ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ

--------o0o---------

LƯƠNG VINH QUANG

VẬN DỤNG TRIẾT LÝ ĐẠO PHẬT TRONG VIỆC XÂY

DỰNG VĂN HÓA DOANH NGHIỆP CỦA TẬP ĐOÀN

HOA SEN

Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh

Mã số: 60 34 01 02

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH

CHƯƠNG TRÌNH ĐỊNH HƯỚNG THỰC HÀNH

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:PGS, TS. ĐỖ MINH CƯƠNG

XÁC NHẬN CỦA

CÁN BỘ HƢỚNG DẪN

PGS.TS Đỗ Minh Cương

XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ

CHẤM LUẬN VĂN

PGS.TS Hoàng Văn Hải

Hà Nội – 2016

MỤC LỤC

PHẦN MỞ ĐẦU .................................................................................4

CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ

TRIẾT LÝ ĐẠO PHẬT VỚI VIỆC XÂY DỰNG VHDN

..................................................................................8

1.1 Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài LV 8

1.2 Các đị nh nghĩ a 9

1.2.1 Văn hóa 9

1.2.2 Văn hóa doanh nghiệp 10

1.3 Các cấp độ văn hóa doanh nghiệp 11

1.3.1 Cấu trúc hữu hình của doanh nghiệp 12

1.3.2 Những giá trị đƣợc công bố 13

1.3.3 Các giả định nền tảng hay quan niệm ẩn Error! Bookmark not defined.

1.4 Vai trò của nhà lãnh đạo – sáng lập DN Error! Bookmark not

defined.

1.5 Văn hóa doanh nghiệp theo tinh thần triết lý đạo phật Error!

Bookmark not defined. 1.5.1 Quan niệm của Phật giáo về thế giới quan Error! Bookmark not

defined.

1.5.2 Quan niệm của Phật giáo về nhân sinh quan Error! Bookmark not

defined.

1.6 Một số nội dung chủ yếu để phát triển văn hóa doanh nghiệp Error!

Bookmark not defined. 1.6.1 Phát triển đội ngũ cán bộ quản trị Error! Bookmark not defined.

1.6.2 Hoàn thiện cơ cấu tổ chức Error! Bookmark not defined.

1.6.3 Hoàn thiện các hệ thống chuẩn mực, các nội quy, quy định Error!

Bookmark not defined.

1.6.4 Phát triển các yếu tố hữu hình của văn hóa doanh nghiệp Error!

Bookmark not defined.

CHƢƠNG 2: THIẾT KẾ VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Error! Bookmark not

defined.

2.1 Phương pháp nghiên cứu Error! Bookmark not defined.

2.2 Tổ chức quá trình nghiên cứu: Error! Bookmark not defined. 2.2.1 Xác định vấn đề, đối tƣợng và mục đích nghiên cứu. Error! Bookmark not

defined.

2.2.2 Xác định số lƣợng mẫu nghiên cứu Error! Bookmark not defined.

2.2.3 Xây dựng thang đo và thiết kế bảng hỏi Error! Bookmark not defined.

2.3 Phương pháp xử lý dữ liệu Error! Bookmark not defined.

2.4 Kết luận về kết quả nghiên cứu Error! Bookmark not defined. CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG VHDN CỦA TĐ HOA SEN DƢỚI GÓC ĐỘ TRIẾT LÝ

ĐẠO PHẬT. Error! Bookmark not defined.

3.1 Tổng quan tập đoàn Hoa Sen Error! Bookmark not defined. 3.1.1 Lịch sử hình thành và phát triển Error! Bookmark not defined.

3.1.2 Mô hình hoạt động và cơ cấu tổ chức Error! Bookmark not defined.

3.1.3 Tình hình kinh doanh Error! Bookmark not defined.

3.2 Văn hóa doanh nghiệp tại Tập Đoàn Hoa Sen. Error! Bookmark

not defined. 3.2.1 Các sản phẩm hữu hình VHDN của tập đoàn Hoa Sen Error! Bookmark not

defined.

3.2.2 Những giá trị đƣợc tuyên bố của tập đoàn Hoa Sen Error! Bookmark not

defined.

3.2.3 Các ngầm định nền tảng và quan niệm chung Error! Bookmark not

defined.

3.3 Khảo sát về cảm nhận, đánh giá của nhân viên về VHDN tại Tập đoàn Hoa Sen Error! Bookmark not defined.

3.3.1 Đánh giá chung về vai trò thực tế của văn hóa doanh nghiệp đối với công tác

của đơn vị và bản thân Error! Bookmark not defined.

3.3.2 Đánh giá về cấu trúc hữu hình của VHDN Tập đoàn Hoa Sen Error!

Bookmark not defined.

3.3.3 Đánh giá về các giá trị đƣợc tuyên bố của tập đoàn Hoa Sen Error!

Bookmark not defined.

3.3.4 Đánh giá về các ngầm định nền tảng và quan niệm chung Error!

Bookmark not defined.

3.3.5 Đánh giá về công tác xây dựng và quản trị VHDN của Tập đoàn hiện nay

Error! Bookmark not defined.

3.3.6 Đánh giá về vai trò của Phật tử Lê Phƣớc Vũ – ngƣời sáng lập TĐ Hoa Sen

Error! Bookmark not defined.

3.4 Đánh giá chung về VHDN tại Tập đoàn Hoa Sen Error! Bookmark

not defined. 3.4.1 Những thành tựu đã đạt đƣợc. Error! Bookmark not defined.

