hrm lectoren congres 18 november 2016 bottom-up...
TRANSCRIPT
-
1
HRM Lectoren Congres 18 november 2016
Bottom-up organisatieverandering in de ouderenzorg: organiseren van verandervermogen
Onderzoeker: Anneke Offereins
Lectoraat Organiseren van verandering in het publieke domein
Hogeschool Utrecht
Praktijkreferent: Ineke Botter
Teammanager
BrabantZorg
Trends in HRM: pechvogels, hoogvliegers en de middenmoot
-
Inhoud
1. Aanleiding en doelstelling onderzoek
2. Longitudinaal reflectief actieonderzoek
3. Kleinschalige bottom-up veranderinterventie (sociale innovatie door BrabantZorg)
4. Grootschalige bottom-up veranderinterventie
5. Bevindingen & conclusies: succesfactoren en belemmeringen
-
Aanleiding en doelstelling
onderzoek
-
Een weeffout in onze manier van
organiseren
Efficintie
Standaardisatie
Regels en procedures
Controle en beheersbaarheid
-
6
Basis gelegd door A. Smith, F. Taylor, H.
Ford en vele anderen
Organiseren door bewerkingen/functies te
isoleren en te groeperen
Scheiding tussen DENKEN/DOEN
Splitsing van D/O/E/N & D/E/N/K/E/N
Waar komen we vandaan?
De traditionele principes
http://nl.wikipedia.org/wiki/Adam_Smithhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Henry_Fordhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Frederick_Taylor
-
clint
Willen
(motivatie)
Kunnen
(competenties en
kwaliteiten
Gelegenheden
(kansen krijgen)
Medewerker
Organisatie
Team
Terug naar de bedoeling: Zelf- en samenredzaamheid organiseren gebeurt in relatie tussen clint en medewerker
Bron: Appelbaum e.a., 2000; Hart & Buiting, 2012
Systeemwereld
Wereld van de professionals
-
Doelstelling onderzoek
Opdracht ActiZ 2011:
Verander de organisatie van onderop en bouw aan een nieuw zorgorganisatiemodel dat leidt tot betere zorg en meer werkplezier
Handreiking met leerervaringen 2013
Doelstelling onderzoek:
Hoe kun je van onderop de organisatie van de ouderenzorg van onderop veranderen t.b.v. betere zorgkwaliteit en meer werkplezier en wat zijn de slaag- en faalfactoren?
-
Longitudinaal reflectief
actieonderzoek Onderzoeksmethoden
-
Onderzoeksmethoden
Longitudinaal reflectief actieonderzoek: Sociaal onderzoek waarbij sociale systemen niet alleen onderzocht worden,
maar tegelijkertijd ook wordt gezocht naar oplossingen van problemen om te komen tot sociale verandering (Reflectief-onderzoeksmatig handelen als kenmerk van de professionele docent, Ponte, 2000, VELON-tijdschrift, Vol. 21, No. 1, p.14-25)
2011 2012: kleinschalige veranderinterventie
Nulmeting en nameting kwantitatief m.b.v. benchmark en kwalitatief m.b.v. interviews
Inzet docenten en studenten
2012 2015: grootschalige veranderinterventie
Conferentie deelnemers sociale innovatie (april 2015)
-
Onderzoek Interventies
Empirisch
Toegepast wetenschappelijk
Diagnostisch Evaluatief
D
O
V E
Wetenschappelijk
Verklarend/toetsend Beschrijvend
Conceptueel ond. Theoretisch ond.
Exploratief
Oplossingsrichtingen Nieuwe theorie of beschrijving
Onderzoeksmethoden
Opmerking 1: Wetenschappelijk onderzoek is pas fundamenteel als de uitkomst een nieuwe theorie of beschrijving is en deze via een
wetenschappelijke onderzoeksmethode tot stand is gekomen. Opmerking 2: Zoals weergegeven in de figuur kan binnen de interventiecyclus wetenschappelijk onderzoek plaatsvinden.
