ĐẠI DỊCH DO SARS-CoV-2(COVID-19)

BÀI TỔNG QUAN TÓM TẮT

22/03/2020Project Vietnam Foundation webinar

GS JARED SPOTKOV & MARVIN WEISS

Người dịch : BS Trần Giang, BV Nhân dân Gia định

- Vi-rút này sống trên dơi. Có thể có 1 vật chủ trung gian khác giữa dơi và người nhưng chưa được xác định (không phải rắn hay tê tê)

- Có bằng chứng đại dịch này bắt đầu ở Trung quốc vào tháng 11-12 năm 2109

- Chợ hải sản Vũ Hán không phải nguồn lây của đại dịch này, nhưng là nơi vi-rút lây từ người sang người.

Nguồn Gốc

Coronavirus Mới (COVID-19) là gì?- Là chủng virus mới thuộc nhóm chuỗi đơn RNA

gây bệnh trên động vật có vú (người) và các loài

chim.

- Covid-19 là chủng thứ 7 trong nhóm vi-rút

corona có thể nhiễm bệnh trên người,

- 3 chủng trong nhóm vi-rút corona: SARS-

coronavirus-2, SARS-coronavirus và MERS có thể

gây bệnh từ không triệu chứng đến viêm phổi

nặng và suy cơ quan (“sepsis”)

Lai Lịch

Bệnh viện ở Vũ Hán

Thông Tin Căn Bản- Các vi-rút có vỏ bọc này có thể tồn tại trên bề mặt

từ vài giờ đến 9 ngày.- Bị bất hoạt bởi ethanol 61-72%, hydrogen

peroxide 0.5%, hoặc sodium hypochlorite 0.1% - Lây từ người sang người dễ dàng hơn. Trung

bình, mỗi người bị nhiễm có thể lây cho 2-2.6 người khác,

- Sau khi phơi nhiễm, triệu chứng bắt đầu xuất hiện từ 2-12 ngày (thường 5 ngày)

- Lượng virus tăng cao cho phép lây nhiễm vi-rút qua ho/giọt bắn/tiếp xúc

QUAN TRỌNGCOVID-19 có khả năng lây

nhiễm trước khi bệnh nhân có triệu chứng (thường khoảng 2

ngày).

Sự Nhiễm Trùng Của SARS-CoV-2- Rất nhiều người, đặc biệt trẻ em, không có triệu chứng

bệnh hay các triệu chứng rất nhẹ giống “cảm cúm” như ho, xổ mũi, đặc biệt lúc khởi phát viêm

- Hầu hết bệnh nhân tự khỏi sau 4-6 ngày, không cần điều trị đặc hiệu. Tuy nhiên virus có thể tiếp tục tồn tại trong dịch phế quản, nước bọt và thậm chí trong phân trong 12-14 ngày (lâu hơn với những người bệnh nặng)

- Bệnh nhân thường được ghi nhận có sốt (nhiệt độ > 38C hoặc 100F), mệt mỏi nhiều, ho và khó thở. Những triệu chứng ít phổ biến hơn gồm tiêu chảy, đau đầu, đau họng

- Có khả năng những người đã hồi phục COVID-19 sẽ dễ bị ảnh hưởng hơn

Triệu Chứng

- Sốt - Hết sức mệt mỏi- Ho- Khó thở- Ít khi thấy

- Tiêu chảy- Như c đầu- Đau họng

COVID-19 Lây Nhiễm Như Thế Nào?- Vì đây là 1 chủng vi-rút mới lây nhiễm trên người, mọi người đều nhạy cảm và những nhóm

người nhiễm ban đầu này tiếp tục lớn và nhân lên, và tạo ra 1 dịch bệnh và rất nhanh trở thành“một đại dịch” ở những nơi mà sự truyền nhiễm không được kiểm soát ở từng châu lục.

- Giai đoạn lây nhiễm ban đầu trong nhóm nhỏ có thể được kiểm soát bằng xác định ca bệnh (xétnghiệm), tìm ra tất cả các người đã tiếp xúc và cách ly.

- Hồng Kong, Singapore và Đài loan đến nay có thể ức chế dịch bệnh theo mô hình này.Vietnam, với 87 trường hợp bệnh được báo cáo (20/03/2020) có thể xếp vào mô hình này.

