!:) .: 1 ~7 ... ~-~'J / ~ ..... )

) -{ cb i iii iii

i i

1. Hz. iBRAHiM SEMPOZYUMU BiLDiRiLERi

Editr Prof. Dr. Ali BAKKAL

17 -18 Ekim 1997 anlurfa

URKA V YAyNLAR! - 29

. Ty~~~tl pb'tlH~ Islam A'ut"rn:dar Merk

KUtilphane;i Dem, No:

Tas. No:

2

ANLIURFA L KLTR EGTM SANAT VE ARATIRMA VAKF YAYNLAR No: 29

Aratrma Dizisi No: 1

Birinci Basm: Haziran 2007

ISBN: 978-975-7394-28-2

Dizgi-Tasarm

Dr. Hseyn KURT

Bask

Simge :\Iatbaclk / anlurfa

HZ. BRAHM'DEN KUR'AN' MESAJLAR

Prof. Dr. brahim CANAN*

Hz. brahim aleyhisselam, Kur'an- Kerim'de ismi en ok geen iki peygamberden biridir. 136 kere gemekle Hz. Musa, birinci sray tutarken, 69 kere zikredilmekle Hz. brahim, ikinci

sray tutar. Onun zikrinden bu kadar okluu, bu yce peygamberin ehemmiyetini gsteren Kur'an bir delilolmaktadr.

Bu ehemmiyet birok sebeplerden ileri gelmektedir:

1. Hz. brahim, semavi dinin kavak noktasnda yer alr. Yahudiler onu kendilerinden bilirler, hristiyanlar onu

kendilerinden bilirler. Kur'an- Kerim bu meselede onlarn yaptklar mnakaay anlatr ve Hz. brahim'in ne yahudi ne de hristiyan olmadn, bilakis mslman olduunu belirtir. (AI-i mran 67)

Bu dinin, Hz. brahim gibi, cidden tevhidi ve birletirici mesajlar ok olan bir zat sevmekte ve tebicIde birlemeleri,

insanln beklenen sulha kavumas asndan zamanmzda ayr bir ehemmiyet tar. Nitekim Kilise tarihinde mhim bir dnm

noktas tekil eden ve uzun bir hazkhktan sonra 1965 ylnda Kilise'nin dier dinlerle mnasetIerini tesbit maksadyla- akdedilen

kinci Vatikan Kons'nde, mslmanlarla ilgili yaplan bir deerlendimede mslmanlarn Hz. brahim'e baklarna atf yaplr. yle denir: "Kilise, mslmanlara takdirle bakar. Onlar,

. Mmmra n. bhiya Fak. Hadis Anahilim Dal retim yesi

90

Vahid, Hayy, Kayyum, Rahman, Rahim, Kadir, yeri-gg yaratan, insanlara hitabeden bir Allah'a taparlar, Tenhada. yalnz bile olsalar, tpk Hz. brahim'in itaat etmesi gibi, -ki, islam inan Hz. brahim'i peygamber kabul eder-btn samimiyetleriyle Aah'n emirlerine itaat etmeye gayret ederler"

Belirtmede fayda var: Kur'an- Kerm Hz. brahim'den bahsederken, onun yceliini, ehemmiyetin belitmek sadedinde, onun hakknda "mmet" tabirini kullanr. (Nahl 120) Tevrat'in bir ayeti de Hz. brahim'i "mmet" olarak tavsif eder: "Rabb Abraham'a dedi: Seni byk bir millet edeceim ve seni mbarek klacam. Senin adn byk edeceim." (Tekvin 12, 1-3). Keza Kur'an'da

"Babanz brahim" tabiri (Hacc 78) olduu gibi, Tevrat'ta da "Sen birok milletlerin babas olacaksn" ifadesi yeralr. (Tekvin 17,4)

ncil'de de "Abraham hepinizin babasdr" i fadesi mevcuttur (Romallar 4,17).

