوامـل خنـك كننـده اكسيژن كا

.انجام دهيم كه درهر سه صورت آتش سوزي كنترل و متوقف خواهد شد .:پس با توجه به مطالب فوق نتيجه مي گيريم كه به چهار روش مي توان آتش سوزي را خاموش نمود

.حرارت بوسيله سردكردنتقليل درجه -1 .كاهش درصد اكسيژن بوسيله گازهاي خنثي -2 .قطع يا دور ساختن مواد سوختني بوسيله جداسازي -3

.قطع واكنشهاي زنجيره اي سوختن-4 سرد كردنتقليل درجه حرارت بوسيله -1

اشد و بـه كمـك مختلف انرژي در طبيعت مي بحرارت يكي از صورتهاي كننده هاي سرمازا، مي توان سوخت را سـرد نمـود و از بوجـود آب يا خاموش

.آمدن گازهاي قابل اشتعال جلوگيري كرد واحدهاي حرارت -

. مقدار حرارتي است كه بتواند درجه حرارت يك گرم آب را يك درجه سانتيگراد افزايش دهد : CALكالري آب را يك درجـه فارنهايـت بـاال ) gr 454(مقدار حرارتي است كه درجه حرارت يك پوند : Btuيو ي تبي

. ببردCal 252 =Btu

Kcal 252/0 =Btu خواص آب بصورت اسپري

قدرت باالي جذب حرارت دارد وحرارت جسم را زير نقطـه اشـتعال . ( حرارت را از مواد مشتعل ميگيرد -الف ) مي آورد .از برخاستن بخارات قابل اشتعال جلوگيري مي نمايد -ب .بخارهاي آب از انتقال تشعشعي حرارت جلوگيري مي كند -ج .را كاهش ميدهد2Oت برابر شده و غلظ 1700آب پس از تبخير -د

معايب آب . آب سنگين است وحمل و نقل آن هزينه بر ميباشد )الف

1- Starving 2 - Smothering 3- Colling

ناصر رهبر -ازهتل در برابر حوادث و آتش سوزي حفاظت .آب هادي برق است و در آتش سوزي لوازم برقي و فلزات قابل اشتعال كارآيي ندارد) ب 22با بعضي مواد واكنش حرارت زا وانفجاري دارد ، مثل كاربيد كه توليد) ج HCميكند. .بعلت سنگيني در مايعات قابل اشتعال فرو مي رود) د

.آب پرفشار به اماكن و تجهيزات خسارت وارد ميكند )هـ .در بعضي مايعات قابل اشتعال مثل الكل حل ميشود )و

صحنه عمليات يعني دور سـاختن اكسـيژن از چون اكسيژن عامل اصلي ادامه آتش است، لذا دور نمودن هوا از :آن صحنه، نتيجه اش خاموش شدن آتش است، اين عمل بطرق مختلف انجام مي گيرد كه بشرح زير مي باشد

)كاهش درصد اكسيژن ( خفه كردن -2هوا تركيبي از اكسيژن ، نيتروژن و مقداري گازهاي ديگر نظير دي اكسيد كـربن ، منواكسـيدكربن ، آرگـون ،

. مي باشد ... بخار آب و ذرات معلق در هوا و نقـش نيتـروژن در هـوا ، . مي باشـد % 1و گازهاي ديگر % 78و نيتروژن % 21مقدار اكسيژن موجود در هوا

. ست با يك آزمايش اين نقش بخوبي مشهود مي شود رقيق نمودن اكسيژن ااگر شيشه اي پر از اكسيژن داشته باشيم و كبريتي را كه شعله آتش آن خاموش شده باشد در آن داخل كنـيم

بـدين طريـق مشـخص مـي . مي شود لي خاموش فوراً آتش مي گيرد ، در صورتي كه همين كبريت در هواي معمواز اين خاصيت براي پيشگيري از برخي آتش سـوريها . مي باشد كاهش درصد اكسيژن نيتروژن همان شود كه نقش

. استفاده مي شود جايگزين كردن گازهاي سنگين تر از هوا ) الف

در اين طريقه از گازهاي سنگين مختلف كه درسيلندرهاي مخصوصي حاضر بكارند و يا بوسيله مايعاتي كـه در .استفاده مي نمايند) مواد هالوژنه( محيط به گاز تبديل مي شوندحرارت اثر برخورد با آتش يا

برابر از هوا سنگين تر بوده و پس از ريخته شدن بر روي آتـش ، چـون از 5تا حدود 5/1گازهاي مصرفي بين د مهمترين اين گازها عبارتنـ . هوا سنگين تر مي باشند جانشين هوا شده و ازتماس هوا با آتش جلوگيري مي نمايند

:ازCo2 گـاز برومـو . برابر هوا وزن دارد و در سيلندرهايي با وزنهاي مختلف حاضر بكار مي باشند 5/1كه درحدد

22تري فلورو متان و دي برمواتان BrCHو ديگر مواد هالوژنه از اين دسته گازها مي باشند. ايجاد يك اليه عايق بين هوا و آتش) ب

ــتفاده ــد اسـ ــت نمايـ ــوزي مقاومـ ــل آتـــش سـ ــد درمقابـ ــه بتوانـ ــي كـ ــن روش از كـــف مخصوصـ در ايـدر اين طريق، كف مصرفي ايجاد اليه عايق بين هوا و آتش نموده و از رسيدن اكسيژن موجـود در هـوا بـه . مي شود

.مي دهددرضمن عمل خنك كردن را نيز انجام . جلوگيري مي كند ) متصاعد شده ( بخارات قابل اشتعال ) قطع يا دور ساختن مواد سوختني ( جداسازي - 3

چنانچه ماده قابل اشتعال در مجاورت اكسيژن و حرارت نباشد آتش سوزي اتفاق نخواهد افتـاد ، چـون شـرط اول يعني مجاور نبودن با اكسيژن ، تقريباً غير ممكن است لـذا معمـوالً سـعي مـي شـود مـاده قابـل اشـتعال را از

دربعضي از آتش سوزيها مانند حريق گازها و مايعات قابل اشتعال، بهتـرين روش قطـع . ت با آتش دور نمايند مجاوريا دور نمودن مواد سوختني است، مثالً اگر يك كپسول گاز آتش بگيـرد در مرحلـه اول بهتـر اسـت كـه شـير آن را

.مودن آن بنمائيمببنديم و جريان گاز را قطع كنيم و سپس جهت ايمني اقدام به خنك ن

ناصر رهبر -ازهتل در برابر حوادث و آتش سوزي حفاظت اگر در محلي با آتش سوزي مواجه شديم و هيچ وسيله اطفايي نداشتيم ، حداقل بايد وسـايلي را

.كه آتش نگرفته است را از محل دور نمائيم :براساس استاندارهاي بين المللي جهت جداسازي يا قطع سوخت مي توان يكي از سه روش زير را استفاده كرد

.ماده سوختني از شعله ) جدا كردن (دور كردن :الف .شعله از ماده سوختني ) جدا كردن ( دور كردن :ب ) .حرارت ( ايجاد فاصله يا عايق بين ماده سوختني و شعله : ج قطع واكنشهاي زنجيره اي سوختن -4

ماده قابـل سـوخت ، رقيق كردن اكسيژن و جابجائي و انتقال )سرد كردن ( اطفاء نمودن بوسيله خنك نمودن اطفاء بوسيله مـواد شـيميايي . روشي است كه جهت اطفاء انواع حريقها مدل شعله اي يا بدون شعله قابل اجراء است

بازدارنده فقط جهت مدل شعله اي كاربرد دارد، اين متد هنوز بطور كامل تشريح نشده است و موضـوعي اسـت كـه ارزش بارز اين روش سرعت فوق العـاده و تـأثير زيـاد آن دراطفـاء . دهنوز تحقيق درمورد مكانيزم عمل آن ادامه دار

.حريق استالبته جالب است بدانيد كه با استفاده از اين روش مي توان از عمل انفجار مخلوط گاز و هوا و يا گاز و اكسـيژن

.جلوگيري نمودمـواد قابـل اشـتعال در . دهيم اي سوختن را به صورت بسيار ساده در زير شرح مي چگونگي واكنشهاي زنجيره

شوند و در هر سـه حالـت از مولكولهـاي تقريبـاً يكسـان تشـكيل طبيعت به سه صورت جامد ، مايع و گاز يافت مياند كه در آنها اتمهاي كربن ، هيدروژن ، اكسيژن و به مقدار كمتر نيتروژن ، گـوگرد ، فسـفر و ديگـر اتمهـا بـه شده

ن مواد اتمها از طريق پيوندهاي شيميايي يك ، دو و سه گانه در كنار هم قـرار گرفتـه و در اي. شود فراواني يافت مياكسيژن نيز به صورت مولكولي بوده و دو انم اكسـيژن بـه هـم پيونـد . آورد ميلياردها مولكول يك ماده را بوجود مي

ايـن پيونـدها سسـت شـده و يابـد هنگاميكه در كنار يك ماده سـوختني ، حـرارت افـزايش مـي . باشند خورده ميشـكند و اتمهـاي حاصـل بـا يكـديگر تركيـب شـده و اكسيژنهاي موجود در هوا نيز پيوندهايشـان مـي . شكنند مي

. مولكولهاي كوچك جديدي همراه مقدار زيادي حرارت و نور توليد ميگردد كه به مجموعه آنها آتش گويند ن ديگر پيوندهاي اتمي و مولكولي شـده مـاده قابـل اشـتعال اي براي شكست انرژي آزاد شده ، خود انرژي اوليه

حـال اگـر . اي سـوختن گوينـد يابد كه به اين واكنشهاي پشت سر هم ، واكنشهاي زنجيره شده و سوختن ادامه مي .اي بتواند اين واكنشها را قطع نمايد ، موجب خاموش شدن آتش خواهد گرديد ماده

وشهاي اطفاء آن بستگي به كنتـرل حـرارت دارد بنـابراين آشـنا شـدن بـا ازآنجايي كه پيشگيري از حريق و رانرژي حرارتـي را مسـتقيماً نميتـوان انـدازه گيـري . روشهاي عمومي كه توليد حرارت مي گردند ميتواند مفيد باشد

نمود طبقه بندي آتش سوزي ها -2-4 )آمريكا( PAFNطبقه بندي -1- 4- 2

ها آتش سوزيهاي مواد معمولي جامد از قبيل چوب، پارچه، كاغذ، الستيك و بسياري از پالستيك : Aطبقه .الكل و گازهاي قابل اشتعال ا، رنگهاي روغني،آتش سوزيهاي مايعات قابل اشتعال، روغنها، گريسها، قيره : Bطبقه دستگاههاي توليد و مصرف كننده برقي كه در زمان داشتن انرژي برق بايد از خاموش كننده عايق جهت : Cطبقه

به طور ايمن Bو Aاز خاموش كننده هاي گروه مي توانبه هنگام قطع برق از دستگاه، (اطفاء استفاده نموده )استفاده نمود

