Ïﬁ‰Î˝hÎ”” · 401 e:/nasim/drisôh-5.pm5 3-proof √Î Î — 129-130 ›˘√ºÏp...

$: Ïfi‰Î˝HÎ”” · 401 e:/nasim/drisôh-5.pm5 3-proof √Î Î — 129-130 ›˘√ºÏp Á‹ e«› 401 ÷ı ’fl÷k‰fi _ ““Ïfi‰Î˝hÎ”” ±ı‰ _ ⁄Ì…\$
401

E:/NASIM/DRISôH-5.PM5 3-PROOF

›˘√ºÏp Á‹E«› 401√Î◊Î — 129-130

÷ı ’fl÷k‰fi_ ““Ïfi‰Î˝HÎ”” ±ı‰_ ⁄Ì…\ fiÎ‹ »ı.

≠ffi—- ±Î ’fl÷k‰fi_ ““Ïfi‰Î˝HÎ””fiÎ‹ ¿ı‹ ¿Ëı‰Î‹Î_ ±ÎÔ‰ı »ı?

µkÎfl—- Ïfi‰Î˝HÎ ◊‰_ ±ıÀ·ı ⁄Î≥ …‰_. Á‹ÎÅ ◊≥ …‰_. ŒflÌ◊Ì ÷ı ±‰V◊Î

fi ±Î‰‰Ì ÷ı Ïfi‰Î˝HÎ ¿Ëı‰Î› »ı. ±Î ¿ÎflHÎ◊Ì ±Î Á_ÁÎfl‹Î_ «Îflı√Ï÷‹Î_ F›Îflı

F›Îflı ¿˘≥’HÎ ∞‰ ‹flı »ı I›Îflı ÷ıfiı ““Q≤I›”” ¿Ëı‰Î› »ı. ’fl_÷ Ïfi‰Î˝HÎ ¿Ëı‰Î÷_

fi◊Ì. ¿ÎflHÎ ¿ı ÷ı Q≤I›fiÌ ’»Ì ’fi— …L‹-‹flHÎÎÏÿ ±Î‰ı … »ı. F›Îflı ±Î

’fl÷k‰‹Î_ (Á_ÁÎflÎ÷Ì÷÷k‰‹Î_) ’fi— …L‹-‹flHÎÎÏÿ ±Î‰÷Î_ fi◊Ì ÷ı◊Ì Á‰˝◊Î ⁄Î≥

…‰_, …L‹-‹flHÎ flÏË÷ ◊‰_. ±ı‰Ì ““Ïfi‰Î˝HÎ”” Á_iÎÎ ◊≥ »ı …ıfiÌ-±ı◊Ì ¿flÌfiı ÷ı

÷k‰fiı ““Ïfi‰Î˝HÎ÷k‰”” ¿Ëı‰Î› »ı.

±Î ’fl÷k‰fiı (Ïfi‰Î˝HÎ÷k‰fiı) …\ÿÎ …\ÿÎ ÿÂ˝fi¿Îfl˘ (Ë‰ı ’»ÌfiÌ √Î◊Î‹Î_

¿ËıÂı ÷ı ≠‹ÎHÎı) ÁÿÎÏÂ‰, ’fl⁄õ ≥I›ÎÏÿ fiÎ‹ı Ï¤¯Î-Ï¤¯Î ÂOÿ◊Ì ¿Ëı‰Î »÷Î_ ’HÎ

’fl‹Î◊◊Ì ÷˘ ÷ı ““’fl÷k‰”” ÁÎ‹ÎL›’HÎı ±ı¿ … »ı. ’fl_÷ Ï¤¯Î-Ï¤¯Î fi◊Ì. ÁÎflÎ_Â

¿ı ’fl÷k‰fiÎ ÷ı ÷ı fiÎ‹¤ıÿ ‹ÎhÎ »ı. ’fl_÷ ‰V÷¤ıÿ fi◊Ì ….

≠ffi—- ±Î ““’fl÷k‰”” ÁÎ‹ÎL›◊Ì ±ı¿ »ı, ±ıÀ·ı Â_? ±◊Î˝÷Ô Ï‰ÂıÊ◊Ì Â_ Ï¤¯Î »ı?

µkÎfl—- Á_ÁÎflfiÌ Á‹ÎÏÅ ◊‰Ì. ¤‰fi˘ ±_÷ ◊‰˘. …L‹-‹flHÎÎÏÿ ⁄_‘ ◊≥

…‰Î, ±ı w’ı ±Î ““’fl÷k‰”” (‹„@÷) Á‰˝ÿÂ˝fi¿Îfl˘‹Î_ Á‹Îfi »ı. ±ıÀ·ı

““ÁÎ‹ÎL›◊Ì”” ¤‰Î÷Ì÷ V‰w’ı Á‹Îfi »ı. ’fl_÷ ÁÿÎÏÂ‰, ’fl⁄˛õ ≥I›ÎÏÿ V‰w’ı

““ÂOÿ¤ıÿ””◊Ì Ï¤¯Î ’HÎ »ı. ÷◊Î …ˆfiÿÂ˝fi‹Î_ …ı‹ «˙ÿflF…\ ·˘¿‹Î_ µ’fl ·˘¿ÎL÷ı

÷ı ∞‰˘fi_ V◊Îfi ‹Îfi‰Î‹Î_ ±Î‰Ôı »ı. ÷ı‹ ±L›ÿÂ˝fi˘‹Î_ ’˘÷’˘÷ÎfiÌ ‹ÎL›÷Î ≠‹ÎHÎı

V◊Îfi¤ıÿ ’HÎ Ë˘›. …ˆfiÿÂ˝fi‹Î_ ‹„@÷√÷ ∞‰fiÌ ±‰√ÎËfiÎ µI¿Úp◊Ì 333fl3 ‘fiÊ

±fiı …CÎL›◊Ì 32 ±_√· ‹Îfi‰Î‹Î_ ±Î‰Ì »ı ±L›ÿÂ˝fi˘‹Î_ ¿˘≥‹Î_ Á‰˝T›Î’Ì ±fiı

¿˘≥‹Î_ ‰‚Ì ¿o≥¿ ⁄Ì…_\ … ≥I›ÎÏÿ ’HÎ ‹Îfi‰Î‹Î_ ±ÎÔT›_ »ı. ±ı‹ ÂOÿ¤ıÿ

V◊Îfi¤ıÿ ‰√ıflı Ï‰ÂıÊ÷Î±˘◊Ì ÿÂ˝fiı ÿÂ˝fiı ‹„@÷√÷ ∞‰fi_ V‰w’ …\ÿ_ …\ÿ_ ’HÎ

»ı. ’fl_÷ ÁÎ‹ÎL›◊Ì …L‹-‹flHÎÎÏÿfiÌ Á‹ÎÏÅ w’ı ¤‰Î÷Ì÷’HÎı ±Î ‹„@÷ Á‰ÿÂfi˘fiı

Á‹Îfi »ı. ±ı¿ … »ı.

±Î ≠‹ÎHÎı ’fl÷k‰ (‹„@÷) ±fiı ÷ıfiÎ µ’Î› w’ı ±ıÀ·ı ‹„@÷fiÎ ‹Î√ w’ı

±fi_÷fl’HÎı Á‰˝iÎ÷Î ±fiı ’fl_’flÎ w’ı Ï«kÎÏ‰ÂÏ© Á‰˝ÿÂ˝fi¿Îfl˘fiı ±ı¿ … »ı. Á‹Îfi

… »ı. ‹ÎhÎ ÷ıfiÎ ÂOÿ¤ıÿ ÷◊Î V◊Îfi¤ıÿ ±ÎÏÿ◊Ì … ¤ıÿ »ı. ’fl‹Î◊◊Ì ÷k‰V‰w’ı

¤ıÿ fi◊Ì. –– 129––›˘. 26

402

E:/NASIM/DRISH-5.PM5 3-PROOF

402 ›˘√ºÏp Á‹E«› √Î◊Î — 130

∞ÃŒflÊ„U=±ı ÂOÿ¤ıÿ … …HÎÎ‰ı »ı.

‚ŒÊÁ‡Êfl— ¬⁄¢U ’˝rÊÔ Á‚hÊà◊Ê ÃÕÊÃÁÃ ø –‡ÊéŒÒSÃŒÈëÿÃ˘ãflÕÊ¸Œ∑§◊flÒfl◊ÊÁŒÁ÷— H 130H

√Î◊Î◊˝ = ÷ı Ïfi‰Î˝HÎ ±ı¿ … »ı. »÷Î_ ±L‰◊˝fiÎ ›˘√◊Ì ““ÁÿÎÏÂ‰, ’fl_⁄˛õ,ÏÁ©ÎI‹Î”” ±fiı ““÷◊Î÷Î”” ±ı ‰√ıflı Ï¤¯Î-Ï¤¯Î ÂOÿ˘‰Õı ¿Ëı‰Î› »ı. –– 130––

ÀÌ¿Î -““‚ŒÊÁ‡Êfl”” ßÁÃ ‚fl∑§Ê‹¢ Á‡ÊflÙ Ÿ ∑§ŒÊÁøŒåÿÁ‡Êfl— – ““ÁòÊ∑§Ê‹-¬Á⁄U‡ÊÈh—”” ‚flÊ¸Á‡ÊflÊ÷ÊflÊÃÔ˜ – ““¬⁄¢U”” ¬˝œÊŸ¢ ““’˝rÊÔ”” ÃÕÊ ’Î¢„Uûfl’Î¢„U∑§àflÊèÿÊ¢‚ŒÔ÷ÊflÊ‹ê’ŸàflÊÃÔ – ““Á‚hÊà◊Ê”” ∑Î§Ã∑Î§àÿÊà◊Ê ÁŸÁcÔ∆UÃÊÕ¸ ßàÿÕ¸— – ÃÕÊÃÁÃø- •Ê∑§Ê‹¢ ÃÕÊ÷ÊflÊÃÔ – ÿÕÙÄÃ◊Ô-

©U¬ÊŒÊŸÁŸÁ◊ûÊÊèÿÊ◊Áœ∑§ÊÁ⁄UàflÃÙ œ˝ÈflÊ –‚fl¸∑§Ê‹¢ ÃÕÊ÷ÊflÊûÊÕÊÃàÿÁ÷œËÿÃ H 1HÁfl‚¢ÿÙªÊÁà◊∑§Ê øÿ¢, ÁòÊŒÈ—π¬Á⁄UflÁ¡¸ÃÊ –÷ÍÃ∑§ÙÁ≈U— ¬⁄UÊàÿãÃ¢, ÷ÍÃÊÕ¸»§‹ŒÁÃ ø H 2H

ßàÿÊÁŒ‡ÊéŒÒSÃÁÛÊflÊáÊ¸◊ÈëÿÃ – •ãflÕÊ¸ŒãflÕ¸ŸÙÄÃŸËàÿÊ –““∞∑§◊fl”” ‚Ã˜ , ∞fl◊ÊÁŒÁ÷Á⁄UÁÃ H 130H

Ï‰‰ı«fi —- ÷ı ““Ïfi‰Î˝HÎ”” (‹„@÷-’fl÷k‰) ±ı¿ … »ı. Á‰˝ÿÂ˝fi˘fiı Á‹Îfi »ı.

÷˘ ’HÎ ““ÁÿÎÏÂ‰, ’fl_⁄˛õ, ÏÁ©ÎI‹Î”” ±fiı ““÷◊Î÷Î”” ±Î‰Î ≠¿ÎflfiÎ …\ÿÎ …\ÿÎ

ÂOÿ˘◊Ì ÿÂ˝fiÎL÷fl˘‹Î_ ’HÎ ±Î … Ïfi‰Î˝HÎ …HÎÎ‰ı·_ »ı.

≠ffi—- Ωı ÿÂ˝fiÎL÷fl˘‹Î_ ’HÎ Ïfi‰Î˝HÎ ±ı¿ … »ı, ÷˘ I›Î_ fiÎ‹¤ıÿ (ÂOÿ¤ıÿ) ¿ı‹ »ı ?

µkÎfl—- ÁÿÎÏÂ‰ ‰√ıflı ÂOÿ˘fi˘ …ı ±L‰◊˝ »ı ÷ı ±L‰◊˝ ±Î Ïfi‰Î˝HÎ‹Î_ Á_¤‰ı

»ı. ÷ı◊Ì ±L‰◊˝ CÎÀ÷˘ Ë˘‰Î◊Ì ±ı¿ … ‰V÷ …\ÿÎ …\ÿÎ fiÎ‹ı T›‰ËÎfl ’Î‹ı »ı.

≠ffi —- ±L‰◊˝ ±ıÀ·ı Â_?

µkÎfl—- Á_V¿Ú÷ ¤ÎÊÎfiÎ T›Î¿flHÎ ¶ÎflÎ ‘Î÷ ±fiı ≠I››ÎÏÿ ‰Õı ⁄fiı·Î ÂOÿ◊Ì

ÏÁ© ◊÷˘ ±◊˝ ÷ı ““±L‰◊˝”” ¿Ëı‰Î› »ı. ±L›ÿÂ˝fi˘‹Î_ ““Ïfi‰Î˝HÎ”” ‹ÎÀı ““ÁÿÎÏÂ‰””±ÎÏÿ …ı …ı …\ÿÎ …\ÿÎ ÂOÿ˘ ¿Ëı‰Î›Î »ı. ÷ı Á‰ı ÂOÿ˘fi˘ ±L‰◊ (T›I’ÏkÎÏÁ© ±◊)

I›Î_ CÎÀı »ı ‹ÎÀı …\ÿÎ …\ÿÎ fiÎ‹◊Ì ⁄˘·Î‰ı ÷˘ ’HÎ ’fl‹Î◊˝◊Ì ¿˘≥ ±◊˝ ¤ıÿ

(÷k‰¤ıÿ) ◊÷˘ fi◊Ì.

403


›˘√ºÏp Á‹E«› 403√Î◊Î — 130

ÁÿÎÏÂ‰ ‰√ıflı ÂOÿ˘fiÎ T›I’ÏkÎÏÁ© ±◊˘˝ ±Î ≠‹ÎHÎı »ı-

(1) ÁÿÎÏÂ‰-Ïfi‰Î˝HÎ ’Î‹ı·Î ±ÎI‹Î±˘fiı ‚ŒÊ=Ëo‹ıÂÎ_ Á‡Êfl=¿S›ÎHÎ … Ë˘›

»ı. ÁÎÏÿ-±fi_÷ ¿Î‚ Á‘Ì ¿S›ÎHÎ‰Î‚Î … Ë˘› »ı. ¿›Îflı ’HÎ ±¿S›ÎHÎ Ë˘÷_ fi◊Ì.

(‹„@÷√÷ ∞‰˘ Á‰˝ ¿‹˝flÏË÷ Ë˘‰Î◊Ì ±Î ±◊˝ CÎÀÌ Â¿ı »ı.)

(fl) ’fl_⁄˛õ- ±ËŸ ¬⁄¢U=≠‘Îfi lıWÔÃ ±fiı ’˝rÊÔ=±ÎI‹Î. ≠‘Îfi ±ı‰˘ ±ÎI‹Î ÷ı

’fl_⁄˛õ. ±ÎI‹ÎfiÎ ⁄ı ¤ıÿ »ı. ‹@÷ ±fiı Á_ÁÎflÌ. flÎ√-¶ıÊ ±ÎÏÿ ÿ˘Ê˘◊Ì flÏË÷

±I›L÷ Â© ±ÎI‹Î ÷ı ’fl_⁄˛õ ±◊Î˝÷Ô ‹@÷ ¿Ëı‰Î› »ı. ±fiı flÎ√ÎÏÿ ÿ˘Ê˘‰Î‚˘ …ı

±ÎI‹Î ÷ı ±’fl_⁄˛õ (±ıÀ·ı Á_ÁÎflÌ) ¿Ëı‰Î› »ı. Ïfi‰Î˝HÎÎ‰V◊Î ±ı ±ÎI‹ÎfiÌ flÎ√ÎÏÿ

ÿ˘ÊflÏË÷ Â© ±‰V◊Î »ı, ÷ı◊Ì ’fl_⁄˛õ ÂOÿfi˘ ±◊˝ I›Î_ CÎÀı »ı. ÷◊Î ±Î Ïfi‰Î˝HÎÎ-

‰V◊Î‹Î_ flËı·˘ ±ÎI‹Î ’Î¢„Uûfl=V‰›_ ’˘÷ı ‹ËÎfiÔ˚Ô »ı. Ïfiÿ˘˝Ê »ı. ±fiı ’Î¢„U∑§àflÊèÿÊ¢=⁄ÌΩfiı ‹ËÎfiÔ˚ Ô ⁄fiÎ‰fiÎfl »ı. ±L›fiı ÿ˘ÊflÏË÷ ¿flı »ı. ¿ÎflHÎ ¿ı ‚ŒÔ˜÷Êfl=ÁÎflÎ

(µkÎ‹-lıWÔÃ) ¤Î‰˘fi_ •Ê‹ê’ŸàflÊÃÔ =±Î·_⁄fi Ë˘‰Î◊Ì ⁄ÌΩfiı ‹ËÎfiÔÔ ⁄fiÎ‰ı »ı, ÷ı◊Ì

’fl_⁄˛õ ¿ËÌ Â¿Î› »ı. …ı …ı ±ÎI‹Î±˘ ±Î Ïfi‰Î˝HÎ’ÿfi_ ±Î·_⁄fi ·ı »ı. ÷ı ÷ı

±ÎI‹Î±˘ flÎ√-¶ıÊ ±ÎÏÿ ÿ˘Ê˘ Ï‰fiÎfiÎ ◊≥fiı Â©¤Î‰˘fiı ’Î‹ı »ı. ±fiı ÷ı‰Î

Â©¤Î‰˘fiÎ ±Î·_⁄fi◊Ì ‹ËÎfiÔ˚ ⁄fiı »ı. Ïfiÿ˘˝Ê Â©÷k‰’HÎÎfiı ’Î‹ı »ı. V‰›_ ’˘÷ı

‹ËÎfiÔ˚ Ô Ë˘‰Î ‰Õı ±fiı ’flfiı ‹ËÎfiÔ˚ Ô ⁄fiÎ‰fiÎfl Ë˘‰Î ‰Õı µE« ¿˘ÏÀfiÎ ¤Î‰˘fi_

±Î·_⁄fi ⁄fifiÎfl Ë˘‰Î◊Ì ’fl_⁄˛õ V‰w’ »ı.

(3) ÏÁ©ÎI‹Î-ÏÁ© ◊›ı·. ±◊Î˝÷Ô˚ ¿Ú÷¿ÚI› ◊›ı· ±ÎI‹Î. …ı ±ÎI‹ÎfiÎ_ Á‰ı˝

¿Î› ˝ ¿flÎ≥ «Ò¿›Î_ »ı. …ıfiı Ë‰ı ¿fl‰Îfi_ ¿o≥ ⁄Î¿Ì fi◊Ì ÷ı. ÏfiÏWÃ÷Î◊˝ ±ıÀ·ı Á‹ÎÅ

≠›˘…fi‰Î‚˘ ±ÎI‹Î. ±Î ±◊˝ ’HÎ ‹@÷‹Î_ Á_¤‰ı »ı.

(4) ÷◊Î÷Î- ÃÕÊ=±ıÀ·ı ÷ı‰Î ≠¿Îflfi˘ ±fiı ÃÊ ≠I›› »ı. ÷ı‰Î ≠¿Îfl’b_

±ıÀ·ı ¿ı Ïfi‰Î˝HÎ ’Î‹ı I›Îflı ±Î ±ÎI‹Î …ı‰˘ Â©-⁄©-Ïfifl_…fi Ïfiÿ ˝Ê ⁄fiı »ı ÷ı‰Î

… ≠¿Îfl‰Î‚Î’b_ ÁÿÎ flËı »ı ‹ÎÀı ÷◊Î÷Î ¿Ëı‰Î› »ı. ‹„@÷√÷ ∞‰ ÁÿÎ ±ıÀ·ı

›Î‰I¿Î· Á‘Ì ÷ı‰˘fiı ÷ı‰˘ … flËı »ı. ÷ı‹Î_ ¿˘≥’HÎ Ω÷fi˘ Ï‰¿Îfl ◊÷˘ fi◊Ì. ‹ÎÀı

÷◊Î÷Î ¿ËÌ Â¿Î› »ı.

ÂÎVhÎ˘‹Î_ ¿èÎ_ »ı ¿ı-

…ı‹Î_ ¿Î› fiÌ’…ı ÷ı µ’ÎÿÎfi, ±fiı …ıfiÎ◊Ì ¿Î› fiÌ’…ı ÷ı ÏfiÏ‹kÎ. µ’ÎÿÎfi‹Î_

¿Î›˝ ◊‰ÎfiÌ ›˘B›÷Î Ë˘› »ı. ±fiı ÏfiÏ‹kÎ‹Î_ ¿Î›˘˝I’ÏkÎfi_ ÏfiÏ‹kÎ ⁄fi‰ÎfiÌ ›˘B›÷Î

404


404 ›˘√ºÏp Á‹E«› √Î◊Î — 130-131

Ë˘› »ı. ‹ÎÀÌ ±fiı ÿoÕ. ±ËŸ ‹ÎÀÌ‹Î_ CÎÀ ⁄fi‰ÎfiÌ ±fiı ÿoÕ‹Î_ CÎÀ ⁄fiÎ‰‰ÎfiÌ

›˘B›÷Î flËı·Ì »ı. ÷˘ … CÎÀ¿Î›˝ ◊Î› »ı. ‹„@÷√÷ ±ÎI‹Î‹Î_ ±S’ ’HÎ Ï‰¿Îfl fi

◊Î› ÷ı‰Ì ±Ï‰¿Îfl¤Î‰fiÌ ›˘B›÷Î »ı. ±ı‹ µ’ÎÿÎfi ±fiı ÏfiÏ‹kÎ ‰Õı ±S’ ’HÎ

Ï‰¿Îfl fi ◊Î› ÷ı‰Ì ±Ï‰¿ÎflÌ¤Î‰‰Î‚Ì ±‰V◊Îfi_ ±Ï‘¿Îfl’b_ Ë˘‰Î◊Ì ÷ı±˘fiÌ ‘˛‰-

„V◊fl ±‰V◊Î »ı. Á‰˝¿Î· Á‘Ì ±ıÀ·ı ¿ı ±fi_÷ ¿Î· Á‘Ì ÷ı‰Îfiı ÷ı‰Î … flËı‰ÎfiÎ

Ë˘‰Î◊Ì ÷◊Î÷Î ¿Ëı‰Î› »ı. –– 1––

ßÿ¢=±Î ‘‰ ±‰V◊Î Áfl‚¢ÿÙªÊÁà◊∑§Ê=≠¿ÚÏ÷ ±fiı ÷F…L› ±ı‰Î Á‰ Ï‰¿Îfl˘fiÎ

Ï‰›˘√ÎI‹¿ »ı. ÷ı±˘fiı ≠¿ÚÏ÷fiÎ ¿˘≥ Ï‰¿Îfl˘ Ë˘÷Î fi◊Ì. ÷◊Î ±ÎÏ‘ÿÏ‰¿, ±ÎÏ‘¤˙Ï÷¿

±fiı ±ÎK›ÎÏI‹¿ ±ı‹ hÎHÎ ≠¿ÎflfiÎ ÿ—¬˘◊Ì ‰Ï…˝÷ ±Î ±‰V◊Î »ı. •àÿãÃ¢ ¬⁄UÊ÷ÍÃ∑§ÙÁ≈U—=∞‰fiÌ Á˙◊Ì µI¿Úp lıWÃ ±‰V◊Î V‰w’ »ı. ±fiı ÷ÍÃÊÕ¸»§‹ŒÊ=›◊Î◊˝

Œ‚fiı ±Î’fiÎflÌ ±Î ±‰V◊Î »ı.

±Î ≠‹ÎHÎı ÁÿÎÏÂ‰, ’fl_⁄˛õ, ÏÁ©ÎI‹Î ±fiı ÷◊Î÷Î ‰√ıflı Ï¤¯Î-Ï¤¯Î ÂOÿ˘

‰Õı ÷ı Ïfi‰Î˝HÎ’ÿ ‰ÎE› ⁄fiı »ı. ¿ÎflHÎ ¿ı µ’fl ¿Ëı·Ì fiÌÏ÷ ≠‹ÎHÎı ±L‰◊˝fi˘ ›˘√

÷ı‹Î_ Á_¤‰ı »ı ÷ı◊Ì Ïfi‰Î˝HÎ ±ı¿ Ë˘‰Î »÷Î_ ’HÎ ±Î‰Î ±Î‰Î ⁄ÌΩ ±fiı¿ ÂOÿ˘◊Ì

µÿÔCÎ˘ÏÊ÷ ◊≥ Â¿ı »ı.

∞fl◊ÊÁŒÁ÷—= ’ÿ‹Î_ …ı ±ÎÏÿ ÂOÿ »ı ÷ıfiÎ◊Ì ±Î «Îfl fiÎ‹˘ …ı ‹Ò· √Î◊Î‹Î_

¿èÎÎ_ »ı ÷ı‰Î_ ⁄ÌΩı fiÎ‹˘ ’HÎ …ı …ı ÿÂ˝fiÎL÷fl˘‹Î_ ≠ÏÁ© Ë˘› ÷ı ΩHÎÌ ·ı‰Î_.

¤Ò÷-≠ı÷, Ï’ÂÎ« ±ÎÏÿ ÿı‰˘ ÷flŒ◊Ì …ı ÿ—¬ ÷ı ±ÎÏ‘ÿˆÏ‰¿. Á’˝, ÏÁ_Ë, «˘fl,

·_ÀÎflÎ ±ÎÏÿ Á_⁄_‘Ì ±fiı ÂÎflÌÏfl¿ fl˘√˘ Á_⁄_‘Ì …ı ÿ—¬ ÷ı ±ÎÏ‘¤˙Ï÷¿. ±fiı ‹ÎfiÏÁ¿

µ’ÎÏ‘±˘ V‰w’ …ı ÿ—¬ ÷ı ±ÎK›Î„I‹¿ ÿ—¬. ±ı‹ ÿ—¬fiÎ hÎHÎ ≠¿Îfl Á‹…‰Î. –– 130––

∑§Õ◊∑§◊flàÿÊ„Uó fiÎ‹¤ıÿ Ë˘‰Î »÷Î_ Ïfi‰Î˝HÎ ±ı¿ … »ı ±ı‹ ¿ı‹ ?

ÃÀ‹ˇÊáÊÊÁfl‚¢flÊŒÊÁÛÊ⁄UÊ’Êœ◊ŸÊ◊ÿ◊˜ –ÁŸÁc∑˝§ÿ¢ ø ¬⁄¢U Ãûfl¢, ÿÃÙ ¡ã◊ÊlÿÙªÃ— H 131H

√Î◊Î◊ = µ’fl˘@÷ Á‰ı‹Î_ Ïfi‰ÎHÎfiÎ ·ZÎHÎfi˘ Ï‰Á_‰Îÿ fi Ë˘‰Î◊Ì ÏfiflÎ⁄Î‘»ı, ±fiÎ‹› »ı, Ïfi„Wø› »ı ±fiı ’fl÷k‰V‰w’ »ı. ¿ÎflHÎ ¿ı I›Î_ …L‹ÎÏÿfi˘±¤Î‰ »ı. –– 131 ––

ÀÌ¿Î - ““ÃÀ‹ˇÊáÊÊÁfl‚¢flÊŒÊÁŒÁÃ”” ÁŸflÊ¸áÊ‹ˇÊáÊÊÁfl‚¢flÊŒÊÃÔ – ∞Ÿ◊flÊ„U-““ÁŸ⁄UÊ’Êœ¢”” ÁŸª¸Ã◊Ê’ÊœÊèÿ—, ““•ŸÊ◊ÿ¢”” •Áfll◊ÊŸº˝√ÿ÷Êfl⁄UÙª◊Ô – ““ÁŸÁc∑˝§ÿ¢

405


›˘√ºÏp Á‹E«› 405√Î◊Î — 131

ø”” ∑§Ã¸√ÿÊ÷ÊflÊÁÛÊ’ãœŸÊ÷ÊflŸ – ““¬⁄¢U Ãûfl◊flê÷ÍÃ◊Ô”” – ““ÿÃÙ”” ÿS◊ÊÃÔ,““¡ã◊ÊlÿÙªÃÙ”” ¡ã◊-¡⁄UÊ-◊⁄UáÊÊÿÙªŸ H 131H

Ï‰‰ı«fi—-Á‰ı˝ ÿÂ˝fi˘‹Î_ ““’fl÷k‰”” (‹„@÷÷k‰) ±ı¿ … »ı. ÷ıfi_ ¿ÎflHÎ ±ı »ı

¿ı Ïfi‰ÎHÎfi_ …ı ·ZÎHÎ »ı ÷ı‹Î_ ±Ï‰Á_‰Îÿ »ı. ±◊Î÷Ô Á‰ı ÿÂfi˘ ‹„@÷fi_ V‰w’ ±ı¿Áfl¬_

Á‹Îfi ‹Îfi÷Î Ë˘‰Î◊Ì ‹„@÷fiÎ V‰w’‹Î_ ¿˘≥ ÿÂ˝fi˘fiı ¿˘≥ ÿÂ˝fi˘fiÌ ÁÎ◊ı Ï‰Á_‰Îÿ fi◊Ì

(‹÷¤ıÿ fi◊Ì). ‹„@÷fi_ (Ïfi‰Î˝HÎfi_) V‰w’ ⁄‘Î … ÿÂ˝fi˘ Á‹Îfi ‹Îfiı »ı.

≠ffi—- Á‰ı˝ ÿÂ˝fi˘ ‹„@÷fiÎ V‰w’fiı Á‹Îfi …ı ‹Îfiı »ı ÷ı Á‹Îfi V‰w’

¿ı‰_ »ı? ±◊Î˝÷Ô fiÎ‹¤ıÿ-V◊Îfi¤ıÿ ±ÎÏÿ Ë˘‰Î »÷Î_ …ı ““Á‹Îfi V‰w’”” »ı. ÷ı

¿ı‰_ »ı? ±fiı ¿›_ »ı?

µkÎfl —- ±Î Ïfi‰Î˝HÎ ““ÏfiflÎ⁄Î‘”” »ı ““±fiÎ‹›”” »ı ±fiı ““Ïfi„Wø›”” »ı.

I›Î_ ÏfiflÎ⁄Î‘ »ı ±ıÀ·ı Á‰ı˝ ≠¿ÎflfiÌ ⁄Î‘Î±˘◊Ì (’ÌÕÎ±˘◊Ì) flÏË÷ »ı. ÂÎflÌÏfl¿

¿ı ‹ÎfiÏÁ¿ ±◊‰Î ±ÎÏ‘ÿˆÏ‰¿ÎÏÿ ÏhÎÏ‰‘ ±ı‹ Á‰˝ ≠¿ÎflfiÌ ’ÌÕÎ Ï‰fiÎfi_ Ïfi‰Î˝HÎ

»ı. ±◊Î˝÷Ô Á‰˝ ≠¿ÎflfiÎ ÿ—¬˘ Ï‰fiÎfi_ ±Î Ïfi‰Î˝HÎ »ı. ÷◊Î ±fiÎ‹› »ı. ±ıÀ·ı

…ı ÂÎflÌÏfl¿ fl˘√˘ »ı ÷ı ƒT›fl˘√˘ ±fiı flÎ√-¶ıÊÎÏÿ ¿ÊÎ›…L› ±ÎI‹-’ÏflHÎÎ‹˘ ÷ı

¤Î‰fl˘√˘. fi◊Ì Ï‰z‹Îfi ƒT›fl˘√ ±fiı ¤Î‰fl˘√ F›Î_ ÷ı ±fiÎ‹› ¿Ëı‰Î› »ı.

‰ıÿfiÌ›¿‹˝fi˘ ZÎ› Ë˘‰Î◊Ì ƒT›fl˘√ fi◊Ì ±fiı ‹˘ËfiÌ›¿‹Ûfi˘ ZÎ› Ë˘‰Î◊Ì ¤Î‰fl˘√

fi◊Ì. ±Î ≠‹ÎHÎı Ïfi‰Î˝HÎ ÷ı ÏfiflÎ‹› ¿Ëı‰Î› »ı. ÷◊Î Ïfi‰Î˝HÎfi_ V◊Îfi ÏfiÏWø› »ı

±ıÀ·ı Á_ÁÎflÁ_⁄_‘Ì ¿˘≥’HÎ ≠¿Îflfi_ ≠›˘…fi ÂıÊ fi Ë˘‰Î◊Ì Ë‰ı ¿o≥ ’HÎ ¿÷˝T›

(¿fl‰Î ·Î›¿ ¿Î›˝) ÷ı±˘fiı ⁄Î¿Ì fi◊Ì ‹ÎÀı ÏfiÏWø› »ı. Ωı ¿ı ¿ı‰·iÎÎfi ±fiı

¿ı‰·ÿÂ˝fifiÎ µ’›˘√‹Î_ ‰÷˝‰Î w’ı ÁÏø› »ı ÷˘ ’HÎ ‹fi-‰«fi ±fiı ¿Î›ÎfiÎ

›˘√Á_⁄_‘Ì ¿˘≥ ¿Î›˝ fi Ë˘‰Î◊Ì ÏfiÏWÔø› »ı. ±Î ≠‹ÎHÎı ““’fl ÷k‰”” ±ıÀ·ı

‹„@÷÷k‰ ±Î‰Î ≠¿Îflfi_ ““ÏfiflÎ⁄Î‘, ±fiÎ‹›”” ±fiı ““Ïfi„WÔø›”” »ı. ±Î ⁄Î⁄÷‹Î_

¿˘≥ ÿÂ˝fi¿Îfl˘fiı Ï‰‰Îÿ fi Ë˘‰Î◊Ì Á‰ı˝ ÿÂ˝fi˘‹Î_ Ïfi‰Î˝HÎ’ÿ Á‹Îfi »ı.

≠ffi —- ±Î Ïfi‰Î˝HÎ’ÿ (’fl÷k‰) ¿›Î ¿ÎflHÎ◊Ì ÏfiflÎ⁄Î‘ÎÏÿ V‰w’ »ı.

µkÎfl—- …ı ¿ÎflHÎ◊Ì I›Î_ …L‹ÎÏÿfi˘ ±¤Î‰ »ı. …L‹, …flÎ, ‹flHÎ, fl˘√ ±fiı

Â˘¿ ±fiı ¤› ±ÎÏÿfi˘ ±¤Î‰ »ı ÷ı◊Ì ÏfiflÎ⁄Î‘ÎÏÿ V‰w’ »ı. F›Î_ …L‹-…flÎ-

‹flHÎ-fl˘√-Â˘¿ ±fiı ¤› ±ÎÏÿ Ë˘› »ı. I›Î_ … ÿ—¬-fl˘√ ±fiı √‹fiÎ√‹fiÎÏÿ Ïø›Î

Ë˘› »ı. Ïfi‰Î˝HÎ‹Î_ …L‹ÎÏÿ fi◊Ì ÷ı ¿ÎflHÎ◊Ì I›Î_ ÿ—¬, fl˘√ ±fiı Ïø›Î fi◊Ì. ‹ÎÀı

’fl÷k‰ ±ÎÔ‰Î ≠¿ÎflfiÎ ÏfiflÎ⁄Î‘ÎÏÿ V‰w’ »ı. –– 131 ––

406


406 ›˘√ºÏp Á‹E«› √Î◊Î — 132

∞Œê¬ÿ¸◊Ê„Uó ’Ò‰˘˝@÷ ««Î˝fi_ flËV› (ÁÎfl) ¿Ëı »ı.

ôÊÊÃ ÁŸflÊ¸áÊÃûfl˘ÁS◊ãŸ‚ê◊Ù„UŸ ÃûflÃ— –¬˝ˇÊÊflÃÊ¢ Ÿ ÃŒ˜÷ÄÃı, ÁflflÊŒ ©U¬¬lÃ H 132H

√Î◊Î◊˝ =±Á_‹˘Ë›@÷ ⁄˘‘◊Ì ±Î Ïfi‰Î˝HÎ÷k‰ …HÎÎ›ı »÷ı Ï‰¶Îfi ’vÊ˘fiı

÷ı Ïfi‰Î˝HÎ’ÿfiÌ ¤„@÷ (±ÎflÎ‘fiÎ) ¿fl‰Î‹Î_ ÷Î„k‰¿ flÌ÷ı ¿˘≥ Ï‰‰Îÿ Ë˘≥ Â@÷˘

fi◊Ì. –– 132 ––

ÀÌ¿Î - ““ôÊÊÃ”” ¬Á⁄UÁë¿UÛÊ, ““ÁŸflÊ¸áÊÃûfl˘ÁS◊ÛÊflê÷ÍÃ,”” ““•‚ê◊Ù„UŸ””’ÙœŸ ““ÃûflÃ—”” ¬⁄U◊ÊÕ¸Ã— – Á∑§Á◊àÿÊ„U-““¬˝ˇÊÊflÃÊ¢”” ’ÈÁh◊ÃÊ¢ ““ŸÃŒÔ÷ÄÃı”” Ÿ ÁŸflÊ¸áÊ‚flÊÿÊ◊Ô – Á∑§Á◊àÿÊ„U-““ÁflflÊŒ ©U¬¬lÃ”” ÃûÊûflôÊÊŸ-÷ŒÊ÷ÊflÊÃÔ (ÃûÊûflôÊÊŸÊ÷ŒÊÃÔ) •ãÿÕÊ ¬˝ˇÊÊflûflÁfl⁄UÙœÊÁŒÁÃ H 132H

Ï‰‰ı«fi —- ±ÁQ‹˘Ë ›@÷ …ı ⁄˘‘ »ı. ÷ı ±ı¿ÎL÷ ’ÏflÂ© »ı. (…\±˘ √Î◊Î-

126) ÷ıfiÎ ¶ÎflÎ ’Ò‰˝⁄©¿‹˘˝fiÌ Ï‰ÂıÊı Ïfi…˝flÎ … ◊Î› »ı …ı ÂÌCÎ˛¿Î‚ı ‹˘ZÎŒ‚Ëı÷

⁄fiı »ı. ÷ı◊Ì ±Î‰Î ≠¿ÎflfiÎ ±ÁQ‹˘Ë ›@÷ ⁄˘‘ ¶ÎflÎ F›Îflı ±Î Ïfi‰ÎHÎ÷k‰ …HÎÎ›

»ı. ⁄flÎ⁄fl Á‹Ω› »ı. I›Îflı ÁÿÎÏÂ‰, ’fl_⁄˛õ ≥I›ÎÏÿ w’ı ‹ÎhÎ fiÎ‹¤ıÿ … Ë˘›

»ı. ’fl_÷ ÷k‰¤ıÿ Ë˘÷˘ fi◊Ì. ÷ı◊Ì Á‰ı˝ ±ÎflÎ‘¿ ±ÎI‹Î±˘fi_ ÁÎK› (·Z›)

Ïfi‰Î˝HÎ÷k‰fiÌ ≠ÎÏÅ ‹ÎhÎ … Ë˘› »ı. ±fiı ÷ı ÁÎK› ÷k‰‹Î_ ¤ıÿ fi Ë˘‰Î◊Ì ÷ıfiÌ

µ’ÎÁfiÎ (±ÎflÎ‘fiÎ) ¿fl‰Î‹Î_ ’HÎ ’_ÏÕ÷ ’vÊ˘fiı Ï‰‰Îÿ Á_¤‰÷˘ fi◊Ì. Ïfi‰Î˝HÎ÷k‰fiÌ

≠ÎÏÅ ±ı ÁÎK› »ı. ÷ıfiÌ ≠ÎÏÅ ‹ÎÀıfiÌ µ’ÎÁfiÎ-±ÎflÎ‘fiÎ ±ı ÁÎ‘fi »ı. ±ı¿ …

ÁÎK› Ï¤¯Î-Ï¤¯Î ÁÎ‘fi◊Ì ÁÎ‘Ì Â¿Î› »ı. ÁÎK›fiÎ V‰w’‹Î_ Ωı ¤ıÿ Ë˘› ÷˘ …

¿flı·˘ Ï‰‰Îÿ Â˘¤ÎV’ÿ ◊Î›. Ωı ÁÎK›fiÎ V‰w’‹Î_ ¿˘≥ ¤ıÿ fi Ë˘› ÷˘ I›Î_

’Ë Ó«‰ÎfiÎ ÁÎ‘fi¤Ò÷ Ïø›Î‹Î√˝‹Î_ ¤ıÿ Ë˘› ÷˘ ÷ıfi˘ Ï‰‰Îÿ ¿fl‰˘ ÷ı Ï‰¶Îfi ’vÊ˘fiı

Â˘¤ÎV’ÿ fi◊Ì.

…ı‹ ¿˘≥ ±ÎÃ-ÿÁ ’vÊ˘ Áfl÷◊Ì ±‹ÿÎ‰Îÿ …‰Î fiÌ¿Y›Î. ±Î ÿflı¿

’vÊ˘±ı ËÎ≥‰ı ‘˘flÌ flV÷˘ (±ı¿ … flV÷˘) ·Ì‘˘. ’fl_÷ ¿˘≥ Àıˇfi ¶ÎflÎ Ω› »ı.

¿˘≥ M·Ôıfi ¶ÎflÎ Ω› »ı. ¿˘≥ ¿Îfl ¶ÎflÎ Ω› »ı ±fiı ¿˘≥ ’ÎÿÏ‰ËÎfl ¶ÎflÎ Ω›

»ı. ÷˘ ÁÎK› ±ı¿ ±‹ÿÎ‰Îÿ … »ı. ÁÎK›fi˘ ‹Î√˝ ’HÎ ±ı¿ ËÎ≥‰ı ‘˘flÌ‹Î√˝ …

»ı. ÷˘ Àıfi, MÔ·ıfi, ¿Îfl ±fiı ’ÎÿÏ‰ËÎfl V‰w’ ÁÎ‘fi¤ıÿfi˘ Ï‰‰Îÿ Ï‰¶Îfi ’vÊ˘±ı

407


›˘√ºÏp Á‹E«› 407√Î◊Î — 132-133

¿fl‰˘ Ωı≥±ı fiËŸ. ÁÎ‘fi¤ıÿ Ë˘‰Î◊Ì ¿˘≥ ÂÌCÎ˛ ±‹ÿÎ‰Îÿ ’Ë˘Ó«ı, ¿˘≥ Ï‰·_⁄ı

’Ë˘Ó«ı, ’fl_÷ ’Ë˘Ó«ı ±‰U›. ‹ÎÀı Ï‰‰Îÿ ¿fl‰˘ µÏ«÷ fi◊Ì ±fiı Ωı Ï‰‰Îÿ ¿flı

÷˘ ÷ı ÁÎ«Î ’_ÏÕ÷ ¿Ëı‰Î› fiËŸ.

÷ı‰Ì flÌ÷ı ±ÎflÎ‘¿ ±ÎI‹Î±˘fi_ ÁÎK› Ïfi‰Î˝HÎ÷k‰ ±ı¿ (±ı¿ Áfl¬Î

V‰w’‰Î‚_ Á‹Îfi) »ı. ÷ıfiı ÁÎ‘‰Îfi˘ Ï«kÎÏ‰ÂÏ© ±fiı ÷ıfiÎ ¶ÎflÎ Á‰˝iÎ÷Î ‹ı‚‰‰Î

‰Õı ‹„@÷ ‹ı‚‰‰Îfi˘ ËÎ≥‰ı ‘˘flÌ‹Î√˝ ’HÎ ±ı¿ … »ı. ÷˘ ’»Ì ¿˘≥ iÎÎfi

±ÎflÎ‘fiÎ ¶ÎflÎ, ¿˘≥ ÷’ ±ÎflÎ‘fiÎ ¶ÎflÎ, ¿˘≥ ¿Î›˘IÁ√Î˝Ïÿ ±ÎflÎ‘‰Î ¶ÎflÎ, ¿˘≥

K›ÎfiÏ‰ÂıÊ ±ÎflÎ‘‰Î ¶ÎflÎ, ±fiı ¿˘≥ ‰ˆ›Î‰E«ÎÏÿ w’ Ïø›ÎfiWÔÃÎfi ±ÎflÎ‘‰Î ¶ÎflÎ

(±L› ±fiWÔÃÎfi˘fi˘ ±’·Î’ ¿›Î˝ Ï‰fiÎ) Ωı Ïfi‰Î˝HÎ‹Î√˝ ±ÎflÎ‘ı ÷˘ ÷ı‹Î_ Ï‰‰Îÿ

Â_? ±Î‰Î ≠¿Îflfi˘ µkÎ‹˘kÎ‹ ±Á_‹˘Ë iÎÎfi’Ò‰˝¿ ’fl‹Î◊˝◊Ì Ïfi‰Î˝HÎ÷k‰fiÌ Áı‰Î

(±ÎflÎ‘fiÎ-µ’ÎÁfiÎ) ¿fl‰Î‹Î_ ≠ıZÎÎ‰Îfi˚ ’vÊ˘fiı Ï‰‰Îÿ Á_¤‰÷˘ fi◊Ì. ¿ÎflHÎ ¿ı

ÁÎK›¤Ò÷ ±ı‰Î ÷ı Ïfi‰Î˝HÎ÷k‰fiÎ iÎÎfi‹Î_ ¿˘≥’HÎ ≠¿Îflfi˘ ¤ıÿ fi◊Ì. ÷ıfiÎ ‹Î√˝‹Î_

’HÎ ¤ıÿ fi◊Ì ±fiı …ı ±ÎflÎ‘fiÎ ¤ıÿ »ı ÷ı ’HÎ ’˘÷ÎfiÎ◊Ì …ı Â¿› »ı ±fiı

…ı ±Â¿› »ı ≥I›ÎÏÿ Â¿uÎÂ¿u÷ÎfiÎ ¤ıÿ◊Ì »ı, ’fl_÷ V‰‹÷Î√˛Ë◊Ì fi◊Ì. ‹ÎÀı

Ï‰¶Îfi ’vÊ˘±ı Ï‰‰Îÿ ¿fl‰˘ Ωı≥±ı fiËŸ. ±L›◊Î-±ıÀ·ı ¿ı Ωı Ï‰‰Îÿ «Î· flÎ¬ı,

÷˘ ÷ı±˘‹Î_ flËı·Î ≠ıZÎÎ‰k‰fi˘ Ï‰fl˘‘ ±Î‰ı. ±◊Î˝÷Ô ÁÎ’ıZÎ‰Îÿ fi Á‹…‰ÎfiÎ ¿ÎflHÎı

±fiı ±ı¿ÎL÷Î√˛ËÌ ⁄fi‰ÎfiÎ ¿ÎflHÎı ÷ı±˘ ÁÎ«Î Ï‰¶Îfi ¿Ëı‰Î› fiËŸ (¤H›Î ’HÎ

√H›Î fiËÌ ±ı‰Ì ›„@÷ ±ËŸ ·Î√ ’Õı.) –– 132 ––

‚fl¸ôÊ¬Ífl¸∑¢§ øÒÃÁÛÊÿ◊ÊŒfl ÿÁàSÕÃ◊Ô˜ –•Ê‚ÛÊÙ˘ÿ◊Î¡È◊Ê¸ª¸SÃŒ˜÷ŒSÃà∑§Õ¢ ÷flÃÔ H 133H

√Î◊Î◊˝ = ±Î Ïfi‰Î˝HÎ÷k‰ …ı ¿ÎflHÎ◊Ì ±‰U› Á‰˝iÎ÷Î’Ò‰˝¿ … ≠ÎÅ ◊Î›»ı. ““Á‰˝iÎ V‰w’”” ±Î ‹Î√˝ ‹„@÷fiÌ ±Ï÷Â› Ïfi¿Àfi˘ »ı ±fiı ±‰øV‰w’»ı. ÷ı◊Ì ÷ı Á‰˝iÎ‹Î_ ¤ıÿ ¿ı‹ Ë˘≥ Â¿ı? –– 133 ––

ÀÌ¿Î -““‚fl¸ôÊ¬Ífl¸∑¢§ øÒÃŒÁœ∑Î§ÃÃûfl¢”” ÁŸflÊ¸áÊÊÅÿ◊Ô˜ – ““ÁŸÿ◊ÊŒflÿÁàSÕÃ◊‚fl¸ôÊSÿ”” ÁŸflÊ¸áÊÊŸÈ¬¬ûÊ— – ““•Ê‚ãŸÙ˘ÿ¢”” ÁŸflÊ¸áÊSÿ ‚fl¸ôÊ‹ˇÊáÊ—,““´§¡È⁄ Ufl∑˝§Ù ◊Êª¸—”” ¬ãÕÊ— – ““ÃŒÔ÷Œ—”” ‚fl¸ôÊ÷ŒÙ ◊Ã÷Œ‹ˇÊáÊ— – ÃûÊS◊ÊÃÔ∑§Õ¢ ““÷flÃÔ””-ŸÒfl ÷flÃËÁÃ H 133H

Ï‰‰ı«fi —- ±Î Ïfi‰Î˝HÎ÷k‰fiÌ ≠ÎÏÅ Ïfi›‹Î Á‰˝iÎ ◊‰Î ’Ò‰˝¿ … ◊Î› »ı.

408


408 ›˘√ºÏp Á‹E«› √Î◊Î — 133

±ıÀ·ı ¿ı ≠◊‹ Á‰˝iÎ÷Î ≠ÎÅ ◊Î›, I›Îfl’»Ì … Ïfi‰Î˝HÎ÷k‰ ≠ÎÅ ◊Î›. Á‰˝iÎ

⁄L›Î Ï‰fiÎ Ïfi‰Î˝HÎ÷k‰ ¿˘≥fiı ’HÎ ¿ÿÎÏ’ fi ±Î‰ı. ±Î‰˘ ±Ï‰«· ºœ Ïfi›‹

»ı. ≠V÷÷ ±ı‰_ Ïfi‰Î˝HÎ fiÎ‹fi_ ±Î ÷k‰ Á‰˝iÎ÷Î ’Ò‰˝¿ … ≠ÎÅ ◊Î› »ı. ±Î

¿ÎflHÎ◊Ì Á‰˝iÎ ◊‰_ ±ı Ïfi‰Î˝HÎ ÷k‰fiÌ ≠ÎÏÅfi˘ ±Ï÷Â› Ïfi¿Àfi˘ ±fiı ±I›L÷

Áfl‚-ÁÌ‘˘ (±‰ø) ±ı‰Îı ±Î ‹Î√˝ »ı. ±ÎÁ¯Î (±ıÀ·ı) Ïfi¿Àfi˘ ±Î ‹Î√˝ ±ıÀ·Î

‹ÎÀı »ı ¿ı- Á‰˝iÎ ⁄fiı·˘ ÷ı ±ÎI‹Î ÷ı … ¤‰ı Ïfi›‹Î Ïfi‰Î˝HÎ’ÿ ’Î‹ı … »ı.

¤‰ÎL÷fl ’HÎ ¿fl÷˘ fi◊Ì. ±fiı ÿÌCÎ˝¿Î‚ …ıÀ·˘ Ï‰·_⁄ ’HÎ ¿fl÷˘ fi◊Ì. ‹ÎÀı

±ÎÁ¯Î »ı. ÷◊Î Ë‰ı ÷ı ∞‰fiı ⁄Ì∞ ¿˘≥ ÁÎ‘fiÎ-¿ı µ’ÎÁfiÎ ±◊‰Î ¿o≥’HÎ ¿÷T›

ÂıÊ fi◊Ì ¿ı …ı◊Ì ÷ıfiı ±ÎÕÎ-±‰‚Î …‰_ ’Õı. Ωı ¿˘≥ ¿÷˝T› ⁄Î¿Ì Ë˘÷ ÷˘ ÷ı

¿÷˝T› ⁄Ω‰‰Î ±ÎÕÎ-±‰‚Î √HÎV◊Îfi¿ı ¿ı ±ÎÕÎ-±‰‚Î ZÎıhÎı …‰_ ’Õı ’fl_÷ ¿÷˝T›

¿o≥’HÎ ⁄Î¿Ì fi Ë˘‰Î◊Ì ±Î … ¤‰ı ÁÌ‘˘ … ‹˘ZÎı Ω› »ı. ‹ÎÀı ““Á‰˝iÎ÷Î””·ZÎHÎ‰Î‚˘ Ïfi‰Î˝HÎ’ÿfi˘ ±Î ‹Î√˝ Ïfi¿À ’HÎ ±fiı »ı ±‰ø (ÁÌ‘˘) ’HÎ »ı.

ÃŒ˜=ÃS◊ÊÃÔ ÷ı ¿ÎflHÎ◊Ì Á‰˝iÎ¤ıÿ ±ıÀ·ı ¿ı Á‰ı Á‰˝iÎ ’vÊ˘‹Î_ ‹÷¤ıÿ w’

¤ıÿ ¿ı‹ Ë˘≥ Â¿ı? ±◊Î˝÷Ô ˚ fi … Ë˘›. Ïfi‰Î˝HÎ‹Î√˝fiÌ ’Ò‰ı ˝ ⁄Ë Ïfi¿À‹Î_

““Á‰˝iÎ÷Î”” ±Î‰ı »ı. ±fiı ÷ı Á‰˝iÎ÷Î Ï‹J›ÎI‰, flÎ√-¶ıÊ ±fiı ±iÎÎfi÷Î ±ÎÏÿ

ÿ˘Ê˘◊Ì Á‰◊Î ‹@÷ … »ı. ‹ÎÀı ÷ı Ï‹J›ÎI‰ÎÏÿ Ëı÷±˘ ¶ÎflÎ ◊÷˘ ““‹÷¤ıÿ”” Á‰iÎ

’vÊ˘‹Î_ ¿ı‹ Ë˘≥ Â¿ı? ¿ÎflHÎ ¿ı ±Î ∞‰˘ ’Ïfl’ÒHÎ˝ iÎÎfiÌ Ë˘‰Î◊Ì, ±iÎÎfi÷Î

±Î_ÏÂ¿ ’HÎ fi Ë˘‰Î◊Ì, ÷◊Î Ï‹J›Î ⁄˘·‰ÎfiÎ_ ¿˘≥ (flÎ√ÎÏÿ) ¿ÎflHÎ˘ ±Î

‰Ì÷flÎ√‹Î_ fi Ë˘‰Î◊Ì ÷ı±˘fiÎ ‹÷‹Î_ ¿˘≥’HÎ Ω÷fi˘ ¤ıÿ Ë˘÷˘ fi◊Ì. ’ÎrfiÎ◊≠¤

Ë˘› ¿ı ‹ËÎ‰Ìfl≠¤ Ë˘›, fiıÏ‹fiÎ◊≠¤ Ë˘› ¿ı ∑Ê¤ÿı‰≠¤ Ë˘›. ±Î «˘Ï‰ÂÌfiÎ

÷Ì◊*¿fl≠¤ Ë˘› ¿ı ±÷Ì÷-±fiÎ√÷ «˘Ï‰ÂÌfiÎ ÷Ì◊*¿fl≠¤ Ë˘›. ¤fl÷ZÎıhÎfiÎ Ë˘›

¿ı ‹ËÎÏ‰ÿıËÎÏÿ ZÎıhÎfiÎ Ë˘›, ’fl_÷ Á‰ı˝ Á‰˝iÎ˘fiÌ ‰ÎHÎÌ‹Î_ (Á‰˝iÎ˘fiÎ ÏÁ©ÎL÷‹Î_)

¿˘≥’HÎ Ω÷fi˘ ¿o≥’HÎ (±Î_ÏÂ¿’HÎ) ‹÷¤ıÿ Ë˘÷˘ fi◊Ì. Ïfi‰Î˝HÎ÷k‰ ±ı¿ »ı. ÷ıfiÎ

Ïfi¿À ¿ÎflHÎ‰÷a Á‰˝iÎÿÂÎ ±ı¿ »ı ±fiı ÷ıfiÎ Ïfi¿À‰÷a ‰Ì÷flÎ√ ÿÂÎ ’HÎ ±ı¿

»ı. ‹ÎÀı ¿˘≥’HÎ Ω÷fi˘ ‹÷¤ıÿ Á_¤‰÷˘ … fi◊Ì. ±Î ≠‹ÎHÎı √Î◊Î-103‹Î_ ¿Ëı·Ì

Á‰˝iÎfiÌ ±ı¿÷Î ÏÁ© ◊≥. –– 133 ––

Œ‡ÊŸÊ÷Œ— ∑§ÕÁ◊àÿÊ‡ÊæUÔ ÄÔUÿÊ„U=

Ωı Á‰ı˝ Á‰˝iÎ˘ ±ı¿ »ı. ÏÁ©ÎL÷‹Î_ ¿˘≥’HÎ Ω÷fi˘ ‹÷¤ıÿ fi◊Ì. ÷˘

’Îr˝fiÎ◊≠¤fiÌ ÿıÂfiÎ «Îfl ‹ËÎ‰˛÷‰Î‚Ì ±fiı ‹ËÎ‰Ìfl≠¤fiÌ ÿıÂfiÎ ’Î_« ‹ËÎ‰˛÷‰Î‚Ì

409


›˘√ºÏp Á‹E«› 409√Î◊Î — 134

÷◊Î ÏV◊÷¿S’, ±ÏV◊÷¿S’ ±ÎÏÿ ÁÎ‹Î«ÎflÌfiÎ ¤ıÿ‰Î‚Ì ÿıÂfiÎ ÂÎ ‹ÎÀı? ±Î‰˘ ÿıÂfiÎ

¤ıÿ ¿ı‹ »ı? ±ı‰Ì ¿˘≥ Â_¿Î ¿flı ÷˘ ÷ı Â_¿Î µÃÎ‰Ìfiı µkÎfl ±Î’ı »ı.

ÁøòÊÊ ÃÈ Œ‡ÊŸÒÃ·Ê¢, SÿÊŒÔ˜ ÁflŸÿÊŸÈªÈáÿÃ— –ÿS◊ÊŒÃ ◊„UÊà◊ÊŸÙ ÷fl√ÿÊÁœÁ÷·Çfl⁄UÊ— H 134H

√Î◊Î◊˝ = ±Î Á‰˝iÎ’vÊ˘fiÌ ÿıÂfiÎ ÏÂW›˘fiÎ ÏË÷fiı µtıÂÌfiı Ï«hÎ-Ï‰Ï«hÎ

(Ï¤¯Î-Ï¤¯Î) Ë˘› »ı. ¿ÎflHÎ ¿ı ±Î ‹ËÎI‹Î±˘ (Á_ÁÎflÌ ∞‰˘fi˘) ¤‰ fl˘√ ÿÒfl

¿fl‰Î‹Î_ lıWÔÃ‰ˆz …ı‰Î »ı. –– 134 ––

ÀÌ¿Î -““ÁøòÊÊ ÃÈ”” ŸÊŸÊ¬˝∑§Ê⁄UÊ ¬ÈŸ—, ““Œ‡ÊŸÊ”” ““ÁŸàÿ •Êà◊Ê •ÁŸàÿßÁÃ ø”” ßàÿÊÁŒM§¬Ê – ““∞Ã·Ê¢”” ‚flôÊÊŸÊ¢ ∑§Á¬‹‚ÈªÃÊŒËŸÊ¢ ““SÿÊŒÔ”” ÷flÃ –““ÁflŸÿÊŸÈªÈáÿÃSÃÕÊÁflœÁ‡ÊcÿÊŸÈªÈáÿŸ”” ∑§Ê‹ÊãÃ⁄UÊ¬Êÿ÷ËL§◊Áœ∑Î§àÿÙ¬-‚¡¸ŸË∑Î§Ã¬ÿÊ¸ÿÊ º˝√ÿ¬˝œÊŸÊ ÁŸàÿŒ‡ÊŸÊ, ÷ÙªÊSÕÊflÃSàflÁœ∑Î§àÿÙ¬‚¡¸ŸË-∑Î§Ãº˝√ÿÊ ¬ÿÊ¸ÿ¬˝œÊŸÊ •ÁŸàÿŒ‡ÊŸÊ, – Ÿ ÃÈ Ã˘ãflÿ√ÿÁÃ⁄U∑§flŒÔ flSÃÈflÁŒŸÙŸ ÷flÁãÃ, ‚fl¸ôÊàflÊŸÈ¬¬ûÊ— – ∞fl¢ Œ‡ÊŸÊ ÃÈ ÃÕÊªÈáÊŒ‡Ê¸ŸŸÊŒÈCÔÒUflàÿÊ„U-““ÿS◊ÊŒ-Ã ◊„UÊà◊ÊŸ—”” ‚fl¸ôÊÊ— – Á∑§Á◊àÿÊ„U-““÷fl√ÿÊÁœÁ÷·Çfl⁄UÊ—””‚¢‚Ê⁄U√ÿÊÁœflÒl¬˝œÊŸÊ— H 134 H

Ï‰‰ı«fi —- …ı ¿˘≥ Á‰iÎ Ë˘› »ı. ÷ı±˘ iÎÎfi‹ÎhÎÎfiÌ ±’ıZÎÎ±ı Á‹Îfi Ë˘›

»ı. ±fiı ÷ı◊Ì ±ı¿ »ı. ±ı‹ ’Ò‰ı˝ Á‹Ω‰‰Î‹Î_ ±ÎT›_. ÷◊Î ÷ı±˘ ’Ïfl’ÒHÎ˝ iÎÎfiÌ

Ë˘‰Î◊Ì ÷ı±˘‹Î_ ‹÷¤ıÿ (÷ı±˘fiÎ ‹÷‹Î_ ¤ıÿ) Ë˘÷˘ fi◊Ì. ±◊Î˝÷Ô ÏÁ©ÎL÷ Á‹Îfi

Ë˘› »ı. ±ı‹ ’HÎ µ’fl ¿Ëı‰Î‹Î_ ±ÎT›_, »÷Î_ ÷ı±˘ F›Îflı F›Îflı ‘‹ ÿıÂfiÎ ±Î’ı

»ı, I›Îflı I›Îflı ÷ı±˘fiÌ ÷ı ‘‹ÿıÂfiÎ Á‹Îfi Ë˘÷Ì fi◊Ì. ’fl_÷ Ï«hÎÎ-fiÎfiÎ ≠¿Îfl‰Î‚Ì

Ë˘› »ı. Ï¤¯Î-Ï¤¯Î ≠¿Îfl‰Î‚Ì Ë˘› »ı. ÷ı ÿıÂfiÎ¤ıÿ ‹÷¤ıÿfiÎ ¿ÎflHÎı fi◊Ì. ’fl_÷

ÏÂW›˘fiÎ ¿S›ÎHÎfiÌ ±’ıZÎÎfiÎ ¿ÎflHÎı »ı. …ı ZÎıhÎ ±fiı ¿Î‚ı …ı‰Î ÏÂW›˘ Ë˘› ±fiı

÷ı±˘fi_ ¿S›ÎHÎ …ı‰Ì ÿıÂfiÎ◊Ì ◊Î› ÷ı‹ Ë˘› ÷ı ZÎıhÎ ±fiı ÷ı ¿Î‚ı ÷ı Á‰˝iÎ˘ ÷ı‰Ì

ÿıÂfiÎ ±Î’ı »ı. ±ıÀ·ı ¿ı Á‰˝iÎ÷ÎfiÌ ±’ıZÎÎ±ı Á‹Îfi Ë˘‰Î »÷Î_ ’HÎ ÏÂW›‰√˝fi_

ÏË÷ ¿fl‰ÎfiÌ ±’ıZÎÎ±ı Ï¤¯Î ÿıÂfiÎ‰Î‚Î Ë˘› »ı. ¿ÎflHÎ ¿ı ±Î Á‰˝iÎ ‹ËÎI‹Î

’vÊ˘ ¤‰-T›ÎÏ‘ ÿÒfl ¿fl‰Î ‹ÎÀı lıWÔÃ ‰ˆz ÷S› Ë˘› »ı. …ı‹ ‰ˆz˘ Á‰˝ fl˘√fiÎ_

±˙Ê‘ ΩHÎ÷Î Ë˘‰Î »÷Î_ Á‰ı fl˘√Ìfiı Á‰˝ ±˙Ê‘ ¿ı Á‹Îfi ±˙Ê‘ ±Î’÷Î fi◊Ì.

410


410 ›˘√ºÏp Á‹E«› √Î◊Î — 134

’fl_÷ …ı fl˘√Ìfiı …ı‰˘ fl˘√ Ë˘› ÷ı fl˘√Ìfiı ÷ı fl˘√fi_ fiÎÂ¿ … ±˙Ê‘ ±Î’ı »ı.

÷◊Î …ı fl˘√Ì ±ÎI‹Î±˘fiı ““Á‹Îfi fl˘√”” Ë˘› ÷ı fl˘√Ì ±ÎI‹Î±˘fiı ’HÎ ÷ı fl˘√fi_

fiÎÂ¿ ±˙Ê‘ Á‹Îfi’HÎı ±Î’÷Î fi◊Ì, ’fl_÷ ÷ı T›„@÷fiÌ ≠¿ÚÏ÷, ⁄ÎS›-›˙‰fiÎÏÿ

‰›, ÂÌ÷, √˛ÌW‹ ±ÎÏÿ ∑÷ ÷◊Î ÁÎfi¿Ò‚-≠Ï÷¿Ò‚ ZÎıhÎ Ωı≥fiı ±˙Ê‘ ±Î’ı »ı

±ıÀ·ı ¿ı ÷ı fl˘√Ì ±ÎI‹Î±˘ fl˘√‹@÷ ¿ı‹ ◊Î›? ÷ı‰Ì ºÏp flÎ¬Ìfiı ÷ı±˘fiÎ ÏË÷fiı

±fiÁÎflı Ï¤¯Î-Ï¤¯Î ±˙Ê‘ ÷◊Î Ï¤¯Î-Ï¤¯Î ‹ÎhÎÎ±ı ±˙Ê‘ ±Î’ı »ı.

±ı‰Ì … flÌ÷ı Á‰ı˝ Á‰˝iÎ˘ ’HÎ ’˘÷ÎfiÎ ÏÂW›‰√˝fi˘ ““¤‰fl˘√”” ÿÒfl ¿fl‰Î

‹ÎÀı ““Ï¤ÊB‰fl”” ±ıÀ·ı lıWÔÃ ‰ˆzÁ‹Îfi »ı. ÷ı◊Ì …ı‰Ì …ı‰Ì ‘‹˝ÿıÂfiÎ◊Ì ÷ı ÷ı

∞‰˘fi_ ¿S›ÎHÎ ◊Î› ÷ı‹ Ë˘› ÷ı ÷ı ∞‰˘fiÌ ÁÎ‹ı ÷ı‰Ì ÷ı‰Ì ‘‹˝ÿıÂfiÎ ±Î’ı »ı.

±◊Î˝÷Ô ÁflŸÿ=ÏÂW›‰√˝fiÌ •ÊŸÈªÈáÿÃ—=¿S›ÎHÎ ¿fl‰Î ‹ÎÀıfiÌ ±fi¿<‚÷ÎfiÎ ±fiÁÎflı

ÿıÂfiÎ ±Î’ı »ı.

±Ï…÷fiÎ◊≠¤◊Ì ’Îr˝fiÎ◊≠¤ Á‘ÌfiÎ ÷Ì◊*¿fl ’fl‹ÎI‹Î±˘fiÎ ¿Î‚ı ÏÂW›‰√˝

∑…\ ±fiı ≠ÎiÎ Ë˘› »ı. ◊˘ÕÎ‹Î_ CÎb_ Á‹…ı »ı, Áfl‚ ±◊˝ ¿flı »ı. ÷ı◊Ì «Îfl

‹ËÎ‰÷‰Î‚Ì ±fiı ±‹¿ … ÁÎ‹Î«ÎflÌ‰Î‚Ì ‘‹ÿıÂfiÎ Ë˘› »ı. F›Îflı ∑Ê¤ÿı‰≠¤fiÎ

ÂÎÁfi‹Î_ ÏÂW›‰√˝ ∑…\ ±fiı …Õ Ë˘› »ı. ÷◊Î ‹ËÎ‰Ìfl≠¤fiÎ ÂÎÁfi‹Î_ ÏÂW›‰√˝

‰ø ±fiı …Õ Ë˘› »ı. ¿Î‚≠¤Î‰◊Ì … ÏÂW›‰√˝‹Î_ ±Î‰˘ ¤ıÿ Ë˘› »ı. ‰Îfl_‰Îfl

Á‹Ω‰‰Î »÷Î_ fi Á‹…ı ÷ı‰Î ±fiı ‰‘Îflı ≠‹ÎHÎ‹Î_ ¿÷¿˝ ¿flı ÷ı‰Î Ë˘› »ı. ÷ı◊Ì

÷ı ¿Î‚ı «Îflfiı ⁄ÿ·ı ’Î_« ‹ËÎ‰˛÷‰Î‚Ì ±fiı ÿÂÏ‰‘ ÁÎ‹Î«ÎflÌ‰Î‚Ì ‘‹˝ÿıÂfiÎ Ë˘›

»ı ±Î ÿıÂfiÎfiÎ ¤ıÿfiÌ ’Î»‚ ÏÂW›‰√˝fiÎ ¿S›ÎHÎfiÌ ±’ıZÎÎ ‹ÎhÎ … ¿ÎflHÎ »ı.

’fl_÷ Áˆ©ÎÏL÷¿ ‹÷¤ıÿ ÷ı±˘‹Î_ Ë˘÷˘ fi◊Ì.

±Î … ≠‹ÎHÎı ÿÂ˝fiÎL÷fl˘fiÎ ÂÎÁfi‹Î_ ’HÎ ÷ı±˘fiÌ ‹ÎL›÷ÎfiÁÎfl Á‰˝iÎ

÷flÌ¿ı ≠ÏÁ© ±ı‰Î ¿Ï’· ∑ÏÊ ±fiı Á√÷ (⁄©) ¤√‰Îfi ±ÎÏÿ‹Î_ ’HÎ ÏÂW›˘fiÎ

ÏË÷fiÌ ±fi√HÎ÷ÎfiÎ ¿ÎflHÎ◊Ì … ‘‹˝ÿıÂfiÎfi˘ ¤ıÿ »ı. ’fl_÷ ’Îfl‹ÎÏ◊˝¿ Áˆ©Î„L÷¿

‹÷¤ıÿ fi◊Ì. ÁÎ_¤‚fiÎflÎ ÏÂW›‰√˝fiı Ωı≥fiı ÷ı Á‰˝iÎ˘‹Î_fiÎ ¿˘≥¿ ‰@÷Î ““•Êà◊ÊÁŸàÿ—””=±ÎI‹Î ÏfiI› »ı ±ı‰Ì ÿıÂfiÎ ±Î’ı »ı ±fiı ¿˘≥¿ ‰@÷Î ““•Êà◊Ê •ÁŸàÿßÁÃ ø””=±ÎI‹Î ±ÏfiI› »ı ±ı‰Ì ÿıÂfiÎ ±Î’ı »ı.

ÁÎflÎ_Â ¿ı ÷ı±˘ ’HÎ Á‰˝iÎ (·˘¿‹Î_ ÷◊Î ÷ı±˘fiÎ ±fi›Î›Ì ‰√˝‹Î_ Á‰˝iÎ

÷flÌ¿ı ≠ÏÁ©) Ë˘‰Î◊Ì ±ÎI‹Î ÏfiI› ±fiı ±ÏfiI› µ¤› V‰w’‰Î‚˘ »ı. ±ı‹ ΩHÎı

411


›˘√ºÏp Á‹E«› 411√Î◊Î — 134

»ı. ±L›◊Î ÷ı±˘fiÌ Á‰˝iÎ÷Îfi˘ Ï‰fl˘‘ ±Î‰ı. ÷ı◊Ì ÷ı±˘ ±ÎI‹ÎfiÎ ⁄¯˘ V‰w’

ΩHÎ÷Î Ë˘‰Î »÷Î_ ’HÎ ÏÂW›‰√˝fi˘ …ı ⁄Î…\ ‰‘Îflı ˘¿ Ë˘› »ı ÷ı±˘fiı µ¤›

V‰w’ Á‹Ω‰Ìfiı ·Î≥fi‹Î_ ·Î‰‰Î ‹ÎÀı ÁÎ‹ıfiÌ ⁄Î…\fiÌ ⁄Ì∞ ·Î≥fi ⁄÷Î‰fiÎflÌ

ÿıÂfiÎ ±Î’ı »ı. ±Î ≠‹ÎHÎı ÁflŸÿÊŸÈªÈáÿÃ—=÷ı‰Î ≠¿ÎflfiÎ ÏÂW›˘fiÎ ¿S›ÎHÎfiÌ

±fi¿>‚÷ÎfiÎ ±fiÁÎflı ÷ı±˘ ±Î‰Ì ±Î‰Ì Ï¤¯Î-Ï¤¯Î ≠¿ÎflfiÌ ÿıÂfiÎ ±Î’ı »ı ±Î

‰Î÷ µÿÎËflHÎ ÁÎ◊ı Á‹Ω‰ı »ı.

∑§Ê‹ÊãÃ⁄UÊ¬Êÿ÷ËL§◊Áœ∑Î§àÿ=Á_ÁÎfl‹Î_ ≠I›ı¿ ’ÿÎ◊˘˝ ⁄ı ¤Î‰‰Î‚Î »ı. ƒT›Î_Â

±fiı ’›Î›Î_Â. ‹Ò·¤Ò÷ ’ÿÎ◊ ÷ı ƒT›Î_Â. ±fiı ÷ıfi_ ≠Ï÷Á‹›ı ⁄ÿ·Î‰Î’b_ ÷ı ’›Î›Î_Â.

…ı‹ ¿ı, Á‰HÎ˝‹Î_ ◊÷Î ¿Õ<, ¿<_Õ·, ¿ı›Òfl, ±fiı ¿o¿HÎ ±ÎÏÿ ¤Î‰˘ ÷ı ’›Î˝›Î_Â ±fiı

Á‰HÎ˝’b_ ÷ı ƒT›Î_Â. ±Î‹ ⁄¯Îı ±_Â ±_ÿfl Ë˘‰Î »÷Î_ ’˘÷’˘÷ÎfiÎ (Ï‹J›ÎI‰) ‹˘Ë

±ÎÏÿ ÿ˘Ê˘fiÎ ¿ÎflHÎı ÷ı‰Î ÷ı‰Î ∞‰˘fiı ±Î ⁄ı‹Î_fiÎ ¿˘≥’HÎ ±ı¿ ±_Â µ’fl ˘¿

‰‘ Ë˘› »ı. ÷ı◊Ì ‰V÷‹Î_ ƒT›Î_Â ±fiı ’›Î˝›Î_Â ±ı‹ ⁄ı ±_Â Ë˘‰Î »÷Î_ ÷ı‰Î

∞‰˘fiı ‰V÷fi_ ±ı¿ ±_Â‰Î‚_ … V‰w’ …HÎÎ› »ı. ⁄Ì∞ ⁄Î…\fi_ V‰w’ ÷E» ±ÁÎfl

·Î√ı »ı. ÷ı◊Ì ÷ı ⁄Ì∞ ⁄Î…\fi_ V‰w’ ÷ı±˘fiı Á‹Ω‰‰Î ‹ÎÀı Á‰˝iÎ ±ı‰Î ¿Ï’·fiÌ

ÿıÂfiÎ ±ÎI‹Î ÏfiI› … »ı ±ı‰Ì ±fiı ⁄© ±ÎÏÿfiÌ ÿıÂfiÎ ±ÎI‹Î ±ÏfiI› … »ı.

±ı‰Ì ‰V÷fiÎ ⁄Ì∞ ⁄Î…\fiÎ ±ı¿Î_Âfiı Á‹Ω‰fiÎflÌ ¿Ëı·Ì »ı.

(1) …ı‹ ¿ı -…ı ¿ıÀ·Î¿ ÏÂW›˘fiÎ xÿ›‹Î_ ±ÎI‹Î ±ÎÏÿ ’ÿÎ◊˘˝ ±ÏfiI› …

»ı ±ı‹ ⁄ıÃı·_ »ı. ÷ı±˘ ±ÎI‹Î ±ÎÏÿ Á‰˝ ’ÿÎ◊˘˝ ∑§Ê‹ÊãÃ⁄U=¿Î‚ÎL÷flı ±ıÀ·ı ¿ı

⁄ÌΩ … ZÎHÎı •¬Êÿ=fiÎÂ ’Î‹fiÎfl »ı. Á¿Ú÷ ¿flÌÂ_ ÷˘ ’HÎ ÁQÎ›ÎL÷flı fiÎÂ

’Î‹fiÎfl »ı. ±fiı ’Î’ ¿flÌÂ_ ÷˘ ’HÎ Á‹›ÎL÷flı fiÎÂ … ’Î‹Âı. ‹Ò· ±ÎI‹ƒT›

’HÎ Á‹›ÎL÷flı ±’Î› (fiÎÂ) … ’Î‹fiÎfl »ı. Á‰ı˝ ‰V÷±˘ Á‹›ÎL÷flı ±’Î›

(fiÎÂ)‰Î‚Ì … »ı. ±‹ı …ı Á¿Ú÷ (’H› ±◊‰Î ‘‹˝) ¿flÌÂ_ ÷ı ’HÎ Á‹›ÎL÷flı

fiÎÂ … ’Î‹fiÎfl »ı. ÷˘ ÷ı‰_ Á‹›ÎL÷flı fiÎÂ … ’Î‹fiÎw_ Á¿Ú÷ ¿flÌfiı Â_ ·Î¤?

±ı‹ Á‹…ı »ı. ÷ı◊Ì ““Â_ ¿fl‰_”” ? ±ı‹ ÷ËL§=¤›¤Ì÷ ⁄fiı·Î ∞‰˘fiı •Áœ∑Î§àÿ=±Îl›Ì ©U¬‚¡¸ŸË∑Î§Ã¬ÿÊ¸ÿÊ=Á‹›ÎL÷flı Á‹›ÎL÷flı ◊÷Î ’›Î˝›˘ √˙HÎ ¿flÎ›Î »ı …ı

ÿıÂfiÎ‹Î_ ±ı‰Ì ÿıÂfiÎ ÷◊Î º˝√ÿ¬˝œÊŸÊ=ƒT›÷k‰ (ÏfiI›Î_Â) »ı ≠‘Îfi …ı‹Î_ ±ı‰Ì

““±ÎI‹Î ÏfiI› »ı.”” ≥I›ÎÏÿ w’ ÏfiI›ÿıÂfiÎ ¿Ï’·ÎÏÿ ¿ıÀ·Î¿ Á‰˝iÎ˘fiÌ »ı.

(fl) ÷◊Î …ı ∞‰˘ ÷ÙªÊSÕÊflÃ— ÃÈ=¤˘√˘fiÌ … ±ÎV◊Î (±ÎÁ„@÷-vÏ«)‰Î‚Î

»ı, ¤˘√˘◊Ì … Ë_ ÁÿÎ Á¬Ì »\_ ±fiı ‹ÎflÎ ±Î ¤˘√˘ ‹fiı ÁÿÎ Á¬Ì flÎ¬ı »ı.

412


412 ›˘√ºÏp Á‹E«› √Î◊Î — 134

‹ÎflÎ ±Î ¤˘√˘ ±fiı Ë_ ±Î flÌ÷ı … ÁÿÎ flËı‰ÎfiÎ »Ì±ı. ≥I›ÎÏÿ ≠¿ÎflfiÌ

±ÎV◊Î‰Î‚Î ∞‰˘fiı •Áœ∑Î§àÿ=±Îl›Ìfiı ©U¬‚¡¸ŸË∑Î§Ãº˝√ÿÊ=√˙HÎ ¿›˘˝ »ı ƒT›Î_Â

(ÏfiI›Î_Â) …ı‹Î_ ±ı‰Ì ±fiı ¬ÿÊ¸ÿ¬˝œÊŸÊ=’›Î˝› ¿›˘˝ »ı ‹A› …ı‹Î_ ±ı‰ÔÌ

•ÁŸàÿŒ‡ÊŸÊ=⁄© ±ÎÏÿ Á‰˝iÎ ‹Ïfi±˘fiÌ ±ÏfiI›ÿıÂfiÎ »ı.

’fl_÷ Á‰˝iÎ √HÎÎ÷Î ÷ı ¿Ï’·ÎÏÿ ±fiı ⁄©ÎÏÿ ‹Ïfi±˘ Ÿ ÃÈ Ã˘ãflÿ√ÿ-ÁÃ⁄U∑§flŒÔ˜flSÃÈflÁŒŸÊ Ÿ ÷flÁãÃ=±L‰› (‘˛‰Î_Â-ƒT›Î_Â) ±fiı T›Ï÷flı¿ (±ÏfiI›Î_Â-

’›Î˝›Î_Â)‰Î‚Ì Á‰ı˝ ‰V÷±˘ »ı ±ı‹ ΩHÎfiÎflÎ fi◊Ì ±ı‹ fiËŸ. ±◊Î˝÷Ô ’˘÷ı ΩHÎı

»ı ¿ı Á‰˝ ‰V÷±˘ ÏfiI›-±ÏfiI› ⁄ı ¤Î‰‰Î‚Ì »ı. ¿ÎflHÎ ¿ı Á‰ı˝ ’ÿÎ◊˘˝‹Î_ ±Î

⁄¯Îı ¤Î‰˘ ±Î-⁄Î·-√˘’Î· ±fi¤‰ÏÁ© ±fiı ≠I›ZÎ ÏÁ© »ı. …ı ±fi¤‰ÏÁ© ±fiı

≠I›ZÎÏÁ© Ë˘› ÷ı Ωı fi ‹Îfiı ÷˘ ÷ı±˘‹Î_ ““‚fl¸ôÊàflÊŸÈ¬¬ûÊ—””=Á‰˝iÎ’b_ … CÎÀÌ

Â¿ı fiËŸ. …ı ≠I›ZÎ …HÎÎ÷_ … Ë˘›, ÷ıfiı …ı fi Á‹…ı ±fiı fi ‹Îfiı ÷ıfiı Á‰˝iÎ

¿ı‹ ¿Ëı‰Î›? ‹ÎÀı ÷ı±˘ ’HÎ ≠Ï÷‰V÷±ı ±Î ⁄ı ±_Â »ı ±ı‹ ‹ÎfifiÎflÎ ±fiı

ΩHÎfiÎflÎ … »ı. ’fl_÷ ÏÂW›˘fiÎ ÏË÷fiÌ ±fi¿Ò‚÷Îfiı ±fiÁÎflı ÏfiI›Î_Â‰Î‚Ì ¿Ï’·ÎÏÿfiÌ

±fiı ±ÏfiI›Î_Â‰Î‚Ì ⁄©ÎÏÿfiÌ ÿıÂfiÎ »ı.

∞fl¢ Œ‡ÊŸÊ ÃÈ ÃÕÊªÈáÊŒ‡Ê¸ŸŸ •ŒÈc≈UÊ ∞fl ßàÿÊ„U=±Î ≠‹ÎHÎı ““ÏÂW›˘fi_ ÏË÷

(¿S›ÎHÎ) ¿ı‹ ◊Î›? ±ı‰˘ √HÎ ±Î ÿıÂfiÎ‹Î_ ÿı¬Î÷˘ Ë˘‰Î◊Ì ±ı¿fiÌ ≠‘Îfi÷Î‰Î‚Ì

±Î ÿıÂfiÎ ’HÎ Ïfiÿ˘˝Ê … »ı. ¿ÎflHÎ ¿ı ÷ı ±Î ¿Ï’·ÎÏÿ ±fiı ⁄©ÎÏÿ Á‰˝iÎ

‹ËÎI‹Î±˘ ’HÎ Á_ÁÎflÌ ∞‰˘fiÎ Á_ÁÎfl-T›ÎÏ‘ (…L‹, …flÎ, ‹flHÎÎÏÿ w’ ¤‰fl˘√)fiı

ÿÒfl ¿fl‰Î ‹ÎÀı ““Ï¤ÊB‰fl”” (µkÎ‹‰ˆz) Á‹Îfi »ı.

ÁÎflÎ_Â ±ı »ı ¿ı ÁÎK› ±ı‰_ ““’fl‹÷k‰”” (‹„@÷) ±ı¿ »ı. Á‰˝iÎ (iÎÎfifiÌ

±’ıZÎÎ±ı) ±ı¿ »ı. ’fl‹÷k‰fi˘ ‹Î√ Ï«kÎÏ‰ÂÏ© w’ ±ı¿ »ı. »÷Î_ ÿıÂfiÎ ÁÎ_¤‚fiÎflÎ

ÏÂW›‰√˘˝fiÎ ¿S›ÎHÎfiÌ ±fi¿Ò‚÷ÎfiÎ ±Î‘Îflı Á‰˝iÎ˘fiÌ ÿıÂfiÎfi˘ ¤ıÿ Ë˘› »ı. ’fl_÷

÷ı±˘‹Î_ ËÌfiÎÏ‘¿ iÎÎfi ¿ı ‹÷¤ıÿ Ë˘÷˘ fi◊Ì.

±ËŸ ±ı¿ ‰Î÷ V’p ¿fl‰ÎfiÌ ¬ÎÁ ±Î‰U›@÷Î »ı ¿ı ∑Ê¤ÿı‰ÎÏÿ ÷Ì◊*¿fl

≠¤±˘ ZÎ’¿lıÏHÎ ’Î‹Ìfiı ‰Ì÷flÎ√ ◊›ı·Î Ë˘‰Î◊Ì ““Á‰˝iÎ”” »ı ÷ı ‰Î÷ ›◊Î◊˝ »ı.

’fl_÷ ¿Ï’·ÎÏÿ ±fiı ⁄©ÎÏÿ ‹Ïfi±˘ ÷˘ …ˆfi‘‹˝ ’Î‹ı·Î fi Ë˘‰Î◊Ì ±fiı ±L›hÎ

±Î‰Î ≠¿Îflfi˘ ‹˘Ëfi˘ I›Î√ ±Á_¤Ï‰÷ Ë˘‰Î◊Ì ÷ı±˘‹Î_ ‰Ì÷flÎ√ÿÂÎ ±ÎÔ‰÷Ì fi◊Ì.