2. Kur'an'a gre, Hz. brahim sve-i Hasene'dir. Kur'an'da sadece iki peygamber hakknda sve-i hasene yani

gzel mek tabiri kullanlr. Biri Hz. Peygamber, dieri Hz. brahim'dir aleyhimasselam. "brahim ve onunla beraber olanlarda sizin iin uyulacak gzel mek vardr." (En'am 90)

Kur'an'da birok ayette hem Hz. Peygamber'e hem de mslmanlara hitabedilerek Hz. brahim'e uyulmas emredilir (Nahl 123, En'am 161, Al-i mran 95, Nisa 125). Bir ayette de: "Hz. brahim'in dinine ancak kendini bilmezlerin uymayaca" (Bakara 130) belirtilir.

Hz. brahim'i mek almak, onun Kur'an'dabeyan ediIen ahlak ile ahlaklanmak, halleriyle hallenmek, onun. getirdii mesajlar benimsemek demektir. yle ise,. Kur'an- Kerm'de Hz.

brahim'le ilgili olarak beyan edilen vasflar nelerdir grelim. 1) Mriklerden olmamak: Hz. brahim'in eri ziyade zerinde

durulan vasf budur. Alt ayr ayette "O, mriklerden deildi" denilir

i Yatikan IL. Les Relations de I'Eglise A\"ec Les Religions Non-Charetiel1l:s. ("ei: Pais 1%9. p.29.

i. Hz. ibrahim Sempozyumu Bildirileri 91

(Bakara135, Al-i mran 67, 95, En'am 161, Nahl 16, 123). Bir kere de Hz. brahim'in azndan: "Ben mriklerden deilim" dedii grlr (En'am 79).

Bir peygamberin mrik olmyaca belli olmakta birlikte, onun hakknda yedi ayr ayette mriklerden olmadmn vurgulamnas, imanda, onun nasl saf, berrak ve mutlak bir tevhide

ulatnn ifadesi olmaktadr. Hz. Peygamber, bir hadislerinde, irkin, karanlk gecede Safa tepesinde yryen kk karncamn ayandan kan sesten daha gizli olduunu belirtir ve irkin en dk derecesini, zulme ramen sevmek, adalete ramen buzetmek diye aklandktan sonra: "Din, buz ve sevgiden baka bir ey

deildir" diye noktalar. Demek ki, Hz. brahim, btn hissiyatm Allah'n rza frekansna ayarlam bir insand. Sevdii zaman o eyde rza llerini aryor, buz ve adavet edince onda rza llerini aryor, buna baka duygu ve dnceler kartrmyordu. Bylece Kur'an'da da ifade edilen

"Onlarn ou, irk komadan Allah'a inanmazlar" (Yusuf 106) ayetinde ifade edilen irk-i haf'nin her eidinden uzakt.

2) Sdk Sahibi Olmak: Hz. brahim'in bir vasfi islamn en ok ehemmiyet atfettii sdk ve dorulur idi. "Kitap'ta brahim'i de an! 0, phesiz dosdoru bir peygamberdi" (Meryem 61).

3) Hanif Olmak: Haniflik, Hz. brahim'in getirdii dinin addr. Hanif, hakka meyleden manasna gelir. Aleyhissalatu vesselam: "Ben msamahal ve kolayolan haniflikle gnderildim" buyurmakla hanifliin sadece "hakka meyil" deil, ayn zamanda msamaha ve kolaylk taraftarl manasna da geldiini belirtmitir.2

4) akir (nimetlere kredici) olmak: kr, yaplan iyiliin iyilik olduunu idrak, nimetlerin Allah'tan geldiini itiraftr. Hz.

brahim'in bir ayette nimetlere kredici olduu belirtilir. (Nahl 120) 5) Vazifeinaslk: Hz. brahim, Rabbi tarafndan eitli

imtihanlarla imtihan edilmi, muhtelif hizmetlerI e mkellef klnm, o bunlarn hepsini tastaman yerine getirmi ve onlar ifade hibir

i Hakim Eb Abdiilah, el-Hakim en Neysaburi, el-mstedrek Ala's-Sahiheyn, l335 basksndan of set, Beyn!:, 2, 291. 2 Ahmed bnu Hanbel, el-Msned, K.ahire 1313 basksndan Ofse!:, Beynt, 6, 6.

