OM letiim Fakltesi

ARATIRMA MODELLER

Bu sunum, anakkale Onsekiz Mart niversitesi letiim Fakltesi'nde Radyo, Sinema ve Televizyon Blm rencilerine verilen letiim Bilimlerinde Aratrma Teknikleri Dersi iin hazrlanmtr. Yrd. Do. Dr. Esmeray KARATA ATE ekaratas@comu.edu.tr Mart 2016

SUNUM ER

TEMEL KAVRAMLAR

ARATIRMA PARADGMALARIPARADGMAYI BELRLEYEN FAKTRLERNCEL PARADGMA

NTEL PARADGMA

KARMA PARADGMA

ARATIRMADA MODEL SEMNCEL ARATIRMA MODELLER

NTEL ARATIRMA MODELLER

KARMA ARATIRMA MODELLER

TEMEL KAVRAMLAR

Paradigma; Olay ve olgulara kapsaml bak as salayan dnsel erevedir.

Model; Bir btnn genel hatlaryla erevelenmi zetidir, paradigmay somutlatrr.

Desen; Kullanlan modelinin hangi trnn uygulanacan gsterir, modeli somutlatrr.

Olgu; Somut, alglanabilir, denenebilir olay ve nesne.

Epistemoloji; Bilginin elde edilme yolu, doas, biimleri, kayna, doruluu ve snrlarn inceleyen bilim dal.

Fenomenoloji / Olgubilim / Grngbilim; z grntleme yntemi.

Grgl (empirik) aratrma; Aratrma deikenlerinin be duyu yoluyla llerek neden-sonu ilikilerinin aklanmas (Pozitivist yk.).

AUGUSTE COMTE (1798 - 1857)

Bilimin gelime srelerini inceleyen ilk bilim tarihilerindendir.

Toplumun geliim dnemleri ile bilimin geliim dnemlerinin paralel ilerlediini ne srmtr.

Comte'un hal yasasna gre bilim tarihini snflamaktadr;Tanrbilimsel a

Metafizik a

Bilimsel a

Comte, pozitivizm kavramyla bilimsel bilginin ancak grgl yolla elde edilebileceini savunmaktadr.

Pozitivist dnce nitel aratrmalarn temel dayanan oluturur.

POZTVST GRN ELETRS

Popper; gerekliin yanllama yoluyla snanmas gerektiini,

Kuhn; pozitivist paradigmann yetersiz olduu durumlarda kart bir paradigmann oluabileceini (paradigma deiimi),

Lakatos; bilimin yanlabileceini, herkesin kabul edecei bir doru ya da yanl olmadn,

Feyerabend; bat merkezci bilim anlaynn bilimsel paradigmay iktidara hizmet ideolojisi haline getirdiini ileri srm, bilimin zerk olmas gerektiini ifade etmitir.

ARATIRMA PARADGMALARI

Nicel Paradigma, realist, nesnel, saysal sreler, tmdengelimci

Nitel Paradigma, idealist, znel, yorumlar / alglar / balamlar ve izlenimler sreci, tmevarmc

Karma Paradigma, nicel ve nitel paradigmann birlikte kullanlmas

PARADGMAYI BELRLEYEN FAKTRLER

Aratrma sorununun yaps

Kuramsal temeli, amac

lm yntemi

Veri zmlemesi

Aratrmacnn konumu

znellik / Nesnellik boyutu

Sonularn genellenmesi

Gvenirlik-Geerlik

Aratrmann Derinlii / Genilii

...

NCEL PARADGMA (1)

Saylarla ifade edilebilen, llebilen bir yapdadr.

Comte'un Pozitivist kuramna dayanr, grgl (empirik) bilgi ierir. Evrende zaten var olan yasalar formlletirmek amacndadr.

Gerek tek ve kesin olmak durumundadr.

Gereklik bireyin dnda bireyden bamszdr.

Nesneldir, dnyay olduu gibi grme abas vardr.

Tmdengelimci yaklam sz konusu, doa bilimlerinin temelidir.

ndirgemecidir; btn, kendini oluturan daha kk paralara ayrlarak incelenebilir.

