iconography of from mural painting at watphokham …ล กษณะประต มานว...

วารสารมนษยศาสตร ฉบบบณฑตศกษา 53

ลกษณะประตมานวทยาตวละครเรองรามเกยรตจากจตรกรรมฝาผนงวดโพธค าและ

วดหวเวยงรงษ จงหวดนครพนม1

Iconography of Ramayana’s characters from mural painting at WatPhokham and

WatHuaveangrangsi, Nakhonphanom Province

ธระนนท วชยดษฐ2 บทคดยอ บทความนเปนบทความทน าเสนอลกษณะประตมานวทยาตวละครเรองรามเกยรตจากจตรกรรมฝาผนงวดโพธค าและวดหวเวยงรงษ จงหวดนครพนม ซงลกษณะประตมานวทยาทปรากฏนน มลกษณะใกลเคยงกบลกษณะประตมานวทยาตวละครเรองรามเกยรตตามวรรณกรรมรามเกยรตของราชส านกกรงเทพฯ ซงเกดจากชางทวาดจตรกรรมทวดโพธค าและวดหวเวยงรงษไดรบแบบแผนการวาดตวละครเรองรามเกยรตมาจากกรงเทพฯ นอกจากน ตงแตรชกาลท 5 เปนตนมา ไดมนโยบายการรวมอ านาจจากสวนกลาง (กรงเทพฯ) ซงในสวนภมภาคนน ทางสวนกลางกไดสงคนจากสวนกลางมาท าการปกครองดแล รวมถงการน าวฒนธรรมในดานตาง ๆ จากสวนกลางเขามาเผยแพรดวย การเขยนภาพจตรกรรมฝาผนงนนกแสดงถงการไดรบอทธพลจากการปกครองสวนกลางดวยเชนกน ค าส าคญ : ประตมานวทยา, รามเกยรต, จตรกรรมฝาผนง Abstract An article presents the iconography of Ramayana’s characters from mural painting at Wat Phokham and Wat Huaveangrangsi, Nakhonphanom province. The iconography of Ramayana’s characters in these place are similar the iconography of Ramayana’s characters in Bangkok style. Because artists who painted at Wat Phokham and

1บทความน เปนสวนหนงของวทยานพนธเรอง “การศกษาลกษณะประตมานวทยาของตวละครในเรองรามเกยรต ส านวนภาคตะวนออกเฉยงเหนอจากจตรกรรมฝาผนงในภาคตะวนออกเฉยงเหนอในสมยรชกาลท 6-7” ศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาโบราณคดสมยประวตศาสตร มหาวทยาลยศลปากร 2553 2ผชวยศาสตราจายประจ าภาควชาภาษาไทยและภาษาตะวนออก คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยรามค าแหง โทร 098-246-1206 e-mail : [email protected]

54 วารสารมนษยศาสตร ฉบบบณฑตศกษา

Wat Huaveangrangsi study the mural painting pattern from Bangkok. In addition, In king Rama V reign period. The government had policy to be centralization. In the provincial governance, the nation government sent governors to rule and they brought the central Thai culture to northeastern of Thailand. These mural paintings show the influent from central governance. Keywords: iconography, Ramayana, mural painting