92

ftur, hi bir kusur, bkknIk, sabrszlk, geveklik, memnuniyetsizlik izhar etmemitir. Ayet-i Kerime'de "Rabbi brahim'i bir ksm kelimelerle imtihan edince, 0, bunlar eksiksiz

. yerine getirdi" (Bakara 124) buyrulur ve ayrca "Szn yerine getiren brahim" (Necm 37) ifadesiyle tavsif edilir.

Onun imtihan edildii kelime1ere teblii, putlar krmas, atee atlmas, olunu kurban etmesi, Ka'benin inaas, hac menasikini ihdas gibi Kur'an'da zikri geen vak'alar dahil edildii gibi, snnet olmak, trnak kesrnek, misvak kul1anmak, byk vs. tralar ... gibi hadislerle sabit olan baz ameIler de dahildir ve saylar otuzu

bulmaktadr. i 6) Misafirperverlik: Hz. brahim cmertlii ile bilinir. Kur'an- Kerim, onun bu halini birka kere zikreder: Hz. Lut'un

aztm kavmini cezalandrmakla vazfeli melekler, yol geei, insan suretinde kendisine uradklar zaman, onlan hi tanmad halde, a olup olmadklann sormadan "semiz bir dana kzartarak" mkeIIefbir sofra hazrlar (Zariyat 25-30), Hud 69).

7) Halim, evvah ve mnih olmak: Hz. brahim, yumak huylu, ili ve Allah'a ynelen bir kimsedir (Hud 75). Bu onun kendi kusurunu bilen, insanlara kar merhametli ve Al1ah'a kar da tvbekar olduunu ifade eder.

8) Merhamet: Hz. brahim'in hilm ve evvah sfatlarn tamamlayan bir vasf da merhametli oluudur. 0, kendini yurdundan kovan, atee atan kavmine beddua etmemi, "Ey Rabbim! Bana tabi olanlar bendendir, bana asi olanlan Sana brakyorum, Sen Gafur'sun, Rahim'sin" demitir (brahim 36).

Hz. brahim'in merhameti, Kur'an- Kerim'in ifadesiyle, mrik babasna Allah'tan mafiret dileyecek (uara 86), ilahi cezay haketmi Lut kavminin cezalandnlmamas iin, vazifeli meleklerle

mnakaa edecek derecede (Hud 74-76, Ankebut 32) ileri bir seviyededir. Halbuki mriklere, nifak belli olanlara Allah'tan mafiret ve rahmet dilenmez.

Kur'an- Kerim, Hz. brahim'in rnek alnmasn emrederken, onun, mrik babasna yapt mafiret duasn hari tutarak tasrihte

i Beyzavi, Tefsir, Msr 1995, ikinci bask, 1,35.

i. Hz. ibrahim Sempozyumu Bildirileri 93

bulunur ve bylece, sevgi ve merhamette ilahi llerin dana klmamas yani, Allah'tan daha merhametli olma yanllna dlmemesi gerektiini mesajn da -merhametiyle mehur- Hz. brahim vesilesiyle verir.

9, 10) Hz. brahim'in Allah iin Hicret (Saffat 99), kalb-i selim'le Allah'a kavumak (Saffat 84) gibi baka mmtaz ynleri de

vardr.

3. Mazhar Olduu ilah Ltuflar Ksmen iradesinin de katks bulunan ve insanlara rnek olan

bu vasflar sebebiyle Allah'n kendisine, mkafeten bahetti-i faziletler de oktur. Onun zikredilen vasflarna uymann, Allah nezdinde ne kadar makbul ve ehemmiyetli olduunu anlamamz iin ona bir mkafat olarak verilen ilahi ltuftar da ksa ksa belitmemiz gerekmektedir.

