hovo utrecht zomeracademie 2014

HOVO UtrechtPostbus 801253508 TC UtrechtT 030 253 3197E [email protected] www.hovoutrecht.nl

De landelijke

belangen van

alle HOVO-

instellingen worden

behartigd door HOVO

Nederland. HOVO Utrecht is

een initiatief van de Universiteit

Utrecht, Hogeschool Utrecht,

Hogeschool Utrecht-Amersfoort,

Universiteit van Tilburg-Faculteit

Katholieke Theologie (locatie

Utrecht) en de Universiteit voor

Humanistiek Utrecht. HOVO

Utrecht maakt gebruik van de

expertise van (oud-)hoogleraren/

docenten en de faciliteiten van

de genoemde instellingen.

Colleges waar je voor terugkomt!

HOGER ONDERWIJS 50+ AANGENAME SFEER GEEN TENTAMENS

ZOMERACADEMIE 2014

FOTO OMSLAG: Nationale Beeldbank

COÖRDINATOREN

Algemene leidingDhr. drs. G.W. (Gerard) van DorpHOVO Utrecht, Postbus 80125, 3508 TC Utrecht030-2533197 of 06-53163874 (dinsdag en donderdag); e-mail: [email protected]

Voor informatie over de inhoud en het niveau van een cursus kunt u terecht bij de coördinator van de instelling die de cursus verzorgt.

BUREAU HOVO UTRECHT

Algemeen: www.hovoutrecht.nl e-mail: [email protected]

Mw. C.C. (Corine) de Maar (dinsdag en donderdag)e-mail: [email protected] Mw. Y.C.M. (Yvonne) van der Valk (maandag t/m donderdag)e-mail: [email protected]

030-2533197 (maandag t/m donderdag van 9.00 tot 12.30 uur)Het bureau van HOVO Utrecht is gedurende de schoolvakanties gesloten (zie: www.minocw.nl).

Bij geen gehoor en zeer dringende zaken: 06 - 4256 5314

Hogeschool Utrecht Mw. E. (Eva) van Berne, MAHogeschool Utrecht, Postbus 14007, 3508 SB Utrecht088-4817356 (maandag, woensdag en vrijdag); e-mail: [email protected]

Hogeschool Utrecht–Amersfoort Mw. C.C. (Corine) de MaarHOVO Utrecht, Postbus 80125, 3508 TC Utrecht030-2533197 (dinsdag en donderdag); e-mail: [email protected]

Universiteit UtrechtMw. dr. H.W.G. (Rieke) LeendersHOVO Utrecht, Postbus 80125, 3508 TC Utrecht030-2532975 (maandag en donderdag) e-mail: [email protected]

Universiteit voor HumanistiekDhr drs. M.A. (Mark) BosUniversiteit voor Humanistiek, Postbus 797, 3500 AT Utrecht030-2390151 (maandag, woensdag en donderdag); e-mail: [email protected]

Universiteit van Tilburg/Faculteit Katholieke Theologie (locatie Utrecht)Dhr. drs. H.J. (Henk) van HoutUniversiteit Tilburg, Faculteit Katholieke Theologie, Postbus 80101, 3508 TC Utrecht030-2531888/9051 e-mail: [email protected]

OP DE COVER:

De bibliotheek van de Universiteit Utrecht in de Uithof telt 4,2 miljoen boeken. Het gebouw is ontworpen door de Nederlandse architect Wiel Arets. De buitenbeglazing van de bibliotheek is gezeefdrukt met een afbeelding van bamboe, gemaakt door de fotograaf Kim Zwarts.

Kazuyo Sejima van SANAA (een bekend architectenbureau uit Tokio) zei erover: ‘ Het gebouw is fascinerend op vele manieren, maar het meest van alles treft me het warme humanisme ervan. Binnen de scherpe zwarte envelop heeft Wiel Arets een arsenaal aan verschillende ruimtes gesneden: hier een enkele laag, daar hoog of breed, sommige samengeperst, andere ruim, helder of donker. Dit is een gebouw dat nooit verveelt. Het biedt een moment voor iedereen.’

COÖRDINATOREN

BUREAU HOVO UTRECHT

OP DE COVER:

Een tijdje geleden stond ik na een lezing te praten met een cursiste. Interessant om te horen hoe wendingen in een leven iemand doen besluiten naar het midden van het land en in dit geval naar Utrecht te verhuizen. Een andere cursiste kwam bij ons staan en we praatten over levensloop en de keuzes die mensen – al of niet weloverwogen – maken. Duidelijk was dat voor mijn gesprekspartners de keuze om te stoppen met werken voor hen werd gemaakt. Daar was niets weloverwogen aan, maar het opende wel andere perspectieven.

Ik vertelde dat ik na dit seizoen stop als algemeen coördinator bij HOVO Utrecht. Ook voor mij geldt een leeftijdsgrens. Ze vroegen hoe ik dat ervoer. Ik zei dat ik me realiseerde dat dit moment er aan kwam maar niet in de zin van dat ik er naar uitkeek. Daarna kwamen we nog terug op het onderwerp levensloop en de onomkeerbaarheid van de fasen daarin. En zoals dat wel vaker gebeurt, ons gesprek viel even stil. Toen verzuchtte een van mijn gespreks-partners: ‘Jammer dat het jaar weer zo snel is omgevlogen.’ ‘Nou’, zei de ander in een poging om ons gesprek weer op gang te krijgen, ‘dat is dan een mooi onderwerp voor een lezing van Douwe Draaisma. Maar ondertussen kijk ik toch mooi uit naar het zomerprogramma HOVO Utrecht.’

Even later liep ik met die laatste uitspraak nog in mijn oren langs de Oude Gracht, de zon scheen en de bomen stonden op uitbotten. En – zo gaat het wel vaker – dan komt een mens op andere gedachten: een tipping point diende zich aan.

Het tipping point – kantelpunt – is een begrip uit de fysica. Het duidt op het momentum waarop een ingezette verandering onomkeerbaar wordt in zijn beweging.

Je staat even stil bij een constatering, maar dan kies je ervoor om vooruit te kijken. Het betreden van het eigen tipping point is een bewuste keuze. De in te zetten beweging krijgt een zelfgekozen richting. En dat brengt me terug bij mijn gesprek met de cursisten. Kantel punten, die een wending gaven aan een leven of – minder zwaar – aan een gesprek. En in HOVO termen: van het oude cursusprogramma hebben we kunnen genieten maar dit is afgesloten. Voor ons echter wenkt een rijk aanbod aan lezingen en cursussen om op een heel plezierige manier de zomer te beleven. Maak een keuze en neem vooral ook iemand die nieuw is mee naar de zomeracademie van HOVO Utrecht. Dit kan zo maar leiden tot een tipping point in zijn of haar leven.

Drs. Gerard W. van DorpAlgemeen coördinator

KANTELPUNT

Voorwoord 1

Alle docenten van de Zomeracademie 2014 4

Alle lezingen en cursussen van de Zomeracademie 2014 5

HOVO Utrecht lezingen zomer 2014 7

HOVO Utrecht cursussen zomer 2014 15

Wie zijn wij?

Het Bureau 30

Het Bestuur 30

De Programmacommissies 31

De Coördinatoren van HOVO Utrecht 31

HOVO Nederland 32

Links naar de partners van HOVO Utrecht 32

Algemene voorwaarden

Aanmelding en betalen 32

Over- of onderinschrijving 32

Annuleren 32

Cursusprijs 33

Uitval cursusbijeenkomst(en) 33

Cursuslocaties en cursustijden 33

Studiemateriaal 33

Cursuscontactpersonen 33

Evaluatie lezingen en cursussen 33

Aanmeldingsformulier voor de lezingen en cursussen 35

Hoe komt u naar de belangrijkste cursuslocaties 37

INHOUDSOPGAVE

HOVO Utrecht stelt deze cursusgids met grote zorg samen. Toch kunnen er na het verschijnen van de gids wijzigingen in het cursusaanbod nodig zijn. Aan de informatie in deze gids kunnen dan ook geen rechten worden ontleend. Raadpleeg naast deze gids ook regelmatig de website van HOVO Utrecht (www.hovoutrecht.nl).

ADhr. drs. ing. M. Andela

(2M4 214, pag. 23)

BMw. E. van Berne, MA

(1K4 209, pag. 18)

Mw. dr. L.C.J.J. Bogaers

(1M4 213, pag. 22)

Dhr. dr. F.G. Bosman

(6C4 201, pag. 8)

Dhr. drs. E. Brinckmann

(2W4 218, pag. 27)

GDhr. prof. dr. mr.

