cyan magenta yellow black 1

ARSIM

Me taksat e popullitamerikan rindërtohetshkolla e Kastriotit

PORTRET

Faik Ballanca,i vdekuri ipavdekshëmNga: XHAFER MARTINI - FAQE 12

BOTIME

Naim Berishaprezanton dylibra të rinjFAQE 9,11Nga: HYSEN LIKDISHA - FAQE 3

PESHKOPI - KUKËS,

Autostrada Tirane - Durres, Km.9Tel: +355 48 30 2046Tel: +355 48 30 2040

www.auroragroup.com.ale-mail: auroragroup@auroragroup.com.al

koha kalon, cilësia mbetetP R O J E K T I M - Z B A T I M

GAZETË E PAVARUR. NR. 9 (53). SHTATOR 2010. ÇMIMI: 50 LEKË. 20 DENARË. 1.5 EURO

rruga me dy standarde

Kuke. 11 shtator 2010 Kukës-Kala. 11 shtator 2010

Pamje nga punimet në rrugën Peshkopi - Kukës. Tabani i rrugës po shtrohet me një përzierje dheu dhe gurësh.

Nga: BUJAR KAROSHI

Infrastruktura rrugore në qarkun eDibrës është zhvilluar shumë këto

vitet e fundit, aq sa një pjesë e mad-he e fshatrave tashmë lidhen merrugë të asfaltuara dhe kjo jo vetëmnga investimet e pushtetit vendor eqendror, por edhe nga donacione tëndryshme. Këto rrugë jo vetëm qëkanë sjellë një zhvillim ekonomik përrajonin, por shpresojmë të ndalojëedhe braktisjen e këtij vendi ngapopullata. Madje, në fshatrat ku rru-ga është e ndërtuar, ka pasur edherikthim të njerëzve.Rruga Kukës - Peshkopi është një ngamë të rëndësishmet e këtij qarku, qëpo financohet nga Banka Botërore,Banka e Këshillit të Europës për Zh-villim dhe Fondi Shqiptar i Zhvil-limit në përputhje me një programtë qeverisë shqiptare për zhvillimine zonave rurale.

Për të parë vetë e për t’i shijuarkëto ndryshime infrastrukturore, nëmes të shtatorit kërkuam një itinerartë ri për të ardhur në Tiranë nga Pesh-kopia; nëpër rrugën që po ndërtohet:Peshkopi – Kala e Dodës – Kukës –Tiranë. Për çdokënd që njeh terre-nin ose ka dëgjuar sadopak për të,kjo rrugë në këto anë është njëkokëkrisje, është vërtet një aventurëta bëje vetëm pak muaj më parë.

Por ja, në mes të shtatorit, guxu-am ta provonim këtë “aventurë”, menjë makinë familjare, shumë më evogël se një ifa apo makinë ushtrie,por edhe shumë më pak e fuqishmese një fuoristradë. Makina është njëveturë “Shevrolet”, e cila deri atë ditëkishte provuar të shkelte rrugët e as-faltuara të Tiranës e Durrësit dhe tëgjithë Shqipërisë, por kudo mbi as-falt.

Gjatë qëndrimit në Peshkopi dëg-juam se në aksin Kukës – Peshkopi,pjesë e një projekti të madh infras-trukturor, që do të lidhte Malësinë e

Madhe, Tropojën, Krumën,Kukësin, Peshkopinë dhe Librazhdine deri në Ersekë, po punohej, dhene kishim kureshtjen ta shihnimvetë këtë. Sipas disa zyrtarëve lokalënë Peshkopi, rrugës tashmë i mun-gon vetëm asfalti, por gjithmonë si-pas tyre, tabani i rrugës është nive-luar e rruluar aq sa nuk e ndjen mu-ngesën e asfaltit.

Dhe vërtet, ndryshimin e konsta-ton sapo të kthehesh në degëzimin enjohur që të shpie në Kastriot. Tash-më shtresa e asfaltit të ri të krijonnjë ndjesi të këndshme dhe ideja sedo të udhëtojmë për Kukës të dukete mrekullueshme. Makina rrëshqetdhe i gjithë peizazhi që më parëishim mësuar ta shihnim ose të plu-hurosur ose përmes pluhurit që

shfrynin makinat pa pushim, duket idlirtë dhe krejt i pastër nën rrezet ediellit, pas një nate me shi. Ajo rrugëqë më parë bëhej me makinë përgjysmë ore, mjaftojnë 8 minuta dhee sheh veten në Kastriot. Por dyminuta më vonë, kur jemi afruarpranë fshatit Kuke ose në vendin equajtur “Kodra e Gështenjave”, disamakina të mëdha, “të ngathta”, qëpunonin në rrugë, kishin bllokuarrrugën. Punëtorët e firmës as nukmendonin të hapnin rrugën për mak-inat, që qarkullimi të vazhdonte.

Këto makina sillen e pështillen përsë dyti herë në këto balta, pasi njëvit më parë ato i kishin “larë duart”me këtë rrugë, e kishin sosur këtëpunë, sipas tyre, pasi e kishin kallai-sur baltën me asfalt dhe i kishin dalënë anën tjetër asaj pune. Por dimridhe ngrica e nxorën shpejt jashtëpërdorimit rrugën, duke treguar kësh-

tu një punë të dobët e pa cilësi. Jovetëm asfalti që është për ta qarë,por edhe puna deri tek asfalti ështëpër t’u vajtuar. Aksi i rrugës “bash-këkohore” i këtij segmenti rrugor ësh-të cik më cik mbi atë të kohës sëkooperativave bujqësore, aty ku kakaluar “stalinesi”, traktori i atij vak-ti, po aty kanë kaluar edhe këto tësotmit. Nëse rruga ka kaluar dikuarmbas ferre, po aty e kanë kaluar edheprojektuesit e ndërtuesit e kohëssonë, fiks mbas ferre, duke u kujdes-ur që të mos shkurtohet asnjë metërrruga.

Një zyrtar lokal në Peshkopi natha se rruga nga fshati Kuke deri nëRrenz po riasfaltohet, pasi porositë-si, në këtë rast Banka e Këshillit tëEuropës për Zhillim nuk e kanë pran-uar objektin. Mediat qendrore rapor-tuan në janar dhe shkurt të këtij viti,se rrëshqitjet që ndodhen në aksinPeshkopi-Kukës sollën edhe prob-leme në qarkullimin e makinave. Njëinxhinier i rrugëve tha për gazetën“Rruga e Arbërit”, pak ditë më parë,se janë rreth 3 kilometra nga Përroi iKapshtit drejt fshatit Rrenz, që rrugakalon në terren të paqëndrueshëm.Ai tha se për këtë segment projek-tuesit nuk janë konsultuar me hartatgjeologjike të zonës, të cilat e për-caktojnë këtë zonë si terren të rrësh-qitshëm”. Përveç kësaj, inxhinierithotë se janë edhe disa segmente tëtjera, si në afërsi të Celiasit dhe për-roit të Gramës, të cilët paraqesin rrez-ik rrëshqitje. Por, përveç kësaj, rruganë këtë segment ka shumë kthesa tëpanevojshme, të cilat për momen-tin mund të duken jo aq shumë prob-lematike, por në të ardhmen e afërtdo të jenë plotësisht jashtë funksion-it.

E përshkuam të gjithë rrugën derinë Ploshtan mes dy ndjesive, asaj qëpo punohet për të bërë një rrugë tëre, 60 vjet më vonë nga koha kur është

(Vijon në faqen 2)

UNIVERSITETI

Festë e arsimitshqip në Dibërtë MadheNga: REXHEP TORTE - FAQE 8

2 - Shtator 201053nr.

DREJTOR:Rakip Suli

KËSHILLI BOTUES:Musa RiçkuShaqir SkarraBujar Karoshi

Kontribuan për këtë numër:

Agron TUFARexhep TORTEXhafer MARTININaim PLAKUIsa HALILAJHysen UKABeqir SINASelman MEZIUHysen LIKDISHAHasan PASHAMurat GECAJHajri MANDRIIna XHAFERIVojsava LEKAXhelal ROÇIEvi MELANISaimir SHATKU, etj.

Adresa e gazetës:Rr. “Zenel Baboçi”,Pall. “Ferar”, TiranëTel. +355 4 22 33 283E-mail: rrugaearberit@gmail.com

Opinionet dhe komentete botuara nuk shprehindomosdoshmërishtqëndrimin e redaksisë

aktualitetPosta eGazetë e pavarur.Nr. 9 (53). 1 - 30 Shtator 2010

Redaksia e gazetës falënderonlexuesit dhe bashkëpunëtoret e sajpër mesazhet dhe shkrimet e sjellapër botim.

Redaksia u kujton bashkëpunë-torëve të saj,Xhemail ALI PECI,Vesel Hoxha, Selman Meziu,Xhelal Roçi, Abdurahim Ashiku, etj,se shkrimet e tyre, për arsye vendinuk janë botuar në këtë numër.Ato do të botohen në numrat e ardhs-hëm të gazetës “Rruga e Arbërit”.

Kujtojmë bashkëpunëtorët, të cilëtduan që shkrimet e tyre të botohenpatjetër në numrin e radhës, tëkonfirmojnë më parë sjelljen ematerialit në numrat e telefonit tëredaksisë ose emailin e gazetës.Shkrimet priten në redaksi deri mëdatë 20 të muajit.Gjithashtu, ju kujtojmëbashkëpunëtorëve se shkrimetderi në dy faqe daktilografikekanë përparësi botimi.JU LUTEMI, QË SHKRIMET QËVIJNË PËRMES EMAILIT, TË KENËPATJETËR ZANOREN “Ë”.Gazeta publikohet falas në internetme datë 7 të muajit pasardhës.

Redaksia ju kërkon falje lexuesvepër daljen me vonesë të këtij numri,për arsye teknike.

Ju falënderojmë që jenipjesë e gazetës!

Më date 10 shtator, ditën epremte, kryetari i shoqatës

Bashkësia Dibrane Z. Faruk Borova,u takua në një darkë-pune me Kon-sullin e Torinos Z. Giovanni Firera.Konsulli Firera në këtë vizitë ishte ishoqëruar nga dy përfaqësues të botëssë bisnesit Piemontes. Nga Z. Klau-dio Piretto, tregtarë dhe sipërmarrës nëTorino, si dhe nga Z. Bajram Sina,sipërmarrës shqiptar i cili jeton që prej18 vitesh në Piemonte( Alessandria)dhe ka zhvilluar atje një aktivitet tepërtë gjërë në fushën e industrisë sëndërtimit dhe konstruksionit imobi-lar. Ndër të tjera z. Borova tha se:

“ Jemi tepër të kënaqur dhe kre-nar kur shohim që emigrantët sh-qiptar me shumë mund, sforcë dhesfida ia kanë dalur mbarë për të kapër-cyer barrjerat e emigracionit dhe tëjenë sot, ndër bisnesmenët më të

(Vijon nga faqja 1)ndërtuar rruga e parë automobilistikeqë lidhte Kukësin dhe Peshkopinë, efamshmja “Rruga e Rinisë” dhe dësh-përimit që nuk shohim të ndërtohetnjë gjë me merak, e siç duhet ndër-tuar për vendin që të përket ty e prettë ndërtohet nga ti. Do ta kishimgëlltitur më lehtë dhe nuk do tëishim dëshpëruar aq shumë, po tëmos kishim parë kontrastin e madh,vetëm dy kilometra përtej Ploshtan-it, ku të tjera firma kishin punuar dheishin në përfundim të punimeve tësegmenteve që vinin nga Kukësi nëdrejtim të Ploshtanit (Kala e Dodës).

“Për mua, që e kam kaluar me vitekëtë rrugë, - thotë një shofer furgoniqë bën linjën e Kukësit me Peshko-pinë, - nuk ka rëndësi se kur hidhetasfalti. Makina ime nuk ankohet dheunë, gjithashtu. Kujtimi i një udhëti-mi nëpër zbritje e ngjitje të rreptatë muajve më parë, në një rrugë tëngushtë e më taban të rrëshqitshëme të paqëndrueshëm, gjithmonë tëngjallte bezdi e mërzitje, ndërsa ajoqë është bërë tani, është një sukses imadh”, - thotë ai. Dhe vërtet: ajoçfarë sheh është një befasi, krejt tjetërrrugë, e gjerë, me koneta e murëm-bajtëse, të punuara me merak, si tëishin ndërtuar në një qendër qyteti,

me dishezat e maloret e ëmbëlsuara,të cilat i kaloje pa u vënë re dhe pau krijuar shqetësim e stres as shof-ereve e as pasagjerëve të mi, dy prejtë cilëve janë të vegjël, por që nuk uankuan për gropat, por vetëm umrekulluan nga peizazhi natyror qëu shihnin sytë. Të jesh buzë lumit etë ngjitesh majë maleve për 40 minu-ta është një fantazi më vete për ta.

Ajo që kam bërë gjithë rrugës kaqenë urimi me gjithë zemër përpunën e atyre njerëzve, atyre inxhin-ierëve dhe të punëtorëve që nuk kanëpas merakun vetëm të zihen për njëpunë, por ta kryejnë siç duhet atë,për të cilën gjithmonë do të marrinurime.

AVANTAZHET E NJËRRUGE TË RE

Një media e përditshme raporton-te në fund të shkurtit të këtij viti, sekanë mjaftuar 18 kilometra rrugë ngaKukësi, që gjashtë familje ngaBathorja të rikthehen për të rinisurjetën e tyre në fshatin e lindjes. Sule-jman Dida, një gazetar në Kukësraportonte se “vetëm në fshatinPalush dhe në afërsi të qendrës sëkomunës Bushtricë, janë kthyer gjas-htë familje nga Bathorja ku ishinvendosur dekadën e fundit”.

Gjysma e rrugës tashmë është as-faltuar nga Kukësi për në Kala tëDodës, dhe pritet së shpejti që as-falti të mbulojë edhe pjesën tjetërderi në Kala të Dodës. Gjithashtu,pritet të asfaltohet edhe pjesa tjetërderi në Bushtricë dhe më tej akomanë fshatrat e Dibrës drejt qytetit tëPeshkopisë.

“Projekti parashikon që shtrati irrugës të bëhet 8 metra gjerësi, ku 6metër po asfaltohen ndërsa e gjithëtraseja do të ketë bordura dhe sinjal-istikë të parametrave europiane”,thotë një punëtor nga Bushtrica qëpo punonte në rrugë.

Kjo rrugë do të sjellë avantazhetë mëdha për zonat malore të Di-

brës e Kukësit. Në zonën e Bush-tricës, aty ku ndodhet Ura e Lapave,si dhe grupi i fshatrave të Grykës sëÇajës, shquhet për bukuritë e natyrësme kullotat subalpine, me ujë tëftohtë dhe dritë si dhe për masivet efamshme të qershizave të egra aq tëkërkuara nga tregu farmaceutik. Poashtu, masivi malor i Korabit dhefshatrat përreth, do të jetë shumë iprekshëm dhe shumë afër nga të dykahet e rrugës, qoftë nga Kukësi,qoftë nga Peshkopia. Ndërtimi irrugës ka rikthyer shpresën dhemundësinë që këta njerëz të ndër-tojnë të ardhmen në vendlindjen etyre, duke zhvilluar bujqësinë, bleg-torinë dhe turizmin malor. Një ko-mpani koncencionare, që po ndër-ton një hidrocentral në Lumin e Lep-ave, ka ndërtuar aty edhe një hotel, icili ka filluar funksionimin dhe jovetëm që shërben për strehimin epunonjësve që punojnë në rrugë, poredhe për strehimin e turistëve ditorë.

Sidoqoftë, rruga, edhe kështu siështë sot, por sjell shpresën dhe be-simin se edhe në këto male mund tëjetohet. Ndërsa rruga e mirë dhe si-pas parametrave bashkëkohorë do tëna e sjellë më afër Dibrës dhe do tëna bëjë ti duam më shumë bukuritëe saj.

Takimi i Kryetarit të Shoqatës “Bashkësia Dibrane” Dr. Faruk Borovame Konsullin e Torinos, Dott. Giovanni Firera.

suksesshëm në Itali.” Ndërsa Z. Ba-jram Sina, theksoi se “emigracioniynë gati 2 dekatash, forcoi tek nendjenjën e punës dhe të kurajos përtë ecur drejt rrugës së bisnesit. Nëkëto rrugë po ecin dhe shumë shqiptartë tjerë, ku vite më pare ato ishin

thjeshtë emigrant.”.Nga ana tjetër Kryetari Z. Borova

i shprehu të pranishëmve synimet eshoqatës, prioritetet e saj, si dherëndësinë që mbart “Rruga e Ar-bërit”. Konsulli Firera, duke marrëfjalën mbështeti prioritetet

ekonomike dhe kuluorore të sho-qatës, për zonën e Dibrës. “Kamtepër dëshirë që të vizitojë Dibrën eMadhe dhe kryetarin e Bashkisë sëDibrës. Me to mund të fillojmë njësere bashkëpunimesh dypalëshe”,theksoi konsulli Firera. Z. KlaudioPiretto, duke bashkëbiseduar me Z.Borova, i tha atij që ti bënte një in-formacion mbi rajonin e Dibrës, sidhe vlerat industrial të saj. Z. Boro-va e informoj Z. Piretto, mbi pro-jektete ekonomike dhe kulturore qëka ndërtuar kjo shoqatë, dhe qëshumë shpejt pritet që fillojnë in-vestimet konkrete. Në fund të dark-ës, Z. Borova i dhurojë Konsullit Fir-era, Z. Piretto, dhe bisnesmenit sh-qiptar Z. Bajram Sina, nga një kopjetë librit të tij “Shqiptarët që Sundu-an Misirin (Egjiptin)” me mbish-krimin e tij. /S.SHATKU

Në foto: Konsulli Giovanni Firera dhe Kryetari i Shoqatës BD, Z. Faruk Borova

PESHKOPI - KUKËS,rruga me dy standarde

Rruga, edhe kështusi është sot, por sjellshpresën dhe be-simin se edhe nëkëto male mund tëjetohet. Ndërsa rrugae mirë dhe sipasparametrave bash-këkohorë do të na esjellë më afër Dibrësdhe do të na bëjë taduam më shumëvendlindjen tonëdhe bukuritë e saj.

Sllovë, 11 shtator 2010

Shtator 2010 - 353nr.

arsimMe taksat e popullit amerikan rindërtohet shkolla e KastriotitNë këtë përurim morën pjesëedhe zëvëndësambasadorja eSHBA-së në Tiranë DeborahJones, shefi i zyrës bash-këpunimit të mbrojtjes, majorKevin Bosch si dhe zyrtarë tëMinistrisë së Arsimit dheShkencës

Fillimshtatori i këtij viti, në Kastriot të Dibrës, vemdlindjen e

Skënderbeut, ka sjellë për nxënësitgjimnazistë dhe banorët e kësaj ko-mune, por jo vetëm, një atmosferëtë vërtetë festive. Kjo me rastin epërurimit të përfundimit të puni-meve për rikonstruksionin e gjimna-zit të komunës së Kastriotit. Gjim-nazi “Gjergj Kastrioti” në qendër tëkomunës Kastriot në rrethin e Di-brës, është dhe mbetet qendra më emadhe e arsimit në këtë zonë. Gjim-nazi i Kastriotit është vazhdues i tra-ditave më të mira të Internatit “ Di-bra”, që u shkëput nga qyteti i Pesh-kopisë për në fshatin Kastriot në vitinshkollor 1924-1925, ku arsimo-heshin nxënës jo vetëm dibranë, poredhe nga rrethe të tjera të Shqipërisë,duke mbetur kështu djepi i arsimitnë gjithë trevën e Dibrës. Ka qenënjë investim i popullit amerikan përpopullin shqiptar nëpërmjet bash-këpunimit të komandës të SHBA-sëdhe zyrës për bashkëpunim tëmbrojtjes së Ambasadës së SHBA-së në Tiranë, prej rreth 500 mijë euro,që ka mundësuar rikonstruksionintotal të kësaj shkolle në rrënim esipër. Sipas drejtorit të kësaj shkolle,Qamil Neziri, mësohet se ai së bash-ku me kryetarin e komunës së Kas-triotit, Hamza Leshi janë lidhur meAmbasadën Amerikane në Tiranë, kukanë parashtruar nevojën për ndërhyr-je urgjente në këtë shkollë. E ndërtu-ar në vitin 1976 dhe pa ndërhyrjendër vite për mirëmbajtjen e saj, ajo rezultonte të ishte e amortizuar to-talisht me çati, dyer, dritare, shtresadyshemeje, suvatime, tavane klasash,banjo jasht funksionit etj. Punimetpër realizimin e këtij investimi nisënqë në muajin mars të këtij viti, vi-jon të tregojë drejtori, ku gjimnazivijoi mësimet në një shkollë tjetëratë 9- vjeçare në Kuben 3 kilometralarg duke u vënë në vështirësi si përtransportin e nxënësve, ambientet e

ngushta që na u vunë në dispozicionpër mësim, shfrytëzimi i bazës didak-tike etj. Por, vështirësitë harrohenshpejt, thotë drejtori, kur sot shkol-la rezulton me mjedise vërtet bash-këkohore, ku çdo gjë ndrit si kurrëmë parë. Në plotësim të këtij opin-ioni, drejtori tregon se gjatë vitit tëkaluar shkolla ka patur 242 nxënës,ku tendenca ishte largimi i gjimna-zistëve nga kjo shkollë drejt qytetittë Peshkopisë pikërisht për mungesëkushtesh. Ndërkohë sot pasi shkollaështë rikonstruktuar, vijon të tregojëdrejtori, ndodh e kundërta, nga Pesh-kopia nxënësit kthehen pranë kësajshkolle. Kështu aktualisht në këtë vitmësimor kemi të regjistruar 320nxënës gjë kjo që tregon se sa irëndësishëm ka qenë ky investim përshkollën tonë. Shkolla aktualisht kaambiente të bollshme jo vetëm përzhvillimin e mësimit, por edhe kab-inete e dy salla informatike, ku njëraështë e kompletuar me 15 komp-jutera dhe tjetra pritet të kompleto-het së shpejti nga MASH-i. Në këtëpërurim morën pjesë edhezëvëndësambasadorja e SHBA-së nëTiranë Deborah Jones, shefi i zyrësbashkëpunimit të mbrojtjes, majorKevin Bosch, si dhe zëvëndësminis-tri i arsimit dhe shkencës, HalitShamata, deputetë të qarkut të Di-brës Jemin Gjana, Sherefedin Shehudhe autoritete lokale. Për nxënësitdhe banorët pjesmarrës në këtë përu-rim munguan përshëndetjet, pasi nëmungesë të sigurimit të një qendrezëri, ata u mundësuan vetëm përmediat vizive të pranishme.

HISTORIKU I SHKOLLËS

Drejtori aktual i gjimnazit të Kas-triotit, Qamil Neziri, tregon për “Rru-ga e Arbërit”, pak nga historiku ihapjes dhe vijimësisë së kësaj sh-kolle. Shkolla e mesme Kastriot,Dibër, tregon drejtori, u hap më1976, si vazhduese e traditave më tëmira të internatit “Dibra” të Kastri-otit, që ishte dhe mbeti djepi i ar-simit në Dibër. Internati ”Dibra” ushpërngul nga qyteti i Peshkopisë përnë fshatin Kastriot në vitin 1924-1925, për në godinën e projektuarpër prefekturë, rreth 200 metra poshtëshkollës aktuale. Internati, vijon tëtregojë drejtori, ishte shkollë 5-klasëshe me konvikt, në të cilin arsi-moheshin nxënës jo vetëm nga trevae Dibrës, por edhe nga rrethe të tjeratë vendit. Me arritjet që pati gjatë15 viteve të jetës së tij, Internati iKastriotit ka mbetur në kujtesën epopullit të Dibrës, por jo vetëm, sinjë shkollë me vlera që i rezistuankohës dhe do shërbejë gjithmonë simodel shëmbullor për brezat e ardhs-hëm. Fillimisht me hapjen e saj në1976, shkolla e mesme në Kastriotpati drejtim bujqësor, për të përgat-itur kuadro të mesme të kualifikuarnë fushën e bujqësisë, aq tënevojshëm për zonën e cila spikastenë prodhimet bujqësore e veçanër-isht në frutikulturë. Ajo përgatisteagronomë të mesëm në degën bimëarash dhe më pas edhe frutikulturë.Si e tillë, thotë drejtori Neziri, ajovazhdoi për 20 vjet deri në 1994,kur qe edhe matura e fundit e

drejtimit bujqësor. Disa nga më-suesit e parë të kësaj shkolle kanëqenë: Islam Rama, Sadi Petrela, Fi-qiri Novaku, Ramazan Skana, KristaqNikolla, Ilir Thomai, Halim Lami,Fehmi Shini, Gëzim Çela, Iljaz Çer-pja, Aqif Bodi, Faik Laçi, BashkimRama, Fadil Shehu, Ramadan Maz-ari, Petrit Allushi, Lazim Dishi, Sh-qipe Vojka, Rifat Leshi etj. Disa nganxënësit e maturës së parë të kësajshkolle kanë qenë: Dali Horeshka,Huzri Hoxha, Sadin Bitri, SkënderLeshi, Lumie Losha, Fatmira Hasi,Idriz Zogu, Vjollca Bara, Halil Bitri,Ilir Zuna, Urim merdini, ShpëtimPira, Halit Hoxha, e shumë të tjerë.Më 1987 pranë kësaj shkolle u hapdrejtimi i mesëm i përgjithshëm(gjimnazi) i cili vazhdon edhe aktu-alisht. Në vitin shkollor 2004-2005,nisi profilizimi i saj në degët naty-ror dhe shoqëror. Ndërsa në vitinshkollor 2008-2009, me reformën ere në arsim, shkolla e mesme epërgjithshme kaloi nga sistemi 4-vjeçar në atë 3-vjeçar me bazë ar-simin e detyruar 9-vjeçar. Drejtorëtë kësaj shkolle ndër vite kanë qenë:Rasim Muça, Hajri Begu, Zylfi Spa-ta, Sabri Pira, Pajtim Velia, AbazHoxha dhe Qamil Neziri drejtoriaktual i kësaj shkolle. Mësues të tjerëqë kanë dhënë mësim në këtë sh-kollë pas kthimit të saj në gjimnazkanë qenë: Zylfi Spata, Sabri Pira,Qamil neziri, Pajtim velia, MensurLela, Rami Istrefi, Malsian Torba,Mehmet Mazari, Shukri Shehu, mar-jeta Shehu, Allaman Xhari, KorbHasi, Rasim Muça, Ramadan Tola,

Moisi Kamberi, Fatmir Përgjegji,Drini Gjeçi, Gëzim Koçi, SanieNdreka, Fetah Skura, Sulejman Ab-dia, Sami Hoxha, Dali Cani, AlbertPrifti, Lutfi Tanushi, Haki Pernezha,Florina Mazari, Artur Cani etj.Nxënës që vijonë gjimnazin e Kas-triotit kanë qenë dhe vazhdojnë tëjenë kryesisht nga zona e Kastriotitdhe zonave përreth si, Fushë-Alie,Shumbat, Arras, Brezhdan, Muhurr,Kandërr etj. Në Shkollën e MesmeBujqësore Kastriot, sipas dokument-acionit që disponon shkolla, fig-urojnë të regjistruar gjithsej 2260nxënës nga të cilët 442 vajza. Ndër-sa në gjimnaz figurojnë të regjistru-ar gjithsej deri më tani 1454 nxënësnga të cilët 330 vajza. Kështu derimë tani në bangat e kësaj shkolle,bujqësore dhe gjimnaz kanë kaluargjithsej 3714 nxënës nga të cilët 772vajza. Nga bangat e kësaj shkollekanë dalë para e pas viteve ’90shumë kuadro e drejtues institu-cionesh, si mjekë, inxhinierë, ekon-omistë, agronomë, mësues, jurist, etjduke kontribuar në fusha e sektorëtë ndryshëm të ekonomisë në mbarëvendin. Në vitin shkollor 2004-2005në gjimnaz u fut edhe lënda e infor-matikës dhe në vitin 2007-2008 përherë të parë u kompletua kabineti iinformatikës me 17 kompjutera dhenjë vit më vonë u bë dhe lidhja meinternetin. Gjatë vitit shkollor 2009-2010 gjimnazi pati gjithsej 242nxënës nga të cilët 70 vajza të ndarënë 7 klasa. Ndërkohë gjatë këtij viti,shkolla numëron 320 nxënës me 9klasa. Padyshim që në rritjen e num-rit të nxënësve ka ndikuar edhe real-izimi i rikonstruksionit të kësaj sh-kolle nga ana e qeverisë amerikanenëpërmjet ambasadës së SHBA-së nëTiranë. Gjithashtu në rritje kaardhur edhe numri i nxënësve të kësajshkolle që kanë konkuruar e fituar tëdrejtën për vazhdimin e shkollës sëlartë. Kështu gjatë vitit të kaluar sh-kollor rreth 53 për qind e mat-urantëve e fituan këtë të drejtë. Njëshifër kjo që tregon jo vetëm intere-simin e madh të nxënësve dhe ko-munitetit të kësaj zonë për shkollën,por edhe punën e madhe plotpërkushtim e profesionalizëm që bëni gjithë personeli mësimdhënës përrritjen e treguesve sasiorë e cilësorëtë shkollës.

