TEST IZ PREDMETA GEOPOLITIKA

I MIDTERM TEST IZ PREDMETA GEOPOLITIKA

1. Prema Friedrichu Ratzelu geografska politika mora biti podreena nacionalnoj politici?

DA

NE

(0,5)

2. Pojam lebensraum u geopolitiku uveo je:

a) Karl Haushofer

b) Friedrich Ratzel

c) Rudolf Kjellen

(0,5)

3. Pravac geopolitike koji analizira sistem vlasti i moi Rudolf Kjellen naziva

a) demopolitika

b) sociopolitika

c) kratopolitika(0,5)

4. Autarkija je, u interpretaciji nacistike geopolitike, pravo jedne nacije na dovoljan prostor za svoje stanovnitvo:

DA

NE(0,5)

5. Koji geopolitiar razlikuje politiku geografiju koja razmatra dravu pod uglom prostora od geopolitike koja prouava prostor sa gledita drave?

a) Friedrich Ratzel

b) Rudolph Kjellen

c) Nicholas Spykman

d) Karl Haushofer(0,5)

6. Prema Defargesu u XXI. stoljeu bogatstvo i mo jedne drave proizilaze iz posjedovanje prostora.

DA NE(0,5)

7. Objasnite jedno od etiri naela moderne geopolitike imaginacije prema Johnu Agnewu!

Preobrazba vremena u prostor kao geopolitika ontologija ustrojila je svijet u zaostale i moderne regije. Mjestima se pridaju vanost i egzotinost, a relativne razlike pretvaraju se u apsolutne. .(2)

8. Pravac nauke o dravi koji izuava dravu kao teritorij Kjellen naziva geopolitika

(1)

9. Navedite i objasnite jedan od kriterija za odreivanje Heartlanda prema Halfordu Mackinderu! Kontinente Evroaziju i Afriku on naziva svjetsko ostrvo Unutranjost svjetskog ostrva koja je teko dostupna s okeana nazvao je heartland (Rusija, Ural, Kazahstan, Mongolija) Obje Amerike, Brizaniju i Japan nazvao je ostrvski pojas. Heartland je nazvao stoer historije.(2)

10. Elaborirajte kljune elemente liberalne geopolitike!

Glavnu panju posveuje ulozi tehnoloke zavisnosti odnosno teh. distance izmeu industrijaliziranih i resursima bogatih zemalja. Fizika geografija planete se ne mijenja no znaaj prirodnih osobnenosti planete i borba za vojno prvenstvo i bezbjednost se mijenjaju sa tehnolokim izmjenama Bez jakog uvstva tehnologija geopolitika se pretvara u zemaljski militarizam. Liberali zastupaju ideju deideologizacije kosmopolitizma i globalne ekonomske meuovisnosti. Takva gledita odgovaraju transnacionalnim kompanijama koje se zalau za liberalizam u svjetskoj trgovini. (4)

11. Prema Klausu Doddsu utemeljenju geopolitike kao posebne discipline doprinijela su tri faktora. Navedite i pojasnite te faktore! Prvo, ekonomski nacionalizam i trgovinski protekcionizam bili su u usponu dok su se evropske imperijalne drave kao V.B i FRA muile kako da pristupe svjetskoj ekonomiji koja se mjenjala i sve vie povezivala. Uspon SAD kao trgovake sile je poveavao nelagodu tih sila. Drugo, imperijalne sile su u drugoj polovini XIX stoljea agresivno teile osvajanju novih teritorija u Africi i drugdje, te je dolazilo do sukoba oko posjeda izmeu FRA i V.B u Africi, V.B i RUS u centralnoj Aziji u tzv. velikoj igri. Tree razvoj univerziteta i stvaranje geografije kao naune discipline pruilo je naunicima nove mogunosti da predaju i istrauju taj predmet (4) 12. Geopolitika koja se bavi svakodnevnim pitanjima poput upravljanja zajednikim resursima (vodom, cestama i sl.) naziva se Mikrogeopolitika. (1)2. Prema Friedrichu Ratzelu nacionalna politika mora biti podreena geografskoj politici?