-
Onderzoeksmethoden
Rol HU: van opzet tot uitvoering experiment: Ontwikkeling verandermethodiek
Procesbegeleiding
Expertrol
Monitoring
Van actieve procesbegeleiding naar rol op achtergrond
Continu observeren en vastleggen van het proces en weer aanpassen: Procesobservaties
Video-opnames
Visualiseren dromen en nieuw zorgorganisatiemodel
-
Dimensies van het veranderproces (Achterbergh, Vriens en Doorewaard, 2010)
VERANDERING
Sociale dimensie
Functionele dimensie
Infrastructurele dimensie
ONTWERP
BEGELEIDING
Reflectief actieonderzoek: integrale aanpak langs 3 dimensies
Fase 1
Creatief en dromen
Fase 3
Implementatie
Fase 4
Monitoring, meting
en
vervolgactiviteiten
Februari Mei 2011
Januari 2012 Augustus 2012
September 2012 September 2013
Fase 2
Ontwerp
Juni - december 2011
Unfreeze change- refreeze
DOVE-cyclus
-
Hoe kom je daar?
-
Inrichting begeleiding veranderproces opschaling
Procesbegeleiding in duos i.s.m. teammanager
Train-the-trainer
Teammanager neemt geleidelijk in coachrol proces over
Training teammanagers
-
Kleinschalige
veranderinterventie
-
Registratie:Bij start dienst
dossier lezen en
registreren in Caress op
2 pcs inzusterpost
Looproute 1 V
Afdeling Viool
Looproute 2 V
Looproute 3 V
Looproute 4 V
Looproute 1 S
Looproute 2 S
Looproute 3 S
Looproute 4 S
Afdeling Sering
TM TM
planning
Nachtdienst
Huishoudelijke dienst
Activiteitenbegeleiding
Behandelaars
1Inhuizing: TM en CCp-er leggen soms huisbezoek af
afspraken en wensen in
zorgdossier bij bezoek aan V&S Zorgdossier en
rapportage in Caress
5
2
7
6
4
TMs: 1TM aansturing Viool & Korenbloem
1TM aansturing Sering, Tuinkamer
oplossen Verstoringen
3
t Middegaaltje Passiebloem
Bin
nen
kan
t
Buitenkant
TM TM
Inhuizing:
huisbezoek door CCP-er
samenspelscan tbv
vaststellen behoeften en wensen
afspraken
vastgelegd in zorgmenukaart
Zorgteam 1 Zorgteam 2 Zorgteam 4
Buitenkant:
Samenwerking
in de wijk
Vroeg in contact
met nieuwe
Bewoners
Aanjaagfunctie
productontwik-
keling en innovatie
Zorgmenukaart
12
3
4
5
7
6
Binnenkant
Vaste groep
clinten, ca.12
Zelforganiserend
Zelf roosteren
Alle benodigde
disciplines in 1
team: zorg, AB
en HD
max. 8-9 med.
Nachtdienst
Registratie:
Dossier lezen
via iPad op kamer van
de clint, samen met
Clint registreren.
Aansluiting op
flatscreen TV
Behandelaars
Coachen teams
Morgenzon Aazicht
Zorgteam 3
TM
Bewoners Dn Boogerd
Zorgteam
Familie en sociaal
netwerk
Nachtdienst Behandelaars
2
1Inhuizing: Clint komt op bezoek CCP-er legt
huisbezoek af Afspraken en
wensen in zorgdossier i.o.m. familie , arts en
CCP-er Zorgdossier en
rapportage in Caress 4
5
3
6
RvB
Locatiegroep
Team Team
X X X X.
X X
Specialisaties
7Inhuizing:
Clint komt op bezoek ter kennismaking
CCP-er legt huisbezoek
af voor portret bewoner en afspraken
Afspraken en
rolverdeling familie en team ahv samenspelscan
Afspraken in zorgdossier, onderdeel van n digitaal platform,
toegankelijk voor familie
TM
Bewoners Dn Boogerd
Zorgteam
Familie
en
sociaal
netwerk
Nachtdienst Behandelaars
1
3
4
Familienet:
2
RvB
Locatiegroep
Team Team
X X X X.
X X
Specialisaties
5
3
Beleving door clinten en familie
Het doel en de aanpak
Resultaten in cijfers Beleving door medewerkers
Bestemming kiezen
Creatieve traject
Ontwerptraject
Route uitstippelen Avonturen
belevenRealisatietraject
Evaluatie en
doorontwikkelen
Een nieuwe reis plannen
1
2
3
4
veranderen
ontwerpen
Doel bereikt?