HYSEN LIKDISHA

ORA E PARË E FAKULTETEVE TË DISPERSUARA NË DIBËR TË MADHE

Arsimi për kombin është si drita e diellit për jetënNë praninë e Dr. Argëtim Fida, kry

etar i Dibrës së Madhe, Prof.Dr.Ismail Ahmedi, Prorektor i USHT,Prof.Dr. Petrit Pollozhani, Dekan iFakultetit të Ekonomisë, Mr. RuzhdiLata, myfti i Dibrës së Madhe, ar-simtarëve, intelektualëve, udhëheqësvetë instirucioneve të ndryshme, dhe stu-dentëve të vitit të parë në fakultetet edispersuara në Dibër të Madhe, tëmëkurën, më 15 shator 2010 u mbajtora e parë e mësimit në arsimin sipëror.

Dr. Argëtim Fida, kryetar i KomunësDibra e Madhe, duke e deklaruar tëhapur orën e parë akademike. u shprehse, “Studentë të dashur, ju jeni që kenifatin të jeni gjenerata e parë e studentëveqë fillon arsimin sipëror në Dibër tëMadhe. Përshëndes përfaqësuesit em-inent të USHT, Prorektorin Ismail Ah-

medin dhe Dekanin e FakultetitEkonomik dhe Petrit Pollozhanin, qëkanë dhënë kontribut të çmuar përhapjen e këtyre fakulteteve në qytetintonë, e që zyrtarisht sot në Dibër të Mad-he kanë ardhur të promovojnë fillimine vitit të ri akademik në Degën për tera-pi fizikale dhe në Degën e gjuhës an-glishte. Sot mbahet ora e fillimit të stu-dimeve të dispersuara në Dibër të Mad-he. Viteve që vijnë varësisht nga nevo-ja dhe kushtet që do t’i krijojmë, do tëhapen edhe degë të tjera. Që në theme-limin e UT-së, Komuna e Dibrës sëMadhe ishte ajo që sëbashku me ko-munat e Gostivarit e Tetovës, miratoivendimin për themelimin e këtij uni-versiteti. Ishin strukturat politikedemokratike që e zyrtarizuan këtë uni-versitet, janë po ato struktura që sot

morën vendimin që ministria, parla-menti dhe qeveria vendosën që dija tëjetë sa më pranë qytetarëve, pra edhekëtu në Dibër të Madhe. Në bashkëren-dim me USHT, me intelektualët dibranëdhe në bashkërendim me rininë di-brane, e cila vitin që shkoi nënshkrua-jti edhe një peticion për këtë qëllim.Me USHT-në gjetëm mirëkuptim dhe uvendos përfundimisht që edhe në qy-tetin tonë të dispersohen këto fakultetetë këtij universiteti. Falenderoj të gjithëata që nga dita e parë sëbashku meadministratën komunale kanë punuarvullnetarisht. Falenderoj të gjitha ko-mpanitë që na ndihmun me materiale,falenderoj mediumet që i përcollën këtoaktivitete tona, falenderoj studentët dheprindërit e tyre që morrën guximin tëjenë brezi i parë i studimeve sipërore

në Dibër të Madhe. Edhe pse ky vit kaqenë i vështirë për komunën tonë dheQeverinë, unë jam krenar sepsehapërojmë me investime të reja dhe kyshesh i diturisë do të jetë vatër e arsimitku rinia jonë do të gjejë ardhmërinë e

saj. Unë felënderoj Prorektorin Prof.Dr. Ismail Ahmedi , i cili ndihmoi shumëqë Dega e terapisë fizikale të hapet nëDibër, sepse këtu kemi edhe Banjat eDibrës-Capa, që janë më të pajisura në

(Vijon në faqen 5)

Gjimnazi i Kastriotit pas rikonstruksionit. Foto. B.Karoshi

Ora e parë e mësimit në fakultet...

Ka qenë një investim i popullit amerikan për popullin shqiptar nëpërmjet bashkëpunimit të komandëstë SHBA-së dhe zyrës për bashkëpunim të mbrojtjes së Ambasadës së SHBA-së në Tiranë, prej rreth

500 mijë euro, që ka mundësuar rikonstruksionin total të kësaj shkolle në rrënim e sipër.

4 - Shtator 201053nr.

opinion

Për opinione dhe komente mund të na shkruani në adresën: “rrugaearberit@gmail.com”. Tel. 00355 4 22 33 283.OPINIONET DHE KOMENTET E BOTUARA NUK SHPREHIN DOMOSDOSHMËRISHT QËNDRIMIN E REDAKSISË

Privatësia jonë nuk është më e shenjtë: ajo provokohet rregullisht meqëllimin e vetëm – shantazhin, implikimin, alibinë e fajësisë.Kush na e garanton lirinë e privatësisë tonë?

MINIATURË nga AGRON TUFA

Nga vjen kjo kureshtje e sëmurë për të survejuar privatësinë e tjetrit? Çfarë përgjo-

het? Pse përgjohet? Kush përgjon? Titulli ishkrimit i referohet një vepre të Mishel Fu-kosë, i cili e tajton survejimin dhe ndësh-kimin si psikopatologji klinike të pushteteveautoritare, duke iu referuar një materiali tëbollshëm e pikant në strukturat e shoqëriveautoritare dhe mandej, makinerisë së torturavefizike e psiqike, deri në ndëshkimet spekta-kolare publike, si ndëshkimet ne burgje dhesheshet qytetëse.

Jeta jonë përgjohet dhe, si duket, zelli, ishpërblyer apo i pashpërblyer i përgjuesveështë një ves që ka përcaktuar varësinë e pa-shmangshme nga përgjuesit. Një varësi e tillësi prej narkotikëve apo alkoolit. Mandej, kyzell i shfrenuar, do të mund të mbërrintederi në përgjimin e ritmeve të frymëmarrjesnë jetën private. Tashme privatësia jonë ësh-të e ekspozuar nga survejues me liçencë dhepa liçencë: na survejon shteti (ynë dhe i huaj)dhe kjo merr bekimin në parlament; na sur-vejojnë kompanitë private, mediatike, sho-qatat e ndryshme politike, kulturore, etni-ke, religjioze – legale apo ilegale. Na surve-jon agjenti tregëtar, kompanitë e sigurimit,shërbimi telefonik celular, shërbimet virtu-ale në internet. Na përgjojnë “miqtë”, ko-mshinjtë, kolegët. Privatësia jonë nuk ështëmë e shenjtë: ajo provokohet rregullisht meqëllimin e vetëm – shantazhin, implikimin,alibinë e fajësisë. Kush na e garanton lirinë eprivatësisë tonë? Ja se si i ndodhi këto ditënjë qytetari të thjeshtë, të cilin mund ta njihnidhe ju:

Fadil K., një nëpunës i mesëm adminis-trate u shkarkua nga puna. Shpjegime konkretenuk pati, përveç mungesës së kualifikimit tëtij me gradën “master” dhe moshës së tij jopremtuese për një perspektivë të mundshmekualifikimi. Pyetja e Fadil K. mbetet e njëjtë:pse unë? Në administratën e institucionit tëtij ishin me dhjetëra bashkëmoshatarë e bash-këmoshatare pa master. Ama aludimi, si përFadil K., si për gjithë kolegët e tij, ishte iqartë, sapo në zyrën e tij shefi prezantoi va-jzën me “master”, një bukuroshe të re lesh-verdhë, me kostum të kuq, shtatderdhur, sitë prerë nga kopertinat e revistave, e cilavetëmse buzëqeshte me masë dhe ngado qëlëvizte, linte pastë një vazhdë të pashlyeshmeparfumi të shtrenjtë. Më vonë, çupat e kuqe,të ngjashme me atë që i zuri vendin Fadil K.filluan të shtoheshin, aq sa dhe korridoret engushta të ministrisë filluan t’u shembëlle-jnë bordeve të avionëve ku venevijnë imazhetmbresëlënëse të stjuardesave.

Por ne le t’i kthehemi Fadil K., hallit tëtij, se personazhi ynë është kryefamiljar,ndonëse tanimë i papunë. Në një darkë tërëndomtë, djali dhe vajza e Fadil K, i lutenbabit t’u blejë pica, duke shfaqur haptazimërzinë ndaj ushqimit monoton.

Dhe Fadil K., siç e merrni ju vetë me mend,është baba model: i dhembshur, i përkushtu-ar, ndonëse i papunë. Ja, e përfytyrojmë se sime një fletëreklamë në dorë mban para num-rin, ndërkohë që me dorën tjetër formon num-rin e picerisë.

- Alo, mirëmbrëma!- Mirëmbrëma! Çfarë dëshironi zotëri?- Tre pica, ju lutem: një “Katër Stinët”,

një “Kapriçoza”, të tretën – “Margarita”.- Ok, do t’ua sjellim pas njëzet minutash...- Prit, mos mbyll telefonin...Por, ajme, telefoni mbyllet.Fadil K. prapë formon numrin e picerisë,

prapë jep porosinë, por nga ana tjetër ipërgjigjen:

- E kuptum mor zotëri, do t’jua sjellimpas 20 minutash!

- Po, por, nëse nuk gabohem, unë nuk juadhashë adresën...

- Mos u bo merak, ia pati tjetri, - adresën

Survejim e ndëshkime dimë.

- Qysh ore e ditkeni?- E dimë zotëri dhe mirë bile. Ju quheni/

Fadil K., jetoni në katin e katërt, të ap. 48,dera e stilit të vjetër me shtalkë të ngrënë, pazile.

Telefoni prapë u mbyll, duke e lënë të habi-tur Fadil K.

Pas njëzet e pesë minutash trokitën nëderë. Doli vetë Fadili. Djaloshi i shërbimit izgjati tre picat e paketuara në kartonat ka-trorë, bashkë me faturën. Fadil K. pagoi, hyribrenda. Fëmijët i turrën picave, ndërsa i gjoriFadil K. as hëngri, as ndoqi oreksin e fëm-ijëve, por qëndroi si i shituar me sy të fik-suar në faturën ngjyrë rozë ku ishte shkruarsaktësisht emri i tij, adresa e saktë e pallatit,shkallës dhe apartamentit.

Pas një sërë shqyrtimesh dedektive perso-nale (tani Fadil K. kishte kohë sa të duashpër kësi gjërash), ai arriti në përfundimin se,as në pallat, as në pallatet e tjera nuk kishtekënd që të punonte picier. Dhe kjo i shkak-toi një ankth të vërtetë. U maskua me palltoe kasketë dhe një ditë, hyri vetë në piceri.Doli që andej i zhgënjyer, pa arritur të njohëasnjërin nga burrat që punonin aty. I vetmingushëllim për Fadil K., mbetej një i njohuri hershëm që punonte në SHISH. Ia gjeti dhenumrin e celularit dhe ftoi për një kafe. Dheashtu ndodhi. Ishte mbrëmje e ngrohtë nëoborrin e një vile ku ndodhej kafeneja. De-gët e limonave përkuleshin mbi tavolinë dhesa nuk ciknin filxhanët e kafesë. Toni ipërzemërt i bashkëbiseduesit ia bëri të mun-dur Fadil K. t’i rrëfente me detaje të gjallagjithë ndodhinë.

- Si ka mundësi të identifikohem thjeshtnga një telefonatë në një piceri të zakonshme?Kjo më duket e pabesueshme!

Tjetri, që gjatë gjithë kohës kruante dhëm-bët me një kleçkë, i gjegj:

- Mua nuk më duket e pabesueshme, porbanalisht e thjeshtë: në këto shërbime ma-sive picierët nuk janë vetëm picierë, por diçmë shumë...

- Ti po tallesh tani... po sajon teori kon-spiracioni a ku di unë... e ç’të jenë tjetërpunëtorët e picerisë?

- Ata që janë... d.m.th., ata që kanë qenëmë parë: informatorë të Sigurimit, SHIK-utapo SHISH-it... nejse. Dua të të them një gjëqë të mos e harrosh: Sigurimi i dikurshëm imerr të keqen SHISH-it tonë! Telefonat e shër-bimeve janë me përcaktues të saktë dhe tëdubluara me informacion elektronik.

- Kjo nuk ka mundësi! – kundërshtoi FadilK. - E kujt i hyn në punë kjo?

- Ka mundësi që ç’ke me të. Dhe meqë ihyka në punë dikujt, ti bëj kujdes... se nuk idihet.

- Kush ore të ketë kudes, unë apo ata?- Ti, sigurisht. Nuk se po i ndjek ti, nuk je

ti interesuar, por është e kundërta...- E çfarë duhet të bëj unë? Të mos dal nga

shtëpia? Kjo është çmenduri? Çfarë rreziksh-mërie shoqërore paraqes unë? Kjo është kul-mi!

- Ku i dihet? Ti më mirë merre parasysh...- Po unë i hedh në gjyq, mor! I hedh në

gjyq ndërkombëtar... në Hagë, në Strasburg...unë s’u kam asnjë borxh... ata më kanë hequredhe nga puna!

- Po pra. Kjo është hiçgjë. Por po vërtetu-an ndonjë gjë tjetër, sa për të të sajuar ndon-jë valle, atëherë heqja jote nga puna del senuk është e rastësishme.

- Po kujt i intereson kjo?- Po mendove kështu, do ta torturosh më

shumë veten. Ka plot interesa dhe ti nuk dota dish kujt i intereson ti... këtyre të këtush-meve apo të tjerëve, jo të këtushëm... mëmirë ji syçelë.

- Po, po. U pa puna: edhe i papunë, edhesyçelë!

Një gjykim më realist për gjakderdhjen,hakmarrjen e gjakmarrjenNga ISA HALILAJ

Vrasja e njeriut është konsideruar krim në secilin rend ekonomiko-shoqëror. Ky fenomen

ka evolucionin e vet historik nga kohët e vjetra ederi në ditët e sotme, i konsideruar me pasoja tërënda shoqërore politike e familjare. Krimi i vrasjesi kryer me paramendim e i nxitur nga ndjenjaprimitive antinjerëzore është i papajtueshëm meparimet morale. Vret antinjeriu dhe jo njeriu nor-mal.

Vrasjet në përgjithësi e vrasja për gjakmarrjekanë tërhequr vëmendjen e filozofëve që me Pla-tonin e Aristotelin e të tjerë filozofë. Kanë qenë nëvëmendjen e janë trajtuar dhe nga shkrimtarë eartistë që nga Eskili e Shekspiri po dhe nga Rilin-dasit tanë si Sami Frashëri, Vaso Pasha, Zef Jubani,Jani Vreto, Asdreni, Gjergj Fishta e deri te i madhiIsmail Kadare. E gjithë kjo analizë shkencore filo-zofike kanunore e juridike dhe letraro-artistike qënga antikiteti, mesjeta, rilindja e në ditët tona, kanevojë për një vlerësim shkencor të fenomenit tëvrasjeve në evoluimin historik dhe realitetit tësotëm. Mbi të gjitha fenomeni i vrasjeve ka nevojëpër njohjen reale të gjendjes, ka nevojë për studi-min objektiv se si është trajtuar veçanërisht nganormat dokësore e kanunore shqiptare. Kjo nukmund të bëhet pa u çliruar nga kompleksiideologjik e ai antishqiptar i ushqyer historikishtnga teza e hipoteza antishkencore që e paraqes-in gjakmarrjen si dukuri arkaike shqiptare e mëpak ballkanike, kur ajo si dukuri, madje dhe nëditët tona është jo vetëm dukuri europiane pordhe botërore me mjete e norma të sofistikuaraedhe politikisht.

Njeriu si qënie biologjike ka qenë i rrezikuargjithnjë nga dukuritë natyrore, po dhe nga aksi-dentet e sulmet nga kafshët grabitqare dhe hel-muese, i rrezikuar nga epidemitë dhe luftërat vrast-are nga të cilat ka patur qindra e mijëra viktima podhe dëshmorë dhe martirë që kanë rënë në fush-ën e luftës për një qëllim e ideal të caktuar.

Ajo që ka shqetësuar brezat ka qenë vrasja enjeriut nga njeriu e cila ka shuar familje e fise tëtëra. Kjo dukuri, sipas kushteve e vendeve të ndry-shme, ka qenë e është në vëmendjen e urtësisënjerëzore, për të gjetur mekanizmat e frenimit nëmbrojtjen e jetës njerëzore. Praktika historike sh-qiptare prej gjashtë shekujve të fundit, provon seedhe në kushtet e pushtimit, kur mungonte shtetidhe qeverisja e vendit, me doke kanunore, vras-jet me vendime e masa konkrete janë vënë nëkontroll e frenim jo pa rezultate.

Gjatë periudhës së diktaturës 50-vjeçare,megjithëse në thelb me përshtatje me kohën evendin, u zbatuan shumë nga përcaktimet ka-nunore për frenimin e eliminimin e gjakderdhjespër hakmarrje e gjakmarrje, kanuni e doket tradi-cionale e veçanërisht Kanuni i Lekë Dukagjinit, uetiketuan e u vunë në shënjestër, sikur për çdovrasje e gjakmarrje fajin e kishin kanunet. Kjobëhej e vazhdon të bëhet pa një njohje e studimtë thelluar të dokeve kanunore shqiptare. Tek neveç inferioritetit që kanë ushqyer antishqiptarët,për fat të keq dhe sot ekziston një autoinferioritet,për t’i injoruar vlerat kombëtare jo vetëm në fush-ën e së drejtës po edhe në identitetin kombëtar.Një fakt domethënës krahasues: ligjëvënësit e njo-hur në histori si mbreti Kir, Hamurabi apo Karli iMadh etj para se të hartonin normat ligjore-jurid-ike, përcaktonin zbatimin e penaliteteve ngritënnjë strukturë të gjerë e të fortë me policë e xhan-darë, me burgje e vende izolimi. Kurse, mrekulliaunikale në botë, siç e kanë vënë në dukje studi-ues me peshë në botë, Kanuni Shqiptar i LekëDukagjinit është zbatuar pa policë e pa burgje.Lidhur me këtë nuk mund të anashkalohet faktise Kanuni i Lekë Dukagjinit për seriozitetin e tijë,është bërë objekt studimi e vlerësimi nga mbi 80shkencëtare të jurisprudencës të universitetevemë në zë në Amerikë, Angli, Francë, Austri, Gjer-mani, Spanjë, Itali, Rusi e vitin e kaluar në Japonietj, të cilët me dizertacione kanë fituar tituj shken-corë duke e patur objekt studimi e analize. Vetëfakti që kodifikuesi i Kanunit të Maleve, atdhetari

At Shtjefën Gjeçovi, u vlerësua me titullin e nderitDoktor i Filozofisë nga universiteti i Lajpcigut, tre-gon se e drejta kanunore shqiptare, e përmbledhurnë Kanunin e Lekë Dukagjinit, është një pasuri emadhe vlerash kombëtare si gjykatësi suprem, qëgjykon kohën e nuk mund të gjykohet e etiketo-het nga emisarë diletantë antikombëtarë.

Doket e kanunet shqiptare janë hartuar mbibazën e urtësisë popullore për mbrojtjen e jetësnjerëzore e jo për të vrarë njeriun. Në kushtet kurnuk kishte shtet e qeverisje, si kusht domethënës,për mbrojtjen e jetës u vu: “Mos vra njeri se do tëvritesh vetë”, “Familja e të vrarit ka të drejtë tëmarrë gjakun për të vrarë gjaksorin e tyre”. Prakti-ka llogjike historike e juridike për vrasjet, ka fik-suar mendimin se “Kush vret tjetrin humb lirinë evet, me bindjen se do të vritet apo ndëshkohetrëndë për jetë të jetës”. Në këtë kuptim, para set’ia drejtosh gishtin tjetrit, duhet t’ia drejtosh vetes,e ky paralajmërim që vjen brenda vetëdijes njerë-zore e është bërë i qartë dhe nga legjioni fetar e aijuridiko-dokësor, i ka frenuar vrasjet. Ky përcak-tim nuk e ka nxitur vrasjen por e ka frenuar endaluar atë. Kjo u kthye në një normë morale tëpranueshme nga komuniteti njerëzor shqiptar përgjithë periudhën parashtetërore shqiptare.

Modelet se si kufizohen e ndalohen vrasjet earrihet në pajtim, janë dhënë në arsyetimin e urtë-sisë popullore e janë formuluar në doke e za-kone që tek ne janë quajtur e quhen norma tëkanunit me epiqendër “Kanuni i Lekë Dukagjinit”,“Kanuni i Skënderbeut” apo ai i Labërisë e shar-time të tjera të formuluara këto dekadat e fundit,për kohën kur mungonte shteti e qeverisja sh-qiptare, me ligje e organe juridike në kuptimin evërtetë të fjalës.

Për të frenuar shtrirjen horizontale e vertikaletë vrasjeve e për të gjetur mekanizmin e mbylljessë tyre,me sakrificë si rrugëdalje, për kohën u lejuavrasja për gjakmarrje, me formulën “një për një sipër të mirin e për të keqin” që të arrihej te mbylljae gjakderdhjeve me qetësim e pajtim: “Më vrave-të vrava-u lamë”. Vetëm kështu i vjen rradha pa-jtimit që është trajtuar mjaft mirë nga personaliteteshkencore juridike si Ismet Elezi, Artan Fuga, An-ton Çeta, Zekeria Cana, Frano Ilia, Agron Xhagol-li, Zyhdi Dervishi, Xhemal Meçi etj. Për këtë janëpër tu përshëndetur edhe organizma të tilla si:“Komiteti i Pajtimit të Gjaqeve”, fondacioni“Zgjidhja e Konflikteve dhe Pajtimi i Mosmar-rveshjeve” që kanë nxjerrë në disa numra revistën“Pajtimi” që nga viti 1995, drejtuar nga Dr. ZyhdiDervishi etj. Në këtë linjë të gjykimit të gjakder-dhjes në përgjithësi që çon në vrasje për hakmar-rje (e cila paraqitet me shumë probleme) dhe vrasjapër gjakmarrje, nuk është dukuri dominuese sotnë vrasjet e përgjithshme në Shqipëri. (Në 2007sipas Ministrisë së brendshme vrasjet për gjak-marrje kanë zënë vetëm 2% të vrasjeve.)

Me krijimin e shtetit shqiptar në 1912, me dis-pozitat ligjore, me Statusin e Mbretërisë të PrincVidit në 1914, me Statusin e Lushnjës 1920, meKushtetutën e Mbretërisë Shqiptare të A. Zogutmë 1928, si dhe me Kushtetutat e tjera 1946, 1976e Dispozitat Kushtetuese 1992 dhe Kushtetutën eShtetit Shqiptar të Nentorit të 1998, shteti me in-stitucionet e veta ligjore, juridike qeverisëse kamarrë në mbrojtje jetën e njeriut, ndalon vrasjetpër hakmarrje e gjakmarrje duke zbatuar vetëdënimet ndëshkimore.

Vrasjet e të gjitha llojeve janë trajtuar si plagamë e rëndë e shoqërisë dhe janë përcaktuar pe-nalizimet me dënimet më të rënda deri nëekzekutimin publik. Përgjegjësia që mori vetështeti ligjor kundër gjakderdhjes në përgjithësi dhegjakderdhjes për hakmarrje e gjakmarrje, nuk elejonte vetgjyqësinë sepse bëhej garant dhe kri-jonte bindjen se fajtori, në këtë rast gjaksori, do tëmerrte dënimin e merituar. Edhe vetgjyqësiandëshkohej me të njëjtën ashpërsi. Kështu ndo-dhi në Shqipëri në vitet 1945- 1990, ku vrasjet nëpërgjithësi pësuan një ulje të theksuar, ndërsa vras-jet për gjakmarrje, pas vitit 1960 u mënjanuanplotësisht nga vetgjyqësia.

(Vijon në faqen 12)

Shtator 2010 - 553nr.

reportazh

S h k r u a j s h q e t ë s i m i n t ë n d : < r r u g a e a r b e r i t @ g m a i l . c o m >

Nga: NAIM PLAKU SHAQIR SKARRA

Kishim dëgjuar se në Bathore, kujeton një komunitet i madh ban-

orësh të ardhur kryesisht nga viset ver-ilindore të Shqipërisë, që nga viti2005 është ngritur një shkollë e mes-me e përgjithshme që nga viti në vit,po konsolidohet si një vatër e rëndë-sishme rrezatuese e dritës së dijes ekulturës. Ndaj u nisëm me mendi-min e mirë për të shkruar diçka rrethpunës që bëhet këtu nga nxënësit dhetrupi mësimor, nga veprimtaria dhearritjet e këtij gjimnazi shumë afërkryeqytetit tonë. Dhe nuk u zhgën-jyem aspak. Përkundrazi, u entuziaz-muam shumë, u emocionuam pamasë për punën e mirë që bëhet nëkëtë institucion arsimor dhe përemrin e nderuar që mban kjo shkollë.

BATHORJA, NJË SINONIM IZHVILLIMIT DHE PROGRESITTë shkoje në Bathore para disa

vitesh ishte, si i thonë fjalës “ për tëvënë duart kokës”. Njerëz të zbriturnga malet që mbartin mbi supet etyre tërë varfërinë e shekujve. Person-azhe migjenianë me fytyra të zbeta,me shikime të turbullta, lagje tëmbushura plot “Lula të vocërr” dhe“ qenër me bark shekullor gjithmonëtë pangishëm”. Të kaloje nëpërBathore disa vite më parë, ishte sikurtë kaloje përmes një xhungle oseshkretëtire pa rrugë, pa ujë, pa dritë,ku endeshin dhe fytyrat e zeza tëkriminelëve nëpër shkurret, pluhuratdhe baltën. Fëmijët udhëtonin përta kërkuar dritën e diturisë me orë tëtëra, nëpër klasat e tejmbushura tëkryeqytetit. Shumë prej tyre e brak-tisën shkollën, shumë djem e vajzatë etur për arsim, morën rrugët e kur-betit. Kjo etje e prej vitshme, ndosh-ta, i ka bërë banorët e Bathores mëarsimdashës, më të kujdesshëm e mëtë promovuar që bijtë e bijat e tyretë mësojnë mirë, të mos e braktisinshkollën, por të ngjiten deri në ma-jat më të larta të saj.

Është kënaqësi e vërtetë, kurshikon sot Bathoren. Ajo sot ështëtjetër. Është Bathorja e vilave dhe endërtimeve bashkëkohore, e rrugëvetë shtruara dhe e mjediseve të kënd-shme, e shëtitoreve dhe parqeve, eshkollave dhe kopshteve, e njerëzveme fytyra të qeshura e gazmore.

Por le të ndalemi tek shkolla “Elez Isufi”… Ndoshta pak kush e diqë është një shkollë e tillë, që mbannjë emër të nderuar. Ndoshta shumëpak e di që kjo shkollë mban një emërplotësisht të merituat… Që në hyrjetë saj prezantohemi me bustin emalësorit trim e të mençur të Dibrës,Elez Isufin. Sytë e tij të mbushur plotdritë, vështrimi i tij përtej kohërave,kësula e bardhë si bora e Korabit,gjoksi i tij i rreshkur në beteja, naflasin shumë, shumë…

PAK HISTORI…Një plak dibran që kishte sjellë

Në gjimnazin që mbanemrin e atdhetarit Elez Isufi

atë ditë të parë shtatori mbesën e tijpër ta rregjistruar në klasën e parë tëgjimnazit na u drejtua duke prekurbustin e bronxtë:

- A e njihni këtë burrë?! – dhe i raqafës, sikur ta kishte të gjallë parasyve. – Ka qenë burrë burrash. S’kapasë dijtë shkrim e këndim fare, porhapi në Sllovë një ndër të parat sh-kolla shqipe, që më 1914. Po, po.Unë kam qenë nxënës i shkollës sëElezit. Kam patur mësues AbdullaÇangën nga Shkodra.

Dhe historinë vazhdojnë ta tre-gojnë dhe të tjerët që mblidhen rrethnesh, ashtu rastësisht. Vërtet që ElezIsufi, veç pushkës që e mbajti gjith-monë pranë, ishte njeriu që luftoishumë për të hapur shkollën shqipe,për të mësuar djemtë dhe vajzat epopullit. Dhe, në atë mjedis tepërfanatik, ai do të jepte shembullin ipari. “Nuk ka nevojë Shqipëria përqorra. Ky vend ka nevojë për dritë”Ai hapi dyert e së parës shkollë sh-qipe në Sllovë për fëmijët e gjithëzonës. Solli nga Shkodra mësuesin etalentuar, shokun e Migjenit të madhnë Pukën e leckosur, AbdullaÇangën, i cili qëndroi për shtatë vjetnë konakun e tij dhe paguhej prejtij, që t’u mësonte fëmijëve gjuhëne ëmbël të Nënës. Ai u kujdes që tëshkollohen shumë prej djemve tëkatundeve për rreth, që do të bëheshinpastaj mësuesit e të parave shkollaveshqipe në Dibër. Prandaj, sot, kurtakohemi me emrin e tij në këtë sh-kollë të bukur të Bathores, ndjehemikryelartë. Dhe më shumë na rritetkrenaria, kur mësojmë për rezultatet

që ka patur kjo shkollë ndër vite ngadita kur hapi dyert e saj, më 2005,për nxënësit e përvuajtur, për më-suesit e përkushtuar.

Në vitin 2007 Këshilli Bashkiak iKamzës vendosi emrin e kësaj sh-kolle në nderim të patriotit Elez Isufi.Bashkia përgatiti dhe këtë bust prejbronxi që sot qëndron në hyrje tëkëtyre mjediseve komode. Nxënësitkanë shumë për të mësuar nga histo-ria e këtij burri që i mbushi plagët etrupit me trimëri, sepse shumë ngaetërit dhe gjyshërit e tyre luftuan ederdhën gjak në istikamet e maleve,në shpatet e shkrepat e Drinit plakgjatë qëndresës madhore 9-vjeçarekundër pushtuesit sërb. Ky brez qëpo rritet e mëson nën hijen këtij emritë nderuar e ka në gjak e zemërlavdinë dhe heroizmin që u shkruajtme gjak, u rrit e u kalit në logun etrimërive. Ja! Tek shikon Elez Isufiduket sikur flet

…Se shqiptari dy gzime ka:Nji kur len, nji n’luftë me raSe me luftë rritet trimnia,Vjen liria…

NXËNËS TË RINJ, TRADITË ELASHTË…

Kur flet me drejtoreshën e kësajshkolle, një grua fisnike tipike di-brane, z. Luljeta Prençi, bindesh sekëtu kemi të bëjmë me një realitettë prekshëm, me një ambicie profe-sionale e përkushtim të të gjithë stafitmësimor që në ditët e para të nisjessë vitit shkollor. Nxënës të të gjithamoshave kanë mbushur shkollën qënga klasa e parë e gjer në të fundit.

