i· sultan ahmed m. devri hadiselfrine ald arap
TRANSCRIPT
132 M. KEMAL OıE.~G1N
S. SeIimi ~pne ititabelen
ii
i
iii,ii/i
I·i
!
SU LTAN AH MED m. DEVRi HADISELFRINE AlDTARJH MANzOMELERi
H. Ipekıen - M. 6zerııili
Divan edı:,bi}Oatının .bedi' sa n'atlerinden bi~ olan, arap harfle
lerJl in ~ » .:.-:.) ......;.- :.f'Jr- ,L'" ~.1 dizisine göre. her harfetekabül eden rakamların hesap lanması suretiyle istenilen birtarihi IMze., bild irme sen 'etine esan'at-I cümmeh, rebced hesabı)
veya etarih dqürme) denir. Edebiyatımızda XV. asırdan berikullanıl a gelen ve önceleri tek kel ime ve terkiblere inhisar ettiği
halde I, bilhassa XVi. asırdan itibaren manzu.m olarak, mısra vebeyitler halinde tiirlii şekilleriyle kıılfaaılmağa başlayan busan'at, gi ttikçe inkişaf ederek. XViii. ve XIX. asır ,.irlerininhemen hepsi tarafından denenmi ş , rorIli şekilleriyle kullanılmış ,
kemAlini bulmuşdur. Edirneli Nazmi ' , ~ur~h H~imr ' " C nihayet
ı Har flerin :-ah:ı:ı larl...deterlıllDd i rilnıe. i _up lıarfleriııde-a ~ok ~akidir. l br..~ıı i·ar&~i ı:neıı.f4!· I ~ri Q. bd.&r Ieer (/':4"*A"rik14pdı.ı, Ebeed cı.ad.; Vimık şalcrii.
Safl '.:ıt-ı 14rlh. Ed.biı'.t F.ktm . si T.rih Seınirıerİ ae. "gmı• •ne. 10). Bu le~l'"'
Ies-le, bedi' i bi!" utı'. t baliode, bem bir t&riIU if.d. elmek Usulü i.. dalı. yenidi r .Ille . rap bedi' kit.plu a:1ca eöman! UD'.~I !l& dai r ' bir babiı J 0lrtgr. Bu u ",'a t ilkde! '. f. !'IIe. el err.,.d . ..5rüh:cete b• •luıııftır (S.bhul.r · Şe,.bi -ıide ü'ad. Ş4Jıi
Jü·l·m~,.rllt.tn, ~fiUrl Ktb . Ali Em'ir i , Tarih &'52, 363, ';'r1ı.9.). Cevd.t p.... tarıh dü,irm! N"C.' . t IlU:1 nk der. Hatırı Şira:ri'tı ic öıö.:nib. ,.J'- :J:.. (791) tarihi niıı da~
larUlnıNi ile hatiaciltulI if. d. eder prü1cyo!'ll. da. (BJdIG/-1 O.1tUUIf~. ol. bb'L.l.t&D.!ıııJ 1310, •• 1&) biz~ H.fız-ı Ş irui'ei ıı )'&%dıtı _;.. ~; (736), J>!, ~ı
(7eı)• .rr-. :.::-- (7751) tarUı1e.r-i di".ııı~ mt;'1U1ltur (D!'04.ı\-ı Htl/ lZ. K....ım. G.a.ıı.t
Ye MWwıııned Kanoi ı:ı. i Ile.ri : Tahru 1!".b) (lS60J, • . m . 363, 3i ') .2 Ed in:.li N'UbJi (öi:n.~rlıjD 300'~ı:ı. ziJade ta n lU nniır. Prof.
f lWl Köprülii. · Di'O~·r tiUkH Oa.it {I.w.b:d ıml'de 1u.5-932 ;ııla rt aruuıd.aJdbaddeler içill. .öyle~i, O~Q bıı ta r ihle rde", bır icıamı.ııuı lü teai Cl I .-rmirjr (S.:i6. DOt) •
" Buru u H.ıı .imi (olr.l. 10 8il1e7i-:2S) JHl: Lc fula taMb r-ırıu, I&lrlenmiıdendir.
DiYaıı.ıD I~ yUıalllıl ta ri b. maıı ıu:rıe J.ri t . IJdI .der. . (Ozı.ivenite ~b. T. Y. 2:56: sa-
i
13-1 H. tPEKTE:'I - M. OZERGlN Sl:LTAN AHMED lll . DEVRI TARIH MASZÜMELERl 135
Sür.ı.r r 4 bu tarz ın üstadlan sayılırlar . Bilhassa S ürurt, tAmiyelerdenkurtulmuş, temiz, bas it, kolaylıkla ve ustaca söyled iki tari hleriylebu nev'in eriş i lmez üstadı olmuş, bir çok mısra' Iarı tarih düşür
me ilminin klasik misalieri haline gelmiştir.
Cümmel (muhaffef! cümel) san'ali, tarih kaynak! olarak, şim'
diye kadar pek az kullanılmışdır. Daha ziyade edebiyatın fantazisan'a tlanndan biri olarak kabul edilmiş ve sadece şairlerio divanIannda yer bulabiimişdir. Halbuki dlven edebiyatının diker nevilerij kasideler, ş ehrengizler, surnameler vs. gibi ', mantum tarih ler de edebiyat tarihçisini alakadar ettik' kadar, siyası tarihle,san'a t tari hiyle, biyoiJ'afiyle uğraşanları da ilgilendirir. Hal bôyleyken bu san'atın asırlar boyunca verdik' mahsulleri malzemeola rak kullanmak ciheti ihmal edil mişdir. Yalnı z · hemen ilaveetmek lAzımdır ki, bahis konusu edilen manzum tarihler, dikeredebi neviler gibi, tarih için tam ve yeter bir kaynak sayılamaalar.
Fakat vekayi'nameler, arşiv vesikaları gibi birinci derecedekikaynaklann verdikl eri ı::alümalı tevsik ve kontrol -etmek, eksiklerini tamamlamak, mübhem yerlerin! aydınlatmak bakımından
çok fayçalı ve lüzumlu bir malzeme sayılabilirler '. Bilhassa XViii.ve xıX...ırlarda hemen ber hadiseye tarih söylenmiş bulundutu için bu husus çok daha verimli bir şekilde dekerlendiri lebiJir.
le1ın&.ıı.iye ktb. H&cı M..hmud. 3335). Bu tarihler d iyarıdan ayrı ol..,..k MC1Wlm'". ~ ~t~.i H tlIlml adıyla c!a topt.a. ::ı r:ı:ı .:.ttlr (Prof . C..id Bay. uo'd&ki hl:Slıfi oiisha,
128 yarak: Onivenite ktb . T. Y. S03S. 39 Vllrak).4 O.sııı&J1 Sünn i (öım . ımlIBH), L:ndi tarihleriyle, daha " ki ve p.ou. ı:ı ID ·
. da\ri tdrlerin tarihleriEıde:ı _eçtiklerini bir mee..·ın;'. !ı.aU .llde top 1amıt, hu~ Mollave vu '..ı:ı. ü..iı Es'ed EfeDdi ec btıll& ilinler yepmı,lard.ı.r (Memıu'a-j SUru:oi. i.
109). Eaer C...det P&f&'oııı bimmetiyle M«r.ı rz·..-t Sikıı,.i adıyla 1299 da M.tbu·1knir. ·de wılm1ttır: . .