3.4.2 Một số tồn tại và nguyên nhân. Error! Bookmark not defined.

CHƢƠNG 4: CÁC ĐỀ XUẤT VÀ KIẾN NGHỊ NHẰM THÚC ĐẨY VẬN DỤNG

TRIẾT LÝ ĐẠO PHẬT VÀO XÂY DỰNG VHDN TẠI TẬP ĐOÀN HOA SEN Error!

Bookmark not defined.

4.1 Quan điểm, đị nh hướng phát triển Văn hóa doanh nghiệp của Tập đoàn Hoa Sen trong giai đoạn từ nay đến năm 2025 Error! Bookmark

not defined. 4.1.1 Bối cảnh, điều kiện và môi trƣờng kinh doanh của Tập đoàn Hoa Sen giai đoạn

từ nay đến năm 2025. Error! Bookmark not defined.

4.1.2 Quan điểm, định hƣớng chiến lƣợc kinh doanh và phát triển văn hoá doanh

nghiệp. Error! Bookmark not defined.

4.2 Một số giải pháp nhằm phát triển VHDN tại Tập đoàn Hoa Sen trong giai đoạn tới. Error! Bookmark not defined.

4.2.1 Hoàn thiện thể chế, cơ chế quản trị và chiến lƣợc của Tập đoàn trong giai đoạn

tới. Error! Bookmark not defined.

4.2.2 Hoàn thiện hệ thống văn bản và đẩy mạnh việc tuyên truyền, giáo dục về văn

hoá doanh nghiệp. Error! Bookmark not defined.

4.2.3 Nêu cao vai trò và trách nhiệm xây dựng và phát huy VHDN của các cấp lãnh

đạo đơn vị và cá nhân ngƣời đứng đầu sáng lập tập đoàn ông Lê Phƣớc Vũ. Error!

Bookmark not defined.

4.2.4 Tăng cƣờng đào tạo, phát triển nguồn nhân lực trên cơ sở các giá trị và quy

chuẩn của văn hoá doanh nghiệp. Error! Bookmark not defined.

4.2.5 Tăng cƣờng thực hành, phát huy triết lý đạo Phật vào hoạt động kinh doanh

Error! Bookmark not defined.

4.2.6 Cải tiến/Đổi mới, hoàn thiện công tác quản trị VHDN của Tập đoàn phù hợp

với các thách thức và yêu cầu của giai đoạn mới. Error! Bookmark not

defined.

KẾT LUẬN ................................................................................Error! Bookmark not

defined.

TÀI LIỆU THAM KHẢO 14

PHỤ LỤC 1 ................................................................................Error! Bookmark not

defined.

PHỤ LỤC 2 ................................................................................Error! Bookmark not

defined.

i

DANH MỤC BẢNG BIỂU

Bảng 3-1: Đánh giá chung về vai trò thực tế của VHDN tại tập đoàn Hoa Sen Error!

Bookmark not defined.

Bảng 3-2: Đánh giá về cấu trúc hữu hình của VHDN tại Tập đoàn Hoa Sen .. Error!

Bookmark not defined.

Bảng 3-3: Đánh giá về các giá trị đƣợc tuyên bố của tập đoàn Hoa Sen .......... Error!

Bookmark not defined.

Bảng 3-4: Đánh giá về các ngầm định nền tảng và quan niệm chung .............. Error!

Bookmark not defined.

Bảng 3-5: Đánh giá về việc áp dụng, thực thi và quản trị VHDN vào thực tế hoạt

động của tập đoàn Hoa Sen ....................................... Error! Bookmark not defined.

Bảng 3-6: Đánh giá về vai trò của Phật tử Lê Phƣớc Vũ – ngƣời sáng lập tập đoàn ...

................................................................................... Error! Bookmark not defined.

ii

DANH MỤC HÌNH

Hình 1-1: Ba cấp độ của văn hóa .............................................................................. 12

Hình 2-1: Sơ đồ phƣơng pháp nghiên cứu ................ Error! Bookmark not defined.

Hình 3-1: Sơ đồ hoạt động và cơ cấu tổ chức ........... Error! Bookmark not defined.

Hình 3-2: Biểu đồ doanh thu, lợi nhuận Tập đoàn Hoa Sen từ 2007 – 2014.... Error!

Bookmark not defined.

Hình 3-3: Biểu đồ phát triển chi nhánh ..................... Error! Bookmark not defined.

Hình 3-4: Trụ sở chính tập đoàn Hoa Sen tại Bình DƣơngError! Bookmark not

defined.

Hình 3-5: Vai trò thực tế của VHDN tại Tập đoàn Hoa SenError! Bookmark not

defined.

Hình 3-6: Các giá trị văn hoá hữu hình của Tập đoàn Hoa SenError! Bookmark

not defined.

Hình 3-7: Các giá trị đƣợc tuyên bố của Tập đoàn Hoa SenError! Bookmark not

defined.

Hình 3-8: Các giá trị nền tảng và quan niệm chung của Tập đoàn Hoa Sen .... Error!

Bookmark not defined.

Hình 3-9: Đánh giá việc áp dụng, thực thi, quản trị VHDN của Tập đoàn Hoa Sen

……………………………………………………………………………………...E

rror! Bookmark not defined.

Hình 3-10 : Vai trò Phật tử Lê Phƣớc Vũ với VHDN tại Tập đoàn Hoa Sen ... Error!