Bunlarn Hz. brahim'e, yaptklar sebebiyle Allah tarafndan bir farz olarak verildiinin bilinmesi ayr bir ehemmiyet tar. Bu, bize, ahsi kesbin ilahi yardma da-Peygamberler hakknda bile vesile olduunu, kesbsiz yani yapabileceimizi yapmamamz halinde, ilahi inayete mazhariyetin olmyacan duyur11asl bakmndan mhimdir. Nitekim Kur'an'da bu hususu belirtmeye nem atfetmitir: "Rabbi brahim'i bir ksm emirlerle imtihan etmi, o da onlar yerine

getirmitir. Allah: "Seni insanlara iman (nder) klacam demiti ... " (Bakara 124) buyurur. Gerek bu bahsin devamnda ve gerekse baka surelerde, Hz. brahim'e Cenab- Hakkn, ihlasna, samimiyetine binaen bahettii imtiyazlar, ltuftar yle zetleyebiliriz.

1) Hz. brahim ve Al-i brahim alemlere sekin klnd (Bakara 130, Al-i mran 33-34).

2) Allah'a dost ve haliloldu (Nisa 125). 3) Allah'n selamna mazhar oldu (Saffat 109). 4) YaIlkta ocuk sahibi olmutur (Hud 62-64, Hicr 53). 5) Btn mmetIerin hayrla yadedecei mmtaz bir nesil verilmitir (Bakara 124). Onun neslinden birok peygamber gelmitir. Hz. Muhammed de onlardan biridir.

94

6) Semavat ve arzn melekutunun gsterilmesi (En'am 75). 7) Kitap (suhuf) verilmesi. Beriyete bir ksm mesajlar

bulunla gnderilmitir. "Hi kimseye bakasnn gnah yklenemez" dsturu (Necm 36-54), hadislerde de zaman tanzimil gibi hususlar Suhuf-i brahim'de gelen mesajlardandr. -

4. Mcadele Metodu Hz. brahim'in zamanmza hitabeden ynlerinden biri de hak

yolunda yaplmas gereken mcadele ve bunun metodudur. nanmayanlara kar ne yaplmas gerektiini belirten ayetin (Mmtahine 4) devamnda Hz. brahim rnek verilerek, bu hususta onun yolundan gidilmesi irad ediler: "brahim ve onunla beraber olanlarda sizin iin uyulacak gzel bir rnek vardr. Onlar milletlerine yle demilerdi: "Biz sizden ve Allah'tan baka

taptklarnzdan uzaz. Sizin dininizi inkar ediyoruz ... " (Mntahine 4) Kur'an- Kerim Ankebut suresinde yer verdii uzunaca bir

bahiste Hz. brahim'i-n mcadele anlayndaki teferruat verir (16-27. ayetler). Burada halk davet ettii ana meseleler, muhataplarn ikna iin bavurduu delliler, halkn reaksiyonu vs. belirtilir. Biz .burada bu teferruata ginneden dikkati eken metoda ynelik

hususlar prensipler halinde belirteceiz.

a) Davette Tedric: Hz. brahim'le ilgili ayetler yakndan tedkik edilince, tebliinde tedrice yer verdii grlr.

1) nce babasnn iradndan balam (Meryem 41-49). 2) Halka hitabetmi (Ankebut 16-27). 3) Nemrut'la cedeIlemi (Bakara 258). 4) Putlan krnl (Enbiya 57-68). Burada teferruata ginneden, zetle belirteceimiz husus udur:

J Suyuti, ed-Drr'l-Meosfu, 13 4 Msr basksndan ofset, Beyrut, 6,341.

i. Hz. ibrahim Sempozyumu Bildirileri 95

Ayetlerin bazlar davete babasndan baladn gstermektedir, tpk Hz. Peygamber'in teblie en yaknlarndan balamas gibi (uara 214). Bilahare de babasna ve halka hit:abetmitir (uara 70-83). Baz ifadelerde sadece kavmine hitab mevzubahis olmaktadr. Babas ve kavmine mterek hitaplaryle sadece kavmine hitaplar arasnda bir safha fark olmad sylense bile, Nemrut'la olan ferdi cedeli, mcadele vetiresinin ileri bir safhas olabilir. Bu cedel onun faaliyetinin ilerleyip, Nemrut'a kadar intikal

ettiini ifade eder. Nemrud'un malubiyetinden sonra ipler iyice kopmutur, Hz. brahim de ii, putlar knna noktasna getinnitir. Bundan sonra atee atlacaktr.