Në fjalët e saj nuk sheh asnjë dëshirëpër t’i zbukuruar gjërat, për të dhënëvetëm anën e shkëlqyer të një reali-teti, por një shqetësim serioz për tapërmbushur me dinjitet detyrën enderuar, portë vështirë, për t’i dhënëbrezit të ri dijet bashkëkohore. Këtëshqetësim e shikojmë jo vetëm tedrejtoresha, por dhe tek mësuesit mepërvojë të kësaj shkolle. Një ndër taështë dhe mësuesi i matematikës,Pëllumb Elezi. Ai ka tashmë një për-vojë të kalitur ndër vite në disa sh-kolla të Dibrës, falë dhe përgatitjesdhe talentit të tij, dashurisë përlëndën e matematikës, këmbëngul-jes për t’u dhënë nxënësve maksi-mumin e dijeve në këtë fushë. Pran-daj themi se tradita e fituar vite mëparë, ka ngulur rrënjë te kjo shkollëe re, tek këto nxënës të rinj qëmbushin çdo vit klasat. Shkolla kambi 830 nxënës dhe 36 mësues. Ngagjithë stafi mësimor bëhet përpjekjepër të kapur nivelet e dijeve bash-këkohore dhe për ta bërë shkollënvërtet një vatër edukimi dhe mësi-mi. Ne mund të përmendnim këtuemrat e shumë mësuesve që tashmëkanë fituar një përvojë të mirë siDedë Çoka, Davë Cara, Blerim Deda,

etj. Edhe një fakt tjetër. Në shkollën“Elez Isufi” nuk ka mësues jashtëprofilit por katër janë edhe me mas-tëra si vetë drejtoresha Luljeta, më-suesit Dedë Çoka, Merita Hashysa,Erilnda Bakalli.

- Kemi nxjerrë pesë matura deritani. – na thotë drejtoresha Luljeta.– Tre të katërtat e nxënësve tanë vazh-dojnë studimet e larta. Ja, vitin ekaluar (Bëhet fjalë për vitin 2009)fituan për në të lartën 65 maturantë.Këtë vit fituan mbi 50% të mat-urantëve. Kemi nxënës shembullorëqë na nderojnë, ndaj desha t’i për-mend disa prej tyre si Malbora Fish-ti, Hidona Ukshini, Tibete Murati,Argita Braka, Flogert Shehu, binjakëtBrikena e Robert Shira, e plot të tjerë.

Drejtoria e shkollës dhe tërë tru-pi mësimor ka ndërtuar lidhje tëndërsjellta me qeverinë e shkollës,por edhe me prindërit, duke i aktiv-izuar ata në problemet e shkollës,duke tërhequr mendimin e tyre herëpas here, duke qëndruar afërshqetësimeve dhe duke plotësuarkërkesat e tyre. Kështu është vepruarnë shumë veprimtari, si në rreg-ullimin e mjediseve të jashtme, nëmbajtjen e një pastërtie shem-bullore, në rrethimin e shkollës,gjelbërimin e në shumë veprimtarikulturore masive. Edhe një fakt,shprehet drejtoreshë Luljeta. Bizne-si vendas na ka ndihmuar dhe du-het përmendur rasti i Lazam Trociti cili ka vendosur tre dyer të sh-kollës sonë. Bordi i shkollës funk-sionon shumë mirë dhe detyra jonë, thonë ata, është që ta kemi gjith-monë në dorë situatën, në shkollëe jashtë saj, duke krijuar një lidhjetë vazhdueshme e harmonike meprindërit, duke bashkëpunuar me tapër çdo problem shqetësues.

Shqetësimin për t’i çuar më për-para arritjet, për të gjallëruar më tejjetën kulturore e artistike, për tëmbushur sa më mirë kohën e lirë tënxënësve me veprimtari që zgjojnëtalentet e reja dhe i japin një kup-tim të ri jetës, që të rritin efektivite-tin e orës së mësimit, që të rrisinnivelin e dijeve në startin bashkëko-hor, është në qendër të vëmendjessë drejtorisë së shkollës dhe të më-suesve të saj.

Ne u larguam nga kjo shkollë memendimin se fillimi është i mbarëdhe premtues. U larguam me men-dimin se këtu punohet dhe, nga ditanë ditë, emri i saj do të lartësohet.U larguam me mendimin se, kur tëvijmë sërish këtu, do ta gjejmë ako-ma më mirë, me objektiva të reali-zuara e me premtime të mbajtura.

Arsim

(Vijon nga faqja 3)rajon me ujin termomineral cilësor dherekuizitat e nevojshme dhe ku studentëtdo të mund të kryejnë studimet teorikedhe praktike për kuadrat që do tëshpërndahen në tërë trojet shqiptare.Gjuha anglishte është gjuha kryesore ekomunikimit në botë sot dhe në të ardh-men”, tha Dr. Argëtim Fida.

Prof. Dr. Ismail Ahmedi, Prorektor iUSHT-së, tha se,” Mirëse erdhët studentëtë rinj në këtë institucion të lartë arsimornë gjuhën shqipe në këtë vit të ri aka-demik 2010/2011. USHT përuron de-gët e reja të dispersuara në Kërçovë,Strugë, Shkup dhe Dibër të madhe. Kjomë së miri flet për porosinë e madhe tëkëtij institucioni të lartë arsimor dheshkencor. Kjo rrugë ka qenë e vështrirë,e mundimshme dhe me plot sakrifica.Falë vullnetit të popullit shqiptar, an-gazhimit dhe këmbëgulësisë së pakursy-er të subjektit politik shqiptar, angazhim-it të faktorit ndërkombëtar dhe mirëk-uptimit të subjektit demokratik shtetërornë Maqedoni, erdhi realizimi i arritjessë USHT nëpër qytetet tona, si mundësie veçantë për arsimin e brezave të rinjnë vendlindjet e tyre. Veprimtariathemelore e USHT mbështetet në orga-nizimin arsimor, shkencor e kulturor përaftësimin e studentëve në fusha të ndry-

shme të dijes, që njohuritë e fituara t’ipërcjellin shkencërisht te brezat e ardhs-hëm. Duke ndjekur zhvillimet asimore,shkencore, kulturore, ekonomike etj., dotë ofrojmë arsim e kërkim shkencor mecilësi të lartë, me mundësi të barabarta,në pajtim me vlerat e lirisë, përparimit ezhvillimit të mëtejmë. Studentë të çmuar,tani e tutje edhe përgjegjësitë e juaja dotë jenë më të mëdha ndaj Universitetitdhe shoqërisë. Puna, angazhimet, arrit-jet tuaja shkencore, janë vlera që USHTdo t’i thellojë në rrënjët e tij, me çka dotë hyjë në familjen e Universiteteve tjeravendore, evropiane e botërore. SamiFrashëri thoshte, “ Shërbimi që bën arsi-mi për përmirësimin e një kombi ështësi drita e diellit për jetën”, për të konstat-uar se shërbimi që bën arsimi përpërmirësimin e një kombi, ligji s’munsta bëjë kurrë”, tha Prorektori Ismail Ah-medi.

Mr. Ruzhdi Lata, myftiu i Dibrës sëMadhe, shtoi se,” Kjo ditë është historik-isht arritje kulminante e Dibrës së Mad-he në arsim e kulturë. Në qytetin tonëkemi patur pedagogë,nxënës të shkëlqy-er, specialistë të disiplinave të ndryshmedhe studentë që kanë studjuar jashtë.Kjo është hera e parë që të rinjtë tanëdhe të qyteteve përreth të studjojnë nëqytetin tonë. Sot Dibra e Madhe përje-

ton dëshirën historike për të qenë Di-bra e Madhe, Dibra e historisë po bëhetedhe Dibra Universitare. Duhet lëvduartërë faktorët shoqëror e arsimor,dashamirët e arsimit dhe të perspek-tivës kombëtare që u angazhuan përhapjen e degëve të mundshme në Dibërtë Madhe”.

Julijeta Marku, deputete e Dibrës sëMadhe, foli se, “Kjo ditë është ditë emo-cionuese dhe e lumtur për qytetin tonë.Dibra e Madhe ka qenë dhe mbetet djepi diturisë dhe i edukimit shqip, sepsemësuesit dibranë përhapnin arsimin nëtërë Pollogun”.

Prof. Dr. Petrit Pollozhani, Dekan IFakultetit Ekonomik, theksoi se, “ Dibrasot feston ditën e arsimin sipëror. Përgë-zoj kryetarin e komunës dhe tërë struk-turat që kanë ditur të zgjedhin degët emira për studime e kanë krijuar objektine kushte të shkëlqyera për studime dhesukseset këtu do të jenë të pashman-shme. USHT do të ofrojë kuadrin për-katës që ju të fitoni dijen e nevojshme”.

Me këtë rast mysafirët dhe të pran-ishmit vizituan ambientet e mrekul-lueshme ku do të zhvillojnë punënfakultetet e dispersuara në Dibër të Mad-he.

REXHEP TORTE

Arsimi për kombin është si drita e diellit për jetën

Foto.Zaim Elezi

6 - Shtator 201053nr.

investime

Nga: BEQIR SINA LUZNI - PESHKOPI : Ambasa-

dori australian për Shqiperinë Xher-emi Njuman, i shoqëruar nga princiLeka Drejtoresha e fondacionit “Pro-grami Partneriteti për Fëmijë “ngaAngila, si dhe përfaqësuesnga Organizata Jo Qeveritare ngaTirana, zyrtarë të lart nga PrefekturaDibër dhe Drejtoria Arsimore eQarkut Dibër, kanë zhvilluar një viz-itë në Dibër, ku po zbatohen disaprojekte në ndihmë të komunitetit.

Vizita e tyre u zhvillua më 6 sh-tator, në qendrën e Komunës Luzninë prfekturën e Dibrës, me rastin eDitës së Parë të Shkollës, për fëm-ijët në Shqipëri, dhe ukororzua në inagurimin e Qëndrës“Oborri i Nënës dhe i Fëmijeve” ,inagurimin e urës që tash do të lidhitre fshatrat, dhe inagurmine sallës së internetit në shkollën 9-vjeçare Luzni , si dhe meremetimine të gjitha ambjenteve të shkollës ,e cila është rikonstrukturuar dhe ësh-të bërë një shkollë sipas parametraveevropianë.

Shkelqësia e tij Xhermi Njuman, Ambasadori i Australisë për Sh-qipërinë (me rezidencë në Athinë) ishoqëruar nga Princi Leka bënë viz-ita në qendrën e re komunitare“Oborri i Nënës dhe i Fëmijeve” nëfshatin Lishan të Komunës Luzni nërrethin e Dibrës. Qëndra “Oborri iNënës dhe i Fëmijeve” në katundin Lishan është ngritur dhe vënë nëfunksionim nga fundacioni Partnerëpër Fëmijët me mbeshtëtjen finan-ciare të Ambasadës Australiane.

Fillimisht, për miqtë e nderuar,kryetari i Komunës Luzni, zoti Hax-hi Damzi i zgjedhur në pesëligjistatura, ka rezervuar një pritje tëngrohtë, në të cilën, në emër të ban-orëve, fëmijëve dhe prindërve të kë-tyre fëmijëve, i ka uruarmirëseardhjen Ambasadorit austra-lian për Shqiperinë Xheremi Nju-man, princit Leka, Drejtoreshës sëfondacionit “ProgramiPartneriteti për Fëmijë “nga Angila,si dhe përfaqësues nga Organizata JoQeveritare nga Tirana, zyrtarëve tëlart nga Prefektura Dibër dhe Drej-toria Arsimore e Qarkut Dibër, dheperssonaliteteve të tjera që e shoqëro-nin ata në këtë vizitë.

Shiritin e këtyre përurimeve epreu Princi Leka, i cili zbuloi mëpasë edhe pllakën në cilën shkruhet“Dhurata nga Ambasada i Australisëdhe Qendra e Oborri Nënës dheFëmijëve si dhe Programi Partner-

FONDACIONIT“PARTNERËPËR FËMIJËT” Partnere per Femijet, eshte njeorganizate jo-fitimprurese ko-mbetare- vizioni i se ciles eshtenje bote ku mundesite e femijeveper t’u zhvilluar te jete shqe-tesim dhe ne vemendje te tegjitheve, si ne nivel qeverie, teshoqerise civile apo dhe ne niv-el individual.

Partnere per Femijet, e cilashtrin projektet e saj ne veri dheverilindje te Shqiperise (kryesishtne rrethet Kukes, Diber dheTropoje) punon ne partneritetme qeverine lokale dhe qeverineqendrore, me shoqerinecivile, anetaret e komunitetit,prinderit, te rinjte dhe me femi-jet per te permiresuar jeten eketyre dhe per te mbrojtur at ngaabuzimi apo cdo lloj formetjeter dhune dhe per te permire-suar nivelin e aksesit te tyre persherbime.

Programet tona bazohen ne tedrejtat e femijeve sipas Kon-ventes per te Drejtat e Femijevedhe synojne barazi gjinore,pjesemarrjen e femijeve dhe njemjedis gjitheperfshires. Pro-gramet mbi te cilat punon Part-nere per Femijet jane Edukim,Zhvillim dhe Perkujdesje te Fem-ijerise se Hershme, Mbrojtja eFemijeve etj.

Ambasadori i Australisë Xheremi Njuman dhe PrinciLeka në Luzni për Ditën e Parë të Shkollës

Qeverinë Austrlianedo investojë edhe nëtë ardhmen në Dibër

itet për Fëmijët “ Në vizitën e tij, Ambasadori Aus-

tralisë Njuman, dhe Princ Leka tëcilët përfituan nga rasti të merrninpjesë dhe në përurimin e urës tëvogël, e cila u mundësua nga bash-këfinancimi i Komunitetit dhe Am-basadës Australiane, vijuan me përu-rimet e tyre në këtë zonë malore.Ndërtimi kësaj ure thuhet se po le-htëson aksesin për edukim apo dhepër shërbime të tjera të 150fëmijeve nga fshatrat përreth. Kjo urëlidh komunitet e tre fshtarave.

Me këtë rast, kryetari iKomunës, i dhuroi Princit Leka disadhurata me simbole të kësaj treve.Princi Leka e falenderoi kryetarin eKomunës Luzni, për mikpritjen dhenë emër të Familjes Mbretërore,qeverisë shqiptare, uroi banorët ekësaj ane, “që t’i gëzojnë sëbashku këto vepra jetike”.

Më pas, Princi Leka dhe personatqë e shoqëronin, atë kanë vizituarShkollën e fshatit Luzni, e rikonstru-ruar tërësisht me parametratevorpian, për të vazhduar me një viz-itë në urën e re ku mbajtënjë ceremoni e posaçme, në të cilënmorën pjesë dhjetra banorë. Për ndertë Princit Leka dhe personaliteteveqë shoqëronin atë në këtë vizitë, Kryetari i Komunës, Luzni, zotiHaxhi Damzi, shtroi një drekë nënjërin prej lokaleve të komunës.

Në vijim të vizitës së Tij, në zyrate Komunës Luzni Princi Leka, i sho-qëruar nga ambasadori i AustralisëShkelqësia e Tij Xhermi Njuman, dheDrejtoresha e fondacionit “Programipartneriteti për fëmijë “nga Angila,si dhe disa përfaqësues nga OJQ ngaTirana, zyrtarë të lart nga PrefkturaDibër dhe Drejtoria Arsimore eQarkut Dibër, zhvilloi një bash-këbisedim në mes të komunësme banorë të shumtë, të grumbullu-ar enkas.

Princi Leka mbajti edhe njëfjalim të shkurtër, ku u përqëndrua

në gjendjen e ekonomike aktuale tëvendit, të cilën ai e quajti si shumëtë sukseshme për arritjet gjatë këtyreviteve të fundit, dhe njëkohësisht foli edhe për qëllimin e vizitës pranëkësaj Komune, ku premtoj nga ana epushtetit qëndror, një mbështetje parezerva, për investime të tjera në sek-tor të ndryshëm, duke ia relatuar tëgjitha këto, Ministrisë së Punëve të Brendëshme, duke qënë se ai ështëfunksionar i saj si Këshilltar i Min-istrit të Brendshëm zotit LulëzimBasha.

Ambasadori Njuman qëndrojë nëfshatin Lishan të Komunës Luzni - Dibër, ku është zbatuar projektiFuqizimi i shërbimeve të kujdesit dheedukimit të fëmijërisë së hershmenë verilindje të Shqipërisë.

Ambasadori i Australisë nga anae tij falenderoj në emër tëAmbasadës Australiane, për pritjenqë i rezervuan autoritet e KomunësLuzni dhe banorët e shumtë tëzonës dhe i siguroj ata se në të ardh-men do të konsultohen me Qever-inë Austrliane, për të ndihmuarme në investime të tjera për këtëKomunitet. Ai tha se “Australiambështet disa projekte humanitaretë cilat synojnë të sjellin zhvillimnë komunitetet e disa rajoneve tëndryshme të Shqipërisë.”

Vizita e Ambasadorit Australian,Xhermin Njuman, kishte për qëllim

të shihte nga afër qëndrën “Oborri iNënës dhe i Fëmijeve”, të cilat janëqëndra komunitare për fëmijët nga 3deri 6 vjeç, ku fëmijët zhvillohen dhemësojnë përmes lojës, si dhe njëtheks të veçantë i jepet dhe përfshirjessë prindërve por dhe e komunitetitnë procesin të zhvillimit dhe tëedukimit të fëmijeve të tyre.

Një nga gjërat që Shkelqësia e tij,Ambasadori Njuman, theksoi nëbisedat me komunitetin ”ishte merëndesi që këta fëmijë që quhen tëhershmë, ne të kumptojmë e bëjmëse sa e rëndësishme është të kon-tribuojmë për fëmijët që në këtë fazëtë hershme, për t’i bërë edheata anëtarë të denjë të shoqërisësonë”, tha ai.

Në përfundim, të këtyre inaguri-meve, Naltësia e Tij Princi Leka, thase këto vepra janë të financuaranga Ambasada e Australisë, dhebashkëfinancuar nga ”Programipartneriteti për fëmijë “nga Angila,dhe buxheti shtetrorpër Komunën Luzni. Zbatimi i këtijprojekti u mundësua në partneritetme organizatën Partnere për Fëmijëtdhe me mbështetjen financiare tëAmbasadës Australiane në kuadër tëprogramit të saj Programi i Ndihmëssë Drejtpërdrejtë.

Njëkohësisht Naltësia e Tij Prin-ci Leka, nga banorët e Luznisë moriurimet më të përzemërta për shën-det dhe suksese personale të Famil-

www.rrugaearberit .como n l i n e Tel. (04) 22 33 283. E-mail : rrugaearber it@gmail .com.

U inaguruan Qëndra “Obor-ri i Nënës dhe iFëmijeve” , një urë qëlidh tre fshatra, dhe ubë inagurmi e sallës sëinternetit në shkollën 9-vjeçare, si dhe meremetimine të gjitha ambjenteve tëshkollës , e cila ështërikonstrukturuar plotësishtëdhe është bërë një shkollësipas parametrave evropi-anë.

jes Mbretërore dhe bëri foto të shumtamidis banorve të kësaj zone maloretë rrethit të Dibrës.

Ngritja dhe vënia në funksionimtë qëndrave Oborri i Nënave dheFëmijeve ndihmon në promovimine shërbimeve të kujdesit edukimitdhe zhvillimit të fëmijërisë së her-shme në tre nga fshatrat më të varfëradhe më të përjashtuara nga shërbimetë tilla në verilindje të Shqipërisëfshati Gjallicë në Kukës fshati Lek-bibaj në Tropojë dhe fshati Lishannë Dibër e Vogël.

Mjaft banorë të zonës Shupenzë dhe Goricë edhe pseka kaluar plot një vit nga koha kur ra tërmeti në këto

zona ende jetojnë në çadra. Tërmeti një vit ma parë dëm-toj rëndë mbi dy mijë shtëpi në të gjithë Qarkun e Dibrës.NëShupenzë e Gjoricë janë me dhjetra familje që ende jetojnënë ankth e frikë për të nesërmen pasi shtëpitë akoma nukjanë riparuar. Shumica e dëmeve në shtëpitë e dëmtuara uvlerësuan, ndërkohë ka prej tyre që komisionet e vlerësimittë ngritura nga Ministria e Brendëshme,Prefektura, Këshilli iQarkut dhe komunat respektive nuk janë vlerësuar ende.Xhavit Mjeshtri është banor i fshatit Çerenec të komunësGjoricë. Është afro 80 vjeç dhe thotë se akoma prej një viti9 pjestarët e familjes së tij jetojnë në kushte mjaft të rënda.

-Jetoj në këtë shtëpi të dëmtuar pasi as çadër nuk mëdhanë një vit ma parë. Muret e shtëpisë janë dëmtuartotalisht.Suvatimet kanë rënë për tokë. Çatia formalisht ështëse në fakt është dëmtuar rëndë që nuk mban më as shiun everës. Nëntë veta jetojmë si mos më keq.Flemë me turnepër shkak të frikës se shtëpia mund të na zërë brenda.Ka

VEZHGIM

NJË VIT PAS TËRMETIT NË DIBËRdhe plot të tjera shtëpi në fshat dhe në fshatra të tjerë sishtëpia ime në gjendje mjaft kritike. Ky banor i Çerenecittregon se ka dërguar letra në këshillin e Qarkut Dibër, Min-istrinë e Brendshme si dhe Këshillin e Ministrave.

-U kam dërguar letra kryetarit të Qarkut Dibër zotit NaimGazidede, zv Ministrit të Brendshëm zotit Ferdinad Ponedhe Kryeministrit zotit Sali Berisha.Pasi u kam treguar hallinqë kam, kam kërkuar të dërgojnë komisionin e vlerësimit tëdëmve pasi mua më kanë dhënë vetëm 90 mijë lek të cilati kam përdorur vetëm për bukën e gojës pasi me aq para nukmund të bëja asnjë lloj investimi.Mjeshtri thotë se ka paturmjaft abuzime me fondet e tërmetit në Dibër ndaj duhet tëshikohet gjendja faktike se kanë përfituar nga tërmeti I 7shtatorit familje që nuk janë prekur fare nga kjo fatkeqësi enatyrës.Ka mjaft familje si unë në Çerenec, Zerqan, Gjoricëe Shupenzë që këtë dimër nuk mund ta kalojnë në këtoshtëpi të shkatërruara. Kjo gjendje vret edhe shtetin, ai nukka si të ndihet mirë e komod kur ne jetojmë në këtë gjendjesi jemi sot.

Shtator 2010 - 753nr.

studimRoli i diplomacisë ndërkombëtare në zgjidhjene konfliktit të armatosur në Maqedoni

Nga: HYSEN UKA

(Vijon nga numri i kaluar)Komuniteti ndërkombëtar u bashkuar fuqishëm

duke i dhënë mbështetje jashtëzakonisht tëunifikuar dialogut politik të koalicionit të ri qeveri-tar. OSBE-ja duke punuar për së afërmi me BE-nëdhe me NATO-n ishte e bindur se ky dialog me tëvërtetë mund të arrihet me format e nevojshme tëforcimit të bashkimit të vendit.

UÇK-ja duhet të zgjidhte në atë moment kthesenë mes të rrugës drejt paqes me drejtësi ose tërrugës drejt eskalimit të luftës. Vetëm duke zgjedhurpaqen dhe duke shkuar drejt dialogut politik mundtë hapen dyert e progresit. Ambasadori Frauik dukeiu drejtuar lidërve të UÇK deklaronte se: UÇK du-het t’i lëshojë armët, ata të cilët janë nga Kosova tëtërhiqen, të kthehen prapa, kurse të gjithë qytetarëte Maqedonisë që nuk kanë kryer ndonjë krimi-nalitet besoj se do të mund të integrohen në pro-cese dhe në bazë të bisedave që i kam zhvilluarme politikanët, mund të them se do të ketë amnistipër të to.

Sa i përket Ali Ahmetit, për inkuadrimit të tij nëdialogun politik, duhet të vendosnin përfaqësuesitlegjitim shtetit maqedonas, të cilët nuk kishin askurajon as dëshirën për të bërë një kapërcim tëtillë mbi unin e tyre nacionalist.

Në atë moment ambasadori Frauik nuk flistepër negociata e as për bisedime, por shprehejvetëm për lehtësime, rol të cilin garantonte ta për-bushte vet. “Besoj se:- shprehej ambasadori- AliAhmeti është ai që do të mund të ndikoj që tëlëshohen armët. Mendoj, se axhenda e propozuarështë e kapshme për të gjithë qytetarët e Maqedo-nisë”.

Një ditë pas Konferencës së shtypit të RobertFrouik, Ali Ahmeti u dërgon një letër publike Anan,Robertson, Prodi dhe Xhoana ku sqaron “pse ikemi marrë armët”. Ali Ahmeti në letrën etij ndër tëtjera shkruante: Kërkesat tona thelbësore politike uparaqitën si të paarsyeshme, të cilat shpienin nëdestabilizimin e Maqedonisë, e ç’ka është më qe-sharake, ato u propaganduan si kërkesa për njëShqipëri të Madhe. …në asnjë moment shqiptarëtnë Maqedoni nuk kanë kërkuar zgjidhjen e prob-lemeve tona në një rishikim të kufijve ose nëprishjen e Maqedonisë. Ne kemi qenë për ruajtjene Maqedonisë si njësi, ne kemi qenë të përkushtu-ar për ruajtjen e integritetit territorial dhe të sovran-itetit të Maqedonisë. Gjithçka që ne kërkojmë kaqenë që Maqedonia të jetë edhe shteti ynë, jo vetëmshtet i një grupi tjetër etnik, jo një shtet i cili nashtyp ne në emër të atij grupi etnik. E gjithë ç’ka nekërkojmë është që Maqedonia të bëhet një shtetmodem i bazuar në qytetërimin e jo në përkatës-inë etnike, e cila manipulohet nga një elitë e vogëlsunduese si sot.…. Njerëzit tanë të edukuar nukmund të gjejnë një punë, populli ynë nuk mund tëpërdorë gjuhën e vet, njerëzve tanë iu mohohet edrejta qytetare, populli ynë jeton një jetë në segre-gacion dhe i mbajtur nën vëzhgim prej policisë.….Në Ushtri dhe në Polici maqedonasit përbëjnë93,9 për qind të oficerëve e të nënoficerëve. Nëuniversitetet e financuara nga shteti shqiptarët për-bëjnë vetëm 1,5-2 për qind të studentëve.…. Kyështë realiteti në të cilin jetojnë shqiptarët në Maqe-doni. E megithatë, edhe tash, ne vazhdojmë tëmbështesim dialogun politik. Ne, dëshirojmë tëshmangim çdo konfrontim me maqedonasit. Nedëshirojmë që populli ynë dhe populli i tyre tëjetojnë në paqe dhe pa përjetësuar ose krijuar mitine urrejtjes etnike. Kjo është edhe arsyeja pse nejemi përmbajtur dhe nuk kemi marrë asnjë vep-rim, i cili do të ishte shkak për prishjen e bisedi-meve. Edhe tash ne po kërkojmë që të ndihmojmëqë të krijohet një atmosferë e cila do të na çojë nëbisedime të kuptimshme. Por, ne do refuzojmëlegjitimimin dhe vazhdimin e çdo sistemi i cili duketi vendosur për të vazhduar sistemin e aparteidit sinë të kaluarën.

UÇK-ja është vendosmërisht e përkushtuar senuk do të ketë kthim ne status quo ante. Zgjidhjaduhet të vijë vetëm nga një dialog midis maqedo-nasve dhe shqiptarëve, …. ne nuk kemi asnjë synimqë të shkatërrojmë Maqedoninë. UÇK-ja është për-caktuar për ruatjen e integritetit territorial dhe tësovranitetit të Maqedonisë. Ne fuqimisht besojmëse kur të adresohet në mënyrën e duhur gjendjajonë e vështirë dhe problemet të cilat e kanë trans-formuar Maqedoninë në një fuçi baruti të zgjid-hen si duhet. Ne do të vazhdojmë të jetojmë sëbashku në një shoqëri modeme e demokratike.Përvojat e kaluara na kanë treguar se ne mund tëmbajmë bisedime, ashtu që unë jam i sigurtë se nedo të mbajmë bisedime me përfaqësuesit e maqe-donasve që dominojnë shtetin dhe qeverinë.Prapëseprapë, më duhet t’ju informoj se ne jemi tëbindur se nëse këto bisedime mbahen pa një palëtë tretë, e cilat do të veprojë si ndërmjetës i drejtë

dhe i besueshëm, rezultatet do të jenë të njëjta sinë të kaluarën. Refuzimi i elitave që tash sundojnëMaqedoninë për të hapur një dialog dhe ngulmi-mi i tyre për të vazhduar në udhën e vjetër të segre-gacionit nuk flet mirë për të ardhmen tonë të për-bashkët.