طبقه بندي

يتي هم ندارد

. م مي باشد

شور سازنده ط

مي يابد و اهمي

يزيم، زيركونيم

تي براساس كش

است انتقال م

يم، سديم، مني

نده هاي واردا

كمي برخوردار . وجود دارد

رهبر يد ليتيم، پتاس

ن خاموش كنن

آن

ماي ناچيز يا كانتقال حرارت

.كند. كند

عمودي

ناصر ر -سوزي ل اشتعال مانند

)قديم( )مواد خشك(

)يوليكن مي شود

شهاي توليد آ

ا

يه اي كه ازدمسه روش براي ا

حرارت حركت مي كال حركت ميكهاي افقي و ع

ر حوادث و آتش سوزي فلزات قابل(دي اروپايي( قابل اشتعال قابل اشتعال

بل اشتعالبرقي(كتريكي

ي اروپايي اجرا

حرارت و روشي شيمياييي الكتريكيي مكانيكي ي هسته ايرارت يا گرما گرمتر به ناحي

س. اندازه باشد )ش

) فت (

عوامل انتقالدر سطح افق

ت به سمت باالت از مسيرها

ازهتل در برابرتD : آتش سو

طبقه بند -2-A : جامداتB : مايعات قC : گازها D : فلزات قابE : وسايل الك

ان طبقه بندي .ند

شناخت ح - 5ژي حرارتيژي حرارتيژي گرماييژي حرارتي

انتقال حر - 6ت از ناحيه ايتالف دما چه

رسانش( هدايت همرف( جابجايي تابش( شعشع

شناخت ع - 7حرارت د:ي

حرارت: ودي حرارت: كيبي

.ل مي يابد

حفاظت طبقه

2-4-طبقهطبقهطبقهطبقهطبقهدر ايراشده ان

2 -5انرژ -انرژ -انرژ -انرژ -2 -6

حرارتكه اخت

)الفجا) بتش) ج

2 -7افقي-عمو -ترك -

انتقال

^ي

.مي شود

د گازها و آزاد نتيجه ازديادده و اين عمل

ودي و تركيبي

نازك كاريها م.زي مي شود

ر انبساط شديدك كنيم ، درمخلوط تركيد

ل حرارت عمو

آسيب زياد بهترش آتش سو

نفجره و

ك ا نفجار بر اثرل و هوا نزديك محتوي اين م

انتقال

ن هتل باعث آرت باعث گست

ي

انفجار مواد من

فهوم بازتر يكگاز قابل اشتعال

آيد مخزن ي

رهبر

ود

رت

ود در ساختمانواي داغ و حرار

ساختمانقابل حمل برقي

د

از احتراق و ا

دياد فشاري

در مف. هستندرا به مخزن گ

ختن بوجود مي

ناصر ر -سوزي

مي آتش و دو ش

ود و گاز يا حرا

پخش دو: رتانتقال هو: ريق

اطفاء حريق

دين وروديمان

فن مكانيكي:فن هاي ق: ي

بوجود مي آيدد انفجار ناشي

نفجار بر اثر ازدجارات هسته اي

هاي ديگري هگر يك آتش رحاصل از سوخ

ر حوادث و آتش س حريق ت

حرارت حريقشي از حريق

از حريقي از گازهاي سماز حرارت آتشمقادير زياد دو

: هويه

و كاهش خساز گسترش حرش نشانان در

طبيعي از چنداز كنار ساختم

ه مكانيكي:ات ساختمان

ات آتش نشاني : فجار

ه حالتهاي زيرمانند: يميايي

مانند ان: زيكي مانند انفج: مي

نتيجه پديده

اگ. مي شودوليد گازهاي ح

ازهتل در برابرتمحصوالت - 8

و آئروسل

مات ناشي از حها و بخارات ناشطرات ناشي

ناشي: موميت ناش ا: ختگي

ناشي از م: گ

خت تهشنا - ت تهويه

جلوگيري - 1جلوگيري از - 2كمك به آتش - 3

شهاي تهويه تهويه - 1

تهويه ا - 2

سمتهاي تهويهتجهيزا - 1تجهيزا - 2

انواع انف - 1فجار در نتيجه

تغييرات شي 1 تغييرات فيز 2تغييرات اتم 3

:ريف انفجار ها خود اثر يا انرژي حاصلي كه بر اثر تو

حفاظت 2 -8دود -صدم -گازه -

خط - مسم -سوخ -مرگ - 2 -9علت -

1 2 3

روش-

سيس -

2 -0يك انف

9 -2 -تجزيه

9 -2 -9 -2 -

تعر -انفجارشدن

فشاري

ي

.ي همره باشدود اكسيژن به

ي مـي تواننـدرجـه حـرارتي كمتراز پنجل انسـان نيـز

يين آوردن ست، در ك ا

ر اثر دود

يستم مكانيكيمواج ضربه ايصي مانند وجو

مـدت كوتـاهيوقتـي د. دكنـ

فقط براي مدتيت مقدار تحمـل

ن نبايد براي پايخيلي وحشتناك

، درثير حرارت

يعاً به يك سيكن است با امحت شرايط خاص

. ه باشند

ط م در بنا فقـ سخت تر مي ك

تحمل آن ف) ه به همان نسبت

ص از ساختماني اكثر مردم خاص قبل از تاث

شيميايي سريراه بوده وممك

مي سوزند تحت انفجاري داشته

شخاص ساكنمل حرارت را س متري از شعلهت بيشتر باشد

خروج اشخاصده از حريق براي و معموال اشخا

رهبر ستم فيزيكي و

پتانسيل همردي به آرامي مي تواند حالت

گرما

اش. دشوار استهوا تحم ب در

ال در فاصله سههرچه رطوبت.

گيرد و قبل ازرارت توليد شدمرگ مي شود

:ارت

)ي و عمودي

ديوارهاي

ل

ناصر ر -سوزي عمل يك سيسغييرات انرژي

ت شرايط عادح با اكسيژن ميان در مقابل

ق براي آدميوجود آب. كنند

مثال(مي رسد،.كان پذير است

ك تهويه انجام گتصور حر. شيد

ست كه باعث م

در انتقال حرافقي( ختمان

هر ناحيهيا پنجره در د

ي قابل اشتعال

ر حوادث و آتش سدر اين ع. شود

ين عمل با تغ اشتعال كه تح تركيب سريع و تحمل انسا

د شده از حريقك ريق را تحملجه سانتيگراد مياي خشك امك

ت بايد به كمكي آتش آب پاشخرين عاملي اس

ر ساختمان دضايي در ساخ اشتعال در هفضاهاي باز ي

مادهي اجزاي

ه

ازهتل در برابرت ناميده مي شل شده ، كه ايين مواد قابل كافي و امكانترل حرارت

ش حرارت توليدت حاصل از حر

درجه 150ط به آن هم در هو

. استل درجه حرارت حرارت بر روي كه حرارت آخ

. مي شوندرايط تاثيرگذا

ارتباط فض - ميزان بار - 2مساحت ف - 3

خارجي ميزان گرم -4شرايط باد - 5نحوه تهويه -6

حفاظت انفجارتبديلهمچنيمقدار

كنت -

پذيرشحرارتمحيطدقيقهكمتر

كنترلدرجهحاليهالك

شر-1 2 3خ 4

56

ناصر رهبر -ازهتل در برابر حوادث و آتش سوزي حفاظت

ـ محافظت ساختمان در برابر آتش 3فصل تعاريف -3-1

مسـير فـرار . مسيري كه از طريق آن بتوان از هر نقطه ساختمان به خروجي نهايي دسترسي پيدا كـرد : مسير فرار .مي تواند افقي، عمودي و يا هر دو آنها باشد

در ارتباط با مسيرهاي فرار عبارت است از كوتاهترين فاصله از هر نقطه اتـاق تـا درب خروجـي :مسافت مستقيم .در نظر گرفتن آرايش و استقرار مبلمان و اثاثيه آن همان اتاق، بدون .مسافتي كه با در نظر گرفتن اثاثيه ثابت اتاق بايد طي شود :مسافت حركت

راه فراري كه بتوان از ساختمان مورد نظر مستقيما به خيابان پياده رو، يا فضاي بـاز دسترسـي پيـدا :خروج نهايي .ش سوزي و دود حاصله صدمه اي به فرد برساندكرد، بدون اينكه خطرات ناشي از آت

طبقـه خـروج است براي تخليه متصرفين از طبقات به داخل آن تا رسيدن بـه بخشي از مسير خروج :راه پله فرار .نهايي

.بجز درب ارتباط به طبقات به آن باز نشود) درب، پنجره و غيره(هيچگونه بازشويي :راه پله بسته ايـن پلكـان در . پلكان بسته را مي توان با نصب پنجره در ارتفاع مناسب به فضاي باز مرتبط نمـود :راه پله فرار باز

صورتي كه به نقطه اي از بنا كه امكان دسترسي نيروهاي آتش نشاني با نردبـان را داشـته باشـد و يـا امكـان تهويـه . باشد قابل استفاده است) باز نشدن درب اماكن خطرزا در آن(مناسب

سـاعت را داشـته باشـند و در 2كان هاي داخلي و خارجي بايستي با مصالح مقاوم حريق توانايي ايستايي حـداقل پل . و سقف باكس پلكان الزامي است) ميله دستگير( پلكان خارجي نصب دست انداز

ار مي باشد سيستم روشنايي مسير فرار كه در هنگام قطع برق قادر به روشن نمودن مسي فر :روشنايي اضطراري .و نصب آن با لوكس مناسب در مسير فرار طبقات الزامي است

درب مقاوم در مقابل گسترش حريق كه نصـب آنهـا در ابتـداي راه پلـه هـاي فـرار :درب جدا كننده ضد حريق ي سانت 30×30و در صورتي كه استفاده از شيشه سكوريت در دربهاد مجاز مي شود كه در ابعاد كوچك . الزامي است . سانتي متر نصب گردد 140متر و باالي

بيش از هواي مكانهـاي ) به كمك دستگاه فن دمنده(به اين مفهوم كه مقدار فشار هوا در راه پله فرار :فشار مثبت . مرتبط به راه پله فرار باشد

اني تقسيم كردن يك ساختمان به بخشهاي مختلف كـه بـه علـت داشـتن مصـالح سـاختم ) :تفكيك(جدا سازي .مخصوص مي توانند آتش سوزي را محدود و از سرايت آن به سيار قسمتها جلوگيري كنند

. به ديوارهايي اطالق مي شود كه محدوده هاي عمودي يك بخش مجزا را بوجود مي آورند: ديوار جدا كننده . ي آورندبه كفهاي اطالق مي شود كه محدوده هاي افقي يك بخش مجزا را بوجود م :كف جدا كننده

.عبارت است از مصالحي كه براي ساختمان سازي در سطح ديوارها و ياي سقف ها به كار مي روند :نازك كاري اصطالح روكش پشت بام مي تواند هم به خود پوشـش پشـت بـام و هـم بـه سـاير قسـمتهاي : روكش پشت بام

ز نفوذ آتش را از بيـرون سـاختمان داشـته ساختماني پشت بام كه الزم است طوري باشد كه خصوصيات جلوگيري ا .باشد، اطالق گردد

ناصر رهبر -ازهتل در برابر حوادث و آتش سوزي حفاظت 30اين دربها بايد از نظر ساختاري طوري باشند كه حـداقل بـه مـدت :هاي خروج اضطراري ب در

.دقيقه در مقابل آتش سوزي مقاومت كند و همچنين غيرقابل نفوذ در مقابل دود باشنداشياء مواد، مصالح و تمام چيزهايي است كه در عمـل احتـراق شـركت منظور از بار سوخت، :تعريف بار سوخت

.مي كنندبي كه به همان اندازه انرژي حرارتي توليد كند مقايسه شـود و بار سوخت اگر با وزن مقدار چو :تعريف بار حريق

.براي هر متر مربع زير بنا محاسبه گردد، بار حريق نام خواهد گرفت :اهداف ايمن سازي -3-2

و همچنين اين امكان وجود دارد كه حتي . تقريبا هيچ جا و مكاني را نمي توان يافت كه از خطر حريق در امان باشداز سـوي ديگـر در مـورد . يك شعله كوچك آنچنان گسترش يابد كه بسادگي شهري را در معرض نابودي قرار دهـد

از بين . . . ي از ساختمان ، كاال، مواد اوليه و خسارتهاي ناشي از حريق درهر آتش سوزي صرفنظر از شدت آن مقداروقت، پول و انرژي كه براي جايگزيني يا جبـران ايـن . به اين خسارات ، خسارت مستقيم گفته مي شود. خواهدرفت

در آتش سوزي هاي بزرگ، ميزان خسارت غيرمستقيم بطـور . خسارت صرف مي گردد، خسارت غيرمستقيم نام دارد . و خسارتهاي جاني هم معموال غيرابل جبران است. رابر خسارت مستقيم خواهد بودمتوسط حداقل سه ب