บทน า มหากาพยรามายณะหรอเรองราวของพระรามนน มตนก าเนดมาจากประเทศอนเดย ซงกลาวกนวาแตงขนโดยฤษวาลมกเมอประมาณ 2,400 ปมาแลว โดยรามายณะนนถอเปนเรองราวประเภท “อตหาส” กลาวคอ เปนเรองราวของวรบรษหรอนกรบในสมยโบราณทเชอกนวาเปนเรองราวทมอยจรงในประวตศาสตร ตอมาไดมการเพมเตมเนอหาใหมความวจตรพสดารมากขน อยางเชนพระรามซงเปนตวเอกของเรองนน ในสมยหลงผคนกไดนบถอกนวาพระรามเปนอวตารปางหนงของพระวษณ เปนตน ซงรามายณะในประเทศอนเดยนนมอยหลายฉบบ แตฉบบทมชอเสยงทสดกคอ รามายณะฉบบของวาลมกซงแตงเปนภาษาสนสกฤต ในประเทศไทยนน นอกจากจะมรามเกยรตฉบบราชส านกของกรงเทพฯ แลว ยงมรามเกยรตฉบบทองถนตาง ๆ ในแตละภมภาคของประเทศไทย ไมวาจะเปนภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคใต หรอภาคตะวนออก อยางไรกตามรามเกยรตฉบบทองถนนนมกจะปรากฏรปแบบของงานในเชงวรรณกรรมเทานน งานทเปนลกษณะศลปกรรมนนมจ านวนไมมากนกโดยเฉพาะภาพจตรกรรมฝาผนงทแทบจะไมปรากฏเลยในภมภาคตาง ๆ ของประเทศไทย ยกเวนภาคตะวนออกเฉยงเหนอทยงพอปรากฏภาพจตรกรรมฝาผนงทเปนเรองรามเกยรต ซงสวนหนงทปรากฏนน เปนเพราะไดรบอทธพลทางวรรณกรรมและศลปะจากชางทางกรงเทพฯไป อกสวนหนงทปรากฏภาพจตรกรรมฝาผนงนน เปนฝมอชางทองถนซงเขยนขนตามเนอเรองของรามเกยรตฉบบทองถน ซงมอย 2 ส านวน คอ พระลก-พระลาม และพระรามชาดก ซงทงพระลก-พระลามและพระรามชาดกน จะกลาวถงวาพระรามนนเปนพระชาตหนงของพระโพธสตว (ชฎารตน สนทรธรรม, 2528, หนา 1-2) ซงพระลก-พระลามนนมอย 2 ส านวน คอ ส านวนรอยแกวกบส านวนรอยกรอง ซงส านวนรอยกรองนน พระอรยานวตร เขมจารเถระ ไดมาจากวดเหนอ จงหวดสกลนคร โดยทงพระลก-พระลามและพระรามชาดก


นนมเนอหาหลก ๆ คอ การทพระรามไปชวยนางสดาจากทศกณฐเหมอนกบรามเกยรตฉบบราชส านก อยางไรกตามในรายละเอยดของเนอเรองนนพบวามความแตกตางกนอยางมากระหวางรามเกยรตฉบบทองถนภาคตะวนออกเฉยงเหนอกบรามเกยรตฉบบราชส านกของกรงเทพฯ (วสทธ บษยกล, 2538, หนา 8-28) ซงภาพจตรกรรมฝาผนงทปรากฏทางภาคตะวนออกเฉยงเหนอนนกจะเขยนตามเรองราวของพระลก-พระลามหรอพระรามชาดกซงตวละครทปรากฏในภาพกจะมลกษณะประตมานวทยาตามเรองทใชในการวาดภาพซงวดโพธค าและวดหวเวยงรงษ จงหวดนครพนม กปรากฏจตรกรรมฝาผนงเรองรามเกยรตดวย บทความนจงน าเสนอการเปรยบเทยบลกษณะประตมานวทยาวทยาวทยาของตวละครในเรองรามเกยรตจากจตรกรรมฝาผนงระหวางกรงเทพฯกบวดโพธค าและวดหวเวยงรงษ วามความเหมอนหรอแตกตางกนอยางไร ซงภาพจตรกรรมฝาผนงนจะสะทอนถงคตและความเชอของผคนในพนทตาง ๆ วาเปนอยางไรในอดตได วตถประสงคการวจย 1. เพอศกษาลกษณะประตมานวทยาของตวละครในเรองรามเกยรตจากจตรกรรมฝาผนงวดโพธค าและวดหวเวยงรงษ จงหวดนครพนม 2. เพอศกษาเปรยบเทยบลกษณะประตมานวทยาของตวละครในเรองรามเกยรตจากจตรกรรมฝาผนงระหวางกรงเทพฯกบวดโพธค าและวดหวเวยงรงษ จงหวดนครพนม ขอบเขตและวธการศกษา 1. ศกษาและวเคราะหจากเอกสารชนตนและเอกสารชนรองทเกยวกบเรองรามเกยรตฉบบกรงเทพฯและภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 2. ศกษาและวเคราะหจากหลกฐานทางโบราณคด คอจตรกรรมฝาผนงทปรากฏเรองรามเกยรตทวดโพธค าและวดหวเวยงรงษ จงหวดนครพนม จตรกรรมฝาผนงอโบสถวดหวเวยงรงษ จงหวดนครพนม วดหวเวยงรงษ เปนวดเกาอยตดแมน าโขง ไมมผใดทราบประวตทแนนอนแตสนนษฐานวา นาจะสรางขนสมยปฏสงขรณวดพระธาตพนม เพราะอฐทกออโบสถเปนอฐรนเดยวกบวดพระธาตพนมและเปนวดทสรางทบวดเกา (สมตรา จนทรเงา, 2542, หนา 126) อโบสถวดหวเวยงรงษ สรางขนระหวาง พ.ศ. 2460-2464 สวนจตรกรรมภายในอโบสถเขยนขนโดย หลวงชาญ ชางจากกรงเทพฯ เมอราวป พ.ศ. 2463-2464 ภาพทวาดวงโคง