B. de Gaay Fortman

(6C4 205, pag. 12)

Dhr. dr. R. van Gerwen

(2W4 217, pag. 26)

HDhr. prof. dr. J. Heise

(3N4 216, pag. 25)

KDhr. prof. dr. R.S. Kahn

(6C4 203, pag. 10)

Dhr. drs. E. Kurpershoek

(3K4 211, pag. 20)

LDhr. H. Leyten, MA

(3K4 212, pag. 21)

PDhr. mr. A.C. Plantinga

(2E4 207, pag. 16)

QMw. ir. E. Quaedackers

(3M4 215, pag. 24)

RDhr. prof. dr. M. van Rossem

(6C4 204, pag. 11)

VDhr. drs. C. Verhamme

(2K4 210, pag. 19)

WDhr. dr. K.S. Wellinga

(6C4 206, pag. 13)

Dhr. prof. dr. H.H.F. Wijffels

(6C4 202, pag. 9)

Mw. dr. M.C. Wilde

(3W4 219, pag. 28)

Dhr. drs. T. de Wolf

(2W4 218, pag. 27)

ZDhr. drs. H. Zijlstra

(1G4 208, pag. 17)

ALLE DOCENTEN VAN DE ZOMERACADEMIE 2014

LEZINGEN (30 juni t/m/ 4 juli 2014)

Hugo Ball tussen Dada en Catholica - Dhr. dr. F.G. (Frank) Bosman 6C4 201 8

Leven in het antropoceen - Dhr. prof. dr. H. (Herman) Wij�els 6C4 202 9

De tien geboden voor het brein - Dhr prof. dr. R.S. (René) Kahn 6C4 203 10

Moet je intelligent zijn om het ver te brengen in deze wereld? - Dhr. prof. dr. M. (Maarten) van Rossem 6C4 204 11

Pakkend praten voor publiek - Dhr. prof. dr. mr. B. (Bastiaan) de Gaay Fortman 6C4 205 12

Mexico: muziek in dienst van de drugskartels - Dhr. dr. K.S. (Klaas) Wellinga 6C4 206 13

CURSUSSEN

ECONOMIE EN RECHT

Estate planning 2E4 207 16

GESCHIEDENIS

Natuurbescherming in Nederland na 1870 1G4 208 17

KUNST, KUNSTGESCHIEDENIS EN MUZIEK

Monumentale kunst van Karel Appel 1K4 209 18

Drie beroemde missen 2K4 210 19

Italiaanse Renaissance 1400-1500 3K4 211 20

Kunst in het dagelijks leven van het klassieke Afrika 3K4 212 21

MENS- EN MAATSCHAPPIJWETENSCHAPPEN

Feit en �ctie rond de participatiesamenleving 1M4 213 22

De wording van het moderne Midden-Oosten 2M4 214 23

Big History: van de oerknal tot nu 3M4 215 24

NATUURWETENSCHAPPEN EN GENEESKUNDE

Oneindig bestaat niet 3N4 216 25

WIJSBEGEERTE

Kunst, gelaat en expressie 2W4 217 26

Varen op het zand en treinen in het veen 2W4 218 27

Bewustwording door kunst en �loso�e 3W4 219 28

ALLE LEZINGEN EN CURSUSSEN VAN DE ZOMERACADEMIE 2014

ADhr. drs. ing. M. Andela

(2M4 214, pag. 23)

BMw. E. van Berne, MA

(1K4 209, pag. 18)

Mw. dr. L.C.J.J. Bogaers

(1M4 213, pag. 22)

Dhr. dr. F.G. Bosman

(6C4 201, pag. 8)

Dhr. drs. E. Brinckmann

(2W4 218, pag. 27)

GDhr. prof. dr. mr.

B. de Gaay Fortman

(6C4 205, pag. 12)

Dhr. dr. R. van Gerwen

(2W4 217, pag. 26)

HDhr. prof. dr. J. Heise

(3N4 216, pag. 25)

KDhr. prof. dr. R.S. Kahn

(6C4 203, pag. 10)

Dhr. drs. E. Kurpershoek

(3K4 211, pag. 20)

LDhr. H. Leyten, MA

(3K4 212, pag. 21)

PDhr. mr. A.C. Plantinga

(2E4 207, pag. 16)

QMw. ir. E. Quaedackers

(3M4 215, pag. 24)

RDhr. prof. dr. M. van Rossem

(6C4 204, pag. 11)

VDhr. drs. C. Verhamme

(2K4 210, pag. 19)

WDhr. dr. K.S. Wellinga

(6C4 206, pag. 13)

Dhr. prof. dr. H.H.F. Wijffels

(6C4 202, pag. 9)

Mw. dr. M.C. Wilde

(3W4 219, pag. 28)

Dhr. drs. T. de Wolf

(2W4 218, pag. 27)

ZDhr. drs. H. Zijlstra

(1G4 208, pag. 17)

ALLE DOCENTEN VAN DE ZOMERACADEMIE 2014

LEZINGEN (30 juni t/m/ 4 juli 2014)

Hugo Ball tussen Dada en Catholica - Dhr. dr. F.G. (Frank) Bosman 6C4 201 8

Leven in het antropoceen - Dhr. prof. dr. H. (Herman) Wij�els 6C4 202 9

De tien geboden voor het brein - Dhr prof. dr. R.S. (René) Kahn 6C4 203 10

Moet je intelligent zijn om het ver te brengen in deze wereld? - Dhr. prof. dr. M. (Maarten) van Rossem 6C4 204 11

Pakkend praten voor publiek - Dhr. prof. dr. mr. B. (Bastiaan) de Gaay Fortman 6C4 205 12

Mexico: muziek in dienst van de drugskartels - Dhr. dr. K.S. (Klaas) Wellinga 6C4 206 13

CURSUSSEN

ECONOMIE EN RECHT

Estate planning 2E4 207 16

GESCHIEDENIS

Natuurbescherming in Nederland na 1870 1G4 208 17

Monumentale kunst van Karel Appel 1K4 209 18

Drie beroemde missen 2K4 210 19

Italiaanse Renaissance 1400-1500 3K4 211 20

Kunst in het dagelijks leven van het klassieke Afrika 3K4 212 21

Feit en �ctie rond de participatiesamenleving 1M4 213 22

De wording van het moderne Midden-Oosten 2M4 214 23

Big History: van de oerknal tot nu 3M4 215 24

Oneindig bestaat niet 3N4 216 25

WIJSBEGEERTE

Kunst, gelaat en expressie 2W4 217 26

Varen op het zand en treinen in het veen 2W4 218 27

Bewustwording door kunst en �loso�e 3W4 219 28

ALLE LEZINGEN EN CURSUSSEN VAN DE ZOMERACADEMIE 2014

lezingen

ZOMER 2014

AANTEKENINGEN

lezingen

ZOMER 2014

AANTEKENINGEN

6C4 202Lezing

Met het antropoceen – het tijdperk ‘mens’ – wordt sinds ca. 2000 door aard-wetenschappers de tijd aan geduid waarin wij leven. De mens is uitgegroeid tot een bepalende factor voor de ontwikkeling van onze planeet, ook in geologisch opzicht. Dat heeft enerzijds te maken met de groei van de wereld-bevolking en anderzijds met de toename van onze kennis en technologie. De mens

als soort is enorm succes vol geweest als het gaat om het verbeteren van zijn levens omstandigheden. Maar de ernstige verstoring van eco systemen vormt een bedreiging voor het leven op onze planeet. Hoe kunnen we onze manier van leven, werken en organiseren zodanig aanpassen dat een groeiende wereld bevolking goed kan leven, zonder de aarde uit te putten en te vervuilen?De fysieke grens van wat de planeet kan bieden wordt door velen gezien als belangrijke factor achter de huidige economische crisis. Groeien op de oude manier kan niet meer: we zijn al ver voorbij houdbare grenzen en staan aan het begin van een nieuwe fase in de maatschappelijke en economische ontwikkeling. Een nieuwe cultuur, zo niet een volgende beschaving, moet het perspectief bieden om met zoveel mensen en zoveel welvaart te leven in harmonie met wat de aarde op een houdbare manier kan leveren.

