ĐẠi hỌc y dƢỢc tp. hỒ chÍ minh hỘi nghỊ khoa hỌc …...các cơ địa thường...

MELIOIDOSIS

CĂN BỆNH BỊ

LÃNG QUÊN

ĐẠI HỌC Y DƢỢC TP. HỒ CHÍ MINH

HỘI NGHỊ KHOA HỌC KỸ THUẬT LẦN THỨ 35

THS. TRẦN ĐĂNG KHOA

TS. NGUYỄN VĂN HẢO

THS. LÊ BỬU CHÂU

BỘ MÔN NHIỄM – ĐHYD TPHCM

TP. HCM, ngày 30 tháng 03 năm 2018

QUÝ VỊ ĐỒNG NGHIỆP ĐÃ

BAO GIỜ NGHE NÓI VỀ

BỆNH NÀY CHƢA?

Bệnh Melioidosis

Thuyền trưởng, nha bênh ly hoc

Alfred Whitmore va trợ ly của ông CS

Krishnaswami, mô tả melioidosis:

1911-1912.

Vi khuẩn Gram âm Burkholderia

pseudomallei được phân lập từ

người nghiên ma tuy tai Rangoon

Myanma.

Indian Medical Gazette 1912;47:262–267.

Bệnh Melioidosis

Bênh Melioidosis có ở động vật va con

người

B. pseudomallei được phân loai la

chất độc sinh hoc cấp 1 bởi Trung tâm

chất độc sinh hoc của Mỹ (US Federal

Select Agent Program) (ngang hàng

với Bacillus anthracis, virus Ebola…)

Đƣờng lây

Tiếp xúc Hô hấp Ăn uống

-VK có trong đất, nƣớc

- Tỷ lệ mắc mới cao ở

nông dân

- Tỷ lệ mắc mới cao

trong mùa mƣa (làm

việc)

- Mô hình động vật

- Các ca bệnh trong tổ

bay trực thăng trong

cuộc xung đột tại VN

- Viêm phổi nhiều hơn

trong mùa mƣa

- VK có trong nƣớc

- Ổ dịch bùng phát do ô

nhiễm cây trồng trong

nƣớc

- Viêm tuyến mang tai

cấp tính ở trẻ em và

ngƣời lớn

Cơ địa

Gặp nhiều ở người lớn hơn trẻ em

Các cơ địa thường gặp: đái tháo đường, nghiên rượu,

bênh thận man, bênh phổi man, bênh ác tính, suy giảm

miễn dịch, nghiên ma túy…

Ở trẻ em chưa xác định yếu tố nguy cơ. Nghiên cứu ở

Malaysia cho thấy những trẻ thalassemia dễ mắc bênh

hơn

Thể bệnh

88% cấp tính + bán cấp

Thời gian bênh 1-21 ngày (trung bình 9 ngày)

9% bênh mãn tính

Thời gian bênh > 2 tháng

3% hoat hóa lai từ ổ tiềm ẩn nhiễm trùng trước đây

Bệnh Melioidosis

Lá lách bị

rách

Khối u??

Bệnh Melioidosis

Nốt ở phổi không có

triêu chứng? Và kết

quả cấy bênh phẩm

sinh thiết bằng kim

Lâm sàng

23% sốc nhiễm khuẩn.

75% viêm phổi là ổ nguyên phát.

Biểu hiên lâm sàng rất đa dang: thường gặp áp xe

Viêm phổi 53%

Tiết niêu 12%

Sang thương da (micro áp xe) 12%

Nhiễm trùng thần kinh, xương khớp, hach… 11%

Nhiễm trùng huyết đơn thuần 12%

Viêm phổi

Lao phổi???

Úc:

Áp xe tiền

liệt tuyến

chiếm 20%

Nhiễm trùng tiết niệu

Nhiễm trùng da

Viêm khớp và tủy xƣơng

22 tháng tuổi,

viêm tủy

xƣơng hộp sọ

Viêm khớp và tủy xƣơng

Viêm não – màng não

Viêm hạch

Áp xe tạng

Lách

gan

Thượng thận

Thắt lưng chậu

Viêm – Áp xe tuyến mang tai

• 40% trẻ em Thái lan va

Campuchia, ít gặp ở Úc.

