1

รายงานความกาวหนา (รอบ 12 เดอน) ประจำาปงบประมาณ 2561

การจดการเทคโนโลยและนวตกรรมเชงบรณาการจากไมผล/ประมง/ ปศสตว :

ทางเลอกใหมใหเกษตรกรสวนยางในเขตพนทรมแมนำาโขงTechnology Integration and Innovation Management

for Fruit Trees/Fisheries/Livestocks System : An Alternative Mode of Occupation for Rubber Growers

in the Mekhong Riverbank

หนวยงานเจาภาพ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร…หวหนาแผนงาน/โปรแกรม พงศเทพ อครธนกล……ตำาแหนง ผอำานวยการ ศนยเทคโนโลยชวภาพเกษตร… …… ……เบอรโทรศพทมอถอ (ทสามารถตดตอได) ……081-8057198…………E-mail ……agrpta@ku.ac.th…

หนวยงานรวมดำาเนนการวจย (ทงภาครฐ และเอกชน)ลำาดบ หนวยงานรวมดำาเนนการวจย หวหนาโครงการ/

ผประสาน/เกษตรกรผนำา

e-mail

1 ภาควชาเกษตรและทรพยากร คณะทรพยากรธรรมชาตและอตสาหกรรมเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตเฉลมพระเกยรตจงหวดสกลนคร

อรอนงค ฐาปนพนธนตกล

csnont@ku.ac.th

2 คณะประมง มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

เชษฐพงษ เมฆสมพนธ

ffisspm@ku.ac.th

3 คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

มนตชย ดวงจนดา

monchai@kku.ac.th

4 ศนยเครอขายวจยและพฒนาดานการ บญญต เหลา -

2

ปรบปรงพนธสตว (ไกพนเมอง) ไพบลย5 กรมปศสตว จระ สรนวตร jeera_dld@yah

oo.com6 การยางแหงประเทศไทย สจนต สทธวน

กล (ทปรกษา)

sujin.s1952@gmail.com

7 สวนเกษตรกรทรวมวจย (ดานประมง) สวาง ภนาขาว -8 สวนเกษตรกรรวมวจย (ดานปศสตว) บวไล จำาปาทอง -9 สวนเกษตรกรรวมวจย (ดานไมผล) ละมน ลายทอง -

3

บทท 1บทนำา

1. หลกการและเหตผลในพนทบรเวณลมแมนำาโขง มดนทมความอดมสมบรณ ฝนตกชก สามารถ

ปลกยางพาราไดผลด อยางไรกตามเกษตรกรมทางเลอกไดนอย และอนาคตของยางพาราไทยในตลาดโลกตองแขงขนกบยางสงเคราะห อปสงคยางพาราไทยไมเพมขน ขณะเดยวกนประเทศเพอนบาน เชน เวยดนาม กมพชา และสปป.ลาว รวมทงประเทศนำาเขายางพาราจากไทยรายใหญคอ จน ไดขยายพนทปลกยางพารามากขนเชนกน ทำาใหราคายางพารามแนวโนมตำาลงทกป อนาคตไมสดใสเทาทไดคาดหวงไว ในขณะทประเทศไทยมไมผลพนธดมคณภาพเปนทตองการของตลาด เชน ลำาไย ลนจ ทเรยน กลวย สมโอ ฝรง มะพราวนำาหอม เปนตน ทางดานปศสตว เกษตรกรมการเลยงโดยทวไปเกอบทกครวเรอน เชน ไกพนเมอง ไกไข เปด สกร รวมทงดานประมง เกษตรกรมบอและสามารถเลยงปลาไดตลอดป เนองจากมแหลงนำาทไดรบอทธพลจากแมนำาโขง สงแวดลอมทางภมศาสตร ทรพยากร และกายภาพเหลาน ถานำาเทคโนโลยใหมหรอนวตกรรมใหมเขามาใหเกษตรกรชาวสวนยางพารา ไดพฒนาอาชพใหมประสทธภาพมากยงขน สามารถสรางอาชพเสรมทใหผลตอบแทนไดมากขน มโอกาสทจะเปลยนจากการผลตยางพาราเชงเดยวเปนอาชพอน หรอเปนอาชพเสรมใหเกษตรกรมรายไดมากขนได