1
2011 2013:
Rendement pilots niet
verslechterd gedurende
experiment
Verzuim sterk gedaald
5
6 8
Familienet:
Toepassing
van nieuwe
technologie
iPads
Nieuwe organisatiemodellen
7
Familieparticipatie
Kleinschalige
zelforganiserende teams
Geen functies, wel
kwaliteiten
Pilotafdeling 2011 2013
Dn Boogerd 7,3 8,3
Viool & Sering 6,5 7,8
Katwijk 7 7,3
Pilotafdeling 2011 2013
Dn Boogerd 6,7 8,3
Viool & Sering 8,6 7,5
Katwijk 7,4 8,5 2011 2013:
Meer aandacht
Betere inspraak en dialoog
Meer rust, vaker zelfde gezichten
Gebouw vraagt om vernieuwing
2011 2013:
Meer zelfvertrouwen en trots
Eigen initiatief
Ruimte voor creativiteit
Betere samenwerking
Resultaten: inzet technologie
4
Resultaten in praktijk
Tuin
opgeknapt
3
Belevings-
gerichte
zorg
Zelf
organiseren,
zelfroosteren
Kleine wooneenheden
met dorpsgevoel &
gebruik iPads
Clint en familie de regie
Kwaliteiten en creativiteit
benutten
De dromen
2
http://www.canstockphoto.nl/file_view.php?id=5192094http://www.canstockphoto.nl/file_view.php?id=0154881http://www.canstockphoto.nl/file_view.php?id=7290813
-
Grootschalige
veranderinterventie
-
2011:
Start Experiment ActiZ-HU-BZ met 3 pilots:
- Viool & Sering - Dn Boogerd - Katwijk
2012:
Start opschaling op 4 locaties:
- Ruwaard - De Wilberthof - Simeonshof - Joachim & Anna (TM en H&F) Trainingen voor procesbegeleiders en TMs Promotieteam sociale innovatie Kracht van Aandacht
2013:
Presentatie handreiking Sociale innovatie: samenwerken aan goede zorg, op reis met de clint als kompas
Trainingen voor procesbegeleiders en TMs
Intervisie bijeenkomsten
2014:
Verbreding naar Thuiszorg: start 2 teams in Oss
Presentatie thuiszorg team Schadewijk over zelf organiserend werken
Intervisie bijeenkomsten en kennisdeling
Observaties en inzichten gedeeld met RvB
2015:
21 teams op 12 locaties bezig (geweest) met sociale innovatie:
- Ruwaard - De Wilberthof - Simeonshof - Joachim & Anna (TM en H&F) - St. Jan - St. Antonius - Aatrium - Thuiszorg Oss (2 teams) - Odendael (Lavendel) - Katwijk (zorg, H&F) - St. Petrus - De Wellen & expertise (PG, in opstart) Werkconferentie Organisatieverandering van onderop: leerervaringen delen
Sociale innovatie BrabantZorg 2011 - 2015
2016: programma zelforganisatie voor hele organisatie
-
Resultaten
Zelfverzekerd en trots
Meer aandacht en
rust
Inzet ICT
Werkplezier
Clint gedraagt zich
anders
Efficinter werken
Teammanager laat los
Lager ziekteverzuim
Jezelf en daardoor
clint beter kennen
Kleinschalige zelf organiserende
teams succesvoller
-
Bevindingen & conclusies:
Succesfactoren en belemmeringen
-
Wat waren succesfactoren?
Duidelijke verwachtingen en doelen
Routines doorbroken Kleine teams met afgebakende
verantwoordelijkheid Zelforganisatie: roosteren,
overleggen en keuzes maken Eigenaarschap Betrekken clinten en familie Rol procesbegeleider Rol leidinggevende Disruptieve verandering bij Baron
van Mnchhausen probleem*
Fruytier, 1994; Offereins & Ten Have, 2016
-
Zelforganisatie reduceert complexiteit (en bevrijdt!)