با توجه به همين خطرها و خسارتها است كه گفته اند، اقتصاد بدون حفاظت، آب در غربال است، امروزبه بـا رعايـت حريقها قابل پيشگيري درصد 80تا 75دستورالعملهاي ساده ولي در عين حال مهم و رعايت نكات ايمني نزديك به

و يك چهارم بقيه غيرقابل پيش بيني بوده و در نتيجه غيرقابل پيشـگيري مـي باشـند بنـابراين بـراي اداره . هستنداين نكته كه يك بنا چگونه بايد ساخته شـود . كردن حريق بايد به ساير نكات علم حفاظت از حريق نيز توجه كرد

جاني و خسارتهاي مالي به حداقل برسد در حيطه محافظـت سـاختمان در برابـر تا هنگام حريقهاي احتمالي، تلفات با مطالعه و تحقيق درباره چگونگي گسترش آتش دود، گازهاي سمي حاصل از آن و چگونگي نفـوذ . حريق قرار دارد

. آتش به داخل و يا خارج ساختمان مي توان پيش بيني هاي الزم براي مواجهه با خطر را اعمال كرد :ـ تامين سالمت ساكنان ساختمان 1

به وسيله در اختيار داشتن اين امكان كه هنگام حريقهاي احتمالي، افـراد سـاكن و حاضـر در سـاختمان بتواننـد در كوتاهترين زمان به بهترين شكل ممكن به محل امني در خارج يا داخل ساختمان پناه برده و در نتيجه تلفات جاني

يد ه بار نياو صدمات جسمي ـ روحي ب :ـ تامين سالمت ماموران آتش نشاني 2

طرح و ساخت بنا بايد به صورتي باشد كه هنگام حريق، جان ماموريان آتش نشاني در خطر نباشد، همچنـين بـالي .عمليات اطفايي مانع و مشكلي ايجاد نشده و برخي لوازم در دسترس ايشان باشند

:ـ به حداقل رساندن خسارت مالي3 به حداقل ممكـن كـاهش يافتـه، سـاختمان بايد به صورتي انجام گرفته باشد كه هنگام حريق زيانهاي مالياحداث

بـا توجـه بـه اهـداف مهـم و اساسـي . غيرقابل استفاده نشده و امكان سرايت حريق به سـاختمانهاي اطـراف نباشـد دستورالعمل هـاي اجرايـي مربوطـه و محافظت ساختمان در برابر حريق ارزش و اهميت تهيه استانداردها، ضوابط و

.همچنين اهميت به كار گرفتن آنها بخوبي روشن مي گردد حفاظت ساختمان در برابر آتش -3-1 حفاظت اموال داخل ساختمان -3-2 حفاظت ساختمانهاي مجاور -3 -3

ناصر رهبر -ازهتل در برابر حوادث و آتش سوزي حفاظت : انواع ساختمان -3-3

ي توان ساختمان گفت، تقسيم بنـدي براسـاس نـوع تصـرف و يـا در مفهوم كلي به هر چيزي كه ساخته مي شود م . مصالح مصرفي مي باشد

براساس قوانين تمام بناهاي موجود يا در دست احداث بايد برحسب نوع عملكرد و بهره برداري، در يكـي از -3-3-1 : تصوفهاي نه گانه زير قرار گيرند

... )متل ، ميهمان پذير ، خوابگاه و منازل ، آپارتمان ها ، هتل و ( تصرفهاي مسكوني - 1 )مدارس ، آموزشگاه ها ، دانشگاه ها ( تصرفهاي آموزشي ـ فرهنگي - 2

تصرفهاي درماني ـ مراقبتي - 3

... )و، ترمينال پارك ها ، سالن ها ، تاالرها ، سينما و تئاتر ، رستوران ، مساجد ، موزه ( تصرفهاي تجمعي - 4

... )ت خانه ، ارگانها و نهادها ، دفاتر خدماتي و وزار( تصرفهاي اداري ـ حرفه اي - 5

...)فروشگاه ، بازار و ( تجاري –تصرفهاي كسبي - 6

)كارگاه ، كارخانه ( تصرفهاي صنعتي - 7

تصرفهاي انباري - 8

)اماكني كه داراي محصوالت بسيار قابل احتراق ، سمي يا انفجاري هستند ( تصرفهاي مخاطره آميز - 9

)وجود چند تصرف در يك ساختمان ( تصرفهاي تركيبي - 10بهره برداري عملي از يك بنا، اساسا منوط به داشتن پروانه تصرف است و هر بنا از زماني كه نـوع تصـرف آن معلـوم مي شود تا زماني كه تطبيقات الزم با ضوابط مربوط به تصرف ديگر به طور كامـل در سـاختمان بـه عمـل نيامـده و

نشده است، بايد فقط در همان گروه تصرف مورد اسـتفاده قـرار گيـرد لـذا در صـورتيكه پروانه جديد براي آن صادرهمچنـين تاسـيس يـك . تغييرات الزم در ساختمان به عمل نيامده است تغييـر كـاربري آن غيرقـانوني مـي باشـد

انها سـاخته هرچند كه در حال حاضر برخي از اينگونـه سـاختم . ساختمان با چندتصرف متفاوت غيرقانوني مي باشد .شده و يا در حال ساخته شدن مي باشند

:انواع ساختمان از لحاظ مصالح مصرفي شامل موارد زير است -3-3-2سيمان، شن، ماسه، فوالد بصورت ميله (ساختماني است كه براي اسكلت اصلي آن از بتن ارمه :ـ ساختمان بتني 1

سقفها به وسيله دالهاي بتني پوشيده مي شود و يا از سقفهاي تيرچـه بلـوك . استفاده شده باشد) گرد ساده و آجداراز انواع آجر مانند سفال تيغـه اي، براي ديوارهاي جدا كننده ممكن است . يا سقفهاي پيش ساخته استفاده مي شود

در هر صورت تيرهاي اصـلي . آجر ماشيني سوارخ دار ، آجر معمولي كوره اي و يا تيغه گچي و يا چوب استفاده شود .و ستونها از بتن آرمه ساخته مي شود و بيشترين مقاومت را در برابر حريق دارند

. ساختن ستونها و پلها از پروفيلهاي فوالدي استفاده مي شـود در اين نوع ساختمانها براي : ـ ساختمانهاي فلزي 2سقف اين سـاختمانها ممكـن اسـت تيـرآهن و طـاق . معموال دو قطعه را بوسيله جوش به همديگر متصل مي كنند

. ديوارهاي جدا كننده آن مانند ساختمانهاي بتني است. ضربي باشد و يا از تيرچه بلوك استفاده شوددر ساختمانهاي كوچك كه از چهار طبقه تجاوز نمي كند مي توان از اين نوع ساختمان :آجري ـ ساختمانهاي 3

حداقل عرض ديوارهاي حمـال . اسكلت اصلي آجري بوده سقف آن طاق ضربي و يا تيرچه بلوك است. استفاده نمود .سانتي متر كمتر باشد 35نبايد از

ه

.ار مـي گيـرد

ود و در ايـران

بنـابراين. بـود خطري مواجه

و سـردرگميـد و بـه علـتن علت اتاقهاي

بـه راحتـي ور مسـجد ارك

راهروهـايي. دزك كاري هـاـش سـوزي و

يحـا اسـتفاده بـيش از پـنجپله ممنوع مي

همچنين دود در آن وجـود

كمتـر سـاختهرد استفاده قـر

ساخته مي شو

حدود خواهند بفار از راهرو با

وليد آشـفتگي به تلـه بيفتنـ

به همين. باشد

كنين بتواننـدتوجه به آن در

شكل جدي شوخته شوند و نا در هنگـام آتـ

ترجي( ه نمـود ـر سـاختمان به باكس راه پ. نداشته باشد فشـار مثبـت

گرانـي زمـين ككل تراست مور

.تت ارزان چوب

اد ساكنين محراد در هنگام ف

.نداردمي اد مي تواند تودي از ساكنين وجود داشته ب

ي باشد كه سـاك به علت عدم ت

وجب بروز مشبل اشتعال ساخشـب نمـا كـه

تعال اسـتفادهشهـ. ع مي باشد

رار و يا منتهي در آنها وجودم دمنده هواي

هرها به علت گساختماني مشك

يك طبقه استلت قيمت به ع

شروع شود تعدل اينكه اين افر فرار ديگر لزومت جمعيت زيا از اينكه تعداد راه فرار ديگر

ري بايد طوريمشكلي كه. د

ممكن است موب از مواد غيرقا

ج به صـورت ش .وند

ي و يا قابل اش اشتعال ممنوعر در راه پله فرز آتش سوزي

و سيستم. گردد

رهبر ا در شهختمانه

ي به مصالح سطبقات معموالطوب و جنگلي

.

اتاق كوچك ش صورت احتمال وجود يك راه

ق بزرگ به علتد عبارت است

يك مگر اينكه .باشند

عادي و اضطراركن تخليه شوند

. گذاشتو شروع شود،وز هستند بايد

ده جهت خروج كف نصب شو

از اشياء تزئيني و مصالح قابلشد ايجاد انباركه احتمال بروه ، وارد آن نگر

ناصر ر -سوزي اين نوع ساخ :ي

ور كه دسترسيست و تعداد ط در نواحي مرط.اخته مي شود

ه آتش از يكند كه در اينن اين شرايط

يق در يك اتاقت به وجود آيد

م. فرار نماينداه فرار داشته بخروجي هاي عرين زمان ممكخمي به جايسوزي از راهروي اتاقهاي مجاوبهاي نشاندهنداع مناسب و ياعادي مي توانستفاده از مواده فرار داشته باساخته شوند كش سوزي شد

ر حوادث و آتش سخشتي و گلير روستاهاي دوشت خام وگل ا

بيشتر :چوبي جنگل كمتر سا

سنگي : اختمانچنانچه : چك

هي را طي كننبا در نظر گرفتن

وقوع حري :رگ كه ممكن استتوانند اقدام به بيش از يك رادازه و تعداد خكل در كوتاهتردي كشته و ز

صورتيكه آتش سه خروجي براي نباشد، برچسب باشند در ارتفا راه پله هاي عله هاي فرار اسداقل دو راه پلهها بايد طوري س

ي كه دچار آتش

ازهتل در برابرتساختمانهاي خشود و بيشتر درت اصلي از خشساختمانهاي چت كم بودن جساختمانهاي س

اجزاء سا - 4قك هاي كوچيد مسير كوتاه

ب. وجود ندارداقك هاي بزرخطر ديگري آتش و دود نت و تاالرها بايد

اند :روجي ها هيچكونه مشك

تعدا 83ستان در ص :هروها

عنوان تنها راهد قابل اشتعالد نور مشخص

در :ه پله ها ولي در راه پل الزم است حد

مام راه پله هترت از طبقه اي

. باشد

حفاظت ـ س4

مي شواسكلت

ـ س5به علت

ـ س63 -4ـ اتا1

آنها بايشوند،

ـ اتا2.نمايدوجودبزرگ

ـ خر3بدون

در زمسـ را4

كه بهاز موادكمبود

ـ را5)نشودطبقه.باشد

و حرارداشته

شـامل وز آنها،بق آتـش، سوا

زات موجود در

گيري از بـروز توان بـه ايـني كـه توسـط

ن ايمن اقـدام

. ( نسـترش آ قهـاي پرخطـر

بـا اسـتفاده ازي اطفاء آبـي

.ين مورد استناسـب الزامـيد را روي موادگر كـه امكـان

ماني يـك روزي باشـد و اگـر

جلوگيري از بروالعاتي محيط،يسات و تجهيز

ر جهـت پيشـگي متفاوتي مي

حريـق دسـتي

رفته و از مكان

لـوگيري از گس حفاظـت اطاقه

آتش سـوزي ب سيستم هاي

ز نظر ـورت

ن زندگي هميير سيگاري منيگار روشن خوا هر مكان ديگ

سـهاي سـاختم قابل بازسـازي

جه نمود

كوشش براي جي داده هاي اطالر محيط، تاسي

. مي باشدم همـه تـدابير

كه از راههاي. شستي اعالم

به مكان ايمن

شـش بـراي جلهاي عريـان ،

اموش نمودن آاز قبيل. ني

مقابله با آن ادخانيات در صـها و از بين رفتنز استفاده از زيكشند و يا سيگسطل زباله و يا

م هـا و سرويسقابل كنترل و

يشگيريه زير بايد توج و حوادث و كدهيم بر مبنايهاي موجود درايي پيشگيري

پس از انجـام ز حريق شوندتيك آژيردار و

ي، افراد بايد ب ) فرار امن

حريـق و كوشپوشـش سـتونه

ي كنترل و خاتش نشـاوي آ

(. . . . .)رقي و(. .