4

5

บทท 2ความเปนมา

1. วตถประสงคของโครงการ1.1 ใชสภาพภมศาสตรพนทรมแมนำาโขงใหเกดผลตอบแทนสงสด และ

ยงยน1.2 ปฏรประบบเกษตรกรรมจากสนคาทมปญหา ยางพารา สระบบการ

ผลตทใหผลตอบแทนทางเศรษฐกจทดขน ยกระดบมาตรฐานการดำารงชพใหอยดมสข

1.3 เพมรายไดครวเรอนเกษตรกร บรรเทาปญหาความยากจน ยกระดบคณภาพชวตและโภชนาการ

2. แผนและวธการดำาเนนงาน กจกรรมการดำาเนนโครงการ

2.1 แผนของโครงการศนยเทคโนโลยชวภาพเกษตร จะดำาเนนกจกรรมวจยลงพนท ใหได

เทคโนโลยและนวตกรรมเฉพาะพนท (area-based technological suitability) เรมดวยการเกบขอมลชวภาพและกายภาพ ททงเปนปจจยสงเสรมและเปนขอจำากดในพนทเฉพาะ (biotic and abiotic attributes and limitation) วเคราะหขอมลดาน agricultural micro climate ทสมพนธกบการเจรญเตบโตของพช ออกแบบนวตกรรม ดวยการนำาเทคโนโลยจากศนยทเกยวของและสถาบนเครอขาย ไดแก เทคโนโลยการผลตไมผล การจดการธาตอาหารพช เทคโนโลยทางดาน พชศาสตร การเลยงปศสตว การเลยงประมงนำาจด ซงพสจนแลววาใชประโยชนได และทดสอบในสภาพพนท (on-farm research and trials) บรณาการระบบการผลตไมผล การเพาะเลยงสตวนำา และการทำาปศสตวขนาดเลก-กลาง การสรางฟารมทดลองในพนทของเกษตรกร และหนวยงานวชาการในพนท ชมชน เพอใหเกดขบวนการสาธต เรยนรรวมกนระหวางหนวยงานในพนท ผมสวนไดสวนเสย และผประกอบการในทองถน

6

กรอบของกจกรรมจะรวมถงการสรางมลคาเพม การแปรรป และการสนบสนนใหเกดอาชพใหมในทองถน (start ups)

2.2 วธดำาเนนงานโครงการ1) สนบสนนทดลองการเลยงประมงนำาจด เชน ปลานล ปลาหมอ

ปลาดก โดยการขดบอในนา หรอปรบปรงบอทมอยแลว2) ทดลองและสนบสนนใหมการแปรรปผลผลต เพอเพมมลคา

2.3 ขอบเขตและเปาหมายของโครงการ1) พนทรมแมนำาโขงทไดรบอทธพลจากแมนำาโขงและสาขา 5

จงหวด คอ จงหวดหนองคาย จงหวดบงกาฬ จงหวดนครพนม จงหวดมกดาหาร และจงหวดสกลนคร

2) เกษตรกรเปาหมายในพนททกำาหนด ประมาณ 50 ราย ทไดรบการบรณาการรวมกนคดเลอกจากหนวยงานในพนท และสมครใจเขารวมโครงการน

7

2.4 ผลทไดรบจากโครงการ (Output)1) เกษตรกรในพนทปลกยางพารามทางเลอกในการเปลยนอาชพ

มรายไดสงกวาเดมดวยระบบประมงนำาจด2) พนททดลองคอพนทสาธตการบรณาการทางวชาการในระบบ

การผลตประมงนำาจด3) มพนทสำาหรบเกบนำาเพอการเกษตรเพมเตม4) เกดการพฒนาความรวมมอพหภาค ระหวางศนยความเปน

เลศดานเทคโนโลยชวภาพเกษตร หนวยงานวชาการในทองถน เกษตรกรผนำา และภาคเอกชนทเกยวของ

2.5 ผลกระทบทางดานเศรษฐกจและสงคม 1) เพมรายไดครวเรอนเกษตรกร บรรเทาปญหาความยากจน2) กาวขามกบดกรายไดปานกลาง3) ยกระดบคณภาพชวตดานโภชนาการ

