idrar k¼lt¼rlerinde izole edilen gram negatif §omaklarda y±llara g¶re bakteri direncinin
TRANSCRIPT
T.C. Sağlık Bakanlığı
İstanbul Göztepe Eğitim ve Araştırma Hastanesi
1. Üroloji Kliniği
Şef: Doç. Dr. Reşit Tokuç
İDRAR KÜLTÜRLERİNDE İZOLE EDİLEN GRAM
NEGATİF ÇOMAKLARDA YILLARA GÖRE
BAKTERİ DİRENCİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
UZMANLIK TEZİ
Dr. Mehmet Murat RİFAİOĞLU
İSTANBUL-2008
I
ÖNSÖZ
Uzmanlık eğitimi süresince, geniş bilgi ve tecrübesinden
yararlandığım, Klinik Şefimiz Sayın Doç. Dr. Reşit TOKUÇ’a,
Eğitimim süresince bilgi ve tecrübeleri ile bize yön veren Klinik
Şef Yardımcısı Dr. Ali İhsan İLHAN’a, birlikte çalışmaktan mutluluk
duyduğum kliniğimiz başasistanı Dr. Erem Kaan BAŞOK’a,
uzmanlarından Doç. Dr. Necmettin ATSÜ, Dr. Erol PELTEKOĞLU
ve Dr. Asıf YILDIRIM’a,
Tez datalarının toplanmasında yardımcı olan Dr. Sarp Korcan
KESKİN ve Dr. Eyüp Sabri PELİT’e ve diğer asistan arkadaşlarım Dr.
Serhat Göçer, Dr. Adnan BAŞARAN, Dr. Caner DOĞAN, Dr. Bilal
GÜNAYDIN ve Dr. Berk ÖNGEL’e,
Kliniğimiz ve ameliyathane hemşire ve çalışanlarına,
Çalışmalarım sırasında gösterdikleri yakın ilgi ve yardımlarından
dolayı Enfeksiyon Hastalıkları Kliniği Şefi Sayın Dr. Nail
ÖZGÜNEŞ’e,
Enfeksiyon Hastalıkları Kliniği uzmanlarına, Mikrobiyoloji
Laboratuarı çalışanlarına,
Uzmanlık eğitimini aldığım Göztepe Hastanesi Başhekimi Sayın
Prof. Dr. Hamit OKUR’a,
Çalışmalarımda bana daima destek olan eşim Dr. Emine Nur
RİFAİOĞLU’na içtenlikle teşekkür ederim.
Dr. Mehmet Murat RİFAİOĞLU
2008
II
İÇİNDEKİLER
Sayfa No:
1-Kısaltmalar….....……………….....………………………..... ..III
2-Tablolar ve Şekiller.....................................................................IV-V
3-Giriş ve Amaç.............................................................................1
4-Genel Bilgiler.………………………………………………….2-25
5-Materyal ve Metod……….……………………………………26-27
6-Bulgular……………………………………………………......28-77
7-Tartışma………………………………………………………..78-84
8-Sonuç…………………………………………………………..85
9-Özet …………………………………………………………....86
10-Summary...................................................................................87
11-Kaynaklar……………………………………………………..88-93
III
KISALTMALAR
E. coli Escherichia coli İYE İdrar yolu enfeksiyonu ABD Amerika Birleşik Devletleri S. epidermidis Staphylococcus epidermidis C. albicans Candida albicans E. faecalis Enterococcus faecalis S. saprophyticus Staphylococcus saprophyticus P. aeruginosa Pseudomonas aeruginosa M. tüberkülozis Mikobakterium tüberkülozis DIC Disseminated intravascular coagulation VUR Vezikoüreteral reflü VCUG Voiding sistoüretrografi 99mTcDMSA 99m Teknesyum ile işaretli dimerkaptosüksinikasit MAG -3 Mercaptoasetiltriglisin DTPA Dietilen triamin pentaasetikasit P. mirabilis Proteus mirabilis spp. Species DNA Deoksiribonükleik asid API Application programming interface CLSI Clinical and Laboratory Standards Institute S. pneumoniae Streptococcus pneumoniae MSSE Metisilin sensitif S. epidermidis S.aureus Staphylococcus aureus MRSA Metisilin rezistans S. aureus MRSE Metisilin rezistans S. epidermidis MSSA Metisilin sensitif S. aureus K.pneumoniae Klebsiella pneumoniae MEM Meropenem CTX Sefotaksim PIP/TAZ Piperasilin/Tazobaktam CIP Siprofloksasin IPM İmipenem DM Diabetes mellitus
IV
TABLOLAR VE ŞEKİLLER
Tablo–1 Bakteriyel persistansın düzeltilebilir nedenleri Tablo–2 Üriner sistem enfeksiyonlarının en sık etkenleri Tablo–3 İYE tanısının kesinleşmesi için gerekli görülen idrar kültür sonuçları Tablo–4 İYE tedavisi Tablo–5 Yıllara göre taranan idrar kültürlerinin verileri Tablo–6 Kültürde üreyen bakterilerin sıklığı ve yıllara göre dağılımı Tablo–7 Poliklinik hastalarının idrar kültürlerinde üreyen bakteriler ve sıklığı Tablo–8 Servis hastalarının idrar kültürlerinde üreyen bakteriler ve sıklığı Tablo–9 Erkek hastalarının idrar kültürlerinde üreyen bakteriler ve sıklığı Tablo–10 Kadın hastalarının idrar kültürlerinde üreyen bakteriler ve sıklığı Tablo–11 Poliklinik hastalarının cinslere göre bakteri sıklığı Tablo–12 Servis hastalarının cinslere göre bakteri sıklığı Tablo–13 Yıllara göre Amoksisilin-Klavulanat duyarlılığının değerlendirilmesi Tablo–14 Yıllara göre Sefazolin duyarlılığının değerlendirilmesi Tablo–15 Yıllara göre Sefotaksim duyarlılığının değerlendirilmesi Tablo–16 Yıllara göre Sefoperazon/Sulbaktam duyarlılığının değerlendirilmesi Tablo–17 Yıllara göre Seftazidim duyarlılığının değerlendirilmesi Tablo–18 Yıllara göre Aztreonam duyarlılığının değerlendirilmesi Tablo–19 Yıllara göre Amikasin duyarlılığının değerlendirilmesi Tablo–20 Yıllara göre İmipenem/Cilastatin duyarlılığının değerlendirilmesi Tablo–21 Yıllara göre Trimetoprim/Sulfametoksazol duyarlılığının değerlendirilmesi Tablo–22 Yıllara göre Siprofloksasin duyarlılığının değerlendirilmesi Tablo–23 Yıllara göre Meropenem duyarlılığının değerlendirilmesi Tablo–24 Yıllara göre Piperasilin/Tazobaktam duyarlılığının değerlendirilmesi Tablo–25 Amoksisilin-Klavulanat cinslere göre duyarlılık karşılaştırması Tablo–26 Amoksisilin-Klavulanat kültür alınan yere göre duyarlılık karşılaştırması Tablo–27 Sefazolin cinslere göre duyarlılık karşılaştırması Tablo–28 Sefazolin kültür alınan yere göre duyarlılık karşılaştırması Tablo–29 Sefotaksim cinslere göre duyarlılık karşılaştırması Tablo–30 Sefotaksim kültür alınan yere göre duyarlılık karşılaştırması Tablo–31 Sefoperazon/Sulbaktam cinslere göre duyarlılık karşılaştırması Tablo–32 Sefoperazon/Sulbaktam kültür alınan yere göre duyarlılık karşılaştırması Tablo–33 Seftazidim cinslere göre duyarlılık karşılaştırması Tablo–34 Seftazidim kültür alınan yere göre duyarlılık karşılaştırması Tablo–35 Aztreonam cinslere göre duyarlılık karşılaştırması Tablo–36 Aztreonam kültür alınan yere göre duyarlılık karşılaştırması Tablo–37 Amikasin cinslere göre duyarlılık karşılaştırması Tablo–38 Amikasin kültür alınan yere göre duyarlılık karşılaştırması Tablo–39 İmipenem/Cilastatin cinslere göre duyarlılık karşılaştırması Tablo–40 İmipenem/Cilastatin kültür alınan yere göre duyarlılık karşılaştırması Tablo–41 Trimetoprim/Sulfametoksazol cinslere göre duyarlılık karşılaştırması Tablo–42 Trimetoprim/Sulfometaksozol kültür alınan yere göre duyarlılık karşılaştırması Tablo–43 Siprofloksasin Cinslere göre duyarlılık karşılaştırması Tablo–44 Siprofloksasin kültür alınan yere göre duyarlılık karşılaştırması Tablo–45 Meropenem cinslere göre duyarlılık karşılaştırması Tablo–46 Meropenem kültür alınan yere göre duyarlılık karşılaştırması Tablo–47 Piperasilin/Tazobaktam cinslere göre duyarlılık karşılaştırması Tablo–48 Piperasilin/Tazobaktam kültür alınan yere göre duyarlılık karşılaştırması
V
Tablo–49 Mystic 2003 sonuçları Tablo–50 Hitit çalışması 2004 sonuçları Şekil–1 En sık üreyen Gram negatif bakterilerin yıllara göre sıklıklarındaki değişimleri
- 1 -
GİRİŞ VE AMAÇ
İdrar yolu enfeksiyonları hem nosokomial hem de toplumdan kazanılmış olan enfeksiyonlar arasında
en sık rastlanan enfeksiyon grubudur. Bu tür enfeksiyonlarda en sık etken, Escherichia coli (E. coli )’nin de
bir üyesi olduğu Gram negatif çomaklardır. Klasik bilgilere göre üriner sistem enfeksiyonlarında ampirik
tedavide ilk tercih olarak geniş spektrumlu antibiyotikler tercih edilmektedir.