- Khi dịch lan ra “cộng đồng”, biện pháp “giảm bớt sự lây lan” bằng cách rửa tay, “che khi ho”, giữkhoảng cách khi giao tiếp và cách ly.

- Các biện pháp này có thể giảm tổng số người mắc và làm cho đỉnh của dịch chậm lại – nhưTrung quốc đang làm

- Thời gian của dịch bệnh thường tính theo tuần hoặc theo tháng. Những vùng dịch đã giảm vẫncó nguy cơ bùng phát trở lại trong một thời gian dài nếu như còn có những cá thể nhạy cảm.

6 Feet

GIẢM NGUY CƠ LÂY NHIỄM

Trong Lĩnh Vực Y Tế

- Phòng ngừa lây nhiễm do giọt bắn: rửa tay, mang găng tay, đồ bảo hộ, bảo vệ mắt và không sờ lên mặt

- Trong lúc làm phủ thuật tạo khí dung (các giọt bắn siêu nhỏ) như đặt nội khí quản, nội soi khí phế quản, điều trị khí dung thì “bảo vệ chống lây nhiễm qua không khí” với mặt nạ N95 hay tương đương được sử dụng để phòng lây nhiễm

Cho Tất Cả

- Du lịch nên bị thắt chặt nghiêm ngặt suốt mùa dịch. Du khách có khả năng cao bị nhiễm vi-rútđồng thời lây bệnh cho người khác

- Khẩu trang rất quan trọng sử dụng hợp lý khichăm sóc bệnh nhân. Nó không giúp ích khi sinhhoạt thường ngày. Thực tế, sử dụng khẩu trangcó thể tăng nguy cơ nhiễm khi người đeo khẩutrang thường xuyên điều chỉnh/chạm vào mặt họhay chạm vào mặt ngoài khẩu trang.

Ai Có Nguy Cơ Lây Nhiễm Cao Nhất?

- Người Già - Nguy cơ tăng với tuổi 60-80

- Người có bệnh tim hoặc phổi - Chứng minh trong bệnh dịch ở

Nước Ý- Tăng huyết áp nên được quan sát cẩn

thận các dấu hiệu nặng hơn của bệnh. - Bệnh nặng lên thậm chí có thể

xuất hiện sau cải thiện ban đầu.- Phụ nữ mang thai không có nguy cơ

cao hơn của bệnh nặng (khác cúm)

ĐIỀU TRỊ SARS-CoV-2, Page 1

- Bệnh nhẹ hay trung bình không cần điều trị- Bệnh trung bình – nặng có vài trị liệu đang được thử nghiệm, bao gồm: úc chế RNA

polymerase (remdesivir, favipiravir), thuốc kháng sốt rét quinolines chloroquine and hydroxychloroquine, liệu pháp chống – cytokine (tocilizumab, sarilumab), ức chế protease và kháng thể đơn dòng chống lại protein bề mặt của coronavirus. Nhưng nên tránh dùng các điều trị mới và chưa được chứng minh cho người bệnh.

- Áp dụng điều trị chuẩn, hỗ trợ cho viêm phổi virus.- Oxi liệu pháp.- Thuốc giãn phế quản cho người bệnh ho và khò khè.- Corticosteroids không được khuyên dùng, ngoại trừ cho bệnh nhân hen và COPD.

ĐIỀU TRỊ SARS-CoV-2, Page 2

- Với người bệnh có suy hô hấp, không nên dung các biện pháp điều trị nhằm tránh đặt nội khí quản và thở máy. Các điều trị này bao gồm: oxy lưu lượng cao và thở máy không xâm nhập. Cả hai làm tăng nguy cơ lây nhiễm cho nhân viên y tế do tăng sinh các các giọt bắn siêu nhỏ trong không khí từ bệnh nhân.

- Những nguyên tắc thở máy giống như cho điều trị viêm phổi do virus, tổn thương phổi cấp tính và ARDS. Liệu pháp cứu mạng ECMO (màng trao đổi oxy ngoài cơ thể) nên được xem xét (và đã được sử dụng rộng rãi ở Trung Quốc)

- Kháng sinh để điều trị viêm phổi do vi khuẩn thứ phát (được quan sát thấy có tỉ lệ tương đối cao ở báo cáo cho WHO từ Vũ Hán, Trung quốc).

