hunian vertikal dengan penerapan plug-in city di … fileperpustakaan.uns.ac.id digilib.uns.ac.id...

perpustakaan.uns.ac.id digilib.uns.ac.id

commit to user

KONSEP PERENCANAAN DAN PERANCANGAN

HUNIAN VERTIKAL DENGAN PENERAPAN PLUG-IN CITY

DI SEMARANG

TUGAS AKHIR

Diajukan sebagai Syarat untuk Mencapai Gelar Sarjana Strata Satu (S1)

Jurusan Arsitektur Fakultas Teknik

Universitas Sebelas Maret Surakarta

Disusun oleh:

HAJI LUTH AMIRULLAH

I0209040

Dosen Pembimbing:

Fauzan Ali Ikhsan, S.T., M.T.

Ir. Ana Hardiana, M.T.

Program Studi Arsitektur Jurusan Arsitektur Fakultas Teknik


Tahun 2016



DI SEMARANG

TUGAS AKHIR




Disusun oleh:

HAJI LUTH AMIRULLAH

I0209040

Dosen Pembimbing:





Tahun 2016



DI SEMARANG

TUGAS AKHIR




Disusun oleh:

HAJI LUTH AMIRULLAH

I0209040

Dosen Pembimbing:





Tahun 2016


commit to user


commit to user

KATA PENGANTAR

Puji syukur penulis panjatkan kepada Allah SWT atas segala rahmat dan

hidayahNya yang diberikan sehingga penulis mampu menyelesaikan Konsep

Perencanaan dan Perancangan Hunian Vertikal dengan Penerapan Plug-In City di

Semarang ini dengan lancar.

Konsep Perencanaan dan Perancangan ini merupakan salah satu tahap

Tugas Akhir yang harus ditempuh mahasiswa dalam rangka menyelesaikan

pendidikan kesarjanaan Strata I (S1) di Fakultas Teknik Jurusan Arsitektur

Universitas Sebelas Maret.

Dalam kesempatan ini, penulis ingin menyampaikan terimakasih kepada

semua pihak yang telah membantu dalam penyelesaian buku konsep ini. Ucapan

terima kasih yang besar penulis ucapkan kepada Bapak Fauzan Ali Ikhsan dan Ibu

Ana Hardiana selaku dosen pembimbing yang telah memberikan materi dan

pengarahan, orang tua, serta teman-teman yang telah banyak membantu sehingga

buku konsep ini dapat terselesaikan dengan baik.

Dalam penulisan konsep perencanaan dan perancangan tugas akhir ini,

masih terdapat kekurangan. Penulis mengharapkan saran dan masukan yang bersifat

membangun dari semua pihak demi perbaikan di masa yang akan datang. Semoga

konsep perencanaan dan perancangan tugas akhir ini dapat memberikan informasi

dan bermanfaat untuk pengembangan ilmu pengetahuan bagi penulis dan kita semua.

Penulis,

Haji Luth Amirullah


commit to user

UCAPAN TERIMA KASIH

Alhamdulillah, sebuah nikmat yang sangat penulis syukuri atas selesainya

Konsep Perencanaan dan Perancangan Hunian Vertikal dengan Penerapan Plug-In

City di Semarang ini dengan lancar.

Dengan penuh ketulusan hati, penghargaan dan ucapan terima kasih penulis

tujukan kepada:

Allah SWT atas segala kemudahan dan kelancaran, serta pertolonganNya

Bapak Fauzan Ali Ikhsan, S.T., M.T. selaku Pembimbing I yang penuh

kesabaran memberikan bimbingan dan pengarahan

Ibu Ir. Ana Hardiana, M.T. selaku Pembimbing II atas semua ilmu dan

pengetahuan yang diberikan

Bapak Ir. Ahmad Farkhan, M.T. dan Bapak Dr. Ir. Mohamad Muqoffa, M.T.,

M.App.Sc. selaku Penguji yang telah banyak memberikan masukan dan saran

perbaikan dalam penyempurnaan karya ini

Bapak Ir. Suparno, M.T. selaku Pembimbing Akademik

Bapak dan Ibu Dosen Jurusan Arsitektur, Fakultas Teknik Universitas

Sebelas Maret, atas pelajaran luar biasa yang diberikan selama masa

perkuliahan

Ayah, Ibu, dan Adik, serta seluruh keluarga besar, terima kasih atas segala

dukungan, doa serta kasihnya

Teman-teman Arsitektur 2009 terima kasih atas semangat dan dukungannya

Serta seluruh pihak yang telah membantu namun belum tercantum, terima

kasih.


