hotel jans, een eeuw uw tweede thuis - albertus perk

Dat halve jaar na de bevrijding was in ons bijna hon-derdjarig bestaan een hoogtepunt! Onder de naam “Park

Lane Club” werd het hotel een “mess” voor de Canadese bevrij-ders. Avond aan avond stroomden ze toe, de officieren en on-derofficieren met hun Hollandse vriendinnen. Voor de jongensuit Hilversum bleven de deuren van de “mess” gesloten. Daar iswat afgedanst op de swingende tonen van de Park Lane Band,onvervalst Hilversumse musici overigens, die bijeengebrachtwaren en geleid werden door de jeugdige Dolf van der Linden,inderdaad van het latere Metropole orkest. De Canadezen zorg-den voor chocolade, sigaretten, hamburgers, bier en andere lek-kernijen. En je kon die zomer je dorst ook lessen met die voor deHollandse meisjes nieuwe en spannende priklimonade: Coca

Cola. Aldus Chris Jans, de achterkleinzoon van de op-richter van het hotel dat zijn naam droeg en dat in Hil-versum aan de Stationsstraat zo’n markante plaats hadingenomen. Tot 1971, want toen nam de gemeente Hil-versum het gebouw en de grond over voor de kernsa-nering en de aanleg van een rondweg. Markant was Hotel Jans zeker. In 1872 begonnen alskoffiehuis, later uitgebouwd tot hotel met faciliteitenvoor allerlei evenementen was “Jans” jarenlang detoonaangevende concertzaal in het snelgroeiende Hil-versum. Het was de tijd dat Koos Speenhoff er optraden dat Henry ter Hall er kwam met zijn revues. Na diestormachtige Canadese periode waren het de discob-

hht-ep 2006/4 335Eigen Perk 1999/3

Hotel Jans, een eeuw uw tweede thuis

Jan E. Lamme

De Park Lane Club in Hotel Jans na de bevrijding was alleen voor de Canadese officieren, onderofficieren en hun Nederlandse vrien-

dinnen toegankelijk.

als die het hotel beroemd maakten. Dat waren regel-rechte huwelijksmarkten, waaraan vele Hilversumseechtparen de beste herinneringen zullen bewaren.Kortom, een boeiende ontwikkeling voor een hotel.Een ontwikkeling die Pieter Joseph Jans, de oprichteren eerste uitbater van het koffiehuis aangenaam ver-rast zou hebben.

Pieter Joseph, de eerste generatiePieter Joseph Jans (1811-1894) was waarschijnlijk eennakomeling van Akense kooplui. Hij was voorbestemdom een “zoeaaf”, soldaat van de paus, te worden enmoet een avontuurlijk man zijn geweest. Ooit leed hijschipbreuk voor de kust van Portugal. Hij trouwde laat,op 44-jarige leeftijd, met Johanna Catharina van Thiel(1824-1904). De bruidegom was toen reeds als tapperbegonnen met het café “De Blauwe Druif” aan deHaarlemmerdijk te Amsterdam. Daar werden hun vierkinderen geboren. De oudste zoon Petrus Josephus ende jongste Bernardus Johannes werden beiden pastoorin de Oud-Katholieke Kerk. Dochter Johanna Cathari-na bleef ongetrouwd thuis wonen. De derde zoon Hen-drikus Willibrordus trad evenwel in zijn vaders voet-sporen en werd zijn opvolger. In 1872 nam Pieter Joseph het besluit om zijn geluk inHilversum te beproeven. Een gedurfde stap voor een

336 hht-ep 2006/4 1981-2005

Dit is waarschijnlijk de oudste foto van het hotel, rond 1874 gemaakt. In die tijd werd het pand aangeduid als ‘Stationskoffiehuis’.

Pieter Joseph, de eerste uitbater. Verliet Amsterdam in 1872 om

in Hilversum zijn geluk te beproeven.

man van 61 jaar. Maar hij had een vooruitziende blik enzag in Hilversum ontwikkelingskansen door de ge-plande aanleg van de Oosterspoorlijn. Dicht bij hettoekomstige station kocht hij twee in aanbouw zijndeherenhuizen en richtte die in als “koffyhuis”. Op 25september van dat jaar streek hij in Hilversum neer entoen twee jaren later de spoorlijn in bedrijf kwam, wasPieter Joseph klaar om de gasten te ontvangen. De zaken gingen die eerste jaren voorspoedig. Uit-breiding van het hotel werd noodzakelijk, in dezelfderij werd een derde herenhuis aangekocht en bij de an-dere twee getrokken. Het geheel kreeg de trotse naam“Hotel Jans”. Op de plaats waar een aangrenzende rij-wielschool was gevestigd liet Pieter Joseph een con-

hht-ep 2006/4 33725 jaar Eigen Perk

Pieter Josephus huwde in 1855 met Johanna Catharina van Tiel

(1824-1904). Het echtpaar kreeg vier kinderen, waarvan de oud-

ste en de jongste zoon beide pastoor werden.