DA

NE

(0,5)

13. Pojam lebensraum u nauku uveo je:

a) Karl Haushofer

b) Friedrich Ratzelc) Rudolf Kjellen

(0,5)

14. Pravac geopolitike koji istrauje dravu kao drutvo Rudolf Kjellen naziva

a) demopolitika

b) sociopolitika

c) kratopolitika

(0,5)

15. Lebensraum je, u interpretaciji nacistike geopolitike, pravo jedne nacije na dovoljan prostor za svoje stanovnitvo:

DA

NE

(0,5)

16. Koji geopolitiar razlikuje politiku geografiju koja razmatra dravu pod uglom prostora od geopolitike koja prouava prostor sa gledita drave?

a) Friedrich Ratzel

b) Rudolph Kjellen

c) Nicholas Spykman

d) Karl Haushofer !!!(Zaokruite ili dopunite taan odgovor)

(0,5)

17. Prema Defargesu u XXI. stoljeu bogatstvo i mo jedne drave proizilaze iz posjedovanje prostora.

DA NE

(0,5)

18. Objasnite jedno od etiri naela moderne geopolitike imaginacije prema Johnu Agnewu!

Pretpostavka da je meudravnomu sustavu svojstveno stanje bazvlaa te da dominantne drave akumuliraju mo razliitom brzinom i bore se za prevlast. (2)

19. Da li multinacionalne korporacije u deteritorijaliziranom svijetu imaju nacionalnost? Pojasnite Va odgovor!

Svako mjesto poduzece ima svoju nacionalnost koju odredju je mjesto srjedista drustva. Multinacionalne tvrtke imaju tako sredisnjicu sa svojom nacionalnoscu, e produznice koje takodjer imaju svoju nac ionalnost odredjenu sjedistem. Multinacionalne tvrtke se ne razvijaju u nekom jednoobraznom i neutralnom prostoru, vec se smjestaju na brojnim teritorijama,a svaki od njih ima svoja pravila i svoje namete..(3)

20. Pravac nauke o dravi koji izuava dravu kao teritorij Kjellen naziva .

geopolitika (1)

21. Elaborirajte kljune elemente radikalne geopolitike!

Bavi se kritikim preosmiljavanjem meunarodnih odnosa i demistifikacijom savremene uloge kapitalizma u svjetskoj ekonomiji. Radikali smatraju te odnose kao jednostrane zavisnosti u kategorijama globalnog modela tj. kao suparnittvo izmeu glavnih politiko-ekonomskih centara za dominacijom u neravnomjerno razvijenim periferijama i poluperiferijama. Moemo izdvojiti tri analitike dimenzije 1. politika i vojnostrateka, 2. ekonomska 3. kulturno-istorijska. Prve dvije dimenzije su uglavnom povezane sa interesima drava, trea sa irim krugom subjekata politike djelatnosti, poto etno-kulturalni procesi imaju transgranini karakter. (4)

22. Geopolitika koja je prema Defargesu oblikovana teorijom kaosa naziva se ______________________________. (1)3. Njemaka geopolitika kola izmeu dva svjetska rata svijet je dijelila na est panoblasti.

