ibn tejmije - urdhërimi në të mirë dhe ndalimi prej të keqes

8/10/2019 Ibn Tejmije - Urdhrimi n t mir dhe ndalimi prej t keqes

1/48

1

Urdhrimi n t mir dhe ndalimi prej t keqes

Nga Ibn Tejmije

HYRJEURDHRIMI N T MIR: PEJGAMBERI JON DHE ATA PARA TIJKY POPULL SHT POPULLI M I MIR PR NJERZITSHT MARUF (E MIRA) DHE MUNKER (E KEQJA)?LE T JET URDHRIMI JUAJ N T MIRN NJ E MIR N VETEDOBIT DUHET T JEN M T MDHA SE PASOJAT NEGATIVE

METODOLOGJIA E URDHRIMIT N T MIR DHE NDALIMIT PREJ T KEQESKURTHAT E URDHRIMIT N T MIRN DHE NDALIMIT PREJ T KEQESKRYENGRITJA KUNDR IMAMIT T MUSLIMANVEPARIMI I PRGJITHSHM I URDHRIMIT DHE NDALIMITSHT E OBLIGUESHME Q T GJITHA GJRAT T VLERSOHEN SIPAS KRITERIT TSHERIATITDASHURIA NDAJ T MIRS DUHET T JET N HARMONI ME AT KA DO ALLAHUDASHURIA DHE URREJTJA E ZEMRSFAR DO T THOT SAKTSISHT HAUAA (EPSH)PASIMI I EPSHIT N FET E MPARSHMEAT Q PERSONI E DO DHE URREN DUHET T JET N PAJTIM ME URDHRIN EALLAHUT DHE PEJGAMBERIT T TIJ (Sallallahu alejhi ue selam))

KA JAN PUNT E MIRA?VEPRA SSHT E MUNDUR, PRVE ME DITURI DHE T KUPTUARN URDHRIMIN E T MIRS LIPSEN BUTSIA, DURIMI DHE VETPRMBAJTJAVSHTIRSIA E KTYRE KRKESAVEMOSBINDJA NDAJ ALLAHUT SHKAKTON VSHTIRSI, BINDJA SHKAKTONLEHTSIMDNIMI I POPUJVE T MPARSHM NGA ALLAHU PR SHKAK T MOSBINDJES STYREDNIMI I KEQBRSVE N KT BOT DHE N TJETRNPREMTIMET DHE KRCNIMET E DNIMIT QEN PJESA E PAR E SHPALLJESDALLIMET N LIDHJE ME URDHRIMIN DHE NDALIMIN JAN SHKAK PR NDARJEMKATET JAN T DSHIRUARA PR NATYRN NJERZORE

LAKMIA SHT SHKAK PR RRSHQITJEN N DEVIJIMLLOJET E MKATEVESUKSESI N SHTJET E KSAJ BOTE ARRIHET ME DREJTSINATYRA NJERZORE: TIRANI, INAT DHE SHTYPJEKATEGORIT E NJERZVE N KT SHTJEE MIRA DUHET TA MBSHTES T MIRN, ASHTU SI E KEQJA E MBSHTET TKEQENE KEQJA DUHET T PRBALLET ME T MIRNASHPRSIA E SPROVS SHKAKTON NGRITJEN E POZITS


2/48

2

DURIMI SHT I DOMOSDOSHM N BMIRSINEVOJA PR SIGURIN E BESIMITKRITICIZMI I KOPRRACIS DHE FRIKSLLOJET E KOPRRACISKRITICIZMI I FRIKSSHTJET E NJERZVE NUK DO T SHKOJN MBAR, PRVE ME GUXIM DHE

BUJARISHT GUXIMI?KTHIMI N DURIM DHE LLOJET E TIJANDALIMI I TEJKALIMIT T KUFIJVEENTUZIAZMI DHE GUXIMI Q SHT I LAVDRUESHMKARAKTERI PR T CILIN KA NEVOJ BESIMTARIFRIKA PREJ RNIES N SPROV SI ARSYETIM PR NEGLIZHIMIN E URDHRIMIT NT MIRDO QENIE NJERZORE KA NEVOJ PR URDHRIM DHE NDALIMBIJT E ADEMIT NUK JETOJN, PRVE N SHOQRIKJO E URDHRUAR DUHET T JET ME AT T CILN E KA URDHRUAR ALLAHUDHE PEJGAMBERI I TIJ

KUSH JAN PRGJEGJSIT NGA MESI JUAJ T CILT URDHROJN AT Q SHTE MIR?QLLIMI I PASTR KRKOHET Q T KNAQET ALLAHU N T GJITHA VEPRAT EMIRAALLAHU NUK PRANON PREJ NDONJRIT TJETR POS ISLAMITDOMETHNIET E ISLAMITDOMETHNIA E T NSHTRUARIT FYTYRN ALLAHUTDEFINICIONI I VEPRAVE T MIRADOMETHNIA E SUNETIT N PREDIKIMET E SELEFIT

HYRJE

I gjith lavdrimi i takon Allahut. Ne e lavdrojm At, dhe krkojm ndihmn dhe faljen e Tij.Krkojm strehim tek Allahu nga e keqja e cila sht brenda nesh, dhe nga e keqja e veprave tona.At q e udhzon Allahu, askush smund ta humb dhe at q Allahu e humb, askush smund taudhzoj.

Dshmoj se ska zot tjetr prve Allahut, i Cili sht pa ortak, dhe dshmoj se Muhamedi shtrobi dhe i Drguari i Tij. Allahu e drgoi at me udhzim dhe rugn e s vrtets, ashtu q Ai talartsoj at mbi t gjitha mnyrat tjera t jets. Allahu mjafton si dshmitar. Allahu drgoftbekimet dhe prshndetjet e Tija mbi Muhamedin dhe mbi njerzit e Muhamedit.

Urdhrimi n t mirn dhe ndalimi prej t keqes sht ajo me t ciln Allahu i drgoi librat eshpallura, dhe me kt Ai drgoi t Drguarit e Tij, dhe kjo sht pjes integrale e rrugs (fes).Porosia e Allahut prbhet nga pjest informative dhe udhzuese. Sa i prket atyre informative,Allahu na informon pr veten e Tij, si sht teuhidi (monoteizmi), apo informimi q Ai na e bn nlidhje me krijimin e Tij, si jan rrfimet e njerzve dhe Pejgamberve t mparshm t cilatprmbajn pr ne msime, krcnime dhe premtime. Pjesa udhzuese konsiston n urdhrat qduhet br, urdhrat q sduhet br, dhe gjrat t cilat i mbeten zgjedhjes dhe diskrecionit ton.

Kshtu, sht prmendur n hadith se kaptina e Kuranit e cila fillon me: (Thuaj: Ai sht Allahu. IVetmi. . .) sht e barabart me nj t tretn e Kuranit, pr shkak se kjo prfshin t tretn e


3/48

3

teuhidit. Kurani prbhet nga teuhidi, urdhrat, dhe ngjarjet historike.(kthehu lart)

URDHRIMI N T MIR: PEJGAMBERI JON DHE ATA PARA TIJ

Allahu ka thn duke e prshkruar Muhamedin (Sallallahu alejhi ue selam):

Ai i urdhron ata n at q sht e mir dhe ua ndalon at q sht e keqe. Dhe Ai ua lejon atyre ate cila sht e pastr dhe e mir, ndrsa ua ndalon at e cila sht e papastr dhe e urryer. (Kuran7:157).

Kjo sqaron prsosurin e porosis s Pejgamberit Muhamed (Sllallahu alejhi ue selam). Ai sht ngjuhn e t cilit Allahu e ka urdhruar tr at q sht e mir, e ka ndaluar tr at q sht e keqe,ka lejuar do gj t pastr dhe ka ndaluar do papastrti apo send t dmshm. Pr kt arsye, shttransmetuar se Pejgamberi ka thn:

Un jam drguar q ti plotsoj kualitetet e karakterit t mir.

Dhe ai tha n hadithin e vrtet:

Analogjia ime n raport me pejgambert tjer t Allahut sht sikurse analogjia e njeriut i cili e kandrtuar nj shtpi. Ai plotsoi dhe prsosi do gj n lidhje me shtpin, prve vendit t nj tullet vetme. Njerzit kalonin pran shtpis dhe shprehnin knaqsin ndaj bukuris s saj, por atathonin: Vetm sikur t mos mungonte edhe kjo tull. Un jam ajo tull, dhe un jam vula ePejgamberve.

Prmes Muhamedit, Allahu e plotsoi rrugn (fen) e cila prfshin urdhrimin e t gjitha t mirave,ndalimin e t gjitha t kqijave, lejimin e do gjje t pastr, dhe ndalimin e do gjje t papastr.Sa i prket Pejgamberve t cilt erdhn para tij, porosia e tyre nganjher prmbante ndalimin edisa gjrave t pastra dhe t mira, si ka thn Allahu:

Pr shkak t disa krimeve t bra nga ifutt, Ne ua ndaluam atyre disa gjra t pastra t cilat uqen lejuar atyre. (Kuran 4:160)

Po ashtu, porosia e tyre nganjher nuk i ndalonte t gjitha gjrat e papastra si ka thn Allahu:

Tr ushqimi u qe lejuar bijve t Israilit, prve atij t cilin ata e zgjodhn q tia ndalojn vetespara se ta zbresim Teuratin. (Kuran 3:93)

Ndalimi i gjrave t papastra sht i prfshir n domethnien e ndalimit prej t keqes, mu ashtu si

lejimi i t gjitha gjrave t pastra sht i prfshir n domethnien e urdhrimit n t mirn. Kjosht sepse ndalimi i gjrave t mira dhe t pastra sht pjes e asaj ka Allahu ka ndaluar. Kshtu,urdhrimi n t gjitha t mirat dhe ndalimi i t gjitha t kqijave nuk sht plotsuar, prve nPejgamberllkun e Muhamedit (Sallallahu alejhi ue selam)) me an t cilit Allahu plotsoi kualitetete karakterit t mir, gj q prfshin tr at q sht e mir. Allahu thot:

N kt dit Un e kam prsosur pr juve fen tuaj, dhe e kam plotsuar dhuntin Time ndaj jush,dhe e kam pranuar pr juve Islamin si fe.


4/48

4

Allahu e ka prsosur rrugn pr ne, e ka plotsuar dhuntin e Tij ndaj nesh, dhe e ka pranuar pr neIslamin (nnshtrimin) si mnyr tonn t jetess.(kthehu lart)

KY POPULL SHT POPULLI M I MIR PR NJERZIT

Allahu i ka atribuar popullit t Muhamedit karakteristikat e njjta t cilat Ai ia ka atribuar vetPejgamberit n ajetin paraprak kur Ai tha:

Ju jeni populli m i mir i ngritur pr njerzimin: ju jeni q urdhroni n t mirn dhe ndaloni prejt keqs, dhe ju besoni n Allahun. (Kuran 3:110).

Dhe Ai tha:

Besimtari dhe besimtarja jan mbrojts t njri-tjetrit: ata urdhrojn n t mirn dhe ndalojn prejt keqes. (Kuran 9:71)

Me domethnie t njjt, Ebu Hurejre, nj shoqrues i Pejgamberit dhe transmetues i shumhaditheve thoshte:

Ju jeni njerzit m t mir pr njerzit, ju i lidhni ata me zingjir e pranga dhe i trhiqni ata kahParajsa.

Allahu shpjegon n ajetin e lartprmendur at se ky popull sht populli m i mir pr njerzitd.m.th. m i dobishmi pr ta, ai i cili ua bn t mirn m t madhe atyre. Kjo sht sepse ataprbjn t mirn dhe dobin totale prmes urdhrimit n t mirn dhe ndalimit prej t keqes ngaana e tyre, n kualitet dhe kuantitet, meq ata urdhrojn tr at q sht e mir dhe ndalojn trat q sht e keqe, dhe porosia e tyre i sht adresuar t gjith njerzve t bots. Pr m tepr, ata embshtesin kt institucion me xhihad (prpjekje) n rrugn e Allahut me jett dhe pronat e tyre,dhe kjo prbn dobin e plot pr botn.

Sa i prket popujve t mhershm, asnj prej tyre nuk i ndalonte t gjith njerzit me tr at qsht e mir, e as q i ndalonin t gjith njerzit n tr at q sht e keqe. Pr m tepr, ata nukbnin xhihad (prpjekje) n kt kauz. Disa prej tyre fare nuk jan angazhuar n luft t armatosur,dhe ata q e bn kt, si jan ifutt, lufta e tyre prgjithsisht ishte me qllim q ti dbojnarmiqt e tyre nga toka e tyre, apo si lufton do popull i shtypur kundr shtypsit t tyre, e jo meqllim pr t thirrur njerzit n udhzim dhe drejtsi, e as q ti urdhrojn ata n t mirn dhe tindalojn prej t keqes. Allahu rrfen diskutimin vijues n mes Musait dhe pasuesve t tij:

O njerz, hyni n tokn e shenjt t ciln Allahu e ka caktuar pr juve, dhe mos ikni e q mpastaj

t gjindeni n nj humbje t mjer. Ata than: O Musa, aty jan nj popull i ashpr (luftarak), dhene sdo t hyjm n t derisa ata t dalin nse ata dalin, ather ne do t hyjm n t. . . .Atathan: O Musa, ne sdo t hyjm n t derisa ata t jen n t, pra shko ti, ti dhe Zoti yt, dheluftoni. Ne do t ulemi mu ktu. (Kuran 5:21-24)

Allahu thot n nj tjetr ajet:

A nuk e keni par mbledhin e bijve t Israilit pas kohs s Musait kur ata i than Pejgamberit ttyre: Caktoje pr ne nj mbret q t luftojm n rrugn e Allahut. Ai tha: Ndoshta ju sdo tluftoni ather, nse lufta do tju urdhrohej juve? Ata than: Pse t mos luftojm ne n rrugn e


5/48

5

Allahut, kurse ne jemi dbuar nga shtpit dhe fmijt tan? Pastaj, kur lufta u qe urdhruar atyre,ata e kthyen shpinn, t gjith prve disave, dhe Allahu ka njohuri t plot pr keqbrsit. (Kuran2:246)

Ktu ne shohim se ata q flasin me kt Pejgamber e cekn arsyen pr t luftuarit e tyre, at se atakishin qen dbuar nga shtpit e tyre dhe fmijt e tyre. Prkundr ksaj, shumica e tyre dshtuan

q ta prmbushin fjaln e tyre, kur atyre u qe urdhruar q t luftojn. Pr kt arsye, ata sqenlejuar q t mbajn fardo plake t lufts, dhe sqen lejuar ti zn robr femrat.

sht mir e njohur se populli m i madh i besimtarve para nesh ishin t bijt e Israilit. Kjo shttransmetuar n hadithin e vrtet t rrfyer nga Ibn Abas, se Pejgamberi (Sallallahu alejhi ue selam)ka thn:

Popujt e mhershm dhe pejgambert e tyre m jan treguar mbrm. Nj pejgamber kalonte menj njeri, tjetri me dy njerz, nj tjetr m nj grup t vogl, dhe nj tjetr q skishte asnj me vete.Pastaj, un pash nj grumbull t madh, kodra t vogla t mbushura me njerz, dhe un thash: Kysht Umeti im! M qe thn mua: Kta jan bijt e Israilit, por shiko atje. Pastaj un pash njgrumbull t madh i cili zinte horizontet. M qe thn mua: Ky sht Umeti yt, dhe n mesin e tyre

jan shtatdhjetmij t cilt do t hyjn n parajs pa u marr n llogari. Dgjuesit e Pejgamberitu shprndan pa u dhn ndonj shpjegim i mtutjeshm. Pastaj, shoqruesit (sahabt) diskutuanpr kt shtje duke thn: Sa na prket neve, ne qem lindur n idhujtari, por kemi besuar nAllahun dhe t Drguarin e Tij. . .por kta jan bijt tan. Kur spekulimi i tyre pr at se kush janshtatdhjetmij njerzit i mbrriu Pejgamberit, ai tha: Ata jan t cilt nuk e praktikojn shriminme zjarr, apo q sprdorin fjal magjike (t besuarit n aftsi magjike pr shrimin apoparandalimin e smundjeve), q nuk besojn n ogur, dhe t cilt plotsisht i mbshteten Zotit ttyre. Ukashe ibn Mihsan i ngrit dhe tha: A jam un njri prej tyre, O i Drguar i Allahut.?Pejgamberi tha: Po. Kur nj tjetr u ngrit dhe tha t njjtn gj, Pejgamberi tha: Ukashe erdhipara teje.

