hyrje ne ekonomi 1
DESCRIPTION
lexoneeeTRANSCRIPT
![Page 1: Hyrje ne Ekonomi 1](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081415/55616970d8b42a87628b52a4/html5/thumbnails/1.jpg)
Hyrje ne Ekonomi Hyrje ne Ekonomi
Don1Don1
![Page 2: Hyrje ne Ekonomi 1](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081415/55616970d8b42a87628b52a4/html5/thumbnails/2.jpg)
Ekonomia Ekonomia
• Cka eshte Ekonomia
• Cka studion Ekonomia
• Pse e studiojme Ekonomine
• Si ndahet Ekonomia
a. Makroekonomia
b. Mikroekonomia
![Page 3: Hyrje ne Ekonomi 1](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081415/55616970d8b42a87628b52a4/html5/thumbnails/3.jpg)
Makroekonomia Makroekonomia
• Cka eshte Makroekonomia
• Cka Studion teoria makroekonomia Rritjet dhe reniet e Ciklit te biznesit Produktin total te mallrave dhe sherbimeve Papunesine Bilancin e pagesave Kurset e kembimit
![Page 4: Hyrje ne Ekonomi 1](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081415/55616970d8b42a87628b52a4/html5/thumbnails/4.jpg)
Dallimi ne mes Makroekonomise Dallimi ne mes Makroekonomise dhe Mikroekonomise dhe Mikroekonomise
• Ekonomine ne teresi
• Agregatve ekonomik
![Page 5: Hyrje ne Ekonomi 1](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081415/55616970d8b42a87628b52a4/html5/thumbnails/5.jpg)
Shkollat e mendimit ekonomik Shkollat e mendimit ekonomik
• Shkolla Klasike
- veprimi spontan I mekanizimit te tregut
• Shkolla Kejnsiane
- intervenimi I shtetit ne ekonomi
![Page 6: Hyrje ne Ekonomi 1](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081415/55616970d8b42a87628b52a4/html5/thumbnails/6.jpg)
Konceptet kryesore makroekonomikeKonceptet kryesore makroekonomike
• Podukti i brendshem bruto GDP
• Rritja ekonomike
• Punezenia dhe Papunesia
• Ciklet e biznesit
![Page 7: Hyrje ne Ekonomi 1](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081415/55616970d8b42a87628b52a4/html5/thumbnails/7.jpg)
Objektivat makroekonomikeObjektivat makroekonomike
• Punezenia e Plote punesim te plote te resureve humane
dhe natyrore• Qendrushmeria e Cmimeve stabilitet te cmimeve • Ritme te pershtatshme te rritjes afatgjate• Zhvillimim i balancuar rajonal• Bilanc i ekuilibruar i pagesave
![Page 8: Hyrje ne Ekonomi 1](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081415/55616970d8b42a87628b52a4/html5/thumbnails/8.jpg)
Instrumentet e politikes Instrumentet e politikes makroekonomike makroekonomike
• Politika Fiskale taksat shpenzimet qeveritare• Politika Monetare Instrumetet e politikes monetare
• Politika e te ardhurave page- cmim
![Page 9: Hyrje ne Ekonomi 1](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081415/55616970d8b42a87628b52a4/html5/thumbnails/9.jpg)
• Politika e marredhenie ekonomike Politika e marredhenie ekonomike me jashteme jashte
1. Politika Tregtare mjetet tarifore dhe jo tarifore
2. Politika Valutore regjimet valutore
3. Kordinimi I poltikave te brendeshme makroek te vendeve te vecanat
![Page 10: Hyrje ne Ekonomi 1](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081415/55616970d8b42a87628b52a4/html5/thumbnails/10.jpg)
Instrumentet kryesore te analizes Instrumentet kryesore te analizes makroekonomikemakroekonomike
• Kerkesa Agregate Ad
• Oferta Agregate As
![Page 11: Hyrje ne Ekonomi 1](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081415/55616970d8b42a87628b52a4/html5/thumbnails/11.jpg)
Te ardhurat dhe Shpenzimet Te ardhurat dhe Shpenzimet
• Per ekonomine ne teresi , e ardhura duhet te jete barabarte me shpenzimet sepse – Cdo transaksion ka nje bleres dhe shites– Cdo euro e shpenzuar nga nje bleres eshte
e ardhur per nje shites.