( . . . باشد كه البتهي از استعمال د آتش سوزي هر مكانهاي مجازخواب سيگار بك كردن داخل س

. . .) برقي وا تمام سيسـتمبيني كند كه ق

رهبر

و مباني پيبه پنج مرحلهمل بروز حريقي آنرا انجام د شيميايي كاال و اقدامات اجر

ي كهدر صورتنان متوجه برو

، اطفاء اتومات

قوع آتش سوزحي مسيرهايشد و گسترشدي مقـاوم ، پ

و كوشش برايل ازرسيدن نيرو

:ثه.ت، آشپزي و

رابي وسايل بر. خرابكاري و

. . .) و

.ت، آشپزي وحتياطي افرادث حريق ناشي از علل عمده آاشد و در سايرواب و در رختخبل از خاموش

خرابي وسايلسي نيست زيرا طوري پيش ب

ناصر ر -سوزي

ـ اصول وبي از حريق

شناخت عوام هيم ايمن سازص فيزيكي وت پيش بيني

د ):اخطاريبتدا بايد ساكني اعالم حريق

س از اطالع از وقطراح( . نمايند

سايي داليل رشل اسـكلت بنـد

ه كردن حريقساختمان، قبل

.دستيحريق و حادث سيگار، كبريتالت برقي يا خرل خودسوزي يا صاعقه، زلزله

سيگار، كبريتوع حريق بي اح

امي حوادث تموجود اين كيي مجاز نمي بابايد هنگام خوگار روشن را قب

.دازندت برقي يا خق قابل دسترسن فرسودگي را

ر حوادث و آتش س

ـ 4صل تيابي به ايمني

:روز حريق راكه مي خواه

ي مشابه، خواص مهندسي جهت

شبكه هاي( روي داد، در اند سيستمهاي

پس :ز حريق

ر آتش سوزيشناس : حريق

ساختمان شامل

يادگيري اداره ي موجود در سكننده هاي دعوامل بروز ح

مثل(ي انسانمثل اتصاال(ني مثل(حريق ي

مثل( طبيعيمثل س( سان

ترين علل شروتقريبا. ل است

است ولي با وت در هر مكانيفراد سيگاري نبند و يا ته سيگوجود دارد بياند

ل اتصاالتمث( يد ايمني مطلقسازده بايد اين

ازهتل در برابرت

فصبراي دست -

شگيري از بري كامل مكاني

ي در محيط هايو تحليل هايتباطات هاي، آتش سوزي

يافت مانندست شود زده مي

جات و فرار ازليات براي مهاحصور كردن

ت غير عامل س )مان

:طفاء حريق زات آتش نشانيي ، خاموش ك

شناخت ع - 2بي احتياطي - اشكاالت فن - ايجاد عمدي - 3

پديده هاي - ي احتياطي انسيكي از معمولتي بسيار مشكلقابل جلوگيري

تعمال دخانياتضمن اينكه افشتعال رها كننل شدن مواد وشكاالت فنيطور كه مي دانيده مي شوند، س

حفاظت

4 -1ـ پيش1

بررسيسوزيمحل و

ـ ار2حريقمهم دافراد ز

ـ نج3به عمل

ـ مح4حفاظتساختم

ـ اط5تجهيزدستي

4 -21234

بيـ 1شايد يطراحياراده قلذا است.است

قابل اشمشتعل

اشـ 2همانطفرسود

ناصر رهبر -ازهتل در برابر حوادث و آتش سوزي حفاظت ضمن اينكه با سرويس و نگهداري . ني پيش آمد خسارات حاصله به حداقل برسدحريقي در اثر نقص ف

به موقع از وسايل و جايگزين كردن دستگاههاي جديد به جاي دستگاههاي فرسوده تـا حـدود زيـادي مـي تـوان از گـردد و بنابراين الزم است دستورالعملهاي نگهداري ساختمان و تجهيزات تهيـه . وقوع چنين حريقهاي جلوگير كرد

.براي محدود كردن آتش سوزي در ساختمان طراحي هاي الزم صورت پذيرد . . .)مثل خودسوزي يا خرابكاري و ( ايجاد عمدي حريق -3

اما مي توان با وسايل حفاظتي تا حـدودي از خسـارات . حريق هاي عمدي نوعا قابل پيش بيني و پيشگيري نيستنددراثر منافع شخصي، پنهان كردن جرم، كينـه جـويي، خـوي وحشـيگري حريقهاي عمدي مي تواند. حاصله كاست

بدون كينه توزي و يا انگيزه هاي تروريستي و غيره باشد همچنين مـي تـوان سـه خـط دفـاعي اطـراف سـاختمان، .ديوارهاي ساختمان و موانعي در داخل ساختمان جهت پيشگيري ايجاد نمود

. . .)و مثل صاعقه، زلزله ( پديده هاي طبيعيـ 4 . صاعقه مهمترين منشاء حريق طبيعي است و خطرهاي ناشي از آن بخوبي شناخته شده است

زلزله نيز يكي از خطرهاي مهم آتش سوزي از طريق تركيدگي لوله هاي گاز و بريده شدن اتصاالت برق بـه حسـاب .مي آيد و در مناطق زلزله خيز يك مساله جدي به شمار مي رود

ه در ارتفاعات بلند و اطراف تپه ها و يا بصـورت منفـرد دور از سـاير سـاختمانها قـرار گرفتـه انـد در ساختمانهايي كمعرض خطر برق زدگي هستند، البته آنهايي كه داراي ستون و يا دودكش بلندند بيشتر مورد تهديد قرار دارند، لـذا

.ه را مستقيما به زمين منتقل كنداينگونه ساختمانها بايد مجهز به سيستم برق گير باشند تا شوك وارد عملكرد آتش در يك فضاي محدود -

آتش در اثر عمل انتقال حرارت معموال با حركتي عمودي به طرف باال رانده مي شود و با رسيدن به سقف ساختمان دود و گازهـا اگـر . آتش ضمن توليد حرارت و دود، مقدار زيادي گاز نيز آزاد مي كند. به صورت افقي توسعه مي يابد

درجه حرارت بر روي ساقه قارچ و نزديـك بـه . محبوس باشند به شكل قارچ مانندي تمام فضاي اتاق را پر مي كننددر بقيـه قسـمتها افـزايش . درجه سـانتيگراد افـزايش مـي يابـد 1000تا 650شعله ها به سرعت زياد مي شود و از

امـا اگـر عمـل تخليـه گـاز انجـام نگيـرد، . د را تهديد نكندحرارت تدريجي است و ممكن است تا مدت كوتاهي افرابايـد توجـه داشـت كـه . احتماال اشخاص ساكن در اتاق به دليل مسموميت ناشي از گاز، موفق به فرار نخواهند شـد

.بيشترين تلفات جاني حريق هميشه به سبب وجود دود و گازهاي سمي اتفاق مي افتدين گازهايي كه به شكل قارچ تمام قسمت زير سقف را پركرده انـد، همگـي بـه قسمت بااليي ديوارها، سقف و همچن

هـر . سرعت داغ شده، توليد انرژي تشعشعي كرده و مواد مشتعل نشده در پايين و روي كف را سريعا گرم مي كننـد گر در نازك واضح است كه ا. قدر فاصله سقف با آتش كمتر باشد مقدار انرژي تشعشعي توليد شده بيشتر خواهد بود

كاري سقف و ديوارها، مصالح و مواد سوختني بكار رفته باشد، مراحلي كه گفته شد با سرعت و شدت بيشتري طـي .خواهد شد

هاي اعالم حريق آشنايي با سيستم -4-3بعـد هـا تجهيـزات پيشـرفته تـر شـدند و . ع آتش سوزي ابتدا با طبل، زنگ كليسا، زنگ اخبار عمومي بودواعالم وق

.سيستم هاي اعالم حريق طراحي شددليل اينكه حريقي بطور وحشتناك توسعه پيدا مي كند اين است كه يا دير به وجودش پي برده اند و يـا بـا وسـايل

اصل موفقيت آميز حفاظت از حريق اين است كه يقين حاصل شود حريـق . نتوانسته اند به موقع آنرا خاموش سازندمراقبت انسـاني نمـي توانـد هميشـه كشـف . ظه پس از وقوع كشف و دفع مي شوندهاي احتمالي در ظرف چند لح

د

كن كليـه امـا

ود حساس مي .طلع نمايند

كه شخص بـه صداها بايد از

حرارت و يا هـرحسـاس شـدن

ستمداد ترديدقوع حريـق در

حت پوشش خو وقوع خطر مطم حريق باشد كمايد البته اين

ت به دود يا حرتگاه هنگـام ح

.ك است

ر اعالم آن و اي به موقع از وق

)ند

در محيط تحن ديگران را از

شستي اعالمو طر مطلع مي نم

.رسد

شود كه نسبتري داخل دست جاهاي كوچك

. ر مي باشد

)قي، فالشر

بردند اغلب ديك در آگاهي

حريق را مي زندconvent(

ad(

دود و يا شعلهي چشمك زنك زنگ، آژير و را از وقوع خطحاضر در بنا بر

اهي گفته مين بواسطه باطر يا دو طبقه و

شرح زيره ت ب

ي عمودي و افق

رهبر جود حريق پيم حريق اتوماتي

ق آژير اعالم حtional( عادي

ddressable

ي زياد، وجودخطر و چراغ هايتم مي تواند يكحريق ديگران

ش همه افراد ح

ستم به دستگا باشد و آژير آن

اماكن يك راي )عادي(عي

و داراي قطعات

بستن كانالهاي

ناصر ر -سوزي يز اشخاص بوجستم هاي اعالم

ق : هستند

ز مشاهده حريقموضعي و: ي ، آدرس ياب(

ه افزايش دمايزنگ يا آژير خ

اين سيست: ي شستي اعالم ح و صدا به گوش

ي

اين سيس: عيسيم كشي ميتگاه مناسب بروع غيرموضعو باطري است

) ك

)شمك زن

ربهاي خروج،

ر حوادث و آتش س حتي وقتي نيزذا اهميت سيس

ي اعالم حريقحريق سه نوعني فرد پس از

معمولي -2-1 (پيشرفته -2-2

حريق نسبت بهآوردن صداي زحريق دستي با فشار دادنخته شده باشد

حريق معمولي

يق نوع موضعفاقد هرگونه س

اين دست. ي آيديق معمولي نوه نيروي برق و

اتوماتيك(حريق الم حريق حريق

ركزي

)LED يا چشباز كننده د(ي

ازهتل در برابرت را تامين كندلذ. ير مي ورزند . مهم است

سيستم هايم هاي اعالم ح

يعن(دستي - اتوماتيك -

2هاي اعالم ح م

و با بصدا در آيستم اعالم حض ديدن حريق

راي افراد شناخسيستم اعالم

ع موضعي نوع غيرموضعيتم اعالم حريساس است و فاه بصدا در ميتم اعالم حريسيستم مجهز به

كاشفهاي ح -شستي اعال - آژير اعالم ح - 3

تابلوهاي مر -

چراغ سردر -وسايل جانبي-

حفاظت سريعو تاخيبسيارانواع

سيستم12

سيستمباشند

ـ سي1محضقبل بر

ـ س2نو) الفنوع) ب

سيستدو حسدستگاسيستاين س1234

56

دود، حـرارتالحيت دار كـهبعاد اتاق، موادانـواع كاشـفعا

(Io و اپتيكـال

(Rate مي

ف نصـب مـي.صـدا درآورنـد آژير بـه صـدا

سوزي شـامليص فـرد صـال

اب: لفي از قبيلوجـه داشـت ا

onization

.

