17HEERGIHALEW!IN

DEoELFENIV)BWBLIOT11EElf'VoosSAt E a EN a SFROOii

HEER HALEWIjN

DE ELFENRIJBIBLIOTHEEK VOOR SAGE

EN SPROOK

UITGAVE VAN J. M. MEULENHOFFTE AMSTERDAM IN MCMXXIII

CHARLES DE COSTER

HEER HALEWIJNUIT HET OORSPRONKELIJK

OVERGEBRACHT DOOR NICO ROST

MET BANDVERSIERING VAN

P. A. H. HOFMAN

UITGAVE VAN J. M. MEULENHOFF

TE AMSTERDAM IN MCMXXIII

Dit is de derde der „Contes Flamandes",

geschreven door CHARLES DE COSTER in

het oud-Fransch, en door Nico ROST in

hedendaagsch Nederlandsch overgebracht.

Van twee Kasteelen.

Heer Halewijn zong een liedekijnAl wie dat hoorde wou bij hem zijn.

JK zal u dan, goede Vlamen, de geschie-denis vertellen van dien Heer Halewijn

en zijn lied en van de dappere jonkvrouwMachteld.

Er waren twee kasteelen in het graaf-schap Vlaanderen. In het eene woonde deHeer van Heurne met Gonde, zijn goedevrouwe, Toon de Zwijger, zijn zoon, zijnknappe dochter Machteld, zijn pages, schild-knapen, bedienden, lansknechten en verdergevolg, waaronder ook AnneMie, een meiskevan adellijke afkomst, die jonkvrouw Mach-teld diende en aller lieveling was.

Van al wat de arbeid van zijn boeren op-bracht nam de Heer van Heurne alleen het

5

beste. En de boeren zeiden dat hij een recht-vaardig man was, om slechts te nemen wathij noodig had. Hij had hen toch ook alleskunnen ontnemen.

In het andere kasteel woonde Halewijn deBooze, met zijn vader, moeder, broer en zus-ter en heel een stoet van roovers en scha.vuiten.

Het waren slechte lieden, dat verzeker ik u,die doorkneed waren in rooven,'plunderen enmoorden en -men deed het beste maar niet tedicht in hun buurt te komen.

6

II.

Van Dirk de Raaf.

HET geslacht stamde in rechte lijn af vanDirk, de eerste der Halewijnen, dien

men den Raaf noemde omdat hij even tukwas op buit, als raven op krengen. Steedswaren hij en zijn bende in het zwart gekleed.

Deze Dirk, die leefde in een tijd van veeloorlogen, was zeer behendig in het gevecht ensneller dan de bliksem vielen zijn slagen.

Met zijn eenig wapen, een zwaren hamer,die aan den eenen kant puntig toegespitstwas, brak hij lansen, verbrijzelde speren, ver.-scheurde hij maliënkolders, alsof de maliënvan laken waren.

En niemand kon hem weerstaan. Zoo ver-schrikte hij zijn vijanden, dat die zich reedsdood waanden vóór den slag, wanneer ze inde verte Dirk en zijn zwarte bende zagen aan~

7

komen, groot in aantal, gehard en vastbera-den. Wanneer de zege bevochten was en hetvoornaamste deel van den buit ingepakt --waarvan Dirk natuurlijk het leeuwenaandeelnam zonder ooit aan de armen te denkenruimden de ridders en wapenknechten hetveld en gingen heen, zeggende: „voor denRaaf de kruimels."

En niemand had durven blijven, want hijzou dadelijk zijn neergeslagen en gedood.

Onmiddellijk begonnen Dirk en de zijnenhun ravenwerk ; zij hakten vingers af om deringen te bemachtigen, gewonden, die nogom hulp riepen, sneden ze hoofd en armenaf, om ze gemakkelijker hun kleeren te kun-nen uittrekken.

En onderling vochten zij en doodden elkaarop de rottende lijken, om een halsstuk, eenschamelen riem van gelooid leer of nog gerin-ger dingen.

En soms bleven ze drie dagen en drie nach-ten op een veld.

Wanneer de dooden geheel naakt geplun-derd waren, stapelden ze den buit op karren,die ze daarvoor meegenomen hadden, en keer-

8

den terug naar het kasteel van Dirk om daarte brassen en goeden. sier te maken.

Onderweg mishandelden ze de boeren, na-men maagden en vrouwen die hen bekoordenen handelden er mede naar het hun behaagde.

Zoo vechtende leefden en roofden ze, sta-len het goed van wie zich niet konden ver~dedigen; zonder zich te bekommeren om Goden zijn gebod.

En Dirk de Raaf ging prat op zijn macht,te meer daar de Graaf hem om zijn vele over~winningen de privilegiën schonk van hoogereen lagere rechtspraak in het gebied vanHalewijn.

En hij liet een groot wapenschild vervaar-digen, waarop een groote raaf van sabel methet devies: „Voor den Raaf de kruimels."

III.

Van de jeugd van Heer Halew jn.

EN het gebeurde dat deze felle raaf geenjongen geboren werden, die hem geleken.

Want dooreen wonderlijke gril der natuurwerden -ze pennelikkers en boekewormen wiende edele kunst van oorlogvoeren niet be-haagde - en die de wapens minachtten.

Die-groote geleerden verloren wel de helftvan hun heerlijkheid. Want ieder jaar was ereen machtige nabuur, die er hun stukken vanontroofde.

En zij brachten magere kinderen voort,ziekelijk en met bleeke gezichten, die zich hetliefst in hoeken verscholen en daar klaaglie-deren zongen en droeve litanieën.

Zoo verdwenen de sterke mannen uit hetgeslacht.

De schavuit Siewert Halewijn, wiens ge-

10

schiedenis ik ga vertellen, was even leelijk,ziekelijk, armzalig en ontvreden van uiterlijkals de anderen, misschien nog erger.

En evenals de anderen, verschool hij zichhet liefst in donkere hoeken, meed alle ge--zelschap, werd woedend als hij hoorde lachen,was altijd nukkig, keek nooit naar lucht ofhemel als een dapper durvend edelman,doch slechts naar den grond. Hij huildezonder reden, zuchtte altijd, en was metniets tevreden.

Voor 't overige was hij laf en wreed, mar.dtele en plaagde in zijn jeugd jonge hondenen katten, musschen, meezen, vinken, nachte-galen en allerlei andere kleine dieren. Maartoen hij volwassen was, dorst hij nauwlijkseen wolf aanvallen ondanks zijn goede speer.Was het beest echter eenmaal geveld, dandoorboorde hij het als een razende met welhonderd steken.

Zoo kwam de tijd, dat hij huwbaar werd.

11

Iv.

Hoe Heer Halewijn een vrouw zocht en hoede vrouwen en jonkvrouwen dit vonden.

DAAR hij de oudste was moest hij aanhet hof van den graaf komen om daar

een vrouw te kiezen.Maar iedereen, die zag hoe leelijk hij was,

bespotte hem, vooral de vrouwen en jonk-vrouwen die lachend elkander zeiden: „Daaris nu + de schoone Heer Halewijn. Wat komthij hier doen? Die wil ons nu huwen. Wiewil hem hebben voor zijn gewicht aan goud,voor vier kasteelen, evenveel heerlijkhedenen tien duizend. hoorigen?

Het is jammer, ze zouden zulke mooie kin-deren krijgen, als die op hun vader leken.Kijk eens, wat mooie haren hij heeft. 't Is ofde duivel ze met een spijker gekamd heeft;en watt een mooie neus, net een fletse pruim

12

en dan zijn prachtige azuurblauwe oogen.Zou hij niet gaan huilen? Dat zou nog eensmooie muziek zijn."

En Heer Halewijn, dit hoorend, zeide niets,want zijn tong was gezwollen van toorn,schaamte en verdriet.

Toch wilde hij aan elk steekspel meedoen,maar iederen keer werd hij met groote schanrde overwonnen en de edelvrouwen, die hemzagen vallen, juichten om het hardst en riepen:„Leve de vogelverschrikker. De oude raafkan niet meer bijten."

Zoo vergeleken ze hem met Dirk, denstamvader der Halewijnen, die in zijn tijd zoomachtig en dapper was.

En telkenmale op zulk een wijze gevierdkeerde Heer Halewijn huiswaarts.

13

V.

Waarom Heer Hale vijn den duivel aanrieptoen hij van het steekspel terugkeerde.

TOEN hij terugkwam van het derde steek.spel waar hij verslagen was, stonden zijn

vader, iioeder, broer en zuster bij de brug alop hem -te wachten.

En de - vader sprak:„Daar heb je nu die pracht van een zoon,

Siewert de lamlendige, Siewert de armzalige,Siewert- de doeniet, die terugkomt van hetsteekspel met den staart tusschen de beenen."

En de moeder sprak:„Ik zie het al, de graaf heeft je een gouden

keten om den hals gehangen en openlijk om-helsd omdat je je in het tpurnooi zoo vlug opje rug hebt gegooid, zooals Heer Beauforthet je vroeger geleerd heeft. God zij gedankt.Het was dan toch een roemrijke nederlaag."

14

En de zuster sprak:„Wees welkom, schoone oudste broer, wat

breng je voor nieuws? ]e hebt zeker gewon-nen, dat zie ik aan je glundere gezicht. Waaris de sluier, dien de jonkvrouwen je gaven ?"

En de broer sprak:„Hoe roemrijk heb je het er wel afgebracht,

Heer Siewert Halewi jn, eerstgeborene, af ~stammeling van den Raaf met den scherpenbek. Zoon raaf vermorzelt toch alle arenden,haviken, steenvalken, giervalken en sperwers zonder veel moeite.

Hebt gij geen dorst, ridderdorst, zegedorstom van dorperdorst niet te spreken?

Wij hebben binnen klaren ganzenwijn, dieuw darmen verfrisschen zal van al het vuurder overwinning."

„Duivels," antwoordde de Heer tanden.-knarsend, „als God me de kracht gaf, zou ikU een ander liedje laten zingen, Heer broer."

Terwijl hij dit zeide trok hij zijn zwaardom hen er mee te slaan, maar de jongere ont-week hem en riep: „gegroet, ontraafde raaf,gegroet kapoen. Verhef ons huis en maakhet groot, Siewert de Overwinnaar."

_15

„Bij God,” sprak de Heer, „waarom doetdeze snotaap niet mee aan tournooien als ik!Doch 't is waar, hij durft immers niet, dielaf bek, die toekijkt als de anderen werken,en er bij staat met zijn handen in den zak."

Dan steeg hij van zijn klepper, sloot zichop in zijn kamer, huilde van woede en badden duivel hem kracht en schoonheid tegeven en beloofde hem op zijn woord vanedelman, dat hij zijn ziel in ruil zou geven.Den ganschen nacht riep hij hem aan, schreeu-wend en huilend, en weeklagend dacht hij erover zich van kant te maken.

Maar de duivel kwam niet, die werd eldersopgehouden.

16

Vi.

Van Heer Halewijns groote zwerftochten.

ALLE dagen, of het weer zacht was ofruw, de hemel helder of bewolkt, of

het regende, hagelde of sneeuwde, dooldeHeer Halewijn alleen door weiden en woud.

En alle kinderen die hem zagen liepen weg,gillend van vrees.

„Zoo," zeide hij, „ik ben dus wel ergleelijk."

En hij doolde verder.Maar als hij onder het rijden een hoorige

tegenreed, die schoon was en gezond vanleden, sprong hij op hem toe en doodde hemvaak met zijn speer.

En eenieder vreesde hem en bad God, dathij hun Heer van hen weg zou nemen.

En telken nacht riep Heer Halewijn denduivel aan.

2 17

Maar de duivel kwam niet.„Ach," zeide de Heer lamenteerend, ,,waar

om wilt ge me dan geen kracht en schoonheidgeven in dit leven? Ik zou u mijn ziel ervoor in ruil schenken. De koop is goed."

En, ongerust, angstig en weemoedig leekhij weldra een oud man en niemand in deheele streek noemde hem spoedig andersdan: „de Vogelverschrikker".

Zijn hart zwol van haat en gramschap. Enhij vervloekte God.

18

VII.

Van den Prins der Steenen en het Lied.

N den pruimentijd kwam hij, nadat hij hetheele land tot Rij ssel toe afgedoold had, op

weg naar huis dwars door het woud. Onderhet rijden zag hij tusschen de struiken tegeneen eik een heel breeden en langen steen liggen.

En hij zeide: „Daar kan ik goed op zitten,die is heerlijk om op te rusten en wat op mijnverhaal te komen."

Toen ging hij er op zitten en riep opnieuwden duivel aan om kracht en schoonheid. Hetwas nog klaar dag, de vogeltjes, meezen envinken zongen lustig in het hout, de zonscheen vroolijk en er woei een zacht windje,zoodat Heer Halewijn van vermoeidheid inslaap viel.

Hij sliep tot het nacht begon te worden.Toen ontwaakte hij plotseling door een

19

vreemd gerucht. En bij het licht van de helderemaan zag hij een wezen met een huid, die ge-leek op bemoste steen en dat nu en dan metzijn kop in het gat stootte dat hij gegravenhad, zooals honden doen op jacht naar mollen.

En Heer Halewijn denkend dat het een ofander beest was, sloeg er naar met zijn speer.

Doch deze brak en een klein steenen man-netje klom hem op de schouders, sloeg hemnijdig met zijn harde handen en zeide, sissenden lachend: „Zoek Siewert Halewijn, zoeksikkel en lied, lied en sikkel, zoek Vogelversschrikker, zoek." Dit zeggende sprong hijals een vlooi op den rug van den Booze, diezich boog en met een stuk van zijn speer hetgat uitholde. En de steenen wang van hetmannetje was tegen zijn wang, en diens oogenverlichtten het gat beter dan lantaarnen.

En hij beet Halewijn met zijn scherpe tan-den, sloeg hem met zijn kleine knuisten, enkrabde en kneep met zijn nagels en zeidedan venijnig lachend: „Ik ben de Prins derSteenera, en wachter over de schoone schat-ten, zoek Vogelverschrikker, zoek."

En nadat hij dit gezegd had sloeg hij hem

20 -

uit alle macht: „Siewert," grinnikte hij, vroo-.lijk met hem spottend, „Siewert heeft krachtnoodig en schoonheid, schoonheid en kracht,zoek Vogelverschrikker, zoek."