Viêm – Áp xe tuyến mang tai

Bênh nhi 11 tháng; nhập viên tai khoa

RHM - BV Ha Tĩnh với chẩn đoán: Viêm

tuyến mang tai

Sau 24h: cấy máu (+) B. pseudomallei

Chẩn đoán xác định

Kết quả cấy bênh phẩm với B. pseudomallei

quyết định chẩn đoán xác định

Vi sinh

• Cấy máu

• Mủ

• Dịch vô trùng (khớp…)

• Đam hoặc phết hong

– Nuôi cấy chon loc

• Nước tiểu

– Nuôi cấy chon loc sau khi

quay ly tâm

Vi sinh

• Nên thực hiên ở BN nghi mắc

bênh melioidosis, ngay cả khi

không bị viêm hầu, hong

• Độ nhay 25-36% (đặc biêt la

viêm phổi va vãng khuẩn

huyết)

• Có thể la mẫu dương tính duy

nhất Wuthiekanun et al. J Clin Microbiol, 2001

Vi sinh

Định danh B.pseudomallei

Khuẩn lac có ánh kim trên môi trường thach

(sau 48 giờ nuôi cấy)

Gram âm, hình que, oxidase dương

Kháng gentamicin va colistin; nhay augmentin

NHẬY CẢM KHÁNG SINH THẠCH Mueller - Hinton 37°C 1 NGÀY

B. pseudomallei BG

02

B. pseudomallei BG

03

B. cepacia BG 01 Pseudomonas sp. BG

04

Đĩa kháng sinh

Nồng độ

Kích thƣớc đƣờng kính phiên giải (mm)

Nhậy cảm (S) Trung gian

(I)

Kháng (R)

Gentamicin 10 µg ≥ 15 13 - 14 ≤ 12

Colistin 10 µg ≥ 11 - ≤ 10

Amoxicillin /Clavunanic acid 20/10 µg ≥ 18 14 - 17 ≤ 13

Sử dụng CLSI_2014 phiên giải cho P. aeruginosa và Enterobacteriaceae (Hodgson và cs, 2009)

Định danh B.pseudomallei

MẦU SẮC KHUẨN LẠC THẠCH MÁU COLUMBIA 37°C 2 NGÀY

NHÌN NGHIÊNG Có ánh kim loại

NHÌN THẲNG Khuẩn lạc tròn, trong, nhỏ, kích thước khoảng 1 mm

Ngày 1 Ngày 2 Ngày 2_nhìn

nghiêng

Vi sinh

MẦU SẮC KHUẨN LẠC THẠCH MacConkey 37°C 2 NGÀY


nghiêng

NHÌN NGHIÊNG Có ánh kim

NHÌN THẲNG Khuẩn lạc tròn, trong, nhô cao ở vị trí trung tâm, kích thước khoảng 3 mm

Vi sinh

MẦU SẮC KHUẨN LẠC THẠCH UTI 37°C 2 NGÀY


nghiêng

NHÌN NGHIÊNG Khuẩn lạc nhô ở vị trí trung tâm, có ánh kim

NHÌN THẲNG Khuẩn lạc tròn, trong, nhô cao ở vị trí trung tâm, kích thước khoảng 3 mm

Vi sinh

Khó khăn

Lâm sàng

BS không nghi ngờ bênh melioidosis nên

không gửi mẫu cấy vi khuẩn

Không lặp lai xét nghiêm nuôi cấy khi bênh

nhân vẫn còn sốt

Vi sinh

Không thực hiên nuôi cấy đủ 48 giờ

Nhầm lẫn với tap nhiễm

Không có kỹ năng bắt khuẩn lac khi bội nhiễm

Máy xét nghiêm thường định danh sai

Giá thành

20USD

Giá tại Siem Reap

2005

Lọ nuôi cấy máu sản xuất nội bộ

0.8 USD

Số xét nghiệm nuôi cấy máu

mỗi năm Year Blood culture

2005 352

2006 911

2007 1251

2008 1449

Kháng sinh điều trị Melioidosis

Chia lam giai đoan tấn công va dự phòng tái phát (thải trừ)