Nga kjo ne kuptojm prse koncenzusi i ktij Umeti sht dshmi, d.m.th. sepse Allahu na kainformuar se ata urdhrojn tr at q sht e mir, dhe ndalojn prej tr asaj q sht e keqe.Nse ata (Umeti Musliman) do t pajtoheshin t gjith q t lejojn dika t ndaluar, ta ln njobligim, t ndalojn dika t lejuar, apo t thon ndonj t pavrtet pr Allahun apo krijimin e Tij,ata do t ishin urdhrues n at q sht e gabuar, ndalues t asaj q sht e mir, dhe kjo sigurishtse nuk sht nga t folurit e pastr dhe punt e mira. Krahas ksaj, ajeti nnkutpon at sefardoqoft q Umeti nuk ka urdhruar ssht e mir, dhe fardoqoft q nuk ka ndaluar sshte keqe. Meq ky sht Umet i cili urdhron t gjitha t mirat, dhe ndalon t gjitha t kqijat, sshte mundur pr tr Umetin q t urdhroj dika q sht e keqe e as t ndaloj dika q sht emir.

Mu ashtu si na ka informuar Allahu se ky Umet do t prmbush kt detyr, Ai po ashtu e ka br

kt obligim kolektiv (fard kifaje) pr Umetin Musliman duke thn:Le t jet nj grup nga mesi juaj i cili thrret n at q sht e mir, urdhron n t mirn, dhendalon prej t keqes. Kta jan t sukseshmit.

Nuk sht detyr e praktikuesit t urdhrimit n t mirn dhe ndalimit prej t keqes q t shprndajporosin ndaj dokujt n bot. Nj gj e till nuk sht krkuar as nga Pejgambert (paqja qoft mbita), dhe kjo sht nj ndihmes ndaj porosis Pejgamberike. M sakt, ajo q krkohet sht q kjot bhet e arritshme pr ata q e krkojn at. Nse ata tregohen neglizhent n krkimin e saj,ndonse ajo u sht br e arritshme, ather prgjegjsia bie mbi ta, e jo n at. Meq urdhrimi n


6/48

6

t mir sht obligim kolektiv, ashtu si Kurani qartazi tregon, ajo ssht obligim pr secilinindivid Musliman, por pr ta si grup.

Meqense xhihadi sht pjes e prsosjes nse urdhrohet n t mirn dhe ndalohet prej t keqes,kjo, po ashtu, sht obligim kolektiv. Sa i prket obligimit kolektiv, kjo do t thot se nse ata q

jan t ngarkuar me detyrn nuk e zbatojn at, ather donjri q ka mundsi pr t n fardo

shtrirje sht n mkat aq sa sht shtrirja e mundsive t tija n at zon. Kjo sht sepse obligimi itij (xhihadit) kur ka nevoj pr t, i takon do Muslimanit aq sa sht shtrirja e mundsive ttija/saja, si ka thn Pejgamberi (Sallallahu alejhi ue selam) n hadithin q gjindet n Muslim:

Kushdo prej jush q sheh duke u br ndonj e keqe, le ta ndrroj at me doren e tij (me forc).Nse ai ska mundsi ta bj kt, ather me gjuhn e tij, dhe nse ska mundsi ta bj kt,ather me zemrn e tij.

Meq kshtu qndron puna, sht e qart se urdhrimi n t mirn dhe ndalimi prej t keqes shtnjra prej t mirave me t mdha t ciln ne jemi urdhruar ta bjm.(kthehu lart)

SHT MARUF (E MIRA) DHE MUNKER (E KEQJA)?

Zbatimi i dnimeve t urdhruara nga Allahu ndaj kujtdoqoft q shkel kufijt e sheriatit shtpjes e ndalimit prej t keqes. sht obligim pr ata n pushtet (Ulu-ul-amr) d.m.th. dijetart ngasecili grup apo popull, udhheqsit e tyre, dhe t vjetrit e tyre, q t qndrojn mbi popullatn eprgjithshme duke i urdhruar ata n t mirn dhe duke i ndaluar prej t keqes, kshtu duke iurdhruar ata n tr at t ciln e ka urdhruar Allahu dhe i Pejgamberi i Tij. Pr shembull,vendimi i Ligjit Islamik (Sheriatit) kjo sht pes namazet ditore n kohn e duhur t tyre, lmoshaobligative, agjrimi obligativ, dhe pelegrinazhi n Meke. Po ashtu, besimi n Allahun, engjujt e Tij,Librat e shpallura t Tij, Pejgambert e Tij, Ditn e Gjykimit, besimi n paraprcaktimin e t gjithagjrave - t mirn dhe t keqen, dhe koncepti i Ihsanit (niveli m i lart i imanit apo besimit) q dot thot t adhurohet Allahu sikur t shihej Ai sepse, vrtet, edhe nse ju nuk e shihni At, Aigjithmon ju sheh juve. Pr m tepr, e mira (maruf) prfshin do gj, s jashtmi dhe smbrendshmi, e cila qe urdhruar nga Allahu dhe Pejgamberi i Tij. Ktu prfshihen: sinqeritetiabsolut (ikhlas) ndaj Allahut, mbshtetja n Allahun (teuekel), q Allahu dhe Pejgamberi i Tij t

jen m t dashur pr besimtarin se gjithkush tjetr, shpresa pr mshirn e Allahut dhe frika ndajdnimit t tij, durimi me prcaktimin e Allahut dhe dorzimi i plot ndaj urdhrit t Tij, t qenit ivrtet n t folur, prmbushja e obligimeve, kthimin e amaneteve pronarve t tyre, mirsjelljandaj prindrve, mbajtja e lidhjeve familjare, bashkpunimi n t gjitha aktet e mira, bmirsia dhebujaria ndaj fqinjve, jetimve, njerzve t varfr, udhtarve t mbetur keq, shokve,

bashkshortve, shrbtorve, drejtsi dhe paansi n t folur dhe vepra, duke i thirrur njerzit nkarakter t mir, si dhe aktet e vetprmbajtjes si jan vendosja e mardhnieve me ata t cilt janndar, t dhnit atyre t cilt t refuzojn, dhe falja e atyre t cilt ju bjn keq. Urdhrimi injerzve q t jen s bashku dhe kooperativ, dhe t ndalurit ata nga mospajtimet dhe ndarja n mestyre po ashtu sht pjes e urdhrimit n at q sht e mir.

Sa i prket t keqes (munker) t ciln Allahu dhe Pejgamberi i Tij e kan ndaluar, forma m e rnddhe e fundit e saj sht t shoqruarit ortak me Allahun. Shoqrim do t thot q ti lutemi ndokujtapo dikaje tjetr krahas Allahut. Ky ortak mund t jet dielli, hna, yjet apo planetet, ndonjengjll, njri nga Pejgambert, ndonj njeri i drejt apo shenjtor, ndonj prej xhinve, fotografit


7/48


8/48

8

Urdhrimi n t mirn dhe ndalimi prej t keqes nganjher bhet me zemr, nganjher me gjuh,dhe nganjher me dor (forcn fizike). Sa i prket praktikimit t saj me zemr, kjo sht obligativepr donjrin n do koh dhe do situat, meq praktikimi i tij nuk sjell vshtirsi. Kushdo qdshton q ta bj s paku kt ssht besimtar si n versionin e plot t hadithit t cituarparaprakisht:

Kushdo prej jush q sheh duke u br ndonj e keqe, le ta prmirsoj at me dorn e tij, nse skamundsi, ather me gjuhn e tij, dhe nse ska mundsi, ather me zemrn e tij, dhe ky shtbesimi m i dobt apo n nj version tjetr: prtej ksaj ska iman as sa nj far e vetme emustardit.

Ibn Mesud qe pyetur njher:

Kush jan t vdekurit e gjall?

ai u prgjigj:

Ai i cili nuk e vrteton t mirn/t drejtn si t till, dhe nuk e refuzon t keqen/t gabuarn.

Ai i referohet personit t prshkruar n hadithin e vrtet i cili vazhdimisht dshtonte q ta refuzojt keqen sa her q ai sprovohej. Pejgamberi tha:

Sprovat i tregohen zemrs sikur hasr (e kashts), kasht pr kasht. Cilado zemr q i pranon ato,dhe i thith ato, e fiton nj pik t zez n t, dhe cilado zemr q i refuzon ato, e fiton nj pik tbardh e t pastr n t. Kjo vazhdon derisa zemrat t jen dy llojesh: zemra e cila sht e bardh, eqet, dhe e pastr sikur guri i shklqyer e cila sdo t dmtohet nga sprovat e mtutjeshme pr sa t

jen qiejt dhe toka, dhe tjetra e errt dhe e njollosur; ajo sht sikurse grepi i kthyer n ann ekundrt n t ciln asgj smund t varet ajo as nuk e pranon at q sht e vrtet as nuk erefuzon at q sht e keqe, prve asaj q prkon me epshet dhe prirjet e tija n t ciln zemra e tijplotsisht sht zhytur.(kthehu lart)

KURTHAT E URDHRIMIT N T MIRN DHE NDALIMIT PREJ T KEQES

Dy grupe njerzish gabojn n kt fush:

Njri grup e l at q sht e obligueshme pr ta n sfern e urdhrimit n t mirn dhe ndalimit prejt keqs, duke u ngjitur n interpretimin e gabuar t ajetit q u citua m lart:

O ju q besoni, vetat e juaja jan prgjegjsia juaj, ata q devijojn sdo t dmtojn ty kur ti

mbahesh pr udhzimin.

Ebu Bekr e shpjegoi kt gabim n nj hutbe duke thn:

O njerz, vrtet ju e lexoni kt ajet, dhe e aplikoni aty ku ai nuk prket, sepse e kam dgjuarPejgamberin (Sallallahu alejhi ue selam) duke thn: Vrtet, kur njerzit e shohin keqbrsin, dhenuk e ndalojn at, Allahu do ti godas me nj dnim t prgjithshm.

Grupi i dyt dshiron q t urdhroj ne t mirn dhe t ndaloj prej t keqes me gjuht dhe duart etyre absolutisht dhe n do situat pa dituri t mjaftueshme t sheriatit, as vetprmbajtje, as durim,


9/48

9

e as kujdes pr at q sht e dobishme dhe at q ka m shum dm sesa dobi, dhe at q sht emundur dhe at q ssht e mundur. Kjo sht sikurse n hadithin e transmetuar nga Ebu ThalebeEl-Khushenij:

. . . urdhrojeni njri-tjetrin n at q sht e mir dhe ndalojeni at q sht e keqe derisa t shihnibindje ndaj lakmis dhe pasimit t epsheve, dhe preokupimin me kt bot dhe fascinimin absolut t

donjrit me mendimin e vet, dhe kur t shihni situat mbi t ciln ju nuk keni kurrfar mundsie,ajo q ju takon juve ather jan shtjet private. Se vrtet, Ditt e Durimit jan duke ardhur; durimin ato dit sht sikurse shtrngimi i prushit t nxeht me dorn tuaj. Shprblimi i atij i cili iprmbush t gjitha obligimet e veta n ato dit sht i barabart me shprblimin e pesdhjetnjerzve t till sot.

Ky grup, pastaj, urdhron dhe ndalon duke besuar se ata jan n bindje ndaj Allahut teala kurse nrealitet ata jan shkelsit e kufijve t Tij. N kt mnyr, shum nga grupet devijante dhe thumbura e konsideronin veten si urdhrues t s mirs dhe ndalues t s keqes si jan hauarixht,mutezile, dhe rafidhat (Shiajt), dhe t tjer prej atyre q gabuan n t kuptuarit at q Allahu u dhaatyre me an t urdhrimit n t mirn dhe ndalimit prej t keqes, xhihadit luftues, dhe shtjeve ttjera. Prishja e shkaktuar nga ky lloj i urdhrimit dhe ndalimit sht shum m i madh se fardo e

mir q mund t rezultoj.(kthehu lart)

KRYENGRITJA KUNDR IMAMIT T MUSLIMANVE

Pr kt arsye, Pejgamberi na urdhroi q t jemi t durueshm kur ka padrejtsi nga ana esunduesit t Muslimanve, dhe na ndaloi q t luftojm kundr tij, prderisa ata falen, dhe ai tha:

Jipjuni atyre at q u takon, dhe luteni Allahun pr at q u takon juve. (Muslimi dhe t tjert)

Kshtu, njra prej parimeve fundamentale t Ehl es-Sune ue el-Xhemat: besnikria ndaj grupit tmadh t Umetit Musliman, t mos rrebelohet kundr sunduesit t tij, dhe shmangia prej betejave kurt paraqiten kaosi dhe fitna (rregullimi).