![Page 12: Hyrje ne Ekonomi 1](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081415/55616970d8b42a87628b52a4/html5/thumbnails/12.jpg)
MATJA E GDP MATJA E GDP
• Barazia e te ardhurave dhe shpenzimeve mund shpjegohet me diagramin rrjedhjes qarkore
![Page 13: Hyrje ne Ekonomi 1](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081415/55616970d8b42a87628b52a4/html5/thumbnails/13.jpg)
Diagrami rrjedhjes qarkoreDiagrami rrjedhjes qarkore
Shpenzimet
Mallra dhesherbimete blera
E Ardhurae
Malleatdhe serbimetshitura
Puna, Toka,Dhe Kapitali
E ardhura
= Rrjedha e inputit Dhe outputit
= rrjedha e euros
Faktoret eprodhimitn
Paga, Qiraja,dhe Profit
FIIRMAT•Prodhojne dhe shesinMallra dhe sherbime
•Punesojne dhe perdorin faktorite prodhimit
• Blejne dhe konsumojne Mallra dhe Sherbimes
•Zoterojn dhe Shesin faktore te prodhimit
FAMILJET
•Familjet shesin•Firmat blejne
TREGJETPER
FAKTORET E PRODHIMIT
•FIRMAT SHESIN•FA MILJET BLEJNE
TREGJETPER
MALLRA DHE SHERBIME
Copyright © 2004 South-Western
![Page 14: Hyrje ne Ekonomi 1](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081415/55616970d8b42a87628b52a4/html5/thumbnails/14.jpg)
Matja e GDPMatja e GDP
• GDP eshte vlera tregut te gjitha mallrave dhe sherbimeve te prodhura brenda nje vendi ne nje periudhe te dhene kohere.
![Page 15: Hyrje ne Ekonomi 1](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081415/55616970d8b42a87628b52a4/html5/thumbnails/15.jpg)
Matja e GDPMatja e GDP
• “GDP eshte Vlere e Tregut . . .”– Prodhimi eshte vleresuar me cmimin e tregut.
• “. . . Perfundimtare . . .”– Perfshine vetem vleren e mallrave
perfundimatre , e jo mallrave te ndermjeteme ( vlera eshte llogaritur vetem njehere.
• “. . . Mallrat dhe Sherbimet . . . “– GDP perfshin mallrat materiale (ushqimi, veshjet,
veturat) dhe sherbimet jo materiale (qethje flokesh, , , vizita mjeksore).
![Page 16: Hyrje ne Ekonomi 1](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081415/55616970d8b42a87628b52a4/html5/thumbnails/16.jpg)
Matja e GDPMatja e GDP
• “. . . Prodhuara . . .”– GDP pershin mallrat dhe sherbimet aktualisht
te prodhuara, e jo transaksionet e perfshira ne prodhimin e mallrave ne te kaluaren
• “ . . . Brenda Vendit . . .”– GDP mat vleren e prodhimit brenda kufijeve
gjeografike te nje vendi.
![Page 17: Hyrje ne Ekonomi 1](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081415/55616970d8b42a87628b52a4/html5/thumbnails/17.jpg)
Matja e GDPMatja e GDP
• “. . . Ne nje periudhe te dhene kohore.”– GDP mat vleren e prodhimit qe realizohet
brenda nje interval vecante te kohes, zakonisht nje vit apo nje tremujore .
![Page 18: Hyrje ne Ekonomi 1](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081415/55616970d8b42a87628b52a4/html5/thumbnails/18.jpg)
KOMPONETE E GDPKOMPONETE E GDP
• GDP perfshine te gjitha mallrat e prodhuara dhe te shitura legalisht ne tregjet e nje ekonomie
![Page 19: Hyrje ne Ekonomi 1](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081415/55616970d8b42a87628b52a4/html5/thumbnails/19.jpg)
Komponetet e GDP Komponetet e GDP
• Cka nuk eshte llogaritur (perfshire) ne GDP?– GDP perjashton shume mallra qe jane
prodhuar dhe konsumuar ne familje dhe qe asnjehere nuk kane hyre ne treg.
– GDP perjashton mallrat prodhuara dhe shitura ne menyre jashteligjore , p.sh shitja e droges .