5 DiYaclartCl tarih. ka,.lUtl olarak kulluılm..,ı baku:uodaıı te<! lcHriae ilc der eNeeib ~m. dikkati Ç'tkmi, tir (M u ihf Ji'N1". Di~"'ltt"l ffUZl:;1t toriit;. A@ı! WI/iii.oJl1i7. rOE'\/ , ı. llOO-S08, lDl).
• Ti;rlr tni~.ll i te<!.kii: :u tOc.u,DYuklanıı u!' teUi di. teıbit "e taaııifi he::r.aJ:tam ",anaııyla lapıta.nıa=ıIC!lr. Şimdiye leadar ..,redileli t.rih udlaııe . id nerI.nı.
ba hCl"- At'nıp·d.a _,.LLI nıeva'da yuı :aıı. eserlerili. terciiClesi Yera tadil ve adaptesjolan k ete eb,dttıc.da:ı.• .deb! b.ywlamı:ı.ı.ı.d.a ...,ıeec At'rııpt. tarihi lcaJft&k1annuı
çerçutli dahiliı:ıde tedkik Ye tahlil e<!i!mifdir. Mesel• • Prof. Dr. A. Z. V. TOfU,ToriJıJe 0.111 ad lı eııe ri cıde (LıtanbttI 1~) b rib a.yıı.a'kları &tUı:ıda «tariht ,iirlu- i.-destaıııa;.ı (•. 4.2-l3) ve omuıııf olarak .cc!ebt t'ilerln ci (i . 7"·75) bı:ı zanyedelit.edtdk etmi.. taril:ı ı:ıaudmeIerhıdeıı btbsrlaıcm.iı tir. .
·1
i ii 'i ıi ii i
. Tarih manzumeleri edebiyat tarihçilerinin de yeteri kadardıkkat v~ alakasrru ç ekmemişdir" Ebced hesabının tar ihçesindenve nazarıyatından bahseden eserlere pek nadir oıarak rastlanmaktadır. Bu hususda herhangi bir tedkik ise henüz neşredilmemlşdlr,
Pek kısa ve umumi malümat veren bed i' kitapl anndan maada, busahada kıymetli saydabilecek ve sırf bu me'-nı'a hasrediimiş bulunan, Vam,k Şükrü'nün San'al-ı larih (Edebiyat . Fakültesi Tar ihSemineri nr, 49 251) ve Sahhallar Şeyhi-zade Es'ad Efendi'ninsa~!dii ·l-mii'..rrihln (Millet Ktb. Ali Emiri, Tarih 362, 363 ; Ark..0 1011 Miizesi Ktb . nr. 1034) adlı yazma eserlerini sayabiliriz. Bir de- yukardaki eserler tarzında olmadık! halde, bu mevzu ile aLikah bulunarı- XVII. asır şairlerinden bir kaçnun tarih beyitIerini toplayanküçiik bir çalışma mevcutdur (Mustafa Giindüz Yoldaş, XVii.asırda Inrih be!l.itleri. 5-6...sômeslr travayı, 1940. Türkiyat Enstitüsü er, Tr. 72).
Dıvanlar, şı ır meemu'aları ta rerup. . hiç olmazsa mühim hadiselere aid tarihler bir araya toplanarak tasnif edilirse, cülüs do~m, ölüm. sefer, sulh. nasb, azı, çeşme, sebi l, cami, saray, kasrr ,han, .ha.mam. t~rihleriyle, tarihi mizin rnısra ve beyillerden örü!müşçok ılır çekic i ve fayda h bir kronolojisi meydana getirilmiş olur.
Bu. küçük ..,..ıışmada, tasavvur edilen büyük kronolojinin çokkısa bir devre ısabet eden bir kısmı ; Sultan Ahmed III. devrinde11~-~ 1~1 tarih l~ri arasındaki had iselere aid tarih beyilieri tesbi tedilmiş tir. Bu ış yapılırken devrin padişahına ve Sadrıazam
0"'!1.ad ıbrahim ' Paşa'ya sunulmuş ve sonradan Faiz Efendi'yle '
. .. ~ki eurlerimızde , busuıı,.ı. tera =,hıı lc:it.aplenı:ıd... bazı hadiae [lIriıı. ve eelad. ğI Üı;ı taril1leriCli:Q beyit ve mı.sralarla z ikredil meai a~ r ...tlıyo~z. Mosel.,Bursa1ı Bdit. aw,Jut~1 rlgdr-r !"IIlIt'ında. Müt&lcim-Zide Sül.Jm&ıl. Sadeddi ıı.eRrtcn~•• b iUıa". rıılıl~l lıattaır,. 'le lII&llnCl ta r thı.", kıı.tla1Ut.111udU'.Ya1tuz ~u
çetit C$ici c:Mrle ri:ıı.i:u!. zikredil en tarihter amııı:ı:ı.i,..tle tdiellifiıı. b.:adi lta.1.a: i ııdea
~dcmı,tır. G4':oç elı: ıııa~I c.da..lı.adraeı.riD t'oG'bulcbf'\l du ird. yaı: ı.lm l.J tarihlerdea.a Ur&<!. edea. ..rl.nııd. bıuıluı lullWw:ı lDiHI:ifimiz ile pek u,dird.ir. Bu anuı~alu=in M.hm~ Kccııil I rı.a l ile Sadedd!Q. S5Üet Errlıll.·1I A:rahiliriL So,. eurrTq,/ı Şllinırl, Tu, 1: mu.ıJdn GııtolojM. Tü,k lGIrlu{ .dlı turleri tıde bu mEelliC.
leri ıı .ık . ık t&rib mural.r ı ııuı fCbadetiı:.e miiracu.l: et.tild~ri J"ö~ür.
8 Ea'. d.ziCe Abdiirrabi:a fiiz (öl.m. I1~i;ı.s..26) . I.taobulladar, MııJıt.tiIm.edrnel. n!e mBlenialikluc!. bulURma.. Calata ve K~hire k~d[l~ olm'4tu~. USS'deKahi~'de ~I dii. r.:lik at.~la rırıd.acı ~Jıhr,<Sili ı:a. T..~ıüt•.ııtubut 1813••. 300 ;S.faı. ~~~JC~~, O~i. Ktb. T~ Y. 3213. vr. ~; F.l:tin.. T,~.IU1"#. lıla.nb :.ıl 1271.·•. ımı ;MÜ:tı talum-ude Su ı..ymao S"4ı: IMilı. ruh/ri !wttafftt. fstu~ull92S~ · •. 67.&):
SUt TAN Affi!ED ın . DEVRl TARIH MA:-IZC:-lEl.ERl 13i
, Glbrı rukçü H~.fia r"p.~z.ade V..k·u /M . Hiacıla Ş.i.lı: ir (3i!m. Wrmi44).İst.aııb aIlc.dar . Ilmiye aıe:tlctl ııdeıı. olup miiderr ",lik lc:,ce bal~llt, Mg.tal. Si mlEl eedi'!!" ıopr. resmI vak'aııüvu o1r:ıqtor. Haı.b mallası iktaı öldü.. r . 'li k ,.uar·lertnC&dır (Silim, T.zldn, '0!iO; s.ı.i, Te&i,... n k. 1';4; r.ti ıı, r.z.Itu., •. m i;Müıtakim-dde. Tu1ıjrl Mtonbı, S. 628).