2.6 ผลกระทบตอภาคการผลตและธรกจทเกยวของ1) ลดพนทปลกและปรมาณการผลตยางพารา สอดคลองกบ

อปทานและอปสงค2) หลกเลยงในการจายเงนอดหนน พยงราคา มาตรการชวย

เหลอแบบใหเปลา ทมผลตอการบดเบอนราคาและตลาด

2.7 ผลกระทบตอขดความสามารถทางวทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม1) เกษตรกร ชมชน เปลยนจากการทำาตามอยางกน นำาไปสฐาน

ความรทางวทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม2) หนวยวชาการและนกวชาการในทองถนมความเขมแขงในดาน

วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เปนผลดตอการบรการวชาการแกภาคการผลตในอนาคต

8

3) วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม ในภาคการผลต สามารถขยายผลไปสสถานศกษาไดทกระดบ เพมชองทางใหกบ STEM education (องคความร 4 สาขา ไดแก วทยาศาสตร เทคโนโลย วศวกรรมศาสตร คณตศาสตร นำามาบรณาการเขาดวยกนในการดำารงชวตและการทำางาน)

2.8 ผลกระทบตอการจางงาน1) เพมประสทธภาพการจางงานในภาคเกษตรกรรม ลดสภาพ

การวางงานแฝง2) ตรงแรงงานไวในภาคชนบทเกษตรกรรม ปองกนการอพยพ

แรงงานสเมองใหญซงเปนปญหาทางสงคม

2.9 ผลกระทบตอสงแวดลอม เปนการสรางระบบนเวศนทสมบรณและยงยน เปลยนจากระบบพช

เชงเดยวสเกษตรผสมผสาน

2.10 เพมความสามารถการแขงขนของเอกชนทเขารวมโครงการ เอกชนสามารถทำางานดวยความ

รบผดชอบตอสงคม เปนมตรกบสงแวดลอม มผลโดยตรงตอเศรษฐกจฐานราก

2.11 เพมขดความสามารถในการแขงขนของวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม เกดอตสาหกรรม

อาหารแปรรปในระดบชมชน

2.12 หนวยงานและผใชประโยชนจากโครงการ 1) เกษตรกรชาวสวนยาพารา2) หนวยวชาการดานการเกษตรและสภาพแวดลอมในทองถน3) สถาบนการศกษาในพนท

9

4) องคการบรหารสวนทองถนและชมชน

3. ระยะเวลาดำาเนนงานของโครงการระยะเวลา 4 ป ปแรกเรมตงแตวนท 1 ตลาคม 2560 ถงวนท 30

กนยายน 2561

5. หนวยงานรวมวจย5.1 ภาควชาเกษตรและทรพยากร คณะทรพยากรธรรมชาตและ

อตสาหกรรมเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตเฉลมพระเกยรต จงหวดสกลนคร

5.2 สถานวจยประมงกำาแพงแสน คณะประมง มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

5.3 การยางแหงประเทศไทย

10

บทท 3ผลการดำาเนนงาน

สวนท 1 ผลการดำาเนนงานตามกจกรรมโครงการ ปงบประมาณ 2561กจกรรมหลก กจกรรมยอย หนวยงานท

ดำาเนนการตวชวดตามกจกรรมเปา

หมาย

ผลทได ความสำาเรจ(%)

การเลยงปลา ปลานล ปลาหมอ ปลาดก

มก.บางเขนมก.กำาแพงแสนมก.สกลนครกรมประมงการยางฯ

-การประสานงานกบหนวยงานในพนท-การสำารวจและคดเลอกเกษตรกร-การคดเลอกชนดปลา-การฝกอบรมวชาการ-การสงมอบลกปลา-การทดลองเลยง-การตรวจวดผลผลต-การเกบและวเคราะหขอมลและตวแปรทางชวภาพและกายภาพ

-ไดเทคโนโลยทเหมาะสมกบพนทและสามารถสงมอบใหเกษตรกรนำาไปปฏบตไดผล-หนวยงานวชาการและนกวชาการในทองถน ไดเทคโนโลยเพอนำาไปบรการเกษตรกร-เกดการบรณาการหนวยงานในทองถน

85 %เกษตรกรกำาลงเลยงและทยอยขาย คาดวาจะเสรจ เดอน มค.62

สวนท 2 รายละเอยดผลการดำาเนนงานตามกจกรรม

1. ดำาเนนการประสานงานการบรณาการงานวชาการ เทคโนโลยและนวตกรรม จากนกวชาการและหนวยงานทเกยวของทงจากสวนกลางและสวนภมภาคในพนทเปาหมาย ซงประกอบดวยนกวชาการและนกวจยอสระ ทเกยวของทางดานเกษตรศาสตร ดานพช ปศสตว ประมงนำาจด ดานอตสาหกรรมการ