Sa i prket grupeve devijante si sht mutezile, ata e shohin luftimin kundr Imamve tMuslimanve si njrn prej parimeve t fes s tyre. Teuhidi q n terminologjin e tyr do tthot mohimi i t gjith emrave dhe karakteristikave t Allahut, Drejtsia Hyjnore q do t thotmohimi i paraprcaktimit t Allahut n t gjitha gjrat, pozita n mes dy pozitave d.m.th. teoria egabuar e tyre se donjri q mkaton nuk sht m besimtar dhe nuk sht krejtsisht pabesimtar, aisht i ngjitur diku n mes, zbatimi i krcnimeve duke i marr n kuptimin e plot t fjalsdnimet t cilat Allahu i lidh me mkate t ndryshme n Kuran, dhe urdhrimi n t mirn dhendalimi prej t keqes pjes e teoris s tyre ktu sht lufta kundr Imamve t Muslimanve.

(kthehu lart)

PARIMI I PRGJITHSHM I URDHRIMIT DHE NDALIMIT

E tr ajo q jemi duke thn vjen nn parimin e prgjithshm i cili thot se dobia dhe dmi jan tprziera s bashku, dhe kur duhet zgjedhur n mes t brjes s nj t mire me disa efekte t kqijaansore, apo lnies s asaj t mire q ti shmanget efekteve t kqija t saja, sht obligim q tzgjedhet kursi i cili ka dobi t prgjithshme apo prfundimtare. Kjo sht sepse urdhrimi dhendalimi ndonse ato detyrimisht nnkuptojn arritjen e dobis, dhe parandalimin e s keqes, e


10/48

10

kundrta e saj po ashtu duhet t mirret n konsiderim. Nse, n zbatimin e ktij urdhrimi apondalimi, ka m shum dobi t humbur sesa dobi t fituar, apo bhet dm m i madh sesa dmi tcilit i sht shmangur, ather kjo ssht pjes e asaj n t ciln Allahu na ka urdhruar, m sakt,kjo sht haram, pr shkak t faktit se dmi prfundimtar i tij sht m i madh sesa dobia e tij.(kthehu lart)

SHT E OBLIGUESHME Q T GJITHA GJRAT T VLERSOHEN SIPAS KRITERIT TSHERIATIT

Kriteri i vetm pr vlersimin e dmit dhe dobis s lartprmendur sht peshorja e Sheriatit. Kurdoq ka mundsi t pasohet teksti drejtprdrejt, ssht e lejuar q t krkojm gjetiu. Nse smund tgjindet teksti pr problemin i cili e konfronton at, ai mund t bj prpjekje me mendjen e tij q takuptoj vendimin me an t analogjis. T rralla jan tekstet legale pr t cilat askush nuk di sefar nnkutpojn ato, dhe si e tregojn rrugn ato n vendimet e sheriatit.

Kshtu, nse nj individ apo grup vazhdimisht przien dika t mir me dika tjetr t keqe, dhenuk e bn njrn pa tjetrn, dhe as q do ti bj t dyjat s bas hku, apo asnjrn prej tyre, ather

ssht e lejuar q t urdhrohen ata n t mirn e as t ndalohen prej t keqes. S pari, shtja duhett analizohet: nse e mira e prfshir sht m e madhe, ather ata duhet t urdhrohen q ta bjnkt, edhe nse kjo sjell me vete t keqen e cila sht e nj shkalle t ult, dhe ata sduhet tandalojn t keqen e prfshir q do t kishte pr pasoj humbjen e s mirs e cila sht m e madhese ajo (e keqe). N t vrtet, ndalimi i ktill n nj situat t till do t ishte pjes e bllokimit trrugs s Allahut (saddun en sebililah) dhe do t ishte prpjekje pr rrnjosjen e dgjueshmrisndaj Allahut dhe Pejgamberit t Tij (Sallallahu alejhi ue selam) dhe drejt eliminimit t bmirsis.

N ann tjetr, nse e keqja e prfshir sht m e madhe, ajo duhet t ndalohet, edhe nse kjo sjellme vete humbjen e nj t mire e cila sht e nj shkalle t ult. N rastin e ktill, urdhrimi i ksajt mire e cila sjell me vete nj t keqe t nj shkalle t lart n fakt sht urdhrim n t keqen, dheprpjekje n rrugn e mosbindjes ndaj Allahut dhe Pejgamberit t Tij (Sallallahu alejhi ue selam).

Nse e mira dhe e keqja t cilat smund t ndahen jan t shkalls s njjt, t dyja kto as nukduhet t urdhrohen e as t ndalohen. Kshtu, n rastin kur nj e keqe dhe nj e mir smund tndahen, nganjher ajo q krkohet sht urdhrimi i s mirs, dhe nganjher ndalimi prej tkeqes, dhe nganjher as at e as kt. Kjo nuk sht rregull e prgjithshme dhe aplikohet vetm nsituatat specifike t llojit q i prmendm.

Sa i prket rastit t prgjithshm, e mira duhet t urdhrohet absolutisht, dhe e keqja t ndalohetabsolutisht. Pr ndonj individ apo grup specifik, e mira e saj duhet t urdhrohet, dhe e keqja e sajt ndalohet, aspektet e saja t lavdrueshme t lavdrohen, dhe aspektet e saja t dnueshme tkritikohen n at mnyr q urdhrimi i t mirs nuk prfshin humbjen e s mirs m t madhe se

vet ajo e mir e as shkaktimin e nj t keqe t shkalls s lart, dhe ndalimi i s keqes nukprfshin shkaktimin e t keqes m t madhe apo humbjes s nj t mire t nj shkalle t lart.

Kur kjo shtje sht e paqart, besimtari duhet t prpiqet q ta kuptoj at derisa ti bhet e qart evrteta atij. Ai smund t ndrrmerr akte t dgjueshmris, prve se me dituri dhe qllim t pastr.Nse ai dshton n kt, ai sht n mosbindje ndaj Allahut. Lnia pas dore e asaj q shtobligative sht mosbindje mu ashtu si t brit e asaj q sht e ndaluar n fushn e urdhrimit nt mir po ashtu sht mosbindje. Kjo sht nj fush mjaft e gjer dhe e rrezikshme, dhe nuk kafuqi as mundsi prve me ndihmn e Allahut!.


11/48

11

Shembull i ksaj shtje n Sunet sht lnia e Pejgamberit (Sallallahu alejhi ue selam) Abdullahibn Ubej ibn Selulin dhe t tjert sikur ai nga mesi i udhheqsve t hipokrizis dhe oroditjes prshkak t ndihmsve t shumt t tyre dhe njerzve besnik ndaj tyre. Menjanimi i s keqes s tyreprmes dnimit do t sillte menjanimin e nj t mire tjetr t shkalls m t lart pr shkak t

hidhrimit t fisit t tij dhe zgjimit t armiqsis fisnore t tyre kundr Pejgamberit dheMuslimanve. Po ashtu, kjo do t rezultonte n neveritjen e njerzve kur ata do t kishin dgjuar sePejgamberi i vret shoqruesit e tij. Kshtu, kur ai prhapi n mesin e njerzve at q prhapi siofendim ndaj Aishes (Allahu qoft i knaqur me t) dhe pastaj e mohoi at, dhe kur Saad ibnMuadh i foli atij me ashprsi ashtu si e meritoi, dhe tregoi n hipokrizin e tij, dhe pastaj Saadibn Ubade ndonse ai ishte besimtar dhe shoqrues e njeri i drejt bri thirrje pr mbrojtjen e tijq Abdullah ibn Ubej t lihet i qet, fisi i secilit nga kta dy njerz u betua pr besnikri ndajpozits s antarit t fisit t tyre derisa gati rezultuan kaosi dhe gjakderdhja.(kthehu lart)

DASHURIA NDAJ T MIRS DUHET T JET N HARMONI ME AT KA DO ALLAHU

Ky parim sht ai se dashuria e besimtarit pr at q sht e mir, dhe urrejtja e tij pr at q sht ekeqe, dhe dshirat e tija pr kryerjen e s mirs dhe dshira e tij pr shmangien dhe parandalimin es keqes duhet t jen n harmoni me at ka Allahu do dhe urren. Allahu e do tr at q na e kaurdhruar neve n sheriatin e Tij, dhe nuk e plqen tr at q Ai na e ka ndaluar n sheriatin e Tij.Pr m tepr, vepra e besimtarit n at t ciln ai e do (t mirn), dhe shmangia dhe kundrshtimindaj asaj t ciln ai e urren (t keqen), duhet t jet sipas shtrirjes s mundsive dhe forcs s tij, sevrtet, Allahu nuk krkon nga ndonjri prej nesh asnj gj m shum se at q sht brendamundsive tona. Allahu thot:

Kini frik Allahun aq sa keni mundsi. (Kuran 64:16).(kthehu lart)

DASHURIA DHE URREJTJA E ZEMRS

Ajo q i takon besimtarit shprehur n veprat e tija nuk duhet t ngatrrohet me obligimet e tija qshprehen me vepra t zemrs. sht obligim pr besimtarin q urrejtja e tij e s keqes dhe dashuria etij ndaj t mirs, dhe dshira e tij q t bj mir dhe dshira e tij q t kundrshtoj dhe largoj tkeqen t jet e prsosur, e plot, dhe pa dyshim apo ngurrim. fardo mangsie n kt fushssht tjetr vese mangsi n besim (iman). Kjo sht n kontrast me veprat e trupit t tij t cilat

jan vetm brenda kufijve t mundsis s tij.

Kur vullneti i zemrs, plqimet dhe mosplqimet e saja t jan t plota dhe t prsosura (n harmonime dashurin dhe urrejtjen e Allahut) dhe pastaj besimtari t bj tr at q sht brendamundsive t tij, atij do ti jepet shprblimi i atij i cili zbaton urdhrat e Allahut psosurisht. Disanga njerzit kan dashuri dhe urrejtje t cilat sjan n harmoni me dashurin e Allahut dhePejgamberit t Tij dhe urretjet e Allahut dhe Pejgamberit t Tij, dhe kjo sht lloj i haua (prirje,epsh, apo tendnc e unit). Nse ai i pason ato, ai sht pasues i epshit. Allahu ka thn:

Dhe kush sht m i devijuar se ai q e pason epshin pa ndonj udhzim prej Allahut? (Kuran28:50)


12/48

12

Origjina e epshit sht ajo t ciln e do uni, dhe ajo t ciln uni e urren sht rezultat i saj.(kthehu lart)

FAR DO T THOT SAKTSISHT EPSH (HAUAA)

Domethnia e haua-s sht dashuria dhe urrejtja e cila sht n unin. Kjo ssht n dhe jashtvetvetes e denueshme, meq ssht nn kontrollin e njeriut, m sakt, ajo q sht e denueshmesht pasimi i ktyre dshirave, plqimeve dhe urrejtjeve. Allahu i tha Daudit:

O Daud, Ne t kemi br mkmbs n tok, pra sundo mes njerzve me t vrtetn, dhe mos e pasoepshin (haua) e t devijosh nga rruga e Allahut. (Kurani 38:26)

Dhe Allahu thot n nj tjetr ajet:

Dhe kush sht m i devijuar se ai q pason epshin e tij pa ndonj udhzim prej Allahut? (Kuran28:50)

Pejgamberi (Sallallahu alejhi ue selam) na rrfen n hadith:

Tri gjra jan q shptojn: frika ndaj Allahut n publik dhe privatisht, maturia n varfri dhe npasuri, dhe t folurit e s vrtets n hidhrim dhe n knaqsi. Dhe jan tri gjra t cilat ojn nshkatrrim: bindja ndaj lakmis, pasimi i epshit, dhe t qenit i knaqur me vetveten.

Dashuria dhe urrejtja pr t cilat jemi duke folur sjellin shije t caktuara, ndjenja dhe dshira nprani t gjrave t dashura apo t urryera. Kushdo q pason kto dshira dhe ndjenja pa urdhr prejAllahut dhe Pejgamberit t Tij, sht ai i cili prshkruhet si pasues i ktij epshi. N t vrtet, kjomadje mund t arrij nivelin e shirkut ku ai e merr pr zot epshin e tij! (Shiko Kuranin 43:25)(kthehu lart)

PASIMI I EPSHIT N FET E MPARSHME

Pasimi i epshit n shtjet q i takojn fes dhe adhurimit sht m e rnd dhe m serioze sepasimi i epshit n shtjet e dshirave t rndomta t ksaj bote. E para prej ktyre sht gjendja eatyre t cilt u bn pabesimtar prej Krishterve, ifutve dhe idhujtarve, si ka thn Allahu prta:

Dhe kshtu, nse ata nuk i prgjigjen thirrjes tnde, dije se ata vetm pasojn epshin e tyre, dhekush sht m i devijuar se ai i cili pason epshin e vet pa ndonj udhzim prej Allahut, dhe Allahunuk i udhzon ata q shtypin. (Kuran 28:50)

Dhe, n nj tjetr ajet, Allahu thot:

Allahu ju jep nj anologji prej vetave tuaja: A keni ju prej atyre t cilt dora juaj e djatht i posedon(d.m.th. robr) ndonj ortak n at q Allahu ju ka dhn juve ashtu q ata t jen t barabart me

ju. Ju u frikoheni atyre ashtu si i frikoheni njri-tjetrit. Kshtu, Ne i shpjegojm shenjat nj popullii cili kupton. Jo, ata q bjn padrejtsi e pasojn epshin e tyre pa dituri. Ather, kush do taudhzoj at q Allahu e humb, dhe ata nuk kan ndihms. (Kuran 30:28-29)

Dhe Allahu thot n nj ajet tjetr:


13/48

13

Allahu ka sqaruar pr ju at q u sht ndaluar juve n do gj, prve rasteve t domosdoshmrisabsolute. Vrtet, njerzit devijojn prmes pasimit t epshit t vet dhe pa ndonj dituri, dhe vrtetAllahu sht m i dijshmi pr prdhunuesit. (Kuran 6:119)

Dhe, n nj tjetr ajet, Allahu ka thn:

Thuaj: O njerzit e Librit, mos prezentoni n fen tuaj skajshmri t cilat sjan prej t vrtets. Dhemos e pasoni epshin e njerzve t cilt tashm kan devijuar. Ata i kan humbur shum njerz, dhevet kan devijuar prej rrugs s drejt. (Kuran 5:77)

Dhe, Allahu ka thn:

ifutt dhe Krishtert kurr sdo t jen t knaqur me juve derisa ti pasoni traditat dhe rrugt etyre. Thuaj: vrtet, udhzimi i Allahut sht udhzim i vrtet. Dhe nse ti i pason epshet e tyre pasiq t ka ardhur dituria, ti sdo t kesh ndonj mbrojts e as ndihms kundr Allahut. (Kuran 2:120).

Dhe, prsri n Suren Bekare, Allahu thot:

Dhe nse ti i pason epshet e tyre pas dituris e cila t ka ardhur ty, vrtet, ti do t jesh prej tiranve.(Kuran 2:145).