(Of riseر

تي متـر از كـفكمه آژير را بصركت نموده و

د ويژگي آتشـان در تشـخي

د مختل به موارديگـر مـوارد تو

n smoke

(Op مي باشد.

(fixe و متغير

سانت 140تا 1ا فشار دادن دكه يك قطعه حر

كه يك يا چندر براي هـر مكـاب الزم است هزينه هـا و د

Detector

ptical be

ed Tempe

.باشد ي

.نمود

20فاع حدودو با) خطر است

شكستن شيشه

رهبر

حي شده اند كجيح هر دتكتورهمواره در انتخاو يا خودروها،

(rع يونيزه اي

am Detec

(eriureت

شعله مي IRوستم استفاده ن

وجي ها در ارتفبي خ(ن شيشه

دارد و پس از ش

ناصر ر -سوزي

يق طوري طراحكاربرد و ترج.

ه. ت مي باشد آمد اشخاص و

شامل سه نوع(ctorپرتوي

جه حرارت ثابت

و UVنورهاي توان براي سيس

راهروها و خروش با شكستن

ود ندمه اي وج

ر حوادث و آتش س ):توماتيك

كاشف حري) هاشخيص دهند

ش نشاني است ميزان رفت و

دودي كه خود

(O پرو دودي

مل دو نوع درج

كه حساس به نليزري هم مي

: عمومي مانند

گام مشاهده آتشت شيشه دكمه

ازهتل در برابرتا( هاي حريق

حسگره(رهاي عشع شعله را تش

ال كارشناس آتشد، ارتفاع اتاق،

: ند ازكاشفهاي د -

Optical)

حرارتي شا - .باشد

شعله اي ك - 3ز حسگرهاي ل

:ي اعالم حريق سيله در معابرافراد بايد هنگ

خي از آنها پشت .ي آيد

حفاظت كاشفهدتكتورو تشعشمعموالموجودعبارتند1

2

3البته ا

شستياين وس.گردد

در برخدر مي

ختمان و حتـي

.نيدن باشد

و مي باشد كهلي از يـك تـا سـازنده مـينـا كـه نشـان

دن فـن فشـار

دن آژير، دكمهبـا. ( ت اسـت

دو رشته سـيم

.اشـد ل مـي ب

.ـد مـي باشـد رويس ماهانـه

نقطـه از سـاخ

يگري قابل شن

LED روي تابلو دستگاه معموسـتور كارخانـه منصـوبه در بن

د روشـن كـرد

ه بصدا در آوردولـت 24حريق

كتور بر روي د

سـته و مسـتقلسب و قابل ديـ و نياز بـه سـر

بـه دورتـرين ن

فتاد، صداي د

Dچكي به نام

اشد، تابلوهاي با توجه به دسي از قطعـات

نمايند، ماننـد

ستگاه يا دكمهسيستم اعالم ح

قطعه يا دتك 12

هـر فضـاي بسو در جاي مناسعمل مي كنند

م وقوع حريق ب .راد شود

از آنها از كار ا

چراغ هاي كوچ دستگاه مي با

دتكتور 20ثرهاي الكترونيكي

فعال و يا قطع. . . .

دكمه تست دسه جريان برق س

20ند و حدود .مي شود

سيساتي و دري ساختمان وك و خودكار ع

رهبر

تا صدا، هنگامجب آگاهي افرصورتيكه يكي

ق است داراي چ يا سالم بودنز يك تا حداكثافت فركانس ه

.آورد در مي الكتريكي را ف.راكز پليس و

ي شود مانند دچ اصلي دستگاه

ي نرم افزار دارنف است چيده م

ل كانال هاي تا

ا نزديك وروديصورت اتوماتيك

ناصر ر -سوزي

و نصب گردندو موج د، رسيده

ژير باشد تا درص

تم اعالم حريق خرابي و سبزد در هر زون ازبه محض درياژير ها را بصداساير تجهيزات

تباط با مرق، ارختلفي ديده مير زون و سويچ

ل برنامه ريزين لوپ معروف

سقف و يا داخلق نگهباني و يا و آدرس ده بص

ر حوادث و آتش س ق

ه اي انتخاب و خواب هستند

عدد آژ 2داقل

)ل كنترلز اصلي سيست خطر و زرد ياراحي مي شود

اين تابلو. مودر باشد فوري اژها نوعا قادرند سحريق، قطع برق دكمه هاي مخفعال كردن هر

)ش ولتاژا آدرس ده قابلرگشت و بعنوان

نوعا بر روي سق مركزي در اتاقحريق معمولي

ازهتل در برابرتهاي اعالم حريقژيرها بايد بگونهي كه افراد در طبقه بايد حد

پنل( ه مركزي ستگاه كه مركزم رنگ قرمز ياون و بيشتر طردتكتور نصب نمه وضعيت خطر اين دستگاه ه، بستن درب حي اين تابلوهاآژير،دكمه غير

افزايش يا كاهشاي پيشرفته ياصورت رفت و بر

نصب دتكتور ن نصب دستگاه

م هاي اعالم ح

حفاظت آژيرهاين آژ

هنگاميدر هر

دستگااين دسمفهوم

زو 16توان ددهندهضمنامثبت،در رويقطع آكمي ا

بلوهاتاكه بص

محل نمحل

سيستم.دارند

رايط جسـميخـود را توانند

شـده و قابـلزرگ ضـروري

توانـايي -3ن كنان در پاسخ

صـرف ا يجـاد داده و مسـيرذيـه خودكـار

سمت و جهت

.شد

فـراد در حـال

گيرد و قابـلن

ب جوي قـرار

كنين در هر شرسترس كمتر بتنين شـناختهساختمانهاي بز

.ودعـداد سـاكنان

واكنش ساك -5

ز كه شرايط تصتي تشـخيص

اراي منبـع تغذ

د بـا كه س ش نشاني

د بسته شو باش

آب

رده از سـوي اف

برخوردي قرار

شرايط نامطلو

ساختمان، ساكبا اس ور شده و

بـراي سـاكن عاًس ، سينما ها و

نظر گرفته شوتع -2ب بـودن

5ي ساختمان

ي از شبانه روزاه را بـه درسـتيي موضـعي د

بايـد ج نهـايي نامه هاي آتش

ه دستگاه خود

.دـر لولـه هـاي

مقابـل وزن وار

قهاي برض حري

.ده نشودان تحت تاثير

روز حريق در سوالت حريق دو و مسكوني نوع بيمارستان ها،ج اضطراي در

خطر در خـواب خروج اضطرار

: باشدد كه در مواقعيفان بتواننـد را

و يا روشـناي ق

طراري و خـروجختمان و آيين

. شود

ريق و مجهز به

ن هدايت كندنوع اسـت مگـ

. باشندمت كافي در م

شود تا در معرض

ضايعات قرار دادته شود تا پلكا

رهبر ختمان

تا درهنگام بربه آن از محصوكن اختصاصي،مانند هتل ها

ه ورود و خروجخ -1: ابي باشد

حل و راه هاي

صه هاي زيررح تنظيم شو باشد و متصرفسيله ژنراتور برق

ي خروج اضـطررات ملي ساخ دهد مشخص

اوم در برابر حر

.ق باشد.ت نصب گردد

.شندمنايي و مكان ا

خل پلكان ممن

يعي برخوردارحكام و استقام

.شندته شتمان ساخ

داخل پلكان ضطراحي و ساخت

ناصر ر -سوزي از ساخ راري

خته مي شوندض وارد شدن ب

ها در اماك راهماكن عمومي مي شناسايي راهاتواند قابل ارزي ساكنان به مح

داراي مشخصبه گونه اي طر پيوسته برقرارشنايي فرار بوس

، راه پله هايوجن المللي و مقرلش نشان مي

بايد از نوع مقام در برابر حريقرد تمام طبقات داراي قفل باشطبق خروج نها و غيره در داخ