11

แปรรปสนคาเกษตร รวมทงดานดานเศรษฐศาสตร ทงภาครฐและเอกชน ไดรวมกนดำาเนนการในทกขนตอนของการปฏบตงาน โดยมหนวยงานทเกยวของ คอ

1) ภาควชาเกษตรและทรพยากร คณะทรพยากรธรรมชาตและอตสาหกรรมการเกษตร วทยาเขตเฉลมพระเกยรต จงหวดสกลนคร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

2) สถานวจยประมงกำาแพงแสน คณะประมง มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

3) การยางแหงประเทศไทย

Öćø÷ćÜĒĀŠÜðøąđìýĕì÷ÿĞćîĆÖÜćîǰ5 ÝĆÜĀüĆéúčŠöîĚĞćē×Ü

ĀîĂÜÙć÷ǰïċÜÖćāǰîÙøóîöǰöčÖéćĀćøǰÿÖúîÙø

đÖþêøÖøÿüî÷ćÜóćøćøąéĆïñĎšîĞć

• ÿëćîĊüĉÝĆ÷ðøąöÜÖĞćĒóÜĒÿî• ÙèąðøąöÜǰ

öĀćüĉì÷ćúĆ÷đÖþêøýćÿêøŤǰ

• ÙèąìøĆó÷ćÖøíøøößćêĉĒúąĂčêÿćĀÖøøöđÖþêø• ôćøŤöðøąöÜ

öĀćüĉì÷ćúĆ÷đÖþêøýćÿêøŤǰÿÖúîÙøǰǰǰǰǰǰǰ

• ÙèąđÖþêøýćÿêøŤöĀćüĉì÷ćúĆ÷×ĂîĒÖŠî• ÿÝúǰüĉì÷ćđ×êßčöóø

• ÿĞćîĆÖÜćîðýčÿĆêüŤÝĆÜĀüĆéÖøöðýčÿĆêüŤ

• ýĎî÷ŤĕĀöĄǰĀîĂÜÙć÷ǰǰǰÖøöĀöŠĂîĕĀö

• ýüóǰĀîĂÜÙć÷ǰǰǰÖøöüĉßćÖćøđÖþêø

úéøąéĆïÖćøđøĊ÷ÖøšĂÜó÷čÜøćÙćìĊęïĉéđïČĂîÖúĕÖêúćéēúÖ

øć÷ĕéšđóĉęö÷ÖøąéĆïÙčèõćóßĊüĉê

ĒÖšðŦâĀćÖĆïéĆÖøć÷ĕéšðćîÖúćÜ

ýĎî÷ŤđìÙēîēú÷ĊßĊüõćóđÖþêøöĀćüĉì÷ćúĆ÷đÖþêøýćÿêøŤǰĒúąǰđÙøČĂ׊ć÷ĀîŠü÷üĉßćÖćø

ĒñîñĆÜÖćøïĎøèćÖćøüĉì÷ćÖćøÝćÖÿëćïĆîĂčéöýċÖþćÖĆïđÙøČĂ׊ć÷ìĊęöĊðøąÿïÖćøèŤĔîóČĚîìĊę

12

2. การคดเลอกเกษตรกรเขารวมโครงการเกษตรกรเปาหมาย 5 จงหวด จากการรวมคดเลอกแบบบรณาการของหนวยงานในพนท คอ การยางแหงประเทศไทยจงหวด ประมงจงหวด ปศสตวจงหวด ทมคณสมบต มศกยภาพ และตามความสมครใจของเกษตรกรเลยงปลา 44 ราย

จงหวดหนองคาย เลยงปลา 5 ราย จงหวดบงกาฬ เลยงปลา 6 ราย จงหวดนครพนม เลยงปลา 9 ราย จงหวดมกดาหาร เลยงปลา 14 ราย จงหวดสกลนคร เลยงปลา 10 ราย