TAKIMIT XHAFERRI-IMERI-AHMETI HAP TEPËRI RËNDËSISHËM NË LEGALIZIMIN E FAK-

TORVE KRYENGRITËS.Frouik i parapriu Marrëveshjes së Prizrenit mi-

dis Ahmetit, Xhaferrit dhe Imerit. Marrëveshja ePrizrenit nuk u prit aspak mirë as nga politika eMaqedonisë dhe as nga ajo Perëndimore. U krijuaideja dhe u propagandua se Xhaferri dhe Imerikapitulluan para Ali Ahmetit. Por ishte e kundërtaqë Ali Ahmeti pranoi rolin e faktorit politik legalshqiptar në zgjidhjen e konfliktit. Pra ishte fitore emoderacionit mbi rrugën e konfliktit. Nuk ishteashpërsimi i konfliktit, por civilizimi i tij. Dhe njëndër inisatorët e kësaj Marrëveshjeje ishte vizion-ari Frouik. Ndërsa zhurma që u bë pas kësaj mar-rëveshje nuk ishte gjë tjetër veçse moskuptimi irealitetit që ekzistonte në Maqedoni në atë peri-udhë, apo edhe xhelozia ndaj Frouikut apo edherivaliteti midis SHBA dhe BE. Bashkimi Evropianderi në atë periudhë duke pasur si përfaqësues tësaj ambasadorin anglez Dikinson nuk donte tëpranonte realitetin e Maqedonisë, prandaj u treguaredhe më e ashper ndaj ambasadorit Frouik dheplanit të tij.

Ambasadori Frouik u largua si i padëshirueshëmnga Maqedonia. Por aty mbeti Plani i tij. Pas disaditësh do të dilte përfaqësuesi politik i NATO-s,Hans Jorg Ajf, që do të pranonte se ishte takuar meUÇK-në, pra atë që kishte kërkuar Frouik. Më vonëdo të dilte ish-Presidenti Trajkovski me një Plat-formë që u mbështet edhe nga konstitucionalistifrancez Robert Badinter. Dhe pastaj do të ishtepërfaqësuesi i NATO-s Piter Fejt që do të nënshk-ruante me UÇK-në, marrëveshjen e çmilitarizmit tësaj. Dhe në fund do të ishte formulimi dhe nënsh-krimi i Marrëveshjes së Ohrit që do ti jepte fundkonfliktit në Maqedoni. Por të gjitha këto në embri-on dhe skelet u formuluan nga Ambasadori Ameri-kan, Robert Frouik.

Ai paraprakisht kishte rënë dakord me Frouikpër unifikimin e faktorit shqiptar në Maqedoni.

KONSENSUS PËR RRUGËN E DALJESNGA KRIZA

Tre liderët shqiptarë të Maqedonisë - i PartisëDemokratike Shqiptare, i Prosperitetit Demokratikdhe përfaqësuesi politik i UÇK-së, nënshkruan nëPrizren, një Deklaratë lidhur me procesin paqësore reformues në Republikën e Maqedonisë. Në tek-stin e deklaratës shkruhej: «Liderët shqiptarë tëMaqedonisë, të vetëdijshëm për momentin historiknëpër të cilin po kalon Republika e Maqedonisë,dakordohen për veprim të përbashkët mbi pikat enjë koncensusi të gjerë kombëtar dhe shoqëror, icili duhet ta reformojë Republikën e Maqedonisënë mënyrë që të jetë shtet demokratik i të gjithëqytetarëve dhe i të gjithë bashkësive kombëtare.Konsensusi i arritur në mes liderëve shqiptarëmbështetet mbi këto pozicione parimore:

- njohjen e faktit se reformat për të cilat angazho-hen shqiptarët kanë qëllim ruajtjen e integritetit dhe

karakterit multietnik të Maqedonisë,- njohën se nuk ka zgjidhje “etnike territoriale”

për problemet në Republikën e Maqedonisë dhese çdo përpjekje për të “copëtuar etnikisht” terri-toret u sjell dëm vetë qytetarëve të Maqedonisëdhe paqes në rajon;

- njohjen se nuk ka zgjidhje ushtarake për prob-lemet në RM;

- njohjen se procesi i transformimit të RM duhettë shkojë vetëm drejt integrimeve euroatlantike;

- njohjen se zgjidhja do të gjendet brenda njëproçesi vendor politik me lehtësimin e SHBA-vedhe BE-së.

Në bazë të këtyre parimeve, liderët shqiptarë tëMaqedonisë janë të vendosur që të marrin pjesënë procesin e dialogut reformist, duke i trajtuarkëto çështje: amandamentet në Kushtetutën eMaqedonisë; përdorimi i papenguar i gjuhës sh-qipe, si njërës prej gjuhëve zyrtare të Maqedonisë;përfaqësimi përpjesëtimor etnik në institucionet eshtetit; zgjerimi i kompetencave të pushtetit komu-nal; sekularizimi i plotë i Kushtetutës, d.m.th. sh-tetit, vendosja e demokracisë koncensuale në çësh-tjet që kanë të bëjnë me të drejtat kombëtare, d.m.th.kufizimi i procesit të mbivotimit në fushat që kanëtë bëjnë drejtpërdrejt me të drejtat etnike, e drejtapër komuikim të lirë e të papenguar në hapësirënkulturore shqiptare. Gjithashtu branda këtij debatijanë masat për transformimin e jetës së anëtarëvetë UÇK-së në forma të ndryshme profesioneshcivile, duke përfshirë edhe ato brenda institucion-eve qeveritare. Brenda këtij debati, një vëmendje eveçantë do të jetë mbi: rehabilitimin dhe resociali-zimin e plotë të gjithë pjesëtarëve të UÇK-së;rindërtimin e fshatrave dhe ekonomive familjare tëshkatërruara gjatë luftimeve si dhe përkujdesjenndaj viktimave të luftës (individët e luftës, familjet etë vrarëve, bonjakët etj.); kryerjen e shërbimit ush-tarak në ARM brenda komunës së lindjes. Në dia-log, i cili do të zhvillohet brenda tryezës së rrum-bullakët të liderëve të koalicionit të tashëm qeveri-tar, duke u kryesuar nga kryetari i Republikës e melehtësim të SHBA-ve dhe BE-së, do të krijohet for-ma konsensuale e pjesëmarrjes së faktorit politikshqiptar» Kjo deklarat u hartua në Prizren me 22maj 2001 dhe u firmos nga Arben Xhaferi, kryetari PDSH-së, Ali Ahmeti, perfaqesues politik i UÇK-së dhe Ymer Ymeri, kryetar i PPD-së.

DEKLARATA E AMBASADËS BRITANIKE NËEMËR TË BE DHE TË SHBA PËR TAKIMIN E

PRIZRENITMarrëveshja e Prizrenit e vuri në vështirësi të

madhe bashkësinë ndërkombetare, dhe solli efektetë mëdha në zhvillimet që pasuan. (Në atë periud-he ishte krijuar edhe qeveria e koalicionit të gjerënë Maqedoni dhe dy kryetarë partishë pjësmarrësnë koalicion firmosnin me Ali Ahmetin një mar-rëveshje politike.

Takimi i Prizrenit është zhvilluar vetëm tre ditëpasi Ambasadori i OSBE në Maqedoni, RobertFrouik bëri të ditur Planin e tij të Paqes me UÇK-në.Deklarata me e eger ishte ajo e BE-së e dhënënëpërmjet ish-ambasadorit britanik Dikinson nëShkup: E ashtuquajtura UÇK të harrojë se mund tëketë përkrahje ndërkombëtare.

“Kjo është deklaratë e dhënë nga kryesia eUnionit Evropian në Shkup, në interes të shteteve

anëtare dhe Komisionit të BE-së. Do të merrni dek-larata të ngjashme nga një numër i shteteve, dukepërfshirë edhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës.Nëse dikush ka ndonjë iluzion se e ashtuquajturaUÇK ka përkrahjen ndërkombëtare kudo, le taharrojë atë. Konsiderojmë, thuhet më tej, se mar-rëveshja e përbashkët ndërmjet përfaqësuesve tëPPD-së, PDSH-së dhe të ashtuquajturës UÇK, ësh-të totalisht e papranueshme. Siç është bërë e qartënga Bashkimi Evropian dhe shteteve anëtare të saj,nuk ka vend në tavolinën e bisedimeve për të ash-tuquajturën UÇK ose për përfaqësuesit e saj poli-tik. Kjo është një demokraci parlamentare. Të gjithëqytetarët janë të përfaqësuar nga përfaqësuesit ezgjedhur në mënyrë legjitime.……

Kjo është ajo që është e nevojshme që të mirëm-bahet paqja në këtë shtet. Po të mos tërhiqen dhetë mos kthehen për ta penguar paqen në këtë sh-tet, komuniteti ndërkombëtar mund vetëm të konk-ludojë se ata nuk janë të interesuar në progrespolitik. Na lejoni që të ashtuquajturës UÇK t’iapërsërisim edhe njëherë: Nuk ka vend përju nëtavolinën e bisedimeve. Ky deklarim kategorik iambasadorit britanik Dikinson nuk linte hapsirëpër modifikim apo për të kërkuar rrugë të tjera qëato që ishin faktori që detyronte palën maqedo-nase të shkonte në bisedime të mos ishin vetë aty.Dhe hapat e mëparshëm të ralizuar me shumëkujdes nga diplomacia për civilizimin dhe legaliz-imin e krahut kryengritës kishin lënë shtegun eduhur që të mos kishte bllokim të bisedimeve.

Deklarata e ambasadës së SHBA kishte mëshumë diplomaci dhe finesë. Ajo nuk ishte dek-laratë me vehte, por mbështeste atë që ishte thënënga BE. Ndërsa, po kjo deklaratë, përdori për herëtë parë termin kryengritës në vend të termave, re-belë apo ekstremistë.

Mbështetet qëndrimi i BE, ndërsa UÇK quhetgrup kryengrites «Në emër të Qeverisë amerikane ishprehim përkrahje të plotë të deklaratës së Krye-sisë së Unionit Evropian në Shkup, dhe edhe njëhërë hedhim poshtë çfarëdo tentimi që të inkuadro-het e ashtuquajtura UÇK në procesin negociator. Epapranueshme është deklarata e përbashkët tëpërfaqësuesve të PPD-së, PDSH-së dhe të ashtu-quajturës UÇK, si dhe çdo tentim që ky grup kry-engritës të kyçet në strukturat shtetërore.Këshillojmë PPD-në dhe PDSH-në të heqin dorënga ky dokument dhe të tregojnë angazhim të sin-qertë në dialogun legjitim politik që po zhvillohet.Edhe më tej i përkrahim aksionet e Qeverisë maqe-donase për zgjedhjen e krizës. Apelojmë te të gjithëqytetarët e Maqedonisë të tregojnë përmbajtje dhekategorikisht ta hedhin poshtë përdorimin e forcësdhe dhunës për arritjen e qëllimeve politike.Dhunës dhe grupeve të dhunës nuk duhet t’u bëhetkurrfarë lëshimi”

VEPRIMI I SHPEJT DIPLOMATIK KURORËZONME SUKSES MARRËVESHJEN E OHRIT

Angazhimi i faktorit ndërkombëtarë ishte i tëgjitha niveleve dhe atë çfarë kishtë parapërgatiturambasadori Frauik, skeletin e Planit të daljes ngakriza e përdorën Trajkovski, Badinter, Pardju dheLeotar në formulimin e Marrëveshjes së Ohrit. Kry-etari Trajkovski ka treguar gjatë kohës së konfliktitformatin e një lidershipi vizionar dhe luajti rol tërëndësishëm që qytetarët e Maqedonisë tëmbaheshin të bashkuar dhe të shmangeshinluftimet e tipit ndëretnik

Në dhe lehtësimin e rrugës drejtë nënshkrimittë marrëveshjes u angazhuan edhe Solana, lordiGeorg Robertson, kryetari i radhës i OSBE-së Mir-cea si dhe kryetarët e partive kryesore politike maqe-donase.

Marrëveshja u haruar më 08.08.2001 në Shk-up nga Trajkovski dhe ndërmjetësit ndërkombëtar.Marrëveshja u nëshkrua me datë 13 gusht 2001,në Ohër nga Kryeministri Georgievski, kryetari iLSDM-së Cervenkovski, kryetari PDSH-së ArbërXhaferri dhe kryetari i PPD-së Imer Imeri, në praniedhe të përfajqësuesve ndërkombëtar , që ishingarant të zbatimit të kësaj Marrëveshje. Marrëvesh-ja i dha fund konfliktit të armatosur në Republikëne Maqedonisë. Si rezultat i saj, vendi ka ecur për-para duke u bërë shtet i të gjithë qytetarëve dheduke nxjerrë në pah karakterin e tij multietnik dhemultikulturor.

* Autori është Master në Studime Europiane dhe Diplo-maci nga Instituti ISAT dhe UBIS (University of Businessand International Studies Geneva).

Marrëveshja e Ohrit i dha fund konfliktit të armatosur në Republikën e Maqedonisë.Si rezultat i saj, vendi ka ecur përpara duke u bërë shtet i të gjithë qytetarëve

dhe duke nxjerrë në pah karakterin e tij multietnik dhe multikulturor.

8 - Shtator 201053nr.

cyan magenta yellow black

U inauguruan objektet e arsimit sipëror në Dibër të Madhe

Nga: REXHEP TORTE

E premtja pasdite e 1 tetorit 2010,dita kur në Dibër të Madhe

solemnisht u bë inaugurimi i objek-teve të arsimit sipëror, do të mbetetnë mëndjet dhe zemrat e dibranëvedatë e shkëlqyer e kësaj epoke të rekur filluan punën fakultetet e dis-persuara nga USHT në Dibrën eMadhe legjendare të mëndjes, penësdhe pushkës. Dibra më në fund emori hisen e vet të arsimit sipërornë votrën dibrane. Dibrës së Madheiu kthye imazhi i dinjitetit,dijes,urtësisë e mençurisë.

Mijëra dibranë e kishin mbushurplatonë para objekteve të arsimitsipëror me fytyra të qeshura dhe zem-ra të lumturuara për të pritur plotbujari e zemërgjerësi mysafirët eshumtë nga tërë trojet shqiptare qëkishin ardhur për të përjetuar bash-karisht këtë eveniment historik. Nëkëtë aktivitet solemn ishin të pran-ishëm Ali Ahmeti, lider i BDI-së,Abdylaqim Ademi, z/v kryeministër,Lindita Qazimi, z/ministre earsimit,deputetë, Prof.Dr. AgronReka, rektor i USHT, Dr. ArgëtimFida, kryetar i Komunës së Dibrës,Prof. Dr. Zamir Dika, rektor i UEJL,prorektorë dhe dekanë nga univer-sitetet shqiptare nga Maqedonia eShqipëria, Mr. Ruzhdi Lata, myftiu iDibrës së Madhe, kryetarë komu-nash, liderë të partive politike, kry-etarët e shoqatave dibrane në TiranëProf.Dr. Nuri Abdiu dhe Prof.Dr.Faruk Borova, intelektualë dibranënga Prishtina, Shkupi dhe Tetova,veteranë të arsimit shqip nga Dibra,kryetari i këshillit dhe këshilltarë tëKomunës së Dibrës së Madhe etj.

Prof.Dr. Agron Reka, rektor iUSHT-së, para të pranishëmve, thek-soi se, “ USHT na ka tubuar sot nëDibër të Madhe në ceremoninë epërurimit të objektit për studimet edispersuara të Fakultetit Filologjikdhe të Fakultëtit të Mjekësisë, tëcilët që nga dita e sotme këtu zhvil-lojnë aktivitetin arsimor dhe sh-kencor. Zotëri Ali Ahmeti ka mbësh-tetur pa rezervë të gjitha projektet edispersimit të studimeve nëpër qyte-tet Shkup, Strugë, Kërçovë, dhe nëvatrën e inteligjëncës shqiptare nëDibër të Madhe . Do Përherë do tëjem i angazhuar në shërbim të stu-dentëve dhe të diturisë. Duhet tëangazhohemi të gjithë sëbashku qëUSHT të shndërrohet në qendër tëfuqisë intelektuale të shqiptarëvetë Maqedonisë, me synim tëinkuadrimit në hapësirën evropianetë arsimit sipëror, ku dija e shkencajanë virtyte me të cilat verfikohenshoqëritë moderne. Ky objekt i ri qënga kazerma ushtarake është shndër-ruar në qendër të diturisë dhe për-gatitjes së gjeneratave të reja, podëshmon edhe njëherë përkushtimine Qeverisë aktuale për ngritjen ecilësisë së arsimit në të gjitha nive-let, për qasje të lirë e të barabartëtë gjithë qytetarëve në realizimin etë drejtës së tyre për arsim e për-

veprimtariFestë e arsimit shqipnë Dibër të Madhe

gatitje profesionale, sidomos për le-htësimet që u krijohen që në vend-banimet e veta t’i ndjekin studimetuniversitare, gjë që përballon kostone shkollimit. Ky objekt në hapësirate tij do të ketë disa salla mësimi,kabinete për stafin akademik, zyra përadministratën, hapësira për bibliote-ka, laboratorë dhe hapësira tjera përprogramet studimore. Aktualishtkanë filluar punën Programi studi-mor Gjuhë e Letërsi Angleze dheProgrami studimor Dega e Fizioter-apisë, ndërsa së shpejti pritet të dis-persohen edhe programe të reja stu-dimore. Presim që nga këto dyfakultete të dalin kuadro të kuali-fikuara e me përgatitje profesionalesipas standardeve bashkëkohore qëi kërkon tregu i punës. Universitetiynë edhe në të ardhmen do të orga-nizojë studime të dispersuara edhenë vendbanime tjera, pa dallim tëpërkatësisë nacionale, gjinore e fe-tare, sepse ky mission do t’i nxjerrnë dritë vlerat e mirfillta të dijes eshkencës”, tha rektori Agron Reka.

Dr. Argëtim Fida, kryetar i Komu-nës së Dibrës së Madhe , me këtërast, u shpreh se, “Dibra priste dheu përgatit shpirtërisht vite me radhëpër këtë ngjarje historike. Të gjithëveteranët e arsimit por edhe babaiim i ndjerë e kishin ëndër, e kjondër sot u bë realitet, Dibra e Mad-he u bë qytet universitar. Kjo ishte epaimagjinueshme gjer në momentinkur udhëheqësit tanë të nderuar poli-tik me vendosmërinë e tyre të palu-hatshme arritën ta vendosin arsiminsipëror në korniza shtetërore. Zoti AliAhmeti, dibranët dhe populli sh-qiptar në Maqedoni nuk do ta har-rojnë kurrë këtë fakt. Ne jemimbledhur sot këtu gjithashtu edhefalë premtimit tuaj në vitin 2008 qëedhe Dibra e Madhe të bëhet qytetuniversitar. Ju me bashkëpunëtorëttuaj e mbajtët premtimin. Ju Prof.Dr. Agron Reka sëbashku me prorek-torët, jo vetëm që vendosët binarëte duhur të arsimit sipëror shqip nëMaqedoni, por ishit vazhdimishtpraën meje dhe bashkëpunëtorëvetë mij, duke na inkurajuar që këtëmision të përbashkët ta bëjmë re-alitet. Duke premtuar se këtu do tëketë studime cilësore dhe kuadërcilësor, Ju Dibrës së Madhe ia kthe-ni shpresën dhe dinjitetin që e meri-

ton si qytet arsimdashës. Sëbashkuna presin edhe shumë sfida që riniadibrane dhe e komunave përreth t’ipërballojmë sfidat e globalizimit dhetë ekonomisë së tregut. Të nderuarintelektualë universitarë dibranëkudo që veproni, është edhe obligimi juaji të angazhoheni që këtu të sjel-lim kuadrot më të mira. Me an-gazhimet e pushtetit vendor, poredhe të Qeverisë dhe z/v kryemini-trit Abdylaqim Ademi, komunëssonë iu dha ish kazerma që sot ësh-të Qendër Universitare, kampus menjë sipërfaqe prej 28000 metra ka-trorë, me 7000 metra katrorë poli-gone sportive për studentët, me dyobjete mësimi me 1600 metra ka-trorë, me ambiente tepër komode përstudime, me amfiteatër modern me100 ndenjëse, 13 kabinete, 3 zyrapër referentë, 4 zyra për profesorëtdhe stafin udhëheqës, një bibliotekëelektronike dhe një bibliotekë klasikeqë do ta mbajë emrin e Dr. AzmiDibra “Qytetar nderi i Dibrës sëMadhe “, i cili ka lënë amanet qëbiblioteka e tij në Tiranë prej 5000titujsh ti dhurohet Dibrës së Mad-he.

Shtatëdhjetë përqind të financimite përballoi vetë komuna e Dibrëssë Madhe , ndërsa 30 përqind ndih-muan donatorët. Falenderoj publik-isht Kombinatin “Knauf-Radika” përdhurimin e të gjitha materialeve tëpaletës së prodhimeve të tyre, ZotëriMexhit Capa, pronarin e Banjave tëDibrës, për ndihmën me pllaka tëqeramikës, Zotëri Petrit Jani përdonacion pllakat e korridoreve,Zotëri Flamur Sela, për një pjesë tëvlerës së dritareve, Zotëri AstritSodolli për ndihmë të ngjyrës sëbardhë, falenderoj Memedaliun dheMerselin nga Firma “Drita” për njëpjesë të punës për instalimet elek-trike, falenderoj zotërinjtë NefailMuça, Hajredin Kërçishta, MiçeDuka, Luan Çilku, Luan Haxhirex-ha, dhe Ndërmarrjen publike “Stan-dard” që ndihmuan me automjetete tyre, gjithashtu falenderoj arqitek-tët Durim Fetahu, Gazmend Cami,Petrit Paçuku dhe Shpend Grazhdaniqë hartuan projektet dhe mbikqyrënpunimet sëbashkua me mua. Falen-deroj tërë punonjësit e administratëskomunale, të njësisë së zjarrfikësve,e Spitalit të Përgjithshëm dhe Sh-

tëpisë së Shëndetit, Ndërmarrjen ePyjeve dhe aktivistët e BDI-së që mepunë vullnetare ndihmuan që ngadita e parë e punimeve.. Falenderojekipin e ndërtuesve që për një afatrekord prej 4 muajve e realizian këtëprojekt., ekipin e Dritanit, Çikit, ,Memedaliut, Gjenit, Ramiut, Bujaritdhe Kushtrim Ushtelencën për do-kumentimin e tërë fazave të puni-meve. Ne sot marrim në menaxhimnjë pronë që kushton 2 milion euro.Ta shfrytëzojmë këtë me nikoqirllëkpër të arritur majat e cilësisë të ar-simit shqip”, u shpreh Argëtim Fida.

Ali Ahmeti, lider i BDI-së, dukepërshëndetur të pranishmit, deklaroise, “ Sot jam i lumtur në mënyrë tëveçantë. Dua ta ndaj me ju këtëmoment kënaqësie, sepse sot përDibrën dhe dibranët po hapet njëfaqe e re, sepse i bashkohen famil-jes së madhe të qyteteve universi-tare. Uroj dhe përgëzoj mbarë Di-brën për punën e madhe dhe tëçmuar që ka bërë në rregullimin ekëtyre ambienteve të bukura studi-more. E veçanta e këtij momentiështë se në objektet e një kazerme tëderidjeshme po përurojmë godinëfakulteti, po hapim një vatër drite editurie. Nga një simbol që dikur nandante si komb dhe si vëllezër dheprej ku buronte frika, e shpeshherëedhe dhuna, sot po inaugurojmëdegët e USHT-së, prej ku studentëtdibranë por edhe të rretheve tjera dotë pajisen me dije dhe do të jenë aifilli i padukshëm që bashkon dheintegron. BDI këtij projekti të Qever-isë dhe të udhëheqësisë së USHT-sëi është qasur me seriozitetin dhepërkushtimin më të madh, jo vetëmpër faktin se qytetit juaj është njëriprej themeluesve të UT-së, por edhepër përcaktimin tonë që me veprimekonkrete të dëshmojmë se nuk jemiindiferentë dhe nuk bëjmë sehir sesi Dibra e Madhe po boshatiset, sesi çdo ditë e më shumë rinia dibranee braktis vendlindjen. Kësaj të keqe-je ne i kundërvihemi edhe me këtëaktivitet, i cili natyrshëm do të sjelledhe ide të reja, veprimtari biznesie sipërmarrjeje për të cilat ka nevojëDibra e Madhe dhe mbarë ky rajon.Me hapjen e këtyre dy fakulteteve neduam Dibrës së Madhe t’ia kthe-

jmë gjallërinë. Duam që studentëte rinj bashkë me profesorët dhestafin tjetër akademik t’i japin jetëqytetit tuaj. Kjo që po shoh sot këtumë forcon dhe më bind se jemi nërrugë të mbarë. Më shumë lëvizje,më shumë punë, më shumë njerëz,do të thotë perspektivë e ndritur.Unë jam i sigurtë se kjo nismë dotë vijë duke u rritur në vitet eardhëshme me fakultete të reja.Shembulli juaj studentë të nderuardo të jetë garancia më e fuqishmese ky vendim për dispersim tëfakulteteve të USHT-së do të ketëjetëgjatësi dhe do ta përmbushqëllimin. Puna, sjellja dhe angazhi-mi juaj do ta rrit edhe më shumënumrin e studentëve të ardhshëm, dota bëjë Dibrën e Madhe vendtërheqës dhe do ta motivojë mërgatëntonë që të kthehet në vendlindje, tëinvestojë dhe ta ndërtojë të ardhmenkëtu. Ky inaugurim ka rëndësi tëjashtëzakonshme, sepse me sukses-in e këtij projekti Dibra e Madhe nukdo të ndihet e lënë pas dore, e har-ruar dhe e anashkaluar, sepse ven-din tonë duhet ta ndërtojmë vetë, tabëjmë edhe më të bukur edhe më tëmirë”, tha në fund Ali Ahmeti.

Me këtë rast Dr. Argëtim Fida,kryetar i Komunës Dibra e Madhemori mirënjohje nga Prof. Dr. AgronReka, për përpjekjet dhe kontributine tij që kazerma të shndërrohet nëmësonjtore të arsimit sipëror.Ndërkaq Komuna e Dibrës ë Madhei dorëzoi mirënjohje rektorit tëUSHT Prof. Dr. Agron Reka, mirën-johje për merita në rritjen e cilësisësë studimeve dhe për angazhimin etij në dispersimin e fakulteteve nëDibër.

Komuna e Dibrës gjithashtu idorëzoi mirënjohje liderit Ali Ahme-ti, për kontributin e tij në legaliz-imin e USHT-së dhe për angazhimine tij për dispersimin e fakulteteve.

Çelësin për hapjen solemne tëderës së Universitetit në Dibër tëMadhe Ali Ahmeti ia dorëzoiProf.Dr. Agron Rekës. Ndërkaq shir-itin e inagurimit e prenë Agron Reka,Ali Ahmeti dhe Argëtim Fida.

Në pjesën artistike të këtij solem-niteti Korri i USHT interpretoi këngëpër Universitetin.

Kampusi universitar me një sipërfaqe prej 28000 metrakatrorë, me 7000 metra katrorë poligone sportive përstudentët, me dy objete mësimi me 1600 metra katrorë,me ambiente tepër komode për studime, me amfiteatërmodern me 100 ndenjëse, 13 kabinete, 3 zyra për refer-entë, 4 zyra për profesorët dhe stafin udhëheqës, njëbibliotekë elektronike dhe një bibliotekë klasike që do tambajë emrin e Dr. Azmi Dibra “Qytetar nderi i Dibrës sëMadhe “, i cili ka lënë amanet që biblioteka e tij në Tiranëprej 5000 titujsh ti dhurohet Dibrës së Madhe.

Në foto: Agron Reka dhe Argëtim Fida

Shtator 2010 - 953nr.

cyan magenta yellow black

botimePërurohen dy libra të autorit në Tiranë,

botuar nga shtëpia botuese “Toena”

Nga: Prof.as.Dr. MURAT GECAJ *

1.Duke u intersuar për krijimtarinë

e poetit dhe shkrimtarit Naim Ber-isha, lexova në internet shënimin enjë lexuesi: “Rastësisht, më ka rënënë dorë libri i pestë poetik i NaimBerishës, “Zogu i Qiellit” dhe mëka pëlqyer shumë…”. Por, gjithash-tu, gjeta një punim të Fatmir Ter-ziut, me titullin domethënës, “Njësprovë e suksesshme”, kushtuar lib-rit të tij me tregime,”Nata e një lypë-si”.

Të them të vërtetën, nuk kishalexuar më parë nga krijimtaria e këtijautori edhe pse emrin e kisha të dëg-juar. Shkak për t’u afruar e për t’unjohur me të, u bë miku e koleguim nga Malësia e Gjakovës(Tropojë), arsimtari e publicisti Ibra-him Hajdarmataj. Ky më informoise në mjediset e “Teatrit tëMetropoilit” do të bëhej përurimi idy librave të autorit të mësipërm.

Na është bërë zakon ne, një grupishkrimtarësh e publicistësh që, sapomarrim njoftime të tilla, “vrapojmë”për atje. Kështu ndodhi edhe sot, kuru ndodhëm aty bashkë me Ibrahimindhe takuam disa kolegë, shkrimtarëe publicistë, si: Pandeli Koçi,Bardhyl Xhama e Skënder Hasko,Elmaz Leci e Halil Rama dhe të tjerë.Kishte dhe të ftuar nga media e shk-ruar e ajo elektronike, miq e dash-mirë të autorit.