ı cı Yazmailıa taniEi: Ki te p 0:1,,_: 26..5Xıs,:i (19)C8) . :ho; Mbr i 14·m yuı:
le'lik ; kiJıt : mchttlif reakleroe Anı:ıJ)<l kijıdı, fi hl'iJ t kl t«:b. bt ,.u ahalı'lı ; c:ild :frl2l5elI. ıı:.ilc.lcp li bhvertDıi m",iıı. ıfı Tank fiftri. t v. 685 T&I'.~ mrliıı kumiDIihtiva edeu mecıııa·.·aıı a b&Jt:ıda ...ceıu~ef."lMldlı fi rcl: eVll-i,lr!ıı. S ıtltu Alım'!'! Ha.ıı.
':I...~IJ v-} i -+- baı:rct l.ri:JC . e \'eri rai ilaml. ıııerlıllZ!l Ihrahi m ra.. bunt1eriDe...,,!.anada olu , 1I ·.raıı. uı eınttilderi bsaid ." ted rihtir. Emin eri )"l. faız Elt'Gdi••: .ş.kir BcJ.f.adi'Je~' ..e tahrir ~l'IiilCıeri m-=ou·• ..j ;ıtiLaedir. fU.I ...rdır.
II bk. M. san" •. SJdll · f 0....011; LV, L 230. Gcııç Lft'lı.rr: ed r... ıud.
Şakir Be ta rafuıdan müştereken toplanm ış kas ide ve tarihleri ihtiva.edeabir mecmu'a esas olarak alınmıştır. Süleymaniye Kütüphanesizı ~
de .bulunan (Halet Efendi No. i 63) bu cıecmu'ada tabiatiyle yalnız
padişah . ve sadn!zarnla ala.kah hadiseler i yeni yıl tebrikleri,"~ehddeiAn "cllclet ....c: süenetlerl, udaret "oc vtzaret tebrikleri,
·sulh akidleri, Ietlhler, muhtelif binaların inşa ve t.i.mir tarihleriyle.yine "muhtelif ves llelerie sunulmuş kasideler toplanmıştır. Mecmu'a'nın ilk kısmı (390 varak, 1136' yıluıa kadar olan tarihler) FAİz,
mütebaki kısmı Şakir"in kaleminden çıkmışdır l0. Yazmanın ilkvaraktnd aki devria tanınmı" mühıircülerioden Rahmi'nin imza.slnt ve
~ ~~;.\ -f ~~ "')ı .;1:" l.J yazısını havi mühürden ve metnin başladık'
·iık "'arakdaki ...A\.:.1 o: ~i • .ı 1j l:,J ::-'~~i .~ J! 1a:.,.J:ı ı ~ !#... ~....
· kaydından, mecmu'anın lbrahhn Paşa'nın tOTllnu ve Ge:ıç lehmedPaşa'nın O~lU Hacı İbrahim Efendi'ye n aid olduru anla~ılıyor.
Eser, hayli hacimU bulanmesma rağmen, mevcud tarihlerin-çok sath l bir tedkikle dahi- gerek pedlşah ve sadn"ama takdimedilıniş tarihlerden ancak bir kısmını teşkil eUiltl görfiliiyor.Mesela 1128, 1130 -1137, 1139 yıllarına ald yeni yıl tebrik tarihleribulunmadıltı gibi, ıbrahim Paşa'nın kaymakamlıltı için d~iirülm~ı d aded taribe karşı sadaret tebrikl için ancak bir tarih manaıt
mes! mecmua'ya alınmışdır. Nedim, Küçük Çelebi·z.f.de Asım,Seyy id Vehbi, Raş id gibi fazlaca tarih sôylemiş ıiirlerin divaniannda bulunan mansurnelerden bir ço~ mecmu'a'ya girmemi~dir.
.-- Eserde oldukça karışık bulunan tarihler, burada kronolojikbir sıraya göre tertib edilmiş , tarihleri hesabıanmış ve aid oldukları vak'alan hakkında kısaca izabat verilm iş, bibfjyografya gös ·
terilmişdir. Manzumeler ir; tarih beyitleri • tamiyeleri varsa, tami yeleri ihtiva eden beyitlerle beraber - alınmış, ş iirin kaçıncı beytioldugu ve mecmu'ada hangi varakta bulunduğu işaret edilmişdir.Ayıota divan sahibi şairlere aid tarihler d ivanlannda mevcut ise,yerleri tesbit edilmeğe çalış ı lmışdır.
Bu yazının hazı rlanmasında teşvik ve pek faydalı yardımlannı
gördfijtiimiiz muhte rem Prof. Cavid Bays un'a teşekkürü, ödenm esielzem bir borç biliriz .
1128, 16 şevval (2 kasım li16) : Mirabür-ı ev vel ıbrahim Alta'nın
vezir Yusuf Paşa yerine vezaret rütbesiyle "R ik!b kaimme. karnı" ıayin ed ilmes i (Riş id, Tarih, ıstanbul 1282, IV, 292;
ı. H. Danişmend, Osmanlı tarihi kronOlojisi, ı'tanbul 1955,LV, LO).
Dürri
AvCi ı~ . Sibi bi ıı bu[dı meaııee! .i 'iliBuJdı cl·h.ald, malca:nııı İbrahim
( J !C ~ ı.SJ7. ..:~l.. )
( ":,, I~, I ,:.-l1. . "-' ".I,. ) 1149?(n k. llb - 12&)
2!i. Camle '.Icm ,.ad olup D~ri ded i tarihi ııi
Ole t Ibr.him P.şaT eert-i b.ima:ıeb.m
( . Lı.l• .s•.,. .sl.:\ .....i ~. i .s.J,! ) 1159?(nk. 12& - lSa)'-
Hbim OıS . Cevher-i klilt söyledi ta ri hini
Budı vniretlc rilciba kaı!en:ı
( r ,ü ....\S"'; 4·; 'j, u.w~ ) 1128(n k. 29. - BOb)
Hasim S!j. 'Alem-j bilıda tahrir etdilu ta ri hial
Oldı fbrahim P... malUlibı bJmme1cam
( :ıw . ~ l.:' !="i~i .s~J ) 1128(n k. 2Sa . 29.)
!ımi 13. Du'. ed i::p d cdim terib-j c:ih Q ' in eti G flm i4iıı bh. u dhıa meymeDltlli eyle,.. Vehh.ib
( ~!.e. ~ 1 ~ cl._ ·.LT~L ) 1 1~•• 1 • • ..:1 • • J- . -'0
(vrk. 7. · Th)
-;
H. IPEKTEN - M. OZERGl~lı?
138 . . H. IPEKTES - ~ . OZERGlS
MU'5 ib 2a. [,.ı.cim t&'si~ LI c,l.:r:ıD i:. tuihi cı Mdiboıs, l o:'&b i:ı:ı Pa.. •a'J il, bic_haı
( . '.L.; J 4.' .ı.-l; ' ~ l.:. l .; 2J1 ) 1l17+ıı ~1128 ·(nk.. Gb· ; a)
Na'n 17. Bö"le t.,-lh bi,. dür ' N. l iBlIldl bimı::ıt k.a::ııu: Abm"c[ Huı
( j~ ....1 ",lı..! , .,1:. ) 11 29-1= 1128[vek. 8b·Qa)
SULTAI' AH.\lW iii. DEVRi 'TARiH . MA~ZO~LERI 1311
1129, 18 muharrem (2ocak 1717) : Şehzade Mehmed' in do~mu.