±fiı ÷ı◊Ì Á‰˝iÎ ⁄fiÎ÷_ fi◊Ì. ÷˘ ±ËŸ √˛_◊¿Îflı ±Î ‹Ïfi±˘fiı ““Á‰˝iÎ”” ¿ı‹ ¿èÎÎ

413


›˘√ºÏp Á‹E«› 413√Î◊Î — 134

»ı? ±Î ¿◊fi◊Ì ±P›ÎÁ¿‰√˝fiı ‹_‰HÎ µ¤Ì ◊Î› »ı ¿ı ±Î ‹Ïfi±˘ Â_ ÁÎ«ı …

Á‰˝iÎ Ë÷Î ¿ı fi Ë÷Î?

µkÎfl—- «Îfl CÎÎ÷Ì¿‹˘˝fiÎ Á‰˝◊Î fiÎÂ◊Ì …ı±˘fiı ±fi_÷ ¿ı‰‚iÎÎfi ±fiı

¿ı‰‚ÿÂ˝fi ±ÎÏÿ √HÎ˘ ’ÒHÎ˝’HÎı ≠√À ◊Î› »ı ±fiı ÷ı‰Î ±ÎI‹Îfiı …ı Á‰˝iÎ ¿Ëı‰Î›

»ı. ÷ı ““’Îfl‹ÎÏ◊˝¿ Á‰˝iÎ -Á‰˝ÿÂa »ı”” ±ı‰Î ∑Ê¤ÿı‰, ‹ËÎ‰Ìfl≠¤ ±ÎÏÿ ÷Ì◊*¿fl˘

’Îfl‹ÎÏ◊˝¿ Á‰˝iÎ Á‰˝ÿÂa »ı ±ı‹ ΩHÎ‰_. ’fl_÷ …ı±˘ ±Î‰Ì ZÎ’¿lıÏHÎ ±fiı

‰Ì÷flÎ√ÿÂÎ ≠ÎÅ ¿fl‰Î ’Ò‰˝¿ ’Îfl‹ÎÏ◊˝¿ Á‰˝iÎ ⁄L›Î fi◊Ì. »÷Î_ ÷ı ¿Î‚fiÎ ≠Á_√‹Î_

±Î‰Î ≠¿ÎflfiÎ ±÷Ì„Lƒ› ’ÿÎ◊˘˝fiı Ï‰Êı ±Ï÷Â› ‰‘ iÎÎfi ‘flÎ‰÷Î Ë÷Î. ±fiı

ÏÂW›‰√˝fiÎ ’fl˘’¿Îfl ‹ÎÀı ‘‹˝ÿıÂfiÎ ±Î’÷Î Ë÷Î ±fiı ÷ı◊Ì … ÏÂW›‰√˝‹Î_ ÷◊Î

ÏÂp’vÊ˘‹Î_ ΩHÎı Á‰˝iÎ Ë˘› Â_ ? ±ı‹ Á‰˝iÎ ÷flÌ¿ı A›ÎÏ÷ ’Î‹ı·Î »ı. ÷ı‰Î

“±˙’«ÎÏfl¿ Á‰˝iÎ”” ±Î ¿Ï’·, ⁄©ÎÏÿ Á‹…‰Î. »•V◊ ±ÎI‹Î±˘‹Î_ ’HÎ F›Îflı

CÎb_ Ï‰ÂÎ‚ iÎÎfi Ë˘› »ı ±fiı Á‰˝iÎfiÎ …ı‰Ì ‘‹˝ÿıÂfiÎ ÷◊Î ≠ffi˘fiÎ µkÎfl˘ ±Î’ı

»ı I›Îflı ÷ı T›„@÷ ·˘¿Á‹Î…‹Î_ ±Î Á‰˝iÎ »ı ±ı‰Ì ≠ÏÁÏ© ’Î‹ı »ı.

…ı‹ …ˆfiÁ‹Î…‹Î_ lÌ¤ƒ⁄ÎËV‰Î‹Ì∞ »•V◊ Ë˘‰Î »÷Î_ ’HÎ ““l÷¿ı‰·Ì””

¿Ëı‰Î÷Î Ë÷Î. ÷◊Î ’Ò. lÌËı‹«_ƒÎ«Î›˝∞ ““¿Ï·¿Î· Á‰˝iÎ”” ¿Ëı‰Î÷Î Ë÷Î. ÷ı‹ ±Î

‹Ïfi±˘ ’HÎ Ï‰ÂÎ‚ iÎÎfi‰Î‚Î Ë˘‰Î◊Ì ÷◊Î ’˘÷ÎfiÎ ±fi›Î›Ì ‰√˝‹Î_ Á‰˝iÎ ÷flÌ¿ı

≠ÏÁ© Ë˘‰Î◊Ì. ÷◊Î »•V◊‹Î_ ’HÎ ±Î‰˘ µ’«Îfl ◊‰Îfi_ Â¿› Ë˘‰Î◊Ì √˛_◊¿Îflı

÷ı±˘fiı Á‰˝iÎ ¿èÎÎ »ı. ÷ı◊Ì ÷ı ±˙’«ÎÏfl¿ Á‰˝iÎ Á‹…‰Î.

≠ffi—- Ωı ¿Ï’·ÎÏÿ ±fiı ⁄©ÎÏÿ ƒT›˘fiÎ ±L‰›- T›Ï÷flı¿ ⁄¯Îı V‰w’fiı

Á‹…fiÎflÎ Ë˘› ±fiı ≠›˘…fifiÎ ‰Â◊Ì ±ı¿ fi›fiÌ ÿıÂfiÎ ±Î’Ì Ë˘› ÷˘ ±Î …

√˛_◊¿Îfl lÌËÏfl¤ƒÁÒÏfl∞±ı ±fiı¿ÎL÷…›’÷Î¿Î ±fiı ‘‹˝Á_√˛ËHÎÌ …ı‰Î _√˛_◊˘‹Î_ ÷◊Î

¿Ï·¿Î· Á‰˝iÎ lÌËı‹«_ƒÎ«Î›Î˝Ïÿ ±Î«Î› ˝±ı ’˘÷’˘÷ÎfiÎ flÏ«÷ √_◊˘‹Î_ ±Î ÿÂ˝fi˘fi_

⁄Ë ΩıflÿÎfl ¬_Õfi ¿ı‹ ¿›* »ı? ‰V÷fi_ ⁄¯Îı V‰w’ Á‹…fiÎflÎ …ˆfiÎ«Î›˘˝ ’HÎ

≠›˘…fi‰Â◊Ì …ı‹ ±ı¿fi›fiÌ ÿıÂfiÎ ±Î’ı »ı. ÷ı‹ ÷ı±˘±ı ’HÎ Ωı ±Î flÌ÷ı

≠›˘…fi‰Â◊Ì ±ı¿fi›fiÌ ÿıÂfiÎ ±Î’Ì Ë˘› ÷˘ ÷ı‹Î_ ÷ı±˘±ı ¿o≥ ¬˘À<_ ¿›* fi◊Ì

÷˘ ¬_Õfi ÂÎ ‹ÎÀı ¿›*?

µkÎfl—- ±Î ¬_Õfi ¿Ï’·ÎÏÿ ±fiı ⁄©ÎÏÿ ‹Ïfi±˘fi_ fi◊Ì. ’fl_÷ Ï‹J›ÎI‰

‹˘ËÎÏÿ ¿‹˝…Ïfi÷ ÿ˘Ê˘fiı ·Ì‘ı …ı ∞‰˘ ‰V÷fiÎ ÏfiI›Î_Âfiı … ±◊‰Î ±ÏfiI›Î_Âfiı

414


414 ›˘√ºÏp Á‹E«› √Î◊Î — 134

… ‹ÎfifiÎflÎ Ë˘› »ı. ÷ı‰Ì ±ı¿ÎL÷ ‹ÎL›÷Îfi_ ¬_Õfi »ı. ÷◊Î ÷ı±˘fiÌ ÿıÂfiÎ ¤·ı

¿ÿÎ« ÁÎ’ıZÎ’HÎı Ë˘› »÷Î_ ÷ı ÿıÂfiÎ ÁÎ_¤‚Ìfiı …ı ∞‰˘fiÌ ’˘÷ÎfiÌ ’HÎ ÷ı ⁄Î…\fiÌ

… ‰‘ ºœ ‹ÎL›÷Î Ë˘› ÷ı‰Î ∞‰˘ ’˘÷ÎfiÌ ‹Îfiı·Ì ±ı¿ÎL÷ ‹ÎL›÷Î‹Î_ ‰‘Îflı ±Î√ËÌ

⁄L›Î Ë˘›. ÷ı±˘fiı ±ı¿ÎL÷ ‹ÎL›÷Î‹Î_ ÿ˘Ê˘ ⁄÷Î‰‰Î◊Ì ±ÎÔ ∞‰˘ ’HÎ ÁÎ’ıZÎ‰ÎÿÌ

⁄fiı ÷ı ‹ÎÀı ±ı¿ÎL÷ ÏfiI›ºÏWÀ ±◊‰Î ±ı¿ÎL÷ ±ÏfiI›ºÏpfi_ ¬_Õfi »ı. ’fl_÷ ÷ı ÷ı

T›„@÷fi_ ¬_Õfi fi◊Ì.

÷◊Î ÁÎ‹ÎL›◊Ì …ˆfi √˛ _◊¿Îfl˘ Á‰ı ˝ ∞‰˘fiı ÁÎ’ıZÎ‰Îÿ Á‹Ω‰‰ÎfiÎ

±ÎÂ›‰Î‚Î Ë˘› »ı. ÷ı◊Ì ÷ı‹Î_ ±ı¿ÎL÷ ºÏp±˘fi_ ¬_Õfi ±Î‰ı …. I›Î_ ÏfiI›ºÏp

¤·ı ≠›˘…fi ‰Â◊Ì ¿Ï’·ÎÏÿ ‹Ïfi±˘±ı Á‹Ω‰Ì Ë˘› ÷˘ ’HÎ ÷ı‰Ì ±ı¿ÎL÷ºÏpfi_

¬_Õfi «Î·÷_ Ë˘› I›Îflı ΩHÎı ¿Ï’·ÎÏÿ ‹Ïfi±˘fiÌ ‹ÎL›÷Îfi_ ¬_Õfi «Î·ı »ı ±ı‹

·Î√ı. ±fiı ÷ı±˘fiÌ ±Î ºÏp ÁÏ‰ÂıÊ Ë˘‰Î◊Ì ¿˘≥ ¿˘≥ V◊Îfiı ÷ı±˘fiÎ fiÎ‹˘fi˘

’HÎ µS·ı¬ Ωı‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı. ÷ı‰Ì … flÌ÷ı ⁄©ÎÏÿ ‹Ïfi±˘±ı ¤·ı ≠›˘…fi‰Â◊Ì

±ÏfiI›ºÏp Á‹Ω‰Ì Ë˘› ÷˘ ’HÎ ÷ı‰Ì ±ı¿ÎL÷ ±ÏfiI›ºÏpfi_ ¬_Õfi F›Îflı «Î·÷_

Ë˘› I›Îflı ΩHÎı ⁄©ÎÏÿ ‹Ïfi±˘fiÌ ‹ÎL›÷Îfi_ ¬_Õfi «Î·ı »ı ±ı‹ ·Î√ı. ÷◊Î ÷ı

⁄©ÎÏÿfiÌ ±Î ºÏp ÁÏ‰ÂıÊ Ë˘‰Î◊Ì ¿˘≥ ¿˘≥ V◊Îfiı ÷ı±˘fiÎ fiÎ‹˘fiÎı ’HÎ µS·ı¬

√˛_◊¿Îfl˘ ¿flı »ı. ’fl_÷ ‰ÎV÷Ï‰¿’HÎı ±Î ⁄‘ ¬_Õfi ±Î‰Ì ±ı¿ÎL÷ºÏp±˘fi_ »ı.

±ı‹ ΩHÎ‰_. ÁÎ’ıZÎ¤Î‰ xÿ›‹Î_ flÎ¬Ìfiı ⁄˘·÷Î ¿˘≥’HÎ ‰@÷Îfi_ ±Î ¬_Õfi fi◊Ì.

ÁQ‹Ï÷ ≠¿flHÎ‹Î_ ¿èÎ_ »ı ¿ı-

¡¢ ∑§ÊÁfl‹¢ ŒÁ⁄U‚áÊ¢, ∞fl¢ Œ√flÁ_ÔUÿSÿ flûÊ√fl¢ –‚ÈhÙ•áÊÃáÊ•S‚ ©U, ¬Á⁄U‚ÈhÙ ¬îÊflÁfl•å¬Ù H 3-48HŒÙÁ„¢U Áfl áÊ∞Á„¢U áÊË•¢, ‚àÕ◊È‹Í∞áÊ Ã„U Áfl Á◊ë¿UûÊ¢ –¡¢ ‚Áfl‚•å¬„UÊáÊûÊáÊáÊ •ááÊÙááÊÁáÊ⁄UflÄπÊ H 3-49HŒ√fl¢ ÁπûÊ¢ ∑§Ê‹¢ ÷Êfl¢ ¬îÊÊÿŒ‚‚¢¡Ùª –÷Œ¢ ø ¬«ÈUìÊ ‚◊Ê ÷ÊflÊáÊ¢ ¬ááÊfláÊ¬îÊÊ H 3-60H

±◊˝ —-…ı ¿Ï’·∑ÏÊfi_ ÿÂ˝fi »ı. ÷ı ƒT›ÎÏ◊˝¿fi›fi_ ‰@÷T› »ı ±fiı …ı Â©˘ÿfi÷-

fi›fi_ (⁄˙©fi_) ‰@÷T› »ı ÷ı ’ÏflÂ© ±ı‰Î ’›Î˝›Î„V÷¿ fi›fi_ ‰@÷T› »ı. –– 3-48––

µ·Ò¿∑ÏÊ‰Õı (‰ˆÂıÏÊ¿ ÿÂ˝fi¿Îfl‰Õı) Ωı ¿ı ⁄¯Îı fi›˘◊Ì ÂÎVhÎ fl«Î›_ »ı. ÷˘

’HÎ ÷ı Ï‹J›ÎI‰ »ı. ¿ÎflHÎ¿ı ’˘÷’˘÷ÎfiÎ Ï‰Ê›fiÌ ±ı¿ÎL÷ ≠‘Îfi÷Î ¶ÎflÎ ’flV’fl

⁄¯Îı fi›˘ Ïfifl’ıZÎ »ı. –– 3-49 ––

415


›˘√ºÏp Á‹E«› 415√Î◊Î — 135

ƒT›, ZÎıhÎ, ¿Î·, ¤Î‰, ’›Î˝›, ÿıÂ, Á_›˘√ ±fiı ¤ıÿfiı ±Îl›Ìfiı ’ÿÎ◊˘˝fiÌ

≠w’HÎÎ ¿fl‰Îfi˘ ‹Î√˝ »ı. –– 3-60 –– 134 ––

•Ã— Á∑§Á◊àÿÊ„U=Á‰˝iÎ˘ ¤‰ T›ÎÏ‘ ÿÒfl ¿fl‰Î‹Î_ µkÎ‹ ‰ˆz÷S› »ı. ÷ı◊Ì Â_? ÷ı ¿Ëı »ı.

ÿSÿ ÿŸ ¬˝∑§Ê⁄UáÊ, ’Ë¡ÊœÊŸÊÁŒ‚ê÷fl— –‚ÊŸÈ’ãœÙ ÷flàÿÃ, ÃÕÊ ÃSÿ ¡ªÈSÃÃ— H 135H

√Î◊Î◊˝ = …ı ∞‰fiı …ı‰Î ≠¿Îflı ⁄ÌΩ‘ÎfiÎÏÿ ◊Î›. ±fiı ÷ı ⁄ÌΩ‘Îfi ‰‘ÁÎfi⁄_‘ ⁄fiı ÷ı flÌ÷ı ÷ı ∞‰fiı ±Î ‹ËÎI‹Î±˘ ÷ı‰Ì ‘‹˝ÿıÂfiÎ ±Î’ı »ı. –– 135 ––

ÀÌ¿Î -““ÿSÿ”” ¬˝ÊÁáÊŸÙ, ““ÿŸ ¬˝∑§Ê⁄UáÊ”” ÁŸàÿŒ‡ÊŸÊÁŒ‹ˇÊáÊŸ, ““’Ë¡Ê-œÊŸÊÁŒ‚ê÷flSÃÕÊ÷flÙŒÔ˜flªÊÁŒ÷ÊflŸ –”” ““‚ÊŸÈ’ãœÙ ÷flÁÃ”” ÃÕÊÃÕÙ-ûÊ⁄UªÈáÊflÎhKÊ – ““∞Ã”” ‚fl¸ôÊÊ—, ““ÃÕÊ”” ÃŸ ¬˝∑§Ê⁄UáÊ, ““ÃSÿ”” ““¡ªÈ-ªË¸ÃflãÃ—,”” ““ÃÃ—”” ßÁÃ H 135H

Ï‰‰ı«fi —- Á‰ı˝ ’HÎ ’Îfl‹ÎÏ◊˝¿ Á‰˝iÎ ‹ËÎI‹Î±˘ ¿ı ±˙’«ÎÏfl¿ Á‰˝iÎ

‹ËÎI‹Î±˘ Á_ÁÎflÌ ∞‰˘fi˘ ¤‰fl˘√ ÿÒfl ¿fl‰Î ‹ÎÀı Ï¤ÊB‰fl »ı. µkÎ‹ ‰ˆz÷S› »ı.

ÃÃ—=÷ı ¿ÎflHÎ◊Ì …ı …ı ∞‰˘fiı …ı …ı ≠¿Îflı …ı‰Ì ÿıÂfiÎ◊Ì ⁄ÌΩ‘ÎfiÎÏÿ ◊Î› ÷◊Î

÷ı ⁄ÌΩ‘ÎfiÎÏÿ ÁÎfi⁄_‘ ◊Î› ÷ı ÷ı ≠¿Îflı ÷ı‰Ì ÷ı‰Ì ÿıÂfiÎ ÷ı ÷ı ∞‰˘fiÌ ÁÎ‹ı

±Î ‹ËÎI‹Î±˘ ±Î’ı »ı.

⁄ÌΩ‘ÎfiÎÏÿ- ±ıÀ·ı ±Î ±ÎI‹Î‹Î_ ‘‹˝⁄Ì…fiÌ ±◊Î˝÷Ô˚ ›˘√⁄Ì…fiÌ ‰Î‰HÎÌ

◊‰Ì. ÷ı ’Ò‰ı ±Î … √_◊‹Î_ √Î◊Î-23‹Î_ Ï…fiırfl ’fl‹ÎI‹Î ≠I›ı ¿<Â· Ï«kÎ ±ÎÏÿ

¿èÎÎ_ »ı. ÷◊Î √Î◊Î-fl7‹Î_ ÷ı‰Î ≠¿Îflfi˘ ““¤‰˘¶ı√”” ‰√ıflı ¿Ëı· »ı. ÷ı

›˘√⁄Ì…fiÌ ‰Î‰HÎÌ ◊Î› ÷ı‰Ì ÿıÂfiÎ ±Î’ı »ı. ±ËŸ ¿Ëı·Î •ÊÁŒ ÂOÿ◊Ì ÁQ›@ÔI‰,

ÿıÂI›Î√ ±fiı Á‰˝I›Î√ ‰√ıflı Á‹…‰Î. ±ıÀ·ı ±ÎÏÿ ‘ÎÏ‹˝¿ ∞‰‹Î_ ›˘√⁄ÌΩıfiÌ

‰Î‰HÎÌ ÷◊Î ¿o≥¿ ›˘√⁄Ì… ’Î‹ı·Î ∞‰˘‹Î_ ÿıÂI›Î√ ±fiı Á‰˝I›Î√fiÌ ¤Î‰fiÎ …ı

flÌ÷ı ±Î‰ı ÷ı flÌ÷ı ÿıÂfiÎ ±Î’ı »ı.

ÁÎfi⁄_‘- ±Î ›˘√⁄Ì…fiÌ ‰Î‰HÎÌ w’ ⁄ÌΩ‘ÎfiÎÏÿ Ïÿfi, ≠Ï÷Ïÿfi ÷ı‰Î ÷ı‰Î

≠¿ÎflfiÎ µkÎfl˘kÎfl √HÎ˘fiÌ T≤Ï© ¶ÎflÎ √Îœ ⁄fiı ÷ı‰Ì ÿıÂfiÎ ±Î’ı »ı. ÁÎfi⁄_‘ ±ıÀ·ı

÷ı‰Î ÷ı‰Î ≠¿Îflı µkÎfl˘kÎfl √HÎ˘ T≤Ï© ‰Õı √Îœ ⁄fiı. Á_V¿ÎÏfl÷ ⁄fiı. …ıfiÌ ’fl_’flÎ «Î·ı,

416


416 ›˘√ºÏp Á‹E«› √Î◊Î — 135-136

¤‰ÎL÷fl‹Î_ ’HÎ ⁄ÎS›‰›◊Ì … …ı ¬Ì·Ì µÃı ÷ıfiı ““ÁÎfi⁄_‘”” ¿Ëı‰Î› »ı. ≠ÎÅ ◊›ı·Î_

‘‹˝⁄Ì… ZÎHÎ ‹ÎhÎ … flËı. ’»Ì ÷fl÷ … «ÎS›Î_ Ω› ±ı‰Î_ fiËŸ. ’fl_÷ ±Ï÷Â› √Îœ

⁄fiı ¤‰˘¤‰‹Î_ ÁÎ◊ı ±Î‰ı ÷ı‰Î_ ◊Î›. ÷ı‰Î ≠¿ÎflfiÌ ÿıÂfiÎ ±Î’ı »ı.

±Î ≠‹ÎHÎı ÏfiI›ÎÏfiI›fiÌ ÿıÂfiÎ l˘÷ÎfiÎ ¤ıÿ◊Ì …ı‹ Ï¤¯Î-Ï¤¯Î Ë˘› »ı.

÷ı‹ ⁄Ì∞ Ï¤¯Î÷Î ’HÎ Á‹∞ ·ı‰Ì. …ı‹ ¿˘≥ l˘÷Î‰√˝ T›‰ËÎflfiÎ … ±Î√˛ËÌ

Ë˘› I›Î_ Ïfiç›fi›fiÌ ÿıÂfiÎ ±fiı F›Î_ l˘÷Î‰√˝ Ïfiç›fiÎ … ±Î√˛ËÌ Ë˘› I›Î_

T›‰ËÎflfi›fiÌ ÿıÂfiÎ ±ı‹ ÿıÂfiÎ ¤ıÿ ’HÎ Ë˘› »ı. ÷ı‰Ì … flÌ÷ı Ïø›Îfi›fiÌ

≠‘Îfi÷Î‰Î‚Ì ±◊‰Î iÎÎfifi›fiÌ ≠‘Îfi÷Î‰Î‚Ì, ÷◊Î ÁÎ‹ÎL›fi›fiÌ ≠‘Îfi÷Î‰Î‚Ì

±◊‰Î Ï‰ÂıÊfi›fiÌ ≠‘Îfi÷Î‰Î‚Ì ‘‹˝ÿıÂfiÎ ’HÎ Ë˘› »ı. ¿ÎflHÎ ¿ı ‰ˆz˘fiÌ ºÏp

fl˘√ÌfiÎ fl˘√fiı ÿÒfl ¿fl‰Î ‹ÎhÎfiÌ … Ë˘› »ı. …ı flÌ÷ı fl˘√ Ω› ÷ı‰_ ±˙Ê‘ ±Î’ı.

±ı‰Ì flÌ÷ı ±Î Á‰˝iÎ ‹ËÎI‹Î±˘ ±Î ÏÂW›‰√˝ ›◊Î◊˝ ÷k‰ ’Î‹ı. ÷ıfiÎ‹Î_

⁄ÌΩ‘ÎfiÎÏÿ ◊Î› ±fiı ÷ı ’HÎ ÁÎfi⁄L‘ ⁄fiı ±fiı ¤‰-fl˘√ ‹Àı ÷ı‰Î ≠¿Îflı

¿S›ÎHÎfiÌ ±fi√HÎ÷Îfiı ±fiÁÎflı ‘‹˝ÿıÂfiÎ ±Î’ı »ı. ‹ËÎ‰ÌflV‰Î‹Ì ≠¤fiÎ ∞‰fi‹Î_

…‹Î·Ì ±ÎÏÿ±ı ““∑§«U◊fl ∑§«U◊Ô””fi˘ ±Î√˛Ë ¿›˘˝ ÷ı◊Ì ≠¤±ı ÷ı‰Î ∞‰˘fiı ⁄¯Îı

fi›˘ Á‹Ω‰‰Î ‹ÎÀı ÷ıfiÌ ÁÎ‹ıfi˘ ““∑§«U◊ÊáÊ ∑§«U””fi˘ µ’ÿıÂ ±Î’÷Ì ÿıÂfiÎ ¿flÌ.

±Î ≠‹ÎHÎı Á‰˝hÎ Á‹…‰_. –– 135 ––

¬Á⁄U„UÊ⁄UÊãÃ⁄U◊Ê„U-

““ÿıÂfiÎ¤ıÿ””fi˘ ±ı¿ µkÎfl ±Î’Ì Ë‰ı ÷ıfi˘ … ⁄ÌΩı µkÎfl ±Î’ı »ı.

∞∑§ÊÁ¬ Œ‡ÊŸÒÃ·Ê¢, ÿŒÔ flÊ üÊÙÃÎÁfl÷ŒÃ— –•Áøãàÿ¬Èáÿ‚Ê◊âÿÊ¸ûÊÕÊ ÁøòÊÊ˘fl÷Ê‚Ã H 136H

√Î◊Î◊˝ = ±◊‰Î l˘÷Î±˘fi˘ Ï‰ÂıÊ ¤ıÿ Ë˘‰Î◊Ì ±Î Á‰˝iÎ˘fiÌ ±ı¿ ±ı‰Ì

’HÎ ÿıÂfiÎ ÷ı±˘fiÎ ±Ï«LI›’H›ÁÎ‹J›˝◊Ì ÷ı‰Ì ÷ı‰Ì Ï«hÎ …HÎÎ› »ı. –– 136––

ÀÌ¿Î -““∞∑§ÊÁ¬ Œ‡ÊŸÊ”” Ãã◊ÈπÁflÁŸª¸◊◊Áœ∑Î§àÿ – ““∞Ã·Ê¢”” ‚fl¸ôÊÊŸÊ¢,““ÿŒÔ˜flÊ üÊÙÃÎÁfl÷ŒÃSÃÕÊ÷√ÿàfl÷ŒŸ –”” ““•Áøãàÿ¬Èáÿ‚Ê◊âÿÊ¸à¬⁄U’ÙœÊ-üÊÿÙ¬ÊûÊ∑§◊¸Áfl¬Ê∑§ÊÁŒàÿÕ¸— –”” ““ÃÕÊ”” ÁŸàÿÊÁŒ¬˝∑§Ê⁄UáÊ, ““ÁøòÊÊ˘fl÷Ê‚Ã””ßÁÃ H 136H

417


›˘√ºÏp Á‹E«› 417√Î◊Î — 136

Ï‰‰ı«fi —- Á‰˝iÎ˘‹Î_ ““ÿıÂfiÎ¤ıÿ”” Ë˘‰Îfi_ ±ı¿ ¿ÎflHÎ ““Ï‰fiı›Îfi√H›””

(ÏÂW›˘fi_ ÏË÷ ¿ı‹ ◊Î›?) ÷ı ’Ò‰ı˝ √Î◊Î-134-135‹Î_ …HÎÎT›_. Ë‰ı ±Î √Î◊Î‹Î_

⁄Ì…\_ ¿ÎflHÎ …HÎÎ‰ı »ı ¿ı-

F›Îflı F›Îflı Á‰˝iÎ ¤√‰_÷˘ ‘‹˝ÿıÂfiÎ ±Î’ı »ı. I›Îflı I›Îflı ÷ı ‘‹˝ÿıÂfiÎ

÷ı‹fiÎ ‹¬◊Ì Ïfi¿‚‰Îfiı ±Îl›Ì ±ı¿ … ≠¿ÎflfiÌ Ë˘› »ı. Á‰˝iÎ˘fiÎ ‹¬◊Ì Ïfi¿‚÷Ì

ÿıÂfiÎ Ïfi√‹fi¿Î‚ı ±ı¿ … ≠¿ÎflfiÌ Ë˘› »ı. ’fl_÷ l˘÷Î±˘ Ï¤¯Î-Ï¤¯Î ±Ï¤≠Î›‰Î‚Î

Ë˘‰Î◊Ì ÷ı±˘fi_ ¿S›ÎHÎ ◊Î› ÷ı flÌ÷ı ÷ı ÷ı l˘÷Î±˘fiı Á‰˝iÎfiÌ ÿıÂfiÎ …\ÿÌ …\ÿÌ

Á_¤‚Î› »ı. ±fiı ÷ı‹Î_ Á‰˝iÎ ±ÎI‹Î±˘fiÎı ““±Ï«LI› ’H›≠¤Î‰”” … ¿ÎflHÎ »ı.

⁄‘Î l˘÷Î±˘ Á‹Îfi Ë˘÷Î fi◊Ì. ¿ÎflHÎ ¿ı ÷ı Á‰ı˝fi_ ““÷◊Î¤T›I‰”” Ï¤¯Î-

Ï¤¯Î Ë˘› »ı. ¿˘≥ ∞‰ ±ÎÁ¯Î-¤T› Ë˘› »ı. ¿˘≥ ∞‰ ¿o≥¿ ÿÒfl ¿Î‚ı ‹„@÷√Î‹Ì

Ë˘› »ı. ¿˘≥¿ ∞‰ ‰‘ ÿÒfl ¿Î·ı ‹„@÷√Î‹Ì Ë˘› »ı. ±Î ≠‹ÎHÎı ∞‰ı ∞‰ı

÷◊Î¤T›I‰fi˘ ’Ïfl’Î¿ Ï¤¯Î-Ï¤¯Î Ë˘› »ı. ÷ı ¿ÎflHÎ◊Ì l˘÷Î±˘fiÎı Ï‰ÂıÊ ¤ıÿ ±‰U›

Ë˘› … »ı. ÷ı Á‰ı˝ l˘÷Î±˘fi_ ¿S›ÎHÎ ¿fl‰ÎfiÌ ¤Î‰fiÎ‰Î‚Î ±Î Á‰˝iÎ˘ Ë˘› »ı.

’fl_÷ ⁄˘·‰Î ‹ÎÀıfiÌ ““Ï…úÎ”” ø‹Áfl … ÂOÿ≠›˘√ »˘ÕÌ Â¿ı »ı. ±ı¿Ì ÁÎ◊ı Ï¤¯Î-

Ï¤¯Î ÂOÿ˘ »˘ÕÌ Â¿÷Ì fi◊Ì. ÷ı◊Ì Á‰˝iÎ ¤√‰L÷˘ F›Îflı F›Îflı ⁄˘·ı »ı. I›Îflı

I›Îflı ÷ı‹fiÎ ‹¬◊Ì Ïfi¿‚÷Ì ‘‹˝ÿıÂfiÎ (ÂOÿ≠›˘√) ±ı¿ … Ω÷fi˘ Ë˘› »ı. ÷˘

’HÎ ÷ı ‹ËÎI‹Î±˘fiÎ (’Ò‰ı˝ ⁄Î_‘ı·Î ±fiı ±I›Îflı µÿ›‹Î_ ±Î‰ı·Î) ±Ï«LI›

’H›≠¤Î‰◊Ì (÷Ì◊*¿fl fiÎ‹¿‹˝fiÎ Ï‰’Î¿˘ÿ›◊Ì) Á‰ı˝ l˘÷Î±˘fiı ’˘÷Îfi_ ÏË÷ ◊Î› ÷ı

flÌ÷ı Ï¤¯Î-Ï¤¯Î’HÎı Á_¤‚Î› »ı.

÷Ì◊*¿fl ◊fiÎflÎ ±Î Á‰ı˝ ‹ËÎI‹Î±˘ ’Ò‰ı˝ hÎÌΩ ¤‰‹Î_ ±ı‰Ì µE«¿˘ÏÀfiÌ

¤Î‰¿vHÎÎ ¤Î‰ı »ı ¿ı ““Ωı ‹ÎflÌ Â„@÷ ≠√Àı ÷˘ Ë_ Á‰ı ∞‰˘fiı ÂÎÁfifiÎ flÏÁ¿¿v_ = ‘‹˝⁄Ì… ’‹ÎÕ<_”” ±Î‰Ì ¤Î‰fiÎfiÎ ⁄‚ı …ı µkÎ‹¿˘ÏÀfi_ ’H›¿‹˝ ⁄Î_‘ı »ı.÷ı

¿‹˝ ±ÏL÷‹ ¤‰‹Î_ Á‰˝iÎ ◊›Î ’»Ì µÿ›‹Î_ ±Î‰ı »ı. ÷ı◊Ì ÷ı±˘fi˘ ““±Ï«LI›’H›≠¤Î‰”” ≠√Àı »ı. …ı◊Ì Ï…úÎ ¶ÎflÎ ⁄˘·Î÷Ì ±ı¿ … Ω÷fiÌ ÿıÂfiÎ l˘÷Î±˘fiÌ

›˘B›÷Î ≠‹ÎHÎı Ï‰Ï¤¯Î flÌ÷ı ’ÏflHÎÎ‹ ’Î‹ı »ı. ±ıÀ·_ … fiËŸ, ’fl_÷ ≠I›ı¿ l˘÷Îfiı

±ı‹ … ·Î√ı »ı ¿ı ¤√‰Îfi ‹fiı … µtıÂÌfiı ¿Ëı »ı. ±Î ‹ÎflÎ ≠Ï÷⁄˘‘ ‹ÎÀı …

±Î‹ ¿Ëı »ı. ‰‚Ì ≠I›ı¿ l˘÷Îfiı ’˘÷’˘÷ÎfiÌ ¤ÎÊÎ‹Î_ Á_¤‚Î› »ı. ’Â±˘fiı

’Â±˘fiÌ ¤ÎÊÎ‹Î_, ‹fiW›˘fiı ‹fiW›˘fiÌ ÿıÂ-Ï‰ÂıÊ‰Î‚Ì ¤ÎÊÎ‹Î_ ±fiı ÿı‰˘fiı ÿı‰˘fiÌ

¤ÎÊÎ‹Î_ Á_¤‚Î› »ı ±Î‰˘ ÷ı Á‰˝iÎ ÷Ì◊*¿fl˘fi˘ ““’H›≠¤Î‰”” Ë˘› »ı.›˘. 27

418


418 ›˘√ºÏp Á‹E«› √Î◊Î — 136-137

÷◊Î ±Î ’H›≠¤Î‰ ““±Ï«LI›”” »ı. ±ıÀ·ı ⁄Ï©fi˘ Ï‰Ê› fi◊Ì ÷ı◊Ì ““±Î‰_ ÷ı

¿o≥ Ë˘÷_ ËÂı”” ±ı‰˘ ÷¿Û fi ¿fl‰˘. ‹ËÎ’vÊ˘fi˘ ‹ÏË‹Î … ‹ËÎfiÔÔ˚ Ë˘› »ı. ÷ı ⁄Ï©◊Ì

√Q› fi◊Ì. ±Î ≠‹ÎHÎı ““±Ï«LI› ’H›≠¤Î‰”” ±ı ÿıÂfiÎÎ¤ıÿfi_ ⁄Ì…\_ ¿ÎflHÎ ΩHÎ‰_.

±ËŸ ““Á‰˝iÎ”” ÂOÿ ÷Ì◊*¿fl ’fl‹ÎI‹ÎfiÎ ±◊˝‹Î_ …ı ’Îfl‹ÎÏ◊˝¿ Á‰˝iÎ »ı.

±fiı ÷ı‹Î_ ’HÎ …ı ÷Ì◊*¿fl ≠¤ »ı. ÷ı±˘fiı ±Îl›Ì ΩHÎ‰˘. ¿ÎflHÎ ¿ı ÷ı±˘ …

÷Ì◊*¿fl fiÎ‹¿‹˝fiÎ µÿ›◊Ì ““±Ï«LI›’H› ≠¤Î‰‰Î‚Î”” ΩHÎ‰Î. »÷Î_ ¿Ï’·, ⁄©

±ÎÏÿ …ı ±˙’«ÎÏfl¿ Á‰˝iÎ˘ »ı. ÷ı±˘ Ωı ¿ı ±Î‰Î µI¿À ““±Ï«LI› ’H›-

≠¤Î‰‰Î‚Î”” Ë˘÷Î fi◊Ì, ÷˘ ’HÎ ÷ı±˘ ÁÎ‹ÎL›¿˘ÏÀfiÎ ‹Îfi‰Ì±˘ ¿fl÷Î_ ‰‘ iÎÎfiÌ

±fiı ›˘√ÎP›ÎÁ‰Î‚Î Ë˘‰Î◊Ì ¿o≥¿ Ï‰ÏÂWÀ ’H›˘ÿ›‰Î‚Î ΩHÎ‰Î. …ı◊Ì ÷ı±˘fiÌ

ÿıÂfiÎ ’HÎ ≠I›ı¿ l˘÷Îfiı ’˘÷’Îı÷Îfiı µ’¿Îfl¿¤Î‰ı ’ÏflHÎÎ‹ ’Î‹fiÎflÌ ’H›˘ÿ›fiÎ

¿ÎflHÎı Ï¤¯Î-Ï¤¯Î Ë˘≥ Â¿ı »ı. ‹ÎÀı ÷ı±˘fiÎ ÿıÂfiÎ¤ıÿ‹Î_ ’HÎ ›◊Î›˘B› flÌ÷ı ±Î

⁄Ì…\_ ¿ÎflHÎ ΩıÕ‰_. ¿ÎflHÎ ¿ı √˛_◊¿Îfl lÌËÏfl¤ƒÁÒÏfl∞ ‹. ±I›Îflı ±Î‰Î ≠¿Îflfi˘

Á‰˝iÎ¤ıÿ Ï‰‰ZÎ÷Î fi◊Ì. ––136––

Ÿ ø ŸÒfl◊Á¬ ªÈáÊ ßàÿÊ„Uó

±Î ≠‹ÎHÎı ‹¬Ïfi√˝‹fifiı ±Îl›Ì ÿıÂfiÎ¤ıÿ fi Ë˘‰Î »÷Î_ ’HÎ Á‰ı˝ l˘÷Î±˘fiı

ËÌfiÎÏ‘¿’HÎı √HÎ (·Î¤) ◊÷˘ fi◊Ì ±ı‹ fiËŸ, ±◊Î˝÷Ô ·Î¤ ◊Î› … »ı, ÷ı …HÎÎ‰ı »ı-

ÿÕÊ÷√ÿ¢ ø ‚fl¸·Ê◊È¬∑§Ê⁄UÙ˘Á¬ Ãà∑Î§Ã— –¡ÊÿÃ˘flãäÿÃÊåÿfl◊SÿÊ— ‚fl¸òÊ ‚ÈÁSÕÃÊ H 137H

√Î◊Î◊˝ = Á‰ı˝ l˘÷Î±˘fiı ’˘÷’˘÷ÎfiÌ ›˘B›÷Î ≠‹ÎHÎı ÷ı ÿıÂfiÎ ‰Õı¿flÎ›ı·˘ µ’¿Îfl (·Î¤) ’HÎ ±‰U› ◊Î› … »ı. ±Î ≠‹ÎHÎı ’HÎ ±Î ÿıÂfiÎfiÌÁ‰˝ V◊Îfiı ±‰LK›÷Î … ÁÎflÌ flÌ÷ı flËı·Ì »ı. –– 137 ––

ÀÌ¿Î -““ÿÕÊ÷√ÿ¢ ø”” ÷√ÿ‚≤‡Ê¢ ø, ““‚fl¸·Ê¢”” üÊÙÃÿáÊÊ◊È¬∑§Ê⁄UÙ˘Á¬

ªÈáÊÙ˘Á¬ ““Ãà∑Î§ÃÙ”” Œ‡ÊŸÊÁŸc¬ÛÊ—, ““¡ÊÿÃ”” ¬˝ÊŒÈ÷¸flÁÃ – ““•flãäÿÃÊÁ¬””•ÁŸc»§‹ÃÊ˘Á¬, ∞fl◊ÈÄÃŸËàÿÊ, ““•SÿÊ—”” Œ‡ÊŸÊÿÊ— ““‚fl¸òÊ ‚ÈÁSÕÃÁÃ”” H137H

Ï‰‰ı«fi —- Á‰˝iÎ ’fl‹ÎI‹ÎfiÌ ÿıÂfiÎ◊Ì Á‰ı l˘÷Î±˘fiı ’˘÷’˘÷ÎfiÌ …ı‰Ì ±fiı

…ıÀ·Ì ¤T›÷Î (›˘B›÷Î) Ë˘› ÷ı‰˘ ±fiı ÷ıÀ·˘ ±◊Î˝÷Ô ¤T›÷Îfiı ±fiÁÎflı µ’¿Îfl

(·Î¤-√HÎ≠ÎÏÅ) ±‰U› ◊Î› »ı.

419


›˘√ºÏp Á‹E«› 419√Î◊Î — 137

…ı‹ ±ı¿ … √v ’ÎÁı ¤HÎ÷Î ’«ÎÁ Ï‰zÎ◊a±˘fiı √v∞ ¿˘≥’HÎ ±ı¿

Ï‰Ê› ±ı¿ Áfl¬Ì flÌ÷ı ±ı¿ ÁÎ◊ı Á‹Ω‰ı »ı. ÷˘ ’HÎ …ı Ï‰zÎ◊afiı ZÎ›˘’Â‹

(’˘÷ÎfiÌ ¤T›÷Î-›˘B›÷Î-Á‹…‰ÎfiÌ Â„@÷) ‰‘Îflı ÷Ì‰˛ Ë˘› ÷ıfiı ‰‘Îflı iÎÎfi≠ÎÏÅ

◊Î› ±fiı …ıfiÌ ’˘÷ÎfiÌ ›˘B›÷Î L›Òfi Ë˘› ÷ıfiı ±˘»Ì iÎÎfi≠ÎÏÅ ◊Î›, ÷ı‹ ±ËŸ

Á‹…‰_. ±◊‰Î …ı‹ ¿˘≥ ±ı¿ ‰ı’ÎflÌfiı I›Î_ ’Î_«, ÿÁ T›„@÷±˘ ±ı¿ Áfl¬˘

ÁÎ‹Îfi (‹Î·) ·ı‰Î Ω› ÷˘ ’HÎ …ıfiÌ ’ÎÁı ’˘÷ÎfiÎ ‰‘ ’ˆÁÎ Ë˘› ÷ıfiı ‰‘

‹Î· ‹‚ı ±fiı …ıfiÌ ’ÎÁı ’˘÷ÎfiÎ ±˘»Î ’ÁÎ Ë˘› ÷ıfiı ±˘»˘ ‹Î· ‹‚ı. ≥I›ÎÏÿ

µÿÎËflHÎ˘ ±ËŸ V‰›_ ΩıÕ‰Î_.

≠Ôffi—-Á‰˝ Á‰˝iÎ˘fiÌ ÿıÂfiÎ◊Ì Á‰ı˝ l˘÷Î±˘fiı ËÌfiÎÏ‘¿’HÎı ’HÎ Â_ ±‰U› ·Î¤

◊Î› …? ¿ı ¿˘≥fiı ·Î¤ ◊Î› ±fiı ¿˘≥fiı ·Î¤ fi ◊Î›? ±ı‰_ ’HÎ ⁄fiı.

µkÎfl —- …ı ›˘B› l˘÷Î Ë˘› (…ıfi_ ÷◊Î¤T›I‰ ’Î¿‰Î◊Ì Ï‹J›ÎI‰ ¿o≥¿ ‹_ÿ

◊›_ »ı) ÷ı‰Î Á‰ı˝fiı ËÌfiÎÏ‘¿’HÎı ’HÎ ±‰U› ·Î¤ ◊Î› …. ’fl_÷ …ı ±›˘B› »ı.

±¤T› »ı. ±◊‰Î ›˘B›÷Î …ıfiÌ ’Î¿Ì fi◊Ì ÷ı‰Î±˘fiı ·Î¤ ◊÷˘ fi◊Ì.

≠ffi —- Ωı ±›˘B› ±fiı ±¤T›ÎÏÿ ∞‰˘fiı ·Î¤ ◊÷˘ fi◊Ì. ÷˘ ‹Ò·√Î◊Î‹Î_

‚fl¸·Ê¢ ÂOÿ ·¬Ìfiı Á‰˝∞‰˘fiı µ’¿Îfl ◊Î› »ı. ±ı‹ ¿ı‹ ¿èÎ_ »ı ?

µkÎfl —- ±ËŸ ‚fl¸ ·¬‰Îfi˘ ±ÎÂ› ±ı »ı ¿ı …ı ““›˘B› ¤T›”” ∞‰ Ë˘›

»ı ÷ı Á‰˝fiı ËÌfiÎÏ‘¿’HÎı ±‰U› ·Î¤ ◊Î› »ı. ›˘B› ¤T› ∞‰‹Î_ ¿˘≥’HÎ ∞‰ ±ı‰˘

Ë˘÷˘ fi◊Ì. ¿ı …ıfiı ±Î ÿıÂfiÎ◊Ì ·Î¤ fi ◊Î›.

Á‰˝iÎfiÌ ÿıÂfiÎ ±‰LK› Ë˘› »ı= Á‰˝iÎ ’fl‹ÎI‹ÎfiÌ ÿıÂfiÎ Ëo‹ıÂÎ_

Œ‚‰Î‚Ì … Ë˘› »ı. ¿›Îflı› ’HÎ ÏfiWŒ‚ …÷Ì fi◊Ì. ÷ı±˘fiÌ ÿıÂfiÎ◊Ì l˘÷Î‰√˝‹Î_

¿˘≥¿ ∞‰˘ Á‰˝Ï‰flÏ÷ ‘‹˝ ’Î‹ı, ¿˘≥¿ ∞‰˘ ÿıÂÏ‰flÏ÷ ‘‹˝ ’Î‹ı. ¿˘≥¿ ∞‰˘

ÁQ›¿ÔI‰ ’Î‹ı, ±fiı ¿˘≥¿ ∞‰˘ »ı‰Àı ⁄˘Ï‘⁄Ì… (≠Î◊Ï‹¿ ›˘√⁄Ì…) ’HÎ ’Î‹ı

…. ±Î flÌ÷ı ÷ı±˘fiÌ ÿıÂfiÎ ““±‰LK›”” (Ïfi›‹Î Œ‚‰Î‚Ì) … Ë˘› »ı. ±◊‰Î

÷ı±˘fiÌ Á¤Î‹Î_ ¿ÿÎ« ›˘B› ∞‰˘ CÎHÎÎ fi Ë˘› ±fiı ÷ı◊Ì CÎHÎÎ ∞‰˘fiı ÁQ›¿ÔI‰

±ÎÏÿ √HÎ˘fiÌ ≠ÎÏÅ fi ◊Î› ÷˘ ’HÎ ¿˘≥ ±ı¿-⁄ı-hÎHÎ ±ÎÏÿ ∞‰˘fiı ÷˘ ±‰U›

ÁQ›¿ÔI‰ÎÏÿ √HÎ˘fiÌ ≠ÎÏÅ ◊Î› … »ı. ’fl_÷ ÿıÂfiÎ ÏfiWŒ‚ …÷Ì fi◊Ì. (‹ËÎ‰Ìfl

≠¤fiÌ ≠◊‹ ÿıÂfiÎ ›˘B› ∞‰˘fi˘ Á‰˝◊Î ±¤Î‰ Ë˘‰Î◊Ì …ı ÏfiWŒ‚ √≥ ÷ı ±ı¿

±Îç›˝ (±E»ıw_) Á‹…‰_.) ±Î ≠‹ÎHÎı Á‰˝iÎ’fl‹ÎI‹ÎfiÌ ±Î ÿıÂfiÎfiÌ Á‰˝hÎ

±‰LK›÷Î … Á„V◊÷ (ÁÎflÌ flÌ÷ı Ë˘›) »ı. ±ı‹ ΩHÎ‰_. ––137––

420


420 ›˘√ºÏp Á‹E«› √Î◊Î — 138

¬˝∑§Ê⁄UÊãÃ⁄U◊Ê„U=Á‰˝iÎfiÌ ÿıÂfiÎ‹Î_ ÿıÂfiÎ¤ıÿ Ë˘÷˘ fi◊Ì. ÷ıfi_ Ë‰ı hÎÌ…\_ ¿ÎflHÎ …HÎÎ‰ı »ı.

ÿŒÔflÊ ÃûÊÛÊÿÊ¬ˇÊÊ ÃûÊà∑§Ê‹ÊÁŒÿÙªÃ— –´§Á·èÿÙ Œ‡ÊŸÊ ÁøòÊÊ, Ãã◊Í‹Ò·ÊÁ¬ ÃûflÃ— H 138H

√Î◊Î◊˝ = ±◊‰Î ÷ı‰Î ÷ı‰Î ≠¿ÎflfiÎ ¿Î·ÎÏÿfiÎ ›˘√◊Ì ∑ÏÊ -‹Ïfi±˘

◊¿Ì ÷ı ÷ı fi›fiÌ ≠‘Îfi÷ÎfiÌ ±’ıZÎÎ±ı ≠‰÷ı˝·Ì Ï«hÎ- Ï‰Ï«hÎ ±ı‰Ì 5HÎ ±Î

ÿıÂfiÎ ÷Î„k‰¿ flÌ÷ı ±fiı¿ÎL÷ ºÏp›@÷ ±ı‰Ì Á‰˝iÎ ’fl‹ÎI‹ÎfiÌ ÿıÂfiÎfiÎ

‹Ò·‰Î‚Ì … »ı. –– 138––

ÀÌ¿Î-““ÿmÊ ÃûÊÛÊÿÊ¬ ÊÊ”” º˝√ÿÊÁSÃ∑§ÊŒËŸÁœ∑Î§àÿ, ““ÃûÊà∑§Ê‹ÊÁŒÿÙªÃÙ””ŒÈ—·◊ÊÁŒÿÙªÊÃÔ˜ – ““´§Á·èÿÙ”” ∑§Á¬‹ÊÁŒèÿ ∞fl ““Œ‡ÊŸÊ ÁøòÊÁÃ”” – Ÿøÿ◊Á¬ ÁŸ◊Í‹àÿÊ„U-““Ãã◊Í‹Ò·Ê˘Á¬”” ‚fl¸ôÊŒ‡ÊŸÊ◊Í‹Ò·Ê˘Á¬, ““ÃûflÃ—”” ¬⁄U◊ÊÕŸ,Ãà¬˝fløŸÊŸÈ‚Ê⁄UÃSÃÕÊ¬˝flÎûÊÁ⁄UÁÃ H 138H

Ï‰‰ı«fi —- Á‰˝iÎ ’fl‹ÎI‹ÎfiÌ ÿıÂfiÎ ‹Ò·◊Ì ±ı¿ … Ë˘‰Î »÷Î_ …ı ‰«fi-

≠›˘√¿Î·ı ÿıÂfiÎ¤ıÿ …HÎÎ› »ı. ÷ıfi_ Ë‰ı hÎÌ…_ ¿ÎflHÎ …HÎÎ‰ı »ı ¿ı-

ÁÎ‹ÎL›’HÎı ÁÎ_A›ÿÂ˝fifiÎ ¿÷Î˝ ¿Ï’·∑ÏÊ±ı ƒT›ÎÏV÷¿fi›fiÌ ≠‘Îfi÷Î‰Î‚Ì

±ÎI‹ÎÏÿ ’ÿÎ◊˘ ÏfiI› »ı. ±ı‰Ì …ı ÿıÂfiÎ ±Î’Ì ±fiı ⁄˙©ÿÂfifiÎ ¿÷Î ⁄© ¤√‰Îfiı

’›Î˝›Î„V÷¿fi›fiÌ ≠‘Îfi÷Î‰Î‚Ì ±ÎI‹ÎÏÿ ’ÿÎ◊˘˝ ±ÏfiI› »ı, ±ı‰Ì …ı ÿıÂfiÎ ±Î’Ì.

±ı … flÌ÷ı L›Î›ÿÂ˝fifiÎ ¿÷Î˝ ±ZÎ’Îÿ ∑ÏÊ±ı ±fiı ‰ˆÂıÏÊ¿ÿÂ˝fifiÎ ¿÷Î˝ ¿HÎÎÿ

∑ÏÊ±ı T›‰ËÎflfi›fiÌ ≠‘Îfi÷Î‰Î‚Ì …ı ÿıÂfiÎ ±Î’Ì ±Î ≠‹ÎHÎı …ı …ı ∑ÏÊ±˘±ı

…ı …ı fi›fiÌ ≠‘Îfi÷Î‰Î‚Ì …ı …ı ÿıÂfiÎ ±Î’Ì »ı ÷ı ÷ı‰Î ≠¿ÎflfiÎ ¿Î·ÎÏÿfiÎ

›˘√◊Ì=≠¤Î‰◊Ì ±Î’Ì »ı. ±ıÀ·ı ÿ—Ê‹Î fiÎ‹fi˘ …ı ±Î ’Î_«‹˘ ±Îfl˘ »ı. ÷ıfiÎ

≠¤Î‰◊Ì ÷◊Î ÷ı‰Î ≠¿ÎflfiÎ l˘÷Î ∞‰ƒT›˘ ‰√ıflıfiÎ ›˘√◊Ì ±◊Î˝÷Ô ƒT›, ZÎıhÎ, ¿Î‚

±fiı ¤Î‰fiÎ ÷ı‰Î ≠¿ÎflfiÎ ›˘√◊Ì ∞‰˘fiı …ı flÌ÷ı ‘‹˝⁄Ì…fi˘ ·Î¤ ◊Î› ÷ı flÌ÷ı

÷ı ÷ı fi›fiÌ ≠‘Îfi÷Î‰‚Ì Ï¤¯Î-Ï¤¯Î ÿıÂfiÎ ±Î’Ì »ı. ’fl_÷ ÷ı Á‰ı˝ Ï¤¯Î-Ï¤¯Î

fi›˘fiÌ ≠‘Îfi÷Î‰Î‚Ì Ï¤¯Î-Ï¤¯Î ÿıÂfiÎ ’HÎ ÷Î„k‰¿’HÎı Á‰˝fi›˘fiÎ Á‹ÒËÎI‹¿ ±ı‰Ì

Ï…fiırfl≠¤fiÌ ÿıÂfiÎ ‹Ò· ¿ÎflHÎ »ı …ı‹Î_ ±ı‰Ì ±Î ÿıÂfiÎ »ı. ±◊Î˝÷Ô Á‰˝fi›˘fiÎ

Á‹ÒËÎI‹¿ …ˆfi ÿıÂfiÎfiÎ ±ı¿ ±ı¿ ±_Â w’ »ı.

421


›˘√ºÏp Á‹E«› 421√Î◊Î — 138

ÁÎflÎ_Â ¿ı ÷Ì◊*¿fl ≠¤fiÌ ‹Ò·ÿıÂfiÎ Á‰˝ fi›˘fiÎ Á‹ÒËÎI‹¿ Ë˘‰Î◊Ì ±ı¿ »ı.

÷ı‹Î_ ±Î‰ı·Î ±fiı¿fi›˘‹Î_◊Ì ±Î Á‰ı˝ ∑ÏÊ±˘±ı ÷ı‰Î ≠¿ÎflfiÎ ƒT›, ZÎıhÎ, ¿Î‚ÎÏÿfiÎ

›˘√◊Ì ∞‰˘fiı …ı flÌ÷ı ‘‹˝⁄˘‘ ◊Î› ÷ı flÌ÷ı ±Î‰U›¿ ±ı‰Î ±ı¿ ±ı¿ fi›fiÌ

≠‘Îfi÷Î‰Î‚Ì ±Î …\ÿÌ …\ÿÌ ÿıÂfiÎ ±Î’Ì »ı. ±Î flÌ÷ı ∑ÏÊ±˘fiÌ ÿıÂfiÎ …\ÿÎ …\ÿÎ

±‰›‰ w’ »ı ±fiı Á‰˝iÎ ÷Ì◊*¿fl≠¤fiÌ ÿıÂfiÎ ±‰›‰Ì w’ ±ı¿ »ı. …ı‹ ÂflÌfl

±ı ±‰›‰Ì w’ı ±ı¿ »ı. ±fiı ËÎ◊, ’√, ‹V÷¿, µÿfl ±ÎÏÿ ±‰›‰ w’ı ±fiı¿

»ı. ÷ı‹ ±ËŸ ’HÎ Á‹…‰_.

ÁQ‹Ï÷÷¿Û‹Î_ ’Ò. lÌ ÏÁ©ÁıfiÏÿ‰Î¿flÁÒflÌrfl∞ ‹.lÌ±ı ¿èÎ_ »ı ¿ı-

¬ÈÁ⁄‚îÊÊÿ¢ ÃÈ ¬«ÈUìÊ ¡ÊáÊ•Ù ¬ááÊflîÊ •ááÊÿ⁄¢U –¬Á⁄U∑§ê◊áÊÊÁŸÁ◊ûÊ¢, ŒÊ∞„UË ‚Ù Áfl‚‚¢ Á¬ H 1-54HU

±◊ —- Ï‰¶Îfi ‰@÷Î ’vÊÁ‹ÒËfiı ±Îl›Ìfiı ¿˘≥’HÎ ±ı¿ fi›fiÌ ÿıÂfiÎ ±Î’ı

»ı. ’»Ì ÷ı ‰@÷Î l˘÷Î‰√˝fiÌ ⁄Ï©fiÎ Á_V¿Îfl ‹ÎÀı Ï‰ÂıÊ ’HÎ (⁄ÌΩı fi› ’HÎ)

±Î’ı »ı. –– 1-54––

¤Î‰Î◊˝ ±ı‰˘ »ı ¿ı-…ˆfiÿÂ˝fifiÌ ºÏp±ı Á‰ı˝ ’ÿÎ◊˘˝ ƒT› ±fiı ’›Î˝› ±ı‹

µ¤›ÎI‹¿ … »ı. ±fiı ÷ı◊Ì ⁄¯Îı fi›˘fiÌ ≠w’HÎÎ ÁÎ’ıZÎ ¤Î‰ı ¿fl‰Ì Ωı≥±ı. »÷Î_

’HÎ l˘÷Î±˘fiÌ ›˘B›÷Î Ωı≥fiı ¿˘≥’HÎ ±ı¿ fi›fiÌ ÿıÂfiÎ ’HÎ ÁÎ’ıZÎ¤Î‰ı ±Î’Ì

Â¿Î› »ı. ±fiı¿ÎL÷ºÏp‹Î_ ¿<Â‚ ’vÊ F›Îflı ±ı‹ …\±ı »ı ¿ı- ±‹¿ l˘÷Î±˘

ƒT›‰Îÿfiı ÷˘ ±‹¿ l˘÷Î±˘ ’›Î›‰Îÿfiı … V‰Ì¿Îflı »ı. I›Îflı ÷ı ‰@÷Î ÷ı‰Î ≠¿ÎflfiÎ

l˘÷Î Á‹ZÎ ±V‰Ì¿Ú÷ ±_Âfi_ … ≠Ï÷’Îÿfi ¿flı »ı. ÷ı◊Ì ÷ı ‰@÷Î ƒT›‰Îÿfiı

V‰Ì¿ÎflfiÎflÎ l˘÷Î±˘ Á‹ZÎ ’›Î˝›‰Îÿfi_ ±fiı ’›Î˝›‰Îÿfiı V‰Ì¿ÎflfiÎflÎ l˘÷Î±˘ Á‹ZÎ

ƒT›‰Îÿfi_ V◊Î’fi ¿flı »ı ±Î ≠‹ÎHÎı ¿fl‰Îfi_ ¿ÎflHÎ ÷ı ‰@÷Î ±ı‹ Á‹…ı »ı ¿ı

±Î flÌ÷ı ¿fl‰Î◊Ì l˘÷ÎfiÌ ±ı¿ ⁄Î…\ œ‚ı·Ì ⁄Ï© ⁄Ì∞ ⁄Î…\fiÎ iÎÎfi◊Ì Á_V¿ÎÏfl÷

⁄fiı. ±fiı ’ÏflHÎÎ‹ı ÷ı ±fiı¿ÎL÷ºÏp›@÷ ⁄fiı. Ô±Î‰Î ±ÎÂ›◊Ì ¿flÎ›ı·Ì ±ı¿ fi›fiÌ

ÿıÂfiÎfiı ’HÎ …ˆfiÿÂ˝fi‹Î_ V◊Îfi »ı …. ÷◊Î-

Œ√fl¢ ÁπûÊ¢ ∑§Ê‹¢, ÷Êfl¢ ¬îÊÊÿŒ‚‚¢¡Ùª –÷Œ¢ ø ¬«ÈUìÊ ‚◊Ê, ÷ÊflÊáÊ¢ ¬ááÊfláÊ¬îÊÊ H 3-60H

ƒT›, ZÎıhÎ, ¿Î‚, ¤Î‰, ’›Î˝›, ÿıÂ, Á_›˘√ ±fiı ¤ıÿ ±Î ±ÎÃ ¤Î‰˘fiı K›Îfi‹Î_

flÎ¬Ìfiı … ’ÿÎ◊˘˝fiÌ ≠w’HÎÎ ¿fl‰Ì Ωı≥±ı. (ÁQ‹Ï÷ ÷¿Û ¿Î_Õ hÎÌΩı √Î◊Î-60)

422


422 ›˘√ºÏp Á‹E«› √Î◊Î — 138-139

±Î ≠‹ÎHÎı l˘÷ÎfiÎ ⁄˘‘Ï‰ÂıÊfiÎ Á_V¿Îfl ‹ÎÀı ±ı¿ fi›fiÌ ¿flÎ÷Ì ÿıÂfiÎ ’HÎ

Á‰˝iÎ ÷Ì◊*¿fl≠¤fiÌ ‰ÎHÎÌfi˘ ±ı¿ fi›‰Î‚Ì ÿıÂfiÎfi˘ ±ı¿ ±_Â … »ı. ‹ÎÀı ¿Ï’·-

⁄© ±ÎÏÿ ∑ÏÊ-‹Ïfi±˘ ‰Õı ¿flÎ›ı·Ì ±ı¿fi›fiÌ ≠‘Îfi÷Î‰Î‚Ì ‘‹˝ÿıÂfiÎ Á‰˝iÎ

÷Ì◊*¿fl≠¤fiÌ ÿıÂfiÎ‹Ò·¿ … »ı. ≠¤fiÌ ÿıÂfiÎ Á‰˝fi›˘fiÎ Á‹ÒËÎI‹¿ »ı. ±Î ≠‹ÎHÎı

±ı¿ ±ı¿ fi›fiÌ ≠‘Îfi÷Î◊Ì ÿıÂfiÎ ¤ıÿ »ı. ’fl_÷ Á‰˝fi›˘fiı ÁÎ’ıZÎ’HÎı ΩıÕ÷Î_ ÿıÂfiÎ

¤ıÿ flËı÷˘ fi◊Ì. ±Î hÎÌ…_ ¿ÎflHÎ ΩHÎ‰_. ––138––

¬˝∑Î§ÃÿÙ¡ŸÊ◊Ê„Uóµ’fl˘@÷ ««Î˝fiı ≠V÷÷ Ï‰Ê›‹Î_ ΩıÕ÷Î_ …HÎÎ‰ı »ı ¿ı-

ÃŒÁ÷¬˝Êÿ◊ôÊÊàflÊ, Ÿ ÃÃÙ˘flÊ¸Ç≤‡ÊÊ¢ ◊Ã◊Ô –ÿÈÖÿÃ Ãà¬˝ÁÃˇÊ¬Ù, ◊„UÊŸÕ¸∑§⁄U— ¬⁄U— H 139H

√Î◊Î◊˝ = ÷ı◊Ì ÷ı Á‰˝iÎfi˘ ±Ï¤≠Î› ΩH›Î Ï‰fiÎ ÷ı Á‰˝iÎfi˘ Ï‰fl˘‘¿fl‰˘ ±ı ±‰Î˝BºÏp (»•V◊) ±ı‰Î ≠‹Î÷Î±˘fiı ‹ÎÀı µÏ«÷ fi◊Ì. ¿ÎflHÎ ¿ı

Á‰˝iÎfi˘ Ï‰fl˘‘ ≠‘Îfi÷Î±ı ‹ËÎ-±fi◊˝¿ÎflÌ »ı. –– 139 ––

ÀÌ¿Î -““ÃŒÁ÷¬˝Êÿ¢”” ‚fl¸ôÊÊÁ÷¬˝Êÿ¢, ““•ôÊÊàflÊ, Ÿ ÃÃ—”” ∑§Ê⁄UáÊÊÃÔ –““•flÊ¸Ç≤‡ÊÊ¢ ‚ÃÊ¢”” ¬˝◊ÊÃ

ÿáÊÊ◊Ô – Á∑§Á◊àÿÊ„U-““ÿÈÖÿÃ Ãà¬˝ÁÃˇÊ¬—”” ‚fl¸ôÊ¬˝ÁÃˇÊ¬—

Á∑¢§ÁflÁ‡ÊCÔU ßàÿÊ„U-◊„UÊŸÕ¸∑§⁄U— ¬⁄U— ◊„UÊŸÕ¸∑§⁄UáÊ‡ÊË‹— ¬˝œÊŸ ßÁÃ H 139H

Ï‰‰ı«fi —-Á‰˝iÎ ’vÊ˘fi_ iÎÎfi ’Ïfl’ÒHÎ˝ Ë˘‰Î◊Ì iÎÎfi‹ÎhÎÎfiÌ ±’ıZÎÎ±ı ±ı¿

»ı. »÷Î_ ÿıÂfiÎ¤ıÿ ¿ı‹ »ı? ÷ıfiÎ_ hÎHÎ ¿ÎflHÎ˘ ±fiø‹ı 134-136-138 √Î◊Î‹Î_

…HÎÎT›Î_ (1) Ï‰fiı›Îfi√H›÷Î, (fl) ±Ï«LI› ’H›≠¤Î‰, ±fiı (3) ÷ı ÷ı fi›˘fiÌ

≠‘Îfi÷Î. Á‹Îfi ±ı‰Î ’HÎ Á‰˝iÎ˘fiÌ ÿıÂfiÎ ±Î hÎHÎ ¿ÎflHÎ˘◊Ì Ï¤¯Î-Ï¤¯Î Ë˘› »ı.

÷ı ¿ÎflHÎ◊Ì Á‰˝iÎ ±ı‰Î ‰@÷ÎfiÎ ±Ï¤≠Î›fiı (±ÎÂ›fiı) ΩH›Î Ï‰fiÎ ±ıÀ·ı ¿ı ±ËŸ

‰@÷Î±ı ƒT›ÎÏ◊˝¿ ±◊‰Î ’›Î˝›ÎÏ◊˝¿ ±ı‰Î ±ı¿fi›fiÌ ÿıÂfiÎ ¿›Î ±ÎÂ›◊Ì ±Î’Ì

»ı? ÷ı ±ÎÂ› ΩH›Î Ï‰fiÎ ≠‹Î÷Î ±ı‰Î »•V◊ ±ÎI‹Î±˘±ı Á‰˝iÎfi˘ Ï‰fl˘‘ ¿fl‰˘

÷ı ‹ËÎ-±fi◊˝¿ÎflÌ »ı. ‹ËÎ-±fi◊˝¿ÎflÌ ¤Î‰˘‹Î_ ÷ı ≠‘Îfi »ı.

±ËŸ ≠‹Î÷Î ±ıÀ·ı ±‰Î˝BºÏp‰Î‚Î ’vÊ˘, ±◊Î˝÷Ô ≥ÏLƒ› ≠I›ZÎ, ±fi‹Îfi

±fiı ±Î√‹ ±ÎÏÿ ≠‹ÎHÎ˘ ¶ÎflÎ ‰V÷÷k‰fiı ΩHÎfiÎflÎ ’vÊ˘ Á‹…‰Î. ±◊Î˝÷Ô˚

»•V◊ ’vÊ˘ ¿ı …ı ÁÎZÎÎÿÔiÎÎfiÌ-ÏÿT›ºÏp‰Î‚Î fi◊Ì ÷ı ·ı‰Î. Á‰˝iÎfi˘ Ï‰fl˘‘ ¿fl‰˘

423


›˘√ºÏp Á‹E«› 423√Î◊Î — 139-140

±ıÀ·ı Á_ÁÎfl‹Î_ ¿˘≥ Á‰˝iÎ Ë˘≥ … fi Â¿ı. hÎHÎı ¿Î‚fiÎ Á‰˝¤Î‰˘ ΩHÎ‰Î ±ı

‹fiW› ‹ÎÀı Â¿u … fi◊Ì. Ωı ¿˘≥ Á‰˝iÎ Ë˘÷ ÷˘ ±Î‰Î ‹÷¤ıÿ˘ ¿ı‹ Ë˘÷? Ωı

‰@÷Î ÏhÎ¿Î‚iÎÎfiÌ Á‰˝iÎ Ë˘› ÷˘ ÷ı Á‰ıfiÌ ÿıÂfiÎ Ï¤¯Î-Ï¤¯Î ¿ı‹? ±Î‰Î ≠¿ÎflfiÎ

¿<÷¿˘˝ ¿flÌfiı ·˘¿Á‹ÒËfiı ¤˛‹‹Î_ fiÎ¬Ìfiı Á‰˝iÎ ¿˘≥ fi◊Ì ±ı‹ Ï‰fl˘‘ ¿fl‰˘ ÷ı

‹ËÎ-±fi◊˝¿ÎflÌ »ı.

±Î Á_ÁÎfl‹Î_ Ï‰Ê’Îfi, ±„BÔfiVfiÎfi, Á’˝ÿoÂ ‰√ıflı …ı …ı ¤Î‰˘ ±fi◊˝¿ÎflÌ

»ı. ÷ı‹Î_ ““Á‰˝iÎfi˘ Ï‰fl˘‘ ¿fl‰˘”” ÷ı ‹ËÎ-±fi◊˝¿ÎflÌ »ı. ±ıÀ·_ … fiËŸ, ’fl_÷

‹ËÎ-±fi◊˝¿ÎflÌ …ı …ı ¤Î‰˘ »ı ÷ı‹Î_ ’HÎ ““Á‰˝iÎfi˘ Ï‰fl˘‘ ¿fl‰˘”” ±ı ±Ï‘¿’HÎı

‹ËÎ-±fi◊˝¿ÎflÌ »ı. ¿ÎflHÎ ¿ı ÷ı‹ ¿fl‰Î◊Ì Á‰˝iÎ¿Ï◊÷ ÂÎÁfifi˘ … CÎÎ÷ ◊÷Î_

‹Î√˝fi˘ … Ï‰E»ıÿ ¿fl‰Îfi_ ‹ËÎfiÔ‹Î_ ‹ËÎfiÔ˚Ô ˚ ’Î’ ·Î√ı ¿ı …ı ’Î’ ±fi_÷Îfi_÷

¤‰¤‹HÎfi_ ¿ÎflHÎ ⁄fiı. ‹ÎÀı ±Ï¤≠Î› ΩH›Î Ï‰fiÎ »•V◊ ∞‰˘±ı Á‰iÎfi˘ Ï‰fl˘‘

¿fl‰˘ ÷ı µÏ«÷ fi◊Ì. ––139––

ß„ÒUfl ÁŸŒ‡Ê¸Ÿ◊Ê„Uó

±Î … ⁄Î⁄÷‹Î_ ±ı¿ Á_ÿfl µÿÎËflHÎ …HÎÎ‰ı »ı.

ÁŸ‡ÊÊŸÊÕ¬˝ÁÃˇÊ¬Ù, ÿÕÊ˘ãœÊŸÊ◊‚XÔUÃ— –ÃŒÔ÷Œ¬Á⁄U∑§À¬p ÃÕÒflÊflÊ¸Ç≤‡ÊÊ◊ÿ◊Ô H 140H

√Î◊Î◊˝ = …ı‰Ì flÌ÷ı «_ƒfi˘ ÏfiÊı‘ ¿fl‰˘ ¿ı «_ƒfiÎ ¤ıÿfiÌ ¿S’fiÎ ¿fl‰Ì±ı …L‹◊Ì ±_‘ ‹ÎHÎÁ˘ ‹ÎÀı fiÌÏ÷◊Ì ±Á_BÎ÷ »ı. ÷ı‰Ì … flÌ÷ı ±‰Î˝BºÏp‰Î‚Î’vÊ˘fiı ‹ÎÀı ±Î (Á‰˝iÎfi˘ Ï‰fl˘‘) ’HÎ ÷ı‰Îı … ΩHÎ‰˘. –– 140––

ÀÌ¿Î -““ÁŸ‡ÊÊŸÊÕ¬˝ÁÃˇÊ¬pãº˝¬˝ÁÃˇÊ¬—”” – ““ÿÕÊ˘ãœÊŸÊ¢”” øˇÊÈÁfl¸∑§-‹ÊŸÊ¢, ““•‚XÔUÃÙ”” ŸËàÿÊ, ““ÃŒÔ÷Œ¬Á⁄U∑§À¬p”” ÁŸ‡ÊÊŸÊÕ÷Œ¬Á⁄U∑§À¬p fl∑˝§-øÃÈ⁄UdàflÊÁŒ—, ““ÃÕÒflÊflÊ¸Ç≤‡ÊÊ¢”” ¿UkSÕÊŸÊ¢, ““•ÿ¢”” ‚fl¸ôÊ¬˝ÁÃˇÊ¬— ÃŒÔ÷Œ¬Á⁄U-∑§À¬pÊ‚XÔUÃ ßÁÃ H 140H

Ï‰‰ı«fi —- …L‹◊Ì ±_‘ ’vÊ˘ ¿ı …ı±˘±ı «_ƒ ’˘÷ÎfiÌ fi…flı ¿ÿÎÏ’ Ωı›˘

… fi◊Ì, ÷ı ’vÊ˘ «_ƒfi˘ Ï‰fl˘‘ ¿flı. ¿ı «_ƒfiÎ ¤ıÿfiÌ ¿S’fiÎ ¿flı, ÷˘ ÷ı …ı‹

fiÌÏ÷◊Ì ±Á_√÷ »ı. ±◊Î˝÷Ô L›Î››@÷ fi◊Ì. ÷ı‰Ì flÌ÷ı »•V◊ ’vÊ˘ ¿ı …ı±˘ ’˘÷ı

Á‰˝iÎ fi Ë˘‰Î◊Ì Á‰˝iÎfiı ΩHÎ‰Î‹Î_ …L‹Î_‘ ÷S› »ı ÷ı±˘±ı Á‰˝iÎfi˘ Ï‰fl˘‘ ¿fl‰˘

¿ı Á‰˝iÎfiÎ ¤ıÿfiÌ ¿S’fiÎ ¿fl‰Ì ±ı ’HÎ ÷ıÀ·_ … ±fiÏ«÷ »ı.

424


424 ›˘√ºÏp Á‹E«› √Î◊Î —

«_ƒfi˘ Ï‰fl˘‘ ¿fl‰˘, ±ıÀ·ı ±Î¿ÎÂ‹Î_ «_ƒ fi◊Ì … ±ı‹ ¿Ëı‰_, ±◊‰Î «_ƒ

≠¿ÎÂflÏË÷ »ı- ±ı‹ ¿Ëı‰_, ÷ı «_ƒfi˘ Ï‰fl˘‘ ¿Ëı‰Î› »ı.

«_ƒfiÎ ¤ıÿfiÌ ¿S’fiÎ ¿fl‰Ì ±ıÀ·ı ¿ı ÷ı «_ƒ ‰Î_¿˘ »ı. «Îfl ¬HÎÎ‰Î‚˘ »ı.

±◊‰Î ÏhÎ¿˘HÎ »ı. ·_⁄√˘‚ »ı. ≥I›ÎÏÿ ¿Ëı‰_ ÷ı ¤ıÿfiÌ ¿S’fiÎ ΩHÎ‰Ì.

Á‰˝iÎfi˘ Ï‰fl˘‘ ¿fl‰˘ ±ıÀ·ı ¿˘≥ Á‰˝iÎ … fi◊Ì ±ı‹ ¿Ëı‰_, ±◊‰Î Á‰˝iÎfiÌ

≠w’HÎÎfi˘ Ï‰fl˘‘ ¿fl‰˘. ÷ı‹fiÌ ÿıÂfiÎfi˘ ÏfiÊı‘ ¿fl‰˘ ÷ı.

Á‰˝iÎfiÎ ¤ıÿfiÌ ¿S’fiÎ ¿fl‰Ì ±ıÀ·ı ¿ı Á‰˝iÎfiÎ ‹÷‹Î_ ¤ıÿ »ı- ±ı‹ ¿Ëı‰_.

Á‰˝iÎfiÎ ‹÷˘ Ï¤¯Î-Ï¤¯Î »ı- ±ı‹ ¿S’fiÎ ¿fl‰Ì ÷ı.

∑Ê¤ÿı‰ ≠¤◊Ì ‹ËÎ‰Ìfl≠¤ Á‘ÌfiÎ ÷Ì◊*¿fl ÿı‰˘ ’Îfl‹ÎÏ◊˝¿ Á‰˝iÎ ≠¤ »ı.

±fiı √Î◊Î 134fiÌ ÀÌ¿Î‹Î_ ¿Ëı·Î ¿Ï’·-⁄© ‰√ıflı ∑ÏÊ±˘ ±˙’«ÎÏfl¿ Á‰˝iÎ »ı.

÷ı◊Ì ÷ı ⁄¯Îı ≠¿ÎflfiÎ Á‰˝iÎ˘fi˘ Ï‰fl˘‘ ¿fl‰˘ ¿ı ÷ı‹fiÌ ≠w’HÎÎfi˘ Ï‰fl˘‘ ¿fl‰˘ ÷ı

±Ï÷Â› ‹ËÎ-±fi◊˝¿ÎflÌ »ı. ÷◊Î √Î◊Î 138‹Î_ …HÎÎT›Î ‹…⁄ ¿Ï’·-⁄©ÎÏÿ

∑ÏÊ±˘fiÌ ÁÎ’ıZÎ’HÎı ±ı¿fi›‰Î‚Ì ‘‹˝ÿıÂfiÎ ’HÎ Á‰˝fi›‰Î‚Ì ‰Ì÷flÎ√fiÌ ÿıÂfiÎfiÎ

±_√w’ Ë˘‰Î◊Ì ÷ı‹fiÌ ≠w’HÎÎfi˘ Ï‰fl˘‘ ¿fl‰˘, ÷ı ’HÎ Á‰˝iÎfiÎ Ï‰fl˘‘÷S› ‹ËÎ-

±fi◊˝¿ÎflÌ … »ı. µ’ÿıÂ’ÿ‹Î_ ’HÎ ¿èÎ_ »ı ¿ı-

‚√fl¬flÊÿ◊Í‹¢, ŒÈflÊ‹‚¢ª¢ ¡•Ù ‚◊ÄπÊÿ¢ –⁄UÿáÊÊª⁄UÃÈÀ‹¢ π‹È, ÃÙ ‚√fl¢ ‚¢ÈŒ⁄¢U ÃÁê◊ H 694H

±◊ —- ¿Ï’·-⁄©-±ZÎ’Îÿ ±ÎÏÿ ∑ÏÊ ‹Ïfi±˘fiÎ Á‰ı ≠‰Îÿ˘ (≠w’HÎÎ)fi_ ‹Ò· …ı

¿ÎflHÎ◊Ì ““¶ÎÿÂÎ_√Ì”” … »ı. ¿ÎflHÎ ¿ı ÷ı ¶ÎÿÂÎ_√Ì Á‹ƒÁ‹Îfi »ı. ÷ı◊Ì ÷ı ±L›ÿÂ˝fi˘‹Î_

’HÎ …ı ¿o≥ ›◊Î◊˝ ≠w’HÎÎ »ı ÷ı ¶ÎÿÂÎ_√Ìfi_ ±ı¿ ±_√ Ë˘‰Î◊Ì Á‰ı˝ Á_ÿfl »ı.

±Î √Î◊ÎfiÌ ÀÌ¿Î‹Î_ ¿èÎ_ »ı ¿ı ““¿Ï’·”” ‰√ıflıfiÎ_ ‰«fi˘fiÌ ±‰iÎÎ ¿fl‰Î‹Î_

Á‹√˛ ÿ—¬fiÎ ‹Ò·¤Ò÷ ±ı‰Ì Ï…fi‰«fifiÌ ±‰iÎÎfi˘ ≠Á_√ µI’¯Î ◊Î› »ı. ÁÎflÎ_Â

¿ı ¿Ï’·ÎÏÿ ∑ÏÊ±˘fiÎ_ ‰«fi˘fiÌ ±‰iÎÎ ±ıÀ·ı Ï…fi‰«fifiÌ ±‰iÎÎ ΩHÎ‰Ì. ÷ı◊Ì

±Î ∑ÏÊ±˘fiÎ_ ‰«fi˘fiÌ ±‰iÎÎ ¿fl‰Î◊Ì ¿S›ÎHÎfiÌ ¿˘≥ ÏÁÏ© ◊÷Ì fi◊Ì. –– 694––

ÁQ‹Ï÷÷¿Û‹Î_ ’HÎ ¿èÎ_ »ı ¿ı-

¡¢ ∑§ÊÁfl‹¢ ŒÁ⁄U‚áÊ¢, ∞ÿ¢ Œ√flÁ_ÔUÿS‚ flûÊ√fl¢ –‚ÈhÙ•áÊÃáÊÿS‚ ©U, ¬Á⁄U‚ÈhÙ ¬îÊflÁfl•å¬Ù H 3-48H

425


›˘√ºÏp Á‹E«› 425√Î◊Î — 140-141

±◊˝—- …ı ¿Ï’·∑ÏÊfi_ ÿÂ˝fi »ı ÷ı ƒT›ÎÏ◊˝¿ fi›fi_ ‰@÷T› »ı. ±fiı …ı

Â©˘ÿfi÷fi› (⁄©)fi_ ÿÂ˝fi »ı ÷ı ’ÏflÂ© ±ı‰Î ’›Î˝›ÎÏ◊˝¿fi›fi˘ Ï‰¿S’ »ı. ––348––

±Î ≠‹ÎHÎı ±L› Á‰ı˝ ÿÂ˝fi˘fiÌ ≠w’HÎÎ ±ı …ˆfiÿÂ˝fi w’Ì ‹ËÎÁÎ√fl‹Î_◊Ì

fiÌ¿‚ı·Î_ ¬Î⁄˘«Ì›Î_ (¬ÎÕÌ‹ÎhÎ) … »ı. ÷ı◊Ì ÷ıfi˘ Ï‰fl˘‘ ±ı ’HÎ …ˆfiÿÂ˝fifi˘ …

Ï‰fl˘‘ ΩHÎ‰˘. ÷ı◊Ì ÷ı Á‰˝iÎfi˘ Ï‰fl˘‘ ‹ËÎ±fi◊˝¿ÎflÌ »ı. –– 140––

Á∑§@=÷◊Î ‰‚Ì.

Ÿ ÿÈÖÿÃ ¬˝ÁÃˇÊ¬—, ‚Ê◊ÊãÿSÿÊÁ¬ Ãà‚ÃÊ◊Ô –•ÊÿÊ¸¬flÊŒSÃÈ ¬ÈŸÁ¡¸uÔUÊë¿UŒÊÁœ∑§Ù ◊Ã— H 141H

√Î◊Î◊˝ = ¿˘≥’HÎ ÁÎ‹ÎL› ‹ÎHÎÁfiÌ ’HÎ ±‰iÎÎ ¿fl‰Ì ÷ı µÏ«÷ fi◊Ì÷˘ Á‰˝iÎ ±ı‰Î ±Î›˝’vÊ˘fi˘ ±‰HÎ˝‰Îÿ ⁄˘·‰˘ ÷ı Á……fi ’vÊ˘ Ï…úÎE»ıÿ◊Ì’HÎ ±Ï‘¿ ‹Îfiı »ı. –– 141 ––

ÀÌ¿Î - ““Ÿ ÿÈÖÿÃ ¬˝ÁÃˇÊ¬Ù”” ÁŸ⁄UÊ∑§⁄UáÊM§¬—, ““‚Ê◊ÊãÿSÿÊÁ¬””∑§SÿÁøà¬ÈL§·ÊŒ— – ““ÃÃÔ”” ÃS◊ÊÃÔ – ““‚ÃÊ¢”” ◊ÈŸËŸÊ◊Ô – ““•ÊÿÊ¬flÊŒSÃÈ ¬ÈŸ—””‚fl¸ôÊ¬Á⁄U÷fl ßàÿÕ¸— – Á∑§Á◊àÿÊ„U-““Á¡uÔUÊë¿UŒÊÁœ∑§Ù ◊Ã—”” ÃÕÊÁflœ¬˝àÿ-¬Êÿ÷ÊflŸ H 141H

Ï‰‰ı«fi —- …ˆfiÂÎÁfi‹Î_ ‹ˆhÎÌ, ≠‹˘ÿ, ¿vHÎÎ ±fiı ‹ÎK›V◊ ±ı‰Ì «Îfl

¤Î‰fiÎ±˘ ⁄÷Î‰Ì »ı. ÿ—¬Ì µ’fl ¿vHÎÎ ±fiı ’Î’Ì ∞‰˘ µ’fl ‹ÎK›V◊ ¤Î‰

flÎ¬‰Îfi_ ¿èÎ_ »ı. ÷ı◊Ì ÁÎ‹ÎL› ±ı‰Î ¿˘≥ ’Î’Ì, ±‘‹a, ÿ—¬Ì ¿ı ÿp ’vÊÎÏÿfiÌ

’HÎ ±‰iÎÎ-±’‹Îfi ¿ı Ï÷flV¿Îfl ¿fl‰˘ ±ı ›˘B› fi◊Ì. ¿ÎflHÎ ¿ı Á‰ı˝ ∞‰˘

’˘÷’˘÷ÎfiÎ ¿‹˝fiı ‰Â Á_ÁÎfl‹Î_ ≠‰÷˝÷Î Ë˘› »ı. ±ıÀ·ı ¿˘≥ ∞‰˘‹Î_ ¿ÿÎ« ÿ˘Ê˘

Ë˘› ÷˘ ’HÎ ÷ı ∞‰˘fiÎ ¿‹˘˝fiÎ µÿ›fiı ¿ÎflHÎı »ı. ÷ı‹Î_ ⁄Ì«ÎflÎ ÷ı ∞‰˘fi˘ Â_

ÿ˘Ê? ±ı‹ Á‹∞ I›Î_ ’HÎ (ÁÎ‹ÎL› ‹ÎHÎÁ ≠I›ı ’HÎ) Á‹¤Î‰ flÎ¬‰Îfi˘ »ı.