Een toevoeging aan de gevel leert dat het bedrijf zich nu affi-

cheert als ‘Cafe-Restaurant’. Uit deze foto uit de jaren ’80 van

de vorige eeuw blijkt dat aldaar een gratis lijst verkrijgbaar is

van villa’s en huizen die in Hilversum te huur of te koop zijn. En

verder dat er de wachtkamer is voor de tram naar ’s-Graveland.

338 hht-ep 2006/4 1981-2005

Juni 1910. In afwachting van vijftig gasten voor een diner in de serre. Opvallend in het interieur zijn de Thonetstoelen en gaslam-

pen. Voor het raam hangt een aankondiging voor twee concerten in de aangrenzende concertzaal.

Ter gelegenheid van het koperen bruiloftfeest van Hendrikus Willibrordus Jans en Christina Glazemaker werd in 1908 deze foto ge-

maakt. Het echtpaar kreeg uiteindelijk tien kinderen. Het jongetje links is Harry, de derde generatie Jans.

certzaal bouwen, maar met rijwielen bleef het hoteleen speciale band bewaren. In advertenties bood heteen bergplaats en hulpmiddelen voor Wielrijders aan. Ookwas in die tijd een stalhouderij aan het hotel verbon-den. De gasten konden dus per fiets of koets het Gooiin. De toenmalige prijzen doen ons vandaag de dagwat meewarig glimlachen. Een kamer met pensionkostte ƒ2.50 per dag. Diners waren er vanaf ƒ1.Pieter Joseph overleed in 1894, bijna 83 jaar oud. Zijnzoon, die waarschijnlijk al langere tijd de dagelijksezorg voor het hotel en café-restaurant had overgeno-men, werd de nieuwe eigenaar.

Hendrikus Willibrordus, de tweede generatieHendrikus Jans (1858-1940) was een echte hotelhouderen bovendien een man die niet bang was om initiatie-ven te nemen. Zo organiseerde hij in 1899 in de con-certzaal het eerste phonograafconcert. Op 15 en 16 augus-tus van dat jaar kon men voor vijftig cent dank zij een reus-achtigen geluidsverspreider van dat concert getuige zijn. Me-nig Hilversummer schijnt bij het aanhoren van het won-der wantrouwend achter de gordijnen te hebben geke-ken of er toch niet ergens een orkestje of zanger ver-borgen werd gehouden. Een opwindende gebeurtenis!Een andere primeur die hij in Hilversum bracht waren


Straatbeeld met hotel Jans rond 1890. De bomen tegenover het hotel zijn flink gegroeid. Voor de serre aan het Achterom staan lei-

bomen. En de Hilversumse jeugd is van de partij.

Menukaart bij gelegenheid van een huwelijksfeest in “Hôtel

Jans” in 1893. Er werd in die tijd vaak van reliëfkaarten gebruik

gemaakt, gedrukt in zoete kleurtjes.

de bioscoopvoorstellingen. Hendrikus’ zoon Harry(geb. 1905) herinnerde zich dat hij als jongetje niet wasweg te slaan bij de stoommachine die tegenover hethotel in een plantsoentje stond. Daarmee wekte deoperateur, ene meneer Hommerson, elektrischestroom op die hij nodig had voor de projector en voortwee booglampen bij het hotel. Deze operateur en Janskregen echter een hooglopende ruzie waarna Hendri-kus hem de laan uitstuurde en besloot die voorstellin-gen zelf maar te verzorgen. De zaal werd omgedooptin “International” maar voor de bioscoop was Hilver-sum kennelijk nog niet rijp. De voorstellingen warengeen succes en Hendrikus zette er al spoedig een puntachter. Maar onder zijn bezielende leiding kwamen ertelkens weer andere initiatieven. Zo traden in de jaar-lijkse kermisweek vele, vaak buitenlandse, orkestjes enartiesten op, wat Hotel Jans een hoop aanloop en klan-dizie opleverde. Aanloop, maar van een geheel andereaard, kreeg het hotel door een kamer aan het kanton-gerecht te verhuren. Door problemen met de huisves-ting in zijn eigen gerechtsgebouw heeft de kanton-rechter enige tijd recht gesproken vanuit Hotel Jans. In de jaren rond 1910 liet Hendrikus de concertzaalgrondig verbouwen. De bij deze verbouwing toege-paste vormen en kleuren werden ook wel de Turmac-

340 hht-ep 2006/4 1981-2005

In 1924 bracht koningin Wilhelmina een bezoek aan Hilver-

sum. Een ereboog voor hotel Jans vormde een indrukwekkend

welkom.