13

3. กจกรรมดานการเลยงปลานำาจดนกวจยไดพบวา ในสภาพพนทโดยทวไปของเกษตรกร ทง 5 จงหวด

สวนใหญมบอเกบกกนำาอยแลวแตไมไดเลยงปลา ถาไดรบการปรบปรงกจะมความเหมาะสมทจะเลยงปลานล ปลาหมอ ปลาดก ซงเปนปลาทหางาย เลยงงาย โตเรว ขายไดราคาด ตรงกบความตองการของตลาดชมชน

เทคโนโลยทแนะนำาใหเกษตรกรใช คอ การจดการบอเลยง เชน การจดการพนบอ การจดการวชพช การ

ใชวสดปน การตรวจวดคณภาพนำา เชน วดคาแอมโมเนย (TAN) คาออกซเจนละลาย (DO) ความเปนกรดเปนดาง (pH) คาความเปนดาง (alkalinity)

การใชพนธปลาซงผานการพฒนาสายพนธและแปลงเพศ สงผลใหเปนปลาทเลยงงาย โตเรว แขงแรง ทนทานตอสภาพแวดลอมทำาใหผลผลตสง

การถายทอดเทคนคและวธการผสมอาหารทใชวตถดบในทองถน

14

การแนะนำาการปฏบตทถกตองเปลยนจากความเชอเดม

พนธปลาทสนบสนนใหเกษตรกรทเขารวมโครงการไดผลตจากสถานวจยประมงกำาแพงแสน คณะประมง มหาวทยาลยเกษตรศาสตร เนองจากทางสถานมความเชยวชาญและประสบการณในการปรบปรงสายพนธปลามาอยางยาวนาน จากนนขนยายไปอนบาลทฟารมประมง มหาวยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตเฉลมพระเกยรต จงหวดสกลนคร เพอเตรยมเปนศนยเพาะเลยงและขยายพนธสตวนำาใหเกษตรกรในเขตพนทภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ในอนาคตตอไป

3.1 การอบรมการเลยงปลา ไดอบรมถายทอดเทคโนโลยใหเกษตรกรทตองการเลยงปลา เกยวกบวชาการและเทคโนโลยการเพาะเลยงปลานำาจด เมอวนท 14-16 มนาคม 2561 ทมหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตเฉลมพระเกยรต จงหวดสกลนคร และศกษาดงานการเพาะเลยงปลานำาจดทศนยศกษาการพฒนาภพานอนเนองมาจากพระราชดำาร โดยมเกษตรกรจากจงหวดหนองคาย 3 ราย จงหวดบงกาฬ 6 ราย จงหวดนครพนม 9 ราย จงหวดมกดาหาร 10 ราย สกลนคร 10 ราย รวมทงหมด 38 ราย

15

3.2 การผลตลกพนธปลา ไดดำาเนนการเพาะลกพนธปลาทมคณภาพเปนพนธแท ทสถานวจยประมงกำาแพงแสน คณะประมง มหาวทยาลยเกษตรศาสตร จากนนขนยายไปอนบาลทฟารมประมง มหาวยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตเฉลมพระเกยรต จงหวดสกลนคร ตามจำานวนแตละชนดทเกษตรกรตองการ ขนาดบอ และความพรอมของเกษตรกร

3.3 การจดหาวสดการเกษตรและเครองมอทเกยวของ ไดจดหาวสดทเกยวของ เชนวสดสำาหรบปรบสภาพนำา เครองตรวจวดคณภาพนำา อปกรณในการเลยงปลา อาหารปลาขนาดเลก

3.4 การอบรมการเพาะลกพนธปลา มเกษตรกรทตองการวชาการและเทคโนโลยการเพาะลกพนธปลา จำานวน 2 ราย ไดดำาเนนการถายทอดเทคโนโลยการเพาะลกพนธปลา เมอวนท 5 – 7 มถนายน 2561 ทสถานวจยประมงกำาแพงแสน คณะประมง มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

3.5 การสงมอบลกปลาใหเกษตรกร เนองจากมเกษตรกรบางรายมความจำาเปนตองรอนำาฝนในชวงฤดฝนเพอใหเพยงพอตอการเลยงปลา ภายหลงเกษตรกรไดรบการอบรมและถายทอดเทคโนโลย ทางคณะวจยไดออกไปสำารวจ ตดตาม ตรวจสภาพบอและคณภาพนำา เมอเกษตรกรมความพรอม จงไดทยอย