En hij trok den Booze de haren bij bosjesuit zijn hoofd en verscheurde zijn kleeren metzijn nagels, zoodat ze heelemaal in flarden omzijn lichaam hingen en zeide proestend vanlachen: „Siewert Halewijn heeft kracht noo-dig en schoonheid, zoek, Vogelverschrikker,zoek," en met zijn beide handen ging hij aanzijn ooren hangen, trapte hem met zijn beenenin het gezicht, al schreeuwde Heer Halewijnvan pijn.

En het mannetje zeide: „Als je kracht enschoonheid wilt, zoek Halewijn, sikkel enlied, zoek, Vogelverschrikker, zoek."

En de Booze groef in den grond zonderophouden met het deel van de speer dat hemrestte. Plotseling zonk de aarde onder densteen weg en kwam er een groot open gat.

En Halewijn zag bij het licht van de oogenvan den dwerg een graf en in dat graf lag eenwonderschoone man, die echter niet doodscheen te zijn.

21

Hij was in het wit gekleed en had een sik.kel in zijn handen, waarvan handvat en lem~met van goud waren.

,,Neem die sikkel," - zeide het kereltje ensloeg hem met zijn vuist op het hoofd.

Toen Heer Halewijn gehoorzaamd hadverging de liggende man in stof en steeg eenwitte vlam op, hoog en fel oplaaiend, en uitdie witte vlam klonk een lied, wonderzoet.

Toen was het bosch volgeur van wierook,kaneel en marjolein.

„Zing." zei het kereltje en de Booze her-haalde het,lied. En terwijl hij zong werd zijnharde stem zachter dan die van engelen endiep uit het woud kwam een maagd.

Hij zag dat ze naakt was en zeer schoon.En zij zette zich tegenover hem en sprak:

„Onderdanig ben ik tot u gekomen, meesterder gouden sikkel, pijnig me niet als ge mijnhart neemt."

Daarna verdween ze diep in het woud enproestend van lachen wierp het kleine ventjeHeer Halewijn tegen den grond zeggend:„Gij hebt sikkel en lied, zoo dus zult gekracht en schoonheid hebben. Ik ben de Prins

22

der Steenen. Tot genoegen, heer Neef."Toen Heer Halewijn zich oprichtte waren

het mannetje en de naakte jonkvrouw ver-dwenen.

En angstig beschouwde hij de gouden sik-kel en peinsde wat toch die liggende manmoest beteekenen en die naakte jonkvrouw,en waarvoor die sikkel en dat wonderzoetelied zou dienen, tot hij opeens op het lemmetvurige letters zag. Doch hij kon ze niet lezen,want hij was van alle wetenschap gespeenden huilend van woede wierp hij zich in destruiken en riep: „Help, Prins der Steenen,laat me hier niet sterven van wanhoop."

En het kereltje kwam terug, sprong op zijnschouder en hem knippend tegen zijn neuslas hij op den eenen kant:

Lied is verlokkingMaar sikkel scheidingIn 't hart der maagd zijn dit uw vondengeluk en schoonheid, eer en rijkdomMaar in haar handen ligt de dood.

En op den anderen kant:Wie gij ook zijt, die deze letters ziet

23

wiens stem ook zingt dit vreemde liedO luister en verstaen gageen die u danmeer dooden kanLied is verlokkingMaar sikkel scheiding.

Toen hij dat gelezen had, ging hij heen.En opeens hoorde de Booze een treurige

stem die sprak: „zoekt gij kracht en schoon-heid in dood, bloed en tranen ?"

„Ja," zeide hij.„Eerzuchtig steenen hart," klonk dan de

stem, droef en verwijtend.Toen hoorde hij niets meer.En hij bekeek de sikkel, waarop de letters

vlamden, tot de haan den dag verkondde.

24

VIII.

Wat Halewijn deed met het meisje dathout hekte.

ENdeBoozeverheugdezichzeeren peinsdeof hij al de dingen die hem beloofd waren

zou vinden in het hart van een maagdekenof een huwhare vrouw en of zijn grootverlangen naar roem en kracht z66 bevre­digd zou worden. Hij ging daarom dicht hijeen paar hutten zitten, waar hijwist dat meis­[es woonden, verschillend in jaren. En daarwachtte hij tot de ochtend kwam.

En kort na zonsopgang kwam een meisjenaar buiten van nog geen negen [aar, dathout ging zoeken.

En op haar toegaand zong hij het liedentoonde haar de sikkel,

Maar toen ze die zag, schreeuwde ze vanschrik en snelde ijlings weg.

25

Maar hij haalde haar in en voerde haarmet geweld mee naar zijn kasteel. Toen hijbinnentrad zag hij zijn moeder, die op debrug stond en hem vroeg: „Vogelverschrik.'ker, waarheen gaat ge met dat kind ?"

„Roem schenken aan ons huis," antwoord-de hij.

En de Vrouwe liet hem gaan, meeeend dathij simpel was.

Hij trad zijn kamer binnen, sneed hetmeisje de borst open onder den ontluikendenboezem, trok met de sikkel het hart er uit endronk het bloed.

Maair zijn kracht nam niet toe.En bittere tranen schreiende, zeide hij: „de

sikkel heeft me bedrogen." En hij wierp hethart en het lijk in de gracht.

En Vrouwe Halewijn, die het in het waterzag liggen, gebood dat men het haar zoubrengen. Toen ze het lijkje zag, dat aan delinkerborst een wonde had en waaruit hethart genomen was, vreesde ze dat Siewert,haar oudste, zich ophield met tooverij.

En zij plaatste het hart weer in de borstvan het meisje en liet haar deer schoon afleg-

26

gen op christelijke wijze, een groot kruis ophet lijkkleed schilderen en haar daarna be-graven.

En ze liet een schoone mis lezen voor hetheil harer ziel.

27

Ix.

Van het maagdenhart en Heer Halew jnsgroote kracht.

EDROEFD wierp Halewijn zich op deknieën en zeide: ,,Fjelaas. Is het toover-

middel dan vruchteloos? Ik heb gezongen enze is niet gekomen. Wat moet ik nu doen,Prins der Steenen ? Moet ik wachten tot dennacht ? - Ik zal het doen. Dan, wanneer de zoner niet is, zult ge toch zekei alle macht hebbenom mij kracht en schoonheid te geven en zultge me de maagd zenden, die ik noodig heb."

En in den nacht doolde hij rond de hutten,zwijgend en spiedend, of ze niet komen zou.Bij het manelicht zag hij de dochter van Klaas,den armen gek, die men den „Hondenmepper"noemde omdat hij de honden,, die hij tegen-kwam sloeg en trapte, zeggend dat die ver-vloekte honden al zijn haar geroofd haddenen dat ze het hem weer moesten geven.

28

Het meisje zorgde goed voor Klaas enwilde niet trouwen ofschoon zij heel mooi was.

„Ik kan niet van hem weggaan, want hijis gek," zeide ze altijd.

En ieder, die zag hoe deugdzaamd ze was,gaf haar iets, de een kaas, de ander van zijnboonen, weer een ander walvischtong, enzoo leefden ze samen en leden geen honger.

De Booze stond onbeweeglijk bij den zoomvan het woud en zong. En het meisje kwamop het zingen af en viel voor hem op de knieën.

Hij ging naar zijn kasteel.En zij volgde hem en ging met hem binnen

zonder een woord te spreken.Op de trap kwam hij zijn broer tegen, die

terugkeerde van een zwijnenjacht en spottendtegen hem zeide: „Vogelverschrikker, ga jeons een bastaard schenken ?"

En tot het meisje: „Heidaar deerne, ben jezoo verliefd op mijn leelijken broer, dat je hemvolgt zonder een woord te zeggen?

Neem mij liever, daar zal je meer pleziervan hebben ?"

Woedend sloeg Halewijn hem raet zijnspeer in het gezicht.

29

Daarna liet hij hem staan en klom de trapop naar zijn kamer.

Toen hij daar uit vrees voor zijn broer dedeur gesloten had, kleedde hij het meisje naaktuit, zooals hij de maagd, in zijn verschijninggezien had. En het meisje zeide dat ze hetkoud had:

Haastig opende hij haar met zijn goudensikkel de borst onder den linkerboezem.

En terwijl het meisje een laatsten kreet gaf,viel het hart vanzelf op -het lemmet.

En de Booze zag het kleine mannetje voorzich, die uit de steenen van den muur kwamhangen en grinnikend tegen hem zeide : „Hartop hart, dat geeft kracht en schoonheid. Hale-wijn -zal de 'Maagd op het galgenveld hangen.En het lijk -- zal er blijven tot het laatsteoordeel."

Daarna kroop hij weer in den muur.De Heer plaatste het hart op zijn borst en

voelde het zeer hard kloppen en vastklevenaan zijn vel. Opeens werd zijn gebogen ge-stalte recht en kreeg zijn arm zoon kracht,dat hij gemakkelijk een zware eiken bank konverbrijzelen, toen hij -dit probeerde.

30

En toen hij zich in den spiegel bekeek washij zoo schoon, dat hij zich zelf nauwlijksherkende. Hij voelde een jeugdig vuur inzijn aderen branden en benedend komend inde groote zaal vond hij er zijn vader, moe-der, broer en zuster, die aan het avondmaalzaten.

En was het niet aan zijn stem geweest, zoozouden ze hem niet hebben herkend.

De moeder stond op en ging vlak voor hemstaan om hem goed te kunnen zien.

En hij zeide tot haar: „Vrouw, ik benwaarlijk uw zoon Halewijn, de Onverwinlijke."

Maar zijn broer, dien hij te voren in het ge-zicht had geslagen, sprong op hem toe enzeide: „Vervloekt zij de Onoverwinlijke."

En hij stak naar hem met zijn mes.Maar als glas brak het lemmet tegen het

lichaam van den Booze. Toen de jongste datzag wierp hij zich op hem, maar de Boozeschudde hem af als een lastige vlieg.

En met het hoofd naar voren als een ram,rende hij op hem toe, maar nauwlijks hadhij het gedaan of hij kreeg een diepe wonde

31

en heel zijn gelaat was met bloed bedekt.En de vader en de moeder, de zuster en de

gekwetste broer vielen op de knieën en ver--giffenis vragend, smeekten ze hem hen -rijk-dommen teveroveren, nu hij zoo krachtig was.

Dit beloofde hij.

32

X.

Hoe de Booze een Lombardischen goudsmidberoofde en van den zoeten kout der

vrouwen en maagden.

OEN hij zich des anderen daags gekleedhad en met zijn sikkel gewapend (want hij

minachtte andere wapens nu hij door toover-kunsten sterk was) nam Halewijn het lichaamvan de maagd en hing het op het galgenveld.

Daarna reed hij naar Gent.En toen de edelvrouwen, jonkvrouwen en

burgermeiskens hem zagen voorbijrijden opzijn zwarten draver, vroegen ze elkander, wietoch die schoone ridder zijn kon?

En hij antwoordde heel hoogmoedig : „Ikben Siewert Halewijn, dién men vroeger denVogelverschrikker noemde."

„Neen, neen," zeiden de dappersten, „gij

3 33

spot Heer, of een nymf moest u betooverdhebben."

„Ja," zeide hij, „en bovendien is ze mijnminnares geweest en zal ik van ulieden nemenwie mij aanstaat."

Toen hij dit gezegd had werd geen deredelvrouwen en jonkvrouwen boos.

Hij reed naar een Lombardischen goud-smid, die hem al zesmaal twintig gulden ge-leend had. Maar de goudsmid herkende hemniet. Doch hij zeide hem Heer Halewijn te zijn.

„Ha," zeide de goudsmid, „mag ik u danverzoeken Heer, mij de zesmaal twintig gul-den terug te geven."

Doch grinnikend zeide Halewijn: „Brengmij in de kamer waar ge uw goud bergt."

„Edele Heer," zeide de goudsmid, „hoewelik groote achting voor u heb, kan ik dit nietdoen."

„Hond," zeide hij, „als gij niet gehoorzaamtzal ik u doen onthoofden en op staanden voetin stukken laten hakken."

„Zoo," zeide de goudsmid, „doch maakgeen drukte Heer, ik ben geen lijfeigenewerkman doch een vrij burger, gelijk men

34

dat noemt. En mocht ge gekomen zijn omme te overweldigen, zoo zal ik mij weten tewreken, dat zweer ik u."

Toen sloeg Halewijn hem en riep de manom hulp.

En zijn gezellen dit hoorende kwamen aan-loopen en vielen den Booze aan.

Maar hij sloeg ze als hij den goudsmid ge-daan had en beval hun hem te toonen waarhet goud verborgen was.

Zij deden het, fluisterend onder elkaar: „'t Isde duivel!"

En de goudsmid jammerde : „Neem nietalles, Heer !"

„Ik zal nemen wat mij goeddunkt," zeidede Booze en hij vulde zijn tasch.

En hij nam meer dan zevenhonderd schoonebezanten.

Toen hij zag dat de goudsmid niet ophieldte jammeren, sloeg hij hem nog harder en be-val hem niet zoo hard te jammeren, want voorde maand reeds verstreken was zou hij nogeens het dubbele komen halen.

35

XI.

Van Heer Halewijns hoogmoedig wapen.

EN de Booze werd de rijkste baron, mach.tig en in heel het graafschap gevreesd.

En pralend verklaarde hij zich Gode gelijken vond het oude wapen van Dirk en zijndevies te poover voor zijn grootheid.

En hij liet schilders uit Brugge komen omhem eert nieuw schild te vervaardigen.

Die stopten op zijn bevel den ouden raaf ineen ruithoek en op een veld van zilver ensabel schilderden zij een bloedend hart en eengulden sikkel met dit devies:

Niemand kan mij weerstaan.

En hij liet dit wapen ook schilderen op eengroote banier, die op den grooten toren vanhet kasteel en boven de steenen poort moestwapperen.

36

En ook op zijn beukelaar dien hij liet vergrooten, opdat zijn trotsch devies beter inhet oog zou vallen.

En ook op zijn wapenen, kleeren en overalwaar hij het plaatsen kon.

37

XII.

Hoe Heer Halewijn in het steekspel tegeneen ridder uit Engeland streed.

NU gebeurde het te dien tijde dat de graaf van Vlaanderen een steekspel liet uitroe-

pen. Al zijn Heeren en Baronnen waren uitgenoodigd naar Gent om aan het feest deel tenemen. En ook Halewijn kwam en liet er zijnbeukelaar planten.