’fl_÷ ÷ıfiÌ ±‰iÎÎ ¿fl‰Ì µÏ«÷ fi◊Ì. ÷˘ ’»Ì ±Î›˝’vÊ˘fi˘ ±’‰Îÿ ⁄˘·‰Îı, ±ıÀ·ı

Á‰˝iÎfi˘ Ï‰fl˘‘ ¿fl‰˘ ¿ı Á‰˝iÎfiÌ ≠w’HÎÎfi˘ Ï‰fl˘‘ ¿fl‰˘ ÷ı ¿ı‹ µÏ«÷ ¿Ëı‰Î›?

÷ı◊Ì Á‰˝iÎfi_ ¿o≥’HÎ ±’›Â‰Î‚_ ‰Î¿› ⁄˘·‰_ ÷ı ‹Ïfi‹ËÎI‹Î±˘fiı Ï…úÎE»ıÿ◊Ì ’HÎ

±Ï‘¿ ÿ—¬ÿÎ›Ì »ı.

Ï…úÎE»ıÿ◊Ì …ı ±fi◊˝ ◊Î› »ı, ÷ıfiÎ ¿fl÷Î_ ’HÎ Á‰˝iÎfi˘ ’Ïfl¤‰-’flÎ¤‰

¿fl‰˘ ±ıÀ·ı ±Î›˝’vÊ˘fi˘ ±’‰Îÿ √Î‰˘ ±ı ‹Ïfi±˘fiı ±Ï‘¿ ÿ—¬ÿÎ›Ì ◊Î› »ı.

426


426 ›˘√ºÏp Á‹E«› √Î◊Î — 142

Ï…úÎE»ıÿ‹Î_ …ı ÿ—¬ »ı ÷ıfiÎ ¿fl÷Î_ ’HÎ Á‰˝iÎfi˘ Ï‰fl˘‘ ¿fl‰Î‹Î_ ÷ı‰Î

≠¿Îflfi_ ±Ï‘¿ ≠I›’Î› (ÿ—¬ … ÿ—¬ ±◊Î÷Ô ‹ËÎfiÔÔÔ ±fi◊) ÷ÊflŸ=Ë˘‰Î◊Ì ±Ï‘¿

ÿ—¬ÿÎ›Ì ‹fiÎ›_ »ı. –– 141––

Á∑§@=÷◊Î ‰‚Ì.

∑È§ŒÎc≈UÊÁŒ ø ŸÙ ‚ãÃÙ, ÷Ê·ãÃ ¬˝Êÿ‡Ê— ÄflÁøÃÔ˜ –ÁŸÁpÃ¢ ‚Ê⁄UflëøÒfl, Á∑§ãÃÈ ‚ûflÊÕ¸∑Î§à‚ŒÊ H 142H

√Î◊Î◊˝ = ‹Ïfi ’vÊ˘ ≠Î›— ¿flÌfiı ¿<ÿÔÚWÀÎÏÿ ‰«fi ¿›Îflı› ⁄˘·÷Î fi◊Ì.

’fl_÷ Á_ÿıË Ï‰fiÎfi_ ±fiı ÁÎfl‰Î‚_ ÷◊Î ≠ÎHÎÌ±˘fiÎ (µ’¿Îfl w’) ≠›˘…fifiı

¿flfiÎv_ ‰«fi ÁÿÎ ⁄˘·ı »ı. –– 14fl ––

ÀÌ¿Î-““∑È§ŒÎc≈UÊÁŒ ø”” ∑È§ŒÎCÔ¢U ∑È§üÊÈÃ¢ ∑È§ôÊÊŸÁ◊àÿÊÁŒ, ““ŸÙ ‚ãÃÙ”” ◊ÈŸÿÙ,““÷Ê·ãÃ ¬˝Êÿ‡Ê—”” ¬˝ÊÿáÊ ““ÄflÁøÃÔ”” – ∑§Õ¢ ÃÁ„¸U ÷Ê·ãÃ ßàÿÊ„U-““ÁŸÁpÃ¢””•‚ÁãŒÇœ¢, ““‚Ê⁄UflìÊÒfl”” ŸÊ¬ÊÕ¸∑§◊Ô – ““Á∑§ãÃÈ ‚ûflÊÕ¸∑Î§ÃÔ”” ¬⁄UÊÕ¸∑§⁄UáÊ‡ÊË‹¢,““‚ŒÊ”” ÷Ê·ãÃ H 142H

Ï‰‰ı«fi —- Á_÷ ’vÊ˘fi˘ ±Î‰Î ≠¿Îflfi˘ ““ÁË… V‰¤Î‰ …”” Ë˘› »ı ¿ı

…ı ⁄flÎ⁄fl ’˘÷ı Ωı›ı·_ fi Ë˘› ÷ı ¿<ºp, ±ÎÏÿ ÂOÿ◊Ì …ı ’˘÷ı ⁄flÎ⁄fl ÁÎ_¤‚ı·_

fi Ë˘›, ·˘¿’fl_’flÎ◊Ì Á_¤‚Î›_ Ë˘› ÷ı ¿<l÷, ±fiı …ı ’˘÷ı ›◊Î◊˝’HÎı ΩHÎı·_ fi

Ë˘›, ·˘¿˘±ı ¿èÎ_ ±ıÀ·ı ‹ÎfiÌ ·Ì‘_ Ë˘› ÷ı ¿<iÎÎ÷. ±Î‰Î_ ‰«fi˘ CÎb_ ¿flÌfiı

¿›Îflı› ⁄˘·÷Î fi◊Ì. Ωı› _ Ë˘›, ÁÎ_¤Y›_ Ë˘› ±fiı ΩH›_ Ë˘›, ÷˘ ’HÎ

µkÎ‹’vÊ˘fiÌ ≠¿ÚÏ÷fiÎı ‹ÏË‹Î … ±ı‰˘ Ë˘› »ı ¿ı ÷ı ⁄˘·ı fiËŸ. ⁄ÌΩfiı ¿·_¿

¿ı ÿ˘Ê ±Î‰ı ÷ı‰Î_ ‰«fi˘ µE«Îflı fiËŸ. ÷˘ ’»Ì ›◊Î◊˝’HÎı fi Ωı›ı·_, fi ÁÎ_¤‚ı·_

¿ı fi ΩHÎı·_ ‰«fi ‹ËÎ’vÊ˘ (Á_÷-‹Ïfi’vÊ˘) ⁄˘·ı … ¿ı‹? ÷ı◊Ì ’HÎ Á‰˝iÎfi˘

Ï‰fl˘‘ ¿fl‰Îı ¿ı Á‰˝iÎfiÌ ≠w’HÎÎfi˘ Ï‰fl˘‘ ¿fl‰˘ ±◊Î˝÷Ô˚ ±Î›˝’vÊ˘fi˘ ±’‰Îÿ

⁄˘·‰˘, ±ı Á_÷’vÊ˘ ¿ÿÎÏ’ ¿flı … fiËŸ. ±fiı Ωı ±Î‰_ ⁄˘·ı ÷˘ ÷ı Á_÷’vÊ

(‹ËÎ’vÊ) ¿Ëı‰Î› … fiËŸ.

Ωı Á_÷’vÊ˘ ¿<ºp, ¿<l÷ ±fiı ¿<iÎÎ÷ ⁄˘·÷Î fi◊Ì, ÷˘ ÷ı ‹ËÎI‹Î±˘ ¿ı‰_

‰«fi ⁄˘·ı »ı? ÷ı ‰Î÷ Ë‰ı ±L‰›◊Ì …HÎÎ‰ı »ı ¿ı- (1) Ïfiç›‰Î‚_. ±ıÀ·ı ¿ı

’˘÷ı ’˘÷ÎfiÎ iÎÎfi◊Ì Ωı≥fiı ±◊‰Î ΩHÎÌfiı ⁄flÎ⁄fl ±fi¤‰ ¿›˘˝ Ë˘› ±fiı ÷ıfiÎ

427


›˘√ºÏp Á‹E«› 427√Î◊Î — 142-143

¶ÎflÎ Á_ÿıË «ÎS›˘ √›˘ Ë˘› ÷ı‰_, Á_ÿıË Ï‰fiÎfi_ … ‰Î¿› ⁄˘·ı »ı. (fl) ÁÎfl‰Î‚_.

…ı ‰«fi˘ ’˘÷ı ⁄˘·ı ÷ı‹Î_ ¿o≥fiı ¿o≥ ÁÎfl Ë˘›, ÷k‰ Ë˘›, ÁÒZ‹⁄˘‘ÎÏÿ ◊Î› ÷ı‰_

‰«fi ⁄˘·ı »ı. ’fl_÷ ±’Î◊¿ (Ïfifl◊¿) ‰«fi˘ ⁄˘·÷Î fi◊Ì. …ı ‰«fi˘fi˘ ¿o≥ ±◊

fi Ë˘›, ¿_≥ ÁÎfl fi Ë˘›, ÷ı‰_ ‰Î›ÕÎ ‹ÎHÎÁfiÌ …ı‹ ⁄˘· ⁄˘· ¿fl÷Î fi◊Ì. (3)

’fl_÷ Ák‰Î◊˝¿Ú÷Ô ‰«fi ⁄˘·ı »ı. ±ıÀ·ı ’˘÷ÎfiÎ ⁄˘·Î›ı·Î ‰«fi˘◊Ì ±L›∞‰˘fi˘

ƒT› µ’¿Îfl ±◊‰Î ¤Î‰ µ’¿Îfl ◊Î› ÷ı‰_ ’flÎ◊˝¿flHÎÂÌ·=’fl˘’¿Îfl ¿fl‰ÎfiÎ

VÔ‰¤Î‰‰Î‚_ … ‰«fi ⁄˘·ı »ı.

±Î ≠‹ÎHÎı Á_÷’vÊ˘ ¿<ºpÎÏÿ ¤ÎÊÎ ≠Î›— ⁄˘·÷Î fi◊Ì ±fiı Á_ÿıËÏ‰fiÎfi_,

ÁÎfl‰Î‚ _ ±fiı ’fl˘’¿Îfl ¿flfiÎv_ ‰«fi ⁄˘·ı »ı. ‹ÎÀı ’HÎ µkÎ‹’vÊ˘±ı

““±Î›Î˝’‰Îÿ.”” (Á‰˝iÎÏ‰fl˘‘ÎÏÿ) √Î‰˘ Ωı≥±ı fiËŸ –– 142––

©U¬‚¢„U⁄UÛÊÊ„U=Ë‰ı ±Î ««Î˝fi˘ µ’Á_ËÎfl ¿fl÷Î_ …HÎÎ‰ı »ı ¿ı-

ÁŸpÿÙ˘ÃËÁãº˝UÿÊÕ¸Sÿ, ÿÙÁªôÊÊŸÊ≤Ã Ÿ ø –•ÃÙ˘åÿòÊÊãœ∑§À¬ÊŸÊ¢, ÁflflÊŒŸ Ÿ Á∑§@Ÿ H 143H

√Î◊Î◊˝ = ›˘√Ì±˘fiÎ iÎÎfi Ï‰fiÎ ±÷ÌÏLƒ› ’ÿÎ◊˘˝fi˘ ÏfiHÎ˝› ◊≥ Â¿÷˘fi◊Ì. ±Î ¿ÎflHÎ◊Ì ’HÎ ±Î Ï‰Ê›‹Î_ ΩI›L‘÷S› ±ı‰Î »•V◊Îıfiı Ï‰‰Îÿ ‰Õı¿o≥ ’HÎ ÁÎfl fi◊Ì. –– 143 ––

ÀÌ¿Î-““ÁŸpÿÙ˘ÃËÁãº˝ÿÊÕ¸Sÿ”” ‚fl¸ôÊÊŒ—, ““ÿÙÁªôÊÊŸÊ≤Ã Ÿ ø”” ÃÃ ∞flÃÁà‚h— – ““•ÃÙ˘Á¬”” ∑§Ê⁄UáÊÊŒÔ˜, ““•òÊ”” ‚fl¸¸ôÊÊÁœ∑§Ê⁄U, ““•ãœ∑§À¬ÊŸÊ¢””Áfl‡Ê·SÃŒÃûflŒÁ‡Ê¸ŸÊ¢, ““ÁflflÊŒŸ Ÿ Á∑§@Ÿ”” ‚ÁìÊûÊŸÊ‡Ê»§‹Ÿ H 143H

Ï‰‰ı«fi —- ›˘√fiÌ ÁÎ‘fiÎ ¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_ ›˘√Ì ◊›ı·Î ‹ËÎI‹Î ’vÊ˘fiı

±‰Ï‘iÎÎfi, ‹fi—’›˝‰iÎÎfi ±◊‰Î ¿ı‰·iÎÎfi µI’¯Î ◊Î› ÷ı ›˘Ï√iÎÎfi ¿Ëı‰Î› »ı ¿ı

…ı ≠I›ZÎiÎÎfi Ë˘‰Î◊Ì ±fiı ≥ÏLƒ› Ïfifl’ıZÎ Ë˘‰Î◊Ì ±÷Ì„Lƒ› ’ÿÎ◊˘˝fiı ΩHÎÌ Â¿ı

»ı. ÷◊Î ›˘√ ≠¤Î‰◊Ì µI’¯Î ◊›ı· Ï‰ÏÂp l÷iÎÎfi, ΩÏ÷V‹flHÎiÎÎfi ‰√ıflı ’HÎ

±ËŸ Á‹∞ ·ı‰Î_. ±Î‰Î ≠¿ÎflfiÎ_ Ï‰ÏÂp ±ı‰Î_ ›˘√Ì ‹ËÎ’vÊ˘fiÎ iÎÎfi Ï‰fiÎ

±÷Ì„Lƒ› ’ÿÎ◊ ˝ ±Î ±ÎI‹Î Á‰˝iÎ ËÂı? ¿ı ±Á‰˝iÎ ËÂı? …√÷ ±Î¬Î‹Î_ ¿˘≥

Á‰˝iÎ ËÂı ¿ı ¿˘≥ Á‰˝iÎ fiËÌ Ë˘›? ≥I›ÎÏÿ Á‰˝iÎÎÏÿ Á_⁄_‘Ì ±÷Ì„Lƒ› ¤Î‰˘

ΩHÎÌ Â¿Î÷Î fi◊Ì. ¿ÎflHÎ ¿ı ÷ı ±÷Ì„Lƒ› ¤Î‰˘fiÌ ÏÁÏ© ÃÃ ∞fl=÷ı‰Î ≠¿ÎflfiÎ

›˘Ï√iÎÎfi◊Ì … ◊Î› »ı.

428


428 ›˘√ºÏp Á‹E«› √Î◊Î — 143

•ÃÙ˘Á¬=±Î ¿ÎflHÎ◊Ì ’HÎ ±Î Á_ÁÎfl‹Î_ ¿˘≥ Á‰˝iÎ »ı ¿ı fiËŸ? ±Î

±ÎI‹Î Á‰˝iÎ »ı ¿ı ±Á‰˝iÎ »ı? ≥I›ÎÏÿ Á‰˝iÎfiÌ ⁄Î⁄÷ ΩHÎ‰Î‹Î_ (µ’·ZÎHÎ◊Ì

Á‰ı ±÷Ì„Lƒ›¤Î‰˘fiÌ ⁄Î⁄÷ ΩHÎ‰Î‹Î_) ±L‘÷S› ±ı‰Î »•V◊˘fiı ±Î Ï‰‰Îÿ ‰Õı

¿o≥ ·Î¤ fi◊Ì.

±ËŸ ±÷ÌÏLƒ› ’ÿÎ◊˘˝fiı Ωı‰Î‹Î_ »•V◊˘fiı …ı ±L‘÷S› ¿èÎÎ »ı. ÷ı Ï‰ÂıÊı

¿flÌfiı (±Ï÷Â› V’p’HÎı) ÷ı (±÷Ì„Lƒ›¤Î‰˘)fi_ ÷k‰ (›◊Î◊˝ V‰w’) fi Ωı≥

Â¿fiÎflÎ »•V◊˘ »ı ÷ı◊Ì ±L‘÷S› ¿èÎÎ »ı. ÁÎ‹ÎL›◊Ì ±fi‹Îfi ±◊‰Î ±Î√‹

¶ÎflÎ »•V◊˘ ’HÎ ±÷Ì„Lƒ› ’ÿÎ◊˝ ΩHÎÌ Â¿ı »ı. ±fiı ÷˘ … ÷ı±˘ ±Î‰Î ±÷Ì„Lƒ›

√Òœ ’ÿÎ◊˘˝ ’HÎ ’˘÷’˘÷ÎfiÎ ZÎ›˘’Â‹ ≠‹ÎHÎı Á‹…ı »ı ±fiı Á‹Ω‰ı »ı. ‹ÎÀı

ÁÎ‹ÎL›◊Ì ΩHÎ‰Î‹Î_ ÷ı ±L‘÷S› fi◊Ì. ’fl_÷ Ï‰ÂıÊı ΩHÎ‰Î‹Î_ ±L‘÷S› »ı. ±◊Î˝÷Ô

±fi‹ÎfiÎÏÿ ¶ÎflÎ ’fl˘ZÎ’HÎı ΩHÎ‰Î‹Î_ ±L‘÷S› fi◊Ì. ’fl_÷ ÁÎZÎÎ÷Ô ±ÎI‹-≠I›ZÎ’HÎı

ΩHÎ‰Î‹Î_ ±L‘÷S› »ı ±ı‹ ΩHÎ‰_. ±ËŸ •ÃûflŒÁ‡Ê¸ŸÊ¢ ’ÿ‹Î_ Ãûfl¢ ¬‡ÿÁãÃ ßÁÃÃûflŒÁ‡Ê¸Ÿ—, Ÿ ÃûflŒÁ‡Ê¸Ÿ— ßÁÃ •ÃûflŒÁ‡Ê¸Ÿ— ±ı‰˘ Á‹ÎÁ ¿fl‰˘. ’fl_÷ Ÿ ÃûflÁ◊ÁÃ•Ãûfl¢, ÃŒÔ ¬‡ÿãÃËÁÃ ±ı‰˘ Ï‰√˛Ë fi ¿fl‰˘.

≠ffi —- ±÷Ì„Lƒ›’ÿÎ◊ ˝fiÌ ««Î˝ ¿fl‰Î‹Î_ ““Ï‰‰Îÿ”” «Î· flÎ¬Ì±ı ÷˘ Â_ ÿ˘Ê?

ÂOÿ —- Ï‰‰Îÿ …ı »ı ÷ı ‚ÁìÊûÊ=ÁQ›√Ô Ï«kÎfi˘ fiÎÂ ¿fl‰Î w’ Œ‚fiı

±Î’fiÎflÎı »ı. ““Ï«kÎÏ‰ÂÏ©”” w’ …ı ‹„@÷‹Î√˝ ËÎ◊‹Î_ ±ÎT›˘ »ı, ÷ıfi˘ ±Î Ï‰‰Îÿ

fiÎÂ¿ »ı. ‹ÎÀı µkÎ‹’vÊ˘fiı Ï‰‰Îÿ ¿fl‰Î ‰Õı Á›*.

≠ffi—- Ï‰‰Îÿ ¿fl‰Î◊Ì ¿ı‰Ì flÌ÷ı ÁQ›¿Ô Ï«kÎfi˘ fiÎÂ ◊Î› »ı?

µkÎfl —-““Ï‰‰Îÿ”” ¿fl‰Î◊Ì Ï«kÎ Ïfifl_÷fl ¿·ÏÊ÷ flËı »ı. ¿ÎflHÎ ¿ı F›Îflı

∞‰ Ï‰‰Îÿ‹Î_ µ÷flı »ı I›Îflı ≠Ï÷‰ÎÿÌfiı …\˘ ¿ı‹ ’ÎÕ‰˘? ±ı … ‹A› ·Z› Ë˘›

»ı. ÷ı◊Ì ≠Ï÷‰ÎÿÌfiÌ ‰Î÷ ÁÎ«Ì Ë˘› ÷˘ ’HÎ ÷ıfiÌ ÁÎ‹ı ‹fi¿„S’÷ ›„@÷±˘ ¶ÎflÎ

÷ıfiÌ ‰Î÷fiı ¬˘ÀÌ ÃflÎ‰‰Îfi˘ ∞‰ ≠›IÔfi ¿flı »ı. ±Î ¿ÎflHÎ◊Ì ∞‰fiı ≠Ï÷‰ÎÿÌ

≠I›ı ¶ıÊ ’HÎ ◊Î› »ı. ¶ıÊ ◊‰Î◊Ì Ï«kÎ ÁÿÎ ¿ÊÎ› ±fiı ¿˚·ıÂ‰Î‚_ ⁄fiı »ı.

≠Ï÷‰ÎÿÌfiı ËflÎ‰‰ÎfiÌ ⁄Ï© Ë˘‰Î◊Ì ±Î‰ıÂ›@÷ ’HÎ ‰«fi≠›˘√ ¿flı »ı. »÷Î_

Ï‰‰Îÿ‹Î_ Ωı ’˘÷ı ËÎflÌ Ω› ÷˘ ’˘÷ÎfiÌ ◊›ı·Ì ‹ÎfiËÎÏfi◊Ì Â˘¿-±flÏ÷ ±fiı

±Î÷˝K›Îfi ’HÎ ◊Î› »ı. ±fiı Ωı ≠Ï÷‰ÎÿÌ ËÎflÌ Ω› ÷˘ ≠Ï÷‰ÎÿÌfiı Â˘¿, ±flÏ÷

±fiı ±Î÷˝K›Îfi ◊Î› »ı. ‰‚Ì ‰ÎÿÌfiı ±Ï¤‹Îfi ±fiı ±Ï÷Â› flÏ÷ ±fiı ËÊÎ˝Ïÿ

◊Î› »ı. ±Î flÌ÷ı Ï‰‰Îÿ ¿fl‰Î‹Î_ ““Ï…√ÌÊ”” ¤Î‰ Ë˘‰Î◊Ì ËÎfl ◊Î› ÷˘ ’HÎ

429


›˘√ºÏp Á‹E«› 429√Î◊Î — 143-144

±fiı ∞÷ ◊Î› ÷˘ ’HÎ Ï«kÎfiÎ Â¤¤Î‰˘fi˘ fiÎÂ ◊÷˘ Ë˘‰Î◊Ì ±fiı ¿ı‰‚ ø˘‘-

¿Ô·ıÂ-¿o¿ÎÁ ±fiı ¿Õ‰ÎÂ … ‰‘÷Ì Ë˘‰Î◊Ì ‚ÃÔ=ÁQ›√Ô ±ı‰Î ÁøûÊ=Ï«kÎfi˘ fiÎÂ

¿fl‰Î w’Ì Œ‚ ±Î’fiÎfl Ë˘‰Î◊Ì µkÎ‹ ’vÊ˘fiı ±Î‰˘ Ï‰‰Îÿ ¿fl‰Î ‰Õı Á›*.

≠ffi —- Ï‰‰Îÿ ¿fl‰Î …ı‰˘ fi◊Ì ÷˘ Â_ ‰Îÿ ¿fl‰Î …ı‰˘ »ı? ±◊Î˝÷Ô ‰Îÿ

±fiı Ï‰‰Îÿ‹Î_ ÷ŒÎ‰÷ Â_? ±fiı ‰Îÿ ¿÷˝T› »ı ¿ı ±¿÷˝T› »ı?

µkÎfl—- ‰Îÿ ±ıÀ·ı ““÷k‰ ΩHÎ‰Î ‹ÎÀı”” ¿flÎ÷Ì ‘‹˝««Î˝, ‰Îÿ ¿flÎ› I›Îflı

““Ï…iÎÎÁ¤Î‰”” Ë˘› »ı. ±fiı Ï‰‰Îÿ ¿flÎ› I›Îflı ““Ï…√ÌÊ¤Î‰”” Ë˘› »ı.

Ï…iÎÎÁ¤Î‰ ±ıÀ·ı ÷k‰ ΩHÎ‰Î ‹ÎÀıfiÌ ÷‹¯ÎÎ, F›Îflı ±Î Ï…iÎÎÁ¤Î‰ Ë˘› »ı, I›Îflı

Á‹Ω‰fiÎfl √v Ë˘› »ı. ±fiı Á‹…fiÎfl ÏÂW› Ë˘› »ı. ±ıÀ·ı ÷ı ⁄¯Îı ‰E«ı √v-

ÏÂW›¤Î‰ Ë˘› »ı. ÏÂW› Ï‰fi›-Ï‰‰ı¿’Ò‰˝¿ ≠ffi ¿flı »ı ±fiı √v ÷ıfiı ·Î√HÎÌ’Ò‰˝¿

÷k‰ Á‹Ω‰ı »ı. ÏÂW› ’HÎ ⁄Ë‹Îfi’Ò‰˝¿ √v±ı ±Î’ı·˘ µkÎfl V‰Ì¿Îflı »ı. ‹ÎÀı

‰Îÿ ±ı ‘‹˝Ëı÷ ’fl_÷ Ï…√ÌÊ¤Î‰ ±ıÀ·ı ∞÷‰ÎfiÌ ≥E»Î. F›Îflı Ëˆ›Î‹Î_ ±Î

Ï…√ÌÊ¤Î‰ Ë˘› »ı. I›Îflı ±ı¿fiı ‰ÎÿÌ ±fiı ⁄ÌΩfiı ≠Ï÷‰ÎÿÌ ¿Ëı‰Î› »ı. ÷ı ⁄¯Îı‹Î_

’˘÷ÎfiÎ …›fiÌ ±fiı ÁÎ‹ıfiÌ T›„@÷fi˘ ’flÎ¤‰ ¿fl‰ÎfiÌ … ≥E»Î Ë˘› »ı. ÷ı◊Ì

I›Î_ ÷k‰Ï…iÎÎÁÎ fi Ë˘‰Î◊Ì ÷k‰≠ÎÏÅ ◊÷Ì fi◊Ì. ’fl_÷ ÁÎ«Ì-¬˘ÀÌ ÿ·Ì·˘ …

¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı. ±fiı ±ı¿ ⁄ÌΩfiÌ ‰Î÷fiı ÷˘ÕÌ ’ÎÕ‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı.

±Î ≠‹ÎHÎı ‰Îÿ ±ıÀ·ı √v-ÏÂW›¤Î‰ı ÷k‰ ΩHÎ‰Î-…HÎÎ‰‰ÎfiÌ ÷‹¯ÎÎ, ÷ı

¿fl‰Î◊Ì Ï«kÎ Ï‰Â© ⁄fiı »ı ‹ÎÀı ¿÷˝T› »ı. ’fl_÷ Ï‰‰Îÿ‹Î_ ‰ÎÿÌ-≠Ï÷‰ÎÿÌ¤Î‰ Ë˘›

»ı. ÷k‰ ΩHÎ‰Îfiı ⁄ÿ·ı ËÎfl-Ï…÷fiÌ ⁄Ï© Ë˘› »ı ÷ı◊Ì Ï«kÎ ¿·ÏÊ÷ ◊Î› »ı

‹ÎÀı ±Î Ï‰‰Îÿ ÁQ›¿Ô Ï«kÎfi˘ fiÎÂ¿ Ë˘‰Î◊Ì ±¿÷˝T› »ı. ÷ı◊Ì ‹ËÎI‹Î±˘fiı ÷ıfiÎ

‰Õı Á›*. –– 143 ––

Ÿ øÊŸÈ◊ÊŸÁfl·ÿ, ∞·Ù˘Õ¸SÃûflÃÙ ◊Ã— –Ÿ øÊÃÙ ÁŸpÿ— ‚êÿªÔãÿòÊÊåÿÊ„U œËœŸ— H 144H

√Î◊Î◊˝ = ““Á‰˝iÎ »ı ¿ı fiËŸ”” ±Î ±◊˝ ÷ÎÏk‰¿ flÌÏ÷±ı ±fi‹Îfifi˘Ï‰Ê› ‹fiÎ›˘ fi◊Ì. ‹ÎÀı ±Î ±fi‹Îfi◊Ì ÷ı ±◊˝fi˘ ÁQ›√Ô˚ (ÁÎ«˘) ÏfiHÎ˝›◊≥ Â¿÷˘ fi◊Ì. ⁄Ï© »ı ‘fi …ıfi_ ±ı‰Î ¤I≤˝ËÏfl±ı ’HÎ ±L›ÿÂ˝fiÂÎjÎ‹Î_¿èÎ_ »ı ¿ı- –– 144––

ÀÌ¿Î-““Ÿ øÊŸÈ◊ÊŸÁfl·ÿÙ”” Ÿ ø ÿÈÁÄÃªÙø⁄U—, ““∞·Ù˘Õ¸—”” ‚fl¸ôÊÁfl‡Ê·-

430


430 ›˘√ºÏp Á‹E«› √Î◊Î — 144

‹ˇÊáÊ—, ““ÃûflÃÙ ◊Ã—”” ¬⁄U◊ÊÕŸCÔU— (¬⁄U◊ÊÕŸ ≤CÔU—) – ““Ÿ øÊÃÙ˘ŸÈ◊ÊŸÊÃÔ,””““ÁŸpÿ— ‚êÿªãÿòÊÊÁ¬”” ‚Ê◊ÊãÿÊÕ¸ – ““•Ê„U œËœŸ—”” ‚— ÷ÃÎ¸„UÁ⁄U— H144H

Ï‰‰ı«fi —- ±ÎI‹Î‹Î_ flËı·˘ ““iÎÎfi√HÎ”” ±w’Ì Ë˘‰Î◊Ì ≥„Lƒ›fi˘ Ï‰Ê›

fi◊Ì. ±ÎI‹Î ’HÎ ±w’Ì Ë˘‰Î◊Ì ≥„Lƒ›fi˘ Ï‰Ê› fi◊Ì. ÷ı◊Ì ±ÎI‹Î ¿ı ±ÎI‹Îfi˘

iÎÎfi√HÎ ±Î ⁄¯Îı ≥ÏLƒ›◊Ì ΩHÎÌ Â¿Î÷Î_ fi◊Ì. ‹ÎÀı ≥ÏLƒ› ≠I›ZÎfi˘ Ï‰Ê› ÷˘

fi◊Ì …. ’fl_÷ ’fl‹Î◊˝◊Ì- ÷Î„k‰¿ flÌÏ÷±ı ±Î ±◊˝ ±fi‹Îfifi˘ Ï‰Ê› ’HÎ fi◊Ì.

¿ÎflHÎ ¿ı F›Îflı ±ÎI‹Î ÿı¬Î÷˘ fi◊Ì. ÷ıfi˘ iÎÎfi√HÎ ÿı¬Î÷˘ fi◊Ì. ÷ı◊Ì ““±Î

±ÎI‹Î Á‰˝iÎ »ı ¿ı ±Á‰˝iÎ »ı”” ±ı ±◊˝ ’HÎ ’fl‹Î◊˝ flÌÏ÷±ı ±fi‹Îfi◊Ì ±ıÀ·ı

›„@÷-≠›„@÷ ¶ÎflÎ ’HÎ ΩHÎÌ Â¿Î÷˘ fi◊Ì.

±ËŸ ““ÃûflÃ—””=·¬‰Îfi˘ ±ÎÂ›”” ±ı »ı ¿ı µ’·¿ºÏp±ı ±Î ±◊˝

±fi‹Îfi◊Ì ¿ÿÎ« ΩHÎÌ Â¿Î› »ı. •ÿ¢, ‚fl¸ôÊ—, •ÁflL§hflÊÄàflÊÃÔ, •ÿ¢ ‚fl¸ôÊ—øÃÈÁù¢‡ÊŒ-ÁÃ‡ÊÿflûflÊÃ˜, •ÿ¢ ‚fl¸ôÊ— Œflãº˝¬ÍÖÿàflÊÃÔ ’fl_÷ ÁÎ‹ı Á‹◊˝ ‰ÎÿÌ Ë˘›

÷˘ ±Î ⁄‘Î_ … ±fi‹Îfi˘fiÎ Ëı÷fiı ËıI‰Î¤ÎÁ ⁄fiÎ‰Ì ±fi‹Îfi ÷˘ÕÌ Â¿ı »ı. …ı

∞‰˘ ‹Î›Î‰Ì Ë˘› ±fiı ±Á‰˝iÎ Ë˘› »÷Î_ ‹Î›Î◊Ì Á‰˝iÎ’b_ Ï‰¿<T›* Ë˘› ÷ı‰Î

∞‰˘‹Î_ ’HÎ ±_⁄ÕlÎ‰¿fiÌ …ı‹ µ’fl˘@÷ Ëı÷±˘ Ω› »ı. ÷ı◊Ì T›Ï¤«ÎflÌ ËıI‰Î¤ÎÁ

◊Î› »ı. ‹ÎÀı ’Îfl‹ÎÏ◊˝¿ ºÏp±ı ±Î Á‰˝iÎ-±Á‰˝iÎ ±◊˝ ›„@÷fi˘ Ï‰Ê› fi◊Ì.

±ı‹ ΩHÎ‰_.

±fi‹Îfifi˘ Ï‰Ê› fi Ë˘‰Î◊Ì ±fi‹Îfi ¶ÎflÎ ÷ı ⁄Î⁄÷fi˘ ÁÎ«˘ ÏfiHÎ˝› ◊≥

Â¿÷˘ fi◊Ì. ±Î Ï‰Ê› ±ı¿·Î ±‹ı …ˆfi˘ … ±Î‹ ‹ÎfiÌ±ı »Ì±ı ±ı‹ fiËŸ, ’fl_÷

±L› ÿÂ˝fiÂÎVhÎ˘‹Î_ ’HÎ ±Î Ï‰Ê› ±fi‹Îfifi˘ fi◊Ì. ±ı‹ ¿èÎ_ »ı. ÷ı ⁄Î⁄÷fiÌ

ÁÎZÎÌ ’fl÷˘ ’ÎÃ ⁄Ï©‘fi ±ı‰Î ¤I≤˝ËÏfl±ı ¿Ëı·˘ Ë‰ı ’»ÌfiÌ √Î◊Î‹Î_ …HÎÎ‰ı »ı.

…ˆfiÂÎhÎ˘‹Î_ ’HÎ V’p’HÎı ¿èÎ_ »ı ¿ı ¿ıÀ·Î¿ ¤Î‰˘ Ëı÷√Q› Ë˘› »ı. ±fiı

¿ıÀ·Î¿ ¤Î‰˘ ±Ëı÷√Q› (l©Î√Q›) Ë˘› »ı. Ëı÷√Q›-¤Î‰˘fiı Ëı÷◊Ì ΩHÎ‰Î Ωı≥±ı

±fiı ±Ëı÷√Q›-¤Î‰˘fiı ±Ëı÷◊Ì (l©Î◊Ì) ΩHÎ‰Î Ωı≥±ı. ÷ı … ÁÎ«˘ V‰-Á‹›fi˘

(…fiÂÎVhÎfi˘) ±ÎflÎ‘¿ »ı. ±fiı ÷ıfiÎ◊Ì Ï‰v© ‰÷ı ÷˘ …fiÂÎVhÎfi˘ Ï‰flÎ‘¿ ΩHÎ‰˘.

±Î ‰Î÷ lÌ ÏÁ©ÁıfiÏÿ‰Î¿flÁÒÏfl∞±ı ÁQ‹Ï÷ ≠¿flHÎ ¿Î_Õ hÎÌΩ‹Î_ …HÎÎ‰Ì »ı. ÷ı

±Î ≠‹ÎHÎı-

ŒÈÁfl„UÙ œê◊ÊflÊ•Ù, •„U©UflÊ•Ù ÿ „U©UflÊ•Ù ÿ –ÃàÕ ©U •„U©UflÊ‚Ù, ÷ÁflÿÊ˘÷ÁflÿÊŒ•Ù ÷ÊflÊ H 3-43H

431


›˘√ºÏp Á‹E«› 431√Î◊Î — 144-145

÷ÁáÊ•Ù ‚ê◊g¢‚áÊ-áÊÊáÊ-øÁ⁄UûÊ¬Á«UflÁûÊ‚¢¬ÛÊÙ –ÁáÊÿ◊Ê ŒÈÄπ¢Ã∑§«UÙ ÁûÊ ‹ÄπáÊ¢ „U©UflÊÿSÿ H 3-44H¡Ù „U©UflÊÿ¬ÄπÁê◊ „U©U•Ù •Êª◊ ÿ •ÊªÁ◊•Ù –‚Ù ‚‚◊ÿ¬ááÊfl•Ù Á‚h¢ÃÁfl⁄UÊ„U•Ù •ÛÊÙ H 3-45H

±◊˝ —- ‘‹˝‰Îÿ-‰V÷÷k‰ Á‹Ω‰fiÎflÎ_ ±Î√‹˘ ⁄ı ≠¿ÎflfiÎ_ Ë˘› »ı. ±ı¿

±Ëı÷‰Îÿ ±fiı ⁄ÌΩ Ëı÷‰Îÿ. ÷ı ⁄ı‹Î_ ““±Î ¤T› »ı ±fiı ±Î ±¤T› »ı””±Î‰Î ’ÿÎ◊ ˝ ±Ëı÷‰Îÿfi˘ Ï‰Ê› »ı. –– 3-43 ––

¤T›ÎI‹Î ÁQ›BiÎÎfi-ÁQ›BÿÂ˝fi ±fiı ÁQ›¿Ô«ÎÏflhÎfiÌ ≠ÎÏÅ‰Î‚˘ ◊≥ ±‰U›

ÿ—¬fi˘ ±_÷ ¿flfiÎfl ◊Î› »ı. ÷ı Ëı÷‰Îÿfi_ ·ZÎHÎ (ºpÎL÷) »ı. –– 3-44 ––

…ı ‹fiW› Ëı÷‰ÎÿfiÎ Ï‰Ê›‹Î_ Ëı÷◊Ì ±fiı ±Î√‹‰ÎÿfiÎ Ï‰Ê›‹Î_ ‹ÎhÎ ±Î√‹◊Ì

≠‰÷ı »ı ÷ı … ‹fiW› V‰Á‹›fi˘ (±ıÀ·ı …ˆfi ÏÁ©ÎL÷fi˘) ±ÎflÎ‘¿ »ı. ±fiı ⁄ÌΩı ’vÊ

…ˆfi ÏÁ©ÎL÷˘ Ï‰flÎ‘¿ »ı. –– 3-45 ––

±Î ≠‹ÎHÎı Á‰˝iÎ-±Á‰˝iÎ Ï‰Ê› l©Îfi˘ »ı. ±Î√‹fi˘ »ı. ’fl_÷ ±fi‹Îfifi˘

fi◊Ì. ‹ÎÀı ’HÎ ‹ËÎI‹Î±˘±ı ±Î ⁄Î⁄÷‹Î_ Ï‰‰Îÿ ¿fl‰˘ Ωı≥±ı fiËŸ. –– 144––

Á∑§◊Ê„UàÿÊ„U=lÌ ¤I≤˝ËÏfl±ı Â_ ¿èÎ_ »ı? ÷ı …HÎÎ‰ı »ı.

ÿàÔŸŸÊŸÈÁ◊ÃÙ˘åÿÕ¸— ∑È§‡Ê‹Ò⁄UŸÈ◊ÊÃÎÁ÷— –•Á÷ÿÈÄÃÃ⁄ÒU⁄UãÿÒ⁄UãÿÕÒflÙ¬¬lÃ H 145H

√Î◊Î◊˝ =¿<Â· (±fi¤‰Ì) ±ı‰Î ±fi‹Îfi¿Îfl˘ ‰Õı CÎHÎÌ … ÁÎ‰‘ÎfiÌ(›IÔfi)’Ò‰˝¿ ±fi‹Îfi ¿flÎ›ı·˘ ’ÿÎ◊˝ ’HÎ ÷ı‹fiÎ ¿fl÷Î_ ±Ï‘¿ Â„@÷ÂÎ‚Ì ±ı‰Î±L› Ï‰¶Îfi˘ ‰Õı ±L›◊Î … ÏÁ© ¿flÎ› »ı. –– 145 ––

ÀÌ¿Î-““ÿàŸŸÊŸÈÁ◊ÃÙ˘åÿÕÙ¸˘ãflÿÊlŸÈ‚Ê⁄UáÊ,”” ““∑È§‡Ê‹Ò⁄UŸÈ◊ÊÃÎÁ÷⁄UãflÿÊ-ÁŒôÊÒ—,”” ““•Á÷ÿÈÄÃÃ⁄ÒU⁄UãÿÒ⁄UãflÿÊÁŒôÊÒ⁄ Ufl”” – ““•ãÿÕÒflÙ¬¬lÃ”” ÃÕÊ˘-Á‚hKÊÁŒ¬˝∑§Ê⁄UáÊ H 145H

Ï‰‰ı«fi —- L›Î›ÂÎVhÎ‹Î_ …ı ‰V÷ ±Î’HÎfiı ≥„Lƒ›√˘«fl fi◊Ì ±fiı ÷ı ‰V÷

ΩHÎ‰Ì Ë˘› ÷˘ ÷ıfiı ΩHÎ‰Î ‹ÎÀıfi_ …ı ≠‹ÎHÎ ÷ıfiı ““±fi‹Îfi”” ¿Ëı‰Î› »ı. ÷ı

±fi‹Îfi‹Î_ ’ZÎ, ÁÎK›, Ëı÷, ±L‰›T›ÎÏÅ, T›Ï÷flı¿T›ÎÏÅfi_ iÎÎfi Ë˘‰_ ±Î‰U›¿ »ı.

±Î¬Î ±fi‹Îfifi˘ ‹A› ±Î‘Îfl ““Ëı÷”” µ’fl Ë˘› »ı.

432


432 ›˘√ºÏp Á‹E«› √Î◊Î — 144

’ZÎ—- …ı‹Î_ ÁÎK› ÁÎ‘‰_ Ë˘› ÷ı. ±◊Î˝÷Ô ÁÎK›fi˘ ±Î‘Îfl.

ÁÎK›—- ’ZÎ‹Î_ …ı ÁÎ‘‰_ Ë˘› ÷ı. ÿı¬Î÷_ fi◊Ì ‹ÎÀı …ıfiı ÁÎ‘‰_ »ı ÷ı.

Ëı÷—- ’ZÎ‹Î_ ÁÎK›fiı ÁÎ‘Ì ±Î’fiÎflÌ ›„@÷-ÿ·Ì·-’flÎ‰˘.

±L‰›T›ÎÏÅ—- Ëı÷ ±fiı ÁÎK›fi_ ÁÎ◊ı flËı‰_ (ÁÎË«›˝). F›Î_ F›Î_ Ëı÷ Ë˘›

I›Î_ I›Î_ ÁÎK› ±‰U› Ë˘› …, ÷ı ±L‰›T›ÎÏÅ. …ı‹ ¿ı, ÿòÊ ÿòÊ œÍ◊SÃòÊ ÃòÊflÁqÔ —=F›Î_ F›Î_ ‘Ò‹ Ë˘› I›Î_ I›Î_ ‰Ïé ±‰U› Ë˘› …. …ı‹ ¿ı flÁ˘Õ<_.

T›Ï÷flı¿T›ÎÏÅ—- ÁÎK›fiÎ ±¤Î‰‹Î_ Ëı÷fi˘ ±¤Î‰ Ïfi›‹Î Ë˘‰˘ ÷ı. …ı‹¿ı,

ÿòÊ ÿòÊ fl„UÔãÿ÷Êfl— ÃòÊ ÃòÊ œÍ◊Ê÷Êfl—=F›Î_ F›Î_ ‰Ïé fi Ë˘›, I›Î_ I›Î_ ‘Ò‹ fi

… Ë˘› ÷ı T›Ï÷flı¿T›ÎÏÅ. ±◊Î˝÷Ô ‰Ïé Ï‰fiÎ ‘Ò‹ fi … Ë˘› ÷ı.

±Î‰Î ≠¿ÎflfiÎ ±fi‹Îfi Ï‰Ê›¿ iÎÎfi‹Î_ ±Ï÷Â›¿<Â‚ (’Î‰fl‘Î) ⁄fiı·Î ’_ÏÕ÷

’vÊ˘±ı ’˘÷ÎfiÌ Â¿› Ë˘› ÷ıÀ·Ì ⁄Ï© ‰Î’flÌfiı ’Òflı’ÒflÎ ≠›IÔfi’Ò‰˝¿ ¿˘≥’HÎ Ï‰Ê›fi_

±fi‹Îfi ¿›* Ë˘› ±fiı ±fi‹Îfi ¶ÎflÎ Ï‰‰ÏZÎ÷ ±◊˝ ÏÁ© ¿› ˝ Ë˘› ÷˘ ’HÎ ‰ÎÿÌ-

≠Ï÷‰ÎÿÌ ¤Î‰ …ı‹fiÎ Ëˆ›Î‹Î_ Ë˘› »ı ±ı‰Î Ï…√ÌÊT≤ÏkÎ‰Î‚Î ⁄ÌΩ ’_ÏÕ÷˘ ‰Õı ÷ı

… ±◊˝ ±L›◊Î …-÷ı‹fiÎ ¿fl÷Î_ Ï¤¯Î flÌ÷ı … ÏÁ© ¿flÎ› »ı ±fiı ’Ò‰˝‰ÎÿÌ±ı ÏÁ©

¿flı·Î ±◊˝fiı ÷˘ÕÌ ’ÕÎ› »ı. ±Î ‰Î÷ …√÷‹Î_ ≠ÏÁ© »ı. Ë‰ı Ωı ≠◊‹‰ÎÿÌ±ı

±fi‹Îfi◊Ì ÏÁ© ¿flı·˘ ±◊˝ ⁄flÎ⁄fl ›◊Î◊˝ … Ë˘÷ ÷˘ ≠Ï÷‰ÎÿÌ ‰Õı ÷ı ¿ı‹ ÷˘ÕÌ

Â¿Î÷? ‹ÎÀı ±fi‹Îfi ¶ÎflÎ ’HÎ ⁄‘˘ ±◊˝ ÏÁ© ◊÷˘ fi◊Ì. …ı‹¿ı, ¿˘≥ ‰ÎÿÌ±ı

≠◊‹ ±Î ≠‹ÎHÎı ±fi‹Îfi ¿›* ¿ı-

¬fl¸ÃÙ flÁqÔU◊ÊŸÔ œÍ◊ÊÃÔ ◊„UÊŸ‚flÃÔ –– flÁ˘ÕÎfiÌ …ı‹ ––

‘Ò‹ Ë˘› I›Î_ ±‰U› ‰Ïé Ë˘› … »ı. …ı‹ ¿ı, ‹ËÎfiÔÁ. ±Î ±L‰› T›ÎÏÅ

’HÎ »ı. ÷◊Î F›Î_ ‰Ïé fi Ë˘› I›Î_ ‘Ò‹ ’HÎ fi … Ë˘› …ı‹ ¿ı Á‹ƒ. ±Î

T›Ï÷flı¿ T›ÎÏÅ ’HÎ »ı …. ’˘÷ÎfiÌ Â¿› ÷ıÀ·Ì ⁄Ï©fiÎı ≠›IÔfi ¿flÌfiı … ±Î

±fi‹Îfi ¿fl‰Î‹Î_ ±ÎT›_ »ı. ±fiı ÁÎ«_ ’HÎ »ı. »÷Î_ ±L› ’_ÏÕ÷˘ ÷ıfiÌ ÁÎ‹ı ÷¿˝-

¿<÷¿Û ·√Î‰Ìfiı ±Î ±fi‹Îfifiı …\Ã<_ ’ÎÕÌ Â¿ı »ı.

÷ı±˘ ¿Ëı »ı ¿ı- ÿòÊ ÿòÊ œÍ◊— ÃòÊ ÃòÊ flÁqÔU—- ±Î ±L‰›T›ÎÏÅ ±Î

±fi‹Îfi‹Î_ ÿı¬Î÷Ì fi◊Ì. ¿ÎflHÎ¿ı …ı ‘Ò‹ »ı, ÷ı ¤ÒÏ‹◊Ì ±©fl ±Î¿ÎÂ‹Î_ ‰÷ı˝ »ı.

I›Î_ ‰Ïé fi◊Ì. ±fiı F›Î_ ‰Ïé ¤ÒÏ‹÷·‹Î_ »ı I›Î_ ‘Ò‹ fi◊Ì. ‹ÎÀı ‘Ò‹-‰Ïéfi_

ÁÎË«›˝ fi◊Ì. ÷ı◊Ì ±Î Ëı÷ ““T›Ï¤«ÎflÌ”” fiÎ‹fi˘ ËıI‰Î¤ÎÁ »ı. ±Î‹ ¿flÌfiı ’Ò‰˝fiÎ

433


›˘√ºÏp Á‹E«› 433√Î◊Î — 145-146

±fi‹Îfifiı ÷˘ÕÌ fiÎ¬‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı. ±Î flÌ÷ı ÷¿Û ±fiı ¿<÷¿˘˝‰Î‚Î ±fi‹Îfi˘◊Ì

ÁÎK›ÏÁÏ© ◊÷Ì fi◊Ì, ÷˘ ’»Ì Á‰˝iÎ-±Á‰˝iÎ …ı‰Ì ±÷Ì„Lƒ› ‰V÷±˘ ÷˘ ±fi‹Îfi◊Ì

¿ı‰Ì flÌ÷ı ÏÁ© ◊Î›? ¿ÎflHÎ ¿ı √‹ı ÷ı‰Îı Á‹◊˝ Ëı÷ ’HÎ ¿<÷¿˝◊Ì ËıI‰Î¤ÎÁ ⁄fiÎ‰Ì

Â¿Î› »ı. ‹ÎÀı ‹ËÎI‹Î-’vÊ˘fiı ±Î‰Î ≠¿Îflfi˘ Ï‰‰Îÿ ¿fl‰Î ‰Õı Á›*.

L›Î›ÂÎjÎ‹Î_ Ëı÷fiı ¬˘À˘ Ëı÷ ÁÎÏ⁄÷ ¿flı ÷ı ËıI‰Î¤ÎÁ ¿Ëı‰Î› »ı. ÷ıfiÎ

’Î_« ¤ıÿ »ı. (…ˆfiÿÂ˝fi‹Î_ ËıI‰Î¤ÎÁfiÎ hÎHÎ ¤ıÿ »ı.)

(1) T›Ï¤«Îfl = ÁÎK›fiÎ ±¤Î‰‹Î_ ’HÎ …ı Ëı÷ flËı ÷ı. ÷ıfiı ±fiˆ¿Î„L÷¿ ’HÎ

¿Ëı‰Î› »ı.

(fl) Ï‰v© = …ı Ëı÷ ÁÎK›fiÎ ±¤Î‰‹Î_ … ‰÷ı ÷ı.

(3) ÁI≠Ï÷’ZÎ= Ï‰‰ÏZÎ÷ ’ZÎ‹Î_ … ÁÎK›Î¤Î‰fiı ÁÎ‘fiÎfl ⁄ÌΩı Ëı÷ …ıfiı Ë˘› ÷ı.

±Î ËıI‰Î¤ÎÁfiı ““≠¿flHÎÁ‹”” ’HÎ ¿Ëı‰Î› »ı.

(4) ±ÏÁ© = …ı Ëı÷ ’ZÎ‹Î_ … fi Ë˘› ÷ı. ÷ıfiÎ hÎHÎ ¤ıÿ ’HÎ »ı. ±Îl›ÎÏÁ©

V‰w’ÎÏÁ© ±fiı T›ÎM›I‰ÎÏÁ©.

(’) ⁄ÎÏ‘÷ = ’ZÎ‹Î_ ÁÎK›fi˘ ±¤Î‰ ≠I›ZÎÎÏÿ ±L› ≠‹ÎHÎ˘◊Ì ÏÁ© ◊÷˘ Ë˘› ÷ı.

±Î Á_⁄_‘Ì Ï‰ÂıÊ ±Ï‘¿Îfl L›Î›ÂÎVhÎ˘◊Ì ΩHÎ‰˘. …ˆfiÿÂ˝fi‹Î_ ±ÏÁ©, Ï‰v©

±fiı ±fiˆ¿Î„L÷¿ ±ı‹ hÎHÎ ≠¿ÎflfiÎ ËıI‰Î¤ÎÁ …HÎÎT›Î »ı. ±Î hÎHÎ‹Î_ ›◊Î›˘B›

flÌ÷ı µ’fl˘@÷ ’Î_«fi˘ Á‹Î‰ıÂ ¿flı· »ı. ÷ı hÎHÎfiÎ ≠Ï÷¤ıÿ˘ ±’Îfl »ı. ’ÒF›’Îÿ

‰ÎÏÿÿı‰ÁÒÏfl∞ ‹.lÌ±ı ““≠‹ÎHÎfi›÷k‰Î·˘¿””‹Î_ »Î ’ÏflE»ıÿ‹Î_ ±Î Ë¿Ì¿÷ ÁÒhÎ

46◊Ì 57‹Î_ ‰HÎ˝‰ı·Ì »ı.

•Á‚hÁflL§hÊŸÒ∑§ÊÁãÃ∑§ÊSòÊÿÙ „UàflÊ÷Ê‚Ê— H 6-46H Ï‰ÂıÊ ‰HÎ˝fi I›Î_◊Ì

ΩHÎÌ ·ı‰_. –– 145 ––

•èÿÈìÊÿ◊Ê„Uó¤I≤˝ËÏfl±ı ¿Ëı·Ì ‰Î÷fiı ÷◊Î √_◊¿Îflı ¿flı·Ì ‰Î÷fiı ’Ïp ¿fl÷Î_ ⁄Ì∞

flÌ÷ı ’HÎ …HÎÎ‰ı »ı.

ôÊÊÿ⁄Uã„UÃÈflÊŒŸ, ¬ŒÊÕÊ¸ ÿlÃËÁº˝ÿÊ— –∑§Ê‹ŸÒÃÊflÃÊ ¬˝ÊôÊÒ—, ∑Î§Ã— SÿÊûÊ·È ÁŸpÿ— H 146H

√Î◊Î◊˝ = Ωı ‹ÎhÎ Ëı÷‰Îÿ ‰Õı … (›„@÷ ¶ÎflÎ …) ±÷Ì„Lƒ› ’ÿÎ◊˘˝›˘. 28

434


434 ›˘√ºÏp Á‹E«› √Î◊Î — 146

…HÎÎ÷Î Ë˘› ÷˘ ±ÎÀ·Î ⁄‘Î ¿Î‚ı ’HÎ ’_ÏÕ÷ ’vÊ˘‰Õı ÷ı ’ÿÎ◊˘˝fiÎ Ï‰Ê›‹Î_Ïfiç› ¿flÎ›˘ … Ë˘÷ (Ï‰‰Îÿ Ë˘÷ … fiËŸ). –– 146––

ÀÌ¿Î -““ôÊÊÿ⁄Uã„UÃÈflÊŒŸÊŸÈ◊ÊŸflÊŒŸ,”” ““¬ŒÊÕÊ¸ ÿlÃËÁãº˝ÿÊ—”” ‚fl¸ôÊÊŒÿ—,““∑§Ê‹ŸÒÃÊflÃÊ ¬˝ÊôÊÒ”” SÃÊÁ∑¸§∑Ò§— ““∑Î§Ã— SÿÊûÊ·È ÁŸpÿÙ˘flª◊”” ßÁÃ H146H

Ï‰‰ı«fi —- Ωı ‰Îÿ ±fiı Ï‰‰Îÿ ‹ÎhÎ◊Ì, ÷◊Î ›„@÷ ±fiı ≠Ï÷›„@÷±˘fiÎ

ÁËÎflÎ◊Ì ÷¿Û‰Îÿ ‰Õı … ±÷Ì„Lƒ› ¤Î‰˘ ΩHÎÌ Â¿Î÷Î Ë˘÷ ÷˘ ±Î… Á‘Ì ±fi_÷˘

¿Î‚ √›˘ »ı. …ı‹Î_ ±fiı¿ Ï‰¶Îfi-≠¬flÏ‰¶Îfi ’vÊ˘ ◊›Î »ı. ÷ı±˘±ı ›◊Î‹Ï÷ ±fiı¿

≠¿Îflı ÷¿Û‰Îÿfi˘ ≠›˘√ ’HÎ ¿›˘˝ »ı. ÷˘ ’»Ì ±ÎÀ·Î ‹˘ÀÎ ¿Î‚ Ïfi√˝‹fi ¶ÎflÎ

±Î‰Î ≠¿ÎflfiÎ ‹ËÎÏ‰¶Îfi˘ ‰Õı ÷ı ±÷Ì„Lƒ› ’ÿÎ◊˘˝fiÌ ⁄Î⁄÷‹Î_ ›◊Î◊˝ ÏfiHÎ˝› ÏÁ©

¿flÎ›˘ Ë˘÷ ’fl_÷ ±Î… Á‘Ì ÷ı ÏfiHÎ˝› ÏÁ© ◊›˘ fi◊Ì. ‰Îÿ-Ï‰‰Îÿ ÂQ›˘ fi◊Ì.

‹ÎÀı ’HÎ …HÎÎ› »ı ¿ı ±Î‰Î ≠¿ÎflfiÎ ±÷Ì„Lƒ›’ÿÎ◊˘˝ Ëı÷‰Îÿ◊Ì √Q› fi◊Ì ’fl_÷

±Ëı÷‰Îÿ (l©Î‹ÎhÎ)◊Ì √Q› »ı. ÷ı◊Ì ’HÎ Ï‰‰Îÿ ¿fl‰Î ‰Õı Á›*.

±Î … ‰Î÷fiı ‹ËÎ’vÊ˘±ı iÎÎfiÁÎfl, ›˘√Ï⁄Lÿ ±ÎÏÿ ±L› √˛_◊˘‹Î_ ’HÎ Á‹Ω‰Ì »ı.

flÊŒÊ¢p ¬˝UÁÃflÊŒÊ¢p flŒãÃÙ˘ÁŸÁpÃÊ¢SÃÕÊ –ÃûflÊãÃ¢ ŸÒfl ªë¿UÁãÃ, ÁÃ‹¬Ë‹∑§flŒÔ ªÃı H 5-4H

’ÒF› µ’ÎK›Î›∞ ¿Ú÷ iÎÎfiÁÎflÎp¿-

±◊˝—- ±ÏfiÏç÷ ±ı‰Î ’Ò‰˝’ZÎ ±fiı µkÎfl’ZÎfiı ¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_ √‹ı ÷ıÀ·˘ ¿Î‚

Ω› ÷˘ ’HÎ √Ï÷ ¿fl‰Î‹Î_ CÎÎ_«ÌfiÌ CÎÎHÎÌfiÎ ⁄‚ÿfiÌ …ı‹ ÷k‰fiÎ ÁÎflfiı ∞‰˘ ’Î‹÷Î

fi◊Ì …. (‹ÎhÎ ¿oÃÂ˘Ê … ¿flı »ı.)

±Î ≠‹ÎHÎı ‹ËÎ’vÊ˘±ı ±fiı¿ ÂÎVhÎ˘‹Î_ ¿èÎ_ »ı ¿ı ‰Îÿ-≠Ï÷‰Îÿ◊Ì ÷k‰ÏfiHÎ˝›

◊≥ Â¿÷˘ fi◊Ì. ‹ÎhÎ ¿oÃ-Â˘Ê … ◊Î› »ı ±fiı Ïfifl◊˝¿ ¿Î‚ Ïfi√˝‹fi … ◊Î› »ı

÷˘ ±ËŸ ±ı¿ ≠ffi ◊Î› »ı ¿ı ÷˘ ’»Ì ““÷k‰ ΩHÎ‰Îfi˘ ÁÎ«˘ µ’Î› Â_? ±Î

≠ffifi˘ µkÎfl ’Ò. √˛_◊¿ÎfllÌ ›˘√Ï⁄Lÿ‹Î_ …HÎÎ‰ı »ı ¿ı-

•äÿÊà◊◊òÊ ¬⁄U◊ ©U¬Êÿ— ¬Á⁄U∑§ËÁÃ¸Ã— –ªÃı ‚ã◊Êª¸ª◊Ÿ¢, ÿÕÒfl sÔ¬˝◊ÊÁŒŸ— H 68H

…ı‹ ±ı¿ fi√fl◊Ì ⁄ÌΩ ≥p fi√flı ’Ë˘Ó«‰Î ‹ÎÀı √Ï÷ ¿fl÷Î ’vÊfiı

435


›˘√ºÏp Á‹E«› 435√Î◊Î — 146-147

““±≠‹ÎÿÌ’HÎı ÁÎ«Î‹Î√˝fi_ √‹fi”” ±ı … ±ı¿ ’fl‹ µ’Î› »ı. Ωı ±≠‹ÎÿÌ fi

Ë˘› ±fiı ≠‹ÎÿÌ Ë˘› ÷˘ ÁÎ«˘ ‹Î√˝ ËÎ◊‹Î_ Ë˘‰Î »÷Î_ √Ï÷-±¤Î‰fiÎ ¿ÎflHÎı

≥pfi√flı ’Ë˘Ó«ı fiËŸ. ±fiı ±≠‹ÎÿÌ Ë˘›, Ïfifl_÷fl √Ï÷ ¿fl÷˘ Ë˘› ’fl_÷ ÁÎ«˘

‹Î√˝ … ËÎ◊‹Î_ fi Ë˘› ÷˘ ’HÎ ≥pfi√flı ’Ë Ó«ı fiËŸ. ÷ı‰Ì flÌ÷ı ±÷Ì„Lƒ›’ÿÎ◊ ˝fiı

ΩHÎ‰Îfi˘ ’fl‹ µ’Î› iÎÎfiÌ ‹ËÎI‹Î±˘±ı ““±K›ÎI‹”” ‹ÎhÎ … ⁄÷Î‰ı· »ı.

…ı‹ ‹ÎHÎÁ ≥pfi√flfiÎ flV÷ÎfiÌ ««Î˝ CÎHÎÌ ¿flı, ‰Îÿ-Ï‰‰Îÿ ⁄Ë ¿flı, ’HÎ

«Î·ı fiËŸ ÷˘ ≥pfi√flı fi ’Ë˘Ó«ı. ÷ı‰Ì flÌ÷ı ±÷Ì„Lƒ› ’ÿÎ◊˘˝ Á_⁄_‘Ì iÎÎfi ‹ı‚‰‰_

Ë˘› ÷˘ ‰Îÿ-Ï‰‰Îÿ w’ ·Î_⁄Ì ««Î˝ »˘ÕÌ ÿ≥fiı ““±K›ÎI‹ ‹Î√˝‹Î_”” √Ï÷ ¿fl‰Ì

Ωı≥±ı. ±K›ÎI‹‹Î_ …ı‹ …ı‹ ±Î√‚ ‰‘ı »ı. ÷ı‹ ÷ı‹ ±fi¤‰⁄‚ı … ±÷Ì„Lƒ›

÷k‰˘fiÌ ≠÷ÌÏ÷ ◊≥ Ω› »ı. ‹ÎÀı ‰Îÿ-Ï‰‰Îÿ ±ı ÷k‰≠ÎÏÅfi˘ µ’Î› fi◊Ì ’fl_÷

±K›ÎI‹‹Î√ı «Î·‰_ ±ı … ±÷Ì„Lƒ› ÷k‰˘ ΩHÎ‰Îfi˘ ±fiı ÷ı‰Î ≠¿ÎflfiÎ ÷k‰˘fiÌ

≠ÎÏÅfi˘ ’fl‹ µ’Î› »ı.

◊ÈÄàflÊ˘ÃÙ flÊŒ‚YÔU^-◊äÿÊà◊◊ŸÈÁøãàÿÃÊ◊Ô ÔU–ŸÊÁflœÍÃ Ã◊—S∑§ãœ, ôÊÿ ôÊÊŸ¢ ¬˝flÃ¸Ã H 69H

±K›ÎI‹‹Î√ı √‹fi ±ı … ÷k‰≠ÎÏÅfi˘ µ’Î› Ë˘‰Î◊Ì ‰Îÿ-Ï‰‰ÎÿfiÎ Á_CÎÊ˝fiı

»˘ÕÌ ÿ≥fiı ‹ÎhÎ ““±K›ÎI‹ ‹Î√˝””fi _ … Ï«_÷fi (√‹fi) ¿fl˘. ¿ÎflHÎ ¿ı

Ï‹J›ÎI‰ÎÏ¤Ïfi‰ıÂ w’ ±_‘¿ÎflfiÎ Á‹ÒËfi˘ F›Î_ Á‘Ì ±K›ÎI‹‹Î√˝fiÎ Ï«_÷fi w’ ÿÌ’¿

‰Õı fiÎÂ fi ◊Î› I›Î_ Á‘Ì iÎı› ’ÿÎ◊˘˝‹Î_ ›◊Î◊˝ iÎÎfi ≠‰÷˝÷_ fi◊Ì.

µ’fl˘@÷ ‹ËÎI‹Î ’vÊ˘fiÎ ¿◊fi◊Ì ±fiı ’˘÷’˘÷ÎfiÎ ±fi¤‰◊Ì ’HÎ ±Î ‰Î÷

±‰U› Á‹Ω› ÷ı‰Ì »ı ¿ı ¿˘≥ ’HÎ ÿÂ˝fi‹Î_ ‰÷˝÷˘ ‹fiW› Ωı ÷’ı·Î Ëı‹fiÌ …ı‹

Áfl‚ ⁄fiÌ ±K›ÎI‹-‹Î√˝fi_ Ï«_÷fi ¿flı ÷˘ ÷ı ‹Î√˝fiÎ ≠¤Î‰◊Ì ±fiÎÏÿfiÎ √Îœ

Á_V¿Îfl‰Î‚Ì Ï‹J›ÎI‰fiÌ ’¿Õ œÌ·Ì ’Õ÷Ì … Ω› »ı. Ï‹J›ÎI‰ ±˘√‚÷_ … Ω›

»ı ±fiı ±÷Ì„Lƒ› ÷k‰˘fi_ ’HÎ ›◊Î◊˝ V‰w’ Á‹Ω÷_ … Ω› »ı. ‹ÎÀı ¿ÿÎ√˛Ëfi˘

I›Î√ ¿flÌ, Áfl‚ V‰¤Î‰Ì ⁄fiÌ, ±K›ÎI‹‹Î√˝fi_ Ï«_÷fi-‹fifi ¿fl‰_ ±ı … ÁÎ«˘

’fl‹ µ’Î› »ı. –– 146 ––

Ÿ øÒÃŒfl¢ ÿûÊS◊Êë¿ÈUc∑§Ã∑¸§ª˝„UÙ ◊„UÊŸÔ˜ –Á◊âÿÊ˘Á÷◊ÊŸ„UÃÈàflÊûÿÊÖÿ ∞fl ◊È◊ÈˇÊÈÁ÷— H 147H

436


436 ›˘√ºÏp Á‹E«› √Î◊Î — 147-148

√Î◊Î◊˝ = …ı ¿ÎflHÎ◊Ì ±Î ≠‹ÎHÎı ‰Îÿ-Ï‰‰Îÿ‹ÎhÎ◊Ì ±Î ±÷Ì„Lƒ› ’ÿÎ◊ ˝fi_iÎÎfi ◊÷_ fi◊Ì ÷ı ¿ÎflHÎ◊Ì ¬˘ÀÎ ÂW¿÷¿˘˝fi˘ ‹˘À˘ ±Î√˛Ë Ï‹J›ÎÏ¤‹Îfifi_ ¿ÎflHÎË˘‰Î◊Ì ‹‹ZÎ ±ÎI‹Î±˘±ı I›∞ ÿı‰˘ Ωı≥±ı. –– 147––

ÀÌ¿Î-““Ÿ øÒÃŒfl¢ ÿŒÔ˜”” ÿŸ ∑§Ê⁄UáÊŸ, ““ÃS◊Êë¿ÈUc∑§Ã∑¸§ª˝„UÙ ◊„UÊŸ-ÁÃ⁄Uıº˝—”” – ““Á◊âÿÊÁ÷◊ÊŸ„ UÃÈàflÊà∑§Ê⁄UáÊÊÃÔ ˜”” ““àÿÊÖÿ ∞fl ◊È◊ÈˇÊ ÈÁ÷-◊Ù¸ÄÃÈÁ◊ë¿ÈUÁ÷—”” H 147H

Ï‰‰ı«fi —- ÿŒÔ=…ı ¿ÎflHÎ◊Ì µ’fl ¿flı·Ì ·Î_⁄Ì ««Î˝fiÎ ±fiÁÎflı ∞ÃŒÔ=±Î

∞fl¢=±Î ≠‹ÎHÎı ‰Îÿ-Ï‰‰Îÿ ‹ÎhÎ ¿fl‰Î◊Ì ±÷Ì„Lƒ›’ÿÎ◊ ˝fi_ ±ıÀ·ı ¿ı = ±Î Á‰˝iÎ

»ı ¿ı ±Á‰˝iÎ »ı ? ≥I›ÎÏÿ ’ÿÎ◊˘˝fi_ iÎÎfi Ÿ ø=◊÷_ fi◊Ì …. ÃS◊ÊÃÔ˜= ÷ı

¿ÎflHÎ◊Ì ◊„UÊŸÔ˜=±Ï÷¤›_¿fl ±ı‰Îı ‡ÊÈc∑§Ã∑¸§ª˝„UÙ= ¬˘ÀÎ ¬˘ÀÎ ¿<÷¿˘˝fi˘ ±Î√˛Ë

(¿ÿÎ√˛Ë) ±ı Á◊âÿÊÁ÷◊ÊŸ„UÃÈàflÊÃ˜=Ï‹J›Î ±ı‰Î ±Ëo¿Îfl ‹ÎhÎfi_ … ¿ÎflHÎ Ë˘‰Î◊Ì-

¬˘ÀÎ ±Ï¤‹Îfifiı … ’p ¿flfiÎfl Ë˘‰Î◊Ì ◊È◊ÈˇÊÈÁ÷—=‹„@÷±ı …‰ÎfiÌ ≥E»Î‰Î‚Î

±ıÀ·ı Á_ÁÎflfiÎ ⁄_‘fi‹Î_◊Ì »^À‰ÎfiÌ ‹fi˘T≤ÏkÎ‰Î‚Î ‹ËÎI‹Î±˘±ı ÷˘ àÿÊÖÿ ∞fl=I›∞

… ÿı‰˘ Ωı≥±ı.

ÂW¿÷¿Ûfi˘ ±Î√˛Ë ±fi_÷ Á_ÁÎflfi˘ Ëı÷ Ë˘‰Î◊Ì ÷◊Î Ï‹J›ÎÏ¤‹Îfifi_ ¿ÎflHÎ

Ë˘‰Î◊Ì ÂıÊ ¿ÊÎ›˘fiı ’HÎ ·Î‰fiÎfl Ë˘‰Î◊Ì ±ÎI‹Î◊a ∞‰˘±ı ÷ıfiı ÿÒfl◊Ì … I›∞

ÿı‰˘. ±K›ÎI‹ÁÎfl‹Î_ ’Ò. µ. lÌ ›Â˘Ï‰…›∞±ı ¿èÎ_ »ı ¿ı-

fl˝ÃÊÁŸ øËáÊÊ¸ÁŸ Ã¬Ù˘Á¬ Ã#¢, ∑Î§ÃÊ ¬˝ÿàÔŸŸ ø Á¬á«U‡ÊÈÁh— –•÷Íà»§‹¢ ÿûÊÈ Ÿ ÁŸqÔUflÊŸÊ◊‚ŒÔª˝„USÿÒfl Á„U ‚Ù˘¬⁄UÊœ— H

‰˛÷˘ ’ÎY›Î_, ÷’ ÷M›_, ≠›IÔfi’Ò‰˝¿ ±ÎËÎfl-Ï‰ÂÏ© ÁÎ«‰Ì. »÷Î_ Ïfié‰˘fiı

…ı ±Î I›Î√fi_ Œ‚ fi ‹Y›_ ÷ı ““¿ÿÎ√˛Ëfi˘ … ÿ˘Ê”” ΩHÎ‰˘. Ï‰ÂıÊÎ◊a±ı ±K›ÎI‹-

ÁÎfl‹Î_◊Ì ¿ÿÎ√˛ËI›Î√ÎÏ‘¿Îfl ‰Î_«‰Î ›˘B› »ı. ––147––

Á∑§@ó÷◊Î ‰‚Ì.

ª˝„U— ‚fl¸òÊ ÃûflŸ, ◊È◊ÈˇÊÍáÊÊ◊‚XÔUÃ— –◊ÈÄÃı œ◊Ê¸ •Á¬ ¬˝ÊÿSàÿÄÃ√ÿÊ— Á∑§◊ŸŸ ÃÃÔ H 148H

√Î◊Î◊˝ = ’Îfl‹ÎÏ◊˝¿ flÌ÷ı ¿˘≥’HÎ ‰V÷fi˘ ±Î√˛Ë flÎ¬‰˘ ±ı ‹‹ZÎ±ÎI‹Î±˘ ‹ÎÀı ±›@÷ »ı. ¿ÎflHÎ ¿ı ‹„@÷‹Î_ ≠Î›— ‘‹˘˝ ’HÎ I›…‰ÎfiÎ Ë˘›»ı. ÷˘ ’»Ì ±Î ¿ÿÎ√˛Ëfi_ ÷˘ Â_ ≠›˘…fi »ı? –– 148––

437


›˘√ºÏp Á‹E«› 437√Î◊Î — 148

ÀÌ¿Î-““ª˝„U— ‚fl¸òÊ”” flSÃÈÁŸ, ““ÃûflŸ”” ¬⁄U◊ÊÕ¸Ÿ, ““◊È◊ÈˇÊÍáÊÊ◊‚XÔU-ÃÙ˘ÿÈÄÃ—”” – ∑È§Ã ßàÿÊ„U-““◊ÈÄÃı œ◊Ê¸ •Á¬ ¬˝ÊÿSàÿÄÃ√ÿÊ—”” ¬˝ÊÿÙª˝„UáÊ¢ˇÊÊÁÿ∑§-œ◊√ÿflë¿UŒÊÕ◊Ô˜ – ““Á∑§◊ŸŸ”” ª˝„UáÊ, ““ÃÃÔ”” Ÿ Á∑§Á@ÁŒàÿÕ—H148H

Ï‰‰ı«fi —-’Îfl‹ÎÏ◊˝¿’HÎı ‹‹ZÎ ±ÎI‹Î±˘±ı Á‰˝‰V÷±˘ ≠I›ıfi˘ ±Î√˛Ë I›…‰Î

›˘B› »ı. ÷˘ ’»Ì ““Á‰˝iÎ »ı ¿ı Á‰˝iÎ fi◊Ì”” ? ±Î‰Î ≠¿ÎflfiÎ Ï‰‰Îÿfi˘ ±Î√˛Ë

’HÎ I›…‰Î ›˘B› »ı. ““±Î√˛Ë”” ±ı … ¿Ô·ıÂ-¿o¿ÎÁfiı ·Î‰fiÎfl »ı. ¿ÊÎ›˘fiı µkÎıÏ…÷

¿flfiÎfl »ı ±fiı ÷ıfiÎ◊Ì ’flV’fl ¿Õ‰ÎÂ-‰ˆflT≤ÏkÎ ±fiı ¶ıÊ … ‰‘ı »ı. ‹ÎÀı ‹‹ZÎ

±ÎI‹Î±˘±ı ¿˘≥’HÎ ⁄Î⁄÷fi˘ ““±Î√˛Ë”” flÎ¬‰˘ Ωı≥±ı fiËŸ.

≠ffi—- ZÎ‹Î, fi‹˛÷Î, Áfl‚÷Î, Á_÷˘Ê ±ÎÏÿ …ı ÿÂ ≠¿ÎflfiÎ ›Ï÷‘‹˘˝”” »ı.

÷ı ‘‹˘˝ ÷˘ µ’Îÿı› ¿èÎÎ »ı. ÷ı◊Ì ÷ıfi˘ ÷˘ ±Î√˛Ë flÎ¬‰˘ Ωı≥±ı fiı? ÷˘ Á‰˝hÎ

±Î√˛Ë I›ÎF› »ı ±ı‹ ¿ı‹ ¿Ë˘ »˘?

µkÎfl —- ±Î ‘‹˘˝ ’HÎ I›…‰ÎfiÎ »ı. ‹„@÷ ≠I›ıfi˘ flÎ√ ±fiı Á_ÁÎfl

≠I›ıfi˘ ¶ıÊ ’HÎ µ’fl «œ÷Î_ I›…‰Îfi˘ »ı F›Î_ Á‘Ì µ’Îÿı›fi˘ ’HÎ flÎ√ ±fiı

Ëı›fi˘ ’HÎ ¶ıÊ ËÂı I›Î_ Á‘Ì flÎ√-¶ıÊ Ë˘‰Î◊Ì ‰Ì÷flÎ√÷Î ±Î‰÷Ì fi◊Ì. ‹ÎÀı ZÎ‹Î

±ÎÏÿ ‘‹ ˝ ’HÎ I›…‰ÎfiÎ »ı. ÂÎVhÎ‹Î_ hÎHÎ ≠¿ÎflfiÎ …ı ›˘√ ¿èÎÎ »ı. ≥E»Î›˘√,

ÂÎVhÎ›˘√ ±fiı ÁÎ‹J›˝›˘√. ÷ı hÎHÎ‹Î_ hÎÌΩ ÁÎ‹J›˝›˘√fiÎ ⁄ı ¤ıÿ »ı. ±ı¿

‘‹˝Á¯›ÎÁ›˘√ ±fiı ⁄ÌΩı ›˘√Á¯›ÎÁ›˘√. ÷ı‹Î_ ZÎ’¿lıHÎÌ‹Î_ «Õ÷Î_ ±ÎÃ‹Î

√HÎV◊Îfi¿◊Ì … ‹˘ËfiÌ›¿‹˝fiÎ ZÎÎ›˘’ÂÏ‹¿¤Î‰fiÎ …ı ZÎ‹Î ±ÎÏÿ ‘‹˘˝ »ı. ÷ıfi˘

ÁLÔL›ÎÁ (I›Î√) ¿fl‰Î w’ ÁÎ‹J›˝›˘√ Ë˘› »ı. ¿ı …ıfiı ÷Î„k‰¿ ‘‹˝Á¯›ÎÁ›˘√

fiÎ‹fi˘ ≠◊‹ ÁÎ‹J››˘√ ¿Ëı‰Î› »ı. ±fiı ÷ıfl‹Î √HÎV◊Îfi¿fiÎ ±_÷ı ‹fi-‰«fi ±fiı

¿Î›ÎfiÎ ›˘√˘fi˘ Á¯›ÎÁ (I›Î√) ¿fl‰Î w’ ›˘√ Á¯›ÎÁ fiÎ‹fi˘ ⁄ÌΩı ÁÎ‹J›˝›˘√

≠√Àı »ı. ±Î ≠‹ÎHÎı ZÎÎ›˘’ÂÏ‹¿ ¤Î‰fiÎ ZÎ‹Î ±ÎÏÿ ‘‹˘˝ ’HÎ Ωı I›ÎF› »ı.

÷˘ ’»Ì ±Î‰Î ≠¿ÎflfiÎ ¿<„IÁ÷- Ïfi_ÿfiÌ› ±Î√˛Ë˘ ÷˘ I›ÎF› … Ë˘› »ı.

≠ffi—- ZÎ‹Î ±ÎÏÿ ‘‹ ˝ ’HÎ ““≠Î›—”” I›ÎF› »ı. ±ı‹Î_ ≠Î›— ÂOÿ ¿ı‹ ¿èÎ˘ »ı.

µkÎfl —-ZÎÎÏ›¿¤Î‰fiÎ ZÎ‹Î ±ÎÏÿ ‘‹˘˝fiÎ T›‰E»ıÿ ‹ÎÀı ±Î ≠Î›— ÂOÿ »ı.

±ıÀ·ı ¿ı ZÎ‹Î ±ÎÏÿ ‘‹˘˝ ⁄ı ≠¿ÎflfiÎ »ı ZÎÎ›˘’ÂÏ‹¿¤Î‰fiÎ ±fiı ZÎÎÏ›¿¤Î‰fiÎ. ÷ı

⁄ı‹Î_◊Ì ZÎÎ›˘’ÂÏ‹¿¤Î‰fiÎ …ı ZÎ‹Î ±ÎÏÿ ‘‹ ˝ »ı ÷ı ‹_ÿ ±ı‰Î ’HÎ ‹˘ËfiÌ›¿‹˝fiÎ

µÿ››@÷ Ë˘› »ı. ÷ı◊Ì ¿o≥¿ ‹·Ìfi Ë˘‰Î◊Ì I›ÎF› »ı. ‹Ï÷-l÷ÎÏÿ «Îfl iÎÎfi˘

438


438 ›˘√ºÏp Á‹E«› √Î◊Î — 148-149

±ı iÎÎfiÎ‰flHÎÌ›¿‹˝fiÎ ZÎ›˘’Â‹◊Ì …L› »ı. »÷Î_ ÷ı ¿Î·ı iÎÎfiÎ‰flHÎÌ›¿‹˝fi˘ ¿o≥¿

µÿ› ’HÎ «Î· »ı. ‹ÎÀı ±’Ïfl’ÒHÎ˝ »ı. ±ı‹ ZÎ›˘’Â‹¤Î‰‰Î‚Î Á‰ı˝ ¤Î‰˘

’˘÷’˘÷ÎfiÎ ¿‹˝fiÎ µÿ››@÷ Ë˘‰Î◊Ì ‹·Ìfi »ı. ‹ÎÀı lıÏHÎ¿Î·ı I›ÎF› »ı.

’fl_÷ «Îflı CÎÎ÷Ì¿‹˘˝fiÎ ZÎ›◊Ì µI’¯Î ◊fiÎflÎ ZÎÎÏ›¿¤Î‰fiÎ …ı …ı ZÎ‹ÎÏÿ ±fiı

¿ı‰·iÎÎfiÎÏÿ ‘‹ ˝ »ı ÷ı ¿‹ ˝ÿ› ÁÎ’ıZÎ fi Ë˘‰Î◊Ì ±I›L÷ Ïfi‹˝‚ ±fiı Â© √HÎ˘ Ë˘‰Î◊Ì

÷ı I›ÎF› fi◊Ì. ÷ı◊Ì ‹Ò· √Î◊Î‹Î_ ““◊ÈÄÃı œ◊Ê¸ •Á¬ àÿÊÖÿÊ—””=±ı ’ÿ‹Î_ ZÎÎÏ›¿¤Î‰fiÎ

‘‹˘˝ I›ÎF› ÷flÌ¿ı ÷ı‹Î_ fi √HÎÎ≥ Ω›. ÷ı◊Ì ÷ı ZÎÎÏ›¿¤Î‰fiÎ ‘‹˘˝fiÎ T›‰E»ıÿ ‹ÎÀı

(÷ı ZÎÎÏ›¿¤Î‰fiÎ ‘‹˘˝fiı I›ÎF›‹Î_◊Ì ⁄Îÿ ¿fl‰Î ‹ÎÀı) ≠Î›— ÂOÿ ¿Ëı·˘ »ı.

±Î ≠‹ÎHÎı µ’¿Îfl¿ √HÎÎ÷Î ZÎÎ›˘’ÂÏ‹¿ ¤Î‰fiÎ ‘‹˘˝ ’HÎ ZÎÎÏ›¿¤Î‰fiÌ

≠ÎÏÅfiÎ ¿Î‚ı Ωı I›ÎF› Ë˘› ÷˘ ±’¿Îfl¿ √HÎÎ÷Î ±ı‰Î ±Î ““±Î√˛Ë˘”” ‰Õı Â_?

±◊Î˝÷Ô ±Î√˛Ë flÎ¬‰Îfi˘ ¿o≥ … ±◊˝ fi◊Ì.

±Î … ‰Î÷ iÎÎfiÁÎfl ±p¿‹Î_ ’Ò. µ. lÌ›Â˘Ï‰…›∞‹.lÌ ±ı ’HÎ ¿ËÌ »ı.

œ◊Ê¸SàÿÊÖÿÊ— ‚È‚XÔUÙàÕÊ— ˇÊÊÿÙ¬‡ÊÁ◊∑§Ê •Á¬ –¬˝Êåÿ øãŒŸªãœÊ÷¢ œ◊¸‚ããÔÿÊ‚◊ÈûÊ◊◊Ô H 8-4H

lıWÔÃ «_ÿfifiÌ √L‘ ÷S› ±ı‰Î µkÎ‹ ‘‹˝Á¯›ÎÁ›˘√fiı ≠ÎÅ ¿flÌfiı ÁIÁ_√◊Ì

≠√À ◊›ı·Î ZÎÎ›˘’ÂÏ‹¿ ¤Î‰fiÎ ’HÎ ‘‹˘˝ ( ¿ı …ı ’Ëı·Î_ ±Îÿfl‰Î …ı‰Î Ë÷Î. ÷ı

’HÎ) I›…‰Î ›˘B› »ı. –– 148––

ÿÃ ∞fl◊Ô=…ı ¿ÎflHÎ◊Ì ±Î‹ »ı. ÷ı◊Ì Â_ ¿fl‰_? ÷ı ¿Ëı »ı.