Leven in het antropoceenOver een volgende fase in de menselijke en maatschappelijke ontwikkeling

Hugo Ball tussen Dada en Catholica

6C4 201Lezing

spreker: Dhr. dr. F.G. Bosman is als programmacoördinator van Luce/CRC verbonden aan de Tilburg School of Catholic Theology. Voorjaar 2014 promoveerde hij op een proefschrift over de klanktheologie van Hugo Ball aan de Universiteit van Tilburg.

tijd: Maandag 30 juni 2014 van 10.30 - 12.00 uur.plaats: Universiteitsbibliotheek UU, Boothzaal, Heidelberglaan 3,

Utrecht-De Uithof.kosten: € 20,-

spreker: Dhr. prof. drs. H.H.F. Wijffels (1942) is een Nederlandse econoom. Tijdens zijn loopbaan bekleedde hij diverse vooraanstaande functies, waaronder voorzitter van de hoofddirectie van Rabobank Nederland, voorzitter van de Sociaal-Economische Raad (SER) en Nederlandse bewindvoerder bij de Wereldbank in Washington. Momenteel is hij co-voorzitter van Worldconnectors en hoogleraar Duurzaamheid en maatschappelijke verandering aan de Universiteit Utrecht.

tijd: Maandag 30 juni 2014 van 13.30 - 15.00 uur.plaats: Universiteitsbibliotheek UU, Boothzaal, Heidelberglaan 3, Utrecht-De Uithof.kosten: € 20,-

De Duitse Hugo Ball (1886-1927) is wereld-beroemd geworden om zijn dadaïstische klank-gedichten. Hij schreef deze ‘lege’ gedichten tegen de achtergrond van de verschrikkingen van de Eerste Wereldoorlog. Later in zijn leven bekeerde hij zich tot het katholicisme van zijn jeugd en zei - schijnbaar - Dada vaarwel. Ball inspireerde niettemin Nederlandse dichters als Paul van Ostaijen en Lucebert. Als voorbereiding op een volledige cursus in het najaar van 2014 over deze bijzondere man op de grens tussen dadaïsme en katholicisme geeft cultuur theoloog dr. Frank G. Bosman een inkijkje in Balls boek Byzantinisches Christentum. Dit boek is een beetje vergeten binnen de literaire erfenis van Ball, omdat de inhoud zich bijzonder moeilijk laat begrijpen. Ball stapelt associatie op associatie en laat zijn mystieke geest afdwalen tot grote hoogten, terwijl hij wanhopig een weten-schappelijke stijl probeert te handhaven.

Hoewel het boek lijkt te gaan over oude heiligen als Johannes Climacus, Dionysius en Simeon de Pilaarheilige, ontwerpt Ball tussen de regels door een ‘klanktheologie’. Deze theologie is deels christelijk, deels joods en deels dadaïstisch en heeft parallellen met de christelijke tongen-taal, de joodse ‘nomina barbara’ en de klankgedichten van Dada.

Troosteloos landschap als gevolg van ontbossing

Hugo Ball in vol ornaat tijdens een soiree van Cabaret Voltaire (circa 1917).

6C4 202Lezing

Met het antropoceen – het tijdperk ‘mens’ – wordt sinds ca. 2000 door aard-wetenschappers de tijd aan geduid waarin wij leven. De mens is uitgegroeid tot een bepalende factor voor de ontwikkeling van onze planeet, ook in geologisch opzicht. Dat heeft enerzijds te maken met de groei van de wereld-bevolking en anderzijds met de toename van onze kennis en technologie. De mens

als soort is enorm succes vol geweest als het gaat om het verbeteren van zijn levens omstandigheden. Maar de ernstige verstoring van eco systemen vormt een bedreiging voor het leven op onze planeet. Hoe kunnen we onze manier van leven, werken en organiseren zodanig aanpassen dat een groeiende wereld bevolking goed kan leven, zonder de aarde uit te putten en te vervuilen?De fysieke grens van wat de planeet kan bieden wordt door velen gezien als belangrijke factor achter de huidige economische crisis. Groeien op de oude manier kan niet meer: we zijn al ver voorbij houdbare grenzen en staan aan het begin van een nieuwe fase in de maatschappelijke en economische ontwikkeling. Een nieuwe cultuur, zo niet een volgende beschaving, moet het perspectief bieden om met zoveel mensen en zoveel welvaart te leven in harmonie met wat de aarde op een houdbare manier kan leveren.

Leven in het antropoceenOver een volgende fase in de menselijke en maatschappelijke ontwikkeling

Hugo Ball tussen Dada en Catholica

6C4 201Lezing

spreker: Dhr. dr. F.G. Bosman is als programmacoördinator van Luce/CRC verbonden aan de Tilburg School of Catholic Theology. Voorjaar 2014 promoveerde hij op een proefschrift over de klanktheologie van Hugo Ball aan de Universiteit van Tilburg.

tijd: Maandag 30 juni 2014 van 10.30 - 12.00 uur.plaats: Universiteitsbibliotheek UU, Boothzaal, Heidelberglaan 3,

Utrecht-De Uithof.kosten: € 20,-

spreker: Dhr. prof. drs. H.H.F. Wijffels (1942) is een Nederlandse econoom. Tijdens zijn loopbaan bekleedde hij diverse vooraanstaande functies, waaronder voorzitter van de hoofddirectie van Rabobank Nederland, voorzitter van de Sociaal-Economische Raad (SER) en Nederlandse bewindvoerder bij de Wereldbank in Washington. Momenteel is hij co-voorzitter van Worldconnectors en hoogleraar Duurzaamheid en maatschappelijke verandering aan de Universiteit Utrecht.

tijd: Maandag 30 juni 2014 van 13.30 - 15.00 uur.plaats: Universiteitsbibliotheek UU, Boothzaal, Heidelberglaan 3, Utrecht-De Uithof.kosten: € 20,-

De Duitse Hugo Ball (1886-1927) is wereld-beroemd geworden om zijn dadaïstische klank-gedichten. Hij schreef deze ‘lege’ gedichten tegen de achtergrond van de verschrikkingen van de Eerste Wereldoorlog. Later in zijn leven bekeerde hij zich tot het katholicisme van zijn jeugd en zei - schijnbaar - Dada vaarwel. Ball inspireerde niettemin Nederlandse dichters als Paul van Ostaijen en Lucebert. Als voorbereiding op een volledige cursus in het najaar van 2014 over deze bijzondere man op de grens tussen dadaïsme en katholicisme geeft cultuur theoloog dr. Frank G. Bosman een inkijkje in Balls boek Byzantinisches Christentum. Dit boek is een beetje vergeten binnen de literaire erfenis van Ball, omdat de inhoud zich bijzonder moeilijk laat begrijpen. Ball stapelt associatie op associatie en laat zijn mystieke geest afdwalen tot grote hoogten, terwijl hij wanhopig een weten-schappelijke stijl probeert te handhaven.

Hoewel het boek lijkt te gaan over oude heiligen als Johannes Climacus, Dionysius en Simeon de Pilaarheilige, ontwerpt Ball tussen de regels door een ‘klanktheologie’. Deze theologie is deels christelijk, deels joods en deels dadaïstisch en heeft parallellen met de christelijke tongen-taal, de joodse ‘nomina barbara’ en de klankgedichten van Dada.

Troosteloos landschap als gevolg van ontbossing

Hugo Ball in vol ornaat tijdens een soiree van Cabaret Voltaire (circa 1917).

Dit had ik kunnen weten

Voorzijde van De tien geboden voor het brein

Moet je intelligent zijn om het ver te brengen in deze wereld?

Een titel die meteen veel vragen oproept. Immers, wat verstaan we onder intelligentie, en welk beeld hebben we bij ‘hij/zij heeft het ver gebracht in de maatschappij’?Intelligentie is een algemeen begrip uit de psychologie. We kunnen daarbij doelen op de eigenschap van mensen om in abstracties te kunnen denken, ideeën en taal te begrijpen en te produceren, en informatie op te slaan in het geheugen en daar weer uit op te halen. Intelligentie kan ook worden afgemeten aan de manier waarop mensen leren van ervaringen, en hun vaardigheid om daar toekomstig gedrag op aan te passen. Intelligentie is geen eenduidig begrip. Te denken valt aan sociale intelligentie en emotionele intelligentie. Ook zijn bepaalde facetten van de intelligentie bij de één sterker ontwikkeld dan bij de ander. Zo kan de één gemakkelijker een taal leren en de ander zich sneller oriënteren in een ruimte. Hierbij spelen sociale achtergrond, opleiding en cultuur echter een belangrijke rol.En wat is nu het verband tussen intelligentie en het ver schoppen in de maatschappij? Met zijn kenmerkende stem legt prof. Maarten van Rossem uit hoe dit zit, met ‘humor als de omsingelende beweging voor de dingen die er echt toe doen’, zoals hij het zelf ooit omschreef.

We zorgen voor ons hart, onze spieren, ons lijf. En de voor de hand liggende vraag is: ‘Waarom zouden we niet hetzelfde voor onze hersenen doen?’ Ons brein is immers minstens zo belangrijk voor ons functioneren, en net zo gevoelig voor de invloed van de omgeving als onze andere organen. In zijn lezing zal professor Kahn uitleggen dat we eigenlijk allang weten welke factoren ertoe kunnen bijdragen dat ons brein beter groeit, minder krimpt en �exibeler is in de wisselwerking met de omgeving.En heel belangrijk: welke acties wij zelf kunnen doen en moeten laten om ons brein gezond te houden (of te maken).De inhoud van deze presentatie staat in het teken van weten en doen en dat laatste samengevat in tien eenvoudige geboden.

