Hububat sektöründeki fiyat destekleme mekanizmaları

Tarihçe ve şimdiki durum

Michel FerretFranceAgriMer

Paris

Sunuma genel bir bakış

• I- Avrupa Birliğindeki fiyat destek mekanizmaları

• II- Tarihçe

• III- Diğerleri

I- AB’deki fiyat destek mekanizmaları

Genel düşünceler

• Hatırlatma :– Yağlı tohumlar için piyasa desteği yok– Tarihi nedenler

• Kennedy Turu (GATT) – ABD, AB’nin Amerikan soya fasulyesine açık erişimine (=gümrük vergisi yok) karşılık « Ortak

Pazarda » hububat destek mekanizmalarını kabul etti

Piyasa fiyatları Avrupa Birliğinde nasıl desteklenir ? (1)

• Avrupa Birliğinde, hububata ilişkin tüm iç piyasa (= AB) işlemleri serbesttir:– Devletten izin alınması gerekmez

– Devlete zorunlu satış yoktur

• « Üretici fiyatı » ve « piyasa fiyatı » arasındaki fark– Üretici fiyatı : üreticiye kooperatif, tüccar veya işleyici (değirmenci, mandıra…)

tarafından ödenen fiyattır.

– Piyasa fiyatı : toptancı düzeyinde alıcı ve satıcı arasında mutabık kalınan fiyattır.

– Not : Kooperatifler, üretim kooperatifleri değildir; depolama ve pazarlama kuruluşlarıdır ve « özel sektöre » aittirler; üye olma zorunluluğu yoktur.

• Piyasa fiyatı, arz ve talep ilişkisine göre belirlenir.

Piyasa fiyatları Avrupa Birliğinde nasıl desteklenir ? (2)

• AB’de hububat piyasa fiyatları 3 temel araç ile desteklenmektedir:

– İthalat vergisi• Ulusal gümrükler tarafından AB sınırında tahsil edilir

• Dikkat edilmelidir ki, ithal edilen miktarların neredeyse tamamı AB’ye indirimli bir gümrük vergisi ile girmektedir

– İhracatlar• Diğer AB üyesi ülkelere

• Dünya piyasasında (hububat sektöründe, 2000’lerin başından bu yana sübvansiyonsuz)

– Müdahale (ekmeklik buğday ile belirli durumlarda arpa, mısır, sorgum, makarnalık buğday ve pirinçte)

• « Kamu alımları », müdahale kurumu tarafından yürütülür

• Satıcıların girişimiyle (kooperatifler, tüccarlar)

Müdahale ne zaman olur ?

• Hatırlatma : – Sadece belirlenmiş hububat ürünleri için –ve uygun– (miktar ve kalite koşulları)

– Müdahale dönemi :• Pirinç : Nisan-Temmuz• Diğerleri : Kasım-Mayıs

• Bir bölgede piyasa (toptan) fiyatları, müdahale (referans) fiyatının altına düştüğünde– Müdahale / referans fiyatı : bu konudaki Slayt’a bakınız

• Satıcıların girişimiyle (hububatı elinde bulunduran)

II- Tarihçe

- 1962 yılında, müdahale fiyatı nasıl belirlendi ?- Müdahale fiyatının değişim süreci- Müdahale programında reformlar

A- 1962’den 1967’ye kadar (6 Üye ülke)

• Hububat Ortak Piyasa Düzeni (OPD) : Ortak Tarım Politikası’nın İlk Ortak Piyasa Düzeni– 1962 : « Geçiş dönemi » (Konsey Tüzüğü 120/67)

• OPD’nin temel mekanizmalarının aşamalı olarak oluşturulması• Hububat ulusal destekleme fiyatlarının (6 üye ülkede) ortak bir müdahale

fiyatına yaklaştırılması. Amaç: 1970 yazında ortak bir fiyat. Fiili olarak: 1 Temmuz 1967

– 1962-1964 : Müdahale fiyatının seviyesine dair Konseyde görüşmeler (6 Tarım Bakanı)

• Almanya kendi destekleme fiyatını düşürmeyi kabul etmedi (Almanya’daki hububat açığı nedeniyle fiyatlar, Fransa’dan %20 daha yüksek)

• Aralık 1964 : ortak bir fiyat üzerinde anlaşmaya varıldı (Müdahale fiyatı)• Her hububat ürünü için tek bir müdahale fiyatı (ekmeklik buğday, makarnalık

buğday, arpa, çavdar)

A- 1962’den 1967’ye kadar (1)

• Yürürlüğe giriş : 1967 yazı

• Ortak müdahale fiyatının seviyesi (önceki) Alman fiyatına çok yakındır

– Bu kararın sonuçları çok kapsamlı olacaktır :• Avrupa hububat fiyatları dünya fiyatlarının çok üstündedir• Üçüncü ülkelerden yapılacak ithalatlara karşı güçlü bir sınır koruması

gerekmektedir• Yüksek ihracat sübvansiyonları gerekmektedir• >>> rakiplerle gergin ilişkiler (Amerikalılar / Kanadalılar)

B- 1967’den 1992’ye kadar (2)

• Konsey tarafından müdahale fiyatlarında yapılan yıllık değişiklik (= artışlar)• 1970’li yıllarda, müdahale fiyatları (yüksek) enflasyona paralel olarak artar• İlk düzeltici önlemler 1980’lerde Konsey tarafından alınır : yetersiz ve

noksan

• Sonuçlar : – Bilhassa Almanya’da (arpa, buğday ve çavdar’da), çok büyük (dağ gibi)

müdahale stoklarının aşamalı olarak artması– « Hububat ikame mallarının » büyük miktarlardaki ithalatı

• Düşük veya “0” ithalat vergisi• Bundan sonraki Slayt’a bakınız

0,00

1,00

2,00

3,00

4,00

5,00

6,00

7,00

8,00

83/8

485

/86

87/8

889

/90

91/9

293

/94

95/9

697

/98

99/0

001

/02

03/0

405

/06

07/0

809

/10

Mt

manyok yemlik mısır gluteni biralık tahıl turunçgil posası

« Hububat ikame mallarının » ithalatı

Grain intervention stocks in the EU between 1968 and 2007

0

5.000

10.000

15.000

20.000

25.000

30.000

35.000

mısır

makarnalık buğday

arpa

çavdar

ekmeklik buğday

1968-2007 yılları arasında Avrupa Birliği’nde hububat müdahale stokları

C- Hububat sektöründeki reformlar

• İlk OPD reformu : 1 Temmuz 1993– Müdahale fiyatlarında 3 yıl boyunca %30’un üzerinde indirim yapıldı

(1992/93 sezonu sonunda buğday için müdahale fiyatı 180 € / ton idi) • Buğday, yemlik buğday olması halinde müdahaleye artık kabul edilmedi

– Kesinti, üreticilere verilen « alan ödemeleri » ile karşılanmaktadır

• 2000, 2003, 2009 yıllarındaki 3 ek reform : – Şimdiki son müdahale fiyatı 101,31 € / ton

• 1 Temmuz 2008’den itibaren : müdahale fiyatı, REFERANS fiyat haline geldi

(1234/2007 no.lu Tüzük, Madde 18)

– Müdahale için belirlenen hububat ürünleri sayısının sınırlanması

– 101,31 €/ ton müdahale fiyatından yapılacak alım miktarının sınırlandırılması

Sonuç : Müdahale programının aşamalı olarak yürürlükten kaldırılması

• 2004 yılında çavdar için müdahalenin kaldırılması (Dünyanın en büyük çavdar üreticisi olan Polonya’nın Avrupa Birliği’ne katılımından önce)

• 2006’dan itibaren, arpa, mısır, sorgum için müdahale alımlarında miktar kısıtlaması (kota) uygulamasının başlaması:

– Bu kotalar aşamalı olarak “0” a indirildiler. Ancak, piyasanın durumunun kritik olduğu durumlarda müdahale yeniden devreye sokulabilecektir

• 2009’dan itibaren– Ekmeklik buğday: 3 Mt kotaya kadar sabit fiyat (Referans fiyat: 101,31 €/t) – 3 Mt üzerindeki (ekmeklik buğday) miktarlar için ihale yöntemi– Makarnalık buğday, arpa, mısır, sorgum, pirinç için « 0 » kota

• Ancak, piyasanın durumu kritik olursa müdahale yeniden devreye sokulabilecektir. Bu durumda satın alma ihale yöntemi ile yapılacaktır.

III- Diğerleri

Müdahale fiyatı / Referans fiyat

• Tek Ortak Piyasa Düzeninin kurulması nedeniyle (1234/2007 no.lu Konsey Tüzüğü) hububat sektöründe Referans fiyat uygulamasının başlatılması

• Hatırlatma : diğer sektörlerde (süt, et, şeker), 1234/2007 no.lu tüzük öncesinde, referans fiyat ile müdahale fiyatı arasında bir fark bulunmaktaydı

• Bu sektörlerdeki referans fiyatı « teorik » bir destekleme fiyatıdır ; Devletin « müdahale » ettiği (kamu alımı) düzeydeki fiyat, referans fiyattan daha düşüktür. Bu, « müdahale » fiyatı olarak adlandırılmaktadır– Örneğin, tereyağı için müdahale fiyatı = referans fiyatın %90’ıdır

• Hububat sektöründeki mevcut durum :– 3 Mt kota kapsamında ekmeklik buğday için; Müdahale fiyatı = Referans fiyatın

%100’üdür (101,31 €/ton)

– Diğer hububat ürünleri için; ihalede kararlaştırılan fiyat müdahale fiyatı olur (en fazla 101,31 €/ton)

Fiyat raporlama prosedürleri

• Üye ülkeler, her Çarşamba günü, farklı yerler için geçerli olan piyasa fiyatlarını (toptan fiyatlar) Komisyona rapor ederler

• Fransa’da bu işin sorumlusu FranceAgriMer’dir– Bilgilendiriciler ağı (broker’lar, ihracatçılar, tüccarlar, kooperatifler..)

– Paris’teki Vadeli işlemler borsası (NYSE-Euronext) ile çapraz kontrol