b) Plan-Program: Tebli almalar ile ilgili olan en mhim nokta, plan ve programdr. nsanlarn irad ederken bir plan dairesinde hareket etmek, atlacak bir admn, sylenecek bir szn arkasndan ne getirecei nceden dnerek, hesaplyarak bunlar yapmak Hz.

brahim'in uygulad bir metoddur. 0, gk cisimlerine tapmann batl olduunu sylemek iin,

nce yldzn uluhiyetini, sonra ayn uluhiyetini, en son olarak da gnein uluhiyetini "zevale marCz olanlar bana rab olamazlar" diyerek reddediyor. Bu reddi bir anda yapmyor.

Keza putlar knay diledii zaman, dncesini icra iin bir plan yapyor.

1) Halkn topluca elenecekleri bir gn bu ii yapacaktr. 2) Halka itirak etmiyecektir. 3) Halka katlmaynca dikkatleri zerine ekmemek iin onlar inandracak bir mazeret bulmaldr. Yldzlara bakarak ben hastaym diyor. Yldza inanan halk bu sze inanyor ve ondan kukulanmyor.

4) Putlar krarken en bynden balamyor. 5) Baltay en byk olann boynuna koyuyor. 6) Bum kendisinden bilineceini tahmin ediyor ve bunu inkar

da etmiyor.

7) Davasn aka, mete mdafa ediyor.

96

8) Bu ii u byk put yapm olmal, balta onun elinde, isterseniz kendisinden sorun diyor.

9) Halk kendi aralarnda birbirlerine "Siz hakszsmz" diyorlar. Bylece Hz. brahim plannda hedefine vam oluyor.

o) Hz. brahim atee atlmaya raz oluyor. lahi inayet O'nu yanmaktan koruyor.

Hak olan dava malub olmuyor, "Hak daima galibtir, o malub edilemez, nk hakkn sahibi Allah'tr" gerei bir kere de onun vesilesiyle insanla ders veriliyor.

c) Hasbilik: Hz. brahim, mcadelesini samii yrtmtr. Baarlarn hep Allah'tan bilmitir. Babasna: "Senin iin Allah'a istifar edeceim derken "Fakat sana Allah'tan gelecek hibir eye gcm yetmez" (Mmtahine 4) demitir.

Tam bir iman, tam bir hasbilik iinde olmasayd ne btn bir cemiyeti karna almak demek olan putlar kma iine tevvessl edebilirdi, ne de olunu tereddtsz ban a1tna yatrabilirdi.

5. Hacla ilgili Hizmeti

Hz. brahim'in ismiyle zdeleen bir husus, mslmanlarn hac ibadetidir. nk hac ibadetinin merkezini ve esasn tekil eden Ka'be'yi Hz. brahim ina etmi, insanlar uzak diyarlardan hacc yapmya ilk defa o amu ve haccn temel menasikini o tesbit

etmitir. lahi emir zerine olu smail'le Ka'be'yi ina eden Hz. brahim, haccn emniyetle yaplmas iin Mekke'yi haram ilan etmi, orann herkes iin emin klnmas iin Allah'a dua etmi ve Allah bu duay kabul etmitir. Orann eminliine cahiliye Araplar bile riayet etmilerdir. Bir ayet yle: "Dorusu insanlar iin ilk kurulan ev Mekke'de, alemler iin mbarek ve doru yol gsteren Ka'be'dir. Orada apak deliller vardr, kim oraya girerse gvenlik iinde olur. Oraya yol bulabilen insana, Allah iin Ka'be'yi haccetmesi gerekir" (Al-j mran 95-97).