16

สงมอบลกปลา อาหารเมดสำาเรจรป วสดปน และเกลอ เพอใหเกษตรกรผนำาทดลองเลยง ดงน

จงหวดหนองคาย จำานวน 3 ราย ลกปลาจำานวน 8,000 ตวจงหวดบงกาฬ จำานวน 6 ราย ลกปลาจำานวน 24,000 ตว จงหวดนครพนม จำานวน 9 ราย ลกปลาจำานวน 20,180 ตว จงหวดมกดาหาร จำานวน 10 ราย ลกปลาจำานวน 41,380 ตว จงหวดสกลนคร จำานวน 10 ราย ลกปลาจำานวน 45,000 ตวรวมเกษตรกร 38 ราย ลกปลาทงหมดจำานวน 138,560 ตว

3.6 การตรวจเยยมและวดผลการเลยงปลาของเกษตรกร

17

ไดสงมอบลกปลาครงแรก เมอ 27 พฤษภาคม 2561 ซงไดทยอยสงมอบลกปลาใหเกษตรกร

ทยอยตรวจเยยมเปนประจำาเมอเกษตรกรเลยงปลาได 1 เดอน และทกเดอนตลอดการเลยง

ในการตรวจเยยมไดทำาการตรวจวดo คาคณภาพนำา o ตรวจวดการเจรญเตบโต o แนะนำาการปองกนและแกปญหาโรคและศตรปลา o รบทราบปญหาของเกษตรกรและใหความชวยเหลอ

วนทไดตรวจเยยมครงหลงสด เมอวนท 3 มกราคม 2562 เกษตรกรจงหวดบงกาฬ นายสมชาย ลอดไทสง พบวา ปลานลระยะเวลาเลยงได 212 วน ไดนำาหนกประมาณตวละ 332.50 กรม (การเลยงปลานลเพศผแบบกงพฒนาเปนเวลา 5 เดอนจะไดปลานำาหนก 300 กรมตอตว: อางองจากเอกสารคำาแนะนำาการเพาะเลยงปลานล กรมประมง, 2553) นางหนพล อนมาตย ปลาหมอระยะเวลาเลยงได 198 วน ไดนำาหนกประมาณตวละ 218.86 กรม ปลาดกระยะเวลาเลยงได 123 วน ไดนำาหนกประมาณตวละ 220.70 กรม ทจงหวดนครพนม นางจำาลอง อนตา ปลานลระยะเวลาเลยงได 223 วน ไดนำาหนกประมาณตวละ 285.66 กรม

ภาพปลา เมอวนท 4 มกราคม 2562

18

19

ความเหนดวยและความภมใจของเกษตรกรตอโครงการ จากเกษตรกร 20 ราย

เกษตรกรยอมรบเทคโนโลยและคำาแนะนำาเปนอยางด มเกษตรกรบางรายยงมความเชอเดมๆ ทยงไมถกตอง เชน ใสวชพชเพอใหรมเงาไมใหปลารอน การใสกงไมปองกนขโมย มบางรายจดบนทกขอมลไมครบถวน ทำาใหไดขอมลไมสมบรณ

ดานระดบความพงพอใจ

พอใจมากทสด

(จำานวนราย)

พอใจมาก

(จำานวนราย)

พอใจปานกลาง(จำานวนราย)

ไมพอใจ

(จำานวนราย)

ไมพอใจทสด(จำานวนราย)

1.การใหความรกอนเรมโครงการ ความพงพอใจตอการฝกอบรมและใหความรแกเกษตรกร

10 10 - - -

2.การตรวจตดตาม 2.1 ระยะเวลาการตรวจตดตามมความเหมาะสม

17 3 - - -

2.2 นกวชาการใหคำาปรกษาทเปนประโยชนตอการเพาะเลยงสตวนำา

14 6 - - -

2.3 นกวชาการทตรวจตดตามสามารถชวยแกไขปญหาการเพาะเลยงสตวนำาได

12 8 - - -

2.4 กรยามารยาทและ 14 6 - - -

20

ความมมนษยสมพนธของทมนกวชาการ 2.5 ความพงพอใจโดยรวมตอคณะอาจารยและทมนกวชาการทตรวจตดตาม