Günümüzde penisilinler, sefalosporinler, tetrasiklinler, makrolidler, aminoglikozidler ve kinolonlar
gibi oldukça fazla sayıda antibiyotik kullanımda bulunmaktadır. Bu antibiyotikler bazı ülkelerde reçetesiz
olmak üzere tüm dünyada yaygın olarak fazla miktarda kullanılırlar.
Tıbbın sürekli gelişen ve değişime uğrayan alanlarından biri ise; enfeksiyon hastalıklarının
tedavisinde antibiyotiklerin kullanılmasıdır. Her geçen gün yeni antibiyotikler çıkmakta olup, ülkemizde
sağlığa ayrılan paranın büyük kısmı ilaçlara ve bunlar arasında da en çok antibiyotiklere harcanmaktadır.
Kültür yapılmadan antibiyotik kullanılması çok yaygındır. Bu durum ülkemizin ekonomik yükünü
artırmakla birlikte antibiyotik direncinin artmasına da yol açmaktadır.
Ülkemizde uygun olmayan antibiyotik kullanımı nedeni ile antibiyotiklere direnç gelişimi giderek
önem kazanan bir sağlık sorunu olmuştur. İdrar yolu enfeksiyonlarında en sık olarak karşılaştığımız
etkenlere karşı antibiyotik duyarlılıklarının belirlenmesi özellikle poliklinik koşullarında tedavi edici
hekimlik, komplikasyonların önlenmesi ve maliyet açısından yararlı sonuçlar verecektir.
Çalışmamızın amacı, artmış antibiyotik kullanım sonrasında yıllara göre idrar kültürlerinde üremesi
olan hastalardaki Gram negatif çomaklara karşı oluşan antibiyotik direnç gelişiminin tespiti ve en uygun
tedavinin düzenlenmesine yardımcı olmaktır.
- 2 -
GENEL BİLGİLER
Tanımlamalar:
Üriner sistem enfeksiyonu: Ürotelyumun bakteriyel saldırıya karşı vermiş olduğu, genellikle bakteriüri ve
piyürinin eşlik ettiği, enflamatuar yanıt olarak adlandırılır, yani klinik semptomlar ve piyüri ile birlikte
mesane, toplayıcı sistem ve /veya böbreklerde bakteri bulunmasıdır. Mesaneyle sınırlı olanlara sistit, üst
toplayıcı sistemle ilgili olanlara üreterit veya pyelit, daha yukarı çıkarak böbrek parankimini tutanlara ise
pyelonefrit denir.
Bakteriüri: Normalde bakteri bulunmayan idrarda bakterinin bulunmasıdır.
Anlamlı bakteriüri: Steril olarak kontamine edilmeden alınan orta akım ya da idrar torbası ile alınan idrar
örneğinde 100.000 koloni/ml üzerinde bakteri tespiti anlamlıdır. Ancak suprapubik aspirasyonla alınan idrar
örneğinde tek mikroorganizma bulunması bile anlamlıdır (1).
Semptomatik idrar yolu enfeksiyonu (İYE): İdrar örneğinde bakteriüri saptanan hastada sık sık ağrılı
işeme, ateş, karın ağrısı gibi şikâyetlerin bulunmasıdır (1).
Pyüri: İdrarda beyaz kan hücrelerinin bulunmasıdır ve bakteriyel istilaya karşı meydana gelmiş olan
ürotelyumun inflamatuar yanıtının göstergesidir. Pyürisiz bakteriüri bakteriyel kolonizasyonu gösterdiği
gibi, bakteriürisiz pyüri de tüberküloz, taş ya da kanseri gösterebilir.
Enfeksiyonlar genellikle köken aldıkları sahaya göre tanımlanır.
Akut pyelonefrit: Üşüme-titreme, ateş ve yan ağrısına, bakteriüri ve piyürinin eşlik ettiği bir sendromdur.
Kronik pyelonefrit: Morfolojik ve radyolojik olarak tespit edilmiş, küçülmüş ve skatrize olmuş bir böbreği
ya da postenfeksiyöz de olabilecek bir renal hastalığı ifade eder.
Sistit: Mesanenin enflamasyonudur. Bu terim histolojik, bakteriyolojik ya da sistoskopik bir deyim olarak
kullanılabileceği gibi ani başlayan dizürinin eşlik ettiği, sık idrara çıkma aniden idrara sıkışma ve
suprapubik ağrının birlikte olduğu bir klinik sendromu ifade eder.
Üretrit: Üretranın enflamasyonu için kullanılır.
- 3 -
Komplike olmamış İYE: Yapısal ve fonksiyonel olarak normal idrar yoluna sahip bir hastadaki
enfeksiyonu tarif etmek için kullanılır.
Komplike İYE: Genel durum bozuk ve/veya idrar yolunda enfeksiyon ihtimalini arttıran ya da tedavinin
etkinliğini azaltan yapısal ya da fonksiyonel olarak, normal dışı bir idrar yoluna sahip hastadaki enfeksiyonu
tanımlar.
Tekrarlayan İYE: Reenfeksiyona ya da bakterinin sebat etmesine bağlıdır. Reenfeksiyon idrar yolu
dışından köken alan, farklı bakterilerle meydana gelen tekrar eden enfeksiyondur. Her enfeksiyon yeni bir
hadisedir ve sonrasında kültürde üreme olmamalıdır.
Bakterinin sebat etmesi (Bakteriyel persistans): Enfeksiyon taşı ya da prostat gibi idrar yolu içinde ki bir
kaynaktan köken alan ve aynı bakterinin yol açtığı tekrarlayan enfeksiyonu ifade eder.