De tien geboden voor het brein

6C4 204Lezing

6C4 203Lezing

spreker: Dhr. prof. dr. R.S. Kahn (1954) is psychiater en directeur van het Hersencentrum, UMC Utrecht. Prof. Kahn doet onderzoek naar biologische oorzaken van psychiatrische aandoeningen zoals schizofrenie en angststoornissen. Hij heeft mede het bewijs gele-verd dat schizofrenie wordt veroorzaakt door een afwijking in het centrale deel van de hersenen. Hij is lid van de Koninklijke Neder-landse Akademie van Wetenschappen (KNAW). Prof. Kahn heeft meerdere boeken geschreven voor een breed publiek, zoals Onze hersenen en In de spreekkamer van de psychiater.

tijd: Woensdag 2 juli 2014 van 10.00 - 11.00 uur.plaats: Universiteitsbibliotheek UU, Boothzaal, Heidelberglaan 3, Utrecht-De Uithof.studiemateriaal: Kahn (2011), De tien geboden voor het brein. Amsterdam: Balans. kosten: € 15,-

spreker: Dhr. prof. dr. M. van Rossem (1943) studeerde Geschiedenis aan de UU en promoveerde op ‘Het radicale temperament. De dubbele politieke bekering van een generatie Amerikaanse intellectuelen (1934-1953)’. Men kent hem als Amerikadeskundige. Sinds 1997 bekleedt hij de bijzondere leerstoel: de Nederlandse Geschiede-nis vanaf 1945 in internationale context. Daarnaast schrijft hij vele columns, artikelen en boeken.

tijd: Woensdag 2 juli 2014 van 13.30 - 15.00 uur.plaats: Universiteitsbibliotheek UU, Boothzaal, Heidelberglaan 3, Utrecht-De Uithof.kosten: € 20,-

Dit had ik kunnen weten

Voorzijde van De tien geboden voor het brein

Moet je intelligent zijn om het ver te brengen in deze wereld?

Een titel die meteen veel vragen oproept. Immers, wat verstaan we onder intelligentie, en welk beeld hebben we bij ‘hij/zij heeft het ver gebracht in de maatschappij’?Intelligentie is een algemeen begrip uit de psychologie. We kunnen daarbij doelen op de eigenschap van mensen om in abstracties te kunnen denken, ideeën en taal te begrijpen en te produceren, en informatie op te slaan in het geheugen en daar weer uit op te halen. Intelligentie kan ook worden afgemeten aan de manier waarop mensen leren van ervaringen, en hun vaardigheid om daar toekomstig gedrag op aan te passen. Intelligentie is geen eenduidig begrip. Te denken valt aan sociale intelligentie en emotionele intelligentie. Ook zijn bepaalde facetten van de intelligentie bij de één sterker ontwikkeld dan bij de ander. Zo kan de één gemakkelijker een taal leren en de ander zich sneller oriënteren in een ruimte. Hierbij spelen sociale achtergrond, opleiding en cultuur echter een belangrijke rol.En wat is nu het verband tussen intelligentie en het ver schoppen in de maatschappij? Met zijn kenmerkende stem legt prof. Maarten van Rossem uit hoe dit zit, met ‘humor als de omsingelende beweging voor de dingen die er echt toe doen’, zoals hij het zelf ooit omschreef.

We zorgen voor ons hart, onze spieren, ons lijf. En de voor de hand liggende vraag is: ‘Waarom zouden we niet hetzelfde voor onze hersenen doen?’ Ons brein is immers minstens zo belangrijk voor ons functioneren, en net zo gevoelig voor de invloed van de omgeving als onze andere organen. In zijn lezing zal professor Kahn uitleggen dat we eigenlijk allang weten welke factoren ertoe kunnen bijdragen dat ons brein beter groeit, minder krimpt en �exibeler is in de wisselwerking met de omgeving.En heel belangrijk: welke acties wij zelf kunnen doen en moeten laten om ons brein gezond te houden (of te maken).De inhoud van deze presentatie staat in het teken van weten en doen en dat laatste samengevat in tien eenvoudige geboden.

De tien geboden voor het brein

6C4 204Lezing

6C4 203Lezing

spreker: Dhr. prof. dr. R.S. Kahn (1954) is psychiater en directeur van het Hersencentrum, UMC Utrecht. Prof. Kahn doet onderzoek naar biologische oorzaken van psychiatrische aandoeningen zoals schizofrenie en angststoornissen. Hij heeft mede het bewijs gele-verd dat schizofrenie wordt veroorzaakt door een afwijking in het centrale deel van de hersenen. Hij is lid van de Koninklijke Neder-landse Akademie van Wetenschappen (KNAW). Prof. Kahn heeft meerdere boeken geschreven voor een breed publiek, zoals Onze hersenen en In de spreekkamer van de psychiater.

tijd: Woensdag 2 juli 2014 van 10.00 - 11.00 uur.plaats: Universiteitsbibliotheek UU, Boothzaal, Heidelberglaan 3, Utrecht-De Uithof.studiemateriaal: Kahn (2011), De tien geboden voor het brein. Amsterdam: Balans. kosten: € 15,-

spreker: Dhr. prof. dr. M. van Rossem (1943) studeerde Geschiedenis aan de UU en promoveerde op ‘Het radicale temperament. De dubbele politieke bekering van een generatie Amerikaanse intellectuelen (1934-1953)’. Men kent hem als Amerikadeskundige. Sinds 1997 bekleedt hij de bijzondere leerstoel: de Nederlandse Geschiede-nis vanaf 1945 in internationale context. Daarnaast schrijft hij vele columns, artikelen en boeken.

tijd: Woensdag 2 juli 2014 van 13.30 - 15.00 uur.plaats: Universiteitsbibliotheek UU, Boothzaal, Heidelberglaan 3, Utrecht-De Uithof.kosten: € 20,-

Een speech (voordracht) houden voor een gezelschap (klein of groot, vertrouwd of onbekend, algemeen of speci�ek) is het onderwerp van deze lezing.Gebruikelijk is dat een spreker voor een gehoor gaat staan – of dat om zich heen verzamelt – en vervolgens probeert zijn boodschap zo duidelijk mogelijk over te brengen. Inmiddels weten we uit een onderzoek van Albert Mehrabian, psycholoog aan de universiteit van Los Angeles, dat het in de menselijke communicatie om meer gaat dan de boodschap alleen. Mehrabian stelde dat vooral lichaamstaal een belangrijke rol speelt in de communicatie van mens tot mens. Prof. de Gaay Fortman behandelt dit fenomeen en put daarbij uit een rijke ervaring op velerlei terrein: de

familiekring, de vereniging, de politieke partij, de Tweede en de Eerste Kamer, de collegezaal, het leerhuis en de kerk. Het gaat in dit college om vragen als:

Wat maakt een speech begrijpelijk en boeiend? Hoe stem je af op het publiek? Welke hulpmiddelen zijn te gebruiken en hoe?

Met tal van voorbeelden wordt deze ‘speech over de speech’ voor het voetlicht gebracht. Het publiek kan een illustratieve presentatie verwachten met nuttige tips om mee naar huis te nemen.

Pakkend praten voor publiek

El Komander

En zoals ik al zei …

Mexico: muziek in dienst van de drugskartels

De Mexicaanse ‘narcocorridos’ (drugsballades) hebben de laatste jaren vaak de internationale pers gehaald; niet op grond van het succes of de kwaliteit van de liedjes, maar vanwege de moord op honderden beoefenaars van het genre. De term ‘narco’ wordt in Mexico gebruikt voor ieder-een die met ‘el negocio’ (de narcoticabusiness) te maken heeft: van kleine producent tot grote capo, van killer tot dealer. Corridos zijn liedjes waarin een verhaal verteld wordt. Vroeger over rampen, ongelukken, misdaden, helden en schurken, maar sinds de zeventiger jaren van de twintigste eeuw ook over de drugshandel. Daar binnen spelen

Mexicaanse kartels een grote rol: ze behoren op dit ogenblik tot de grootste criminele organisaties ter wereld. In dit college wordt aan de hand van teksten, foto’s en clips een beeld geschetst van de ontwikkeling van de narcocorridos. Aangegeven wordt hoe ze zich ont-wikkelden: van simpele liedjes over avonturen van drugssmokkelaars tot pure propaganda voor alles wat met de narcobusiness te maken heeft. Hoe ze – net als de drugsoorlog die in Mexico woedt en sinds 2006 al 80.000 slachto�ers gemaakt heeft – steeds gewelddadiger worden, en hoe de rivaliteit tussen de Mexicaanse drugskartels geleid heeft tot de dood van talloze muzikanten…

6C4 206Lezing

6C4 205Lezing

spreker: Dhr. prof. dr. mr. B. de Gaay Fortman (1937) is hoogleraar Politieke economie van de rechten van de mens aan de Universiteit Utrecht (sinds 2000, vanaf 2010 honorair). Hij was lid van de Tweede en Eerste Kamer als fractievoorzitter van de PPR. Hij heeft een preek-consent van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN).