commit to user

Hunian Vertikal dengan Penerapan Plug-In City di Semarang

iii

DAFTAR ISI

DAFTAR ISI.......................................................................................................... iii

DAFTAR GAMBAR ............................................................................................. vi

DAFTAR TABEL.................................................................................................. ix

BAB I. PENDAHULUAN...................................................................................... 1

A. Perumusan dan Pemahaman Judul ........................................................... 1

A.1 Judul...................................................................................................... 1

A.2 Pengertian Judul.................................................................................... 1

B. Latar Belakang ......................................................................................... 3

B.1 Kepadatan Penduduk di Kota ............................................................... 3

B.2 Kota Semarang...................................................................................... 6

B.3 Plug-In City Sebagai Metode Perancangan Hunian Vertikal ............... 8

C. Permasalahan dan Persoalan................................................................... 10

C.1 Permasalahan ...................................................................................... 10

C.2 Persoalan............................................................................................. 11

D. Tujuan dan Sasaran ................................................................................ 12

D.1 Tujuan ................................................................................................. 12

D.2 Sasaran ................................................................................................ 12

E. Lingkup Pembahasan dan Batasan ......................................................... 13

E.1 Lingkup Pembahasan.......................................................................... 13

E.2 Batasan................................................................................................ 13

F. Metode........................................................................................................ 13

F.1 Pengumpulan Data.............................................................................. 14

F.2 Analisis ............................................................................................... 15

F.3 Perumusan Konsep ............................................................................. 15

G. Sistematika Penulisan............................................................................. 16

H. Skema Kerangka Pikir............................................................................ 17

BAB II. TINJAUAN PUSTAKA.......................................................................... 18

A. Pengertian Rumah .................................................................................. 18

B. Hierarki Kebutuhan ................................................................................ 20


commit to user


iv

C. Hunian Vertikal ...................................................................................... 23

D. Plug-In City ............................................................................................ 25

E. Preseden.................................................................................................. 32

E.1 Plug-In Housing Development In Malaysia ....................................... 32

E.2 Human Rights Skyscraper in Beijing .................................................. 33

E.3 Contingency Ark ................................................................................. 34

E.4 Kesimpulan ......................................................................................... 35

BAB III. TINJAUAN LOKASI ............................................................................ 36

A. Letak Geografis Kota Semarang ............................................................ 36

B. Luas Wilayah Kota Semarang ................................................................ 36

C. Pembagian Wilayah Administrasi .......................................................... 37

D. Bagian Wilayah Kota ............................................................................. 40

BAB IV. ANALISIS ............................................................................................. 44

A. Analisis Tapak ........................................................................................ 44

A.1 Analisis Pemilihan Tapak ................................................................... 44

A.2 Analisis Pencapaian ............................................................................ 52

A.3 Analisis Pintu Masuk.......................................................................... 54

A.4 Analisis Sirkulasi ................................................................................ 56

A.5 Analisis Pemintakatan......................................................................... 58

B. Analisis Tampilan dan Massa Bangunan ............................................... 61

B.1 Wujud dasar ........................................................................................ 61

B.2 Perubahan bentuk................................................................................ 61

C. Analisis Kegiatan, Pelaku dan Ruang .................................................... 64

C.1 Analisis Pelaku Kegiatan .................................................................... 64

C.2 Analisis Kegiatan................................................................................ 65

C.3 Analisis Kebutuhan dan Ruang........................................................... 66

C.4 Analisis Hubungan Ruang .................................................................. 78

D. Analisis Struktur dan Utilitas ................................................................. 80

D.1 Analisis Struktur ................................................................................. 80

D.2 Analisis Utilitas................................................................................... 85

BAB V. KONSEP PERENCANAAN DAN PERANCANGAN ......................... 94

A. Konsep Tapak......................................................................................... 94


commit to user


v

A.1 Konsep Pencapaian ............................................................................. 95

A.2 Konsep Pintu Masuk........................................................................... 96

A.3 Konsep Sirkulasi ................................................................................. 97

A.4 Konsep Pemintakatan ....................................................................... 101