i. Hz. ibrahim Sempozyumu Bildirileri 97

Mekke'nin haram olmas, emin belde olmas sadace insan kam dklmesini nlemeye mnhasr deildir. Hayvanlan avlanamaz,

aalan kesilemez, otlan yolunamaz. . Hz. brahim koyduu bu esaslarla evrecilik meselesini en ciddi

seviyede ilk ele alan kimse olmaktadr. Ben daha nce de syledim, bir~kere daha tekrar ediyorum: Urfallar, bu ynyle Hz. brahim'e sahip kmaldrlar. Bir1erim Milletlerce Hz. brahim'in "evreciHin piri" kabul edilmesini salamahdrlar. Bu paralelde beynelmilel faaliyetler organize etmelidirler. Mesela gelecek yl, bu toplantnn ad niye "Hz. brahim evre Gn" olmasn ve bu vesile ile GAP'n

getirecei evre problemleri, bunlara kar alnmas gerekli tedbirler zerinde durulmasn?

Hz. brahim, dier semavi dinlerde de ehemmiyetli bir yer tuttuu, btn ehl-i kitap tarafndan sevildii iin bu arnn benimsenecei, en azndan bir ses getirecei kanaatindeyim.

6. Aile Kaygs Hz. brahim deyince akla geliveren mesajlardan biri, aile

meselesidir. Gerekten onda ok gl bir aile endiesi, aile ve hanedanna kar fevkalede bir alaka mevcuttur. Bu husus pekok ayette yer alr. Cenab- Hak onun bu alakasna muvafk olarak, brahim hanedann erefe alemlerin zerine karmtr. Nitekim biz mslmanlar, gnde be vakit namazda, ka kere selavat okurken Peygamberimiz Hz. Muhammed'e ve Al-i Beytine Allah'tan rahmet dilerken Hz. brahim ve Aline bir nevi tevessl ederek: "Ey Rabbimiz

brahim'e ve brahim'in Aline rahmet ettiin gibi Muhammed'e ve Muhammed'in Ali'ne de rahmet et!" diyoruz.

Bu eref, Hz. brahim'in Aline olan alakasnn neticesidir. Kabe'yi kurma hizmetine mukabil Cenab- Hak: "Seni imam

klacam!" deyince Hz. brahim: "Zrriyetimi de!" demitir. Hz. brahim'in ailesine alakas, onlarn Allah'a kulluk terbiyesi

zerine yetimeleri erevesindedir. Allah'a kulluklanm hakkyla

i Bu rnevzuda geni bilgi iin slfunda evre Sal kitabmz grlmelidir (Cihan Yaynevi, stanbul, 986,5.47-58). .

98

yerine getirecek artlar zerinde dunnutur. Bu maksadla, u ayete bakalm (mealen): "Rabbim! Ben ocuklarmdan bir ksmn namaz klabilmeleriiin Senin mukaddes evinin yannda, ziraate elverisiz bir vadiye yeretirdim. Rabbimiz insanlarn gnllerini onlara meylettir, kretmeleri iin onlar meyvelerle rzklandr" (brahim 37).

Burada u mesajlar var: 1) Hz. brahim, ocuklarn yetitirecei evrenn semn

rast gele deil, uurlu, hesapl yapmtr. 2) Buradaki hesab, onlarn ibadetlerini daha iyi

yapabilmeye, buna zemin hazrlanaya dayaldr. 3) Terbiye meselesinde evre artlar dnlmelidir. 4) Ziraate elverisiz yer, bu maksada dahauygundur. 5) Mescide (en azndan ezan sesi duyulacak kadar) yakn olmaldr.

6) Aile, kendisini seven itimai bir muhitte yaamaldr. nk Hz. brahim duasnda: "Rabbimiz! nsanlarn gnllerini, onlara meylettir" (brahim 3 7) demitir.

7) Rzklarnn temine dnlmtr. Hem de meyvelerle i fadesi dndrc bir husustur. nk ziraate elverili olmayan bir yerde meyve taleb ediliyor.