ÃŒòÊ ◊„UÃÊ¢ flà◊¸, ‚◊ÊÁüÊàÿ ÁfløˇÊáÊÒ— –flÁÃ¸Ã√ÿ¢ ÿÕÊ ãÿÊƒÿ¢, ÃŒÁÃ∑˝§◊flÁ¡¸ÃÒ— H 149H

√Î◊Î◊˝ = ÷ı◊Ì ±Î ≠Á_√‹Î_ ‹ËÎI‹Î ’vÊ˘fiÎ ‹Î√˝fiı ¤Î‰’Ò‰˝¿ V‰Ì¿Îfl¿flÌfiı ÷ı ‹Î√˝fi_ µS·_CÎfi ¿fl‰Î w’ ±Ï÷«Îfl ÿ˘Êfiı ‰∞˝fiı Ï‰«ZÎHÎ ’vÊ˘±ı‹ËÎI‹Î±˘fiÌ fiÌÏ÷ ‹…⁄ ‰÷˝‰_ Ωı≥±ı. –– 149––

ÀÌ¿Î -““ÃŒòÊ”” √ÿÁÃ∑§⁄U, ““◊„UÃÊ¢ flà◊¸ ‚◊ÊÁüÊàÿÊXÔUË∑Î§àÿ, ÁfløˇÊáÊÒ—””¬Áá«UÃÒ—, ““flÁÃ¸Ã√ÿ¢ ÿÕÊãÿÊƒÿ¢”” ãÿÊÿ‚≤‡Ê¢, ““ÃŒÁÃ∑˝§◊flÁ¡¸ÃÒ””-◊¸„Umà◊Ê¸ÁÃ-øÊ⁄U⁄UÁ„UÃÒ— H 149H

Ï‰‰ı«fi —- Ωı µ’fl ¿flı·Ì ««Î˝-Ï‰«ÎflHÎÎ Ωı÷Î_ ¿ÿÎ√˛Ë◊Ì ¿o≥ ’HÎ ·Î¤

439


›˘√ºÏp Á‹E«› 439√Î◊Î — 149-150

◊÷˘ fi◊Ì ÷˘ ’»Ì Ï‰«ZÎHÎ ’vÊ˘±ı Â_ ¿fl‰_ Ωı≥±ı? ÷ı …HÎÎ‰ı »ı ¿ı ‹ËÎI‹Î

’vÊ˘fi˘ ±ÎI‹¿S›ÎHÎ ¿fl‰Îfi˘ …ı ‹Î√˝ »ı. ÷ı ‹Î√˝ … V‰Ì¿ÎflÌfiı ÷ı±˘±ı …HÎÎ‰ı·Ì

fiÌÏ÷-flÌÏ÷ ‹…⁄ «Î·‰_ Ωı≥±ı. ÷ı‹Î_ ‹fi‹ÎL›Î ÷fl_√˘-Ï‰¿S’˘ ¿ı ¿<÷¿˘˝ µ’„V◊÷

¿fl‰Î Ωı≥±ı fiËŸ. ¿ÎflHÎ¿ı ±ı‹ ¿fl‰Î◊Ì ÷ı±˘fiÎ ‹Î√˝fiı µS·_CÎfi ¿fl‰ÎfiÎ ±fiı¿

ÿ˘Ê˘ ·Î√ı. ÷ı◊Ì ÷ı‰Î ÿ˘Ê˘◊Ì flÏË÷ ◊≥fiı ‹ËÎI‹Î±˘fiÎ ‹Î√˝‹Î_ Â© ⁄Ï©◊Ì Ï«kÎfiÌ

Ï‰ÂÏ©’Ò‰˝¿ «Î·‰_ Ωı≥±ı. ±ı … lı›V¿fl ‹Î√˝ »ı. ––149––

∞ÃŒflÊ„U=±Î ‹Î√˝ … Ë‰ı …HÎÎ‰ı »ı.

¬⁄U¬Ë«U„U ‚Íˇ◊ÊÁ¬, fl¡¸ŸËÿÊ ¬˝ÿàÔŸÃ— –ÃŒÔflûÊŒÈ¬∑§Ê⁄U˘Á¬, ÿÁÃÃ√ÿ¢ ‚ŒÒfl Á„U H 150H

√Î◊Î◊˝ = µ’›˘√’Ò‰˝¿ ÁÒZ‹ ±ı‰Ì ’HÎ ’fl-’ÌÕÎ ‰…˝‰Ì Ωı≥±ı. ÷◊Î ÷ıfiÌ

…ı‹ µ’›˘√ ’Ò‰˝¿ ’fl˘’¿Îfl ¿fl‰Î‹Î_ Ë_‹ıÂÎ_ ≠›IÔfiÂÌ· flËı‰_ Ωı≥±ı. ––150 ––

ÀÌ¿Î -““¬⁄U¬Ë«UÊ”” ¬⁄U’ÊœÊ, ““ß„U”” ‹Ù∑§, ““‚Íˇ◊ÊåÿÊSÃÊ¢”” ◊„UÃËÁÃ –Á∑§Á◊àÿÊ„U-““fl¡¸ŸËÿÊ”” ¬Á⁄UàÿÄÃ√ÿÊ, ““¬˝ÿàÔŸÃ—”” ‚Íˇ◊Ê÷ÙªŸ – ““ÃŒÔ˜flÃÔ˜-¬˝ÿàÔŸÃ”” ∞fl, ““ÃŒÈ¬∑§Ê⁄U˘Á¬”” ¬⁄UÙ¬∑§Ê⁄U˘Á¬, ““ÿÁÃÃ√ÿ◊ŸÈc∆UÊŸmÊ⁄UáÊ ‚ŒÒfl„UËÁÃ”” H 150H

Ï‰‰ı«fi —- ’Ò‰ı ˝fiÌ √Î◊Î-149‹Î_ ±ı‹ ¿Ëı‰Î‹Î_ ±ÎT›_ ¿ı ÿ˘Ê˘ I›∞fiı

““‹ËÎI‹Î±˘fiÎ ‹Î√˝fiı ±fiÁfl‰_”” ’fl_÷ I›Î_ ≠ffi ◊Î› »ı ¿ı ‹ËÎI‹Î±˘fi˘ ‹Î√˝ Â_?

÷ı ÷˘ ¿o≥¿ Á‹Ω‰˘. ¿ı …ı ‹Î√˝ Á‹∞fiı ±‹ı ÷ı±˘fiÎ ‹Î√ı˝ «Î·Ì±ı. ±Î ¿ÎflHÎ◊Ì ±Î

√Î◊Î‹Î_ ‹ËÎI‹Î ’vÊ˘fiÎı ∞ÃŒfl flà◊¸=±Î ‹Î√˝ … •Ê„U=…HÎÎ‰ı »ı ¿ı-

±Î ·˘¿‹Î_ ÁÒZ‹ ±ı‰Ì ’HÎ ’fl-’ÌÕÎ I›Î√ ¿fl‰Ì Ωı≥±ı. ±Î’HÎÎ◊Ì ⁄ÌΩ

∞‰fiı ±S’ ’HÎ ’ÌÕÎ ±ıÀ·ı ◊˘ÕÌ ’HÎ ⁄Î‘Î-ÿ—¬ ◊Î› ÷ı‰_ ¿Î›˝ fi ¿fl‰_ Ωı≥±ı.

±ËŸ ‚Íˇ◊ÊÁ¬‹Î_ …ı •Á¬ ÂOÿ »ı ÷ıfi˘ ±◊˝ ±ı‰˘ »ı ¿ı Ωı ÁÒZ‹ ’HÎ ’fl-

’ÌÕÎfi˘ I›Î√ ¿fl‰˘ Ωı≥±ı ÷˘ ’»Ì ‹˘ÀÌ (V◊Ò·) ’fl-’ÌÕÎfi˘ I›Î√ ÷˘ ¿fl‰˘ …

Ωı≥±ı ±ı‹Î_ Â_ ¿Ëı‰_? ‹˘ÀÌ (V◊Ò·) ’fl-’ÌÕÎfi˘ I›Î√ ÷˘ Ë˘‰˘ … Ωı≥±ı ÷◊Î

ÁÒZ‹ ’fl-’ÌÕÎ ’HÎ I›…‰Ì Ωı≥±ı, ÁÒZ‹ ’fl-’ÌÕÎ ≠›IÔfi’Ò‰˝¿ I›…‰Ì Ωı≥±ı I›Î_

≠›IÔfi ’Ò‰˝¿ ±ıÀ·ı ⁄Ë … µ’›˘√ flÎ¬Ìfiı-¿Î‚∞ flÎ¬Ìfiı ±ıÀ·ı ¿ı …›HÎÎ ’Î‚Ìfiı

’fl-’ÌÕÎ ‰…˝‰Ì Ωı≥±ı. ‹ËÎI‹Î±˘fi˘ ÁÎ«˘ ±Î ±ı¿ ‹Î√˝ »ı.

440


440 ›˘√ºÏp Á‹E«› √Î◊Î — 150-151

÷◊Î …ı‹ ’fl-’ÌÕÎ ‰…˝‰Ì Ωı≥±ı ÷ıfiÌ …ı‹ ’fl˘’¿Îfl ¿fl‰Î‹Î_ ’HÎ

µ’›˘√’Ò‰˝¿ ≠‰÷˝‰_ Ωı≥±ı. I›Î_ ≠◊‹ ’fl-’ÌÕÎ-‰…˝fi …ı ¿èÎ_ ÷ı ÏfiÊı‘ÎI‹¿ ¿◊fi

»ı. ±fiı ’fl˘’¿Îfl ¿fl‰Îfi_ …ı ¿◊fi »ı ÷ı Ï‰‘ÎfiÎI‹¿ ¿◊fi »ı. ⁄ÌΩfiı ’ÌÕÎ fi

¿fl‰Ì ÷◊Î ’fl˘’¿Îfl ’HÎ ¿fl‰˘.

‚Í ◊ÊÁ¬=’ÿ‹Î_ …ı •Á¬ ÂOÿ »ı, ÷ıfi˘ ±◊ ÁÒZ‹ ±ı‰Ì ’HÎ ’fl-’ÌÕÎ I›ÎF›

»ı. ÷˘ ◊„UÃË=‹˘ÀÌ ’fl-’ÌÕÎ ÷˘ I›ÎF› … Ë˘›. ÷ı‹Î_ ’Ò»‰Îfi_ Â_? ±ı‹ •Á¬ÂOÿfi˘ ±◊˝ I›Î_ …ı‹ ◊Î› »ı. ÷ı‹ ±ËŸ ÃŒÔflŒÈ¬∑§Ê⁄U˘Á¬=’ÿ‹Î_ …ı •Á¬=ÂOÿ »ı

÷ıfi˘ ±◊˝ Â_ ¿fl‰˘? ÷ı …HÎÎ‰ı »ı ¿ı ‹ÎhÎ ÁÒZ‹-’ÌÕÎfi˘ I›Î√ … ¿fl‰˘ ±ıÀ·_ …

fiËŸ, ’fl_÷ ÁÎ◊ı ÁÎ◊ı ’fl˘’¿Îfl ’HÎ ¿fl‰˘. ±ı‰˘ •Á¬=ÂOÿfi˘ ±◊˝ ¿fl‰˘.

±L›∞‰fiı ÿ—¬ fi ±Î’‰_. ±Î’HÎÎ ÷flŒ◊Ì ’ÌÕÎ fi ◊‰Î ÿı‰Ì, ÷ı …ı‹

≠◊‹ ‹Î√˝ »ı. ÷ı‰Ì … flÌ÷ı ÷ı ±L› ∞‰˘fiı ±Î‰Ì ’Õı·_ ¿˘≥ ’HÎ ƒT› ±fiı

¤Î‰ ÿ—¬ ÿÒfl ¿fl‰Î ≠›IÔfi ¿fl‰˘ ÷ı ’fl˘’¿Îfl ¿Ëı‰Î› »ı. ÷ı ’HÎ ¿÷˝T› »ı. ±Î

≠‹ÎHÎı ⁄ÌΩ ∞‰fiı ÁÒZ‹ ’HÎ ’ÌÕÎ fi ¿fl‰Ì ±ı ≠◊‹ ‹Î√˝ »ı. ±fiı ÷ı ∞‰˘fiı

±Î‰Ì ’Õı·Î_ ÿ—¬˘ ÿÒfl ¿fl‰ÎfiÎ ≠›IÔfi˘ ¿fl‰Î w’ ’fl˘’¿Îfl ¿fl‰˘ ±ı ‹ËÎI‹Î±˘fi˘

⁄ÌΩı ‹Î√˝ »ı. ÀÌ¿Î‹Î_ ““•ŸÈcÔ∆UÊŸmÊ⁄UáÊ””=ÂOÿ ·¬Ìfiı √˛_◊¿Îfl À¿˘fl ¿flı »ı ¿ı

ÏËoÁÎfiÎ I›Î√fiÌ ±fiı ’fl˘’¿Îfl ¿fl‰ÎfiÌ ‹ÎhÎ ‹˘ÀÌ ‹˘ÀÌ (±fiı ÕÎËÌ ÕÎËÌ) ‰Î÷˘

… ¿fl‰ÎfiÌ fi◊Ì. ’fl_÷ ±Î«flHÎ ¶ÎflÎ ÷ı ⁄¯Îı ¿Î›˘˝ ¿fl‰Î ‹ÎÀı Á÷÷ ≠›IÔfi ¿fl‰˘

Ωı≥±ı. ±ı … ‹ËÎI‹Î ’vÊ˘fi˘ ‹Î√˝ »ı.

ÁÎflÎ_Â ¿ı ÁÒZ‹ ’HÎ ’fl-’ÌÕÎfi_ ‰…˝fi, ±fiı ’fl˘’¿Îfl-’flÎ›HÎ≠T≤ÏkÎ ±Î«flHÎ

¶ÎflÎ ¿fl‰Ì ±ı ‹ËÎI‹Î ’vÊ˘fi˘ ‹Î√˝ »ı. –– 150––

ÃÕÊ=‰‚Ì ‹ËÎI‹Î±˘fi˘ ‹Î√˝ Â_ »ı? ÷ı …HÎÎ‰ı »ı.

ªÈ⁄UflÙ ŒflÃÊ Áfl¬˝Ê, ÿÃÿp Ã¬ÙœŸÊ— –¬Í¡ŸËÿÊ ◊„UÊà◊ÊŸ—, ‚È¬˝ÿàÔŸŸ øÃ‚Ê H 151H

√Î◊Î◊˝ = √v±˘, ÿı‰˘, ⁄˛ÎõHÎ˘, ›Ï÷±˘ ±fiı ÷’˘‘fi‰Î‚Î ‹Ïfi±˘ ±Î⁄‘Î ‹ËÎI‹Î±˘ »ı. ÷ı±˘fiÌ Á≠›IÔfi‰Î‚Î Ï«kÎ◊Ì ’ÒΩ ¿fl‰Ì. –– 151––

ÀÌ¿Î -““ªÈ⁄UflÙ”” ◊ÊÃÊ-Á¬ÃÎ¬˝◊ÈπÊ—, ““ŒflÃÊ”” ‚Ê◊ÊãÿŸÒfl, ““Áfl¬˝Ê””Ám¡Ê—,““ÿÃÿp”” ¬flÁ¡ÃÊp, ““Ã¬ÙœŸÊ—”” ÃmãÃ— – ““¬Í¡ŸËÿÊ ◊„UÊà◊ÊŸ—”” ‚fl∞flÒÃ ÿÕÊ„¸U◊Ô – ∑§ÕÁ◊àÿÊ„U-““‚È¬˝ÿàÔŸŸ øÃ‚Ê”” •ÊôÊÊ¬˝œÊŸŸàÿÕ¸— H 151H

441


›˘√ºÏp Á‹E«› 441√Î◊Î — 151

Ï‰‰ı«fi —- (1) √v±˘, (fl) ÿı‰˘, (3) Ï‰≠˘, (4) ›Ï÷±˘, ±fiı (’) ÷’˘‘fi

‹Ïfi±˘ ±Î ’Î_«ı ≠¿ÎflfiÎ ±ÎI‹Î±˘ ‹ËÎI‹Î »ı. ±fiı ’Ò…fiÌ› »ı. ‹ÎÀı Ïfi‹˝‚

Ï«kÎ◊Ì ÷ı ÿflı¿fiÌ ›◊Î›˘B› flÌ÷ı ’ÒΩ ¿fl‰Ì. xÿ›‹Î_ ±Ï÷Â› ’ÒF›¤Î‰-⁄Ë‹Îfi¤Î‰

flÎ¬Ìfiı ÷ı±˘fiÌ ’ÒΩ ¿fl‰Ì. ÷ı ÿflı¿ T›„@÷±˘fi_ Ï‰ÂıÊ ‰HÎ˝fi ±Î ≠‹ÎHÎı-

(1) ªÈ⁄Ufl—=Á_ÁÎfl‹Î_ …L‹ÎÏÿ ±Î’‰Î ¶ÎflÎ …ı µ’¿ÎflÌ T›„@÷±˘ »ı ÷ı. ±Î

⁄Î⁄÷‹Î_ ›˘√Ï⁄_ÿ‹Î_ √˛_◊¿Îflı … ¿èÎ_ »ı ¿ı-

◊ÊÃÊ Á¬ÃÊ, ∑§‹ÊøÊÿ¸ ∞Ã·Ê¢ ôÊÊÃÿSÃÕÊ –flÎhÊ œ◊Ù¸¬ŒCÔUÊ⁄UÙ, ªÈL§flª¸— ‚ÃÊ¢ ◊Ã— H 110H –– ›˘√Ï⁄Lÿ––

‹Î÷Î, Ï’÷Î, ¿·Î«Î›˝ ÷◊Î ±Î hÎHÎıfiÌ iÎÎÏ÷±˘ ±fiı ‘‹˝fi˘ µ’ÿıÂ ±Î’fiÎfl

T≤©˘ ±Î Á‰ı˝ √v‰√˝ »ı ±ı‹ ÏÂp’vÊ˘fiı ‹ÎL› »ı. ±ËŸ ¿·Î«Î›˝ ±ıÀ·ı Ï·Ï’

±ÎÏÿ ±ZÎfliÎÎfifi_ ÏÂZÎHÎ ±Î’fiÎfl˘ ÏÂZÎ¿‰√˝. ±Î hÎHÎfiÌ iÎÎÏ÷±˘ ±ıÀ·ı ‹Î÷Î-

Ï’÷Î ±fiı ¿·Î«Î›˝ ±Î hÎHÎıfiÎ ¤Î≥±˘, ⁄Ëıfi˘, ‹Î÷Î-Ï’÷Î ÷ı hÎHÎıfiÎ ¤Î≥±˘fiÌ

’IÔfiÌ±˘, ⁄Ëıfi˘fiÎ ’Ï÷ ≥I›ÎÏÿ ¿˙À<ÏQ⁄¿ ‰√˝ ÷ı ““iÎÎÏ÷‰√˝”” ÷◊Î ‘‹˘˝’ÿıÂ

±Î’fiÎflÎ …ı T≤©˘ ÷ı l÷‹Î_ T≤© Ë˘› ±◊‰Î ‰›‹Î_ T≤© Ë˘› ÷ı‹ ⁄ı ≠¿ÎflfiÎ

T≤©˘ ΩHÎ‰Î. ±Î Á‰ı ““√v‰√˝”” ¿Ëı‰Î› »ı. √˙fl‰fiı ›˘B›, ‹Îfi ±Î’‰Îfiı ›˘B›

’vÊ˘fi˘ Á‹ÿÎ› ÷ı √v‰√˝ ΩHÎ‰˘.

(2) ŒflÃÊ=±ıÀ·ı ÿı‰˘. ±ËŸ ‰ˆ‹ÎÏfi¿ ÿı‰ ¿ı F›˘Ï÷W¿ÿı‰ ±ı‹ Ï‰ÂıÊ’HÎı

Ï‰‰ÏZÎ÷ fi◊Ì. ÷◊Î ÂÎÁfiflZÎ¿ ÿı‰ ¿ı ⁄ÌΩ ÿı‰ ±ı‹ ’HÎ Ï‰‰ÏZÎ÷ fi◊Ì. ÷◊Î

‚Ê◊ÊãÿŸÒfl ÁÎ‹ÎL›◊Ì ¿˘≥’HÎ ≠¿ÎflfiÎ ÿı‰˘ Ë˘› ÷˘ ’HÎ ÷ı ÿı‰˘ ““ÿˆÏ‰¿Â„@÷›@÷”” Ë˘‰Î◊Ì Á¬≠ÎÏÅ ‹ÎÀı ±◊‰Î ÿ—¬Ïfi‰ÎflHÎ ±◊ı ±◊‰Î Ï‰CÔfiÏfi‰ÎflHÎ

±◊ı˝ ’HÎ ’Ò…fiÌ› »ı.

(3) Áfl¬˝Ê=±ıÀ·ı ⁄˛ÎõHÎ˘-±ËŸ ‹ÎhÎ ⁄˛ÎõHÎ¿<·‹Î_ …LQ›Î … Ë˘› ÷ı Ï‰‰ÏZÎ÷

fi◊Ì. ’fl_÷ ⁄˛ÎõHÎ’HÎÎfiÎ Á_V¿Îfl˘◊Ì …ı Á_V¿ÎÏfl÷ Ë˘› ÷ı Ï‰‰ÏZÎ÷ »ı. ÷ıÀ·Î ‹ÎÀı

… ÷ıfiÎ ’›Î˝›‰Î«Ì ÂOÿ w’ı Ám¡Ê— ·A›_ »ı. Ám¡ ÂOÿfi˘ ±◊˝ ⁄ı …L‹‰Î‚Î

±◊Î˝÷Ô …fi˘≥ ±ÎÏÿ Á_V¿ÎflfiÌ Ïø›Î◊Ì Á_V¿ÎÏfl÷ ◊›ı·Î. ±ı¿ √¤˝…L‹ ±fiı ⁄ÌΩı

Á_V¿Îfl…L‹. ±Î‰Î ≠¿ÎflfiÎ Á_V¿Îfl‰Î‚Î …ı Ë˘› ÷ı ±ËŸ ·ı‰Î.

¡ÊàÿÊ ∑Í§‹Ÿ flÎûÊŸ SflÊäÿÊÿŸ üÊÈÃŸ ø –∞Á÷ÿÈÄÃÙ ÿÁSÃc∆UUÁÛÊàÿ¢ ‚ Ám¡ ©UëÿÃ H

442


442 ›˘√ºÏp Á‹E«› √Î◊Î — 151-152√Î◊Î —

…ı ΩÏ÷◊Ì ¿<·◊Ì ±Î«Îfl◊Ì V‰ÎK›Î›◊Ì ±fiı ÂÎVhÎiÎÎfi◊Ì ±ı‹ ±Î ’_«Ï‰‘

Á_V¿Îfl˘◊Ì Ë_‹ıÂÎ_ ›@÷ flËı »ı ÷ı … ““Ï¶…”” ¿Ëı‰Î› »ı.

(4) ÿÃÿ—=…ı±˘ Á_ÁÎfl I›∞fiı ÿÌÏZÎ÷ ⁄L›Î »ı. ÷ı ±◊Î˝÷Ô ≠‰˛Ï…÷ ◊›ı·Î

‹Ïfi±˘. Á_ÁÎflfiÎ I›Î√Ì. ÷◊Î ⁄Î‰Î …Ï÷. Ωı√Ì Á_L›ÎÁÌ ‰√ıflı ±L›‘‹˝fiÎ ’HÎ

Á_ÁÎflI›Î√Ì Á_÷˘.

(5) Ã¬ÙœŸÊ=±ıÀ·ı ⁄ÎèÎ ±P›L÷fl ÷’≠‘Îfi ‹Ïfi±˘ ±ıÀ·ı …ˆfi ‹Ïfi±˘.

…ı±˘ ¿˘≥’HÎ ≠¿ÎflfiÎ ’HÎ ÷’˘‘fi‰Î‚Î »ı ÷ı.

±Î Á‰ı˝fiÌ ›◊Î›˘B› ’ÒΩ ¿fl‰Ì Ωı≥±ı. ±ËŸ ÀÌ¿Î‹Î_ ÿÕÊ„¸U◊Ô ÂOÿ »ı

÷ı◊Ì …ıfiÌ ÁÎ◊ı …ı‰Ì ’ÒΩ µ’¿ÎflÌ ◊Î› ÷ıfiÌ ÷ı‰Ì ’ÒΩ ¿fl‰Ì. ‰‚Ì ÷ı ’ÒΩ ¿ı‰Ì

flÌ÷ı ¿fl‰Ì? ÷ı ‹ÎÀı ’HÎ ·¬ı »ı. ¿ı ‚È¬˝ÿàÔŸŸ øÃ‚Ê=ÁÎflÎ ≠›IÔfi‰Î‚_ Ï«kÎ ±ıÀ·ı

±ÎiÎÎ ≠‘Îfi Ï«kÎ◊Ì ’ÒΩ ¿fl‰Ì. ÂÎVhÎ˘‹Î_ …ı µ’¿ÎflÌ±˘fi_ …ı flÌ÷ı ’ÒΩ-⁄Ë‹Îfi

¿fl‰Îfi_ …HÎÎT›_ »ı ÷ı µ’¿ÎflÌ±˘fi_ ÷ı flÌ÷ı ËÎÏÿ˝¿ ’ÒF›¤Î‰ ÁÎ◊ı ’Ò…fi ¿fl‰_. ’fl_÷

±ÎiÎÎfiı I›∞fiı fiËŸ. ±Î ≠‹ÎHÎı ’Ò…fiÌ› T›Ï@÷±˘fiÌ ÂÎVhÎ ±ÎiÎÎ‹…⁄ ›◊Î›˘B›

’ÒΩ ¿fl‰Ì ±ı ‹ËÎI‹Î±˘fi˘ ““hÎÌΩı ‹Î√˝”” ΩHÎ‰˘. –– 151 ––

Á∑§@ó‰‚Ì.

¬Ê¬flàSflÁ¬ øÊàÿãÃ¢, Sfl∑§◊¸ÁŸ„UÃcfl‹◊Ô –•ŸÈ∑§ê¬Òfl ‚ûfl·È, ãÿÊƒÿÊ œ◊Ù¸˘ÿ◊ÈûÊ◊— H 152H

√Î◊Î◊˝ = ’˘÷’˘÷ÎfiÎ ¿‹˘˝fiÎ µÿ›◊Ì ÷ı‰Î ≠¿ÎflfiÌ ’ÏflHÎÏ÷fiı ’flÎ‘Ìfi⁄fiı·Î ±ı‰Î ±Ï÷Â› ’Î’‰Î‚Î ÏÂ¿ÎflÌ ±ÎÏÿ ∞‰˘ µ’fl ’HÎ ±fi¿o’Î ¿fl‰Ì ±ı… L›Î››@÷ »ı. (’fl_÷ ¶ıÊ ¿fl‰˘ ›˘B› fi◊Ì) ±Î … µkÎ‹ ‘‹˝ »ı. –– 152 ––

ÀÌ¿Î-““¬Ê¬flàSflÁ¬ øÊàÿãÃ¢”” ‹Èéœ∑§ÊÁŒ·È, ““Sfl∑§◊¸ÁŸ„UÃcfl-‹◊àÿÕ¸◊Ô””““•ŸÈ∑§ê¬Òfl ‚ûfl·È ãÿÊƒÿÊ,”” Ÿ ◊à‚⁄UÙ – ““œ◊Ù¸˘ÿ◊ÈûÊ◊—”” ∑§Ê⁄UáÊ∑§ÊÿÙ¸¬øÊ⁄UÊÁŒÁÃ H 152H

Ï‰‰ı«fi —- ±Î Á_ÁÎfl‹Î_ ¿ıÀ·Î¿ ¤Îflı ¿‹a ∞‰˘ ’˘÷ÎfiÎ_ ’Ò‰˝¤‰˘‹Î_ ⁄Î_‘ı·Î

÷ı‰Î ≠¿ÎflfiÎ ¿‹˘˝fiÎ µÿ›◊Ì ±ıÀ·ı ¿‹˘˝fiÌ ’fl‰Â÷Î◊Ì ¿˘≥ ÏÂ¿ÎflÌ, ¿˘≥ ¿ÊÎ›Ì,

¿˘≥ ‹Î_ÁÎËÎflÌ, ¿˘≥ T›Ï¤«ÎflÌ ±fiı ¿˘≥ «˙›Î˝Ïÿ T≤ÏkÎ‰Î‚Î ∞‰˘ ◊Î› »ı. ÷ı ∞‰˘

µ’fl ’HÎ ±fi¿o’Î … Ï‰«Îfl‰Ì. ‹fi‹Î_ ÿ›Î … ·Î‰‰Ì. ’fl_÷ ±S’‹ÎhÎÎ±ı ’HÎ

¶ıÊ, ≥W›Î˝ ¿ı ÿÎ fi ◊‰Î ÿı‰Ì-±ı … ‹ËÎI‹Î±˘fi˘ «˘◊˘ ‹Î√˝ »ı. √‹ı ÷ıÀ·˘

443


›˘√ºÏp Á‹E«› 443

’Î’Ì ∞‰˘ µ’fl ¶ıÊ ¿flÌ±ı, ÷˘ ’HÎ ÷ı ’Î’Ì ∞‰˘ ’˘÷Îfi_ ±Î«flı·_ ’Î’ ’Ò‰˝⁄©

¿‹˘˝ÿ›fiÌ ’flÎ‘Ìfi÷Î…L› Ë˘‰Î◊Ì ÷…‰ÎfiÎ ÷˘ fi◊Ì, ’fl_÷ ±Î’HÎ˘ ∞‰ ¶ıÊ ‹ÎhÎ◊Ì

Ïfifl◊˝¿ ⁄ÌΩ ’HÎ ±fiı¿ ¿ÊÎ›˘ ¿fl‰Î ¶ÎflÎ ¿‹˘˝ … ⁄Î_‘ı »ı. ‹ÎÀı ±Î‰Î ∞‰˘

µ’fl ¿vHÎÎ ¿fl‰Ì ±ı … L›Î››@÷ »ı. ±fiı ÷ı … ÁÎ«˘ ‹ËÎI‹Î±˘fi˘ ‹Î√˝ »ı.

÷k‰Î◊Î˝Ï‘√‹ÁÒhÎ ±fiı Ê˘ÕÂ¿ ±ÎÏÿ‹Î_ ’HÎ ‹ˆhÎÌ, ≠‹˘ÿ, ¿vHÎÎ ±fiı ‹ÎK›V◊

±ÎÏÿ ¤Î‰fiÎ±˘ …ı ⁄÷Î‰Ì »ı. ÷ıfi˘ ÁÎfl ’HÎ ±Î … »ı.

◊ÒòÊË-¬˝◊ÙŒ-∑§ÊL§áÿ-◊ÊäÿSâÿÊÁŸ –‚ûflªÈáÊÊÁœ∑§ÁÄ‹‡ÿ◊ÊŸÊÁflŸÿ·È H –– ÷k‰Î◊˝ÁÒhÎ- 7-6––

ÃûÊŒÔœ◊¸SÕÊŸÊflÊÁ#Á⁄U„U ÃÊÁàfl∑§Ë ôÊÿÊ –•Áœ∑§ ÁflŸÿÊÁŒÿÈÃÊ „UËŸ ø ŒÿÊÁŒªÈáÊ‚Ê⁄UÊ H

÷ı ÷ı ‘‹˝V◊ÎfifiÌ ≠ÎÏÅ ±ËŸ ’Îfl‹ÎÏ◊˝¿ ÷˘ ¿Ëı‰Î› ¿ı …ı √HÎ˘‹Î_ …ı ±Ï‘¿

Ë˘› ÷ıfiÎ ≠I›ı Ï‰fi›ÎÏÿ ¤Î‰‰Î‚Ì ‘‹˝≠ÎÏÅ Ë˘› ±fiı ±Î’HÎÎ◊Ì √HÎ˘‹Î_ …ı ËÌfi

Ë˘› ÷ıfiÎ ≠I›ı ÿ›Î ±ÎÏÿ √HÎ˘ »ı ÁÎfl¤Ò÷ …ı‹Î_ ±ı‰Ì ‘‹˝≠ÎÏÅ Ë˘› ÷˘ ÷ı

’Îfl‹ÎÏ◊˝¿ ‘‹˝≠ÎÏÅ ¿Ëı‰Î› »ı.

±Î ≠‹ÎHÎı √Î◊Î 150-151 ±fiı 152‹Î_ …ı «Îfl ≠¿Îflfi˘ ‹ËÎ’vÊ˘fi˘

‹Î√˝ …HÎÎT›˘ ±ı … µkÎ‹ ‘‹˝ ΩHÎ‰˘.

(1) ÁÒZ‹ ’HÎ ’fl’ÌÕÎfi_ ‰…˝fi. (3) √v ‰√˝fiÌ ’ÒΩ-⁄Ë‹Îfi.

(fl) ’fl˘’¿Îfl ¿fl‰Î’b_. (4) ’Î’Ì ∞‰˘ µ’fl ¿vHÎÎ.

≠ffi —-µkÎ‹ ‘‹˝ ÷˘ ÁQ›BÿÂ˝fiÎÏÿ flIÔfihÎ›ÌfiÌ µ’ÎÁfiÎ »ı. ÁQ›¿Ô˚I‰

ÿıÂI›Î√ ±fiı Á‰˝I›Î√ ‰√ıflı ±ÎI‹ÎfiÎ √HÎ˘ Ë˘‰Î◊Ì ÷ı √HÎ˘, ÷◊Î ZÎ‹Î. ‹Îÿ˝‰

±Î…˝‰, ±ÎÏÿ …ı ‘‹˘˝ »ı ÷ı µkÎ‹ ‘‹˘˝ ¿Ëı‰Î› »ı. µ’fl ¿Ëı·Î ±Î «Îfl ÷˘

⁄ÎèÎ Â¤ T›‰ËÎfl ‹ÎhÎ »ı. ÷ıfiı µkÎ‹ ‘‹˝ ¿ı‰Ì flÌ÷ı ¿Ëı‰Î› ?

µkÎfl —- ∑§Ê⁄UáÊ ∑§ÊÿÙ¸¬øÊ⁄UÊÁŒÁÃ=flIÔfihÎ›Ì, ÁQ›¿Ô˚I‰ÎÏÿ ±fiı ZÎ‹ÎÏÿ …ı

±ÎI‹√HÎ˘ »ı. ÷ı ¿Î›˝ »ı. ¿ÎflHÎ ¿ı ±_÷ı ÷ı … ‹ı‚‰‰ÎfiÎ »ı. V‰√HÎfl‹HÎ÷Î ±ı

Ïfiç›‘‹˝ »ı ±fiı ÷ı ÁÎK› Ë˘‰Î◊Ì ¿Î›˝ »ı. F›Îflı ’fl’ÌÕÎ-’ÏflËÎflÎÏÿ Â¤

T›‰ËÎfl »ı. ÷ı ¿ÎflHÎ »ı. ±Î‰Î ≠¿ÎflfiÎ Â¤ T›‰ËÎfl◊Ì Ïfiç›‘‹˝fiÌ ≠ÎÏÅ ◊Î›

»ı. ÷ı◊Ì ÷Î„I‰¿’HÎı flIÔfihÎ›Ì ±ÎÏÿ Ïfiç›‘‹˝ ±ı … µkÎ‹‘‹˝ Ë˘‰Î »÷Î_ ’HÎ

÷ıfiÎ … ¿ÎflHÎ¤Ò÷ ±ı‰Î ’fl’ÌÕÎ-’ÏflËÎflÎÏÿ ±Î Â¤ T›‰ËÎflfiı ’HÎ ¿ÎflHÎ‹Î_ ¿Î›fi˘

√Î◊Î — 152

444


444 ›˘√ºÏp Á‹E«› √Î◊Î — 153

µ’«Îfl ¿flÌfiı ‘‹˝ ¿Ëı‰Î› »ı. ‹ÎÀı ±Î Â¤ T›‰ËÎfl ’HÎ µkÎ‹‘‹˝ »ı. ±ı‹

ΩHÎ‰_. ––1’fl––

©U¬‚¢„U⁄UÛÊÊ„UóË‰ı ±Î ««Î˝fi˘ µ’Á_ËÎfl ¿fl÷Î_ ¿Ëı »ı ¿ı-

∑Î§Ã◊òÊ ¬˝‚XÔUŸ, ¬˝∑Î§Ã¢ ¬˝SÃÈ◊Ù˘œÈŸÊ –Ãà¬ÈŸ— ¬@◊Ë ÃÊflŒÔ ÿÙª≤ÁCÔU◊¸„UÙŒÿÊ H 153H

√Î◊Î◊˝ = ±Î Ï‰Ê›‹Î_ ±ÎÀ·_ ≠ÎÁ_Ï√¿ ‰HÎ˝fi ¿fl‰_ ±ı ’fl÷_ »ı. Ë‰ı‹Ò· ≠V÷÷ Ï‰Ê› ±‹ı Á‹Ω‰ÌÂ_. ÷ı ‰‚Ì ≠V÷÷ Ï‰Ê› ““„V◊flÎ””fiÎ‹fiÌ ’Î_«‹Ì›˘√ºÏp »ı ¿ı …ı ‹Ë˘ÿ›‰Î‚Ì »ı. –– 153 ––

ÀÌ¿Î-““∑Î§Ã¢”” ¬ÿÊ¸#¢ ““•òÊ”” √ÿÁÃ∑§⁄U, ““¬˝‚XÔUŸ ¬˝∑Î§Ã¢ ¬˝SÃÈ◊Ù˘œÈŸÊ””‚Êê¬˝Ã¢ – ““Ãà¬ÈŸ—”” ¬˝∑Î§Ã¢ ““¬@◊Ë ÃÊflŒÔ ˜ ÿÙª≤ÁCÔ U—”” ÁSÕ⁄UÊÅÿÊ –Á∑¢§ÁflÁ‡ÊCÔUàÿÊ„U ““◊„UÙŒÿÊ”” ÁŸflÊ¸áÊ¬⁄U◊»§‹àÿÕ¸— H 153H

Ï‰‰ı«fi —-Ï‹hÎÎ ±ÎÏÿ ≠◊‹fiÌ «Îfl ºÏp±˘fiÎ ‰HÎ˝fifi˘ ±Ï‘¿Îfl «Î· Ë÷˘.

÷ı‹Î_ ÿÌ≠Î fiÎ‹fiÌ «˘◊Ì ºÏpfi_ ‰HÎ˝fi f·˘¿ 57◊Ì Âw ¿flı·_ Ë÷_. ÿÌ≠ÎºÏp

±Î‰‰Î◊Ì Ï‹J›ÎI‰ ‹_ÿ ◊‰Î◊Ì ±‰ızÁ_‰ız’ÿ ∞÷Î‰Î◊Ì ““¿<÷¿Û w’Ì √˛Ë”” Ïfi‰÷˝fi

’Î‹ı »ı. ±ı Ï‰Ê›fiÎ ‰HÎ˝fi ≠Á_√ı ±Î ÁCÎ‚Ì ««Î˝ ΩHÎ‰Î …ı‰Ì Ë÷Ì ÷ı √˛_◊¿Îflı

…HÎÎ‰Ì. Ë‰ı ±Î ‰Î÷fi˘ µ’Á_ËÎfl ¿fl÷Î_ …HÎÎ‰ı »ı ¿ı-

±Î Ï‰Ê›‹Î_ ±ÎÀ·Ì ««Î˝ ¿fl‰Î ‰Õı Á› *. ±Ï‘¿ ΩHÎ‰ _ Ë˘› ÷˘

√˛_◊ÎL÷fl˘◊Ì ΩHÎÌ ·ı‰_. Ë‰ı ≠Á_√ ≠‹ÎHÎı …ı ‰V÷ ≠V÷÷ »ı=«Î· »ı. ÷ı Ë‰ı

±‹ı ¿ËÌ±ı »Ì±ı. ±ËŸ ≠V÷÷ ±ı‰Ì ÷ı ‰V÷ ‰‚Ì Â_ »ı? ±ı ‰Î÷ ±ÎÀ·Ì ·Î_⁄Ì

««ÎfiÎ ¿ÎflHÎı ÏÂW›˘ ΩHÎı ¤Ò·Ì √›Î Ë˘› ÷ı‹ ›Îÿ ¿flÎ‰ı »ı ¿ı ’Î_«‹Ì ““„V◊flÎ””»ı fiÎ‹ …ıfi_ ±ı‰Ì ›˘√fiÌ ºÏp ≠V÷÷ »ı. ÷ı ’Î_«‹Ì „V◊flÎ ºÏpfi_ ‰HÎ˝fi Ë‰ı

±‹ı ¿flÌÂ_.

÷ı „V◊flÎ ºÏWÀ ¿ı‰Ì »ı? ÷ıfi_ ±ı¿ Ï‰ÂıÊHÎ ·¬Ìfiı ‹Ëk‰ Á‹Ω‰ı »ı ¿ı

◊„UÙŒÿÊ ±ÎI‹ÎfiÎ ‹ËÎfiÔÔ µÿ›fiı ¿flfiÎflÌ »ı. ±Î ºÏp‹Î_ ±ı¿ ‰Îfl ’HÎ …ı ∞‰

±Î‰ı »ı ÷ı ∞‰ ¿Î·ÎL÷flı ’HÎ ±‰U› Ïfi‰Î˝HÎ w’ (‹„@÷ V‰w’) ’fl‹ Œ‚fiı

’Î‹ı … »ı. ±◊Î˝÷Ô˚ Ïfi‰Î˝HÎ w’ ’fl‹Œ‚fiı Ïfi›‹Î ±Î’fiÎflÌ »ı. ±ıÀ·ı …

±ÎI‹ÎfiÎ ÁÎ«Î ‹Ë˘ÿ›fiı ¿fl‰Î‰Î‚Ì »ı. Ï‰ÂıÊ ‰HÎfi ±Î√‚ ±Î‰ı … »ı. ––153––

ÿÌ≠Î ºÏpfi_ ‰HÎ˝fi Á‹ÎÅ ◊›_.

445


›˘√ºÏp Á‹E«› 445√Î◊Î — 153

1234567890123456789012345678901212345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567

ÿÌ≠Î ºÏpfi˘ ÁÎfl

±Î ºÏp‹Î_ ±Î‰ı·Î ±ÎI‹Îfi_ Ï‹J›ÎI‰ ±Ï÷Â› ‰‘Îflı ‹_ÿ ◊›ı· »ı. ÷ı◊Ì

±’fi⁄*‘¿ ±ÎÏÿ ±‰V◊Î±˘ ’ÁÎfl ¿flÌ √˛_Ï◊ÿıÂ ’ÎÁı ±Î‰Ì √˛_Ï◊¤ıÿ ¿flÌ

ÁQ›¿ÔI‰ÎÏ¤‹¬ ◊Î› »ı. flı«¿, ’Òfl¿ ±fiı ¿<_¤¿ ±ı‰Î hÎHÎ ≠¿ÎflfiÎ ⁄ÎèÎ-±P›L÷fl

≠ÎHÎÎ›Î‹ fiÎ‹fi_ ›˘√Î_√ ±Î‰ı »ı. ÷k‰l‰HÎ fiÎ‹fi˘ √HÎ ≠√Àı »ı. µI◊Îfi ÿ˘Êfi˘

I›Î√ ◊Î› »ı. ÁÒZ‹⁄˘‘ flÏË÷ ±Î ºÏp Ë˘› »ı.

‘‹˝ ‹ÎÀı ≠ÎHÎ˘fi˘ I›Î√ ¿flı »ı, ’fl_÷ ≠ÎHÎ˘ ‹ÎÀı ‘‹˝fi˘ I›Î√ ¿fl÷˘ fi◊Ì.

…ı‹ ¬ÎflÎ ’ÎHÎÌfiÎ I›Î√◊Ì ±fiı ‹‘fl ’ÎHÎÌfiÎ ÏÁ_«fi◊Ì ⁄Ì… ±_¿<flÎfiı ≠√À ¿flı

»ı. ÷ı‹ ¬ÎflÎ ’ÎHÎÌfiÌ …ı‹ ¤‰›˘√fi˘ I›Î√ ¿flÌ ‹‘fl˘ÿ¿fiÌ …ı‹ ÷k‰lÏ÷ ¶ÎflÎ

±Î ºÏp›@÷ ∞‰ ¿S›ÎHÎ ÁÎ‘ı »ı.

lıWÔÃ ÷k‰lÏ÷ ¶ÎflÎ √vfiÌ Áı‰Î¤„@÷ ¿fl‰ÎfiÎ ¤Î‰ ›@÷ ±Î ¤‰ ±fiı

’fl¤‰‹Î_ ÏË÷ ¿flfiÎw_ ¿S›ÎHÎ … ◊Î› »ı. ≥›‚ …ı‹ ¤‹flÌ ⁄fiı ÷ı‹ lıWÔÃ ±ı‰Ì

√v¤„@÷ ¶ÎflÎ Á‹Î’ÏkÎ›˘√fiÎ ≠¤Î‰ı ‹„@÷fiÎ ±ı¿ ≠‘Îfi ¿ÎflHÎ¤Ò÷ ±ı‰_ ±_÷‹˝¬’HÎı

÷Ì◊*¿fl ’fl‹ÎI‹Îfi_ ÿÂ˝fi ◊Î› »ı. ±Î ºÏp‹Î_ Ë…\ ‰ızÁ_‰ız ’ÿ fi Ë˘‰Î◊Ì ÁÒZ‹⁄˘‘

Ë˘÷˘ fi◊Ì. ¤‰ Á‹ƒ◊Ì …ı ÷Îflı, ¿‹˝w’Ì ‰…ˇfiı …ı ¤ıÿı ±fiı ›◊Î◊˝’HÎı iÎı›fi˘ ⁄˘‘

¿flÎ‰ı ÷ı ÁÒZ‹⁄˘‘ ¿Ëı‰Î› »ı. ’fl_÷ ±ËŸ ±‰ızÁ_‰ız ’ÿfi_ ‹_ÿ ’HÎ ⁄‚ Ë˘‰Î◊Ì

÷◊Î ±’Î› Â„@÷fiÌ ‹·Ìfi÷Î Ë˘‰Î◊Ì ±Î‰˘ ÁÒZ‹⁄˘‘ Ë˘÷˘ fi◊Ì. ±fiı ‰ızÁ_‰ız’ÿ

’HÎ ’ÎHÎÌ‹Î_ ’Õ÷Ì ’ÏZÎfiÌ »Î›Îfiı ±fiÁflfiÎflÎ …·«fl ∞‰fiÌ ≠T≤ÏkÎ ÷S› ¤˛‹ÎI‹¿

… Ë˘› »ı. ±’Î›Â„@÷fiÌ ‹·Ìfi÷Î Ë˘‰Î◊Ì l÷w’Ì ÿÌ’¿◊Ì ›◊Î◊˝ ’˘÷ÎfiÎ ÿ˘Ê˘

…HÎÎ÷Î fi◊Ì. ±fiı ÷ı◊Ì ’Î’‹Î_ ≠T≤ÏkÎ ¿flfiÎfl ±Î ∞‰ Ë˘› »ı.

±Î ±ÎI‹Î F›Îflı µ’flfiÌ „V◊flÎÏÿ ºÏp‹Î_ Ω› »ı. I›Îflı ‰ızÁ_‰ız’ÿ ±Î‰ı

»ı. ÷ıfiÎ ≠¤Î‰◊Ì ’Î’‹Î_ ≠T≤ÏkÎ ¿fl÷˘ fi◊Ì. ±fiı ¿ÿÎ« ¿˘≥ ’Î’≠T≤ÏkÎ ¿fl‰Ì

’Õı ÷˘ ’HÎ ÷ı ÷Å·˘Ë’ÿL›ÎÁ …ı‰Ì Ë˘› »ı. ÷ı ¿Î‚ı Ï‰ÏÂp ¿˘ÏÀfi˘ Á_‰ı√’ÏflHÎÎ‹

Ë˘‰Î◊Ì ¤‰¤› ±fiı ’Î’¤› Ï‰ÂıÊ÷fl Ë˘› »ı ’Î’fiÌ ≠T≤ÏkÎ ¿ÿÎ« ¿fl‰Ì ’Õı

÷˘ ’HÎ ÷ı ±„L÷‹ ≠T≤ÏkÎ w5 … Ë˘› »ı. ÷ı◊Ì ¤Î‰’Ò‰˝¿ ’Î’≠T≤ÏkÎ fi Ë˘‰Î◊Ì

ÿ√˝Ï÷‹Î_ …‰Îfi˘ ›˘√ Á_¤‰÷˘ fi◊Ì.

VhÎÌ-‘fi ±ÎÏÿ ’ÿÎ◊˘˝ Ëı› »ı. ±fi◊˝¿ÎflÌ »ı. ÷ı‹Î_ ≠T≤ÏkÎ ¿fl‰Î …ı‰Ì fi◊Ì.

ÿ—¬, ¿Ô·ıÂ ±fiı ¿‹˝⁄_‘ÎÏÿ ±’Î›˘fi_ … ¿ÎflHÎ »ı. ±ı‰_ F›Î_ …HÎÎ› ÷ı ‰ızÁ_‰ız’ÿ.

446


446 ›˘√ºÏp Á‹E«› √Î◊Î — 153

±fiı ±ı‰_ F›Î_ fi …HÎÎ› ÷ı ±‰ızÁ_‰ız’ÿ. ±Î ±‰ızÁ_‰ız’ÿ ±ı ÷˘ ‰ÎV÷Ï‰¿ ’ÿ

… fi◊Ì. ¿ÎflHÎ ¿ı ÿ˘Ê‹ÎhÎ¿ÎflÌ … »ı, √HÎ¿ÎflÌ fi◊Ì. ÷ı◊Ì I›Î_ µ¤Î flËı‰Î …ı‰_ …

fi◊Ì. ±fiı ±Î ±T˘zÁ_‰ız’ÿ ¤‰ÎÏ¤fi_ÿÌ ∞‰˘‹Î_ … Ë˘› »ı. ÿ—¬‹Î_ … Á¬⁄Ï©

±ÎÏÿ ¤˛‹˘◊Ì ¤flı·_ Ë˘› »ı. ±Î ¤‰ÎÏ¤fi_ÿÌ ∞‰˘ ZÎƒ÷Î-±ÎÏÿ ÿ˘Ê˘◊Ì ¤flı·Î ÷◊Î

Ï‰Ê◊Ì Ï‹l ¿flÎ›ı·Î ±¯ÎÔfiÌ …ı‹ ±Â¤ ’ÏflHÎÎ‹˘◊Ì ›@÷, ±Á_ÿfl ⁄˘‘‰Î‚Î, ÏË÷ÎÏË÷fiÎ

Ï‰‰ı¿‹Î_ ±L‘, ‹ÎhÎ ‰÷˝‹Îfi¿Î‚fiÎ Á¬fiı … ΩıfiÎflÎ Ë˘› »ı.

…L‹-…flÎ-Q≤I›-T›ÎÏ‘-fl˘√ ±fiı Â˘¿ÎÏÿ ÿ—¬˘◊Ì ¤flı·Î ±Î Á_ÁÎflfiı ÁÎZÎÎ÷Ô

ÿı¬‰Î »÷Î_ ÷ıfiÎ ≠I›ı µÿÔ‰ı√ Ï‰fiÎfiÎ Ë˘› »ı. ¬ÁfiÎ fl˘√Ìfiı ¬HÎ… ±Î‰ı ÷ı‹

±¿ÚI›fiı ¿ÚI› ±fiı ¿ÚI›fiı ±¿ÚI› ‹ÎfifiÎflÎ Ë˘› »ı. ÷◊Î ¬ÁfiÎı fl˘√Ì …ı‹ ¬HÎ‰ÎfiÎ_

ÁÎ‘fi˘ ‹ı‚‰‰Î ≥E»ı »ı. ’fl_÷ ¬Áfi˘ fl˘√ ‹ÀÎÕ‰Î ≥E»÷˘ fi◊Ì. ÷ı‹ ±Î ∞‰˘

¤˘√fiÎ_ ÁÎ‘fi˘ ‹ı‚‰‰Î ≥E»ı »ı. ’fl_÷ ¤˘√I≤WHÎÎfi˘ ’ÏflZÎ› ¿fl‰Î ‹ÎÀı ≥E»÷Î fi◊Ì.

±S’⁄Ï©‰Î‚Î ±Î ∞‰˘ ±Â¤«ıpÎ ‰Õı ’˘÷ÎfiÎ ±ÎI‹Îfiı ¿‹˘˝fiÌ ΩÔ‚◊Ì ⁄Î_‘ı »ı.

¿‹˝¤ÒÏ‹‹Î_ ‹fiW›…L‹ ’Î‹‰Î »÷Î_ ÁI¿Î›˝ ¿fl‰Î w’Ì ¬ı÷Ì‹Î_ ‘‹˝⁄Ì… ‰Î‰÷Î fi◊Ì.

±Î‰_ ‹˘ËÎL‘ ±fiı ±iÎÎfiÎL‘ ¿flfiÎv_ ±ı‰_ ±Î ±‰ızÁ_‰ız’ÿ »ı ÷ı ‹ËÎI‹Î±˘±ı

ÁIÁ_√ ±fiı ±Î√‹-ÂÎVhÎ˘fiÎ ±P›ÎÁ◊Ì ∞÷‰Î ›˘B› »ı. ±Î ±‰ızÁ_‰ız’ÿ ∞÷Î‰Î◊Ì

Ï‹J›ÎI‰ ÿÒfl ◊‰Î◊Ì ““¿<÷¿˘˝”” ¿fl‰Î w’Ì ‹ËÎ¤Ò÷ «ÎS›_ Ω› »ı.

¿<÷¿Û ±ı ⁄˘‘ ◊‰Î‹Î_ fl˘√ Á‹Îfi »ı. Á‹÷Î¤Î‰fi˘ fiÎÂ ¿flfiÎfl »ı. l©Îfi˘

¤_√ ¿flfiÎfl »ı ±fiı ±Ï¤‹Îfi ‰‘ÎflfiÎfl˘ »ı. ‹ÎÀı ’Îfl‹ÎÏ◊˝¿ flÌ÷ı ÷ı ““¤Î‰ÂhÎ””»ı. ÷ı◊Ì ‹„@÷fiÎ ±◊a ∞‰˘±ı ±Î‰Î ¿<÷¿Û‹Î_ ±Î√˛Ë flÎ¬‰˘ ÷ı ›˘B› fi◊Ì. ’fl_÷

l÷iÎÎfi, ÂÌ·√HÎ ±fiı Á‹÷Îfi˘ ±Î√˛Ë flÎ¬‰˘ ±ı ›˘B› »ı.

Á‰ı ’HÎ ¿<÷¿ ˝ Ï‹J›ÎI‰fiÎ µÿ›◊Ì (±Ï‰zÎ◊Ì) Á_√÷ Ë˘› »ı. (1) √Î_Õ˘

ËÎ◊Ì Â_ ≠ÎÅfiı ËHÎı »ı ¿ı ±≠ÎÅfiı ËHÎı »ı? ≠ÎÅfiı ËHÎ÷˘ Ë˘› ÷˘ ‹ËÎ‰÷fiı

ËHÎ‰˘ Ωı≥±ı ±fiı Ωı ±≠ÎÅfiı ËHÎ÷˘ Ë˘› ÷˘ ÿÒfl flËı·Î ‹Îfi‰˘fiı ’HÎ ËHÎ‰˘

Ωı≥±ı. (fl) √Î›fi_ ÿÒ‘ ’Ì‰Î› ÷˘ ‹Î_Á ¿ı‹ fi ¬‰Î›? ±fiı Ωı ‹Î_Á fi ¬‰Î›

÷˘ ÿÒ‘ ¿ı‹ ’Ì‰Î› ? (3) ±„BÔfi …ı‹ ⁄ÎÔ‚ı »ı. ÷ı‹ ’ÎHÎÌfiÎ Á_›˘√ı ÃÎflı ’HÎ

»ı ±fiı ’ÎHÎÌ …ıı‹ ÃÎflı »ı ÷ı‹ ±„BÔfifiÎ Á_›˘√ı ⁄ÎÔ‚ı ’HÎ »ı ±Î‰Î ¿<÷¿˘◊Ì ⁄‘

±Á‹_…Á ÏÁ© ◊Î› »ı. ÷ı◊Ì ’ÿÎ◊˘˝‹Î_ flËı·Ì ±÷Ì„Lƒ›Â„@÷fiı ÷◊Î ±÷Ì„Lƒ›

’ÿÎ◊˘˝fiı ΩHÎ‰Î ÂW¿ ÷¿˘˝ ¿fl‰Î ‰Õı Á›*. I›Î_ ±Î√‹fiı … ≠‹ÎHÎ ‹ÎfiÌ «Î·‰_

Ωı≥±ı. ‰÷˝‹Îfi¿Î‚fiÎ »•V◊˘ ‰Õı ¿flÎ›ı·Î_ ±Î√‹˘ ’HÎ «_ƒ√˛ËHÎ-ÁÒ›˝√˛ËHÎ ±ÎÏÿfiı

447


›˘√ºÏp Á‹E«› 447√Î◊Î — 153

±⁄ÎÏ‘÷ ¿ËıfiÎflÎ_ »ı ÷˘ Á‰˝iÎ¿Ï◊÷ ±Î√‹˘fiÌ ÷˘ ‰Î÷ … Â_ ¿Ëı‰Ì? ÷ı◊Ì

±Î√‹˘fiÌ l©Î‰Î‚˘, ÂÌ›‚‰Î‚˘ ±fiı ›˘√‹Î_ ÷I’fl ±ÎI‹Î ±÷ÌÏLƒ› ¤Î‰˘fiı ’HÎ

ΩHÎı »ı. ±Î√‹˘ ¶ÎflÎ ±÷Ì„Lƒ› ‰V÷ …HÎÎ› »ı. ±fiı ±Î√‹ÂÎVhÎ˘ ““Á‰iÎ¿Ï◊÷””Ë˘‰Î◊Ì ≠‹ÎHÎ »ı. Á‰iÎ˘ ÏhÎ¿Î‚iÎÎfiÌ Ë˘‰Î◊Ì ±fiı ‰Ì÷flÎ√ Ë˘‰Î◊Ì ¿ÿÎÏ’ ’flV’fl

““Ï¤¯Î‹÷‰Î‚Î”” Ë˘÷Î fi◊Ì. ÷ı‹Î_ ¤ıÿfiÌ ¿S’fiÎ ¿fl‰Ì ÷ı ‹˘Ë »ı. ∑Ê¤ÿı‰ÎÏÿ

…ı ¿˘≥ Á‰˝iÎ˘ »ı ÷ı T›„@÷¤ıÿı Ï¤¯Î-Ï¤¯Î Ë˘‰Î »÷Î_ ’HÎ ‰Ì÷flÎ√ ±fiı

ÏhÎ¿Î‚iÎÎfiÌ Ë˘‰Î◊Ì ±ı¿ Áfl¬Î Á‹Îfi »ı ±◊Î˝÷Ô ““±ı¿ (w’)”” »ı.

Á‰˝iÎ˘‹Î_ flËı·_ ““Ï‰ÂıÊ V‰w’”” ±Á‰˝iÎ˘ ‰Õı ΩHÎÌ Â¿Î÷_ fi◊Ì. ÷ı◊Ì

ÁÎ‹ÎL›’HÎı ““Á‰˝iÎ”” »ı. ±ıÀ·_ … ‹ÎfiÌfiı ÷ı±˘±ı ¿Ëı·Ì ‰ÎHÎÌfi˘ V‰Ì¿Îfl ¿fl‰˘

±ı … ¿S›ÎHÎ¿ÎflÌ »ı. »•V◊÷ÎfiÎ ¿ÎflHÎı Ï‰ÂıÊV‰w’ fi Á‹Ω‰Î◊Ì …\ÿÎ …\ÿÎ

±Î«ÎflÎı ’Î‚‰Î »÷Î_ ’HÎ ‹fi◊Ì Á‰˝iÎ ≠I›ı ≠ÌÏ÷¤Î‰ Ë˘‰Î◊Ì ÿÒfl ¿ı fi∞¿

flËı·Î flÎ…Áı‰¿˘ …ı‹ flÎΩfiÎ Áı‰¿ … ¿Ëı‰Î› »ı, ÷ı‹ ±Î ’HÎ ±ÎflÎ‘¿ …

¿Ëı‰Î› »ı. ÷ı◊Ì Á‰˝iÎfi_ iÎÎfi ±fiı Á_ÁÎfl◊Ì ÷Îfl‰Îfi˘ µ’ÿıÂ ±ı¿ Áfl¬˘ Á‹Îfi

Ë˘‰Î◊Ì fiÎ‹- ±fiı V‰w’ÎÏÿfi˘ ¤ıÿ ‹ËÎI‹Î±˘fiı Ë˘÷Îı fi◊Ì. ÷◊Î ÂÎVhÎ˘‹Î_ ÿı‰˘fiÌ

¤„@÷ ⁄ı ≠¿ÎflfiÌ …HÎÎ‰Ì »ı. (1) Ï«hÎ (fl) ±Ï«hÎ. ¤‰fi’Ï÷ ±ÎÏÿ ÷◊Î

¿<·ÿı‰-√˘hÎÿı‰˘ Ï«hÎ=Ï¤¯Î-Ï¤¯Î ≠¿ÎflfiÎ Ë˘› »ı. ÷ı◊Ì ÷ı±˘ ≠I›ı ¿flÎ÷Ì ¤„@÷

’HÎ Ï«hÎ=Ï¤¯Î-Ï¤¯Î ≠¿ÎflfiÌ »ı. ±fiı Á‰˝iÎ ÿı‰˘ ±ı¿Áfl¬Î Á‹Îfi »ı. ÷ı◊Ì

÷ı±˘fiı Ï‰Êı ¿flÎ÷Ì ¤„@÷ ±ı¿Áfl¬Ì Á‹Îfi »ı. Á_ÁÎflÌ ÿı‰˘fiÌ ¤„@÷-’ÒΩ

““≥pÎ’Ò÷˝”” ±ÎÏÿ ¿Î›˘˝◊Ì ◊Î› »ı. ±fiı Á‰˝iÎ˘fiÌ ¤„@÷-Áı‰Î-’ÒΩ ““Â‹≠‘Îfi””Ë˘› »ı. ⁄˛ÎõHÎ˘ Á‹ZÎ ‰ıÿÌfiÌ ±_ÿfl ’fl˘ÏË÷˘ ‰Õı ‹_hÎÎZÎfl˘◊Ì ‹_ÏhÎ÷ ¿flÌfiı …ı

ÏËflH›ÎÏÿ ±’Î› ÷ı ≥WÀ ¿Ëı‰Î› »ı ±fiı ‰Î‰ÕÌ, ¿>‰Î, ÷‚Î‰, ÿı‰‹_Ïÿfl ±fiı

‘‹˝ÂÎ‚Î ÷◊Î ±¯ÎÿÎfiÎÏÿ …ı ¿flÎ› ÷ı ’Ò÷˝ ¿Ëı‰Î› »ı.

±ı¿Áfl¬_ Á‹Îfi ±fiWÔÃÎfi ±Î«fl‰Î »÷Î_ xÿ›√÷ ±ÎÂ›¤ıÿ Ë˘‰Î◊Ì

Œ‚¤ıÿ ◊Î› »ı. …ı‹ ÏÁ_Ë ÁÁ·Îfiı ±fiı ’˘÷ÎfiÎ ⁄E«Îfiı ±ı‹ ⁄¯Îıfiı ‹¬◊Ì …

’¿Õı »ı. ÷˘ ’HÎ ±ı¿ ≠I›ı øÒfl÷Î ±fiı ⁄ÌΩ ≠I›ı ‹‹÷Î Ë˘‰Î◊Ì ±ı¿fi˘ fiÎÂ

±fiı ⁄ÌΩfiı ÂflÌflfiÌ ’Ïp ±ı‹ Œ‚¤ıÿ ◊Î› »ı. ÷ı … flÌ÷ı Á‹Îfi’HÎı ¿flÎ÷Î_

‘‹Î˝fiWÔÃÎfi˘‹Î_ ’HÎ ⁄Ï©, iÎÎfi ±fiı ±ÁQ‹˘ËfiÎ ¿ÎflHÎı Œ‚¤ıÿ ◊Î› »ı. Á_ÁÎfl

Á¬˘fiÌ ·Î·ÁÎ◊Ì ‹fifiÌ ≥E»Î ≠‹ÎHÎı …ı ±fiWÔÃÎfi˘ ¿flÎ› ÷ı ⁄Ï©’Ò‰˝¿ ¿Ëı‰Î›

»ı. ±Î√‹˘‹Î_ ¿Ëı·Ì Ï‰Ï‘ ‹…⁄ iÎÎfi’Ò‰˝¿ …ı ±fiWÔÃÎfi˘ ¿flÎ› ÷ı iÎÎfi’Ò‰˝¿

¿Ëı‰Î› »ı. ±fiı ÁÿÔfiWÔÃÎfi‰Î‚_ …ı ‘‹˝¿Î›˝ ÷ı ±ÁQ‹˘ËÎfiWÔÃÎfi ¿Ëı‰Î› »ı. flIÔfifiı

448


448 ›˘√ºÏp Á‹E«› √Î◊Î — 153

‹ÎhÎ ÿı¬‰_, flIÔfi˘fi_ iÎÎfi ‹ı‚‰‰_ ±fiı flIÔfi˘fiÌ ≠ÎÏÅ ◊‰Ì ±ı hÎHÎfiÌ …ı‹ ±Î

ÏhÎÏ‰‘ ±fiWÔÃÎfi ΩHÎ‰_. ≠◊‹fi_ ±fiWÔÃÎfi ’Î’⁄_‘ ¿flÎ‰fiÎw_ ±fiı Á_ÁÎfl‹Î_

fl¬ÕÎ‰fiÎfl »ı. ⁄Ì…\_ ’H›⁄_‘ ¿flÎ‰fiÎw_ ±fiı ÿÌCÎ˝¿Î‚ı ‹„@÷ ±Î’fiÎw_ »ı. ÷◊Î

hÎÌ…\_ Ïfi…˝flÎ ¿flÎ‰fiÎw_ ±fiı ±S’¿Î‚ı ‹„@÷ ±Î’fiÎw_ »ı.

¤‰Î÷Ì÷Î◊˝›Î›Ì ∞‰˘fi_ ‹fi ≥„Lƒ›…L› ¤Î‰˘‹Î_ ÏfivIÁ¿ Ë˘› »ı. ¤‰ Á_⁄_‘Ì

¤˘√˘◊Ì Ï‰fl@÷ Ë˘› »ı. ÷ı±˘‹Î_ √HÎV◊Îfi¿fiÌ ±‰V◊Î ≠‹ÎHÎı ¤ıÿ Ë˘‰Î »÷Î_ ’HÎ

““Â‹’flÎ›HÎ”” ±ı‰˘ ±ı¿ … ‹Î√˝ Ïfi‰Î˝HÎ’ÿfi˘ Ë˘› »ı. ±L›ÿÂ˝fi¿Îfl˘ ±Î Ïfi‰Î˝HÎ’ÿfiı

ÁÿÎÏÂ‰, ’fl_⁄˛õ, ÏÁ©ÎI‹Î ≥I›ÎÏÿ Ï¤¯Î-Ï¤¯Î fiÎ‹ı ⁄˘·Î‰÷Î Ë˘‰Î »÷Î_ ’HÎ ÷k‰◊Ì

Ïfi›‹Î ±ı¿ … »ı. ¿ÎflHÎ ¿ı Ïfi‰Î˝HÎfiÎ ·ZÎHÎ‹Î_ Á‰ı ‰ÎÿÌfiı ±Ï‰‰Îÿ »ı ÷◊Î ÷ı Ïfi‰Î˝HÎ

ÏfiflÎ⁄Î‘ »ı, ±fiÎ‹› »ı, Ïfi„Wø› »ı ±fiı …L‹-‹flHÎÎÏÿ ÿ—¬˘◊Ì flÏË÷ Ë˘‰Î◊Ì

““’fl‹÷k‰”” »ı. Ïfi‰Î˝HÎ w’ ±Î ’fl‹÷k‰ ›◊Î◊˝ …HÎÎ›ı »÷ı ÷ıfiÌ ≠ÎÏÅ ‹ÎÀıfiÌ

¤„@÷‹Î_ ≠ıZÎÎ‰Îfi ’vÊ˘fiı Ï‰‰Îÿ Á_¤‰÷˘ fi◊Ì. ±Î Ïfi‰Î˝HÎ’ÿ Ïfi›‹Î ““Á‰˝iÎ÷Î””’Ò‰˝¿ … ≠ÎÅ ◊Î› »ı. ““Á‰˝iÎ÷ÎfiÌ ≠ÎÏÅ”” ±ı … Ïfi‰Î˝HÎ’ÿfi˘ Áfl‚ ±fiı ±I›L÷

±ÎÁ¯Î ‹Î√˝ »ı. ÷ı◊Ì Á‰˝iÎ˘‹Î_ ÷k‰◊Ì ¤ıÿ fi◊Ì. Á‰˝iÎ ±ı¿=Á‹Îfi »ı.

Á‰˝iÎ˘ ÏhÎ¿Î‚iÎÎfiÌ ±fiı ‰Ì÷flÎ√ Ë˘‰Î◊Ì Á‹Îfi »ı ±ı¿ »ı, ÷˘ ’HÎ ¿›Î ∞‰fi˘

¤‰fl˘√ ¿ı‹ À‚ı? ÷ıfiÎ µ’Î› w’ı ÷ı ÷ı ∞‰fiÌ ›˘B›÷Î ≠‹ÎHÎı Ï¤¯Î-Ï¤¯Î ÿıÂfiÎ

±Î’fiÎflÎ µkÎ‹ ‰ˆzÁ‹Îfi »ı. …ı ∞‰fiı …ı‰Ì ÿıÂfiÎ◊Ì ⁄ÌΩ‘ÎfiÎÏÿ ◊Î› ÷◊Î ‘‹˝fiÎ

Á_V¿Îfl˘ ÁÎfi⁄_‘ (√Îœ) ◊Î›, ÷ı flÌ÷ı ÷ı±˘ ‘‹˝ÿıÂfiÎ ±Î’ı »ı. ±ı¿¿Î‚ı ±ı¿… ’Ê˝ÿÎ‹Î_

±ı¿ Áfl¬Ì flÌ÷ı ±’Î÷Ì ¤√‰ÎfifiÌ ÿıÂfiÎ ÷ı±˘fiÎ ±Ï«LI› ’H›≠¤Î‰◊Ì ∞‰˘fiı

’˘÷’˘÷ÎfiÌ ÷◊Î¤T›÷ÎfiÎ ’Ïfl’Î¿fiı ±fiÁÎflı ’ÏflHÎÎ‹ ’Î‹ı »ı. ±fiı Á‰ı l˘÷Î±˘fiı

’˘÷’˘÷ÎfiÌ ¤ÎÊÎ‹Î_ Á_¤‚Î› »ı ÷◊Î ¤√‰Îfi ΩHÎı ‹fiı … ¿Ëı÷Î Ë˘› ÷ı‹ ·Î√ı »ı.

÷◊Î ¤√‰Îfi ’HÎ ’vÊfiÌ ±ı¿ ⁄Î…\ œ‚ı·Ì ºÏpfiı Ωı≥fiı ÷ı ºÏpfiı ⁄¯Îı ⁄Î…\fiÌ ¿fl‰Î

‹ÎÀı ⁄Ì∞ ⁄Î…\‰Î‚Ì ‘‹˝ÿıÂfiÎ ’HÎ ±Î’ı »ı. ’fl_÷ ÷k‰◊Ì ÷ı ±ı¿ … Ë˘› »ı.

Á‰˝iÎ˘fi_ ±Î‰_ V‰w’ »ı. ÷ı ΩH›Î Ï‰fiÎ ÷ı±˘fi˘ ÏfiÊı‘ ¿fl‰˘ ¿ı ÷ı±˘fiÌ

‰ÎHÎÌfi˘ ≠Ï÷¿Îfl ¿fl‰˘ ÷ı ‹ËÎ-±fi◊˝¿ÎflÌ »ı. …ı‹ …L‹Î_‘ ’vÊ˘ «_ƒfi˘ ÏfiÊı‘ ¿ı

«_ƒfiÌ «Î_ÿfiÌfi_ ‰HÎ˝fi ¿flÌ Â¿ı fiËÌ, ÷ı‹ ±‰Î˝BºÏp‰Î‚Î ∞‰˘ Á‰˝iÎfi˘ ÏfiÊı‘ ¿ı

÷ıfiÎ V‰w’fi˘ ≠Ï÷¿Îfl ¿flı ÷ı µÏ«÷ fi◊Ì. ÁF…fi ’vÊ˘ ¿˘≥fiÌ Ïfi_ÿÎ ¿ı ¬_Õfi

V‰¤Î‰ı … ¿fl÷Î fi◊Ì ÷˘ ’»Ì ±Î›˝’vÊ˘fiÌ (±ıÀ·ı ¿ı Á‰˝iÎ ’vÊ˘fiÌ) Ïfi_ÿÎ ¿ı

¬_…fi ÷˘ ¿flÎ› … ¿ı‹ ? ÷ı◊Ì Á‰˝iÎfi˘ ≠Ï÷ZÎı’ ¿fl‰˘ ÷ı ÁI’vÊ˘fiı Ï…úÎE»ıÿ◊Ì

’HÎ ±Ï‘¿ ÿ—¬ÿÎ›Ì ·Î√ı »ı.

449


›˘√ºÏp Á‹E«› 449√Î◊Î — 153

›˘. 29

1234567890123456789012345678901212345678901212345678901234567890123456789012123456789012123456789012345678901234567890121234567890121234567890123456789012345678901212345678901212345678901234567890123456789012123456789012123456789012345678901234567890121234567890121234567890123456789012345678901212345678901212345678901234567890123456789012123456789012123456789012345678901234567890121234567890121234567890123456789012345678901212345678901212345678901234567890123456789012123456789012

⁄flÎ⁄fl fi Ωı›ı·_, ⁄flÎ⁄fl fi ÁÎ_¤‚ı·_ ±fiı ⁄flÎ⁄fl fi ΩHÎı·_ ÁF…fi ’vÊ˘

¿ÿÎÏ’ ⁄˘·÷Î fi◊Ì. ÷ı±˘ ÷˘ ÁÎfl‰Î‚_ ±fiı ’fl˘’¿ÎflÌ … ‰«fi ⁄˘·ı »ı. ÷ı◊Ì

’HÎ Á‰iÎ˘fiÌ Ïfi_ÿÎ, ÀÌ¿Î ¿ı ≠Ï÷ZÎı’ ¿flÎ› fiËŸ. ÷◊Î ›˘√Ì±˘fiÎ iÎÎfifi˘ (±Î√‹fi˘)

±Î‘Îfl ·Ì‘Î Ï‰fiÎ ±÷Ì„Lƒ›Î◊˝ …HÎÎ÷˘ fi◊Ì, ÷ı◊Ì ±÷Ì„Lƒ›Î◊ ˝ ΩHÎ‰Î‹Î_ ±L‘÷S›

’vÊ˘fiı ±Î‰Î Ï‰‰Îÿ ‰Õı Á›*.

±÷Ì„Lƒ›Î◊˝ (±ÎI‹ÎÏÿ ’ÿÎ◊ ˝) ±ı¿·Î ±fi‹Îfi ‹ÎhÎ ‰Õı ΩHÎÌ Â¿Î÷Î fi◊Ì.

¿ÎflHÎ ¿ı ÁÎ‰Ô‘ÎfiÌ ’Ò‰˝¿ ¿flÎ›ı·Î ±fi‹Îfi◊Ì ÏÁ© ◊›ı·˘ ’HÎ ±◊˝ ≠Ï÷‰ÎÿÌ±˘

¶ÎflÎ ΩÏ÷, Ïfi√˛ËV◊Îfi ±fiı ËıI‰Î¤ÎÁ ‰Õı ±L›◊Î … ÏÁ© ¿flÎ› »ı. Ë‰ı Ωı

‰ÎÿÌ ‰Õı ÏÁ© ¿flÎ›ı· ±◊˝ ⁄flÎ⁄fl … Ë˘÷ ÷˘ ≠Ï÷‰ÎÿÌ ÷ıfiı ±L›◊Î ¿ı‹ ¿flÌ

Â¿÷? ‹ÎÀı ±ı¿·Î ±fi‹Îfi◊Ì ±÷Ì„Lƒ›Î◊˘˝ ΩHÎÌ Â¿Î÷Î fi◊Ì. ’fl_÷ ±Î√‹iÎÎfi◊Ì

±fiı ÷ı ’HÎ Á‰˝iÎ‹Ò·¿ ±Î√‹◊Ì …HÎÎ› »ı.

Ωı ±ı¿·Î Ëı÷‰Îÿ◊Ì ±÷Ì„Lƒ›Î◊˘˝ …HÎÎ÷Î Ë˘÷ ÷˘ ±ÎÀ·˘ ⁄‘˘ ¿Î‚ √›˘,

÷ı‹Î_ ≠ÎiÎ’vÊ˘ ‰Õı ÏfiHÎ˝› ¿flÎ›˘ … Ë˘÷. ’fl_÷ ÏfiHÎ˝› ¿flÎ›˘ fi◊Ì. Ï‰‰Îÿ «Î· …

»ı. ÷ı◊Ì ±Î‰Î ≠¿ÎflfiÎ ±Î ÂW¿ ÷¿˘˝ ‰Õı Á›*. ÷ı ¿<÷¿˘˝ Ï‹J›ÎÏ¤‹Îfi ¿flÎ‰fiÎflÎ

Ë˘‰Î◊Ì ‹‹ZÎ ±ÎI‹Î±˘±ı I›…‰Î … Ωı≥±ı. Ωı ¿ı ‹‹ZÎ ±ÎI‹Î±˘±ı ÷˘ ¿˘≥ ’HÎ

…B›Î±ı ±Î√˛Ë (¿ÿÎ√˛Ë) flÎ¬‰˘ µÏ«÷ fi◊Ì. ÷˘ ¿<÷¿˘˝fi˘ ±Î√˛Ë flÎ¬‰Î◊Ì Â_ ·Î¤?

…ı (ZÎ›˘’Â‹ ¤Î‰fiÎ) ‘‹ ˝◊Ì ±Î ±ÎI‹Î±˘ µ’flfiÌ lıHÎÌ‹Î_ «Õı »ı. ¿ı‰‚iÎÎfi ’Î‹ı

»ı. ÷ı‰Î ≠¿ÎflfiÎ ÁÎ‘fi¤Ò÷ ‘‹ ˝ ’HÎ ‹„@÷-≠ÎÏÅ¿Î‚ı ÷…‰ÎfiÎ Ë˘› »ı. ÷˘ ’»Ì ±Î‰Î

¿<÷¿˘˝fi˘ ÷˘ ±Î√˛Ë fl¬Î› … ¿ı‹? ÷ı◊Ì ¿ÿÎ√˛Ë ±fiı ¿<÷¿Ûfiı I›∞fiı ‹‹ZÎ ∞‰˘±ı

±Ï÷«Îfl flÏË÷’HÎı ‹ËÎI‹Î ’vÊ˘fiÎ ‹Î√˝fiı … ±fiÁfl‰_ Ωı≥±ı.

‹ËÎI‹Î ’vÊ˘fiÎı ‹Î√˝ ±Î ≠‹ÎHÎı »ı.

(1) ÁÒZ‹ ’HÎ ’fl’ÌÕÎ ¿fl‰Ì fiËÌ.

(fl) ›◊ÎÂ„@÷ ’HÎ ’fl˘’¿Îfl ¿fl‰˘.

(3) ‹Î÷-Ï’÷Î-¿·Î«Î›Î˝Ïÿ √v‰√˝, ÿı‰÷Î±˘, Ï‰≠˘ (⁄˛ÎõHÎ˘) …Ï÷-›˘√Ì±˘ ±fiı

Á_ÁÎflfiÎ I›Î√Ì ÁL÷’vÊ˘fiÌ Áı‰Î-¤„@÷-⁄Ë‹Îfi ¿fl‰_.

(4) ’˘÷ÎfiÎ ¿‹ ˝fiÌ ’fl‰Â÷Î◊Ì ’Î’¿‹ ˝ ¿fl‰Î‹Î_ … ±˘÷≠˘÷ ±ı‰Î ’Î’Ì ∞‰˘

µ’fl ¤Î‰◊Ì ¿vHÎÎ ¿fl‰Ì ’fl_÷ ¶ıÊ fi ¿fl‰˘.

±Î‰Î ≠¿ÎflfiÎ ‹ËÎI‹Î ’vÊ˘fiÎ ‹Î√˝fiı ±fiÁfl‰_ ±ı … µtıÂ (±ÎÂ›) ±Î

«˘◊Ì ºÏp‹Î_ ±Î‰ı·Î ∞‰˘fi˘ Ë˘› »ı.

ÿÌ≠ÎºÏp Á‹ÎÅ

450


450 ›˘√ºÏp Á‹E«› √Î◊Î — 154

∞fl¢ ‚¬˝¬@¢ øÃÈÕËZ ≤ÁCÔU◊Á÷œÊÿ ¬@◊Ë◊Á÷œÊÃÈ◊Ê„Uó

±Î ≠‹ÎHÎı «˘◊Ì ÿÌ≠ÎºÏpfiı ÁÏ‰V÷fl’HÎı ¿ËÌfiı Ë‰ı ’Î_«‹Ì „V◊flÎ ºÏp

¿Ëı‰Îfi˘ ≠Îfl_¤ ¿flı »ı. (‚¬˝¬@¢ ÂOÿ •Á÷œÊÿfi_ Ïø›Î Ï‰ÂıÊHÎ ¿fl‰_, ’fl_÷ øÃÈÕËZ≤ÁCÔ¢Ufi_ Ï‰ÂıÊHÎ fi ¿fl‰_.)

ÁSÕ⁄UÊÿÊ¢ Œ‡Ê¸Ÿ¢ ÁŸàÿ¢, ¬˝àÿÊ„UÊ⁄UflŒfl ø –∑Î§àÿ◊÷˝ÊãÃ◊ŸÉÊ¢, ‚Íˇ◊’Ùœ‚◊ÁãflÃ◊Ô H 154H

√Î◊Î◊˝ =„V◊flÎ ºÏp‹Î_ ⁄˘‘ ÏfiI› („V◊fl flËıfiÎfl˘) Ë˘› »ı. ‰‚Ì ÷ı⁄˘‘ ≠I›ÎËÎfl ±ı‰Î ±_√‰Î‚˘ Ë˘› »ı. ‰_ÿfiÎÏÿ Ïø›Î ¤˛‹ Ï‰fiÎfiÌ ±fiı ±Ï÷«ÎflÏ‰fiÎfiÌ Ë˘› »ı. ÷◊Î ±Î ⁄˘‘ ÁÒZ‹⁄˘‘◊Ì ›@÷ Ë˘› »ı. –– 154 ––

ÀÌ¿Î-““ÁSÕ⁄UÊÿÊ”” ≤ C Ô U ı, ““Œ‡Ê¸Ÿ¢”” ’Ùœ‹ˇÊáÊ¢, ““ÁŸàÿ◊¬˝ÁÃ¬ÊÁÃ””ÁŸ⁄UÁÃøÊ⁄UÊÿÊ◊Ô˜ – ‚ÊÁÃøÊ⁄UÊÿÊ¢ ÃÈ ¬˝ˇÊËáÊŸÿŸ¬≈U‹Ê¬º˝flSÿ ÃŒÈÄÃÙ¬ÊÿÊŸfl-’Ùœ∑§À¬◊ÁŸàÿ◊Á¬ ÷flÁÃ, ÃÕÊÁÃøÊ⁄U÷ÊflÊÃ˜ – ⁄UàŸ¬˝÷ÊÿÊÁ◊fl œÍÀÿÊŒM§¬-º˝fl— – ““¬˝àÿÊ„UÊ⁄UflŒfl ø”” SflÁfl·ÿÊ‚ê¬˝ÿÙª SflÁøûÊSflM§¬ÊŸÈ∑§Ê⁄UË øÁãº˝-ÿÊáÊÊ¢ ¬˝àÿÊ„UÊ⁄U— ÃmŒÃg‡Ê¸Ÿ◊Ô˜ – ““∑Î§àÿ¢”” flãŒŸÊÁŒ, ““•÷˝ÊãÃ¢”” ∑˝§◊◊Áœ-∑Î§àÿ – •Ã ∞fl ““•ŸÉÊ◊ŸÁÃøÊ⁄UàflÊÃÔ˜”” ∞ÃŒfl Áfl‡ÊcÿÃ-““‚Íˇ◊’Ùœ-‚◊ÁãflÃ¢”” ª˝ÁãÕ÷ŒÊml‚¢fll¬ŒÙ¬¬ûÊÁ⁄UÁûÊ H 154H

Ï‰‰ı«fi —- ¿˘≥’HÎ ºÏp±˘fiÎ ‰HÎ˝fi‹Î_ √_◊¿Îfl ⁄˘‘, ›˘√fi_ ±_√, ÿ˘ÊI›Î√

±fiı √HÎ-≠ÎÏÅ ±Î «Îfl ‰V÷ ⁄flÎ⁄fl Á‹Ω‰ı »ı. ±ı ≠‹ÎHÎı ±Î √Î◊Î‹Î_ „V◊flÎ

ºÏp ±ÎT›ı »÷ı ±Î «Îflı ¤Î‰˘ …HÎÎT›Î »ı. (1) flIÔfifiÌ ≠¤Î …ı‰˘ ÏfiI› ⁄˘‘,

(fl) ≠I›ÎËÎfl fiÎ‹fi_ ’Î_«‹_ ›˘√fi_ ±_√, (3) ¤˛‹ÿ˘Êfi˘ I›Î√. ±fiı (4) ÁÒZ‹⁄˘‘

w’ √HÎfiÌ ≠ÎÏÅ.