Veprimtarinë e organizuar ngaInstituti i Librit dhe i Promocionit

NAIM BERISHA:Vazhdim i “sprovave tësuksesshme” në letërsi

“Toena” dhe Qendra Ndërkombëtaree Kulturës “Arbnori”, e çeli IrenaToçi. Pas saj, për dy librat e rinj,romanin “Bjeshkët e dashurisë”(meshënim hyrës nga Fatmir Terziu) dhevëllimin poetik “Ç’mi ra vargu gjethitt’verës” (me redaktor F.Terziun),folën disa veta. Kështu, Behar Gjo-ka u ndal në motivin kryesor të ro-manit, që është dashuria, si ndjenjëe lartë njerëzore, duke e lidhur ngushtatë me fatin e shqiptarëve. Pas tijfoli Hajri Mandri, i cili u përqen-drua në stilin modern të autorit dheskalitjen e personazheve artistikë. Mëtej, foli Mujë Buçpapaj e diskutoishkrimtari Teodor Laço, u bënë py-etje e ndërhyrje nga salla dhe u re-cituan poezi të frymëzuara të autorit

N. Berisha. Në fund, ky i falënderoibotuesit e librave të tij, organizatorëtdhe pjesëmarrësit në këtë veprimtarimbresëlënëse. Duke iu drejtuarfolësve, por dhe të tjerëve, me sin-qeritet, ai u shpreh: “Pëpiqem të bëjgjëra të vogla, me dashuri të madhepër njerëzit”.

Së bashku, pjesëmarrësit morënpjesë në koktejin e shtruar, me këtërast.

2.Siç shkrova në fillim, kjo veprim-

tari përuruese e dy librave të NaimBerishës ishte njohje nga afër mekrijimtarinë e këtij poeti e prozatoritë talentuar. Duke i përmbledhurfjalët, që u thanë aty, pohoj se këta

dy libra ishin vazhdim i “sprovës tësuksesshme”, për të cilën shkruantekohë më parë F.Terziu. Ndër të tjera,u tha se, në mbi 10 librat e këtijautori, vërehen çiltërsia e sinqeritetinë krijimtarinë e tij, si në poezi eprozë.

Bir i Dibrës, ai shërbeu në fushëne arsimit e kulturës dhe u njoh ngaafër me jetën e malësorëve, me tra-ditat e zakonet e tyre. Sigurisht, kjo

i shërbeu atij që “miellin e bluar” tagatuante mirë në veprat e tij edhegjatë viteve të fundit në emigracion,në Angli (që nga shtatori 1998). Lib-ri i tij i parë, ”Ngado, sytë e vajzës”,i mohuar në vitet e monizmit, ubotua në vitin 1993, me një vlerësimtë lartë në parathënjen e tij, ngaProf.Bedri Dedja-Akademik.Vlerësime të merituara përlibrat e Naimit kanë bërë, më pas,edhe Dritëro Agolli, Teodor Laço,Odhise Grillo, Xhovalin Kola etj.

Poet, shkrimtar e kritik letrar,muzikant e piktor, publicist e intele-ktual të gjithanshëm,-tani kështu enjohin atë bashkatdhetarët e tij nëLondër. Veç, asnjëherë nuk i ndahennga shpirti e mendja, dashuria e mallii pashuar për vendlindjen, për Atd-heun. Kam kënaqësi që mora pjesënë këtë përurim dhe që njoha njëtjetër krijues të talentuar, që vargun,në poezi dhe faqet e librave, në prozëi ka të kursyer, por me plot “nektar ebrumë” nga Shqipëria.

Prandaj, natyrshëm i uroj nga zem-ra Naim Berishës: Shëndet të plotë,suksese në krijimtari e çdo veprimaritë përditshme dhe lumturi familjare!

* Publicist e studiues-TiranëNdërmjet kolegëve…Nga e djathta: I.Hajdarmataj, Naim Berisha, B.Xhama e M.Gecaj

V E Ç O R I E S T E T I K E N Ë K R I J I M E T E N A I M B E R I S H Ë SNga: HAJRI MANDRI

Master në studime letrare

Naim Berisha, shkrimtar me një përvojë të gjatë krijuese,del para lexuesit me romanin e ri “Bjeshkët e dashurisë”.

Audienca pritëse në prozën e gjatë është ende e pa përmbush-ur në paraqitjen e dukurive estetike që po përjeton shoqëria nëtranzicion dhe transformim të shpejtë. Hapja drejt vlerave tëreja që njeriu i sotëm konsumon, natyrshëm ka zgjeruar kon-turet e ekstreme të ndjenjave dhe përjetimeve njerëzore. Kënaqë-sia estetike, stresi i xhelozisë, trishtimi për shkak të urrejtres,përbëjnë harkun virtual psikomental të romanit, ku lëviz njëngjarje e thjeshtë, tërheqëse në “Bjeshkët e dashurisë”. Autorime mjeshtëri fokuson një imazh interesant tipik ku karakteretplazmohen me natyrën , me mikroambjentin social-estetik, mestrukturën e marrdhënieve njerëzore, që përshfaqet ndonjëherëspontane dhe krejt e natyrshme dhe ndonjëherë e beftë dhe epapritur duke krijuar shanse për emocione të reja.

Romani është shkruar me një stil modern, ku merita krye-sore është se ka shmangur letrarizmat dhe estetizimet e tepru-ara dhe pa vlerë. Është meritë e autorit që gërryen në kuintes-encë të pak personazheve, dhe duke i skalitur me mjeshtëri, tëduket sikur ke jetuar me to, ose sikur i ke takuar në jëtë, ç’kapërbën një test të fortë për realizmin artistik të një shkrimtari.Në roman transmetohen mesazhe të rëndësishme për brezin eri, i cili duke jetuar në një shoqëri njerëzish të lirë, të aftëso-het secili, për t’u vetëorganizuar në një jetë plot kuptim qëmbështetet në vlera dhe në skrupuj moralë.

Ngjarjet në roman ndjekin rrjedhën dhe kompozicioni nukështë i ndërlikuar, kështu që estetikisht romani të sjell kënaqë-si për një lirshmëri narrative, si një ligjërim i ëmbël që rrëfennjë mjeshtër i cili kumton me pasion ndodhinë. Problemet qështron dhe zgjidh autori janë probleme aktuale, pasi person-azhe si Gresa,Genci, Dyshka apo Nardi, ndeshen shpesh dhereflektojnë në morinë e konflikteve që brejnë sot shoqërinëtonë shqiptare dhe më gjërë, pasi ka të bëjë me pranimin etjetrit në përputhje të plotë e harmonike të karaktereve që du-het të bashkohen në rastin kur nuk i imponohen njëri-tjetritnë bashkëjetesën bashkëshortore.

Në përballjen dhe sfidat që po kalojmë, harmonia socialepërbën një nga problemet më komplekse. Kjo ka të bëjë memospërputhje të shijeve estetike, të afekteve të brendshme, tërezonancës shpirtërore dhe kulturore që duhet parë si një re-alitet i përballueshëm. Kjo dukuri zbërthehet në roman memjaft finesë. Këtë autori e trajton përmes simbolikës së Gen-cit dhe Dyshkës. Ata bartin mesazhin që nuk duhet të pritet sitragjik, por si një realitet që ekziston dhe duhet përballuar.

Drama të tilla shoqërore për shkaqe xhelozie ka ende nëshoqërinë tonë pasi vjen nga temperamenti, niveli i ulët kul-turor, estetik dhe filozofik, duke shkuar deri në vrasje apo aktedhune e humbje të lirisë së partnerit nën diktatin e tjetrit.

Me mjaft simpati përshkruhen në roman marrdhëniet Gen-ci-Gresa të cilat janë normale dhe udhërrëfejnë drejt modelittë lumturisë që krijojnë marrdhëniet dashurore në një çift.Format korruptive, pavarësisht se përshkruhen përciptazi neroman, japin mesazhin se ç’përfundim ka njeriu po të futet në

ato rrugë të paligjshme dhe të pamoralshme. Mjaft situataligjërimore me humorin, servilizmin, hipokrizinë krijojnë ter-renin ku lulëzojnë më së miri karakteret. Romani mbyllet memesazhin se gjatë kohës mbijetojnë dashuritë, që bazohen nëvyrtyte të larta që njerëzimi i ka pranuar si vlera të gjithëko-hëshme. Estetikisht romani të sjell kënaqësi në konfigurimin eplotë artistik, si një shembëlltyrë që na kënaq me rrëfiminlirik. Nisur nga përvoja e gjatë krijuese, njohja e thellë e jetës,sprova e tij në disa profesione në fusha të ndryshme të artitdhe të mësuesisë, i kanë dhënë autorit një surplus pozitiv nëpasqyrimin dhe konfidencialitetin me materialin artistik, saqëtë duket sikur ai jeton aty, i fotografon situatat, i ndjen, iinterpreton, i nxit, i josh, i frenon, pra, është vetë autori njëpjesëmarrës aktiv në tërë veprën duke e bërë atë konfidentedhe të dashur për lexuesin.

Në vëllimin me poezi të Naim Berishës “ Ç’m’i ra vrugugjethit t’verës” i cili është vëllimi poetik i 7-të i tij, vjen menjë larmi motivesh, ku skicon poetikisht çaste, ide dhe faktemjaft interesante. Bota shpirtërore e poetit shpërfaqet tërësishtnë libër në shumë poezi dhe deklarata të tij në frymë poetike.Të bie në sy brenga e poetit mbi vrugun që bie në mugulliminveror të kredos së tij, kredo e lidhur ngushtë me imazhin evendlindjes.

Shpesh herë në unin e tij poetik, autorin e shqetësojnëprobleme filozofike, ku vendos raportin midis tij dhe sfonditshoqëror. Një estetizim interesant altruizmi dhe keqardhje përdashurinë që shpërndanë dhe asaj që merr:

(Vijon në faqen 11)

10 - Shtator 201053nr.

kërkime

Nga Troja pellazge teKastrioti i Arbërit

Nga: Dr. SELMAN MEZIU

(Vijon nga numri i kaluar)Në perandorine Bizantine shume

shekullore, ne veprimtarine zyrtare,politike, ideologjike e fetare u për-dor gjuha greke në të shkrojtur e nëtë folur, pra gjuhë zyrtare. Faktet emësipërme dëshmojne skalitjen e sajnë forma te ndryshme në historinee popujve te gadishullit ballkanik eatijë shqiptar si element i gjalle eveprues shumëplanësh i saj.

Të cekim se çfarë trajktoresh, his-toriko-gjeografike ka ndjekur përcakti-mi i vend banimit të Familjes së Kas-triotëve. E fillojmë me biografin, MarinBarleti (1508), Karl Hopf (1873), Jo-hahn Giorge Von Hahn (1863), Ka-mil Paganel (1855), Zhak Lavard-in(1576), Dilaver Kurti (1968), QamilAlushi e Mexhit Demiraj(2009), tëmbështetur tek Emathia e të parit e ven-dosin në krahinën e Matit, pa paturasnjë përputhje për emrin e një vend-banimi të përbashkët. Johan ToniMarconi (shek. XVI), me të dhënamjaft të cekta e vendos në Bosnje. Emë tej historiani Grek Margaritiz Dim-itzas (1870), shkruan për origjinëgreke, pra nga Kastoria.

Edhe Kastrati ka patur mjaftdashamirës për ti dhuruar si vend-banim mbiemrin e familjes në fjalë,ja disa prej tyre, Frang Bardhi (1636),Xhulius Ernest Pisko (1894), GasparJakova Merturi (1904), Eugjenio Bar-barik (1905), Viko Mantenganca(1908) është fjala për "Kastratin, kra-hinë shqipëtare, jo shumë larg e nëveri të liqenit të Shkodrës”. ShkruanProfesor J.M.Gaspari duke kthjellu-ar pozicionin gjeografik të Kastratit.(J. M. Gaspare, 1904)

Duke marrë parasyh mbiemrin eparë, Mazrek e Has si krahinë lëm-shi i vërdallisjes së studuesve të kësajfamilje u ndërlikua, per mungesa tëdhenash, historike, toponommistike,dokumentave kadastrale, hartash e tedhënave të tjera gjeografike. Fan Stil-ian, Noli (1921), Kastri e kerko siononim; Ami Boue (1840), e gjetiemërtimin Kastri në krahinën e Mird-itës; Athanas Gegaj (1937), ishin ngaMazreku i Hasit të Lumës e mbiem-ri nga Kastria e Mirditës; Aleks Buda(1951), nga një lagje e Lumës sëHasit me emrin Kastrat; KristoFrashëri (1959) dhe Shefqet Hox-ha(1968), Kasem Biçoku (1974), Femi Kaloshi (2006) mbështetës sëtezës së mësipërme.

Duke ndjekur binomin e më-sipërm, filli i Arianës i shtyn stu-duesit për të parë shkëlqimin e sëvërtetës duke rrëmuar me shumëkujdes e hap pas hapi të dhëna seri-oze e të argumentuara, ja t’i vendo-sim sipas matësit kohë Euzebio Fe-menxhin (1892), Thalloczy. L eJireçek. (1899), J.Jasterbov (1904),Gazeta’’ Albania, London (1903),Marin Sirdani (1926), K.Frashëri(1974, 2002), Hazis Ndreu(1976),Mark Krasniçi (1969), Flamur Hadri(1982), Agim Boba (2005), HakiKoltraka (2006), Oliver Jens Schmitt(2008), Fatos Daci (2009).

Nuk do të trajtojmë mbiemrin etoponimin Mazrek e Has sepse dotë jenë objektiv i kerkimeve histori-ko demografike më vehte.

Njohuritë e para demografike egjeografike për Kastriotin i marrimnga Konsulli J.Jasterbov i cili nëudhëtimin e tijë në vitin 1900, e përshkruan: "Fshati Kastriot ka 25shtëpi. Fshati Kastriot gjëndet nëperëndim të Peshkopisë, një orë largsaj, dhe në jug të Zagradit, një çerekore rrugë. Fshati Kastriot nuk është irëndësishëm për ta përmendur em-rin e tijë, por duhet përmendur me-doemos, sepse na çon mëndjen tefamilia e Kastrotëve”. Ndërsa gazeta

"Albania e Londrës shkruan: "Një orëegjysëm ma në veri të Peshkopisë,ndërmjet katundit Sohodoll e Drinitështë një katund që i thonë Kastriot.Aty asht edhe Fusha e thatë, ku ndod-hen disa troje "të rame” e aty mundtë ketë le Skanderbegu”.

Pas viteve 1980 u ndërmorën stu-dime në fushën e toponomistikës ngaHazis Ndreu i cili përcaktongjeografikisht atë: "Fshati Katriot,shtrihet në skain verior të Dibrës sëPoshtme dhe kufizohet nga veriu meKullën ose Kalanë e Gjonit, nëperëndim me fshatin Kukaj dhe fush-ën e Kastriotit, në lindje me fshatinSohodoll dhe në jug me Brestin eEpër”. ( H. Ndreu, 1997)

Pra treguesit gjeografik, jane tëbollshëm e bindës për të qënurit enjë fshati me të kaluarën e largët etë afërt me mbiemrin e Kastriotit tëmadh që i vuri emrin një shekulli eftoi penat e të mençurve të mbarëbotës të shkruanin për bëmat e tijëheroike.

PROBLEMET PËR ZGJIDHJEPeisazhi mjeran, kodra e përhum-

bur e zhgarravitur nga dukuritë naty-rore e njerëzore. Gërryerje të shkallëssë parë të dytë e të tretë. E xhveshur,ku duken bokat e kuqëluar mjerane,në nëntëdhjetë përqind të sipërfaqes.Me njolla fieri, dëllinjash, dushqe tëdegraduara, e ndonjë ferrë e shumëpak drurë gështenje, me emrat, Kas-tri, Kulla e Gjonit, Kalaja e Gjonit,Kodra e Gështenjës. E lënë në harresëtë plotë e braktisur prej shumë shek-ujsh nga rregjime pushtetarësh të ndry-shëm. E brënda saj, në shtresa të ndry-shme ndodhen relike të çmuara his-torike, flenë nuk flasin , se padija,varfëria, luftrat e pëgjakshme, nuk iukanë dhënë të drejtë.

Të zgjohemi, nga ky gjumë le-targjik i paditurisë, neglizhencës,mosvlerësimit, e ti bëjmë të flasinme energjinë e prozhektorit të ditur-isë, me organizimin, me energjinëe intelektualëve dibranë e më gjërë,këto peisazhe të shkretuara por medomethënie të madhe.

Një komision i përbërë prej Prof.Adem Bungurit, Inxhinierit të PyjeveHaki Kola, Historiani e ArkeologutIliaz Kaca, Teknikut të pyjeve Rex-hep Ndreu, Historianit Moisi Mur-rja, Profesor Qeram Cibaku e Krye-tarin e komunës Kastriot HamzaLeshi duhet të hapin trasenë e njo-hjes më të thelluar të gjithëçkaje qëfshihet në këto vende. Veprimtaria etyre duhet të fillojë me hartimin enjë plani afatëshkurtër e afatëgjate.Vizatimi i një planimetrie sipas to-ponimistikes të objekteve historike,i rrugë kalimeve, i germimeve arke-ologjike të kryera e ato qe do të kry-hen etj. Hartimi i një projekti tësistemimeve malore, prita me gard-he, me mure të thata apo vepra arti.

Bashkangjitur me projektine pyllëz-ime me njolla, me shkurre e drurëpërherë të gjelbërt, apo ghethërënës, ato që ndodhen përreth e të tjera tësjella nga burimet prodhuese sh-qipëtare apo importi. Ja disa prejtyre, tisi, kolumbritë, murrizat, pishae zezë e ajo arazonika, llojedëllinjash, ashje etj. Kryerja e tyredo të ndryshojë këtë pamje të trish-tueshme e do të tërheq bletën punë-tore të thithin pjalmin e luleve ebashkë me të kalimtarët e shumte përti vuizituar.

Duke u prirur nga faktet historikee të shkencës së toponomistikes qëemrat e vëndeve janë rrjedhoje e ob-jekteve, ngjarjeve reale, apo të pronë-sisë e ononimeve, të përceptuara ngarealiteti e të emertuara e riemertu-ara ne epoka të ndryshme të spiralesse zhvillimeve historiko shoqërore egjeografike, të shkruhen në vendn-dodhjet e në hartat, sipas periudhavehistorike.

Të vemë tregues me shigjeta përdrejtimet e shkuarjes ne objektet his-torike. Vetëm kështu do të ringjal-lim historine, do të shtyme vizitorete ndryshem te shikojne e binden përfatet e ngjarjeve, e emrat e vendevedo te skaliten në arshivat biologjiketë njerëzve, do te çimentohen nëshkrimet e gazetarëve, historianeve,në penelat e piktorëve, në notat e emuzikantëve në çfteline e rapsodëve,këto vlera ende të përgjumura e tëpa vlerësuara objektivisht. Kjo do tëjetë traseja e dijes, ku do të udhë-tojë e vërteta objektive, e pastër endritshme e pa paragjykime ko-mbësie, krahinore , fisnore e papjekuri historianësh.

Muzeu i gjalle i natyrës të këtijëpeisazhi me histori të lavdishme,duhet të hap dyert e tijë me zhvilli-met e sotme të rrjeteve rrugore si tëRrugës së Arberit, autostradës Dur-rës Kosove e bashkimin e këtyre tëdyjave me zgjerimin e rrugë KukësPeshkopi, ose Udhën e Madhe e cilakalon pranë Kastrisë me histori tëstërlashtë. E turizmi do të lulëzojë eprodhojë paranë, limfën e gjallërisëekonomike edhe pse jo do të zgjerojekulturën e thellojë njohuritë mbi këtotroje pothuajse të braktisura.

Nuk duhet të ushqejmë pes-imizmin përse në shtatorin e vitit1863 Profesori J. G. V. Hahn nukkaloi në Kastriot, dhe as në dhjetor1921 nuk bëri të njëjten gjë diplo-mati e politikani i madh francez Jus-tin Gutard, apo Udhetaria AnglezeEdit Durham. Kjo e vërtetë do tëkishte dalë në dritë shumë më shpe-jte dhe më me pak përdredhje ezikzake, por beteja duhet të vazhdojëedhe pse nxënësit e Internatit të Kas-triotit (1924-1939) të këtijë vendinuk kanë hedhur në letër asgjë, mesa dimë deri në këto momente.

Çfarë fatkeqësie e tmerrshme, mjer-

gulluese, trullosëse për historianët,arkeologët, dashamirësit e kultures etë krenarisë krahinore e kombëtare?

PËRFUNDIMEZbulimet arkeologjike, topono-

mistike, gojdhënat e shumta, arsye-timet e historianëve të ndryshëmhedhin poshtë mendimet e Dr. Xhe-vat Korçës (1923) të Profesor KristoFrashërit1 (986), mbi pasaktësine ehistorianit, humanistit e teologutR.M. Volterrana, kjo bindje përforco-het edhe me mendimin e historianitItalian Anxhelo Tambur i cili shkru-an: "...dëshironi të përshtatni e gje-ni elementë historikë, e më pas tikrahasoni me shkrimet të Enea Sil-vio Pikolomini, të Antonio Koki Sa-belikos e Rafaele Mafei Volterraname Komentarin e tijë, i cili nëFranceë ka qarkulluar si dorshkrim emë pas u botua në Paris në vitin1526, mund ta bëni, pa ngurrim”.Troja e Dibrës së poshtme nuk du-het ngatërruar me Krujën. Eti-mologjia e sajë sipas shumë buri-meve historike vjen nga krua një per-ceptim i realitetit fillestar të atijëvendbanimi në mijevjeçaret e shkuar.

Duke analizuar hap pas hapi sh-tresëzimet historike, shkallën eqytetërimit, të ndërtimit e marrdhe-nieve ekonomiko shoqërore, treguesitstrategjiko luftarak mund të shpre-him përfundimin tone nëpërmjetmendimit të historiani Kasem Biçoku(1974) i cili shkruan: "Nga emri itijë i krishterë, kuptohet se ai duhettë ketë jetuar, para islamizmit tëkësaj treve (Dibra e Poshtne.S.M.) prapara shekullit të XV. Pozitagjeografike që ze kodra, tregon sepronari i Kullës nuk ka qenë një ban-orë i çfardoshëm i qytezës. Edhe faktiqë emri i pronarit të kullës ka çarëshekujt deri në ditët tona, na shtynëtë besojmë se kemi të bëjmë me njëpersonalitet të dëgjuar siç ishteGjonKastrioti, i ati i Skënderbeut”.

Nëpërmjet dallgëzimeve të zhvil-limit të proçeseve të pandalshmehistorike nën ndikimin e faktorëvetë jashtëm e të brendshëm, shu-heshin familje bujarësh, ngriheshintë reja, ndikimet gjuhësore ishin tëdukshme diku nguliteshin thelle,ashtu siç ishin ose transformoheshin,ja si shprehet Fan Noli: "Epiriotëishte emri i përgjithshëm i gjithëshqiptarëve në shekullin e pesëm-bëdhjetë, kurse Albanë është emri iposaçëm i shqipërisë qëndrore., , Nëkalvarin e zhvillimeve historike, emrii këtijë populli me troje të stërlash-ta, është transformuar nga Pellazgji,Iliri, Epiri, Albania, Shqipëri e kësh-tu ndodhi edhe me kalimet ngaTrojë, në Kastri e më pas nëKastriot.Emrues i përbashkët, arith-metik e thjeshtë faktesh, bindje eplotë.

Mbartje emrash, heronjësh, hyn-

jish, vendë betejash e qytetesh tëlulëzuara, fisesh, janë tashmë të njo-hura në gjeografinë historike, krahasshembujve të mësipërm ta ringremekalanë e bindjes, me emrin e fshatitMesopotami i cili ndodhesh midisdy rrjedhjeve të Bistricës në peri-udhën Bizantine, ndërsa sot në bre-gun e djathtë të tijë.

Të vërtetat historike të ananlizuarame logjikën e ftohtë pa paragjykimena ftojnë të shprehim rezultatin:Mbiemri Kastriot i barasvlershëm meemrin e fshatit Kastriot ? Tre kilo-metra e shtatëqindpesëdhjetë metranga shtrati i Drinit. Emri i këtijë vend-banimi ishte Troja para se të vinteme banim familia e Gjon Mazrekut.Vendbanimi i tijë në këte kodër,qytezë, Kastri, zgjuarsia, diplomazia,pasuria, kultura, aftësia e tijë usht-arake e politike, i krijuan premisatper emërtimin Kastriot, me kohënduke ia mveshur gjithë vendbanim-it, kjo edhe rezultat i birit të tijë,Gjergjit famëmadh në fushën poli-tike e ushtarake i cili u ngrit në pied-estalin e ngajdhimtarit të shekullittë pesëmbëdhjetë.

* * *

Në majë të kodrës së Gjonit, menjë sipërfaqe simbolike dhe me gjër-si gjeografike 41°43’46'’e gjatësi20°22' 38'’, përpiqem të depërtoi nëpeisazhet historike, të ngulmimeve tëlashta të Reç-Dardhës Meja e Kishës,Tityra antike, Gjorica e Troce, Qejze, Kapraja etj, rrënojave të kalasë tëOenesë pranë përroit Artatus (Setës),lodroi maleve të Mokrës (Muhurrit),vargmaleve të Rudës (Runja) së MarinBarletit, zbres në relievet me përthy-erje ku çlodhem te Gardhi i Posh-tëm e i Sipërm dhe Sinat. Më tejMazrekat, ngulmime të stërlashta,mbiemri i parë i familjes së Kastri-otëve, e lodroi me shikimin tim drejtkishës së Shën Kollit në Limth.Kryeqytetin e Penestëve, Uskana(Grezhdan), përpiqem ta përfytyroistrukturën arkitekturale brënda kalasë.Ndjek ngulmime të tjera në bregun edjathtë të Drinit dhe ja Draudrakut(Çuka e Ushtelenxës ) e ngjitem nëqytetit antik Gramer e zbres me vësh-trimin në kalanë e Vales, ku udhëtojdrejt Udhes së madhe, vështrimi mëmbetet në pasqyrën e ujrave të kthjell-ta të Drinit gjarpërues, pikërish këtudëshiroi të peshkoi të vërtetat his-torike me njerëz, ngjareje, luftra, her-onje, legjenda, të fshehura e të duk-shme e dua të mi reflektoi me rrezetdritës , të diturisë, ky deshmitar shumëshekullor, por më kot ai vazhdonudhëtimin mijëra vjeçare të ngarkesëssë vetë, ujët, e mua më duhet t’iprulem shtatores së dijes, me plotërespekt kulturë e dashuri hynjore.

BURIMET E SHKRUARA1- Volterranus, RaphaelMaffei, CommentarumUrban-

orum., Basileae 15592- Studi Albanologici Balcanici, Bizantini e orientali

Firence 19863- Ludwig Thalloczy, Konstandin Jirccek; Zwei Ur-

cunden aus Nordalban in:Illyrisch Albanische Fors-chungen, Munchen 1916

4- Angelo Tamburro; Studi storici sull Europa orientale,Roma 1986

5- Enciclopedia della Geografia, Novara 19966- Eubei Femendjin; Acta Bosnia, in: Monumenria Spec-

tantia Slavorum Meridionalum, , vol. XXIII, Zagreb, p.560-561

7- J. Jasterbov; Stara Serbia i Albanija, Beograd 19048- Albania ( di Londra) , n.4, 1903 p.509- Iliaz Kaca; Rrugët e vjetra të dibrës, Tiranë 200310-Fan Stylian Noli; Vepra të zgjedhura n.4, Tiranë 198511-Kristo Frashëri; Skënderbeu jeta dhe vepra, Tiranë

200212- A.Gegaj; L’Albanie et l’invation Turque au XV-siecle,

Paris 193913- Kasem Biçoku; Gazeta "Mesuesi, Rreth çështjes nga

ishin Kastriotët N.4, 8Dhjetor 197414-Hazis Ndreu; Kastriotet dhe Skenderbeu ne trojet

Arbenore. Tirane 199715- Oliver Jens Schmitt; Skenderbeu, Tirane 200816-Mathieu Aref ; Mikenët =Pellazgët, Tiranë 200817-Qamil Alushi , Mexhit Demiri; Skënderbeu, Tiranë

2009

Shtator 2010 - 1153nr.

ese optimizëm

(Vijon nga faqja 9)

As në jetëAs në ëndërrAsnjëherë s’ju hyra në hak,Gjithmonë unë ju desha shumë,Gjithmonë ju më deshët pak!,- thotë poeti në poezinë “Njeri

pa njerëz”. Autori njeh mirë mjesh-tërinë e përdorimit të figurshëm memjetet e shprehjes poetike. Nëmënyrë të veçantë gjejmë metaforatë goditura tek poezitë për nënën, “tek varri i nënës, puth zanafillëntime” apo për vitin 97’ si “kohë e tëkëqinjëve”, apo në pusullën e pani-sur, ku autori lë pezull dashurinë në

V E Ç O R I E S T E T I K E N Ë K R I J I M E T E N A I M B E R I S H Ë Sra, nëna, babai ku me ta krenohet se“shfryn jeta si në një një baladë nërrymë”

Një set poezish autori i ka kon-ceptuar si një realitet virtual este-tik, që e mban si lajtmotiv; Malli,Mos më nxirr mendsh,Joshje,Dallgaetj. Poeti bëhet i besueshëm e njerë-zor kur përshkruan realitetin estetikqë përvetëson vetë ai. Përshkrimi mbindjenjat dhe shpërthimet e tij rinore,e bën librin një shprehje të lirë. Nëpoezinë Ngandonjëherë autori per-shkruan poetikisht se ç’reaksionndodh në shpirtin e tij. Poezia evërtetë ka filluar gjithmonë atje tekrealiteti i munguar por nga ana tjetër

largësi gjeografike. Nga jeta në emi-gracion drejt vendeve të industriali-zuara, poeti bëhet më racional enjerëzor në vlerësimin e jetës, e cilafillon nga gjërat e vogla, si esenca elumturisë individuale. Kërkime es-tetike interesante gjejmë edhe kurpoeti i kërkon vdekjes që të mosprekë vjershat e tij., ose amanetet,që i lë atdheut prej ngrice, kur i kthenshpinën për në emigrim.