![Page 20: Hyrje ne Ekonomi 1](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081415/55616970d8b42a87628b52a4/html5/thumbnails/20.jpg)
Komponetet e GDPKomponetet e GDP
• GDP (Y) eshte shuma e parametarve ne vijim:– Konsumi (C)– Investimet(I)– Shpenzimet qeveritare (G)– Ekspori Neto (NX)
Y = C + I + G + NX
![Page 21: Hyrje ne Ekonomi 1](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081415/55616970d8b42a87628b52a4/html5/thumbnails/21.jpg)
THE KOMPONENT OF GDPTHE KOMPONENT OF GDP
• Konsumi (C):– Shpenzimet nga familjet ne mallra dhe
sherbime, duke hequr dore nga blerja e nje shtepie te re .
• Investimet (I):– Shpenzimet ne pajisje kapitale , inventories,
dhe ndertim.
![Page 22: Hyrje ne Ekonomi 1](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081415/55616970d8b42a87628b52a4/html5/thumbnails/22.jpg)
KOMONETET E GDPKOMONETET E GDP
• Shpenzimet Qeveritare (G):– Shpenzimet ne mallra dhe sherbime nga
Qeveria Lokale dhe Qendrore – Nuk perfshine pagesat e transferueshme
sepse ato nuk jane bere ne kembim per prodhimin aktuale te mallrave dhe sherbimeve.
• Neto Eksporti (NX):– Exporti minus importi.
![Page 23: Hyrje ne Ekonomi 1](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081415/55616970d8b42a87628b52a4/html5/thumbnails/23.jpg)
Table 1 GDP dhe Komponetet e tijTable 1 GDP dhe Komponetet e tij
tabela
![Page 24: Hyrje ne Ekonomi 1](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081415/55616970d8b42a87628b52a4/html5/thumbnails/24.jpg)
GDP dhe Komponetet e tij (2001)GDP dhe Komponetet e tij (2001)
Konsumi 69%
Shpenzimet Qeveritare
18% Neto Exporti -3 %
Investimet16%
![Page 25: Hyrje ne Ekonomi 1](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081415/55616970d8b42a87628b52a4/html5/thumbnails/25.jpg)
GDP REALE DHE NOMINALEGDP REALE DHE NOMINALE
• GDP Nominale vlera e prodhuar e mallrave dhe sherbimeve me cmime korrente .
• GDP Reale vlera e prodhuar e mallrave dhe sherbimeve me cmime baze .
![Page 26: Hyrje ne Ekonomi 1](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081415/55616970d8b42a87628b52a4/html5/thumbnails/26.jpg)
Matja e nivelit te CmimeveMatja e nivelit te Cmimeve• Indeksi I Cmimit te Konsumatorit (CPI)Indeksi I Cmimit te Konsumatorit (CPI)
– Mat cmimet e mallrave dhe sherbime te blera nga konsumatoret
• Deflatori I GDPDeflatori I GDP– Mat cmimet e mallrave dhe sherbimeve te
prodhura ne Kosove.
• Indeksi I cmimeve te Prodhuesit (PPI)Indeksi I cmimeve te Prodhuesit (PPI)– Mat cmimet e paguara nga prodhuesit
vendit per prodhimin e mallrave dhe sherbimeve.
![Page 27: Hyrje ne Ekonomi 1](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081415/55616970d8b42a87628b52a4/html5/thumbnails/27.jpg)
Dallimi ne mes te CPI dhe deflatorit Dallimi ne mes te CPI dhe deflatorit te GDPte GDP
CPICPI Deflatori I GDPDeflatori I GDP CPI perfshin importet Deflatori I GDP perfshine vetem
mallrat dhe sherbimet vendore
CPI mat vetem prodhimet Deflatori I GDP mat gjitha e blera nga konsumatoret mallrat dhe sherbimet
CPI eshte shporte tregu mallrash GDP deflator perfshine te gjitha mallrat dhe sherbimet
prodhura gjate nje viti
![Page 28: Hyrje ne Ekonomi 1](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081415/55616970d8b42a87628b52a4/html5/thumbnails/28.jpg)
Deflatori I GDP Deflatori I GDP
Deflatori I GDP
G D P d efla to r =N o m in a l G D P
R eal G D P 1 0 0
![Page 29: Hyrje ne Ekonomi 1](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081415/55616970d8b42a87628b52a4/html5/thumbnails/29.jpg)
GDP DHE MIREQENIA GDP DHE MIREQENIA EKONOMIKEEKONOMIKE
• GDP eshte mates me i mire I mireqenies ekonomike te nje shoqerie .