Ë‰ı ±Î’HÎı ±Î «Îflı ¤Î‰˘ ¿o≥¿ Ï‰V÷Îfl◊Ì Á‹∞±ı.

√˛„L◊¤ıÿ ◊›Î ’»Ì Ï‹J›ÎI‰fi˘ µÿ› ±À¿‰ÎfiÎ ¿ÎflHÎı ±Î „V◊flÎ ºÏp ∞‰fiı

±Î‰ı »ı. ±Î ºÏp¿Î‚ı ∞‰fiı ÁQ›¿ÔI‰ ±‰U› Ë˘› »ı. ÷ı ÁQ›¿ÔI‰ hÎHÎ Ω÷fiÎ_ »ı.

±˙’ÂÏ‹¿, ZÎÎ›˘’ÂÏ‹¿ ±fiı ZÎÎÏ›¿. ÷ı hÎHÎ‹Î_◊Ì ±˙’ÂÏ‹¿ ±fiı ZÎÎÏ›¿ ÁQ›¿ÔI‰‹Î_

ÁQ›¿ÔI‰‹˘ËfiÌ›fi˘ µÿ› fi◊Ì. ÷ı◊Ì ÁQ›¿ÔI‰‹˘ËfiÌ›fiÎ µÿ›fiÎ ¿ÎflHÎı ±Î‰fiÎflÎ Â_¿Î-

¿Î_ZÎÎ-Ï‰Ï«Ï¿IÁÎ ±ÎÏÿ ±Ï÷«Îfl˘ (ÿ˘Ê˘) I›Î_ Á_¤‰÷Î fi◊Ì. ÷ı◊Ì ZÎÎÏ›¿ÎÏÿ ⁄ı

451


›˘√ºÏp Á‹E«› 451√Î◊Î — 154

ÁQ›¿ÔI‰¿Î‚ı ±Î‰ı·Ì „V◊flÎ ºÏp ÏfiflÏ÷«Îfl Ë˘› »ı. ±fiı ZÎÎ›˘’ÂÏ‹¿ ÁQ›¿˚I‰¿Î‚ı

ÁQ›¿ÔI‰‹˘ËfiÌ›fi˘ µÿ› ±‰U› Ë˘› … »ı. ÷ı◊Ì ÷F…L› ±Ï÷«Îfl˘ ’HÎ Ë˘› …

»ı. ÷ı◊Ì ZÎÎ›˘’ÂÏ‹¿ ÁQ›¿ÔI‰¿Î‚ı ±Î‰fiÎflÌ „V◊flÎ ºÏp ÁÎÏ÷«Îfl Ë˘› »ı. ±Î

≠‹ÎHÎı „V◊flÎ ºÏp ÁÎÏ÷«Îfl ±fiı ÏfiflÏ÷«Îfl ±ı‹ ⁄ı Ω÷fiÌ Ë˘› »ı.

ÁQ›¿Ô˚I‰‹˘ËfiÌ›fi˘ µÿ› ±ı Ï‹J›ÎI‰‹˘ËfiÌ›‹Î_◊Ì ±Ï÷Â› flÁCÎÎ÷ ◊›ı·

Ë˘‰Î◊Ì ÁQ›¿ÔI‰fi˘ CÎÎ÷ ¿flÌ Â¿÷˘ fi◊Ì. ’HÎ ≠ÎÅ ◊›ı·Î ÁQ›¿ÔI‰‹Î_ ±Ï÷«Îfl˘

(ÿ˘Ê˘) ±‰U› ·Î‰ı … »ı. ¿ÎflHÎ ¿ı ÷ı‹Î_ Ë…\ ‹_ÿ Ï¶V◊ÎÏfi¿ ±fiı ±ı¿ V◊ÎÏfi¿

flÁ˘ÿ›fi_ ‰ıÿfi »ı. ÷ı◊Ì ÁQ›¿ÔI‰‹˘ËfiÌ›fiÎ µÿ›‰Î‚Î ¿Î‚ı ÁÎÏ÷«Îfl ±fiı ÂıÊ¿Î·ı

ÏfiflÏ÷«Îfl ±Î ºÏp ¿Ëı‰Î› »ı.

±Î „V◊flÎºÏp‹Î_ ⁄˘‘ (iÎÎfi‹ÎhÎÎ) ÏfiI› Ë˘› »ı. ±ıÀ·ı ±≠Ï÷’Î÷Ì Ë˘›

»ı. ‹Ò·f·˘¿‹Î_ ÷◊Î ÀÌ¿Î‹Î_ …ı ÏfiI›fi_ Ï‰‘Îfi »ı. ÷ı ÏfiflÏ÷«Îfl ±ı‰Ì ZÎÎÏ›¿ÎÏÿ

ÁQ›¿ÔI‰¿Î‚¤ÎÏ‰fiÌ „V◊flÎºÏp‹Î_ ΩHÎ‰_. ¿ÎflHÎ ¿ı ÷ı‹Î_ ±Ï÷«Îfl˘fi˘ ±¤Î‰ Ë˘‰Î◊Ì

…ı ⁄˘‘ ◊›ı· »ı. ÷ı ⁄˘‘ ‹·Ìfi ◊÷˘ fi◊Ì. ±ıÀ·ı …ı‰˘ »ı ÷ı‰˘ … Ïfi‹˝‚ ÁÿÎ

flËı »ı. ‹ÎÀı ÏfiI› ¿Ëı· »ı. ’fl_÷ ZÎÎ›˘’ÂÏ‹¿ ¿Î‚ı ±Î ⁄˘‘ ±ÏfiI› ΩHÎ‰˘.

¿ÎflHÎ ¿ı I›Î_ ±Ï÷«Îfl˘fi˘ ›˘√ Ë˘‰Î◊Ì ±Ï÷«Îfl ·Î√‰Î◊Ì ≠ÎÅ ◊›ı· Â© ⁄˘‘

«ÎS›˘ ’HÎ Ω› »ı. ‹ÎÀı ÁÎÏ÷«Îfl „V◊flÎºÏp‹Î_ ±Î ⁄˘‘ ±ÏfiI› »ı. ±Î ‰Î÷

«ZÎfiÎ µÿÎËflHÎ◊Ì √˛_◊¿Îfl ÀÌ¿Î‹Î_ Á‹Ω‰ı »ı ¿ı-

⁄ı ’vÊ˘ »ı. ⁄¯Îıfiı ±Î_¬˘fiÎ ’Õ·‹Î_ µ’ƒ‰ (ÿ—¬Î‰˘) ◊Î› ÷ı‰˘ «ZÎfl˘√

◊›˘. ⁄¯Îı ’vÊ˘±ı ‰ˆz ’ÎÁı ÿ‰Î ·Ì‘Ì. ⁄¯ÎıfiÌ ±Î_¬˘‹Î_◊Ì ±Î «ZÎfl˘√ ZÎÌHÎ ◊≥

√›˘. ’fl_÷ ÷ı‹Î_fiÎ ≠◊‹ fl˘√Ì±ı ŒflÌ◊Ì ±Î ±Î_¬˘‹Î_ ±Î‰Î fl˘√˘ fi ◊Î› ÷ıfiÎ

µ’Î›˘ (±˙Ê‘˘) ’Ò»Ì ·Ì‘Î_ ±fiı ΩHÎÌ ·Ì‘Î_. ±fiı ≠Ï÷Ïÿfi ÷ı µ’Î›˘fi_ Áı‰fi

«Î· … flÎA›_. …ı◊Ì ZÎÌHÎ ◊›˘ »ı fi›fifiÎ ’Õ·fi˘ µ’ƒ‰ …ıfiı ±ı‰˘ ±Î ≠◊‹

fl˘√Ì ’vÊ ÷ı ‰ˆzı ¿Ëı·Î µ’Î›˘fi˘ (±˙Ê‘˘fi˘) ΩHÎ¿Îfl Ë˘‰Î◊Ì ±fiı ÏfiI› ÷ıfi_

Áı‰fi ¿flfiÎfl Ë˘‰Î◊Ì Ë‰ı ÷ıfiı «ZÎfl˘√ ◊‰Îfi˘ … fi◊Ì. ÷ıfiÎ …ı‰Ì „V◊flÎºÏp

ÏfiflÏ÷«Îfl ZÎÎÏ›¿ÎÏÿfiı Ë˘› »ı. ÷ı◊Ì ÷ıfiÎı ⁄˘‘ ÏfiI›=±≠Ï÷’Î÷Ì Ë˘› »ı.

’fl_÷ ≠ZÎÌHÎ ◊›˘ »ı fi›fi ’À·fi˘ «ZÎfl˘√ …ıfiı ±ı‰˘ ⁄ÌΩı …ı fl˘√Ì ’vÊ

»ı. ÷ıHÎı ±Î_¬‹Î_ ŒflÌ◊Ì ±Î‰˘ «ZÎfl˘√ fi ◊Î› ±ı‰Î ÷ıfiÎ µ’Î›˘ (±˙Ê‘˘) ⁄flÎ⁄fl

’Ò»uÎ_ fiËŸ. ±◊‰Î ’Ò»uÎ_ Ë˘› ÷˘ ‰ˆzı ¿Ëı·Î ÷ı µ’Î›˘ (±˙Ê‘˘) ⁄flÎ⁄fl Á‹F›˘

fiËŸ. ÷ı◊Ì ŒflÌ◊Ì ±Î‰˘ «ZÎfl˘√ fi ◊Î› ÷ı‰Î µ’Î›˘ ÷ı Áı‰÷˘ fi◊Ì.

452


452 ›˘√ºÏp Á‹E«› √Î◊Î — 154

÷ı … flÌ÷ı ZÎÎ›˘’ÂÏ‹¿ ÁQ›¿ÔI‰‰Î‚Î ∞‰fiı ÁÎÏ÷«Îfl „V◊flÎºÏp‹Î_ ≠ZÎÌHÎ

◊›˘ »ı fi›fi ’Õ·fi˘ µ’ƒ‰ …ıfiı ±ı‰˘ ⁄˘‘ Ë˘› »ı. ’fl_÷ ÷ı ‰ˆzı ¿Ëı·Î

µ’Î›˘fiı fi ΩHÎ‰Î ÷S› ⁄˘‘ Ë˘› »ı. ÷ı◊Ì ±Î ’vÊfiı µ’Î›˘fiÎ ±fi‰⁄˘‘◊Ì

…ı‹ ¤ÎÏ‰‹Î_ «ZÎfl˘√ ±Î‰‰Îfi˘ Á_¤‰ »ı. ÷ı‹ ±Î ∞‰fiı ¤ÎÏ‰‹Î_ ±Ï÷«Îfl˘ ±Î‰ı

»÷ı ±Î Â© ⁄˘‘ ‹·Ìfi ◊‰Î◊Ì «ÎS›˘ ’HÎ Ω› »ı. ±ıÀ·ı ±ÏfiI› ◊Î› »ı

÷ı‰Î ÷ı‰Î ±Ï÷«Îfl˘fi˘ ÁÿÔ¤Î‰ ◊‰Î◊Ì Â© ⁄˘‘ «ÎS›˘ ’HÎ Ω› »ı. ‹ÎÀı ±ÏfiI›

’HÎ »ı. ±ËŸ ÏfiI›fi˘ ±◊ ÏfiflÏ÷«Îfl ±fiı ±ÏfiI›fi˘ ±◊ ÁÎÏ÷«Îfl ΩHÎ‰˘. …ı‹

flIÔfi˘fiÌ ≠¤Î ¿ÿÎÏ’ fiÎÂ ’Î‹÷Ì fi◊Ì. ’fl_÷ ‘Ò‚ ±ÎÏÿfiÎ µ’ƒ‰‰Î‚Ì ⁄fiı »ı.

±ıÀ·ı ‘Ò‚ ·Î√‰Î◊Ì Î_¬Ì ◊≥ Ë˘›, ‹·Ìfi ◊≥ Ë˘› ÷˘ ’HÎ flIÔfifi_ ÷ı … fiÎÂ

’Î‹Ì √›_ »ı ±ı‹ T›‰ËÎfl ◊Î› »ı. ÏfiflÏ÷«Îfl „V◊flÎºÏp‹Î_ ‘Ò‚fiÎ µ’ƒ‰ Ï‰fiÎfiÌ

flIÔfi≠¤Î …ı‰˘ ⁄˘‘ »ı. ±fiı ÁÎÏ÷«Îfl „V◊flÎ ºÏp‹Î_ ‘Ò‚fiÎ µ’ƒ‰‰Î‚Ì flIÔfi≠¤Î

…ı‰˘ ⁄˘‘ »ı. ±ı‹ Á‹…‰_.

›˘√fi_ ±_√ ≠I›ÎËÎfl = ›˘√fiÎ_ ±ÎÃ ±_√˘fiÌ T›ÎA›Î ’Î÷_…· ∑ÏÊfiÎ

⁄fiÎ‰ı·Î ““›˘√ÁÒhÎ””‹Î_ »ı. ÷ı‹Î_◊Ì ≠I›ÎËÎfl fiÎ‹fiÎ ’Î_«‹Î ±Î ›˘√Î_ÂfiÌ

T›ÎA›Î‰Î‚_ ÁÒhÎ … ÀÎ_¿ı »ı ¿ı- ““SflÁfl·ÿÊ‚ê¬ÿÙª SflÁøûÊSflM§¬ÊŸÈ∑§Ê⁄UË øÁãºÿÊáÊÊ¢¬˝àÿÊ„UÊ⁄U—””=(fl-’4) ’˘÷’˘÷ÎfiÎ Ï‰Ê›˘fiÎ Á_›˘√fi˘ I›Î√ ¿flÌfiı V‰Ï«kÎfiÎ

(±ÎI‹ÎfiÎ) V‰w’‹Î_ ±fi¿flHÎ ¿fl‰Î‰Î‚Ì (fl‹HÎ÷Î ¿fl‰Î‰Î‚Ì) ≥„Lƒ›˘fiÌ …ı „V◊Ï÷

÷ı ≠I›ÎËÎfl ¿Ëı‰Î› »ı. ±ıÀ·ı ¿ı ≥„Lƒ›˘ ’˘÷’˘÷ÎfiÎ ¤˘√fiı ›˘B› w’-flÁ √_‘

V’Â˝ ±ÎÏÿ Ï‰Ê›˘fiÌ ÁÎ◊ı fi ΩıÕÎ› ±fiı ΩıÕÎ≥ Ë˘› ÷˘ ±ÎÁ„@÷ fi ’Î‹ı ÷ı

’HÎ fi ΩıÕÎ›ı·Ì … ¿Ëı‰Î› »ı. ±fiı ±ÎI‹ÎfiÎ V‰w’‹Î_ fl‹HÎ÷Îfi_ ±fi¿flHÎ

¿fl‰Î‰Î‚Ì ⁄fiı ÷ı ≠I›ÎËÎfl ¿Ëı‰Î› »ı.

…ˆfiÂÎÁfi‹Î_ ≥ÏLƒ›…›fiÎ ⁄ı µ’Î›˘ …HÎÎT›Î »ı. (1) ≥„Lƒ›˘ ÁÎ◊ı Ï‰Ê›˘

fi ΩıÕ‰Î. «ZÎ◊Ì flÎ√ÎÏÿ ◊Î› ÷ı‰Î_ w’˘ Ωı‰Î_ fiËŸ. Ï…úÎ◊Ì flÁÎÏÿfi˘ µ’¤˘√

¿fl‰˘ fiËŸ. CÎ˛ÎHÎ◊Ì √_‘ÎÏÿ Á_CÎ‰Î_ fiËÌ, ≥I›ÎÏÿ ’Î_« ≥„Lƒ›˘fiı ±fiı ‹fifiı

’˘÷’˘÷ÎfiÎ Ï‰Ê›˘fi˘ ±Á_≠›˘√ ¿fl‰˘-¿flÎ‰‰˘ ÷ı ≠◊‹ µ’Î› »ı. ¿ÎflHÎ ¿ı ≥„Lƒ›˘

Ï‰Ê›˘ ÁÎ◊ı ΩıÕÎ› … fiËŸ ÷˘ ≠Î›— ±ÎÁ„@÷ ◊Î› … fiËŸ ‹ÎÀı ±Î ≠◊‹ µ’Î›

»ı. ’fl_÷ F›Î_ ±Î Â¿u fi Ë˘› ±fiı ≥„Lƒ›˘ Ï‰Ê›˘ ÁÎ◊ı ΩıÕ‰Ì … ’Õı ÷ı‹

Ë˘› I›Î_ flÎ√-¶ıÊÎÏÿ Ï‰¿Îfl˘ fi ¿fl‰Î ÷ı ⁄ÌΩı µ’Î› ΩHÎ‰˘. …ı‹ ¿ı ¤˘…fi ¿fl‰_

453


›˘√ºÏp Á‹E«› 453√Î◊Î — 154

… ’Õı I›Î_ flÁfiı„Lƒ› ±fiı flÁfi˘ Á_›˘√ ◊Î› …, Ï‰ËÎfl ¿fl÷Î_ flV÷Î‹Î_ ⁄√Ì«Î

±Î‰ı ÷˘ CÎ˛ÎHÎı„Lƒ› ±fiı √_‘fi˘ Á_›˘√ ◊Î› …. fi…fl fiÎ¬÷Î_ … ‹fiW›fiÎ_ w’ÎÏÿ

±fiı l˘hÎ◊Ì ÂOÿÎÏÿ …HÎÎ› …. ÷ı‰Î ≠Á_√ı flÎ√ÎÏÿ fi ¿fl‰Î ÷ı ⁄ÌΩı µ’Î›.

±Î ≠‹ÎHÎı ≥„Lƒ›˘fiı Ï‰Ê›˘ ÁÎ◊ı fi ΩıÕ‰Ì ÷ı, ±◊‰Î F›Î_ ΩıÕ‰Ì … ’Õı

÷ı‹ Ë˘› I›Î_ Ï‰¿Îfl˘ fi ¿fl‰Î ÷ı ≥„Lƒ›…›fiÎ ⁄ı µ’Î›˘ »ı. ±Î ¿ÎflHÎ◊Ì …

≥„Lƒ›˘ ’˘÷ÎfiÎ ±ÎI‹÷k‰fiÎ Ï«_÷fi - ‹fifi‹Î_ … ·Ìfi ◊Î› »ı ÷ıfiı … ≠I›ÎËÎfl±ı‰_ ›˘√Î_√ ¿Ëı‰Î› »ı. ’Ò. µ’ÎK›Î› lÌ ›Â˘Ï‰…›∞ ‹ËÎflÎ…lÌ±ı ’HÎ ›˘√ºÏWÀfiÌ

ÁFÎ›‹Î_ ¿èÎ_ »ı ¿ı-

Ï‰Ê› Ï‰¿Îflı fi ≥„Lƒ› ΩıÕı, ÷ı ≥ËÎ_ ≠I›ÎËÎfl˘ flı,¿ı‰‚ F›˘Ï÷ ÷ı ÷k‰ ≠¿ÎÂı, ÂıÊ µ’Î› ±ÁÎfl˘ flı. (±ı √HÎ-’-4)

¤˛‹ÿ˘ÊI›Î√ = ±Î ºÏp‹Î_ ‰_ÿfiÎÏÿ Ïø›Î ¿fl÷Ì ‰¬÷ı ¤˛‹ÿ˘Ê Ë˘÷˘ fi◊Ì.

¤‹ ±ıÀ·ı ø‹fi_ µS·_CÎfi. «I›‰_ÿfi, √v‰_ÿfi, ÁÎ‹ÎÏ›¿, ’ÒΩ ±ÎÏÿ Á‰ı ’HÎ ‘‹fiÎ_

¿Î› ˝ ±Î«fl÷Ì ‰¬÷ı …ˆfiÂÎVhÎ˘fiÎ ±fiÁÎflı …ı ø‹ …HÎÎ‰‰Î‹Î_ ±ÎT›˘ »ı, ÷ı ø‹

≠‹ÎHÎı … ¿flı. ±ıÀ·ı ¿ı Ï‰Ï‘’Ò‰˝¿ ¿flı ±fiı ¿›Î_› ’HÎ ø‹fi_ (±ÎiÎÎfi_) µS·_CÎfi

fi ◊≥ Ω› ÷ıfiÌ ’Òflı’ÒflÌ ¿Î‚∞ flÎ¬ı. ±ıÀ·ı µ’›˘√’Ò‰˝¿ ¿flı. ±Î flÌ÷ı Ï‰Ï‘’Ò‰˝¿

±fiı µ’›˘√’Ò‰˝¿ ≠T≤ÏkÎ Ë˘‰Î◊Ì Ïø›Î‹Î_ ¿˘≥ ÿ˘Ê˘ fi ·Î√‰Î ÿı. ±Ï÷«Îfl˘ fi

±Î‰‰Î ÿı. ÷ı◊Ì ±Î ‰_ÿfiÎÏÿ ¿ÚI› ““±fiCÎ”” (ÿ˘Ê Ï‰fiÎfi_) ¿flı. ¿ÎflHÎ ¿ı ÷ı‹Î_

±Ï÷«Îfl˘ fi ·Î√ı ÷ıfi˘ µ’›˘√ Ë˘‰Î◊Ì ±Î Á‰ı˝ ¿ÚI› ÏfiW’Î’ ¿flı »ı.

ÁÒZ‹⁄˘‘ w’ √HÎ≠ÎÏÅ= √Î◊Î 65‹Î_ ÁÒZ‹⁄˘‘fi_ ·ZÎHÎ ’Ò‰ı˝ …HÎÎT›_ »ı.

±Ï‰’flÌ÷ Ï‰Ï‘ ‰Õı ±ıÀ·ı …ı ‰V÷fi_ V‰w’ …ı‹ »ı ÷ı … flÌ÷ı Ëı÷, V‰w’ ±fiı

Œ‚ ±ı‹ hÎHÎ ≠¿Îflı ‰ızÁ_‰ız’ÿfiÎ ≠¤Î‰◊Ì …ı ’Îfl‹ÎÏ◊˝¿ ⁄˘‘ ◊Î› ÷ı ÁÒZ‹⁄˘‘

¿Ëı‰Î› »ı. ±Î ºÏp ±Î‰ı I›Îflı ÷ıfiÎ ’Ò‰˝¿Î·‹Î_ √˛„L◊¤ıÿ ’HÎ ◊›˘ »ı. ±fiı ÷ıfiÎ

¶ÎflÎ ÁQ›¿ÔI‰√HÎ ’HÎ ≠ÎÅ ◊›˘ »ı. ±fiı ÷ı ¿ÎflHÎ◊Ì ‰ızÁ_‰ız’ÿfiÌ ’HÎ µ’’ÏkÎ

(≠ÎÏÅ) ◊≥ »ı. ÷ı ⁄¯Îı ¿ÎflHÎ˘◊Ì Ë‰ı ±Î ∞‰fiı µ’fl˘@÷ ÁÒZ‹⁄˘‘ (∞‰-±∞‰-

±fiı Á_ÁÎfl-‹„@÷ ±ÎÏÿ ’ÿÎ◊ ˝fi˘ ’Îfl‹ÎÏ◊˝¿ ⁄˘‘) ≠‰÷ı˝ »ı. ±ËŸ ‰ızÁ_‰ız’ÿfi˘

±◊˝ ÷◊Î ¤Î‰Î◊˝ √Î◊Î 73‹Î_ ±Î‰ı·˘ »ı.

±Î ≠‹ÎHÎı «˘◊Î √HÎÃÎHÎı◊Ì Âw ◊÷Ì ±Î „V◊flÎºÏp ZÎÎÏ›¿ÎÏÿfiı ÏfiflÏ÷«Îfl

±fiı ÏfiI› ⁄˘‘‰Î‚Ì Ë˘› »ı. ±fiı ZÎÎ›˘’ÂÏ‹¿ ÁQ›¿ÔI‰‰Î‚Îfiı ÁÎÏ÷«Îfl ±fiı ±ÏfiI›-

454


454 ›˘√ºÏp Á‹E«› √Î◊Î — 154-155

⁄˘‘‰Î‚Ì Ë˘› »ı. ÷◊Î I›Î_ ≠I›ÎËÎfl fiÎ‹fi_ ›˘√fi_ ±_√, ¤˛‹ ÿ˘Êfi˘ I›Î√, ±fiı

ÁÒZ‹÷k‰ ⁄˘‘w’ √HÎ ≠ÎÏÅ ◊Î› »ı. µ’ÎK›Î›∞ ‹ËÎflÎ…ı ÁFÎ›‹Î_ …HÎÎT›_ »ı ¿ı-

ºÏp Ï◊flÎ‹Î_Ëı ÿÂ˝fi ÏfiI›, flIÔfi ≠¤Î Á‹ ΩHÎ˘ flı ––

¤˛Î„L÷ fiËŸ ‰‚Ì ⁄˘‘ ÷ı ÁÒZ‹, ≠I›ÎËÎfl ‰¬ÎHÎ˘∞ –– 5-1 –– 154––

’Ê‹œÍ‹ËªÎ„U∑˝§Ë«UÊ-ÃÈÀÿÊ˘SÿÊ¢ ÷ÊÁÃ œË◊ÃÊ◊Ô –Ã◊Ùª˝ÁãÕÁfl÷ŒŸ, ÷fløc≈UÊ˘Áπ‹Òfl Á„U H 155H

√Î◊Î◊˝ = ±Î ºÏp‹Î_ ±iÎÎfi÷Î w’Ì ±_‘¿ÎflfiÌ √˛„L◊fi˘ ¤ıÿ ◊≥ …‰ÎfiÎ

¿ÎflHÎı ⁄Ï©‹Îfi ’vÊ˘fiı Á_ÁÎflfiÌ ÁCÎ‚Ì±ı «ıpÎ ⁄Î‚¿˘ fl‹‰Î ‹ÎÀı ‘Ò‚fiÎ_ CÎfl

⁄fiÎ‰ı ÷ıfiÌ øÌÕÎ ÷S› ·Î√ı »ı. –– 155 ––

ÀÌ¿Î-““’Ê‹œÍ‹ËªÎ„U∑˝§Ë«UÊÃÈÀÿÊ”” ¬˝∑Î§àÿ‚ÈãŒ⁄UàflÊÁSÕ⁄UàflÊèÿÊ¢, ““•SÿÊ¢””ÁSÕ⁄UÊÿÊ¢ ≤CÔUı, ““÷ÊÁÃ œË◊ÃÊ¢”” ¬È¢‚Ê¢, ““Ã◊Ùª˝ÁãÕÁfl÷ŒŸ”” „UÃÈŸÊ, ““÷fløCÔUÊ-Áπ‹Òfl Á„U”” ø∑˝§flàÿÊ¸ÁŒøCÔUÊM§¬Ê˘Á¬ ¬˝∑Î§àÿ‚ÈãŒ⁄UàflÊŒÁSÕ⁄UàflÊìÊ H 155H

Ï‰‰ı«fi —- F›Îflı ±Î ºÏp ±Î‰ı »ı I›Îflı flÎ√-¶ıÊw’ ‹˘Ëfi˘ √˛„L◊ ¤ıÿ

’HÎ ◊›˘ »ı. ÷◊Î ÁQ››¿Ô ˚I‰ ≠ÎÏÅfiÎ ¿ÎflHÎı ‰ızÁ_‰ız’ÿfiÌ ≠ÎÏÅ ◊‰Î◊Ì

±fiÎÏÿ¿Î‚fiÌ ±iÎÎfi÷Î w’Ì (Ï‹J›ÎiÎÎfi w’Ì) …ı √˛„L◊ Ë÷Ì ÷ı ’HÎ ÷ÒÀÌ √≥

»ı. ÷ıfiÎ … ¿ÎflHÎ◊Ì ÁÒZ‹⁄˘‘ (’Îfl‹ÎÏ◊˝¿ ÷k‰⁄˘‘) ≠√Àu˘ »ı. ÷ı◊Ì Á_ÁÎfl Á_⁄_‘Ì

Á‰ı ’HÎ ¤˘√Ï‰·ÎÁfiÌ øÌÕÎ Á‰ı ⁄Î‚¿˘ ÁÎ◊ı ‹‚Ìfiı fl‹‰Î ‹ÎÀı ‘Ò‚fiÎ_ CÎfl ⁄fiÎ‰ı

÷ıfiÎ …ı‰Ì ·Î√ı »ı.

≠ffi —- ⁄Î‚ ‘Ò·ÌB≤ËfiÌ øÌÕÎ ÁÎ◊ı Áfl¬Î‰‰Îfi_ ¿ÎflHÎ Â_?

µkÎfl —- (2) ≠¿ÚÏ÷◊Ì ±Á_ÿfl, ±fiı (fl) ±ÏV◊flI‰, ±Î ⁄ı ¿ÎflHÎ˘◊Ì ÷ıfiÌ

ÁÎ◊ı ÷S›÷Î ¿ËÌ »ı. …ı‹ ⁄Î‚¿˘±ı ⁄fiÎ‰ı·Î_ ‘Ò‚fiÎ_ CÎfl˘ V‰¤Î‰ı … ±Á_ÿfl »ı.

¿ÎflHÎ ¿ı ‘Ò‚ … ±Á_ÿfl »ı. ‰‚Ì ±ı¿ ⁄Î…\ fl«fiÎ ¿flı ±fiı ⁄Ì∞ ⁄Î…\ fi‹Ì

Ω›, ’‰fi◊Ì µÕÌ Ω›, ’ÎHÎÌfi˘ ‰ı√ ±Î‰ı ÷˘ ¬ıÓ«Î≥ Ω›. ≠Ï÷ZÎHÎı ÷ıfiÌ ‹flÎ‹÷

«Î· … flÎ¬‰Ì ’Õı, ÷ı◊Ì ÷E» ±fiı ±ÁÎfl … √HÎÎ›. ÷ı‰Ì flÌ÷ı ¤˘√Ï‰·ÎÁfiÌ

Á‰ı˝ Á_ÁÎfl øÌÕÎ ’HÎ ±ı¿ ÁÎ_‘ı I›Î_ ÷ıfl ÷ÒÀı ÷ı‰Ì Ë˘› »ı. ’H›˘ÿ› ’Òfl˘ ◊Î›,

’Î’˘ÿ› Âw ◊Î› ±ıÀ·ı µÕÌ Ω›. ÿflfl˘… CÎfl ‰√ıflı ÁÎ«‰‰ÎfiÌ ‹flÎ‹÷ ¿fl‰Ì …

455


›˘√ºÏp Á‹E«› 455√Î◊Î — 155-156

’Õı. »÷Î_ ¤Î_√ı, ÷ÒÀı ±fiı ’Õı ÷ı◊Ì ÷E» ±fiı ±ÁÎfl »ı. ‰‚Ì ⁄Î‚¿˘fiÎ_ ‘Ò·ÌB≤Ë˘

fiÎÂ‰_÷ … »ı. ÷ı‰Ì … flÌ÷ı Á_ÁÎflfiÎ Á‰ı˝ ’HÎ ¤˘√Ï‰·ÎÁfiÎ ¤Î‰˘ fiÎÂ‰_÷ …

»ı. ‹ÎÀı ±ÏV◊fl »ı. ±Î’HÎÎ ∞‰÷Î_ ∞‰÷Î_ ’HÎ ø˘Õ’Ï÷ ‹fiW›˘fiı fl˘Õ’Ï÷ ◊≥

…÷Î ÿı¬Ì±ı »Ì±ı. ±Î ≠‹ÎHÎı ≠¿ÚÏ÷±ı ±Á_ÿfl ±fiı ±„V◊fl (fiÎÂ‰_÷) Ë˘‰Î◊Ì

Á_ÁÎflfiÌ Á‰ı˝ ’HÎ øÌÕÎ±˘ ⁄Î‚¿˘fiÎ ‘Ò·ÌB≤ËfiÌ øÌÕÎ÷S› »ı.

≠ffi —- «ø‰÷afiÌ ¤˘√ øÌÕÎ …ı‰Ì lıWÃ ¤˘√øÌÕÎ ÷˘ ‘Ò·ÌB≤Ë÷S› fi◊Ì fiı ?

µkÎfl —- Á_ÁÎfl‹Î_ ≠I›ı¿ ∞‰˘fiı ’˘÷’˘÷ÎfiÎ ’H›¿‹˝ ≠‹ÎHÎı ¤˘√Ï‰·ÎÁfiÌ

≠ÎÏÅ ◊Î› »ı. ÷ı Á‰˝ ‹Îfi‰Ì±˘‹Î_ «ø‰÷afi_ ’H› Á‰˝◊Ì lıWÔÃ »ı. ÷ıfiÎ ¿ÎflHÎı

lıWÔÃ‹Î_ lıWÃ ¤˘√-Ï‰·ÎÁfiÌ ≠ÎÏÅ (»¬_ÕfiÎ flÎF›fiÌ ≠ÎÏÅ, ±fiı¿ VhÎÌ-’hÎflIÔfi˘fiÌ

≠ÎÏÅ, «˙ÿ flIÔfi, fi‰ Ïfi‘Îfi ±ÎÏÿfiÌ ≠ÎÏÅ) «ø‰÷a flÎΩ±˘fiı Ë˘› »ı. ±ËŸ

√_◊¿Îfl ±Î «ø‰÷afi˘ µS·ı¬ ¿flÌfiı …HÎÎ‰ı »ı ¿ı «ø‰÷a flÎΩ …ı‰Î ‹ËÎflÎΩfiÌ

’HÎ flÎF›∑Ï© ±fiı ¤˘√Ï‰·ÎÁ w’ ±Î Á_ÁÎfløÌÕÎ ⁄Î‚¿˘fiÎ ‘Ò·ÌB≤ËfiÌ øÌÕÎ÷S›

»ı. ¿ÎflHÎ ¿ı ÷ı ’HÎ ≠¿ÚÏ÷±ı ±Á_ÿfl ±fiı ±„V◊fl ±‰U› »ı …. ’H›¿‹˝ Á‹ÎÅ

◊÷Î_ ±Î Á_’ÏkÎ ’HÎ «Î·Ì … Ω› »ı. ÷˘ ’»Ì ÁÎ‹ÎL› ‹Îfi‰ÌfiÌ ¤˘√Ï‰·ÎÁfiÌ

Á_’ÏkÎfiÌ ‰Î÷ ÷˘ ¿fl‰Ì … Â_?

’ÒF› µ’ÎK›Î›∞ ‹. lÌ ›Â˘Ï‰…›∞±ı iÎÎfiÁÎflÎp¿‹Î_ ¿èÎ_ »ı ¿ı-

ÿ·Ê¢ ÷Í÷XÔU◊ÊòÊáÊ, ÷ÖÿãÃ ¬fl¸ÃÊ •Á¬ –ÃÒ⁄U„UÙ ∑§◊¸flÒ·êÿ, ÷Í¬ÒÁ÷¸ ÊÊ˘Á¬ ŸÊåÿÃ H

±Î‰˘ ‰ˆflÎB› ±Î ºÏWÀ‹Î_ ±Î‰‰Îfi_ ¿ÎflHÎ ÁQ›¿Ô˚I‰, √˛„L◊¤ıÿ, ±fiı

‰ızÁ_‰ız’ÿfiÌ ≠ÎÏÅ ±ÎÏÿ »ı. –– 155 ––

◊ÊÿÊ◊⁄UËÁøªãœfl¸-Ÿª⁄USflåÔŸ‚ÁÛÊ÷ÊŸÔ –’ÊsÔÊŸÔ ¬‡ÿÁÃ ÃûflŸ, ÷ÊflÊŸÔ üÊÈÃÁflfl∑§Ã— H 156 H

√Î◊Î◊˝ =±Î ºÏp‹Î_ ±Î‰ı·Î ∞‰˘ B≤Ë ±fiı ‘fiÎÏÿ Á_ÁÎflÁ¬fiÎ Ëı÷¤Ò÷⁄ÎèÎ¤Î‰˘fiı l÷iÎÎfifiÎ ≠¤Î‰ı ’fl‹Î◊˝◊Ì Q≤√I≤„WHÎ¿Î, √ÎL‘‰˝fi√fl ±fiı V‰MÔfiÁºÂ »ı ±ı‹ ΩHÎı »ı. –– 156 ––

ÀÌ¿Î -““◊ÊÿÊ◊⁄UËøÿÙ”” ◊ÎªÃÎÁcáÊ∑§Ê, ““ªãœfl¸Ÿª⁄¢U”” „UÁ⁄Upãº˝¬È⁄UÊÁŒ,““SflåÔŸ—”” ¬˝ÃËÃ ∞fl, ∞Ãà‚ÁÛÊ÷ÊŸÃŒÊ∑§Ê⁄UÊŸÔ, ““’ÊsÔÊŸÔ”” Œ„UªÎ„UÊŒËŸÔ, ““¬‡ÿÁÃ

456


456 ›˘√ºÏp Á‹E«› √Î◊Î — 156

ÃûflŸ”” ¬⁄U◊ÊÕ¸Ÿ ““÷ÊflÊŸÔ ˜”” ¬ŒÊÕÊ¸ŸÔ – ∑È§Ã ßàÿÊ„U-““üÊÈÃÁflfl∑§Ã— ‚êÿ∑Ô§-¬Á⁄UáÊÃŸ, üÊÈÃôÊÊŸŸ H 156H

Ï‰‰ı«fi —- ‹Î›Î‹flÌÏ«, √L‘‰˝fi√fl, ±fiı V‰MÔfi ±Î hÎHÎfiÎ ±◊˝ ≠◊‹

Ï‰«ÎflÌ±ı. ±Î hÎHÎı ÿı¬Î› »ı Á_ÿfl, ’fl_÷ ¤˛‹ÎI‹¿ Ë˘‰Î◊Ì »ı ±Á_ÿfl.

‹Î›Î‹flÌÏ« —-±ıÀ·ı Q≤√I≤„WHÎ¿Î=Î_‰Îfi_ …‚. ÁÕ¿ µ’fl ÁÒ›˝fiÎ_ Ï¿flHÎ˘

’Õ‰Î◊Ì …‚ …ı‰_ ÿı¬Î› ÷ı. ∞‰˘fiı ±Î‰Î ≠Á_√ı …‚ ÿı¬Î› »ı. ’fl_÷ …‚ Ë˘÷_

fi◊Ì. …‚fi˘ ¤˛‹ … ◊Î› »ı. F›Îflı I›Î_ ’Ë˘Ó«ı »ı I›Îflı ÷ı …‚ ±Î√‚ ±Î√‚

… (¤˛‹ÎI‹¿’HÎı) ÿı¬Î› »ı. I›Î_ ¿ÿÎÏ’ ’ÎHÎÌ Ë˘÷_ fi◊Ì.

√ÎLCÎ‰˝fi√fl —- ±ıÀ·ı ËÏflç_ƒ’flÎÏÿ ±◊Î˝÷Ô ±Î¿ÎÂ‹Î_ µI’¯Î ◊÷_ ‰Îÿ‚˘fi_

fi√fl, ±Î fi√fl ’HÎ ÁÎ«_ Ë˘÷_ fi◊Ì ±fiı ZÎHÎ‰Îfl‹Î_ … fiÎÂ ’Î‹ı »ı. Ë÷_ fi

Ë÷_ ◊≥ Ω› »ı. ±fiı ±Î¿ÎÂ ¬S·_ ⁄fiÌ Ω› »ı.

V‰MÔfi —- ÷˘ ≠ÏÁ© … »ı. ÏfiƒÎ¿Î·ı Áı‰¿˘±ı ‹Îfl˘ flÎF›ÎÏ¤Êı¿ ¿›˘˝ ±ı‰_

V‰MÔfi ±Î‰ı ’fl_÷ ÏfiƒÎ ÿÒfl ◊›ı »÷ı …\±ı ÷˘ ¿o≥ ÿı¬Î› fiËŸ, ±ıÀ·ı ±Î ’HÎ

¤˛‹ … »ı. ‹fifiÌ Ï‹J›Î ¿S’fiÎ ‹ÎhÎ »ı.

F›Îflı ∞‰ „V◊flÎ ºÏp‹Î_ ±Î‰Ôı »ı I›Îflı ÁQ›¿ÔI‰ ±fiı ‰ızÁ_‰ız’ÿfiÎ ≠¤Î‰◊Ì

÷ı ∞‰fiı l÷iÎÎfi ÁQ›B¤Î‰ı ’ÏflHÎÎ‹ ’Î‹ı »ı. ÷ı◊Ì l÷iÎÎfifiÎ ¤Î‰’ÏflHÎÎ‹fiÎ ¿ÎflHÎı

±Î ⁄‘Î Á_ÁÎflÁ¬fiÎ ÁÎ‘fi¤Ò÷ ÂflÌfl, CÎfl, ‘fi ‰√ıflı ⁄ÎèÎ (’˙ÿÔ√Ï·¿) ¤Î‰˘ ±Î

∞‰fiı ’Îfl‹ÎÏ◊˝¿’HÎı µ’fl ±Î’ı·Î hÎHÎı µÿÎËflHÎ˘ …ı‰Î ·Î√ı »ı.

Î_‰ÎfiÎ …‚‹Î_ …ı‹ …‚ fi◊Ì ’HÎ …‚fi˘ ¤˛‹‹ÎhÎ ◊Î› »ı. √L‘‰˝ fi√fl

±ı fi√fl fi◊Ì. ’fl_÷ fi√fl’HÎÎfi˘ ¤‹ ‹ÎhÎ »ı. ÷◊Î V‰MÔfi‹Î_ …HÎÎ÷Î flÎF›ÎÏ¤Êı¿ÎÏÿ

¤Î‰˘ ÷ı ›◊Î◊˝ fi◊Ì ’fl_÷ ¤˛‹‹ÎhÎ »ı. ÷ı ≠‹ÎHÎı ±Î Á_ÁÎfl‹Î_ ≠ÎÅ ◊›ı·Î_ ÂflÌfl,

CÎfl, ‘fi ±fiı ’Ïfl‰ÎflÎÏÿ Á‰ı ’HÎ ±L› ƒT›fiÎ Á_›˘√˘ w’ ⁄ÎèÎ ¤Î‰˘ ±Î hÎHÎfiÎ

Á‹Îfi, ±◊Î˝÷Ô ±ıfiÎ …ı‰Î … ¤˛‹ÎI‹¿ ‹ÎhÎ … »ı. Á¬ fi◊Ì ’fl_÷ Á¬fi˘ ¤˛‹

‹ÎhÎ »ı. ’Ò‰˝¿Ú÷ ¿‹˝…Ïfi÷ Ë˘‰Î◊Ì ¿‹˝ Ï‰Œflı I›Îflı Ï‰ŒflfiÎflÎ Ë˘‰Î◊Ì ≠¿ÚÏ÷±ı

±Á_ÿfl ’HÎ »ı. ±fiı ’H›¿‹˝ ’ÒHÎ˝ ◊›ı »÷ı fiÎÂ ’Î‹‰ÎfiÎ V‰¤Î‰‰Î‚Î Ë˘‰Î◊Ì

±ÏV◊fl ’HÎ »ı.

±Î ºÏp‹Î_ ±Î‰ı·Î ∞‰fiı ¤˘√˘ ±fiı ⁄ÎèÎ¤Î‰˘ ±Î‰Î ·Î√ı »ı. ––156––

457


›˘√ºÏp Á‹E«› 457√Î◊Î — 157

•’ÊsÔ¢ ∑§fl‹¢ ÖÿÙÁÃÁŸ¸⁄UÊ’Êœ◊ŸÊ◊ÿ◊Ô –ÿŒòÊ Ãà¬⁄¢U Ãûfl¢, ‡Ê·— ¬ÈŸL§¬å‹fl— H 157H

√Î◊Î◊˝ = ±Î ºÏp‹Î_ ±Î‰ı·Î ∞‰fiı ÏfiflÎ⁄Î‘ ±fiı ±fiÎ‹› ±ı‰_±ÎI‹Î‹Î_ flËı·_ ±ıÀ·ı ±⁄ÎèÎ …ı iÎÎfi ‹ÎhÎ »ı. ÷ı … ÁÎ«_ ““’fl‹÷k‰”” »ı.⁄Î¿ÌfiÎ ⁄‘Î … ’ÿÎ◊˘˝ µ’ƒ‰ w’ (’ÌÕÎ¿ÎflÌ) … »ı. –– 157––

ÀÌ¿Î-““•’ÊsÔ”” ◊ÊãÃ⁄¢U, ““∑§fl‹”” ◊∑¢§,““ÖÿÙÁÃôÊÊŸ¢”” ““•ŸÊ’Êœ◊◊ÍÃÃÿÊ””¬Ë«UÊ⁄UÁ„UÃ¢, ““•ŸÊ◊ÿ◊⁄UÙª◊Ô”” – •Ã ∞fl ““ÿŒòÊ”” ‹Ù∑§ ““Ãà¬⁄¢U Ãûfl¢”” flÃ¸Ã‚ŒÊ ÃÕÊ÷ÊflÊÃÔ – ““‡Ê·— ¬ÈŸL§¬å‹flSÃÕÊSflM§¬áÊ”” ÷ÊflÊÁŒÁÃ H 157H

Ï‰‰ı«fi —- ±Î ºÏp‹Î_ ±Î‰ı·Î ∞‰fiı ±ÎI‹Î‹Î_ flËı·_ ±ÎL÷Ïfl¿ Œ@÷ ±ı¿

““¿ı‰·iÎÎfi”” ¿ı …ı ±ÎI‹Îfi˘ ’˘÷Îfi˘ V‰Î¤ÎÏ‰¿ √HÎ »ı. ÷ı … ““’fl‹÷k‰”” ¤ÎÁı

»ı. ±Î … ÁÎ«_ Á¬ »ı ±Î … ’fl‹ ’Îfl‹ÎÏ◊˝¿ ÁÎfl »ı ±ı‹ ·Î√ı »ı. ⁄Î¿Ì

⁄‘Î … ¤Î‰˘ µ’ƒ‰ w’ »ı. ∞‰fiı ’ÌÕÎ¿ÎflÌ … »ı. ±Î‹ ·Î√ı »ı.

≠ffi —- Œ@÷ ±ı¿ ¿ı‰‚iÎÎfi √HÎ … ÂÎ ‹ÎÀı ’fl‹ ÷k‰ ·Î√ı »ı?

µkÎfl —- ÷ı √HÎ ±fiÎ⁄Î‘, ÏfiflÎ‹› ±fiı ±⁄ÎèÎ »ı ‹ÎÀı, ÷ıfi˘ ±◊˝ ±Î

≠‹ÎHÎı-¿ı‰·iÎÎfi ±ı ±ÎI‹Îfi˘ √HÎ »ı ’fl_÷ ¿˘≥ ±L› ƒT›w’ ’ÿÎ◊˝ fi◊Ì. ±fiı

√HÎ Ë˘‰Î◊Ì √HÎÌfiÌ ±_ÿfl … flËıfiÎfl˘ »ı. ⁄ÎèÎ ◊÷˘ … fi◊Ì. ‹ÎÀı ÁÿÎ ±ÎI‹Î‹Î_

… flËıfiÎfl˘ ±ÎL÷Ïfl¿ √HÎ Ë˘‰Î◊Ì ÷ı … ““’fl‹÷k‰”” »ı.

÷◊Î- ±‹Ò÷˝ Ë˘‰ÎfiÎ ¿ÎflHÎı ’ÌÕÎ flÏË÷ »ı. ±Î ±ÎI‹ÎfiÎ ≠ÿıÂı-≠ÿıÂı …ı‹

±fi_÷ ¿ı‰‚iÎÎfi √HÎ »ı. ÷ı‹ ≠I›ı¿ ±ÎI‹≠ÿıÂ˘ ±I›Îflı ±˙ÿÎÏfl¿ÎÏÿ ÂflÌfl˘fiÌ ÁÎ◊ı

’HÎ T›ÎÅ … »ı. »÷Î_ ÂflÌfl ‹Ò÷˝ Ë˘‰Î◊Ì ’ÌÕÎ ›@÷ »ı. ÂflÌfl ¶ÎflÎ ±ÎI‹Îfiı ’ÌÕÎ

◊Î› »ı. ¿ÎflHÎ ¿ı ÷ı ‹Ò÷˝ »ı. ±fiı ¿ı‰‚iÎÎfi ±‹Ò÷˝ Ë˘‰Î◊Ì ±ÎI‹ÎfiÎ ≠ÿıÂı-≠ÿıÂı

±fi_÷_ ±fi_÷_ Ë˘‰Î »÷Î_ ’ÌÕÎ¿ÎflÌ fi◊Ì. ⁄S¿ı …√÷fiÎ iÎı›¤Î‰˘fiı ≠¿ÎÏÂ÷ ¿flfiÎw_ »ı.

÷◊Î ≠ÿıÂı-≠ÿıÂı flËı·_ ±Î ÂflÌfl fl˘√˘◊Ì ¤fl’Òfl »ı ’fl_÷ ±Î … ±ÎI‹ÎfiÎ

≠ÿıÂı-≠ÿıÂı flËı·_ ±fi_÷ ¿ı‰‚iÎÎfi ¿˘≥’HÎ ≠¿ÎflfiÎ fl˘√˘◊Ì ‹@÷ »ı. •Ã ∞fl=±Î

¿ÎflHÎ◊Ì … ±Î ·˘¿‹Î_ …ı ±Î iÎÎfi÷k‰ »ı. ÷ı … ÁÎ«_ Á¬ÿÎ›Ì ““’fl‹÷k‰””»ı. F›Îflı ±Î ∞‰fiı ¿ı‰‚iÎÎfi ≠√Àı I›Îflı ±Î ∞‰ ÿ—¬˘◊Ì ±fiı fl˘√˘◊Ì Á‰˝◊Î

‹@÷ ⁄fiı »ı.

458


458 ›˘√ºÏp Á‹E«› √Î◊Î — 157-158

≠ffi —- ±Î ¿ı‰·iÎÎfifiı ’fl‹÷k‰ ¿ı‹ ¿Ë˘ »˘.

µkÎfl —- ‚ŒÊ ÃÕÊ÷ÊflÊÃÔ˜=iÎÎfiÎ‰flHÎÌ›ÎÏÿ ¿‹˘˝fiÎ ZÎ›◊Ì ÏfiW’¯Î ◊›_ »ı

÷ı◊Ì ZÎÎÏ›¿¤Î‰‰Î‚_ Ë˘‰Î◊Ì Ëo‹ıÂÎ_ ÷ı‰_ fiı ÷ı‰_ … flËı »ı. ¿ÿÎÏ’ ‰‘-CÎÀ ◊÷_

fi◊Ì. ¿fl‹Î÷_ fi◊Ì. Q·Îfi ◊÷_ fi◊Ì Î_¬ ’HÎ ’Õ÷_ fi◊Ì, ÁÿÎ¿Î‚ ±ı¿Áfl¬Ì

F›˘Ï÷‹› Ë˘‰Î◊Ì ±Î … ÁÎ«_ ““’fl‹÷k‰”” »ı. Á_ÁÎflfiÎ ⁄Î¿ÌfiÎ ÂıÊ Á‹V÷¤Î‰˘

’˙ÿ˚√Ï·¿ Ë˘‰Î◊Ì ¿‹˝fiÌ ’flÎ‘Ìfi÷Î‰Î‚Î Ë˘‰Î◊Ì µ’ƒ‰ w’ »ı. ÿ—¬ÿÎ›Ì »ı.

’ÌÕÎ¿ÎflÌ »ı. ¿ÎflHÎ ¿ı ÃÕÊSflM§¬áÊ ÷ÊflÊÁŒÁÃ=ÁÿÎ¿Î‚ ±Î ’˙ÿÔ˚√Ï·¿ ÂıÊ¤Î‰˘

÷ı‰Î V‰w’ı … ±ıÀ·ı µ’ƒ‰¿ÎflÌ V‰w’ı … flËı »ı. ÷ı ¤Î‰˘‹Î_◊Ì ¿˘≥’HÎ Ïÿ‰Á

Á¬fiÌ ±’ıZÎÎ flÎ¬‰Ì fiËÌ. …ı‹ Ï‰Ê ÁÿÎ ‹Îfl¿ … Ë˘› »ı ÷ı‹ ÁÎ_ÁÎÏfl¿ ÂıÊ

Á‰˝¤Î‰˘ ÁÿÎ¿Î‚ ÷◊Î V‰w’ı … (’ÌÕÎ¿ÎflÌ V‰w’ı) … Ë˘› »ı.

±Î ºÏp‹Î_ ±Î ∞‰fiı iÎÎfi√HÎ ±ı … ÁÎfl ±fiı ÂıÊ Á‰˝¤Î‰˘ ±ÁÎfl »ı.

±ı‹ Á‹Ω› »ı. –– 157 ––

∞fl¢ ÁflflÁ∑§ŸÙ œË⁄UÊ—, ¬˝àÿÊ„UÊ⁄U¬⁄UÊSÃÕÊ –œ◊¸’ÊœÊ¬Á⁄UàÿÊª-ÿàÔŸflãÃp ÃûflÃ— H 158H

√Î◊Î◊˝ = ±Î ºÏp‹Î_ ±Î‰ı·Î ∞‰˘ ±Î ≠‹ÎHÎı Ï‰‰ı¿Ì, ‘Ìfl, ≠I›ÎËÎflfiÎ‹fiÎ ›˘√Î_√‹Î_ ÷I’fl, ÷◊Î ’Îfl‹ÎÏ◊˝¿ flÌ÷ı ‘‹˝fiÌ ⁄Î‘Î ¿flı ÷ı‰Ì ≠T≤ÏkÎfi˘I›Î√ ¿fl‰ÎfiÎ ≠›Ifi‰Î‚Î Ë˘› »ı. –– 158 ––

ÀÌ¿Î-““∞fl””◊ÈÄÃŸËàÿÊ, ““ÁflflÁ∑§Ÿ”” ∞Ã, ““œË⁄UÊ”” •ø¬‹Ê—, ““¬˝àÿÊ-„UÊ⁄U¬⁄UÊ”” ©UÄÃ‹ˇÊáÊ¬˝àÿÊ„UÊ⁄U¬˝œÊŸÊ— – ““ÃÕÊ”” ÃŸ ¬˝∑§Ê⁄UáÊ, ““œ◊¸’ÊœÊ-¬Á⁄UàÿÊªÿàÔŸflãÃp”” ÃÕÊãÃ—¬Á⁄U‡ÊÈh—, ““ÃûflÃ—”” ¬⁄U◊ÊÕ¸Ÿ – ∞Ã Á„UÁ÷ÛÊª˝ÁãÕàflÊŒÈûÊ◊üÊÈÃ¬˝œÊŸÊ ßàÿfl◊Ê‹ÙøÿÁãÃ H 158H

Ï‰‰ı«fi —- ±Î ºÏp‹Î_ ±Î‰ı·Î ∞‰˘ ±Î ≠‹ÎHÎı ±ıÀ·ı f·˘¿ 1’’ ◊Ì

…ı ¿èÎ_ ÷ı ≠‹ÎHÎıfiÌ fiÌÏ÷fiı ±fiÁÎflı fiÌ«ı ‹…⁄ √HÎ˘‰Î‚Î Ë˘› »ı.

Ï‰‰ı¿Ì—- Ï‰‰ı¿‰Î‚Î Ë˘› »ı. ±ÎI‹Îfi_ ÏË÷ÎÏË÷ ÂÎ‹Î_ »ı ÷ıfi˘ Ï‰‰ı¿ ¿flÌfiı

ÏË÷‹Î_ ‰÷fiÎflÎ ±fiı ±ÏË÷◊Ì Ïfi‰÷fiÎflÎ Ë˘› »ı. ÷ı … flÌ÷ı ¤Z›Î¤Z›, ’ı›Î’ı›,

¿÷˝T›Î¿÷˝T› ‰√ıflı Á‰˝¿Î›˘˝‹Î_ ⁄Ë … Ï‰‰ı¿-⁄Ï© ‰Î’flfiÎflÎ ±fiı ±ÎI‹Îfi_ ÏË÷

(¿S›ÎHÎ) ◊Î› ÷ı‹ ‰÷˝fiÎflÎ Ë˘› »ı. ÂflÌflÎÏÿ Á‰ı˝ ¤Î‰˘ ±ÎI‹Î◊Ì Ï¤¯Î »ı,

ÿ—¬fi_ … ¿ÎflHÎ »ı ±ı‹ Á‹∞fiı ÂflÌflfiÌ ÀÎ’ÀÌ’ ±fiı Â˘¤Î-Á_ÿfl÷Î◊Ì ÿÒfl

flËıfiÎflÎ Ë˘› »ı.

459


›˘√ºÏp Á‹E«› 459√Î◊Î — 158

‘Ìfl —- ‘ˆ›˝√HÎ‰Î‚Î, µ÷Î‰‚Ì›Î V‰¤Î‰ Ï‰fiÎfiÎ, ÿÌCÎ˝ºÏp◊Ì ·Î¤Î-·Î¤fi˘

Ï‰«Îfl ¿flÌfiı ¿Î›˝ ¿flfiÎflÎ Ë˘› »ı ’fl_÷ «’·÷Î‰Î‚Î Ë˘÷Î fi◊Ì.

≠I›ÎËÎfl’flÎ —- f·˘¿ 16 ±fiı 154‹Î_ …ıfi_ ·ZÎHÎ ’Ëı·Î_ ¿Ëı‰Î≥ √›_

»ı ±ı‰Î ≠I›ÎËÎfl fiÎ‹fiÎ ›˘√Î_√fiÌ ≠‘Îfi÷Î‰Î‚Î ±Î ∞‰˘ Ë˘› »ı. ±ıÀ·ı ±Î

∞‰˘ CÎb_ ¿flÌfiı ÷˘ ≥„Lƒ›˘fiÎ Ï‰Ê›˘◊Ì ÿÒfl … flËı »ı. Ï‰¿Îfl˘ µI’¯Î ◊Î› ÷ı‰Î

Ï‰Ê›˘fi˘ ÷˘ T›‰ËÎfl ≠Î›— ¿fl÷Î … fi◊Ì. »÷Î_ ’HÎ ÷ı‰Î ≠¿ÎflfiÎ ’Ò‰⁄© ¿‹˘ÿ›fiÌ

≠‘Îfi÷Î◊Ì ¿˘≥ ¿˘≥ ¤˘√˘‹Î_ ΩıÕÎ‰_ ’HÎ ’Õı ±fiı Ï‰Ê›Á¬˘ ¤˘√‰‰Î_ ’HÎ ’Õı.

÷˘ ’HÎ ÷ı‹Î_ ±_Ω÷Î fi◊Ì. Ï‰flÎ√¤Î‰◊Ì ¤˘√‰ı »ı. ÷ı◊Ì ¤Îflı ¿‹˘ ÷ı ∞‰˘ ⁄Î_‘÷Î

fi◊Ì. ÷ıfiÎ ¿ÎflHÎı ÿ√˝Ï÷‹Î_ …÷Î fi◊Ì. ±Î flÌ÷ı Â¿› Ë˘› ÷ıÀ·Î Ï‰Ê›˘fiı I›…fiÎflÎ

±fiı Â¿u fi Ë˘› I›Î_ Ï‰Ê›˘ ¤˘√‰ı, ’fl_÷ Ï‰¿Îfl˘fiı I›…fiÎflÎ Ë˘› »ı.

÷◊Î ‘‹˝⁄Î‘Î-’ÏflI›Î√ ≠›IÔfi‰Î‚Î —- ÁQ›¿Ô˚I‰fiÎ ±fiı ‰ızÁ_‰ız’ÿfiÎ

≠¤Î‰◊Ì ÃÕÊ˘ãÃ—¬Á⁄U‡ÊÈh—=÷ı‰Î ≠¿Îflfi_ ±Î ∞‰˘fi_ ±_÷—¿flHÎ Â©-Ï‰Â© ⁄fiı·_

Ë˘‰Î◊Ì ‘‹˝¿Î›˝‹Î_ ⁄Î‘Î ±Î‰ı ÷ı‰Ì ÁÎ_ÁÎÏfl¿ ≠T≤ÏkÎ±˘fi˘ ’ÏflI›Î√ ¿fl‰Î‹Î_ … Ïÿfi-

≠Ï÷Ïÿfi ‰‘Îflı ≠›IÔfi ¿flfiÎflÎ ±Î ∞‰˘ Ë˘› »ı. Ë…\ Á_ÁÎfl‰ÎÁÌ Ë˘‰Î◊Ì Á_ÁÎflfiÌ

Á‰˝ ≠T≤ÏkÎ±˘fiÎ I›Î√Ì fi◊Ì. ’fl_÷ ‘‹˝‹Î_ ⁄Î‘Î…fi¿ ≠T≤ÏkÎ±˘fi˘ ÷˘ ’ÏflI›Î√

¿fl‰ÎfiÎ … ≠›IÔfi›@÷ Ë˘› »ı. ±ÎK›Î„I‹¿ √HÎ˘fi˘ ±Îfi_ÿ … ±ıÀ·˘ ⁄‘˘ Ë˘›

»ı ¿ı ÷ıfiÌ ⁄ÎèÎ ≠T≤ÏkÎ CÎHÎÌ ±˘»Ì … ◊≥ Ω› »ı.

ÃûflÃ—=⁄ÎèÎ ±ı‰Ì Á_ÁÎflfiÌ ≠T≤ÏkÎ±˘fiÎı …ı …ı ’ÏflI›Î√ ¿›˘˝ Ë˘› ±fiı

Ïÿfi-≠Ï÷Ïÿfi ‰‘Îflı fiı ‰‘Îflı ⁄ÎèÎ≠T≤ÏkÎ±˘fi˘ ’ÏflI›Î√ ±Î ∞‰ …ı ¿flı »ı ÷ı ⁄‘_

÷k‰ Á‹∞fiı ±L÷—¿flHÎfiÌ ÂÏ©’Ò‰˝¿ ’Îfl‹ÎÏ◊˝¿’HÎı ¿flı, ’fl_÷ ·˘¿˘‹Î_ ‹˘ÀÎ ÿı¬Î‰Î

‹ÎÀı ¿ı I›Î√Ì ÿı¬Î‰Î ‹ÎÀı ±◊‰Î ≠Ï÷WÃÎ ±ÎÏÿfiÎ ≠›˘…fi◊Ì ¿fl÷Î fi◊Ì. ¿ÎflHÎ

¿ı ∞Ã Á„U=±Î Á‰ı ∞‰˘ („V◊flÎ ºÏp‹Î_ ±Î‰ı·Î Ë˘› ÷ı) ±iÎÎfifiÌ √˛„L◊fi˘ ¤ıÿ

¿›˘˝ Ë˘‰Î◊Ì µkÎ‹ ≠¿ÎflfiÎ (ÁQ›¿Ô’ÏflHÎÎ‹’Ò‰˝¿fiÎ) l÷iÎÎfifiÌ ≠‘Îfi÷Î‰Î‚Î Ë˘›

»ı. ZÎHÎı ZÎHÎı ÂÎVhÎÎiÎÎfiÌ ≠‘Îfi÷Î flÎ¬ı »ı. …ı◊Ì ‹˘ÀÎ≥ ±ÎÏÿ ‹˘Ë…L› Ï‰¿ÎflÌ

¤Î‰˘ ±Î‰÷Î fi◊Ì.

±Î ≠‹ÎHÎı ’Î_«‹Ì ºÏp‰Î‚Î ‘Ìfl, Ï‰‰ı¿Ì, ≠I›ÎËÎfl’flÎ›HÎ, ‘‹˝⁄Î‘Î‰Î‚Ì

≠T≤ÏkÎfi˘ ’ÏflI›Î√ ¿fl‰ÎfiÎ ≠›IÔfi‰Î‚Î ’vÊ˘ ’Ò‰ı 155‹Î_ f·˘¿◊Ì …ı ¿èÎ_ ÷ı ±fiı

Ë‰ı 159 f·˘¿◊Ì …ı ¿Ëı‰ÎÂı ÷ı ¤Î‰˘fi˘ ∞fl◊Ê‹ÙøÿãÃËÁÃ=±Î ≠‹ÎHÎı µkÎ‹ Ï‰«Îfl˘

¿flfiÎflÎ ±Î ∞‰˘ Ë˘› »ı. –– 158 ––

460


460 ›˘√ºÏp Á‹E«› √Î◊Î — 159

Ÿ sÔ‹ˇ◊Ë‚πË ‹ˇ◊Ëÿ¸ÕÊŸãŒÊÿ œË◊ÃÊ◊Ô –ÃÕÊ ¬Ê¬‚πÊ ‹Ù∑§, ŒÁ„UŸÊ¢ ÷ÙªÁflSÃ⁄U— H 159H

√Ì÷Î◊˝ = ±·Z‹Ì (ÿÏflƒ÷Î) »ı Á¬Ì …ıfiÌ ±ı‰Ì ·Z‹Ì ±Î ·˘¿‹Î_⁄Ï©‹Îfi˘fiı ±Îfi_ÿ ‹ÎÀı …ı‹ ◊÷Ì fi◊Ì. ÷ı‰Ì … flÌ÷ı ’Î’ »ı. Ï‹hÎ …ıfi˘ ±ı‰˘Á_ÁÎflÁ¬fiÎ ¤˘√˘fi˘ Ï‰V÷Îfl ±Î ºÏp‹Î_ ±Î‰ı·Î ∞‰˘fiı ±Îfi_ÿ ‹ÎÀı ◊÷˘fi◊Ì. –– 159 ––

ÀÌ¿Î-““Ÿ Á„U”” ŸÒfl, ““•‹ˇ◊Ë‚πË”” ““‹ˇ◊ËSÃÕÙ÷ÿ¬Á⁄U÷ÙªŸ,””““ÿÕÊŸãŒÊÿ”” •ÊŸãŒÊÕZ, ““œË◊ÃÊ¢”” ’ÈÁh◊ÃÊ¢ – ““ÃÕÊ ¬Ê¬‚πÊ ‹Ù∑§””ÃŒÁflŸÊ÷ÊflŸ, ““ŒÁ„UŸÊ¢ ÷ÙªÁflSÃ⁄UÙ”” ŸÊŸãŒÊÿ, ““ŸÊŸÈ¬„Uàÿ ÷ÍÃÊÁŸ ÷Ùª—‚ê÷flÁÃ ÷ÍÃÙ¬ÉÊÊÃÊìÊ ¬Ê¬Á◊ÁÃ ÷ÊflŸÊ”” H 159H

Ï‰‰ı«fi —- ±Î ºÏWÀ‹Î_ ±Î‰ı·Î ∞‰fiı ÁÎ_ÁÎÏfl¿ ¤˘√˘fi˘ Ï‰V÷Îfl ¿ı‰˘ ·Î√ı ?

÷ı ‰Î÷ ±ı¿ µ’‹Î ±Î’‰Î ¶ÎflÎ √˛L◊¿Îfl Á‹Ω‰ı »ı ¿ı ““±·Z‹Ì”” ±◊Î˝÷Ô ÿÏflƒ÷Î

»ı Á¬Ì …ıfiÌ ±ı‰Ì ·Z‹Ì ¿˘≥ ’vÊfiı ‹‚Ì Ë˘› ÷˘ ÷ı ·Z‹Ì ⁄Ï©ÂÎ‚Ì ’vÊfiı

±ÎfiLÿ ‹ÎÀı ◊÷Ì fi◊Ì. ÁÎflÎ_Â ¿ı ¿˘≥ ±ı¿ ’vÊfiı ‘Îfl˘ ¿ı ·Z‹Ì ‹‚Ì »ı. ’fl_÷

±‹¿ ‰Ê ˝ ’»Ì ÷ı Ïfi›‹Î «Î·Ì … …‰ÎfiÌ »ı, ±ı‰Ì Ë˘›. ÷˘ ÷E»⁄Ï©‰Î‚Îfiı

·Z‹Ì ÿı¬Ìfiı ¿ÿÎ« ±Îfi_ÿ ◊Î›. ’fl_÷ Ï‰ÏÂÏp⁄Ï©‰Î‚Î ’vÊfiı ÷ı‰Ì ·Z‹Ì Ωı≥fiı

±Îfi_ÿ ◊÷˘ fi◊Ì. ¿ÎflHÎ ¿ı F›Îflı ·Z‹Ì ‹Ô‚Ì I›Îflı ·Z‹Ì Ë˘‰ÎfiÎ ¿ÎflHÎı ∞‰fi

∞‰‰ÎfiÌ ’©Ï÷ ÷ı flÌ÷ı √˘Ã‰Î≥ Ω›. ⁄Ë ’ˆÁ˘ ◊Î› ±ıÀ·ı ‹ÎHÎÁ ⁄_√·Î …ı‰_

‹˘À<_ CÎfl ·ı, ÁÎflÌ ¿Îfl ·ı, Á˘fiÎ-w’ÎfiÎ CÎHÎÎ ÿÎ√ÌfiÎ ⁄fiÎ‰ı, Ï‰ÏÂp ‰VhÎ˘ ±fiı

¤˘…fi ¿flı. CÎfl‹Î_ fi˘¿fl˘ ±fiı Ï‰ÏÂp ŒflfiÌ«fl ⁄fiÎ‰ı. ±Î flÌ÷ı Á¬-¤˘√‰Î‚_

∞‰fi ∞‰‰ÎfiÌ ’©Ï÷ … ’ÕÌ Ω›. I›Îfl⁄Îÿ ÷ı … ⁄‘Ì ·Z‹Ì «Î·Ì Ω› I›Îflı

⁄_√·˘, ¿Îfl, ÿÎ√ÌfiÎ ±fiı fi˘¿fl˘ »˘ÕÌfiı …ı ∞‰fi ∞‰‰_ ’Õı ÷ı ±Ï÷Â› hÎÎÁÿÎ›Ì

◊Î›. ≠◊‹◊Ì Ωı ·Z‹Ì Ë˘› … fiËÌ ÷˘ ‹…\flÌ ¿flfiÎflÎ ·˘¿˘ …ı flÌ÷ı ±Îfi_ÿ◊Ì

’˘÷Îfi_ ∞‰fi ∞‰ı »ı. ÷ı flÌ÷ı ÿÏflƒ÷Î‹Î_ ’HÎ ÷ı ±Îfi_Ïÿ÷ ∞‰fi ∞‰÷. ’fl_÷

‘fi‰Îfi ◊›Î ’»Ì-µ’fl˘@÷ flÌÏ÷‹…⁄ ∞‰fi ∞‰‰Îfiı Àı‰Î›Î ’»Ì ÿÏflƒ÷Î ±Î‰ı

I›Îflı ÿ—¬‹› ∞‰fi ∞‰‰Î‹Î_ CÎb_ … ÿ—¬ ·Î√ı. ÷ı◊Ì …ıfiÌ ’Î»‚ ÷fl÷ ÿÏflƒ÷Î

±Î‰‰ÎfiÌ »ı. ±ı‰Ì ·Z‹Ì ⁄Ï©‹_÷˘fiı …ı‹ ±Îfi_ÿ ‹ÎÀı ◊÷Ì fi◊Ì. ÷ı‰Ì … flÌ÷ı

±Î Á_ÁÎflfi˘ ¤˘√Ï‰V÷Îfl ’Î’Á¬Î‰Î‚˘ »ı ‹ÎÀı ±Î ºÏp‰ÎÔ‚Îfiı √‹÷˘ fi◊Ì.

461


›˘√ºÏp Á‹E«› 461√Î◊Î — 159

«˘flÎ›ı·˘ ‹Î· ⁄Ωfl‹Î_ ‰ı«Î‰Î ±Î‰ı ÷˘ ±˘»Î ¤Î‰ı ‹‚÷˘ Ë˘‰Î »÷Î_

µkÎ‹’vÊ˘fiı (⁄Ï©‹_÷˘fiı) ÷ı ·ı‰˘ √‹÷˘ fi◊Ì. ¿ÎflHÎ ¿ıı …ı «˘flÎ›ı·˘ ‹Î· ·ı,

÷ı «˘flÌ ¿fl÷Î ’¿ÕÎ÷Î_ F›Î_◊Ì ‹tÎ‹Î· fiÌ¿‚ı ÷ı ’HÎ √LËı√Îfl √HÎÎ› ±fiı ÿoÕ,

¿ÎflÎ‰ÎÁ ±fiı ±’›Â ±Î‰ı. ÷ı◊Ì …ıfiÌ ’Î»‚ ¤ÎÏ‰‹Î_ ±Î‰Î_ ÿ—¬˘ Ë˘› ÷ı Á¬˘

⁄Ï©‹_÷˘fiı ±Îfi_ÿ ‹ÎÀı ◊÷Î_ fi◊Ì. ÷ı‰Ì … flÌ÷ı ’Î’Á¬Î‰Î‚˘ ¤˘√Ï‰V÷Îfl ±Î

ºÏp‰Î‚Îfiı ±ÎfiLÿ¿ÎflÌ ◊÷˘ fi◊Ì.

≠ffi —- Á_ÁÎflfi˘ ¤˘√Ï‰V÷Îfl ’Î’Á¬Î‰Î‚˘ ¿ı‰Ì flÌ÷ı »ı?

µkÎfl —-Á_ÁÎflfiÎ_ ¿˘≥’HÎ ¤˘√Á¬˘ ÏËoÁÎ, …\Ã ±ÎÏÿ ’Î’˘ ¿fl‰Î ‰Õı …

‹‚ı »ı. ‘fi ‹ı‚‰‰Î‹Î_ ’HÎ ‹Î›Î, …\Ã, ∞‰ÏËoÁÎ ±Î«fl‰Ì … ’Õı »ı. ÷◊Î

‹‚ı·Î ¤˘√˘ ¤˘√‰÷Ì ‰¬÷ı ÏËoÁÎÏÿ ’Î’ ¿fl‰Î_ … ’Õı »ı. ‹ˆ◊fiÎÏÿ‹Î_

¤˘√¿Î‚ı ’HÎ ƒT›ÏËoÁÎ ±fiı ±ÎÁ„@÷ w’ ¤Î‰ÏËoÁÎ ’HÎ »ı. Ï‰ÏÂp ¬Îz¤˘…fi

⁄fiÎ‰‰Î‹Î_ ’HÎ ∞‰ÏËoÁÎ ±fiı ¤˘…fi ¿fl‰Î‹Î_ ’HÎ ±ÎÁ„@÷w’ ¤Î‰ÏËoÁÎ ±ÎÏÿ

»ı …. ±ıÀ·ı ±œÎflı ’Î’V◊Îfi¿˘ »ı Ï‹hÎ …ıfi˘ ±ı‰˘ ±Î Á¬¤˘√ ⁄Ï©‹Îfi˘fiı

±Îfi_ÿ ‹ÎÀı ¿ı‹ ◊Î›?

Á’˝fiÌ ŒHÎÎ µ’flfi˘ ‹ÏHÎ ·ı‰˘ ¿˘fiı √‹ı? …ı ‹ÏHÎfiÎ ·Î¤fiÎ Á¬fiÌ

’Î»‚ Á’˝ÿoÂfi_ ±fiı ÷ıfiÎ ¶ÎflÎ Q≤I›fi_ ÿ—¬ »ı …. ÷ı◊Ì «÷fl ’vÊ˘ ±Î ‹ÏHÎ

·ı‰Î Á’fiÌ fi∞¿ …÷Î fi◊Ì. ÷ı‰Ì flÌ÷ı …ı ¤˘√Á¬˘fiÌ ’Î»‚ ¤˘√ ‹ı‚‰‰Î ‹ÎÀı

¿flı·Î_ ±fiı ¤˘√˘fi˘ ±Îfi_ÿ ‹ÎHÎ÷Î_ ¿flı·Î_ ’Î’˘fiÎ µÿ›◊Ì ÿ—¬ … ÿ—¬ ±Î‰ı »ı

÷ı ¤˘√Ï‰V÷Îfl ‘Ì‹L÷˘fiı ±Îfi_ÿÿÎ›¿ ¿ı‹ ◊Î›?

Á_ÁÎflfiÎ_ ¤˘√Á¬˘ ÷ı ’Î’fiÌ ÁÎ◊ı ±Î ±Ï‰fiÎ¤Î‰ Á_⁄_‘‰Î‚Î_ »ı. ‹ÎÀı

’Î’Á¬Î ¿èÎ_ »ı. ¤Ò÷˘fiı (∞‰˘fiı) ËH›Î Ï‰fiÎ ¤˘√Á¬˘ ≠ÎÅ ◊÷Î_ fi◊Ì. ±fiı

¤Ò÷˘fiÎ (∞‰˘fiÎ) µ’CÎÎ÷◊Ì (ËHÎ‰Î◊Ì) ±‰U› ’Î’ ◊Î› »ı. ±ı‰Ì ¤Î‰fiÎ ±Î

ºÏp‰Î‚Î ∞‰˘fiı ±Î‰ı »ı. –– 159 ––

œ◊¸÷Ùª ‚ÈãŒ⁄U ßàÿåÿÊ‡ÊVÔUÊ¬Ù„UÊÿÊ„Uó

’Î’Á¬Î‰Î‚˘ ¤˘√Ï‰V÷fl ÿ—¬ÿÎ›Ì Ë˘‰Î◊Ì ¤·ı Á_ÿfl fi◊Ì. ’fl_÷ ‘‹˝◊Ì

‹‚ı·˘ ¤˘√ ÷˘ Á_ÿfl ¿Ëı‰Î› … fiı? ±ı‰Ì ¿˘≥ Â_¿Î ¿flı ÷˘ ÷ı ÿÒfl ¿fl‰Î ‹ÎÀı

¿Ëı »ı ¿ı-

462


462 ›˘√ºÏp Á‹E«› √Î◊Î — 160

œ◊Ê¸ŒÁ¬ ÷flŸÔ ÷Ùª—, ¬˝ÊÿÙ˘ŸÕÊ¸ÿ ŒÁ„UŸÊ◊Ô˜ –øãŒŸÊŒÁ¬ ‚ê÷ÍÃÙ, Œ„Uàÿfl „ÈUÃÊ‡ÊŸ— H 160H

√Î◊Î◊˝ = ‘‹˝◊Ì ≠ÎÅ ◊÷Î ¤˘√˘ ’HÎ CÎb_ ¿flÌfiı ∞‰˘fiı ±fi◊˝fiı ‹ÎÀı

… ◊Î› »ı. …ı‹ ¿ı «_ÿfi◊Ì ≠√À ◊›ı·˘ ±„BÔfi ’HÎ ⁄Î‚ı … »ı. –– 160––

ÀÌ¿Î-““œ◊Ê¸ŒÁ¬ ÷flŸÔ˜ ÷ÙªÙ”” Œfl‹Ù∑§ÊŒı, ““¬˝ÊÿÙ”” ’Ê„ÈUÀÿŸ,““•ŸÕÊ¸ÿ ŒÁ„UŸÊ¢,”” ÃÕÊ¬˝◊ÊŒÁflœÊŸÊÃÔ˜ – ¬˝ÊÿÙª˝„UáÊ¢ ‡ÊÈhœ◊Ê¸ˇÊÁ¬÷Ùª-ÁŸ⁄UÊ‚ÊÕZ, ÃSÿ ¬˝◊ÊŒ’Ë¡flûflÊÿÙªÊÃÔ˜, •àÿãÃÊŸfllÃËÕ¸VÔU⁄UÊÁŒ»§‹‡ÊÈh—,¬Èáÿ‡ÊÈhKÊŒÊflÊª◊ÊÁ÷ÁŸfl‡ÊÊh◊¸‚Ê⁄ÁUøûÊÙ¬¬ûÊÁ⁄UÁÃ – ‚Ê◊ÊãÿÃÙ ≤CÔUÊãÃ-◊Ê„U-““øãŒŸÊŒÁ¬ ‚ê÷ÍÃ—”” ÃÕÊ‡ÊÒàÿ¬˝∑Î§Ã— – Á∑§Á◊àÿÊ„U-““Œ„Uàÿfl „ÈUÃÊ‡ÊŸ—””ÃÕÊSfl÷ÊflàflÊÃÔ ˜ – ¬˝Êÿ ∞ÃŒfl Ÿ Œ„UàÿÁ¬ ∑§ÁpÃÔ˜ (ÄflÁøÃÔ˜) ‚àÿ-◊ãòÊÊÁ÷‚¢S∑Î§ÃÊŒÔ ŒÊ„UÊÁ‚h— ‚∑§‹‹Ù∑§Á‚h◊ÃÁŒÁÃ H 160H

Ï‰‰ı«fi —-±Î ºÏp‹Î_ ±Î‰ı·Î ∞‰˘fiı ÁÎ_ÁÎÏfl¿ ¤˘√˘fiÎ Ï‰·ÎÁfiÌ ¿˘≥’HÎ

«ıpÎ ⁄Î·‘Ò·ÌB≤Ë÷S›, ‹Î›Î‹flÌÏ«÷S› ≥I›ÎÏÿ ÷S› ·Î√ı ±fiı Á‰ı˝ ¤˘√Ï‰V÷Îfl

’Î’fi˘ Ï‹hÎ Ë˘‰Î◊Ì ≠ÎHÎÌ±˘fiı ±Îfi_ÿ ‹ÎÀı ◊÷˘ fi◊Ì. ±ı‹ µ’fl Á‹Ω‰‰Î‹Î_

±ÎT›_ »ı I›Î_ ¿˘≥¿ ≠ffi ¿flı »ı ¿ı-

≠ffi —- ‘‹˝ ¿fl‰Î ¶ÎflÎ ⁄_‘Î›ı·Î ’H›◊Ì …ı ¤˘√Á‹ÒË ≠ÎÅ ◊Î›. ÷ı ÷˘

±fi◊˝ ‹ÎÀı fi ◊Î› fiı ? ±◊Î˝÷Ô ’Î’¿‹˝ ¿fl‰Î ¶ÎflÎ …ı ¤˘√Á‹ÒË ≠ÎÅ ◊Î› ÷ı

÷˘ ±fi◊˝ ‹ÎÀı ◊Î›, ±ı Á‹∞ Â¿Î› »ı. ’fl_÷ ‘‹˝ ¿fl‰Î ¶ÎflÎ …ı ¤˘√Á‹ÒË

≠ÎÅ ◊Î› ÷ı ÷˘ ’Ò‰˘˝@÷◊Ì Ï‰’flÌ÷ »ı ‹ÎÀı ÷ı ÷˘ ±fi◊˝ ‹ÎÀı fi ◊Î› fiı? ±fi◊˝

‹ÎÀı fi ◊‰˘ Ωı≥±ı.

µkÎfl —- ‘‹˝ ¿fl‰Î ¶ÎflÎ ’HÎ ≠ÎÅ ◊›ı·˘ ¤˘√Á‹ÒË ≠ÎHÎÌ±˘fiı CÎb_ ¿flÌfiı

⁄Ë·÷Î±ı ±fi◊˝ ‹ÎÀı … ◊Î› »ı. ±ËŸ ‹Ò‚‹Î_ ·¬ı· •Á¬=ÂOÿfi˘ ±◊˝ ±ı‰˘

¿fl‰˘ ¿ı ’Î’¿‹˝ ¿fl‰Î ¶ÎflÎ ≠ÎÅ ◊›ı·˘ ¤˘√Á‹ÒË ÷˘ ±fi◊˝fiı ‹ÎÀı »ı …. ’fl_÷

‘‹˝ ¿fl‰Î ¶ÎflÎ ≠ÎÅ ◊›ı·˘ ¤˘√Á‹ÒË ’HÎ ±fi◊˝ ‹ÎÀı ≠Î› ◊Î› »ı.

≠ffi—- ‘‹˝ ¿fl‰Î ¶ÎflÎ ≠ÎÅ ◊›ı·˘ ¤˘√Á‹ÒË ““¿›Î ¿ÎflHÎı”” ±fi◊˝ ‹ÎÀı ◊Î› »ı?

µkÎfl—- ÷ı‹Î_ ÷ı‰Î ≠¿ÎflfiÎ ““≠‹Îÿfi_ Áı‰fi”” ¿flÎ› »ı. ‹ÎÀı ÷ı ±fi◊˝ ‹ÎÀı

463


›˘√ºÏp Á‹E«› 463√Î◊Î — 160

◊Î› »ı. ±fi◊˝ ‹ÎÀı ◊‰Îfi_ ¿ÎflHÎ ““÷◊ÎÏ‰‘ ≠‹Îÿ ±Î«flHÎ”” ÷ı‹Î_ »ı ÷ı »ı.

““≠‹Îÿ ±Î«flHÎ”” Ë˘‰Î◊Ì ±Â¤ ¿‹⁄_‘ ◊Î› »ı. ±fiı ÷ı‰Î ±Â¤ ¿‹⁄_‘fi˘ F›Îflı

µÿ› ◊Î› I›Îflı fifl¿ÎÏÿ ÿ—¬˘fiÌ ≠ÎÏÅ ◊‰Î w’Ì ±fi◊˝ ◊Î› … »ı.

≠ffi —- ‘‹˝ ¶ÎflÎ ≠ÎÅ ◊›ı·Î ¤˘√Á¬‹Î_ ““≠‹ÎÿÎ«flHÎ”” ¿ı‰Ì flÌ÷ı »ı?