Profilaktik antimikrobial tedavi: İdrar yolu reenfeksiyonlarının antimikrobial ilaç kullanılarak
önlenmesidir.
Baskılayıcı antimikrobial tedavi: Eradike edilemeyen bakteriyel odağın baskı altında tutulmasıdır.
Hastane dışı İYE: Enfekte olduğu sırada hospitalize olmayan hastalarda olmaktadır. Bunlarda enfeksiyon
nedeni, antimikrobiyal ajanların çoğuna duyarlı olan sık rastlanan fekal bakterilerdir. (örn: Enterobakterler,
E. Faecalis, S. epidermidis)
Nosokomial ya da bakım evleri ile ilişkili İYE: Hospitalize edilmiş hastada görülürler ve bunlara
çoğunlukla Pseudomonas ve diğer antibiyotiklere dirençli türler neden olur.
Temel Sınıflandırma:
İYE’leri 4 kategoride ele alınabilir: 1- izole enfeksiyonlar, 2- çözülmemiş enfeksiyonlar, 3- reenfeksiyonu
olan tekrarlayan İYE’leri 4- bakteriyel persistansın neden olduğu tekrarlayan enfeksiyonlar.
İzole Enfeksiyonlar:
İlk enfeksiyonlar ya da ilkinden en az 6 ay sonra meydana gelen ayrı enfeksiyonlar 30-40 yaş arası
kadınların %25-30’unda görülür. Fakat bu durum erkeklerde oldukça nadirdir.
- 4 -
Çözülmemiş Enfeksiyonlar:
Başlangıç tedavisinin yetersiz olduğunu gösteren ve en sık nedeni seçilen antimikrobiyale, enfekte
eden organizmanın dirençli olmasıdır. İkinci fakat daha az sıklıkla görülen diğer bir neden olan duyarlı
bakterinin tedavi sırasında direnç geliştirmesidir. Üçüncü bir neden ise; baskın organizmanın tedavi
edilirken antibiyotiğe dirençli şüphelenilmeyen ikinci bir tür organizmanın bulunmasıdır. Dördüncü neden;
ilk bakteri için tedavinin tamamlamasından önce yeni bir dirençli türlerle olan çabuk enfeksiyondur. Beşinci
neden; duyarlı bakteriyle bakteriürinin devam ettiği azotemidir ki bu durumda hasta olan böbreklerden
antimikrobiyal ajan, idrarda yeterli düzeyde bakterisidal konsantrasyona ulaşamaz. Altıncı sebep; azotemi ve
papiller nekrozdur. Yedinci sebep; antimikrobiyal tedavinin üstesinden gelemeyeceği kadar bakteriye ev
sahipliği yapan dev koraliform (geyik boynuzu) taşı olan hastalardır. Çözülmemiş bakteriürinin son sebebi
Munchausen Sendromu’nun varyantları gözlenen hastalarda meydana gelir. Bu hastalar ya mesanelerine
üropatojenlerin bulaşmasına gizlice izin verirler ya da hiçbir dozu atlamadıklarını ısrarla ifade ederek oral
antibiyotik kullanımına ara verirler.
Tekrarlayan ( Rekürren ) İYE:
İdrar yolu dışı kaynaklı ya da kaynağı idrar yolu içinde bulunan bakteriyel sebat (persistans) olarak
ifade edilebilir ve uygun antibiyotik ile tedavi edilmelidir.
Reenfeksiyonlar:
Kadınlardaki reenfeksiyonların %95’ten fazlasında köken idrar yolu kaynaklıdır. Erkekte anatomik
bir anormallik yoksa nadirdir. Vezikointestinal ve vezikovajinal fistüller nadir reenfeksiyon nedenidir ve
cerrahi ile düzeltilir.
Bakteriyel Persistans:
Bakteriüri çözüldüğünde (antimikrobiyal tedavinin kesilmesinden sonra idrar kültüründe belli bir
zaman üreme görülmediğinde), rekürrens idrar yolunun antimikrobiyalin konsantrasyonunun düşük olduğu
- 5 -
kısımdaki aynı bakteri ile olabilir. Rekürren bakteriyel epizodların nedenleri ürolojik olarak düzeltilebilir.
Bu 11 neden Tablo-1’de özetlenmiştir.
Tablo-1 Bakteriyel persistansın düzeltilebilir nedenleri*
1. Enfeksiyon taşları
2. Kronik bakteriyel prostatit
3. Tek taraflı enfekte atrofik böbrek
4. Üreteral dublikasyon ve ektopik üreterler
5. Yabancı cisimler
6. Üretral divertiküller ve enfekte periüretral bezler
7. Nefrektomi sonrası reflüsü olmayan normal görünümlü üreteral güdük
8. Enfekte urakal kist
9. Renal kalikslerle ilişkili enfekte renal kist
10. Papiller nekroz
11. Mesaneye fistülle birlikte olan perivezikal abse
*(2)
İNSİDANS VE EPİDEMİYOLOJİ:
Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ’nde İYE’leri hekim muayenelerinde yılda 7 milyondan fazla
başvuruya ve 1 milyondan fazla da hastane yatışına yol açan komplikasyona ya da zorunluluğa neden
olmaktadır (3, 4). Kadınlarda İYE’leri, yenidoğan dönemi hariç erkeklerden daha sıktır. Muayene için
başvuruların kadınlarda %1,2’sini erkeklerde %0,6’sını teşkil eder (5).
Lineer olarak artmakla beraber, bakteriüri için hesaplanan tüm prevelans %3,5’dir (6). Bakteriüri için
yapılan takip çalışmaları, okul dönemi kız çocuklarının (5-14 yaş) %1’inde bakteriüri olduğunu ve rakamın
genç erişkinlik döneminde %4 civarına çıktığını ve daha sonra her on yılda %1-2 oranında arttığını ortaya
koymuştur (7). Hastaneye yatan eş zamanlı başka hastalığı olanlarda bakteriüri prevelansı artar (8).
Nosokomial İYE’lerinin %80’den fazlası üretral kateter kullanımına bağlıdır (9). İYE’lerinin ABD’de tek
- 6 -
başına finansal etkisi 1 milyar dolar civarındadır; Nosokomial İYE’lerinin yıllık tutarının 424.000.000 ile
451.000.000 dolar arasında değiştiği hesaplanmıştır (10,11).
Birçok araştırmacı İYE rekürrensi riskinin daha önce geçirilmiş enfeksiyon sayısıyla arttığını ve
birinci ve ikinci enfeksiyon arasındaki süreyle doğru orantılı olarak azaldığını ortaya koymuşlardır (12). Bu
tekrarlayan enfeksiyonların %71-73’ü aynı bakteriden ziyade başka bir bakteri ile reenfeksiyondur (12, 13).
Reenfeksiyonların çoğu ilk enfeksiyondan 2 hafta sonra ve 5 ay içerisinde meydana gelmektedir ve yine
çoğu bu aralığın erken dönemlerinde ortaya çıkmaktadır (12, 14, 15).
PATOGENEZ:
İYE’leri üropatojenler ve konak arasındaki etkileşimin sonucudur. Artmış bakteriyel virülans güçlü
konakçı direncini yenmek için gereklidir. Aksi halde, düşük virulansı olan bakteriler, önemli ölçüde
immunitesi bozulmuş hastaları enfekte edebilirler.