. ور و هواي طبيفلزي بايد استحيت را داشته باجره هاي ساخت

د .مشبك باشدن بايد طوري ط

ر حوادث و آتش س خروج اضطر طراحي و ساخ باشند به محض

اين .دور كننداما در ام. باشد

براي ايي خروج ساكنان مي ت

آشنايي -4ن . آتش سوزيضطراري بايدي خروج بايد بطور مداوم و

روش. طي كنند

سترسهاي خروتانداردهاي بين

پيكان يا فلرا با

پلكان اضطرار

لكان بايد مقاومطبقات در پاگربه پلكان نبايد

رفين بنا را به طايل تاسيساتيتم فشار مثبت

از نو هليز پلكانطراري از نوع ف حداكثر جمعي

از درب و پنج

د لغزنده و يا مديواره هاي آن

ازهتل در برابرتهاي راه - 4راهها طوريه

حي و سني كهيط خطرناك دبي آسان مي ب

روشناو تابلوهاويژگي كليديت در ساختمانالم كننده هايسير خروج اضوشنايي راههاي

روشنايي بط. ند را به راحتي ط

. مي شودتمام دس جنين

مطابق است اييبي به خروج ر

بهاي ورود به پاختار دهليز پلكلوي شمارش طب هاي ورود ب

ن بايد متصركاور هر نوع وسانشاني و سيستتي المقدور دهپلكان هاي اضط

يك زمان با رپلكان بايد دور

.ده باشدكف پلكان نبايدسقف پلكان و د

حفاظت 4 -4

اينگونهو روحياز محيدستياتاست

پنج و حركتبه اعال

مس**رو -1

مي كنخروجتامين

همج-2تابلوهادستيا

ـ درب3سا -4ـ تابل5ـ درب6ـ پلك7ـ عبو8

آتش نـ حت9

ـ پل10فرار در

ـ پل11استفاد

ـ ك12ـ س13

د نگ

ي و يا رفـت و

وضـعيت(ي ك تشـخيصمل

تابلوهـاچنـين :د

يط اضـطراريجمعـي عكـس

حصار حريق. دـور اساسـي از.ري مـي كنـد و حمـل ذرات

رد توجه قـرارك

از نوع ضربدري

حتي در تـاريكس از تاريكي كا

همچ .ب شـوند ي زير تهيه نمود

تمان در شـراين مكانهـاي تج

كنان مي باشدـوع آن بـه طـبزرگتر جلوگيربش حرارتـي و

. مي شودپوشش آنرا مو

افظ

.ر باشد

حالت پلكان

كه ميهمانانساعت پس 2ل

طح زمين نصبها را به رنگهاي

ـاي

تخليـه سـاختـنل و سـاكنان

.گين نباشيم

د

ي

ن آن براي ساكدر محل وقـ) دآتش سوزي ب

ق از طريـق تـابان جلوگيري مشهاي فرعي و پ

ل قا

سانتي متر 12

كه مطلوبترين

ري باشدت طوتا حداقلرا ي

نيم متر از سطذا مي توان آنه

طفاي حريق

ايمـن، كمكهـ

دسـتورالعمل اضـطرار پرسـرات جاني سنگ

:ير است

غير استاندار

استاندارد و

داراي نورتابي

خطرناك ترينشعله و دود(ش

ي واز آغاز يكپيشروي حريق ديگر ساختماساختمان، بخشا آن ش

رهبر 0و بيشتر از 1

نه اي باشد، بلك

است هتل الزماضطرار خروج

رتفاع حداكثرلذ. باشند اشته

ناك، وسايل اط د خطر برق

اري، شـرايط

ي، فروشگاهيود تا در زماني شاهد خسارشامل موارد زي

خلي

ختمان و دودمحصوالت آتشجاور پيشگيريم گيرد كه از پيمت به قسمتت نوع سازه س

اش

ناصر ر -سوزي 112د كمتر از

يره و يا استوان

ش نشانيين راهروهايبتوانند مسيري خروج، در ا

نيز كاربرد دا قاليم كار خطرنار دهنده مانند

م خروج اضطر

، هتل، ادارينييه و تدوين شواثر عدم آمادگيقل مي رساند ش م اعالم خطرالمت گذاريها

رهاي فرار داخ س العمل افراد

براي سازه ساحدود كردن م در محلهاي مج گونه اي انجاميي از يك قسم

قتحريق در حقيا اخ

ر حوادث و آتش سبايدداز پلكان ن

نبايد از نوع دا

و عالئم آتش ديوار ها و زمي)د در راهروها

يد در مسيرهايقطع برق عادي

م بازدارنده، عالعاليم هشد: ي

م الزام كننده

عاليم: نورتاب

مجتمع مسكونتش نشاني تهي

در ا و را نمايندرا به حداقاني

كنان به سيستم اخطارها و عالن نقشه و مسيرايمني و عكس خواب بودن

ت افراد با ساختمان

كردن حريقمحصول آتش

عالوه بر مح) دهوسايل و اثاثختمان بايد بهريانهاي جابجاحصار و مهار حل ط كل

ازهتل در برابرترتفاع دست اندطراحي پلكان ن

.ت مي باشدتجهيزات - 5

رويعاليم ا و برق و دود زياداين تابلوها باي

انند درحالت عوعاليم: قرمز - زرد كهربايي - عاليم: آبي - 3

سبز روشن - اوليه

ست براي هر م كارشناسان آت

اجر صحيح را ي كه تلفات جا

واكنش ساك -ميزان تاثير - آشكار بودن - 3

يفيت آموزش اخطر ناشي از تعداد مردم

توانايي حركتآشنايي افراد

محصور ك - 6 خطرناكترين مهاي جدا كنندش حريق به ون طراحي ساخل به وسيله جر ايمني براي ح

ا ت ا

حفاظت ـ ار14ـ ط15

برگشت4 -5

تابلوهابدون.دهندمي تو1234

الزم استوسطالعملعواملي123

كي -44-1-4-2-4-3-4-4- 4 -6گرما ديواره(

گسترشبنابراينمشتعلتدابير

ناصر رهبر -ازهتل در برابر حوادث و آتش سوزي حفاظت :تدابير ايمني ساختمان را مي توان تحت سه عنوان زير طبقه بندي نمود

زه اي، ستونها، ديوارهاي باربر و كفها در مقابل آثار حرارتمحافظت عناصر سا: ـ محافظت سازه اي 1تقسيم كردن ساختمان به فضاهاي مختلف و به دست آوردن مقاومت آن در برابر آتـش و دود بـه : ـ فضا بندي2

.وسيله اين تقسيم بندي كه با وسايلي نظير ديوارهاي داخلي، درها و كف ها انجام مي گيرد : پوشش ساختمان به وسيله ديوارهاي خارجي و سقفها براي منظورهاي زير : ـ محافظت پوششي 3

.محافظت ساكنان و سرمايه هاي اطراف ساختمان از يك حريق كه درون ساختمان رخ مي دهد) الف .محافظت خود ساختمان و متصرفات آن از يك حريق كه در اطراف آن روي داده است) ب و اطفاي حريقآشنايي با سيستم هاي كنترل -4-7

را خاموش نموده و آب ايت بايد آنحريق هر قدر هم كه به خوبي محدود شده و تحت كنترل قرار گرفته باشد در نه . است جامدات بهترين ماده اطفايي براي آتش سوزي هاي گروه

:باشد ي تواند به وسيله مواد اطفايي ذيراطفاء آتش سوزي مننده هاي دستي مانند آب، پودر شيميايي، كف، دي اكسيد كربن، هالوژنه خاموش ك: خاموش كننده هاي دستي

.در اين خصوص در فصل خاموش كننده هاي دستي توضيح داده خواهد شد FM 200ها و جايگزين آن ها مانند (Fire Hosereel , Fire Box)سيستم هاي اطفايي ثابت دستي -4-7-1

در اماكن مختلف جهت امكان مقابله و مبارزه با حريقها جعبه قرقره هايي در فواصل معين و در معابر عمومي نصـب ايـنچ 1اينچ يا 4/3اينچ و يا شيلنگهاي فشار قوي با سايز 5/1داخل اين جعبه ها لوله هاي نواري با سايز . مي كنند

قرقره هاي مربوطه عالوه شير فلكه هـاي هيـدانتي قـرار مـي متر و سرلوله سه حالتي مناسب و 20با طول حداكثر آب پشت شير فلكـه هيـدرانت . شيلنگ نواري داخل جعبه بوسيله كوپلينگ به شير فلكه هيدرانت نصب است. گيرد

مي تواند دائما تحت فشار و يا به محض باز كردن شير و افت فشار، توسط پمـپ هـا مجـددا تحـت فشـار الزم قـرار وه بر لوله حاوي آب يا اصطالحا لوله تر بعضا نياز است در كنار لوله تر لوله خشـك نـي طراحـي و يـا لولـه عال. گيرد

لوله خشك داراي يك دهانه گيرنده آب در جنب درب ورودي مي باشد كه ماشينهاي . خشك به لوله تر متصل شود .آتش نشاني نياز به آموزش و مهارت الزم دارداستفاده از جعبه هاي . آتش نشاني هنگام نياز از آن استفاده مي كنند

شبكه لوله تر آب آتش نشاني در اماكن، نياز به منبع ذخيره اب با ظرفيت مناسب و پمپ هـاي آتـش نشـاني ثابـت .سيستم تر بايد دور از شرايط هواي سرد قرار گيرد. دارد تا همواره بتواند سرلوله ها را هنگام استفاده شارژ نمايد

در بعضي اماكن ممكن است نياز به كف شيميايي و يا سبك باشد، در اينصورت مي توان با قرار دادن سـرلوله هـاي مخصوص كف و مايع كف مورد نظر و دستگاه تناسب ساز يا اينداكتور هنگام آتش سوزي از كف براي اطفاء استفاده

.نمود

ناصر رهبر -ازهتل در برابر حوادث و آتش سوزي حفاظت ديگر قابل نصب بر روي ديوار و يا هـر مكـان متر فاصله از يك 30جعبه هاي آب آتش نشاني با حداكثر

.سانتي متر از كف بنا يا محوطه مي باشد 120مناسب در ارتفاع . اتمسـفر باشـد 2/2اتمسفر و در لوله هاي الستيكي فشار قوي كمتر از 4فشار اب در لوله هاي نواري نبايد كمتر از

.متر باشد 6پرتاب آب با سر لوله ها حداقل : ي جعبه آتش نشاني در زمان حريقنحوه بكارگير

. درب جعبه را با كليدي كه در مقابل ديد شما در يك محفظه شيشه اي قرار دارد باز كنيد - 1 .درجه به سمت بيرون جعبه هدايت كنيد 90حلقه شلنگ آتش نشاني را در جهت زاويه - 2

.با چرخاندن حلقه شيلنگ ها را از روي آن خارج كنيد - 3

.شلنگ ها را به دست گرفته و به طرف آتش حركت كنيدسر نازل آماده روي - 4

هيچگاه به صورت انفرادي از جعبه آتش نشاني و باز كردن شير اب استفاده نكنيد زيرا امكـان دارد بـه فـرد - 5 .آسيب برسد

.قبل از باز كردن شير فلكه آب اقدام به باز كردن شير نازل نماييد - 6

ماده بلند باشد بايستي از لوله يدكي كه در جعبه مي باشد در صورتي كه محل آتش سوزي از طول شلنك آ - 7 .جهت امتداد دادن شيلنگ استفاده نماييد

.شير نازل را به سمت كانون آتش گرفته و تا دفع كامل آتش به عمليات ادامه دهيد - 8

بـه پس از اتمام عمليات بايستي شلنگ ها را از محل كوپلينگ باز و بعد از آب گيري و خشك شدن دوباره - 9 .صورت اول پيچيده شود

.هنگام پيچيدن شيلنگ يدكي را به صورت رول پيچيده و شيلنگ آماده را دوال به دور حلقه دوار بپيچيد -10

لوله هاي نواري وجود دارد كـه نگهـداري و مراقبـت از آنهـا الزم و (Fire Box)در داخل جعبه هاي آتش نشاني .هداري آنها توضيح داده شده استدر زير مختصري در مورد نگ. ضروري مي باشد

اشو ت –لوله هاي نواري -4-7-2

جنس اين لوله هاي نواري از مواد مختلفي ساخته شده است كه شامل كنف، ابريشم، مواد مصـنوعي و : خصوصيات

برخـورد بـا آب و ايجـاد اليه داخلي لوله بعلـت . الياف ديگر بكار رفته و قسمت خارجي يك لوله را تشكيل مي دهداصطحكاك از جنس الستيك صاف در نظر گرفته مي شود تا از اصطحكاك زيادي جلوگيري و در خمش ها مـانع در

.حركت اب ايجاد شود و خودسطحي را مناسب حركت لغزش آب بوجود آوردرند كه از دو سر بـه كوپلينـگ متري در نظر مي گي 20لوله هاي نواري را معموال در اندازه : اندازه لوله هاي نواري

.متصل شده و در صورت نياز با متصل كردن كوپلينگ دو لوله به يكديگر از متراژ بيشتري برخوردار شويمكاسـته مـي ” در حوادث لوله ها پس از صدمه ديدن و ترميم، كوتاهتر از متراژ پيشنهادي شده كه از انـدازه آ : تذكر

گاه لوله ها در حوادث سوراخ شـده كـه بصـورت . وله هاي جديد جايگزين گردندشود كه مي بايست از رده خارج و ل .چسباندن و ترميم و پنچرگيري از خروج اب مي توان جلوگيري كرد

لوله هايي كه اليه خارجي آنها نيز از جنس السـتيك سـاخته شـده اسـت، در حـرارت و در مجـاورت حريـق قابـل .سوختن هستند

ناصر رهبر -ازهتل در برابر حوادث و آتش سوزي حفاظت ي نواري قدرت آبرساني خوب در مسـيرهاي طـوالني و جلـوگيري از حـدر از ديگر خصوصيات لوله ها

رفتن اب مي باشد و عينا با اندك افت فشار نيروي الزم منتقل شده از پمپ را كه به آب متصل شده اسـت بـه سـر اند و از لوله هاي نواري بسيار سبك و با قابليت حمل آسان در نظر گرفته شده . لوله و محل حريق انتقال مي دهند

پمپ تـا ميشه لوله مصرفي بايد بيش از مكانمحل حريق هبه در هنگام لوله كشي . انعطاف بسيار خوبي برخوردارند .محل حريق در نظر گرفته شود تا از كشيدگي لوله جلوگيري شود

مرطوب نباشـد لوله ها بايد حتما خشك و منظم و مرتب در محيط معمولي كه : نگهداري و انبارداري لوله هاو تهويه مناسبي داشته باشد دور از نور خورشيد و دور از مسير آبرفت و دور از عوامل اسيدي و شـيميايي در قفسـه ها نگاهداري شوند و هر مدت يكبار بصورت دوره اي بازديد، جابجا در صورت امكان مـورد اسـتفاده و آزمـايش قـرار

.ب و الزم برخوردار باشندگيرند تا درهنگام عمليات از استاندارد خو : عوامل فيزيكي در خرابي لوله ها