Në disa poezi, pavarësisht sevijnë si përshkruese, përmbajnë bren-da një frymë romantizante dhe tëngrohtë, veçanërisht kur shkruan përvendlindjen dhe për njerëzit e tij tëafërt, për shokët,miqtë,fisi,e dashu-

i dëshiruar dhe i perceptuar. Nëmjaft poezi autori mbetet nostalgjiki së kaluarës. Tek ai kanë lënë gjur-më të forta ngjarje dhe gjendje ngapërjetimet e rinisë ndaj orvatet të“ripërtypet në kohë të shkuar” .

Konceptet e tij moderne dalin mënë pah në poema, ku poeti deklam-on më fuqishëm talentin e tij poet-ik, me mesazhet e gjëra dhe të thel-la për dashurinë njerëzore, dukedhënë të kuptojë se dashuria vërtetënuk është vetëm një mesazh por njëqëllim i njeriut që jeton në këtë botë.Autori ka moshën, përvojën dhe tal-entin e duhur për të na dhënë vepratë tjera dinjitoze.

Njeriu është një qenie përgjegjëse për ato që bën dhe dëshiron. Aimendon dhe vepron. Shumë dukuri janë kushtëzuar nga veprimi i

tyre, psh. drita nuk mund të mos ndriçojë. Prej të gjithëve dhe gjithçkajendryshon vetëm njeriu sepse është i lirë dhe i ndërgjegjshëm në veprën evet. Njeriu orientohet në bazë qëllimesh. Nuk ka se si të ndodh ndryshesepse vetëm realizimet e këtyre qëllimeve do të çojnë në realizimin eindividit që përfaqëson. Ne jemi të përfshirë në një luftë, në një ndeshjedhe në këtë ndeshje gjithkushi pohon veten, zotësinë, inteligjencën,personalitetin, durimin dhe afirmon edhe një herë tjetër vitalitetin që ekarakterizon.. Gjatë këtyre përpjekjeve njeriu ngre lart dinjitetin e tij dhedëshmon edhe njëherë fuqishëm epërsinë ndaj gjithçkaje që e rrethon.Ai ka aftësi, mund dhe duhet të shndërrojë edhe gjërat më të rëndomta,nëse këto të fundit i shërbejnë të mirës individuale dhe më pas asajshoqërore. Për tërë këto atribute njeriu është i detyruar të ec me ritmin ejetës, ndonjëherë edhe t’i bindet asaj por pa iu dorëzuar. Për tërë madhësh-tinë që e karakterizon njeriu duhet të luftojë çdo çast të meritojë titullinmadhështor të të qenit njeri. Për tërë funksionet eprore ndaj gjallesave tëtjera njeriu duhet ta verë përgjegjshmërinë dhe idenë e tij në shërbim tëintensitetit të jetës. Ai ka arsye të forta ta ngrejë kokën lart dhe jo tëmburret por ta çoj deri në fund misionin e lartë dhe frytdhënës “ta shndër-rojë qenien në njeri. ”

Është një udhëtim i gjatë që kërkon shpejtësi të madhe, sakrifica dhesprova të vështira, stërmundime pafund por duhet të jemi të përkushtuardhe të përballemi me stoicizëm duke marrë pjesë gjallërisht që të jeminjë kuptim i denjë i qenies që përfaqësojmë. Ndërsa përpiqemi të gje-jmë kuptimin e qenies tonë, kuptojmë se qëllimi jonë është mbajtja eritmit, për të mos thënë vrapim drejt asaj që nuk e kemi. Dhe kështu dovazhdojmë përjetësisht, të arrijmë diçka dhe nisim gjithçka.

Është detyra jonë ta shtyjmë rrotën e historisë nga një brez në tjetrindhe të mos e lëmë të na kthehet kundra vetes. Është detyra jonë të mbrojmelirinë dhe vullnetin e gjithsecilit pa54 asnjë kusht të përgjigjemi ndajdetyrave dhe detyrimeve të komunitetit ku jetojmë. Ta shndërrojmë këtëkomunitet në një botë jo perfekte (se duke u nisur që nga lashtësia dhederi në ditët e sotme njeriu dhe komuniteti pjesë e të cilit është nuk janëkarakterizuar ndonjëherë nga perfektesia)por në një mjedis që direkt osetërthorazi të jep mundësinë të jesh aktiv, të arrish dhe të përfshihesh nëvorbullën që na rrethon, intensitetin e jetës.

Le të shpëtojmë botën dhe veten se vetëm ne mund ta bëjmë një gjëtë tillë. Ne emër të shpëtimit, progresit individual dhe atij shoqëror,përfaqësimit të vetes dhe njeriut do të punojme fort që të shikojmë meguxim nga e ardhmja dhe do të angazhohemi shpirtërisht në përmbush-jen e këtij ideali. Ne duhet te jemi nismëtarë të veprimit që të nxisimpërfshirjen e të tjerëve në veprim.

Asgjë nuk serviret në pjatë të argjendtë por ne nuk duhet të na trembetsyri para asgjëje, të jemi stoik dhe të fortë per ta përmbushur deri nëfund qëllimin tonë, misionin për t’ iu përgjigjur me të njëjtën monedhëintensitetit të jetës.

Bashkohemi me Faik Konicën kur shkruante se”Udha që të shpie nënder, liri dhe në shpëtim nuk është e shtruar me lule por me ferra, ai qëarrin ne kulm, arrin i grisur, i përgjakur, i djersiturs, i lodhur, dhe trëndafi-lat, dafinat, ujët e ftohtë ku eshte mirë e bukur të shtrihesh, të gjithakëto i gjen ne kulm vetëm, dhe atje shumë herë as që i gezon dot, se biei vdekur nga të lodhurit, po me vetedijen se i ke hapur nje udhë të repopullit. ”

Ia vlejnë të gjitha këto sakrifica, ia vlen te luftojë njeriu për njeriun secmimi është i lartë.. . mirësi, dhembshuri, përkujdesje dhe dashuri.

Nëse kemi dëshirë, vullnet, përkushtim dhe besim në vete do të hapimporten e suksesit e do të shohim vetëm perpara. Ne i plotësojme këtokërkesa prandaj kemi arsye të jemi optimist.. .

VOJSAVA LEKA

Intensiteti i jetës na vëpërballë përgjegjësisë

Ishte viti 1995 kur lashë Dibren time. Nuk e mbaj mend

momentin e ndarjes prej saj.Nuk ma merr mendja se do tëketë qenë shumë i vështirë,pasi isha shumë e vogël dhenuk dija fare çfarë do të thosh-te largësia. Erdha në vendin eshumë preferuar të çdo qyteta-ri të rretheve të vogla,Tiranën.Më pelqeu Tirana. Ishte ebukur,gjithmonë për sytë e mi.Shtepia ku u vendosëm ishte erehatshme. Më pyesnin nga keardhur dhe me gjithë dëshirëne papërshkrueshme përgjigje-sha: -Nga Peshkopia! Sa meshumë iknin ditët,aq me shumeme mungonte diçka.

Ushqim???-joooo.Veshje??-joooKukulla??-absolutishtPo çfarë???. . . .Nuk e kuptoja. Nuk arrija t’i

vija një emër konkret. Për njëmoment thashë një emër; Di-bra. Vërtet më mungonteajo???. . . .

U çudita. Por ajo më mun-gonte vërtet. U kërkoja prindërve tëmi të më kthenin atje. Ishte vonë.Ne nuk kishim më asgjë atje. Babiedhe lëkundej por mami as që bëhejfjalë. Unë vazhdoja me timen.Njerëzit vazhdonin të më pyesninnga vija dhe unë më krenare se kurrëju thoja:

-Nga Dibra! Mbi të gjitha gjejarastin të flisja pa pushim për Dibrëntime dhe të shprehesha që doja tëkthehesha. Vitet kalonin. E pata tepërtë vështirë të integrohesha në sho-qërinë e këtushme. Për fat të keq,nëklasën në të cilën kisha rënë ishinfëmijë të së njejtës lagje,kopshti dhemundësisht vinin nga e njëjta çerd-he. Ndërsa shoqëria ime ishte kilo-metra larg. Unë isha e vetme dheashtu mbeta. Por jo mbrapa atyre.Kjo ishte ajo që i lëndonte më tepërata. Isha një dibrane e vërtetë,me kar-akterizonte një shpirt dhe një tip itillë.

Koha iku shume shpejt. Babi dhanje mendim vertet te mrekullushem.

-Këto ditë do të shkojmë nëDibër!!!!!!. . . .

Më përfytyroni dot të dashur lex-ues si u bëra në ato momente???. . .

Malli për vendlindjen...

Ishte viti 2000. Plot 5 vjet ne Ti-rane. Tirana kishte ndryshuar shumë,po Dibra??

Erdhi dita dhe do të niseshim.Mami ngulmonte që mos të sh-konim. Ne tashmë ishim gati dheasgjë nuk mund të na kthente mbrap-sht. Rrugën nuk e ndjeva fare, bile uçudita se si arritëm aq shpejt. Ishaulur në sediljen e parë të furgonit qëmë jepte mundësi të shihja hyrjen eqytetit sa më parë. Mundohesha tësillja ndërmend qytetin por gjithçkaishte e kotë. Zbritëm në hyrje të qy-tetit dhe babi më tha që ta gjeja vetëlagjen ku kisha jetuar më parë. Asqë bëhej fjalë,unë nuk mbaja mendasgjë. Vetëm qaja dhe zemra mërrihte fort si një zog i vogel,i trem-bur. Per nje moment i fshiva lotetdhe kujtoja me shpejtësi ato pakngjarje që i mbaja mend. Më ngatër-roheshin ngjarjet dhe ndihesha nësiklet. Shihja blirët e gjatë dhe sikur-doherë të bukur. Fillova të kërkojashokët dhe shoqet e mia. I gjeta dheu takuam pa shumë mundim pasinjëri dhe tjetrin nuk e kishim harru-ar. Sillnim në kujtesë shumë çaste.Ju tregoja për Tiranën,sa e zhurshme

që ishte,sa e pistë, por ishte ebukur dhe tepër e madhe. Jutregoja se sa të vështirë e kishatë lija pas Dibrën. Ju thashëgjithashtu që përderisa jamkëtu,kjo tregon që unë nuk ekam harruar asnjëherë. E dijaqë do kthehesha sërisht në Ti-ranë por kjo nuk më trembtepasi unë e kisha arritur qellimintim. E shëtita qytetin cep mëcep. U mbusha me kënaqësidhe nxorra një mall të paparë.Një gjë më bëri përshtypje.Dibrën nuk e kisha braktisurvetëm unë por dhe shumë tëtjerë Nuk mund t’i paragjykojpasi dhe ne ashtu e braktisëm.Më erdhi keq për Dibrën timepor ngushëllohesha me diçka.“Me të vërtetë e kishim lënë pornuk do ta harronim kurrë dhedo të kontribonim përtë,gjithmonë,kudo që të ishim.

Erdha në Tiranë sërish dhevendosa që shumeë prejpoezive të mia t’i botoja. Atydo kishte dhe poezi për Dibrën.Tregoja gjithë bukuritë, karak-

teristikat e veçantitë e këtij qyteti.Lbri u quajt “Thau o lot”. Mua du-het të më thaheshin lotët dhe të ndi-hesha krenare për Dibrën time. E bërakëtë dhe tani jam shumë e lumtur.

Jam dibrane . E dua Dibrën timedhe planet e mia janë gjithmonëkontribuese për të.

Po vij Dibër me lot malli,Hapma derën, jam zanë mali.Afër magjes tuj gatuarT’i këndoj kohës së shkuar

Unë po vij ke votra imeTë kujtoj Dibrën kreshnikeTë shikoj malet legjendarëShqiponjës t’i them dy fjalë

Dibër, vend i begatisëI mikpritjes, miqësisë të puth, o vend ku kam lerëTy s’do harroj asnjëherë.

Me ty mburret ShqipëriaTek ty qëndron krenariaSe je vend i begatisë,I besës, i dashurisë.

INA XHAFERI

12 - Shtator 201053nr.

portret

Nga: XHAFER MARTINI

Një nga të vdekurit e pavdekshëm është edhe shkrimtari me

origjinë nga Dibra, Faik Ballanca. Aimbetet një ndër ato pena të shkëlqy-era që krijoi vepra shumë të bukuraedhe në kaudrin e metodës së real-izmit socialist. Ai krijoi shumë potë kemi parasysh se vdiq në moshëfare të re.

Faik Ballanca ishte një djalë imprehtë në fytyrë dhe në mendje,syzi dhe vetlluzi, elegant, i hajthëm,me vështrim të zgjuar e dashamir.Linte mbresa për veshjen e bukur,sjelljen e kulturuar; ishte jashtëza-konisht i ndjeshëm, me ngarkesë tëmadhe shpirtërore.

Faiku rridhte nga familja e njo-hur Ballanca, me tradita kulturore, irritur në një mjedis me libra, kufliteshin shumë gjuhë të huaja. FaikBallanca bënte pjesë në elitën kul-turorore studentore. Në atë kohëFakulteti i Historisë e i Filogjisë kish-te një autoritet të madh, që ia jep-nin elita e studentëve të talentuar nëfushën e letërsisë dhe të gazetarisë,si: Faik Ballanca, Zija Cela, Xheva-hir Spahiu,Nasi Lera, Shevqet Tigani,Arshin Xhezo, Spiro Dede, GaqoBushaka e shumë të tjerë. Faikuzotëronte disa gjuhë, si: gjermanish-ten, frëngjishten, italishten. Faik Bal-lanca ka përkthyer mjaft nga këto gju-hë, sidomos tregime, ku, në saj tëtalentit të fuqishëm, solli në shqipmjaft autorë të çmuar. Por përkthi-mi nuk ishte kontributi i tij kryesor.Ne e vlerësojmë lart si shkrimtar. Ainuk mbeti thjesht tek letërsia e ven-dit të tij qoftë si metodë, qoftë sinivel artistik dhe estetik. Ai kishtehorizont tjetër, vështronte lart dhelarg dhe bënte krahasime. Medodakrahasimtare, ashtu si kudo, edhe nëletërsi ka të mirën e vetë. Që të për-caktosh madhësinë e diçkaje, duhetta krahasosh me një gjë tjetër. Falëtalentit të spikatur, por edhe për ar-sye kulturore ai qysh në krijimtarinëmë të hershme u dallua prej bashkë-moshatarëve.

* * *

Faik Ballanca ka lindur në Tiranënë vitin 1945. Po të ishte gjallë, këtëvit do të festonte 65 vjetorin. Stu-dioi për gazetari. Pas mbarimit tëshkollës, punoi në gazetën “Zëri iRinisë” dhe në revistën “Nëntori”,si gazetar dhe redaktor. Ka qenë krye-sisht tregimtar dhe novelist. Botoivetëm roman in “Nomjea e largët”,pas vdekjes, të cilin e la në dorësh-krim. Romani u botua në vitin 1989,kur lexuesi kishte më shumë se dym-bëdhjetë vjet që nuk lexonte gjë ngaky autor. Romani bëri që të kujtohejedhe një herë shkrimtari i talentuarFaik Ballanca me atë stilin e tij ele-gant, më pasurinë e mendimeve, memënyrën e shprehjes, dhe, mbi tëgjitha, me humanizimin e thellë, qëmishërohej në karakteret që ai i dontedhe i jepte me vërtetësi duke pasurparasysh protagonistë jetësorë. FaikBallanca ishte një shkrimtar origji-nal. Lexonte shumë, pëlqente shumë,admironte shumë vepra dhe shumë

Faik Ballanca, i vdekuri i pavdekshëm“Lartësitë e arritura nga njerëzit e mëdhenjNuk u arritën me një kërcim të beftë.Por ata, ndërsa shokët e tyre flinin,Mundoheshin drejt lartësisë gjatë natës.” Longfelloi

autorë, por nuk donte të qëndrontenën hijen e askujt. Floberi, duke udhënë këshilla më të rinjve, veçanër-isht Mopasanit, ka thënë se “Origji-naliteti është një vizion i qartë dhe ipastër mendimi, se sheh ndryshe ngatë tjerët.” Kjo thënie i shkon shumëFaik Ballancës.

Faik Ballanca ka filluar të botojëtregime në moshë të re, kur sapokishte shkelur në të tetëmbëdhjetat.Që në tregimet e para u vu re aftësiae tij për ta vëzhguar jetën nga këndetë ndryshme shikimi, aftësia e tij përtë dhënë tipa dhe karaktere, për tëpërshkruar me dashuri mjedise dhegjendje shpirtërore. Në krijimtarinëe Faik Ballancës nuk kishte asgjë ar-tificiale, shterpë, të tharë, stolisjedhe ornamente të kota; përkundrazi,ajo ishte një prozë e shëndetshme,me vlagë jete, prurjet ishin të fu-qishme dhe nga shumë fusha. FaikBallanca ka botuar librat me noveladhe me tregime: “Rrëmbimi”, 1970,“Mbasdite të lagura”,1971, Katër orëlarg shtëpisë”, “I fundit”, “Shtigje mehelm”, 1972, “Letra anonime”,1973, “Pritësit e rrufeve”, 1975,“Tregime të zgjedhura”, 1976.

Shkrimtarët e mëdhenj që vdesintë rinj, si : Migjeni ynë, Xhek Lon-doni, Esenini etj.; përpiqemi t‘i për-fytyrojmë se si do të ishin ata si sh-krimtarë sikur të kishin pasur jetëntë gjatë, për shembull, të kishin jet-uar shtatëdhjetë vjet e më shumë.

Për mendimin tim në jetë vepronnjë ligj që ne nuk jemi në gjendje takuptojmë. Zoti që disa njerëzve uka falë talent të madh, por jetë tëshkurtër, ka “menduar” që brendaasaj jete ata të mund të thonë gjithç-ka. Të jetuarit nuk ka kuptimin eviteve që jeton, por të intenisitetitme të cilin i jeton ato vite. Zoti, teknjë jetëshkurtër i talentuar ose gje-ni, përmbledh aq shumë forca dhefrymëzime, aq shumë vrull dhe di-namizëm për të arritur atë që njëjetëgjatë mund të mos e arrijë kurrë.Kështu, më duket mua, ka vepruaredhe me Faik Ballancën. Faik Bal-lanca, edhe pse ka vdekur i ri, ai,për mendimin tim është një sh-krimtar i plotë, që shkruajti çfarëkishte për të shkruar. Ai sfidoi jetëg-jatësinë, por edhe metodën mbi tëcilën duhej të mbështetej për të kri-juar. Si çdo i talentuar, ai dinte tëhapte shtigje për të dalë atje ku du-hej, se ai, edhe në mes asaj thatësiredhe shkretëtire, kishte aftësinë dhenuhatjen për të gjetur pak ujë, pakgjelbërim e pak hije.

* * *

Krijimtaria e Faik Ballancës ështëe gjërë dhe në një shkrim si ky ajonuk mund të analizohet. Do të ndale-mi vetëm tek romani “Nomeja elargët” ku shfaqet më mirë se tek çdovepër tjetër e autorit prirja krijuese e

shkrimtarit Faik Ballanca. Autori këtëroman e ka shkruar në vitin 1976 kurdiktatura komuniste ishte në kulmine saj, kur letërsia shqipe oriontohejdhe drejtohej që të ecte në hullinë erealizmit socialist, madje ta thellonteatë. Drejtuesit e propagandës komu-niste këmbëngulnin që ajo të pasqy-ronte sa më thellë dhe së më gjërërealitetin konkret, zhvillimet aktuale,sukseset që arriheshin nënudhëheqjen e partisë. Shqipëria ish-te në mjerim politik, ekonmik, filo-zofik, e izoluar nga bota. Kjo gjend-je nuk kishte se si mos të ndikontepër keq në zhvillimin e letërsisë. Porkishte edhe njerëz që nuk ishin tëizoluar mendërisht. Një prej tyremendoj që ishte Faik Ballanca, i cili,siç e thamë më lartë, në saj të gju-hëve të shumta dhe kryesore qëzotëronte, kishte mundësi që të haptedritare për të parë botën, pra për tëndjekur edhe zhvillimin e letërsisëevropiane.

Një nga shkaqet e prapambejtjessë letërsisë sonë ishte edhe frymëzi-mi i saj politik dhe ideologjik, vëniae saj në shërbim të klasës sunduesenë Shqipëri. Kjo është një premisëpër letërsi të dobët, është një barri-erë e fuqishme në rrugën për tek letër-sia e madhe. E them me kënaqësi qëromani “Nomeja e largët” është njevepër letrare e papolitizuar dhe epaideologjizuar. Ky roman as qëmund të krahasohet me romanet etjerë që pasqyronin aktualitetin e asajkohe. Kjo vepër është dëshmi e tal-entit të tij të fuqishëm që kapërcenmbi gardhe dhe barriera ideologjike.Në këtë libër nuk merret vesh se nëç`kohë zhvillohen ngjarjet. Romanika 323 faqe. Në treqind faqe të tijnuk thuhet asnjë fjalë për social-izmin, nuk jepet asnjë shenjë e tij,megjithëse ngjarjet zhvillohen në njëperiudhë kulmore kur shpërtheu edhemarrazia e ndihmës që Jugu duhejt`i jepte Veriut. Në rreth 20 faqeshkrimtari shkruan për një tufë medhen që do të shtegtojë nga jugu nëveri, për disa katunde që përgatitenpër një festë lokale, rrallë përmen-det kryetari i kooperativës dhe një-farë sekretari… Ja, kaq vend i ka lënëautori në romanin e tij pasqyrimit tërealitetit socialist. Por edhe këto pakgjëra jepen të shpërndara, pak këtu epak aty, dhe ngjajnë si plasaritje tëlëkurës së një trungu peme të re dhetë shëndoshë. Kurse ngjitja e delevenë verë në kullotat malore nuk ka tëbëjë me socailizmin, sepse ka qenënjë dukuri e hershme, shprehje e njëkolektiviteti organik që e ka bazënte disa punë që duheshin kryer bash-karisht, si lagje si fshat. Nuk e vlentebarra qiranë, si thuhet, të dilje nëbjeshkë vetëm me tufën tënde per-sonale. Duhej bashkimi i shumë tu-fave për të marrë rrugëne bjeshkësose për të shtegtuar nga vendet mal-ore për në vendet e ulta. Populli e

ka njohur shpirtin e kolektivit dhe eka përdorur kolektivizimin kur du-hej dhe me masën e duhur. E ka për-dorur sa kohë ai ishte i nevojshëm, ipakomanduar dhe i paimponuar ngaaskush. Kështu, si shembull, prash-itja e misrave, sjellja e lëndës sëdrurit nga mali, vënia e çatisë së sh-tëpisë etj., ishin punë që bëheshinnë mënyrë kolektive. Kështu bash-kime forcash ka pasur përherë . Porkëto nuk kanë të bëjnë fare me kole-ktivizmin socialist.

Në romanin “Nomeja e largët”nuk ka luftë klasash, nuk ka asnjëmanifestim ideologjik ose politik,nuk ka as edhe një notë të asaj sho-qërie të ideologjizuar deri në ek-strem. Ato pak faqe ku jepen ele-mentët e socializmit, i kanë shërby-er autorit si vizë për botimin e ro-manit, dhe nuk kanë dalë nga shpir-ti dhe zemra e tij.

Në tërë romanin rrëfehet për fatete njerëzve dhe jetën e tyre, fate indi-viduale, të mpleksur me kushte dherrethana nga më të ndryshmet. Pormë shumë se rrëfim, në libër kemimeditim, përsiatje, thellim në qe-nien njerëzore. Me pak fjalë, vepranuk është përshkruese, rrëfimtare, porvizionare, çka tregon edhe një prirjedrejt letërsisë së madhe. Në romankemi njerëz të vërtetë, të lidhurngushtë me tokën dhe me bagëtinë.

Romani, për nga ana kompozicio-nale, zhvillohet në dy rrafshe. Kemikapitujt që pasqyrojnë kohën kurzhvillohen ngjarjet në roman, kemiedhe kapitujt që tregojnë një prerjekohore më të largët dhe zhvillohennën titullin e përbashkët “Gjithëse-cili tregon një histori”. Këto kapitujhedhin dritë në të kaluarën jo fort tëlargët të këtyre njerëzve. Gërsheto-hen dhe harmonizohen bukur të dyjakohët, krijojnë një unitet, ato janënë funksion të njera-tjetrës. E tash-mja, thotë në mënyrë artistike dhefilozofike shkrimtari, i ka rrënjët nëtë kaluarën. Gjithçka në roman ësh-të e plotë dhe e qartë, me dritë dheme ngjyra, pa asnjë artficialitet, paasnjë shtytje. Zbulimi i ngjarjeve dhei fateve individuale bëhet gradual-isht, në bazë të logjikës artistike, padhuë letrare, që është ndër dhunatmë të këqia, rrënimtare për një ve-për letrare. Natyrshmëria, spontani-teti, e shëndetshmja, ajo që është mëafër njeriut dhe natyrës së tij, karak-terizon përsonazhët e këtij romani,që nuk janë as filozofë e as men-dimtarë, por fshatarë të thjeshtë,çobenj, baxhaxhinj etj. Një prej tyreështë edhe Bendoja, çoban, që poshkon tek të pesëdhjetat, por kambetur pa martuar se nuk i jep njerigrua. Madje atë nuk e pranon asBardha , një vajzë çalamane. Ben-doja është njeri pa njeri, atë nuk di-het kush e ka lindur dhe kush e sollinë katund. Është njeri anonim, dheanonimati i rëndon shumë njeriut.Kërkohen rrënjë sa më të thella. Nukjanë rrënjë për të krijuar hierarki pa-surore, politike, hierarki vlerash tëtjera. Rrënjët që kërkohen, të kuj-tojën natyrën. Çdo drur frutor e jof-rutor do tokën e vetë, dheun e për-shtatshëm për të hedhur rrënjë, përt`u rritur dhe për t`u zhvilluar. Po

kështu edhe farërat e ndryshme. Nukështë ndryshe edhe për njeriun. Ben-doja nuk hedh dot rrënjë në fshat.Ai, veç të tjerave, vuan ngaqë nukdo të lërë trashgimtar, pra nuk do tëlëshojë rrënjë. Pra, rrënjëve njerë-zore, në kuptimin më të thellë tëkësaj fjale, u jepet rëndësi e madhenë këtë roman. Bendoja është i huaj,një ushtar i mbetur kushedi në çfarërrethanash që nga koha e luftës. Kahumbur kujtesën lidhur me të kalu-arën, por ka humbur edhe të sotmendhe të ardhmen.

Të vetmuar, por të një natyretjetër, janë edhe Selitani, Basho dheKarli, që përfaqësojnë tre breza njerë-zor, me fat tragjik individual. Porkëto janë të huaj në një kuptimtjetër:janë të ardhur nga larg. Vdek-jet e tyre(Selitanit e Bashos) janëtragjike, shpresa për të jetuar dhe përta gëzuar jetën ka vetëm Karli, njëdjalë i bukur, flokverdhë.

Romani është me “rrënjë” edhenë pikëpamjen e mënyrës së të shk-ruarit, stilit. Fraza është e vendsourmirë, është e rëndë, plot mendim,plot vlagë, e shtruar, e thjeshtë, eqartë. Në të, thënë me figurë, ka rrën-jë dhe fruta, nuk ka fletë dhe lule.Shkrimtari Faik Ballanca njeh shumëmirë gjuhën shqipe, jo në kuptimine njohjes akademike, por të njohjespopullore, të kthimit të çdo fjale nëvlerë, duke dhënë tek çdo fjalëpeshën e saj, vëllimin, ngjyrën ,shprehjen emocionale dhe mendore.Tek Ballanca fjala nuk është thjeshtmjet komunikimi, ajo është edhe njëmënyrë përjetimi.

Romani është shkruar në kohënkur diktatura e kishte nxjerrë shpatënkundër fesë. Por në roman spikat njëpërsonazh, Sabri Hoxha, imam i ka-tundit, udhëheqësi shpirtëror i tij,njeri trim dhe atdhetar, që ka njëvdekje heroike për të mbrojtur tokëndhe rrënjët e të parëve. T‘i jepje nëatë kohë një përfaqësuesi të fesë cilësitë tilla, nuk ishte gjë e lehtë, por njëtrimëri e vërtetë intelektuale. SabriHoxha, si përsonazh, është vepruesnë ato kapituj që kanë titullin e për-bashkët “Gjithsecili tregon një his-tori”, pra të asaj pjese të romanin qëpërbën shtresën e parë të tij, më tëhershmen. Shkrimtari, duke nglu-muar për “rrënjët”, në mënyrë in-direkte tregon se këto rrënjë i kemishkurtuar vetë dhe na i kanë shkur-tuar edhe të tjerët, prandaj kemimbetur si guri që rrokulliset dhe nukgjen vend ku të ndalet. Romani kanjë humanizëm të thellë, por ky nukështë humanizmi socialist, sepsehumanizmi nuk mund të jetë atesit.Bendoja, kur e shikon që nuk e pra-non as Bardha, kur e shikon që nuke pranon askush, ther me thikëpërçorin që do t‘i prijë tufës për tëshkuar në veri, në ndihmë të koop-erativave më të varfëra. Bendoja ebën këtë me egërsi dhe mllef, dukeu nisur nga një lloj hakmarrjeje qëFrommi e quan dhunë kompensuese.Sipas Frommit dhuna kompesuesemanifestohet tek ata njerëz që jetanuk u ka dhënë atë që ata duan, kjo,kryesisht, për shkak të paaftësisë sëtyre, prandaj kjo “është dhuna e tëpaaftëve, e atyre të cilëve jeta u ka

Si çdo i talentuar, Faik Ballanca dinte të hapte shtigje për të dalë atjeku duhej, se ai, edhe në mes asaj thatësire dhe shkretëtire, kishteaftësinë dhe nuhatjen për të gjetur pak ujë, pak gjelbërim e pak hije.