Bakteriler üriner sisteme üç mekanizma ile girerler. Bunlar asendan, hematojen ve lenfatik yayılım
şeklindedir. İnfeksiyonların %95'inden fazlası asendan yolla olur. Bakteriler üretradan mesaneye ulaşırlar,
buradan da üreterlerden böbreklere ulaşarak piyelonefrite neden olurlar. Özellikle E. coli ve diğer
Enterobacteriaceae İYE’leri asendan yolla üriner sisteme ulaşırlar. Bu durum, sonda uygulaması sırasında
kadınlarda ve 3-4 ayı geçmiş kateteri olan hastalarda daha sık görülmektedir (16-19). Kadınlarda üretra daha
kısadır. Bu anatomik farklılık seksüel aktivite sırasında, üretral masaj yapılması ve özellikle kontrasepsiyon
için spermisid ve diyafram kullanımı, vajinadaki üropatojenlerin kolonizasyonunu arttırır ve E. coli’nin
vajinal epitele yapışmasını sağlar (16-18, 20). Vajinal ve üretral mukozada kolonize olan mikroorganizmalar
seksüel aktivite süresince üretradan mesaneye ulaşırlar (16,20). Üretral masaj ve miksiyon sırasında da
perinedeki mikroorganizmalar kolaylıkla üretradan mesaneye ulaşırlar. Hamilelik de riski arttırmaktadır.
Hamile kadınların yaklaşık % 4-10 ’unda, doğum sonrasında ise yaklaşık % 25-30 'unda bakteriüri
gelişmektedir. Postmenopozal kadınların %20 'den fazlasında endojen flora ile İYE gelişmektedir (17,21).
Menopoz sonrası kadınlarda östrojen eksikliği tekrarlayan İYE’ye zemin hazırlar. Vajinal pH’nın değişmesi
- 7 -
nedeniyle normal florada bulunan laktobasillerle, koliform ve diğer üropatojenler yer değiştirir (18).
Erkeklerde üretranın uzun olması ve prostat salgılarının koruyucu antibakteriyel etkisiyle enfeksiyon
gelişme riski azalmaktadır (16,19). Genç erkeklerde İYE gelişmesi nadirdir. Homoseksüel aktivite, vajinal
mukozası patojenik kolonizasyonlu partner ile beraberlik durumlarında risk artmaktadır. 50 yaşın üstündeki
yaşlı erkeklerde prostat hastalıkları ile ilişkili olarak enfeksiyon riski artmaktadır. Kateterizasyon da İYE
riskini artırmaktadır. Tek bir kateterizasyon da enfeksiyon oranı % 5 ‘in üzerindedir. Kondom kateter de
erkeklerde enfeksiyona predispozisyon sağlar. Kateter kalmaya devam ederse hergün için enfeksiyon riski %
5 artmaktadır (17,20). Konak savunma mekanizmalarında bozulmalar enfeksiyona yatkınlığı artırmaktadır.
Nörojenik hastalıklar, üriner retansiyon ve obstrüksiyonda mesane tam olarak boşalamadığı için mesanede
bakteriler çoğalmakta ve mukozayı invaze etmektedirler. Vezikoüreteral reflü (VUR) ve posterior üretral
valve anomalileri de enfeksiyonun yayılmasında koruyucu bariyeri azaltmaktadır (17, 20, 21).
İYE’de diğer major yol, hematojen yolla yayılmadır. Staphylococcus aureus gibi virulan
organizmalarla ilişkili bakteriyemi veya endokardit veya ikisi birden olursa görülebilmektedir. Bu yolla
oluşan İYE % 5 ‘ten azdır. Genelde fokal renal abselere neden olur (17,22). Pyelonefrit birkaç bakteri türü
ve kandidanın intravenöz enfeksiyonu sonrası da oluşabilmektedir (18,23). Bu yolla yayılan patojenler
Staphylococcus aureus, Candida spp., Salmonella spp. ve Mycobacterium tuberculosis' dir. Bu patojenler
vücudun başka bir yerinde enfeksiyon oluşturduktan sonra sekonder olarak İYE oluşturmaktadırlar (16, 19,
24). Gram negatif enterik bakterilerin kan yoluyla yayılarak pyelonefrit oluşturmaları zordur (18).
Lenfatik yolla da enfeksiyon meydana gelebilir. Üreterler ile böbrekler arasında lenfatik bağlantı
olması dolayısıyla, mesane basınç artışında lenfatik akımla mikroorganizmalar direkt böbreklere ulaşır.
Sonuçta enfeksiyonun asendan yolla oluşu önemlidir. İYE patogenezinde hem konağa, hem de bakteriye ait
pek çok faktör rol oynamaktadır (18,25).
- 8 -
Üriner Patogenler:
İYE’lerinin çoğuna hem anaerobik hem de aerobik şartlarda üreyebilen ve genellikle barsak
florasından kaynaklanan fakültatif anaeroblar neden olur. Staphylococcus epidermidis (S. epidermidis) ve
Candida albicans (C. albicans) gibi üropatojenler vajen ve cilt florasından kaynaklanabilir.
E. coli toplum kökenli enfeksiyonların %85’inden ve hastane kökenli enfeksiyonların %50’sinden
sorumlu olup, İYE’nin en sık görülen sebebidir. Proteus ve Klebsiella’yı da kapsayan diğer entebakteriler ve
Gram pozitif olan Enterococcus faecalis (E. faecalis) ve Staphylococcus saprophyticus (S. saprophyticus) geri
kalan toplum kökenli enfeksiyonların çoğundan sorumludur (26). Komplike ya da nosokomial
enfeksiyonlarda sıklıkla sebep E. coli ve E. faecalis’tir (27). Bunlara ek olarak Klebsiella, enterobakter,
sitrobakter, serratia, Pseudomonas aeruginosa (P. aeruginosa), providensia, S. epidermidis de diğer
nedenler arasında sayılabilir (28).
Diyabetli hastalarda Klebsiellaya, grup B streptokoklara, Aerokoklara ve non-albikan kandidalara
bağlı İYE’lerin riski artmıştır. Klebsiella ve grup B streptokoklara bağlı enfeksiyonlar diğerlerine göre 2-3
kat fazla görülmektedir.
Gardneralla vaginalis, Mikoplazma türleri ve Ureplasma urealitikum gibi nadir görülen
mikroorganizmalar aralıklı ya da sürekli kateter kullanan hastaları enfekte edebilmektedir (29).
Enfekte eden mikroorganizmanın prevelansı hastanın yaşından etkilenir. S. saprophyticus’un genç,
seksüel olarak aktif kadınların %10’unda semptomatik enfeksiyona neden olduğu şimdilerde anlaşılmıştır.
Ancak aynı organizma erkeklerde ve daha yaşlı kişilerde nadiren enfeksiyona yol açar (30).
İYE’de semptomatik anaerobik enfeksiyonlar bildirilmiş olsa da, bunlar nadirdir. Distal üretra,
perineum ve vajina normalde anaeroblarla kolonizedir. İşenmiş idrar örneklerinde, anaerobik organizmalar
%1-10 arasında pozitifken, suprapubik aspiratlarda anaerobik organizma bulunması oldukça sıra dışıdır (31,
32).
- 9 -
Mikobakterium tüberkülozis (M. tüberkülozis) ve diğer mikobakteriler, kültürlerde yalnızca aside
dayanıklı bakteri aranıldığında tesbit edilebilirler. Rutin aerobik ortamlarda büyümezler ve steril pyürinin
değerlendirilmesi esnasında bulunabilirler.
Klamidyalar rutin idrar kültürlerinde üremezler fakat genitoüriner enfeksiyonlara neden olabilirler.