µkÎfl —- ¤˘√Á¬˘fiÌ ≠ÎÏÅ ±fiı ÷ıfiÎ ‹ÎÀı ‘fifiÌ ≠ÎÏÅ, ±Î ⁄¯Îı ≠ÎÅ

¿fl‰Î‹Î_ ÏËoÁÎ, ±ÁI›, «˙›˝ ±ÎÏÿ ’Î’˘ ¿fl‰Î_ … ’Õı »ı ±fiı ÏË_ÁÎÏÿ ’Î’˘

¿fl‰Î_ ÷ı ““≠‹ÎÿÎ«flHÎ”” »ı. ÷◊Î ÷ı ‹ı‚‰‰Î‹Î_ ±fiı ‹‚ı·Îfiı ¤˘√‰‰Î‹Î_

±ÎÁ„@÷-≠ı‹-flÏ÷-≠ÌÏ÷ ◊Î› »ı. ÷◊Î flÏ÷…L› ±Îfi_ÿ ◊Î› »ı. ÷◊Î ¤˘√˘ fi ‹‚ı

÷˘ ±◊‰Î ‹‚ı·Î ¤˘√˘ ¤˘√‰‰Î fi ‹‚ı ÷˘ ¶ıÊ, ±≠ÌÏ÷ ±fiı Â˘¿ÎÏÿ ◊Î› »ı.

±Î ±ÎÁ„@÷-flÎ√-¶ıÊ ±fiı Â˘¿ÎÏÿ ±ı Á‰ı ‹˘ËfiÎ Ï‰¿Îfl˘ ËÎı‰Î◊Ì ““≠‹ÎÿÎ«flHÎ””»ı. ÷◊Î ø˘‘ÎÏÿ ¿ÊÎ›˘ ’HÎ ‰ı√◊Ì ◊Î› »ı. ¤˘√¿Î·ı ‘‹˝÷k‰ ¤Ò·Ì …‰Î› »ı,

÷ıfiÌ µ’ıZÎÎ ¿flÎ› »ı. ±Î ¿ÊÎ›˘ ±fiı ‘‹fi˘ ±fiÎÿfl ±ı ’HÎ ““≠‹ÎÿÎ«flHÎ”” »ı.

±Î ≠‹ÎHÎı ¤˘√ Á¬˘ ‹ı‚‰‰Î‹Î_ ±fiı ¤˘√‰‰Î‹Î_ ∞‰˘ ≠‹Îÿ Áı‰ı … »ı. ÷◊Î

÷ıfiÎ Ï‰›˘√ ¿Î‚ı ÷˘ flÕÌ flÕÌfiı ±Ï÷Â› ±Î÷˝-fl˙ƒK›Îfi ¿flı »ı. ÷ı ’HÎ Á‰ı˝

““≠‹ÎÿÎ«flHÎ”” »ı.

±Î Ï‰Ê› Á‹Ω‰‰Î ±ı¿ Á_ÿfl µÿÎËflHÎ √˛_◊¿Îfl ¿Ëı »ı ¿ı «_ÿfi ’˘÷ı

ÂÌ÷‚ »ı. ’fl_÷ ÷ıfiÎ◊Ì µI’¯Î ◊›ı·˘ ±„BÔfi ⁄Î‚ı … »ı. ¿ÎflHÎ ¿ı ±„BÔfi ±ı ÷˘

±Î¬fl ±ÏBfi … »ı. ⁄Î‚‰Îfi˘ ÷˘ ÷ıfi˘ ÁË… V‰¤Î‰ … »ı. ±Î ≠‹ÎHÎı ‘‹˝◊Ì

≠ÎÅ ◊›ı·Î ¤˘√˘ ’HÎ ¿ÎflHÎ-V‰w’ ±fiı Œ‚ w’ı ≠‹ÎÿÎI‹¿ … Ë˘‰Î◊Ì ≠ÎHÎÌ±˘fiı

±‰U› ±fi◊˝ ‹ÎÀı … ◊Î› »ı.

≠ffi —- Ωı ‘‹˝…L› ¤˘√Á¬˘ ’HÎ ““≠‹ÎÿÎI‹¿”” … Ë˘› ±fiı ±fi◊˝fiı

‹ÎÀı … ◊÷Î_ Ë˘› ÷˘ ’»Ì ÷ı‹Î_ ““≠Î›—”” ÂOÿ ÂÎ ‹ÎÀı ¿Ë˘ »˘ ? ÷ı‹Î_ Â_ ¿o≥

±’‰Îÿ »ı?

µkÎfl —- ËÎ, ‡ÊÈhœ◊Ê¸ ÊÁ¬÷ÙªÁŸ⁄UÊ‚ÊÕZ=Â© ‘‹˝fiı ¬ıÓ«Ì ·Î‰ı ÷ı‰Î ¤˘√˘fiÎ

T›‰E»ıÿ ‹ÎÀı ±Î ≠Î›— ÂOÿ »ı. ±Î Á_ÁÎfl‹Î_ ≠ÎÅ ◊fiÎflÎ ““¤˘√˘”” ⁄ı Ω÷fiÎ

Ë˘› »ıı. ±ı¿ ’Î’¿‹˘˝fi˘ ±ÎZ˘’ (±Î¿Êa ·Î‰‰Îfi_-¬ıÓ«Ì ·Î‰‰Îfi_ ¿Î‹) ¿flfiÎflÎ

¤˘√˘, ±◊Î÷Ô ’Î’ ¿‹ ⁄_‘Î‰fiÎflÎ ¤˘√˘, ±fiı ⁄ÌΩ Â© ‘‹fi˘ ±ÎZÎı’ (±Î¿ÊHÎ-

¬ıÓ«ÎHÎ) ¿flfiÎflÎ ¤˘√˘, ±◊Î˝÷Ô˚ Â© ‘‹˝fiÌ ≠ÎÏÅ ¿flÎ‰fiÎflÎ ¤˘√˘. ±Î ⁄ı‹Î_◊Ì

464


464 ›˘√ºÏp Á‹E«› √Î◊Î — 160

≠◊‹ fi_⁄fl‰Î‚Î ¤˘√˘ … ±fi◊ ‹ÎÀı ◊Î› »ı. ⁄ÌΩ fi_⁄fl‰Î‚Î ¤˘√˘ ±fi◊ ‹ÎÀı

◊÷Î fi◊Ì. ÷ı◊Ì ““≠Î›—”” ÂOÿ ·A›˘ »ı. ±Î ‰Î÷ ¿o≥¿ Ï‰V÷Îfl◊Ì Á‹∞±ı.

’Ò‰˝¤‰˘‹Î_ ⁄Î_‘ı·Î ’H›fiÎ µÿ›◊Ì Á_ÁÎflfiÎ ¿˘≥ ¤˘√˘ ±ı‰Î ≠ÎÅ ◊Î› »ı ¿ı

…ı ¤˘√˘ ’Î’ ¿‹˝ ⁄_‘Î‰ı »ı. …ı‹ ¿ı ⁄˛õÿkÎ «ø‰÷a ±fiı Á¤Ò‹ «ø‰÷a …ı‰Î flÎΩ±˘fiı

» ¬_ÕfiÎ flÎF›fiÎ ¤˘√˘ ‹Y›Î. ÷◊Î «ø‰÷a’HÎÎfiÌ ⁄‘Ì Ã¿flÎ≥ ‹‚Ì. ‹ËÎ‰Ìfl≠¤fiÎ

∞‰fiı ±œÎfl‹Î ¤‰‹Î_ ‰ÎÁÿı‰’HÎÎfiÌ ∑Ï©, ÏÁÏ© ‹‚Ì. ’fl_÷ ±Î ±ı‰Ì ∑Ï©-ÏÁÏ©

‹‚Ì ¿ı …ı ¤˘√˘±ı ’Î’¿‹ ˝ … ¿flÎT›Î_, ’Î’¿‹˘˝ … ⁄_‘ÎT›Î_, ÷ıfiÎ◊Ì ÷ı±˘ fifl¿√Ï÷‹Î_

√›Î. ‹ÎÀı ±Î‰Î_ ’Î’¿‹˘˝fiı ⁄_‘Î‰fiÎflÌ ¤˘√ÁÎ‹√˛Ì ±fi◊˝ ‹ÎÀı ◊Î› »ı.

÷◊Î ’H›fiÎ µÿ›◊Ì ¿˘≥ ¤˘√˘ ±ı‰Î ‹‚ı »ı ¿ı …ı Â©‘‹˝fi_ ±ÎZÎı’

(±Î¿Ê˝HÎ-¬ıÓ«ÎHÎ) ¿flı »ı. Â© ‘‹˝ ¿flÎ‰fiÎflÎ ⁄fiı »ı. …ı‹ ¿ı, ¤fl÷ ‹ËÎflÎΩfiı

‹‚ı·Ì » ¬_ÕfiÌ Á_’ÏkÎ, ÂÎÏ·¤ƒfiı ‹‚ı·Ì ±œ‚¿ Á_’ÏkÎ, ‹ËÎ‰Ìfl≠¤fiı ±_Ï÷‹

¤‰‹Î_ ≠ÎÅ ◊›ı·_ flÎ…’hÎ’b_ ±fiı ÷ıfiÌ Á_’ÏkÎ. ±Î ⁄‘Îfiı ’HÎ ’H›˘ÿ›◊Ì …

Á_’ÏkÎ ≠ÎÅ ◊›ı·Ì »ı. ’fl_÷ ÷ı ¤˘√Á¬fiÌ Á_’ÏkÎ ‘‹˝ ÷flŒ ·≥ …fiÎflÌ ⁄fiÌ

±fiı ±Î ∞‰˘ Á¬¤˘√‰Î‚Î »÷Î_ ±ÎÁ„@÷ Ï‰fiÎfiÎ Ë˘‰Î◊Ì ¿‹˝ ¬’Î‰Ì

‹„@÷√Î‹Ì ⁄L›Î. ±Î flÌ÷ı ’Ò‰˝⁄© ’H›¿‹˝fi˘ ““µÿ›”” ⁄ı ≠¿Îflfi˘ Ë˘› »ı. ±ı¿

±ÎÁ„@÷ ‰Õı ’Î’⁄_‘ ¿flÎ‰‰Î ¶ÎflÎ fifl¿ÎÏÿ ±fi◊˝ ±Î’fiÎflÎ ¤˘√˘fiı ±’Î‰fiÎw_

’Î’Îfi⁄_‘Ì ’H›, ¿ı …ı ±fi◊˝ ‹ÎÀı »ı ±fiı ⁄Ì…\ ’H› ±fiÎÁ@÷¤Î‰ı ¤˘√‰Î÷Î

¤˘√˘ Â© ‘‹ ≠ÎÅ ¿flÎ‰‰Î ¶ÎflÎ ‹„@÷ ÷flŒ ·≥ …fiÎw_ Ë˘› »ı ÷ı ’H›Îfi⁄_‘Ì

’H› ±fi◊˝ ‹ÎÀı ◊÷_ fi◊Ì.

≠ffi —- …ı ¤˘√˘ ’Î’¿‹ ⁄_‘Î‰ı ÷ıfiı, ±fiı …ı ¤˘√˘ Â© ‘‹ ≠ÎÅ ¿flÎ‰ı

÷ıfiı …ˆfiÂÎVhÎ˘‹Î_ Â_ ¿Ëı‰Î› »ı ?

µkÎfl —- …ı ¤˘√˘ ¤˘√‰÷Î_ ¤˘√‰÷Î_ ∞‰˘ ±ÎÁ„@÷-¿ÊÎ›-flÎ√-¶ıÊ-ÏËoÁÎÏÿ

±fiı ‘‹˝fi˘ ±fiÎÿfl ±ÎÏÿ ≠‹Îÿ Áı‰ı ±fiı ÷ıfiÎ ¶ÎflÎ ’Î’¿‹˝ ⁄Î_‘Ì fifl¿ÎÏÿ

ÿ√˝Ï÷‹Î_ Ω› ÷ıfiı ““’Î’Îfi⁄_‘Ì ’H›”” ¿Ëı‰Î› »ı. ¤˘√˘ ≠ÎÅ ◊›Î ÷ı ’H›˘ÿ›

»ı. ’fl_÷ µ’fl˘@÷ ≠‹Îÿ ¶ÎflÎ ’Î’¿‹˘˝fi˘ … ±fi⁄_‘ ¿flÎ‰fiÎfl˘ ÷ı ’H›˘ÿ› »ı.

‹ÎÀı ’Î’fi˘ ±fi⁄_‘ ¿flÎ‰fiÎw_ ±ı‰ _ ’H› ÷ı ¿Ëı‰Î› »ı. ÷◊Î …ı ¤˘√˘

Ïfi—VM≤Ë¤Î‰ı ¤˘√‰Î› »ı. ¤˘√‰‰ÎfiÌ ≥E»Î ⁄Ì·¿<· fi Ë˘‰Î »÷Î_ «ÎÏflhÎ‹˘ËfiÌ›

¿‹˝fiÎ µÿ›fiı ·Ì‘ı Ï‰’flÌ÷ Á_Ωı√˘fiÌ ’flÎ‘Ìfi÷ÎfiÎ ¿ÎflHÎı … ¤˘√‰‰Î ’Õ÷Î Ë˘›

»ı. ÷ı ¤˘√˘‹Î_ ±ÎÁ„@÷-¿ÊÎ›-flÎ√-¶ıÊ ±fiı ‘‹˝fiÎ ±fiÎÿfl w’ ≠‹Îÿ fi Ë˘‰Î◊Ì

465


›˘√ºÏp Á‹E«› 465√Î◊Î — 160

’Î’⁄_‘fiÎ Ëı÷ ⁄fi÷Î fi◊Ì. ⁄S¿ı ±fiÎÁ„@÷¤Î‰fiÎ ¿ÎflHÎı Â© ‘‹˝ ÷flŒ ·≥

…fiÎflÎ Ë˘› »ı. ÷ı◊Ì ÷ıfiı ““’H›Îfi⁄_‘Ì ’H›”” ¿Ëı‰Î› »ı.

ÁÎflÎ_Â ¿ı …ı ’H› ¤˘√‰÷Î_ ±ÎÁ„@÷ ±fiı flÎ√ÎÏÿ Ë˘› ÷ı ’Î’Îfi⁄_‘Ì ’H›,

±fiı …ı ’H› ¤˘√‰÷Î_ ±fiÎÁ„@÷ ±fiı ‰ˆflÎ√ Ë˘› ÷ı ““’H›Îfi⁄_‘Ì ’H›”” ¿Ëı‰Î›

»ı. ¿ÁÎ≥, ÏÂ¿ÎflÌ, ‹Î_ÁÎËÎflÌ ±ÎÏÿ ◊Î› ÷ı‰˘ ‹fiW›fi˘ ¤‰ ‹‚ı ÷ı ’Î’Îfi⁄_‘Ì ’H›,

±fiı ÁÎ‘-Á_÷ ◊‰ÎfiÎ ¤Î‰ Ω√ı ÷ı‰˘ ‹fiW›fi˘ ¤‰ ‹‚ı ÷ı ’H›Îfi⁄_‘Ì ’H›.

≠ffi —-’H›Îfi⁄_‘Ì ’H›˘ÿ›…L› ¤˘√˘ Â© ‘‹fiÎ … ±ÎZÎı’¿ ◊Î› »ı. ’fl_÷

’Î’¿‹˘˝fi˘ ⁄_‘ ¿flÎ‰fiÎflÎ ◊÷Î fi◊Ì ÷ıfi_ ¿ÎflHÎ Â_?

µkÎfl —- ÷ıfiÎ_ «Îfl ¿ÎflHÎ˘ »ı. (1) ÃSÿ ¬◊ÊŒ’Ë¡flûflÊÿÙªÊÃÔ=≠◊‹ ¿ÎflHÎ

±ı‰_ »ı ¿ı ’H›Îfi⁄_‘Ì ’H›˘ÿ› …L› ¤˘√¿Î‚ı ±ÎÁ„@÷, ¿ÊÎ›, flÎ√-¶ıÊ ±fiı

‘‹˝÷k‰fi˘ ±fiÎÿfl ≥I›ÎÏÿ …ı …ı ≠‹Îÿ˘ »ı. ÷ı ÷ı ≠‹ÎÿfiÎ_ ¿ÎflHÎ˘‰Î‚Î’b_ I›Î_

fi◊Ì. ÷◊Î …›HÎÎ’Ò‰˝¿ ≠T≤ÏkÎ Ë˘‰Î◊Ì ÏËoÁÎÏÿ V‰w’ …ı …ı ““≠‹ÎÿfiÎ_ ¿ÎflHÎ˘””

»ı. ÷ı ¿ÎflHÎ˘‰ÔÎ‚Î’b_ ’HÎ ÷ı ¤˘√‹Î_ fi◊Ì. ÷ı ¤˘√˘‹Î_ µ’›˘√fiÌ ÂÏ© Ë˘‰Î◊Ì

≠‹ÎÿfiÎ ¿ÎflHÎ˘‰Î‚Î’HÎÎfi˘ ±¤Î‰ »ı. ‹ÎÀı ±fi◊˝ ‹ÎÀı ◊÷Î_ fi◊Ì. (±Î

≠◊‹¿ÎflHÎ)

(2) •àÿãÃÊŸfllÃËÕZ∑§⁄UÊÁŒ»§‹‡ÊÈh—=±Ï÷Â› Ïfiÿ ˝Ê (¿ı‰‚ ’fl˘’¿Îfl ‹ÎhÎ

¿flfiÎw_) ±ı‰_ ÷Ì◊*¿fl’b_ ±fiı ±ÎÏÿ ÂOÿ◊Ì √HÎ‘fl’b_, ±Î«Î›˝’b_ ≥I›ÎÏÿ

Ï‰ÏÂpŒ‚ÂÏ©‰Î‚_ ±Î ’H› »ı. …ı‹ ¿ı ‹ËÎ‰Ìfl≠¤ ’E«ÌÁ‹Î ¤‰‹Î_ ‹fiW›fi˘

¤‰, ’_«ı„Lƒ›’b_ ≥I›ÎÏÿ ’H›˘ÿ›‰Î‚Î ¤Î‰˘ ’ÎQ›Î. ’fl_÷ ÷ı ¤Î‰˘◊Ì ÷˘

‰ÌÂV◊Îfi¿fi˘ ÷’, Á_›‹Ì ∞‰fi ±ÎÏÿ ≠ÎÅ ¿fl‰Î ¶ÎflÎ ÷Ì◊*¿fl’HÎÎfi_ Œ‚ ±Î’ı

÷ı‰Ì ÂÏ© ’ÎQ›Î. fifl¿-Ïfi√˘ÿfiÎ ¤‰ Ë˘÷ ÷˘ ±Î Œ‚ ±Î’ı ÷ı‰Ì ÂÏ© fi

±Î‰÷. ‹ÎÀı ’H›Îfi⁄_‘Ì ’H›˘ÿ›◊Ì ≠ÎÅ ◊›ı· fifl¤‰, ±˙ÿÎÏfl¿ÂflÌfl, ’_«ı„Lƒ›

ΩÏ÷, ≠◊‹ Á_CÎ›HÎ ±ÎÏÿ ¤˘√˘ Ï‰ÏÂp ±ÎflÎ‘fiÎ ¿flÎ‰‰Î ¶ÎflÎ ÷Ì◊*¿flÎÏÿ’HÎÎfi_

Œ‚ ±Î’Ì Â¿ı ÷ı‰Ì Ï‰ÂÏ©‰Î‚Î Ë˘› »ı. (±Î ⁄Ì…\_ ¿ÎflHÎ)

(3) ¬Èáÿ‡ÊÈhKÊŒÊflÊª◊ÊÁ÷ÁŸfl‡ÊÊÃÔ=±Î‰Î ≠¿ÎflfiÎ ’H›Îfi⁄_‘Ì ’H›˘ÿ› ¶ÎflÎ

≠ÎÅ ◊›ı·Ì ‹ÎfiÏÁ¿ ÂÏ©‹Î_ ÷◊Î •ÊÁŒ=ÂOÿ◊Ì ’Ï‰hÎ ‰ÎHÎÌ‹Î_ ±fiı ’Ï‰hÎ ‰÷fi‹Î_

‹ÎhÎ ±Î√‹fi˘ … ±Î√˛Ë Ë˘‰Î◊Ì ±Î ¤˘√ ±fi◊˝ ‹ÎÀı ◊÷Î fi◊Ì. ‹fi, ‰«fi

±fiı ¿Î›ÎfiÌ ⁄flÎ⁄fl ÂÏ© Ω‚‰‰Î‹Î_ ÂÎVhÎÎiÎÎfi_ … ±fiÁflHÎ ¿flı »ı. ¿uÎ_›

›˘. 30

466


466 ›˘√ºÏp Á‹E«› √Î◊Î — 160

’˘÷ÎfiÌ ¿S’fiÎ ≠‹ÎHÎı ÷¿-¿<÷¿˘ ±Î ∞‰ ¿fl÷˘ fi◊Ì. ±Î√‹ÂÎVhÎ˘fiÌ ±ÎiÎÎ ‹…⁄

’˘÷ÎfiÎ hÎHÎı ›˘√˘fiÌ ÂÏ© Ω‚‰‰Îfi˘ ±Î√˛Ë flÎ¬ı »ı. (±Î hÎÌ…_\ ¿ÎflHÎ)

(4) œ◊¸‚Ê⁄UÁøûÊÙ¬¬ûÊ—=‘‹˝ … »ı ÁÎflw’ı …ı‹Î_ ±ı‰Î ≠¿ÎflfiÎ Ï«kÎfiÌ

≠ÎÏÅ ◊≥ Ë˘‰Î◊Ì ±Î ¤˘√ ±fi◊˝ ‹ÎÀı ◊÷Î fi◊Ì. ’Ò‰˝⁄© «ÎÏflhÎ ‹˘ËfiÌ›¿‹˝fiÎ

µÿ›◊Ì ¿ÿÎ« ¿˘≥ ¿˘≥ ¤˘√˘ ¿Î›Î◊Ì »˘ÕÌ Â¿Î÷Î fi◊Ì. ¿‹˝…L› ⁄_‘fi˘fiÎ ¿ÎflHÎı

ÂflÌfl◊Ì ¤˘√˘ ¤˘√‰‰Î ’Õ÷Î Ë˘› »ı. ’fl_÷ ÷ıfi_ ‹fi ÷ı ¤˘√˘‹Î_ Ë˘÷_ fi◊Ì.

÷ıfi ‹fi ÷˘ ‘‹˝fiÎ … ÁÎfl (⁄‚)‰Î‚_ Ë˘› »ı. ±Î ∞‰˘ ¿Î›’Î÷Ì ‹ÎhÎ Ë˘›

»ı. ’fl_÷ Ï«kÎ’Î÷Ì Ë˘÷Î fi◊Ì. (±Î «˘◊_ ¿ÎflHÎ »ı.)

±Î ≠‹ÎHÎı ’H›Îfi⁄_‘Ì ’H›˘ÿ›…L› ÁÎ_ÁÎÏfl¿ ¤˘√˘ ≠‹Îÿ⁄Ì…‰Î‚Î fi

Ë˘‰Î◊Ì, ÷Ì◊*¿flÎÏÿ …ı‰Ì µkÎ‹Œ‚›@÷ ÂÏ©‰Î‚Î Ë˘‰Î◊Ì, ’H›˘ÿ›…L› ÂÏ© ±fiı

≠T≤ÏkÎ‹Î_ ±Î√‹‹ÎhÎfiÎ ±fiÁflHÎfi˘ … ±Î√˛Ë Ë˘‰ÎfiÎ ¿ÎflHÎı ÷◊Î ‘‹˝’ÏflHÎÎ‹‹›

Ï«kÎÏ‰ÂıÊ Ë˘‰ÎfiÎ ¿ÎflHÎı ±fi◊˝fiı ‹ÎÀı ◊÷Î fi◊Ì. ÷ı◊Ì ÷ıfiÎ ÏfiflÎÁ (T›‰E»ıÿ)

ÁÎv_ ‹Ò‚ √Î◊Î‹Î_ ¬˝Êÿ—=ÂOÿ ¿èÎ˘ »ı.

¬Èáÿ‡ÊÈhKÊŒÊflÊª◊ÊÁ÷ÁŸfl‡ÊÊŒÔ=±Î ’ÿ‹Î_ •ÊÁŒ=ÂOÿ◊Ì ‰«fi ±fiı ¿Î›ÎfiÌ

≠T≤ÏkÎ w’ ’H›Îfi⁄_Ï‘ ’H›fiÎ µÿ›…L› ÂÏ© ±‹ı …ı‹ µ’fl Á‹Ω‰Ì ÷ı‹

’H›Îfi⁄_‘Ì ’Î’fiÎ µÿ›¿Î‚ı ÿ—¬fiÌ ’Ïfl„V◊Ï÷ Ë˘‰Î »÷Î_ ’HÎ ±Î√‹ÂÎVhÎfiÌ

±ÎiÎÎfi_ … ‹A›I‰ı ±Î·_⁄fi Ë˘› »ı. ÷ı◊Ì ÷ı ’Î’˘ÿ›…L› ÿ—¬fiÌ ’Ïfl„V◊Ï÷ ’HÎ

±fi◊˝ ‹ÎÀı ◊÷Ì fi◊Ì. ÷ı V‰›_ Á‹∞ ·ı‰_. ÷ı◊Ì ’H›Îfi⁄_‘Ì ’H›fiÎ µÿ›◊Ì ≠ÎÅ

◊›ı·Ì ¤˘√ÁÎ‹√˛Ìfiı ¤˘√‰‰ÎfiÎ ¿Î‚ı ÷◊Î ’H›Îfi⁄_‘Ì ’Î’fiÎ µÿ›◊Ì ≠ÎÅ ◊›ı·Ì

ÿ—¬ÁÎ‹√˛Ì ¤˘√‰‰ÎfiÎ ¿Î‚ı ’HÎ ±Î√‹ÂÎVhÎfi_ ±fiÁflHÎ Ë˘‰Î◊Ì Ï‰‰ı¿⁄Ï© Ω√˛÷

Ë˘‰ÎfiÎ ¿ÎflHÎı ÷ı ±fi◊˝ ‹ÎÀı ◊÷Ì fi◊Ì.

’Î’Îfi⁄_‘Ì ’H›˘ÿ›…L› ¤˘√ÁÎ‹√Ì ±fi◊ ‹ÎÀı ◊Î› »ı ÷ı Á‹Ω‰‰Î ‹ÎÀı

ÁÎ‹ÎL›◊Ì ±ı¿ µÿÎËflHÎ ¿Ëı »ı-

«_ÿfi◊Ì ’HÎ ≠√À ◊›ı·˘ ±„BÔfi Â_ ⁄Î‚÷˘ fi◊Ì? ±◊Î˝÷Ô ⁄Î‚ı … »ı. ÷ı‹

±ËŸ ΩHÎ‰_. «_ÿfifi_ ¿ÎWÔÃ µI’ÏkÎ‹ÎhÎ◊Ì … ÷ı‰Î ≠¿ÎflfiÌ ÂˆI›≠¿ÚÏ÷‰Î‚_ … »ı.

»÷Î_ ÷ı‹Î_◊Ì ≠√À ◊›ı· ±„BÔfi ⁄Î‚ı … »ı. ¿ÎflHÎ ¿ı ±„BÔfi ÷ı‰Î ≠¿ÎflfiÎ

(⁄Î‚‰ÎfiÎ …) V‰¤Î‰‰Î‚˘ »ı. ±ËŸ ¿ÎflHÎ ÂÌ÷‚ ≠¿ÚÏ÷‰Î‚_ »ı »÷Î_ ÷ıfi_ ¿Î›˝

ÿÎË…fi¿ Ë˘‰Î◊Ì ±fi◊˝¿ÎflÌ … »ı. ÷ı‰Ì flÌ÷ı ¿ÎflHÎ¤Ò÷ ±ı‰˘ ‘‹˝ ¿ı ‘‹˝fi_ ±Î«flHÎ

467


›˘√ºÏp Á‹E«› 467√Î◊Î — 160

ÂÌ÷‚÷ÎfiÌ …ı‹ ÏË÷¿ÎflÌ »ı. ’fl_÷ ÷ıfiÎ◊Ì ⁄_‘Î›ı·Î ’H›fiÎ µÿ›…L› ¤˘√Ï‰V÷Îfl

ÏËoÁÎÏÿ ≠‹Îÿ⁄Ì… Ë˘‰Î◊Ì ±fi◊˝ ‹ÎÀı … ◊Î› »ı. ±ı‹ µÿÎËflHÎ ±ËŸ Á‹…‰_.

’H›˘ÿ›…L› ¤˘√Ï‰V÷Îfl ±fi◊˝ ‹ÎÀı ◊Î› »ı. ÷ıfi_ ¿ÎflHÎ ÷ı ¤˘√Ï‰V÷Îfl

±ÎÁ„@÷ ’Ò‰˝¿ ±ıÀ·ı flÎ√ÎÏÿ ±fiı ÏË_ÁÎÏÿ ¶ÎflÎ ¤˘√‰Î› »ı. ≠‹Îÿ⁄Ì… »ı ÷ı◊Ì

±fi◊˝ ‹ÎÀı ◊Î› »ı. »÷Î_ …ı ¤˘√Ï‰V÷Îfl ±fiÎÁ„@÷◊Ì flÎ√ÎÏÿ-flÏË÷’HÎı ¤˘√‰Î›,

…ı‹Î_ ≠‹Îÿ ⁄Ì… fi Ë˘›, ÷ı ¤˘√˘ ±fi◊˝ ‹ÎÀı ◊÷Î fi◊Ì. ÷ı‰Ì flÌ÷ı ±„BÔfifiÎ

µÿÎËflHÎ‹Î_ ’HÎ «_ÿfi◊Ì ≠√Àı·˘ ±„BÔfi ⁄Î‚ı … »ı. I›Î_ ’HÎ ≠Î›— ⁄Î‚ı »ı ±ı

’ÿ ΩıÕ‰_. ±◊Î˝÷Ô ±Î ±„BÔfi (⁄Î‚‰ÎfiÎ V‰¤Î‰‰Î‚˘) Ë˘‰Î »÷Î_ ’HÎ ∞ÃŒfl ŸŒ„UàÿÁ¬ ∑§ÁpUÔÃÔ (ÄflÁøÃÔ) ¿˘≥¿ ±„BÔfi ¿˘≥¿V◊Îfiı ⁄Î‚‰Îfi_ ¿Î‹¿Î… fi◊Ì ’HÎ

¿fl÷˘. ‹ÎÀı ≠Î›— ⁄Î‚ı »ı ±ı‹ ΩHÎ‰_. ÁI›‹_hÎ (≠¤Î‰¿‹_hÎ)◊Ì Á_V¿Îfl ¿flÎ›ı·˘

±ı‰˘ ±„BÔfi ⁄Î‚÷˘ fi◊Ì. ÁI›‹_hÎ◊Ì ‹_ÏhÎ÷ ◊›ı·Î ±„BÔfi◊Ì ÿÎËfiÌ ±ÏÁÏ© »ı.

÷◊Î …ı V◊Îfiı ÁI›‹_hÎ◊Ì ‹_ÏhÎ÷ ±„BÔfi fi◊Ì »÷Î_ ’HÎ Ωı «_ƒ¿ÎL÷‹ÏHÎfi_ ÁÎÏ¯ÎK›

Ë˘› ÷˘ ’HÎ ÷ı V◊Îfiı ÷ı ±„BÔfi◊Ì ÿÎËfiÌ ±ÏÁÏ© »ı. ±Î ‰Î÷ Á¿··˘¿‹Î_

≠ÏÁ© … »ı. ±ıÀ·ı ±„BÔfi‹Î_ …ı‹ ≠Î›— ““ÿÎË¿÷Î”” »ı. ÷ı‹ ’H›˘ÿ›…L›

¤˘√Ï‰V÷Îfl‹Î_ ’HÎ ≠Î›— ““±fi◊˝¿ÎÏfl÷Î”” »ı.

≠ffi—- ’Î’¿‹˝ ⁄_‘Î‰‰Î ¶ÎflÎ ±fi◊˝¿ÎflÌ ⁄fiı ±ı‰Î ¤˘√˘, ±fiı Â© ‘‹˝fiÌ

≠ÎÏÅ ¿flÎ‰ı ±ı‰˘ ¤˘√˘, ±Î ⁄¯ÎıfiÌ ≠ÎÏÅ ÷˘ ’H›˘ÿ› w’ ±ı¿ … ¿ÎflHÎ◊Ì ◊Î›

»ı. ÷˘ ’»Ì ¤˘√…L› ¿Î›˝‹Î_ ¤ıÿ ÂÎ ‹ÎÀı »ı?

µkÎfl —- ±fi◊˝¿ÎflÌ ¤˘√˘ ±’Î‰ı ±ı‰_ ’H› F›Îflı ±÷Ì÷ ¤‰˘‹Î_ ⁄Î_K›_

Ë˘› »ı. I›Îflı ÁÎ_ÁÎÏfl¿ Á¬˘fiÌ ‰ÎÁfiÎ±˘ ’Ò‰˝¿ ⁄Î_K›_ Ë˘› »ı. ÷ıfiı …ˆfiÂÎVhÎ˘‹Î_

““±Â©¤Î‰”” ¿Ëı‰Î› »ı. ±Î‰Î ≠¿ÎflfiÎ ±Â©¤Î‰˘◊Ì ⁄_‘Î›ı·_ ’H› ÷ıfiÎ

µÿ›¿Î‚ı ¤˘√˘ ±Î’ı »ı ’fl_÷ ∞‰fiı ≠‹Îÿ‹Î_ ΩıÕ‰Î ¶ÎflÎ ±fi◊˝¿ÎflÌ ⁄fiı »ı.

’fl_÷ Â©‘‹˝fiÌ ≠ÎÏÅ ¿flÎ‰ı ±ı‰_ ’H› F›Îflı ±÷Ì÷ ¤‰˘‹Î_ ⁄Î_K›_ Ë˘› I›Îflı

ÁÎ_ÁÎÏfl¿ Á¬˘fiÌ ‰ÎÁfiÎ±˘ Ï‰fiÎ ±◊Î˝÷Ô ÁÎ_ÁÎÏfl¿ Á¬˘ ±ı ‹ËÎ ±fi◊˝¿ÎflÌ ±fiı

⁄_‘fiw’ »ı ±ı‹ Á‹∞ ÷ı‹Î_◊Ì ‹@÷ ◊‰ÎfiÎ ±ÎÂ›◊Ì ⁄_‘Î›ı·_ Ë˘› »ı ÷ıfiı

…fiÂÎVhÎ˘‹Î_ ““Â©¤Î‰”” ¿Ëı‰Î› »ı. ±Î‰Î ≠¿ÎflfiÎ Â©¤Î‰˘◊Ì ⁄_‘Î›ı·_ ’H› ÷ıfiÎ

µÿ›¿Î‚ı ¤˘√˘ ±‰U› ±Î’ı … »ı. ’fl_÷ ÷ı ¤˘√˘ ∞‰fiı ≠‹Îÿ‹Î_ fiÎ¬Ì Â¿÷Î

fi◊Ì. ÷ı◊Ì ÷ı ¤˘√˘ ±fi◊˝¿ÎflÌ ⁄fi÷Î fi◊Ì.

‹˘ËfiÌ ‰ÎÁfiÎ±˘ ’Ò‰˝¿ ⁄_‘Î›ı·_ ’H› ÷ı ’Î’Îfi⁄_‘Ì ’H› ±fiı ‹˘ËfiÌ

‰ÎÁfiÎ±˘◊Ì Ïfifl’ıZÎ’HÎı ⁄_‘Î›ı·_ ’H› ÷ı ’H›Îfi⁄_‘Ì ’H›.

468


468 ›˘√ºÏp Á‹E«› √Î◊Î — 160-161

±Î ≠‹ÎHÎı ‹˘ËfiÌ ‰ÎÁfiÎ±˘ flÏË÷ ¿ı‰‚ ±ÎI‹ÏË÷ ±fiı ‹„@÷≠ÎÏÅfiÎ

±ÎÂ›‰Î‚Î Â©¤Î‰◊Ì …ı ’H› ⁄_‘Î› »ı ÷ı ’H›Îfi⁄_‘Ì ’H› »ı. ÷ıfiÎ µÿ›¿Î‚ı

∞‰ Ï‰‰ı¿Ì flËı »ı. ¤˘√˘‹Î_ ±ÎÁ@÷ ±fiı flÎ√Ì ⁄fi÷˘ fi◊Ì. fiÎ »^À¿ı … ¤˘√˘

¤˘√‰ı »ı. ÷ıfi_ Ï«kÎ ‘‹˝’flÎ›HÎ … Ë˘› »ı. ‹ÎÀı ÷ı ±fi◊˝fi_ ¿ÎflHÎ ⁄fi÷_ fi◊Ì.

’fl_÷ ‹˘ËfiÌ ‰ÎÁfiÎ±˘ ’Ò‰˝¿ ¿ı‰‚ ÁÎ_ÁÎÏfl¿ ¤˘√Á¬˘ ‹ı‚‰‰Î ‹ÎÀı … …ı ‘‹˝fi_

±Î·_⁄fi V‰Ì¿Îflı. ÷ıfiÎ◊Ì ⁄_‘Î›ı·_ ’H› ÷ı ±Â© ¤Î‰˘◊Ì ⁄_‘Î›_ »ı ‹ÎÀı ’Î’Îfi⁄_‘Ì

’H› »ı. ÷ıfiÎ µÿ›¿Î‚ı ∞‰ ±Ï‰‰ı¿Ì ⁄fiı »ı. ‹˘ËÎ_‘ ◊Î› »ı. ¤˘√˘‹Î_ ±ÎÁ@÷

±fiı ±Ï÷Â› flÎ√Ì ⁄fiı »ı. ÷ıfi_ Ï«kÎ ‘‹˝fiÎ ±fiÎÿfl‰Î‚_ Ë˘› »ı. ÷ı◊Ì ÷ı ¤˘√˘

±fi◊˝fi_ ¿ÎflHÎ ⁄fiı »ı. –– 160––

÷ÙªÊûÊÁŒë¿UÊÁfl⁄UÁÃ—, S∑§ãœ÷Ê⁄UÊ¬ŸÈûÊÿ –S∑§ãœÊãÃ⁄U‚◊Ê⁄UÙ¬SÃà‚¢S∑§Ê⁄UÁflœÊŸÃ— H 161H

√Î◊Î◊˝ = ¤˘√˘ ¤˘√‰Ì ·ı‰Î◊Ì ÷ÎI¿ÎÏ·¿ ÷ı ¤˘√fiÌ ≥E»ÎfiÌ …ı ÏfiT≤ÏkÎ◊Î› »ı. ÷ı ÷ı‰Î ≠¿ÎflfiÎ ¤˘√˘ ¤˘√‰‰ÎfiÎ Á_V¿Îfl˘fiı (÷Ì‰˛÷fl) ¿flfiÎfl Ë˘‰Î◊Ì±Î ÏfiT≤ÏkÎ ±ı¿ ¬¤ÎfiÎ ¤Îflfiı ÿÒfl ¿fl‰Î ‹ÎÀı ⁄ÌΩ ¬¤Î µ’fl ¤Îfl µ«¿‰Î÷S› »ı. –– 161 ––

ÀÌ¿Î-““÷ÙªÊÃÔ”” ‚∑§Ê‡ÊÊÃÔ, ““ÃÁŒë¿UÊÁfl⁄UÁÃ÷Ù¸ªë¿UÊÁfl⁄UÁÃSÃÊà∑§ÊÁ‹∑§Ë”” –Á∑§Á◊àÿÊ„U-““S∑§ãœ÷Ê⁄UÊ¬ŸÈûÊÿ”” S∑§ãœ÷Ê⁄UÊ¬ŸÈûÿÕZ, ““S∑§ãœÊãÃ⁄U‚◊Ê⁄UÙ¬—””flÃ¸Ã – ∑È§Ã ßàÿÊ„U-““Ãà‚¢S∑§Ê⁄UÁflœÊŸÃ—”” ÃÕÊ∑§◊¸’ãœŸÊÁŸCÔU÷Ùª‚¢S∑§Ê⁄U-ÁflœÊŸÊûÊûflÃSÃÁŒë¿UÊ˘ÁŸflÎûÊÁ⁄UÁÃ – ©UÄÃÊ ¬@◊Ë ≤ÁCÔU— – ‚àÿÊ◊SÿÊ◊¬⁄ÒU⁄UÁ¬ÿÙªÊøÊÿÒ⁄U‹ıÀÿÊŒÿÙ ªÈáÊÊ— ¬˝ÙëÿãÃ – ÿÕÙÄÃ◊Ô -

Ï‰‰ı«fi —- F›Îflı F›Îflı ÁÎ_ÁÎÏfl¿ ¤˘√ Á¬˘ ¤˘√‰‰ÎfiÌ ≥E»Î ◊Î› »ı. I›Îflı

I›Îflı ÷ı ¤˘√Á¬˘ (≥E»ÎfiÁÎfl) ¤˘√‰Ì ·ı‰Î◊Ì ±Î ∞‰fiÌ ¤˘√I≤WHÎÎ fiÎÂ ’Î‹Ì Ω›

»ı, ±ı‹ ¿˘≥ ‹Îfiı »ı. ’fl_÷ ÷ı ¤˛‹‹ÎhÎ … »ı. ±ı‹ …HÎÎ‰÷Î_ ¿Ëı »ı ¿ı-

¤˘√Á¬˘ ’˘÷ÎfiÌ ≥E»ÎfiÁÎfl ¤˘√‰‰Î◊Ì ÷ÎI¿ÎÏ·¿ ¤˘√-Á¬˘fiÌ ≥E»ÎfiÌ

ÏfiT≤ÏkÎ ◊Î› »ı. ’fl_÷ ‰ÎV÷Ï‰¿’HÎı ¤˘√Á¬˘ ¤˘√‰‰ÎfiÌ …ı I≤WHÎÎ »ı, ÷ıfiÎı fiÎÂ

◊÷˘ fi◊Ì. ¿ÎflHÎ ¿ı F›Îflı ±Î ∞‰ ¤˘√Á¬˘‹Î_ ΩıÕÎ› »ı, I›Îflı ÷ıfiÌ ±ÎÁ„@÷

±Ï÷Â› Ë˘‰Î◊Ì ∞‰ ±Â¤ ¿‹˝⁄_‘ ¿flı »ı. ±fiı ÷ı ±Â¤ ¿‹˝⁄_‘fiÎ ¿ÎflHÎı ±Ïfip

±ı‰Î ¤˘√˘fiÎ Á_V¿Îfl˘fi_ … ⁄ÌΩ‘Îfi ◊÷_ Ë˘‰Î◊Ì ÷ÎÏk‰¿’HÎı ÷ı ¤˘√ıE»ÎfiÌ ÏfiT≤ÏkÎ

◊≥ … fi◊Ì. ±Î ‰Î÷ Á_ÿfl ±ı‰Î ±ı¿ ºpÎL÷◊Ì Á‹Ω‰ı »ı.

469


›˘√ºÏp Á‹E«› 469√Î◊Î — 161

¿˘≥ ±ı¿ ‹Îfi‰ ’˘÷ÎfiÎ ±ı¿ V¿L‘ (¬¤Î) µ’fl ⁄Ë ‹ÎıÀ˘ ¤Îfl µ’ÎÕı.

±fiı flV÷ı ±Î√‚ ±Î√‚ «Î·ı, ’fl_÷ ◊˘ÕÎı¿ flV÷˘ ¿Î’÷Î_ ÷ı ¬¤Î µ’fl CÎHÎ˘

¤Îfl ·Î√‰Î◊Ì ±Î ¤Îfl V¿L‘ÎL÷fl (⁄ÌΩ ¬¤Î) µ’fl µ«¿ı ÷˘ ÷ÎI¿ÎÏ·¿ ÷ıfi˘

≠◊‹ ¬¤˘ ÂÎ„L÷ ±fi¤‰ı. ’fl_÷ ÷ıfiÎ ÂflÌfl µ’fl◊Ì ¤Îfl fiÎÂ ’Î‹÷˘ fi◊Ì. …ı

¤Îfl ≠◊‹ ¬¤Î µ’fl Ë÷˘ ÷ı … ¤Îfl Ë‰ı ⁄ÌΩ ¬¤Î µ’fl ·Î√ı, ÷ÎI¿ÎÏ·¿

◊˘ÕÌ ÂÎ„L÷ ·Î√ı, ’fl_÷ ¿Î·ÎL÷flı ¤Îfl ÷˘ ·Î√‰Î … ‹Î_Õı, ¤Îflfi˘ ⁄˘Ωı fiÎÂ

’Î‹÷˘ fi◊Ì. ÷ı … ≠‹ÎHÎı ¤˘√Á¬˘fiı ¤˘√‰Ì ·ı‰Î◊Ì ÷ÎI¿ÎÏ·¿ flÎË÷ ·Î√ı ’fl_÷

¤˘√fiÌ ≥E»Î Á‰˝◊Î fiÎÂ ’Î‹÷Ì fi◊Ì, ⁄S¿ı ‰‘ı »ı. ¿ÎflHÎ ¿ı ¤˘√˘fiÎ ‰Îfl_‰Îfl

±Î‰Î Á_V¿Îfl˘ ’Õ‰Î◊Ì ¤˘√Á¬˘fiÌ ≥E»Î ÷Ì‰˛ ⁄fi‰Î◊Ì ¤˘√I≤WHÎÎ T≤Ï© ’Î‹ı »ı.

‹ÎÀı ¤˘√˘ ¤˘√‰‰Î◊Ì ¤˘√I≤WHÎÎ fiÎÂ ’Î‹÷Ì fi◊Ì. ’fl_÷ ÁQ›BiÎÎfi ±fiı

‰ˆflÎB›’Ò‰˝¿ Ï‰‰ı¿ºÏp Ï‰¿ÁÎ‰‰Î ¶ÎflÎ ¤˘√˘fiÎ I›Î√◊Ì ¤˘√I≤WHÎÎ fiÎÂ ’Î‹ı »ı.

µ’ÎK›Î› lÌ ›Â˘Ï‰…›∞ ‹.lÌ±ı ±K›ÎI‹ÁÎfl‹Î_ ¿èÎ_ »ı ¿ı-

•∑Î§àflÊ Áfl·ÿàÿÊª¢, ÿÙ flÒ⁄UÊÇÿ¢ ÁŒœË·¸ÁÃ –•¬âÿ◊¬Á⁄UàÿÖÿ ‚ ⁄UÙªÙë¿UŒÁ◊ë¿UÁÃ H 6H

…ı ±ÎI‹Î ¤˘√˘fiÎ I›Î√ Ï‰fiÎ ‰ˆflÎB›fiı ‘ÎflHÎ ¿fl‰Î ≥E»ı »ı ÷ı

±’J›¤˘…fifiı »˘ÕuÎ Ï‰fiÎ … fl˘√fiÎ Ï‰fiÎÂfiı ≥E»ı »ı.

±Î ≠‹ÎHÎı ¤˘√˘ ¤˘√‰‰Î◊Ì ¤˘√I≤WHÎÎ fiÎÂ ’Î‹÷Ì fi◊Ì. ’fl_÷ ÷ı ¤˘√˘fiı

¤˘√‰‰ÎfiÎ … ‰Îfl_‰Îfl Á_V¿Îfl˘ ◊‰Î◊Ì ¤˘√I≤WHÎÎ ‰‘ı »ı. ±ı¿ ¬¤Î µ’fl◊Ì ⁄ÌΩ

¬¤Î µ’fl ¤Îfl ·≥ …‰Î …ı‰Ì ¿ÎS’Ïfi¿ ÂÎÏL÷ ◊Î› »ı. ’fl_÷ ’Îfl‹ÎÏ◊˝¿ ÂÎ„L÷

◊÷Ì fi◊Ì. ±Î ¿ÎflHÎ◊Ì … ±Î ºÏp‰Î‚Îfiı Á_ÁÎfl Á_⁄_‘Ì ¤˘√ÎıfiÌ ⁄‘Ì ““¤‰«ıpÎ””⁄Î‚¿˘fiÎ ‘Ò·ÌB≤Ë …ı‰Ì ÏfiflÁ-±ÁÎfl ±fiı ÷E» ·Î√ı »ı. ±Î ≠‹ÎHÎı ±ËŸ ’Î_«‹Ì

„V◊flÎ ºÏp Á‹ÎÅ ◊Î› »ı.

±Î ’Î_«‹Ì „V◊flÎ ºÏp ±ÎT›ı »÷ı ·˘·’÷Î ±ÎÏÿ ÿ˘Ê˘fi˘ fiÎÂ ◊‰Î ¶ÎflÎ

““±·˙S›”” ‰√ıflı fl1 √HÎ˘ ≠√À ◊Î› »ı ±ı‹ ±L›ÿÂ˝fifiÎ ›˘√Î«Î›˘˝±ı ’HÎ ¿èÎ_

»ı. ÷ı fl1 √HÎ˘ ±Î ≠‹ÎHÎı »ı.

•‹ıÀÿ◊Ê⁄UÙÇÿ◊ÁŸcÔ∆ÈU⁄Uàfl¢, ªãœ— ‡ÊÈ÷Ù ◊ÍòÊ¬Í⁄UË·◊À¬◊Ô –∑§ÊÁãÃ— ¬˝‚ÊŒ— Sfl⁄U‚ıêÿÃÊ ø, ÿÙª¬˝flÎûÊ— ¬˝Õ◊¢ Á„U ÁøqÔU◊Ô H 1H◊ÒòÿÊÁŒÿÈÄÃ¢ Áfl·ÿcfløÃ—, ¬˝÷ÊflflhÒÿ¸‚◊ÁãflÃ¢ ø –mãmÒ⁄UœÎcÿàfl◊÷ËCÔU‹Ê÷—, ¡ŸÁ¬˝ÿàfl¢ ø ÃÕÊ ¬⁄¢U SÿÊÃÔ H 2H

470


470 ›˘√ºÏp Á‹E«› √Î◊Î — 161

ŒÙ·√ÿ¬Êÿ— ¬⁄U◊Ê ø ÃÎÁ#,-⁄UıÁøàÿÿÙª— ‚◊ÃÊ ø ªÈflË¸ –flÒ⁄UÊÁŒŸÊ‡ÊÙ˘Õ ´§Ãê÷⁄UÊœË-ÁŸ¸c¬ÛÊÿÙªSÿ ÃÈ ÁøqÔU◊ÃÃÔ H 3HßàÿÊÁŒ – ß„UÊåÿÃŒ∑Î§ÁòÊ◊¢ ªÈáÊ¡ÊÃ◊Ô – •Ã ∞flÊ⁄Uèÿ ÁflôÊÿ◊Ô H 161H

(1) •‹ıÀÿ◊Ô˜=±·˘·’÷Î ±◊Î˝÷Ô˚ ·˘·’÷Îfi˘ ±¤Î‰, ≥„Lƒ›˘fiÎ Ï‰Ê›¤˘√˘

¤˘√‰‰Î‹Î_ ±ÎÁ„@÷-I≤WHÎÎ-·˘·’÷Î Ë˘÷Ì fi◊Ì.

(2) •Ê⁄UÙÇÿ◊Ô=±’J›fiÎ I›Î√◊Ì, ’J›fiÎ … Áı‰fi◊Ì, ±fiı ›˘√ÁÎ‘fiÎfiÎ ≠¤Î‰◊Ì

ÂÎflÌÏfl¿ fl˘√˘ fi ◊Î›. ±Îfl˘B› ÁÎv_ flËı.

(3) •ÁŸcÔ∆ÈU⁄Uàfl◊Ô=xÿ›‹Î_ ÏfiWÔÃ<fl÷Î fi Ë˘›, ÏfiK‰*Á ’ÏflHÎÎ‹ fi Ë˘›.

(4) ªãœ— ‡ÊÈ÷Ù=ÂflÌfl‹Î_◊Ì ›˘√≠¤Î‰ı Á√_‘ … (ÁÎflÌ … √_‘) fiÌ¿‚ı.

(5) ◊ÍòÊ¬È⁄UË·◊À¬◊Ô=›˘√ÁÎ‘fiÎfiÎ ⁄‚ı ±ÎËÎfl-’ÎHÎÌfi_ ›◊Î›˘B› flÌ÷ı Á_ÿfl ’Î«fi

◊‰Î◊Ì V‰Î¤ÎÏ‰¿’HÎı … ‹‚ ±fiı ‹ÒhÎfiÌ ±S’÷Î Ë˘›.

(6) ∑§ÊÁãÃ—=ÂÎflÌÏfl¿ ÷ı…fiÌ T≤Ï© ◊Î›. ÂflÌflfiÌ «‹¿ ÁÎflÌ Ë˘›.

(7) ¬˝‚ÊŒ—=Ï«kÎfiÌ (‹ÎfiÏÁ¿) ≠Á¯Î÷Î Á‰˝¿Î‚ı Ë˘›.

(8) Sfl⁄U‚ıêÿÃÊ ø=¿oÃ ±I›L÷ Á˙Q› (‹‘fl-¿HÎ˝Ï≠›) ⁄fiı »ı.

±Î ±ÎÃ√HÎ˘ ±ı ›˘√ÁÎ‘fiÎfiÎ_ ≠Î◊Ï‹¿ Ï«é˘ »ı.

(9) ◊ÒòÿÊÁŒÿÈÄÃ¢=›˘√Ì±˘fi _ Ï«kÎ ‹ˆhÎÌ-≠‹˘ÿ-¿vHÎÎ ±fiı ‹K›V◊÷Î ±ÎÏÿ

¤Î‰fiÎ±˘◊Ì ‰ÎÏÁ÷ ⁄fiı »ı. ¤Î‰fiÎ±˘◊Ì ¤ÎÏ‰÷ ‹fi Ë˘› »ı.

(10) Áfl·ÿcfløÃ—=Ï«kÎ Ï‰Ê›¤˘√˘ ÷flŒ ±Î¿ÊÎ˝÷_ fi◊Ì.

(11) ¬˝÷ÊflflŒÔ=›˘√Ì±˘fi_ Ï«kÎ ≠¤Î‰‰Î‚_ ⁄fiı »ı. ‹ÎfiÏÁ¿ Â„@÷ ‰‘ı »ı.

(12) œÒÿ¸‚◊ÁãflÃ¢ ø=Ï«kÎ ‘Ìfl÷Î√HÎ‰Î‚_ ⁄fiı »ı. ±Î¿<‚-T›Î¿<‚÷Î ◊÷Ì fi◊Ì.

(13) mãmÒ⁄UœÎcÿàfl◊Ô=ÿ—¬ ±fiı Á¬‹Î_, …› ±fiı ’flÎF›‹Î_, ‹Îfi ±fiı ±’‹Îfi‹Î_,

·Î¤-fi¿ÂÎfi‹Î_, ±fi¿Ò‚÷Î ±fiı ≠Ï÷¿Ò‚÷Î‹Î_ ±ı‹ Á‰˝ ¶L¶˘‹Î_ ËÎfl fi ’Î‹ı

÷ı‰_ ‹fi Ë˘› »ı ±◊Î˝÷Ô Á‹¤Î‰›@÷ ‹fi Ë˘› »ı.

(14) •÷ËCÔU‹Ê÷—=‹fifiÎ ≥p¤Î‰˘fiÌ ›˘√fiÎ ≠¤Î‰ı ±‰U› ÏÁÏ© ◊Î›.

(15) ¡ŸÁ¬˝ÿàfl¢ ø ¬⁄¢U SÿÊÃÔ=µE«¿˘ÏÀfi_ …fiÏ≠›I‰ ≠ÎÅ ◊Î› »ı.

(16) ŒÙ·√ÿ¬Êÿ—=flÎ√-¶ıÊ-ËÊ˝-Â˘¿ÎÏÿ ‹˘Ë…L› ÿ˘Ê˘fi˘ fiÎÂ ◊Î› »ı.

(17) ¬⁄U◊Ê ø ÃÎÁ#—=±ÎI‹Îfiı ’fl‹ ÂÎ„L÷fi˘ ±fi¤‰ ◊Î›.

471


›˘√ºÏp Á‹E«› 471√Î◊Î — 161

123456789012345678901234567890121123456789012345678901234567890121123456789012345678901234567890121123456789012345678901234567890121123456789012345678901234567890121123456789012345678901234567890121123456789012345678901234567890121123456789012345678901234567890121123456789012345678901234567890121

(18) •ıÁøàÿÿÙª—=Á‰˝ V◊Îfiı µÏ«÷ ±Î«flHÎ ±Î«fl‰Î‹Î_ … ‰÷ı »ı.

(19) ‚◊ÃÊ ø ªÈflË¸=±Ï÷Â› ‹˘À˘ ±ı‰˘ Á‹÷Î√HÎ Ë˘› »ı.

(20) flÒ⁄UÊÁŒŸÊ‡Ê—=‰ˆfl, ‰ˆ‹fiV›, ø˘‘, ±Ëo¿Îfl, ¿’ÀÌ V‰¤Î‰ ±ÎÏÿ ÿ˘Ê˘fi˘ fiÎÂ ◊Î› »ı.

(21) ´§Ãê÷⁄UÊ ø œË—=ÁÎ«Ì Ï‰‰ı¿›@÷ ⁄Ï© ≠√À ◊Î› »ı.

ÏfiW’¯Î›˘√‰Î‚Î ›˘√Ì‹ËÎI‹ÎfiÎ_ ±Î Á‰ı˝ Ï«é˘ »ı. ±L› ÿÂ˝fi¿ÎflfiÎ

›˘√Î«Î›˘˝±ı …ı ±Î 21 √HÎ˘ ¿èÎÎ »ı. ÷ı √HÎ˘ ß„UÊÁ¬=±Î ’Î_«‹Ì ºÏp‹Î_ ’HÎ

∞ÃŒÔ •∑Î§ÁòÊ◊◊Ô ªÈáÊ¡ÊÃ◊Ô=V‰Î¤ÎÏ‰¿’HÎı … ±Î √HÎ Á‹ÒË Ë˘› »ı. ±ıÀ·ı ¿ı •Ã∞fl •Ê⁄Uèÿ ÁflôÊÿ◊Ô=±Î ’Î_«‹Ì ºÏWÀ‹Î_ V‰Î¤ÎÏ‰¿’HÎı ±Î √HÎ˘ ≠√Àı·Î Ë˘› »ı.

±Î ºÏp◊Ì … ±Î √HÎ˘ ‰ÎV÷Ï‰¿ w’ı ≠√Àı »ı. ±fiı Ë‰ı ’»ÌfiÌ ÂıÊ ºÏp±˘‹Î_

÷˘ ±Î √HÎ˘ ±Ï‘¿ ±Ï‘¿ Ï‰¿Áı »ı. –– 161––

„V◊flÎ ºÏpfi˘ ÁÎfl

„V◊flÎ ºÏp‹Î_ ±Î‰ı·˘ ±ÎI‹Î √˛„L◊¤ıÿ ¿flÌ ÁQ›¿ÔI‰ ’Î‹ı·˘ Ë˘› »ı. ÷ı◊Ì

‰ızÁ_‰ız’ÿfiÌ ≠ÎÏÅ ◊Î› »ı. ±ÁÎfl ‰V÷fiı ±ÁÎfl ±fiı ÁÎfl ‰V÷fiı ÁÎfl w’ı

Á‹…ı »ı. ZÎÎ›˘’ÂÏ‹¿ ÁQ›¿Ô˚I‰‹Î_ ÁQ›¿Ô˚I‰ ‹˘ËfiÌ›fi˘ µÿ› Ë˘‰Î◊Ì ÁÎÏ÷«Îfl

(≠Ï÷’Î÷Ì-±ÏfiI›) ±ı‰˘ ⁄˘‘ ±fiı ZÎÎÏ›¿-±˙’ÂÏ‹¿ ÁQ›¿ÔI‰‹Î_ ÁQ›¿ÔI‰‹˘ËfiÌ›fi˘

µÿ› fi Ë˘‰Î◊Ì ÏfiflÏ÷«Îfl (±≠Ï÷’Î÷Ì-ÏfiI›) ±ı‰˘ ⁄˘‘ Ë˘› »ı. ≥„Lƒ›˘fiı Ï‰Ê›

Ï‰¿Îfl˘‹Î_◊Ì ∞÷Ìfiı ±ÎI‹ÎfiÎ V‰w’fiÌ fl‹HÎ÷Î‹Î_ ΩıÕfiÎv_ ““≠I›ÎËÎfl”” fiÎ‹fi_

““›˘√Î_√”” Ë˘› »ı. ¿flÎ÷Î ±fiWÔÃÎfi˘‹Î_ ÁQ›¿ÔI‰ ’Ò‰˝¿ ≠T≤ÏkÎ Ë˘‰Î◊Ì ¤˛‹ (±ËŸ-

÷ËŸ ¤À¿‰Î’HÎÎfiÎ) ÿ˘Êfi˘ I›Î√ Ë˘› »ı. ÷◊Î ‰ızÁ_‰ız’ÿfiÌ ≠ÎÏÅfiÎ ≠¤Î‰ı

““ÁÒZ‹⁄˘‘”” fiÎ‹fiÎ √HÎfiÌ ≠ÎÏÅ ◊Î› »ı.

±Î ºÏp «˘◊Î √HÎV◊Îfi¿◊Ì Âw ◊Î› »ı. ±Î ºÏp‹Î_ ±Î‰ı·Î ∞‰˘ ±iÎÎfi

±fiı ‹˘Ëw’Ì √˛„L◊fi˘ ¤ıÿ ◊›ı· Ë˘‰Î◊Ì ÷◊Î ÁQ›¿ÔI‰ ±fiı ‰ızÁ_‰ız’ÿ ≠ÎÅ

◊›ı· Ë˘‰Î◊Ì Á_ÁÎflÌ CÎflfiÎ_ …ı Á‰ı˝ ¿Î›˘˝ (’Î_« ≥ÏLƒ›˘fiÎ_ Ï‰Ê›Á¬˘, ±◊˘˝’Î…˝fi,

’Ïfl‰ÎflÎÏÿfiÌ ≠ÎÏÅ, ‹Îfi-≠Ï÷WÔÃÎ ±fiı ÁÎ_ÁÎÏfl¿ ›Â ±ÎÏÿfiÌ ≠ÎÏÅ) ÷ı ⁄Î‚¿˘fiı

fl‹‰Î ‹ÎÀıfiÎ_ ‘Ò‚‹Î_ ¿flÎ›ı·Î_ B≤Ë (CÎfl) Á‹Îfi ±ÁÎfl, ÷E» ±fiı fiÎÂ‰_÷ ·Î√ı

»ı. ÷ı◊Ì ÷ı‹Î_ ±ÎÁ„@÷ ◊÷Ì fi◊Ì. ÷◊Î Î_‰Îfi_ …‚, ±Î¿ÎÂ‹Î_ ◊÷Î_ ‰Îÿ‚˘fiÎ_

fi√fl˘ ±fiı V‰MÔfi˘ …ı‹ ¤˛‹V‰w’ »ı. ÷ı‹ ’˙ÿ˚√Ï·¿ ⁄‘Î … ⁄ÎèÎ¤Î‰˘fiı

472


472 ›˘√ºÏp Á‹E«› √Î◊Î — 161-162

123456789012345678901234567890121234123456789012345678901234567890121234123456789012345678901234567890121234123456789012345678901234567890121234123456789012345678901234567890121234123456789012345678901234567890121234123456789012345678901234567890121234123456789012345678901234567890121234123456789012345678901234567890121234123456789012345678901234567890121234123456789012345678901234567890121234

±Î√‹iÎÎfi◊Ì ≠√Àı·Î Ï‰‰ı¿ ¶ÎflÎ ¤˛‹ÎI‹¿ Á‹…ı »ı. ±fiı ‹Îfiı »ı. ±ÎI‹ÎfiÌ ±_ÿfl

flËı·Ì ±ı¿ iÎÎfi w’ F›˘Ï÷ ±ı … ÏfiflÎ⁄Î‘, ÏfiflÎ‹› ±fiı ’fl‹÷k‰ »ı ±ı …

‰ÎV÷Ï‰¿’HÎı µ’Îÿı› »ı. ⁄Î¿ÌfiÌ ÁCÎ‚Ì ‰V÷±˘ ‹ÎhÎ µ’ÎÏ‘w’ … »ı.

±Î ºÏp‰Î‚Î ∞‰˘ iÎÎfi’Ò‰˝¿fiÎ Ï‰‰ı¿‰Î‚Î, ‘ÌflV‰¤Î‰‰Î‚Î, ≠I›ÎËÎflfiÌ

≠‘Îfi÷Î‰Î‚Î ±fiı ‘‹¿Î›˘ ¿fl‰Î‹Î_ ⁄Î‘Î µ’Ω‰ı ÷ı‰Ì ≠T≤ÏkÎfi˘ I›Î√ ¿flfiÎfl Ë˘›

»ı. …ı ·Z‹Ì ±ÏfiI› Ë˘‰Î◊Ì ¿Î‚ÎL÷flı «Î·Ì …‰ÎfiÌ Ë˘‰Î◊Ì ÿÏflƒ÷ÎfiÌ Á¬Ì »ı.

÷ı ·Z‹Ì ⁄Ï©‹Îfi ’vÊ˘fiı …ı‹ ±Îfi_ÿ ‹ÎÀı ◊÷Ì fi◊Ì. ÷ı‰Ì flÌ÷ı ±Î ºÏp‰Î‚Î

∞‰˘fiı ¤˘√Ï‰·ÎÁ ’HÎ ’Î»‚ ±‰U› ’Î’ ±fiı ÷ÿÿ›…L› ÿ—¬ ±Î‰‰Îfi_ …

Ë˘‰Î◊Ì ±ÎfiLÿ ‹ÎÀı ◊÷˘ fi◊Ì.

…ı‹ «_ÿfi ÂÌ÷‚ Ë˘‰Î »÷Î_ ’HÎ ÷ıfiÎ◊Ì µI’¯Î ◊›ı·˘ ±„BÔfi ⁄Î‚ı … »ı

±ıÀ·ı ±fi◊˝¿ÎflÌ … »ı. ÷ı‰Ì flÌ÷ı (Á_ÁÎflÁ¬ ‹ı‚‰‰ÎfiÌ ‰ÎÁfiÎ’Ò‰˝¿ ¿flÎ›ı·Î) ‘‹˝◊Ì

⁄_‘Î›ı· ’H›fiÎ µÿ›◊Ì µÿ›¿Î‚ı ‹‚ı·˘ ¤˘√Ï‰V÷Îfl ’HÎ ÷ı ∞‰˘fiı ±fi◊˝ ‹ÎÀı

… ◊Î› »ı. ¤˘√˘ ¤˘√‰Ì ·ı‰Î◊Ì …ı I≤ÏÅ ◊Î› »ı ÷ı ±˙’«ÎÏfl¿ ÂÎ„L÷ »ı. ’fl_÷

‰ÎV÷Ï‰¿ ÂÎ„L÷ fi◊Ì. …ı‹ ±ı¿ ¬¤Î µ’fl µ«¿ı·Î ¤Îflfi_ ‰…fi ·Î√‰Î◊Ì ÷ı

¤Îfl ⁄ÌΩ ¬¤Î µ’fl ·≥ ·ı‰Î‹Î_ ±Î‰ı ÷˘ …ı ÂÎ„L÷ ◊Î› »ı ÷ı ±˙’«ÎÏfl¿ »ı.

¿ÎflHÎ ¿ı ‰ÎV÷Ï‰¿ ¤Îfl ÷˘ √›˘ … fi◊Ì. ±ıÀ·ı ◊˘ÕÎ ¿Î‚ ’»Ì ’Î»\_ ‰…fi

·Î√‰Îfi_ … »ı. ÷ı‹ ¤˘√˘ ¤˘√‰‰Î◊Ì ZÎÏHÎ¿ I≤ÏÅ ◊Î› »ı. ’fl_÷ ¤˘√˘fiÌ ‰ÎÁfiÎ

fiÎÂ ’Î‹ı·Ì fi◊Ì, ÷ı◊Ì ◊˘ÕÎ … ¿Î‚‹Î_ ’fi— ¤˘√˘fiÌ ‰ÎÁfiÎ ‰‘ı »ı. ‹ÎÀı ¤˘√

Ï‰V÷Îfl ÁÎfl˘ fi◊Ì, ±ı‹ Á‹∞ ‹fi Á_ÁÎflÌ ¤Î‰˘◊Ì ±Ï·Å Ë˘› »ı.

„V◊flÎ ºÏp Á‹ÎÅ

ÃÕÊ ø ·cÔ∆UË¥ ≤ÁCÔU◊Á÷œÊÃÈ◊Ê„Uó

’Î_«‹Ì ºÏp Á‹Ω‰Ìfiı Ë‰ı »Ì ºÏp Á‹Ω‰‰Î ‹ÎÀı ¿Ëı »ı-

∑§ÊãÃÊÿÊ◊ÃŒãÿ·Ê¢, ¬˝ËÃÿ œÊ⁄UáÊÊ ¬⁄UÊ –•ÃÙ˘òÊ ŸÊãÿ◊ÈÁÛÊàÿ¢, ◊Ë◊Ê¢‚Ê˘ÁSÃ Á„UÃÙŒÿÊ H 162H

√Î◊Î◊˝ = ¿ÎL÷Î ºÏp‹Î_ ±Î ÿÂ˝fi (ÁÒZ‹⁄˘‘) ±L›∞‰˘fiÌ ≠ÌÏ÷ ‹ÎÀı

◊Î› »ı. (’fl_÷ ¶ıÊ ‹ÎÀı ◊÷˘ fi◊Ì.) lıWÔÃ ±ı‰Ì ‘ÎflHÎÎ fiÎ‹fi_ ›˘√fi_ ±_√

473


›˘√ºÏp Á‹E«› 473√Î◊Î — 162

Ë˘› »ı. ±Î ¿ÎflHÎ◊Ì … ±Î ºÏp‹Î_ ÁÿÎ¿Î‚ ±L›‹ÿÔ ÿ˘Ê Ë˘÷˘ fi◊Ì. ±fiı

ÏË÷˘ÿ› ¿flÎ‰ı ÷ı‰Ì ‹Ì‹Î_ÁÎ (√HÎ) Ë˘› »ı. –– 162 ––

ÀÌ¿Î -““∑§ÊãÃÊÿÊ¢”” ≤C Ô ı , ““∞ÃŒŸãÃ⁄UÙÁŒÃ¢”” ÁŸàÿŒ‡Ê¸ŸÊÁŒ, ““•ãÿ·Ê¢¬˝ËÃÿ”” ÷flÁÃ, Ÿ ÃÈ m·Êÿ – ÃÕÊ ““œÊ⁄UáÊÊ ¬⁄UÊ”” ¬˝œÊŸÊ ÁøûÊSÿŒ‡Ê’ãœ‹ˇÊáÊÊ – ÿÕÊÄÃ◊Ô-Œ‡Ê’ãœÁpûÊSÿ œÊ⁄UáÊÊ 3-1 ¬ÊÃ¢0ÿÙª – ““•ÃÙ””œÊ⁄UáÊÊÃ— – ““•òÊ”” ≤CÔ Uı, ““ŸÊãÿ◊ÈÛÊÊãÿòÊ „U·¸—”” – ÃŒÊ ÃûÊà¬˝ÁÃ÷Ê‚Ê-ÿÙªÊÃÔ˜ – ÃÕÊ ““ÁŸàÿ¢”” ‚fl¸∑§Ê‹¢, ““◊Ë◊Ê¢‚ÊÁSÃ”” ‚Œ˜ÔÁfløÊ⁄UÊÁà◊∑§Ê – •Ã∞flÊ„U-““Á„UÃÙŒÿÊ”” ‚êÿÇôÊÊŸ»§‹àflŸ H 162H

Ï‰‰ı«fi —- ¿ÎL÷Î ºÏp ±ÎÔT›ı »÷ı ’Ò‰ı˝ 154 √Î◊Î‹Î_ „V◊flÎºÏp‹Î_ ±Î‰ı·

ÏfiI›⁄˘‘ ‰√ıflı √HÎ˘ Ï‰ÂıÊ V‰w’ı «Î· … flËı »ı. ºÏpfiÌ Ïfi‹˝‚÷Î ‰‘‰ÎfiÎ ¿ÎflHÎı

iÎÎfi√HÎ ’HÎ ‰‘Îflı Ïfi‹Ô‚ ⁄fiı »ı. ±Î ÁÒZ‹⁄˘‘ Ï‰ÏÂp ÷¿Û›@÷ ◊‰Î◊Ì ⁄ÌΩfiı

Á‹Ω‰‰Î‹Î_ ±I›L÷ ≠¤Î‰ÂÎ‚Ì ◊Î› »ı. ÷ı◊Ì ±Î ⁄˘‘ ¶ÎflÎ ’fl∞‰˘fiı ÷k‰

Á‹Ω‰‰Î‹Î_ CÎHÎÌ … ÁŒ‚÷Î ‹‚ı »ı ÷ı ¿ÎflHÎ◊Ì ’fl∞‰˘fiı ’HÎ ›˘√Ì±˘fiÎ ±Î

⁄˘‘ ≠I›ı ≠ÌÏ÷ ±fiı ⁄Ë‹Îfi µ’…ı »ı. ’fl_÷ ¶ıÊ, ±ÿı¬Î≥ ¿ı fiÎflÎ…√Ì ’ıÿÎ

◊÷Ì fi◊Ì. ⁄˘‘ Ïfi‹˝‚ ±fiı ÁÎfl˘ Ë˘‰Î◊Ì ‹¬◊Ì ±ı‰Ì Á_ÿfl ‰ÎHÎÌ Ïfi¿‚ı »ı ¿ı

…ı ‰ÎHÎÌ ’flfiı ≠ÌÏ÷fi_ … ¿ÎflHÎ ⁄fiı.

÷◊Î ›˘√ ÁÎ‘fiÎ ‹ÎÀıfiÌ ±Î ºÏp ±Ï÷Â› Ïfi‹˝‚ ⁄fi‰Î◊Ì lıWÃ ±ı‰_

‘ÎflHÎÎ fiÎ‹fi_ ›˘√Î_√ ≠ÎÅ ◊Î› »ı. …ı K›ı› ÏÁ© ¿fl‰_ »ı. ÷ı K›ı›‰Î‚Î V◊Îfi‹Î_

Ï«kÎfi_ «˘ÀÌ …‰_, ÷ı‹Î_ Ï«kÎfi_ ÷L‹› ◊≥ …‰_, ÷ıfiı ‘ÎflHÎÎ ¿Ëı‰Î› »ı. ’Î_÷…·

∑ÏÊfiÎ ›˘√ÁÒhÎ‹Î_ ¿èÎ_ »ı ¿ı-Œ‡Ê’ãœÁpûÊSÿ œÊ⁄UáÊÊ 3-1 ÿıÂ‹Î_ (K›ı›‰Î‚Î

V◊Îfi‹Î_) Ï«kÎfi_ ⁄_‘Î≥ …‰_-«˘ÀÌ …‰_. ≥pÁÎK›fiÌ ÁÎ‘fiÎ‹Î_ ‹fifiÌ ·Ìfi÷Î ◊‰Ì

÷ı ‘ÎflHÎÎ ¿Ëı‰Î› »ı.

›˘√ÁÎ‘fiÎfiÌ ≥p Ïø›Î‹Î_ Ï«kÎfiÌ ‘ÎflHÎÎ (ÏV◊fl÷Î) ≠ÎÅ ◊≥ »ı. ±Î

¿ÎflHÎ◊Ì … ±Î ºÏp‹Î_ ““±L›‹ÿÔ”” ÿ˘Ê Ë˘÷˘ fi◊Ì. ±ıÀ·ı ¿ı ›˘√ÁÎ‘fiÎ ‹ÎÀıfiÌ

±Î ≥p Ïø›Î Ï‰fiÎ ±L›hÎ (±L› ¿˘≥’HÎ Ïø›Î‹Î_) ÷ı ¿Î‚ı ËÊ˝ ◊÷˘ fi◊Ì. ¿ÎflHÎ

¿ı ±Î ›˘√ÁÎ‘fiÎ ‹ÎÀı ¿flÎ÷Ì …ı Ïø›Î »ı. ÷ı‹Î_ … Ï«kÎ ±I›L÷ „V◊fl ⁄L›_

Ë˘‰Î◊Ì ÃŒÊ=÷ı ¿Î‚ı ÃûÊÃÔ=÷ı ÷ı ±L› Ïø›Î±˘ ¿fl‰ÎfiÌ µIÁ¿÷ÎfiÌ ¬ÁÃ÷Ê‚=VdflHÎÎ

◊‰Îfi˘ … ±¤Î‰ »ı. ±L›Ïø›ÎfiÌ VdflHÎÎ ◊÷Ì … fi◊Ì. ‹ÎÀı ±L›‹ÿ˚ ÿ˘Ê fi◊Ì.

474


474 ›˘√ºÏp Á‹E«› √Î◊Î — 162-163

Á_ÿfl ÷k‰⁄˘‘ ◊›ı· Ë˘‰Î◊Ì ±fiı ºÏp ±ÎI‹÷k‰ ¤HÎÌ ‰‘ œ‚Ì Ë˘‰Î◊Ì

÷ı ÷k‰˘ Á_⁄_‘Ì ÷¿Û-Ï‰÷¿Û ±fiı ÿÎ¬·Î-ÿ·Ì·’Ò‰˝¿ ÁÒZ‹-ÁÒZ‹ µkÎ‹˘kÎ‹ Ï‰«ÎflÎI‹¿

±ı‰Ì ‹Ì‹Î_ÁÎ ≠√Àı »ı. Ï«_÷fi-‹fifi ¿fl‰ÎfiÌ VeflHÎÎ Ω√ı »ı. F›Îflı F›Îflı

ÂıÊ¿Î‹˘‹Î_◊Ì ÏfiT≤ÏkÎ ‹‚ı I›Îflı I›Îflı ÷k‰˘fiÌ Á_ÿfl Ï‰«ÎflHÎÎ … ¿flı »ı. ±fiı ±Î

Ï‰«ÎflHÎÎ ±‰U› ÏË÷˘ÿ› ¿flfiÎflÌ … ◊Î› »ı. ¿ÎflHÎ ¿ı ÷ı‰Ì µkÎ‹˘kÎ‹ ÁÒZ‹

Ï‰«ÎflHÎÎ±˘ ¶ÎflÎ ÁQ›BiÎÎfi w’ Œ‚fiÌ ≠ÎÏÅ ◊Î› »ı. ±fiı Ïÿfi-≠Ï÷Ïÿfi ‰‘Îflı‹Î_

‰‘Îflı ÁQ›BiÎÎfifiÌ ≠ÎÏÅ ◊‰Ì ±ı … ÁÎ«_ ±ÎI‹Îfi_ ÏË÷ »ı. ±ıÀ·ı ÏË÷˘ÿ›‰Î‚Ì

±Î ‹Ì‹Î_ÁÎ ⁄fiı »ı. –– 162 ––

•◊È◊flÊÕZ S¬CÔUÿÛÊÊ„Uó

±Î … ±◊˝fiı ‰‘ V’p ¿fl÷Î_ ¿Ëı »ı ¿ı-

•SÿÊ¢ ÃÈ œ◊¸◊Ê„UÊàêÿÊà‚◊ÊøÊ⁄UÁfl‡ÊÈÁhÃ— –Á¬˝ÿÙ ÷flÁÃ ÷ÍÃÊŸÊ¢, œ◊Ò¸∑§Êª˝◊ŸÊSÃÕÊ H 163H

√Î◊Î◊˝ = ‰‚Ì ±Î ºÏp‹Î_ ±Î‰ı·˘ ∞‰ ÁQ›¿Ô˚ (Á_ÿfl) ±Î«Îfl˘fiÌÏ‰ÂÏ©fiÎ ¿ÎflHÎ◊Ì ±fiı ‘‹˝fiÎ ≠¤Î‰◊Ì ≠ÎHÎÌ±˘fiı Ï≠› ⁄fiı »ı. ÷◊Î ‘‹˝‹Î_… ±ı¿Î√˛ Ï«kÎ‰Î‚˘ Ë˘› »ı. –– 163 ––

ÀÌ¿Î - ““•SÿÊ◊fl”” ≤CÔUı ∑§ÊãÃÊÿÊ¢ ÁŸÿÙªŸ, ““œ◊¸◊Ê„UÊàêÿÊà∑§Ê⁄UáÊÊÃ˜ ,””““‚◊ÊøÊ⁄UÁfl‡ÊÈÁhÃÙ”” „UÃÙ— – Á∑§Á◊àÿÊ„U-““Á¬˝ÿÙ ÷flÁÃ ÷ÍÃÊŸÊ¢”” ¬˝ÊÁáÊŸÊ¢,““œ◊Ò¸∑§Êª˝◊ŸÊSÃÕÊ”” ÷flÃËÁÃ H 163H

Ï‰‰ı«fi —- ±Î ºÏp ±ıÀ·ı ¿ÎL÷ÎºÏp ±Î‰ı »÷ı xÿ›‹Î_ ≠√À ◊›ı·˘

““Á‹¤Î‰-Ïfi—VM≤Ë÷Î”” ±fiı ““‰ˆflÎB›ÎÏÿ”” √HÎÎI‹¿ …ı µkÎ‹ ‘‹˝ »ı. ÷ı ‘‹˝fiÎ

≠¤Î‰◊Ì … ±Î ºÏp‰Î‚Î ‹ËÎI‹Î±˘fi˘ ±Î«Îfl ÁQ›√Ô Ë˘› »ı. …ıfi_ xÿ› Â©

»ı ÷ıfiÎ Ï‰«Îfl, ‰ÎHÎÌ ±fiı ‰÷˝fi ÁÿÎ¿Î‚ ÁË…¤Î‰ı … Á_ÿfl Ë˘› »ı. ±fiı …ıfi_

xÿ› ±Â© Ë˘› »ı ÷ıfiÎ_ Ï‰«Îfl-‰ÎHÎÌ ±fiı ‰÷˝fi ÁË…¤Î‰ı … ±Á_ÿfl Ë˘› »ı.

¿ÿÎ« ⁄ËÎfl◊Ì Á_ÿfl Ë˘› ÷˘ ’HÎ ÷ı ‹Î›Îw’ ±fiı ¿’À¤Î‰ ›@÷ Ë˘‰Î◊Ì ±Á_ÿfl

… »ı. ±Î ¿ÎflHÎ◊Ì ≠ÎÅ ◊›ı·Ì ÁQ›¿Ô ±ı‰Î ±Î«Îfl˘fiÌ Ï‰ÂÏ©◊Ì … ±Î ›˘√Ì

‹ËÎI‹Î Á‰˝ ≠ÎHÎÌ±˘fiı Ï≠› ◊≥ ’Õı »ı. ’Îfl‹ÎÏ◊˝¿ Â© ±Î«flHÎ ±Î Á_ÁÎfl‹Î_

¿˘fiı fi ±Î¿Êı? ±◊Î˝÷Ô Á‰˝fiı ±Î¿Êı …. Á‰˝fiı Ï≠› ◊Î› ….

±ı¿·˘ ’flfiı Ï≠› … ◊Î› »ı ±ıÀ· … fiËŸ, ’fl_÷ ’˘÷ı ’HÎ ‰‘fiı ‰‘

‘‹˝¤Î‰fiÎ‹Î_ … ÿkÎÏ«kÎ ⁄fiı »ı. ‘‹˝‹Î_ … ±ı¿Î√˛‹fi‰Î‚˘ ±Î ‹ËÎ›˘√Ì ⁄fiı »ı.

475


›˘√ºÏp Á‹E«› 475√Î◊Î — 164

±Î‰Ì ºÏp F›Îflı ±Î‰ı »ı, ‰ˆflÎB› T≤Ï© ’Î‹ı »ı, Á_ÁÎfl ÷E», ±ÁÎfl ±fiı

¤‰¤˛‹HÎÎfi˘ … Ëı÷ ÿı¬Î› »ı, I›Îflı ±Î ∞‰‹Î_ ¿›Î ¿›Î √HÎ˘ fi◊Ì ±Î‰÷Î? ±◊Î˝÷Ô

±Î‰Î CÎHÎÎ √HÎ˘ ÁË…¤Î‰ı … ≠√Àı »ı. ±fiı ±ÎI‹Îfi_ ¿S›ÎHÎ ‰‘÷_ Ω› »ı. ºÏp

±Ï÷Â› Ï‰Â©-Ï‰Â©÷fl ⁄fiÌ Ë˘‰Î◊Ì ⁄ÎèÎ ±Î«flHÎ ’HÎ ÏfiW¿’À¤Î‰ı ¿ı‰‚ ±ÎI‹ÎfiÎ

µ’¿ÎflfiÌ ⁄Ï©±ı … ±ı‰_ Á_ÿfl ≠‰÷ı »ı ¿ı ÷ıfiÎ ≠÷Î’ı ±Î ∞‰ Á‰˝fiı Ï≠› ’HÎ ◊Î›

»ı. ‘‹˝fiÎ ¿Î› ˝‹Î_ „V◊fl ‹fi‰Î‚˘ ’HÎ ⁄fiı »ı ±fiı ±ÎI‹¿S›ÎHÎ ÁÎ‘fiÎfl ⁄fiı »ı.