B. Konsep Tampilan dan Massa Bangunan .............................................. 104

C. Konsep Kegiatan, Pelaku dan Ruang ................................................... 105

C.1 Konsep Pelaku Kegiatan................................................................... 105

C.2 Konsep Kegiatan............................................................................... 106

C.3 Konsep Kebutuhan dan Besaran Ruang............................................ 107

C.4 Konsep Ruang Hunian ...................................................................... 109

D. Konsep Struktur dan Utilitas ................................................................ 110

D.1 Konsep Struktur ................................................................................ 110

D.2 Konsep Utilitas ................................................................................. 115

DAFTAR PUSTAKA ......................................................................................... 121


commit to user


vi

DAFTAR GAMBAR

Gambar 2.1 Hierarki Kebutuhan ........................................................................... 22Gambar 2.2 Bangunan Plug-In City...................................................................... 29Gambar 2.3 Bangunan Plug-In City...................................................................... 30Gambar 2.4 Bangunan Plug-In City...................................................................... 30Gambar 2.5 Plug-In Housing Development .......................................................... 32Gambar 2.6 Plug-In Housing Development .......................................................... 33Gambar 2.7 Human Rights Skyscraper ................................................................. 34Gambar 2.8 Contingency Ark ................................................................................ 34Gambar 3.1 Peta Semarang ................................................................................... 36Gambar 3.2 Peta Semarang ................................................................................... 37Gambar 3.3 Peta Semarang ................................................................................... 40Gambar 4.1 Peta Kota Semarang .......................................................................... 47Gambar 4.2 Alternatif Tapak 1 ............................................................................. 48Gambar 4.3 Alternatif Tapak 2 ............................................................................. 49Gambar 4.4 Alternatif Tapak 3 ............................................................................. 50Gambar 4.5 Tapak Terpilih ................................................................................... 51Gambar 4.6 Pencapaian Tapak.............................................................................. 53Gambar 4.7 Pintu Masuk Tapak ........................................................................... 55Gambar 4.8 Sirkulasi Manusia.............................................................................. 57Gambar 4.9 Sirkulasi Kendaraan .......................................................................... 57Gambar 4.10 Sirkulasi Kendaraan Pengangkut .................................................... 58Gambar 4.11 Pemintakatan ................................................................................... 59Gambar 4.12 Pemintakatan ................................................................................... 60Gambar 4.13 Pemintakatan ................................................................................... 60Gambar 4.14 Pemintakatan ................................................................................... 60Gambar 4.15 Massa Bangunan ............................................................................. 61Gambar 4.16 Massa Bangunan ............................................................................. 62Gambar 4.17 Massa Bangunan ............................................................................. 62Gambar 4.18 Massa Bangunan ............................................................................. 63Gambar 4.19 Massa Bangunan ............................................................................. 63Gambar 4.20 Massa Bangunan ............................................................................. 64Gambar 4.21 Diagram Hubungan Ruang Hunian Dua Orang .............................. 78Gambar 4.22 Diagram Hubungan Ruang Hunian Tiga Orang.............................. 78Gambar 4.23 Diagram Hubungan Ruang Hunian Tiga Orang.............................. 79Gambar 4.24 Diagram Hubungan Ruang Publik .................................................. 79Gambar 4.25 Diagram Hubungan Ruang Pelayanan ............................................ 79Gambar 4.26 Diagram Hubungan Ruang Parkir ................................................... 80Gambar 4.27 Bangunan Plug-In City.................................................................... 80Gambar 4.28 Bangunan Plug-In City.................................................................... 81