Fraaie afbeelding van de zaal met Thonetstoelen in de jaren ’20.

stijl genoemd naar een destijds bekend sigaretten-merk. Het kort daarvoor gebouwde Tuchinsky-theaterin Amsterdam was van deze Turmac-stijl een nationaalbekend voorbeeld.In 1896, twee jaar na het overnemen van de directie wasde 38-jarige Hendrikus Willbrordus getrouwd metChristina Glazemaker, die vijftien jaar jonger was. Hetechtpaar kreeg tien kinderen, eerst vijf meisjes, toenvijf jongens. Twee kinderen overleden jong.

Een echte hotelhouderMevrouw Els Bruggeman, een dochter van de oudstedochter Bets van Hendrikus en Christina, geboren in1922, kent het bedrijf nog uit haar jeugd toen haargrootvader de scepter zwaaide. De drie oudste meisjesuit het kinderrijke gezin hadden allen duidelijke taken:haar moeder Bets zorgde voor de hotelkamers, Jo voorde familiekamers en Jet deed de afwas. Samen haddenze de zorg voor de jongere kinderen. Opa was heel pre-cies. Bijvoorbeeld op zijn biljart. Vrouw, Jet, Jo, Bets, magik een vaatdoek is een uitroep van hem, die het in de fa-miliekroniek nog steeds goed doet. Hij was op en topeen gentleman. Altijd keurig gekleed. Een echte hotel-houder, eigenlijk meer dan zijn zoon Harry die hem la-ter opvolgde. En ook oma was heel sjiek en gehecht aangewoontes. Ze nam met regelmaat een cognacje meteen geklutst eitje. Kerkelijk was de familie eveneenszeer actief. Opa was kerkmeester, bestuurslid van deOud-Katholieke Kerk. Daarin werd hij opgevolgd doorzijn zoon Harry, de derde generatie van Hotel Jans,Diens zoon Hans was ook weer kerkmeester.Aan het eind van de jaren twintig, toen Hendrikus deleeftijd der sterken had bereikt en last kreeg van ou-derdomskwalen, vond hij het tijd worden om de zwa-re verantwoordelijkheid voor het hotel aan de volgen-de generatie over te dragen. Alleen zijn oudste zoonHarry, die geboren was in 1905, kwam daarvoor in aan-merking. De andere zonen waren nog te jong. MaarHarry had aanvankelijk niet zo veel zin in het hotelbe-drijf. Zijn grote passie was de radio en als bekwaamtechnicus bij de Nederlandse Seintoestellenfabriek(NSF) was hij sterk betrokken bij het verbeteren vanzend- en ontvangstmethoden. De geringe interesse vanzijn zoon moet vader Hendrikus veel zorg gebaard heb-ben. Waarschijnlijk heeft hij zelfs ernstig overwogenom het bedrijf te verkopen. Dit verklaart wellicht dat hij

in 1928 – hijzelf was toen 70 en Harry 23 jaar – een ar-chitect opdracht gaf om een ontwerp te maken voor eengroot nieuw pand dat de plaats van het inmiddels ver-ouderde hotelgebouw zou moeten innemen. Het pandzou als hotel maar ook als winkelpand gebruikt kun-nen worden. Was Hendrikus echt van plan om nog eensgrootschalig in het familiebedrijf te investeren? Ofoverwoog hij het terrein met dat ontwerp aan derden teverkopen en een punt te zetten achter zeventig jarenbloeiend familiebedrijf? Wij zullen het nooit weten. Feitis dat de toenmalige directeur Dudok van Publieke Wer-ken het plan afkeurde. Eventuele verkoop van het ter-rein en het hotel was daarmee praktisch van de baan.De verantwoordelijkheid voor het bedrijf moest bij defamilie blijven, bij Hendrikus en zijn kinderen. De drukop Harry om zijn vader op te volgen nam toe. En Har-ry ging door de knieën. In 1931 vertrok hij bij de NSFom samen met zijn jongere broer Ben als derde gene-ratie de leiding van het bedrijf over te nemen.Kort voordat Hendrikus officieel terugtrad liet hij hethotel nog ingrijpend verbouwen. Dat grootschalige


Detail trap in art deco-stijl na de verbouwing van 1930.