Bookmark not defined.

iii

iv

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT

TĐ: Tập đoàn

DN: Doanh nghiệp

VHDN: Văn hóa doanh nghiệp

QTKD: Quản trị kinh doanh

5

PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài.

Tập đoàn Hoa Sen thành lập ngày 8/8/2001, trải qua 14 năm hình thành và phát triển vƣợt bậc,

đã đƣa Tập đoàn trở thành một trong những công ty hàng đầu trong khu vực về lĩnh vực sản xuất

kim loại mạ màu của Việt Nam.

Văn hóa Tập đoàn Hoa Sen luôn gắn liền với ngƣời sáng lập và lãnh đạo DN- Phật tử Lê Phƣớc

Vũ – lấy triết lý đạo Phật làm nền tảng tinh thần cho việc xây dựng văn hóa Tập đoàn. Đây cũng

là nét đặc sắc, sau đó trở thành bản sắc của VHDN của Hoa Sen. Văn hóa này ảnh hƣởng xuyên

suốt đến quá trình hình thành và phát triển của doanh nghiệp, dựa trên nền tảng của các giá trị

cốt lõi “Trung thực - cộng đồng – phát triển”.

Trong quá trình phát triển, Tập đoàn Hoa Sen luôn lấy con ngƣời và sự trung thực làm nền tảng

và kim chỉ nam cho mọi hoạt động và điều đó trở thành tiêu chí tiên quyết, chuẩn mực hành vi

cho các thành viên khi gia nhập đại gia đình Tập đoàn Hoa Sen, đồng thời là cầu nối các thành

viên xích lại gần nhau hơn, tin tƣởng nhau cùng nhìn về một hƣớng. Chính những điều đó đã

định hƣớng con ngƣời của Tập đoàn theo các giá trị, chuẩn mực “vừa hồng vừa chuyên”, “ có

tâm có tài”. Từ đó tạo dựng một nền văn hóa doanh nghiệp với 10 chữ “ T” ấn tƣợng : “ trung

thực - trung thành – tận tâm – trí tuệ - thân thiện ”.

Là một Tập đoàn có tốc độ phát triển nhanh vào loại nhất Việt Nam hiện nay trong lĩnh vực sản

xuất – kinh doanh sắt thép, trải qua 14 năm hình thành và phát triển, VHDN đã từng bƣớc hình

thành theo tƣ tƣởng, triết lý, phong cách và lối sống của ngƣời sáng lập - lãnh đạo. Đây là một

nét bản sắc, là một nguồn lực phát triển mạnh của Tập đoàn Hoa sen mà tôi thấy cần nghiên cứu,

khảo sát. Vì vậy, đƣợc sự đồng ý của giáo viên hƣớng dẫn, tôi đã quyết định chọn đề tài “Vận

dụng triết lý đạo Phật trong việc xây dựng văn hóa doanh nghiệp của tập đoàn Hoa Sen” làm

đề tài luận văn thạc sỹ QTKD của mình.

2. Mục tiêu, câu hỏi và nhiệm vụ nghiên cứu.

2.1. Mục tiêu nghiên cứu

Nhận diện, đánh giá thực trạng của Văn hoá doanh nghiệp Hoa Sen hiện nay, đề xuất một

số giải pháp phát triển Văn hoá doanh nghiệp của tâp đoàn Hoa Sen để hoàn thành mục tiêu trở

thành doanh nghiệp hàng đầu Việt Nam và ASEAN về lĩnh vực vật liệu xây dựng.

2.2. Câu hỏi nghiên cứu

(1) Tập đoàn Hoa Sen đã vận dụng triết lý đạo Phật vào xây dựng VHDN tại tập đoàn Hoa

Sen nhƣ thế nào?

(2) Thực trạng văn hóa doanh nghiệp tại Tập đoàn Hoa Sen nhƣ thế nào?

6

(3) Cần làm gì để hoàn thiện và phát triển VHDN của Tập đoàn Hoa Sen trong thời gian tới ?

2.3. Nhiệm vụ nghiên cứu

Hệ thống hóa các vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến văn hóa DN, vai trò của nó đối với

hoạt động sản xuất kinh doanh cũng nhƣ sự tồn tại và phát triển bền vững của doanh nghiệp.

Nghiên cứu, tìm hiểu, phân tích và đánh giá thực trạng trong việc vận dụng triết lý đạo Phật làm

nền tảng trong quá trình xây dựng văn hóa doanh nghiệp của tập đoàn Hoa Sen trong thời gian

qua.

Đề xuất các quan điểm, giải pháp nhằm hoàn thiện văn hóa tập đoàn Hoa Sen trong định hƣớng

phát triển của tập đoàn trong thời gian tới.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

3.1. Đối tượng nghiên cứu:

Văn hóa DN của Tập đoàn Hoa Sen trong việc áp dụng triết lý đạo Phật để đạt đƣợc kết

quả kinh doanh tốt.

3.2. Phạm vi nghiên cứu:

Về mặt nội dung: nghiên cứu các vấn đề chủ yếu, có tính khả thi và hiệu quả trong việc hình

thành văn hóa tập đoàn Hoa Sen dựa trên nền tảng triết lý đạo Phật.

Về mặt không gian: nghiên cứu các nội dung trên tại Văn phòng đại diện Tập đoàn Hoa Sen –

183 Nguyễn Văn Trỗi, Quận Phú Nhuận, Thành Phố Hồ Chí Minh và một số chi nhánh trực

thuộc tâp đoàn Hoa Sen.