เหนอประต หนาตาง พระอธการอนทรเปนผรางภาพ และอาจารยคณ เขยนส จตรกรรมวดหวเวยงรงษน เปนจตรกรรมสกลชางหลวง แตแทรกภาพตามความนยมทองถน สทใชเปนสฝ น เรองราวในภาพเปนเรองทศชาดก พทธประวต รามเกยรต และลกษณวงศ (ไพโรจน สโมสร, 2532, หนา 120) เรองราวรามเกยรตทปรากฏอยทอโบสถวดหวเวยงรงษ มดงน 1. พระราม พระลกษมณออกบวชเปนฤษ 2. ทศกณฐแปลงเปนฤษ 3. พระรามแผลงศรฆามารศทแปลงเปนกวางทอง 4. นกสดายถวายแหวน 5. ศกทษณ ขร ตรเศยร 6. ภาพจบหนมานกบยกษตนหนง (สนนษฐานวานาจะเปนยกษสหสกมาร เนองจากใตภาพมค าบรรยายปรากฏตว ห และมไมหนอากาศ อยางไรกตามตวอกษรไดลบเลอนไปจนไมสามารถอานได) (เสาท 1) 7. กองทพพระราม 8. ภาพจบพระลกษณกบพระยาอนทรชต (เสาท 2) 9. ภาพเลอน 10. ภาพจบหนมานกบมจฉานบตรหนมาน (เสาท 3) 11. นางสพรรณมจฉาน ากอนหนไปทง 12. ภาพการรบระหวางพระรามกบทศกณฐ หนมานขยกลองดวงใจของทศกณฐ 13. ภาพจบหนมานกบกมภกรรณ (เสาท 4)


จตรกรรมฝาผนงอโบสถวดหวเวยงรงษ ตอนหนมานเกยวนางสพรรณมจฉา ถายโดย ธระนนท วชยดษฐ

จตรกรรมฝาผนงอโบสถวดหวเวยงรงษ ตอนทศกณฐสกบนกสดาย ถายโดย ธระนนท วชยดษฐ


จตรกรรมฝาผนงอโบสถวดหวเวยงรงษ ตอนพระรามสกบทษณ ขร และตรเศยร ถายโดย ธระนนท วชยดษฐ

จตรกรรมอโบสถวดหวเวยงรงษ ตอนหนมานชกลองดวงใจเยยทศกณฐ ถายโดย ธระนนท วชยดษฐ


จตรกรรมฝาผนงอโบสถวดหวเวยงรงษ ตอนพระราม พระลกษณและนางสดาพบ ฤๅษกบพระลกษณตดหนางส ามนกขา