ontwerp van architect Van Laren was dan wel van debaan, het gebouw was zo oud en ouderwets dat er watgebeuren moest. De regie van de verbouwing lag bijThymo Bikker, architect en in de verte nog aan de fa-

milie Jans geparenteerd. De plattegrond werd sterk ge-wijzigd. Kleinere zaaltjes werden opgeofferd om ééngrote centrale ruimte te krijgen. De keuken werd ver-plaatst en vergroot en de ruimte tussen het hoofdge-bouw en de concertzaal werd overdekt. De concertzaalkreeg een nieuwe vloer, een “Bruynzeelvloer”. De in-richting in Turmac-stijl werd vervangen door een artdeco-interieur. Het gerestaureerde Hotel Jans werd op 10 oktober 1930met een groot feest in gebruik genomen. Een destijdsberoemd orkest, de Johnson-band, gaf aan het ope-ningsfeest extra luister. Maar zoals het met feesten welmeer gaat volgde er een kleine kater. De plattegrondvan het nieuwe ontwerp bleek al spoedig ‘verkeers-technisch’ niet te deugen. De obers moesten vanuit dekeuken naar het café-restaurant via de entreegang metbinnenkomende en vertrekkende gasten. Dat was eengroot obstakel wat een ingreep noodzakelijk maakte.De plannen voor een volgende verbouwing diendenzich alweer aan.

Hendrikus Petrus Johannes Bernardus (Harry), de derde generatieHoewel Harry Jans (1905-1992) zijn vader pas in 1931officieel heeft opgevolgd, is het aannemelijk dat hij alzijdelings betrokken was bij de plannen voor de groot-schalige nieuwbouw in 1928 en de ingrijpende verbou-wing in 1930. Zelf was hij verantwoordelijk voor de ver-bouwing uitgevoerd in 1936, die noodzakelijk was omde fouten van 1930 te herstellen. De verkeerde platte-grond werd toen gecorrigeerd. Harry maakte van de ge-legenheid gebruik om ook het buitenaanzicht van het

342 hht-ep 2006/4 1981-2005

Tot 1931, toen hij tegen wil en dank het hotel ging leiden, was

Harry Jans technicus bij de NSF. Zeer geïnteresseerd en handig

met de techniek van het nieuwe medium, de radio. We zien

hem hier achter de apparatuur van de NSF, Radio Hilversum.

hotel vrij radikaal te wijzigen, wat goed te zien was aande balkons en aan de nieuwe entree. Het is van HotelJans de laatste verbouwing geweest. Tot aan de sloopvan het hotel, een kleine veertig jaar later, onderging hetgeen belangrijke wijzigingen meer.In de jaren ’30 werd de concertzaal voor allerlei doel-einden gebruikt, maar er vonden vooral veel dans-avonden plaats. Verschillende groeperingen, waaron-der de ‘eigen’ Oud-Katholieke Jongelingsvereniging,waren er vaste gasten. Een bekende slagzin in die tijd:Hotel Jans, waar men danst! In het familiearchief zittentientallen fraaie foto’s van de zaal in gebruik als dan-cing met veel publiek en veelal de Johnson-band.Maar ondanks het succes hield Harry Jans niet echt vanhet bedrijf. Zijn zoons Hans en Chris, die veel infor-matie voor dit artikel verstrekten, menen dat hij ei-genlijk pas opbloeide als de laatste gast vertrokkenwas en hij zich terug kon trekken in zijn hobbyruimte.Daar werkte hij vaak tot diep in de nacht aan de oplos-sing van technische problemen voor de zaak of voorzichzelf en het gezin. Er moet een bordje in zijn werk-

ruimte hebben gehangen, dat hij waarschijnlijk alsSinterklaas-surprise gekregen had. De tekst: Het is geenkunst om laat naar bed te gaan, maar om vroeg op te staan.Harry Jans beheerste die kunst niet. De baas was ’smorgens vrijwel nooit bereikbaar. Harry Jans was ook een verdienstelijk fotograaf. Datblijkt uit ingenieuze familie- en bedrijfsfoto’s. Zaalfo-to’s voor reclamedoeleinden maakte hij zelf met eenzeer ongevoelige film. Personeel liep terwijl de lensopen stond met lampen rond om de uithoeken van dezaal te belichten. Zelf kwamen ze door hun bewegingniet op de foto. Je moet er maar opkomen.Zijn ‘Willy Wortelachtige aanleg’ maakte hem in feiteminder geschikt voor het bedrijf. Er gaat een verhaaldat hij in gedachten een trapje vergat terug te zetten. Debarjuffrouw kwam daardoor lelijk ten val en het perso-neel verzuchtte: Wanneer zal onze baas nog eens hotelhouderworden in plaats van technicus? Toch ging hij door, ooktoen zijn kompaan en jongere broer Ben na de oorlognaar Indonesië vertrok en daar ging werken voor de Ko-ninklijke Pakketvaart Maatschappij. In feite was Ben