tijd: Vrijdag 4 juli 2014 van 11.00 - 12.30 uur.plaats: Universiteitsbibliotheek UU, Boothzaal, Heidelberglaan 3, Utrecht-De Uithof.studiemateriaal: Bas de Gaay Fortman (2011), Political Economy of Human Rights. Rights, Realities

and Realization. Londen: Routledge. Met anderen schreef hij Wandelen door juridisch Utrecht, dat dit voorjaar is uitgekomen.

kosten: € 20,-

spreker: Dhr. dr. K.S. Wellinga (1944) was vele jaren verbonden aan de Universiteit Utrecht als docent Latijns-Amerikaanse cultuur en is gastonderzoeker aan de faculteit Letteren. Hij schreef boeken en vele artikelen, zowel in wetenschappelijke tijdschriften als in bladen zoals De Groene Amsterdammer en Bzzlletin. Nu houdt hij zich vooral bezig met de impact van ‘de war on drugs’ op cultuur-uitingen als film en muziek.

tijd: Vrijdag 4 juli 2014 van 13.30 - 15.00 uur.plaats: Universiteitsbibliotheek UU, Boothzaal, Heidelberglaan 3, Utrecht-De Uithof.studiemateriaal: Klaas Wellinga (2011), Take the money and sing: Deadly Mexican drug ballads.

In: Reader Taalspecifieke Studiedag Spaans. Kennisnet voor taal en vakopleidingen pags. 49-69. Nijkerk. Ook beschikbaar op blackboard Culturele Antropologie, Universiteit Utrecht, cursus Sociale uitsluiting en stedelijk geweld. Wikipedia Narcocorrido (last modified 29-1-2014).

kosten: € 20,-

Een speech (voordracht) houden voor een gezelschap (klein of groot, vertrouwd of onbekend, algemeen of speci�ek) is het onderwerp van deze lezing.Gebruikelijk is dat een spreker voor een gehoor gaat staan – of dat om zich heen verzamelt – en vervolgens probeert zijn boodschap zo duidelijk mogelijk over te brengen. Inmiddels weten we uit een onderzoek van Albert Mehrabian, psycholoog aan de universiteit van Los Angeles, dat het in de menselijke communicatie om meer gaat dan de boodschap alleen. Mehrabian stelde dat vooral lichaamstaal een belangrijke rol speelt in de communicatie van mens tot mens. Prof. de Gaay Fortman behandelt dit fenomeen en put daarbij uit een rijke ervaring op velerlei terrein: de

familiekring, de vereniging, de politieke partij, de Tweede en de Eerste Kamer, de collegezaal, het leerhuis en de kerk. Het gaat in dit college om vragen als:

Wat maakt een speech begrijpelijk en boeiend? Hoe stem je af op het publiek? Welke hulpmiddelen zijn te gebruiken en hoe?

Met tal van voorbeelden wordt deze ‘speech over de speech’ voor het voetlicht gebracht. Het publiek kan een illustratieve presentatie verwachten met nuttige tips om mee naar huis te nemen.

Pakkend praten voor publiek

El Komander

En zoals ik al zei …

Mexico: muziek in dienst van de drugskartels

De Mexicaanse ‘narcocorridos’ (drugsballades) hebben de laatste jaren vaak de internationale pers gehaald; niet op grond van het succes of de kwaliteit van de liedjes, maar vanwege de moord op honderden beoefenaars van het genre. De term ‘narco’ wordt in Mexico gebruikt voor ieder-een die met ‘el negocio’ (de narcoticabusiness) te maken heeft: van kleine producent tot grote capo, van killer tot dealer. Corridos zijn liedjes waarin een verhaal verteld wordt. Vroeger over rampen, ongelukken, misdaden, helden en schurken, maar sinds de zeventiger jaren van de twintigste eeuw ook over de drugshandel. Daar binnen spelen

Mexicaanse kartels een grote rol: ze behoren op dit ogenblik tot de grootste criminele organisaties ter wereld. In dit college wordt aan de hand van teksten, foto’s en clips een beeld geschetst van de ontwikkeling van de narcocorridos. Aangegeven wordt hoe ze zich ont-wikkelden: van simpele liedjes over avonturen van drugssmokkelaars tot pure propaganda voor alles wat met de narcobusiness te maken heeft. Hoe ze – net als de drugsoorlog die in Mexico woedt en sinds 2006 al 80.000 slachto�ers gemaakt heeft – steeds gewelddadiger worden, en hoe de rivaliteit tussen de Mexicaanse drugskartels geleid heeft tot de dood van talloze muzikanten…

6C4 206Lezing

6C4 205Lezing

spreker: Dhr. prof. dr. mr. B. de Gaay Fortman (1937) is hoogleraar Politieke economie van de rechten van de mens aan de Universiteit Utrecht (sinds 2000, vanaf 2010 honorair). Hij was lid van de Tweede en Eerste Kamer als fractievoorzitter van de PPR. Hij heeft een preek-consent van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN).

tijd: Vrijdag 4 juli 2014 van 11.00 - 12.30 uur.plaats: Universiteitsbibliotheek UU, Boothzaal, Heidelberglaan 3, Utrecht-De Uithof.studiemateriaal: Bas de Gaay Fortman (2011), Political Economy of Human Rights. Rights, Realities

and Realization. Londen: Routledge. Met anderen schreef hij Wandelen door juridisch Utrecht, dat dit voorjaar is uitgekomen.

kosten: € 20,-

spreker: Dhr. dr. K.S. Wellinga (1944) was vele jaren verbonden aan de Universiteit Utrecht als docent Latijns-Amerikaanse cultuur en is gastonderzoeker aan de faculteit Letteren. Hij schreef boeken en vele artikelen, zowel in wetenschappelijke tijdschriften als in bladen zoals De Groene Amsterdammer en Bzzlletin. Nu houdt hij zich vooral bezig met de impact van ‘de war on drugs’ op cultuur-uitingen als film en muziek.

tijd: Vrijdag 4 juli 2014 van 13.30 - 15.00 uur.plaats: Universiteitsbibliotheek UU, Boothzaal, Heidelberglaan 3, Utrecht-De Uithof.studiemateriaal: Klaas Wellinga (2011), Take the money and sing: Deadly Mexican drug ballads.

In: Reader Taalspecifieke Studiedag Spaans. Kennisnet voor taal en vakopleidingen pags. 49-69. Nijkerk. Ook beschikbaar op blackboard Culturele Antropologie, Universiteit Utrecht, cursus Sociale uitsluiting en stedelijk geweld. Wikipedia Narcocorrido (last modified 29-1-2014).

kosten: € 20,-

cursussen

ZOMER 2014

De Stichting Vrienden van HOVO Utrecht ondersteunt het werk van HOVO Utrecht en behartigt de belangen van de cursisten onder andere door: • vertegenwoordiging in het bestuur van HOVO Utrecht • deelname aan programmacommissies • eindredactie en vormgeving van het HOVO Utrecht Magazine • assistentie bij de opening van het cursusjaar en de Zomeracademie.

Activiteiten: • in het voorjaar: een (dag-)excursie voor Vrienden en introducé(e)s: per touringcar naar een belangwekkende tentoonstelling of activiteit in Duitsland of België • in het najaar: de Vrien-denmiddag voor donateurs en vrijwilligers: een lezing over een cultureel of historisch onderwerp, gevolgd door een gezellig samenzijn.

Voor actuele informatie zie: www.vriendenhovoutrecht.nl. U kunt donateur worden voor € 10 (of meer) per kalenderjaar. Als Vriend van HOVO Utrecht kunt u deelnemen aan de activiteiten die de Stichting organiseert.

Aanmelding nieuwe donateurs en hernieuwing bestaande donateurs 2014: bij voorkeur via de website www.vriendenhovoutrecht.nl of door inzending van het onderstaande formulier. U kunt des gewenst ook een betaling doen met een bankoverschrijving naar rekening NL77RABO01361.11.203 ten name van Vrienden HOVO Utrecht. Vermeld daarbij altijd doel, jaar en naam!

Engelien Verhoe�, secretarisInlichtingen: verhoe�@zonnet.nl of 030-2316330

AANMELDING / BETALING DONATIE 2014Ondergetekende machtigt hierbij de Stichting Vrienden van HOVO Utrecht om éénmalig een

bijdrage van € (minimaal € 10) voor voor het kalenderjaar 2014 af te schrijven van:

IBAN: 0LN

Dhr. Mw. Voorletters: Naam:

Adres:

Postcode: Plaats:

Telefoon: E-mail:

Datum: Handtekening:

Opsturen aan: Vrienden van HOVO Utrecht, t.a.v. dhr. J.M. Valeton, penningmeester, Van Renesselaan 36, 3703 AJ Zeist, [email protected]

STICHTING VRIENDEN VAN HOVO UTRECHT

[email protected]: Maliebaan 131, 3581 CK Utrecht

cursussen

ZOMER 2014

De Stichting Vrienden van HOVO Utrecht ondersteunt het werk van HOVO Utrecht en behartigt de belangen van de cursisten onder andere door: • vertegenwoordiging in het bestuur van HOVO Utrecht • deelname aan programmacommissies • eindredactie en vormgeving van het HOVO Utrecht Magazine • assistentie bij de opening van het cursusjaar en de Zomeracademie.