commit to user


vii

Gambar 4.29 Bangunan Plug-In City.................................................................... 82Gambar 4.30 Bangunan Plug-In City.................................................................... 82Gambar 4.31 Struktur Nakagin Capsule ............................................................... 83Gambar 4.32 Struktur Nakagin Capsule ............................................................... 83Gambar 4.33 Struktur Nakagin Capsule ............................................................... 84Gambar 4.34 Struktur Bangunan........................................................................... 85Gambar 4.35 Diagram Air Bersih ......................................................................... 87Gambar 4.36 Diagram Air Kotor .......................................................................... 89Gambar 4.37 Diagram Listrik ............................................................................... 90Gambar 4.38 Diagram Penangkal Petir................................................................. 91Gambar 4.39 Diagram Sampah ............................................................................. 92Gambar 4.40 Skema Utilitas ................................................................................. 93Gambar 4.41 Skema Utilitas ................................................................................. 93Gambar 5.1 Tapak................................................................................................. 94Gambar 5.2 Pencapaian Tapak.............................................................................. 95Gambar 5.3 Pintu Masuk Tapak ........................................................................... 96Gambar 5.4 Sirkulasi Manusia.............................................................................. 97Gambar 5.5 Sirkulasi Manusia.............................................................................. 98Gambar 5.6 Sirkulasi Manusia.............................................................................. 98Gambar 5.7 Sirkulasi Kendaraan .......................................................................... 99Gambar 5.8 Sirkulasi Kendaraan Pengangkut .................................................... 100Gambar 5.9 Sirkulasi Lantai Satu ....................................................................... 100Gambar 5.10 Sirkulasi Lantai Dua...................................................................... 101Gambar 5.11 Sirkulasi Lantai Hunian................................................................. 101Gambar 5.12 Pemintakatan ................................................................................. 102Gambar 5.13 Pemintakatan ................................................................................. 102Gambar 5.14 Pemintakatan ................................................................................. 103Gambar 5.15 Pemintakatan ................................................................................. 103Gambar 5.16 Pemintakatan ................................................................................. 103Gambar 5.17 Pemintakatan ................................................................................. 104Gambar 5.18 Massa............................................................................................. 104Gambar 5.19 Saat Kosong Hunian...................................................................... 107Gambar 5.20 Saat Penuh Hunian ........................................................................ 107Gambar 5.21 Hunian yang Direncanakan ........................................................... 108Gambar 5.22 Hunian Dua Penghuni ................................................................... 109Gambar 5.23 Hunian Tiga Penghuni................................................................... 109Gambar 5.24 Hunian Empat Penghuni .............................................................. 110Gambar 5.25 Struktur Bangunan......................................................................... 111Gambar 5.26 Proses Pengangkutan 1.................................................................. 111Gambar 5.27 Proses Pengangkutan 2.................................................................. 112Gambar 5.28 Proses Pengangkutan 3.................................................................. 112Gambar 5.29 Proses Pengangkutan 4.................................................................. 112


commit to user


viii

Gambar 5.30 Proses Pengangkutan 5.................................................................. 113Gambar 5.31 Proses Pengangkutan 6.................................................................. 113Gambar 5.32 Proses Pengangkutan 7.................................................................. 113Gambar 5.33 Proses Pengangkutan 8.................................................................. 114Gambar 5.34 Proses Pengangkutan 9.................................................................. 114Gambar 5.35 Sambungan Hunian ke Mega Struktur .......................................... 114Gambar 5.36 Sambungan Hunian ke Mega Struktur .......................................... 115Gambar 5.37 Sambungan Hunian ke Mega Struktur .......................................... 115Gambar 5.38 Skema Utilitas ............................................................................... 119Gambar 5.39 Skema Utilitas ............................................................................... 119Gambar 5.40 Skema Utilitas ............................................................................... 120


commit to user


ix

DAFTAR TABEL

Tabel 1.1 Data Kepadatan Penduduk Kota Semarang Pada Tahun 2013 ............... 6Tabel 1.2 Perbandingan Macam Rumah ................................................................. 9Tabel 3.1 Penduduk Kota Semarang pada Tahun 2013 ........................................ 38Tabel 3.2 Data Jumlah Rumah Tangga Kota Semarang pada Tahun 2013 .......... 39Tabel 3.3 Rencana Pembagian Wilayah Kota Semarang...................................... 41Tabel 4.1 Kebutuhan Dasar Hunian ...................................................................... 67Tabel 4.2 Kebutuhan Ruang Hunian Dua Orang .................................................. 69Tabel 4.3 Kebutuhan Ruang Hunian Tiga Orang.................................................. 70Tabel 4.4 Kebutuhan Ruang Hunian Empat Orang .............................................. 71Tabel 4.5 Kebutuhan Ruang Publik ...................................................................... 74Tabel 4.6 Kebutuhan Ruang Pelayanan ................................................................ 76Tabel 4.7 Kebutuhan Ruang Parkir ....................................................................... 77Tabel 4.8 Jumlah Besaran Ruang.......................................................................... 77Tabel 5.1 Jumlah Besaran Ruang........................................................................ 108

hunian vertikal dengan penerapan plug-in city di … fileperpustakaan.uns.ac.id digilib.uns.ac.id...

Documents