Về mặt thời gian: Nghiên cứu VHDN và hoạt động của Tập đoàn giai đoạn từ năm 2001 đến

năm 2015; các giải pháp đƣợc đề xuất trong luận văn có ý nghĩa từ nay đến năm 2025.

4. Đóng góp của luận văn

Luận văn có một số đóng góp về mặt lý luận, giúp ích cho việc nghiên cứu về

VHDN của Tập đoàn Hoa Sen :

- Luận văn tổng hợp về lý luận về VHDN của một số nhà nghiên cứu, xây dựng nên

khung lý thuyết về VHDN, dùng nó làm cơ sở lý luận và công cụ nghiên cứu khi xem

xét, đánh giá về VHDN của Tập đoàn Hoa Sen.

- Luận văn đã tập trung, đi sâu vào việc tìm hiểu bản sắc văn hoá Tập đoàn Hoa Sen.

Vai trò lãnh đạo của ngƣời sáng lập Tập đoàn dựa trên “Tƣ tƣởng, lối sống của Phật tử

7

Lê Phƣớc Vũ”, Ông cũng đƣa những tƣ tƣởng triết lý Phật giáo vào VHDN nhƣ một

bản sắc riêng.

- TĐ Hoa Sen đã xây dựng đƣợc VHDN mạnh, đã áp dụng có hiệu quả trong quản trị

doanh nghiệp của mình, tạo ra sự thành công vƣợt bậc trong hoạt động sản xuất kinh

doanh và sự phát triển bền vững của TĐ. Đây là một vấn đề mới, hấp dẫn mà Luận văn

đã cố gắng nghiên cứu, lý giải.

- Hoa Sen là một trong số ít doanh nghiệp lựa chọn triết lý kinh doanh theo tƣ tƣởng của

đạo Phật. Cách làm của TĐ cũng rất khác biệt: chọn hình thức bán lẻ để tối ƣu hóa quy

trình khép kín từ sản xuất đến phân phối trực tiếp. Và Tập đoàn Hoa Sen đã thành

công. Vấn đề mà Luận văn đã cố gắng lý giải là vai trò của VHDN trong quá trình đầu

tƣ - kinh doanh với tính cách là một nguồn lực phát triển, một nền tảng tinh thần để

quản trị DN kinh doanh có hiệu quả và phát triển bền vững.

Luận văn cũng đã cố gắng có một số đóng góp về mặt thực tiễn, trước hết cho

công tác quản trị VHDN của Tập đoàn Hoa Sen:

- Phân tích, đánh giá về thực trạng của VHDN của Tập đoàn hiện nay, đánh giá cả mặt

mạnh và hạn chế của nó trong quá trình phát triển vƣơn lên trở thành doanh nghiệp

đầu ngành về vật liệu xây dựng tại Việt Nam và ASEAN.

- Đề xuất các quan điểm, giải pháp với Lãnh đạo TĐ về quản trị VHDN với mục tiêu

tiếp tục hoàn thiện và phát triển nó trong giai đoạn chủ động và đẩy mạnh hội nhập

quốc tế. Với sự cố gắng nghiên cứu khách quan, có hệ thống và có sức thuyết phục,

Luận văn có khả năng giúp ích cho công tác quản trị VHDN nói riêng, quản trị doanh

nghiệp nói chung của Tập đoàn.

5. Kết cấu của luận văn

Ngoài phần mở đầu, kết luận, mục lục, phụ lục và danh mục tài liệu tham khảo, bố cục

nội dung luận văn gồm 4 chƣơng:

- Chƣơng 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lý luận về triết lý đạo Phật với

việc xây dựng VHDN .

- Chƣơng 2 : Thiết kế và phƣơng pháp nghiên cứu.

- Chƣơng 3: Thực trạng VHDN của Tập đoàn Hoa Sen dƣới góc độ triết lý đạo Phật.

8

- Chƣơng 4: Các đề xuất và kiến nghị nhằm thúc đẩy vận dụng triết lý đao Phật vào xây

dựng VHDN tại tâp đoàn Hoa Sen.

9

TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TRIẾT LÝ ĐẠO

PHẬT VỚI VIỆC XÂY DỰNG VHDN

Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài LV

PGS.TS Dƣơng Thị Liễu (2006) trong cuốn sách “Bài giảng Văn hoá kinh doanh” NXB,

Trƣờng đại học Kinh tế quốc dân. Nội dung của bài giảng này là phân chia văn hóa kinh doanh

thành ba tầng nghiên cứu là văn hoá, văn hoá kinh doanh, và văn hoá doanh nghiệp. Từ đó,

ngƣời đọc dễ dàng nhận biết đƣợc văn hóa doanh nghiệp rõ hơn.

PGS.TS. Nguyễn Mạnh Quân - "Đạo đức kinh doanh và văn hoá công ty" – NXB, Đại

học Kinh tế Quốc dân, (2011). Đây cũng là giáo trình của Trƣờng Đại học Kinh tế Quốc dân.

Công trình trình bày rõ khái niệm, bản chất, các dạng VHDN. Ngoài ra công trình cũng đề cập

đến vấn đề vận dụng VHDN trong quản lý - tạo lập bản sắc văn hoá công ty. Luận văn đã tham

khảo công trình này khi xây dựng phần cơ sở lý luận.