DA

NE(0,5)

23. Koju novu formu politike organizacije svijeta je predviao Karl Haushofer?

a) prirodne granice

b) Lebensraum

c) Autarkiju

d) _________________

(Zaokruite ili dopunite taan odgovor)

(0,5)

24. Pravac geopolitike koji istrauje dravu kao drutvo Rudolf Kjellen naziva

a) demopolitika

b) sociopolitika

c) kratopolitika

(0,5)

25. Lebensraum je, u interpretaciji nacistike geopolitike, pravo jedne nacije na dovoljan prostor za svoje stanovnitvo:

DA

NE

(0,5)

26. Razdoblje u kojem su europska kolonijalna carstva nadmona regija, a pomorska sila nadmoni tip sile Halford Mackinder naziva

a) predkolumbovsko doba

b) kolumbovsko dobac) postkolumbovsko doba

(0,5)

27. Geostrategija gleda na rat kao primitivno sredstvo politike.

DA NE

(0,5)

28. John Agnew dijeli geopolitiku imaginaciju na tri doba geopolitike. Objasnite civilizacijsku geopolitiku! Civilizacijska geopolitika koju smjeta u razdoblje od kraja osamnaestog stoljea do kraja devetnaestog. Bio je geopolitiki diskurs aristokratskih i konzervativnih buroaziskih drava zabrinutih zbog rastueg nacionalizma koji je rasplamsala Francuska revolucija i nastajue klasne svijesti iji je razvoj uzrokovala industrijska revolucija. Civilizacijska geopolitika je zamiljala svijet ustrojen civilizacijskom hijerarhijom, u kojemu najnaprednije i najnadmonije drave imaju civilizacijsku misiju da vladaju nad barbarskim i divljim djelovima svijeta. 29. Ideal narodne nezavisnosti u privrednom smislu oznaava se terminom.

autarkija

(1) 30. Elaborirajte kljune elemente neoklasine geopolitike!

Za razliku od klasine odbacuje organsko shvatanje drave i geografski determinizam, granice se smatraju za stabilne i ne prihvataju se promjene putem sile ve samo putem dogovora i sporazuma. Ipak ostaje holistiko shvatanje drave govori o nadnacionalistikim interesima i nacionalnoj bezbjednosti. Ostaje naznaena uloga i fiziko-geografske sredine. (3)

31. Disciplina koja prouava utjecaj geografskih inilaca na formiranje ljudskih skupina naziva se geostrategija. (1) 4. Njemaka geopolitika kola izmeu dva svjetska rata svijet je dijelila na etiri panoblasti.

DA

NE

(0,5)

32. Podruje koje obuhvata Evropu, Aziju i Afriku Halford Mackinder naziva:

a) Svjetskim otokomb) Unutranjim polumjesecom

c) Rimlandom

d) Heartlandom

(0,5)

33. Pravac geopolitike koji istrauje stanovnitvo Rudolf Kjellen naziva

a) demopolitika

b) sociopolitika

c) kratopolitika

d) ____________________

(Zaokruite ili dopunite taan odgovor)

(0,5)

34. Geopolitika koja tei da pojaa sopstvenu sigurnost nameui svoje principe, ideje i vrijednosti drugim dravama naziva se intervencionizam?

DA

NE

(0,5)

35. Razdoblje u kojem je Heartland nadmona regija, a sile koje kontroliraju tu regiju nadmoni tip sile Halford Mackinder naziva

a) predkolumbovsko doba

b) kolumbovsko doba

c) postkolumbovsko doba

(0,5)

36. Prema Defargesu klasina geopolitika poistovjeuje bogatstvo i mo sa sposobnou proizvodnje novih vrijednosti.

DA NE

(0,5)

37. Ideal narodne nezavisnosti u privrednom smislu oznaava se terminom.

autarkija

(1)

38. Koji faktori determiniraju ideoloku funkciju geopolitike!

Proistie iz tri faktora politike orijentacije i ideoloke pozicije autora; socijalnih zahtjeva valdajuih krugova i teorijsko-metodolokih refleksija iz humanistikih nauka. (2)