• GDP per person na tregon te ardhurat dhe shpenzimet mesatare te nje personi ne nje ekonomi.
![Page 30: Hyrje ne Ekonomi 1](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081415/55616970d8b42a87628b52a4/html5/thumbnails/30.jpg)
GDP DHE MIREQENIA GDP DHE MIREQENIA EKONOMIKEEKONOMIKE
• GDP me e larte per person tregon standarte me te larte te jetes .
• GDP nuk eshte nje mates perfekt i lumturise apo Kualitetit te jetes .
![Page 31: Hyrje ne Ekonomi 1](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081415/55616970d8b42a87628b52a4/html5/thumbnails/31.jpg)
GDP DHE MIREQENIA GDP DHE MIREQENIA EKONOMIKEEKONOMIKE
• Disa gjera qe kontribojne ne mireqenje nuk jane perfshire ne GDP.– Vlera e kohes se lire.– Vlera e ambijentit te paster– Vlera te gjitha aktiviteve qe ndhodhin jashte
tregjeve, p.sh vlera e kohes qe prinderit e shpenzojne me femijet e tyre dhe vlera e punes vullnetare
![Page 32: Hyrje ne Ekonomi 1](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081415/55616970d8b42a87628b52a4/html5/thumbnails/32.jpg)
Menyrat e matjes se produktit te Menyrat e matjes se produktit te pergjithshem pergjithshem
• Menyra prodhimit
• Menyra e shpenzimeve
• Menyra e te ardhurave
![Page 33: Hyrje ne Ekonomi 1](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081415/55616970d8b42a87628b52a4/html5/thumbnails/33.jpg)
Menyra e Prodhimit Menyra e Prodhimit
• GDP perfshin te gjitha prodhimet shitura plus te gjitha mallrat e prodhura por jo te shitura .
• Invenatret jane stoqe te mallrave te pashitura te firmave
• Produkti kombetare
metoda e transaksionit te fundit
metoda e vleres se shtuar
![Page 34: Hyrje ne Ekonomi 1](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081415/55616970d8b42a87628b52a4/html5/thumbnails/34.jpg)
Menyra e ShpenzimeveMenyra e Shpenzimeve
• Eshte shuma e shpenzimet te ndryshem per blerjen e mallrave dhe sherbimeve perfund
• Treguesi I shpenzimeve kombetare
• E= C + I + G + NX
• Mallrat e pa shitura
![Page 35: Hyrje ne Ekonomi 1](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081415/55616970d8b42a87628b52a4/html5/thumbnails/35.jpg)
Menyra e te ardhuraveMenyra e te ardhurave
• Te gjitha te ardhurat e gjithe pronareve te faktoreve te prodhimit si per prodhimin e mallrave perfund edhe te atyre te ndermjetem
• Treguesi I te Ardhurave kombetare
![Page 36: Hyrje ne Ekonomi 1](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081415/55616970d8b42a87628b52a4/html5/thumbnails/36.jpg)
Treguesi I te Ardhurave kombetareTreguesi I te Ardhurave kombetare
• Kompensimet e punonjesve• Te ardhurat e firmave jo akcionare• Te ardhurat rentore te individeve• Fitimet e kompanive • Interest neto • Te ardhura faktoriale• Tatimet indirekte mbi biznest
mos llogaritja e te ardhurave te transferuara
![Page 37: Hyrje ne Ekonomi 1](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081415/55616970d8b42a87628b52a4/html5/thumbnails/37.jpg)
Dallimi ne mes GDP dhe GNPDallimi ne mes GDP dhe GNP
• (GDP) eshte vlera e te gjitha mallrave dhe sherbimeve prdhura gjate nje periudhe te dhene, brenda kufijeve gjeografike te nje vendi pavarsisht nga se nga kush jane prodhuar . Mallrat dhe sherbimet qe jane prodhuar brenda vendit.
• Produkti kombetare Bruto (GNP) eshte vlera e te gjitha mallrave dhe sherbimeve perfundimatre te prodhura gjate nje periudhe te dhene kohes nga shtetasit e nje vendi pavarsisht se ku jetojne ata .
![Page 38: Hyrje ne Ekonomi 1](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081415/55616970d8b42a87628b52a4/html5/thumbnails/38.jpg)