PGS.TS. Đỗ Minh Cƣơng "Văn hoá kinh doanh và triết lý kinh doanh" – NXB.Chính trị

quốc gia, (2001). Đây là công trình đầu tiên ở nƣớc ta trình bày một cách hệ thống về các vấn đề

văn hoá kinh doanh, VHDN, triết lý kinh doanh...từ phƣơng diện cơ sở lý luận và thực tiễn trên

thế giới và tại Việt Nam. Công trình là một tài liệu tham khảo tốt, cung cấp những kiến thức hữu

ích đối với quá trình nghiên cứu luận văn này.

PGS.TS Đỗ Minh Cƣơng, Nhân cách doanh nhân văn hóa doanh nhân NXB.CTQG,

2010. Nghiên cứu một số vấn đề về vai trò ngƣời lãnh đạo đối với VHDN tại công ty. Nghiên

cứu các định nghĩa về doanh nhân, nhân cách doanh nhân và văn hóa doanh nhân.

Edgar H.Schein, Văn hóa doanh nghiệp và sự lãnh đạo, NXB Thời Đại, 2010 .Tìm hiểu

các định nghĩa về văn hóa doanh nghiệp và mô hình văn hóa doanh nghiệp theo ba cấp. Mô hình

lý luận này đƣợc nhiều nhà nghiên cứu của Việt Nam và thế giới sử dụng nhƣ một công cụ cơ

bản trong nghiên cứu và tƣ vấn xây dựng văn hóa doanh nghiệp. Luận văn cũng sử dụng mô hình

này trong nghiên cứu về VHDN của Tập đoàn Hoa Sen.

Lloyd Field, Kinh doanh và Đức Phật, NXB Tôn Giáo, 2012. Phân tích tứ diệu đế giữa

bối cảnh hoạt động của hệ thống kinh tế. Chỉ cho chúng ta thấy con đƣờng áp dụng thông điệp

hạnh phúc của Đức Phật cho cộng đồng kinh doanh và giúp chúng ta cách làm việc để có đƣợc

sự nghiệp, gia đình và cuộc sống hạnh phúc hơn . Cuốn sách này là một tham khảo bổ ích cho

Luận văn.

Phạm Hữu Dung, Cõi Tà Ba – Thế giới quan Phật giáo (Nguồn gốc và triết lý) NXB Văn

hóa thông tin, 2011. Nghiên cứu cấu trúc của Phật giáo để tìm cách giải thích quan niệm của

Phật giáo về thế giới quan. Tuy có nhiều quan niệm đã lỗi thời, đạo Phật cũng phát triển để thích

ứng với đời sống và những quan niệm chính của đạo Phật nhƣ cách thuyết, nhân quả, nhân duyên

v.v... vẫn phù hợp với vũ trụ quan hiện đại.

10

Nguyễn Mạnh Quân, Giáo trình đạo đức kinh doanh và văn hóa công ty NXB Lao động –

Xã hội, 2004. Phân tích các triết lý đạo đức trong kinh doanh và trách nhiệm xã hội của công ty

đối với xã hội và phƣơng thức vận dụng trong quản lý để tạo lập văn hóa doanh nghiệp tại công

ty. Nội dung cuốn sách này trùng với cuốn sách trên của cùng tác giả đã đƣợc tổng quan ở phần

trên.

Thích Nhất Hạnh, Trái tim của Bụt, NXB Tôn Giáo, 2005. Tìm hiểu một số quan điểm

của đạo Phật về Thế giới quan, nhân sinh quan.

Về luận văn thạc sỹ, đã có một số nghiên cứu đề cập đến văn hoá doanh nghiệp đƣợc bảo vệ

thành công tại Trƣờng Đại học Kinh tế - ĐHQG Hà Nội có liên quan ít nhiều đến lĩnh vực

nghiên cứu của Luận văn này. Ví dụ:

- Đồng Thị Thanh Thủy - "Văn hoá doanh nghiệp của Tập đoàn Trung Nguyên" (2014)

- Quách Thị Ngoc Hà - "Văn hoá doanh nghiệp của Viettel trong giai đoạn hội nhập

Quốc Tế" , (2015)

- Trần Thi Huyền – “ Duy trì và phát triển văn hóa doanh nghiệp Viettel để phát triển

bền vững và hội nhập Quốc tế”, 2013

- Vũ Duy Thanh – “ Phát triển văn hóa doanh nghiệp tại công ty Điện lực Vĩnh Phúc”,

(2014)

Về VHDN của TĐ Hoa Sen trên những website www.hoasengroup.vn, “Triết lý kinh

doanh của ông chủ Tập đoàn Hoa Sen”(www.vnexpress.net)... Mặc dù các công trình và tƣ liệu

trên đây có liên quan ít nhiều đến lĩnh vực nghiiên cứu và nội dung của Luận văn, song cho đến

nay, chƣa có bất kỳ công trình nào đƣợc công bố trùng với đề tài của Luận văn này.

Các đị nh nghĩ a

Văn hóa

Quan niệm về văn hoá trên đây tƣơng đối phù hợp với định nghĩa văn hoá do nguyên Tổng giám

đốc UNESCO Fderico Mayord đƣa ra, nhân dịp phát động “ Thập kỷ thế giới phát triển văn hoá”

(1988- 1997). Ông viết “Văn hoá là tổng thể sống động các hoạt động sáng tạo (của các cá nhân

và cộng đồng) trong quá khứ và trong hiện tại. Qua các thế kỷ hoạt động sáng tạo ấy đã hình

thành nên một hệ thống các giá trị, các truyền thống và các thị hiếu - những yếu tố xác định đặc

tính riêng của mỗi dân tộc.”