Begin jaren ’30. Harry Jans, de derde generatie (bedrijfsleider vanaf 1931), was vooral een man die graag met de techniek stoeide. Hij

staat hier in het midden van een door hem uitgedachte lichtbak voor de zaal. Zijn vader, rechts naast de man op de ladder, kijkt toe.

voor het leiden van het familiebedrijf meer geschikt ge-weest. Hij volgde ook een koksopleiding. Het probleemzat hem in de relatie tussen de twee vrouwen van debroers. Die konden niet samen door één deur en datleidde kort na de oorlog tenslotte tot een scheiding,waarna Ben en zijn vrouw hun eigen weg gingen. Harry trouwde in 1936 met To (Catharina Alida) Nieu-wenhuyzen die zes dagen jonger was dan hij. Zij had be-slist artistieke aanleg en speelde verdienstelijk kerkor-gel. Haar vader was een slager die thuis slachtte. Towerd leerlingverpleegster en werkte onder meer eentijdje in het marinehospitaal in Den Helder. Ze leerdeHarry kennen via de Oud-Katholieke Jongelingsver-eniging “Vita Nuova” tijdens een bootreis op de Rijn.Het stel verloofde zich in 1931, op de dag dat Harry’souders hun 35-jarige bruiloft vierden. Dubbel feest der-halve. De verloving duurde precies vijf jaar, waardoorhet huwelijksfeest weer samenviel met het 40-jarig hu-welijksfeest van de ouders van de bruidegom. Heelpraktisch dus. En elk familiefeest (zo blijkt uit het fa-miliealbum) kende een bijna ritueel verloop. Het diner

waarbij veel gasten aan lange tafels zaten was natuur-lijk in Hotel Jans. Daarbij veel sketches waarin familie-leden elkaar op de hak namen. En dat daarbij een deelvan de familie wat te diep in het glaasje keek, hoordebij de feestvreugde.Het echtpaar Harry en To kreeg drie kinderen, Thea(1936), Hans (1940) en Chris (1944). Moeder To was dedrijvende kracht achter de schermen van het hotelbedrijf.Op de foto’s komt ze over als een vriendelijke vrouw dieweet wat ze wil. Zij compenseerde de minder sterke ei-genschappen van haar man.

Oorlog en vredeDe oorlog begon voor de familie Jans niet best. DeDuitsers vorderden al spoedig hotel en woonhuis omer de Ortskommandant en een eenheid van de Grüne Poli-zei te huisvesten. Dat duurde enkele maanden. Voor defamilie Jans was er gelukkig opvang bij de familie Bik-ker aan de ’s-Gravelandseweg 8a, naast Wortelboer entegenover de kiosk aan het pleintje bij de Kei. Juist indie periode (juni 1940) werd zoon Hans geboren. Kort

344 hht-ep 2006/4 1981-2005

De zaal van Hotel Jans tijdens een carnavalsfeest eind jaren ’30. Voor die gelegenheid werd een draaiorgel in huis gehaald.

daarna moesten ze terugkeren, omdat de Duitse offi-cieren in het hotel verzorgd wilden worden. MevrouwEls Bruggeman: Wat je kon jatten van de Duitsers, deed je.Speklappen uit de keuken bijvoorbeeld. Sneetjes van het brooddat de Duitsers op hun kamer bewaarden. En ook via een deur-tje in de telefooncel dat naar de kelder voerde, moet wel het eenen ander zijn weggehaald. Een joodse slager uit de Stations-straat had daar ook voedsel opgeslagen. Dat gaf trouwens nade oorlog nog heibel, toen een overlevende zoon dat kwam op-halen en er keim (schimmel) op bleek te staan en de rest vooreen groot deel bleek te zijn verdwenen. De oorlogsjaren betekenden moeilijke tijden voor hetrestaurant. Men kreeg steeds meer hinder van de be-perking en rantsoenering. De menukaart van 1943 ver-meldde dat de maaltijden waarin vleesch, vleeschwaren engevogelte verwerkt zijn, niet worden verstrekt op Woensdag enVrijdag. Soepen zonder vlees konden nog zonder bonworden verkregen. Op maandag en donderdag warenniet alle dagschotels gegarandeerd verkrijgbaar. Menmoest eten ‘wat de pot schaftte’.