ถายโดย ธระนนท วชยดษฐ


จตรกรรมฝาผนงอโบสถวดหวเวยงรงษ ภาพจบตอนหนมานจบกมภกรรณ ถายโดย ธระนนท วชยดษฐ

จตรกรรมฝาผนงอโบสถวดหวเวยงรงษ ตอนศกทศกณฐ ถายโดย ธระนนท วชยดษฐ


จตรกรรมฝาผนงอโบสถวดหวเวยงรงษ ตอนทศกณฐปลอมเปนฤษไปลกตวนางสดา กบพระรามยงมารศ

ถายโดย ธระนนท วชยดษฐ ลกษณะประตมานวทยาของตวละครแตละตวทสมวดหวเวยงรงษ มดงน วานร ลกษณะประตมานวทยาในภาพรวมของตวละครประเภทวานรในวดหวเวยงรงษ ปรากฏตวละครอย 3 ตว ไดแก หนมาน มฉฉาน และนลพท โดยลกษณะประตมานวทยาของหนมานนน มกายสขาว ไมสวมชฎา ใชพระขรรคเปนอาวธ ทงน ภาพตอนหนมานชกลองดวงใจเยยทศกณฐนน มกายสเขยว สวมชฎา ใชพระขรรคเปนอาวธ ในสวนของมฉฉาน มกายสขาว ไมสวมชฎา มหางเปนปลา ใชพระขรรคเปนอาวธ และนลพท มกายสขาว ไมสวมชฎา ไมถออาวธ ยกษ ลกษณะประตมานวทยาในภาพรวมของตวละครวงศยกษในวดหวเวยงรงษ ปรากฏตวละครอย 6 ตว ไดแก ทศกณฐ อนทรชต กมภกรรณ มารศ นางสพรรณมจฉา นางส ามนกขา ทษณ และขร โดยลกษณะประตมานวทยาของทศกณฐนน มกายสเขยว สวมชฎา ม 2 กร 10 หนา ใชธนเปนอาวธ ทงน ภาพตอนหนมานชกลองดวงใจเยยทศกณฐ ม 8 กร ใชธน


หอก จกร และพระขรรคเปนอาวธ อนทรชต มกายสเขยว สวมชฎา ใชหอกเปนอาวธ กมภกรรณ มกายสเขยว สวมชฎา ใหหอกเปนอาวธ มารศ มกายสขาว ไมสวมชฎา ทอนลางมขาเปนกวาง ผมหยก นางสพรรณมจฉา มกายสขาว สวมชฎา ทอนลางเปนปลา นางส ามนกขา มกายสเขยว ไมสวมชฎา ผมหยก ทษณ มกายสขาว สวมชฎา ใชหอกเปนอาวธ และขร มกายสขาว สวมชฎา ใชหอกเปนอาวธ มนษย ลกษณะประตมานวทยาในภาพรวมของตวละครประเภทมนษยในวดหวเวยงรงษ ปรากฏตวละครอย 3 ตว ไดแก พระราม พระลกษมณ และนางสดา โดยลกษณะประตมานของพระรามนน มกายสเขยว สวมชฎา ใชธนเปนอาวธ ทงน ภาพตอนหนมานชกลองดวงใจเยยทศกณฐ พระรามม 4 กร ถอสงข ธน และพระขรรค สวนพระลกษมณ มกายสขาว สวมชฎา ใชพระขรรคเปนอาวธ (ภาพจบเสาท 2 ใชธนเปนอาวธ) และนางสดา มกายสขาว สวมชฎา สตว ประตมานวทยาในภาพรวมของตวละครประเภทสตวในวดหวเวยงรงษ ปรากฏตวละครอย 1 ตว ไดแกนกสดาย มลกษณะประตมานวทยา คอ กายสขาว มลกษณะกายและหนาเปนครฑ จตรกรรมฝาผนงสมวดโพธค า จงหวดนครพนม วดโพธค า เปนวดเกาแกมมาพรอมกบบานน าก า แตสมวดเพงสรางส าเรจในป พ.ศ. 2475 โดยชางญวน สมทวดนเปนสมกอผนง หนหนาออกสแมน าโขง ดานหนามประต 1 ชอง ทางขนมบนได ราวบนไดท าเปนตวนาคทงสองดาน ดานขางมหนาตางดานละ 2 บานและเสรมดวยหนาตางดานละ 2 บานและเสรมดวยหนาตาง ชองลมมลกกรงตรงชองหองท 3 ของตวอาคาร หนาบนหรอสหนามปนปนเปนลวดลายเครอเถากงกลางมภาพปนปนพระพทธรประบายสเฉพาะตวลายและองคพระพทธรป ภายในสมมฮปแตม เรองพทธประวต รามเกยรต และสรวงศ ฝมอนายล ชะปราณ และนายบญปนนองชายผเปนชางแตม ฮปแตมนใชเวลาวาดอยประมาณปกวา ๆ


จตรกรรมฝาผนงสมวดโพธค า เรยงจากซายไปขวา หนมานจบยกษวรณจ าบง, สครพและหนมานมารจบกมภกรรณ,พระรามจบทศกณฐและหนมานจบมโหทร