Tablo-2 Üriner sistem enfeksiyonlarının en sık etkenleri*
Etkenler Akut Komplike Olmayan Sistit (%)
Akut Komplike Olmayan Pyelonefrit (%)
Komplike ÜYİ (%)
Sondayla İlişkili ÜYİ (%)
E. coli 79 89 32 24 S. saprophyticus 11 0 1 0 Proteus spp. 2 4 4 6 Klebsiella spp. 3 4 5 8 Enterococci 2 0 22 7 Pseudomonas spp. 0 0 22 7
Polimikrobiyal 3 5 10 11 Mantar 0 0 1 28 S. epidermidis 0 0 15 8 *(33)
Akut alt üriner sistem enfeksiyonları:
Alt üriner sistem belirtileri olan hastaların klinik tanıları, sistit veya akut üretral sendrom olabilir. Alt
üriner sistem enfeksiyonu ile ilişkili klinik belirtiler sık idrara çıkma, yanma hissi, suprapubik ağrıdır. Alt
üriner sistem enfeksiyon belirtileri olmasına karşılık erkeklerde, hastanede kazanılmış enfeksiyonlarda,
kateteri olan hastalarda, yakında üriner sisteme alet uygulananlarda, üriner sistemde fonksiyonel veya
anatomik anomalilerin olduğu hastalarda, İYE öyküsü olanlarda, semptomları 7 günden fazla sürenlerde,
diabetes mellitus (DM) ve immunsupresyonu olan hastalarda gizli bir renal enfeksiyonun da birlikte olduğu
düşünülmelidir.
- 10 -
Akut üst üriner sistem enfeksiyonları:
Akut piyelonefrit: Başlıca belirtileri tekrarlayan titreme ve ateş nöbetleri, sırt ve böğür ağrısı,
kostavertebral açı hassasiyeti, sıklıkla kolik tarzında karın ağrısı, bulantı, kusma ve bunlara eşlik eden disüri,
noktüri, hematüri ve sık idrara çıkmadır. Hastalık bakteremiye eşlik edebilir.Bazen şok veya DIC
(Disseminated intravascular coagulation) tablosu gözlenebilir.
Abseler: Perirenal ve makroskopik renal abseler sık görülmeyen böbrek enfeksiyon şekilleridir. Uzamış
kronik ateş, kilo kaybı, gece terlemeleri, anoreksi, böğür veya sırt ağrısı gibi klinik belirtiler oluştururlar.
Kronik piyelonefrit ve reflü nefropatisi: Yavaş ve gizli bir gidiş gözlenir. Klinik bulgular enfeksiyöz ve
veya inflamatuar olmaktan çok tubulointersitisyel doku bozukluğu nedeniyle gelişen fizyolojik
bozukluklarla ilişkilidir (hipertansiyon, sodyum konsantrasyon yeteneğinin bozulması, konsantrasyon
bozuklukları, hiperkalemi, asidoz gibi). Reflü nefropatisinin başlıca komplikasyonları proteinüri, skar
gelişimi, hipertansiyon ve glomerulosklerozdur. Böbrekte skar gelişiminde sorumlu 3 faktör bulunur;
enfeksiyon, VUR ve intrarenal reflü. Skarda bu 3 faktör birlikte sorumluluk yüklenirler.
TANI:
Bakteriüri üst üriner sistem enfeksiyonlarında yüksek oranda yol göstericidir. Tanıda en güvenli ve
hızlı test üriner analizle birlikte, tam kan sayımı ve idrar örneğinden Gram boyama yapılmasıdır. Üriner
dipstick testi yapılmalı buna rağmen yanlış negatifliği bulmak ve ilaç duyarlılığını tayin ederek tedavide yol
gösterici olması için idrar kültürü her zaman mutlaka yapılmalıdır (34).
- 11 -
1) ÖYKÜ:
Mesanenin boşalması enfeksiyonun oluşmasında ve önlenmesinde önemli bir rol oynadığından
dikkatli bir işeme öyküsü almak altta yatan işeme disfonksiyonunu saptayabilmek için önemlidir. Aile
öyküsü de sorgulanmalıdır. Enfeksiyona eğilimi olan bir bireyde hereditenin önemli bir fonksiyonu olabilir.
Yapılmış aile çalışmalarında kız kardeşlerde bakteriüri insidansının arttığı bildirilmiştir (35,36). Kardeşlerin
birinde ya da ebeveynde reflü öyküsü olduğunda VUR için anlamlı bir risk oluşturduğu gösterilmiştir. İYE
geçiren bir hasta da VUR riski, kardeşlerde VUR varsa % 26,5- 33, anne ve baba da VUR varsa % 66’dır.
2) FİZİK MUAYENE:
Fizik muayene yapılırken; ağırlık, boy, ateş ve kan basıncı ölçümleri de birlikte yapılmalıdır.
Dikkatli bir karın palpasyonu ile kitle, mesane distansiyonu veya fekalomla oluşan abdominal kitleler
saptanabilir. Genital muayenede, erkekler meatus darlıkları ve fimozis, kızlar ise labial adezyonlar kuvvet ya
da vulvovaginitis açısından değerlendirilmelidir. Enkoprezis ve enürezisle birlikte olan işeme
bozukluklarında ayrıntılı bir nörolojik muayene ile perineal ve alt extremite reflekslerine bakılmalıdır.
Lumbosakral muayene ile sakral dimpling, spinal anomaliler araştırılmalıdır. Öyküde şiddetli konstipasyon
ya da enkoprezis olan çocuklarda rektal muayene yapılmalıdır (34, 37).
3) İDRAR MİKROSKOBİSİ:
İdrar; orta akım, torba yöntemi, suprapubik aspirasyon veya sonda yöntemleriyle elde edilebilir.
a) Orta akım yöntemi: Genital bölge sabunlu su ile temizlendikten sonra kadınlarda labialar, erkeklerde
prepisyum geri çekilerek üretra florası ile kirlenen ilk idrar atılarak, orta akımdan idrarın alınmasıdır.
b) Torba bağlama: İdrar torbasının üretra ağzını içine alacak şekilde sabunlu suyla temizlenerek steril
perineal bölgeye yerleştirilmesi ile idrar örneklerinin alınmasıdır. Ancak bu yöntem kontaminasyon riski
taşımaktadır, kültür negatif olduğunda anlamlı bir yöntemdir. Bu uygulamada 30 dk içinde idrar
alınmamışsa torba değiştirilmelidir.
- 12 -
c) Suprapubik aspirasyon veya sonda yöntemi: Yenidoğan ve tuvalet eğitimini tamamlamamış küçük
çocuklarda veya torba ile alınmış kültürde anlamlı bakteriüri (100 bin ve üzeri) varlığında ya da acil tedavi
başlanması gereken durumlarda başvurulması gereken yöntemlerdir (34).
Piyüri ve bakteriüri enfeksiyonun 2 önemli bulgusudur:
Piyüri; Santrifüj edilmiş idrar örneğinin mikroskop ile 40x büyütmede, her alanda 5 veya üzerinde
lökosit görülmesi ya da santrifüj edilmemiş idrar örneğinde idrarda erkeklerde 10/mm3 ve üzeri, kadınlarda
50/mm3 ve üzeri lökosit saptanması anlamına gelir (34, 38, 39).
Bakteriüri; Üriner sistemdeki enflamasyonun göstergesidir. Bakteriüri olmasına rağmen hastaların
%34-50 ’sinde piyüri olmayabilir. Bazen idrar kültüründe üreme olmadan da piyüri saptanabilir ve steril
piyüri denilir. Ayrıca vaginal akıntı, kimyasal iritasyon, ateş ve viral enfeksiyon da piyüri yapabilir.
Apandisit, glomerulonefrit, renal tüberküloz, ve nefrolithiazis diğer steril piyüri nedenlerindendir. Bu
nedenle piyüri enfeksiyon tanısında kesin değil, destekleyici bir bulgudur. Sediment incelemesinde lökosit
silendiri görülmesi pyelonefrit lehinedir. Renal parankimal enfeksiyonlarda, Glitter hücresi (konsantrasyon
defekti nedeniyle hipostenürik idrarda soluk ve içinde hareketli granüller bulunan lökositler) ve lökosit
silendirleri gözlenebilir. İdrar örneğinde lökosit saptanmaması enfeksiyonu ekarte ettirmez.