Shtator 2010 - 1353nr.

opinion

mohuar mundësinë për të shprehur pozitivisht aftësitë e tyrenjerëzore të veçanta.” Jeta për Bendon është bërë e vështirë,pa asnjë gëzim, gati e paduruar. Motivet e tij për të jetuarpakësohen çdo ditë e më shumë, dhe, kur nuk e pranon asBardha, ai ka arritur në atë shkallë sa nuk pret më asgjë tëmirë nga jeta. Në këto rrethana, shpirti i tij egërsohet, aibëhet hakmarrës ndaj të gjithëve, e kap etja për gjak. “Kjonuk është dhunë e të paaftit ,- thotë Fromm-i,- por ështëetja për gjak e njeriut, tek i cili “gëlon pasioni për të vrarë sinjë mënyrë për të anashkaluar jetën, derisa njeriu ka frikë tëvazhdojë më tej dhe të jetë plotësisht njeri”. Bendo e vretpërçori edhe si natyrën riprodhuese. Shkrimtari i ka hyrëthellë tragjizmit të kësaj figure dhe e ka dhënë atë me mjesh-tëri. Këtë nuk mund ta bënte një shkrimtar pa njohuri filoz-ofike e psikologjike. Bendoja ka dëshira t‘ia presë perspekti-vat jetës cilitdo meqë nuk i ka vetë. Bendoja ka arsye tëtjera për të mos e dashur jetën, por duke u nisur nga shpre-sat e tij të humbura, ai, në mënyrë intuitive, sikur thotë qëmisioni që i kanë ngarkuar përçorit për t‘i prirë tufës sëdelve për në veri, është i dështuar.

Ndërsa jep si me pikatore atë që ishte socialiste, autorijep me ngjyra të gjalla shumë episode si ajo e therjes sëpërçorit, që mund t‘i quajmë kundërsocailiste. Këtë qën-drim pak më lart e quajta trimëri intelektuale, por nukështë vetëm kaq. “Kam qenë trim, por vetëm në shpirt, jonë veprimet e mia”, thotë Balzaku. Kjo është trimëri qëburon nga gjenialiteti. Të gjithë gjenialët e kanë natyrë tëvetën trimërinë, nuk e kanë cilësi, të cilën edhe mund tëmos e kenë.

Shkrimtari Faik Ballanca mban një qëndrim aktiv ndajnatyrës, ai e do atë dhe e përshkruan me tërë forcën e talen-tit. Socializmi qe shkatërrimtar edhe për natyrën dhe kjo nëroman del shumë qartë. Paraulla e dikurshme: “T`u ngjtemikodrave dhe maleve dhe t`i bëjmë pjellore si dhe fushat” ihapi rrugën erozionit, që bëri kërdinë. Natyrës shqiptare ihumbi bukuria, por edhe palca, dheu, toka, që e rrëmbyenpërrenjtë dhe e çuan në shtretërit e lumnejve. Njëri ngapersonazhët thotë: “Pyetmë mua si e mbaj mend këtë mal.Hë de, pyetmë!Thuajmë: është ky? Nuk është ky. Tërë maletnuk janë më ata të parët. Po derdhin beton mbi ta dhe pobëjnë hauze. Prite kur ta ngjisin edhe traktorin në mal. Ekanë ngjitur në Çajup. Është mirë thua? Mirë është, pormua nuk më pëlqen.” Por natyra si t`ia bësh , ashtu ta bën.Ajo hakmerret ndaj njeriut në mënyrën e vetë. Kulturollogui njohur Mihai Jampolskij ka thënë: “Gjatë historisë së civ-ilizimit njeriu ka pështyrë në fytyrë natyrën. Natyra, nga anae vet, e ka fshirë prej fytyre pështymën e njeriut, dhe, natyr-isht, duke i kërkuar thellësisht të falur atij, e ka pështyrëedhe ajo.”

Në romanin “Nomeja e largët” ka shumë gjelbërim,ngjyra, ujëra, freski, aroma lulesh dhe aromë mali, ka flladedhe furtuna, shi dhe dëborë. Njeriu jepet si bir i natyrës dhenatyra si nëna e tij. Kush shkatërron këtë lidhje, ka shkatër-ruar jetën, ka fosilizuar atë. Kjo gjëmë ndodhi në social-izëm. Shkrimtari Faik Ballanca sikur e ka ndjerë thatësirën,shkretimin dhe ka rendur në male, mes çobenjsh dhe bax-haxhinjve, ku jeta ende është e paprishur, e pastër dhe mëafër natyrës, si dikur.

* * *

Faik Ballanca, ashtu si gjithë krijuesit shqiptarë të peri-udhës së diktaturës, ka paguar haraçin e tij metodës së real-izmit socialist. Çesllav Millosh, një esesit i njohur, ka vëre-jtur me mprehtësi se “Realizmi socialist i përforcon talentete vegjël dhe i gjymton të mëdhenjtë”. Faik Ballanca ishtenjë talent i madh, i fuqishëm, dhe sigurisht kjo metodështerpë e ka gjymtuar në disa anë. Ai e ka ndjerë vetenngushtë në këtë metodë. Për një talent të spikatur si Ballan-ca metoda e realizmit socialist duhej braktisur, letërsia evërtetë nuk mund të zhillohej sipas saj. Për një njeri tëndjeshëm si Faik Ballanca edhe jeta, ashtu siç ishte, sikurnuk kishte kuptim të jetohej. Ai e gjeti vetë kohën e mënyrënpër t`u ndarë prej të dyjave.

Faik Ballanca, ashtu si gjithë krijuesit shqiptarëtë periudhës së diktaturës, ka paguar haraçin etij metodës së realizmit socialist. Faik Ballancaishte një talent i madh, i fuqishëm, dhe sigur-isht kjo metodë shterpë e ka gjymtuar në disaanë. Për një talent të spikatur si Ballancametoda e realizmit socialist duhej braktisur,letërsia e vërtetë nuk mund të zhillohej sipas saj.

Një gjykim më realist për gjakderdhjen,hakmarrjen e gjakmarrjen

(Vijon nga faqja 4)Hakun për vrasjet e merrte dhe a zbatonte sistemi i drejtësisë,

duke zbatuar pothuajse të njëjtën formulë kanunore: “vrave ti- po tëvrasim ne me ligjin në fuqi”.

Vrasjet si dhe fajet penale edhe ato ordinere asnjëherë nuk kanëngelur pa u ndëshkuar. Vetëm nga kjo praktitë juridike, duke ndësh-kuar edhe fajet që kanë sjellë konflikt si ofezat, rrahjet, cënimi ifamiljes dhe i pronës, përvetësimi e moskthimi i borgjeve, që, kurnuk janë vlerësuar juridikisht, kanë çuar edhe në vrasje zinxhir.

Dihet se në marrdhëniet njerëzore, afër dhe larg, në familje, në fise në komunitet e më larg, lindin mërira, qejfmbetje e zënka të cilat poqëndruan larg vëmendjes së pleqësisë e organizmave fetare e sho-qërorë- kulturor, bëhen shkak për acarime qe çojnë në gjakderdhjeme pasoja të rënda si dhe në raste të tjera.

Në një analizë studimore që është bërë për vrasjet gjatë regjimit tëZogut (1925-1939), pas hyrjes në fuqi të Kodit Penal, që dënonterreptë vrasjet me paramendim, ato patën një ulje të theksuar. Megjith-atë problem mbeteshin vrasjet e padenoncuara, ku implikoheshinedhe paria e bajraktarët tek të cilët gjaksorët gjenin strehim ose njëpjesë e tyre arratiseshin jashtë shtetit, gjë e cila solli shtrirjen e gjak-marrjes në pjestarët e tjerë të familjes e në jo pak raste edhe në vrasjete strehuesve të tyre.

Në vitet 1930-1938 numri i vrasjeve ishte 1048, për hakmarrje egjakmarrje qenë 746 vrasje që në një milion shqiptar zinin 40% tënumrit të vrasjeve. Në atë kohë veç organizmave shtetërore juridikevepronin dhe komisionet e pajtimit siç qe rasti i asaj “Sofra e Pajtimit”e Arrasit në Dibër, e cila ka funksionuar rregullisht që nga viti 1920,kur u pajtuan gjaqet për çlirimin e “Zonës Strategjike” nga pushtuesitserbo-sllavë.

Gjatë Luftës Nacionalçlirimtare, në kuadrin e qëndresës dhe tëluftës antifashiste, iu kushtua vëmendje e posaçme eliminimit tëvrasjeve mes njëri- tjetrit. Kështu në vitet 1939-1944 numri i përgjiths-hëm i vrasjeve zbriti në 767 e nga këto 291 për hakmarrje e gjakmar-rje.

Në vitet 1946- 1990, sipas studimit të Prof. Ismet Elezit në veprën“Vrasjet për hakmarrje e gjakmarrje në Shqipëri” fq. 55, janë kryervetëm 153 vraje për hakmarrje e gjakmarrje, ku vendin e parë e zinteShkodra me 67 vrasje. Gjatë asaj kohe u morën masa ligjore, ku njërol të veçantë luajtën vendimet Gjykatës së Lartë, nr.61 e 294 të vitit1946 ku ndër të tjera prerazi theksohej: “Hakmarrja, ky zakon pra-panik....... duhet të zhduket, të çrrënjoset, pse njollosë shtetin tonë,njollosë vendin tonë. Hakmarrja nuk mund të quhet rrethanë lehtë-suese por rënduese”. Kodet Penale të vitit 1952 e 1977 e parashiko-nin vrasjen për hakmarrje si vrasje në rrethana të cilësuara, për tëcilën dënimi ishte deri me vdekje. Këtu përfshihej dhe nocioni ivrasjes për gjakmarrje, pavarsisht se ato shkuan drejt zhdukjes sëplotë pas vitit 1960.

Komisionet e Pajtimit të Gjaqeve që kanë funksionuar në secilinQark, patën ndikim të fuqishëm dhe në pajtimin e grindjeve e tëmërive midis njerëzve dhe familjeve, një masë parandaluese kjo meshumë efekt.

Është i nevojshëm sqarimi terminologjik i llojeve të vrasjeve. Pasvitit 1990 peshën kryesore e kanë patur vrasjet në përgjithësi përshkaqe nga më të ndryshme si grabitje me maska, cënim prone,trafik droge e trafik njerëzor, apo vrasje rastësore për zënka apomotive të dobta e në përgjithësi të padenoncuara e të panjohura nëtërësi. Këtu futen dhe vrasjet brenda familjes e vetëvrasjet si dukuri ere në këto vite. Në këtë kuadër te vrasjeve në përgjithësi filloi tëringjallet vrasja për hakmarrje, pra vrasje e adresuar ndaj atyre ele-mentëve që kishin kryer faje të ndryshme, që nga ofezat e rrahjet ederi te cënimi i nderit, pronës, mikut, borxhit të pakthyer etj. Këto llojvrasjesh edhe sipas kanunit nuk bëhen e nuk njihen si vrasje përgjakmarrje, vrasësi bie në gjak si pasojë e vetgjyqësisë, kapadaillëkutdhe madhështisë të të fortit.

Vrasjet e vjetra dhe vrasjet për hakmarrje në tranzicion ngjallënvrasjen për gjakmarrje e cila është e motivuar legalisht ku familja e tëvrarit merr gjakun e personit të saj të vrarë. Në kohën kur kjo kërkondorësin apo gjaksorin i cili nuk u është dorëzuar organeve të drejtë-sise po rri i strehuar maleve apo në arrati edhe jashtë shtetit, ka sjellëdukurinë e vjetëruar të ngujimit të pjesëtarëve të tjerë të familjes sëvrasësit, një plagë tjetër kjo me pasoja të rënda.

Ndryshimet e sistemit pas 1990 sollën një tranzicion të zgjatur eme probleme, një çorganizim e anarki si pasojë e prishjes së ekuilib-rit të forcave politike, e keqkuptimit dhe keqpërdorimit të lirisëdemokratike, solli në mënyrë të vrullshme e të pakontrolluar lëvizjene popullsisë rurale në eksod dhe pranë qendrave urbane, nga igjithe vendi e më i theksuar nga zonat veriore, veri-lindore por dhejugore, jug-lindore, pranë qyteteve te mëdha në zonën bregdetare.

Ngaqë shteti nuk arriti të shtrijë autoritetin e tij në të gjithë vendin,bëri që në shumë zona të ringjallej organizimi i vjetër sipas kanun-eve të vendit për qetësimin e gjendjes. U ngritën si kërpudhat passhiut të ashtuquajturat “Shoqata Kulturore Krahinore” jo dhe pasens politik emërtuar me emrin e krahinave që nga veriu e në jug, njëparcelizim feudal i vendit me pasoja jo të mira. Të gjitha organizmatshoqërorë, krahinore, politike, administrative deri edhe në individëtë veçantë e biznesmenë kërkonin, e fatkeqsisht akoma e kërkojnë,“një pavarësi të plotë e të pakufij” ndaj ligjeve të shtetit. E për fatintonë të keq kjo dukuri manifestohet në administratën shtetërore ven-dore deri në qeveri ku titullarët e administratorët e kualicionit, drej-tonjë sektorët e dikasteret që u janë besuar, jo në unison me pro-gramin kushtetues qeveritar po sipas programit politik të partisë sëtyre, gjë e cila ka sjellë jo pak probleme në qeverisjen e vendit kudukshëm manifestohet klientelizëm, nepotizëm, krahinarizëm, klane,informalitet, me të cilët ndeshen çdo ditë shtetasit tanë. Në këtë klimëtranzicioni u gjallëruan zënkat, mëritë e vjetra e të reja, rivaliteti ekorrupsioni, trafiqet e drogës e mishit të bardhë. Në ndryshim ngatradita shqiptare edhe vrasjet erdhën në një natyrë krejt të re e të pajetuar më parë si në gamën e shtrijres së tyre, duke mos kursyer asfëmijtë, gratë, pleqtë e personat e sëmurë a papërgjegjshëm jo vetëmnë numër, duke cënuar edhe banesën aty ku mbrohet jeta, po edhemjetet e vrasjeve dhe asgjësimeve ndryshuan duke përdorur veçarmëve automatike e kundërtanke edhe tritol e dinamit, duke përd-hosur e djegur kufoma e familjen e tërë. Themi të padëgjuara sezakonet kanunore shqiptare nuk e lejojnë një gjë të tillë në asnjë

mënyrë. Në këto kushte mëria për gjaksorin ishte a pakufishmendonëse në shumë raste ka ngelur i paidentifikuar. Kjo veçanërishtnë ngjarjet e viteve 1997 e 1998 që u bënë shkak për hakmarrjeduke ngjallë dhe gjakmarrje.

Fakti që shumica e fajtorëve vrasës qenë e janë të moshës 20-30,të cilët kurrësesi nuk njohin kanunin, vepra e tyre nuk është mirë qëti vishet kanunit si ndikimi kryesor. Kjo dhe për faktin se pati e kashkelje totale të zbatimit të normave klasike kanunore të vrasjeve.Megjithatë, fakti se akoma aty- këtu shfaqen vrasje për gjakmarrjelufta kundër këtij mentaliteti nuk duhet të pushojë për asnjë çast.

Shkaqet e kësaj gjendjeje kanë qenë e janë mosnjohja e moszba-timi i ligjeve nga personat e përfshirë në konflikt si dhe nga nxitja ekësaj dukurie nga të tjerët, dmth. Opinioni i sëmurë prapanik, enxitës, pa ose me dashje është bërë edhe mediumi televiziv e aigazetaresk. Përhapja pa kriter dhe komentet e shtrembëruara në“kronikën e zezë” që bëjnë gazetarët kur i paraqesin vrasësit si “her-onj” të kohës sonë e duke bërë me “faj” viktimat, ndikojnë tepërnegativisht veçanërisht tek brezi i ri sepse marrin qytetari e si pasojëe të cilave janë shtuar vrasjet e vetëvrasjet dhe në familje. Traditashqiptare ka mbajtur qëndrim të prerë ndaj kyture dukurive e nuk kalejuar që t’u bëhet jehonë por i ka dënuar gjithnjë si motive të dobëtae të papranueshme për moralin tonë.

Parandalimi i vrasjeve në përgjithësi e i atyre për hakmarrje egjakmarrje, ka të bëj me mbrojtjen e jetës së njeriut. Kjo arrihet parasë gjithash me një vëmendje e analizë konkrete të gjendjes, dinamikëse strukturës së vrasjeve, shkaqeve e kushteve favorizuese të tyre.Masat kryesore janë ato shtrënguese ligjore ekzekutive që janë nëdorë të organeve të shtetit, po edhe masat edukuese nga shteti dhe tëgjitha organizmat shqiptare duke filluar tek familja, shkolla, komuni-teti e institucionet kulturore-edukative si veprime morale të përher-shme.

Asnjë lloj vrasje nuk duhet te ngelet pa iu nënshtruar proçesitligjor. Ndërsa vendimi për dënimin merret në vartësi të llojit rretha-nave e sidomos nga shkalla e rrezikshmërisë shoqërore të tyre. Vetëmpas këtij proçesi juridiko-ligjor dhe ekzekutimit e kryerjes së tij kalo-het në proçesin e pajtimit kur ai është i mundshëm e i pranueshëmnga pala e dëmtuar. Pajtimi është i mundshëm për vrasjet nga pakuj-desia, kur janë bërë padashje, dhe veçanërisht kur vrasësi ka kryerdënimin ose është amnistuar apo ka vdekur në burg. Praktika katreguar se më i mundshëm është pajtimi pas gjakmarrjes edhe kurkëtë e kryen organet ligjore, sipas formulës: “më vrave, të vrava, ulamë” dmth jemi një për një. E vështirë kjo punë vetëm kur në vrasjejanë vënë re “teprime” në rrethanat e vrasjes e në përdhosjen ekufomës.

Pajtimet në veri në shumë raste kanë përfunduar në lidhje miqësie,vllamërie e kumarie. Pajtimi me falje gjaku është më burrnori e mëfisniku. Motivet e faljes kanë qenë që nga ai për qështjen kombëtare,në prag lufte kundër pushtuesve siç kanë qenë pajtimet në prag tëLidhjes Shqiptare të Prizrenit, ato të Kryengritjes Shqiptare në 1912apo pajtimi madhor historik i shqiptarëve të Kosovës i inicuar ngaAnton Çeta, Zekeria Cana, Mark Krasniqi etj që lindi si nevojë eqëndresës popullore për çlirim nga pushtimi serb i Kosovës.

Procesi i pajtimit dhe i faljes më mirë është bërë nëpërmjet ndërm-jetësimit popullor e të pleqësisë së komunitetit sesa nga organet edrejtësisë për shumë arsye. Ndërsa ngujimi i familjeve në kushtetaktuale, i zmadhuar në shifra të sajuara ndoshta për bisnes fitimi,mund të hiqet vetëm kur gjakësi u dorëzohet organeve të policisë efutet në proçesin e gjykimit deri në vuajtjen e dënimit. Izolimi i fëm-ijëve që vazhdojnë shkollën ose i grave apo i vajzave është jashtëtraditës kanunore shqiptare e kjo duhet të marrë fund me çdo kushtsi një praktikë e shëmtuar, pa ndonjë stimulim, se ndryshe sjell paso-ja. Parandalimi i vrasjeve i përket gjithë shoqërisë por në rradhë tëparë i përket qeverisë që nxjerr e zbaton ligje. Media kombëtareshqiptare veç punës së saj edukuese e me transparencë, duhet t’ikundërvihet shtypit dashakeq ndërkombëtar, e disa emisioneve eanalizave mediatike shqiptare e të huaja edhe nëpërmjet filmave qëjanë vënë në rolin e misionit antishqiptar se gjoja në luftë të propa-gandës ose miteve kombëtare, e paraqesin Shqipërinë si “Mbretërinëe vdekjes” duke prishur imazhin kombëtar e domokratik të popullitshqiptar.

Në mbyllje e quaj të nevojshme të theksoj si jonormale moskoor-dinimin e punës së hallkave ligjore të drejtësisë, që në mënyrëçoroditëse mbahen në një pozicion tekanjoz për “një pavarësi” lig-jore në dhënien e drejtësisë, nga organi i akuzës dhe ai i avokaturës,të cilët duke mos rrespektuar ligjin që është i njëllojtë për ta, mbjellinmosbesimin e i lënë shteg vetgjyqësisë. Shqiptarët në mbarë vendine ndjejnë peshën e rëndë të gjakderdhjeve, të vrasjeve për hakmar-rje e gjakmarrje, prandaj kërkojnë shpëtim e çlirimin nga kjo mënx-yrë e kjo arrihet kur partitë politike zhvishen vetë nga inatet e mahniapërçarëse e popullit e, në front të përbashkët kombëtar, të ngrihenkundër varfërisë për një përparim e mirëqënie për tu futur e merituaranëtarësimin në familjen e madhe europiane. / ISA HALILAJ

“Jetën e ka dhënë dhe e merr vetëm Perëndia”.Nga Bibla

“Çdo njeri ka të drejtën e jetës, të lirisëdhe të sigurisë së personit.”

Nga Deklara Universale të të Drejtave të Njeriut, Neni 3, 1948

“E drejta e çdo njeriu për të jetuar mbro-het me ligj”

Nga Konventa Europiane. Neni 2, 1950 ratifikuar ngaKuvendi Popullor i Shqipërisë më 1966.

“Jeta e Njeriut mbrohet me ligj”Neni i 25 i Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë, Nëntor

1998

14 - Shtator 201053nr.

kujtesë

Më 14 shtator 1998, Isuf Ali Uka nga fshatiMacukull i rrethit te Matit la vendlindjen dheudhëtoi drejt kryeqytetit për të qenë i pran-ishëm në varrimin e liderit të dhjetorit, AzemHajdari. Në kullën e tij, në Dazjanë, kishtenisur ceremonia e dasmës. Familjarë, tëafërm, banorë të Macukullit uronin Aliun përdasmën e djalit. Për katër ditë me radhë cer-emonia vazhdonte, ndërkaq dhëndërri kishtendërruar jetë e askush këtë fakt nuk e dinte.Isuf Uka ishte vrarë mesditën e 14 shtatorit,ishte dërguar në morgun e Tiranës. Familjarëte dinin te vëllezërit. Ndërkaq mesnatën e 18shtatorit në shtëpinë e Ukajve ka rënë zia. Pakminuta para se sa trupi i pajetë i Isuf Ukës tëmbërrinte në shtpinë ku u lind, njëri nga tëafërmit e Ali Ukës guxoi t’i drejtohej atij:“Kryet shendoshë për Isufin”. Damsa ështëndalur. Të gjithë kanë shpërthyer në vajë. Tru-pi i të riut nga Mati qëndroi disa ditë në mor-gun e Tiranës pa asnjë njoftim për familjen.Babi i tij Aliu priste e përcillte miqtë e shokëtqë uronin dasmën. Vetëm pesë ditë më vonë,të premten, trupi i pajetë arriti në Macukull,përseri si dhëndërr, tashmë i demokracisë.Nga ajo ditë Macukulli ka një pishtardemokracie me tepër. Në përfytyrimin e tëgjithëve djaloshi i fuqishëm e simpatik do tëshfaqet e rishfaqet vetëm si dhëndërr, silajmëtar se demokracia po vjen, ajo nuk do tëvonojë.

BUJAR UKA, vëllai i “Martirit të Demokra-cisë”, “Qytetarit të Nderit të komunësMacukull” është rrënqethës në rrëfimin e tijrreth vrasjes së vëllait, Isuf Ukës. Ai tregonmomentet e largimit të Isufit nga fshati, mbër-ritjen e tij në Tiranë, pjesmarrjen në ceremon-inë e varrimit të Azem Hajdarit, vrasjen dheqëndrimin për 4 ditë në Morgun e Tiranës,ceremoninë e dasmës që vazhdonte në fshat,vlerësimin e autoriteteve shtetërore, etj.

HOMAZHPER SHABANXHAJKUN

Me datën 11 shtator 2010 në spitalin ePeshkopisë ndërroi jetë shoku ynë i nderuar,Shaban Xhajku. Vdekja e tij e parakohshmepikëlloi në zemër pjesëtarë të familjes tëtë ndjerit, miqtë, bashkëpunëtorët, shokët,dashamirët dhe të gjithë të afërmit e tij,brenda dhe jashtë Atdheut.

Shaban Xhajku u lind në vitin l947 nëfshatin Trenë të Dibrës , në një familje tëvarfër fshatare, me profesion bujk, por metradita atdhetare.

Ferit Xhajku, njëri nga pjesëtarët efamiljes së tij, gjatë Luftës ishtepjesëmarrës në njësitet gurile në Tiranë dhesi të tillë pushtuesit italianë zbuluanaktivitetin e tij në shërbim të LANÇ, edënuan dhe e ekzekutuan me varje në litar.Babai i Shabanit, Mexhiti dhe nënaNazmije, janë marrë gjithmonë me bujqësidhe blegtori ne fshat.

Shabani femijërinë e kaloi në fshatin elindjes, ku kreu edhe shkollën fillore.Shkollën shtatëvjeçare e kreu në fshatinGrevë, ndërsa shkollën e mesmepedagogjike në shkollën “ 8 Nentori’ nëPeshkopi. Në shkollë e në shoqëri Shabaniu karakterizuar djalë i zgjuar, i edukuardhe i dalluar në mësime. Shabani nëmoshën 10 vjeç mbeti jetim dhe ai u rritdhe edukua nën kujdesin e nënës, Nazmije.

Fillimisht Shabani filloi punën mësuesfshati dhe shërbeu në disa fshatra të zonësqendër, Peshkopi. Në viitin 1974, kreu merezultate shkelqyeshëm shkollën e lartë përfilozofi. Ai punoi ne disa organe shtetëroredhe kohët e fundit deri ditën që vdiq nëpallatin e kulturës “Haki Stërmilli’’ nëPeshkopi, ku spikati niveli i lartë artistik itij.

Kudo dhe kurdoherë tek Shabani umanifestua edukata e tij, ai shkëlqeu nëmjediset shoqërore. Ai ishte njeri i punës,i besës dhe i bujarisë. Cilido që e ka njohurflet me respekt për Shabanin. Edhe psebanonte në qytet ai nuk i shkëputimarrëdhëniet me fshatin. Atë e kujtojnëme respekt fshatarët e tij, të afërmit,mësuesit, ishe nxënësit e shokët e tij. Ishtenjeri i komunikushëm dhe i humorit.

Shabani krijoi familje të mrekullushme.Ai lindi rriti dhe edukoi 4 fëmijë që përedukatën dhe sjelljen e tyre janë shembullnë qytetin e Peshkopisë.

Pjesëtarët e familjes, shokët dhe miqtëi dhanë lamtumirën e fundit Shabanit,duke u ndarë nga ai me pikëllim dhe melot në sy!

Por kujtimi i tij do të mbetet ipaharrueshëm.

XHELAL ROÇI

“Dhëndrri” 4 ditë e netë në morgun e Tiranës

Dëshmi rrënqethëse e vëllait të Isuf Ali Ukës, “Martirit të Demokracisë”,vrarë ditën e varrimit të Azem Hajdarit

hënën në mëngjes ka dalë nga shtëpia, jo përprobleme të dasmës, pasi gjithçka ishte gati.Unë kisha vendosur të kthehesha nga Greqiame 16 shtator. Shpëtimi e priste Isufin ditën edielë në Tiranë. Meqenëse ai nuk ka mbërriturtë dielën në kryeqytet, vëllai ka nisur të hënënnë mëngjes udhëtimin drejt Macukullit. Përshkak të mungesës së mjeteve të komunikimitato nuk janë takuar me njëri-tjetrin.

Ndërkohë në fshat kishte nisur ceremoniae dasmës?

Po. Disa ditë para dasmës, sipas traditavetë krahinës, në fshat kishte nisur ahengu dhegëzimi për dasmën. Kënga, vallja, muzikagumëzhinte deri në kupë të qiellit. Gratë për-gatisnin gosti për dasmorët. Mungesa e Isufitnuk i kishte shqetësuar shumë prindërit dhe tëafërmit. Të gjithë e dinin se ai vonohej nëTiranë për t’më pritur mua që po ktheheshanga Greqia. Të mërkurën mbërrita në Tiranë.As Isufin dhe as Shpëtimin nuk i takova dot.Me 17 shtator nisa udhëtimin drejt Macukul-lit. Njerëzit e dinin se Isufi ishte me mua. Kurvajta në darkë në fshat i pari më priti babai.Pasi e urova për dasmën e Isufit, ai më pyeti:Po Isufi nuk është me ty? –Jo i thashë, ështënë Tiranë. Që nga ky moment nuk u ndjemëmirë as unë, as ai dhe as disa të afërm të tjerë.Në livadhet dhe oborrin e shtëpisë vazhdontedasma. Pak orë para mesnatës dy vëllezër unisën drejt Burrelit me një makinë. Te ura eMatit kanë parë një makinë, tip Saurel, plotme njerëz. E kanë ndalur atë dhe aty kanëmësuar lajmin tragjik të vdekjes së Isufit. Kishtekaluar ora 12 e natës dhe ahengu vazhdonte.Askush nuk dinte gjë rreth fatit te Isufit. Njëdhëndërr mbese takon i pari babën dhe i thotë:Ali të rroni vetë, të keni djemtë e tjerë se Isufika vdekur. Lajmi erdhi pra në minutat e paratë datës 18 shtator, vetëm dy ditë para dasmëssë Isufit. Më shumë se 30 burra u ngjitën nëkullën e burrave. Na ngushëlluan dhe naluteshin të bëhemi të fortë. Babai im kërkoi tërespektohen të gjithë ato që kishin ardhur mekufomën. Muzika tani ishte ndalur. Gratëndalën byrekët, ëmbëlsirat dhe gatimet e tjeratradiocionale për dasëm. Të premten, që herëtnë mëngjes, nisi ceremonia mortore, ndërko-hë dajat dhe e fejuara e Isufit vazhdonin për-gatitjet për dasëm.