Mevrouw Thea Noordijk-Jans – het oudste, in 1936 ge-boren kind van Harry en To – herinnert zich nog le-vendig dat op de zolder van het toneel in de zaal on-derduikers waren verborgen. Zodra de Duitsersoverdag weg waren konden ze met een touwladdernaar beneden om naar de WC te gaan. En om in bewe-ging te blijven stond er achter het toneel op een stellingeen oude fiets waarvan de dynamo verbonden was metaccu’s. Door flink te trappen werden die opgeladen zo-dat er ’s avonds in huis wat licht was. De Duitse bezet-ters in het hotel hadden wel electriciteit, maar de vas-te Hilversumse bewoners moesten zich maar zien teredden. De onderduikers hadden dus even vrij spel.Maar soms kwam er tussendoor wel eens een Duitsereven terug naar zijn kamer en dus moest er steedsiemand op de uitkijk staan. Ook de kleine Thea en dievond dat reuze spannend.Met de bevrijding in 1945 begon een periode die eenhoogtepunt, zoniet hét hoogtepunt van het bestaanvan Hotel Jans inluidde. Het hotel-restaurant werd tij-


De dirigent en de leden van het Metropole Orkest. Van links naar rechts Dolf van der Linden, Gerard Middendorp, Lion Groen, Cor

Baan, Wim Olij, Chris Waldhober, Koos Knoop, Rinus van Zelm en Tonny van Hulst. De hand uiterst links op de foto zou toebeho-

ren aan pianist Manny Oets. Het is waarschijnlijk dat de leden van het orkest gedurende de zomer van 1945 als Park Lane Band in

Hotel Jans gespeeld hebben.

delijk veranderd in de Park Lane Club, bestemd voorofficieren en sergeants die hier kwamen relaxen enweer aan het normale leven wennen. Alle dagen (behalvemaandag) open vanaf 14.00 uur. Het restaurant bood be-halve bier en cola ook hamburgers. Voor dansen en an-dere attracties was er de grote zaal, die omgedoopt wastot “Cabaret”. Gasten waren behalve de militairen al-leen Nederlandse meisjes. De jongens waren tot hetvertrek van de militairen buitengesloten. Er werd ge-danst op de muziek van de Park Lane Band, geleid doorDolf van der Linden. Ook Benny Behr en Sam Nijveentraden regelmatig op voor de geallieerde militairen.Harry en Ben Jans waren in die tijd formeel bij de geal-lieerden in dienst en dat betaalde goed.

De disco-barNa het vertrek van de militairen, eind 1945, konden deNederlandse jongens hun schade inhalen. Een aantaljaren was er een bijna onverzadigbare behoefte aan uit-gaan en dansen. En dat liefst op de muziek van een

echt dansorkest. Maar na een paar jaar begon de be-hoefte aan uitgaan wat terug te lopen en het publiekduidelijk minder te verteren. Het was een goede avondals er per persoon twee consumpties werden gebruikt.Dansavonden met levende muziek werden onbetaal-baar. Harry moest met iets nieuws komen. In 1952 kondigde Hotel Jans dus aan met een nieuweactiviteit te gaan beginnen. Geen “nickle-odeon” zoals inAmerika, geen platenautomaat op muntjes zoals in Parijs,maar een disco-bar waar Jack Dunnigan lievelingsplaatjes laathoren. Favoriet waren in die tijd nog steeds Vera Lynn(The Sweetheart of the Forces) en verder Doris Day, Guy Mit-chel en Rosemary Clooney en natuurlijk Joop de Knegt(Ik sta op wacht en denk aan jou!). Harry Bikker herinnertzich dat hij met zijn oom Harry Jans op zondagochtendnaar de muziekwinkel in de Stationsstraat ging omdaar de nieuwste hits voor de disco te halen. Die mu-ziekwinkel werd sinds 1928 gedreven door mevrouwDe Roos en later overgenomen door haar zoon Ger.Deze Ger de Roos was in Hotel Jans zijn carrière be-

346 hht-ep 2006/4 1981-2005

Dansen bij Jans eind jaren ’50. De tijd van de ‘petticoats’, onderrokken van een soort tule die de rokken wijd lieten uitstaan.

gonnen met “The Rascals” en kreeg later vooral be-kendheid met zijn “Orkest Zonder Naam”. Hotel Jans was in de jaren vijftig niet alleen beroemdom zijn disco-bar, maar bleef ook bij uitstek het hotelvoor bruiloften en partijen. Polak & Schwartz kwamjaarlijks terug met het sinterklaasfeest voor de kinde-ren van het personeel. De cadeaus voor de kinderenwerden zelf gemaakt, op de fabriek. En als de pakkenmet de presentjes bij Jans waren bezorgd, was het helehotel met een zoete parfumgeur gevuld. Op het jaarlijkse personeelsdiner van Philips werdenvier dagen achtereen een driehonderd couverts geser-veerd. Alles moest met de hand bereid, alle aardappe-len met de hand geschild. En afwasmachines beston-den toen nog niet. Hulpkrachten konden toen eenaardig centje bijverdienen. Ook familielid Harry Bikkerviel wel eens in als het erg druk werd. Toen Harry Jansin het verkeer geblesseerd geraakt was en enige tijdniet kon werken, deed Bikker de administratie van het