∞ÃŒflÊ„U=±Î … ‰Î÷ ‰‘ V’p ¿fl÷Î_ …HÎÎ‰ı »ı ¿ı-

üÊÈÃœ◊¸ ◊ŸÙ ÁŸàÿ¢, ∑§ÊÿSàflSÿÊãÿøÁCÔUÃ –•ÃSàflÊˇÊ¬∑§ôÊÊŸÊÛÊ ÷ÙªÊ ÷fl„UÃfl— H 164 H

√Î◊Î◊˝ = ±Î ∞‰fi_ ‹fi Ëo‹ıÂÎ_ l÷‘‹˝‹Î_ … Ë˘› »ı. ‹ÎhÎ ¿Î›Î …±L›Ïø›Î±˘‹Î_ Ë˘› »ı. ±Î ¿ÎflHÎ◊Ì ““±ÎZÎı’¿”” iÎÎfifiÎ ≠¤Î‰◊Ì ÷ı ∞‰fiı¤˘√˘ ¤‰-Ëı÷ ◊÷Î fi◊Ì. –– 164 ––

ÀÌ¿Î-““üÊÈÃœ◊¸”” •ÊÇÊ◊, ““◊ŸÙ ÁŸàÿ¢”” ÃŒÔ÷ÊflŸÙ¬¬ûÊ— – ““∑§ÊÿSÃÈ””∑§Êÿ ∞fl, •SÿÊÁœ∑Î§Ã≤ÁCÔU◊ÃÙ, ““•ãÿøÁCÔUÃ”” ‚Ê◊Êãÿ ““•ÃSàflÃ”” ∞fl∑§Ê⁄UáÊÊÃÔ ““•ÊˇÊ¬∑§ôÊÊŸÊÃÔ”” ‚êÿªÊˇÊ¬∑§ôÊÊŸŸ „UÃÈ÷ÍÃŸ, ““÷ÙªÊ”” ßÁãº˝ÿÊÕ¸-‚ê’ãœÊ—, ““÷fl„UÃfl—”” ‚¢‚Ê⁄U„UÃflÙ ““Ÿ”” ßÁÃ H 164H

Ï‰‰ı«fi —- •Sÿ=≠V÷÷ ±ı‰Ì ±Î ¿ÎL÷Î fiÎ‹fiÌ »Ì ºÏp‹Î_ ‰÷˝÷Î

∞‰fi_ ‹fi Ëo‹ıÂÎ_ l÷‘‹˝‹Î_ … ·Î√ı·_ Ë˘› »ı. ±◊Î˝÷Ô˚ ÂÎVhÎiÎÎfifiÌ ÁÒZ‹

Ï‰«ÎflHÎÎ±˘‹Î_ ±fiı ÷ı ÂÎVhÎ˘fiÌ … Ï‰ÂıÊ Ï‰ÂıÊ ¤Î‰fiÎ±˘‹Î_ ·›·Ìfi Ë˘› »ı.

∑§ÊÿSÃÈ ±Î ’ÿ‹Î_ ¿Ëı·˘ ÃÈ ÂOÿ ±ı‰¿Îfl ±◊˝‹Î_ »ı. ±ıÀ·ı ‹ÎhÎ ¿Î›Î …

±L› ±ı‰Î_ ÁÎ_ÁÎÏfl¿ ÁÎ‹ÎL› ¿Î› ˝‹Î_ Ë˘› »ı. ±◊Î˝÷Ô ±ÎËÎfl-ÏfiËÎfl ±ÎÏÿ w’

ÁÎ‹ÎL› Á_ÁÎflÌ ¿Î›˘˝‹Î_ ‹ÎhÎ (‹fi Ï‰fiÎfiÌ) ±ı¿·Ì ¿Î›Î … ≠‰÷˝÷Ì Ë˘› »ı.

±Î ›˘√Ìfi_ ‹fi ÂÎVhÎiÎÎfi‹Î_ ±fiı ¿Î›Î‹ÎhÎ ∞‰fi À¿Î‰‰ÎfiÎ ±Î‘Îfl ¤Ò÷ ±ı‰Î

±ÎËÎfl-ÏfiËÎflÎÏÿ w’ ÁÎ‹ÎL›¿Î›˝‹Î_ ≠‰÷ı »ı. ±ÎÀ·Î ⁄‘Î Ïfi·ı’ ÿÂÎ‰Î‚Î ±Î

›˘√Ì ‹ËÎI‹Î±˘ Ë˘› »ı.

•ÃSÃÈ=±Î ¿ÎflHÎ◊Ì ±Î ‹ËÎI‹Î±˘ …ı ±ÎËÎfl-ÏfiËÎfl ±fiı Ï‰ËÎflÎÏÿ ¿Î› ˝

¿flı ÷ı Á‰ı-’Î_«ı ≥„Lƒ›˘fiÎ ¤˘√˘ ±Î‰Î ≠¿ÎflfiÎ ““±ÎZÎı’¿ iÎÎfifiÎ”” ≠¤Î‰◊Ì ÷ı±˘fiı

¤‰Ëı÷ (Á_ÁÎflfiÌ ’Ïfl¤˛‹HÎÎ)fi_ ¿ÎflHÎ ⁄fi÷Î fi◊Ì.

476


476 ›˘√ºÏp Á‹E«› √Î◊Î — 164

≠ffi —- ““±ÎZÎı’¿iÎÎfi”” ±ıÀ·ı Â_? ±ÎZÎı’¿ ¿˘fiı ¿Ëı‰Î›?

µkÎfl —- ±ÎZÎı’¿ ±ıÀ·ı ±Î¿Ê˝HÎ ¿flfiÎw_, ¬ıÓ«fiÎw_, ’˘÷ÎfiÎ ÷flŒ

·Î‰fiÎw_ ±ı‰_ iÎÎfi, ÁÎflÎ_Â ¿ı ±fiÎÏÿ¿Î‚◊Ì ‹˘ËÁ_iÎÎfiÎ ⁄‚ı ±Î ∞‰fi_ ‹fi

’Î_« ≥ÏLƒ›˘fiÎ Ï‰Ê›˘ ÷flŒ ±fiı ÷ıfiÎ ¶ÎflÎ ‹‚÷Î_ ¤˘√-Á¬˘ ÷flŒ ¬ıÓ«Î›ı·_

»ı …. Á÷÷ ÷ı‹Î_ ·Ìfi … »ı. ÷ı‹Î_◊Ì ‹fi µÃÎ‰Ìfiı ÂÎVhÎiÎÎfi‹Î_ ΩıÕfiÎw_,

‹fifiı ±ÎI‹Î ÷flŒfiÎ ¤Î‰˘‹Î_ ¬ıÓ«fiÎw_ iÎÎfi, ±◊Î˝÷Ô˚ ÂÎVhÎ˘fiÎ ±fi¤‰˘‹Î_

±Î¿Ê˝HÎ ¿flfiÎw_ ±ı‰_ …ı iÎÎfi ÷ı ±ÎZÎı’¿iÎÎfi ±◊Î˝÷Ô Ï‰ÏÂp¿˘ÏÀfiÎ ‰ˆflÎB›‰Î‚_

…ı iÎÎfi ÷ı ±ÎZÎı’¿iÎÎfi ¿Ëı‰Î› »ı. »|Ì ºÏp‹Î_ ‰÷˝÷Î ∞‰fi_ ‹fi ÁÿÎ

l÷ÂÎVhÎ˘fiÎ ±fi¤‰‹Î_ … ·Ìfi Ë˘‰Î◊Ì ÂflÌfl‹ÎhÎ ¶ÎflÎ ¤˘√‰Î÷Î ±ÎËÎflÎÏÿfiÎ

¤˘√˘ ÷ı ∞‰fiı ¤‰¤˛‹HÎfi˘ Ëı÷ ⁄fi÷Î fi◊Ì.

’ÒF› ±Îfi_ÿCÎfi∞ ‹.lÌ±ı ’HÎ ¿èÎ_ »ı ¿ı-

Ï…fi«flHÎı Ï«kÎ ·Î‰, ‰ˆÁı Ï…fi«flHÎı Ï«kÎ ·Î‰,«Îfl˘ «flHÎ ¿ı ¿ÎflHÎı flı, √˙±Î ‰fi‹ıÓ Ω›.«Îfl˘ «flı ÏŒflı Ï«Ë_ ÏÿÏÂ, ‰Î_¿Ì fi…fl ‰»\Ïfl±Î. ‹Î_èÎ0 ‰ˆÁı0 Ï…fi0«Îfl ’Î_« ÁÎËı·Ì›Î_ Ï‹·Ì, ÏË·‹Ì· ’ÎfiÌ Ω›,÷Î·Ì ÿÌ±ı ¬Õ¬Õ ËÁı, ‰Î_¿Ì fi…fl √√Ïfl±Î. ‹Î_èÎ0 ‰ˆÁı0 Ï…fi0

√Î› ‰fi‹Î_ «Îfl˘ «fl‰Î Ω›, «Îflı ÏÿÂÎ‹Î_ Œflı, ’HÎ ÷ıfi_ ‹fi ÷˘ ’˘÷ÎfiÎ

‰Î»flÕÎ‹Î_ … Ë˘›, ÷◊Î «Îfl-’Î_« Á¬Ì±˘ Ë‚Ì ‹‚Ìfiı ’ÎHÎÌ ¤fl‰Î ‹ÎÀı ÁÎ◊ı

Ω›, ÷ı ’ÎHÎÌfi_ ¤flı·_ ⁄ıÕ<_ ‹Î◊Î µ’fl ‹Ò¿Ìfiı ’ÎÀÎ ¤ıfl-w‰Î⁄ ¤ıfl «Î·ı, ‰Î÷˘

¿fl÷Ì Ω›, ÷Î‚Ì±˘ ÿı÷Ì Ω› ±fiı ¬Õ¬Õ ËÁ÷Ì Ω› ’HÎ ÷ıfiÌ fi…fl ÷˘

√√Ïfl±Î‹Î_ (CÎÕÎ‹Î_) … Ë˘›. ÷ı‹ ’fl¤Î‰ ÿÂÎ w’ ’˙ÿÔ√Ï·¿ ¤Î‰fiÎ±˘◊Ì flÏË÷

±ı‰Î ±ÎZÎı’¿ iÎÎfifiÎ ≠¤Î‰◊Ì iÎÎfiÌfi_ ‹fi ’HÎ Á_ÁÎfl Á_⁄_‘Ì ±L›¿Î›˝ ¿fl‰Î »÷Î_

’HÎ ÁÿÎ l÷ÂÎVhÎ˘fiÎ K›Îfi‹Î_ ±fiı ÷ıfiÎ … ÁÒZ‹-ÁÒZ‹ Ï«_÷fi-‹fifi‹Î_ … ·Ìfi

Ë˘› »ı. –– 164 ––

•◊È◊flÊÕZ ≤CÔUÊãÃ◊Áœ∑Î§àÿÊ„Uó

±Î … ±◊˝ µÿÎËflHÎ ±Î’Ìfiı Á‹Ω‰ı »ı.

◊ÊÿÊê÷SÃûflÃ— ¬‡ÿÛÊŸÈÁmÇÔŸSÃÃÙ º˝ÈÃ◊Ô –Ãã◊äÿŸ ¬˝ÿÊàÿfl, ÿÕÊ √ÿÊÉÊÊÃflÁ¡¸Ã— H 165H

477


›˘√ºÏp Á‹E«› 477√Î◊Î — 165-166

√Î◊Î◊˝ = Î_‰ÎfiÎ …‚fiı ÷k‰◊Ì ±Î ‹Î›‹› … ’ÎHÎÌ »ı ±ı‹ ΩHÎ÷˘’vÊ ÷ıfiÎ◊Ì ±S’ ’HÎ µÿÔ‰ı√ (√¤flÎ‹HÎ) ’ÎQ›Î Ï‰fiÎ ÷ı ’ÎHÎÌfiÎ ‹K›‹Î_◊Ì…ı‹ ¿˘≥ ’HÎ Ω÷fiÌ ’ÌÕÎflÏË÷’HÎı Ω› … »ı. –– 165––

ÀÌ¿Î-““◊ÊÿÊê÷SÃûflÃ— ¬‡ÿŸÔ˜”” ◊ÊÿÊê÷SàflŸÒfl, ““•ŸÈÁmÇÔŸSÃÃÙ””◊ÊÿÊê÷‚Ù ““º˝ÈÃ¢”” ‡ÊËÉÊ˝¢, ““Ãã◊äÿŸ”” ◊ÊÿÊê÷Ù◊äÿŸ, ““¬˝ÿÊàÿfl,”” Ÿ Ÿ¬˝ÿÊÁÃ – ““ÿÕÊ”” ßàÿÈŒÊ„U⁄UáÊÙ¬ãÿÊ‚ÊÕ¸— – ““√ÿÊÉÊÊÃflÁ¡¸ÃÙ”” ◊ÊÿÊê÷‚SÃ-ûflŸ √ÿÊÉÊÊÃÊ‚◊Õ¸àflÊÁŒÁÃ H 165H

÷ÙªÊŸÔ SflM§¬Ã— ¬‡ÿ¢SÃÕÊ ◊ÊÿÙŒ∑§Ù¬◊ÊŸÔ –÷ÈTÊŸÙ˘Á¬ sÔ‚XÔU— ‚ŸÔ ¬˝ÿÊàÿfl ¬⁄¢U ¬Œ◊Ô H 166H

√Î◊Î◊˝ = ÷ı‰Ì … flÌ÷ı Á_ÁÎflfiÎ_ ¤˘√Á¬˘fiı V‰w’◊Ì ‹Î›Î…·fiÌµ’‹Î‰Î‚Î_ Ωı÷˘ (ΩHÎ÷˘) ±Î ’vÊ ¤˘√‰‰Î »÷Î_ ’HÎ ±Á_√ flèÎ˘ »÷˘’fl‹’ÿ ÷flŒ Ω› … »ı. –– 166 ––

ÀÌ¿Î —-““÷ÙªÊŸ”” ßÁãºÿÊÕ‚ê’ãœÊŸÔ, ““SflM§¬Ã— ¬‡ÿŸÔ”” ‚◊Ê⁄UÙ¬◊ãÃ⁄UáÊ,““ÃÕÊ”” ÃŸÒfl ¬˝∑§Ê⁄ UáÊ, ““◊ÊÿÙŒ∑§Ù¬◊ÊŸ˜”” •‚Ê⁄UÊŸÔ ˜, ÷ÈTÊŸÙ˘Á¬ Á„U∑§◊ÊÁˇÊ#ÊŸÔ, ““•‚XÔU— ‚ŸÔ ¬˝ÿÊàÿfl ¬⁄¢U ¬Œ¢,”” ÃÕÊ˘ŸÁ÷cflXÔUÃÿÊ ¬⁄Ufl‡ÊÊ÷ÊflÊÃÔH 166H

Ï‰‰ı«fi —- …ı ∞‰ Q≤√…‚fiı (Î_‰ÎfiÎ …‚fiı) ÷k‰◊Ì ±ıÀ·ı ’Îfl‹ÎÏ◊˝¿’HÎı

±Î Q≤√…‚ (Î_‰Îfi_ …‚) … »ı, ’HÎ ÁÎ«_ ’ÎHÎÌ fi◊Ì. ±ı‹ Q≤√…‚’HÎÎ‰Õı

ΩHÎı »ı. Á‹…ı »ı. ÷ı ∞‰ ÷ı Q≤√…‚◊Ì √¤flÎ÷˘ fi◊Ì. Õfl÷˘ fi◊Ì. …ı‹ Á‹ƒfiÎ_

’ÎHÎÌ ±ı ÁÎ«Î_ ’ÎHÎÌ Ë˘‰Î◊Ì ÷ıfiÎ ÷fl_√˘ ‰Õı, ÷ı ’ÎHÎÌfiÌ ¨ÕÎ≥ ‰Õı, ÷ı ’ÎHÎÌfiÎ

ÁÁ‰ÎÀÎ ‰Õı, ±fiı ÷ı ’ÎHÎÌfiÎ ’Òfl (‰ı√) ‰Õı ‹ÎHÎÁ Ωı≥fiı … √¤flÎ≥ Ω› »ı.

÷ı◊Ì ÷ı‹Î_◊Ì «Î·‰ÎfiÌ ÏËo‹÷ ¿fl÷˘ fi◊Ì. ÷ıfiÌ …ı‹ ±Î Q≤√…‚ ±ı Ï‹J›Î’ÎHÎÌ

»ı ±ı‹ ΩHÎ‰Î◊Ì ÷ı ∞‰ √¤flÎ÷˘ fi◊Ì. ’fl_÷ …SÿÌ-…SÿÌ ÷ı Q≤√…‚fiÎ

‹K›¤Î√‹Î_◊Ì ’ÎÀÎ⁄_‘ «ÎS›˘ … Ω› »ı. ’fl_÷ fi◊Ì «Î·÷˘ ±ı‹ fiËŸ. ¿ÎflHÎ

¿ı ÷ı ΩHÎı »ı ¿ı ±Î ‹ÎhÎ Q≤√…‚ … »ı. ÷ı◊Ì ÷ı ’ÎHÎÌ‹Î_ «Î·‰Î‹Î_ ÷ıfiı ¿˘≥’HÎ

Ω÷fi_ Ï‰CÔfi (T›ÎCÎÎ÷) ◊÷_ fi◊Ì. ¿ÎflHÎ ¿ı Q≤√…‚ ±ı ‰ÎV÷Ï‰¿ …‚ … fi Ë˘‰Î◊Ì

÷ıfiÎ‹Î_ T›ÎCÎÎ÷ ¿fl‰ÎfiÌ ÷Î¿Î÷ … fi◊Ì. ±Î Q≤√…‚fi_ …‚Ô ’HÎı ¿˘≥ ‰ÎV÷Ï‰¿

±„V÷I‰ … fi◊Ì. ÷ı Ï‹J›Î ±Î¤ÎÁ‹ÎhÎ w’ı Ë˘≥ ¤˛‹ ‹ÎhÎ … »ı. ±Î ≠‹ÎHÎı

…ı ΩHÎı »ı ÷ı ’vÊ ±Î‰Î ’ÎHÎÌ◊Ì µÿÔ‰ı√ ’Î‹÷˘ fi◊Ì ±◊Î˝÷Ô Õfl÷˘ fi◊Ì.

478


478 ›˘√ºÏp Á‹E«› √Î◊Î — 165-166

÷ı‰Ì flÌ÷ı ≥„Lƒ›˘ ±fiı Ï‰Ê›˘fiÎ Á_⁄_‘ÎI‹¿ ¤˘√˘fiı V‰w’◊Ì … ΩHÎ÷˘

±ıÀ·ı ¿ı Á‹Îfl˘’ (¤˛‹) Ï‰fiÎ ÷ı …ı‰Î »ı ÷ı‰Î … ΩHÎ÷˘ ±◊Î˝÷Ô˚ Q≤√…‚fiÌ

µ’‹Î‰Î‚Î ±Î ¤˘√˘ ±ÁÎfl … »ı. ±ı‹ Á‹…÷˘ ’vÊ ’Ò‰˝⁄©¿‹˘˝fiÎ µÿ›◊Ì

±Î‰ı·Î ±Î ¤˘√˘fiı ¤˘√‰÷˘ Ë˘‰Î »÷Î_ ’HÎ ÷ı‹Î_◊Ì ±S’ ’HÎ √¤flÎÀ Ï‰fiÎ ÷ı

«ÎS›˘ Ω› »ı. ±Î ¤˘√˘ ÷ıfiı ÕflÎ‰Ì ¿ı Õ>⁄ÎÕÌ Â¿÷Î fi◊Ì. ¿ÎflHÎ ¿ı ÷ı‰Î ≠¿ÎflfiÌ

±ÎÁ„@÷ fi Ë˘‰Î◊Ì ±Î ’vÊ ÷ı ¤˘√˘fiı ’fl‰Â ◊÷˘ fi◊Ì ¿ı ¤˘√˘◊Ì Õfl÷˘ fi◊Ì.

≠ffi —- SflM§¬Ã— ¬‡ÿŸÔ˜ =±ı ‹Ò·f·˘¿fiÎ ’ÿfi˘ ±◊˝ ÀÌ¿Î‹Î_ ÀÌ¿Î¿Îflı

‚◊Ê⁄UÙ¬◊ãÃ⁄UáÊ=…ı ¿›˘˝ »ı ÷ıfi˘ ±◊˝ Â_? ±fiı Á‹Îfl˘’ ±ıÀ·ı Â_?

µkÎfl —- …ı ‰V÷‹Î_ …ı √HÎ ¿ı ÿ˘Ê w’ ‘‹˝ fi Ë˘› »÷Î_ ÷ı‹Î_ ¿˘≥’HÎ

≠›˘…fi◊Ì ÷ı √HÎ ¿ı ÿ˘Ê w’ ‘‹˝fi˘ ±Îfl˘’ ¿fl‰˘. µ’«Îfl ¿fl‰˘, ÷ıfiı ““Á‹Îfl˘’””

(¤˛‹-±Îfl˘’-µ’«Îfl) ¿Ëı‰Î› »ı. …ı‹ ¿ı ¬ı÷ÌfiÎ ¿Î‹‹Î_ F›Îflı ‰flÁÎÿfiÌ ⁄Ë …

…wÏfl›Î÷ Ë˘›, ÷ı ‰¬÷ı ⁄flÎ⁄fl Á‹›Áfl ‰flÁÎÿ ‰flÁ÷˘ Ë˘›, I›Îflı ÷ı ‰flÁÎÿ

’ÎHÎÌ ‰flÁÎ‰÷˘ Ë˘‰Î »÷Î_ ’HÎ ·˘¿˘ ÷ıfiı ““Á˘fi_ ‰flÁı »ı.”” ±ı‹ …ı ¿Ëı »ı. ÷ı

’ÎHÎÌ ‰ÎV÷Ï‰¿ ’ÎHÎÌ »ı ’fl_÷ ÷ıfiı …ı Á˘fi_ ¿èÎ_ ÷ı ““Á‹Îfl˘’”” Á‹…‰˘. ÷◊Î

VŒÏÀ¿ ’I◊fl rı÷ (ÁŒıÿ) »ı, ’fl_÷ ÷ıfiÌ ÁÎ‹ı ·Î·, ·Ì·_ ¿ı ¿Î‚_ ‰VhÎ flÎ¬Ì±ı

÷˘ rı÷ ±ı‰˘ ’HÎ ÷ı VŒÏÀ¿ …ı ·Î·, ·Ì·˘ ¿ı ¿Î‚˘ ÿı¬Î› ÷ı ““Á‹Îfl˘’”” ¿Ëı‰Î›

»ı. ÷◊Î ’ÌkÎ‚fiÎ À<¿ÕÎfiı ““±Î Á‰HÎ˝ »ı”” ±ı‹ ‹Îfi‰_ ÷ı ““Á‹Îfl˘’”” »ı. ±Î

flÌ÷ı Á‹Îfl˘’ ±ıÀ·ı ¤˛‹-±Îfl˘’ ±◊‰Î µ’«Îfl ±◊˝ ¿fl‰˘.

±ËŸ Q≤√…‚fiı …ı Ï‹J›Î …‚ ¿èÎ_ »ı ÷ı Á‹Îfl˘’◊Ì (¤‹◊Ì ¿ı µ’«Îfl◊Ì)

¿èÎ_ fi◊Ì. ’fl_÷ Á‹∞ Â˘«Ìfiı ⁄flÎ⁄fl ›◊Î◊˝’HÎı ΩHÎÌfiı … ÷ı Q≤√…‚ ±ı

‰ÎV÷Ï‰¿’HÎı Q≤√…‚ … »ı. Ï‹J›Î …‚ »ı ±fiı Ï‹J›Î …‚ ¿èÎ_ »ı. ’fl_÷ ¤˛‹

¿ı ±Îfl˘’ ¿›˘˝ fi◊Ì. ‹ÎÀı ÷ıfiı Á‹Îfl˘’ ¿Ëı‰Î÷˘ fi◊Ì. ±ıÀ·ı ‹Ò· f·˘¿‹Î_ …ı

SflM§¬Ã—=ÂOÿ »ı ÷ıfi˘ ±◊˝ ÀÌ¿Î‹Î_ V’p ¿›˘˝ »ı ¿ı ±Î Q≤√…‚ …ı‹

‰ÎV÷Ï‰¿’HÎı Q≤√…‚ … »ı. ’fl_÷ Á‹Îfl˘’◊Ì ±ıÀ·ı µ’«Îfl◊Ì Q≤√…‚ fi◊Ì. ÷ı‰Ì

… flÌ÷ı ≥„Lƒ›˘fiÎ Ï‰Ê›˘fiÎ_ Á¬˘fiı V‰w’◊Ì … ‰ÎV÷Ï‰¿’HÎı … Q≤√…‚÷S› ¿èÎÎ_

»ı ÷ı Á¬˘ Q≤√…‚÷S› »ı. ±fiı Q≤√…‚÷S› ¿èÎÎ_ »ı. ’fl_÷ Á‹Îfl˘’ ¿flÌfiı ¿èÎÎ_

fi◊Ì. ±ıÀ·ı Á‹Îfl˘’ Ï‰fiÎ ’fl‹Î◊˝◊Ì ‰ÎV÷Ï‰¿ V‰w’ı ±Î Á¬˘ Q≤√…‚÷S› …

»ı. ±ı‰˘ ¤Î‰Î◊˝ »ı. –– 165-166––

479


›˘√ºÏp Á‹E«› 479√Î◊Î — 167-168

÷ÙªÃûflSÿ ÃÈ ¬ÈŸŸ¸, ÷flÙŒÁœ‹YÔUŸ◊Ô –◊ÊÿÙŒ∑§≤…UÊfl‡ÊSÃŸ ÿÊÃË„U ∑§— ¬ÕÊ H 167H

√Î◊Î◊˝ = ¤˘√fiı … ’fl‹Î◊˝◊Ì ÷k‰ ‹ÎfifiÎflÎ ’vÊfiı Á_ÁÎflw’Ì Á‹ƒfi_

µS·_CÎfi Â¿u fi◊Ì. ¿ÎflHÎ ¿ı Q≤√…‚‹Î_ … …‚’HÎÎfiÎ ºœÎ√˛Ë‰Î‚˘ ¿›˘ ’vÊ

÷ı ‹Î√ı˝ ±Î√‚ «Î·‰Î ≠›IÔfi ¿flı ? ±◊Î˝÷Ô ±Î√‚ «Î·ı … fiËŸ, ±ıÀ·ı ’Îfl’Î‹ı fiËŸ –– 167 ––

ÀÌ¿Î - ““÷ÙªÃûflSÿ ÃÈ”” ÷Ùª¬⁄U◊ÊÕ¸Sÿ ““¬ÈŸ—, Ÿ ÷flÙŒÁœ‹YÔUŸ¢””ÃÕÊ’ÈhSÃŒÈ¬Êÿ ¬˝flÎÃ— – •Ê„U ø ““◊ÊÿÙŒ∑§≤…UÊfl‡Ê—”” ÃÕÊ-Áfl¬ÿÊ¸‚ÊÃÔ – ÃŸ““ÿÊÃË„U ∑§—¬ÕÊ”” ÿòÊ ◊ÊÿÊÿÊ◊ÈŒ∑§’ÈÁh— H 167H

‚ ÃòÊÒfl ÷ÿÙÁmÇÔŸÙ, ÿÕÊ ÁÃc∆Uàÿ‚¢‡Êÿ◊Ô –◊ÙˇÊ◊Êª¸˘Á¬ Á„U ÃÕÊ ÷Ùª¡ê’Ê‹◊ÙÁ„UÃ— H 168H

√Î◊Î◊˝ =(…ı ’vÊ Q≤√…‚fiı ’fl‹Î◊˝◊Ì ÷k‰-ÁÎfl=ÁÎ«_ ’ÎHÎÌ ‹Îfiı »ı)

÷ı ’vÊ ’ÎHÎÌfiÎ ¤›◊Ì √¤flÎ›ı·˘ …ı‹ I›Î_ … µ¤˘ flËı »ı, ÷ı‹Î_ ¿˘≥ Á_Â›fi◊Ì. ÷ı‰Ì … flÌ÷ı ¤˘√ w’Ì ¿Îÿ‰‹Î_ ‹˘ÏË÷ ◊›ı·˘ ’vÊ ‹˘ZÎ‹Î√˝‹Î_ ’HÎ

I›Î_ … µ¤˘ flËı »ı. Ï‰¿ÎÁ ¿flÌ ±Î√‚ ‰‘÷˘ fi◊Ì. –– 168 ––

ÀÌ¿Î-““‚”” ◊ÊÿÊÿÊ◊ÈŒ∑§≤…UÊfl‡Ê—, ““ÃòÊÒfl”” ¬ÁÕ, ““÷ÿÙÁmÇŸ—”” ‚ŸÔ˜““ÿÕÊ”” ßàÿÈŒÊ„U⁄UáÊÙ¬ãÿÊ‚ÊÕ— – ““ÁÃcÔ∆Uàÿ‚¢‡Êÿ¢”” ÁÃcÔ∆Uàÿfl ¡‹’ÈÁh‚◊Êfl‡ÊÊÃÔ –““◊ÙˇÊ◊Êª Á¬ Á„U”” ôÊÊŸÊÁŒ‹ˇÊáÊ, ““ÃÕÊ”” ÁÃcÔ∆Uàÿ‚¢‡Êÿ¢, ““÷Ùª¡ê’Ê‹◊ÙÁ„UÃ—””÷ÙªÁŸ’ãœŸŒ„UÊÁŒ ¬˝¬@◊ÙÁ„UÃ ßàÿÕ¸— H 168H

Ï‰‰ı«fi —- ¤˘√fiı … …ıHÎı ÷k‰ (’fl‹Î◊˝) ‹ÎL›_ »ı. ±ı‰˘ ’vÊ ±◊Î˝÷Ô

Á_ÁÎfl¤˘√˘ ±ı … ÁÎ«Î »ı. Á¬¿ÎflÌ »ı, µ’Îÿı› »ı. ¤˘√˘ ±ı … ÁÎ«_ ÷k‰ »ı.

ÁÎ«˘ ÁÎfl »ı. ±Î‰_ …ıHÎı ΩH›_ »ı ÷ı ¤˘√÷k‰iÎ ’vÊ Á_ÁÎfl w’Ì Á‹ƒfi_ µS·_CÎfi

¿flÌ Â¿÷˘ fi◊Ì. ¿ÎflHÎ ¿ı ÷ı‰Î ≠¿ÎflfiÌ Ï‹J›Î¤ÎÁ‰Î‚Ì ⁄Ï© Ë˘‰Î◊Ì ¤‰˘ÿÏ‘fiÎ

µS·_CÎfifiÎ …ı …ı µ’Î›˘ »ı ÷ı‹Î_ ÷ıfiÌ ±≠T≤ÏkÎ ◊‰Î◊Ì ÷ı ∞‰ ¤‰˘ÿÏ‘·_CÎfi ¿flÌ

Â¿÷˘ fi◊Ì. ±Î ‰Î÷ µÿÎËflHÎ◊Ì Á‹Ω‰ı »ı ¿ı-

÷ı‰Î ≠¿ÎflfiÎ Ï‰’›Î˝Á◊Ì (±ıÀ·ı ¿ı ¤˛‹ ◊‰Î◊Ì) ‹Î›Î‹› …‚fiı (Q≤√…‚fiı)

480


480 ›˘√ºÏp Á‹E«› √Î◊Î — 167-168

““±Î ÁÎ«_ …‚ … »ı”” ±ı‰˘ ºœ ±Î√˛Ë …ıfiı ◊›˘ »ı. ÷ı‰˘ ¿›˘ ’vÊ

Q≤√…‚‰Î‚Î ‹Î√˝ ‰Õı ±Î√‚ «Î·‰Î ≠›IÔfi ¿flı? ÁÎflÎ_Â ¿ı Q≤√…‚‹Î_ …ı ’vÊfiı

““±Î ÁÎ«_ ’ÎHÎÌ … »ı”” ±ı‰Ì µÿ¿⁄Ï© …ıfiı ◊≥ »ı. ÷ı ’vÊ Q≤√…‚ Ωı≥fiı

… √¤flÎ≥ Ω› »ı. fl¬ı, ±Î ’ÎHÎÌ‹Î_ Ë_ Õ>⁄Ì …≥Â, ±Î ’ÎHÎÌfi_ ’Òfl ‹fiı ¬ıÓ«Ì

…Âı, Õ>⁄ÎÕÌ ÿıÂı, ±Î ’ÎHÎÌfiÎ_ ‹˘Ω_ ‹fiı ÷ÎHÎÌ …Âı. ≥I›ÎÏÿ Á‹∞fiı F›Î_ µ¤˘

»ı I›Î_ … µ¤˘ flËı »ı. ’fl_÷ ’ÎHÎÌfiÎ ÕflfiÎ ¿ÎflHÎı ±Î√‚ ±ı¿ ’√·_ ’HÎ «Î·÷˘

fi◊Ì. ÷ı‰Ì … flÌ÷ı ≥„Lƒ›…L› Á¬ ±ı Q≤√…‚÷S› ±Î¤ÎÁ ‹ÎhÎ Ë˘‰Î »÷Î_ ’HÎ

…ı ’vÊı ÷ı Á¬fiı … ÁÎ«_ Á¬ ‹ÎL›_ »ı. ÷ı ’vÊfiı ±Î‰Ì Ï‰’flÌ÷ ⁄Ï© ◊≥

Ë˘‰Î◊Ì ‹„@÷fiÎ µ’Î›˘‹Î_ ≠T≤ÏkÎ ¿fl÷˘ fi◊Ì. ’fl_÷ ≥ÏLƒ›…L› Á¬˘‹Î_ … „V◊fl

flËı »ı. ‹„@÷fiÎ µ’Î›˘‹Î_ ±Î√‚ Ï‰¿ÎÁ ¿fl÷˘ fi◊Ì.

¤Î‰Î◊˝ ±Î ≠‹ÎHÎı »ı ¿ı …ı ’vÊı Q≤√…‚fiı … ÁÎ«_ …‚ ‹ÎfiÌ ·Ì‘_ »ı.

±fiı ±Î ÁÎ«_ …‚ … »ı ±ı‰˘ ºœ ±Î√˛Ë …ıfiı ‰÷ı »ı ÷ı ’vÊ …ı ‹Î√ı µ¤˘

»ı. I›Î_ … ’ÎHÎÌfiÎ ¤›◊Ì √¤flÎ›˘ »÷˘ fiyÌ µ¤˘ … flËı »ı. ¿ÎflHÎ ¿ı ±Î

Q≤√…‚ ±ı …‚ fi Ë˘‰Î »÷Î_ ÷ı ’vÊfiı ÷ı‹Î_ …‚⁄Ï©fi˘ ≠‰ıÂ ◊›˘ »ı. ±Î

ÁÎ«_ …‚ … »ı. ±ı‹ ‹ÎfiÌ ·Ì‘_ »ı. ÷ı◊Ì ÷ı ’ÎHÎÌ ‹fiı Õ>⁄ÎÕÂı, Ë_ ÷ı‹Î_ Õ>⁄Ì

…≥Â. CÎb_ ¨Õ<_ ËÂı ÷˘ ÷flÌ Â¿ÌÂ fiËÌ. ÷ıfiÎ_ ‹ÎıΩ_±˘‹Î_ Ë_ ¬ıÓ«Î≥ …≥Â.

≥I›ÎÏÿ ¤›˘◊Ì √¤flÎ›ı·˘ ÷ı ’vÊ …ı‹ I›Î_ … flËı »,ı ±ı¿ ’√·_ ’HÎ ±Î√‚

«Î·÷˘ fi◊Ì. ±ı‰Ì … flÌ÷ı ¤˘√fiÎ ¿ÎflHÎ¤Ò÷ ±ı‰Î ÂflÌfl, ≥„Lƒ›˘, Ï‰Ê›˘ ±fiı

÷F…L›Á¬˘ ≥I›ÎÏÿ …_⁄Î· (¿Îÿ‰) ÷S› ≠’_«‹Î_ ‹˘ÏË÷ ◊›ı·˘ ±Î ’vÊ I›Î_

… ±‰U› ¬_«Î›ı·˘ … flËı »ı. ’fl_÷ iÎÎfi, ÿÂfi ±fiı «ÎÏflhÎ V‰w’ ‹„@÷‹Î√fiÌ

±ÎflÎ‘fiÎ ¿fl‰Î‹Î_ ±ı¿ ’√·_ ’HÎ ±Î√‚ «Î·÷˘ fi◊Ì. ±Î ≥ÏLƒ›…L› Á¬˘‹Î_

… flE›˘ ’E›˘ flËı »ı.

±Î ““Ï‰’›Î˝Á⁄Ï©”” … Á‰˝ ÿ—¬fi_ ‹Ò‚ ¿ÎflHÎ »ı. ÷ı Ï‰’flÌ÷ ⁄Ï© …

±Î ∞‰fiı ™‘Î ’ÎÀÎ ⁄_‘Î‰ı »ı. ÂflÌflÎÏÿ ±fiÎI‹¤Î‰˘‹Î_ ±ÎI‹⁄Ï© ¿flÎ‰ı »ı.

’flƒT›‹Î_ ±ÎI‹ƒT›fiÌ ⁄Ï© ¿flÎ‰ı »ı ±fiÎÏÿ¿Î·Ìfi ±ı‰Ì ±Ï‰zÎ w’ Ï‰’›Î˝Á◊Ì

¤˘√fiÎ ÁÎ‘fi¤Ò÷ ±ı‰Î ÿıËÎÏÿ‹Î_ … ±ÎI‹⁄Ï© ¿flÎ‰ı »ı. ÷ıfiÎ ¿ÎflHÎı … ’˘÷ÎfiÎ

±ÎI‹V‰w’fiı »˘ÕÌfiı ’fl’ÿÔ√· ƒT›‹Î_ ±Î ∞‰ fl‹ı »ı ±fiı ‹fi‹Î_ µ‹_√ ·Î‰Ìfiı

Ï‰Ê›˘fiÌ I≤WHÎÎw’Ì …‚‹Î_ … Õ>⁄ı·˘ flËı »ı.

481


›˘√ºÏp Á‹E«› 481√Î◊Î — 169

’Ò. lÌ ÿı‰«_ƒ∞ ‹ËÎflÎ…lÌ±ı ¿èÎ_ »ı ¿ı-

““Ë_ »˘ÕÌ Ïfi… w’, flQ›˘ ’fl ’ÿÔ√·ı ––

ÌS›˘ µ·À ±ÎHÎÌ, Ï‰Ê› I≤WHÎÎ…·ı –– 167-168 ––

◊Ë◊Ê¢‚Ê÷ÊflÃÙ ÁŸàÿ¢, Ÿ ◊Ù„UÙ˘SÿÊ¢ ÿÃÙ ÷flÃÔ –•ÃSÃûfl‚◊Êfl‡ÊÊÃÔ, ‚ŒÒfl Á„U Á„UÃÙŒÿ— H 169 H

√Î◊Î◊˝ = ÏfiI› ‹Ì‹Î_ÁÎ ¤Î‰ Ë˘‰ÎfiÎ ¿ÎflHÎı ±Î ºÏp‹Î_ ‹˘Ë ◊÷˘ fi◊Ì.

±Î ¿ÎflHÎ◊Ì ÷k‰≠ÎÏÅfiÎ ¿ÎflHÎı Ëo‹ıÂÎ_ ÏË÷˘ÿ› … ◊Î› »ı. –– 169 ––

ÀÌ¿Î-““◊Ë◊Ê¢‚Ê÷ÊflÃ—”” ‚ÁmøÊ⁄U÷ÊflŸ, ““ÁŸàÿ¢”” ‚fl¸∑§Ê‹¢, ““Ÿ◊Ù„UÙ˘SÿÊ¢”” ≤CÔUı ““ÿÃÙ ÷flÃ˜”” – ““•ÃSÃûfl‚◊Êfl‡ÊÊà∑§Ê⁄UáÊÊÃÔ˜,”” ““‚ŒÒflÁ„UÃÙŒÿÙ˘SÿÊ¢”” ≤CÔUÊÁflÁÃ H 169H

Ï‰‰ı«fi —- ±Î ºÏp‹Î_ ‰÷˝÷˘ ∞‰ Á‹◊˝ ±ı‰˘ ÷k‰Ï«_÷¿ ⁄fiı »ı. ÷k‰˘fiÌ

‹Ì‹Î_ÁÎ ¿flfiÎfl˘ ⁄fiı »ı. Á÷÷ ÁÿÔÔÏ‰«Îfl w’ ‹Ì‹Î_ÁÎ (ÁÒZ‹ ÷k‰√‰ıÊHÎÎ) Ë˘‰ÎfiÎ

¿ÎflHÎı ±Î ∞‰fiı flÎ√-¶ıÊ ±ÎÏÿ ‹˘Ë ◊÷˘ fi◊Ì. Q≤√…‚fiı ÁÎ« …‚ ‹ÎfiÌ ·ı‰Îfi˘

¤˛‹ ◊÷˘ fi◊Ì. …ı ∞‰ ÷k‰ ΩHÎı »ı, ÷k‰fiÌ ‹Ì‹Î_ÁÎ ¿flı »ı ÷ıfi˘ ‹˘Ë (Ï‰¿Îfl,

¤˛‹ ¿ı flÎ√ÎÏÿ) ZÎÌHÎ ≠Î›— ◊≥ Ω› »ı.

±ÎI‹Î »ı. ÷ı ÏfiI› »ı. ¿‹˘˝fi˘ ¿÷Î˝ »ı. ¿‹˘˝fiÎı ¤˘@÷Î »ı. ‹˘ZÎ »ı. ±fiı

‹˘ZÎfiÎ µ’Î›˘ »ı. ≥I›ÎÏÿ ±ÎI‹ÎfiÎ_ » V◊Îfi˘ Á_⁄_‘Ì ÁÒZ‹ ÁÒZ‹ ÷k‰√‰ıÊHÎÎ‹Î_

¨Õ˘ µ÷fl÷˘ Ω› »ı. ÷ıfiÎ ¿ÎflHÎı ±L›ÿÂ˝fi¿Îfl˘±ı ‹Îfiı·Î ¤˛‹˘ ÷ÒÀÌ Ω› »ı.

±L›ÿÂ˝fi¿Îfl˘±ı ’˘÷’˘÷ÎfiÎ ’ZÎfiÌ ÏÁÏ© ‹ÎÀı ¿flı·Ì ÿ·Ì·˘ Ïfi‹˝Ò‚ ±fiı ÏfiV÷ı…

»ı ±ı‰_ ÷ıfiı Á‹Ω› »ı. ±Î ¿ÎflHÎ◊Ì … ±fiÎÏÿfiÌ Ï‹J›ÎI‰fiÌ ‰ÎÁfiÎ◊Ì ±L›

±L› ÿÂ˝fi˘fiÌ ‹ÎL›÷Î±˘ ≠I›ı …ı …ı ≠ÌÏ÷ ◊≥ Ë÷Ì ÷ı ÷ÒÀ÷Ì … Ω› »ı ±fiı

›◊Î◊˝ ÁÎ«_ l÷ ’Î‹÷˘ Ω› »ı. …ı◊Ì Ïfi‹˝‚ ±ÎI‹ÂÏ© ◊Î› »ı. Á_ÁÎfl ≠I›ıfiÎ

¤Î‰˘ ZÎÌHÎ≠Î›— ◊Î› »ı. Á_ÁÎfl µ’flfi˘ flÎ√ … µÕÌ Ω› »ı.

±Î ≠‹ÎHÎı ±ÎI‹ÎfiÌ ⁄Ï© Ïfi‹˝‚ ◊Î› »ı ±fiı ÷ı‹Î_ ›◊Î◊˝ ÷k‰fi˘ Á‹Î‰ıÂ

◊‰Î◊Ì Ïÿfi-≠Ï÷Ïÿfi ‹˘ËfiÌ›¿‹˝ ZÎÌ›‹ÎHÎ ÿÂÎ‰Î‚_ ⁄fi‰Î◊Ì ÁÿÎ ¿S›ÎHÎfiÎı µÿ›

… ◊Î› »ı. √HÎV◊Îfi¿˘‹Î_ ∂K‰Î˝fl˘ËHÎ «Î· … flËı »ı. –– 169 ––

›˘. 31

482


482 ›˘√ºÏp Á‹E«› √Î◊Î — 169

1234567890123456789012345678901212123456789012345678901234567890121212345678901234567890123456789012121234567890123456789012345678901212123456789012345678901234567890121212345678901234567890123456789012121234567890123456789012345678901212123456789012345678901234567890121212345678901234567890123456789012121234567890123456789012345678901212

¿ÎL÷ÎºÏpfi˘ ÁÎfl

±Î »Ì ¿ÎL÷ÎºÏp‹Î_ ‰÷˝÷Î ±ÎI‹Îfi_ iÎÎfi ÁÒZ‹⁄˘‘‰Î‚_ ±fiı ÷¿ÛÏ‰÷¿Û ’Ò‰˝¿

‹fifi-Ï«_÷fi‰Î‚_ T›‰ÏV◊÷ ◊‰Î◊Ì ±fiı ±L› ·˘¿˘fiı ±Î ’fl‹÷k‰ Á‹Ω‰‰ÎfiÌ ¿·Î

±Ï÷Â› ÁÎflÌ Ï‰¿Áı·Ì Ë˘‰Î◊Ì ±L› Á‰˝ ·˘¿fiı ±Î ∞‰ Ï≠› ◊Î› »ı. ’˘÷ı

¿fl‰Î ‘Îflı·Î_ ‘ÎÏ‹˝¿ ±fiWÔÃÎfi˘‹Î_ ‹fi ±Ï÷Â› Ω‹ı·_ Ë˘‰Î◊Ì ““‘ÎflHÎÎ”” ±_√fiÌ

≠ÎÏÅ ◊Î› »ı. ÷ı ÷ı ±fiWÔÃÎfi˘‹Î_ ‹fi ±Ï÷Â› Ω‹ı·_ Ë˘‰Î◊Ì ±L› ¿Î›˘˝‹Î_ flÁ

◊÷˘ … fi◊Ì ÷ı◊Ì ““±L›‹ÿÔ”” ÿ˘Ê Ë˘÷˘ … fi◊Ì. Ïÿfi-≠Ï÷Ïÿfi ÷k‰˘fiÌ ÁÒZ‹-

ÁÒZ‹ Ï‰«ÎflHÎÎ ≠‰÷˝÷Ì Ë˘‰Î◊Ì ÏË÷˘ÿ›fiı ¿flfiÎflÌ ““‹Ì‹Î_ÁÎ”” ≠‰÷ı »ı.

±Î ºÏWÀ‹Î_ ±Î‰ı·˘ ∞‰ ÁÎ_ÁÎÏfl¿ ¤Î‰˘◊Ì ±ıÀ·˘ ⁄‘˘ ±Ï·Å ⁄fiÌ Ω›

»ı ¿ı ÷ıfiÌ ““¿Î›Î”” … ‹ÎhÎ ¤˘√¿Î›˘˝‹Î_ Ë˘› »ı. ’fl_÷ ‹fi ÷˘ ÁÿÎ l÷iÎÎfi‹Î_

… ÷S·Ìfi Ë˘› »ı. ÷ı◊Ì ±ıÀ·_ ≠¤Î‰ÂÎ‚Ì iÎÎfi ÷ıfiı ≠ÎÅ ◊Î› »ı ¿ı ‹fi

±fiÎÏÿ¿Î‚◊Ì ¤˘√Á¬˘‹Î_ … ·Ìfi Ë÷_ ÷ıfiı I›Î_◊Ì ¬ıÓ«Ìfiı (±ÎZÎı’ ¿flÌfiı) l÷‘‹˝‹Î_

… ±˘÷≠˘÷ ¿flı »ı. ±Î‰Î ≠¿ÎflfiÎ ±ÎZÎı’¿iÎÎfifiÎ ≠¤Î‰◊Ì ¿Î›Î ¶ÎflÎ ¤˘√‰ı·Î

¤˘√˘ ’HÎ ÷ı ∞‰fiı ¤‰-Ëı÷ ⁄fi÷Î fi◊Ì.

…ı‹ Î_‰ÎfiÎ …‚fiı ±Î ‹Î›Î‰Ì … …‚ »ı. ‰ÎV÷Ï‰¿ …‚ fi◊Ì. ±ı‹

Á‹…fiÎfl˘ ’vÊ ÷ı ’ÎHÎÌfiı ÿı¬Ìfiı √¤flÎ÷˘ fi◊Ì, ’fl_÷ ÷ıfiÌ ‹K›‹Î_ ◊≥fiı

Ïfi¤˝›’HÎı «Î·Ì Ω› »ı. ÷ı‰Ì … flÌ÷ı ÁÎ_ÁÎÏfl¿ ¤˘√˘ ±ı Q≤√…‚ Á‹Îfi ±ÁÎfl,

÷E» ±fiı fiÎÂ‰_÷ »ı ±ı‹ ΩHÎ÷˘ ’vÊ ÷ı ¤˘√˘fiı ¿Î›Î◊Ì ¤˘√‰÷˘ »÷˘ ‹fi◊Ì

÷ı‹Î_ fiËÌ ±_Ω÷˘ »÷˘ «ÎS›˘ Ω› »ı.

Á_ÁÎflfiÌ ±ÁÎfl÷Î, ’ÿÔ√·Á¬fiÌ ±ÏfiI›÷Î, Á‰Á_›˘√˘ …ı »ı ÷ı Ï‰›˘√‰Î‚Î

»ı ≥I›ÎÏÿ ÁÒZ‹ ‹Ì‹Î_ÁÎ ≠Ï÷Ïÿfi ¿fl‰Î◊Ì ±Î ∞‰fiı ¿˘≥’HÎ ¤Î‰˘‹Î_ ‹˘Ë ◊÷˘

fi◊Ì. ±fiı ±Î‰Ì µ‹ÿÎ ‹Ì‹Î_ÁÎfiÎ ⁄‚ı ““÷k‰iÎÎfifiÌ ≠ÎÏÅ”” (÷k‰Á‹Î‰ıÂ) ◊‰Î◊Ì

Ïÿfi-≠Ï÷Ïÿfi ÁÿÎ ÏË÷˘ÿ› … ◊Î› »ı. ±Î ºÏp‹Î_ Ï‰¿ÎÁ ¿fl÷˘ ±Î ∞‰ 4 ◊Ì 7

√HÎV◊Îfi¿˘‹Î_ ±Î√‚ Ï‰¿ÎÁ ÁÎ‘ı »ı.

¿ÎL÷Î ºÏp Á‹ÎÅ

483


›˘√ºÏp Á‹E«› 483√Î◊Î — 170

¬˝ÁÃ¬ÊÁŒÃÊ ·cÔ∆UË ≤ÁCÔU—, ‚Êê¬˝Ã¢ ‚#êÿÈëÿÃó

»Ì ºÏp Á‹Ω‰Ì. Ë‰ı ÁÎ÷‹Ì ≠¤ÎºÏp ¿Ëı‰Î› »ı.

äÿÊŸÁ¬˝ÿÊ ¬˝÷Ê ¬˝ÊÿÙ, ŸÊSÿÊ¢ L§ªÃ ∞fl Á„U –Ãûfl¬˝ÁÃ¬ÁûÊÿÈÃÊ, ‚à¬˝flÎÁûÊ¬ŒÊfl„UÊ1 H 170H

√Î◊Î◊˝ =ÁÎ÷‹Ì ≠¤Î ºÏp CÎb_ ¿flÌfiı K›ÎfiÏ≠› Ë˘› »ı. ±fiı ±Î …

¿ÎflHÎ◊Ì ±Î ºÏp‹Î_ fl˘√ÿ˘Ê Ë˘÷˘ fi◊Ì. ÷◊Î ±Î ºÏp ÷k‰≠Ï÷’ÏkÎ◊Ì ›@÷

Ë˘› »ı. ±fiı ÁI≠T≤ÏkÎ’ÿfiı ±Î’fiÎflÌ Ë˘› »ı. –– 170––

ÀÌ¿Î-““äÿÊŸÁ¬˝ÿÊ””-äÿÊŸflÀ‹÷Ê ÁflˇÊ¬ÙŒÔflªÊÃÔ ““¬˝÷Ê”” ≤ÁCÔU— ““¬˝ÊÿÙ””’Ê„ÈUÀÿŸ ““Ÿ •SÿÊ¢”” ≤CÔUı ““L§ªÔ˜”” flŒŸÊ ““•Ã ∞fl Á„U”” ÃÕÊ ““Ãûfl-¬˝ÁÃ¬ÁûÊÿÈÃÊ”” Áfl‡Ê·áÊ, ∞fl¢ ““‚à¬˝flÎÁûÊ¬ŒÊfl„UÁÃ”” Á¬Áá«UÃÊÕ¸— H 170H

Ï‰‰ı«fi —- ±Î ÁÎ÷‹Ì ≠¤Î ºÏp‹Î_ ⁄˘‘ ÁÒ›˝fiÌ ≠¤Î …ı‰˘ »ı ““K›Îfi””

fiÎ‹fi_ ›˘√fi_ ÁÎ÷‹_ ±_√, ““fl˘√”” ÿ˘Êfi˘ ±¤Î‰, ±fiı ““÷k‰≠Ï÷’ÏkÎ”” fiÎ‹fiÎ

√HÎfiÌ ≠ÎÏÅ ◊Î› »ı. ±Î‰Î ≠¿ÎflfiÌ ±Î ºÏp K›ÎfiÏ≠›, Ï‰ÂıÊı Â‹Á_›@÷ ±fiı

ÁI≠T≤ÏkÎ’ÿfiı ±Î’fiÎflÌ Ë˘› »ı.

⁄˘‘ ÁÒ›˝fiÌ ≠¤Î ÷S›—- ±Î ºÏp‹Î_ iÎÎfi √HÎ ÁÒ›˝fiÌ ≠¤Î …ı‰˘ ÷ı…V‰Ì

±fiı ⁄‚‰Îfi Ë˘› »ı. »Ì ºÏp‹Î_ iÎÎfi ÷ÎflÎfiÌ ≠¤Î …ı‰_ Ë÷_. ÷ıfiÎ ¿fl÷Î_ ±ËŸ

±fiı¿√HÎ˘ ÷ı…V‰Ì ±fiı ≠¤Î‰ÂÎ‚Ì ⁄˘‘ Ë˘› »ı. ““≠¤Î”” ±ı‰_ ÷ıfi_ fiÎ‹ ’HÎ

±ËŸ ≠Ü¤Î ≠¿Úp ≠¿ÎÂ, CÎHÎ˘ … ≠¿ÎÂ ±ı‰˘ ±◊ Ë˘‰Î◊Ì ÁŒ‚ »ı. ÁÒ› …√÷fiÎ

Á‰ı˝ ’ÿÎ◊˘˝fiı …ı‹ ≠¿ÎÏÂ÷ ¿flı »ı. ÷ı‰Ì … flÌ÷ı ±Î ºÏp‹Î_ Á‰ı˝ ’ÿÎ◊˘˝fi_ ÂÎVhÎfiı

±fiÁÎflı Ï‰ÂıÊ ±fiı ›◊Î◊˝ ÿÂ˝fi ◊Î› »ı. ±ÎI‹Îfi¤‰ ’HÎ ‰‘ ⁄‚‰Îfi ±fiı

ZÎ›˘’Â‹fiÎ ±fiÁÎflı Ï‰ÏÂp Ë˘› »ı.

›˘√fi_ ÁÎ÷‹_ ±_√ K›Îfi- ±ËŸ ÁÒ›˝fiÌ ≠¤Î …ı‰˘ ≠¿Úp ⁄˘‘ ◊›ı· Ë˘‰Î◊Ì

÷ı ⁄˘‘ Ïfifl_÷fl K›Îfifi˘ … ‹A›I‰ı Ëı÷ ⁄fiı »ı. ¿ÎflHÎ ¿ı Ωı iÎÎfi ⁄‚‰Îfi Ë˘›

÷˘ K›Îfi ’HÎ ⁄‚‰Îfi ⁄fiı »ı. iÎÎfi‹Î_ ΩHÎı·Î ¤Î‰˘fi_ ±ı¿Î√˛Ï«kÎı ‹fifi ¿fl‰Î

1. ±Î »ıS·_ ’ÿ ‚à¬˝flÎÁûÊ¬ŒÊfl„UÊfiı ⁄ÿ·ı ¿˘≥ ¿˘≥ ’V÷¿˘‹Î_ Áfl‡Ê·áÊ ‡Ê◊ÊÁãflÃÊ ±Î ≠‹ÎHÎı

’HÎ ±Î‰ı »ı. ÷ıfi˘ ±◊˝ Ï‰‰ı«fi‹Î_ ±Î’ı·˘ »ı.

484


484 ›˘√ºÏp Á‹E«› √Î◊Î — 170

w’ K›Îfi ≠‰÷ı˝ »ı. ±Î … ¿ÎflHÎ◊Ì ±Î ºÏp ““K›ÎfiÏ≠›Î”” ¿Ëı‰Î› »ı. K›Îfi »ı

‰S·¤ (Ï≠›) …ıfiı ±ı‰Ì ±Î ºÏp ΩHÎ‰Ì. ±Î ¿ÎflHÎ◊Ì K›ÎfiÿÂÎ‹Î_ Ωı ±S’ ’HÎ

Ï‰ZÎı’ (±_÷flÎ›-Ï‰CÔfi) ’Õı ÷˘ µÿÔ‰ı√ ±Î‰ı, ‹fi‹Î_ ¬ıÿ Ω√ı. ‹fi‹Î_ ±ı‰˘ ¬ıÿ

◊≥ Ω› ¿ı Á_ÿfl K›Îfi ¿fl‰ÎfiÎ ±‰Áflı ±Î Ï‰CÔfi ¿uÎ_ ±ÎT›_? Á_ÁÎfl‹Î_ …ı ’vÊfiı

…ı ‰V÷ Ï≠› Ë˘› ÷ıfiı ±Î«fl‰Î‹Î_ Ωı ¿o≥ ’HÎ Ï‰ZÎı’ ±Î‰ı ÷˘ ‹fi‹Î_ ÿ—¬ÿ—¬

◊≥ Ω› »ı ÷ı‹ ±ËŸ ΩHÎ‰_. ±Î÷˝ ±fiı fl˙ƒ ±ı‹ ⁄ı K›Îfi˘ Á_ÁÎflËı÷ Ë˘‰Î◊Ì

I›…‰Î ›˘B› »ı. ±fiı ‘‹˝ ÷◊Î Â¿Ô· ±ı‹ ⁄ı K›Îfi˘ ‹„@÷Ëı÷ Ë˘‰Î◊Ì ±ÎI‹Î◊a

±ÎI‹Î±ı ±Îÿfl‰Î ›˘B› »ı. ±ËŸ ⁄˘‘ CÎHÎ˘ Ï‰ÂıÊ Ë˘‰Î◊Ì ±ÎI‹÷k‰fiÌ Ï‰ÏÂp

Ï‰«ÎflHÎÎ w’ ‘‹˝ K›Îfi ≠‰÷ı˝ »ı. ±Î ∞‰ ÷ı‹Î_ … flE›˘ ’E›˘ ‰÷ı˝ »ı.

fl˘√ ÿ˘Êfi˘ fiÎÂ —- ±Î ºÏp‹Î_ ‰÷˝÷Î ‹ËÎI‹Î ’vÊ˘fi˘ ±ÎËÎfl ÏË÷¿ÎflÌ,

’ÏflÏ‹÷ ±fiı ±S’‹ÎhÎÎ›@÷ Ë˘‰Î◊Ì ÂÎflÌÏfl¿ fl˘√˘ ◊÷Î fi◊Ì. ±fiı V‰ÎK›Î› ÷◊Î

K›ÎfiÎÏÿfiÎ ≠›˘√˘ ‰Õı ±ÎËÎflÎÏÿfiÌ ÂÎflÌÏfl¿ ’Î«fiÏø›Î ’HÎ ›◊˘Ï«÷ Ï‰ÏÂp …

◊‰ÎfiÎ ¿ÎflHÎı ’HÎ ÂÎflÌÏfl¿ fl˘√˘ ◊÷Î fi◊Ì. ÷ı◊Ì ÂÎflÌÏfl¿ fl˘√…L› …ı ‰ıÿfiÎ

(’ÌÕÎ) ÷ı Á_¤‰÷Ì fi◊Ì. ±Î ≠‹ÎHÎı ƒT›fl˘√ ◊÷Î fi◊Ì ÷◊Î ÁÎ«Ì ›◊Î◊ Á‹…HÎ

Ï‰U˘Ê Ï‰ÂıÊ T≤Ï© ’Î‹Ì Ë˘‰Î◊Ì flÎ√-¶ıÊ ±fiı ‹˘Ë ±Î hÎHÎ ≠¿ÎflfiÎ ÿ˘Ê˘ w’Ì

‹ËÎfl˘√ (¤Î‰fl˘√) ’HÎ ±Î ∞‰fiı Á_¤‰÷˘ fi◊Ì. iÎÎfiÿÂÎ‹Î_ „V◊fl÷Î ±fiı

·Ìfi÷ÎfiÎ ¿ÎflHÎı ±ÎI‹V‰w’fiÌ fl‹HÎ÷ÎfiÎ ¤_√ w’ ±fiı ’fl’ÏflHÎÏ÷‹Î_ √‹fi V‰w’

““¤Î‰fl˘√”” ’HÎ ±Î ∞‰fiı Ë˘÷˘ fi◊Ì. ÁËΩfi_ÿÌ ±Î ±ÎI‹Î ±ÎI‹’ÏflHÎÏ÷‹Î_ …

‹Â√· flËı »ı. ±ıÀ·ı ƒT›fl˘√ ±fiı ¤Î‰fl˘√ V‰w’ ‰ıÿfiÎ (’ÌÕÎ) Á_¤‰÷Ì fi◊Ì.

±◊Î˝÷Ô fl˘√-ÿ˘Ê fi◊Ì.

÷k‰≠Ï÷’ÏkÎ —- ±Î ºÏpfiÌ ’Ò‰ı ¿ÎL÷ÎºÏp‹Î_ ‹Ì‹Î_ÁÎ √HÎ (÷k‰˘fiÌ ÁÒZ‹

Ï‰«ÎflHÎÎ √HÎ) Ï‰¿Áı· Ë˘‰Î◊Ì ÷ı ÷k‰˘fiÌ Ï‰«ÎflHÎÎ ¿fl‰Î ¶ÎflÎ, Ï«_÷fi-‹fifi ¿fl‰Î

¶ÎflÎ ∞‰ ±Î ºÏp‹Î_ ±Î‰ı I›Îflı ““±Î ÷k‰ ±ı‹ … »ı …ı‹ ¤√‰Îfiı ¿èÎ_ »ı””

÷ı‰Ì ÷k‰˘fiÌ ÁÎZÎÎ÷Ô˚ ±fi¤ÒÏ÷ ±I›L÷ Ï‰ÂıÊı ¿flÌfiı ◊Î› »ı. ÂÎVhÎ˘ ÷˘ ‹ÎhÎ

ÏÿÂÎÁÒ«¿ … flËı »ı. Ë‰ı ÷˘ ÂÎVhÎ˘fiÎ ±Î·_⁄fi Ï‰fiÎ ±ÎI‹ÎfiÎ ±fi¤‰‹ÎhÎ◊Ì …

Ï‰ÂıÊ Ï‰ÂıÊ ÷k‰˘fiÌ V‰Ì¿ÚÏ÷ ◊≥ Ω› »ı. ÂÎVhÎ›˘√fiı ⁄ÿ·ı ÁÎ‹J›˝›˘√ ≠√Àı

»ı. ÂÎVhÎ˘fi_ Ë‰ı ⁄Ë ≠›˘…fi flËı÷_ fi◊Ì. ‹˘ËfiÎ Ï‰¿S’˘fiı ⁄ÿ·ı ÏfiÏ‰˝¿S’ ÿÂÎ

… ±Î‰Ì Ω› »ı. ‰«fi˘◊Ì ±√˘«fl ±fiı ±÷Ì„Lƒ› ±ı‰˘ ±ÎI‹÷k‰fi˘ ±fi¤‰

±ËŸ ◊Î› »ı.

485


›˘√ºÏp Á‹E«› 485√Î◊Î — 170-171

lÌ ±Îfi_ÿCÎfi∞ ‹.lÌ±ı ¿èÎ_ »ı ¿ı-

±√‹ ±√˘«fl ±fi’‹ ±◊˝fi˘, ¿˘HÎ ¿ËÌ ΩHÎı flı ¤ıÿ ?ÁË… Ï‰Â© flı ±fi¤‰ ‰›HÎ …ı, ÂÎVhÎ ÷ı ÁCÎ‚˘ flı ¬ıÿ. ‰Ìfl Ï…fiırfl0…ıË ±√˘«fl ‹ÎfiÁ ‰«fifiı, ÷ıË ±÷ÌÏLƒ› w’.±fi¤‰ Ï‹kÎı flı T›„@÷ Â„@÷ Â_, ¤ÎA›_ ÷ÎÁ V‰w’. ‰Ìfl Ï…fiırfl0

ÁI≠T≤ÏkÎ’ÿfiı ±Î’fiÎflÌ —- ±Î ºÏp ±Î‰‰Î◊Ì ±ÎI‹V‰¤Î‰fiÌ fl‹HÎ÷Î

w’ ÁI≠T≤ÏkÎ‹Î_ … ±Î ∞‰ flÎ«ı-‹Î«ı »ı. ±L› ≠T≤ÏkÎ ÷ıfiı v«÷Ì … fi◊Ì.

÷ı◊Ì ±S’¿Î‚‹Î_ … Ï‰ÏÂp ÁÎ«Ì ≠T≤ÏkÎ‰Î‚_ V◊Îfi ±Î ∞‰ ’Î‹ı »ı. ±Î

ÁI≠T≤ÏkÎ’ÿfi˘ ±◊˝ 175‹Ì √Î◊Î‹Î_ ±Î‰ı … »ı. ¿˘≥ ¿˘≥ ’V÷¿˘‹Î_ Áfl‡Ê·áÊ‡Ê◊ÊÁãflÃÊ=’ÿ ’HÎ »ı. ÷ıfi˘ ±◊˝ ±ı‰˘ »ı ¿ı ±Î ºÏp Ï‰ÂıÊ Ï‰ÂıÊ

Á‹÷Î¤Î‰◊Ì ›@÷ Ë˘› »ı. ±ËŸ ±Î‰ı· ∞‰fiı ‹„@÷fi˘ flÎ√ ±fiı Á_ÁÎflfi˘ ¶ıÊ

’HÎ À‚Ì Ω› »ı. ±ıÀ·Ì µE«¿˘ÏÀfiÌ Á‹÷Î (Â‹√HÎ) Ë˘› »ı. Â‹ÁÎfl ±ı

’ÿfi˘ ±◊˝ 171‹Ì √Î◊Î‹Î _ ±Î‰ ı … »ı. ±Î ºÏp ±S’¿Î‚‹Î _ …

““ÁI≠T≤ÏkÎ””fiÎ V◊Îfifiı ±Î’fiÎfl ⁄fiı »ı. ––170––

äÿÊŸ¡¢ ‚Èπ◊SÿÊ¢ ÃÈ, Á¡Ã◊ã◊Õ‚ÊœŸ◊Ô –Áflfl∑§’‹ÁŸ¡Ê¸Ã¢, ‡Ê◊‚Ê⁄¢U ‚ŒÒfl Á„U H 171H

√Î◊Î◊ = Ï…I›Î_ »ı ¿Î‹‰ÎÁfiÎfiÎ_ ÁÎ‘fi˘ …ıHÎı ±ı‰_, Ï‰‰ı¿fiÎ ⁄‚◊Ì ≠√À◊›ı·_, Á‹÷Î »ı ÁÎfl¤Ò÷ …ı‹Î_ ±ı‰_ K›Îfi…L› Á¬ ±Î ºÏp‹Î_ Ëo‹ıÂÎ_ … Ë˘›»ı. –– 171 ––

ÀÌ¿Î-““äÿÊŸ¡¢ ‚Èπ◊SÿÊ¢ ÃÈ”” •Áœ∑Î§Ã≤CÔUÊflfl – Á∑¢§ ÁflÁ‡ÊCÔUÁ◊àÿÊ„U-““Á¡Ã◊ã◊Õ‚ÊœŸ¢”” √ÿÈŒSÃ‡ÊéŒÊÁŒÁfl·ÿ◊Ô˜ – ∞ÃŒfl Áfl‡ÊcÿÃ ““Áflfl∑§’‹-ÁŸ¡Ê¸Ã¢”” ôÊÊŸ‚Ê◊âÿÙ¸à¬ÛÊ◊Ô˜ – •Ã ∞fl ““‡Ê◊‚Ê⁄¢U ‚ŒÒfl Á„U”” Áflfl∑§Sÿ‡Ê◊»§‹àflÊÁŒÁÃ H 171H

Ï‰‰ı«fi —- ±Î ºÏp‹Î_ ±Î‰ı·Î ∞‰fiı K›Îfi…L› ’fl‹ Á¬ Ë˘› »ı. ÷ı

Á¬ ¿ı‰_ Ë˘› »ı? ÷ı Á‹Ω‰‰Î ‹ÎÀı ±Î √Î◊Î‹Î_ hÎHÎ Ï‰ÂıÊHÎ˘ ¿Ëı »ı.

(1) Á¡Ã◊ã◊Õ‚ÊœŸ◊Ô˜=¿Î‹fiÎ ÁÎ‘fi˘fiı Ï…÷fiÎv_, K›ÎfiÿÂÎ‹Î_ ÁÎ«ı ÁÎ«Î

Á¬fi˘ ±ı‰˘ ±fi¤‰ ◊Î› »ı. ÏfiW¿’À ±ÎI‹√HÎ˘fiÎ ’fl‹ ±Îfi_ÿfi˘ ±fi¤‰ ◊Î›

»ı. ±Î Á¬ Ï‰Ê›Á¬ ¿fl÷Î_ µ·ÀÎ V‰¤Î‰fi_ Ë˘› »ı. K›Îfi…L› Á¬ ±ı

486


486 ›˘√ºÏp Á‹E«› √Î◊Î — 171-172

ÁË…Á¬ »ı. ±◊Î˝÷Ô V‰‰Â »ı. ≥„Lƒ›˘ ¶ÎflÎ ≠ÎÅ ◊fiÎw_ Á¬ ’fl‰Â »ı. ÷◊Î

¬flı¬fl ÷ı Á¬ fi◊Ì, Á¬Î¤ÎÁ ‹ÎhÎ … »ı. ±ıÀ·_ … fiËŸ ÿ—¬ … ±Î’fiÎv_

»ı. ±ıÀ·ı … ÂOÿ-w’-flÁ-√_‘ ±fiı V’Â˝ ±Î ’Î_«ı ¿Î‹fiÎ Á¬fiÎ_ …ı ÁÎ‘fi˘ »ı.

÷ıfiÎ µ’fl Ï‰…› ‹ı‚‰fiÎw_ ±Î K›Îfi…L› Á¬ »ı. Ï‰Ê›˘fiÎ ±fi¤‰˘ ±ı ±ÎÁ„@÷

¿flÎ‰fiÎflÎ, ’Î’¿‹ ⁄_‘Î‰fiÎflÎ ±fiı V‰fl‹HÎ÷Î‹Î_ ≠Ï÷⁄_‘ ¿flÎ‰fiÎflÎ ·Î√ı »ı. ÷ı◊Ì

÷ı ’Î_«ı ÁÎ‘fi˘fiÌ (±ÎÁ„@÷)fi˘ I›Î√ ¿flÎ‰fiÎw_ ±Î Á¬ »ı.

Áflfl∑§’‹ÁŸ¡ÊÃ¢=V‰ƒT› Â_? ±ÎI‹ƒT›. ’flƒT› Â_? ÂflÌflÎÏÿ ’ÿÔ√·ƒT›. ±ı‹

V‰-’fl‰V÷fiÎ ¤ıÿÏ‰iÎÎfi ¶ÎflÎ …ı Ï‰‰ı¿ ≠√Àı »ı. ÷ı Ï‰‰ı¿fiÎ ⁄‚◊Ì ±Î K›Îfi…L›

Á¬ ∞‰fiı ≠ÎÅ ◊Î› »ı. Ï‹l ◊›ı·Î ÿÒ‘-’ÎHÎÌfiı …ı‹ ËoÁ »ÒÀÎ ’ÎÕı »ı. ’»Ì

ÿÒ‘-ÿÒ‘ ’Ì Ω› »ı. ’ÎHÎÌ-’ÎHÎÌ flËı‰Î ÿı »ı. ÷ı‰Ì flÌ÷ı ±Î ºÏp‰Î‚Î ‹Ïfiw’Ì

’fl‹ËoÁ ±ÎI‹Ì›-±fiÎI‹Ì›¤Î‰˘fiı ¤ıÿiÎÎfi◊Ì ΩHÎÌfiı Ï‰‰ı¿‰Î‚Î ⁄fiı »ı. ’»Ì

±ÎI‹Ì›¤Î‰˘ … ±Îÿı› ‹ÎfiÌ V‰Ì¿Îflı »ı ±fiı ±fiÎI‹¤Î‰˘ ⁄_‘fi¿÷Î˝ Á‹∞ ÷ıfi˘

I›Î√ ¿flı »ı. …ı◊Ì ’flƒT›˘fiÌ ⁄_‘fi÷Î◊Ì ‹@÷ ◊›ı·Î ±Î ∞‰fiı ±ÎI‹√HÎ˘fiÎ

±fi¤‰w’ ÁË…Á¬fi˘ ±Îfi_ÿ ≠ÎÅ ◊Î› »ı.

‡Ê◊‚Ê⁄¢U=‹˘ËfiÎ Ï‰¿S’˘ ⁄‚Ì √›Î Ë˘‰Î◊Ì Ï«kÎfi˘ ≠‰ÎË Á‹÷Î¤Î‰fiÌ

≠‘Îfi÷Î‰Î‚˘ ‰èÎÎ … ¿flı »ı. …ı‹ ÷fl_√˘ flÏË÷ ÂÎL÷ ±ı‰Ì ÁÏfl÷ÎfiÎ …‚fi˘ ≠‰ÎË

‰Ëı, ÷ı‹ ±Î ›˘√Ì ‹ËÎI‹Îfi˘ Ï«kÎ≠‰ÎË ÂÎL÷¤Î‰ı Ïfi‹˝‚ K›ÎfiÿÂÎ‹Î_ ‰èÎÎ …

¿flı »ı. ¿˘≥ ≠¿ÎflfiÎ Ï‰¿S’˘ µÃ÷Î … fi◊Ì. Ï‰‰ı¿ ⁄Ï© Ω√‰Ì ±ı … ±Î

Â‹¤Î‰fi_ Œ‚ »ı. ÷ı◊Ì Ë_‹ıÂÎ_ Ï‰‰ı¿ ›@÷ ±Î ∞‰‹Î_ Á‹÷Î ÁÎfl‰Î‚_ Á¬ Ë˘›

»ı. ÷ıfiÎ ±ı‰Î Á_V¿Îfl Ω‹Ì Ω› »ı ¿ı Á_V¿ÎflfiÎ ⁄‚◊Ì … ÷ı‹fiÌ ≠ÂÎL÷‰ÎÏË÷Î‰Î‚_

lıWÔÃ K›ÎfiÿÂÎfi_ ’fl‹Á¬ ±Î ›˘√Ì‹ËÎI‹Îfiı Ë˘› »ı. –– 171––

‚flZ ¬⁄Ufl‡Ê¢ ŒÈ—π¢, ‚fl¸◊Êà◊fl‡Ê¢ ‚Èπ¢ –∞ÃŒÈÄÃ¢ ‚◊Ê‚Ÿ, ‹ˇÊáÊ¥ ‚Èπ-ŒÈ—πÿÙ— H 172 H

√Î◊Î◊˝ = …ı ’fl‰Â÷Î »ı ÷ı ⁄‘_ ÿ—¬ »ı ±fiı …ı V‰‰Â÷Î »ı ÷ıÁ‰ı˝ Á¬ »ı Á_ZÎı’‹Î_ Á¬ ±fiı ÿ—¬fi_ ±Î ·ZÎHÎ ¿èÎ_ »ı. –– 172 ––

ÀÌ¿Î-““‚flZ ¬⁄Ufl‡Ê¢ ŒÈ—π¢”” ÃÀ‹ˇÊáÊÿÙªÊÃÔ˜ – ““‚fl¸◊Êà◊fl‡Ê¢ ‚Èπ◊˜””•Ã ∞fl „UÃÙ— – ““∞ÃŒÈÄÃ¢”” ◊ÈÁŸŸÊ, ““‚◊Ê‚Ÿ”” ‚¢ Ê¬áÊ, ““‹ˇÊáÊ¢”” SflM§¬¢““‚Èπ-ŒÈ—πÿÙÁ⁄UÁÃ”” H 172H

487


›˘√ºÏp Á‹E«› 487√Î◊Î — 172

Ï‰‰ı«fi —- ÁÎ‹ÎL› ·˘¿T›‰ËÎfl‹Î_ ’HÎ ’flÎ‘Ìfi÷Î ±ı ÿ—¬ ¿Ëı‰Î› »ı. ““’Îfl¿Ì±ÎÂÎ ÁÿÎ ÏfiflÎÂÎ”” ±Î‰Ì ¿Ëı‰÷ ’HÎ »ı. ’flÎ‘Ìfi ‹ÎHÎÁ ÁÿÎ ±˘ÏÂ›Î‚˘-µÿÎÁ

◊≥fiı … flËı »ı. ’flÎ‘Ìfi ‹ÎHÎÁfiı ÁÿÎ ±’‹Îfi, ’flÎ¤‰, ÂÎflÌÏfl¿ ±fiı ‹ÎfiÏÁ¿ hÎÎÁ

‰√ıflıfiÎ_ ÿ—¬˘ …√÷ ≠ÏÁ© »ı. ÷ı◊Ì ““’fl‰Â÷Î”” ±ı ÿ—¬ »ı.

≠ffi —- ““’fl‰Â÷Î””fiı ÂÎ ‹ÎÀı ÿ—¬ ¿Ëı‰Î› »ı?

µkÎfl —- ÂÎVhÎ˘‹Î_ ÿ—¬fiÎ_ …ı …ı ·ZÎHÎ˘ ¿èÎÎ_ »ı. ÷ı ÷ı ·ZÎHÎ˘fi˘

’fl‰Â÷Î‹Î_ ›˘√ Ë˘‰Î◊Ì ’fl‰Â÷Î ±ı ÿ—¬ »ı. (1) ±Î¿<·-T›Î¿<‚÷Î ±ı ÿ—¬fi_

≠◊‹ ·ZÎHÎ »ı. (fl) ÂÎflÌÏfl¿ ¿ı ‹ÎfiÏÁ¿ ’ÌÕÎ ◊‰Ì ±ı ⁄Ì…\_ ·ZÎHÎ »ı. (3)

‹ÎfiÏÁ¿ hÎÎÁ ◊‰˘ ±ı hÎÌ…\_ ·ZÎHÎ »ı. ±Î Á‰ı ÿ—¬fiÎ_ ·ZÎHÎ˘ ““’fl‰Â÷Î””‹Î_

Ë˘› »ı. ±Î ∞‰ ¿‹˝fiÎ‹fiÎ ’flƒT›fiı ‰Â ◊›ı·˘ »ı. ÷ı◊Ì ¿‹˘˝ÿ› …ı

’ÏflÏV◊÷‹Î_ flÎ¬ı ÷ı‹Î_ flËı‰_ … ’Õı »ı. ÷ı‰Î ≠¿ÎflfiÌ ¿‹˘fiÌ ’flÎ‘Ìfi÷ÎfiÎ ¿ÎflHÎı

’H›˘ÿ› ¿Î‚ı flÎ√…L› T›Î¿<‚÷Î ±Î‰ı »ı ±fiı ’Î’fiÎ µÿ›¿Î‚ı ¶ıÊ…L›

T›Î¿<‚÷Î ±Î‰ı »ı. ±Î flÌ÷ı ¿‹˘˝fiÌ ’flÎ‘Ìfi÷Î ±fiı ’ÿÔ˚√·ƒT›fiÌ ’flÎ‘Ìfi÷ÎfiÎ

¿ÎflHÎı ±Î ∞‰ ÁÿÎ ±Î¿<‚-T›Î¿<‚÷Î‰Î‚˘ flËı »ı. ÷ı … ÿ—¬ »ı. ¿‹ ˝fiÌ ±fiı

’ÿÔ√·ƒT›˘fiÌ ’flÎ‘Ìfi÷ÎfiÎ ¿ÎflHÎı … ÂÎflÌÏfl¿ ±fiı ‹ÎfiÏÁ¿ ’ÌÕÎ ±fiı hÎÎÁ ÁÿÎ

«Î· … Ë˘› »ı ±Î ≠‹ÎHÎı ÿ—¬fiÎ_ hÎHÎı ·ZÎHÎ˘fi˘ ›˘√ Ë˘‰Î◊Ì ’flÎ‘Ìfi÷Î ±ı

ÿ—¬ »ı. ÂÎVhÎ‹Î_ ¿èÎ_ »ı ¿ı ““‚Ê¬ Ê¢ •‚◊ÕZ ÁŸ⁄U¬ Ê¢ ‚◊ÕZ””=…ı ⁄ÌΩ ƒT›˘fiÌ

±’ıZÎÎ flÎ¬ı »ı ÷ı ƒT› ’˘÷ı ±Á‹◊˝ »ı ±◊Î˝÷Ô ’flÎ‘Ìfi Ë˘‰Î◊Ì ÿ—¬›@÷ »ı.

…ı ±L›fiÌ ±’ıZÎÎ Ï‰fiÎfi_ »ı ÷ı … Á‹◊˝-Á¬Ì »ı.

’Ò. µ’Î. lÌ ›Â˘Ï‰…›∞ ‹.lÌ±ı iÎÎfiÁÎfl ±p¿‹Î_ ’HÎ ±Î … ‰Î÷ ¿ËÌ »ı.

¬⁄US¬Î„UÊ ◊„UÊŒÈ—π¢, ÁŸ—S¬Î„Uàfl¢ ◊„UÊ‚Èπ◊Ô –∞ÃŒÈÄÃ¢ ‚◊Ê‚Ÿ, ‹ˇÊáÊ¢ ‚ÈπŒÈ—πÿÙ— H

÷◊Î …ı …ı ±ÎI‹‰Â »ı ÷ı ÷ı … ÁÎ«_ Á¬ »ı. …ı‹Î_ …ı‹Î_ V‰÷_hÎ÷Î »ı.

±L›ƒT›˘fiÌ ±’ıZÎÎ Ë˘÷Ì fi◊Ì. ’flÎ‘Ìfi÷Î fi◊Ì. ÷ı‹Î_ ÷ı‹Î_ … ÁÎ«_ Á¬ »ı. •Ã∞fl „UÃÙ—=±Î … ¿ÎflHÎ◊Ì ±ıÀ·ı ¿ı Á¬fi_ ·ZÎHÎ ÷ı‹Î_ CÎÀ÷_ Ë˘‰Î◊Ì ÷ı … ÁÎ«_

Á¬ »ı. ÿıË ±fiı ≥„Lƒ›˘fi˘ Á_⁄_‘ Ë˘‰Î »÷Î_ ÿıËÎ÷Ì÷ ¤Î‰ı ±fiı ≥ÏLƒ›…L›-

Á¬˘◊Ì Ïfi·ı’¤Î‰ı flËıfiÎflÎ ±ÎI‹Î±˘ … ÁËΩfi_ÿÌ ±fiı ±ÎI‹√HÎ˘fiÎ ±fi¤‰˘‹Î_

… ±Îfi_ÿ ‹ÎfifiÎflÎ Ë˘› »ı.