8) Emniyet talebediliyor. Bir baka ayette evrenin emniyetIi olmasn taleb ettiini grrz. "Rabbim bu beldeyi emin kl" "Bakara 126). Tabii ki bununla mal, can, ibadet,rz emniyetIeri kastedilir.

9) brahimi terbiyede namaz ii nceliklidir. Bu maksadla yapt u dua da vardr: "Rabbim beni ve ocuklarm namaz klanlardan eyle!" (brahim 40)

Btn bu ifadeler, terbiyeyi hedefler olarak anlalp, onlarn gerekleme artlar n yaplacak gayret beeri insiyatife braklmtr. Zira, zaman ve mekana gre vastalar deiebilir.

Hedefn zikri kafidir.

i: Hz. ibrahim Sempozyumu Bildirileri 99

7. Mesajlarn Mesaj Aile ve hanedanna bu kadar dkn, bu kadar yakndan ilgili bir zatn, Hz. brahim'in Allah yolunda olunu kurban etmesi hadisesini mesajlarn mesaj olarak deerlendiriyorum .

Evet putlarn krlmas, atee atlmay gze alacak kadar davasnn peinde komak cidden mhim ve fevkalade dikkat ekici mesajlardr. Ama, ailesine dkn bir insann olunu hi tereddt etmeden kurban etmeye tee~bs, hepsinin zerinde ayn bir mesajdr.

Ya Hz. smail'in bu meseledeki tavn: "Ey Babacm! ne ile emrolundun ise yap. naallah sabredenlerden olduumu greceksin!" sz onun, o babaya layk evlat olduunu gsteriyor.

Evet bu vak'a gsteriyor ki, ocuunun terbiyesini evre artlar erevesinde ele alan aileler baarl olurlar, ideallerine uygun nesil yetitirebilirler.

8. Dua Adab Hz. brahim'in bir baka mhim mesaj dualandr. Kur'fn'da

gelen brahimi dualar, bize tam ep etmemiz gereken mhim hedeflerin Allah'n rzasna, dnyevi ve uhrevi baanya gtrecek ideallerin, gaye-i hayallerin neler olabilecei hususunda fikir verirler.

slamda duann, sadece dille talebten ibaret bir eyolmadn bilirsek, bu brahimi dualarn faaliyet programlar olduunu anlarz.

Yani dualarla, ulamak istediimiz hedefleri ortaya koymu, fikir ve dnce plamna alm oluyoruz. Eer dua edip istediimiz eyin gereklemesini samimiyetle, srarla istiyorsak btmlarn gereklemesi iin bize terettp eden dier faaliyetleri yapmamz gerekir. Szgelimi, Allah'tan buday isteyen ifti diliyle taleb noktasnda kalmamal, ekmeli, sulamal, korumal vs.

Aslnda btn talelerimiz ve dualarmz ayn durumdadr; niyet ve dil plannda istenen eylerin gereklemesi iin gerekli olan

eyler fiil ve i plannda yaplmaldr. Hz. brahim'in dualar, peine dlmesi gereken mhim

100

eyleri bize haber vemektedir. Onlan eylemlerle, gayretlerle, tedbirlerle biz hayata geireceiz, sadece dille syleyip kalmyacaz.

Son sz, biz, Kur'an'da yer eden brahimi mesajlar, her ie kadar, btn mslmimlann mterek deerleri ise de, bunlara

Urfallann, daha bir alaka gstemelerini, sahiplenmelerini diliyoruz . . Urfa, GAP sebebiyle maddi bir cazibe merkezi olma yolundadr. Dnyann her tarafndan insanlar buraya gelecekler. Temenni ediyoruz ki, buraya Harran Ovas'nn maddi bereketi iin gelenler, Hz. brahim'in maneviyatn, kardeliini, hasbiliini, plan ve

programn alarak dnsnler. brahimi tevhidi burada hisscdebilsinIcr, koklayabilsinler.

Baan, gsterecekleri hedef yoktur.

Urfallarn bu paralelde verecekleri karara, azme baldr. brahim) bir planla varlmayacak

Button1: Button2: