แนวทางการออกแบบโครงสร�างมาตรฐานแนวทางการออกแบบโครงสร�างมาตรฐานค�าอธ�บาย ค�าอธ�บาย (Metadata)(Metadata) เอกสารจดหมายเหต#เอกสารจดหมายเหต#

ในหอจดหมายเหต#ด�จ�ท%ลเนคเทคในหอจดหมายเหต#ด�จ�ท%ลเนคเทค

ราชบด�นทร ส�วรรณค�ณฑ�

โครงการว�จ�ยและพ�ฒนาเทคโนโลย�เพ��อการอน�ร�กษเช �งด�จ�ท�ล

หน#วยปฏ�บ�ต�การว�จ�ยคล�งอน�พ�นธความร)*

ศ)นยเทคโนโลย�อ�เล,กทรอน�กสและคอมพ�วเตอรแห#งชาต�

Download this presentation at http://www.slideshare.net/rachabodin

2

เน' (อหาการบรรยายเน' (อหาการบรรยาย

• ความร)*เบ�Aองต*นเก��ยวก�บเมทะดาทา

• ต�วอย#างการประย�กตใช *งานเมทะดาทา

• แนวทางในการออกแบบเมทะดาทาสCาหร�บเอกสาร

จดหมายเหต�ในหอจดหมายเหต�ด�จ�ท�ลเนคเทค

3

เน' (อหาการบรรยายเน' (อหาการบรรยาย

• ความร)*เบ�Aองต*นเก��ยวก�บเมทะดาทา

• ต�วอย#างการประย�กตใช *งานเมทะดาทา

• แนวทางในการออกแบบเมทะดาทาสCาหร�บเอกสาร

จดหมายเหต�ในหอจดหมายเหต�ด�จ�ท�ลเนคเทค

44

เมทะดาทาค�ออะไร?

• คCาอธ�บายว�ตถ� (Metadata) ค�อ สารสนเทศท��ม�

โครงสร*าง (Structured Information)

สCาหร�บอธ�บายรายละเอ�ยดต#างๆ ของข*อม)ลหล�ก

• เป,นเคร��องม�อเพ��มประส�ทธ�ภาพในการเข*าถSงข*อม)ล

ส�บค*นข*อม)ล รวมท�Aงเป,นเคร��องม�อท��ใช *ในการบร�หาร

จ�ดการข*อม)ลในคล�งข*อม)ล

55

ต%วอย)างเมทาดาทาท*+ต�ดมาก%บข�อม-ลหล%ก

66

ต%วอย)างเมทาดาทาท*+ผ-�ใช�เป1นผ-�ก�าหนด

รห�สภาพ: 25500101153000

ช��อภาพ: ว�ดไชยว�ฒนาราม

สถานท��: อย�ธยา

เจ*าของภาพ: ล�ดดา สาระเดช

ประเภท: Landscape

Architecture

ว�นท��ถ#ายภาพ: 10 ม�.ย. 2550

คCาอธ�บายภาพ: ว�ดไชยว�ฒนารามต�Aงอย)#ร�ม

ฝ��งแม#นCAาฟากตะว�นตกของเกาะเม�อง พระเจ*า

ประสาททองทรงสร*างขSAนในป� พ.ศ. 2173

77

ค#ณสมบ%ต�ของเมทาดาทา

• ไม#ยSดต�ดก�บชน�ดของฮารดแวร และซอฟตแวร

• ม�ล�กษณะโครงสร*างท��เป,นมาตรฐาน สามารถ

รองร�บการใช *งานท��หลากหลายได*

• ย�ดหย�#นต#อการเปล��ยนแปลง

88

ประเภทของเมทาดาทา

• Descriptive Metadata

• Administrative Metadata

• Technical Metadata

• Rights Metadata

• Source Metadata

• Digital Provenance Metadata

• Preservation Metadata

99

เมทาดาทาเพ'+อการอธ�บายค#ณล%กษณะ(Descriptive Metadata)

ค�อ เมทาดาทาท��ทCาหน*าท��ในการอธ�บายข*อม)ลหล�ก

และหมวดหม)#ของข*อม)ล ใช *เป,นเคร��องม�อสCาหร�บการ

เข*าถSงข*อม)ล หร�อใช *เป,นเคร��องม�อสCาหร�บการส�บค*น

ตามความสนใจของผ)*ใช *

1010

เมทาดาทาเพ'+อการบร�หารจ%ดการ(Administrative Metadata)

ค�อ เมทาดาทาท��ม�ข*อม)ลสCาหร�บใช *ในการบร�หารจ�ดการ• Technical Metadata: ข*อม)ลเช�งเทคน�คท��เก��ยวข*อง ก�บข*อม)ลด�จ�ท�ลของข*อม)ลหล�ก เช#น ร)ปแบบไฟล, การบ�บอ�ดข*อม)ล เป,นต*น• Rights Metadata: ข*อม)ลเก��ยวก�บล�ขส�ทธ�hในข*อม)ล หล�ก และส�ทธ�หร�อขอบเขตของการใช *งาน• Source Metadata: ข*อม)ลเก��ยวก�บข*อม)ลต*นฉบ�บ ของข*อม)ลหล�ก