ถายโดย ธระนนท วชยดษฐ ส าหรบภาพจตรกรรมฝาผนงเรองรามเกยรตทสมวดโพธค านน เมอเดนเขามาในสม ภาพจะอยทางดานขวามอของผชม โดยอยตดกบประตทางเขา ภาพทปรากฏนนจะปรากฏเปนภาพจบ ซงแตละภาพมดงน 1. หนมานจบยกษวรณจ าบง 2. สครพและหนมานจบกมภกรรณ 3. พระรามจบทศกณฐ 4. หนมานจบมโหทร ลกษณะประตมานวทยาของตวละครแตละตวทสมวดโพธค า มดงน วานร ลกษณะประตมานวทยาของตวละครประเภทวานรทสมวดโพธค า ปรากฏตวละครอย 2 ตว ไดแก หนมานและสครพ โดยหนมานนน มหวโลน กายสขาว สวมมาลยทอง ไมถออาวธ สวนสครพ สวมชฎา กายสขาว ไมถออาวธ ยกษ ลกษณะประตมานวทยาของตวละครประเภทยกษทสมวดโพธค า ปรากฏตวละครอย 4 ตว ไดแก วรณจ าบง กมภกรรณ ทศกณฐ และมโหทร โดยวรณจ าบงมกายสขาว หวโลน ใชกระบอง กมภกรรณ มกายสขาว สวมชฎา ไมถออาวธ ทศกณฐ มกายสเขยว 6 กร ถอกระบองและธน มโหทรมกายสขาว สวมชฎา ถอหอก


มนษย พระราม มลกษณะประตมานวทยาคอ สวมชฎา กายสเขยว ใชพระขรรคเปนอาวธ ผลการวจย จตรกรรมฝาผนงทปรากฏเรองรามเกยรตทวดโพธค าและวดหวเวยงรงษ ชางทเขยนภาพไดเรยนการเขยนภาพเรองรามเกยรตมาจากชางหลวงในกรงเทพฯ ซงเขยนเนอเรองเปนตอนตาง ๆ ตามรามเกยรตฉบบรชกาลท 1 โดยลกษณะประตมานวทยาในภาพรวมของตวละครเรองรามเกยรตทวดโพธค าและวดหวเวยงรงษ มความใกลเคยงกบลกษณะประตมานวทยาของตวละครเรองรามเกยรตในกรงเทพฯ อยางไรกตาม ในสวนของรายละเอยดของตวละครนน พบวามความแตกตางอยบาง ดงตารางเปรยบเทยบตอไปน ตารางท 1 การเปรยบเทยบลกษณะประตมานวทยาของตวละครเรองรามเกยรตทวดหวเวยงรงษและวดโพธค ากบตวละครเรองรามเกยรตของกรงเทพฯ ตวละคร ลกษณะประตมานวทยาตวละครตามเรอง

รามเกยรต (ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ) ลกษณะประตมานวทยาตามเรองรามเกยรต (กรงเทพฯ)

พระราม กายสเขยว สวมชฎา ใชธนหรอพระขรรคเปนอาวธ

กายสเขยว สวมชฎา ใชธนหรอพระขรรคเปนอาวธ

พระลกษณ กายสขาว สวมชฎา ใชธนหรอพระขรรคเปนอาวธ

กายสเหลอง สวมชฎา ใชธนหรอพระขรรคเปนอาวธ

ร า พ ณ า ส ร (ทศกณฐ)

กายสเขยว สวมชฎา ม 2-6 กร 10 หนา ใชธนและอาวธอนๆ

กายสเขยว สวมชฎา ม 10 หนา 2-20 กร ใชธนและอาวธอนๆ

นางสดา กายสขาว สวมชฎา กายสขาว สวมชฎา สครพ สวมชฎา กายสขาว ไมถออาวธ กายสแดง สวมชฎา ใชพระขรรค

เปนอาวธ พาล - กายส เ ขยว สวมชฎา ใชพระ

ขรรคเปนอาวธ หนมาน กายสขาว ไมสวมชฎา ใชพระขรรคเปน

อาวธ กายสขาว ไมสวมชฎา ใชตรศลเปนอาวธ ม 2-6 มอ หนาเดยวหรอ 4 หนา


นลพท กายสขาว ไมสวมชฎา ไมถออาวธ กายสด า ไมสวมชฎา ใชพระขรรคเปนอาวธ ม 2-6 มอ หนาเดยวหรอ 4 หนา