Kush ka vajtur i pari në morg dhe a keni

patur kontakte me persona të tjera të plago-sur me 14 shtator?

I pari në morg ka vajtur Pal Dajçi, AbdiLloshi dhe Rrahman Porja. Me sa duket atyreu është thënë se një thënë se nja djalë ngaMati ndodhej në morg. Rrahmani e ka njohurIsufin ditën e enjte. Të tre së bashku kanë va-jtur te motra ime, Pemja. Nuk ia kanë thënëtroç, megjithëse Isufin e kanë njohur nga fte-sat e dasmës që kishte në xhep. Tre ditë e trenetë askush nuk e ka ditur kush ishte viktimae 14 shtatorit. Motra ime ka vajtur ditën eenjte te morgu dhe ka njohur trupin e pajetëtë Isufit. Mesditen e të premtes është njoftuarpolicia lokale për vdekjen e Isufit mirëpoaskush nuk e ka bërë publik lajmin.

Kush e vrau vëllain tuaj, jeni interesuar pri-

vatisht për këtë?Autori i vrasjes nuk dihet. Atë Tirana ishte

rrëmujë. Ditën e vrasjes së Isufit është plago-sur dhe një grua tjetër. Ajo ndodhet në Kana-da dhe ne kemi biseduar me të. Ajo na kathënë se është plagosur në krah dhe Isufi menjë plumb në kokë. Sipas asaj të dy janë trans-portuar drejt Spitalit Ushtarak me një ambu-lancë. E plagosura u ka thënë mjekëve se ajondjehej më mirë por duhet të bënin kujdespër Isufin. Mjekët janë shprehur se goditja kish-te qenë fatale dhe ishte e pamundur të kthe-hej në jetë. Askush nuk e di kush e vrau dhepërse e vrau. Isufi nuk ka arritur të thotë asgjëpas plagosjes. Ngjarja ka ndodhur para Kryem-inistrisë, në bulevard. Isufi nuk vajti në Tiranëpër probleme të dasmës. Gjithçka ishte sigu-ruar nga prindërit dhe vëllezërit. Ai ka udhë-tuar drejt Tiranës vetëm për të qenë i pran-ishëm në varrimin e Azem Hajdarit. Njerëzite afërm i ishin lutur të mos shkonte në Tiranë,duke i thënë se kishte trazira. Ai ishte shpre-hur se do të shkonte deri në Mamurras.

Presidenti i Republikës, Këshilli i BashkisëKlos dhe Komuna Macukull e kanë vlerësuarvëllain tuaj. Si i keni pritur këto tituj evlerësime?

I falenderoj të gjithë, që nga Presidenti iRepublikës, Bamir Topi e deri te këshilli ikomunës Macukull. Vite më parë, këshilltarëte kësaj komune vendosëm me vota unanimeqë Isufi të shpallej “Qytetar Nderi” (pas vde-kjes) i komunës Macukull. Më 7 shtator 2007Presidenti i Republikës, Bamir Topi i akordoiz. Isuf Ali Uka (pas vdekjes) Medaljen ”Martiri Demokracisë” me motivacionin: ”Për kon-tributin e tij të shquar në vendosjen e proces-eve demokratike në rrethin e Matit; Përmbrojtjen e vlerave të lirisë dhe demokracisë,duke dhënë dhe jetën në moshën më të bukur”.Ndërkaq këtë vit Këshilli i Bashkisë Burrel moridy vendime të rëndësishme për Isufin. Njëshesh në këtë qytet do të marrë emrin e tij,ndërkaq po në këtë shesh do të ngrihet për-mendorja e vëllait. Edhe kryeministrit Berishae ka konsideruar Isufin “Dhëndërr të idealevetë lirisë”. Prindërit e mi, ne vëllezërit, motratdhe të gjithë u jemi mirënjohës të gjithëve.

HASAN PASHA

Isuf Ali Uka, Martir i Demokracisë

Kur u largua vëlli yt nga fshatit dhe si emësuat lajmin e vrasjes së tij?

Unë , Isufi dhe vëllai im Shpëtimi ndod-heshim emigrantë në Athinë, Greqi. Isufi ish-te një aktivist i Partisë Demokratike. Që ngadita e themelimit të saj ka marrë pjesë në tëgjitha tubimet politike në fshat dhe në rreth.Një muaj para dasmës Isufi la kurbetin dhe ukthye në Shqipëri. Vëllai tjetër erdhi në atdhedy javë para dasmës së Isufit. 14 shtatori kaqenë ditë e hanë. Ai me 20 do të martohej.Ditën e dielë, me 13 shtator ai ka blerë njëgazetë ku shkruhej për vrasjen e Azem Haj-darit dhe varrimin e tij me 14 shtator. Nënathotë se lexonte e qante për këtë ngjarje. Të

Askush nuk e di kush e vraudhe përse e vrau. Isufi nuk kaarritur të thotë asgjë pasplagosjes. Ngjarja ka ndodhurpara Kryeministrisë, në bule-vard. Isufi nuk vajti në Tiranëpër probleme të dasmës.Gjithçka ishte siguruar ngaprindërit dhe vëllezërit. Ai kaudhëtuar drejt Tiranës vetëmpër të qenë i pranishëm nëvarrimin e Azem Hajdarit.

kujtesë

Shtator 2010 - 1553nr.

Në mbrëmjen e së shtunës të datës 7 gusht2010, në orën 22 e 20’, pas një sëmundje tërëndë njëvjeçare, i mbylli sytë përgjithmonë, nënjë moshë ende të re, Vitore Lame Bunguri (Ba-jrami), mësuesja e dashur dhe e spikatur e Maqel-larës, Peshkopisë dhe Tiranës. Vitore Bunguri ishtemësuese e gjuhës dhe e letërsisë shqipe dhe asajruse prej 34 vjetësh, 27 prej të cilëve në Dibër,Vitore Bunguri ishte mësuese e gjuhës shqipe nëshkollën 9 vjeçare “Siri Kodra”(Tiranë), VitoreBunguri ishte një nga mësueset më të mira dhe tëtalentuara të brezit të saj, por mbi të gjitha VitoreBunguri ishte bashkëshortja e shtrenjtë e Esatitdhe nëna e dashur dhe shumë e shtrenjtë e trivajzave si drita, Evit, Eldës dhe Elonës dhe vjehra,si nënë shumë e dashur, e tre dhëndurëve, sid-jemve të saj, Azgilit, Edmirit dhe Oligerit, si dhegjyshja e çmuar e nipave, Inaltit dhe Evansit, Vi-tore Bunguri ishte një grua e forte, shumë e vyerdhe e pazëvëndësueshme e familjes Bunguri.

Vitoja ishte vetëm 56 vjeç, mjaft e re për të ikurnga kjo botë, për të cilën luftoi si rrallëkush derinë çastet e fundit të saj, pa u ankuar kurrë, përvështërsitë dhe sfidat që jeta i kishte rezervuarkësaj vajze të forte labe! Është një moshë kur nje-riu, pasi i ka zgjidhur disa nga çështjet themeloretë jetës dhe të misionit të tij në këtë botë, siç janënxjerja në jetë dhe martesa e fëmijëve, prêt të shi-jojë frutet e jetës së tij plot mundime e sakrificapër të përmbushur këtë mision. Dhe Vitoja e përm-bushi me nder dhe fisnikëri këtë mision, falë kar-akterit të saj të fortë e të admirueshëm, si dhe falëbashkëshortit të saj fort të dashur e të dhemshur,Esatit, me të cilin kishin krijuar një skuadër të fortë,të vyer dhe shumë të shtrenjtë!

Por ajme, nuk paskësh qenë e thënë që t’i shi-jonin së bashku frutet e ëmbla të një jete të nder-shme! Ani pse, pikërisht në këtë kohë, ata kishinmë shumë nevojë për njeri tjetrin! Ani pse, Vitojado t’u mungojë shumë tri vajzave të saj, që,ndonëse tashmë kanë krijuar familjet e tyre, do tëkishin gjithnjë shume e me shume nevojë përdorën e ngrohtë të mami Vitos dhe për ta gjeturgjithnjë hapur derën e shtëpisë së prindërve! Anipse, me këtë ikje të parakoshme, Vitoja i shembithemelet e shtëpisë së saj dhe të shokut të saj tëjetës, Esatit, me të cilin janë dashur fort, si pakkush në këtë botë! Ani pse, Vitoja, do të na mun-gojë shumë të gjithëve ne, familjarëve të saj, ne,që ruajmë për Të kujtimet më të mira! Ani pse,Vitoja e shtrenjtë do t’u mungojë shumë shoqevedhe shokëve të shumtë të shkollës e të punës nëarsim, nxënësve të saj që gjithmonë i pati shumëtë dashur, të cilëve nuk u thahen ende lotët dheqë të gjithë na janë gjendur pranë në këtë mo-ment mjaft të rëndë dhe të vështirë.

Vitua lindi ne Tiranë me 02.02.1954 në njëfamilje me origjinë nga fshati Tërbaç i Vlorës, qëpati ardhur në Tiranë menjëhere pas Luftës IIBotërore. Babai i Vitos, Lame Bajrami, që në moshëfare të re, i ishte bashkuar Cetës Plakë të Vlorës qëme krijimin e saj(1942), për t’u inkuadruar mëvonë në formacione të tjera të ushtrisë partizane,ku kontribuoi deri në çlirimin e plotë të Shqipërisë.Shtëpia e familjes Bajrami në Tiranë shumë shpe-jt do të bëhej një vatër e ngrohtë me dyer gjithnjëtë hapura për miqtë dhe të afërmit e shumtë qëvinin nga Vlora në kryeqytet për halle të ndry-shme të jetës, që nga ndjekja e shkollave të mes-me e të larta e deri tek nevojat për spitale etj. Dhemerita për këtë, përveç të zotit të shtëpisë, xhaLames, i takon padyshim edhe zonjës së saj,Selimesë(nënë Selos), një grua e shkëlqyer, shumëe dashur dhe shumë bujare, gjithmonë e qeshurdhe gojëmbël. Vitoja ishte vajzë e vetme e këtyredy prindërve të mrekullueshëm, Lames dhe Se-los, njerëz të thjeshtë dhe shumë të dashur dhemotër e 4 vëllezërve. E rritur midis tyre ajo shihejsi një dhuratë e bekuar dhe fort e shtrenjtë që Zotii kish falur familjes Bajrami, që jetonte tek Pallatete Aviacionit, në Lagjen nr. 8, përballë ish Eksopz-itës “Shqipëria Sot”. Në këtë familje të mirë, tëthjeshtë e fort të dashur, ajo u edukua me dashur-inë e madhe për njerëzit, me thjeshtësinë, nder-shmërinë dhe korrektesën në mardhëniet ndërn-jerëzore, cilësi që Vitoja do t’ i mbartte të pandry-shuara gjatë gjithë jetës.

Shkollën 8-vjecare, do ta kryente tek “EminDuraku”. Që atëherë ajo u shqua për inteligjiencë,vullnet të fortë dhe rregullësi në jetën e saj. Hobii saj ishin gjuhët e huaja dhe atletika. Ishte gjith-një shumë aktive, merrte pjesë në rrethet e sh-

homazhVitore Lame Bunguri (Bajrami)Një jetë kushtuar arsimit

tëpisë së pionierit etj. Arsimin e mesem e kreu neshkollën e mesme te gjuhëve të huaja “Asim Vok-shi” në Tiranë, në degën rusisht. Përveçëse njënxënëse e shkëlqyer dhe me sjellje shembullore,bashkënxënësit e saj e kujtojnë Viton edhe si njëatlete të zonjën, që përfaqësonte shkollën e tyrenë garat sportive që zhvilloheshin në atë kohëmidis shkollave të mesme të Tiranës. Po kaq edhënë Vitoja ishte pas letërsisë. Ajo do të shqu-hej në orët e letërsisë për leximet në origjinal tëkryeveprave të letërsisë ruse që lidheshin me emrate Turgenievit, Tolstoit, Gorkit, Dostojevskit, Shol-lohovit etj. Studimet e larta do t`i vazhdonte nëUniversitetin “Luigj Gurakuqi” Shkodër në fakul-tetin e gjuhës dhe të letersisë(1973-1977). Që nëvitin e parë, ajo do spikaste si një studente punë-tore, e zellshme dhe këmbëngulëse. Bashkëstu-dentët e saj, tani mësues e drejtues të nderuar tëarsimit, i kujtojnë edhe sot emocionet e provi-meve të asaj kohe, në shumicën e të cilave, “Vito-ja do të merrte notën 10-të”. Me punën e sajsistematike, Vitoja ishte bërë sinonimi i një stu-denteje serioze dhe shumë këmbëngulese, gjëqë u kurrorëzua me perfundimin e studimeve tëlarta me rezultate shumë të mira në vitin 1976.

Në gushtin e këtij viti, ajo do të udhëtonte përherë të parë drejt Dibrës dhe Maqellarës, ku ishteemëruar si mësuese e gjuhës shqipe dhe asajruse. Megjithëse, ndofta, nuk e kishte degjuarkurrë me parë emrin e Maqellarës, iu desh t‘ipërgjigjej thirrjes së kohës për të punuar “Ku kanevojë Atdheu”, ndoshta pa e ditur se aty do tëjetonte 18 vitet më të bukura të jetës së saj. Dhes’kishte si te ndodhte ndryshe... zemra e saj emadhe do te kishte vend edhe per Maqellaren,me te gjithe permasat e saj

E nisi punën me shumë gëzim dhe entuziaz-em, si çdo kush që fillon punë për herë të parë.Ne çdo minutë të ditës e shihje në shkollë tëbuzëqeshur mes nxënësve. Vetëm një vit pune iudesh që Maqellara të kuptonte zemrën e saj,dashurinë dhe mirësinë e madhe që përcillte ajo,përkushtimin e korrektësinë në punë. Vetëm pasnjë viti punë, pas mbarimit të vitit të stazhit, siçishte atëherë, dhe menjëherë pas diplomimit, nëgushtin vitit 1977, Vitoja do të emërohej drej-toreshë e shkollës 8-vjeçare “Hibe Palikuqi” nëMaqellarë, shkolla e dytë më e madhe për nganumri i nxenesve dhe mësuesëve në rrethin eDibres në atë kohë dhe njëherësh edhe një vatërmjaft e rëndësishme arsimimi dhe edukimi. T`ibesoje drejtimin e kësaj shkolle dikujt nuk mundtë ishte rastësi. Duhet të kishe treguar vlera të vërte-ta për të merituar një besim të tillë, për të qenë nëlartësinë e kërkesave të detyrës. Edhe pse ishtevetëm 23 vjeç, ne mes të më shumë se 50 ar-simtarëve u zgjodh, jo rastësisht, VitoreBarjami(Bunguri).

Ky emërim i Vitos si drejtoreshë e shkolles 8vjeçare të Maqellarës shënon një rekord më vete,i paprekur as deri më tani. Vitoja bëhet e paramësuese jabanxhie në Maqellarë që drejton njëshkollë të tillë kaq të madhe e të rëndësishme.Punoi e drejtoi siç dinte ajo. Si nje arkitekte skalitikarektere njerëzore, skaliti vlera qe i mbarti vetëmajo dhe që u pasuruan gjithnjë e më shumë në 27vitet e punës në arsim në Dibër, 18 prej të cilëveia kushtoi Maqellarës dhe 9 te tjerë arsimit nëqytetin e Peshkopisë. Kur binte fjala per Maqel-larën, Vitoja me dashuri dhe krenari, thoshte: “Po,i fala Maqellares , fëmijëve të saj, nxënësve të mi18 nga vitet e mia më të mira, 18 vitet e rinisësime”. Dhe bashkë me ta, ajo u fali atyre qytetar-inë, diturinë, emancipinin, dhe u përpoq që tësillte jetën e Tiranës së atëhershme në Maqellarë.

Gjenerata të tëra nxënësish flasin me mall enostalgji për mësuesen e tyre shumë të dashur,që, në çdo fjalë, u mëkoi atyre dashuri, respektdhe mirënjohje të pafund.

Ne vitin 1978 ajo krijoi familjen e saj, së bash-ku me Esatin, atje në Maqellarë. Esati, ashtu sidhe Vitoja, kishte kryer fakultetin e gjuhës dhe tëletërsisë në Universitetin e Shkodrës(1972-1976).Nuk di të them me siguri në se lidhja e tyre daton-te që në vitet e shkollës, apo lindi aty në Maqel-larë, por kjo tashmë nuk ka ndonjë rëndësi. Ajoqë di mirë dhe që është e sigurtë, është fakti qëkëto dy të rinj, që e lidhën jetën e tyre bashkë dhee kane dashur dhe respektyar njeri-tjetrin shumë,si rrallëkush dhe nuk eshte fare e lehte t’ua gjeshshokun si te tille... E ndertuan jeten e tyre sic ditenata dhe e kaluan ate, jeten familjare, ne nje

menyre aq dinjitoze dhe aq shume te lumtur... edenje per t’u marre si model prej kujtdo...Megjithë vështërsitë e asaj kohe, deri edhe përkushtet bazë të jetesës, Vitoja kurrë nuk u ankua,por u mundua të sjellë jetën e Tiranës në Maqel-larë. Dhe në të vërtetë ia doli. Shumë shpejt shtë-pia e tyre do të kthehej në një shtëpi model jovetëm për banorët e atij pallati të vogel 3 katëshnë Maqellarë, por dhe me gjere, per gjithe ban-orët e tjerë të Maqellarës, jo aq për mënyrën emobilimit, që atëherë ishte e njejtë për të gjithë,por me tepër për mënyrën e jetesës, të higjienës,të gatimit, te rritjes dhe edukimit te fëmijeve, tekalimit te kohes se lirë etj. Gjatë viteve të jetësfamiljare në Maqellarë(1978-1994), Vitoja shpal-osi edhe një anë tjetër të shkëlqyer të edukimit tësaj të fortë familjar: bujarinë dhe mikëpritjen engrohtë për miqtë e afërt dhe të largët. Dhe nukkishte si te ndodhte ndryshe. Vitoja, siç u cek mëlart, vinte nga një familje e madhe tradicionaledhe shumë bujare vlonjate, qe në shumë aspe-kte, ngjante së tepërmi me familjet dibrane. Aq tedashur dhe mikëpritës ishin xha Lamja dhe nënëSeloja, sa qe ishin shumë të rralla netët kur nështëpinë e tyre të mos vinin miq nga Vlora. Dhekjo ishte nje nga kenaqesitë e zakonshme të famil-jes Bajrami. Aq e veërtetë është kjo, sa që, kurVitua donte të shkonte tek shtëpia e prindërve nëTiranë, më parë duhej të merrte në telefon ngaMaqellara, për të pyetur në se kishte apo jo vendtë lirë për të fjetur kaq ose aq netë! Edhe pse shtë-pia e tyre në Tirane kishte 4 dhoma dhe në atëkohë, konsiderohej si një shtëpi e madhe. Meqëjemi tek telefonatat me Tiranën, nuk mund të rripa kujtuar me respekt familjen e nderuar të sh-krimtarit Moisi Zaloshnja, fqinjët shumë të dashurtë familjes Bajrami, tek telefoni familjar i të cilëveme nr. 3544, do të flisnin Esati&Vitua si dhe tëafërm të tjerë, nga Maqellara apo Peshkopia, ditëndhe natën, për një periudhë të gjatë... dhe ajofamilje nuk u mërzit në asnjë rast

Në vitin e parë të martesës, më 1979, erdhi nëjetë fryti i parë i dashurisë tyre. Emri i tij ishte iparacaktuar nga bashkimi i shkronjave të para tëemrave të Esatit dhe të Vitos, që përputheshin nëmënyrë të habitshme: edhe në se do të ishte djalëdo të quhej Evis, edhe në se do të ishte vajzë do tëquhej Evi. Dhe Evi vijon me dinjitet veprën eprindërve të saj, ajo sot është drejtuese në një ngashkollat e mëdha 9 vjeçare të kryeqytetit.

Nga ato kohë të lumtura, kur ende ishim tëgjithë bashkë në këtë botë, më kujtohen darkatdhe gëzimet familjare, që i bënim të gjithë së bash-ku në fshatin e lindjes, në Grevë. Siparin e këngëvedo ta hapte Nuja jonë, me këngën aq të ndjerë“Fustani me pika” (Fustani me pika, sa hije tëpaska, ngreje pak kapelën Nepi, sa të’t shohë seplasa!), që ajo e këndonte me shpirt, ndoshta nëkujtim të motrës së saj Myzejenit, që ishte shuarnë moshën 22 vjeçare, në vitin e parë të nusërisë.Pastaj shumë shpejt, do t’ia merrte këngës Vituame zërin e saj të ëmbël dhe krejt te vecante. Ishtekënga e Petrit Lulos “Gëzimi i çobanit” , një ndërkëngët më të preferuara te saj, dhe vargjet që idonte më shumë: “Dhe çobani i gëzuar, qesh’ ithotë ca fjalë, të na rrojë çupë e parë, tjetër herëme djalë!”, që i këndonim të gjithë së bashku.Pastaj, në vitin 1982, do të vinte në jetë vajza edytë, Elda, në fakt “djali” i Esatit dhe Vitos, ndërsanë vitin 1985, ishte radha e Elonës, vajza e tretedhe e fundmit e fëmijëve të tyre. Tani në gëzimettona familjare, vendin e këngës së çobanit do tazinte kënga e Irma dhe Eranda Libohovës “Kushka vajza, botën ka”. Dhe, me të vërtetë, të trivajzat e Esatit dhe të Vitos janë sherbet e bakllava,secila më e mirë se tjetra. Të tri vajzat lindën dheu rritën në Maqellarë. Të tri vajzat fituan me plotmeritë konkursin për shkollën e mesme të gju-hëve të huaja “Asim Vokshi”, dega anglisht nëTiranë, në të njëjtën shkollë, ku kishte qenë edheVitoja. Pastaj, Evi dhe Elda mbaruan fakultetin egjuhës dhe të letërsisë shqipe, njëlloj si Esati dheVitja, ndërsa Elona atë të gjuhës angleze. Që të trivajzat u bënë mësuese të gjuhës shqipe dhe an-gleze, njëlloj si prindërit e tyre të shtrejntë, Vituadhe Esati. Është rast i rrallë, në mos i vetëm nëShqipëri, që një familje prej 5 anëtarësh t’i kush-tohet e gjitha arsimit, siç ndodhi me familjen eEsat dhe Vitore Bungurit, që formonte kështu një“këshill pedagogjik” më vete prej 5 mësuesish.

Në vitet 1994-2003 Vitoja punoi në dy shkol-la 8 vjeçare të qytetit të Peshkopisë, në vitet 1994-

1996 si mësuese dhe zv/drejtoreshë në shkollën“Irfan Hajrrullai” të lagjes Dobrovë, dhe në vitet1997-2003 si mësuese e gjuhës dhe e letërsisënë shkollën 8 vjeçare “Demir Gashi”, në Lagjen eRe. Emri dhe portreti i Vitos edhe në këto shkollaplotësohet vazhdimisht me vlerat gjithnjë në rritjetë një mësueseje të përkushtuar plot humanizeme korrektesi, duke lënë kudo vetëm mbresa e kuj-time të pashlyeshme.

Në vitin 2004 Vitoja i kthehet vendlindjes sësaj, Tiranës. Pasi kaloi disa probleme shendetë-sore, në vitet 2004-2007 ajo punoi si mësuese nëdispozicion, me orë të shkëputura, sa në një sh-kollë në tjetrën, në të katër anët e Tiranës!Megjithëse kishte kontribuar për 27 vjet si më-suese, drejtoreshë dhe zv/drejtoreshë shkolle nëDibër, megjithëse ishte ndër mësueset më të miratë brezit të saj, megjithëse në fund të fundit, ajoishte lindur e rritur në Tiranë, vetëm në vitin 2008Vitua u emërua mësuese definitive në shkollen 9vjeçare “Siri Kodra” Tiranë, ku punoi deri në fund.

Sëmundjen fatale mjekët e kishin konstatuarqë prej një viti, me 8 gusht 2009. Në ditët men-jëherë pas “operacionit”, Vitoja, të cilës i ishtethënë se “ të kanë hequr apendicitin “, sapo qetë-sohej nga dhimbjet, thoshte “shyqyr që e hoqaapendiksin tani, se më 20 gusht duhet të para-qitem në shkollë!”. Vetëm një mësues mund takuptoje plotësisht këtë lidhje të fortë të një më-suesi me shkollën dhe nxënësit e tij. Por, besimise vërtetë do të përmirësohej për të shkuar nëshkollë, u trondit pas kthimit nga plazhi, aty ngamesi i korrikut 2010, kur Vitos i filluan shqetësim-et serioze...

Kolegët dhe nxënësit e saj nuk do të mund tëharrojnë kurrë mësuesen e talentuar, shumë tëdashur dhe gojëmbël, Vitore Bungurin. Portreti isaj i gëzuar dhe i buzëqeshur do të ruhet gjatë nëkujtesën e të gjithë nxënësve të saj të shumtë të34 viteve të punës në arsim dhe ajo padyshim dotë mbetet një shembull i ndritur i arsimit në Dibërdhe në Tiranë. Në këto momente mjaft të vështirapër familjen Bunguri, po mundohemi të ngushël-lohemi me faktin se, meqë të gjithë jemi shtegtarëtë përkohshëm në këtë botë, i lumtur është ai qëplotëson misionin që Zoti i ka caktuar në jetë dhelë pas vetes kujtimet më të mira, të cilat, rrojnë mëgjatë se njerëzit. Në këtë kontekst, Vitore Bunguriishte dhe do të mbetet një mësuese e shquar ebrezit të saj, një grua me vlera shumë të larta dhecilësi të vyera njerëzore, dhe e tillë do të mbetetnë kujtesën tonë dhe të gjithë atyre që e kanënjohur.

Po e mbyllim këtë shkrim përkujtimor me disanga fjalët e shoqes dhe mikes së saj të ngushtë,mësueses së nderuar znj. Terezina Vata, në ndar-jen e përjetshme me Të, më 8 gusht 2010:

“Sot ndahemi nga Ti, e shtrenjta jonë Vito. Nadeshe të gjithëve, na the fjalën e mirë, na ndih-move dhe na dhe dorën për gjithçka. Ti po sh-kon drejt një jete tjetër, si një grua e fortë qëluftoi plot një vit me këtë sëmundje të tmerrshme.Për Ty luftoi Esati, vajzat, vëllezrit, njerëzit e tu tëdashur, por nuk ia dolën dot. Ti e deshe kaqshumë familjen, shoqërinë, miqësinë... prandajne, të gjithë, sot po ndahen me Ty me sy të përlo-tur, por me një premtim te madh,të heshtur, senuk do të të harrojnë kurre, nuk do te mund te teharrojme kurre, por do të mbajnë në mendje enë zemër përgjithmonë. Ti, vajzë nga Jugu, erdhenë Veri të Shqipërisë dhe u bëre një grua shem-bullore për burrin, nënë e përkuashtuar për trivajza të mrekullueshme që të gëzuan me tre dhën-durë që i trajtove si djemtë e tu. Në shkollën kupunove vitet e fundit, Ti u hyre në zemër tëgjithëve me dashurinë e sinqertë qe tregove ndajshoqeve dhe gjithë kolektivit. Neve do të namungosh shumë, por besoj, se me vlerat e tua tërralla, ne mësuam shumë nga Ti për thjeshtësinëdhe ngrohtësinë njerëzore”.

EVI MELANI

16 - Shtator 201053nr.

cyan magenta yellow black

reklamë“Druri-Shqip”e vetmja e certifikuar për punime druri

“Druri-Shqip”ndodhet largjush vetëmnjë telefonatë!

Cel:069 20 39 078

“DRURI-SHQIP” menjë përvojë të gjatënë vendin tonë, evetmja e certifikuarpër punime druri si: Çati druri Konstruksionedruri

Lokale druri Shkallë druri

Prodhime prej drurisi: Dyer Dritare Veshje lokalesh Kuzhina Etazher

“DRURI-SHQIP”“DRURI-SHQIP”“DRURI-SHQIP”“DRURI-SHQIP”“DRURI-SHQIP”është certifikuartashmë edhe ngakompaniaprestigjioze“BRAMAX” meqendër në Austri kudhe ka marrë çmimtë veçantë cilësie.

Të gjithë ju që jeni tëinteresuar për tëmobiluar shtëpitëtuaja, për tëndërtuar shtëpi prejdruri, fshatraturistikë.

Ju që kërkoni që metë vërtetë që druri tëflas shqip!

Këto j’ua siguronvetëm “DRURI-SHQIP”

Aty do të gjeni cilësi,seriozitet, korrektësidhe shpejtësi.