39. Elaborirajte kljune elemente konzervativne geopolitike!

Bazirana je na holistikom shvatanju ovjeka i svijeta koje je posluilo kao izvor pseudoninih mitova kao to su rasizam, nacionalizam, socijaldarvinizam. Konzervativci tvrde da drave nemaju druge principe osim nacionalistikih interesa i ti interesi su odreeni poloajem i drugim geografskim osobinama. Polazei od principa socijaldarvinizma oni ne priznaju da je meunardona saradnja dio sistema. Zaokupljene sopstvenim interesima drave nisu spremne da rtvuju dio svojih interesa za opte dobro to znai da prirodno stanje u meunarodnim odnosima nije mir i suradnja nego borba i suparnitvo. (3)

40. Prema Gerardu Toalu izlaganje Halforda Mackindera pred Kraljevskim geografskim drutvom 1904.godine vano je za geopolitiku iz tri razloga. Navedite i pojasnite te razloge!

Kao prvo iako ne koristi pojam geopolitike Mackinderov esej otkriva geopolitiku kao povezanu perspektivu koja prouava svijet kao zatvoren politiki prostor. Geopolitika je novi nain promatranja utrke za mo meu dravama. On usvaja perspektivu Boijeg oka koja promatra odozgo ono to on naziva pozornicom cijelog svijeta. Drugo znaajan je zbog karte Prirodnih sjecita moi i uvoenja natjecanja u etiketiranju ogromnih svjetskih teritorija jednoznanim identitetima. Da bi ilustrovao svoje teze grafiki, oznaava ogromna teritorijalna podruja jednostavnim oznakama poput stoerno podruje unutarnji ili rubni prste i sl. Najvea ironija takvog oznaavanja zemlje jeste to Mackinder porie ogromne geografske razliitosti i specifinosti. Tree je vazano za priu o geografskoj uzronosti povjesti .U sreditu te prie nalazi se veza izmeu fizike geografije i tehnologije transporta. On tvrdi da postoje tri epohe povjesti nazvane po Kristoferu Kolumbu (predkolumbovska, kolumbovska i postkolumbovska era) Sugerirao je kako svijet ulazi u treu eru, tj razdoblje zatvorenog svijeta gdje dogaaji na jednoj strani svijeta imaju uticaj na dogaaje u cjelom svijetu.. 4)

41. Disciplina koja pokuava objasniti utjecaj geografije na voenje ratova naziva se ______________________________.

(1)5. Midland Ocean Alliance je Mackinderov naziv za mogui savez izmeu Rusije i Njemake

DA

NE

(0,5)

42. Koji princip njemake nacistike geopolitike nedostaje

a) Lebensraum

b) granicec) Prednost kopnene u odnosu na pomorsku silu

c) Autarkija

d) Panoblasti

(Dopunite taan odgovor)

(0,5)

43. Pravac geopolitike koji istrauje dravu kao drutvo Rudolf Kjellen naziva sociopolitika 44. Pojam geopolitike skovao je Kjellen(0,5)

45. Razdoblje u kojem su europska kolonijalna carstva nadmona regija, a pomorska sila nadmoni tip sile Halford Mackinder naziva

a) predkolumbovsko doba

b) kolumbovsko doba

c) postkolumbovsko doba

(0,5)

46. Geoekonomija poistovjeuje bogatstvo i mo s posjedovanjem teritorije.

DA NE

(0,5)

47. ta se podrazumjeva pod performativnim geopolitikim skriptom!Jeste ono na ta se vanjskopolitiki voa oslanja kako bi artikulirao, objasnio i proglasio vanjsku politiku .esto je to tekst to ga voa doslovce ita s pomonog ekrana kada dri vanjskopolitiki govor.To je vanjska politika u javnoj artikulaciji i praksi. .(3)

48. Jesu li heartland i pivot area u Mackinderovom uenju sinonimi ili se radi o razliitim konceptima? Pojasnite Va odgovor!