Allahu thot:

Dhe gjyko n mes tyre me at q Allahu ka zbritur, dhe mos i paso epshet e tyre dhe ruaju prej tyrese mos po t joshin ty (e t largojn) nga dika prej asaj q Allahu ta ka zbritur ty. (Kuran 5:49)

Kushdo q del jasht diktateve t Kuranit dhe Sunetit nga mesi i atyre q quhen dijetar apoadhurues jan t njohur si njerzit e epshit, mu ashtu si selefi, Allahu i mshiroft, iureferoheshin atyre si Ehlu-l-haua d.m.th. pasuesit e epshit.

Kjo sht sepse kushdo q nuk e ka pasuar diturin, e ka pasuar epshin e tij. Pr m tepr, dituriapr fen nuk vjen ndryshe, prve prmes udhzimit t Allahut me t ciln Ai e drgoi Pejgamberine Tij (Sallallhu alejhi ue selam). Kshtu, Allahu ka thn:

Vrtet, shum prej tyre devijojn duke pasuar epshin e vet dhe pa ndonj dituri (Kuran 6:119).

Allahu tha n nj vend tjetr:

Kush sht m i humbur se ai i cili pason epshin e vet pa ndonj udhzim prej Allahut. (Kuran28:50).(kthehu lart)

AT Q PERSONI E DO DHE URREN DUHET T JET N PAJTIM ME URDHRIN EALLAHUT DHE PEJGAMBERIT T TIJ (Sallallahu alejhi ue selam)

sht obligim pr do rob t Allahut q t shikoj pr s afrmi n dashurit dhe urretjet e tija aposaja, dhe n intensitetin e dashuris s tij pr at t ciln e do dhe urretjtjen e tij ndaj asaj t ciln eurren: a sht kjo n harmoni me urdhrin e Allahut dhe Pejgamberit t Tij? Kjo pra sht udhzimii Allahut t cilin Ai e zbriti n Pejgamberin e Tij, ashtu q ai qe urdhruar t ket kto dashuri dhe


14/48

14

urretje. N kt mnyr, robi i Allahut do ti shmanget asaj q ta vendos veten para Allahut dhePejamberit (Sallallahu alejhi ue selam), sepse Allahu ka thn:

O ju q besoni, mos vendosni (ndonj gj) para Allahut dhe Pejgamberit t Tij. (Kuran 49:1)d.m.th. Mos vendosni pr pozitn tuaj n ndonj vepr apo shtje pa e ditur s pari pozitn eAllahut dhe Pejgamberit t Tij ndaj saj.

Cilido q don dhe urren para se Allahu dhe Pejgamberi i Tij ta ken urdhruar q t veprojn ashtu,ai ka hyr n fushn e vendosjes s dikaje para Allahut dhe Pejgamberit t Tij (Sallallahu alejhi ueselam). Dashurit dhe urrejtjet e thjeshta jan epshe, por epshi i cili sht i ndaluar pr Muslimaninsht pasimi i ktyre prirjeve pa udhzimin e Allahut. Pr kt Allahu i tha Pejgamberit t Tij:

Dhe mos paso epshin tnd se do t devijosh nga rruga e Allahut. Ata q devijojn nga rruga eAllahut i pret nj dnim i tmerrshm. (Kuran 38:26)

Ktu Allahu na informon se pasimi i epshit e devijon personin nga rruga e Allahut. Rruga e Allahutsht udhzim dhe program me t cilin Ai i drgoi Pejgambert e Tij (Sallallahu alejhi ue selam),dhe kjo sht rruga q on te Allahu.

(kthehu lart)

KA JAN PUNT E MIRA?

N analizn e fundit, urdhrimi n t mir dhe ndalimi i s keqes sht njra prej veprave m tobligueshme dhe njra prej akteve m t mira dhe m t lavdrueshme. Allahu ka thn:

Dhe Ai do tju sprovoj se cilt prej jush jan m t mirt n vepra. (Kuran 67:2).

El-Fadhil ibn Ajadh (Dijetar i madh i Meks i shekullit t dyt) tha pr veprat e mira tprmendura n kt ajet:

(d.m.th.) M t sinqertat dhe m korrektet. Vrtet, fardo vepre e cila bhet me sinqeritet t plot,por ssht korrekte, ajo sht e refuzuar, dhe nse ajo sht plotsisht korrekte, por nuk bhet mesinqeritet t plot, ajo sht e refuzuar. Vetm ajo e cila bhet me sinqeritet t plot dhe korrektsisipas ligjit t Allahut sht e pranueshme. Vepra e sinqert sht ajo e cila bhet krejtsisht pr hirt Allahut, dhe vepra korrekte ajo q sht sipas tradits (Sunetit).

sht krkes e veprave t mira q ato t bhen vetm pr Fytyrn e Allahut, sepse Allahu nukpranon ndonj vepr prve atyre me t cilat sht krkuar vetm Fytyra e Tij. Kjo sht n hadithinsahi t transmetuar nga Ebu Hurejre se Pejgamberi ka thn:

Allahu i Lartsuar thot: Un jam ortaku q nuk ka nevoj pr ndonj ortak. Kurdo q ndokush bnndonj vepr, pjesrisht pr Mua dhe pjesrisht pr nj ortak t imagjinuar, Un plotsisht jam i lirnga ajo vepr, dhe ajo sht e tra pr ortakun i cili m qe shoqruar Mua.

Kjo sht esenca e Teuhidit i cili sht baz e Islamit. sht dini (feja) i Allahut me t cilin Ai idrgoi t gjith Pejgambert. Pr hir t Tij, Ai e krijoi krijimin, dhe kjo sht e drejta e Tij ndaj tgjith robve t Tij: q ata ta adhurojn vetm At, dhe t mos shoqrojn asgj me T.

Veprat e mira t cilat Allahu dhe Pejgamberi i Tij i kan urdhruar jan thjesht bindje. do akt ibindjes sht vepr e mir, dhe sht pun e diktuar nga sheriati dhe Suneti. Ato jan do gj q na


15/48

15

sht urdhruar neve qoft si obligime apo akte t rekomanduara. Kto pra jan veprat e mira (El-amel Es-salih), dhe sht ajo q sht e mir (hassan), dhe sht drejtsi/ndershmri (El-Birr), dhesht tr ajo q sht e mir (El-Khair). E kundrta e saj sht mosbindje (Mesije), vepr eoroditur (El-amel El-fasid), vepra t kqija (Es-Sejiat), rrebelim (El-fuxhur), shtypje (Edh-dhulm),dhe shkelje (El-begiu).

do vepr duhet t prmbaj dy gjra: qllimin, dhe lvizjen (veprn). Kshtu, Pejgamberi kathn:

Emrat m t vrtet jan Harith (d.m.th. ai i cili e lron tokn) dhe Hammam (ai i cili prherparashtron piksynime dhe krkon prmbushjen e tyre).

donjri sht lrues dhe krkues i piksynimeve, ai ka veprat dhe qllimet. Sidoqoft, qllimi ivetm i lavdrueshm t cilin Allahu e pranon dhe pr t cilin shprblen, sht qllimi i brjes sveprs vetm pr hir t Allahut.

Vepra e lavdrueshme sht vepra e mir, dhe sht vepra n t ciln ne jemi urdhruar. Pr ktarsye, Umer ibn El-Hattab thoshte ne lutjen e tij:

O Allah, bni t gjitha veprat e mia t mira, dhe bni ato vetm pr Fytyrn tnde, dhe mos bn qt kt pjs n t ndokush tjetr.

Duke qen se ky sht rasti me t gjitha veprat e mira, po ashtu sht edhe pr urdhrimin n tmir dhe ndalimin prej t keqes, dhe sht e domosdoshme pr kt q t jet kshtu (d.m.th. akti iurdhrimit dhe ndalimit duhet t jet i mir dhe i lavdrueshm i cili si kemi par do t thot t jetkorrekt dhe vetm pr hir t Allahut, sht bindje ndaj Allahut, dhe nuk bhet pr ndonj motiv tmvonshm.) Kjo sht referenc ndaj atij i cili urdhron dhe ndalon t tjert.(kthehu lart)

VEPRA SSHT E MUNDUR, PRVE ME DITURI DHE T KUPTUAR

Nuk mund t ket vepr t mir n munges t dituris (ilm) dhe t kuptuar t ligjit (fikh), siUmer ibn Abdul-Aziz (nipi i Umer ibn El-Hattab, dhe Halife i drejt) thoshte:

Kushdo q e adhuron Allahun pa dituri, m shum regullon sesa q prfiton.

Dhe, si n thnien e Muadh ibn Xhebelit (shoqrues i Pejgamberit):

Dituria sht Imam i veprs, dhe vepra sht rezultat i saj.

Kjo sht evidente: qllimet dhe veprat t cilat sjan t bazuara n dituri jan injoranc dhedevijim, dhe pasimi i epshit, si kemi thn m par. Ky sht dallimi n mes njerzve tXhahilijetit dhe njerzve t Islamit. Kshtu, dituria pr t mirn (Maruf) dhe t keqen (Munker)

jan nevoja absolute si sht aftsia pr t dalluar n mes tyre, dhe dituria pr gjendjen e atyre qdo t urdhrohen dhe ndalohen po ashtu sht me rndsi.

Pr dobi optimale, urdhrimi n t mir duhet t ekzekutohet n Rrugn e Drejt. Rrruga e Drejtsht shtegu m i shkurt, dhe ajo q on n arritjen e qllimit t krkuar.(kthehu lart)


16/48

16

N URDHRIMIN E T MIRS LIPSEN BUTSIA, DURIMI DHE VETPRMBAJTJA

Kto gjra duhet t bhen me butsi. Pejgamberi (Sallallahu alejhi ue selam) ka thn:

Nuk hyn butsia n ndonj gj e q mos ta zbukuroj at, dhe nuk largohet nga ndonj gj e qmos ta shmtoj at. (Muslimi dhe t tjert).

Dhe, ai (Sallallahu alejhi ue selam) ka thn:

Oj Aishe: Vrtet, Allahu sht i But dhe Ai e do butsin. Ai ka br q ajo e cila arrihet mebutsi t mos arrihet me forc apo me fardoqoft tjetr. (Muslimi dhe t tjert)

N t njjtn koh, praktikuesi i urdhrimit n t mirn dhe ndalimit prej t keqes duhet t jetvetprmbajts dhe durimtar kur t prballet me fatkeqsi dhe persekutim. Persekutimi duhet, prejdomosdoshmris, ta konfrontoj praktikuesin e vrtet t urdhrimit n t mirn. Nse ai sshtdurimtar, vetprmbajts dhe i urt para ksaj, ai m shum do t shkaktoj rregullim se reform.Allahu na tregon pr thniet e Llukmanit t birit t tij:

Urdhro n t mirn dhe ndalo prej t keqes, dhe bhu i durueshm kur t godet ndonj vuajtje;vrtet, kjo sht pozita m drejt. (Kuran 31:17).

Kshtu, Allahu i urdhroi Pejgabmert e Tij, dhe ata jan imamt e urdhrimit n t mirn dhendalimit prej t keqes, q t ken durim, mu ashtu si Ai e urdhroi vuln e PejgamberveMuhamedin (Sallallahu alejhi ue selam). Urdhri q t kihet durim erdhi s bashku me urdhrin qt shprndahet porosia e Islamit. Kur Pejgamberi (Sallallahu alejhi ue selam) s pari qe urdhruar qta prhap porosin tek njerzit, Allahu e drgoi Suren El-Mudethir, e cila pasoi pas shpalljes spes ajeteve t Sures Ikre e cila shpalli fillimin e pejgamberllkut. Allahu tha n El-Mudethir:

O ti i mbuluar* Ngrihu dhe paralajmro* Dhe lavdro madhshtin e Zotit tnd* Dhe pastroi rrobattua* Dhe largohu nga zotat e rrejshm dhe forma t tjera t marrzis* Dhe mos e bn kt dukeshpresuar n prfitim* Dhe pr hir t Zotit tnd duro. (Kuran 74:1-7).

Allahu i filloi kto shtat ajete, me t cilat Ai e mandatoi Pejgamberin (Sallallahu alejhi ue selam)q ta shprndaj porosin te krijimi i Tij, duke e urdhruar Pejgamberin q t paralajmroj, dhe iprmbylli ato me urdhrin q t ket durim. Paralajmrimi i njerzve q t ken durim, natyrishtsht urdhrimi i tyre q t bjn mir dhe ndalimi i tyre prej t brit keq, pra, ne shohim se durimisht i obligueshm pasi q t angazhohemi n urdhrimin e s mirs. N kt gjendje, Allahuthot:

Dhe bhu i durueshm ndaj paracaktimit t Zotit tnd, vrtet ti je i mbikqyrur. (Kuran 52:48)

Dhe bhu i durueshm ndaj asaj ka thon ata, dhe largohu prej tyre n mnyr dinjitoze. (Kuran73:10)

Dhe bhu i durueshm, ashtu si qen t durueshm pejgambert e qndrueshm. (Kuran 46:35).

Pra, bhu i durueshm ndaj paraprcaktimit t Zotit tnd, dhe mos u b sikur ai n barkun e Balens(Junusi) (Kuran 68:48)

Dhe bhu i durueshm, dhe durimi yt ssht tjetr pos me lejen e Allahut. (Kuran 16:127).


17/48

17

Dhe duro, meq vrtet Allahu nuk e humb shprblimin e bmirsve. (Kuran 11:115).