S" lta~ Ahmed LLL. in oA"lu Ş.lız1d. Mehmed, aynt adı t aşı
yan 4. şebzadedir, 29. rebi'ü levvel ..1170 (2 ecek 1756) dekaıledilmiş, Y eni Cami türeesine defnedilmiş tir. (A. D.Alderson Tnr siruoture "o/Ih. Ol/oman Dgnaslg. Oxlord1956, T~ble XLI. (nr. 742) ; M. S:ireyya, sıau« . osman;Istanbul ' 1308, I, 71 ; J. de Hammer, Histoire d. rEmpinOl/oman. Pari. 1839. xrıı, ..T~bl es ge. ealogiques' de ise dogıım tarihi safer 1129.'ocak 1717 olarak gosterilmi ştir) .
1129, 1 muharrem (16 aralık 1716) , Yeni yıl tebriki.
Sa'dl 17. Ha""·, bl·badd ıı . So·dt. . öyia<ll ..,ibi,,;Si !ıı i b i l1 baıcf t nıabmıı:ıcla rildlM u",rf
( ")Jr- ,X; ,.,.u. .,1:. ~,.. L.. ) 1142?(YrıC. ıs.. -u.)
. Nedim 22. Veriip IUrydaıu.a IbralU= p.... .dMın-i 'uıni ıı
\ :.. ". Rilc.iha relU ii d1ı II .. rı. il" bimıntltam old ı
( ~/ -:J'~' ~\ 1~;.1 '::'I~ '":'J':.J ) 1128( '; ~ J' ru...:. ;;. .:..~ ';:':', "~J ;,.':. '".'<; ) 112S-(nk. ib. ·Sb; Halil l'O iu d. N.Jim JiNN., I.tu,bd lMO.68; A. Cölp:.ı:.arh . ,\ 'dim dM ''' . Wcbul 19:;1, 1311·
2. Sı.d :cöide cilwla J:a..-dı yijm,ıı. ile paŞ ehıide Me~cur. ed i b:ı~ ı S :.ı L~&LI Ahmtod
~ -:r! ~Ua!.- ..:.! $- . J'.,,;..: ) 1129(w rlı:: 23a)
1.'5. DeriiDa bi'I.bed1h. düfdi !ı~,.. te'",1c ilc tarihiMel:.cC'1Döt4 IloÜN 'a1.o verdi 5ı:.l ta a.. Ahmad'( Bari
( . .- . ~ • ...,.1 '.~ . r J ' , ı , .; .J ) 1130- 1= 1129~.. . _ LJI " i " ..
Zb, H . r IIf· ı c:. .. h c r iıı bir I:USl"'&·IP. -tmi4 ikeo IlHıllIl
26. Gelllp bati! bq.ir~ı. ded.l tarihini ol dem~.~ budı eilı.uıa a:ıiijde tthz.i.de Mdt:.ı:ı.~cd Hu
( .J~ ~ .• :ıI,;,:. . :ıf ..~ ';$~ r..ıJ ) 1129(vrk. 2'. ~2:!.)
23. Yaıı tdt ibJitlCJ~ı brf!n.ı.,Z. . rtl- bu tarihEbü·l~fett. -t e4rt Sultu Mehccur:«! ıeld i d6c,.a,.a
( '.1:-', .,4"" ..ı' .j::.L ,s.,,: ~!;. 1 ) 1127+2 =1129(vrk. ıs. ~2")
Feyt t
Muslb
Na'U
Sa'dl
.,
1129, 6 rebl'Ulevvel (18 şubat '1717) , ıbrahim Paşa'nın Sultan. Ahmed ııı . 'in kızı Fatma Sultan ile evlene-ek •Damad-ı
ŞehriyAr;' olması . Fatma Sultan daha evvel, küçük yaşta
Şehid Ali Paşa ile nikMılanınl ~ ve Paşa'nın ölümü üzerineı brahim Paşa'ya veri l mi~t.ir (R!şid, . TariA,IV,. 321; Alderson,aynı r..r, Table XLI, (nr. 2406). . _ :. .. ...' .- . ~ . .
20. DedHrr R.ıid biri=l:r nı.if~• ..tr tarihiııi
014; IbrUim p~'. üai-z Wru:D,!ta:ı:ı
( ~lı-l ı ...ı-T !!L:.i ~1.J. I ,,$..11' ) 1128( Y,lı.. 2h-Sa; Ra, id. DkNl" . Oııi"~ite Ktb. T. Y. nı.
n k. 63b).
RA~id
Sa·di .2. Y" dd. bam.-' bM.tk ....... bo 'L';!>ı.rübard: .1.. ti&iAtJ.h&Nh·ı » !. j c.did
( ~~ ...'!"" .:.. ... L:;..~ .;,~ .:.';~ ) 1129(", k. 26\1 . !tb)
h:ıri .~~. Sa'd111dlı1&rı olu ~~kt'i 2. l.lekeit!. ş.~ 4. ı.ı••d...... Zii:ll.re 3. {eJekde p..tHilir. OÇı1.liiııı topla.mı 11 rahw"ı nriyor.
•• A. Gölpuı.atb bu rıtW"a ';1 1103 hua;tlun:...... da' (Net/im 4ı'~ı. .. 131), bot&ri~bı ıı.28 çılenuı 11zımdır.
140 H. IPEKTEN - Yo. OZERGlı; SULTAN AHMED m. DEVRI TARIH MANZÜMELERl 141
5. Geldi auıhbb" t:nk u tuM: ile dedi u.rihiı:ıi
Aldı İbrahim. Pa.. , imdi cUmi d ıl ~im
( r....·, ,lo' , .."-'- ı..ı (:"\;.' .,..ı,') 1128+1 =1129(vrk. &.SıNıge)
ı~ . Ya İlabi 1otD. mEbirck eri t tarihiD dedUıiı
O ld ı İbrahim P&f& .&r-ı Su:t.aD·l eU:.oı.a
( J4, J:ı.t....r l.:\ (:"\;.ı .. ..ı,\ ) 1118+11=1129"(",k. S9a - b; lnet Ali P• • Ditldıı. ODinrsite klb. 1'. Y.482. ",lı:. :Uel.
Dil rrl
E.'.d
Fliz~E.·.d-u.c!.)
sı. f.ı.ıo.rd. ı:ı:ı.I.1d.r d. di ler brlb.iı:ıJ ~ Darr j
8 ir lt&f olda bakla "ll. il . daıud-ı Sultaa i
( •.iL:.!- ~~! '" -.:.1..: lı.. 1$04'/ ...ul J. ) 11 29(..k • .ab • <Sb)
ıı. Bf"1l.uU t kead i gJı ,le .dd Itdiip iii e Li le ili t LDL
Çb tar ih old ı ol ""fa n. bt-rt...f bi ·'.dt!
1.8. Oldı ciaı:ıad-ı tU-i cU't'~t-ı:ı•• b .. rid1.ir.Aw~ '&dI"',..r ıb~alUm P...-, ftOii
( ;t'. J .~,,,:,ı~JJ "':' J~L ; t,SJJ' ) 1129
( ...~ .l:i ..ı:- :J. : ;,1 J.... -wT ) 1129-(TTk. 32b · 330)
:! D.(f! tebrik.d.4p l&rıhiııt . Md ,"lı: ile fabEbkk ~-ı Sulta:!. Ahmed Ibralüna P. <Lr
( ;, ı.. ı ",,1; \ ....1 Jıı.ı.. , " ~... ı ) 1129,. .( YÜ .00 a · bL
Hbib
Hasi~
In el(A U r ....)