Ama, genellemelere ulamaktr.

Bata belirlenen ynteme bal kalnr.

Kapsaml bir alanyazn taramas gerektirir.

NCEL PARADGMA (2)

Aratrma sorunu net olarak tanmlanmaldr.

Bir ok deiken tam olarak kontrol edilemediinden varsaymlarda bulunulur.

rneklem says byk olmal, rneklemin evreni temsil etmelidir.

Saylarla llemeyen olgularn bilimsellii sorgulanmaktadr.

Veri zmlemesinde istatistiksel yntemler kullanlr.

Tersi kantlananan kadar kesin doru sonulara ulalr.

Aratrmann raporlatrlmasnda dsal bir dil kullanlr.

Gzlemlenebilen davranlar n plandadr.

nsan davranlar dzenli, tutarl ve yordanabilir olarak grlmektedir.

Ne kadr? Ne lde? Ne sklkta? Gibi sorulara yant arar.

NTEL PARADGMA (1)

Pozitivist grn eletirisinden doan post-pozitivist kuramlara dayanr.

Gerek grelidir ve birden ok doru olabilir.

Gereklik bireyin katlmyla oluturulur.

zneldir.

Doal ortamda gerekletirilir.

Tmevarmc bir yaklam benimsemektedir.

Olgular btn ynleriyle deerlendirilmeli, indirgenMEmelidir.

Niin? Ve Nasl? sorularna yant aramaktadr.

NTEL PARADGMA (2)

Bireyin bak alarn ve yaantlarn dikkate alr, olaylar kendi balamlar iinde deerlendirir.

Bir olgunun ya da az bilinen bir sorunun derinlemesine incelenmesi ve anlalmasn salamay amalar.

Gerein, aratrlan konunun, kefedilmesi esastr bu nedenle alanyaznda kaynak ve kuram olmay byk sorun tekil etmez.

Belirlenen rnekleme ilikin genelleyici deilse de alma kmesinde derinlemesine ve ayrntl bir zmleme iin amal rnekleme yaplr.

Veriler daha ok belgelerden, grntlerden ve szel aklamalardan toplanr.

NTEL PARADGMA (3)

Doruluun, geerlik ve gvenirliin deerlendirilmesi farkldr.

Aratrma raporlatrlrken kiisel bir dil kullanlabilmektedir.

Olgularn barndrd ak ve gizli anlamlar n plandadr.

inde bulunulan doal ortamnda insan davranlar incelenebilir.

Olgularn varlna, oluumuna ve dnmne ilikinbetimlemeler ve yorumlamalar n plandadr.

Belge inceleme, ierik zmlemesi, rnekolay almas ve sylem zmlemesi gibi yntemler kullanlr.

ARATIRMA MODEL...

Aratrmada nasl bir yol izleneceini belirler.

Aratrmann srelerini tasarlamaya yardmc olur.

nemli yntemsel hatalar yaplmasn nlemeye yarar.

Bilimsel almalarn sistematik adan snflandrlabilmesine ve dier almalarla karlatrmal biimde incelenebilmesine olanak salar.

Uygulanan yntemsel srelerin hedeflenen modele uyumunu gsterir.

ARATIRMADA MODEL SEM

Aratrmada uygun modelin seimi aratrmann amacna ulaabilmesine yol aar.

Aratrmacnn soruna bak as ve hedef kitlesi model seiminde belirleyici rol oynar.

Aratrmacnn benimsedii bilgi kuram ve yntemsel yeterlilii model seiminde etkilidir.

Farkl bilim paradigmalarn ve bunlara dayanan modelleri birbirinin kart gibi grmek yerine deiik seenekler olarak grmek daha aklcdr.

Saysal kantlar gerekiyorsa ve evrene ilikin genellemeler yaplmak isteniyorsa nicel paradigmaya dayal modeller seilmelidir.

znel ve szel verilerden hareket edilecekse nitel paradigmaya dayal modeller seilmelidir.