Kshtu, tri gjra jan absolutisht esenciale: dituria, butsia, dhe durimi. Dituria krkohet paraurdhrimit n t mirn dhe ndalimit prej t keqes, butsia krkohet gjat praktikimit t saj, dhedurimi krkohet pas ksaj. Kjo ndarje ssht q t mohohet fakti se kto tri kualitete duhet t jent pranishme gjat gjith kohs. Kjo sht e ngjashme me thnien e transmetuar nga gjeneratat e

mehershme t dijetarve dhe e cila nga disa i sht atribuar pejgamberve. Ebu Jala prmendi nlibrin e tij t titulluar El-Mutemed si vijon:

Askush sduhet t urdhroj dhe t ndaloj prve atij i cili sht i ditur n at q ai urdhron, iditur n at q ndalon, i but n at q e ndalon, vetprmbajts n at q urdhron, dhevetprmbajts n at ndalon.(kthehu lart)

VSHTIRSIA E KTYRE KRKESAVE

Mos gaboni n lidhje me kt, kto krkesa t urdhrimit dhe ndalimit paraqesin nj shkall t lart

t vshtirsis n situata pr shum njerz. Kshtu, disa mendojn se obligimi sht shkarkuar ngasupet e tija pr shkak t disa mangsive n parakushtet e saja, dhe kshtu ai e l pas dore kt. Kjomund ta dmtoj m shum at se q do t ishte dmtuar nga urdhrimi dhe ndalimi prkundrmangsive t tija n nj apo n m shum nga kto parakushte, apo kjo mund ta dmtoj at mpak. Dshtimi q t zbatohet obligimi i urdhrimit n t mir sht mosbindje ndaj Allahut, dhebrja e asaj q Allahu ka ndaluar n kt po ashtu sht mosbindje. Ai q ik prej nj akti tmosbindjes n tjetrin sht sikurse ai q krkon strehim nga tiganisja duke krcyer n zjarr, aposikur ai q ik nga nj fe e rrejshme n tjetrn, ku e dyta mund t jet m e keqe sesa e para, apo ajomund t jet m pak e keqe, dhe ato mund t jen barabar t kqija. Kjo sht e njjt n rastin e atijq e neglizhon obligimin e tij n t mirn dhe ndalimin e s keqes dhe ai i cili e praktikonurdhrimin n t mir, por shkel (mkaton) dhe nuk i bindet Allahut n kt. Mkati i t parsmund t jet m i madh se i t dyts, apo i t dyts mund t jet m i madh se i t pars, apo atomund t jen barabar t mdha.(kthehu lart)

MOSBINDJA NDAJ ALLAHUT SHKAKTON VSHTIRSI, BINDJA SHKAKTONLEHTSIM

Nj gj e cila qartazi sht vendosur prej shenjave t Allahut e cila na sht treguar n mes thorizonteve dhe n vetat tona, dhe me t ciln Ai ka dshmuar n Librin e Tij - sht ajo semosbindja shkakton fatkeqsi dhe vshtirsi. E keqja e fatkeqsive dhe e dnimeve vjen nga e keqjae veprave t njeriut. Po ashtu, bindja sht shkak pr bollk dhe rehati. Bmirsia ngaj robve sht

shkak pr bmirsin nga ana e Allahut atij. Allahu ka thn:

Dhe fardo fatkeqsie q ju godet, ajo sht pr shkak t veprave tuaja (t kqija) dhe Allahu jepshum. (Kuran 42:30)

fardo e mire q ju vjen sht prej Allahut, dhe fardo e keqe q t godet sht nga vet ti.(Kuran 4:79)

Vrtet, ata prej jush t cilt e kthyen shpinn n ditn kur dy ushtrit u takuan, Shejtani i bri ata qt rrshqasin pr shkak t asaj q vepruan. Allahu ua ka falur atyre. (Kuran 3:155)


18/48

18

Pra, a sht ajo se kur ju godet juve ndonj fatkeqsi (n luft), ndonse ju m hert keni shkaktuardm dy her m t madh, ju pyetni: Prej nga kjo? Thuaj: Kjo sht nga vet ju. (Kuran 3:165).

Apo Ai mund ti bj q t ndalen t gjitha (d.m.th. anijet n det) pr shkak t asaj q ata vepruan,dhe Ai fal shum. (Kuran 42:34)

Dhe nse ata i godet ndonj fatkeqsi pr shkak t asaj q vepruan, vrtet njeriu sht prbuzs, i pabes. (Kuran 42:48)

Allahu sdo ti denoj ata derisa ti je n mesin e tyre, dhe Ai sdo ti denoj ata derisa ata (disa prejtyre) krkojn falje. (Kur,an 8:33)(kthehu lart)

DNIMI I POPUJVE T MPARSHM NGA ALLAHU PR SHKAK T MOSBINDJES STYRE

Allahu na ka informuar pr dnimin e Tij t popujve t mhershm pr shkak t ligsis s tyre si

ishin populli i Nuhut, Adit, Themudit, popullin e Lutit, njerzit e qytetit t Medjenit, popullin eFiraunit (Faraonit) n kt bot, dhe Ai na informuar pr dnimin q i pret ata n botn tjetr.Kshtu, besimtari i cili e kishte fshehur besimin e tij nga populli i Firaunit tha, Allahu na tregon nKuran:

O populli im, vrtet un frikohem pr ju nga dika sikur ditt e popujve t cilt erdhn para jush,dika sikur dnimi i cili e goditi popullin e Nuhut, Adit, Themudit, dhe atyre q erdhn pas tyre.Allahu nuk ka pr qllim shtypjen e robve t Tij. O populli im, vrtet un frikohem pr ju pr ditne thirrjes s njri-tjetrit, n at dit ju do ta ktheni shpinn dhe do t ikni t friksuar, dhe sdo tket asnj q do t mund tju mbroj prej Allahut. At q Allahu e humb, askush smund taudhzoj. (Kuran 40:30-33)

Dhe Allahu tha n nj tjetr ajet n lidhje me dnimin n kt bot:

I ktill sht dnimi, ndrsa dnimi n botn tjetr sht m i madh, vetm sikur t dinit. (Kuran68:33)

Ne do ti dnojm ata dy her, dhe pastaj ata do t kthehen n nj dnim t madh. (Kuran 9:101).

Ne do ti bjm q t shijojn dnimin e vogl para dnimit t madh, ashtu q ata t kthehen (n atq sht e mir) (Kuran 32:21)

Pra, ruaje ditn kur qielli do t bhet me nj tym t dallueshm* Ai i kaplon njerzit; ky sht nj

dnim i dhimbshm* O Zoti yn! Na e largo kt dnim. Vrtet, ne jemi besimtar.* Si do ti bjajo (largimi i dnimit t tyre) q t prkujtojn dhe besojn kur tashm i Drguari u ka ardhur atyreme shenja t qarta?* Dhe ata ia kthyen shpinn atij duke thn: i msuar nga t tjert dhe ixhindosur.* Vrtet, Ne do ta largojm pak dnimin prej tyre, dhe vrtet, ata prap do t kthehen.*N ditn kur Ne do ta japim goditjen m t fort, vrtet, hakmarrja jon do t jet e plot. (Kuran44:10-16)(kthehu lart)

DNIMI I KEQBRSVE N KT BOT DHE N TJETRN


19/48

19

Kshtu, n shum ajete t cilat prmbajn paralajmrime pr ata q nuk i binden Allahut, Allahu eprmend dnimin e Tij t keqbrsve n kt bot si dhe dnimin t cilin Ai e ka prgatitur pr ta nJetn e Prtejme. N ajete t tjera, Ai prmend vetm dnimin e Jets s Prtejme, sepse dnimi isaj sht shum m i madh, dhe shprblimi sht shum m imadh, dhe ai sht vend i prhershm.Pra, kur prmenden dnimet e ksaj bote, ato jan dytsore ndaj prmendjes s Jets s Prtejme, sin rrfimin vijues t Jusufit (paqja qoft mbi t):

N kt mnyr Ne e autorizuam Jusufin n tok, ai lviz n t kudo q dshiron. Ne sdo tamohojm shprblimin e atyre q bjn mir, dhe shprblimi i Jets s Prtejme sht m i mir prata q besojn dhe i frikohen Allahut. (Kuran 12:56-57)

Dhe kshtu Allahu ju dha atyre shprblimin e ksaj bote, dhe shprblimin m t mir n Jetn ePrtejme. (Kuran 3:148)

Dhe atyre q migruan pr hir t Allahut pasi q qen shtypur, ne do tu mundsojm venbanim tmir n tok, ndrsa shprblimi i Jets Tjetr sht m i madh, vetm sikur ta dinin. Ata q kandurim, dhe plotsisht mbshteten n Zotin e tyre. (Kuran 16:41-41)

Allahu tha pr Ibrahimin (paqja qoft mbi t) n nj ajet tjetr:

Dhe Ne i dham atij shprblimin e tij n kt jet, dhe vrtet, ai sht n mesin e t mirve n Jetne Prtejme. (Kuran 16:122)

Sa i prket asaj ka Allahu ka prmendur n lidhje me dnimin e ksaj bote dhe tjetrs, ne mund tshikojm n suren En-naziat n t ciln Ai tha:

Pasha ata (engjujt) t cilt heqin dhunshm (shpirtat e t kqijve n astin e vdekjes)* Dhe pashaata t cilt nxjerrin me lehtsi (shpirtat e t mirve n astin e vdekjes) (Kuran 79:1-2)

Dhe pastaj, n suren e njjt, Allahu tha:

N at dit kur t ndodh dridhja dhe lkundja e madhe (me fryerjen e par t Surit, gj qsinjalizon vdekjen e t gjith krijimit)* E cila pasohet me nj tjetr t ngjashme (fryerja e dyt eSurit, gj q sinjalizon ringjalljen e tr krijimit) (Kuran 79:6-7)

N t cilin Ai prmendi ditn e Kijametit n prgjithsi, dhe pastaj tha:

A t ka mbrri ty rrfimi i Musait?* Kur Zoti i tij e thirri at n luginn e shenjt Tuva*(duke thn)Shko te Firauni, se vrtet ai ka tejkaluar (kufijt)* Dhe thuaj atij: A ke ndrmend q t pastrohesh?*Dhe se un t udhzoj n Zotin tnd ashtu q ti frikohesh Atij? Pastaj Musai i tregoi atij nj Shenjt Madhe.* Por Firauni refuzoi dhe nuk u bind.* Pastaj, ai u kthye prapa, duke br prpjekje t

madhe (kundr s vrtets).* Pastaj, ai i mblodhi forcat e tija dhe shpalli* Duke thn: Un jam zotijuaj m i lart* Ather Allahu e shkatrroi at, dhe bri shembull prej tij n Jetn e Prtejme dhen kt jet* Vrtet n kt ka paralajmrim msimdhns pr ata q kan frik Allahun. (Kuran79:15-26)

Pastaj, Allahu prmendi n detaje vendin e fillimit dhe vendin e kthimit duke thn:

A sht m vshtir krijimi juaj apo i qiejve? Allahu i ka ndrtuar ata* Ai ngriti lart kupn qiellore,dhe bri rend n t dhe e prsosi at** Dhe kshtu, kur t arrij asti i madh drrmues(Kijameti)* N at dit, njeriut do ti kujtohet tr ajo pr ka ai prpiqej* Dhe Zjarri do t jet


20/48

20

qart i dukshm pr t gjith ata q shohin* Pastaj, sa i prket atij q ka tejkaluar (kufijt)* Dhe epreferoi jetn e ksaj bote* Vrtet (pr t tillin) zjarri sht vendbanim i prhershm i tij* Dhe sa iprket atyre q patn frik pr qndrimin e tyre para Zotit t tyre, dhe ia ndaluan vetes at q udiktonte epshi i tyre* Vrtet, Kopshti (i Parajss) sht vendbanimi i prhershm i tyre. (Kuran79:27-28, 34-41)

Po ashtu, n suren el-Muzemil, Allahu prmend thnien e vet:

Dhe m l Mua me ata q mohojn t vrtetn, t cilt posedojn gjra t mira t ksaj bote, dhemos i trazo ata pr nj koh* Vrtet, ne kemi zingjir pr kmb (q ti lidhim ata) dhe zjarr (q tidjegim ata)* Dhe ushqim q z frymn, dhe nj dnim t dhimbshm* Nj dit, toka dhe malet dot dridhen dhe lkunden, dhe malet do t jen si nj grumbull zalli i derdhur q rrshqet* Vrtet, ne

ju kemi drguar Pejgamber si dshmitar ndaj jush, mu ashtu si i drguam Firaunit nj Pejgamber*Por, Firauni nuk iu bind Pejgamberit, andaj Ne i dham atij nj dnim t rnd. (Kuran 73:11-16)

Po ashtu, n suren El-Hakka, Allahu prmend rrfimet e popujve pabesimtar si sht Themudi,

Adi, Dhe Firauni, dhe pastaj thot:

Kur nj tingull i vetm t kumboj n Sur* Dhe toka e malet t ngrihen dhe t thrmohen me njgoditje t vetme. (Kuran 69:13-14)

Pastaj, n ajetin 15-37 Allahu i prshkruan njerzit e Parajss dhe Zjarrit, si dhe gjendjen e tyre nditn e Kijametit dhe m pas.

N suren El-Kalem, Allahu prmend rrfimin e poseduesve t kopshtit t cilt komplotuan pr tindaluar t drejtat e t varfrve prej tyre dhe qen dnuar me shkatrrimin e t mbjellurave t tyre.Pastaj Allahu thot:

I till sht dnimi, ndrsa dnimi i Jets Tjetr sht edhe m i madh, vetm sikur ta dinin. (Kuran68:33)

Prsri, n suren Et-Tegabun, Allahu thot:

A nuk t ka mbrri lajmi i atyre q refuzuan besimin m par?* Ata e shijuan rezultatin e veprave ttyre, dhe pr ta sht dnimi i madh* Kjo ishte pr shkak se t Drguarit u vinin atyre me shenja tqarta, por ata than: A do t na udhzoj neve nj qenie njerzore e thjesht? Ashtu q ata erefuzuan besimin dhe u kthyen prapa. Dhe Allahu nuk ka nevoj pr ndonj gj. Allahu sht i lirnga t gjitha nevojat, i denj pr tr lavdrimin* Pabesimtart imagjinojn se ata sdo t ngrihen(pr gjykim) Thuaj: Po, pasha Zotin tim, ju do t ngriheni, pastaj do t informoheni pr tr at q

keni br, dhe kjo sht shum leht pr Allahun. (Kuran 64:5-7)

Allahu ka prmendur gjendjen e atyre t cilt kundrshtojn dhe nuk u binden Pejgamberve, si dhednimin e krcnuar i cili i pret ata n Jetn e Prtejme n shum kaptina t Kuranit. N mesin etyre: Kaf, El-Kamer, El-Mumin, Es-Sexhde, Ez-Zuhruf, Ed-Dukhan, dhe shum t tjera.(kthehu lart)

PREMTIMET DHE KRCNIMET ME DNIM QEN PJESA E PAR E SHPALLJES


21/48

21

Teuhidi, premtimet pr shprblime, dhe krcnimet e dnimit qen gjrat e para t shpallura tKuranit. N sahi Buhari, Jusuf ibn Mahek rrfen:

Un isha te Aisha, Nna e besimtarve Allahu qoft i knaqur me t, kur nj Irakian erdhi te ajodhe tha: Cili qefin sht m i miri? Aisha tha: I mjeri ti, far t ka ndodhur? Ai tha: O nn ebesimtarve, ma trego mus-hafin tnd Aisha tha: Pse? Ai tha: Me qllim q ta rregulloj

Kuranin sipas tij, sepse ai sht duke u lexuar pa ndonj rend t caktuar. Aisha tha: far ka tkeqe n at se cila pjes lexohet s pari? Vrtet, e para prej tyre q sht zbritur ka qen nj surenga mesi i sureve t shkurta n t ciln prmenden Parajsa dhe Zjarri. Pasi q njerzit u nnshtruan(hyn n Islam), qen shpallur harami dhe hallali. Sikur gjja e par q do t shpallej t ishte Moskonsumoni alkool ata do t thonin: Ne kurr sdo ta lm alkoolin. Dhe sikur gjja e par q dot shpallej t ishte Mos bni kurvri dhe tradhti bashkshortore., ata do t thonin: Ne kurr sdota lm kurvrin. Vrtet, ajeti vijues i qe shpallur Muhamedit n Meke derisa un isha vajz e reduke luajtur: (Jo, asti i gjykimit sht m i rnd dhe m i hidhur (d.m.th. m shum se dovshtirsi q Muslimani mund t has n rrugn e Allahut n kt jet), dhe kapitujt e El-Bekaresdhe En-Nisa (t cilat prmbajn vendime gjithprfshirse mbi hallallin dhe haramin) qen shpallurvetm derisa un isha me t (Sallallahu alejhi ue selam) si bashkshorte e tij. Pastaj, Aisha morimus-hafin e tij dhe i diktoi atij ajetet e kaptins.