1111

เมทาดาทาเพ'+อการบร�หารจ%ดการ (ต)อ)

• Digital Provenance Metadata: ข*อม)ลท��อธ�บายถSง ข*อม)ลด�จ�ท�ลอ��นๆ ของข*อม)ลหล�กเด�ยวก�น เช#น• รายละเอ�ยดของไฟลต*นฉบ�บ• รายละเอ�ยดของไฟลสCาหร�บเผยแพร#ขนาดใหญ# (สCาหร�บการพ�มพ)• รายละเอ�ยดของไฟลสCาหร�บเผยแพร#ขนาดเล,ก (สCาหร�บด)บนเว,บ)• รายละเอ�ยดของไฟล Thumbnail• รายละเอ�ยดของว�ธ�การในการแปลงข*อม)ล

1212

เมทาดาทาเพ'+อการอน#ร%กษA(Preservation Metadata)

เมทาดาทาท��เก,บข*อม)ลท��จCาเป,นสCาหร�บการอน�ร�กษข*อม)ลต*นบ�บ และข*อม)ลด�จ�ท�ล เช#น ข*อม)ลเก��ยวก�บสภาพทางกายภาพของข*อม)ลต*นฉบ�บ ข*อม)ลท��เก��ยวข*องก�บการสงวนร�กษาไฟล เป,นต*น

1313

ประโยชนAของเมทาดาทา

1. เป,นกลไกสCาค�ญในการจ�ดเก,บข*อม)ลพ�Aนฐาน และข*อม)ลท��อธ�บายท��มาของข*อม)ลหล�ก รวมถSงข*อม)ลคCาอธ�บายเพ��มเต�มในประเด,นท��สนใจต#างๆ ข*อม)ลเช�งลSก และข*อม)ลแวดล*อม

2. ช#วยให*สามารถบร�หารจ�ดการข*อม)ลจCานวนมากได*อย#างท��วถSง และม�ประส�ทธ�ภาพ

3. ช#วยให*สามารถแลกเปล��ยนข*อม)ลก�บคล�งข*อม)ลอ��นๆ ท��เก��ยวข*องและเผยแพร#ข*อม)ลส)#สาธารณะได*อย#างม�ประส�ทธ�ภาพ

4. ช#วยสน�บสน�นให*เก�ดการส�บค*น เข*าถSง พ�ฒนาต#อยอดเป,นระบบคล�งข*อม)ล เพ��อเป,นแหล#งเร�ยนร)*ของประเทศ หร�อเป,นแหล#งข*อม)ลเพ��อการวางแผนและการต�ดส�นใจ

14

เน' (อหาการบรรยายเน' (อหาการบรรยาย

• ความร)*เบ�Aองต*นเก��ยวก�บเมทะดาทา

• ต�วอย#างการประย�กตใช *งานเมทะดาทา

• แนวทางในการออกแบบเมทะดาทาสCาหร�บเอกสาร

จดหมายเหต�ในหอจดหมายเหต�ด�จ�ท�ลเนคเทค

1515

ต%วอย)างการประย#กตAใช�งานเมทาดาทา (1)

1616Data from Princess Maha Chakri Sirindhorn Anthropology Centre

ต%วอย)างการประย#กตAใช�งานเมทาดาทา (2)

17

เน' (อหาการบรรยายเน' (อหาการบรรยาย

• ความร)*เบ�Aองต*นเก��ยวก�บเมทะดาทา

• ต�วอย#างการประย�กตใช *งานเมทะดาทา

• แนวทางในการออกแบบเมทะดาทาสCาหร�บเอกสาร

จดหมายเหต�ในหอจดหมายเหต�ด�จ�ท�ลเนคเทค

1818

ล�าด%บงานในการออกแบบเมทาดาทา

1. ส�ารวจข�อม-ลเอกสารจดหมายเหต# ค%ดกรอง จ%ดหมวดหม-)

2. ออกแบบโครงสร�างเมทาดาทาหร'อแบบฟอรAมลงทะเบ*ยน

3. ศ Jกษาและเล'อกมาตรฐานเมทาดาทาท*+เหมาะสม

4. ก�าหนดรายละเอ*ยดและร-ปแบบของการกรอกข�อม-ล

1919

1. ส�ารวจข�อม-ลเอกสารจดหมายเหต#และจ%ดหมวดหม-)

• จ�ดหมวดหม)#เอกสารจดหมายเหต�อย#างไรด�? ม�หลายว�ธ�ค�ด

• จ�ดหมวดหม)#ตามประเภทของเอกสาร เช#น

• เอกสารลายล�กษณ และแผนท��

• เอกสารโสตท�ศน

• ส��ออ�เล,กทรอน�กส

• จ�ดหมวดหม)#ตามเอกสารจดหมายเหต�ท��ม�อย)# เช#น

• เอกสารคCาส��ง

• เอกสารในงานประช�มว�ชาการ

• ผลงานว�จ�ย ฯลฯ

• จ�ดหมวดหม)#ตามเร��องราวขององคกร เช#น

• ใครเก��ยวข*องก�บเนคเทค – ทCาเน�ยบผ)*บร�หาร บ�คลากรองคกร ผ)*เก��ยวข*องอ��นๆ

• เนคเทคทCาอะไร – งานว�จ�ย งานประช�มว�ชาการ งานมอบหมายพ�เศษ ฯลฯ

• ท��ไหนท��เก��ยวข*องก�บเนคเทค – อาคารว�จ�ยต#างๆ ฯลฯ

2020

1. ส�ารวจข�อม-ลเอกสารจดหมายเหต#และจ%ดหมวดหม-)