6. Ha...",d lbrw m P... ~'d il.Oldı diClidı Sultan Anmedi.
( .. .....1 Jl:.:.. .. , !ol, ...I,,)(vrk. -l9.)
1129 ·1
-; Musfb li, Şiba d.i.m1d eldce lbra.lıim p..... yiima. il.
Sdruııt Halde '&Ieme ikb.l ile Ialswı u 'id
( J::'. l.:\ (:"1; .1 ~..ı,1 , lol, ... l.:) 1129
(~ J.......:.J ~l~! ~~ _.... S;..;"... ) 1129ı vr k. l5llW9a)
' 0
Hamdi
Hlsib
Hbib
6. Cn .ibUlda ec!~ tari h lrudlD. Haınd.i,i Il. til~di kim m. b-i d 'd o[dı auıleara rıü&ri en"ira
( .h :i".. J ;lL ...1,\ ..... u •• • ) 1129(,. rk,' 12Sa)
:5. Ded ilcr'" U1ıaia-,Gy.n ",,,le ile tU'ih inl
Bllldl lbrw m PAfA ZUhre-i :ıebra-eemil
( .':>: i~j :~j l.:1 (:" \; .' ..J ,. ) 1129(n K. ~ 9b)
9. Ziliiı ıı raı edi~~' h1tif·j ı.ybi d.di t. r iLSWdır Fitlml. Sı.ıllu İbralüm Papda
(~ ,.,~·i. ~1 . 1 ': li.ı.. ..J.II' ,"'1__ > 1129i - " . • ..
(..k. . 9<-1»
Macid
S.'dı
21. Mi ddi tebıir edü p hi ti f dedi tar"ilı.i ai
Oldı d.i:z:aid.. Ş.b lbra1ı im Pef&-Y' ·. Ha
(+ ıs~ i 1':"';.1..., , t.', .. ..ı, ' ) 1129(..k. <1Ib-l&)
sa" GeI~ W dLHni. b4a .,1i,..I.,. dediı.,. uMb
II....i rin OI'..'~ ola ı brahim p...,..
( ~.L: ' -=-~J. i Jl Jı-o ;; ;>- ..,'1) 1122+7 =1129(nk. ss.·ll9b)
..' Her ft!..ısr.' t. nt uri~r. tki ıı::..,,·ı:ıı DI Ü.C . .. la. r tarihi J~ ..biri ileye man ııu) ', redi (nluı!la 1121ı" lot1:ıfor• '.. • ~:o". · 0 - • M.ıucinled. Umi,.e itiıı bir itaret yoku da, ! ;:;, 11 IUtabl °e1c:k biaoe" 1129
terilU çW1or.
ı ıao, 8 cu~;'deli.hlr (9 mayıs 1718): ıbrah im Paşa'nın. Nif'ncıMehmed Paşa'nı n azli üzerine sadrıazam tayin edilmesi(Raşid , . Tarih, V, 6 v.d.j ı. H. Uzunçarşrlı, Osmanlı tarihi,Istanbul 1956, LV, I."ks. 142).
143
_~ .~. 1... .,.A . l -1J." . .... -
r .o...ı; .~J. L d- "":,:.--.J ~J J-11 i~ .: .
(n k. 108 . ·b)
'::.)~' ."'....ır:::-- j",. 1131?
(" rk. lOS aL
15. V..Am-j c!ü, mni oola baf rOaJ:..r~nc tarihioe
Sulb·i ıbrah im Paı- eyledi dÜD)·.J' ,id
( , l:. ';.1'-"' " ....1 l;\ oo;"IJ. ' :::-- ) 1136- 6= 1130"(nk. j(b-b)
US, Bıı salh:ı:: a. I'i u.n vü ma'D;o dedi briı.'n l Fıiz
Cilı..i ı:ı bin )"~1: otuzd... ~Id ı 1JU1b· j pik il~ di~·itcl.
( ,~ , ".1jl & ""JI."iJ' ;J.~. ~~) 1130(vrlı:.6(\a-b)
e9b . Her bit'"i5ilıd~ çı"r bi,. r u t&rih· j IHııim.
7'0. Rc'y· i tbrahim P&f.,.·ı ret1toı:ı...fc~.:ı:ı il.Ya otuzda .kdoluııdu Xttnçe aııUw wc·lI-Mli.ı:ı:ı.
( ". ' ,... ;' '';'Y' " l; j 00;"1J.1 ,,1,) 1I3 İ-'I =I130
( .y-'!"..r-",:' "'"JI..ı. " ;;J' ;,.!I131-1-I130(. ,1<-60b-<i3a) •
BabizAde 15.
Babiz.ade 3.
SULTA" AHMED LLL. DEVRI TARIH ~IANZOMELERI
20 v.d. i Uzunçarşılı, Osmanlı tarihi, IV. L.ks•• 140. v.d . :ı. H. O..nişmerıd, ay'" " <T, IV, 12).
Dürı-l
Faiz(E. ·.d.'Iid~ )
Faiz(E".d-d,d cı)
".
ı
H. IPEKTEN .- M. OZERCL'I
SAmi 32. Sll.~i -e-[ aliyımı.'''. "n el r.çü~
Çiiıl mth· j ta.::ıı oJdl anele ıııana '·ı . b i bcdid
SS. Oldı İbrahim Pq.a . ,hr-ı S :J ltalı-1 «iiiŞ.U... d&mid oldı IbrsIUm Pa"·JI :oa"id
( ..~ .:~ ~.,... L:.~ .~'.;.I ..;J / ) 1132-3=1129
( '"':- ..s~ t ~:....! .; J! ~:..' ~ u,l,; ) ı 129.(;rk".3i• •3fa; Simi. DtN lt, ıft'm 1238. .. l. ....inb 151
Ve.ibi S. Mübinlı:-bid ,imdi buıd.ı dimiôıa Ş!'Ö-1 d Li.
Bc de:rıde old ı ıbrahim r a", .ı!:ır-ı Sultaıai
( ~IJ c ":. .::" l~ ,,;.4:. ..;~ .ı~~ ) 1129
( .;'~ ..~ L:.~ ~;.t ,;.JJ1 .~: , .) 1129( vrk. U . ·b ; Vehbi, Dhxlıı. U:ıı i. Ktb. T.Y. ıGÔ7. ,.,k . 224.)
'~..
Vehbi ss. H" blri.d.<ere elip 6;, . .-". ..rib .,1«1""tki mara'ı kar ir:- j yckd ipr çim f...rkic!aıı
. 8-& . At.a!-ı ı:a ülk alelı di:tıid·ı Şeb· i I'trdÜll'ma1ı::imEJI~1 aı.i h.~ lle bUl rnlh"1 Dlli r"'t'b. k ıru ....
( . tt. ~, 'f';' '~' ''''.iJ' ~ ...;...i ) 1128+1 =1129
( ;,ii Ij'. ;:' .: v: .1..' Jr' " ..i<I ) 1128+ 1- 1129. (vrk. SSb--36a)
142
-;
Hanid! 7. Çii u JJh çılrtı .Idı mbbri tarihi c dHli ~i
Gül-i ıııüb.:- old! bUJ i s.ad~. ·lbr.hiın Pa.şada
( . ,~ , ,.:A'J"'" \J. " J.J' Jr' .i!"") 1231-101-1130(ınk. 129 . -b)
Feyet : 19. Cibin i.ade oldı i"Y!C il. r",zi dedim taril.