(kthehu lart)

DALLIMET N LIDHJE ME URDHRIMIN DHE NDALIMIN JAN SHKAK PR NDARJE

Kufri, oroditja, dhe mosbindja jan shkak i s keqes dhe konfliktit. Personi apo grupi mund t bien mkat dhe mosbindje. Pastaj nj grup tjetr hesht, dhe nuk e prmbush obligimin e tyre turdhrimit n t mirn dhe ndalimit prej t keqes, dhe kjo bhet mkat i tyre. Dhe nj grup tjetrurdhron dhe ndalon, por n mnyr t ciln e ka ndaluar Allahu, dhe kjo bhet mkat i tyre.Rezultati prfundimtar sht prarja, dallimi, konflikti, dhe e keqja. Kjo sht nj prej burimevem t mdha t s keqes dhe kaosit n t gjitha kohrat, t kaluarat dhe t tanishmet. Kjo shtsepse njeriu nga natyra sht dhalum (prher i dhn pas kriminalitetit), dhe xhahul (prher idhn pas injorancs dhe marrzis). Shiko Kuranin 72:33. Ky kriminalitet apo shtypje, dhe kjomarrzi jan t llojeve t ndryshme. Shtypja dhe marrzia e personit apo grupit t par (atij q bnmosbindje zanafillore) sht e nj lloji, derisa shtypja dhe marrzia e grupit t dyt dhe t tret (ataq e dinin dhe heshtn, dhe ata q urdhruan dhe ndaluan n mnyrn e cila ssht e lejuar meIslam) sht e llojeve t tjera.

donjri q sodit mbi konfliktin dhe kaosin i cili i ka kapluar Muslimant do t shoh se kjo vrtetsht shkaku i tyre. I tr konfuzioni i cili ndodh n mes t sunduesve t Umetit, dhe dijetarve ttij, dhe atyre q i pasojn ata nga mesi i njerzve t rndomt e ka kt si shkak rrnjsor t vetin.Po ashtu n kt kategori jan arsyet e ndryshme t devijimit: epshi n shtjet fetare dhe t ksajbote, risit n fe (bida), dhe shthurja n kt jet. Kto gjra jan t prgjithshme, dhe ndikojn n

tr racn njerzore pr shkak t elementit n to t kriminalitetit dhe marrzis. Kshtu, disa nganjerzit mkatojn duke e shtypur veten (d.m.th. me fardo mosbindje ndaj Allahut) apo t tjertduke br kurvri apo homoseksualitet apo duke konsumuar alkool, apo krimet ekonomike si shttradhtia e besimit, vjedhja, uzurpimi i prons s njerzve duke friksuar, dhe krime tjera tngjashme.(kthehu lart)

MKATET JAN T DSHIRUARA PR NATYRN NJERZORE


22/48

22

sht e njohur se kto mkate dhe akte t mosbindjes, ndonse kuptohet se jan t urryera dhe tdnueshme nga mendimi intelektual dhe nga kriteri Islam, jan t dshiruara nga natyra njerzore.sht nj gjendje normale e unit njerzor q ai nuk dshiron q t tjert t kne at q ai nuk e ka,apo t ken dika m shum se ajo, m sakt, ai dshiron q e mira q u ka ardhur t tjerve t vijtek ai. Kjo sht e njohur n Arabisht si Ghabta e cila sht m e vogl se dy format e inatit. Kshtu,uni njerzor dshiron q t jet superior apo mbi t tjert, dhe t jet i preferuar tek ata, apo ka inat

ndaj tyre, dhe dshiron shkatrrimin e gjrave t mira q u kan ardhur t tjerve, edhe nse vetnuk do ta merr at (kjo sht forma ekstreme e inatit). Pra, uni njerzor prmban kto elemente t tdshiruarit superioritetin, oroditjen, mburrjen, dhe inatin i cili e bn at q ti posedoj dshirat etija mbi t tjert. Si do t ndihej uni kur i sheh t tjert se posedojn at q ai e dshiron derisa ainuk e ka marr at? Dshirat m t arsyeshme t tyre jan q t gjith ti ken dshirat e tyre nbaza t barabarta, dhe smund t tolerojn q disa t ken m shum se ata, ndrsa sa u prket ttjerve (d.m.th. ata cilt dshirojn shkatrrimin e gjrave t mira t poseduara nga t tjert prshkak se ata skan pasur mundsi q ta marrin at), ata jan tiran ziliqar.

Kto dy lloje t inatit ndodhin n raport me gjrat t cilat Allahu i ka lejuar, si dhe n raport megjrat t cilat jan ndaluar me te drejtat e Allahut mbi robrit e Tij. Sa i prket asaj q sht e llojitt par si sht ushqimi dhe pijet, fatit bashkshortor, veshjes, ngarjes s shtazve, pasuris,

posedimi ekskluziv i ktyre gjrave nga disa dhe jo nga t tjert mund t jet shkak i shtypjes,koprracis, dhe inatit.(kthehu lart)

LAKMIA SHT SHKAK PR RRSHQITJEN N DEVIJIM

Origjina e t gjitha ktyre problemeve sht dshira lakmitare (shuhh). Pejgamberi e shpjegon ktn hadithin sahi vijues:

Ruajuni nga shuhh (dshira lakmitare), se vrtet ajo i ka shkatrruar ata q erdhn para jush. Ajo iurdhroi ata q t jen koprrac dhe ata qen koprrac, ajo i urdhroi q t shtypin (bejn padrejtsi)dhe ata shtypn, dhe ajo i urdhroi q ti shkputin lidhjet familjare dhe ata i shkputn lidhjetfamiljare.

Pr kt arsye, Allahu i ka lavdruar Ensart (Muslimant e Medines t cilt i pranuan ata qmigruan prej Mekes, dhe i ndihmuan ata) pr at se ata kishin cilsi t kundrta, duke thn:

Dhe ata t cilt kishin prgatitur vendbanimin dhe (pranuan) besimin para tyre (d.m.th. para atyre tcilt migruan prej Mekes) i duan ata q migruan tek ata, dhe nuk gjejn n zemrat e tyre ndonjnevoj pr gjrat e mira q u jan dhn atyre. (d.m.th. ata nuk kan inat pr at q u sht dhnvllezrve t tyre Migruesve). Dhe ata i preferojn t tjert madje edhe para vetes s tyre, edhepseata jan nevojtar. Dhe kushdo q sht i mbrojtur nga lakmia e vetvetes, ata jan t sukseshmit.

(Kuran 59:9)

Abdur-Rahman ibn Auf nj shoqrues i Pejgamberit qe dgjuar duke thn pasi q bri Tavafine tij rreth Kabes:

O Zot, m mbroj nga lakmia e vetes sime. O Zot, m mbroj nga lakmia e vetes sime.

Kur ai u pyet pr kt lutje t tij, ai tha:


23/48

23

Nse un jam i mbrojtur nga lakmia e vetes sime, Un do t jem i mbrojtur nga koprracia, shtypja,dhe shkputja e lidhjeve familjare.

Shuhh, e cila sht dshira lakmitare e unit, shkakton koprracin duke mbajtur objektet e dshirs tcilat jan krkuar, dhe shkakton shtypjen me marrjen e prons s t tjerve, dhe shkaktonshkputjen e lidhjeve familjare, dhe shkakton inat e cila sht urrejtja e t tjerve pr at se

posedojn at q ai nuk e ka, dhe ka dshir pr shkatrrimin e asaj. do inat sjell koprraci dheshtypje, meq inati sht koprraci me at q i sht dhn personit, ndrsa shtypja/padrejtsia shtduke dshiruar q t tjert ta humbin t mirn t ciln ata e kan fituar.

Meq ky sht rasti i atyre gjrave t dshiruara t cilat jan hallall, far sht rasti n lidhje mgjrat e lejuara t cilat jan haram, si sht kurvria, pirja e alkoolit, etj? Kur disa njerz i marrinapo i praktikojn gjrat e ktilla, do t shfaqen dy lloje t urrejtjes: 1) Q t urrehet ajo pr shkak set tjert e kan at q ai se ka dhe 2) T urrehet ajo pr hir t Allahut, dhe pr shkak se ajo sjelldhunimin e t drejtave t Allahut ndaj robve t Tij.(kthehu lart)

LLOJET E MKATEVE

Pr kt arsye, mkatet ndahen n tri lloje:

1) Mkatet t cilat u sjellin shtypje t tjerve, si sht marrja e prons s njerzve, mohimi idrejtave t tyre, inati apo t tjera (t llojit m t madh), etj.

2) Mkatet t cilat sjellin vetm shtypje t vetvetes, si sht pirja e alkoolit, dhe kurvria kur dmete saja nuk ndikojn tek t tjert.

3) Mkatet t cilat sjellin t dyjat kto q i prmendm m lart, si sht Emiri apo sunduesi i cilimerr pronn e njerzve pr ta shfrytzuar at pr kurvri apo pije dehse, apo krime t tjera. Njshembull tjetr sht ai i cili bn akte seksuale t paligjshme me dik, dhe pastaj e shpalos kt paranjerzve me qllim q ta dmtoj personin e prfshir, si sht par shpesh nga ata q jan tobsesionuar me femra dhe djelmosha t rinj. Allahu thot:

Thuaj, e tr ajo q Zoti im ka ndaluar jan aktet e neveritura, ato q jan t dukshme dhe ato qjan t fshehta, dhe mkatet, dhe shtypja/tirania pa ndonj arsyetim, dhe q ju t shoqroni meAllahun at pr t ciln nuk sht drguar kurrfar autoriteti, dhe q ju t thoni pr Allahun at qnuk e dini. (Kuran 7:33)(kthehu lart)

SUKSESI N SHTJET E KSAJ BOTE ARRIHET ME DREJTSI

shtjet e ksaj bote do t shkojn m mbar me pranin e drejtsis e cila mund t przihet mendonj prej llojeve t mkatit, se q do t shkojn mbar me pranin e shtypjes dhe padrejtsis nt drejtat e njerzve, edhe nse ajo ssht e przier me mkate tjera. Kshtu, sht thn: Allahu evendos shtetin e drejt edhe nse sht pabesimtar, dhe nuk e vendos shtetin shtyps, edhe nsesht Musliman.

sht thn: shtjet e ksaj bote zgjasin me drejtsi dhe kufr (mosbesim), por ato nuk zgjasinme shtypje/padrejtsi dhe Islam.


24/48

24

Pejgamberi (Sallallahu alejhi ue selam) ka thn:

T keqijat q dnohen m s shpejti jan padrejtsia dhe shkputja e lidhjeve familjare. (IbnMaxhe)

Kshtu, shkelsi i padrejt sht i drrmuar n kt jet, edhepse ai prfundimisht mund t falet n

Jetn e Prtejme.

Kjo sht kshtu sepse drejtsia sht sistemi i do gjje. Pra, kur shtjet e ksaj bote t jen tvendosura me drejtsi, ato zgjasin dhe jan t qndrueshme, ndonse autori i saj mund t mos ketpjes n shprblimet e Jets s Prtejme, dhe kur ato sjan t vendosura me drejtsi, ato nukzgjasin, edhepse autori i saj mund t ket at besim pr t cilin ai mund t shprblehet n Jetn ePrtejme.(kthehu lart)

NATYRA NJERZORE: TIRANI, INAT DHE SHTYPJE

Prbrenda unit njerzor sht nj shtytje pr ti shtypur t tjert duke i tiranizuar ata, duke ua pasurzili atyre, dhe duke i cenuar t drejtat e tyre. Prbrenda tij, po ashtu, jan shtytjet pr ta shtypurveten duke u shfrenuar n akte t neveritura, si sht kurvria dhe konsumimi i gjrave t papastra.Kshtu, personi mund ti shtyp t tjert pa qen i shtypur ai vet, dhe mund t jepet pas ktyreknaqsive, ndonse askush prreth tij si bn ato. Sidoqoft, kur ai sheh shokt e tij duke shtypur,apo duke u shfrenuar n kto knaqsi, n t paraqitet nj shtytje q ti bj kto gjra e cila shtshum m e fort se ajo e mparshmja.

Kjo po ashtu mund t shkaktoj n personin urrejtje ndaj atyre t cilt e kan objektin e dshirave ttij t ulta, inatin e tij ndaj tyre, dhe dshirn e tij pr dnimin e tyre dhe largimin e atij sendi t cilinata e kan i cili prndryshe sishte aty. Ai ka nj arsyetim t mjaftueshm pr kt nga drejtimi imendimit intelektual, dhe nga parimet Islame pr shkak t faktit se ata t cilt ai i kundrshton janduke e shtypur veten dhe Muslimant si trsi, dhe urdhrimi i tij n t mirn dhe ndalimi prej tkeqs dhe xhihadi luftues n krkim t asaj na paraqitet t jet nga Islami.(kthehu lart)

KATEGORIT E NJERZVE N KT SHTJE

Njerzit, n lidhje me kt shtje, mund t ndahen n tri kategori:

Nj grup nuk zgjohet, prve me epshin e vetes s tyre. Ata sjan t knaqur, prve me ato gjrat cilat u jan dhn atyre, dhe nuk hidhrohen, prve pr shkak t dikaje e cila u sht mohuar

atyre. Nse personit t till i jepet do gj q dshiron prej hallallit dhe haramit, hidhrimi i tijzhduket dhe ai sht i knaqur. Kur atij i prmbushen dshirat e tija, ato gjra t cilat ai i ka quajtuart kqija, nga t cilat ai aktivisht i ndalonte t tjert dhe i dnonte ata pr shkak t shfrenimit n to,hidhrohej me to, dhe haptazi i kririkonte ato, kur ai i merr kto gjra, ai prnjher bhet nj ishfrenuar n to, dhe ortak e ndihms i shfrytzuesve t tyre, dhe nj armik i patundur i atyre q iurdhrojn njerzit t rrin larg ktyre gjrave, dhe ua prmend atyre t kqijat e tyre. Kjo shtshum e prhapur n mesin e bijve t Ademit. Ne t gjith i shohim dhe dgjojm shembujt eksaj, numri i t cilave sht i panjohur prve pr Allahun. Shkaku i ksaj sht ajo se njeriu sht,si ka thn Allahu, prher i dhn pas kriminalitetit (dhalum), dhe prher i dhn pas injorancsdhe marrzis (xhahul). Dhe kshtu, shum prej tyre kurr nuk e praktikojn drejtsin; m sakt,


25/48


26/48

26

Meq Muslimant ende ishin afr epoks s shpalljes, dhe me t fort n fe dhe devotshmri, dheudhheqsit e tyre ishin m t ndrgjegjshm n prmbushjen e detyrave t tyre, dhe m trehatshm dhe t lir nga kundrshtimet e brendshme kaosi, gjakderdhja dhe konflikti i cili pasoimungonte gjat dy Hilafeteve t tyre. Kjo sht sepse ata ishin sikur njerzit e kategoris s dyt:ata, vetat e t cilve jan t rehatshme dhe t lira nga kundrshtimet e brendshme n lidhje meIslamin.