–سايش بـر روي زمـين، اجسـام تيـز و برنـده ماننـد آةن –در هنگام استفاده از لوله ها بايد از كشيدگي - 1شيشه و ايجاد تاخوردگي شديد كه دچار پارگي مي شود جدا خودداري گردد از پرتاب لوله هـا و بـه زمـين

.آنها جلوگيري شودزدن كوپلينگ عبور وسائل نقليه موتوري و ايستادن بر روي لوله و افتادن اجسام سنگين باعث پارگي، تركيدگي لولـه مـي - 2

.گردد

.وجود آب و رطوبت باعث ايجاد كپك و قارچ بر روي لوله شده و عمر مفيد لوله را كاهش مي دهد - 3

فعـل و انفعـاالت شـيميايي بـر روي اليـه هـاي داخلـي و مواد مختلف در اثر :عوامل شيميايي در خرابي لوله هاانـواع اسـيدها، بازهـا، : خارجي باعث خورندگي ، پوسيدگي و كم شدن عمر مفيد لوله مي گردند كه اين مواد شامل

در هنگام برخورد با اين لوله ها بايد شوينده هاي مناسب شسته شده پـس . مواد نفتي، انواع كف آتش نشاني هستند .زدايي خشك گردند از گند

اين سيستم ها معموال در انبارها و اطاقهاي كم تردد ، مكانها و اطاقكهـاي : سيستم هاي اطفاء اتوماتيك -4-7-3منبـع . اين سيستم شامل يك شبكه است. بسته استفاده مي شود و تكنولوژي آن هر روز در حال پيشرفت مي باشد

.عامل فشار، اسپرنيكلرها، تابلوي برق و ديگر قسمتها مي باشد تغذيه اي حامل ماده اطفايي، لوله كشي، سيستم هاي اطفاء اتوماتيك آبي -1

. اين سيستم شامل پمپ، مخزن ذخيره آب، لولـه كشـي، انـواع اسـپرينكلر يـا آب افشـان و زنـگ خطـر مـي باشـد و يا اينكه فاقد حبـاب . متفاوت باشنداسپرينكلرها مي تواند داراي حباب شيشه اي مقاوم نسبت به درجه حرارتهاي

شيشه اي بوده و سر آنها باز باشد در جاهايي كه سر اسپرينكلر باز اسـت نوعـا از سيسـتم اعـالم حريـق اتوماتيـك در ساير . فرمان اجراء سيستم اسپرينكلر داده مي شود، ضمن اينكه بصورت دستي نيز مي توان سيستم را فعال نمود

. درجه حرارت حباب شيشه اي در اثر ازدياد گرما تركيده و آب بر روي محل حريـق زده مـي باشـد مواد با باال رفتن اين سيستم مـي توانـد از توسـعه . هنگام به جريان افتادن آب زنگ خطر نيز جهت اطالع ديگران به صدا در مي آيد

.حريق به صورت اتوماتيك جلوگيري و نهايتا آنرا اطفاء نمايند

كاننـد سـايت

تواند هماننـد

ص مـي باشـد و

ي مراكـزي مك

ي مراكـزي ن سيستم مي

هاي مخصوص

ي باشـد و بـرا .ي شود

ـي باشـد بـراعملكرد اين. ود

ساز و سر لوله ه

ـا هـالوژن مـيFM طراحي مي

مخصـوص مـستفاده مي شو

كف، تناسب س ربردي دارد

رهبر

FM-20 و يـM-200ا گاز

ن با نازل هاير و كار دارند اس

ن، لوله كشي ك هاي نفتي كار

ناصر ر -سوزي

00يـا N2نند

در كتابخانه با ي

گاز يا نيتروژن مواد نفتي سر

.د

سبك يا سنگينمانند حوضچه

ر حوادث و آتش س

وماتيك گازيسيلندر گاز ماننو الكترونيك ووماتيك پودريمخازن پودر و جاهايي كه باتيك آبي باشد

ماتيك كفمخاطرن كف سي مواد نفتي م

ازهتل در برابرت

يستم اطفاء اتوسيستم شامل سوتر، اتاق برق وسيستم اطفاء اتومسيستم شامل پااليشگاهها وم اطفاء اتومات

ستم اطفاء اتوممسيستم شامل

ماكن با كابردي

حفاظت

سي -2اين سكامپيو

س -3اين سمانند

سيستم

سيس -4اين سبراي ام

ناصر رهبر -ازهتل در برابر حوادث و آتش سوزي حفاظت

خاموش كننده هاي دستي -5فصل Portable fire extinguishers

با توجه به وابستگي شديد ميان پيشروي و توسعه آتش سوزي از يك سو و عامل زمان از سوي ديگر و اهميت اطفاء حريق در مراحل شروع و جلوگيري از تبديل آتش سوزيهاي كوچك به حريقهاي گسترده، نقش خاموش كننده هاي

ست كه انتخاب نوع، اندازه، تعداد، مكانهـاي مناسـب نصـب و اين در حالي ا. دستي نيز مورد توجه قرار گرفته استبازديدها و آزمايشهاي دوره اي، ممكن است به روشهاي مختلف انجام پذيرد و اين عمل موجب عدم كارايي مطلـوب

همچنين آموزشهاي دوره اي از اين دو استفاده موثر از ايـن وسـايل اهميـت قابـل تـوجهي . خاموش كننده ها گردد .دارند

تعاريف -5-1وسيله قابل حمل محتوي يك عامل اطفاء كننده كه تحت فشار بوده و جهت مهار و اطفاء : خاموش كننده دستي .حريق استفاده مي شود

آتش سوزيهاي مواد معمولي قابل اشتعال از قبيل چوب، پارچه، كاغذ، الستيك و بسياري از : Aآتش سوزي گروه .ز خود خاكستر بر جاي مي گذاردپالستيكها كه پس از سوختن ا

آتش سوزيهاي مايعات قابل اشتعال، روغنها، گريسها، قيرها، رنگهاي روغني :Bآتش سوزي گروه برقآتش سوزيهاي ناشي از : Cآتش سوزي گروه Mg , K , Li , Naآتش سوزي فلزات قابل اشتعال مي باشد فلزاتي مانند :Dآتش سوزي گروه

تمامي قسمتهاي خاموش كننده در كارگاه شارژ و در صورت نياز تعويض عامـل اطفـاء و عامـل بازديد: شارژ مجدد .غشار و تعمير قسمتهاي الزم است

فشار عادي كاركرد دستگاه خاموش كننده: فشار كار : نشان دهنده يك يا چند مورد زير است: سرويس

ـ نگهداري 1 ـ شارژ مجدد 2

ـ تست هيدرواستاتيك 3فشار بر روي فشاري كه در آن فشار بدنه مخزن در كارخانه توليدي ، آزمايش مي شود و اين :كارخانه تستفشار

برچسب نوشته مي شود

S جامدg گازE الكتريسيته L مايع M فلز

Class Urope Iran N.FPA

A S S S B L L L-g

C g g E

D M M M

E E

ناصر رهبر -ازهتل در برابر حوادث و آتش سوزي حفاظت اجزاء خاموش كننده هاي قابل حمل -5-2تمام پوسترهاي فوالدي بجز فوالدهاي زنگ ترن كه براي سـيلندرهاي تحـت : (Container)فوالدي ـ پوسته1

.فشار گاز استفاده مي گردد

. نامهـاي ديگـر آن فشـنگي و بـالون اسـت : (Compressed Gas Cylender)ـ سيلندر گاز تحت فشار 2

.سيلندرهايي است كه محتوي گاز دي اكسيد كربن، نيتروژن يا هواي فشرده مي باشند دسته فلزي جهت بلند و جابه جا كردن خاموش كننده دستي: )(Handelـ دسته حمل كننده 3 .وج ماده اطفايي باز مي شوددسته فلزي يا پالستيكي كه با فشار دادن آن، مسير خر: ـ دسته فشار4درجه اي است كه فشار درون سيلندر را نشان مي دهد و در نوع تحت فشـار اسـتفاده : (gavge) ـ فشار سنج5

.مي شودطـول % 80كيلـويي طـول آن بايـد 12شلنگي كه از نوع هـوزريلي بـوده و تـا : (Nozzle) لنگ خروجييـ ش6

. باشد به صورت قيفي مي 2Coانتهاي آن نصب مي گردد، در نوع در برخي پيستون در . خاموش كننده باشدهر سيلندر بايد يك شير تخليه اضطراري داشته باشد تا در صـورتيكه فشـار : (Safty Valve) ـ شير اطمينان7

درون سيلندر، از دو تعريف شده اي براي تحمل آن سيلندر بيشتر شده با تخليـه فشـار اضـافي از تركيـدن سـيلندر .جلوگيري نمايد

جهت جلوگيري از فشار اشتباهي دسته فشار و مشخص بودن شارژ سيلندر، : (Safty device) ـ پيم اطمينان8 . در زير دسته فشار قرار داده شده و پلمپ مي شود

لوله اي پالستيكي درون سيلندر جهت انتقال ماده اطفايي از انتهاي سـيلندر بـه : (Riser pipe) ـ لوله ميراب9 .ابتداي شلنگ خروجي مي باشد

مواد خاموش كننده آتش كه در خاموش كننده هاي دستي ريخته مي شود شامل مود زيـر مـي : ـ ماده اطفايي10 . باشد

(Metal powder)يا (dry Powder)پودر خشك -3(Foam) كف -2، (Water)آب -1

BCFو يا با نام تجاري (Halon)هالون -5 (Carbon dioxide)دي اكسيد كربن -4

. .. و FM 200جايگزين هاي هالوژن مثل -6

و هـواي خشـك 2N ، نيتـروژن 2Coعامل فشار معموال يك گاز بي اثر مانند دي اكسيد كـربن : ـ عامل فشار11 .مي باشد

: بر روي هر خاموش كننده بايد برچسبي حاوي اطالعات زير وجود داشته باشد: ـ برچسب12

،

.گيرد مي

داخل سـيلندرخزن رها شـده

.باشد

كنـار مخـزن

هنگـام. ط دارد مـاده اطفـايي

درت اطفـايي،

.دي روي آن قرار

و در د) شنگي

لوله بداخل مخحت فشار مي ب

كـه در) ـنگي اصلي ارتبـاطصلي رفتـه و م

ش اسـتفاده، قـدرد مرجع توليدش كننده دستي

فش(ن يك بالون از طريق يك لموش كننده تح

فشـ(ن بـالون رابط به مخزن

داخل مخزن اص .ي باشد

سـتفاده ، روشتست، استاندارشده و خاموش

(

عامل اطفاء هر دو در يك

(S

دروجيـه

N2 (در درونخ شده و گاز اد آن مانند خام

در درو) N2يا

ك لوله فلزي ربه د) ون انتشار

تحت فشار مي

رهبر ـوزي مـورد اسكاركرد، فشار تي ديوار پيچ ش

:ل فشارStored P

ست كه در آنDry ai( ه

-Self رونـي

عامل اطفـاء د منظـور خـرو

ربن و تـا حـدي گاز نيتروژن بـ

.گردد

يا CO2گاز ( سربالون سوراخ لحظه عملكرد

يا CO2گاز (ق يك شير و يك

براساس قانو(رخاموش كننده

ناصر ر -سوزي گروه آتـش سـخ توليد، فشار كي است كه رو

ي برحسب عاملPressure

ش كننده اي اس) or N2 r

درـل فشـار اي كه در آنبخار كافي بـهي اكسيد كـرگ هالون مقداري

تزريق مي گدر

(عامل فشار :ي ابتدا پولكي

از اين و پس

عامل فشار :لدارد و از طريقون، عامل فشار لحظه مانند خ

ر حوادث و آتش سرفيت اسمي، گنه توليد، تاريخ

قطعه اي: كوبش كننده دستي تحت فشار

E : خاموش(شار مي نمايد

. شوند

ـده بـا عامـخاموش كننده، داراي فشار بموش كننده د

در ه. مي باشدمكي به سيلند

ه بالون داخلدستگيره بااليي قرار مي گيرد

نده بالون بغله است وجود د شير روي بالو گيرد و از اين

ازهتل در برابرتظرده اطفايي،

ت سازنده، پروانقالب، ديوار ك

ع خاموشانوا -اموش كنندهxtinguish

ي كه ايجاد فشن نگهداري مي

خـاموش كننـExpelli :خ

نرمال كاركرد،مي باشد و خام از اين گروه م عامل فشار كم

اموش كنندهارد و با فشار دزن تحت فشار

خاموش كنن - قرار داده شدهده با باز كردن فشار قرار مي

حفاظت نوع ماشركت

ـ ق135-3ـ خا1

her)

گازي ومخزن

ـ خ2

ing)

دمايخود مهالونعنوان

ـ خا3

قرار دو مخز

4-1-اصلياستفادتحت

تفاوت كـه بـهعمـوال بيشـتر

سازنده آنهـا بـا پـودر خشـك

با اين ت. باشدلنگ آن نيز مع

. مي باشـد فـاء آبـي اسـتفاده

ولي مواد س. دي شـود ولـي

ميمورد قبلي ردد و طول شل

م Aهاي گروه ها سيسـتم اطففـايي ديگـري

. مي شودبه هم مي باشد

D (مصـرف مـي

خـود در بواسـطه

ه، اطراف اموش خـ

رد آن همانند مخ حمل مي گر

ب براي حريقه در سـاختمانهه بـا مـاده اطف

و گروه تقسيمدو پودر شبيه ب

Dطبقـه (عال

.د تحـت فشـار.ي مـي شـود

هنگام استفادهسر لوله اين .