15 5 - - -

3.ประโยชนของโครงการ 3.1 เกษตรกรไดรบความรและทกษะดานการเพาะเลยงสตวนำา

15 4 1 - -

3.2 เกษตรกรสามารถนำาความรและทกษะทไดรบไปปรบใชตอยอดในอนาคตได

12 8 - - -

3.3 การเขารวมโครงการสามารถเพมรายไดหรอลดรายจายในครวเรอนของเกษตรกรได

10 10 - - -

หมายเหต : ขอมลนอางองมาจากแบบประเมนความพงพอใจตอโครงการ ของเกษตรกร 20 ราย - ดานลกพนธ เกษตรกรทกรายมความพงพอใจมาก เพราะมการเจรญเตบโตทด แขงแรง- ดานวสดและอปกรณ เกษตรกรทกรายมความพงพอใจมาก เนองจากโครงการไมไดแคสนบสนนวสดและอปกรณแตมการอบรมการใชอยางถกวธและมการตดตามประเมนผลพรอมชวยแกปญหาอยางตอเนอง

จดเดนของโครงการ1. เปนโครงการทเปดโอกาสใหมการนำาผลงานวจยจากหองปฏบตการไดนำาลงไป

ใชจรงในพนท กอใหเกดประโยชนจรง2. เปนการเปดโอกาสใหเกษตรกรในการทดลองสงใหมโดยโครงการเขาไปชวยใน

การลดภาระความเสยงในการลงทน

21

3. โครงการมการตดตามเกบขอมลทกเดอนอยางตอเนอง เพอนำาไปใชพฒนาการเลยงของเกษตรกรแตละราย และเกษตรกรสามารถปรกษานกวชาการของโครงการไดอยางรวดเรวเมอเกดปญหาขน เชน เกษตรกรท จ.บงกาฬ ประสบปญหาปลาตายตอเนองเปนเวลาหลายวน นกวจยและนกวชาการโครงการไดลงไปตรวจสอบสาเหตและแนะนำาแนวทางแกไขทำาใหเกษตรกรไมตองสญเสยรายไดจากการตายของปลา

4. เปนโครงการททำาใหเกดการบรณาการระหวางการวจย การเรยนการสอน และการบรการวชาการ ไดอยางชดเจน นกวจยในโครงการไดนำาประสบการณ ความรทไดมาใชในการเรยนการสอน และนำาไปบรการวชาการแกเกษตรกรกลมอนๆ อาจารยนำาโจทยทเปนปญหาจรงในพนทใหนสตทำาวจยในรายวชาปญหาพเศษและนำาผลการวจยนนสการใชจรงในพนท (เชน การใชปนในการเพาะเลยงสตวนำา) นสตในหลกสตรประมง (เพาะเลยงสตวนำา) ไดลงพนทปฏบตจรง โดยไดรบมอบหมายใหดแลเกษตรกรในโครงการท อ.โพนนาแกว นกวชาการประจำาโครงการซงเปนนสตจบใหมไดฝกประสบการณการทำางานจรง

จำานวนนสตทเขารวมในปงบประมาณ 25611). นสตชนปท 4 จำานวน 4 คน ทำาปญหาพเศษเกยวกบการใชวสดปน2). นสตชนปท 3 จำานวน 22 คน ตรวจตดตามการเลยงเกษตรกร อำาเภอ โพนนาแกว จงหวดสกลนคร3). นสตชนปท 2 จำานวน 17 คน ฝกประสบการณดาน คณภาพนำาสำาหรบการพกลกพนธปลา การลำาเลยงลกพนธปลา, การบรรจลกพนธปลาและการขนสงลกพนธปลา

22

บทท 4ปญหา อปสรรคและขอเสนอแนะ

1.ปญหาและอปสรรค : กจกรรมดานประมง

1.1 สวนของเกษตรกร 1) เกษตรกรผเลยงปลาม 3 กลมหลกๆ ไดแกกลมท 1 เกษตรกรเลยงปลาเพอบรโภคภายในครวเรอน เกษตรกรกลม

นจะเลยงปลาและทยอยนำาปลาไปบรโภคเรอยๆ โดยไมมกำาหนดจบปลาทแนนอน และมกจะเลยงปลารวมหลายชนดภายในบอ