Pastaj, n fund t Hilafetit t Uthmanit, dhe gjat Hilafetit t Aliut (Allahu qoft i knaqur me tdyt), ata t kategoris s tret u bn m t shumt. Kshtu, n Muslimant u shfaqn dshirat dheepshet s bashku me pranin e besimit dhe praktikimit Islam. Kjo u b edhe m e rnd, dhe fitneja(konflikti) ngjau, shkak i s cils sht ashtu si shpjeguam m hert. T dy ant dshtuan q tanalizojn si duhet diktatet e devotshmris dhe bindjes ndaj Allahut. T dy ant e przijtn tkuptuarit e tyre t devotshmris dhe bindjes me disa elemente t epshit dhe mosbindjes. Secila an,n interpretimin e vet, duke besuar se jan duke urdhruar n t mirn dhe duke ndaluar prej tkeqes, dhe at se ata jan n ann e s vrtets dhe drejtsis. Ky interpretim, sidoqoft, prmbannj element t epshit, dhe nj element t dyshimit, dhe pasimin e dshirave t unit, ndonse njraprej dy palve qe m afr t vrtets se tjetra.

Pr kt arsye, besimtarit i takon q vazhdimisht ti lutet Allahut q ta ndihmoj at, dhe tmbshtetet plotsisht n Allahun q ta mbush zemrn e tij me besim dhe devotshmri, dhe t mos el at t kontaminohet, dhe ta vendos at fort n udhzim, dhe ta mbroj at nga pasimi i epshit ttij, si thot Allahu:

Dhe pr kt, lutu dhe qndro i palkundur ashtu si je urdhruar t bsh, dhe mos i paso epshet etyre. Dhe thuaj: Un kam besuar n librin t cilin Allahu e ka zbritur, dhe jam urdhruar q ta vdrejtsin n mes jush. Allahu sht Zoti jon dhe Zoti juaj. (Kuran 42:15)(kthehu lart)

E MIRA DUHET TA MBSHTES T MIRN, ASHTU SI E KEQJA E MBSHTET TKEQEN

Kjo po ashtu sht kusht i Umetit n ato shtje pr t cilat ai sht prar dhe ndar n mendimembi thniet dhe aktet e adhurimit. Kto shtje jan n mesin e gjrave t cilat u shkaktojn sprovat mdha besimtarve. Ata kan nevoj t madhe pr dy gjra: Nevojn pr ta zmbrapsur t keqenme t ciln jan dmtuar shokt e tyre, si n shtjet fetare ashtu edhe n ato t ksaj bote, larg prejtyre, prkundr shtytjes prbrenda tyre q i thrret ata n t njjtat gjra. Ata, po ashtu, kan egodhe shejtana (q i thrrasin ata n t keqen), mu ashtu si ata t cilt tashm kan ra n t keqen.Kshtu, kur e keqja shihet n shokt e tyre, tendencat djallzore prbrenda vetes s tyre rriten. Pra,edhe pas eliminimit t s keqes prreth tyre, besimtart do t mbeten me shtytjet djallzore

prbrenda tyre dhe me prshpritjet e shejtanit. Motivuesit drejt s mirs jan saktsisht n njsituat t ngjashme: Besimtart kan nevoj q ta zbatojn bmirsin n t tjert si nj motivimdrejt s mirs, si dhe pasimin e tendencave t brendshme t tyre drejt s mirs.

Pr kt arsye ka aq shum njerz t cilt kurr nuk aspirojn q t bjn mir derisa t shohin diktjetr posarisht n mesin e atyre t cilt i kosiderojn si shok duke e br ndonj vepr tcaktuar. N at pik, ata do t bhen t interesuar dhe do ta ndrmarrin at veprim, po ashtu.


27/48

27

Njerzit jan sikurse puplat e hutit, ata instiktivisht trhiqen kah konformiteti dhe imitimi i njri-tjetrit.

Pr kt arsye, shprblimi dhe prgjegjsia e atij i cili vendos nj vepr t re pr her t par sht enjjta sikur e atyre t cilt e pasojn at n kt. Pejgamberi (Sallallahu alejhi ue selam) ka thn:

Kushdo q e vendos nj tradit t mir do t shprblehet pr t s bashku me shprblimet e tgjith atyre t cilt e pasojn at deri n ditn e Kijametit, pa i zvogluar kjo aspak shprblimet etyre. Dhe kushdo q e vendos nj tradit t keqe do ti ngarkohet tr prgjegjsia e saj s bashkume prgjegjsit e t gjith atyre t cilt e pasojn at deri n ditn e kijametit, pa e zvogluarprgjegjsin e tyre aspak. (Muslim)

Kjo sht sepse realiteti i tyre sht nj, dhe statusi i dikaje sht statusi i t barabarts me t, dheajo e cila sht e ngjashme me dika sht vazhdim i saj.

Tash, meq kta dy motivues jan t fort (d.m.th. shtytja e brendshme drejt t mirs dhe drejt tkeqes, dhe motivimi i shtuar q rezulton nga t pamt e t tjerve duke br mir apo duke brkeq), imagjinojeni situatn kur dy motivues shtes tu jen shtuar atyre:

Kjo sht situata ku shum njerz t kqinj e duan ndonj i cili pajtohet me ta dhe programin etyre, dhe ata i urrejn ata t cilt spajtohen me ta. Kjo sht shum e qart n mesin e feve tndryshme t rrejshme: secili grup sht tej mase lojal dhe i prkushtuar ndaj (dhe vetm ndaj) atyret cilt pajtohen me ta, dhe sht tej mase armiqsor ndaj atyre t cilt spajtohen me programet apobesimet e tyre. Ky vazhdimisht sht rasti n shtjet e ksaj bote po ashtu. Ata t cilt shfrenohenn ndonj form t caktuar t knaqsis vazhdimisht i zgjedhin dhe i preferojn pr shok dheshoqrues ata t cilt e ndajn knaqsin e caktuar t tyre. Kjo mund t jet me qllim q tndihmojn njri-tjetrin n krkim t knaqsis s tyre, si n rastin e atyre t cilt komplotojn sbashku q ta marrin pushtetin dhe ta tiranizojn nj vend, apo t formojn banda dhe t plakisinnjerzit dhe t ngjashme me kto. Apo, kjo mund t jet thjesht pr emblsin e shoqrimit dhepajtimit, si n rastin e atyre t cilt bhen bashk q t konsumojn pije alkool. Ata dshirojn qsecili q sht i pranishm t merr pjes n ahengun e tyre, dhe smunden t tolerojn pranin e atijq nuk pi. Ndoshta kjo sht pr shkak t urrejtjes s tyre pr at se ai sht m i mir se ata dukeqndruar larg nga mkatet e tyre, apo nga inati ndaj mundsis s tij q ti rezistoj sprovs, apo qai mos t paraqitet superior ndaj tyre, dhe t jet i lavdruar nga njerzit pr abstenimin e tijprkundr shfrenimit t tyre, apo me qllim q ai t mos ket ndonj argument apo dshmi kundrtyre, apo nga frika se ai do ti shantazhoj ata me at, dhe ti poshtroj ata, apo arsye tjera tktilla. Allahu ka thn:

Shum nga njerzit e librit dshirojn q tju kthejn prapa, pas besimit tuaj, q t bhenipabesimtar nga inati q kan prbrenda vetes s tyre, edhe pasi q e vrteta u sht br e qartatyre. (Kuran 2:109)

Dhe Ai tha n lidhje me hipokritt:

Ata dshirojn q ti t mohosh ashtu si kan mohuar ata, dhe t gjith t jeni t njjt. (Kuran4:89)

Halifeja Uthman ibn Affan ka thn njher:

Kurorshkelsja (zinaqarja) dshiron q t gjitha grat t bjn tradhti bashkshortore.


28/48

28

Bashkimi i tyre n knaqsi mund t jet shprndarje e mkatit t njjt, si sht konsumimi ipijeve dehse s bashku, tregimi i gnjeshtrave dhe prhapja e falsifikimeve, dhe mbajtja ebesimeve t oroditura. Apo, ata mund t zgjedhin q t shprndajn mkatin n kuptimin abstrakt,si n rastin e kurorshkelsit i cili dshiron q edhe t tjert po ashtu t bjn tradhtibashkshortore, apo vjedhsi i cili dshiron q edhe t tjert t vjedhin ata dshirojn q edhe ttjert t marrin pjes n llojin e mkatit t tyre, por jo edhe mu objektin e njjt t cilin dshirojn ta

vjedhin, apo t ken mardhnie seksuale t paligjshme.

Motivi i dyt shtes sht si vijon: Ata mund t urdhrojn nj individ q t merr pjes me ta nveprimin e tyre t paligjshm; nse ai pajtohet q t merr pjes, ai lihet vetm, por nse ai reziston,ata bhen armiq aktiv t tij, duke e persekutuar at n nj mnyr e cila madje mund t bhetshtrngim.

Pastaj, kta njerz t njjt t cilt e dshirojn pjesmarrjen e t tjerve n veprimet e tyre tneveritura, apo n t vrtet i urdhrojn ata q t veprojn ksisoji, dhe krkojn ndihmn e ttjerve me qllim q ta sjellin at n rrugn e tyre, deri n pikn kur ai pajtohet t merr pjes nveprimet e tyre, dhe ti ndihmoj ata, dhe ti dgjoj ata, ata n at pik do ta respektojn at shumpak, dhe do ta nnmojn dhe shikojn me prmim. Kjo, ather, do t behet argumenti dhe

dshmia e tyre kundr tij dhe kundr dgjimit t fardoqoft q ai thot edhe n fushat tjera poashtu. (Ata e thrrasin dhe e nxisin at n ndonj akt t caktuar q ta turprojn at n syt enjerzve!!!) Kjo sht gjendja e shumics s shtypsve t cilve u sht dhn pak autoritet n vend.

Kta motivues t njjt t cilt jan t pranishm n brjen e s keqes po ashtu jan t pranishm nlidhje me brjen e s mirs dhe kryesve t saj, dhe madje sht edhe m e fort. Si ka thn Allahu:

Dhe ata q besojn jan m t fort n dashuri pr Allahun. (Kuran 2:166)

Vrtet, do person po ashtu ka nj shtytje t brendshme q e thrret at n besim dhe dituri,sinqeritet dhe drejtsi, dhe prmbushjen e detyrave. Kshtu, nse ai gjen t tjer t cilt i bjn ktogjra si ai bn, ather ngrihet nj motivues shtes, posarisht nse ata jan ka ai i konsideron sishok, dhe posarisht nse ka ndonj atmosfer t garimit n bmirsi. Ky sht lloji ilavdrueshm i garimit.

Pastaj, nse ai gjen t tjer t cilt e duan pajtimin e tij me ta n at q sht e mir, dhepjesmarrjen n t nga mesi i besimtarve t drejt, t cilt po ashtu e urrejn at kur ai devijon aponuk e bn at q sht e mir, ather ngrihet motivuesi i tret.

Pastaj, nse ata e urdhrojn at q t bj mir, dhe jan besnik dhe t prkushtuar ndaj tij kur aivepron mir, dhe e kundrshtojn at dhe e dnojn at kur ai e neglizhon at, ather ngrihetmotivuesi i katrt.(kthehu lart)

E KEQJA DUHET T PRBALLET ME T MIRN

Pr kt arsye, besimtart jan urdhruar q veprat e kqija ti prballin me t kundrtn e tyre, muashtu si mjeku i kundrvihet smundjes me t kundrtn e saj. Pra, besimtari sht i urdhruar qta reformoj veten, dhe kjo bhet me an t dy gjrave: brjen e veprave t mira, dhe shmangia ngaveprat e kqija. Dhe kjo prkundr forcave dhe motivuesve t cilat e kundrshtojn brjen e smirs dhe e inkurajojn brjen e s keqes, dhe t dyjat kto jan katr llojesh, si kemi thn.


29/48

29

Besimtari po ashtu sht i urdhruar q ti reformoj t tjert me t gjith kta katr motivues sipasmundsive t tija t fuqis dhe aftsis. Allahu thot:

Pasha kalimin e kohs* Vrtet, njeriu sht n nj humbje t mjer* Prve atyre q besojn dhebjn vepra t mira* Dhe e prkujtojn njri-tjetrin pr t vrtetn, dhe e kshillojn njri-tjetrin qt ken durim. (Kuran 103)

sht trasnmetuar se Imam Shafii ka thn:

Sikur t gjith njerzit t mendonin pr Suren El-Asr, kjo do tu mjaftonte atyre.

sht ashtu si ka thn ai. Allahu na ka informuar n kt sure se t gjith njerzit jan n njhumbje t mjer, prve atyre t cilt n veten e tyre jan besimtar t drejt, dhe me t tjertprkujtues i s vrtets, dhe kshillues n durim.(kthehu lart)

ASHPRSIA E SPROVS SHKAKTON NGRITJEN E POZITS

Kur sprova bhet e ashpr, kjo pr besimtarin e drejt bhet shkak pr ngritjen e gradave t tija dhemadhshtin e shprblimit t tij, si mund t shihet n hadithin vijues:

Pejgamberi qe pyetur: Cilt njerz i kan sprovat m t ashpra? Ai tha: Pejgambert, pastaj tdrejtt, pastaj t tjert n renditje zbritse t drejtsis s tyre. Secili sprovohet n pajtim mebesimin e tij: nse gjindet vendosmria aty, sprovat e tija shtohen, nse, n ann tjetr, ai sht idobt dhe i lkundur n besim, sprovat e tija lehtsohen. Besimtari do tju nnshtrohet sprovavederisa t ec n siprfaqen e toks pa asnj mkat t vetm n t.