Doch de Heeren en Baronnen, die zijnhoogmoedig devies lazen en den grootenbeukelaar zagen, voelden dit als een smaad.

En allen traden tegen hem in het strijdperken werden verslagen. Onder hen was ook eendapper Engelsch ridder die naar voren tradmidden in het krijt waar Heer Halewijn stond,trotsch en hoovaardig.

„Onoverwinlijke," sprak hij, „het mishaagt

38

mij dat ge daar zoo pronkerig staat en iederverslaat. Wilt ge tegen mij kampen ?"

„Goed," zei Halewijn.„Zoo ik den strijd win, zult ge mijn slaaf

zijn en zal ik u meevoeren naar Cornouailles."„Goed," zei Halewijn.„Ik zal u als stalknecht gebruiken. Ge zult

den stal vegen en indien ge niet onoverwinlijkzijt, zal een onoverwinlijke stok u onoverwin-lijk afrossen."

„Goed," zei Halewijn.„Doch als ge overwint zal ik u twee dui-

zend bezanten schenken die in het paleis vanuw heer den edelen graaf van Vlaanderen zijn,heel de uitrusting van mijn paard dat van fijnemaliën is, het prachtige zadel gemaakt vanhet schoonste lijsterbessenhout, fraai over-trokken met leer, kunstig beschilderd metzadelbogen waarop tien dappere ridders strij-dend tegen elkaar,en Onze Heer die den duivelverdrijft uit het lichaam van eenen hoovaar--dige; bovendien mijn helm die van fijn gesmeedijzer is met op den top een schoonen sperwervan verguld zilver met breede vlerken, dieondanks uw devies, uw bloedend hart, uw

39

kapotte sikkel en uw pooveren raaf wel zalweerstaan.

Welnu Onoverwinlijke, meent ge de dui-zend bezanten, mijn helm en de uitrusting vanmijn paard te zullen winnen ?"

„Ja," zei Halewijn.Daarna, nadat de graaf zelf het teeken ge ,-

geven had, stormden ze woest op elkanderin. En de ridder uit Engeland werd verslagenals de anderen. En de vrouwen en jonkvrouwen juichten en riepen : „Bravo SiewertHalewijn,heil den dappere, Siewert de Vlaam,heil Siewert de Onoverwinlijke I"

En terugkeerend naar het paleis van dengraaf om er zijn maaltijd te gebruiken, werdhij door hen gekust, gestreeld en vertroeteld.

In de wapenrusting van den ridder uitEngeland trok hij langs de steden Brugge,Rijssel en Gent, overal roovend en plunderend. Iedere tocht gaf hem rijken buit en hijvoelde steeds meer leven in hem bruisen enzijn hart kloppen in zijn borst.

Daarna keerde hij terug naar zijn kasteelmet de twee duizend bezanten en de wapen-rusting van den ridder uit Engeland. Toen hij

40

door hoorngeschal zijn komst verkondigd had,kwam zijn moeder hem tegemoet en al hetgoud ziende, riep ze verheugd : „Hij maaktons rijk gelijk hij gezegd heeft !"

„Ja, zei hij.Toen viel ze aan zijn voeten en kuste ze en

de jongste zoon volgde haar voorbeeld, zeg-gende : „Mijn broeder, ge redt ons van armoe,ik zal uw dienaar zijn."

„Dat zult ge," sprak de Heer en de zaalbinnentredend zei hij:

„Gij vrouw, geef mij eten en gij, man, leschmijn dorst !"

Den volgenden dag en andere dagen bij heteten en drinken liet hij zich beurtelings be-dienen door zijn vader, moeder, broer enzuster.

41

XIII.

Van het verdroogde Hart en VrouweHalewVin.

MAAR het gebeurde op een ochtend dat hijop zijn kasteel aan zijn morgendisch zat,

dat zijn vader en zuster naar Brugge waren ge-gaan om korenkleurig scharlaken te koopen,en hij ootmoedig bediend werd door zijnmoeder en broer, dat hij opeens koud werdover heel zijn lichaam en zijn hart - niet meerklopte. En toen hij met zijn hand zijn borstaan~raakte, bemerkte hij dat het vel verdroogd was.

En hij voelde hoe zijn gezicht inviel, zijnschouders inzakten, zijn rug kromde en heelzijn lijf ineenkromp. Toen hij beurtelings zijnmoeder en zijn broer aanzag, zag hij hen grijns-lachen, terwijl ze spraken:

„Ziét, onze Heer is weer even leelijk alsvroeger."

42

„Ha, mijn Heer,” zei de broer die nu stout-moedig op hem toetrad, en zeer onbeschaamdsprak:

„Moet ik u deze klauwaard geven om u opte wekken? Gij hebt geloof ik dezelfde krachtniet meer als vroeger ?"

„Wilt ge er van proeven 1" zei de Heer enhij sloeg hem met de vuist, maar deed hemminder pijn dan een mug.

Toen de jongen dit zag, verstoutte hij zichen ging dicht bij Halewijn op de bank zitten.

„Heer," zei hij, „gij hebt genoeg van diebloedworst, ik geloof dat het nu mijn beurt is."

En hij nam de bloedworst van den schotel.„Heer zoon," zei de moeder, „gij moest mij,

oude vrouw, wat van dien ouden wijn schenken dien ge voor u alleen houdt."

En ze nam hem den kroes uit de hand.„Heer broer," sprak de jongste, „gij hebt

geloof ik te veel aan dien schapenbout metgesuikerde kastanjes, ik wil die wel hebbenals ik u niet ontrief."

En hij nam den schapenbout voor zich.„Heer zoon," zei de moeder, „gij hebt ge-

loof ik weinig trek in dien mooien gerstekoek

43

en die kaas, geef mij dat maar als ge wilt."En de Heer gaf het haar verbluft.„Heer broer," zei de jongste, „gij hebt daar

nu al lang genoeg gezeten als een heerscher ;zoudt ge uw beenen eens niet gebruiken enons van dienst zijn ?"

En Halewijn stond op en bediende hen.„Heer zoon," zei de moeder, „ge zijt nu

zoo- gedwee, zoudt ge mij geen vergiffenisvragen, dat ge mij zoolang als dienstmaagdgebruikt hebt en u door mij, uw moeder, tochhebt laten bedienen ?"

En de Heer viel aan haar voeten.„Heer broer," sprak de jongste, „mag ik u

verzoeken ook aan mijn voeten te vallen enze te kussen omdat ik zoo lang uw dienst-knecht geweest ben ?"

„Ik wil niet," zei de Heer.„Ge wilt niet ?"„Ik wil niet," sprak de Heer en trad een

stap terug.„Kom hier," sprak de broer.„Ik wil niet," zei de Heer,Toen sprong de jongere op hem af en hem

met één stoot op den grond smijtend begon

44

hij hem te stompen en te slaan en zijn gelaatte kwetsen met zijn gouden spoor, zeggend :„Wreek u, SiewertHalewijn,Onoverwinlijke.Niemand kan tegen u op, behalve ik. Gij hebtons langen tijd als onderworpen slaven be~handeld, nu zijt gij als weeke kaas en verplet-ter ik u onder mijn voet. Maakt ge nu geenbokkesprongen en kunt ge niet wegvliegenals een vogel, Siewert de Betooverde ?"

En nog woester slaande trok hij zijn mesen dreigde: „Ik snij u in stukken als ge geengenade vraagt."

„Ik wil niet," sprak de Heer.Toen de moeder dit hoorde, greep ze een

hand vol gloeiende asch en ondanks de hittewreef ze het den jongste in oogen en mond,zeggende : „Ge zult mijn oudste niet vermoor-den, booze knaap."

En terwijl de jongste huilde van pijn, daarde asch hem verblindde, nam de vrouw hemhet mes af en liet hem vallen daar hij bleef rond-draaien en de armen uitstrekte. En ze sloothem op in de kamer en ging weg terwijl zehaar oudsten zoon meevoerde. En ofschoonze door ouderdom verzwakt was, nam ze

45

hem op en droeg hem op haar schouder naarde ton, zooals een herder met zijn schapendoet (want hij was geheel buiten kennis) endaar verzorgde zij hem en verbond zijn ge-kwetst gelaat en zijn bloedende borst, en liethem tegen het vallefl van den avond alleen.

46

XIV.

Van Heer Halewijns groote zwakheid envan de nachten en dagen, die hij in

het bosch doorbracht.

TOEN de Booze alleen was en wat ver-kwikt stond hij open verheugde zich toen

hij de sikkel aan zijn gordel voelde. Hij opendede deur en luisterde of hij niets hoorde en zijnbroer daar niet was. Toen het nacht werdsulde hij de trap af. Want hij was door slagenen kneuzingen zoo lam geworden in zijn len-denen, dat hij niet meer rechtop staan kon.

En zoo kwam hij aan de brug, die nog nietopgehaald was en ging er over.

Met moeite sleepte hij zich naar het woud.Maar hij was te zwak om de hutten te be~reiken, die dan ook wel twee mijlen naar hetNoorden lagen.

En zich neervlijend op de bladeren begonhij te zingen.

47

Maar er kwam geen maagd, want opzoo grooten afstand kon men het lied niethooren.

Zoo verliep de eerste dag.Toen de nacht kwam viel er een harde

regen, die hem koortsig maakte.Maar uit angst voor zijn broer wilde hij

niet terug naar zijn kasteel.Huiverend en klappertandend sleepte hij

zich naar het Noorden en zag op een openplek in het bosch een jong maagdekijn, metkleur op de wangen, frisch en vroolijk.

En hij zong. Doch het meisje kwam niet.Zoo verliep de tweede dag.Dien nacht regende het weer en kon hij

zich niet verroeren, zoo stram was hij ge-worden.

En hij zong weer, maar er kwam geenenkele maagd.

Toen het ochtend werd, de regen niet op-hield en hij nog op de bladeren lag, kwam ereen wolf die hem besnuffelde, meenend dathij een doode was. En zoodra hij hem zagschreeuwde hij vervaarlijk zoodat de wolfbevreesd wegliep.

48

En hij kreeg honger, doch vond niets omte eten. Tegen vespertijd zong hij opnieuw,maar weer kwam geen enkele maagd.

Zoo verliep de derde dag.Tegen middernacht klaarde de hemel op,

en werd de wind zoel.En hij dorst niet inslapen, hoe hij ook leed

door honger, dorst en vermoeienis.Den morgen van den vierden dag bemerkte

hij dat een meisje, blijkbaar een pachters-dochter, zijn kant uitkwam.

Toen het meisje hem zag, wilde ze vluch-ten, maar hij riep: „Help, help, ik verga vanhonger en koorts."

En ze naderde en sprak: „Ik heb ookhonger."

„Zijt gij maagd," vroeg hij.En ze sprak: „Ik ben uit Brussel gevlucht,

want de papen wilden mij verbranden, omdatik een bruine vlek in den hals heb,zoo groot alseen erwt. Ze zeggen, dat het komt doordat ikmet den duivel geslapen heb. Maar ik heb denduivel nooit ontmoet en weet niet hoe hij eruit ziet."

En zonder er naar te luisteren vroeg hij

4 49

r n

weer of ze maagd was en toen het meisje nietantwoordde, zong hij zijn lied.

Maar ze verroerde zich niet en zeide slechts:„Gij hebt wel een zeer krachtige stem vooreen man met koorts, die zoo bitterlijk ver--hongerd is."

Toen zei hij haar: „Ik ben Heer SiewertHalewijn. Ga naar mijn kasteel en vraag naarmijn moeder. Zeg haar zonder tot iemandanders te spreken, dat haar zoon in het boschverhongert en zal sterven als men hem niette hulp komt." En het meisje ging, doch toenze uit het bosch kwam zag ze op het galgenveld het lijk van de maagd hangen.

En ze holde weg zoo snel haar beenenhaar dragen konden.

Toen ze langs de heerlijkheid van HeerHalewijn kwam vroeg ze eten en drinken inde hut van een hoorige.

En ze vertelde daar hoe ze Heer Halewijngevonden had, stervend van honger.

En men zeide haar daar, dat die HeerHalewijn boozer en wreeder was dan deduivel en dat men hem maar door de wolvenen andere wilde dieren moest laten opeten.

50

En de Booze wachtte in grooten angst.Zoo verliep de vierde dag.Toen de vijfde dag kwam en hij het meisje

niet terug zag komen, dacht hij dat ze doorde papen gepakt was en meegenomen naarBrussel om daar te worden verbrand. En ge.'heel buiten zichzelven van honger en koudemompelde hij: „ik zal wel doodgaan."

En hij vervloekte den Prins der Steenen.Maar toen het vesper werd zong hij zijn lied.Hij lag toen aan den kant van den weg.

En hij zag een meisje tot hem komen datvoor hem op de knieën viel.

En hij deed haar hetgeen hij de anderen ge-daan had. Dan stond hij op en was er nieuwekracht, kloekheid en schoonheid in hem. Ennadat hij haar hart onder zijn hart geplaatsthad ging hij met het lijk naar het galgenvelden hing het daar naast dat van de eerstemaagd.

51

xv.

Hoe de Booze nadat hij vijftien maagden ophet galgenveld gehangen had wreede zwelg-

en goddelooze braspartijen hield.

HEER Halewijnwerd oppermachtig en ge-vreesd en doodde tot vijftien maagden,

die hij - allen op het galgenveld hing.En hij leidde een vroolijk leven, at, dronk

en vierde feest zonder ophouden.En iedere vrouw, die hem bespot had toen

hij zwak was en leelijk, kwam in zijn kasteel.En hij, na ze gebruikt te hebben, verjoeg

hen als een teef, zich zoo op lage wijzewrekend.

En uit Rijssel, Gent en Brugge kwamen deschoonste lichtekooien met aan de armen hunkenteekenen en zij dienden tot zijn vermaaken dat zijner vrienden, onder wie de boos-aardigste waren Diederik Paternoster, die zoo

52

genoemd werd omdat hij graag kerken be-zocht; Nellen de Wolf, die in den slag alleende gewonden aanviel zooals ook wolvendoen; Boudewijn zonder ooren, die in zijnrechterstoel steeds maar riep: „Ter dood, terdood", zonder ooit naar een verdediging teluisteren.

Samen met de schoonste lichtekooien bras , -ten ze en vierden feest zonder ophouden, ont-roofden den hoorigen alles, koren, kaas, kip-pen, ham, ossen, kalveren en zwijnen.

En als ze zich tot barstens toe verzadigdhadden, gaven zij het lekkere vleesch en degoed gebakken koeken aan hun honden enlieten kippen en duiven door sperwers, val-ken en haviken verscheuren. En hun paar~den lieten ze baden in wijn. Tot middernacht,dikwijls zelfs tot de hanen kraaiden roffeldentrommels, floten schalmeien, zongen de violen,klonken trompetten, ronkten doedelzakkentot hun vermaak.

53

XVI.

Hoe de burgers van de stad Gent bescher-ming verleenden aan de maagden van

Halewijns gebied.

N de hutten der hoorigen heerschte in dientijd droefenis, honger en groote ellende.De vijftiende maagd was nu geroofd op

Halewijns gebied.De vrouwen baden God hen onvruchtbaar

te maken of alleen jongens te doen baren.En de mannen gromden en zesden zacht

tot elkander: „Is het niet zonde die kinderente zien sterven in schande en jammer 7"

En sommigen zeiden: „Laat ons dezen nachtnaar de goede stad Gent gaan, met al onzemaagden en het geval aan de burgers vertellenen hun goedertierenheid en hulp afsmeeken."En allen keurden dit voorstel goed en iederdie een maagdelijk dochterken had, ging naar

54

Gent en vertelde zijn leed aan de vroedschap,en de goede lieden verleenden hun bescher-ming en wilden wel voor hen zorgen.

Zoo keerden de hoorigen geruster naar deheerlijkheid van den Booze terug.

55

XVII.

Wat heer Halewijn uitrichtte op de grensvan zijn gebied.

JNTUSSCHEN kwam de strenge winter enwoei een scherpe koude wind.En het hart der vijftiende maagd begon

zachter te kloppen in Haléwijns borst. En hijzong zijn lied, doch er kwam niemand. Toenwerd hij heel mismoedig en verdrietig.

Doch hij bedacht dat. op het kasteel vanden Heer Van Heurne twee meisjes waren,jonkvrouwen, vermaard in heel de streek.Dit kasteel grensde aan zijn heerlijkheid.De meisjes konden hem dus hooren en zou~den tot hem komen.

En elken nacht ging hij naar de grens vanzijn gebied en zong daar zijn lied met hetgezicht naar dat kasteel, ondanks de scherpekou, en de sneeuw die in dichte vlokken omhem viel.

56

XVIII.

Van de jonkvrouwen Machteld, AnneMieen den dapperen appelschimmel.

ERWIJL de Booze ronddoolde zatenHeer Roel van Heurne en Vrouw Gonde

in kleeren met pels gevoerd rustig op hunnebank bij het knappend houtvuur, koutend, zooalsoude menschen gaarne doen. Maar het wasvrouw Gonde die het meest sprak; en zij zeide:

„Zeg oude, hoort ge hoe de storm waait enloeit in het bosch ?"

„ja," antwoordde Heer Roel.f..^ n de vrouw zeide :„God is zeer genadig ons in die strenge

kou zulk een goed beschut kasteel te geven,zulke goede kleeren en zoo'n vlammendvuur.

„Ja," antwoordde de Heer.„En," zei de vrouw verder, „hij heeft ons

57

zijn liefde getoond door ons zulke goede endappere kinderen te schenken."

„Dat is waar," antwoordde de Heer.„Want, "zeide de vrouw, „niemand zag ooit

dapperder, deugdzamer en fierder jongeling,meer onzen naam waardig, dan onzen Toon.

„Ja," zeide de Heer, „hij heeft mij in denslag van den dood gered."

„Maar," zeide de vrouw, „het is jammer dathij zoo karig met zijn woorden is zoodat wenauwlijks den klank van zijn stem kennen.Hetis wel j uist dat men hem den „Zwijger" noemt."

Dan zeide de Heer: „Een krachtig zwaardpast een man beter dan een lange tong."

„Gij zijt wel diep in gedachten verzonken,"zeide de vrouw, „want droefheid en zwaar-moedigheid zijn twee teekenen van ouder.-dom ... maar ik ken toch wel een meisje dieuw rimpels verdrijft en u doet schateren vanden lach."

„Het is mogelijk," zeide de Heer.„Ja," zeide de vrouw, „dat is zeker moge-

lijk. Als onze dochter Machteld maar in dekamer kwam, dan zou mijn heer en echtge-noot wel dadelijk vroolijk zijn."

58

Maar de Heer schudde het hoofd toen hijhet hoorde en glimlachte even.

„Ja, ja," zeide de vrouw, „wantalsMachteldlacht, lacht mijn ouwe Roei ook. Als zij zingtneuriet hij mee, en slaat de maat, als zij binnen~komt trippelen en volgt met de oogen elkstapje dat zijn lieveling doet."

„Zoo is het, Gonde," zeide de Heer.„Ja, ja," zeide de vrouw, „want wie is de

vreugde van ons leven? Ik ben het niet, ikben oud en verlies mijn tanden reeds en jijmijn lotgenoot evenmin, die bijna even oudbent. De Zwijger ook niet, noch AnneMie mijndienares, die veel te ingetogen is, al is zemollig en gezond en alleen lacht als men haaraan het lachen maakt.

„Neen,die onzen ouden dag gelukkig maakt,die nachtegaal, die altijd heen en weer vliegt,komt en gaat en vroolijk zingt als de klokkenmet Kersttijd, dat is ons meiske."

„Zoo is het," zeide de Heer.„Het is een groot geluk zoo'n kind te heb-

ben in onzen ouderdom. Want zonder haarzouden wij onzen tijd doorbrengen in treurig-heid en evenals onze oude leden zou de kou

59

ons hart ook doen verkleumen en zouden wespoedig sterven."

„Ja, vrouw," zei de Heer.„Iedere andere jonkvrouw zou vrijers wil-

len hebben en naar het hof van den graaf gaanom daar een man te zoeken. Maar het lievekind denkt.. er heelemaal niet aan, want zijhoudt alleen van ons en AnneMie haar ka-.menier, die altijd bij haar is, waarmee ze alseen zuster omgaat en die ze wel een beetjeplaagt en aan het lachen brengt als ze somstreurig is."

„Zoo is het," zeide de Heer.„En ieder," zei de vrouw, „houdt van haar.

De pages, schildknapen, lansknechten,wapen-^knechten, dienaars, lijfeigenen en boeren eerbiedigen en bewonderen haar, zoo vroolijken opgeruimd is ze, zoo deugdzaam en eerbaargaat ze met hen om. Zelfs Schimmel de dap-pere draver volgt haar als een hond. Alshij haar ziet komen hinnikt hij van plezier,zij alleen mag hem gerst en haver brengen,van anderen wil hij geen korrel. Zij behandelthem als een mensch en schenkt hem vaak eengroote pint clauwaart, die. hij lekker opslurpt.

60

Hij begrijpt alles wat ze zegt en ze behoeftniet op hem te brommen, want dan lijkt hetof hij verdriet heeft en kijkt hij zoo treurigdat ze het niet aan kan zien. Dan zegt ze :Mooie schimmel, zoete schimmel en anderelieve woordjes. En als hij het hoort springthij ineens op en komt naar haar toe om zichnog meer te laten lief kooien. Hij wil niemanddan haar op zijn rug en als hij haar draagt ishij trotscher dan de graaf van Vlaanderen aanhet hoofd van zijn dappere baronnen en ridders. Zoo heeft ze op iedereen invloed doorhaar goedheid en zachtmoedigheid."

„Ja," zei de Heer.„Moge God onze lieveling bewaren," zei

de vrouw „en moge wij altijd die jonge nach-tegaal om ons heen hooren zingen."

„Amen," zei de Heer.

61

XIX.

Hoe Machteld voor Heer Roel het lied zongvan den leeuw en het lied der vier

tooverheksen.

TERWlJLHeerRoelenVrouwGonde aanhet praten waren was er veel sneeuw geval-

len, en hun kleeren bedektmetsneeuwkwamenMachteld en AnneMie thuis, terugkeerendvan de vrouw van Joost die zij een arendsteengebracht hadden om aan haar linkerhiel tebinden, opdat ze gemakkelijker zou bevallen.

En de meisjes kwamen in de groote zaalbij Roel den dappere en zijne goede Vrouwe.

En Machteld, haar vader naderend, knieldetot groet bij hem neer.

En de Heer, haar opbeurend, kuste haarop het voorhoofd. Maar AnneMie bleef oot-moedig achteraf staan zooals een dienstmaagdbetaamde.

62

En het was schoon deze meisjes te zien,geheel met sneeuw bedekt.

„Jezus Maria," zei vrouw Gonde, „zie metoch die twee dwazen, wat hebben ze uitgehaald om zoo onder de sneeuw thuis te komen ?Gauw bij het vuur om te drogen !"

„Stil vrouw," zei de Heer, „ge maakt dejeugd week en slap. In mijn jonge jaren gingik dapper door kou, sneeuw, hagel en donder.En ik doe het nog als het noodig is en ik wildat Machteld hetzelfde doet. Onze dochterwarmt zich God zij dank niet aan den haard maaraan het vuur der natuur, dat hevig brandt inde harten der kinderen van den ouden Roel."

Maar Machteld, ziende dat hij boos werd,knielde aan zijn voeten:

„Heer vader 1" zei ze, „wij voelen heelemaal geen kou, want we hebben zoo gespron-gen en gedanst en geravot dat de winter inlente veranderde, en we hebben mooie lied-jes gezongen, die ik u graag voor wil zingen,als het mag."

„Ik wil het, lieve," zei de Heer, en Mach-teld zong hem het lied van Roeland vanHeurne den Leeuw die terugkeert uit het Hei-

C1

lige land en een prachtig zwaard meebrengten het lied der vier tooverheksen waarin menhet miauwen van katten hoort, het blèren vanden bok en het lawaai dat hij maakt als hij zijnstaart opzet in tijd van regen.

En de Heer vergat zijn boosheid.Toen Machteld ophield liet hij het avond~

eten opdienen en de - kruisluchters ontsteken,zoodat de vier lampen, die aan het eind dervier armen brandden, prachtig licht gaven.

En hij deed zijn dochter aan zijn zijde zitten.Ook AnneMie kwam aan tafel zitten, naast

de Vrouwe die zei : „De jeugd verwarmt on-zen ouderdom."

Er werd dien avond dampend wittebroodopgediend, gezouten ossenvleesch, dat in deschouw gerookt was met rook van dennen-appels, Gentsche worst, waar men van zei datBoudewijn de Slokker ze uitgevonden had,voorts Walvischtong en oude Klauwaert.

Toen het avondmaal geëindigd was en hetdankgebed uitgesproken, gingen Machteld enAnneMie slapen in dezelfde kamer, wantMachteld hield als een zuster van AnneMieen wilde haar altijd bij zich hebben.

64

xx.Van de zestiende maagd die gehangen werd.

EN nadat ze gelachen, gezongen en ge-stoeid hadden, viel Machteld in slaap.

Maar AnneMie die het wat koud had, konniet in slaap komen.

Aan de uiterste grens van zijn gebied stondde Booze.

Daar klonk zijn stem helder, zacht en wel-luidend.

En AnneMie hoorde het en zonder er aante denken dat ze in nachtgewaad was, gingzij door de sluippoort het kasteel uit.

Toen ze buiten was sloeg de sneeuw haarvinnig in het gezicht, tegen haar borst enschouders.

En zij wilde zich beschutten tegen de scherpekou en bijtende sneeuw, doch het lukte haarniet. En zij liep op bloote voeten over de be

565

vroren gracht, in de richting vanwaar het ge~zang kwam. Maar toen ze den berm, die hoogwas en heel glad, op wilde klimmen, viel zij.

En ze kreeg een diepe wonde aan de knie.Toen ze weer stond ging ze het bosch in

en kwetste haar bloote voeten aan de steenenen schaafde haar verkleumde lichaam tegende boomen.

Maar zonder klacht ging 'ze verder.Toen ze dicht bij den Booze kwam viel zij

voor hem op de knieën. En hij deed met haarhetgeen hij met de anderen gedaan had.

En AnneMie was de zestiende maagd dieop het galgenveld gehangen werd.

66

xx'.Hoe Machteld AnneMie zocht.

TOEN Machteld den volgenden ochtendals altijd het eerst wakker was, zei ze haar

gebed tot Heer Jezus ende Heilige Machteld,haar goedertieren patrones. En toen ze haarheel vroom had aangeroepen voor Heer Roel,Vrouwe Gonde, den Zwijger en al de dienst~baren, 't eerst voor AnneMie, zag ze naarhaar bed waarvan de gordijnen nog half dichtwaren. En meenend dat haar gezellin nogsliep, deed ze haar mooie kleed aan en zei,terwijl ze zich in den spiegel bekeek: „KomAnneMie, sta op, wie laat opstaat vindt denhond in den pot. De musschen zijn al op ende kippen ook en ze hebben al gelegd. KomAnneMie, er uit ! Schimmel hinnikt in den stalen de heldere zon blinkt op de sneeuw, vaderbeknort de dienstboden en moeder bidt voor

67

hen. Ruik je niet den geur van de boonen envan het rundvleesch, dat moeder in spece-rijen gebraden heeft. Ik ruik het en ik krijgergen honger. Sta op, AnneMie."

Maar na een poos werd ze ongeduldig endeed het gordijn open. En toen ze AnneMieniet vond zei ze: „Kijk zoo'n plaag, die gaatstiekem naar beneden en eet reeds zonder mijvan het vleesch en de boonen."

En haastig liep ze de trap af en kwam inde groote zaal waar zi* zich op de knieënwierp, toen ze haar vader zag en hem vroegom zijn zegen. En hetzelfde vroeg ze aanVrouwe Gonde.

Maar de Vrouwe zeide haar: „Waar isAnneMie."

„Ik weet het niet,"zei Machteld, „zij houdtons zeker voor den gek en heeft zich ergensverstopt."

„Dat is anders haar gewoonte niet," zei deHeer, „want als er iemand voor den gekhoudt, dan zijt gij het en niet zij.;'

„Vader," zei Machteld, „gij maakt me on-gerust als ge zoo spreekt."

„Kom Machteld," zei de Heer, „ga Anne-

68

Mie halen, en wat ons betreft, Vrouwe, latenwij gaan eten, oude magen kunnen niet zoolang wachten als jonge."

„Maar ik kan niet eten," zei de Vrouwe.„Ga Machteld en breng ons AnneMie."

Doch de Heer bediende zich van een groo-ten schotel prachtige boonen en goed rund-vleesch en zei onder het eten dat hij niet zoogemakkelijk van streek was te brengen als eenVrouwe, bij wie het dan meestal nog omniets was.

Maar toch was ook hij ongerust en keekhij dikwijls naar de deur en zei dat het on-deugende kind wel aanstonds komen zou.

Doch Machteld, die het heele kasteel haddoorzocht, kwam terug en zei: „Ik heb AnnexMie niet gevonden."

69

XXII.

Hoe Machteld bitter weende en van hetschoone kleed der jonkvrouw.

EN Machteld was bedroefd en weende enbeklaagde zich, roepend: „AnneMie,

waar zijt ge, ik kan niet buiten u !"En op haar knieën vallend voor Heer Roel

zeide ze: „Mijn Heer, wilt ge vele soldenierszenden om AnneMie te zoeken ?"

„Ik wil het," zeide hij.De soldeniers gingen uit, doch over Hale-

wijns gebied dorsten ze niet gaan uit vreesvoor tooverij.

En bij hun terugkomst zeiden ze: „Wehebben AnneMie niet gevonden."

En Machteld begaf zich ter ruste en badden goeden God haar vriendin te mogen be-houden.

Den tweeden dag ging ze bij het venster

70

zitten en staarde naar het landschap en devallende sneeuw en wachtte of AnneMie nietzou komen. Maar AnneMie kon niet komen.En op den derden dag bloedden hare oogenvan het weenen.

De lucht werd helder, want er viel geensneeuw meer, de zon glansde en de grondwas bevroren.

En elken dag, dat Machteld op dezelfdeplaats het landschap weenend bezag, sprak zegeen woord, dacht ze alleen aan AnneMie.

En Heer Roel die haar zoo zag treuren,zond een dienaar naar Brugge om azuurblauwscharlaken te halen voor een kleed voor Mach~teld, schoon cypersch goud voor den zoom enknoopen van bewerkt goud.

En Machteld werkte vol ijver en maaktehet kleed, maar het gaf haar geen vreugde.Zoo verliep een week en eiken dag werkteMachteld aan het kleed en sprak geen woord,zong niet en weende dikwerf. Toen het kleedden vijfden dag voltooid was en met schooncypersch goud en prachtige knoopen ver-sierd, zei Vrouwe Gonde tot Machteld hetaan te doen. En ze toonde haar in een grooten

71

spiegel hoe goed het haar stond, maar zelachte niet toen ze zag hoe mooi ze was, wantze dacht aan AnneMie.

En de Vrouwe die zag hoe treurig zij was,weende ook en zeide : „Sinds Machteld nietmeer zingt, voel ik de koude van ouderdomen winter nog erger."

En de Heer beklaagde zich niet, want hijwas verdrietig en droomerig en dronk klau.waert den ganschen langen dag.

En soms werd hij woedend en wilde datMachteld zong en vroolijk was. En het meisjezong vroolijke liederen voor den ouden man,die dan evenals Vrouwe Gonde vroolijk werd.

Ze zaten dan bij het vuur, zachtkens wiergelend met het hoofd en zeiden: „De nach-tegaal is weergekeerd en haar gezang doetde warmte van de voorjaarszon in onze oudeleden stroomen."

Maar Machteldverschool zich in eenhoekjewanneer ze gezongen had en treurde overAnneMie.

72

XXIII.

Van Toon den Zwijger.

OP den achtsten dag ging de Zwijger terwolvenjacht en toen hij het dier achter-

volgde kwam hij op Halewijns gebied.En tegen vespertijd toen vrouw Gonde van

de groote zaal naar de keuken ging om tezorgen dat het avondeten opgediend werd,zag ze Toon.

Hij scheen niet binnen te willen komenen hield het hoofd gebogen alsof hij zichschaamde.

En de Vrouwe ging tot hem en zeide :„Waarom gaat ge niet naar binnen, mijn

zoon en wenscht ge uw vader geen goedenavond ?"

En zonder te antwoorden trad de Zwijgerde kamer binnen en bromde een paar kortegramstorige woorden zijn vader ten groet.

73

En hij ging in den donkersten hoek van dekamer zitten.

En Vrouw Gonde sprak tot den Heer:„Onze zoon is verstoord, geloof ik, want

hij gaat in het donker zitten, ver van ons af.Dit is toch anders zijn gewoonte niet."

En de Heer zeide tot den Zwijger:„Kom in het licht, mijn 'zoon, opdat ik uw

gelaat kan zien."Toen hij gehoorzaamde zag de Heer, de

Vrouwe en de treurende Machteld, dat hijbloedde aan hals en hoofd en de oogen neer-sloeg en hen niet aan dorst kijken.

De Vrouwe schreeuwde van angst, toen zehet bloed zag, Machteld ging tot hem en deHeer sprak:

„Wie heeft mijn fieren zoon zoo beschaamdgemaakt, hem droefheid in de ziel en wondenin het lichaam gegeven ?"

En de Zwijger antwoordde: „SiewertHalewijn !"

„Waarom," sprak weer de Heer, „wasmijn zoon zoo vermetel zich met den Onover-winlijke te meten ?"

En de Zwijger antwoordde:

74

„AnneMie hangt op Siewert HalewijnsGalgenveld.”

„Helaas,"zei de Heer, „droefheid en schan-de over ons, het arme kind hangt dus op hetGalgenveld."

„Heer God," zei de Vrouw, „gij beproeftons zwaar.

En ze weende.Maar Machteld kon spreken noch weenen,

zóó zeer had haar het leed overmand.En strak bezag ze haar broer en haar holle

trekken verbleekten. Haar oogen bloeddenvan het schreien en heel haar lichaam schoktehevig.

De Zwijger was weer gaan zitten en grom-de ingehouden als een gekwetste leeuw.

„Dit is de eerste maal dat een man weentin het Huis der van Heurnen," zei de Heer.„En wij kunnen deze schande niet wreken,want hier is toovermacht."

En de Zwijger drukte zijn vingers in dewonde aan zijn hals, zoodat het bloed er uitdroop. Maar de pijn er van voelde hij niet.

Toen zei de Vrouwe : „Doe dat niet, gijzult de wonde vergiftigen, mijn zoon."

75

Maar de Zwijger scheen het niet te hooren.„Toon," zei de Vrouwe, „doe dat niet,

uw moeder gebiedt het. Laat mij het bloedafwasschen en die diepe wonden met zalfverzorgen."

Zij haastte zich de zalf te bereiden en ineen aarden schotel verkoelde zij het waterom er hare handen in te wasschen.

Toon hield niet op te snikken en te zuchten,en woedend trok hij zich aan haren en baard.

En Heer Roel die hem aanschouwde sprak:„Als een man weent is het bloed en schande.Schande zonder weerwraak. Halewijn heefttooverkracht. Was het wel noodzakelijk, ver-metele, den Onoverwinlijke in zijn kasteel tegaan tarten?"

„Heer," zei de Vrouwe, „wees niet zoobitter tegen den Zwijger, want hij was moerdig en wilde AnneMie wreken."

,,Ja," zei de Heer, „een mooie moed, dieschande brengt."

„Toon," zei de Vrouwé, „vertel uw vaderen bewijs dat gij zijn zoon gebleven zijt; hemwaardig."

„Ik wil het," zei de Heer.

76

„Heer vader,” zei de zoon zuchtend enmet horten en stooten : „AnneMie gehangenSiewert Halewijn bij de galgen. Hij lachte.Ik op hem af. Ik hield mijn speer als eenkruis om zijn tooverkracht te bezweren, onoverwinlijk. Hij lachte en zei : „Ik zal` Mách-teld nemen." Ik stak hem met mijn mes, maarhet lemmet schampte af. Hij lachte en zei: „Ikhoud niet van kittelen, ga weg." Maar ik gingniet weg. Ik stak tegelijk met de speer en hetmes, maar vergeefs. Hij lachte. Hij zei weer:„Pak je weg." Ik kon niet. Toen stak hij mijmet de punt van zijn speer in den hals en inde borst en met den anderen kant in den rugals een hoorige. Ik werd bewusteloos dooral die slagen. Geslagen vader, als een hoorige,en ik kon er niets tegen doen."

En de Heer dit alles hoorende was minderverstoord, nu hij vernam dat zijn zoon nietovermoedig geweest was.

En hij begreep nu ook zijn groote droefheid,zijn bitter zuchten en zijn diepe schaamte.

Toen de zalf klaar was en het water lauw,verbond Vrouwe Gonde de wonden van denZwijger, vooral die in zijn hals, die zeer groot

77

was„ Machteld weende niet en ging vroegnaar haar slaapvertrek, niet zonder zegen vanden Heer haar vader en de Vrouwe haarmoeder.

En gedrieën zaten ze nog lang bij hetvuur. Maar de vader, moeder en zoon spraken geen woord, want de Zwijger zuchtte enkon zijn nederlaag niet verdragen.

De Vrouwe weende en bad en de Heerverborg beschaamd en treurig zijn gelaat inzijn handen.

78

XXIV.

Hoe de jonkvrouw Machteld een goedbesluit nam.

1AACHTELD bad voordat ze ging sla-pen, doch niet hardop.

Haar gelaat was streng en toornig. Zeontkleedde zich en ging te bed, maar meer-malen zette ze haar nagels in het vleesch, zoobeklemd en benauwd voelde ze zich.

En haar ademhaling was gelijk het rochelenvan een stervende, want ze rouwde en wasbitter bedroefd.

Doch ze weende niet.En ze hoorde den scherpen wind, voorbode

van sneeuw, die opstak boven het bosch enruischte als water dat wast in tijden vanveel regen.

En de wind wierp blaren en droge twijgjestegen de ramen, die tikten als nagels van vin-

79

fiers van gestorvenen. En hij huilde en flootheel droevig in de schouw. En de treurendemaagd zag in haar verbeelding hoe AnneMieop het Galgenveld hing en de raven in haararm lijf pikten en ze dacht aan de eer van haardapperen broer, die bezoedeld was en aande vijftien arme maagden die door den Boozewaren gedood.

Maar zij weende niet.Want er was een verzengende droefheid

in haar hart, schrijnende angst en bittere dorstnaar wraak.

En deemoedig vroeg ze aan Onze Vrouweof ze gedoogen zou dat de Booze nog lanrger alle maagden doodde in het land vanVlaanderen.

En toen de haan kraaide ging ze uit beden helder waren haar oogen en fier haarhouding en met geheven hoofd zei ze:

„Ik zal naar Halewijn gaan."En ze wierp zich op de knieën en bad God

den Almachtige haar moed en kracht te schen-ken om AnneMie, den Zwijger en de vijftienmaagden te wreken.

80

xxv.

Het zwaard van den Leeuw.

TOEN het pas dag was geworden gingze naar Heer Roel, die nog te bed lag

omdat hij het koud had.En toen hij haar zag bif^nentreden en voor

hem op de knieën vallen, zei hij:„Wat moet ge van me, mijn kind ?"„Heer vader," zei ze, „mag ik naar Hale~

wijn gaan?"Maar hij was zeer verschrikt toen hij het

hoorde en zag, dat AnneMie nog steeds inhaar gedachten was en ze haar wilde wreken.

En hij zei haar toornig en toch vol liefde:„Neen mijn kind,, gij niet, wie daar heen gaatkeert nooit terug."

En toen ze de kamer verlaten had dachthij er geen oogenblik aan dat ze hem ongehoorzaam zou zijn.

681

En Machteld ging naar Vrouwe Gonde diein de kapel bad voor de zielerust van Anne-Mie. En zij trok haar moeder aan haar kleedom kenbaar te maken dat ze bij haar was.

En toen de Vrouwe zich omgewend hadviel Machteld voor haar op de knieën enzeide :

„Moeder mag ik naar Halewijn gaan ?"Maar de Vrouwe zeide „Neen mijn kind,

gij niet, wie daarheen gaat keert nooit terug."En terwijl ze zoo sprak deed zij haar armen

van elkaar en liet haar handenwarmer, eengouden appel, vallen, zoodat de gloeiendekolen over den grond rolden.

En ze begon te klagen en te weenen, tebeven en te klappertanden, en ze omhelsdehet meisje heftig en wilde; haar niet loslaten.

En ze dacht er geen oogenblik aan dathaar dochter ongehoorzaam zou zijn.

En Machteld ging naar Toon die was op-gestaan ondanks zijn wonden en in zijn stoelzat en zich warmde aan het pas brandendevuur.

„Broeder," zei de maagd, „mag ik naarHalewijn gaan ?"

En dit zeggende stond ze dapper voor hem.

82

De Zwijger hief het hoofd op en keek haarstreng aan. En hij wachtte tot zij verder zouspreken.

„Broeder," zei ze, „Siewert Halewijn heeftonze trouwe dienstmaagd, die ik minde, ge-dood, hij heeft vijftien maagden gedood, diein schande op het Galgenveld hangen, hij isvoor het land erger dan pest, dood en oorlog;in alle hutten kermt en rouwt men om zijndaden; broeder, ik wil hem dooden."

Maar de Zwijger keek Machteld aan ensprak geen woord.

„Broeder," zei ze, „ge moet mij dit verlofschenken; mijn hart haakt naar hem. Zietgij niet hoe treurig en ongelukkig ik hierben, en dat ik zal sterven van verdriet alsik niet doe wat ik doen moet. En als ik ga, zalik weerkeeren en vroolijk zijn en zingen alsvroeger.

„Broeder," zei ze, „zijt ge dan beangst voormij, omdat ge bedenkt hoeveel dappere rid-ders hem aanvielen en smadelijk door hemoverwonnen werden, zooals ook gij, mijndappere broeder, die er nog de sporen vandraagt. Ik weet hoe zijn devies luidt, maar

83

wat anderen niet kunnen, vermag wellicht één.Trotscher dan een olifant en fierder dan eenleeuw, stapt hij rond, meenend dat hij onover-winlijk is. Maar als het wild geen gevaar meerziet, heeft de jager gemakkelijk werk. Broe-der, mag ik naar Halewijn gaan ?"

En- juist toen Machteld deze woorden ge-sproken had, viel van den muur het zwaarddat daar gehangen had, zeer scherp en welgeslepen en met een kling, heel breed bijhet gevest. Het handvat was van schoonceder van den Libanon, versierd met goudenkruisjes.

Men hield dit zwaard op het kasteel voorheilig en van wonderbare macht daar het doorRoeland van Heurne, dien men den Leeuwnoemde, uit een Kruistocht was meegebracht.En niemand dorst het ooit gebruiken.

Dit zwaard nu viel voor de voeten vanMachteld.

„Broeder," zei Machteld, en ze sloeg eenkruis, „het dappere zwaard van den Leeuw isvoor mijn voeten gevallen. Dit is de wil vanGod almachtig. Hij moet gehoorzaamd wor-den, zoo laat mij dus naar Halewijn gaan."

84

En de Zwijger die zijn kruis sloeg, evenalsMachteld gedaan had, zei:

„Het is mij om 't even, waarheen g-ij gaat,doch bewaart uw eer en draag waardig uwKroon."

„Broeder," zei ze, „ik dank u." En een mach-tige ontroering doortrilde haar en zij weendeovervloedig, terwijl ze geen traan gelaten hadtoen ze vernam van AnneMie's dood en debezoedelde eer van den Zwijger.

En uit overmaat van vreugde verdweenhaar toorn en sprak ze vol blijdschap: „'t IsGods wil, broeder, Hij zal ons wreken."

En zij nam het dappere zwaard.En de Zwijger, die haar zoo fier en held-

haftig zag, legde zijn hand op haar schouderen zei: „Ga."

Toen ging zij.

85

XXVI.

Van Jonkvrouw Machtelds edele kleedij.

EN ze kleedde zich in haar -schoonste klee-dij. Waarmede tooide de schoone maagd

haar schoone lijf?Met hemden fijner dan zijde.En over die fijne hemden?Een kleed van schoon Vlaamsch blauw

scharlaken, waarin de wapens der van Heur-ne's wonderschoon geweven waren, waarvande zoomen aan hals en voeten waren afgezetmet cypersch goud.

En waarmede omgordde de schoone maagdhaar slanke leden?

Met een gordel van leeuwenhuid met goudgetooid.

En wat plooide de schoone maagd om haarschoone schouders?

Haar wijden mantel van karmozijn schar-

86

laken, gevormd met cypersch goud, die haargansch en al bedekte.

En wat zette de schoone maagd op haarfiere hoofd?

Een schoone kroon van gouden bladeren,waaronder de trossen blond haar vielen, langals zij zelf.

En wat hield die schoone maagd in haarmooie hand?

Het heilige zwaard dat van de Kruistochtenafkomstig was.

Zoo gekleed ging zij naar den stal en tooideSchimmel den dapperen draver met zijn feest-zadel, het schoonste dat hij bezat met kleurengroen en rood en fijn met goud bewerkt.

En getweeën vertrokken zij door de sneeuw,die in dikke vlokken om hen viel.

87

XXVII.

Hoe Heer Poel en Vrouwe Gonde denZwijger ondervroegen en wat h (antwoordde.

TOEN Machteld haar tocht naar Hale-wijn reeds een uur begonnen was, on

dervroeg Vrouwe Gonde Heer Roei:„Heer," zei ze, „weet ge niet waar onze

dochter is?"De Heer zeide dat hij het niet wist en

wendde zich tot den Zwijger:„Mijn zoon, weet gij niet waar uwe zus-

ter is?"De Zwijger mompelde stil voor zich heen:„Machteld is een braaf meisje, wat God

bewaart is wel bewaard."„Heer," zei de Vrouwe, „bespaar u de

moeite hem te ondervragen, want hij heeftzijn tong al - versleten sinds hij zooeven sprak."

Maar de Heer zeide tot Toon:

88

„Zoon, weet ge niet waar onze dochter is ?”,,Machteld," antwoordde hij, „is een schoonemaagd en draagt haar kroon met eere."

„God !" riep de Vrouwe, „ik ben zeer be-angst, waar is zij toch ?"

En dadelijk doorzocht ze het heele kasteel.En terugkeerend bij den Heer zei ze : „Ze iser niet, ze heeft niet naar ons geluisterd en isnaar Halewijn gegaan."

„Vrouwe," zei Roel, „dat kan niet, steedswaren de kinderen in dit land hunne oudersgehoorzaam."

„Toon," zei de Vrouwe weer, „waar is ze?Toon, weet ge het niet ?"

„De Booze," antwoordde hij, „vreest deschoone maagd. Wat God bewaart is wèl be--waard."

„Roel,''riep de Vrouwe vol angst, „hij weetwaar onze Machteld is."

„Zoon, antwoordt," zei de Heer.En de Zwijger antwoordde:„Het zwaard dat uit den kruistocht mee-

genomen is, viel van den muur voor de voe-ten der maagd. Wat God geleidt, geluktaltijd."

89

„Toon,” riep de Vrouwe, „waar is Mach-teld ?"

„De maagd," zei hij, „rijdt zonder vrees,zij trekt den gewapenden man tegemoet, watGod bewaard is wèl bewaard."

En de Vrouwe zuchtte.„Onze Machteld sterft, zij is nu reeds koud,

zoete Jezus. Wat vermag nu het zwaard vanden Kruistocht tegen Siewert Halewijn ?"

En de Zwijger antwoordde:„Hij vertrouwt op zijn kracht en meent dat

hij onoverwinlijk is maar als het wild geengevaar ziet, heeft de jager gemakkelijk werk."

„Ellendige," zei de weenende Vrouwe.„Hoe kon gij het vogelken laten gaan, de

maagd naar den vijand der maagden ?"En de zwijger antwoordde:„Deze die men niet verwachtte zal komen.

Wat God bewaart is wel bewaard."„Heer," zei de Vrouwe tot den Heer, „gij

hebt het gehoord, ze is naar Halewijn en dezeellendeling heeft haar laten gaan."

En Heer Roel naar -Toon gaande, sprak:„Zoon, wij hadden hier maar één vreugde

en dat was Machteld. Gij hebt uw macht

90

misbruikt door haar te laten gaan. Zoo zijdezen avond niet weerkeert, vervloek ik uen verban u. God moge mij in dit geval ver-hooren en u in deze wereld brood en zout,in de andere uw deel in 't paradijs ont-nemen.

„God," zei de Zwijger, „zal het zwaardgeleiden. Die misdeed, moge gestraftworden."

En toen Gonde begon te roepen, te weenenen te lamenteeren, gebood Roel haar te zwij~gen en zond vele soldeniers naar Halewijn.

Maar zij keerden terug zonder Machteldte hebben gezien.

Want zij hadden niet op Halewijns gebieddurven gaan uit vrees voor tooverij.

91

XXVIII.

Van den rit van jonkvrouw Machteld.

ZINGEND en op haar hoorn blazendrijdt de edele maagd.

Ze is van een hemelsche, schoonheid, enrozig en frisch is haar gelaat.

En rechtop draagt ze haar kroon.En in haar lieflijke hand houdt ze het heilige

zwaard van Roel den Leeuw vast omklemd.En wijd open zijn haar oogen, die in het boschHeer Halewijn zoeken.

En ze luistert naar het gerucht van zijnklepper.

En ze hoort niets dan de zware stilte enziet slechts het dwarrelen der sneeuw zachtals dons.

Eh ze ziet niets dan de lucht die wit is vansneeuw en den langen weg die ook wit is ende witte ontbladerdè boomen.

92

Waarom schitteren haar lichtbruine oogenzoo?

Door haar moed en groote dapperheid.Waarom draagt zij haar hoofd en haar

kroon zoo fier?Door de groote kracht van haar hart.

Waarom zwelt haar hart zoo?Door de gedachte aan AnneMie, aan den

Zwijger die verslagen werd, aan de grooteschelmenstreken van Heer Halewijn.

En ze kijkt zonder ophouden of ze hemniet ziet komen, ' of ze het gerucht van zijnklepper niet hoort.

Maar ze ziet niets dan de lucht die wit isvan sneeuw en den langen weg die ook witis en de witte ontbladerde boomen.

En ze hoort niets dan de zware stilte enziet slechts het dwarrelen der sneeuwvlok.ken, die zachtkens als dons om haar henenvallen.

En zij zingt.En dan spreekt ze tot haar schimmel en

zegt : „Wij beiden gaan naar een leeuw. Zietge niet hoe hij in zijn hol op de voorbijgangersloert en de arme maagden verscheurt ?"

93

En Schimmel hinnikt welgemoed ten teekendat hij het begrepen heeft.

„Schimmel," zei Machteld, „ik zie dat gewelgemoed met het goede zwaard ter wrakerijdt voor AnneMie."

En Schimmel hinnikt opnieuw.En Machteld zocht Heer Halewijn in heel

het bosch.En ze luisterde of ze het gerucht van zijn

klepper niet hoorde, en keek of ze hem nietkomen zag.

Maar ze zag niets dan de lucht die wit wasvan sneeuw en den langen weg, die ook witwas en de witte ontbladerde boomen.

En ze hoort niets dan de zware stilte enziet slechts het dwarrelen van de sneeuw~vlokken, die zachtkens als dons om haarhenen vallen.

94

XXIX.

Van den raaf en de musch, den hond,het paard en de zeven echo's.

TOEN zij midden in het bosch gekomenwas zag ze door het dwarrelen der

sneeuw Heer Halewijn op haar afkomen.De Booze droeg dien dag een schoon kleed

van blauwgroen scharlaken waarin zijn leelijkwapen geweven was. Om de lendenen droeghij een schoonen gordel met goud bestikt, enaan den gordel de gouden sikkel. En overzijn kleed een schoon opperkleed van korenkleurig scharlaken.

En op een goudvos gezeten, kwam hij naarMachteld en zag dat ze schoon was. Voorhet paard liep blaffend en bassend een hondgelijkend op een wolf die op Schimmel toe-sprong en naar hem beet zoodra hij hem zag.

Maar Schimmel gaf hem een trap, die zoo

95

hevig aankwam, dat hij pijnlijk rondtolde enjammerlijk huilde.

Ha, dacht de edele maagd, God geve, dap-pere Schimmel, dat ik den Heer nog ergertoetakel dan gij den hond.

En de Booze kwam tot haar.„Wees,. gegroet," zei hij,. „schoone maagd

met de helderbruine oogen."„Wees gegroet," zei ze, „Siewert Halewijn

de Onoverwinlijke."Maar de Booze zei: „Wat voert U op

mijn, gebied ?"„Mijn hart voert mij tot U, ik wilde U zien

enik ben tevreden uw gelaat te aanschouwen."„Zoo," zei hij, „hebben gedaan en zullen

alle maagden doen, zelfs de allerschoonstenwaartoe gij behoort.''

Terwijl ze praatten liep de gekwetste hondmet groote sprongen naar het paard en gingaan het opperkleed van den Booze hangen,alsof hij hem naar beneden wilde trekken.

Toen hij het gedaan had ginghijindesneeuwzitten aan den kant van den weg en daar stakhij zijn kop omhoog en begon danig te huilen.

„Ziet," 'sprak Halewijn, „mijn hond blaft

96

tegen den dood. Zijt gij er niet bang voor ?"„Ik ga," zei ze, „onder Gods hoede."Toen ze wat gepraat hadden en verder ge-

reden waren, zagen ze een grooten raaf bovenhunne hoofden, aan wiens hals een kleinenijdige musch zich vastgeklemd hield en diehem pikte en krabde, zijn veeren uittrok enwoedend tjilpte.

Gewond en gekwetst vloog hij heen enweer van rechts naar links, omhoog en omrlaag, botste blindelings tegen de boomen aan,viel en kraste van angst en kwam toen dooden met uitgepikte oogen naar beneden, juistop het zadel van den Booze.

En deze wierp hem op den weg.Maar de musch was in een boom gaan zit-

ten, schudde zich daar de veeren en pieptelustig ten teeken van overwinning.

„Kom hier," lachte Machteld tegen demusch, „gij zijt van edele afkomst, vogeltje,kom hier, ik zal u een mooie kooi geven enik zal u voeden met de prachtigste tarwe, metgerst, hennep en het lekkerste vogeltjeszaad."

Maar Halewijn ontstak in grooten toorn.„Kleine verwaande rakker," zei hij, „had

7. 97

ik je maar in een strik, dan zou je zoo langniet meer victorie kraaien en je verheugenover het lot van dien dapperen raaf."

Maar de musch tjilpte door en scheen metHalewijn te spotten.

En deze sprak tot Machteld :„Verheugt ge u daarin en juicht ge dien

schurk nu nog toe, terwijl ge weet dat in mijnwapen de raaf Dirk is, mijn dappere voor-vader? Weet ge dat ook gij niet lang meerzingen zult?"

„Ik zal zingen," zei ze, „zoolang het Godmijn meester behagen zal."

„Er bestaat," zei hij, „voor u geen andermeester dan ik, want ik ben hier de eenige."

Maar opeens kreeg hij het koud, want hethart van AnneMie was als ijs in zijn borst,hoewel het nog klopte. Dan, meenend datook dit hart weldra uitdrogen zou, zei hij totMachteld :

„Gij komt te juister tijd, schoone maagd."„Die God geleidt," zeide ze, „komt steeds

op tijd "„Maar," zei hij, „wie zijt ge, die daar maar

over mijn gebied rijdt en zingt en den hoorn

98

blaast en er zoo stoutmoedig lawaai maakt."„Ik ben," zei ze, „jonkvrouw Machteld,

dochter van Roel den Dappere, Heer vanHeurne."

„En," zei hij, „zijt gij dan niet van koudeverstijfd, nu ge door deze sneeuwjachttrekt?"

„Nog nooit is iemand van koude verstijfdin het geslacht der van Heurne's."

„En," zei hij, „zijt ge niet bevreesd nu gebij mij zijt, op mijn gebied, waar niemandooit een voet durft zetten ?"

„Men kende nooit vrees in het geslacht dervan Heurne's."

Hij antwoordde niet en ze zwegen eenigentijd.

En ineens hoogmoedig het hoofd heffend,zei hij: „Ben ik dan niet de Onoverwinlijke,de Schoone, de Sterke? Zal ik het niet altijdblijven? Ja, want alles loopt mij mee en helptme in mijn zegenrijk geluk. Vroeger moest ikin koude, sneeuw en wind in het donker zin~gen om de maagden te lokken; nu komt deschoonste en edelste op klaarlichten dag, zon-der dat ik haar door het lied heb geroepen.

99

Voorwaar dit is een toeken van wassendekracht. Wie is zoo machtig als ik? Niemandbuiten God. Hij heeft den hemel, ik heb deaarde, de kracht en de overwinning over alleswat leeft. Laat legers, 'bliksem, donders enstormen maar komen. Wie is er machtigerdan ik?"

„Ik," antwoordden zeven stemmen tegelijkop dien duivelschen laster.

Die stemmen waren de echo van de zevenReuzen, die zevenmaal alle gerucht herhaalden met groot geweld.

Maar de Booze sprak„Ha ha, hoor, Jonker Echo durft spotten

met den Onoverwinlijke."En hij schaterde van 't lachen.Maar de echo schaterde als hij, lang, hard

en schrikwekkend. En Halewijn scheen wel-gemutst door dit gerucht en lachte steeds enna hem de zeven echo's.

En Machteld meende dat er wel duizendmannen in het bosch verborgen waren.

Ondertusschen was de hond angstig gewor-den en onrustig. En hij huilde zoo erbarmelijkdat Machteld meende dat er in het bosch wel

duizend honden waren die den doodsstrijdstreden.

Ook het paard van den Booze was angstiggeworden.

101

xxx.Hoe Machteld op het Galgenveld kwam.

EN Machteld zag daar de zestien maagdenhangen en onder hen AnneMie.

En allen waren met sneéuw bedekt.Het paard van den Booze steigerde op-

nieuw, sloeg achteruit en stak uit vrees deooren op. Maar Schimmel hinnikte en stamptefier met zijn hoeven op den grond.

En Halewijn sprak tot Machteld: „Gij hebtdaar een vriend, die u niet zeer trouw is endie hinnikt van vreugde op het uur dat gesterven moet."

Maar Machteld sprak geen woord en badden Almachtigen God dat ze de maagdenmocht wreken.

Ondertusschen steeg de Booze van zijnpaard en kwam met de sikkel op Mach-teld af.

102

„Uw stervensure is gekomen,” zeide hij.„Stijg dus af als ik."t

En ongeduldig wilde hij haar van het paardtrekken.

Doch Machteld sprak: „Laat mij alleen af-stijgen. Als ik dan toch sterven moet, zal hetzonder tranen zijn."

,,Gij zijt een dapper meisje," zeide hij.En toen ze van het paard gestegen was,

sprak ze : „Heer, leg uw korenkleurig boven-kleed af voor ge toeslaat, want maagdenbloedspat erg en het zou me spijten zoo mijn bloeduw kleed bevlekken zou."t

Doch voor hij zijn bovenkleed had afge-legd, lag zijn hoofd aan zijn voeten.

En Machteld, die het lichaam aanschouwde,sprak : „Hij stapte vertrouwend op zijn kracht,trotscher dan een leeuw en meende dat hijonoverwinlijk was. Maar als het wild geengevaar meer ziet, heeft de jager gemakkelijkwerk."

En zij sloeg een kruis.

103

XXXI.

Van de zestien dooden en den Prinsder Steenen.

OPEENS sprak het hoofd en zeide : „Gagindsch naar het - van den weg en

blaas hard op mijn horn, opdat mijn vrien-den u hooren."

Maar Machteld zesde:„Ik ga niet naar het eind van den weg, op

uw hoorn blaas ik niet, moordenaarsraad volgik niet.'!

„Ha," sprak het hoofd, „zoo ge niet deMaagd Zonder Genade zijt, zet mij dan weerop mijn lichaam en zalf mijn - roode wondemet het hart dat op mijn borst ligt."

Maar Machteld zeide : „Ik ben de MaagdZonder Genade; op uw lichaam zet ik u niet,met het hart dat op uw borst ligt zalf ik uwroode - wonde niet."

104

„Maagd,” zeide weenend het hoofd ensprak met afgrijzen, „spoedig, spoedig,.maakeen kruis over mijn lichaam en breng me inmijn kasteel, want hij komt."

En terwijl het hoofd nog sprak, kwam eens-klaps de Prins der Steenen uit het bosch enging op het lichaam van den Booze zitten.

En hij nam het hoofd in zijn handen ensprak : „Goeden dag,. vogelverschrikker, zijtgij nu tevreden? Hoe voelt ge u nu wel? HeerSiewert de Onoverwinlijke? De Maagd Zon-der Vrees in wier handen de dood is, is ge,-komen zonder dat ge haar door u w lied ge-lokt hebt. Zing nu uw lied opnieuw om demaagden te lokken."

„Heer Prins der Steenen,". zeide het hoofd,„laat mij >niet zingen, ik weet wel dat ik nu zalmoeten lijden."

„Zwijg," zeide de Prins der Steenen. „Zing,lafaard, ween nu in het aanschijn van de straf,gij die nooit geweend hebt bij het bedrijvenvan het kwaad.Zing, V ogelverschrikker zing."

„Heb medelijden heer," sprak het hoofd.„Zing," sprak de Prins der Steenen, „het is

het uur van God."

105

„Heer Prins,” sprak weer het hoofd, „weesniet zoo hard in mijn ongeluk."

„Zing, vogelverschrikker," zeide de Prinsder Steenen, „zing, het is het uur der wrake."

„Ik zal zingen," sprak dan weenend hethoofd, „daar gij mijn meester zijt."

En het zong zijn tooverlied.En plotseling spreidde zich door de lucht

een geur van kaneel, wierook en marjolijn.En de zestien maagden, die het lied hoor-

den, kwamen van de galg af en bij het lichaamvan Halewij n.

En Machteld sloeg een kruis en zag henvoorbijgaan, maar was niet bevreesd.

En de eerste maagd, die de dochter wasvan Klaas den armen gek, dien men den Hon-denmepper noemde, nam de gouden sikkelen sneed in de borst van den Booze onderde linkerborst. En ze haalde er een grootenrobijn uit en plaatste hem op haar wonde.En de robijn veranderde in rood bloed, dat inhaar borst vloeide.

En het hoofd slaakte een kreet, klagenden erbarmelijk.

„Zoo," zeide de Prins der Steenen, „hebben

106

ook de arme maagden geschreeuwd toen gijze schandelijk doodde. Zestien keeren hebtge doen sterven, zestien keeren zult ge ster~ven buiten den dood, dien ge reeds gestorvenzijt. Uw kreet is het lijden van het lichaamdat de ziel verlaat. Zestien keeren hebt gijhem doen slaken, zestien keeren zult gij zelfhem slaken. Zing, vogelverschrikker, zing, omde maagden te roepen en de wraak."

En het hoofd zong opnieuw zijn toover-lied, terwijl de eerste maagd stil naar hetbosch vertrok, loopend als een levend wezen.

En de tweede maagd kwam bij het lichaamvan den Booze en deed als de eerste gedaanhad.

En het hoofd slaakte opnieuw den doods-kreet. En ook bij haar veranderde de robijnin bloed.

En zij ook ging naar het bosch, loopendeals een levend wezen.

Aldus deden de zestien maagden en bijallen veranderde de robijn in bloed.

En zestien keeren had het hoofd het too-verlied gezongen, zestien keeren ook dendoodskreet geslaakt.

107

En een voor een gingen de maagden diephet bosch in. En de laatste, AnneMie, kwamnaar Machteld en - kuste haar rechterhand,waarin,ze het zwaard gehouden had en sprak:„Gezegend gij die gekomen zijt zonder tevreezen en ons van de betoovering verlost ennaar het paradijs leidt."

En Machteld zeide : „ „Moet ge dan nogzóóver AnneMie ?"

Maar AnneMie luisterde al niet meer enging- als de andere maagden diep het boschin en liep in de sneeuw als een levend wezen.

En terwijl het hoofd weende en zich be-klaagde, kwam het meisje van negen jaar, dathet eerst door den Booze gedood was uit hetBosch.

En zij droeg zijn lijkkleed en viel op deknieën voor den Prins der Steenen.

„Arm, zondig hoofd," zesde ze en zoendezacht het hoofd, streelde het en'droogde haartranen, „ik zal den Goeden God voor U bid-den, want die verhoort alle kinderen."

En het meisje bad.,,Her, ziet hoe hard hij -het heeft, en welke

pijnen hij lijdt. Is het voor uw gerechtigheid

108

niet voldoende dat- hij zestien keer gedoodwerd? Heer, lieve Heer en gij óo éiligeMaagd, die zoo goed zijt, hoor mij aan envergeef hem."

Maar het mannetje richtte zich plotseling open duwde het meisje weg.

En hij zei bitter: „Dit Is mijn hoofd, uwbidden baat hem niet, maak dat je weg komt,kleine deugniet en ga van waar je gekomenzijt."

En het meisje ging als de andere maagden,diep het bosch in.

En hij stak de hand in de borst van denBooze en trok er een hart uit van steen.

En met zijn scherpe stem, die siste als eenadder en knarste als kiezel onder de laars vaneen soldenier, zeide hij: „Eerzuchtig, steenenhart, wreed en laf waart ge in uw leven. Gijwaart niet tevreden met de weldaden, dieGod U in zijn goddelijke goedheid schonk.Gij taaldet niet om liefde, moed of gerech~tigheid. Goud, macht en ijdele eer, dat warenuw afgoden. Gij mindet niets, noch uw vader,noch uw moeder, noch broer en zuster. Enom nog meer macht te krijgen hadt gij al

109

deze Vlaamsche maagden schaamteloos ge-dood. Gij legdet er u op toe, de zwakken tevermoorden. En zelven zoogt gij leven uithun leven, en bloed uit hun bloed. Zoo doetal dat verachtelijk, eerzuchtig gespuis en zoozal het altijd blijven doen. God zij dank, diedoor deze zwakke en liefelijke maagd U hethoofd van den romp heeft geslagen en van dewereld weggenomen."

En onder het spreken had hij het hart indesneeuw geworpen.

En het verachtend trapte hij er op, schoptehet dan als afval met zijn voet weg.

En bitter lachend zeide hij -met zijn knar-sende stem:

„Steen zijt ge, steen zult ge blijven, duizendjaar lang, maar levende steen, steen die pijn

ankent en lijden. En wanneer er menschen zul-len komen om U te kappen en tot gruis temaken, zult ge alles doorstaan zonder U tekunnen beklagen. Eerzuchtig steenen hart,lijdt en doe boete. Duizend jaar hebt ge hetarme volk uitgehongerd, duizend jaar zult gehonger lijden. Gij hebt het laten vriezen, totijs zult ge dus worden. Haardsteen zult ge

110

zijn en ge zult branden. Ge zult straatsteenzijn en men zal op U trappen. Ge zult kerk-steen zijn en het geheele gebouw moeten dra-gen. Alle pijn zult gij lijden, alle ongemak enangst. Eerzuchtig, steenen hart, lijdt en boetuwe zonde.

Toen hij dit gezegd had schopte de Prinsder Steenen het hart van den Booze voor zichuit en verdween in het bosch.

Toen aanschouwde Machteld het hoofden zag dat de oogen wijd open waren.

En ze nam het op en waschtehetmetsneeuw.En ze besteeg Schimmel en reed weg, het

hoofd meenemende.Alleen de hond van den Booze die inge~

houden huilde en het paard dat het hoofd ver-baasd en lijdend nastaarde, bleven bij het lijk.

En de hond bromde toen ze het hoofd opnam, doch dorst niet bijten.

Toen ze heenging bleven dezen bij hetlijk, treurig, deerniswekkend en bedekt metsneeuw, die niet ophield te vallen.

En het scheen dat ze den meester bewaakte.

111

XXXII.

Hoe de vader, de moeder en de broeder, hunzoon en broeder zochten en niet vonden.

ZINGEND en klingelend rijdt de dap-pere jonkvrouw. En er is vreugde in haar

hart, nu ze denkt aan AnneMie, aan de vijftienmaagden en den Zwijger, die gewroken zijn.

En onder haar kleed houdt zij stevig hetzwaard en het hoofd van den Booze.

En Schimmel draaft hard, vol verlangendnaar zijn stal.

Toen Machteld halfweg haar huis was, zagze in de dik vallende sneeuw een ouden manop een zwart paard op zich afkomen.

En de oude man zeide :„Schoon maagd op uw snellen draver, hebt

ge mijn zoon Halewijn niet gezien?"Maar Machteld antwoordde„Ik heb uw zoon in goed gezelschap achter--

112

gelaten. Hij verlustigt zich in de sneeuw metzestien maagden."

En de oude man vertrok.Toen zij nog een eind gereden had, zag ze

in de dik vallende sneeuw een jonge bevalligejonkvrouw op zich afkomen op een wittentelganger.

En de jonkvrouw zeide : „Schoone maagdop uw snellen draver, hebt gij mijn broer Ha-lewijn niet gezien ?"

Maar Machteld antwoordde: „Ga verdernaar het Galgenveld, daar zult ge uw broerzien, met de zestien maagden."

En de jonkvrouw vertrok.En verder op haar weg zag Machteld in de

dik vallende sneeuw een jongeling met eenhoogmoedig en hard gelaat, die op een goud-vos reed, op haar afkomen.

En de jongeling zeide : „Schoone maagd opuw snellen draver, hebt ge mijn broer Halewijnniet gezien ?"

Maar Machteld antwoordde: ,,Uw broederis een schoon ridder, zoo schoon dat zestienmaagden de wacht bij hem houden en hemniet laten vertrekken."

8. 113

En de jongeling vertrok.En nog verder op haar weg zag Machteld

in de dik vallende sneeuw een oude vrouw opzich afkomen met hooge kleur en schijnbaarnog krachtig ondanks haar hoogen ouderdom.

En de oude vrouw zeide : „Schoon maagdop uw snellen draver, hebt gij mijn zoon Hale.wijn niet gezien ?"

Maar Machteld antwoordde: ,,Uw zoonHalewijn is dood, ik heb zijn hoofd ondermijn mantel en zijn bloed druipt langs mijnkleeren."

En de oude vrouw riep:„Zoo ge dit eerder gezegd had, zoudt ge

zoover niet gekomen zijn."Maar Machteld antwoordde: „Ge moogt

van geluk spreken, oude harpij, dat ik u levenlaat en u niet dood, gelijk ik uwen zoon ge-daan heb."