Ceftazidime (IV) la lựa chon đầu tay trong giai đoan tấn công

Meropenem, Imipenem dùng trong trường hợp nhiễm trùng

nặng (ICU)

Cotrimoxazole

Nên phối hợp nếu nhiễm trùng nhiều cơ quan (bao gồm cả

nhot ngoai da) hoặc trong trường hợp nhiễm trùng tiết niêu,

xương, khớp hoặc thần kinh trung ương

Không khuyến cáo trong trường hợp viêm phổi hoặc nếu

nhiễm trùng huyết không tổn thương cơ quan


Giai đoạn tấn công

Ceftazidime Liều Darwin

50mg/kg, tối đa 2g mỗi 6 giờ

Liều Thái Lan

120mg/kg/ngày chia 3 lần

Meropenem: 25mg/kg tối đa 1g mỗi 8h

Imipenem: 25mg/kg tối đa 1g 6h

Cotrimoxazole: 8/40 mg/kg/liều đến 320/1600mg mỗi 12h

Từ 2015: 6/30 mg/kg/liều đến 320/1600mg mỗi 12h


Thời gian khuyến cáo điều trị tối thiểu:

– Áp xe da: 2 tuần

– Nhiễm khuẩn huyết không tổn thương cơ quan: 2 tuần

– Viêm phổi: 2 tuần hoặc 4 tuần nếu nằm ICU

– Áp xe tang sâu: 4 tuần

– Viêm xương tủy: 6 tuần

– Nhiễm khuẩn hê thần kinh trung ương: 8 tuần


Thời gian điều trị dự phòng

Tối thiểu 3 tháng, nếu viêm tủy xương hoặc nhiễm khuẩn hê

thần kinh trung ương thì 6 tháng

Kháng sinh

Lựa chon đầu tay la Cotrimoxazole (liều như liều tấn công),

nếu dị ứng Cotrimoxazole thay thế bằng Doxycycline hoặc

Amoxycillin-clavulanic acid

Dự báo phân bố toàn cầu vi khuẩn B. pseudomallei

và gánh nặng của bệnh melioidosis (Nature

Microbiology, 2016)

Tổng hợp 22.338 hồ sơ bênh melioidosis trên người và động vật

được định vị theo địa lý và sự tồn tai của vi khuẩn B. ps trong môi

trường từ các báo cáo từ năm 1910 đến 2014

Evidence consensus was developed as published previously [Brady et al, PLoS NTD,2012;6(8):e1760]

Environmental suitability

Burkholderia pseuodmallei

1

0

Các mô hình cây hồi quy nâng cao (BRT) đã được sử dụng để ước

tính tính phù hợp môi trường đối với vi khuẩn B. pseudomallei với

phân giải 5km x 5km

Bhatt et al, Nature,2013;496:504-507]



Microbiology, 2016)

Mô hình hồi quy nâng cao (BRT) đã được sử dụng để ước

tính tính phù hợp môi trường đối với vi khuẩn B. pseudomallei

với phân giải 5km x 5km

Mô hình nhị thức âm va mô hình hồi quy logistic đã được sử

dụng để dự báo số mắc mới va tử vong do bênh melioidosis

trên toan cầu vao năm 2015



Microbiology, 2016)

Ước tính có 165,000 (95%CI 68,000-412,000) ca bênh melioidosis ở

người mỗi năm trên toan thế giới, trong đó có 89,000 (95%CI

36,000-227,000) trường hợp tử vong.