İdrarın Gram boyaması ya da metilen mavi boyanması da tanıda kullanılabilecek önemli bir tetkiktir.
Santrifüje edilmemiş bir idrar örneğinin Gram ile boyanarak mikroskopla 100 büyütmede her alanda 1
bakteri saptanması bu idrar örneğinde 100 bin yada üzerinde bakteri olduğunu düşündürür. Santrifüj
edilmemiş idrarda, büyük büyütmede birkaç bakteri görülmesi yada santrifüj edilmiş idrarda 40x büyütmede
her alanda bir bakteri görülmesi anlamlı bakteriüriye işaret edebilir.
- 13 -
Lökosit esteraz testi:
Piyüriyi saptamak amacıyla kullanılan hızlı bir tarama yöntemidir. Lökosit esteraz dipstick testi
nötrofiller içindeki esterazı saptayan histokimyasal bir yöntemdir. Literatürde bu metodun sensivitesi %
52,9- 66,7 olarak bildirilmiştir (34).
Nitrit testi:
Bakterilerin normalde idrarda var olan nitratları nitritlere dönüştürebilmesi için idrarın mesanede en
az 4 saat beklemiş olması gereklidir. Bu nedenle test için en uygun örnek sabah alınan ilk idrarıdır.
Literatürde tesadüfü idrarda testin sensivitesi % 22,9- 44,9 olarak bildirilmiştir. Ancak test pozitif olduğunda
spesifitesi % 98 dir. Nitrit testinin lökosit esteraz testi ile birlikte kullanılması durumunda sensivite % 78- 92
ve spesifitesi % 60- 98 oranında bulunmuştur (40, 41).
4) İDRAR KÜLTÜRÜ
Üriner sistem enfeksiyonlarının tanısında altın standart idrar kültüründe patojen olan bakterilerin
üretilmesidir. Ancak bununla beraber fekal flora ile perianal bölgenin ve distal üretranın kolonizasyonu
kültürle doğru tanı koymayı zorlaştırmaktadır.
Pozitif bir idrar kültürü sonucu için; Üreyen bakterinin koloni sayısının mililitrede 100.000’in altında
olmaması gerekir. Asemptomatik hastalarda birbirini izleyen en az 3 kültürde üreme olmasının tanısal değeri
vardır. Orta akım idrarında da 100.000‘den az koloni olması bulaşmayı gösterir. Ancak bakteriürisi kesin
olan çocuklarda 24 saatlik izlemlerde 1 ml idrardaki koloni sayısının 10.000 ile1.000.000.000 arasında
değiştiği gösterilmiştir. Yetersiz tedavi edilen hastalarda, çok sık idrara gitme nedeni ile mesanede
mikroorganizmanın kuluçka süresi kısaldığı için 100 binden az üreme olabilir. Suprapubik aspirasyon ile
alınan idrar örneklerinde her koloni anlamlıdır. Kateter ile alınan örneklerde ise ateşli çocuklarda 50.000
koloni/ml tek bir patojen üremesi anlamlı kabul edilmekle birlikte 10.000- 50.000 koloni/ml arasında
üremede de enfeksiyon olabileceği unutulmamalıdır. İdrar kültürü sonucunun güvenilir olması için idrar
- 14 -
örneği en kısa zamanda laboratuara ulaştırılmalıdır. Çünkü idrara bulaşmış olan koliform bakteriler 20
dakikada çoğalmaya başlamaktadırlar. Akut pyelonefrit başta olmak üzere bazı klinik durumlarda daha az
sayıda bakteri üremesi de anlamlıdır. Özet olarak; semptomları enfeksiyon ile uyumlu olan hastalarda
bilinen bir mikroorganizma için ml.’de 1000- 10000 bakteri üremesi de anlamlıdır. 1000/ml altındaki
üremeler anlamlı değildir.
Kültürde yalancı pozitiflik: Kontaminasyona ya da usulüne uygun kültür yapılmamasına bağlıdır.
Kültürde yalancı negatiflik: Daha önceden antibiyotik kullanılması ya da örnek alma hazırlığının sabun veya
dezenfektanlarla yapılmasından kaynaklanır.
Tablo 3- İYE tanısının kesinleşmesi için gerekli görülen idrar kültür sonuçları* İdrar alım yöntemi Koloni Sayısı İYE Olasılığı
Herhangi bir koloni sayısı % 99
Koagülaz negatif stafilokok
Suprapubik aspirasyon Gram negatif
bakteri
20.000–30.000 koloni/ml % 99 üzeri
Ateşli hastalarda tek patojen
100.000 koloni/ml %95
10.000–100.000 Olası
1.000–10.000 Şüpheli
Üretral kateterizasyon
1000 koloni/ml % 0
Semptomatik hastada tek bir patojen
Orta akım idrarı (ERKEK) 100.000 koloni/ml Olası
Orta akım idrarı (KIZ) Farklı günlerde en az 3 kültürde 100.000
koloni/ML ve üstü % 95
Orta akım idrarı (KIZ) Farklı günlerde en az 2 kültürde 100.000
koloni/ml ve üstü % 90
Orta akım idrarı (KIZ) Tek kültürde 100.000 koloni/ml ve üstü % 80
*(42)
- 15 -
5) GÖRÜNTÜLEME YÖNTEMLERİ:
İdrar yolu enfeksiyonlarını değerlendirmede kullanılan görüntüleme yöntemleri hastanın yaşı,
cinsiyeti, geçirdiği enfeksiyon sayısı ve enfeksiyonun anatomik lokalizasyonuna göre klinikler arasında bazı
farklılıklar göstermektedir.
1)Direkt Üriner Sistem Grafisi: Üriner sistemdeki taş, nefrokalsinozis ve böbrek boyutları hakkında bilgi
verir.
2) Ultrasonografi: Noninvaziv, ağrısız, kolay uygulanabilir ve renal fonksiyonlardan bağımsız olması
nedeniyle ilk tercih edilen görüntüleme yöntemidir. Çocuklarda böbrek- mesane ultrasonografisi birçok
patolojinin tanımlanması bakımından İntravenöz Pyelografi’ye eş değer duyarlılıktadır (42). Bu nedenle ilk
çalışma her zaman böbrek- mesane ultrasonografisi olmalıdır.
3) İntravenöz Pyelografi: Pelvikalisiyel sistem görüntülenmesi için en önemli yöntemdir. Pelvis, parankim
ve üreter morfolojisini gösterir. Ayrıca böbrek morfolojisi ve renal skar hakkında bilgi verir. Renal skarın
görüntülenebilirliği için 8 ay ile 2 yıllık bir sürenin geçmesi gerekir (42).
4) Voiding sistoüretrografi (VCUG): Mesane fonksiyonu, anatomisi ve VUR’un tespitinde çok önemli bir
yöntemdir. Özellikle erkek çocuklarında Posterior üretral valv için üretranın değerlendirilmesinde
yardımcıdır. Enfeksiyon varken yapılması üst üriner sisteme enfeksiyonu taşıma riski ve enflamasyona bağlı
olarak ortaya çıkan VUR’un yanlış yorumlanmasına neden olabileceği için enfeksiyondan 4- 6 hafta sonra
uygulanması önerilmektedir. Ancak bazı hastalarda enfeksiyon sırasında oluşan geçici VUR’un
saptanmasında anlamlı olabileceğinden, özellikle sık enfeksiyon geçiren çocuklarda erken dönemde idrar
steril olduktan sonra VCUG çekilebileceği bildirilmiştir (35, 43). VCUG’nin en önemli dezavantajı
radyasyondur.