"Nhật ký trong tù" năm 1943, Bác Hồ đã khẳng định "Văn hóa là sự tổng hợp của mọi phương

thức sinh hoạt, cùng với biểu hiện của nó mà loài người đã sinh ra nhằm thích ứng những nhu

11

cầu đời sống và đòi hỏi của sự sinh tồn" (Hồ Chí Minh, toàn tập, NXB chính trị quốc gia, Hà

Nội, 2000, tập 3).

Trong cuốn “Tìm về bản sắc văn hóa Việt Nam” , PGS.TSKH Trần Ngọc Thêm cho rằng:” Văn

hóa là một hệ thống hữu cơ các giá trị vật chất và tinh thần do con người sáng tạo và tích lũy

qua quá trình hoạt động thực tiễn, trong sự tương tác giữa con người với môi trường tự nhiên và

xã hội của mình”.( Nhà xuất bản TP HCM, 1996).

Nhƣ vậy, bản chất văn hóa chứa đựng cái bản chất và năng lực của con ngƣời, trong đó những

giá trị vật chất và tinh thần đƣợc sử dụng làm nền tảng định hƣớng cho lối sống, đạo lý, tâm hồn

và hành động của mỗi dân tộc và các thành viên để vƣơn tới cái đúng, cái tốt, cái đẹp trong mối

quan hệ giữa ngƣời với ngƣời, giữa ngƣời với tự nhiên và môi trƣờng xã hội.

Văn hóa doanh nghiệp

Dƣới đây là một số quan điểm về văn hóa doanh nghiệp:

Văn hóa doanh nghiệp là tập hợp các giá trị, chuẩn mực và niềm tin căn bản đƣợc tích lũy trong

quá trình doanh nghiệp tƣơng tác với môi trƣờng bên ngoài và hòa nhập trong môi trƣờng bên

trong, giá trị và chuẩn mực này đã đƣợc xác lập qua thời gian, đƣợc truyền đạt cho những thành

viên mới nhƣ một cách thức đúng để tiếp cận, tƣ duy và định hƣớng giải quyết những vấn đề họ

gặp phải ( Edgar H.Schein, 2004).

Một định nghĩa khác của tổ chức lao động quốc tế (ILO):“Văn hoá doanh nghiệp là sự trộn lẫn

đặc biệt các giá trị, các tiêu chuẩn, thói quen và truyền thống, những thái độ ứng xử và lễ nghi

mà toàn bộ chúng là duy nhất đối với một tổ chức đã biết”.

Văn hoá kinh doanh là việc sử dụng các nhân tố văn hoá vào trong hoạt động kinh doanh của chủ

thể, là cái văn hoá mà các chủ thể tạo ra trong quá trình kinh doanh, hình thành nên những kiểu

kinh doanh ổn định và đặc thù của nó.( Đỗ Minh Cƣơng, 2001). Văn hóa doanh nghiệp là Văn

hóa kinh doanh của một doanh nghiệp.

Theo PGS.TS. Dƣơng Thị Liễu: "VHDN là một hệ thống các giá trị, các chuẩn mực, các quan

niệm và hành vi của doanh nghiệp, chi phối hoạt động của mọi thành viên trong doanh nghiệp

và tạo nên bản sắc kinh doanh riêng của doanh nghiệp". (NXB kinh tế Quốc Dân, 2006).

Theo PGS.TS. Nguyễn Mạnh Quân: "Văn hoá công ty là một hệ thống các ý nghĩa, giá trị, niềm

tin chủ đạo, (cách) nhận thức và phương pháp tư duy được mọi thành viên của một tổ chức cùng

đồng thuận và có ảnh hưởng ở phạm vi rộng đến cách thức hành động của từng thành viên"

(NXB Lao Động – Xã Hội, 2004). Định nghĩa này thể hiện hai đặc điểm của văn hoá doanh

nghiệp : thứ nhất là VHDN liên quan đến nhận thức, thứ hai là VHDN có tính thực chứng.

Từ những quan niệm về VHDN trên chúng ta thấy VHDN bao gồm các yếu tố, thủ pháp, nguyên

tắc, hệ thống quan niệm, biểu tƣợng, giá trị hành vi của một cộng đồng doanh nghiệp có chức

12

năng tổ chức, thống nhất mọi thành viên của doanh nghiệp hƣớng tới mục tiêu chung vì sự phát

triển của doanh nghiệp. Với ý nghĩa đó, chúng tôi xin hệ thống lại và chọn ra một quan niệm về

VHDN nhƣ sau của PGS.TS Đỗ Minh Cƣơng (2013):

- “Là toàn bộ những nhân tố và sản phẩm văn hoá (vật thể và phi vật thể) được doanh

nghiệp chọn lọc, tạo ra, biểu hiện trong hoạt động kinh doanh và đời sống của nó”

(Bài giảng tại Trƣờng Đại học Kinh Tế - ĐH QG HN).

- “VHDN không chỉ là các giá trị tinh thần/ sản phẩm phi vật thể mà còn có các giá trị

vật chất/ SP vật thể của nó” (Bài giảng tại Trƣờng Đại học Kinh Tế - ĐH QG HN).

- “VHDN không chỉ nảy sinh trong hoạt động sản xuất, kinh doanh mà còn trong cả các

sinh hoạt văn nghệ, thể thao, vui chơi, giải trí của nó”(Bài giảng tại Trƣờng Đại học -

ĐH QG HN).