กลมท 2 เกษตรกรเลยงปลาเพอบรโภคและจำาหนาย เกษตรกรกลมนมความเอาใจใสในการเลยงปลา

มาก มเปาหมายคอเลยงปลาตองไดกนปลา และตองไดทนคาอาหารคนหรอผลกำาไร เกษตรกร กลมนจะเลยงปลาหลายเดอน แตมเปาหมายในการจบปลาขายทแนนอน การเลยงเกษตรกร กลมนมการใหอาหารอยางตอเนองแตในปรมาณทไมมาก ทำาใหอตราการเจรญโตของปลาโตเพมขนอยางตอเนองแตเปนไปอยางชา

กลมท 3 เกษตรกรเลยงปลาเพอจำาหนายเปนหลก เกษตรกรกลมนมความเอาใจใสในการเลยงปลามาก

ทสด มการสงเกตระหวางการเลยง เชนลกษณะการกนอาหารของปลา การดสของนำา มความถของการวดคาคณภาพนำาระหวางการเลยงมากขน เกษตรกรกลมนมการใหอาหารอยางเตมท ใหอาหาร 2 ครง/วน เชาและเยน เกษตรกรกลมนเลยงปลาเพอผลกำาไรเปนหลก เกษตรกรมการเกบขอมลรอบการเลยงเปนอยางดเยยม

2) เกษตรกรบางรายไมปฏบตตามคำาแนะนำา เนองจากยงขาดความเชอมนเพราะยงไมเคยไดลองทำามากอนจงยงยดตดกบการเลยงแบบเดม

3) เนองจากการลงพนทนนไดทำาการลงพนท 1 ครงในรอบ 1 เดอนทำาใหเมอเกดเหตฉกเฉนเชนนำาทวมนำาแลงหรอมการลกขโมยขน เกษตรกรบางรายจดการปญหาเฉพาะหนาเองโดยไมไดปรกษานกวชาการของโครงการกอน สง

23

ผลใหรปแบบการเลยงมการเปลยนแปลงไปจากทวางแผนไวดงเดม (เชนมการนำากงไมไปสมไวในบอเพอปองกนขโมยนำาแหมาทอด ทำาใหการสมตวอยางเพอตดตามการเจรญเตบโตของปลาทำาไดยากลำาบาก)

4) เกษตรกรยงไมคนเคยกบการจดบนทกขอมลอาหารและการเลยง จงทำาใหมผลกระทบตอการเกบขอมลของนกวจย

5) เกษตรกรบางรายมเวลาไมเพยงพอในการดแลสตวนำา เนองจากมภารกจหลายอยางเชนเปนผนำาชมชน เปดรานขายอาหารและทำาการเกษตร

6) เกษตรกรขาดแคลนทนทรพยในการซออาหารปลาอยางตอเนองจงทำาใหการใหอาหารเปนไปอยางไมเพยงพอสงผลใหการเจรญเตบโตของปลาไมเปนไปเทาทควรจะเปน

1.2 สวนของนกวจย 1) การสมเกบตวอยางปลาเปนไปอยางยากลำาบาก เนองมาจากสาเหต

ดงน - บอมขนาดและรปแบบทหลากหลาย และระดบนำาลกในฤดฝน - เกษตรกรนำากงไมลงภายในบอเพอปองกนการถกขโมยแตใน

ขณะเดยวกนกทำาใหการสมปลาเปนไปอยางยากลำาบากดวยเชนกน

- เกษตรกรบางรายจบปลาเพอนำามาบรโภคบอยครงทำาใหปลาตวใหญไมกลาเขามาบรเวณรมฝงสงผลใหสมจบปลาไดตวเลกกวาความเปนจรง

- ในบางกรณเกษตรกรมการปลอยปลาเพมเตมจากแหลงอน สงผลใหมปลามากกวา 1 ชนดในบอจงทำาใหการเกบขอมลการเจรญเตบโตและอตราแลกเนอมความยากลำาบาก

2) เครองมอในการตรวจวเคราะหคณภาพนำายงมจำานวนไมเพยงพอ

1.3 สวนของปจจยในพนท1) สภาพนำาทวม นำาแลงในแตละปทไมสามารถควบคมได

24

2) เนองจากพนทมลกษณะเฉพาะทเปนอปสรรคตอการเลยงปลา เชนความเปนดาง (alkalinity) ทตำากวาเกณฑมาตรฐานมาก ทแนะนำาประมาณ 100 ppm แตกลบตรวจพบในพนทประมาณ 20 ppm) ทำาใหสงผลลบตอการเจรญของปลา และคณภาพนำา