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________.(3)

49. Ideal narodne nezavisnosti u privrednom smislu oznaava se terminom autarkija

(1)

50. Klaus Dodds istie da je Haushofer smatrao da je za napredak Njemake potrebno da njezino vostvo ozbiljno razmotri pet elemenata koji su od sutinskog znaaja za svaku dravu koja eli postati svjetska sila. Koji su to elementi?

fiziki poloaj, resursi, teritorija, morfologija i stanovnitvo .(2)

51. Pojasnite razliku izmeu izolacionistike i intervencionistike geopolitike!

Izolacionizam je geopolitika koja redukuje kontakte sa spoljanjim svijetom da bi sprijeila uvoz destabilizirajuih ideja, principa i vrijednosti. Intervencionizam je geopolitika koja tei da pojaa sopstvenu sigurnost tako to e nametati svoje principe, vrijednosti i ideje drugim dravama. (3)

52. Mirko Gri u savremenoj geopolitici izdvaja tri analitike dimenzije. To su_________________, ______________________,_____________________. (1)6. Dugaka partija aha izmeu Francuske i Rusije tokom cijelog XIX stoljea u geopolitikoj teoriji naziva se velika igra

a) DA

b) NE

(0,5)

53. Disciplina koja prouava utjecaj geografskih inilaca na formiranje ljudskih skupina naziva se:

a) Geopolitika

b) Geostrategija

c) Geoekonomija

(0,5)

54. Utemeljujuim tekstom geopolitike smatra se:

a) Drava kao oblik ivota

b) Britanija i britanska mora

c) Geografski stoer povijesti

d) Geografija mira

(0,5)

55. Geopolitika prema kojoj drave nemaju druge principe sem nacionalnih interesa koji su odreeni poloajem i drugim geografskim osnovama naziva se:

a) Radikalnomb) Liberalnom

c) Postmodernom

d) Konzervativna !!!(Zaokruite ili dopunite taan odgovor)

(0,5)

56. Razdoblje u kojem su azijske stepe nadmona regija, a kopnena sila nadmoni tip sile Halford Mackinder naziva

a) predkolumbovsko doba

b) kolumbovko doba

c) postkolumbovsko doba

(0,5)

57. Haushoferova panideja predstavlja kodifikaciju Velike igre.

DA NE(0,5)

58. John Agnew dijeli geopolitiku imaginaciju na tri doba geopolitike. Objasnite ideoloku geopolitiku!

Ideoloka geopolitika, koja se povezuje sa epohom hladnoratovskog suparnitva izmeu SAD i Sovjetskog Savez. U toj je shemi svijet podjeljen na atagonistike blokove, a izmeu njih je Trei svijet kao poprite nadmetanja i delegiranih ratova. .(3)

59. ta je bio cilj Rusije u "Velikoj igri" tokom XIX. stoljea!

Rusija kao carstvo kopna eli razbiti svoju uglavljenost i osigurati pristup morima: Sredozmenom, Perzijskom zaljevu, Indijskom i Tihom okeanu.Tokom posljednje etvrtine XX stoljea. Velika igra je promjenjena zbog uticaja SSSR-a na glavno podruje srednje Azije-ponovo se raa 1979 kada je Sovjetska vojska okupirala Afganistan..(3)

60. Halford Mackinder savez izmeu Velike Britanije i Sjedinjenih Drava oznaava terminom ____________________________________.

(1)

61. ta se podrazumjeva pod geopolitikom imaginacijom?

Geopolitike imaginacije neke drave jesu samopoimanja koja su joj svojstvena i definiraju je u odnosima jednakovrijednosti i antagonizama prema drugim akterima u sjvetskim poslovima. Prouavanje geopolitikih imaginacija zahtjeva da se uzimaju u obzir izgradndnja i odranje odreenih hegemonijskih poimanja nacije; zahtjeva i da se paljivo istrae procesi svakodnevne izgradnje identiteta koji definiraju ivot geopolitike imaginacije kao drutveno nesvjesnoga. . (3)

62. Prema Mirku Griu predmet geopolitike moe se sagledati kroz tri tematska kruga. To su ___________________________,____________________,_______________. (1)