bedrijf. Dat betekende onder meer dat hij na elk grootdiner het bestek natelde! Het is voorgekomen dat hijhet vertrek van een bus met gasten ophield omdat ermessen werden vermist. Ze kwamen tevoorschijn!De disco-bar met dansvloer fungeerde bij uitstek alseen huwelijksmarkt voor Hilversum en omstreken. Erwaren in die tijd drie uitgaansgelegenheden, ieder methun eigen publiek. “Santbergen” was voor de jong-sten, “De Karseboom” voor de wat oudere jeugd en inHotel Jans kwamen de echte paartjes en de verloofdestellen.

Tegenslagen De concertzaal is ook nog een tijdje als kerk gebruikt.Dat gebeurde na de brand van januari 1958 in de Oud-Katholieke Kerk aan het Melkpad. Ernstige schadevooral bij het altaar, waardoor de kerk een tijdlang nietgebruikt kon worden en men uitweek naar het gebouwaan de Stationssstraat. Een voor de hand liggende op-


In de jaren ’50 werd er opnieuw gemoderniseerd. Hier de nieuwe inrichting van het restaurant in de serre. Veel kleuren als reactie

op de sombere oorlogstijd. TL-armaturen gevat in een bijzondere ontwerp lampen. Doorkijkje naar de Koninginneweg met op de

hoek het Hoedenpaleis.

lossing omdat de familie Jans zelf lidmaat van dezekerk was.En nu we het toch over tegenslagen hebben, het bedrijfliep zelf ook een paar keer forse schade op. Na de Rus-sische inval in Hongarije in 1956 braken ook in Hilver-sum relletjes uit. Demonstranten keerden zich tegenhet Hilversumse kantoor van de communistische krantDe Waarheid, gevestigd aan het Achterom. Bij die gele-genheid werd ook de nabijgelegen concertzaal van Ho-tel Jans beschadigd. Ruim tien jaar later, in de zomervan 1967, was het weer eens raak. Twee jonge mannendie na sluitingstijd te horen kregen dat de ‘tap toe’ was,raakten geheel van de kook, grepen tafels en stoelen ensmeten deze links en rechts door de zaal en door tweegrote spiegelruiten. Ook de koffiezetmachine moest eraan geloven. De ijlings gewaarschuwde politie wist éénvan de daders te grijpen. De schade liep in de duizen-den guldens.Groter was de schade die ontstond bij de brand bijnatwee maanden later en die de familie Jans nog per-

soonlijker trof. Een theelichtje in de woonkamer wasniet goed uitgeblazen. De theemuts is ’s nachts gaansmeulen. In de vroege ochtend brak brand uit. Eenkrantenjongen van De Telegraaf sloeg alarm. Geen per-soonlijke ongelukken, maar wel een enorme rook-schade en het verlies van een dierbaar schilderij vanSmorenberg.

Tot slot de sluitingEvenals in de jaren rond 1930 rees aan het eind van dejaren zestig de vraag hoe het met het familiebedrijf ver-der moest. Harry Jans was misschien wat aarzelend be-gonnen maar had toch bijna veertig jaren ‘de kar ge-trokken’ en begon het welletjes te vinden. De zoonsHans en Chris hadden echter andere ambities. Ze hiel-pen wel eens als het nodig was, maar niet altijd conamore. Chris vertelt dat hij de afwas wel deed, ook omhet zakcentje dat hij ermee verdiende en om niet naarde kerk te hoeven. Geen wonder dat vader Jans in zijnzoons geen opvolgers zag. Maar de gemeentelijke po-

348 hht-ep 2006/4 1981-2005

Het stationsgebied in 1962. Stationsgebouw en spoorbrug zijn goed herkenbaar. Links onder de drie identieke puntdaken van hotel

Jans en meteen rechts daarvan het dak van de concertzaal, gelegen aan het Achterom, een straat die nu geheel is verdwenen.