Các cấp độ văn hóa doanh nghiệp

Theo quan điểm của Edgar H.schein, giáo sƣ về quản trị tại Học viện Công nghệ Masachuset

(MIT), cấu trúc của VHDN bao gồm 3 lớp:

Ba cấp độ của văn hóa (Schein)

Cấu trúc hữu hình của doanh nghiệp

(Artifacts)

Những giá trị đƣợc chấp nhận

(Espoused Values)

Các giả định nền tảng

(Basic Underlying Assumptions)

Cơ cấu và quá trình tổ chức trực quan

(dễ quan sát nhƣng khó lý giải)

Những chiến lƣợc, mục tiêu, triết lý của

doanh nghiệp

Niềm tin, nhận thức, suy nghĩ và cảm

nhận mang tính hiển nhiên (vô thức)

13

Hình 0-1: Ba cấp độ của văn hóa

( Nguồn: Edgar H.schein, 2004, trang 26)

Cấu trúc hữu hình của doanh nghiệp

Lớp này bao gồm những điều có thể nhìn thấy, nghe thấy, cảm nhận đƣợc khi tiếp xúc với doanh

nghiệp. Đây là những biểu hiện bên ngoài của hệ thống văn hóa kinh doanh của doanh nghiệp.

Những yếu tố này đƣợc phân thành các phần nhƣ: cơ sở vật chất, công nghệ , sản phẩm , ngôn

ngữ ( ngôn ngữ có lời và ngôn ngữ không lời), phong cách của doanh nhân thể hiện qua ăn mặc

và giao tiếp. Lớp văn hóa này thƣờng ra đời sau cùng để phản ánh cách ứng xử và những thay

đổi mới nhất trong môi trƣờng kinh doanh. Đặc trƣng cơ bản của lớp này là rất dễ nhận thấy

nhƣng rất khó giải đoán đƣợc ý nghĩa đích thực của nó.

Những cấu trúc hữu hình này bao gồm:

Kiến trúc của doanh nghiệp: bao gồm mặt bằng, cổng, bức tƣợng, bằng khen… tất cả đƣợc sử

dụng tạo cảm giác thân quen với khách hàng, nhân viên cũng nhƣ tạo dựng môi trƣờng làm việc

tốt cho nhân viên. Kiến trúc chứa đựng lịch sử hình thành và phát triển của tổ chức, trở thành

biểu tƣợng cho sự phát triển của tổ chức, ngôi nhà của toàn thể nhân viên công ty.

Sản phẩm: sản phẩm, dịch vụ của công ty phát triển đến mức cao, trở thành thƣơng hiệu, là biểu

tƣợng lớn nhất của doanh nghiệp.

Máy móc , công nghệ.

Các nghi lễ : Đây là các hoạt động từ trƣớc và đƣợc thực hiện kỹ lƣỡng gồm các hoạt động, sự

kiên văn h.óa… đƣợc thực hiện chính thức hay bất thƣờng nhằm thắt chặt mối quan hệ tổ chức

Giai thoại: gồm các sự kiện của tổ chức đƣợc mọi thành viên chia sẻ và nhắc lại với thành viên

mới về quá trình hình thành và phát triển của doanh nghiệp gắn liền với những khó khăn, vinh

quang và những nhân vật thủ lĩnh.

Biểu tƣợng: gồm logo, kiểu chữ , đồng phục, thẻ nhân viên.

Ngôn ngữ , khẩu hiệu: nhiều tổ chức sử dụng các câu chữ đặc biệt, khẩu hiệu hay một ngôn từ để

truyền tải một ý nghĩa cụ thể của nhân viên mình và những ngƣời hữu quan.

Phong cách giao tiếp, ngôn ngữ của nhân viên với nhau, với khách hàng, cấp trên… Mỗi cá nhân

có phong cách giao tiếp khác nhau, chính vì vậy sẽ ảnh hƣởng rất lớn đến hình ảnh và cách nhìn

nhận của khách hàng, nhà cung cấp… đối với công ty. Xây dựng một phong cách giao tiếp chuẩn

cho toàn thể công nhân viên là một tiêu chuẩn vô cùng quan trọng trong việc xây dựng văn hóa

và thƣơng hiệu cho doanh nghiệp.

14

Những giá trị được công bố

Những giá trị chấp nhận là các chiến lƣợc, mục tiêu, triết lý của doanh nghiệp. Những giá trị

chấp nhận phần lớn mang tính luật pháp, tức là nó yêu cầu các thành viên tuân theo một cách

triệt để. Các giá trị đƣợc thể hiện đƣợc chia thành hai phần:

- Phần thứ nhất là các giá trị tồn tại một cách tự phát. Một số trong các giá trị đó đƣợc

coi là đƣơng nhiên.

- Phần thứ hai là các giá trị chƣa đƣợc coi là đƣơng nhiên: là các giá trị mà lãnh đạo

mong muốn đƣa vào doanh nghiệp mình. Những giá trị này nếu đƣợc các thành viên

chấp nhận thì sẽ tiếp tục đƣợc duy trì theo thời gian và dần dần đƣợc coi là đƣơng

nhiên.

Các giá trị được chấp nhận gồm các loại sau:

- Sứ mạng của tổ chức, triết lý kinh doanh: triết lý về sản phẩm, dịch vụ, cạnh tranh,

trách nhiệm xã hội, nguồn nhân lực, khách hàng, phƣơng pháp làm việc…

- Những ngƣời lãnh đạo công ty còn phải nêu ra nhiệm vụ, chiến lƣợc và những tuyên

bố về mục tiêu của công ty và nên đƣợc chú trọng trong các chƣơng trình đào tạo cũng

nhƣ các hoạt động ngoại giao của công ty.