رهبر

سيستم عملكر و بر روي چرخ

ييش كننده مناسبا از آنجاييكـهخاموش كننده

طبقه خود به دوروسكوپي هر دلزات قابل اشتع قرار مي گيردكسـيد كـربن

يلندر نگهـدارياز هواست، در. خفه مي كند

.تري دارد

ناصر ر -سوزي

س :ل چرخدار

م سنگين بوده

سب ماده اطفايك ماده خاموش

امـا. وب اسـتيح مي دهند خ

اطفايي اين طبظاهر ماكر. ك

ك فقط براي فلزمورد استفاده

دي اك: كربندر سي) ف مانند

ن سنگين تر اطالحا آتش راه آن قطر بيشت

ر حوادث و آتش س

نده بالون بغلكيلوگرم 12ز

ش كننده برحسآب يك: آب

ز امـاكن مطلـوارد، افراد ترجي

ماده :پودريي و پودر خشك

پودر خشك. تCو B هاي

ه دي اكسيدبرف(رت مايع

ي اكسيد كربنرا گرفته و اصطمي باشد و بدنه

ازهتل در برابرت

خاموش كنن -ظرفيت بيش از

انواع خاموش -اموش كنندهي بسـياري از

وجود د) كس د

موش كننده پخشك شيمياييگر متفاوت استايي براي گروهدهخاموش كنن

محيط به صورجرم حجمي دشعله ور شده ر ها شيپوري م

حفاظت

4-2-علت ظ.است

5-4-خاـ1

لذا برافايربا(

نمايند

ـ خامپودر خيكديگشيميا

خـ3دماي

آنكه جمواد شكننده

ناصر رهبر -ازهتل در برابر حوادث و آتش سوزي حفاظت يا كف آتش نشاني يكـي از بهتـرين خـاموش كننـده هـاي (Foam)فوم :خاموش كننده كف ـ 4

كفهاي اطفاء حريق مجموعـه اي از حبابهـاي مملـو از هـوا مـي . مي باشد) مايعات قابل اشتعال( Bحريقهاي گروه .باشند كه به روشهاي متعدد از محلولهاي كف بدست مي آيند

بعلت اينكه چگالي اين حبابها از چگالي سبك ترين مايعات قابل اشتعال كمتراست اين حبابها در سطح مايعات قابل

ور شده و با جايگزيني هوا، سرد كردن، ايجاداليه پايدار مقاوم در مقابل بخارات متصـاعده و توليـد مـواد اشتعال شنااصوال كف براي ايجاد يك پوشش يكنواخت و شناور بـر . موجب اطفاء حريق مي گردند) در جداره حباب(جاذب آب

ز آتش گيري و يا اطفاء آنها بكار مـي روي مايعات آتش گير و سوختني كه سبك تر از آب هستند جهت جلوگيري اهمچنين بـا . رود و اين كاربرد كف همچون جدا كننده هوا از آتش و سرد كننده سطح ماده سوختني عمل مي كند

جلوگيري از ايجاد خطرات آتش گير مايعات سوختني از عمل احتراق مجدد جلوگيري مي كند و با داشتن خاصـيت كـف مـي . از آتش سوزي ماده دراثر سرايت آتش هاي مجاور جلوگيري مي كندچسبندگي به سطح مايع سوختني،

تواند به عنوان پيشيگري از حريق، كنترل كننده آن و همچنين جهت خاموش كردن حريق هـاي ناشـي از مايعـات .سوختني بكار گرفته شود

يـا Bجهت حريقهاي 1301و 1211يا مخلوطي از 1211خاموش كننده هالون نوع :خاموش كننده هالون ـ 5C مدلهاي بزرگتر براي طبقه . درجه بندي گرديده استA عدد اول سمت چپ نشـانه تعـداد . نيز استفاده مي شود

. كربن، بعدي نشانه تعداد فلوئور، بعدي نشانه تعداد كلرو آخري نشان دهنده تعداد برم در فرمول مولكول مـي باشـد ء آن مانند دي اكسـيد كـربن بـوده و همچنـين مـي توانـد ماننـد پـودر روش اطفا. مي باشد BCFنام تجاري آنها

. با توجه به تخريب اليه ازن، استفاده از آنها بسيار محدود شده است. واكنشهاي زنجيره اي سوختن را قطع نمايد روش استفاده از خاموش كننده دستي -5-5ي خود را حفظ نموده و با برداشتن خاموش كننده مناسب به سمت آتش حركت دـ در موقع مشاهده آتش خونسر1

. كنيد .ـ به هنگام خاموش نمودن آتش همواره پشت به باد و باالي شيب مستقر شويد2ـ با توجه به برد موثر خاموش كننده تا جايي كه احساس ناراحتي و سوزش در نقطه حساس بـدن مثـل گونـه هـا 3

.يد به آتش نزديك شويدوالله گوش پيش نياـ با كشيدن ضامن و پاره كردن پلمپ و با ضربه زدن يا فشار آوردن به دسته خروجي و يا پيچاندن شير اقـدام بـه 4

.خروج مواد خاموش كننده به سمت آتش نماييد .ـ مواد خاموش كننده را به صورت جاروب كردن از قسمت پايين اقدام به پاشيدن نماييد5 . ـ دقت كنيد هيچ قسمت از آتش بدون پوشش باقي نماند زيرا خطر بازگشت شعله از همان محل امكان پذير است6 .ـ درصورتي كه با مصرف مقداري ازمواد خاموش كننده آتش خاموش شد از ادامه خروج مواد جلوگيري نماييد7

ناصر رهبر -ازهتل در برابر حوادث و آتش سوزي حفاظت .ـ قبل از اطمينان از خاموش شدن آتش را ترك نكنيد8 .ده دستي استفاده شده را در جاي مناسب جهت شارژ مجدد قرار دهيدـ خاموش كنن9

.يد تا اقدامات تكميلي انجام شودـ محل حادثه را به افراد مسئول واگذار كن10

بازديد، نگهداري و شارژ مجدد -5-6ايـن عمـل . خواهـد نمـود بازديد يك كنترل سريع است كه نشان مي دهد خاموش كننده در دسترس بوده و عمـل

:بوسيله مشاهده خاموش كننده در محل طراحي شده انجام مي شود و شامل موارد زير مي باشد : ـ بازديد ماهانه 1

)روي قالب يا ديوار كوب يا داخل كابين(قرار داشتن در محل طراحي شده ) الف مانعي جهت دسترسي يا ديد ايجاد نشده باشد) ب .خاموش كننده بايد در جلوي آن قرار گيرد دستورالعمل كار با) ج .پلمپ خاموش كننده شكسته يا فاقد آن نباشد) د مشاهده آسيبهاي فيزيكي، خوردگي يا كنده شدن نازل ) ر

خواندن فشار سنج در نوع تحت فشار) ك .در معرض آسيب هاي فيزيكي و شيميايي نباشد) گ : ـ بازديد ساليانه 2

مـاده اطفـايي % 10تعيين شارژ از نظر وزني يا سنگيني خاموش كننده و اگر بـيش از كربن دي اكسيددر نوع ) الف .كسر شده باشد بايد شارژ گردد

شارژ ساليانه توسط يك شركت شارژ كننده خاموش كننده) ب . سال يكبار تست شود 5هر دو يا سه سال يكبار مخزن بايد تست هيدرواستاتيك شود و فشنگي هر ) ج

براي بازديد ماهيانه وساليانه خاموش كننده هاي دستي بايد فردي با صـالحيت تعيـين شـود كـه معمـوال : 1توجه .مناسبترين فرد آتش نشاني و درصورت نبود پرسنل تاسيسات مي باشد

خاموش كننده هاي غيرقابل شارژ و يكبار مصرف استثناء مي باشـند و در صـورتيكه دسـتورالعمل بازديـد و : استثناء .رويس روي برچسب آن وجود دارد بايد براساس آن عمل شودس

خاموش كننده هايي كه براي تعميرات يا شارژ از سرويس خارج شده اند بايد بوسيله خاموش كننده هـاي : 2توجه .يدك از همان نوع جايگزين شوند

. هستند

: زير است

ر انفجاري كم . ي هستند

رناك

متحد به قرار

پرتابي ولي اثردون اثر انفجاري

رهبر ي مواد خطر

ي سازمان ملل

.شند و داراي خطر و آتش زا و بد

.د

تحت فشار

2-3

قابـل

ناصر ر -سوزي طبقه بندي

ميته تخصصي

ر عظيم مي باشجر نمي شوندجر نمي شوند

اعتنايي ندارند

يا حل شده

ل

طرناك

. مي گيرند بـا آب، گـاز

ر حوادث و آتش س

ده به وسيله كم جره

با خطر انفجار كه يكجا منفج

منفج كه يكجا كه خطر قابل

فشرده، مايع

قابل اشتعال

قابل اشتعالبل اشتعال خطخودبخود آتشدر اثـر تمـاس

.كنند

ازهتل در برابرت

بندي ارايه شدمواد منفج: 1 مواد منفجره -مواد منفجره -مواد منفجره -مواد منفجره -

گازهاي ف: 2

مايعات: 3

جامدات: 4مواد جامد قا -موادي كه خ -موادي كه د -

ل متصاعد ميك

حفاظت

طبقهطبقه

1-1-1-2-1-3-1-4-

طبقه

طبقه

طبقه4-1-4-2-4-3-

اشتعال

رهبر

ي آلي آلي

.ي كنند .مي كنند

ناصر ر -سوزي

پراكسيد هايپراكسيد هاي آ

: ت زا .ت

سمي توليد ميمي متصاعد نم

ر حوادث و آتش س

–سيد كننده

كننده غير از پري آلي

سمي و عفونتننده مسموميته گاز و بخار س گاز و بخار سم

. زا

يو اكتيو

رنده

ي متفرقه

ازهتل در برابرت

مواد اكس: 5مواد اكسيد ك -پراكسيد هاي -

مواد س: 6همواد ايجاد كن -مواد سمي كه

مواد سمي كهمواد عفونت -

مواد رادي: 7

مواد خور: 8

مواد سمي: 9

حفاظت

طبقه5-1-5-2-

طبقه 6-1-

)الف م )ب

6-2-

طبقه

طبقه

طبقه

ناصر رهبر -ازهتل در برابر حوادث و آتش سوزي حفاظت