5) Sintigrafi: Renal sintigrafide; 99m Teknesyum ile işaretli dimerkaptosüksinikasit (99mTcDMSA) ve
mercaptoasetiltriglisin (MAG -3) kullanılır. 99mTcDMSA renal korteksi en iyi görüntüleyen radyolojik
- 16 -
yöntemdir, ancak tubuler fonksiyonlar hakkında bulgu vermez. Akut pyelonefritte oluşan hasarın skar olarak
değerlendirilmesi için 4- 6 aylık bir süreye ihtiyaç vardır. Akut dönemde gösterilen hipoaktivitenin 3 ya da 6
ay sonra tekrarlanan sintigrafilerde kaybolduğu bildirilmiştir (36). Dietilen triamin pentaasetikasit (DTPA)
hidronefroz saptanan ancak VUR olmayan hastalarda renal fonksiyonların değerlendirilmesinde önem
taşıyan dinamik sintigrafik yöntemlerdendir.
İDRAR YOLU ENFEKSİYONLARININ KLİNİK SINIFLANDIRILMASI:
İYE genel bir terimdir. Etkili tedavi için daha ayrıntılı sınıflandırma yapılmıştır. Anatomik bölgeye
göre İYE, alt ve üst İYE olarak ikiye ayrılır. Alt idrar yolu hastalıkları; sistit, üretriti ve prostatiti içerir.
Sistit, mesane mukozasının yüzeyel enfeksiyonudur. Üretrit, üretranın inflamasyonudur. Prostatit akut veya
kronik olabilir, epididimit genelde prostatite sekonder olarak gelişen sık olmayan bir enfeksiyondur. Üst
idrar yolu hastalıkları akut pyelonefriti ( renal parankim enfeksiyonudur) ve kronik pyelonefriti (böbreğin
diffuz interstisyel inflamasyonu ile karakterizedir) içerir. Subklinik pyelonefrit ise arada bir tekrarlayan
enfeksiyondur (17, 18, 21).
İYE nonkomplike veya komplike olarak da kategorize edilir. Akut nonkomplike idrar yolu
enfeksiyonları tedavi başarısızlığı ile sonlanabilecek belirli bir risk faktörü olmayan sağlıklı kişilerdeki sistit
ve pyelonefriti içerir. Bu enfeksiyonların çoğu kadınlarda görülür. Nonkomplike ve komplike idrar yolu
infekyonlarının ayırımı, pre ve post tedavi değerlendirmesi, tedavinin süresi ve üriner sistem
değerlendirilmesini dikkate alan uygulamalar nedeniyle oldukça önemlidir. Nonkomplike İYE olan akut
sistit; hamile olmayan yetişkin kadınlarda, yapısal veya nörolojik disfonksiyonu olmayanlarda olur. Bu
grubun büyük bir bölümü antibiyotik tedavisine cevap verir. Komplike İYE’de, üriner sistemde yapısal ve
fonksiyonel anomali ( kateter kullanımı ve taş, stenoz, striktür v.s.) vardır. Bu enfeksiyonlar daha zor tedavi
edilir. Mesane veya diğer bölgelerdeki enfeksiyonları içerir. Genel olarak çocuklarda, erkeklerde, hamile
kadınlarda ve hastanede yatan hastalarda görülür. Komplike idrar yolu enfeksiyonları yapısal ve nörolojik
anormaliklerle ilişkili enfeksiyonları içerir (17,44).
- 17 -
İdrar yolu enfeksiyonları 5 gruba ayrılır:
1- Akut nonkomplike sistit ( kadınlarda)
2- Akut nonkomplike pyelonefrit ( kadınlarda)
3- Komplike İYE
4- Erkeklerde İYE
5- Asemptomatik bakteriüri ve yineleyen İYE (2)
Akut nonkomplike idrar yolu enfeksiyonları tedavi başarısızlığı ile sonlanabilecek belirli bir risk faktörü
olmayan sağlıklı kişilerdeki akut sistit ve akut pyelonefriti içerir. Bu enfeksiyonların çoğu kadınlarda
görülür (21,44, 45).
1-Akut nonkomplike sistit (kadınlarda):
Nonkomplike enfeksiyonlar idrar yolu enfeksiyonlarının büyük bir bölümünü oluşturur. Sağlıklı
bireylerde çoğunluğu kadınların oluşturduğu, herhangi bir risk faktörlerinin olmadığı ( idrar yolunda yapısal
veya fonksiyonel anormallikler, tedavi başarısızlığı veya enfeksiyon riskini artıran altta yatan hastalıklar )
enfeksiyonlardır (16-18, 20).
Etiyolojik spektrum: Yaklaşık %70-95 'inde patojen E. coli ve olguların %5 'inden fazlasında S.
saprophyticus 'dur. Nadiren, diğer Enterobacteriaceae 'lar, Proteus mirabilis (P. mirabilis) ve Klebsiella
spp. veya Enterococcus 'ta izole edilmiştir (16-25).
- 18 -
2-Akut Nonkomplike Pyelonefrit (Kadınlarda):
Böbrek parankiminin bakteriyel bir enfeksiyonudur. Böğür ağrısı, mide bulantısı, kusma, ateş (>38)
veya kostovertebral açı hassasiyeti vardır. Beraberinde sistit semptomları (disüri ve sık idrara çıkma v.s.) da
bulunabilir. Ateş ve böğür ağrısı, pyelonefrit göstergesi olduğu gibi, alt ve üst idrar yolu enfeksiyonlarının
ayırımında yardımcı bulgulardır. Akut nonkomplike bir pyelonefrit hafif seyirli olabileceği gibi, Gram
negatif bir sepsisin tüm belirtilerini gösterebilir (16-21).
3- Komplike İYE ve Erkeklerde İYE:
Erkeklerde İYE genellikle komplikedir (20). Yenidoğan, infant ve yaşlı hastalarda ürolojik
anomaliler, mesane çıkışında tıkanıklık ve enstrumantasyon sonucu olur (18-20). Erkeklerde İYE genellikle
prostat hipertrofisi sonucu parsiyel obstrüksiyon veya devam eden prostatit sonucu olur (17,18). Hemen
daima böbreğin bakteriyel invazyonun yanı sıra immünosüpresyonda eşlik eder. Sağlıklı 15-50 yaş arası
erkeklerde İYE nadiren görülür. Adolesan ve yetişkin erkeklerdeki pyelonefritte her zaman komplike edici
bir faktör vardır (18-20). Bu grupta da en sık etken E. coli ve diğer enterobacteriaceae türleridir. Yaşlı
erkeklerde sıklıkla Proteus, Klebsiella, Serratia, Pseudomonas ve Enterococcus etkendir. (17-20)
4- Asemptomatik bakteriüri:
Semptomu olmayan hastalarda görülen pyüri ve bakteriüri ( >105 cfu / ml üropatojen ) olup, hastanın
24 saat arayla alınan iki idrar kültüründe, 105 cfu / ml aynı üropatojen bakterinin üremesiyle tanı koyulur
(16-18). Asemptomatik bakteriüri hamile olmayan hastalarda, teşhis ve tedavi açısından önemlidir.
Enfeksiyon gelişmesi için potansiyel veya sekonder komplikasyonlara sebep olacağı için iyi tanımlanmalıdır
(17, 18).
- 19 -
5- Yineleyen idrar yolu enfeksiyonları:
Tekrarlayan enfeksiyonlar sistitli genç kadınların yaklaşık %20 'sinde gelişir (17). Antibiyotik
tedavisinin sonlandırılmasından sonraki 1-2 hafta içinde ve bir önceki epizoddan sorumlu bakteriye bağlı
olarak ortaya çıkarsa relaps (nüks), ilk altı ay içinde ve yeni bir bakteri ile ortaya çıkarsa reenfeksiyon olarak
adlandırılır (16-18,46).