NCEL ARATIRMA MODELLER

Tarama Modelleri ve DesenleriGenel Tarama ModelleriTekli tarama modeli

likisel tarama modeli

rnekolay Tarama ModelleriTek durum deseni

Tabakal tek durum deseni

oklu durum deseni

Nedensel Karlatrmal Model

Deneme Modelleri ve DesenleriDeneme ncesi Modeller

Gerek Deneysel Modeller

Yar Deneme Modelleri

Tek Denekli Modeller

Tarama Modelleri ve Desenleri (1)

Var olan durum ya da gereklik, olduu gibi aratrlp aklanr. Betimleyici Aratrma olarak da anlmaktadr. Genel Tarama Modelleri, rnekleme yoluyla evren hakknda kestirimlerde bulunma ve genellemeler yapmay amalar. Tekli tarama modeli

likisel tarama modeli

rnekolay Tarama Modelleri, belirli bir olguya ilikin ayrntl betimleme yapmay amalar. Tek durum deseni

Tabakal tek durum deseni

oklu durum deseni

Nedensel Karlatrmal Model

Tarama Modelleri ve Desenleri (2)

Nedensel Karlatrmal Model, baml deikeni meydana getiren olas deikenlerin belirlenmesini amalar.Deiken nceden olumutur ve nemsenen zellikler llr, dier gruplarla karlatrmalar yaplr.

Deneme Modelleri ve Desenleri, baml deiken zerinde baml deikenin etkilerinin aratrlmasn amalanr.Deneme ncesi Modeller, nesnellik ilikilerini sorgulamay amalar.

Gerek Deneysel Modeller, denekler gruba yansz (random) olarak atanr. ou zaman deney ve kontrol grubu oluturulur.

Yar Deneme Modelleri,kontrol grubu ve deneysel gruplarn rastgele seileMEdii durumlarda kullanlr.

Tek Denekli Modeller, benzersiz bir durumu olan tek denek veya gruplar zerinde yaplmaktadr.

NTEL ARATIRMA MODELLER

rnekolay Tarama Modelleri (N&N)

Genel Tarama Modelleri (N&N)

Fenomenolojik zmlemeOlgusal Dzeltme

Olgusal Yanstma

Etnografik nceleme / Kltr zmlemesi

Tarihsel Aratrma (N&N)

Dayanakl Kuram / Kuram Oluturma YaklamSistematik Desen

zgn Desen

Oluturmac Desen

Eylem Aratrmalar

Nitel Aratrma Modelleri

Fenomenolojik zmleme, z grntleme yntemi olarak da adlandrlmaktadr. ze ulamak iin bir olgunun bireyde yaratt alglar, duygular ve dnceler incelenmektedir.Olgusal Dzeltme

Olgusal Yanstma

Etnografik nceleme / Kltr zmlemesi, bireyin ait olduu toplumsal ortamda gzlemlenmesini gerektirmektedir.

Tarihsel Aratrma, bir olayn nceki dnemlerle ilikisinin aratrlmasn ya da nceki dnemlerde olan bir olayn imdiki olaylara etkisini incelemeyi amalar.

Dayanakl Kuram / Kuram Oluturma Yaklam, nitel bir aratrma srecinde toplanan verilerden ortaya kan kuramdr.Sistematik Desen, genellikle eitim aratrmalarnda kullanlr.

zgn Desen, genellikle toplumsal aratrmalarda kullanlr.

Oluturmac Desen, bak as, deerler, inanlar, duygular vb. aratrmalarda kullanlr.

Eylem Aratrmalar, uygulamada yaanan sorunlara etkin zmler retmek amacyla daha ok eitim alannda kullanlr.

Nitel Aratrma Modelleri

KARMA ARATIRMA MODEL

E Zamanl Karma Model / Karma ModelAratrmann belirli bir aamasnda hem nicel hem de nitel paradigmay yanstan yntem ve tekniklerden yararlanlr.

E Zamansz Karma Model / Karma YntemAratrmann bir aamasnda nicel, baka bir aamasnda nitel yntemler kullanlr.

* Karma yaklamda birbirini yineleyecek teknikler yerine birbirini glendirecek teknikler kullanlmaldr.