En de oude vrouw werd bevreesd en ver~trok.

En langzaam viel de avond.

114

XXXIII.

Van het feest op het kasteel derven Heurne'sen van het hoofd dat op tafel gezet werd.

EN dapper en flink, dravend op haar schim-mel, kwam Machteld aan de poort van

haar vaders kasteel.En dáár blies ze den hoorn.En Joost van Ryhove, die dien avond de

wacht had, was verbaasd, toen hij haar zag.En luid riep hij: „Gode zij gedankt, onzejonkvrouw is teruggekomen."

En al het dienstvolk liep te hoop en allenriepen met groot gerucht en klank van stemmen: „Onze jonkvrouw is teruggekomen."

Machteld kwam de groote zaal binnen,ging tot Heer Roel, viel voor hem op deknieën en zei:

„Heer Vader, hier Is het hoofd van SiewertHalewijn."

115

En de Heere nam het hoofd in zijn han-den, aanschouwde het, verheugde zich enweende voor het eerst, zoolang hij oogenhad.

En de Zwijger stond op en ging tot Mach'-teld, kuste haar rechterhand, waarin ze hetzwaard gehouden had en weende ook enzeide

„Dank dat gij me gewroken hebt."En Vrouwe Gonde was als een vrouw

bezat van wijn en kon zich niet goedhouden,zoo groot was haar. aandoening. Eindelijkbarstte ze in snikken uit en sprak badendin tranen, terwijl ze Machteld omhelsde:„Zoen mij, lieveling zoen mij. Ze heeft denBonze gedood, dit lieve kind. De nachtegaalheeft .den valk overwonnen. Mijn dochter isterug, heil, heil, mijn dochter is terug. God,die de oude moeders liefheeft en niet wildat ze zonder hun kinderen leven, zij ge-dankt. Heil, heil. Daar is ze dan, Machteldde schoon, Machteld de zingende, Machteldde zegevierende, Machteld de overwinnende,Machteld, mijn dochter, mijn kind, mijn alles.Heil."

116

En Machteld lachte haar toe en streeldehaar zachtkens de handen.

En Vrouwe Gonde weende van groote te-vredenheid, wist geen woord uit te brengenen liet alles met zich doen.

„Heisa," zeide Heer Roel, „nooit zag ikmijn vrouw aan zulk een feest."

En opeens riep hij luide:„Het moet hier vandaag feest zijn, het

groote feest der van Heurne's."En hij opende de deur en riep zijn edel-

knapen, schildknapen, wapenlieden en heelhet dienstvolk.

Maar zij drongen tegen elkaar en dorstenniet binnen komen.

„Hola," zeide de Heer en riep luid en op-geruimd : „Waar zijn de koks en kooksters?Waar zijn koperen ketels, potten en pannen?Waar zijn vaten, tonnen, flesschen en krui~ken, pinten, kannen en bekers? Waar is lichteen donkere clauwaert, waar is oude en jongewijn? Waar zijn hammen en worsten, wal-vischtongen en ossenvleesch, gevogelte, vischen wildbraad? Alles moet vandaag op tafelkomen, feest moet het zijn, een keizers-, ko~

117

ningen- en prinsenfeest, want," en hij nam hethoofd van den Booze bij de haren: „onzedochter heeft met haar zwakke hand HeerHalewijn verslagen."

Toen ze dat hoorden, klonk het luid als eendonderslag : „God zij geloofd. Heil onzeJonkvrouw."

„Zoo dus," zeide de Heer, „gaat en doegelijk ik gezegd heb."

En toen het rijke maal opgediend was,zette men het hoofd op tafel.

Den volgender dag verkonden de vanHeurne's door klaroengeschal den oorlog.

En Heer Roel trok met een sterke machtnaar het kasteel van den Booze en bestormdehet. En heel het geslacht, vrienden en gezel-len incluis werden gehangen en onthoofd.

En de Graaf verleende aan het geslachtder van Heurne's de goederen en titels vanHalewijn, behalve het leelijke wapen.

En tot op heden bezitten zij het.

118

Mede verschenen bij denzelfden uitgever in:

o DE ELFENRIJ oBIBLIOTHEEK VOOR SAGE EN SPROOK

PARSIVAL

Naar de oude bewerking van W. VESPER

Bandversiering van J. Hofman.

Modern gecartonneerd. . . f 2.20Inlraaien prachtband met goud f 2.90

„De sage, die door de gelijknamige opera vanRichard Wagner een wereldvermaardheid heeftgekregen, heeft menigeen met verlangen doenuitzien er eens meer van te weten.

De mystiek van den Graalkoning Parsival,later opgevolgd door zijn zoon Lohengrin, heeftin zich een groote bekoring. Will Vesper geeftons een zelfstandige nieuwe schepping in zooeen bekoorlijken vorm, dat het een genot Is aanzijn hand de lotgevallen , van Parsival te volgen."

Haagsche Courant.

o DE ELFENRIJ oBIBLIOTHEEK VOOR SAGE EN SPROOK

KAREL EN ELEGASTDOOR

FELIX TIMMERMANSSchrijver van „Pallieter"

IN PROZA NAVERTELD.

Modern gecartonneerd. . . f 2.20In fraaien prachtband met goud f 2.90

Band. en boekversiering van J. Hofman.

Felix Timmermans vertelt op zijne wijze hier,de riddersage van „Karel en Elegast". Het al.oude drama van godvruchtige gehoorzaamheiden edelaardig rooverschap weet hij met smakelijkgehouden proza te reconstrueeren. Van de tweemanieren om deze literatuur opnieuw te doenwaardeeren — de heroïsche en de naïeve ~koos hij in hoofdzaak de laatste, die zich danook het meest voor zijn temperament leent.

Tot een der meest geslaagde gedeelten vanfijne visie en plastiek, rekenen wij het nachtelijkvertrek van Koning Karel op zijn ros.

Algemeen Handelsblad.

o DE ELFENRIJ oBIBLIOTHEEK VOOR SAGE EN SPROOK

Binnenkort zal verschijnen:

KWAI DAN

VREEMDE , VERHALEN UIT JAPANDOOR

LAFCADIO HZARNVERTAALD DOOR

W. H. DE ROOS

Met een inleiding voorzien van Dr. M.W. deVisser

Modern gecartonneerd. ' . . f 2.20In fraaien prachtband met goud f 2.90

„Heel de dichterlijke ziet van Lafcadio Hearn,den sympathieken dweper met de voorbijgeganeschoonheid van Oud-Japan, dien we zoo goedkennen uit zijn werken, fonkelt in dit boek alskostbare wijn in kristallen kelk.

Kwaidan ! Het is de geest van Oud-Japan dielevend wordt, het is de oude muziek, die ruischtvan Heara's onsterfelijke" luit, het is het - oudgeloof, deoude poëzie des volks, idie, steeds noglevend onder 't Westersch oppervlakkig waas,in volle klanken opbruist onder 's meestershand."

Prof. Dr, M. W. de Visser.

a DE ELFENRIJ oBIBLIOTHEEK VOOR SAGE EN SPROOK

ANDERSEN SPROOKJESUIT HET DEENSCH VERTAALD DOOR

Mejuffrouw J. C. DE COCKGeïllustreerd door J. D. REISSER.

Het zal vele bewonderaars van Andersen eengenoegen doen deze uit het oorspronkelijk ver-taalde sprookjes te lezen, de meest beroemdewerden opgenomen, o. a.: Het leelijke jonge eendje,'t Kleine meisje met de zwavelstokken, De Engel,

't Kindje in het graf e. a.Modern gecartonneerd . . . f 2.20In fraaien prachtband met goud f 2.90Het fijn uitgegeven boekje met de geestige vig-

netjes doorbladerend, begint men vanzelf meer telezen, geboeid door den toover van deze welbe-kende, maar voor-altoos-schoone vertelkunst.

Algem. Handelsblad.

Aantrekkelijk is dit boekje ook door de illu-straties, penteekeningen van J. D. Reisser. Zehebben enkele malen het naïeve en onbeholpenevan kinderwerk, maar de argeloosheid is daarevenzeer schijn als in de verhalen van Andersen.

In stijl en opvatting sluiten de illustraties uit-muntend bij den tekst aan. De Maasbode.

o DE ELFENRIJ oBIBLIOTHEEK VOOR SAGE EN SPROOK

Binnenkort zal verschijnen:

KWAIDAN

VREEMDE , VERHALEN UIT JAPANDOOR

LAFCADIO HEARNVERTAALD DOOR

W. H. DE ROOS

Met een inleiding voorzien van Dr. M.W. deVisser

Modern gecartonneerd. . . f 2.20In fraaien prachtband met goud f 2.90

„Heel de dichterlijke ziel van Lafcadio Hearn,den sympathieken dweper met de voorbijgeganeschoonheid van Oud-Japan, dien we zoo goedkennen uit . zijn werken, fonkelt - in dit boek alskostbare wijn in kristallen kelk.

Kwaidan ! Het is de geest van Oud-Japan dielevend wordt, het is de oude muziek, die ruischtvan Hearn's onsterfelijke- luit, het is het oudgeloof, de oude poëzie des volks, die, steeds noglevend onder 't Westersch oppervlakkig waas,in volle klanken opbruist onder 's meestershand."

Prof. Dr. M. W. de Visser.

BIBLIOTHEEK DER DICHTERS.

Sierlijke boekjes in fijne subtiele bandjes.Boek- en Bandversiering in echt goud.

ZONNEGOUDDOOR

JOANNES REDDINGIUS

In moderne cartonnage . . f 1.75In prachtband met goud . . f 2.70

Een heel mooi, fijn bundeltje verzen. Reddingiusis een natuurdichter. En hij is zoo welluidenden eenvoudig, zoo levensblij en zoo echt, datzijn bundeltje een buitengewone bekoring heeft.

Vragen van den Dag.

„Zonnegoud" bevat verzen, die dezen zeersensibelen dichter kenmerken, door de zilte kabbeling van het rhytme in den eenvoud der ge-dachte. Hij behoort niet tot de hervormendegeesten, die luisteren naar een nieuwen klanken dezen dan trachten, met eigen stem, mee tegalmen, hij roept niet in de woestijn, maar ver-meit zich in zoet-geurende bloemen en kalmeochtenden, door vele anderen reeds doorleefd,doch waardoor ook hij zich voelt aangegrepen.Zijn sensaties zingt hij ons dan toe met ontroerdestem en lispelende lippen. En in deze oogen-blikken mogen wij gaarne naar hem luisteren."

Algemeen Handelsblad.

BIBLIOTHEEK DER DICHTERS,

LATE ROZENDOOR

H2L2NE SWARTH

In moderne cartonnage . . f 1.75In prachtband met goud . . f 2.70

In de „Bibliotheek der Dichters" gaf de uit-gever Meulenhoff een bundel waarin H. Swarthde late bloemen van haar droefheid verzamelde.Men moet erkennen dat zij op haar gebied zuiveren schoon van aanslag is. En soms zooals in„April" blz. 87, breekt het uit in een hoopvollevreugde, haar lied, dat gewoonlijk droevig be-zinnend is. Hoe men ook staat tegenover hetwerk dezer dichteres, men kan niet voorbijzien,dat zij, ook weer in dezen bundel, met zekerehand het juiste woord en het juiste rhytme vindt,waardoor hare gedachten zich altijd weder onder-scheiden. Prov. Overijs. en Zwolsche Courant.

„Een keurboekje en zeker is het een bijzondermooie uitgaaf dit kleine deeltje in grijzen band,waarop met zeer veel fijnheid de overvloedigeweelde van een rozestruik is aangebracht, diebij alle levendigheid van bloei toch gebonden isin den vorm van een medaillon; de inhoud be-staat uit zeer schoone gedichten, zooals wij erreeds vele kennen van deze begaafde dichteres."

Dagblad van Z.-H. en -s-Gravenhage.

BIBLIOTHEEK DER DICHTERS.

GROOTE DICHTERS VANDEN LAATSTEN TIJDSamengesteld door N I C O ROST

MET PORTRETTEN

Een bloemlezing als deze, waarin het beste watde „tachtigers" voortbrachten is opgenomen, ge--dichten dus die door de jaren heen als de schoonstebeschouwd worden, zal zeker in den smaak vallen.

De dichters welke opgenomen werden zijn:F. v. Eeden, G. Gezelle, J. Perk, A. Verwey,W. Kloos, H. Swarth, K. van de Woesteijne,P. C. Boutens, H. Roland-Holst, J. H. Leopold.

In moderne cartonnage . f 1.95In prachtband met goud. f 2.90

Het is een bundeltje dat men om zijn smaakvolgewaad en prettig formaat zoowel passend bij dengoed gekozen inhoud gaarne zal bezitten. Veel van 'tallerbeste der hier genoemde dichters vindt men inhet welverzorgde boekje bijeen. Een uitgave die defirma MEULENHOFF tot eer strekt. De Courant.

„Een schattig elegant boekske." De Hofstad.

Ook dit boekje Is, in handen van den heer MEULEN-

HOFF, een keurboekje geworden van prettig formaat,smakelijk bandje, terwijl de portretten, o. a. een weinigbekend van GEZELLE en BOUTENS, de waarde van ditboekje als persoonlijk bezit, zeer verhoogen.

Arnhemsche Courant.

BIBLIOTHEEK DER DICHTERS.

DE CHINEESCHE FLLiIT

CHINEESCHE LYRIEKDOOR

HANS BETHGE.IN NEDERLANDSCHE VERZEN OVERGEBRACHT

DOOR

HaLÈNE SWARTH

Itt moderne cartonnage met echt goud. f 1.75In prachtband met gouden stempel . f 2.70

Deze bundel bestaat voor een goed deel uitliefdes-lyriek en het is opmerkelijk waar te nemenhoe sommige vormen der West-Europeesche let-terkunde ook In het Hemelsche Rijk bekend zijn.Van deze gedichten krijgt men dezelfde ontroeringals bij sommige Chineesche schilderijen.

H. Bakels.

De Chineesche gedichten door Hans Bethgeverzameld en in het Nederlandsch overgebrachtdoor H. Swarth, laten zich aangenaam lezen,want de taal van H. Swarth is altijd welluidenden haar versbehandeling vlot, zoodat deze ge-dichten hun karakter van vaak zwevende teerheiden raadselachtigen weemoed behouden hebben.

Nieuws van den Dag.