Tri thức của doanh nghiệp gồm:

- Tri thức hiện hữu liên quan đến trình độ cán bộ công nhân viên.

- Tri thức đƣợc kế thừa: sự chia sẻ tri thức, các giá trị văn hóa học hỏi đƣợc đó là

những kinh nghiệm của tập thể doanh nghiệp có đƣợc khi xử lý các vấn đề chung hoặc

các giá trị học hỏi đƣợc từ các doanh nghiệp khác. Những giá trị văn hóa đƣợc tiếp cận

khi giao lƣu nền văn hóa khác, những hƣớng hay trào lƣu xã hội.

- Quy trình thủ tục, hƣớng dẫn, các biểu mẫu: liên quan đến quá trình tác nghiệp, hƣớng

dẫn thực hiện các hoạt động sản xuất kinh doanh.

Phong cách lãnh đạo

15

Một yếu tố không thể phủ nhận đó là sự ảnh hưởng của người lãnh đạo

tới văn hóa kinh doanh của doanh nghiệp, và có ý kiến cho rằng văn

hóa kinh doanh của doanh nghiệp chính là văn hóa của người lãnh

đạo. Phong cách lãnh đạo phụ thuộc TÀI LIỆU THAM KHẢO

Tiếng Việt

1. Báo cáo thƣờng niên Hoa Sen, 2013. Tạo đà vươn xa.

2. Dƣơng Thị Liễu, 2006. Bài giảng Văn Hóa kinh doanh. NXB. ĐH kinh tế Quốc Dân.

2. Đỗ Minh Cƣơng, 2000. Văn hoá kinh doanh và triết lý kinh doanh. Nxb. Chính trị quốc gia.

3. Đỗ Minh Cƣơng Bài giảng Văn hóa Doanh nghiệp Khoa Quản trị Kinh doanh – Trƣờng ĐH

kinh Tế - ĐH Quốc gia Hà Nội

4. Đỗ Tiến Long, 2010. Triết lý Keizen và lãnh đạo doanh nghiêp. Tạp chí nghiên cứu khoa

học, Đại học QG Hà nội, số 4 năm 2010

5. Phạm Hữu Dung, 2011. Cõi Tà Ba – Thế giới quan Phật giáo (Nguồn gốc và triết lý). NXB.

Văn hóa thông tin.

6. Phùng Xuân Nhạ, 2011. Nhân cách doanh nhân và văn hoá kinh doanh ở Việt Nam trong

thời kỳ đổi mới, hội nhập quốc tế. Hà Nội: NXB. Đại học Quốc gia Hà Nội.

7. Nguyễn Mạnh Quân, 2004. Giáo trình đạo đức kinh doanh và văn hóa công ty. NXB. Lao

động – Xã hội.

8. Nguyễn Mạnh Quân, 2011. Đạo đức kinh doanh và Văn hoá Công ty. NXB Đại học Kinh tế

Quốc dân.

9. Nguyễn Ngọc Huyền (2013), Giáo trình Quản trị kinh doanh tập 1, NXB. Đại học Kinh tế quốc dân.

10. Nguyễn Tiến Dũng, 2005. Xây dựng Văn hóa mạnh trong tổ chức. GAMI Book.

11. Thích Nhất Hạnh, 2005. Trái tim của Bụt. NXB. Tôn Giáo.

12. Trần Ngọc Thêm, 1996. Tìm về văn hóa. NXB. TP.HCM

13. Edgar H.Schein, 2010. Văn hóa doanh nghiệp và sự lãnh đạo. Dịch từ tiếng Anh. Ngƣời

dịch: Nguyễn Phúc Hoàng. NXB. Thời Đại.

16

14. Nick Vujicic, 2013. Đừng bao giờ từ bỏ khát vọng. Dịch từ tiếng Anh. Ngƣời dịch: Nguyễn

Bích loan. NXB. Tổng hợp TP.HCM.

15. Franz Metcalf & BJ Gallagher, 2014. Đưa đức Phật vào nơi làm việc. Dịch từ tiếng Anh.

Ngƣời dịch: Bùi Quang Khải. NXB. Hồng Đức.

16. Fons Trompenaars & Charles Hampden – Turner, 2007. Chinh phục các làn sóng văn hóa,

Dịch từ tiếng Anh. Ngƣời dịch: Long Hoàng & Bùi Đức Mạnh. NXB. Tri Thức.

17. Lloyd Field, 2012. Kinh doanh và Đức Phật. Dịch từ tiếng Anh. Ngƣời dịch: Trịnh Đức

Vinh. NXB. Tôn Giáo.

Tiếng Anh

1. Edgar H. Schein, 1992. Organizational Culture and Leadership: A Dynamic View. San

Francisco: Jossey-Bass.

2. Edgar H. Schein, 2004. Organizational Culture and Leadership: Third Edition. Cambridge,

Massachusetts

Trang Web

1. Website www.cafef.vn

2. Website www.hoasengroup.vn

3. http://ivt.ssi.com.vn/CorporateProfile.aspx?Ticket=HSG

4. http://ndh.vn/hsg-bien-loi-nhuan-nam-2014-se-suy-giam-so-voi-nam-2013-

20131210094240661p4c147.news

http://www.baomoi.com/Buoc-di-nao-se-giup-HSG-vuon-cao-vi-the-trong-nhung-nam-

toi/c/16890832.epi