Bahantkinje (406 p. n. e.)

• - Mitski kontekst: Kadmo i osnivanje Tebe (autohtonost, kao patrijarhalni mit); unuk Dionis -potomak Zevsa i (Kadmove kćeri) Semele

• - Prolog: Dionisov povratak u Tebu (ljudsko obličje) – osveta tebanskim ženama i kažnjavanje Penteja;

• - Sukob: Dionis, bog plodnosti, preobražaja i čulne ekstaze -nasuprot Penteju, zastupniku razuma/reda;

• - Dva agona – od prisile do obmane: božja maska i čovekovo gubljenje identiteta; (Pentejevo) vlastoljublje – mogući uzrok dionizijske pomame; “ženstveni” stranac i Pentej maskiran u ženu – obrtanje predznaka (dvojnici?);

• - arhaičnost forme (aktivniji hor, „stihomitije“) i naturalizam „ritualnog stradanja“ Penteja; dva hora u eksodi – znak podvojenosti “dionizijske” religije?

• - Dionis i eros: uprkos “otvaranju izvora”(mleka, vode i vina) u ritualu bahantkinja, seks je je jalov - muškarci i žene bivaju razdvojeni: “bog plodnosti” izopačuje eros (primer Agavine destrukcije);

• - Osnovna dilema: povratak/ religioznosti, tj. apoteoza božanskog – ili kritika užasa iracionalnog/božanske samovolje

• - Važan argumenat: – paralela sa Edipom: analogija “jalovosti” i preterane plodnosti; planina Kiteron – mesto rastrzanja Penteja i Edipovog sakaćenja; Agavin postupak (komadanje sina) – inverzija Jokastine situacije;

• - Tumačenja:• I - Polenc/Dajhgreber (srednje rešenje): tragedija jednog čoveka –

Penteja (plemeniti vladar koji izaziva saosećanje); • II- Dods/Gruber/Ingram: bitan Pentejev unutrašnji sukob (dionizijski

impuls naspram moralnog reda); Diler – polovično rešenje: Pentej teži redu, ali tek na kraju pada u (moralnu) klopku;

• III- Merklin/Rozenmajer: Pentej slomljen ludilom/iracionalnošću sveta/drugih, koje zastupa Dionis – ne iznutra! (bogovi se igraju s čovekom, potom ga svode na marionetu);

• -u prilog III: paralela sa Edipom (“kuga iracionalnog”); Dionisova varka za maskiranje Penteja ( “Nek mu ekstaza obuzme um..”)

• - Metateatarski elementi: maskiranje Penteja i Dionisa/igra polova

Alkestida (438 p. n. e.)

• - Mitska građa: motiv žrtvovanja iz ljubavi – mit i rasprostranjenost narodne bajke; Euripidova “vremenska zadrška”; tematski okvir – Asklepijevo “oživljavanje mrtvih” – uzrok Apolonove pokore;

• - Apolonov prolog i duel sa Smrću – ironični ton (“sofist”)• - Služavkin dvosmisleni izveštaj: “Živa je, kažu, ali baš

sada i mre!“;• - tragično i ironija: oproštaj Alkestide s Admetom;• - gost Herakle i Admetov izgovor/domaćinova obmana;• - agon između Admeta i oca Fereta: prebacivanja - od

ironije do cinizma;

• - Prepoznavanje u eksodi: Herakle i tobožnja robinja pod velom – gostova obmana: Admetova nedoumica i izbegavanje – “Gorgona” – misterija oko uklanjanja vela i ćutnja junakinje;

• - Scensko-žanrovsko pitanje:• - statista i dvoznačnost lika: gde je razlika “dveju

Alkestida?”;• - mesto satirske igre; identitet i zamenljivost – elementi

tragikomičke tendencije;