- Kiểm soát tốt huyết áp

ĐIỀU TRỊ SARS-CoV-2, Page 3

- Thuốc khí dung để cải thiện mức Oxy hóa máu- Prostacyclines (epoprostenol)- Nitric oxide

- Chụp CT là xét nghiệm có ích nhất, kết quả có thể thấy trước khi xuất hiện triệu chứng và kết quả RNA virus dương tính. Hầu hết kết quả nặng thường xuất hiện ngày 9-10 từ khi xuất hiện triệu chứng.

- Siêu âm phổi – màng phổi cũng có một vài lợi ích.

LA County Public Health Department ChecklistXác định bệnh nhân có thể có một bệnh hô hấp có sốt.

- Đặt biển báo yêu cầu khách có thể nhìn thấy với một cơn sốt và ho thông báo ngay cho đội ngũ nhân viên chăm sóc sức khỏe.

- Bệnh nhân màn hình ngay khi phân loại các dấu hiệu hoặc triệu chứng của bệnh đường hô hấp và nếu có, người bệnh nên đeo khẩu trang phẫu thuật và được đặt trong một căn phòng riêng với cánh cửa đóng lại hoặc tách ra từ người khác bằng cách ít nhất là 6 feet.

- Đảm bảo tất cả nhân viên y tế tiếp xúc với bệnh nhân don khẩu trang phẫu thuật.

Thực hiện biện pháp phòng ngừa kiểm soát lây nhiễm cho cuộc phỏng vấn bệnh nhân

- Bệnh nhân phải ở trong một căn phòng riêng với cửa đóng lại và nên đeo khẩu trang y tế thông qua tất cả các cuộc gặp gỡ nhân viên chăm sóc sức khỏe.

- nhân viên y tế nên đeo khẩu trang phẫu thuật, găng tay, và bảo vệ mắt. Một chiếc váy được khuyến khích, nhưng nếu khan hiếm, cần được ưu tiên cho các thủ tục tạo ra các sol khí hô hấp.

LA County Public Health Department Checklist, Cont.

Xác định xem bệnh nhân có dấu hiệu và triệu chứng tương thích với COVID-19

- Xác định xem bệnh nhân đáp ứng các LAC DPH Công Lab Y tế (PHL) COVID-19 kiểm tra Tiêu chuẩn (xem bảng). Thông tin về các biểu hiện lâm sàng của COVID-19 có thể được tìm thấy trong của CDC

- Người bệnh được chẩn đoán xác định có COVID-19 nênđược cung cấp các hướng dẫn cách ly tại nhà.

- Người bệnh đang chờ kết quả xét nghiệm COVID-19 nênđược coi là có bệnh và được cung cấp hướng dẫn cách lytại nhà.

- Người có sốt và triệu chứng hô hấp nhẹ thì kết quả xétnghiệm không thay đổi điều trị nên được coi là cóCOVID-19. Họ nên được hướng dẫn tự cách ly và đượccung cấp hướng dẫn cách ly tại nhà.

- Tiếp xúc gần (người trong gia đình, đồng nghiệp thânthiết và nhân viêyn tế) với người nghi ngờ hay xác định cóCOVID-19 nên được cung cấp hướng dẫn cách ly tại nhà.

Cô Lập Và Cách Ly

KẾT THÚC CÁCH LY TẠI NHÀTheo hướng dẫn của CDC, người có triệu chứng của COVID-19 Có thể dừng cách ly tạinhà khi cả 2 tiêu chuẩn thời-gian-từ-khởi-phát-bệnh và thời-gian-từ-hồi-phục-bệnh đượcđáp ứng:

- Ít nhất 3 ngày (72 giờ) từ khi được xác định là hồi phục như cải thiện của sốt mà khôngdùng thuốc hạ sốt và cải thiện triệu chứng hô hấp (tức là ho, khó thở) VÀ

- Ít nhất 7 ngày từ khi triệu chứng đầu tiên xuất hiện

KẾT THÚC CÁCH LY TẠI NHÀ VÀ TRỞ LẠI LÀM VIỆC VỚI NHÂN VIÊN Y TẾ

Người chăm sóc y tế có COVID-19 có thể trở lại làm việc sau khi họ đáp ứng cả2 tiêu chuẩn thời-gian-từ-khởi-phát-bệnh và thời-gian-từ-hồi-phục-bệnh.Sau khi quay lại làm việc, họ nên:

- Tuân thủ chặt chẽ qui trình rửa tay, vệ sinh hô hấp và che khi ho (tức là, che mũi miệngkhi ho hay hắt hơi, vứt bỏ giấy vào thùng rác)

- Đeo khẩu tang toàn thời gian khi làm việc trong bệnh viện tới khi tất cả triệu chứnghoàn toàn được hồi phục hay tới đủ 14 ngày sau khi xuất hiện triệu chứng (tiêu chuẩn nàyquan trọng và lâu hơn)

- Bị giới hạn nghiêm ngặt không tiếp xúc những người bệnh suy giảm miễn dịch (ngườighép tạng, ung thư máu) tới đủ 14 ngày từ khi xuất hiện triệu chứng. Xem “CDC Criteriafor Return to Work for Healthcare Personnel with Confirmed or Suspected COVID-19(Interim Guidance)” và “LAC DPH Guidance for Monitoring Health Care Personnel”.

Xét Nghiệm SARS-CoV-2- Xét nghiệm COVID-19 rất quan trọng để

xác định người cần cách li và điều trị. Nếu1 người khỏe mạnh hay đã biết phơinhiễm với SARS-CoV-2, xét nghiệmthường không cần thiết.

- Xét nghiệm sẽ rất sớm trở nên rất phổ biến và có sẵn – nên nhớ 1 kết quả âm tính ban đầu không hoàn toàn chứng minh rằng không nhiễm SARS-CoV-2.

Xét Nghiệm SARS-CoV-2, Cont.- Kết quả xét nghiệm COVID-19 có thể âm tính giả, đặc biệt ở giai đoạn sớm

của bệnh và bệnh nhẹ hơn, hay giai đoạn muộn của bệnh. Do đó, bất kì bệnhnhân nào được xét nghiệm COVID-19 nên duy trì lưu ý cách li bất kể kết quảxét nghiệm cho đến khi cả 2 tiêu chuẩn thời-gian-từ-khởi-phát-bệnh và thời-gian-từ-hồi-phục-bệnh được đáp ứng.

- Mục tiêu chính của xét nghiệm chẩn đoán COVID-19 là xác định các kết quả dương tính trong những tình huống kết quả xét nghiệm sẽ thay đổi quản lí sức khỏe cộng đồng hay quản lí lâm sàng. Một kết quả xét nghiệm âm tính không nên được sử dụng để loại trừ chẩn đoán. CDC vẫn khuyến cáo 2 kết quả xét nghiệm âm tính cách nhau hơn 24 giờ nếu chiến lược dừng cách li dựa vào xét nghiệm.

CHỮA TRỊ VIÊM PHỔI DO COVID-19- Hỗ trợ bệnh nhân theo chuẩn- Hãy cảnh giác đối với những phương pháp mới chưa có bằng chứng- Điều trị với thuốc khí dung cho hỗ trợ chức năng hô hấp- Bảo vệ hô hấp qua ô xy cai độ và phương pháp máy thở - nguy cơ lây

nhiễm gia tang cho nhân viên y tế chăm sóc vì siêu vi cao độ trong hơi thở và chất nhờn bệnh nhân

- Hô hấp thay thế bằng máy thở tầng số cao và phương pháp ô xy hóa ngoài phổi tiến hóa (có dung bên Trung Quốc)

- Không nên dùng steroid

Điều Trị- Steroid có thể dùng khi suyễn và bệnh phổi mãn tính- Thuốc kháng sinh cần dùng để điều trị viêm phổi- Thuốc khí dung giúp gia tăng ô xy hóa phổi

- Prostacyclines (epoprostenol)- Nitric oxide

- Định bệnh qua hình ảnh: Xquang và CT scan quan trọng nhất vì có thể thấy viêm phổi trước khi có triệu chứng và thử nghiệm RNA. Thường nặng nhất 9-10 ngày sau khi có bắt đầu dấu chứng bệnh lý.

- Siêu âm phổi cũng giúp cho điều trị

Làm phẳng đường cong. Giữ gìn sức khỏe. Giữ an toàn.

Powerpoint Created By: Taryn Diep

hdp://publichealth.lacounty.gov/acd/docs/COVHomeIsolajon.pdf