Registratie:
Bij start dienst
dossier lezen en
registreren
in Caress op
2 pcs in
zusterpost
Looproute 1 V
Afdeling Viool
Looproute 2 V
Looproute 3 V
Looproute 4 V
Looproute 1 S
Looproute 2 S
Looproute 3 S
Looproute 4 S
Afdeling Sering
TM TM
planning
Nachtdienst
Huishoudelijke dienst
Activiteitenbegeleiding
Behandelaars
1Inhuizing: TM en CCp-er
leggen soms
huisbezoek af
afspraken en
wensen in
zorgdossier bij
bezoek aan V&S
Zorgdossier en
rapportage in Caress
5
2
7
6
4
TMs:
1TM aansturing
Viool & Korenbloem
1TM aansturing
Sering, Tuinkamer
oplossen
Verstoringen
3
t Middegaaltje Passiebloem
Bin
nen
kan
t
Buitenkant
TM TM
Inhuizing:
huisbezoek door
CCP-er
samenspelscan tbv
vaststellen behoeften
en wensen
afspraken
vastgelegd in
zorgmenukaart
Zorgteam 1 Zorgteam 2 Zorgteam 4
Buitenkant:
Samenwerking
in de wijk
Vroeg in contact
met nieuwe
Bewoners
Aanjaagfunctie
productontwik-
keling en innovatie
Zorgmenukaart
12
3
4
5
7
6
Binnenkant
Vaste groep
clinten, ca.12
Zelforganiserend
Zelf roosteren
Alle benodigde
disciplines in 1
team: zorg, AB
en HD
max. 8-9 med.
Nachtdienst
Registratie:
Dossier lezen
via iPad op kamer van
de clint, samen met
Clint registreren.
Aansluiting op
flatscreen TV
Behandelaars
Coachen teams
Morgenzon Aazicht
Zorgteam 3
Van: Naar:
-
Wat waren belemmeringen?
Te snel / te groot opgeschaald Verwachtingen vooraf niet helder Onduidelijke doelen Focus op praktische zaken Routine en werkpatronen niet
doorbroken Duurde langer, motivatie ebt weg Rol leidinggevende Rol procesbegeleiders Geen stabiele teams Gemengde groepen Baron van Mnchhausen probleem
bleef in stand
-
Verklaring: sterk oog voor proceskant, minder voor organisatiekant
(Organisatorische) interventies en condities ontbraken om veranderproces tot succes te maken
Aan echte belemmering niet gewerkt
Daardoor bleven hirarchie en routines in stand
Innovatiekracht beperkt (praktische zaken)
Leermogelijkheden klein
Afhankelijkheid externe begeleider groot
Veranderproces traag zonder gewenste resultaten
Veranderproces
Organisatie
-
Uitdagend werk met leermogelijkheden
Zinloos werk
Uitdagend werk
Saai werk
Slopend werk regelc
apaciteit
taakvereisten
laag
hoog
hoog laag Stress-
risicos
Leermoge-
lijkheden
Job-demand model van Karasek (1979)
-
Veranderingen &
verbeteringen realiseren
Verander-vermogen
ontwikkelen
Concrete veranderingen, resultaten
boeken & successen vieren
Verandering
Openstaan voor verandering en
hiervoor de (organiserende)
vaardigheden ontwikkelen
Veranderbaar
Veranderen van onderop betekent:
organiseren van verandervermogen
Zelf organisatie
Bovenstroom
Onderstroom
-
Aanpak van onderop: zelforganisatie van teams als instrument voor
verandering
Versterken van het verandervermogen van
medewerkers
door zelforganisatie en leren
Aanpak en begeleiding van
organisatorische condities
Aanpak en begeleiding van het
veranderproces
Vertrekpunt: Scheiding van denken
en doen Ingesleten routines Te weinig klantgericht
Resultaat: Zelf organisatie Eigenaarschap Flexibel en
veranderbaar Klant centraal
-
Van onderop veranderen, vraagt actieve rol van bovenaf
Verminder organisatiecomplexiteit Stem team af op (groepen) bewoners Met teams die de klus gaan klaren Zelforganisatie gn doel, maar middel Creer regelruimte n regelcapaciteit Klein waar het kan, groot als het moet Samenwerken op basis van vertrouwen Verbinding aan lange termijn doelen (kaders) Betekenisvol werk met leermogelijkheden Staf/ondersteuning ten dienste van de zorg Lef, vertrouwen, plezier en geduld!
-
Bedankt voor uw aandacht!
-
Wat zijn de observaties van de praktijkreferent?