Kshtu, ai ka nevoj pr durim m shum se t tjert, dhe kjo sht arsyeja pr udhheqsi (Imamat)n besim, si ka thn Allahu:

Dhe Ne i bm ata udhheqs (Imam) t cilt i udhzojn (njerzit) me urdhrin Ton prderisa atat jen durimtar, dhe ti besojn bindshm shenjat tona. (Kuran 32:24)(kthehu lart)

DURIMI SHT I DOMOSDOSHM N T BRIT MIR

Muslimani duhet t ket durim n t brit e asaj n ka sht urdhruar, dhe n shmangien prej asaje cila i sht ndaluar atij. Po ashtu n kt prfshihet edhe durimi prball persekutimeve, kur tflitet keq pr ne, dhe durim kur t ballafaqohemi me fatkeqsi t ndryshme. Po ashtu, durimi

krkohet n kohrat e rehatis dhe bollkut, ashtu q t mos krenohemi, mburremi, dhe t bhemiarrogant, dhe lloje tjera t durimit.(kthehu lart)

NEVOJA PR SIGURIN E BESIMIT

Ssht e mundur pr personin q t ket durim nse ai ska ndonj gj prej s cils do ta nxirrtepaqen e brendshme, dika prej s cils ai arrin gzimin dhe e cila i jep atij mbshtetje: bindje nbesim. Pejgamberi ka thn n hadith:


30/48

30

Luteni Allahun pr falje dhe shndet t mir se, vrtet, pas bindjes n besim, askujt nuk i shtdhn gj m e mir se shndeti i mir.

N mnyr t njjt, kur ai urdhron t tjert q t bjn mir, apo e do pajtimin e tyre me at qsht korrekte, apo ndalon t tjert nga t brit keq, ai duhet t jet shum i mir ndaj t tjerve met cilt ai dshiron t punoj n kt rrug me mirsjellje e cila e sjell suksesin e qllimit t tij:

largimin e asaj t ciln ai nuk e plqen, dhe arritjen e asaj t ciln ai e plqen. Shpirtat njerzorsmund t tolerojn dika t hidhur, prve nse ajo sht e przier me dika t mbl. Asgj tjetrssht e mundur. Pr kt arsye, Allahu paracaktoi institucionin e lidhjes s zemrave (telif ul-kulub), madje duke e prcaktuar at pr ata, zemrat e t cilve duhet t trhiqen n pjesn e Zekatit.Allahu i tha Pejgamberit t tij:

Zgjedhe vetprmbajtjen, urdhro tr at q sht e mir, dhe largohu nga t marrt. (Kuran7:199)

Dhe, Allahu tha n nj ajet tjetr:

sht e domsdoshme pr urdhruesin n t mir q t jet i durueshm dhe t jet i but, dhe ky

sht guximi i vrtet dhe bujaria e mirfillt.

Pr kt arsye, Allahu prmend shum her s bashku namazin dhe zekatin n Kuran, dhe zekatisht mirsjellje ndaj krijimit t Allahut, ndrsa n nj vend tjetr i prmend s bashku namazin dhedurimin. Q t triat jan t rndsishme: namazi, zekati, dhe durimi. shtjet e besimtarit nuk do tshkojn mbar, prve me kto tria n raport me reformimin e vetvetes dhe n reformimin e ttjerve, posarisht kur sprovat dhe konflikti t jen jasht kontrollit, ather nevoja pr ktokualitete bhet edhe m e madhe.

Nevoja pr vetprmbajtje dhe durim sht e rendomt pr tr racn njerzore; shtjet e tyre kurrsdo t mbarshtohen, prve me kto kualitete. Pr kt arsye, t gjitha shoqrit dhe kulturat elavdrojn guximin dhe bujarin deri n at t mas sa q shumica e poemave q jan komponuarpr lavdrimin e dikujt ndalen n kto dy kualitete. N mnyr t njjt, t gjitha shoqrit dhekulturat i konsiderojn si t dnueshme kualitetet e kundrta t koprracis dhe friks.

fardo shtje pr t ciln pajtohen mendimtart e tr racs njerzore smund t jet tjetr vese evrteta, si sht pajtimi i tyre n lavdrimin e sinqeritetit dhe drejtsis, dhe dnimin e rrens dheshtypjes. Pejgamberi (Sallallahu alejhi ue selam) njher qe pyetur nga disa beduin derisa ata eshtyn at afr nj lisi n t cilin u ngatrrua manteli i tij. Ai u kthye kah ata dhe tha:

Pasha at n dorn e t Cilit sht shpirti im, sikur t posedoja deve aq sa numri i ktyre therrave,un do ti kisha ndar ato n mes jush, dhe ju nuk do t m gjenit koprrac, as frikacak, e as trrem.

Ky gjykim i vlersuar, merr forma t ndryshme sipas rasteve dhe detajeve specifike dhe, vrtet,veprat gjykohen sipas qllimeve, dhe donjrit i takon ajo t ciln e ka pasur qllimin.(kthehu lart)

KRITICIZMI I KOPRACIS DHE FRIKS

Pr kr arsye, korracia dhe frika shpesh kritikohen n Kuran dhe Sunet, ndrsa guximi dhevetprmbajtja n rrugn e Allahut lavdrohen n rrugn e Allahut specifikisht prderisa sht


31/48

31

kundrshtim me at e cila ssht n rrugn e Allahut. Pejgamberi (Sallallahu alejhi ue selam) kathn:

Gjrat m t kqija q mund t gjinden n personin jan dshira lakmitare e cila ndikon n t gjithaveprat e tija, dhe frika e cila e bn at t ik.

Dhe, ai tha:

Kush sht udhheqsi juaj, O fmijt e Selemes? Ata than: El-Xhed ibn Kais, edhepse ne ekriktikojm at pr koprraci. Pejgamberi tha: Dhe cila e met mund t jet m serioze sekoprracia!?

N nj tjetr version t hadithit t msiprm, Pejgamberi sht transmetuar t ket thn:

Vrtet, asnj udhheqs sbn t jet koprrac, por udhheqs i juaj sht El-Ebjedh El-Xheed El-Bera ibn Merur

Ngjashm, ajo ka Xhabir ibn Abdullahu i tha Ebu Bekr Sidikut (Allahu qoft i knaqur me t):

Ti ose mund t m japsh ose mund t jesh dorshtrnguar Ebu Bekr tha: A nuk thua, ti osemund t m japsh ose mund t jesh dorshtrnguar?! Dhe cila e met sht m e madhe sekoprracia?!

Ebu Bekr, sikurse Pejgamberi (Sallallahu alejhi ue selam) e konsideroi koprracin t jet smundjaapo e meta m e rnd.

N Sahi Muslim, sht transmetuar nga Sulejman ibn Rebia:

Umeri ka thn: Pejgamberi (Sallallahu alejhi ue selam) bri ndarjen e prons, dhe un thash:Pasha Allahun, t tjert jan m meritor se kta (t cilve u qe dhn). Pejgamberi tha: Ata mlan q un t zgjedhi, ose ata do t m krkonin n mnyr t pahijshme dhe t egr, ose do t mquanin koprrac, dhe un nuk jam koprrac.

Pejgamberi ktu thot: Ata m kan krkuar n mnyr e cila ssht me vend, ashtu q nse un jujap atyre, kjo do t jet n rregull, por nse nuk u jap, ata do t thon Ai sht koprrac. Kshtu,ata m lan q t zgjedhi n mes dy t kqijave, dhe nuk m lan zgjedhje tjetr: pyetja e pahijshme,ose t m quanin koprrac. Q ata t m quajn koprrac sht m e rnda prej t kqijave, ashtu qun e zmbrapsa t keqen m t madhe duke iu dhn atyre.(kthehu lart)

LLOJET E KOPRRACIS

Koprracia sht kategori e prgjithshme prbrenda s cils ka lloje t ndryshme disa jan mkatet mdha, dhe disa sjan mkat t mdha. Allahu ka thn:

Le t mos mendojn ata t cilt qen dorshtrnguar me at ka Allahu u dha atyre prej t mirave tTija se kjo sht e mir pr ta, m sakt, kjo sht shum keq pr ta. Ajo e mir me t ciln ata qendorshtrnguar, n ditn e Kijametit do tu mbshtillet rreth qafave t tyre. (Kuran 3:180)


32/48

32

Adhurojeni Allahun dhe mos shoqroni asgj me T, dhe behuni t sjellshm ndaj prindrve tuaj. . .Vrtet Allahu nuk e do at q sht arrogant dhe mburravec, ata t cilt jan dorshtrnguar dheurdhrojn t tjert n koprraci. (Kuran 4:36-37)

Dhe asgj si parandaloi shpenzimet e tyre (t hipokritve) q t pranohen prve faktit se atarefuzuan besimin n Allahun dhe Pejgamberin e Tij. Ata e falin namazin m prtes, dhe ata e

shpenzojn pasurin e tyre me ngurrim dhe mosplqim. (Kuran 9:54)

Dhe, kur Ai u dha atyre prej t mirave t Tija, ata u treguan dorshtrnguar me t dhe u kthyenprapa duke refuzuar. Dhe kshtu, Allahu prcaktoi pr ta hipokrizi pas ksaj n zemrat e tyre deri nditn kur ata do ta takojn At. (Kuran 9:76-77)

Kushdo q bn koprraci, ai bn kundr vetvetes. (Kuran 47:38)

Dhe mjer pr ata t cilt falen* Dhe jan t pakujdesshm ndaj namazeve t tyre* Ata t ciltvetm falen q t shihen nga njerzit, dhe t cilt madje nuk japin as sendet m t vogla. (Kuran107)

Sa u prket atyre t cilt e grumbullojn pasurin e tyre t arit dhe argjendit, dhe nuk e shpenzojnat n rrug t Allahut; ata ti paralajmrosh pr nj dnim t dhimbshm. N ditn kur ajo (ari dheargjendi) do t nxehen n zjarret e Xhehenemit, dhe me t do t damkosen n pjest e prparme,ant e tyre, dhe n shpinat e tyre, (dhe atyre do tu thuhet:) Kjo sht ajo q e keni grumbulluar prvete, pra, shijone at q e grumbullonit. (Kuran 9:34-35)

Ka shum ajete n Kuran t cilat urdhrojn dhnien, shpenzimin dhe bujarin, ndrsa kritikojnkdo q i neglizhon kto, dhe tr kjo sht kriticizm i koprracis.(kthehu lart)

KRITICIZMI I FRIKS

N Kuran, kriticizmi q Allahu i bn friks po ashtu gjindet n shum ajete tjera, si sht n ktoq vijojn:

Dhe kushdo q ua kthen shpinn atyre (armikut n luft) n at dit (t betejs) prve si manovrimluftarak, apo q t rigrupohet me lufttart tjer, ai sht kthyer me nj hidhrim t madh ngaAllahu, dhe vendbanimi i tij sht zjarri; sa prfundim i keq sht ai. (Kuran 8:16)

Dhe ata (hipokritt) betohen n Allahun se ata jan me ty, derisa ata sjan me ty, m sakt, ata jannjerz q frikohen (q ti kundrshtojn haptazi besimtart)* Sikur t gjenin ndonj vend q tfshiheshin, ata do t shkonin n t me nxitim (pr shkak t intenzitetit t urrejtjes s fshehur t tyre

ndaj Islamit dhe Muslimanve) (Kuran 9:56-57)

Kur u zbrit kapitulli i qart dhe n t prmendej lufta, ti mund ti shohsh ata n zemrat e t cilveka smundje duke t shikuar ty sikur ai i cili sht n grahmat e vdekjes. (Kuran 47:20)

A nuk i ke par ata t cilve u sht thn: Mos u bni t dhunshm, faleni namazin, dhe jepneZekatin? Dhe ather, kur lufta qe br obligim pr ta, v re, disa prej tyre u frikoheshin njerzveashtu si duhet ti frikohen Allahut apo edhe m shum. Ata thon: Zoti yn, pse e ke br luftnobligim pr ne? Vetm sikur t na e kishe shtyr afatin pr pak koh! Thuaj: Furnizimi i ksaj jete


33/48

33

t ult sht i pakt, dhe Jeta e Prtejme sht m e mir pr ata q kan devotshmri, dhe ju nuk dot keqtrajtoheni dhe as q do tju bhet e padrejt. (Kuran 4:77)

N do ajet n Kuran n t cilin Allahu i nxit besimtart n xhihad, dhe e sqaron dshirueshmrine tij, dhe ashpr kritikon ata t cilt e kthejn shpinn dhe e neglizhojn at; e tr kjo prbndnimin e friks.

(kthehu lart)

SHTJET E NJERZVE NUK DO T SHKOJN N RREGULL, PRVE ME GUXIM DHEBUJARI

Meq reforma e shtjeve njerzore n kt bot dhe n tjetrn sdo t prsoset prpos me pranin eguximit dhe bujaris, Allahu na e ka sqaruar neve se kushdo q ia kthen shpinn guximit dukedshtuar n prpjekjen n rrug t Allahut do t zvendsohet nga t tjert t cilt do tiprmbushin detyrat e tyre. Dhe kushdo q e kthen shpinn nga shpenzimi i pasuris s tij n rrug tAllahut, do t zvendsohet me t tjer t cilt do ti prmbushin detyrat e tyre. Allahu ka thn:

O ju q besoni, sht me ju q kur thirrni pr luft n rrug t Allahut, ju bheni t rnd, tngjitur pr toke? A jeni t knaqur me jetn e ksaj bote dhe e preferoni at mbi Jetn e Prtejme?Vrtet, furnizimi i ksaj jete sht i pakt n krahasim me Jetn e Prtejme. Nse ju nuk dilni (nluft), Allahu do tju dnoj me nj dnim t dhimbshm, do tju zvendsoj me nj popull tjetr,dhe ju sdo ta dmtoni Allahun aspak. Allahu ka mundsi pr do gj. (Kuran 9:38-39)

Ju jeni ata q thirreni pr t shpenzuar n rrug t Allahut, e kush prej jush bn koprraci, ai bnkundr vetvetes. Allahu sht i pasur, pa kurrfar nevoje, ndrsa ju jeni t varfrit. Nse ju e kthenishpinn, Allahu do tju zevndsoj me nj popull tjetr, dhe ata sdo t jen sikur ju. (Kuran47:38)

Ishte guximi dhe bujaria me t ciln Allahu i favorizoi ata q erdhn para jush (es-Sabikun), dukethn:

Ata sjan t njjt, ata nga ju t cilt shpenzuan (n rrug t Allahut) dhe luftuan e u prpoqn parafitores kta kan shprblim m t madh se ata t cilt e shp

ibn tejmije - urdhërimi në të mirë dhe ndalimi prej të keqes

Documents