Activiteiten: • in het voorjaar: een (dag-)excursie voor Vrienden en introducé(e)s: per touringcar naar een belangwekkende tentoonstelling of activiteit in Duitsland of België • in het najaar: de Vrien-denmiddag voor donateurs en vrijwilligers: een lezing over een cultureel of historisch onderwerp, gevolgd door een gezellig samenzijn.

Voor actuele informatie zie: www.vriendenhovoutrecht.nl. U kunt donateur worden voor € 10 (of meer) per kalenderjaar. Als Vriend van HOVO Utrecht kunt u deelnemen aan de activiteiten die de Stichting organiseert.

Aanmelding nieuwe donateurs en hernieuwing bestaande donateurs 2014: bij voorkeur via de website www.vriendenhovoutrecht.nl of door inzending van het onderstaande formulier. U kunt des gewenst ook een betaling doen met een bankoverschrijving naar rekening NL77RABO01361.11.203 ten name van Vrienden HOVO Utrecht. Vermeld daarbij altijd doel, jaar en naam!

Engelien Verhoe�, secretarisInlichtingen: verhoe�@zonnet.nl of 030-2316330

AANMELDING / BETALING DONATIE 2014Ondergetekende machtigt hierbij de Stichting Vrienden van HOVO Utrecht om éénmalig een

bijdrage van € (minimaal € 10) voor voor het kalenderjaar 2014 af te schrijven van:

IBAN: 0LN

Dhr. Mw. Voorletters: Naam:

Adres:

Postcode: Plaats:

Telefoon: E-mail:

Opsturen aan: Vrienden van HOVO Utrecht, t.a.v. dhr. J.M. Valeton, penningmeester, Van Renesselaan 36, 3703 AJ Zeist, [email protected]

STICHTING VRIENDEN VAN HOVO UTRECHT

[email protected]: Maliebaan 131, 3581 CK Utrecht

1G4 208Hogeschool Utrecht

docent: Dhr. drs. J. Zijlstra is historicus en winnaar van de Utrecht Geschiedenisprijs 2012.

cursusdata: 8 en 11 juli 2014 (2 x 2).tijd: Dinsdag en vrijdag van 10.30 - 12.30 en 14.00 - 16.00 uur.plaats: Hogeschool Utrecht, Faculteit Educatie, Padualaan 97,

3584 CH Utrecht, de Uithof. Zaal 3001studiemateriaal: Aanbevolen: M. Coesèl e.a. (2007), De natuur als bondgenoot. De wereld van

Heimans en Thijsse in historisch perspectief, Zeist. D. van der Meulen (2009), Het bedwongen bos. Nederlanders en hun natuur, Amsterdam. H. van der Windt (1995), En dan: wat is natuur nog in dit land? Natuurbescherming in Nederland 1880-1990, Amsterdam/Meppel.

cursusprijs: € 100,-

Natuurbescherming staat volop in de belangstelling. De bezuinigingen roepen vragen op over de waarde van de natuur. Wat beschermen we wel en wat niet? Hoeveel ruimte moet de natuur krijgen? Voor een antwoord op die vragen gaan we op zoek naar de wortels van de natuur-bescherming.In de loop van de negentiende eeuw ontstond de wens om bepaalde dier-soorten en landschappen te beschermen.

Aan vankelijk kwamen alleen individuele natuurliefhebbers op voor natuur-behoud. De vernietiging van het Beekbergerwoud in 1869 ging aan velen voorbij. Toch is dit een belangrijk moment geweest in de opkomst van de natuur bescherming. F.W. van Eeden schreef erover en maakte duidelijk dat ook Nederland waardevolle natuur bezat. Tot dan toe was de aan-dacht op het buiten land gericht. Berglandschappen sloten beter aan bij de romantische natuurbeleving van de rijkere burgerij. Rond 1900 schreven Eli Heimans en Jac. P. �ijsse al voor een breed publiek over de natuur. In die jaren ontstonden de organisaties die zich met bescherming gingen bezig-houden, zoals Staats bosbeheer (1899) en de Vereniging Natuurmomenten (1905). Aan de ontwikkeling van natuurgebieden als het Naardermeer, het Kootwijkerzand en het Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug zien we hoe de natuur bescherming zich verder ontwikkelde.

Natuurbescherming in Nederland na 1870

Het Zeisterbos rond 1900

2E4 207Hogeschool Utrecht-Amersfoort

docent: Dhr. mr. A.C. Plantinga is fiscalist, civiel jurist, financieel planner en freelance docent aan Nyenrode Business Universiteit en aan de Hogescholen van Utrecht, Rotterdam en Amsterdam.

cursusdata: 9 en 16 juli 2014 (2 x 2).tijd: Woensdag van 10.30 - 12.30 uur en 13.30 - 15.30 uur.plaats: David de Wied gebouw, Universiteitsweg 99, 3584 CG Utrecht,

de Uithof. Zaal 1.22studiemateriaal: Hand-out (PowerPointpresentatie) wordt door de docent ter beschikking gesteld.cursusprijs: € 150,-

Het van oorsprong Anglo-Amerikaanse estate planning staat ook in Europa volop in de belangstelling. Estate planning houdt zich bezig met vermogens overdracht aan volgende generaties. Het gaat daarbij om het invulling geven aan de wensen van de over-dragende partij en het vermijden van te grote �scale gevolgen. Die toenemende belangstelling is niet toevallig. De naoorlogse generatie heeft immers substantieel vermogen opgebouwd, dat nu en in de nabije toekomst zal worden overgedragen.Voorbeelden van situaties waarbij estate planning een rol speelt:

huwelijkspartners met kinderen hertrouwden, die naast de huidige partner en hun gezamen-lijke kinderen, ook kinderen achterlaten uit een vorig huwelijk ongehuwd samenwonenden in een gemeenschappelijke huis-houding met kinderen uit deze en/of uit eerdere relaties alleenstaanden zonder partner en/of kinderen.

In een viertal colleges – verdeeld over twee bijeenkomsten met elk een ochtend- en een middagdeel – bespreken we theorie en praktijk van het erfrecht, het huwelijksvermogensrecht, de inkomstenbelasting en de erf- en schenkbelasting. Naast actuele kwesties rondom huwelijksvermogensre-gimes zullen ook vraagstukken rond erfrecht met én zonder testament de revue passeren. Ook het ‘radar’-testament, het ‘ik-opa’-testament en het fenomeen ‘levens testament’ komen aan de orde, evenals de mogelijkheden van schenkingen van ouders aan kinderen.

Estate planning Een spannende bezigheid

Deze cursus is

een herhaling

van die uit juli

2013 met een

verdieping van de

onderwerpen.

1G4 208Hogeschool Utrecht

docent: Dhr. drs. J. Zijlstra is historicus en winnaar van de Utrecht Geschiedenisprijs 2012.

cursusdata: 8 en 11 juli 2014 (2 x 2).tijd: Dinsdag en vrijdag van 10.30 - 12.30 en 14.00 - 16.00 uur.plaats: Hogeschool Utrecht, Faculteit Educatie, Padualaan 97,

3584 CH Utrecht, de Uithof. Zaal 3001studiemateriaal: Aanbevolen: M. Coesèl e.a. (2007), De natuur als bondgenoot. De wereld van

Heimans en Thijsse in historisch perspectief, Zeist. D. van der Meulen (2009), Het bedwongen bos. Nederlanders en hun natuur, Amsterdam. H. van der Windt (1995), En dan: wat is natuur nog in dit land? Natuurbescherming in Nederland 1880-1990, Amsterdam/Meppel.

Natuurbescherming staat volop in de belangstelling. De bezuinigingen roepen vragen op over de waarde van de natuur. Wat beschermen we wel en wat niet? Hoeveel ruimte moet de natuur krijgen? Voor een antwoord op die vragen gaan we op zoek naar de wortels van de natuur-bescherming.In de loop van de negentiende eeuw ontstond de wens om bepaalde dier-soorten en landschappen te beschermen.