มจฉาน กายสขาว ไมสวมชฎา มหางเปนปลา ใชพระขรรคเปนอาวธ

กายสขาว ไมสวมชฎา มหางเปนปลา ใชพระขรรคเปนอาวธ

พเภก - กายสเขยว สวมชฎา ถอกระดานชนวน

มารศ กายสขาว ไมสวมชฎา ทอนลางมขาเปนกวาง ผมหยก

กายสขาว สวมชฎา มทอนลางเปนกวาง

ควายทรพ - กายสด า ลกษณะเหมอนควายจรงตามธรรมชาต

นกสดาย มลกษณะเปนครฑ มลกษณะเปนนกเหมอนจรงตามธรรมชาต

ชวหา - กายสเขยว สวชฎา แลบลนยาวออกมา

อนทรชต กายสเขยว สวมชฎา ใชหอกเปนอาวธ กายสเขยว สวมชฎา ใชธนเปนอาวธ

ตวละคร ลกษณะประตมานวทยาตวละครตามเรองรามเกยรต (ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ)

ลกษณะประตมานวทยาตามเรองรามเกยรต (กรงเทพฯ)

ทษณ กายสเขยว สวมชฎา ใชหอกเปนอาวธ กายสเขยว สวมชฎา ใชหอกเปนอาวธ

ขร กายสเขยว สวมชฎา ใชหอกเปนอาวธ กายสเขยว สวมชฎา ใชธนเปนอาวธ

วรณจ าบง หวโลน กายสขาว ใชกระบองเปนอาวธ กายสเขยว สวมชฎา ใชหอกเปนอาวธ

มโหทร สวมชฎา กายสขาว ถอหอก กายสเขยว สวมชฎา ใชกระบองเปนอาวธ

นางส ามนกขา กายสเขยว ไมสวมชฎา ผมหยก กายสเขยว ไมสวมชฎา ผมหยก นางสพรรณมจฉา

กายสขาว สวมชฎา ทอนลางเปนปลา กายสขาว สวมชฎา ทอนลางเปนปลา


กมภกรรณ กายสขาวหรอเขยว สวมชฎา ใชหอกเปนอาวธ

กาย ส เ ข ย ว ไม ส วมชฎา ใ ชกระบองเปนอาวธ

จากลกษณะประตมานวทยาดงกลาว จะเหนไดวาชางไมไดเครงครดตามลกษณะประตมานวทยาแบบกรงเทพฯ แมวาชางเขยนจะไดเรยนรเทคนคการเขยนมาจากกรงเทพฯ กตาม สนนษฐานไดวาอาจมขอจ ากดในเรองของวสดในการสรางสรรคงานจตรกรรม โดยเฉพาะเรองส เนองจากตวละครหลายตวทปรากฏในวดทงสองแหงน มแตเพยงสเขยวกบสขาว ทงทตวละครหลายตวมสทหลากหลายและตางกนออกไป นอกจากน ตวละครหลายตวยงถออาวธไมตรงกบลกษณะประตมานวทยาของกรงเทพฯ แมจะเขยนเนอเรองตามแบบกรงเทพฯ กตาม ซงทางกรงเทพฯใชลกษณะส าคญดงกลาวในการจ าแนกตวละคร อยางไรกตาม ชางในภาคตะวนออกเฉยงเหนอไดเขยนชอตวละครก ากบไว เพอไมใหผชมภาพเกดความสบสน จากการปรากฏของจตรกรรมฝาผนงเรองรามเกยรตในในวดโพธค าและวดหวเวยงรงษ จงหวดนครพนม อาจสนนษฐานไดวาไดรบอทธพลในดานตาง ๆ จากกรงเทพฯ เนองจากหลงการปรากฏเรองราวของรามเกยรตในชวงพทธศตวรรษท 17 ทปราสาทเขาพนมรง กปรากฏหลกฐานเกยวกบเรองรามเกยรตทอยในภาคตะวนออกเฉยงเหนอทเปนเพยงเอกสารเทานน ไมพบการปรากฏของหลกฐานทางโบราณคดอน ๆ จนถงสมยรชกาลท 6-7 ทเรมปรากฏภาพจตรกรรมฝาผนงเรองพระรามชาดกหรอพระลก-พระลามและรามเกยรตในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ โดยประวตศาสตรตงแตรชกาลท 5 เปนตนมา ไดมนโยบายการรวมอ านาจจากสวนกลาง (กรงเทพฯ) ซงในสวนภมภาคนน ทางสวนกลางกไดสงคนจากสวนกลางมาท าการปกครองดแล รวมถงการน าวฒนธรรมในดานตาง ๆ จากสวนกลางเขามาเผยแพรดวย การเขยนภาพจตรกรรมฝาผนงนนกแสดงถงการไดรบอทธพลจากการปกครองสวนกลางดวยเชนกน อภปรายผลการวจย ในสวนของจงหวดนครพนม เปนเมองทมประวตศาสตรยาวนานมาตงแตสมยโบราณ จากพฒนาการอนยาวนานดงกลาว ไดกอใหเ กดความหลากหลายทางดานศลปวฒนธรรมดวย ตวอยางหนงทส าคญคอจตรกรรมฝาผนงวดหวเวยงรงษและจตรกรรมฝาผนงวดโพธค า ทปรากฏเรองรามเกยรต โดยวดหวเวยงรงษ ซงชางทวาดภาพคอหลวงชาญอกษรจารยคน และจารยล โดยหลวงชาญอกษรเปนคนกรงเทพฯแลวไปรบราชการอยท