B ıı i lem bamdiiliHalı. . ulb it. bı.ı1d1 hele ribat
( .:--1, .lo "~J. .w... J !~ J. ) 1130(vrk. 54~~)
Eye. i!ç cltlimelu icic .,-a p harfkriJı. imli.la,.. ayuı tekilde<!ir . '.
11ao, 22 ,a'ban (21 temmuz 1718): Neeıçe (=A\·ustury.) ilePasarofça sulh muahedesinin akdedilmesi (RAşid, TariJr, V,. .... ., . . . . . ..
, .• V..Jim'i rli'r:lM terkib i ııi ı:;. NJl"d.aki! _ 6'.. çtlcarıh......ıyı. ta rih 11~
OW" blıhuı.llyar.
T
144 H. (PEKTEI< - M. ÖZERCINSULTAN AHMED LLL. DEVRI TARIH MANZı)ıIELERl 145
H a rnd i ":. Lis.ic· ı b.itif· j ..., bi dedi tariEüN Hct:d i
Ol upefur .~ eıa-heyD.. j .hd·j fb:-ahim Pqa'd&
( • .J!.: ~ .-:-J'.! ~ ~~ı.. ='"' ; .J...h ') 1130(1"r~ mbı)
ve Yeni cami türbesine defnedilmiştir. (RAşid, ', Tarih , V,115-116 ; Hammer, agm eser, XIII, tables genea1ogiques ;M. Süreyya, aynı eser; I, 25; Alderson, agm eser, tableXLI (nr. i34).
H1.ş im 4\J. Kı.:ds :yill. mına '·ı tar ih ioi iDtic! edi ı:ıele
Cümle bu .::ıllı.a etecU N 'y- i ~d~jr ubU.
(::th .:.ı:..;; aL; U"":,.l .....ı- ••. ~ ) 1130(vr k.. i i . · jSb. tMboot8ıb)
FAiz(Edin:. eli )
ıs. Ma·a.ri! ehliae )'id ef ieyüp aiınlD d..cı:im t.., Zb
YlUlld l adı SuJ:a!l. Bayezid mea,O,..., cin ib r<-
( . ,; j J ' ::'!" ; ,.:.;... ~_4 ';u.l- o.$JI iOS .....l ; ! ) 1130(v rk . 7"b-73a.)
11ao, 9 zll ka 'de (4 ekim lil8): Şenziide Sultan Bayezid'in do'tumu. Annesi Mih rişih (veya Mihrüın.ih) EmineSultanolanbu şebzide, i ramaran 1184 (24 ocak 1iil)'de vetAt etmiş
~ Nicim·ı iletll. oldı .ı;ı lll İle debre em.t;a. vc.rdi
Cih.i.ıı teribiıı eld i sglh· i: haJr-etlc&m mGlkwibid
( , ;.I~ :t.'ı .,;. ::!- ... ) 1131 ?(..k. 83a·b. 198a1
32. Biri dört t&'nıiyeyle eJl eyiip cJ~lr iıtihdim
Biri has,-, du.iy· ı pi kidir ol ut-ı d-tiD ır:ı
33. sene biıı ySz ottw!.a çit-ı N.:nçe 110 .ul lı o ld ı
Ed . H;ıı ldc dev lel im d,ijm o aadr-ı pi;k-din:ıh:ııı
( ", .ıl J I d- 4,\~· '; !:- .:; : -" ;'. ~..:....) 1126+4=1130
. ( &·L.1 "ı ~l t ~..J...". J ! ;! ~ ı.:.:JJ J O> ".1:1) 1102 ?(nk. ee..:.ssb)
;.~ kel.iıDef; i.a.ia t"~ ·ı:- · =a rakamlıı& taubill .c.1".-' -
S. MSjce . düp ~ı;ro i 6b Kimi l d~ tarihini
Verdi tidi mnlld--i Şt-hdde SultaD Bareıid
("'.J'.' .)tı.:.. .,1,;..: J r "" I.; .;>;,) 1131-1=113O. (n k. i:ib-76a.)
86. Dü~ bu bir rarri-a6.vfd tarib -j mil1d-t "'idŞernide SattaD Ba)'elid d60)'1,.. lnldl ,iCma.:ı
(~\.,LO<>..JJ .;.ı,.', "'.J'.\.)u:ı.. .,',;..:) 1131- 1=1130(n-k. 73 ı,..7' b; Ri,id. Dioan. OeL Ktb. T. Y,U 4. VTIc. 61 a)
R4şid
Kamil
Razi 9. T~~ ıztaı ÇQTh ,evleitıdeu dediler Rizi)'.
Geldi devletie viicld iklimine Şf'ft Bareıid
(-0.~ <L:. ~1 J~ J ~JJ ~..ıX") 1133- 3 ;;1130 "(v rk. 76 a)
1131, (lil9): ıbrahim Paşa'nın Beşiktaş' ta Çırapn sabilsarayını
inşa ettirmesi. Bu saray, mehtaplı gece lerde tertib edilensandal safalan. eserv-i sımın) tak iblerl, saz alemleri ilemeşhurdur (A. Refik, XII. esr" bicride ıS/antu/ hayalı, 64·65(nr. .89), 66 (nr.91); P. G. lneici)·an, X VIIL. asırda Istanhul,Istanbul 1956, s. 159; Şehsuvaro ğ lu, Istanbul saraylan ,Resimli hayat mec. III. 28 (AkUstos 1954) ilAvesi ; N. Gôyünç ; Beşilaaş 'm tarihi, Edebiyat Fak . Tarih mezüniyettezi. 1948, Tar ih Semineri ' Ktb. nr. 421, 29; M. Yaman
1130
1130
n. ~~... li L:&; ;;:. .t:.- ~ . ~ ~ ., ı "';" .... ,..k.l j _ 1 1130- ~
(nit.. rob)
21. Kıte! ı emD-.5b,id ~i. !ci,veri ıulh u •.d lh
SaIdI ....·J ·I di,ver--i eicremI. wri, cihlı
(r-)...1 & 13;,5~ J~l .:.~. i$.J.})
( .)~ "",L I ...fı J>', or ıs.." )(...... 63a· b)
Nazrm
NeyU
SAlim
T4ib(0-......"'1
Tari!:: Det'~.i - 10
ç "ajan Saragı tarihi, Tarih mezüniyet tezi, 1945. TarihSemirieri Ktb. nr , 397, B vd., ı. ıam Ans , Çıraı"" Saragı
Mad. (M. T. Gökbilgin).
SlJLTA:> AHMED m. DEVR! TARIH MANZOMELER!
Ebü ' l- ıo. Fese-i Hak 'la Küm:-ı e :ıvar tar ihill. dediEs'ad MC::res-eDde ayıı-! nür--t ilm ola . çan $el~bil
("-'- '. _"1J- . : "" ', ..J::. ..... ).. .. - ". r ' ';'" ,(vrk. ı 2-l1Y12S. )
147
1152 ?
1132
1132
11. ı,.;11; .:.ı•.ı,;., t ; 1,)
;-rJI ~ oJ .:"..! l ....... i-(vrlc. 131&)
Fevzi
·1,i
H. !PEKTEN - 101. OZERGlJ,;
24. Oedim bb taipc: R' tid doida.a. so :ı r~ taı-ihiıı
B rı biJi kuM ziW dl"ePh-ı Sab--ı tIidir
( .: ..ı:Jk ; .A... ..i"'.~~ l.;-) .-J ')'~ ' . ) 1131(,.r;" 9b· b; Ri tid. Dtf.\tuı , 6j b)
R~id
146
Şehri
Sşh lb
T.iib(O.lm.o-ı'd~)
2-1. Çerat u 'a aeeo mi dÜJA .v.Ha Şehri )' . t.aribYLL.O~ yai.ttd: ru}"ı lil~ ınhoiil' oJıı:p dild. c
p -" .,.;, ' :.:G ı J >"- . .....,;....ı:ı ', .,. ,..J 1132-1=1131(nk. U l b--U2 b)
25. Bı,ı bribi dcbf; · i fı:y~ )'ndı U Lc-1 i~tiJ.
B ıı "hil·hi.iı e-i ·yi li f l pıpdı A.J.ı '.ili
( J' ......1 ...",: ~ J. 'it, ;; ı..ı..L ' . ) 1131(n k. ilSb_ı
ss. .S e h:i~et ı:ıedhe Ti ib .a.- lı tariaiodecı &u1au ıa
Bu ...,Hiwrı lbr.&ın P.ap ~ ,. Ilf'd i b iiıı. ,id
(,1:'. ....&.' \;\ ."=,,IJ.I ....,.-; '11". ) 1131(vrk. 83boo84b, ' 198a-1»8 b)
Sıddık
TAlib
•• Dedi ta',in eyleyüp .iU:J)~emi. lind. Sıd chk
Kı!.:!.! ıbnhiıı: P~~a bı:ık'uıa wWı bini
( ....41...... . .ı.:!("~~ L- "';"..-:!o.' ~-::i 'ı,$.J....ı ) 1132
( "'. -l .,;,....:... ~\ .,,=,,\~. I .s~ ) 1132(",k. lı5&-b)
10. Dedim bu be)~e~ her mU.ra ' l ben Tilibi t&rib
Blı hirın biri. bed ' ii bir i Itıni.nılD& ıılıih
ıı. Ahıp eeric i H. W d.ao. i'trldijb yi-ı alfimu'UibÇü d. rij 'F ilcn-i Oimid JbrGbı P&.}& ol. Iilli h
( ~\ ~~ .~i ı.S~ .)..ı.h ';.J."' ! ,":"l f)
( .ı ) ',' L:.! r:-~,;_ ı Jt.b f l / :ı ~ ) ?
(~TIc . 126b- l27'. )
. 0.". '"
Musib 10. Ayat u:daD. İçÖp bu ma··ı ' pik! söyledhı! bn"O
Se:ı. i1-i ma'-1 ıbr..~tm P.... ltyıı-ı :r.enıumdir
( ';,J,..I ';'-; ~~ ~~ ' t!'':,\ .t.. ..",:-) " 1132(vr lc.. 171 a-b)
11. Güyiyl bu. c-ir..,eocUı ba sebil-l b t-bebf
A yl1-1 ".~~djr malam· ı pik- i Ibrabiıtıd.e( •..ı-:-.:,1 ~~ ;lL )~./.; ~~ ) 1132
(YTIc. 180b)
1132, 15 reeeb (23 mayıs 1120) : ıbrahim Paşa'nın Istanbul'daŞehzade cami'i yanında, Eskiodaler ka.q ısında bir ktiUiyeIn,. ettirmesi. Darülhadis, kütüb hane, . eb il · ve türbedenmüteşekkil bulunan bu külliye 15 reeeb 1132'de yapılan büyü k bir merasimle açılmı, ve dArülhadisde ilk ders.verlleılştle
(Raıid, Tarilı, V, 207·209; A. Refik, XII. OJr-' Mcrl<kIstanhulhagatı, Is tanbul 1930, s. 12·73 (ar. 100) ; I. Kumbaracılar,
&hill", Is tanbul 19~, s, 31·33).
Be hcet t 23. B.b.ecli u-lnilt Nlüp tallib tar ihi: dediA.u f t~ ra.biı:c: P...,a mijjd. r-pdı mıeıcUuc
(-..'- "' "":. ~ · .ı;.ı: r ~IJ. ' _ı.•.:r) l1U ?(n k. 92&'b)
Ebii '}- S. ' Na, abus eyleyilp dedio .ıllllD wibiniEs'ad .F; .... un-us yap,I:"" i,,,: 'b·, bay.'
( ~~ ,""!\ Cf.l ;..:..J:.~ ~ i ...~ j )(n k. '190b-ıSı ..,
H iz(Eo'.d·dd.)
1132
SULTA); AHMED m. DEVRI TARlH MANZC!oIELERI 149
s, l,p-;J. j '.: :'"A .:.:.. 1,.:'(
( .,..:.S:i i ;:.. ;,ro i.: ; 1, J~ ) 1121 ?
(",k. 212b·21Saı
1132, 10 mubarrem (23 ka sım 1719): Sultan Ahmed ııı. tsralından, Topkapı sarayında eski bir kasrın yerine ~A
ettirilen ve Ahmed ııı . kütü phanesi adıyla anılan kütüphaneninin~isımn tamamlanıp merasimle açılması ve ilk ders in ver ilmesi . Binanın temeli rebi'ül.iJıir 1132 (şubat-mart 1719)'deatılmıştı (Raş i d, Tarih, V, s, 128-129, 176·ln; MehmedRefik, Enderün-ı hümayun kilapiıt•., TOEM. sene 7 sayı lO,236-241, 1332, A. Refik, XII. osırda fst..nta/ hayait, s. 64(nr. 88): Şükrü Yener, Topkapı ~arayı Müz" i E.deronkUaPııtl, Güzel san 'atlar, 6. 85, İstanbul 1949).
1132, 11 allblcce (14 ekim 1720): ıbrahim Paşa'nın ot1 u MebmedBey'in sünnet olması (Raşid, Tarih, V, 271-272).
aa. sen de teb,tr et ıebiıı·ı IovX: tte ta rihiııi
Aldı oıiliele "Ü:' ·I Saltu Ahme(f.i Diri , iylttD
( i~ \ ; \ ,) ...... 1J~ )]-' ,oj- .s ..ıJ J~) 1132(vrk..Wb·ıSib)
S1. ~ " Q ko ıl t e si t . rih"; du'adır ba .S rü ra
Allah bıımJyo.rı ede bıı .11r-1 lıi~ıu
( J'e;.. ;ı- ! . • .J..' :ı !.1to ~~ ) 1132{Vf&" 2M-~jDj
M. Giue 6" lahıa nder dilde::ı. elee taribi
Müjd. heb .ür-ı b~rıl:ı ile mesrdr aıUl
( !, ".~ <.:.,.... ;,.. .,... "r) 1133-1=1132(vrk. lS7b--ıS9a)
Belig
M4 ci d 20. 011'& ed.ap 4cd.i kerra biJin tarihini ~tici~
Sar5r:"ot1leam ol. ba .Iİr-ı Soltu AfırDed·i Cem-db
( .~ ~.u-' .:~ sr- s. J j :,,~', ; , ~- ) 1132
(v, k. ı7t.-17:;.)
8. Ref '·i lekbl,..i. du'& Ile dedim t.rihini
G.l edi ını bükın·i Ahıuddir Ahlw nmed .ijDnell
(,j.- . ':' s»....1 r-Ç, .'1bı f ) 1133- 1=11 32(n k. L5Th-158a)
Hı/zl
Feyz!
Şehri 29_ Müjde bu tar ih SulUO' 1 eib.i.ıı.a Şehri}i
S'5:a:ı.et oldı eıi:ı:ıı !..i ,~Üdeı'i:I·1 Cem"'Cu i b
( "ı.. ~ J{'. >I.ır' .·~ .. .J,' .;.:.-) 1132(vrk. 227b-22S~)
( i~: :.1 ~tL L;-) ~J ~:'-.) 1132(m. 1 211>-ıilOb)
H. IPEKTEN - M. OZERG1S
8. Litic.ı.mdaıı Reı iCi böyl. eiri a ld ı bı! tuib
Stbil-i .yıı.- ı I b rc.i rıı p&,.'dıf içiıı nhha
( ~ ~~ı ; .:t;, ı~l~. ' ~~ ..ı:-) 1132
(vrk. mb-~Ca'
S. OR' ~u:lıiı:ıi her bi, f~le l'1 &t"ıı. der Siın i
BUYllr eb iç: ~biı·i Anf lbr.lıim Pa.p.uı::ı
( J ,~\ .-:" ;.'......',.':;-i,\ " , ;u.) 1131,.1 =1132
(",k: IMa-b)
R~id
Sami
148
".
11 32 15 an ka'd e (18 eylül 1720): Sultan Ahmed ııı , in şelızô
delerini sünnet ettirmesi. Padişahın dört oğlu, Süleyman,Mehmed, Mustafa ve Bayezfd, 15 gün süren muazzam birdütünle sünnet edildiler (RAş id, Tarih, V. 226: Hammer,aynı esu, XIV, 42 vd.)."
Feyzl . ~7, Müjde lal ,ülerice tekrar ey1eyip tualiDi
Mir Me~ o!dı . ü.:met hamc!llli'l- tah lC.i.ıD bıı dfPl
( ~ ' r,r".... .;.:.- .; .1, , ' ~ .,. ) 1132(..rk. ı~b--11i7b)
150 H. IPEKTEl' - M. ÖZERGIN
ıshak 9. GÜl· . tıh.ka <!N! hitif o df1.!1 urihl :ıi
S ii.oııe t oMı eecl- j Sacfr-- I 'i li"; ı: i bı-:ı.i iid
( ,!; 1,-) 'j~ , .... .~. .,~,. .,,;... ) 1132(..~. 1Mb-1.'59..) SAHTE SELÇUKLU SULTANI CIMRi
" .
J~~ I.,iA L:. ıCeUmflıl':~i Cl ~'('• .) ljAI~ ft td iClde ,.U UIIlUI im!. E1 atut ....yı lıra.da şiir (u ba.ull bu ~u.rlü b. botan dqCl':lf!j'e ~ı:ebg r olm lJ ftard.ı r .
$.imi 12. Crtli!p 'jdic r ÜN iJ'tlegni dediDl ~.ri h
Me!ıc:ımned Bey oh: ı:ıd ı yüntD ile .[ıUıet möbi relc:·bid
(;ı,r;L ",;"" ""• ., .u , ı ~. $ ) 1130+2 =1132(vr k. 1&Ja-b)
1. Lb~ 8 ibt• .oJ-A~""lr aPAlGiga (Ilır. F, No Uzluk), A~ar.. 19-11, 288,A~ed Tuhid. Mf'~Jajkdt'ı K4t1imr l JJdrni~, İt t&tı.bu t · 1821, IV, •. 290.
ıbrahim A rta k
Bu maka lemizde Istanbul Şehir Tiyatrosu değerli sen'at karlarından Bay Benzat Butak'ın kolleks iyonunda bulunan, bir Selçukdinanndan bahsetmek istiyoruz. Bahis konusu slkke altın olup,28 milimetre kutrunda ve 8,70 gram ağırlığındadır. Sikkenin önyüzünde ve iç içe bulunan düz ve dişli iki daire içinde :
~'jı ~ı:.u ı
'ı..:~ JIJ L:-·~H ·:;""
....;. J l:- c:.oJl.f.;
-rJ'I:!' .:J.ifadesi yazılı bulunmaktadır. Sikkenin arka yüıünde ve daireiçinde olmak" üzere ortada 4.:.1 \ bunun üstünde • ve aşatısında
• şekilleri vardır. Sikkenin kenannda bulunan yazıl ar düz venoktalı iki daire ile Çevri lmiştir . Burada ise şunlar okunmaktadır.
"'. .:...:- ,- ..~ j "":.ıi t: .ı..: ;L:. .ıl l ....LA -.i....;.. .. . -Mezküi 'dinar 675 senes inde Konya Selçuk tahtını işgal etmiş
olan Cimri'nin, · S iyavuş adı ile basdırdı ğ ı sikked ir. Bu altının
dirhemi hakkında ise Osman Ferid Sağlam, Üçüncü Türk Tarih'Kongresinde bir tebli~de bulunmuş; bilaııire bu tebl iğ Bel/elen,iX, sayı 35 de neşredilmiştir.
Sikkenin arka )'iİıünde ve ,ortada gördüğünüz ~1 cı! ibtidaiV. Rüknüddin Kılı çaslan'm tevkr'lertnde ve sikkelerinde kullarulm ıştır 1 • Etrat yazısında, ",:,...# kelimesinden sonra Arap lisamkaidesine uygun. olmak üzere, bunun, ;1:.:..I!1 u.. olması icabederken,\".~', .i.o şeklinde darbedilmi ş tir. Nitekim Ikinci Kılıçaslan'ın
1. Hillaaı D:leym~t; rl·mdı:r&ııtn& Mi eid d.dtm tar ih
M~bemıı::~d Ber d. ..iiı:Det o ld ı bu Idıddll'l.i.1ı ilc
( ~} ';~~I....!.:. .:. (.$ J,l ..:...i-. ~ ~. .4- ) 1132 (vrk. HIS. )
:ı; . D u'.. cdap dedi ihta:. lle S.. 'd i kı;ı lom bırih
Meh ermn.e<l Be,. bi1wıi4!i li 'I 'llb id oldı . ür i le . ünDet
( .,,;... .ı..l ,,... ~ ~JL .$" " "". .... $ ) 1132(VTk. 160..)
12. aôJI. mp, d eyledi wiEIi ili lı:e rrc1~yic
Sadro i 'il! ~Iedi inra Muha mmed .wttiıı.
( ~,:i- $ . , .,-\. ' j'. ; .... ) 1132(vrk. 160b--l lil. ; Mı:sta!. Yalm&ıı; O.man-z414 TJib,Mıatı, .1.., ~ig~tl. tU,.(~1'11 Tıir lro l oji tne:zlioiyel teı.i
l sı~. Tarki,...t Ec.ti tlUıi Dr. T. un , ... &5).
Macid
Raı I t . Du'..,.ı ck·...let ü. id ilin eo)' l"YcP. d~ Ri:ıı: r
Ceınil-j )'mn.ı:ı i le s anntlt o ld. Mil' Md:eıı:ıll'led
( .J -e- J .l, ' ,,:.;..... ~. L .:.l. l.l:-!" ) 1132(w • • 1~9b-l00.)
Sa'd i
Tılib. (O.man.ıide)
' -