Aan vankelijk kwamen alleen individuele natuurliefhebbers op voor natuur-behoud. De vernietiging van het Beekbergerwoud in 1869 ging aan velen voorbij. Toch is dit een belangrijk moment geweest in de opkomst van de natuur bescherming. F.W. van Eeden schreef erover en maakte duidelijk dat ook Nederland waardevolle natuur bezat. Tot dan toe was de aan-dacht op het buiten land gericht. Berglandschappen sloten beter aan bij de romantische natuurbeleving van de rijkere burgerij. Rond 1900 schreven Eli Heimans en Jac. P. �ijsse al voor een breed publiek over de natuur. In die jaren ontstonden de organisaties die zich met bescherming gingen bezig-houden, zoals Staats bosbeheer (1899) en de Vereniging Natuurmomenten (1905). Aan de ontwikkeling van natuurgebieden als het Naardermeer, het Kootwijkerzand en het Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug zien we hoe de natuur bescherming zich verder ontwikkelde.

Natuurbescherming in Nederland na 1870

Het Zeisterbos rond 1900

2E4 207Hogeschool Utrecht-Amersfoort

docent: Dhr. mr. A.C. Plantinga is fiscalist, civiel jurist, financieel planner en freelance docent aan Nyenrode Business Universiteit en aan de Hogescholen van Utrecht, Rotterdam en Amsterdam.

cursusdata: 9 en 16 juli 2014 (2 x 2).tijd: Woensdag van 10.30 - 12.30 uur en 13.30 - 15.30 uur.plaats: David de Wied gebouw, Universiteitsweg 99, 3584 CG Utrecht,

de Uithof. Zaal 1.22studiemateriaal: Hand-out (PowerPointpresentatie) wordt door de docent ter beschikking gesteld.cursusprijs: € 150,-

Het van oorsprong Anglo-Amerikaanse estate planning staat ook in Europa volop in de belangstelling. Estate planning houdt zich bezig met vermogens overdracht aan volgende generaties. Het gaat daarbij om het invulling geven aan de wensen van de over-dragende partij en het vermijden van te grote �scale gevolgen. Die toenemende belangstelling is niet toevallig. De naoorlogse generatie heeft immers substantieel vermogen opgebouwd, dat nu en in de nabije toekomst zal worden overgedragen.Voorbeelden van situaties waarbij estate planning een rol speelt:

huwelijkspartners met kinderen hertrouwden, die naast de huidige partner en hun gezamen-lijke kinderen, ook kinderen achterlaten uit een vorig huwelijk ongehuwd samenwonenden in een gemeenschappelijke huis-houding met kinderen uit deze en/of uit eerdere relaties

alleenstaanden zonder partner en/of kinderen.In een viertal colleges – verdeeld over twee bijeenkomsten met elk een ochtend- en een middagdeel – bespreken we theorie en praktijk van het erfrecht, het huwelijksvermogensrecht, de inkomstenbelasting en de erf- en schenkbelasting. Naast actuele kwesties rondom huwelijksvermogensre-gimes zullen ook vraagstukken rond erfrecht met én zonder testament de revue passeren. Ook het ‘radar’-testament, het ‘ik-opa’-testament en het fenomeen ‘levens testament’ komen aan de orde, evenals de mogelijkheden van schenkingen van ouders aan kinderen.

Estate planning Een spannende bezigheid

Deze cursus is

een herhaling

van die uit juli

2013 met een

verdieping van de

onderwerpen.

docent: Mw. Eva van Berne, MA, studeerde Museologie en Kunst-geschiedenis. Ze is gespecialiseerd in naoorlogse beeldende kunst. In 2013 verscheen Gust Romijn. Ontdekkingsreiziger; een boek dat zij schreef over het leven en werk van deze Rotterdamse tijd genoot van Karel Appel. Ze is voor Hogeschool Utrecht werkzaam als coördinator van verschillende activiteiten waaronder HOVO.

cursusdata: 28 en 30 juli 2014 (2 x 2).tijd: Maandag en woensdag 10.30 - 12.30 en 14.00 - 16.00 uur.plaats: Hogeschool Utrecht, Faculteit Educatie, Padualaan 97, 3584 CH Utrecht,

de Uithof. Zaal 3001studiemateriaal: Aan het begin van de cursus wordt tegen kostprijs een reader verstrekt. Een deel

van Appels monumentale werken bevindt zich in de openbare ruimte en kan op eigen gelegenheid bezocht worden.

1K4 209Hogeschool Utrecht

Monumentale kunst in Nederland kende na de Tweede Wereldoorlog een bloeiperiode. Er werden veel opdrachten verleend en er werd volop gediscussieerd over de samen-werking tussen architecten en kunstenaars. Veel kunste-naars werkten nog �guratief volgens vooroorlogse tradi-ties, maar ook steeds meer abstracte kunstenaars begaven zich op dit terrein. Een opvallende �guur in deze tijd was Karel Appel (1922-2006), die we ons vooral herinneren als schilder die verf op zijn doeken smeet. De werken die hij in opdracht van architecten realiseerde – waaronder wand-schilderingen, tegeltableaus en gekleurde ramen – laten naast zijn herken bare experimentele stijl ook een meer bedachtzame kant van Appel zien.U leert in de cursus Appels ontwerpen voor de

architectuur kennen en de context waarin ze zijn ontstaan: het gedachtegoed van kunstenaars en architecten, overheidsbeleid en de promotie van monumentale kunst in tentoonstellingen. We bespreken hoe de samenwerking van Appel met architecten en uitvoerders verliep en besteden aandacht aan de relatie tussen zijn werken in opdracht en zijn autonome werk. U zult niet alleen Karel Appel en zijn werk anders gaan bekijken, maar ook meer oog krijgen voor andere toepassingen van beeldende kunst in de architectuur uit de wederopbouwperiode.

Monumentale kunst van Karel Appel Spontaan in opdracht van architecten

Muurschildering voor de tentoon-stelling E55 in Rotterdam

Deze cursus is

een verkorte

herhaling van die

uit 2011.

2K4 210Hogeschool Utrecht-Amersfoort

docent: Dhr. drs. C. Verhamme gaf in de voorbije jaren bij HOVO cursussen over voornamelijk opera en kerkmuziek, in het bijzonder de vocale muziek van Bach.

cursusdata: 14 en 18 juli 2014 (2 x 2).tijd: Maandag en vrijdag 10.45 – 12.45 en 13.45 – 16.15 uur.plaats: Hogeschool Utrecht-Amersfoort, De Nieuwe Poort 21,

3812 PA Amersfoort. Zaal C2.36studiemateriaal: Voor deze cursus wordt een speciale kleine reader samengesteld die u in de eerste

les kunt kopen.cursusprijs: € 100,-

De mis als muzi-kaal genre is voor de geschiedenis van de katholieke kerkmu-ziek van groot belang geweest. De vijf onderdelen – Kyrie, Gloria, Credo, Sanctus, Agnus Dei – zijn in

de loop der eeuwen op verschillende manieren getoonzet. Een hoogtepunt in de Renaissance is het werk van Palestrina (1525-1594). Ook al bleven componisten in zijn stijl componeren, toch drongen vanaf het begin van de zeventiende eeuw stijlkenmerken van de opera binnen in de kerkmuziek.Na een inleiding over de mis als muzikaal genre – met luister voorbeelden uit de Renaissance en de Barok – volgt een uiteenzetting over drie beroemde missen.1. De Hohe Messe van Bach - aan het eind van zijn leven ‘samengesteld’ uit eerder

gecomponeerde werken - is een hoogtepunt in de westerse muziekgeschiedenis.2. De mis in c-klein van Mozart. Hij componeerde dit onvoltooid gebleven werk

vlak nadat hij kennis had gemaakt met de composities van Bach en Händel. Deze mis wordt beschouwd als één van de beste werken van Mozart.

3. De Missa solemnis van Beethoven was voor hemzelf een hoogtepunt in zijn carrière. Het werk is alleen te vergelijken met de Hohe Messe van Bach.

Van deze missen krijgt u uitvoerig fragmenten te zien en te horen.

Drie beroemde missenBach, Mozart, Beethoven

V.l.n.r.: Bach, Mozart, Beethoven

docent: Mw. Eva van Berne, MA, studeerde Museologie en Kunst-geschiedenis. Ze is gespecialiseerd in naoorlogse beeldende kunst. In 2013 verscheen Gust Romijn. Ontdekkingsreiziger; een boek dat zij schreef over het leven en werk van deze Rotterdamse tijd genoot van Karel Appel. Ze is voor Hogeschool Utrecht werkzaam als coördinator van verschillende activiteiten waaronder HOVO.

cursusdata: 28 en 30 juli 2014 (2 x 2).tijd: Maandag en woensdag 10.30 - 12.30 en 14.00 - 16.00 uur.plaats: Hogeschool Utrecht, Faculteit Educatie, Padualaan 97, 3584 CH Utrecht,

de Uithof. Zaal 3001studiemateriaal: Aan het begin van de cursus wordt tegen kostprijs een reader verstrekt. Een deel

van Appels monumentale werken bevindt zich in de openbare ruimte en kan op eigen gelegenheid bezocht worden.