นครราชสมา และไดตดตามพระครวโรจน รตโนบลจากอบลราชธานไปนครพนมและตงถนฐานอยทนน (สมาล เอกชนนยม, 2548, หนา 25) ซงหลวงชาญอกษรถอไดวาเปนชางหลวงจากกรงเทพฯ ทไดน าเรองรามเกยรตมาเขยนอยในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ซงชางยงไดแทรกวถชวตของคนในกรงเทพฯมาไวในภาพดวย เชน ภาพการแตงกาย เปนตนส าหรบวดโพธค านน ชางวาดคอนายล และนายบญปน ชะปราณ ซงนายลนนกเปนลกศษยของหลวงชาญอกษร ฉะนนแลวสาเหตทปรากฏจตรกรรมฝาผนงในสกลชางหลวงทนครพนมอาจจะสนนษฐานไดว า เ ปนการใชว ฒนธรรมจากสวนกลาง เผยแพร เขามาย งพ น ทภาคตะวนออกเฉยงเหนอ เนองจากในชวงเวลานน รฐก าลงรวมอ านาจเขาสศนยกลางเพอความมเสถยรภาพในการปกครอง นอกจากน การใชงานศลปะจากสวนกลางยงแสดงใหเหนวาพนทดงกลาวถอเปนสวนหนงของรฐดวย ขอเสนอแนะ การศกษาลกษณะประตมานวทยาทปรากฏในงานจตรกรรมฝาผนงนน ชางมกเขยนตามทบรรยายไวในวรรณกรรม ซงบทความนมขอบเขตการศกษาในเรองรามเกยรตเทานน ซงอาจมการศกษาวจยขยายผลเปรยบเทยบงานจตรกรรมฝาผนงในภมภาคตาง ๆ ทเขยนขนจากวรรณกรรมเรองเดยวกน หรอวรรณกรรมทมเนอหาคลายคลงกน เอกสารอางอง ชฎารตน สนทรธรรม. (2528). การศกษาเรองรามเกยรตส านวนทองถน. วทยานพนธศลป- ศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาภาษาไทย บณฑตวทยาลย มหาวทยาศลปากร ไพโรจน สโมสร. (2532).จตรกรรมฝาผนงอสาน. ขอนแกน : ศนยวฒนธรรมอสาน มหาวทยาลย ขอนแกน วสทธ บษยกล. (2538). “รามายณะ,รามเกยรต และพระลกพระราม.”วารสาร ราชบณฑตยสถาน. 20, 3 (เมษายน – มถนายน) : 8-28 สมาล เอกชนนยม. (2548).ฮบแตมในสมอสาน งานศลปสองฝงโขง. กรงเทพฯ : มตชน สมตรา จนทรเงา.(2542). “จตรกรรมฝาผนงวดหวเวยงรงษ.”ศลปวฒนธรรม. 20, 5 (มนาคม): 126

iconography of from mural painting at watphokham …ล กษณะประต มานว...

Documents