Biểu đồ diên tích tỷ lê mắc như một tỷ lê diên tích địa ly quốc gia năm 2015; 44% là ở Nam Á



Microbiology, 2016)

Ước tính số ca melioidosis va số ca tử vong vao năm 2015

* Có lưu hanh nhưng chưa báo cáo đầy đủ

Tên nước Số mắc dự báo Tử vong dự báo

Ấn độ * 52506 (22335 - 124652) 31425 (13404 - 75601)

Indonesia * 20038 (7859 - 52812) 10224 (3944 - 27524)

Bangladesh * 16931 (7814 - 37794) 9454 (4325 - 21621)

Nigeria * 13481 (4839 - 38348) 8324 (2959 - 23933)

Việt Nam* 10430 (4097 - 27480) 4703 (1827 - 12631)

Philippines * 9116 (4819 - 18999) 4510 (2369 - 9739)

Thái Lan* 7572 (3396 - 17685) 2838 (1259 - 6678)

Trung Quốc* 7174 (3099 - 15752) 2614 (1148 - 5828)

Myanmar * 6247 (2513 - 15400) 3687 (1449 - 9299)



Microbiology, 2016)

Nghiên cứu bệnh Melioidosis tại Darwin

Triển khai từ 1 tháng 10 năm 1989

Darwin

1049 ca cấy dƣơng tính

trong hơn 27 năm

126 ca tử vong (12%)

Bogor

Melioidosis ở Úc

Tại một bệnh viện 1.000 giƣờng bệnh ở Đông BắcThái Lan

~300 ca được xác định mỗi năm

~100 ca tử vong mỗi năm https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2877420/

Melioidosis ở Thái Lan

Tại một bệnh viện 1.000 giƣờng bệnh ở Đông BắcThái Lan

Melioidosis ở Thái Lan

Melioidosis ở Lào

Trước năm 1999 chưa bao giờ

được chẩn đoán

1 3 8 6 9

35 33

44

72

54 50

111

60

81

110

122 131

158

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Số ca

Hiên được coi la nguyên nhân chính của nhiễm trùng cộng

đồng

>1150 ca từ năm 1999

158 ca vao năm 2016

Melioidosis ở Lào

Melioidosis ở Campuchia

39 ca bênh melioidosis

được chẩn đoán từ tháng

10/2005 – 12/2008

173 ca bênh melioidosis

được chẩn đoán từ 2009

đến 2013; 51/173 viêm –

áp xe tuyến mang tai

1911 1921 1931 1941 1951 1961 1971 1981 1991 2001 2011 2021

Pons & Advier

Stanton & Fletcher

Hanoi-Vietnam

Vaucel et al.,

Alain et al.,

Chambon al.,

Leclerc & Sureau

Nguyen Ba Luong

Stein et al.,

Guillermand et al.,

Duroux

Borchardt et al.,

Mo & Cuong

Diamond & Pastore

Pastterson et al.,

Spotnitz et al.,

McCormick et al., Ruff et al.,

Beck et al.,

Le Van Phung et al.,

Le Van Phung et al.,

Parry et al.,

Phuong, Trung et al.,

Trung et al.,

Tài liệu công bố Quốc tế về bệnh

melioidosis ở Việt Nam Kết thuc chiến tranh

Melioidosis ở Việt Nam

Miền Trung??


Bệnh melioidosis ở

Việt Nam chỉ còn là

quá khứ??


70 ca

melioidosis từ

06/2015 đến

12/2015 tai Bắc

Trung Bộ

Trung và cs., Clinical Microbiology and Infection 2017


Trước 2015, chưa có số liêu bênh melioidosis, từ

1/2015 - 8/2017, có 22 bênh nhi cấy các bênh phẩm

dương tính với Burkholderia pseudomallei.


2012-2015, có 64 ca

melioidosis. 01-12/2015, phát hiên 25

ca melioidosis.


2016-2017, có 6 ca

melioidosis. 5/2015 - 4/2016: 31

ca melioidosis


Từ 01/2009 đến 08/2017: 123 ca

melioidosis


Số ca melioidosis

thật sự ở Việt Nam?

Melioidosis cần

đƣợc “nhớ lại” sau

một thời gian bị

lãng quên!!

CẢM ƠN SỰ THEO DÕI CỦA QUÝ

THẦY CÔ VÀ ĐỒNG NGHIỆP!

ĐẠi hỌc y dƢỢc tp. hỒ chÍ minh hỘi nghỊ khoa hỌc …...các cơ địa thường...

Documents