litiek en de ontwikkelingen rond de Stationsstraatkwamen hem te hulp.Ten behoeve van de stadsvernieuwing en met namevoor de aanleg van een nieuwe rondweg, de huidigeSchapenkamp, had de gemeente extra ruimte nodig.In 1970 nam de gemeenteraad het besluit tot een aan-tal aankopen, onder meer van Hotel Jans. Voor Harrykwam dit niet ongelegen. In een kranteninterview zeihij het als volgt: Ik ben nu 65. Volgend jaar is het veertigjaar geleden dat ik mijn vader opvolgde in het bedrijf, hoewelmijn hart meer uitging naar de radiotechniek dan naar het ho-telbedrijf. Mijn zoons voelen niet voor de zaak. Bovendienstaat dit pand op de nominatie te moeten verdwijnen voor dekernsanering. Mijn vrouw en ik nemen straks onze intrek ineen geriefelijk flatje. En zo gebeurde. Begin 1971 vond deverhuizing plaats. En in dat flatje aan de Oude Amers-foortseweg 77 heeft het echtpaar nog 16 jaar samenkunnen genieten van een goede oude dag. In 1987 ver-huisde het echtpaar Jans naar een verzorgingsflat inKerkelanden. Moeder To overleed daar in 1989, vaderHarry in 1992.

De moeizame sloopHet gebouw bleef nog enkele jaren staan. De Gooi- enEemlander van 21 januari 1971 vermeldde: De sloop is nogniet direct aan de orde omdat nog niet alle voor de saneringnoodzakelijke panden zijn verworven. En de zaal voorzag ineen behoefte. Nog in 1969 was deze niet minder dan 89keer verhuurd geweest aan verenigingen en voor feest-avonden. Daarnaast vonden er beurzen plaats en wer-den er examens afgenomen. Vandaar dat de gemeentebesloot die functie nog tot de sloop te handhaven.Daarvoor werd als beheerder de heer A.J. Verheul aan-gesteld. Men dacht voor een periode van één of ander-half jaar. Maar dat werden er ruim drie. In oktober 1973besloot het college van B&W dat de verhuur per april1974 werd stopgezet, waarna de sloop kon beginnen.Maar de manier waarop het college dit deed wekte er-gernis op. Alleen de toneelvereniging “Justus van Mau-rik” werd via een brief van het voldongen feit op dehoogte gesteld, de overige verenigingen moesten hetuit de krant vernemen. En dat, terwijl er in Hilversumgeen alternatieven geboden werden. A.J. Grijs, secre-


De situatie kort vóór de sloop. Veel van de oude Stationsstraat is door de aanleg van de Schapenkamp verdwenen.

taris van het comité “Hotel Jans moet blijven”, steldein een brief dat de laatste betaalbare accomodatie vooramateurs verdween. Aan de gedupeerde verenigingen,veertien in getal met in totaal vijfduizend gebruikersvan de lokaliteiten bij Jans, zou een alternatief gebodenmoeten worden. Men zette de actie kracht bij met eenpetitie en adhesiebetuigingen om de gemeenteraadvoor hun zaak te spannen. Maar zelfs 1000 handteke-ningen tegen de sloop brachten het college niet op an-dere gedachten. In augustus 1974, ruim honderd jaar na de feestelijkeopening van het hotel en stationsrestaurant, ging Ho-tel Jans tegen de vlakte. Maar ook dat ging niet van eenleien dakje. De sloop begon met de zaal aan het Ach-terom, maar moest worden onderbroken. In het ho-telgedeelte woonde op dat tijdstip nog steeds de ex-be-heerder en het gezin van zijn dochter. Daarvoor wasnog geen passende vervangende woonruimte gevon-den. Irritatie alom, ook bij de sloper. Pas in oktober1974 werd dit struikelblok opgeheven en ging de beuk

in het laatste stukje Hotel Jans aan de Stationsstraat.Het trotse gebouw stierf een trage dood. Het hotel wasgeschiedenis geworden, maar heel veel Hilversum-mers betreuren tot op heden het verlies van ‘hun twee-de thuis’.

VerantwoordingDe foto’s in dit artikel werden alle ontleend aan het fa-miliearchief Jans, zorgvuldig beheerd door Chris Janste Amsterdam. Hij is ook de samensteller van een uit-gebreide diareeks over het wel en wee van het HotelJans. Dat was de basis voor een vijftal genoegelijkeavonden met hem en zijn broer Hans Jans uit Vreeland,waarbij veel van de informatie in dit artikel boven tafelkwam. Aanvullende informatie werd verkregen in eengesprek met twee familieleden, mevrouw E. Brugge-man en de heer H. Bikker te Hilversum. Waarvoor gro-te dank.

350 hht-ep 2006/4 1981-2005

De sloop van het gebouw ging niet van een leien dakje en moest zelfs worden onderbroken. Pas in oktober 1974 was de afbraak een

feit. Het einde van een eeuw Hotel Jans.

hotel jans, een eeuw uw tweede thuis - albertus perk

Documents