1K4 209Hogeschool Utrecht

Monumentale kunst in Nederland kende na de Tweede Wereldoorlog een bloeiperiode. Er werden veel opdrachten verleend en er werd volop gediscussieerd over de samen-werking tussen architecten en kunstenaars. Veel kunste-naars werkten nog �guratief volgens vooroorlogse tradi-ties, maar ook steeds meer abstracte kunstenaars begaven zich op dit terrein. Een opvallende �guur in deze tijd was Karel Appel (1922-2006), die we ons vooral herinneren als schilder die verf op zijn doeken smeet. De werken die hij in opdracht van architecten realiseerde – waaronder wand-schilderingen, tegeltableaus en gekleurde ramen – laten naast zijn herken bare experimentele stijl ook een meer bedachtzame kant van Appel zien.U leert in de cursus Appels ontwerpen voor de

architectuur kennen en de context waarin ze zijn ontstaan: het gedachtegoed van kunstenaars en architecten, overheidsbeleid en de promotie van monumentale kunst in tentoonstellingen. We bespreken hoe de samenwerking van Appel met architecten en uitvoerders verliep en besteden aandacht aan de relatie tussen zijn werken in opdracht en zijn autonome werk. U zult niet alleen Karel Appel en zijn werk anders gaan bekijken, maar ook meer oog krijgen voor andere toepassingen van beeldende kunst in de architectuur uit de wederopbouwperiode.

Monumentale kunst van Karel Appel Spontaan in opdracht van architecten

Muurschildering voor de tentoon-stelling E55 in Rotterdam

Deze cursus is

een verkorte

herhaling van die

uit 2011.

2K4 210Hogeschool Utrecht-Amersfoort

docent: Dhr. drs. C. Verhamme gaf in de voorbije jaren bij HOVO cursussen over voornamelijk opera en kerkmuziek, in het bijzonder de vocale muziek van Bach.

cursusdata: 14 en 18 juli 2014 (2 x 2).tijd: Maandag en vrijdag 10.45 – 12.45 en 13.45 – 16.15 uur.plaats: Hogeschool Utrecht-Amersfoort, De Nieuwe Poort 21,

3812 PA Amersfoort. Zaal C2.36studiemateriaal: Voor deze cursus wordt een speciale kleine reader samengesteld die u in de eerste

les kunt kopen.cursusprijs: € 100,-

De mis als muzi-kaal genre is voor de geschiedenis van de katholieke kerkmu-ziek van groot belang geweest. De vijf onderdelen – Kyrie, Gloria, Credo, Sanctus, Agnus Dei – zijn in

de loop der eeuwen op verschillende manieren getoonzet. Een hoogtepunt in de Renaissance is het werk van Palestrina (1525-1594). Ook al bleven componisten in zijn stijl componeren, toch drongen vanaf het begin van de zeventiende eeuw stijlkenmerken van de opera binnen in de kerkmuziek.Na een inleiding over de mis als muzikaal genre – met luister voorbeelden uit de Renaissance en de Barok – volgt een uiteenzetting over drie beroemde missen.1. De Hohe Messe van Bach - aan het eind van zijn leven ‘samengesteld’ uit eerder

gecomponeerde werken - is een hoogtepunt in de westerse muziekgeschiedenis.2. De mis in c-klein van Mozart. Hij componeerde dit onvoltooid gebleven werk

vlak nadat hij kennis had gemaakt met de composities van Bach en Händel. Deze mis wordt beschouwd als één van de beste werken van Mozart.

3. De Missa solemnis van Beethoven was voor hemzelf een hoogtepunt in zijn carrière. Het werk is alleen te vergelijken met de Hohe Messe van Bach.

Van deze missen krijgt u uitvoerig fragmenten te zien en te horen.

Drie beroemde missenBach, Mozart, Beethoven

V.l.n.r.: Bach, Mozart, Beethoven

docent: Dhr. drs. E. Kurpershoek is kunsthistoricus, docent, publicist, cultureel reisleider en gespecialiseerd in Italiaanse kunst en architectuur.

cursusdata: 9 en 10 juli 2014 (2 x 2).tijd: Woensdag en donderdag 11.00 - 12.45 uur en 14.00-16.00 uur.plaats: David de Wied gebouw, Universiteitsweg 99, 3584 CG Utrecht,

de Uithof. Zaal 1.30studiemateriaal: Zeer gewenst: G. Vasari (2010), Levens van kunstenaars. Amsterdam: Olympus;

E. Kurpershoek (2011) Italiaanse fresco’s. Amsterdam: O. Press (verkrijgbaar bij de auteur/docent); R. Wittkower (1996), Grondslagen van de architectuur in het tijdperk van het humanisme. Nijmegen: Sun.

3K4 211Universiteit Utrecht Tweedelige Leergang ‘Italiaanse kunsten architectuurgeschiedenis’

In de eerste twee decennia van de vijftiende eeuw begint in Florence de Renaissance, een beweging met wereldwijde gevolgen. Het is een opwindende tijd. Op elk gebied van de kunst vindt een ware ‘renaissance’, een weder geboorte, van de klassieke oudheid plaats. Beeld houwers – denk aan Ghiberti en Donatello – gaan de klassieke sculptuur bestuderen en maken de klassieke kunst weer actueel. De architectuur krijgt een totaal

nieuwe grondslag en wordt, net als in de Romeinse tijd, in de eerste plaats weer een ‘verhoudingskunst’. Architecten als Brunelleschi en Alberti streven in hun gebouwen een volmaakte harmonie na, waarbij alle onderdelen op elkaar en op het geheel zijn afgestemd. Voor schilders, zoals Masaccio en Piero della Francesca, gaat er een wereld open als zij de geheimen van lineair perspectief en anatomie ontrafelen. In hun schilderingen kunnen ze nu een wereld oproepen die heel geloofwaardig overkomt. Naast religieuze voorstellingen geven kunstenaars als Botticelli ook steeds vaker voorstellingen uit de klassieke mythologie weer. Omdat er tussen de verschillende kunsten sprake is van een voortdurende wisselwerking ontstaat er een duidelijk herkenbare renaissancestijl, die in heel Europa navolging zal vinden.

Italiaanse Renaissance 1400-1500De bakermat van Europese kunst en architectuur

Sandro Botticelli La Primavera

Deze cursus is de

eerste in de Leer-

gang ‘Italiaanse

kunsten architectuur-

geschiedenis’. Het

tweede deel volgt in

het najaar 2014. Deze

cursus kan ook goed

los gevolgd worden.

3K4 212Universiteit Utrecht

docent: Dhr. H. Leyten, Master of Literature (Oxford), begon als missionaris, is antropoloog en was vele jaren Afrikaconservator aan het Tropenmuseum in Amsterdam.

cursusdata: 22, 24, 29, 31 juli 2014 (4).tijd: Dinsdag en donderdag 11.00 - 12.45 uur.plaats: David de Wied gebouw, Universiteitsweg 99, 3584 CG Utrecht,

de Uithof. Zaal 1.32.studiemateriaal: Tijdens de eerste bijeenkomst wordt een syllabus tegen kostprijs aangeboden.

Aanbevolen literatuur: Frank Willett (2002), African Art: An Introduction. London: Thames and Hudson.

Afrika is in de loop van de twintigste eeuw fundamenteel veranderd. Maar wie zich verdiept in de samenlevingen en culturen van het klassieke Afrika ontdekt een wereld met een geheel eigen inhoud en met geheel eigen vormen. Zeker als we dat doen met behulp van Afrikaanse kunst uit de negentiende en het begin van de twintigste eeuw, ook wel klassieke kunst genoemd.Samenlevingen hebben zich er anders georganiseerd dan wij in het westen gewend zijn. In deze cursus besteden we bijvoorbeeld aandacht aan het sacrale koningschap van het Luba-volk in Congo. Hier staat de macht van de koning centraal, maar deze wordt wel ‘geneutraliseerd’ door historisch bewuste orakeldeskundigen. Ook het Fang-volk van Gabon komt aan de orde, dat eeuwenlang een nomadisch bestaan leidde maar zijn voorouders toch niet wilde achterlaten. Het derde college gaat in op de Afrikaanse overtuiging dat toeval niet bestaat en dat alles wat ons overkomt een bedoeling heeft. Tenslotte gaan we in op de diepgewortelde Afrikaanse opvattingen over het leven, over geboren worden, sterven en het voortleven van de voorouders. In alle colleges worden authentieke voorwerpen uit de hoogtepunten van de Afrikaanse kunst getoond, met daarop scènes uit het dagelijks leven.

Kunst in het dagelijks leven van het klassieke Afrika

Bewaker van de voorouderlijke schedels (Fang, Gabon).