Á_’ıZÎ‹Î_ Á¬ ±fiı ÿ—¬fi_ ±Î … ·ZÎHÎ ’Ò‰˝fiÎ ‹Ïfi’vÊ˘±ı ÂÎVhÎ˘‹Î_ ¿èÎ_ »ı. ––172––

488


488 ›˘√ºÏp Á‹E«› √Î◊Î — 173

¬ÈáÿÊ¬ˇÊ◊Á¬ sÔfl¢, ‚Èπ¢ ¬⁄Ufl‡Ê¢ ÁSÕÃ◊Ô –ÃÃp ŒÈ—π◊flÒÃûÊÀ‹ˇÊáÊÁŸÿÙªÃ— H 173H

√Î◊Î◊˝ = ’H›˘ÿ›fiÌ ±’ıZÎÎ‰Î‚ _ Á¬ ’HÎ ±Î flÌ÷ı (¿‹˘˝fiÌ)’flÎ‘Ìfi÷Î’HÎı flËı·_ »ı. ÷ı◊Ì ±Î (Á¬) ’HÎ ÿ—¬ … »ı. ¿ÎflHÎ ¿ı ÷ı‹Î_ ÿ—¬fiÎ·ZÎHÎ˘fi˘ ±‰U› ›˘√ »ı. –– 173 ––

ÀÌ¿Î-““¬ÈáÿÊ¬ Ê◊Á¬ sÔfl◊Ô”” ©UÄÃŸËàÿÊ, ““‚Èπ¢ ¬⁄Ufl‡Ê¢ ÁSÕÃ¢”” ¬ÈáÿSÿ¬⁄UàflÊÃÔ – ““ÃÃp ŒÈ—π◊flÒÃÃÔ ÃÀ‹ˇÊáÊÁŸÿÙªÃ—”” – ßàÕ¢ äÿÊŸ¡¢ ÃÊÁûfl∑¢§‚Èπ◊¬⁄UÊÿûÊàflÊà∑§◊¸ÁflÿÙª◊ÊòÊ¡àflÊÁŒÁÃ H 173H

Ï‰‰ı«fi —- ±Î ≠‹ÎHÎı ’flÎ‘Ìfi Ë˘› ÷ı ÿ—¬ ±fiı ±ÎI‹‰Â Ë˘› ÷ı Á¬ ±ı‰Î

≠¿ÎflfiÎ_ ÿ—¬ ±fiı Á¬fiÎ_ ·ZÎHÎ˘ Ë˘‰Î◊Ì ’Ò‰ı˝ ⁄Î_‘ı·Î ’H›˘ÿ›◊Ì ≠ÎÅ ◊›ı·Î_ ÁÎ_ÁÎÏfl¿

Á¬=≥Lƒ- fiflıLƒÎÏÿfiÎ_ Á¬˘ ’HÎ µ’fl˘@÷ fiÌÏ÷fiı ±fiÁÎflı ““’fl‰Â’HÎı”” flËı·Î_ »ı

¿ÎflHÎ ¿ı ’Ò‰ı˝ ⁄Î_‘ı·_ …ı ’H›, ÷ı ’HÎ ¿‹˝-’fl‹Îb±˘ Ë˘‰Î◊Ì ’flƒT› … »ı. ÷ı◊Ì ¿‹˝fiÌ

‹Ëıfl⁄ÎfiÌ Ë˘› I›Î_ Á‘Ì … flËı‰Î‰Î‚_ Ë˘‰Î◊Ì ±Î Á¬ ’HÎ ÿ—¬ … »ı. ¿ÎflHÎ ¿ı

““’flÎ‘Ìfi÷Î”” ±ı‰_ ÿ—¬fi_ …ı ·ZÎHÎ »ı. ÷ıfi˘ ÷ı‹Î_ ›˘√ »ı. flÎΩ-‹ËÎflÎΩfiÎ_ Á¬˘

’HÎ ’H›¿‹o˝ Á‹ÎÅ ◊›Î ’»Ì CÎÕÌ‰Îfl ’HÎ À¿÷Î_ fi◊Ì. iÎÎfiÁÎfl‹Î_ … ¿èÎ_ »ı ¿ı-

ÿ·Ê¢ ÷ÎÍ÷XÔU◊ÊòÊáÊ, ÷ÖÿãÃ ¬fl¸ÃÊ •Á¬ –ÃÒ⁄U„UÙ ∑§◊¸flÒ·êÿ, ÷Í¬ÒÁ÷¸ ÊÊ˘Á¬ ŸÊåÿÃ H

±Î ≠‹ÎHÎı Ë˘‰Î◊Ì ±Î ≠¤Î ºÏp‹Î_ ±Î‰ı·Î ‹Ïfi±˘fi˘ ⁄˘‘ ±Ï÷Â›

Ïfi‹˝‚ Ë˘‰Î◊Ì ±ÎI‹ÎflÎ‹Ì ±ı‰Î ±Î iÎÎfiÌ ’vÊ˘fiı K›Îfi ¶ÎflÎ ±ÎI‹√HÎ˘fiÌ

fl‹HÎ÷ÎfiÎ ±Îfi_ÿÎI‹¿ …ı Á¬ Ë˘› »ı. ÷ı … ÁÎ«_ Á¬ »ı. ¿ÎflHÎ ¿ı ±Î Á¬

’Ò‰˝⁄© ¿‹ ˝fiÎ Ï‰›˘√ ‹ÎhÎ◊Ì ±ıÀ·ı ¿‹ ˝fiÎ ZÎ›˘’Â‹◊Ì ≠√À ◊Î› »ı. ÷ı◊Ì ÷ı

Á¬ •+¬⁄U+ •ÊÿûÊàflÊÃÔ˜= ’flfiı ±Î‘Ìfi fi◊Ì. ±’flÎ‘Ìfi »ı. ±◊Î˝÷Ô˚ ’flÎ‘Ìfi

fi◊Ì ±ıÀ·ı ¿ı ±ÎI‹‰Â »ı. ‹ÎÀı ÷ı Á¬ ±ÎI‹‰Â Ë˘‰Î◊Ì ¿˘≥ »Ìfi‰Ì Â¿÷_

fi◊Ì. ÷ı Á¬‹Î_ ¿˘≥ ’flƒT›˘fiÌ ±’ıZÎÎ flËı÷Ì fi◊Ì. ÷◊Î ±Î Á¬ ±fi¤‰

‹ÎhÎ◊Ì … √Q› »ı. ÂOÿ˘◊Ì Á‹Ω‰Ì Â¿Î÷_ fi◊Ì ±ÎÃºÏpfiÌ ÁFÎ›‹Î_ ’Ò.

µ’Î. lÌ ›Â˘Ï‰…›∞ ‹.lÌ±ı ¿èÎ_ »ı ¿ı-

ÁCÎ‚_ ’fl‰Â ÷ı ÿ—¬·ZÎHÎ, Ïfi…‰Â ÷ı Á¬ ·ËÌ±ı –±ı ºpı ±ÎI‹√HÎ ≠√Àı, ¿Ë˘ Á¬ ÷ı ¿<HÎ ¿ËÌ±ı flı ––

489


›˘√ºÏp Á‹E«› 489

fiÎ√flÁ¬ ’Î‹fl fiÏ‰ ΩHÎı, ‰S·¤Á¬ fi ¿<‹ÎflÌ –±fi¤‰ Ï‰HÎ ÷ı‹ K›Îfi÷b_ Á¬, ¿˘HÎ ΩHÎı fiflfiÎflÌ flı ––

ÂËıfl‹Î_ ‰ÁfiÎflÎ ‘fi‰Îfi ’vÊfi_ Á¬ ’Î‹fl (Ïfi‘˝fi) ‹ÎHÎÁ ΩHÎÌ Â¿÷˘

fi◊Ì. ’Ï÷fiÌ ÁÎ◊ıfiÎ Á_¤˘√fi_ Á¬ ¿<‹ÎÏfl¿Î ΩHÎÌ Â¿÷Ì fi◊Ì. ÷ı‰Ì flÌ÷ı K›Îfifi_

Á¬ ±fi¤‰ Ï‰fiÎfiÎ fifl-fiÎflÌ ΩHÎÌ Â¿÷Î fi◊Ì ––173––

äÿÊŸ¢ ø ÁŸ◊¸‹ ’Ùœ, ‚ŒÒfl Á„U ◊„UÊà◊ŸÊ◊Ô˜ –ˇÊËáÊ¬˝Êÿ◊‹¢ „U◊, ‚ŒÊ ∑§ÀÿÊáÊ◊fl Á„U H 174H

√Î◊Î◊˝ = ‹ËÎI‹Î ’vÊ˘fiı iÎÎfiÎ‰flHÎÌ›ÎÏÿ ¿‹˘˝fiÎ ZÎ›˘’Â‹◊Ì Ïfi‹˝‚⁄˘‘ µI’¯Î ◊›ı »÷ı Ëo‹ıÂÎ_ K›ÎfiÿÂÎ … Ë˘› »ı. ¿ÎflHÎ ¿ı ZÎÌHÎ ◊›˘ »ı.≠Î›— ‹· …ı‹Î_◊Ì ±ı‰_ Ëı‹ ÁÿÎ ¿S›ÎHÎw’ … Ë˘› »ı. –– 174 ––

ÀÌ¿Î-““äÿÊŸ¢ ø ÁŸ◊¸‹ ’Ùœ”” S¬CÔUˇÊÿÙ¬‡Ê◊‚◊ÈàÕ ‚ÁÃ – Á∑§Á◊àÿÊ„U-““‚ŒÒfl Á„U ◊„UÊà◊ŸÊ¢”” ◊ÈŸËŸÊ◊Ô – ∞ÃŒfl ¬˝ÁÃflSÃÍ¬◊ÿÊ„U-““ˇÊËáÊ¬˝Êÿ◊‹¢ „U◊””SfláÊZ, ““‚ŒÊ ∑§ÀÿÊáÊ◊fl Á„U”” ÃÕÊflSÕÙ¬¬ûÊ— H 174H

Ï‰‰ı«fi —- ’Ò‰˝⁄© ±ı‰Î iÎÎfiÎ‰flHÎÌ› ±fiı ‹˘ËfiÌ› ±ÎÏÿ ¿‹ ˝fi˘ V’p

±ı‰˘ Ïfi‹˝‚ ZÎ›˘’Â‹ ◊‰Î◊Ì µI’¯Î ◊›ı·˘ Á_ÿfl÷‹ ⁄˘‘ ±Î ∞‰‹Î_ ±Î‰ı »÷ı

÷ı ‹ËÎI‹Î ’vÊ˘fiı ÁÿÎ K›ÎfiÿÂÎ … Ë˘› »ı. Ïfi‹˝‚ iÎÎfi›˘√fiÎ ⁄Ô‚ı ±fiı

Ïfi‹˘˝ËÿÂÎfiÎ ⁄‚ı ±Î ›˘√Ì ’vÊ˘ ’˘÷ÎfiÎ ‹fi‹_Ïÿfl‹Î_ ’˘÷ÎfiÎ ±ÎI‹ÎfiÌ

’fl‹ÎI‹ÿÂÎfi_ … Á÷÷ K›Îfi ¿flı »ı. ±ËŸ ±ı‰Ì lıWÔÃ iÎÎfiÿÂÎ ‰÷ı »ı. ÷ı◊Ì …

K›Îfi ÿÂÎfi_ ’fl‹Á¬ ±fi¤‰Î› »ı. ±ÎI‹ÎfiÎ √HÎ˘fi_ Ï«_÷‰fi ±ı‰_ µI¿À ⁄fiı »ı.

¿ı …ıfiÎ ≠÷Î’ı ’ÿÔ˚√·˘fiÎ Á¬-ÿ—¬fi˘ ›˘√ ◊‰Î »÷Î_ ’HÎ ÷ıfiÎ Á¬—-ÿ—¬fi˘

±fi¤‰ ∞‰fiı ‰kÎÎ˝÷˘ fi◊Ì. ±Î ‰Î÷ ÷ıfiÌ Á‹Îfi ±ı¿ Á_ÿfl µÿÎËflHÎ ¶ÎflÎ

Á‹Ω‰ı »ı ¿ı-

¬ÎHÎ‹Î_◊Ì fiÌ¿‚ı·_ Á˘fi_ ‹ÎÀÌ ÁÎ◊ı Ë˘‰Î◊Ì Á‹· »ı. ’fl_÷ ±„BÔfi‹Î_ ÷’Î‰‰Î

±ÎÏÿ ≠Ïø›Î ¿fl‰Î ¶ÎflÎ ZÎÌHÎ ◊›˘ »ı. ≠Î›— (‹ÎÀÌ w’) ‹· …ı‹Î_◊Ì ±ı‰_ ÷ı

Á‰HÎ˝ Ë‰ı ÁÿÎfiı ‹ÎÀı ¿S›ÎHÎw’ Á‰HÎ˝ … flËı »ı. ±◊Î˝÷Ô Ë‰ı ÷ı ¿ÿÎÏ’ ±Á‰HÎ˝

(‹ÎÀÌ ¿ı ±ı‰Ì ÷E» ‰V÷w’) ⁄fi÷_ … fi◊Ì. ±ı¿‰Îfl Â© ◊›ı·_ ÷ı Á˘fi_ ÁÿÎfiı

‹ÎÀı Â© Á‰HÎ¤Î‰ w’ … ⁄fiı »ı. ÷ı‰Ì flÌ÷ı ±ı¿‰Îfl …ı ∞‰ ZÎÌHÎ≠Î›¿‹ ‹·‰Î‚˘

◊Î› »ı. ÷ı ÁÿÎ ÷ı‰˘ Â© … flËı »ı. –– 174––

√Î◊Î — 173-174

490


490 ›˘√ºÏp Á‹E«› √Î◊Î — 175

‚à¬˝flÎÁûÊ¬Œ¢, ø„UÊ‚XÔUÊŸÈcÔ∆UÊŸ‚¢ÁôÊÃ◊Ô˜ –◊„UÊ¬Õ¬˝ÿÊáÊ¢ ÿŒŸÊªÊÁ◊¬ŒÊfl„U◊Ô H 175H

√Î◊Î◊˝ = ±ËŸ ÷k‰‹Î√˝‹Î_ ““±Á_√ ±fiWÔÃÎfi”” »ı fiÎ‹ …ıfi_ ±ı‰Ô_

±fiWÔÃÎfi ÷ı ÁI≠T≤ÏkÎ’ÿ ¿Ëı‰Î› »ı. ±fiı ÷ı ±fiWÔÃÎfi ‹ËÎ‹Î√˝fiÎ ≠›ÎHÎ V‰w’

»ı. ÷◊Î …ı ±Î ±fiWÔÃÎfi ±fiÎ√ÎÏ‹ (F›Î_◊Ì ŒflÌ◊Ì ’Î»Î fi ±Î‰‰_ ’Õı ÷ı‰Î)

’ÿfiı ’‹ÎÕfiÎw_ »ı. –– 175 ––

ÀÌ¿Î-““‚à¬˝flÎÁûÊ¬Œ¢ ø„U”” Ãûfl◊Êª¸ – Á∑§Á◊àÿÊ„U-““•‚XÔUÊŸÈcÔ∆UÊŸ-‚¢ÁôÊÃ¢”” flÃ¸Ã ÃÕÊ Sfl⁄U‚¬˝flÎûÊ— – ““◊„UÊ¬Õ¬˝ÿÊáÊ¢ ÿŒ˜”” •‚XÔUÊŸÈcÔ∆UÊŸ◊Ô”” –““•ŸÊªÊÁ◊¬ŒÊfl„¢U”” ÁŸàÿ¬Œ¬˝Ê¬∑§Á◊àÿÕ¸— H 175H

Ï‰‰ı«fi —- ’Ò‰ı 170‹Î f·˘¿‹Î_ K›ÎfiÏ≠› ±ı‰Ì ±Î ≠¤ÎºÏp ÁI≠T≤ÏkÎ’ÿfiı

±Î’fiÎflÌ »ı ±ı‰_ ¿Ëı‰Î‹Î_ ±ÎT›_ »ı. I›Î_ ≠ffi ◊Î› »ı ¿ı ““ÁI≠T≤ÏkÎ’ÿ”” ¿˘fiı

¿Ëı‰Î›? ÷ıfi˘ ±◊˝ Â_? ÷ı ‰Î÷ ±Î fÔ·˘¿‹Î_ …HÎÎ‰ı »ı.

±ËŸ ÷ÎÏk‰¿‹Î√˝‹Î_ …ı ““±Á_√””fiÎ‹fi_ ±fiWÃÎfi »ı. ÷ıfiı ›˘√Ì ’vÊ˘

““ÁI≠T≤ÏkÎ’ÿ”” ¿Ëı »ı. ÁÎ‹ÎL›◊Ì ÂÎVhÎ˘‹Î_ ±fiWÔÃÎfi˘ «Îfl ≠¿ÎflfiÎ_ ¿èÎÎ_ »ı. ≠ÌÏ÷,

¤„@÷, ‰«fi ±fiı ±Á_√.””

⁄ÌΩ_ ¿Î›˘ »˘ÕÌfiı …ı ‘‹ ±fiWÃÎfi ±Ï÷Â› ≠ÌÏ÷◊Ì ¿flÎ›. ≠ı‹Ï‰ÂıÊ F›Î_

Ë˘› ÷ı ≠ÌÏ÷ ±fiWÔÃÎfi ¿Ëı‰Î› »ı. ±◊Î˝÷Ô …ı ‘‹Î˝fiWÔÃÎfi˘ ±Î«fl‰Î‹Î_ ≠ı‹ Ë˘›.

÷ıfiÌ µ’fl ≠ÌÏ÷Ï‰ÂıÊ Ë˘› ÷ı ≠ÌÏ÷ ±fiWÃÎfi ±fiı …ı ‘‹˝ ±fiWÔÃÎfi ⁄Ë‹Îfi’Ò‰˝¿

=’ÒF›¤Î‰’Ò‰˝¿ ¿flÎ› ÷ı ¤„@÷ ±fiWÃÎfi ¿Ëı‰Î› »ı. …ı‹ ’IÔfiÌ ±fiı ‹Î÷ÎfiÌ

¤˘…fiÎÏÿ ¶ÎflÎ ’Î·fi-’˘ÊHÎfiÌ Ïø›Î ±ı¿ Áfl¬Ì Á‹Îfi Ë˘‰Î »÷Î_ ’HÎ ⁄¯Îı ≠I›ı

¤Î‰‹Î_ ÷ŒÎ‰÷ Ë˘› »ı. ’IÔfiÌfiÎ ’Î·fi-’˘ÊHÎ‹Î_ ≠ı‹ Ë˘› »ı. ±fiı ‹Î÷ÎfiÎ

’Î·fi-’˘ÊHÎ‹Î_ ¤„@÷ Ë˘› »ı. ÷ı‹ ±ËŸ ≠ÌI›fiWÔÃÎfi ±fiı ¤„@÷ ±fiWÃÎfi‹Î_

÷ŒÎ‰÷ ΩHÎ‰˘. ≠ÌI›fiWÔÃÎfi ¿fl÷Î_ ¤„@÷ ±fiWÔÃÎfi‹Î_ ¤Î‰fiÎfiÌ ±fiı Ï‰Ï‘fiÌ Ï‰ÂıÊ

¿Î‚∞ Ë˘‰Î◊Ì ÷ı Ï‰Â©ÎfiWÔÃÎfi ¿Ëı‰Î› »ı. Ê˘ÕÂ¿‹Î_ ¿èÎ_ »ı ¿ı-

ÿòÊÊŒ⁄UÙ˘ÁSÃ ¬⁄U◊—, ¬˝ËÁÃp Á„UÃÙŒÿÊ ÷flÁÃ ∑§ÃÈ— –‡Ê·àÿÊªŸ ∑§⁄UÙÁÃ ÿìÊ Ãà¬˝ËàÿŸÈcÔ∆UÊŸ◊Ô H 10-3 H

491


›˘√ºÏp Á‹E«› 491√Î◊Î — 175

F›Î_ CÎHÎ˘ ±Îÿfl Ë˘› ±fiı ±fiWÔÃÎfi ±Î«flfiÎflfiı ÂıÊ ¿Î›˘˝ »˘ÕÌfiı ’HÎ

ÏË÷˘ÿ›‰Î‚Ì F›Î_ ≠ÌÏ÷ Ë˘› ÷ı ≠ÌI›fiWÔÃÎfi ¿Ëı‰Î› »ı.

ªı⁄UflÁfl‡Ê·ÿÙªÊŒÔ ’ÈÁh◊ÃÙ ÿŒÔÁfl‡ÊÈhÃ⁄UÿÙª◊Ô –Á∑˝§ÿÿÃ⁄UÃÈÀÿ◊Á¬, ôÊÿ¢ ÃŒÔ÷ÄÔàÿŸÈcÔ∆UÊŸ◊Ô H 10-4 H

Ïø›Î ¶ÎflÎ …ı ±fiWÔÃÎfi ⁄ÌΩ ±fiWÔÃÎfifiÌ ÁÎ◊ı ÷S› Ë˘‰Î »÷Î_ ’HÎ ËÎÏÿ˝¿

√˙fl‰ Ï‰ÂıÊ (⁄Ë‹Îfi Ï‰ÂıÊ)fi˘ ›˘√ ◊‰Î◊Ì ⁄Ï©‹Îfi ±ÎI‹Îfi_ …ı ‰‘Îflı Ï‰Â©÷fl

›˘√‰Î‚_ ±fiWÃÎfi »ı. ÷ı ¤„@÷ ±fiWÔÃÎfi ¿Ëı‰Î› »ı.

•àÿãÃflÀ‹÷Ê π‹È ¬àÔŸË ÃŒÔflŒÔÁ„UÃÊ ø ¡ŸŸËÁÃ –ÃÈÀÿ◊Á¬ ∑Î§àÿ◊ŸÿÙ-ôÊÊ¸Ã¢ SÿÊà¬˝ËÁÃ÷ÁÄÃªÃ◊Ô H 10-5 H

’IÔfiÌ ±I›L÷ ‰ËÎ·Ì Ë˘› »ı. ±fiı ‹Î÷Î ’HÎ ÷ıfiÌ …ı‹ ‰ËÎ·Ì Ë˘› »ı.

±fiı ÏË÷ ¿flfiÎflÌ ’HÎ Ë˘› »ı. ±Î ⁄¯Îı ≠I›ı ¿Î›˝ Áfl¬_ Ë˘‰Î »÷Î_ ’HÎ …ı‰˘

¤Î‰‹Î_ ÷ŒÎ‰÷ »ı. ÷ı‰˘ ≠ÌÏ÷ ±fiı ¤„@÷ ±fiWÔÃÎfi‹Î_ ’HÎ ¤Î‰fi˘ ¤ıÿ ΩHÎÔ‰˘.

ÂÎVhÎ‰«fi˘fiı ±fiÁÎflı ÷ıfiÎ ±fiÁ_‘Îfi ’Ò‰˝¿fi_ …ı ±fiWÔÃÎfi ÷ı ‰«fiÎfiWÔÃÎfi¿Ëı‰Î› »ı. F›Î_ F›Î_ …ı …ı ›˘B› ≠T≤ÏkÎ ¿ËÌ »ı. I›Î_ I›Î_ ÷ı ÷ı ÂÎVhÎÎfiÁÎflı …ı

≠T≤ÏkÎ ¿fl‰Ì ÷ıfiı ‰«fiÎfiWÔÃÎfi ¿Ëı‰Î› »ı.

…ı‹ «_ÿfi ÁË… Á√_‘Ì »ı ÷ı‹ ÂÎVhÎ‰«fi˘fiÎ ‰Îfl_‰Îfl ±P›ÎÁ◊Ì

ÂÎVhÎ‰«fi˘fiÎ ±Î·_⁄fi Ï‰fiÎ … ÁË…’HÎı ◊÷Ì …ı ‘‹˝ ≠T≤ÏkÎ=±ÎI‹-±fi¤‰fiÎ ⁄‚ı

◊÷Ì ‘‹˝≠T≤ÏkÎ ÷ı ““±Á_√ ±fiWÔÃÎfi”” ¿Ëı‰Î› »ı. …ı ±fiWÔÃÎfi ±ÎI‹Îfi¤‰ V‰w’

◊≥ «Ò¿u_ Ë˘›. Á‰˝◊Î ⁄ÎèÎ ±Î·_⁄fi Ï‰fiÎfi_ Â© ±ı‰_ …ı ±fiWÃÎfi ÷ı ±Î

±Á_√ÎfiWÔÃÎfi ¿Ëı‰Î› »ı.

CÎÀ ⁄fiÎ‰÷Î_ ÿoÕ ‰Õı ≠◊‹ «ø-¤˛‹HÎ ◊Î› »ı. I›Îfl ’»Ì ÿoÕfiı Œıfl‰‰Îfi_

⁄_‘ ¿flÌ±ı ÷˘ ’HÎ ’Ò‰˝fiÎ ±P›ÎÁfiı ·Ì‘ı «ø¤˛‹HÎ «Î· … flËı »ı. ÷ı‰Ì flÌ÷ı

‰Îfl_‰Îfl ‰«fiÎfiWÔÃÎfifiÎ ±Î·_⁄fiı ¿flÎ›ı·Ì ‘‹˝¿flHÎÌ ¶ÎflÎ ◊›ı·Î ±P›ÎÁfiÎ ±Ï÷Â›fiı

·Ì‘ı …ı ±fiWÔÃÎfi ÁË…V‰w’ ⁄fiÌ Ω› ÷ı ±Á_√ÎfiWÔÃÎfi. ±Î ±Á_√ÎfiWÔÃÎfifiı …

±fiÎ·_⁄fi-›˘√, ÏfiflÎ·_⁄fiÎfiWÔÃÎfi ‰√ıflı ’HÎ ¿Ëı‰Î› »ı. F›Î_ ÂÎVhÎ‰«fi˘fiÎ ±Ï÷Â›

±P›ÎÁ◊Ì ±ÎI‹Î‹Î_ ±ı‰ _ Ï‰ÏÂp ÁÎ‹J›˝ ≠√Àu_ Ë˘› ¿ı ¿˘≥ ±Î·_⁄fifiÌ

(ÂÎVhÎÎ·_⁄fifiÌ ’HÎ) …wfl flËı fiËÌ ÷ı‰Ì ÿÂÎ. ÷ıfiı ÁÎ‹J›˝›˘√ ’HÎ ¿Ëı‰Î› »ı.

492


492 ›˘√ºÏp Á‹E«› √Î◊Î — 175-176

±Î ±fiÎ·_⁄fi›˘√. (±Á_√ÎfiWÔÃÎfi) ZÎ’¿lıHÎÌ¿Î·ı Ï¶÷Ì› ±’Ò‰˝¿flHÎ◊Ì

‰ÎV÷Ï‰¿’HÎı ±Î‰ı »ı ±ËŸ ’fl÷k‰ÿÂ˝fifiÌ ≥E»Î ±¬_Õ’HÎı ‰÷ı˝ »ı. ±Î‰Î ≠¿ÎflfiÎ

±Á_√ÎfiWÔÃÎfifiı … ““ÁI≠T≤ÏkÎ’ÿ”” ¿Ëı‰Î› »ı. ±fiı ±Î ÁÎ‹J›˝›˘√ ZÎ’¿lıÏHÎfiÎ

’Ò‰˝¿Î·ı »Î-ÁÎ÷‹Î √HÎÃÎHÎı ’HÎ µ’«Îfl◊Ì Ë˘› »ı. ≠Î›— Ï…fi¿S’Ì …ı‰Î

‹ËÎI‹Î±˘fiı »Î-ÁÎ÷‹Î √HÎÃÎHÎı ±Î ±Á_√ÎfiWÔÃÎfi ≠‰÷ı »ı. ÷ı … ““ÁI≠T≤ÏkÎ’ÿ””¿Ëı‰Î› »ı. ±fiı µ’«Îfl◊Ì ÁÎ‹J›˝›˘√ ’HÎ ¿Ëı‰Î› »ı.

≠ffi —- Ωı ±Î µ’«Ïfl÷ ÁÎ‹J›˝›˘√ »ı. ÷˘ ’Îfl‹ÎÏ◊˝¿ ÁÎ‹J›˝›˘√ ¿˘fiı

¿Ëı‰Î› »ı? ÷ıfiÎ ¿ıÀ·Î ¤ıÿ »ı? ±fiı ¿›Î √HÎÃÎHÎı ±Î‰ı »ı?

µkÎfl —- ZÎ’¿lıÏHÎ‹Î_ ±Î‰÷Î ±’Ò‰˝¿flHÎ◊Ì …ı ÁÎ‹J›˝›˘√ ≠√Àı »ı, ÷ı

’Îfl‹ÎÏ◊˝¿ ÁÎ‹J›˝›˘√ »ı. I›Î_ ±ÎI‹Îfi_ ÁË… ÁÎ‹J›˝ ‰‘ ≠√À ◊Î› »ı. ÷ıfiÎ ⁄ı

¤ıÿ »ı (1) ‘‹˝ÁLÔL›ÎÁ›˘√ ±fiı (fl) ›˘√ÁLÔL›ÎÁ›˘√. «ÎÏflhÎ‹˘ËfiÌ›¿‹˝fiÎ

ZÎ›˘’Â‹ ¶ÎflÎ «˘◊Î √HÎÃÎHÎÎ◊Ì ±ÎÃ‹Î √HÎÃÎHÎÎ Á‘Ì‹Î_ ZÎ‹Î-fi‹˛÷Î-±Î…˝‰÷Î-Á_÷˘Ê

±ÎÏÿ …ı …ı √HÎ˘ (‘‹ ˝) ±Î ±ÎI‹Î‹Î_ ≠√À ◊›Î »ı. ÷ıfi˘ ±ÎÃ‹Î √HÎV◊Îfi¿◊Ì

““ÁLÔL›ÎÁ”” ±ıÀ·ı I›Î√ ◊Î› »ı. ±fiı «ÎÏflhÎ‹˘ËfiÌ› ¿‹˝fi˘ Á‰˝◊Î ZÎ› ◊‰Î◊Ì

ZÎÎÏ›¿¤Î‰fiÎ ‘‹ ˝ ±ËŸ ≠√À ◊Î› »ı. ÷ı◊Ì ZÎ›˘’Â‹¤Î‰fiÎ ‘‹˘˝fiÎ I›Î√‰Î‚˘

±Î ÁÎ‹J›˝›˘√ ±ÎÃ‹Î◊Ì Âw ◊Î› »ı. ÷◊Î ‹fi-‰«fi ±fiı ¿Î›ÎfiÎ ›˘√˘fi˘ I›Î√

±ıÀ·ı (›˘√ Ïfifl˘‘) ¿fl‰Î w’ …ı ÁÎ‹J›˝ ›˘√ ÷ı ›˘√ÁLÔL›ÎÁ›˘√ ¿Ëı‰Î› »ı.

÷ıfiÌ ≠ÎÏÅ ÷ıfl‹Î √HÎÃÎHÎÎfiÎ ±_÷ı ◊Î› »ı. ZÎ’¿lıHÎÌ¿Î‚ı ±Î‰fiÎw_ ±Î ±Á_√ÎfiWÔÃÎfi

‹ËÎ’◊fiÎ ≠›ÎHÎV‰w’ »ı ZÎ’¿lıÏHÎfi_ ±Îfl˘ËHÎ ±ı ‹ËÎ’◊≠›ÎHÎ »ı. F›Î_ √›Î

’»Ì I›Î_◊Ì ’Î»Î Œfl‰Îfi_ fi◊Ì. ÷ı‰_ ±≠Ï÷’Î÷Ì …ı ≠›ÎHÎ ÷ı ‹ËÎ’◊≠›ÎHÎ ¿Ëı‰Î›

»ı. ÷◊Î ±fiÎ√ÎÏ‹¿’ÿ ±ıÀ·ı ‹„@÷’ÿfiı ±Î’fiÎw_ ±Î ÁI≠T≤ÏkÎ’ÿ »ı.

±Î‰Î ≠¿ÎflfiÎ ÁI≠T≤ÏkÎfiÎ ’ÿfiı ·Î‰fiÎflÌ ±Î ≠¤Î ºÏp »ı. ±◊Î˝÷Ô˚ ±Î

≠¤ÎºÏpfiÎ ≠÷Î’ı ±S’¿Î‚‹Î_ ±Î ‹ËÎI‹Îfiı ““ÁI≠T≤ÏkÎ’ÿ””fiÌ ≠ÎÏÅ ◊Î› »ı. ––175––

•‚XÔUÊŸÈc∆UÊŸŸÊ◊ÊãÿÊ„Uó

¬˝‡ÊÊãÃflÊÁ„UÃÊ‚¢ôÊ¢, Áfl‚÷Êª¬Á⁄UˇÊÿ— –Á‡Êflflà◊¸ œ˝ÈflÊäflÁÃ, ÿÙÁªÁ÷ªË¸ÿÃ sÔŒ— H 176H

√Î◊Î◊˝ = ±Î ±Á_√ ±fiW ÔÃÎfifiı ±L›ÿÂ˝fifiÎ ›˘√Ì±˘ ‰Õ ı≠ÂÎL÷‰ÎÏË÷Î, Ï‰Á¤Î√’ÏflZÎ›, ÏÂ‰‰I‹˝, ±fiı ‘˛‰ÎK‰Î ±ıÔ‰Î ±ı‰Î fiÎ‹˘ ¶ÎflÎ…HÎÎ‰Î› »ı. ––176––

493


›˘√ºÏp Á‹E«› 493√Î◊Î — 176

ÀÌ¿Î-““¬˝‡ÊÊãÃflÊÁ„UÃÊ‚¢ôÊ¢”” ‚Ê¢ÅÿÊŸÊ¢, ““Áfl‚÷Êª¬Á⁄UˇÊÿÙ”” ’ıhÊŸÊ¢,““Á‡Êflflà◊¸”” ‡ÊÒflÊŸÊ¢, ““œ˝ÈflÊäflÊ”” ◊„UÊfl˝ÁÃ∑§ÊŸÊ¢ ““ßàÿfl¢,”” ““ÿÙÁªÁ÷ªË¸ÿÃsÔŒÙ˘‚XÔUÊŸÈcÔ∆UÊŸÁ◊ÁÃ”” H 176H

Ï‰‰ı«fi —- ’Ò‰˝fiÎ f·˘¿‹Î_ …ı ±Á_√ÎfiWÔÃÎfi ¿Ëı‰Î‹Î_ Ô±ÎT›_ »ı. ÷◊Î ≠ÌÏ÷-

¤„@÷-‰«fi ±fiı ±Á_√ ±ı‹ «Îfl ≠¿ÎflfiÎ ±fiWÃÎfi˘‹Î_ …ı Á‰˝lıWÔÃ ±fiWÔÃÎfi »ı.

…ıfiı ÏfiflÎ·_⁄fi ±◊‰Î ±fiÎ·_⁄ ±fiWÃÎfi ¿Ëı‰Î‹Î_ ±ÎÔ‰ı »ı. ÷ı ±fiWÃÎfifiı ±L›

±L› ÿÂ˝fifiÎ ›˘√Ì ‹ËÎI‹Î±˘ ’HÎ ÷ıfiÎ ±◊˝fiı ±fiÁfl÷Î fiÎ‹˘◊Ì … Á_⁄_˘‘ı »ı.

±◊Î˝÷Ô fiÎ‹˘ … ‹ÎhÎ Ï¤¯Î »ı. ’fl_÷ ±◊˝ ±Ï¤¯Î=Áfl¬˘ … »ı. ÷ı fiÎ‹˘ ÷◊Î

÷ıfiÎ ±◊ ˝ ±Î ≠‹ÎHÎı »ı.

(1) ≠ÂÎL÷‰ÎÏË÷Î —- ±Î‰_ fiÎ‹ ÁÎ_A›ÿÂ˝fiÎfi›Î›Ì ›˘√Ì ‹ËÎI‹Î±˘ ¿Ëı »ı.

±Ï÷Â› ’HÎı ÂÎL÷flÁfi˘ (Á‹÷Î flÁfi˘) ≠‰ÎË …ı‹Î_ ‰èÎÎ … ¿flı »ı. ÷ı ≠ÂÎL÷‰ÎÏË÷Î.

(fl) Ï‰Á¤Î√’ÏflZÎ›—- ±Î‰_ fiÎ‹ ⁄˙©ÿÂ˝fiÎfi›Î›Ì ›˘√Ì ‹ËÎI‹Î±˘ ¿Ëı

»ı. ⁄˙©ÿÂ˝fifiÎ ‹÷ı ±ÎI‹ÎfiÎ ’ÏflHÎÎ‹fiÌ ‘ÎflÎ ⁄ı ≠¿ÎflfiÌ »ı (1) Á¤Î√Á_÷Ï÷.

F›Îflı ÁÿÎ ¿Î‚ ±ı¿ Áfl¬Î Á‹Îfi’HÎı Á‹÷Î¤Î‰‰Î‚Î ’ÏflHÎÎ‹fiÌ ‘ÎflÎ ‰Ëı÷Ì Ë˘›

÷ıfiı Á¤Î√Á_÷Ï÷ ¿Ëı‰Î› »ı. ±fiı ZÎHÎ‹Î_ ø˘‘, ZÎHÎ‹Î_ ZÎ‹Î, ZÎHÎ‹Î_ flÎ√, ZÎHÎ‹Î_

‰ˆflÎ√, ZÎHÎ‹Î_ ¶ıÊ, ZÎHÎ‹Î_ ‹ˆhÎÌ, ZÎHÎ‹Î_ Â˘¿, ≥I›ÎÏÿw’ı Ï‰Ω÷Ì› ¤Î‰˘◊Ì (±◊Î˝÷Ô

Ï‰’flÌ÷¤Î‰˘◊Ì) Ï‹l’HÎı ‰Ëı÷Ì ’ÏflHÎÎ‹fiÌ …ı ‘ÎflÎ ÷ı Ï‰Á¤Î√Á_÷Ï÷ ¿Ëı‰Î› »ı.

±Î‰Î ≠¿ÎflfiÌ Ï‰Á¤Î√Á_÷Ï÷fi˘ (±ıÀ·ı ¿ı Ï‰’flÌ÷ ’ÏflHÎÎ‹˘◊Ì Ï‹l ±ı‰Î ¤Î‰˘fi˘)

F›Î_ ’ÏflZÎ› (fiÎÂ) ◊≥ «Ò¿u˘ »ı. ±ı‰Ì …ı ±‰V◊Î ÷ı Ï‰Á¤Î√’ÏflZÎ› ¿Ëı‰Î›

»ı. µ’fl˘@÷ ±Á_√ÎfiWÃÎfi¿Î‚ı Ï‰Ω÷Ì› ¤Î‰˘◊Ì Ï‹l ±ı‰Ì ’ÏflHÎÎ‹˘fiÌ ‘ÎflÎfi˘

’ÏflZÎ› ◊›ı·˘ »ı. ±fiı ‹ÎhÎ ÁΩ÷Ì› Á‹÷Î¤Î‰›@÷ ’ÏflHÎÎ‹˘fiÌ ‘ÎflÎ ‰èÎÎ ¿flı

»ı. ÷ı◊Ì ±Á_√ÎfiWÔÃÎfifi_ ±Î fiÎ‹ ’HÎ µÏ«÷ … »ı.

(3) ÏÂ‰‰I‹˝—- ±Î‰_ fiÎ‹ Âˆ‰ÿÂ˝fiÎfi›Î›Ì ‹ËÎI‹Î±˘ ‹Îfiı »ı. ÏÂ‰ ±ıÀ·ı

‹„@÷, ‰I‹˝ ±ıÀ·ı ‹Î√˝, ±◊Î˝÷Ô ‹„@÷fi˘ …ı ‹Î√˝ ÷ı ÏÂ‰‰I‹˝. ±Î ≠ÎÅ ◊›ı·_

±Á_√ ±fiWÃÎfi ±S’¿Î‚‹Î_ … ±Î ∞‰fiı ‹„@÷’ÿfi_ ≠ÿÎfi ¿flfiÎfl Ë˘‰Î◊Ì ‹„@÷fiÎ

Áfl‚ ‹Î√˝V‰w’ »ı. ÷ı◊Ì ÏÂ‰‰I‹˝ ±ı‰_ fiÎ‹ ’HÎ ›◊Î◊˝ … »ı.

(4) ‘‰ÎK‰Î —- ±Î‰_ fiÎ‹ ‹ËÎ‰˛Ï÷¿ÿÂ˝fiÎfi›Î›Ì ›˘√Ì±˘ ¿Ëı »ı ‘‰ ±ıÀ·ı

ÏhÎ¿Î‚‰÷a „V◊fl ’ÿ ±◊Î˝÷Ô ‹„@÷’ÿ, ÷ıfi˘ …ı ±K‰Î ±ıÀ·ı ‹Î√˝. ÁÎflÎ_Â ¿ı ÁÿÎ

494


494 ›˘√ºÏp Á‹E«› √Î◊Î — 176-177

„V◊fl flËıfiÎflÎ ±ı‰Î ÏhÎ¿ÎÔ‚‰÷a ‹„@÷’ÿfi˘ …ı µkÎ‹˘kÎ‹ ‹Î√˝ ÷ı ‘˛‰ÎK‰Î. ±Î

±Á_√ÎfiWÃÎfi ‹„@÷’ÿ V‰w’ „V◊flV◊Îfifi˘ flÎ…‹Î√˝ Ë˘‰Î◊Ì ‘‰ÎK‰Î ±ı‰_ ±Î fiÎ‹

’HÎ ›◊Î◊˝ … »ı. ‹„@÷’ÿ Ï‰fiÎ Á_ÁÎflfiÎ Á‰ı˝ ’HÎ Â¤-±Â¤¤Î‰˘ ¿‹˝ÁÎ’ıZÎ

Ë˘‰Î◊Ì fiÎÂ‰_÷=±„V◊fl-±‘‰ »ı.

±Î ≠‹ÎHÎı ±L› ±L› ÿÂ˝fiÂÎVhÎ˘‹Î_ ’HÎ ÷ı ÷ı ›˘√Ì ‹ËÎI‹Î±˘ ‰Õı ±Î‰Î

±Î‰Î ≠¿ÎflfiÎ_ …ı …ı fiÎ‹˘ ¿Ëı‰Î›Î_ »ı. ÷ı ÷ı Á‰ı fiÎ‹˘ ±Î ±Á_√ÎfiWÃÎfifiÌ ÁÎ◊ı

±◊˝fiÌ Á‹Îfi÷Î Ë˘‰ÎfiÎ ¿ÎflHÎı ÷ı ÷ı fiÎ‹‰Î‚_ …ı ’ÿ ÷ı ±Á_√ÎfiWÔÃÎfi … ΩHÎ‰_.

Ωı ±◊˝¤ıÿ fi Ë˘› ÷˘ ÂOÿ¤ıÿfi˘ CÎÕ˘ ¿fl‰˘- ±ı ‹ËÎI‹Î±˘fiı ‹ÎÀı Â˘¤ÎV’ÿ

fi◊Ì. –– 176 ––

∞Ãà¬˝‚ÊœÿàÿÊ‡ÊÈ, ÿlÙÇÿSÿÊ¢ √ÿflÁSÕÃ— –∞Ãà¬ŒÊfl„ÒU·Òfl, ÃûÊòÊÒÃÁmŒÊ¢ ◊ÃÊ H 177H

√Î◊Î◊˝ = ±Î ≠¤ÎºÏp‹Î_ flËı·Î ›˘√Ì …ı ¿ÎflHÎ◊Ì ±Î ±Á_√ÎfiWÔÃÎfifiı…SÿÌ-…SÿÌ ÁÎ‘ı »ı. ÷◊Î ±Î ≠¤Î ºÏp … ±Î ÁI≠T≤ÏkÎ’ÿfiı ±Î’fiÎflÌ »ı.÷ı ¿ÎflHÎ◊Ì ±Î ÁI≠T≤ÏkÎ’ÿfiÎ ≥E»\¿˘fiı ÷ı ’ÿ ≠ÎÅ ¿fl‰Î ‹ÎÀı ±Î ≠¤ÎºÏp… ≥p’HÎı ‹fiÎ›ı·Ì »ı. –– 177 ––

ÀÌ¿Î-““∞ÃŒ‚XÔUÊŸÈcÔ∆UÊŸ¢”” ““¬˝‚ÊœÿàÿÊ‡ÊÈ”” ‡ÊËÉÊ˝ ¢, ““ÿlÙÇÿSÿÊ¢””≤CÔ U ı ““√ÿflÁSÕÃ—”” ‚ŸÔ ˜ ““∞Ãà¬ŒÊfl„Ò U· Òfl”” ≤Ác≈U—, ““ÃûÊòÊ ÒÃÁmŒÊ ¢◊ Ã C Ô U Á Ã ” ” H 177H

Ï‰‰ı«fi —- ±Î ÁÎ÷‹Ì ≠¤ÎºÏp ±Î‰ıı »÷ı ÷ı‹Î_ ‰÷˝÷Î ›˘Ï√flÎ… µ’fl˘@÷

±◊˝‰Î‚Î ±fiı ÿÂ˝fiÎL÷fl¿Îfl˘ ‰Õı ¿Ï◊÷ ±ı‰Î Ï¤¯Î-Ï¤¯Î ›◊Î◊˝ fiÎ‹‰Î‚Î ±ı‰Î ±Î

±Á_√ÎfiWÔÃÎfifiı …SÿÌ-…SÿÌ ÁÎ‘ı »ı. ÷◊Î ±Î ≠¤ÎºÏp … (±S’¿Î‚‹Î_) (…ıfi˘ ±◊˝

175‹Î fÔ·˘¿‹Î_ ±Î‰Ì √›˘ »ı ÷ı‰Î ’ÿfiı) ÁI≠T≤ÏkÎ’ÿfiı ≠ÎÅ ¿flÎ‰fiÎfl »ı ±Î

⁄ı ¿ÎflHÎ˘fiı ·Ì‘ı ÁI≠T≤ÏkÎ’ÿfiÎ ΩHÎ¿Îfl (≥E»\¿) ‹ËÎI‹Î±˘fiı ÷ı ’ÿ ‹ı‚‰‰Î ‹ÎÀı

±Î ≠¤ÎºÏp … ±I›L÷ Ï≠› »ı.

≠Ôf —- ›˘√Ì ‹ËÎI‹Î±˘fiı ±Î ≠¤ÎºÏp ÂÎ ‹ÎÀı ±Ï÷Â› ‹ÎfifiÌ› »ı?

µkÎfl —- ÷ıfiÎ_ ⁄ı ¿ÎflHÎ˘ »ı. (1) ±Î ºÏp ±Á_√ÎfiWÔÃÎfifiı ÷fl÷ ÁÎ‘Ì ±Î’ı

»ı ÷◊Î (fl) ÁI≠T≤ÏkÎ ’ÿfiı ’HÎ ±Î … ºÏp (÷fl÷) ≠ÎÅ ¿flÎ‰fiÎfl »ı. ‹ÎÀı

›˘√Ì ‹ËÎI‹Î±˘fiı ÷ı ÁI≠T≤ÏkÎ’ÿ ‹ı‚‰‰Î ‹ÎÀı ±Î ºÏp ±Ï÷Â› ‹ÎL› »ı.

495


›˘√ºÏp Á‹E«› 495√Î◊Î — 177

±Î f·˘¿‹Î_ ’Ò‰Î˝‘˝‹Î_ ÿÃÔ˜ ±fiı µkÎflÎ‘˝‹Î_ ÃŒÔ˜ ±ı‰Î_ …ı ⁄ı ’ÿ˘ »ı. ÷ı

’Ò‰Î˝’fl Á_⁄_‘ ÁÒ«¿ »ı ±ıÀ·ı ¿ı …ı ¿ÎflHÎ◊Ì ±Î ºÏp ⁄ı ¿Î›˝ ¿flfiÎflÌ »ı. ÷ı

¿ÎflHÎ◊Ì ›˘√Ì±˘fiı ±Î ºÏp ±I›L÷ ‹ÎL› »ı. ÷◊Î µkÎflÎ‘‹Î_ …ı ÃòÊ ÂOÿ »ı.

I›Î_ ±Ï‘¿flHÎ ±◊˝‹Î_ ÁÅ‹Ì fi◊Ì. ’fl_÷ Ëı÷ ±◊˝‹Î_ ÁÅ‹Ì »ı. …\±˘ ÏÁ©Ëˆ‹

T›Î¿flHÎ ÁÒhÎ 2-2-30 ±Ï‘¿flHÎ » Ω÷fi_ Ë˘› »ı. (1) ‰ˆÊÏ›¿, (fl)

±˙’f·ıÏÊ¿, (3) ±Ï¤T›Î’¿, (4) ÁÎ‹ÌM›¿, (’) fiˆÏ‹ÏkÎ¿, ±fiı (6)

±˙’«ÎÏfl¿. ±ËŸ fiˆÏ‹ÏkÎ¿ ±Ï‘¿flHÎ ±◊˝‹Î_ ÁÅ‹Ì ◊≥ »ı. …ı‹ ¿ı, ÿÈh‚ÛÊsÔÃ=÷ı ›©fiÎ ÏfiÏ‹kÎı ÷ˆ›Îfl ◊Î› »ı. ÷ı‰Ì flÌ÷ı ±ËŸ ’HÎ ÃòÊ ±ıÀ·ı ÷ı

ÁI≠T≤ÏkÎ ’ÿ ≠ÎÅ ¿fl‰Î ‹ÎÀı Ï‰¶Îfi˘fiı ±Î ºÏp ±I›L÷ ‹ÎL› »ı ›˘Ï√flÎ…

‹ËÎI‹Î±˘ ±Î ºÏp ≠ÎÅ ¿fl‰Î ÁÎv_ ±Ï÷Â› ≠›IÔfiÂÌ· Ë˘› »ı. ±ËŸ ÁÎ÷‹Ì

≠¤ÎºÏp Á‹ÎÅ ◊Î› »ı. –– 177 ––

≠¤Î ºÏpfi˘ ÁÎfl

±Î ÁÎ÷‹Ì ≠¤ÎºÏp ZÎ’¿lıÏHÎ¿Î‚ı ±ÎÃ‹Î √HÎV◊Îfi¿◊Ì ±Î‰fiÎfl »ı. ÷ı

¿Î‚ı ›˘√fiÎ ±_√ ÷flÌ¿ı ““K›Îfi”” ±_√ ±Î‰ı »ı. ±ÎI‹Î ‰‘Îflı K›ÎfiÏ≠› Ë˘› »ı.

±ÎI‹Ï«_÷fi w’ K›Îfi‹Î_ fl÷ Ë˘› »ı. ’ÏflÏ‹÷ ±fiı ÏË÷¿ÎflÌ ±ÎËÎflfiÎ ¿ÎflHÎı

ƒT›fl˘√ ◊÷Î fi◊Ì. ±fiı ‹˘ËfiÎ ZÎ›fiÎ ¿ÎflHÎı flÎ√-¶ıÊÎÏÿ ¤Î‰fl˘√ ◊÷Î fi◊Ì. ±Î

ºÏp ›◊Î◊˝ ÷k‰˘fiÎ V‰Ì¿Îfl V‰w’ Ë˘› »ı. ±fiı Á‹÷Î√HÎ◊Ì ›@÷ Ë˘› »ı. ±Î

±ÎI‹Î±˘fiı ¿Î‹‰ÎÁfiÎfiÎ_ ÁÎ‘fi˘fiı Ï…÷fiÎv_, Ï‰‰ı¿fiÎ ⁄‚◊Ì ›@÷ ±fiı Á‹÷Î-

ÁÎfl‰Î‚_ K›Îfi…L› Á¬ Ë˘› »ı. ±Î K›Îfi¿Î‚ı ¿˘≥fiÌ ’HÎ ’fl‰Â÷Î fi Ë˘‰Î◊Ì

’fl‹Á¬ Ë˘› »ı. ¿ÎflHÎ ¿ı ’fl‰Â÷Î ±ı ÿ—¬fi_ ±fiı V‰‰Â÷Î ±ı Á¬fi_ ·ZÎHÎ

‹ËÎI‹Î±˘±ı ¿èÎ_ »ı.

Á_ÁÎflfi_ ÷‹Î‹ Á¬ ±fiı ÿ—¬ ≥„Lƒ›˘fiı ’fl‰Â, Ï‰Ê›˘fiı ’fl‰Â, ¿‹ ˝fiı

’fl‰Â. ±fiı Á_Ωı√˘fiı ’fl‰Â Ë˘‰Î◊Ì ÿ—¬ … »ı. ’H›˘ÿ›◊Ì ‹‚ı·_ Á¬ ’HÎ

’H›¿‹˝fiı ’fl‰Â Ë˘‰Î◊Ì ÿ—¬ … »ı. ÿ—¬fiÎ_ …ı hÎHÎ ·ZÎHÎ˘ »ı. (1) ±Î¿‚-

T›Î¿<‚÷Î ·Î‰‰Ì, (fl) ÂÎflÌÏfl¿ ±fiı ‹ÎfiÏÁ¿ ’ÌÕÎ µ’Ω‰‰Ì ±fiı (3) hÎÎÁ

±Î’‰Î ±ı hÎHÎı ·ZÎHÎ˘ ’H›˘ÿ›…L› Á¬‹Î_ ’HÎ CÎÀı »ı ‹ÎÀı ÷ı ’Îfl‹ÎÏ◊˝¿’HÎı

ÿ—¬ … »ı.

496


496 ›˘√ºÏp Á‹E«› √Î◊Î — 177-178

±Î ºÏp‰Î‚Î ‹ËÎI‹Î±˘fiı Ïfi‹˝‚ iÎÎfi⁄˘‘ ◊›ı· Ë˘‰Î◊Ì K›Îfi…L› Á¬

ÁÿÎ Ë˘› »ı. ±fiı ÷ı ZÎÌHÎ‹·‰Î‚Î Á‰HÎ˝fiÌ …ı‹ ÁÿÎ ¿S›ÎHÎ ¿flfiÎv_ … ⁄fiı »ı.

±ËŸ ±Î‰ı·Î ‹ËÎI‹Î±˘fiı ±Á_√ÎfiWÔÃÎfi Á_iÎÎ‰Î‚_, ‹ËÎ’◊‹Î_ ≠›ÎHÎ ¿flÎ‰fiÎw_ ±fiı

±fiÎ√ÎÏ‹’ÿfiı (‹„@÷’ÿfiı) ±Î’fiÎw_ ±ı‰_ ÁI≠T≤ÏkÎ’ÿ ≠ÎÅ ◊Î› »ı. ±Î …

ÁI≠T≤ÏkÎ’ÿfiı ±L›-±L› ÿÂ˝fi¿Îfl˘ ≠ÂÎL÷‰ÎÏË÷Î, Ï‰Á¤Î√Á_÷Ï÷, ÏÂ‰‰k‹˝ ±fiı

‘˛‰ÎI‹Î ≥I›ÎÏÿ fiÎ‹˘ ‰Õı V‰Ì¿Îflı »ı. ’fl_÷ ±◊˝◊Ì ±ı¿ … »ı.

±Î ºÏp‹Î_ ±Î‰ı·Î ‹ËÎI‹Î±˘ …SÿÌ-…SÿÌ ±Î ÁI≠T≤ÏkÎ’ÿfiı ÁÎ‘ı »ı ±Î

ºÏp … ÁI≠T≤ÏkÎ’ÿfiı ±Î’fiÎflÌ »ı ÷ı◊Ì ‹ËÎI‹Î±˘fiı ÁI≠T≤ÏkÎ’ÿ ≠ÎÅ ¿fl‰Î ‹ÎÀı

±Î … ºÏp ±I›L÷ ‹ÎL› »ı.

≠¤ÎºÏp Á‹ÎÅ

©UÄÃÊ ‚#◊Ë ≤ÁCÔU—, •œÈŸÊŸãÃ⁄UÙëÿÃ – ÃŒÊ„Uó

ÁÎ÷‹Ì ºÏp ¿ËÌ. Ë‰ı ÷ıfiÎ ’»ÌfiÌ ±ÎÃ‹Ì ’flÎ ºÏp ¿Ëı‰Î› »ı.

‚◊ÊÁœÁŸcÔ∆UÊ ÃÈ ¬⁄UÊ, ÃŒÊ‚XÔUÁflflÁ¡¸ÃÊ –‚Êà◊Ë∑Î§Ã¬˝flÎÁûÊp, ÃŒÈûÊËáÊÊ¸‡ÊÿÁÃ ø H 178H

√Î◊Î◊˝ = ““’flÎ”” fiÎ‹fiÌ ±ÎÃ‹Ì ºÏp Á‹ÎÏ‘›@÷ Ë˘› »ı. ±fiı±ÎÁ_√ÿ˘Ê flÏË÷ Ë˘› »ı. ÷◊Î ÁË…¤Î‰ı ±ÎI‹ÁÎ÷Ô ¿flÎ›ı·Ì ≠T≤ÏkÎ›@÷ ±ÎºÏp Ë˘› »ı. ’fl_÷ ÷ı‰Ì ≠T≤ÏkÎ ¿fl‰ÎfiÎ ±ÎÂ›fiı µS·_CÎÌ √›ı·Ì ±Î ºÏpË˘› »ı. –– 178 ––

ÀÌ¿Î-““‚◊ÊÁœÁŸcÔ∆UÊ ÃÈ ¬⁄UÊ˘CÔU◊Ë”” ≤ÁCÔU—, ‚◊ÊÁœSÃÈ äÿÊŸÁfl‡Ê·—,»§‹Á◊àÿãÿ – ÿÕÙÄÃ¢- Œ‡Ê’ãœÁpûÊSÿ œÊ⁄UáÊÊ (3U-1– ¬ÊÃ¢¡Á‹—) ÃòÊ¬˝àÿÿÒ∑§ÃÊŸÃÊ äÿÊŸ¢ (3-2– ¬ÊÃ¢¡Á‹—) ÃŒflÊÕ¸◊ÊòÊÁŸ÷Ê¸‚¢ SflM§¬‡ÊÍãÿÁ◊fl‚◊ÊÁœ— (3-3– ¬ÊÃTÁ‹—) ßÁÃ H

““ÃŒÊ‚XÔUÁflflÁ¡¸ÃÊ”” ‚◊ÊäÿÊ‚XÔUÁflflÁ¡¸ÃÊ ““‚Êà◊Ë∑Î§Ã¬˝flÎÁûÊp”” ÷ÍÃ-¬˝flÎÁûÊpÒ·Ê øãŒŸªãœãÿÊÿŸ – ““ÃŒÍûÊËáÊÊ¸‡ÊÿÁÃ””

1flÊ‚ÁøûÊÊ÷ÊflŸ H 178H

1. flÊ‚ÁøûÊÊ÷ÊflŸ fiı ⁄ÿ·ı øÊ‚ÁëøûÊÊ÷ÊflŸ ’ÎÃÎL÷fl ’HÎ »ı. ÷ıfi˘ ±◊˝ ±Á÷Ô

„«kÎfi˘ ±¤Î‰ Ë˘‰Î◊Ì ±Î ºÏWÔÀ µkÎÌHÎ˝ ±ÎÂ›‰Î‚Ì »ı.

497


›˘√ºÏp Á‹E«› 497√Î◊Î — 178

Ï‰‰ı«fi —- ““’flÎ”” fiÎ‹fiÌ ±Î ±ÎÃ‹Ì ºÏp ZÎ’¿lıÏHÎ‹Î_ ±’Ò‰˝¿flHÎ◊Ì Âw

◊Î› »ı. ÷ı ¿Î·ı ›˘√fiÎ_ ±ÎÃ ±_√‹Î_fi_ ±ÎÃ‹_ ±_√ …ı ““Á‹ÎÏ‘”” »ı. ÷ı ≠ÎÅ

◊Î› »ı. ±Î ºÏp‹Î_ ‰÷˝÷˘ ∞‰ ‹˘ËfiÌ›¿‹˝fi˘ ZÎ› ¿fl÷˘ …÷˘ Ë˘‰Î◊Ì ±fiı ±Î√‚

…÷Î_ ZÎÌHÎ‹˘ËÌ ⁄fi‰Î◊Ì flÎ√-¶ıÊ flÏË÷ ◊‰ÎfiÎ ¿ÎflHÎı Á_’ÒHÎ˝’HÎı Á‹ÎÏ‘ (Á‹÷Î¤Î‰)

›@÷ ⁄fiı »ı. ±S’ ’HÎ ±‘ÌflÎ≥ ¿ı µIÁ@÷Î Ë‰ı Ë˘÷Ì fi◊Ì. ±ıÀ·ı f·˘¿fiÎ

≠◊‹’ÿ◊Ì ““Á‹ÎÏ‘”” ±_√ ÁÒ«T›_ »ı ±fiı ⁄ÌΩ’ÿ◊Ì ““±ÎÁ„@÷”” fiÎ‹fiÎ ÿ˘Êfi˘

I›Î√ ÁÒ«T›˘ »ı. Á‹ÎÏ‘ ÁË…’HÎı ‰÷ı »ı. ’fl_÷ Á‹ÎÏ‘ ≠ÎÅ ¿fl‰ÎfiÌ ’HÎ ±ÎÁ„@÷

(VM≤ËÎ) ‰÷˝÷Ì fi◊Ì. ÷◊Î hÎÌΩ’ÿ‹Î_ ““≠T≤ÏkÎ”” fiÎ‹fiÎ √HÎfiÌ ≠ÎÏÅ …HÎÎ‰Ì »ı.

±ËŸ ±Î‰ı·Î ±ÎI‹ÎfiÌ V‰√HÎfl‹HÎ÷Î V‰w’ ≠T≤ÏkÎ ÁË…¤Î‰ı … ‰÷ı »ı. ⁄Ï©’Ò‰˝¿

¿fl‰Ì ’Õ÷Ì fi◊Ì. ÷ı◊Ì … ±Î ≠T≤ÏkÎ µkÎÌHÎÎÂ››@÷ Ë˘› »ı. ±◊Î÷Ô ≠T≤ÏkÎ ¿fl‰ÎfiÎ

±ÎÂ›◊Ì flÏË÷ Ë˘› »ı.

±ÎÃ‹Ì ±Î ’flÎºÏp Á‹ÎÏ‘ÏfiWÔÃÎ Ë˘› »ı. ±ıÀ·ı Á‹ÎÏ‘ fiÎ‹fiÎ ›˘√fiÎ ±_√›@÷

Ë˘› »ı. Á‹ÎÏ‘ ±ıÀ·ı ±ı¿ ≠¿ÎflfiÌ K›Îfi Ï‰ÂıÊ‰Î‚Ì ±‰V◊Î. ±Î Á‹ÎÏ‘ ±ı

K›ÎfiÏ‰ÂıÊ V‰w’ »ı. Ï«kÎfiÌ flÎ√-¶ıÊflÏË÷ Á_’ÒHÎ˝’HÎı ““Á‹÷Î¤Î‰‰Î‚Ì”” ±ı¿ ±‰V◊Î

Ï‰ÂıÊ … »ı. ±ıÀ·ı K›ÎfiÎI‹¿ »ı. ±ı‹ √˛_◊¿Îflfi_ ¿Ëı‰_ »ı. ’fl_÷ ±L› ±Î«Î›˘˝fi_ ¿Ëı‰_

±ı‰_ »ı ¿ı Á‹ÎÏ‘ ±ı K›Îfifi_ Œ‚ »ı. ±◊Î˝÷Ô K›Îfi ±ı ¿ÎflHÎ »ı. ±fiı Á‹ÎÏ‘ ±ı

K›Îfi◊Ì ≠√À ◊fiÎv_ Œ‚Ï‰ÂıÊ »ı. ’Î÷_…· ∑ÏÊfiÎ ⁄fiÎ‰ı·Î ›˘√ÁÒhÎ‹Î_ ‘ÎflHÎÎ-K›Îfi

±fiı Á‹ÎÏ‘ ±Î hÎHÎı ›˘√fiÎ_ ±_√˘fiÌ T›ÎA›Î ±Î ≠‹ÎHÎı ¿ËÌ »ı.

(1) Ï«kÎfi_ (‹fifi_) ’˘÷ÎfiÎ Ïfi›÷ Ï‰Ê› V‰w’ ÿıÂ¤Î√‹Î_ ⁄_‘Î≥ …‰_.

«˘ÀÌ …‰_. ‹fifiÌ ’˘÷ÎfiÎ Ï‰Ê›¤Î√‹Î_ …ı „V◊Ï÷ ÷ı ‘ÎflHÎÎ. –– 3-1––

(fl) ÃòÊ=÷ı ‘ÎflHÎÎfiÎ Ï‰Ê›¤Ò÷ Ïfi›÷¤Î√‹Î_ ¬˝àÿÿ=iÎÎfifiÌ=Ï«kÎT≤ÏkÎfiÌ

∞∑§ÃÊŸÃÊ=·›·Ìfi÷Î-±ı¿Î√˛÷Î ÷ı K›Îfi ¿Ëı‰Î› »ı. ‘ÎflHÎÎ‹Î_ ‘Îflı·Î Ï‰Ê›‹Î_

Ï«kÎT≤ÏkÎfiÌ ±ı¿Î√˛÷Î ÷ı K›Îfi –– 3-2––

(3) ÃŒfl= ÷ı … K›Îfi F›Îflı ““•Õ¸◊ÊòÊÁŸ÷Ê¸‚¢””=±◊˝⁄˘‘ ‹ÎhÎ V‰w’ ⁄fiÌ

Ω› »ı ±fiı ΩHÎı ±Î K›Îfi ’˘÷ÎfiÎ K›Îfi’HÎÎfiÎ V‰w’◊Ì ’HÎ ÂÒL› ⁄fiÌ «Ò¿u_

»ı. ±ı‰_ ΩHÎı ¤ÎÁı I›Îflı ÷ı Á‹ÎÏ‘ ¿Ëı‰Î› »ı. ±◊Î˝÷Ô K›Îfi F›Îflı K›Îfi’HÎı

‹ÀÌ …≥ K›ı›-K›Îfi ±fiı K›Î÷Î ±ı¿V‰w’ ⁄fiÌ Ω› I›Îflı ÷ıfiı … Á‹ÎÏ‘ ¿Ëı‰Î›

»ı. ±ıÀ·ı K›Îfi … ¿Î‚ÎL÷flı Á‹ÎÏ‘V‰w’ ⁄fiı »ı ÷ı◊Ì K›Îfifiı ¿ÎflHÎ ±fiı Á‹ÎÏ‘fiı

Œ‚ ±ı‹ ¿Ëı‰Î‹Î_ ’HÎ ¤ıÿfi›fiÎ ±Îl›◊Ì ¿o≥ ÿ˘Ê fi◊Ì.

›˘. 32

498


498 ›˘√ºÏp Á‹E«› √Î◊Î — 178-179

±Î flÌ÷ı ±Î ºÏp Á‹ÎÏ‘ fiÎ‹fiÎ ±_√◊Ì ›@÷ »ı. »÷Î_ Á‹ÎÏ‘ ‹ı‚‰‰ÎfiÌ

µIÁ@÷Î, ±‘ÌflÎ≥ ¿ı ÷Î·Î‰ı·Ì Ë˘÷Ì fi◊Ì. ÷◊Î ≠ÎÅ ◊÷Ì …÷Ì Á‹ÎÏ‘◊Ì ’HÎ ÷ı

Á‹ÎÏ‘fiÌ ±ÎÁ„@÷ ¿ı flÎ√ÎÏÿ¤Î‰ Ë˘÷Î fi◊Ì. ÷ı◊Ì ““±ÎÁ_√ ÿ˘Ê”” flÏË÷ ±Î Á‹ÎÏ‘

Ë˘› »ı.

÷◊Î «_ÿfi …ı‹ ÁË…’HÎı «Îflı ÷flŒ Á√_‘ Œı·Î‰ı »ı, ÷ı‰Ì … flÌ÷ı ±Î

ºÏp‹Î_ ±Î‰ı·Î ‹ËÎI‹Î±˘fiÌ V‰√HÎfl‹HÎ÷Î V‰w’ ≠T≤ÏkÎ ÁË…’HÎı … ±ÎI‹ÁÎ÷Ô

◊≥ Ω› »ı. ⁄Ï©’Ò‰¿ ≠T≤ÏkÎ ¿fl‰ÎfiÎ ±ÎÂ› ¶ÎflÎ ≠T≤ÏkÎ ◊÷Ì fi◊Ì. ±Î‰Î ≠¿Îflfi˘

≠T≤ÏkÎ √HÎ ±ËŸ ≠√Àı »ı. ±ÎÁ_√ÿ˘Ê‰Ï…˝÷ ±ı‰Ì ±Î Á‹ÎÏ‘ «_ÿfi√L‘fiÎ L›Î›ı

¤Ò÷≠T≤ÏkÎ (±ÎI‹ÎfiÌ ÁË… ≠T≤ÏkÎ) V‰w’ … ⁄fiÌ Ω› »ı. ’fl_÷ ‰ÎÁfiÎ

(≥E»Î)‰Î‚_ Ï«kÎ fi Ë˘‰ÎfiÎ ¿ÎflHÎı ±ÎÂ›˘◊Ì µkÎÌHÎ˝ ±ı‰Ì ±Î Á‹ÎÏ‘ Ë˘› »ı.

≥E»Î’Ò‰˝¿fiÌ ≠T≤ÏkÎ fi Ë˘‰Î◊Ì ±fiı «_ÿfi√_‘L›Î›ı ÁË…’HÎı ≠T≤ÏkÎ Ë˘‰Î◊Ì ¿˘≥

’HÎ ≠¿ÎflfiÌ ‰ÎÁfiÎ (≥E»Î±˘)‰Î‚_ Ï«kÎ Ë˘÷_ fi◊Ì. ‹ÎÀı … ±ÎÂ›flÏË÷ ±ı‰Ì

±Î Á‹ÎÏ‘ ’flÎºÏp¿Î·ı Á_¤‰ı »ı. –– 178––

ÁŸ⁄UÊøÊ⁄U¬ŒÙ sÔSÿÊ◊ÁÃøÊ⁄UÁflflÁ¡¸Ã— –•ÊM§…UÊ⁄UÙ„UáÊÊ÷ÊflªÁÃflûflSÿ øÁCÔUÃ◊Ô H 179H

√Î◊Î◊˝ = ±Î ºÏp‹Î_ ‰÷˝÷˘ ±ÎI‹Î iÎÎfiÎ«ÎflÎÏÿ ±Î«Îfl˘fiÎ ±ÎÁı‰fifiÌ±’ıZÎÎ±ı ÏfiflÎ«Îfl’ÿ›@÷ Ë˘› »ı. ±fiı ±Ï÷«Îfl flÏË÷ Ë˘› »ı. ¿ÎflHÎ ¿ı÷ıfiÌ ÁCÎ‚Ì «ıpÎ ’‰˝÷ µ’fl «œı·Îfiı «œ‰ÎfiÎ ±¤Î‰‰Î‚Ì √Ï÷‰k‰ …ı‰Ì Ë˘›»ı. ––179––

ÀÌ¿Î-““ÁŸ⁄UÊøÊ⁄U¬ŒÙ Á„””U ∞fl – ““•SÿÊ¢”” ≤CÔUı ÿÙªË ÷flÁÃ ¬ÁÃ∑§◊áÊÊl-÷ÊflÊÃÔ – ““•ÁÃøÊ⁄UÁflflÁ¡¸ÃSÃÁÛÊ’ãœŸÊ÷ÊflŸ”” – ““•ÊM§…UÊ⁄UÙ„UáÊÊ÷ÊflªÁÃ-flûflSÿ”” ÿÙÁªŸpÁCÔUÃ¢ ÷flÁÃ – •ÊøÊ⁄U¡ÿ∑§◊Ê¸÷ÊflÊÃÔ – ÁŸ⁄UÊøÊ⁄U¬Œ ßàÿÕ¸—H 179H

Ï‰‰ı«fi —- ±Î ºÏp‹Î_ ±ÎÔ‰ı·Î ‹ËÎI‹Î ›˘√Ìfiı ∑§Ê‹ ÁfláÊÿ ’„ÈU◊ÊáÊ≥I›ÎÏÿ √Î◊Î‹Î_ ¿Ëı·Î ±ÎÃ ≠¿ÎflfiÎ iÎÎfiÎ«Îfl, ±ÎÃ ÿÂ˝fiÎ«Îfl, ±ÎÃ «ÎÏflhÎÎ«Îfl,

⁄Îfl ÷’Î«Îfl ±fiı hÎHÎ ‰Ì›Î˝«Îfl w’ ±˘√HÎ«Î·ÌÂ ≠¿ÎflfiÎ ±Î«Îfl˘ Áı‰‰ÎfiÎ Ë˘÷Î

fi◊Ì. ¿ÎflHÎ ¿ı ÷ı ±Î«Îfl˘fiÎ Áı‰fi◊Ì iÎÎfiÎÏÿ √HÎ˘ …ı ÁÎ‘‰ÎfiÎ Ë÷Î. ÷ı ≠ÎÅ

◊≥ «Ò¿›Î »ı. ÷ı◊Ì ÏfiflÎ«Îfl’ÿ‰Î‚Î ±Î ›˘√Ì Ë˘› »ı. ÷◊Î ≠Ï÷ø‹HÎ ±ÎÏÿ

499


›˘√ºÏp Á‹E«› 499√Î◊Î — 179-180

Ïø›Î±˘fi˘ ’HÎ ±¤Î‰ Ë˘› »ı. ¿ÎflHÎ ¿ı …ıfiı …ıfiı ±Ï÷«Îfl˘ ·Î√ı, ÷ıfiı ÷ıfiı

≠Ï÷ø‹HÎÎÏÿ Ïø›Î Á_¤‰ı »ı. ±Î ›˘√Ì±˘ ±Ï÷«Îfl◊Ì ‰Ï…˝÷ Ë˘› »ı ÷ı◊Ì

≠Ï÷ø‹HÎÎÏÿ Ïø›Î fi◊Ì. ±fiı ±Ï÷«Îfl˘fiÎ ¿ÎflHÎ¤Ò÷ ≠‹Îÿ, µ’›˘√-ÂÒL›÷Î ±ÎÏÿ

ÿ˘Ê˘ ’HÎ Ë˘÷Î fi◊Ì. ÷ı◊Ì ÷ı±˘fiı ÿ˘Ê Áı‰fifiÎ ±¤Î‰ı ±Ï÷«Îfl˘ ·Î√÷Î fi◊Ì.

ÁÎflÎ_Â ¿ı ≠‹ÎÿÎÏÿ ÿ˘Ê˘ fi Ë˘‰Î◊Ì ±Ï÷«Îfl˘ fi◊Ì. ±Ï÷«Îfl˘ fi Ë˘‰Î◊Ì

≠Ï÷ø‹HÎÎÏÿ Ïø›Î fi◊Ì. ±fiı ≠Ï÷ø‹HÎ ±ÎÏÿ Ïø›Î fi Ë˘‰Î◊Ì ÏfiflÎ«Îfl’ÿ‰Î‚Î Ë˘›

»ı.

«œı·fiı «œ‰ÎfiÌ Ïø›ÎfiÎ ±¤Î‰ …ı‰Ì „V◊Ï÷ ±Î ‹ËÎI‹Î±˘fiÌ Ë˘› »ı. ±ıÀ·ı

¿ı …ı‹ ’‰˝÷fiÎ ±„L÷‹ ÏÂ¬fl µ’fl «œı·Îfiı Ë‰ı ±Îfl˘ËHÎfiÌ Ïø›Îfi˘ ±¤Î‰ …

Ë˘› »ı. ÷ı‰Ì flÌ÷ı ¿Ú÷¿ÚI› ◊›Î Ë˘‰Î◊Ì, ≠ÎÅ ¿fl‰Î ›˘B› √HÎ˘ ’Î‹Ì «Ò¿uÎ Ë˘‰Î◊Ì,

±Î«Îfl˘ ’Î·‰Î ¶ÎflÎ ¬’Î‰‰Î ›˘B› ¿‹˘˝fi˘ ZÎ› ¿flı· Ë˘‰Î◊Ì ±Î ›˘√Ì

‹ËÎI‹Î±˘fiÌ «ıpÎ ±ÎwœÎfl˘ËHÎÎ¤Î‰ («œı·Îfiı «œ‰ÎfiÎ ±¤Î‰)›@÷ √Ï÷‰Î‚Î …ı‰Ì

Ë˘› »ı. ±◊Î˝÷Ô ÷fl_√flÏË÷ „V◊fl …Ô‚‰Î‚Î Á‹ƒ÷S› Á‹ÎÏ‘›@÷ ÏfiflÎ«Îfl’ÿ›@÷

„V◊Ï÷ Ë˘› »ı. –– 179 ––

∑§Õ¢ Á÷ˇÊÊ≈UŸÊlÊøÊ⁄UÙ˘SÿàÿÊ‡ÊVÔUÊ¬ŸÙŒÊÿÊ„Uó

Ωı ±Î ›˘√Ìfiı iÎÎfiÎ«ÎflÎÏÿ ±Î«Îfl˘ Ë˘÷Î fi◊Ì, ÷˘ Ï¤ZÎÎÀfi ±ÎÏÿ ±Î«Îfl˘

±Î ›˘√Ìfiı ¿ı‹ Ë˘› »ı ? ±ı‰Ì Â_¿Î ÿÒfl ¿fl‰Î ‹ÎÀı ¿Ëı »ı ¿ı-

⁄UàÔŸÊÁŒÁ‡ÊˇÊÊ≤ÇèÿÙ˘ãÿÊ, ÿÕÊ ≤∑Ô§ ÃÁÛÊÿÙ¡Ÿ –ÃÕÊ˘˘øÊ⁄UÁ∑˝§ÿÊåÿSÿ, ‚ÒflÊãÿÊ »§‹÷ŒÃ— H 180H

√Î◊Î◊˝ = flIÔfi ‰√ıflıfiÎ ±P›ÎÁ¿Î‚fiÌ ºÏp ¿fl÷Î_ ÷ıfiÎ ‰ı’Îfl¿Î‚ı ºÏp

…ı‹ Ï¤¯Î Ë˘› »ı. ÷ı‰Ì … flÌ÷ı ±Î ›˘√ÌfiÌ ÷ı … Ï¤ZÎÎÀfi ±ÎÏÿ ±Î«Îfl

Ïø›Î ’HÎ Œ‚fiÎ ¤ıÿ◊Ì Ï¤¯Î … Ë˘› »ı. –– 180––

ÀÌ¿Î-““⁄UàÔŸÊÁŒÁ‡ÊˇÊÊ≤Çèÿ—”” ‚∑§Ê‡ÊÊÃÔ˜, ““•ãÿÊ”” Á÷ÛÊÒfl, ““ÿÕÊ ≤∑Ô˜§ÃÁÛÊÿÙ¡Ÿ”” ⁄UàÔŸÊÁŒÁŸÿÙ¡Ÿ Á‡ÊÁˇÊÃSÿ ‚Ã— – ““ÃÕÊøÊ⁄UÁ∑˝§ÿÊ˘åÿSÿ”” ÿÙÁªŸ—,““‚Òfl”” Á÷ˇÊÊ≈UŸÊÁŒ‹ˇÊáÊÊ ““•ãÿÊ”” ÷flÁÃ – ∑È§Ã ßàÿÊ„U- ““»§‹÷ŒÃ—”” ¬Ê∑§‚Êê¬⁄UÊÁÿ∑§∑§◊¸ˇÊÿ— »§‹¢, ßŒÊŸË¥ ÃÈ ÷flÙ¬ª˝ÊÁ„U∑§∑§◊¸ˇÊÿ ßÁÃ H 180H

Ï‰‰ı«fi —- ±Î ±ÎÃ‹Ì ºÏp‹Î_ ±Î‰ı·Î ›˘√ÌfiÌ Ï¤ZÎÎÀfi ±ÎÏÿ Ïø›Î

500


500 ›˘√ºÏp Á‹E«›

’Ò‰˝ºÏp‹Î_ ‰÷˝÷Î ›˘√Ì±˘fiÌ Ï¤ZÎÎÀfi ±ÎÏÿ Ïø›ÎfiÌ ÁÎ◊ı V‰w’◊Ì Á‹Îfi … Ë˘›

»ı. ±◊Î˝÷Ô ’Ò‰ıfiÌ ºÏp¿Î·ı …ı‰Ì Ïø›Î ≠‰÷˝÷Ì Ë÷Ì, ÷ı‰Ì … Ï¤ZÎÎÀfi ±ÎÏÿ Ïø›Î

±ÎÃ‹Ì ºÏp¿Î·ı ’HÎ ≠‰÷ı˝ »ı. Ï¤ZÎÎÀfiÎÏÿ Ïø›Î‹Î_ ¿o≥ ÷ŒÎ‰÷ Ë˘÷˘ fi◊Ì. ’fl_÷

Œ‚fiÎ ¤ıÿ◊Ì ⁄¯Îı ºÏWÀ¿Î‚fiÌ Ï¤ZÎÎÀfiÎÏÿ Ïø›Î Ï¤¯Î Ë˘› »ı. ÷ı ±Î ≠‹ÎHÎı »ı-

ËÌflÎ-‹ÎHÎı¿-‹˘÷Ì ±ÎÏÿ flIÔfi˘fiÎ V‰w’fiÎ ±ΩHÎ ’vÊ˘ ÁÎ«Î_ flIÔfi˘ ¿ı‰Î_ Ë˘›?

±fiı fi¿·Ì ¿ı‰Î_ Ë˘›? ÷◊Î ÁÎ«Î flIÔfi˘‹Î_ ’HÎ ¿ı‰Î_ ¿ı‰Î_ flIÔfi˘fiÌ ¿ı‰Ì ¿ı‰Ì Ï¿o‹÷ Ë˘≥

Â¿ı? ≥I›ÎÏÿ Ï‰Ê›fi˘ F›Îflı ±P›ÎÁ ¿fl÷Î Ë˘›, ÏÂZÎHÎ √˛ËHÎ ¿fl÷Î Ë˘›, ±fi¤‰

‹ı‚‰÷Î Ë˘›, I›Îflı ÷ı±˘fiÌ ºÏp ÁÎ«Î-¬˘ÀÎ flIÔfi˘fiÎ ¤ıÿfiı ΩHÎ‰ÎfiÌ … Ë˘› »ı. flIÔfi˘‹Î_

√HÎ˘ Â_? ±fiı fi¿·Ì flIÔfi˘‹Î_ ÿ˘Ê˘ Â_? ≥I›ÎÏÿ ±fi¤‰ ‹ı‚‰‰Î ÷flŒ … ‹ÎhÎ ºÏp

Ë˘› »ı. ’fl_÷ ÷ı Ï‰Ê›‹Î_ ’Îfl√_÷ ◊›Î ’»Ì F›Îflı ÷ı flIÔfi˘fiÌ ¬flÌÿÌ ±fiı ‰ı«ÎHÎ

÷◊Î ·ı‰Õ-ÿı‰Õ ¿fl‰Î V‰w’ ÃÁÛÊÿÙ¡Ÿ=÷ı flIÔfi˘fi˘ ‰ı’Îfl ¿flı »ı I›Îflı …ı ºÏp Ë˘› »ı

÷ı ‰‘ fiŒ˘ ¿ı‹ ‹‚ı? ÷ı ÷flŒ … Ë˘› »ı. ±ıÀ·ı flIÔfi˘fiÌ Ωı‰ÎfiÌ Ïø›Î ⁄¯Îı ¿Î‚ı

Á‹Îfi Ë˘‰Î »÷Î_ ’HÎ ±fi¤‰ ‹ı‚‰‰ÎfiÎ ¿Î‚ı ±fi¤‰ ≠ÎÏÅfiÌ ±fiı ‰ı’Îfl ¿fl‰ÎfiÎ

¿Î‚ı ·Î¤ ≠ÎÏÅfiÌ ±ı‹ Œ‚¤ıÿ◊Ì ºÏp Ï¤¯Î … Ë˘› »ı.

ÁÎflÎ_Â ¿ı flIÔfiÎÏÿfiÎ ÏÂZÎHÎ¿Î‚fiÌ ºÏp ◊¿Ì ÏÂÏZÎ÷ ◊›ı »÷ı ÷ı flIÔfiÎÏÿfiÎ

‰ı’Îfl¿Î‚ı …ı‹ ºÏp ±fi¤‰≠ÎÏÅ ±fiı ·Î¤≠ÎÏÅ w’ Œ‚¤ıÿ◊Ì Ï¤¯Î-Ï¤¯Î »ı. ÷ı‰Ì

flÌ÷ı Ï¤ZÎÎÀfiÎÏÿ ·ZÎHÎ‰Î‚Ì ±Î«Îfl Ïø›Î ’HÎ ±Î ›˘√Ì ‹ËÎI‹ÎfiÌ V‰w’◊Ì Á‹Îfi

Ë˘‰Î »÷Î_ ’HÎ Œ‚¤ıÿ◊Ì ÁÎ÷‹Ì ºÏp¿Î‚ı ±fiı ±ÎÃ‹Ì ºÏp¿Î‚ı Ï¤¯Î-Ï¤¯Î Ë˘› »ı.

ÁÎ÷‹Ì ºÏp¿Î‚ı ÁÎQ’flÎÏ›¿¿‹ ˝fiÎ ZÎ› ‹ÎÀı ±Î Ïø›Î »ı. ±fiı ±ÎÃ‹Ì ºÏp¿Î‚ı

¤‰˘’√˛ÎËÌ ±ı‰Î «Îfl ±CÎÎ÷Ì¿‹ ˝fiÎ ZÎ› ‹ÎÀı ±Î Ïø›Î »ı. ¿ÎflHÎ ¿ı, ÁÎ÷‹Ì ºÏp

ÁÎ÷‹Î √HÎÃÎHÎı ‰÷˝÷Î Ï…fi¿S’ÎÏÿ ±Î«fl÷Î ‹ËÎ‹Ïfi±˘fiı Ë˘› »ı. ÷ı ¿Î·ı lıHÎÌ

‹Î_Õ‰ÎfiÌ ⁄Î¿Ì Ë˘‰Î◊Ì ÁÎQ’flÎÏ›¿ ¿‹˝ZÎ› ‹ÎÀı ±Î Ïø›Î ¿flÎ› »ı. ±ıÀ·ı ±Î Ï¤ZÎÎÀfi

±ÎÏÿ Ïø›Îfi_ Œ‚ ‹˘ËfiÌ›ÎÏÿ ¿‹˘˝fi˘ ZÎ› »ı. ±fiı ±ÎÃ‹Ì ºÏp lıÏHÎ¿Î‚ı Âw ◊Î› »ı.

±fiı ÷ı «˙ÿ‹Î √HÎV◊Îfi¿ Á‘Ì Ë˘› »ı. I›Î_ ‹˘ËfiÌ›ÎÏÿ ¿‹˘˝ ÷˘ ZÎÌ›‹ÎHÎ Ë˘‰Î◊Ì

ZÎÌHÎ≠Î› … »ı. ÷ı◊Ì ±Î Ï¤ZÎÎÀfiÎÏÿ Ïø›Î ¤‰˘’√˛ÎËÌ ±CÎÎ÷Ì¿‹˘˝fiÎ ZÎ› ‹ÎÀı … »ı.

÷ı◊Ì ±Î ºÏp¿Î‚ı ¿flÎ÷Ì Ï¤ZÎÎÀfiÎÏÿ Ïø›Îfi_ Œ‚ ¤‰˘’√˛ÎËÌ ¿‹˘˝fi˘ ZÎ› »ı. ±Î

≠‹ÎHÎı flIÔfiÎÏÿfiÎ ±fi¤‰¿Î‚ı ±fiı ±P›V÷¿Î‚ı ¿flÎ÷Ì flIÔfi˘ Ωı‰ÎfiÌ Ïø›Î V‰w’◊Ì

Á‹Îfi Ë˘‰Î »÷Î_ Œ‚¤ıÿ◊Ì Ï¤¯Î »ı. ÷ı‰Ì flÌ÷ı ÁÎ÷‹Ì ±fiı ±ÎÃ‹Ì ºÏp¿Î‚ı ¿flÎ÷Ì

Ï¤ZÎÎÀfiÎÏÿ Ïø›Î ’HÎ Ïø›ÎV‰w’ı Á‹Îfi Ë˘‰Î »÷Î_ ’HÎ ÁÎQ’flÎÏ›¿ ±fiı ¤‰˘’√˛ÎËÌ

¿‹ ˝fiÎ ZÎ›w’ Œ‚¤ıÿfiÌ ±’ıZÎÎ±ı Ï¤¯Î … »ı. –– 180––

√Î◊Î — 180

Ïﬁ‰Î˝hÎ”” · 401 e:/nasim/drisôh-5.pm5 3-proof √Î Î — 129-130 ›˘√ºÏp...

Documents