• สCารวจ ลงรายละเอ�ยดในแต#ละหมวดของเอกสาร เพ��อหาคCาตอบว#า

• ม�เอกสารร)ปแบบใดในแต#ละหมวด (เอกสารลายล�กษณ, ว�ด�โอ, เทปเส�ยง ฯลฯ)

• ต*องแปลงข*อม)ลหร�อไม# ถ*าแปลงจะแปลงอย#างไร ผลล�พธจะอย)#ในร)ปแบบไหน

หมวดท*+ ช'+อหมวด ประเภทเอกสาร ร-ปแบบการแปลงข�อม-ล ร-ปแบบของผลล%พธA

1 ทCาเน�ยบผ)*บร�หาร - ภาพน��ง- เอกสารประว�ต�

สแกนด*วยสแกนเนอร ไฟลต*นฉบ�บ .tif ท�� 300 dpiไฟลเผยแพร# .jpg ท�� 72 dpi

2 งานประช�มว�ชาการ - โปสเตอร (กระดาษ + ด�จ�ท�ล)- คCาส��งแต#งต�AงคณะทCางาน- เอกสารงานว�จ�ย- ภาพถ#ายบรรยากาศงาน- ว�ด�โอประชาส�มพ�นธ- ว�ด�โอการบรรยาย

โปสเตอรกระดาษ - ถ#ายภาพเทปว�ด�โอ - อ�ดเข*าส)#คอมพ�วเตอร

โปสเตอรไฟลต*นฉบ�บ .rawไฟลเผยแพร# .jpg ท�� 72 dpi

เทปว�ด�โอไฟลต*นฉบ�บ .mp2 ท�� 25 fpsไฟลเผยแพร# .flv ท�� 15 fps

ตารางท*+ 1 ตารางแสดงต%วอย)างผลล%พธAจากการส�ารวจข�อม-ลเอกสารจดหมายเหต#

2121

2. ออกแบบโครงสร�างเมทาดาทาหร'อแบบฟอรAมลงทะเบ*ยน

• ต�AงคCาถาม เพ��อให*ได*มาซS�งร)ปแบบโครงสร*างคCาอธ�บาย

• กล�#มเป*าหมายท��จะใช *ข*อม)ลในหมวดหม)#น�Aนเป,นใคร?

• อะไรค�อความสนใจของแต#ละกล�#มเป*าหมาย?

• บร�การท��จะเก�ดขSAน และว�ธ�การในการใช *บร�การ การส�บค*น

• ออกแบบแบบฟอรมลงทะเบ�ยนสCาหร�บแต#ละหมวดหม)#

• จะอธ�บายเอกสารในแต#ละหมวดหม)#อย#างไร?

2222

3. ศ Jกษาและเล'อกมาตรฐานเมทาดาทาท*+เหมาะสม

• หามาตรฐานร)ปแบบเมทาดาทาท��เหมาะสมก�บโครงสร*างเอกสาร

จดหมายเหต�

• ม�มาตรฐานอะไรบ*างท��สามารถตอบคCาถามในการเก,บข*อม)ล

เอกสารจดหมายเหต�ได*

• แต#ละมาตรฐานม�ร)ปแบบโครงสร*างอย#างไร ม�ความหมายอย#างไร

• เปร�ยบเท�ยบแต#ละมาตรฐาน เพ��อหามาตรฐานท��เหมาะสมท��ส�ดก�บ

ความต*องการในการบ�นทSก และการให*บร�การในอนาคต

2323

4. ก�าหนดรายละเอ*ยดและร-ปแบบของการกรอกข�อม-ล (1)

2424

4. ก�าหนดรายละเอ*ยดและร-ปแบบของการกรอกข�อม-ล (2)

2525

ต%วอย)างล%กษณะการประย#กตAใช�มาตรฐานเมทาดาทา

มาตรฐานกลาง- เลขว�ตถ�

- เลขเด�ม

- ช��อเอกสาร

- คCาอธ�บาย

- สภาพเอกสาร

หมวดท*+ 1- เลขเอกสาร

- เลขเด�ม

- ช��อว�ตถ�

- คCาอธ�บาย

- สภาพว�ตถ�

หมวดท*+ 2- เลขว�ตถ�

- ช��อว�ตถ�

- คCาอธ�บาย (1)

- คCาอธ�บาย (2)

- สภาพว�ตถ�

หมวดท*+ 3- เลขว�ตถ�

- ช��อว�ตถ�

- คCาอธ�บาย

- ประว�ต�การอน�ร�กษ *

ขอบค#ณคร%บขอบค#ณคร%บ