PROGNOZ:
Bir kez İYE geçiren genç kadınların %50 'sinde enfeksiyon yinelemektedir. Asemptomatik
bakteriürili hamile kadınların %20-40 'ında pyelonefrit gelişmektedir. Asemptomatik bakteriüri tedavisinde
pyelonefrit gelişme riski düşer. Hamilelikte bakteriüri, düşük doğum ağırlıklı (< 2500 gr) infant doğurma,
gestasyonel yaşın azalması (< 37 hafta) ve neonatal mortaliteye neden olmaktadır (16-18, 20). Kadınlarda
devam eden enfeksiyonun tedavi edilmemesi veya doku invazyonunun olması sonucu prematüre infant
doğum riski artar (20). Çocuklarda İYE, VUR’un katkısı ile kronik böbrek yetmezliğine yol açar. İnfant ve
genç çocuklarda, İYE olması atipik bir durumdur (16).
TEDAVİ:
1- Akut nonkomplike sistit ( kadınlarda ):
Gram negatif bakterilere etkili tüm antimikrobik ajanlar bu grup hastalarda kullanılabilir. Kısa süreli
antimikrobiyal tedavi yüksek düzeyde etkilidir. Böylece maliyette azalmaya neden olduğu gibi, yan etkiye
bağlı şikayetlerde de azalmaya neden olur. Tek doz tedavi, aynı antibiyotikle uzun süreli tedaviye göre daha
az etkilidir. Çoğu antibiyotik 3 gün süreli verilmelidir. Basit sistitlerde kabul edilen tedavi süresi 3 gündür.
Uzun süreli tedavide yan etkilerin görülme oranı yüksektir. Tedavi süresi tek dozda 3 gün veya 7 gündür
(16-18). Tek doz tedavide tekrarlama oranında artma vardır ve ancak birkaç kürden sonra enfeksiyon
ortadan kalkar (20).
- 20 -
2- Akut nonkomplike pyelonefrit ( kadınlarda):
Genellikle antimikrobiyal tedavi ampirik olarak başlanır. Gram pozitif kok zinciri Gram preperatta
görüldüğünde ampisilin veya amoksisilin ajanlarından biri seçilir. En uygunu Gram boyama ve idrar kültürü
sonucuna göre tekrar başlamaktır. Stafilokokların neden olduğu durumlarda sefalosporinler (sefaleksin gibi)
uygun ajanlardır (16,17,47, 48). Gram negatif bakterilerle oluşan üst üriner sistem enfeksiyonlarının ampirik
antimikrobiyal tedavisinde oral trimetoprim/sulfametoksazol veya florokinolonlar verilebilir.
3- Komplike İYE ve erkeklerde İYE tedavisi:
Erkeklerde tedavi öncesi kültür şarttır. Erkeklerde genellikle İYE komplike olduğu için tedavi en az 7
gün olmalıdır. Tedavide seçkin ajanlar kotrimaksozal ve flurokinolonlardır. Tedavi süresi 14 gündür.
Tedaviye yanıtta sorun varsa ürolojik inceleme yapılmalıdır (16-18).
4- Asemptomatik bakteriüri tedavisi:
Gebelerde, çocuklarda, obstruktif uropatisi, kronik böbrek yetmezliği veya renal transplantı, diyabeti,
nötropenisi olan hastalarda ve ürolojik girişim öncesi ağır sonuçlar doğurabilir. Bu sebeple bunlarda tedavi
yapılmalıdır (16-20). Gebelikte asemptomatik bakteriüri de 3 günlük antibiyotik tedavisi seçilebilir.
Nitrofurantoin, amoksisilin ve oral sefalosporinler gebelikte güvenle kullanılabilir (16-18).
5- Yineleyen İYE tedavisi:
Relapslarda, özellikle yapısal anormallik yokluğunda renal enfeksiyonla ilgili olup uzun süreli tedaviye
ihtiyaç vardır. 7- 10 günlük kısa süreli tedaviden sonra relaps görülen hastalarda tedavi süresi iki hafta
olmalıdır. İki haftalık tedaviden sonra relaps görülen hastalarda radyolojik incelemeler sonucu cerrahi olarak
düzeltebilecek bir lezyon bulunamazsa tedavi 6 hafta sürdürülmelidir (17-19).
- 21 -
6- İdrar yolunun reenfeksiyon tedavisi:
Renfeksiyonlu hastalar iki gruba ayrılır. Birinci grubdaki hastalarda sık reenfeksiyon görülmez, yılda 2
veya 3 defa reenfeksiyon oluşur. İkinci grupta ise sık reenfeksiyon meydana gelir. Bu hastalarda kısa bir
antimikrobiyal tedaviden sonra reenfeksiyon olmaktadır (17,18). Alt İYE olan semptomlu kadınlarda kısa
süreli tedavi uygulanabilir. Semptomları olan bu hastalar kısa süreli, kendilerinin uyguladıkları tedavi ile
proflaksi yapabilirler. Obstruktif üropatinin yokluğunda ve hamile, asemptomatik reenfeksiyonda
yetişkinlerde tedavi yapılmamalıdır (17). Bazı kadınlarda semptomatik reenfeksiyon seksüel aktivite ile
ilişkilidir. Bu sebeple koitusdan sonra enfeksiyon gelişimini önlemek için tek doz proflaktik kemoterapi
önerilmektedir. (örn: tek doz trimetoprim/sulfametoksazol tb, 100 mg nitrofurantoin veya 500 mg
siprofloksasin gibi) (17,18).
7- Fungal İnfeksiyonlar:
Kateterli hastalarda çoğu kandida üriner sisem enfeksiyonuna yol açar. Kateterin uzaklaştırılması
kandidürili hastaların %30-40 'ında kür ile sonuçlanmaktadır. Devam ederse amfoterisin B ile mesane
irrigasyonu veya oral flukanazol 200 mg/gün dozunda 7 gün süre ile uygulanır (18-21).
8- Hamilelerde İYE:
Bakteriürili bütün hamile kadınlarda uygun bir antimikrobik ajan ile tedavi edilmelidir (19,20). 7 gün
süre ile nontoksik ilaçlar uygulanarak (örn: sulfonamide, amoksisilin, amoksisilin-klavulanat, sefaleksin,
nitrofurantoin v.b) hastaların %70-80 'de bakteriüri eradike edilir. Sulfonamidler hamileliğin son bir kaç
haftasında uygulanmamalıdır. Çünkü yenidoğanda hiperbilürinemi ve kernikterusa neden olurlar (18,49).
Asemptomatik bakteriüri tedavisinde antibiyotik duyarlılık testi temel alınmalıdır. 7 günlük antibiyotik
tedavi önerilir. İdrar kültürleri tedaviden 1-2 hafta sonra alınmalıdır. Hamilelik boyunca aylık düzenli
kültürler alınmalıdır. Eğer bakteriüri tekrarlarsa, relaps veya reenfeksiyon için verilen tedavi verilmelidir.
Kateterizasyondan kaçınılmalıdır. Eğer relaps veya multiple reenfeksiyonlar olursa hamilelikte, postpartum
- 22 -
dönemde görüntülünmeli araştırma yapılmalıdır. Hamilelikte rekküren idrar yolu enfeksiyonlarının etkili
proflaksisinde, sefaleksin (250 mg) tek oral dozu veya nitrofurantoin makrokristal (50 mg.) kullanılır.
Kinolonlar, tetrasiklinler, trimetoprim ilk trimestırda ve sulfonamidler son trimestırda hamilelik sırasında
kullanılmazlar (17, 18, 49).
9- Çocuklarda İYE:
İYE sıklığı infantlarda %1-2 kadardır. Erkek çocuklarda kız çocuklara göre ilk 3 ayda daha sık görülür.
Bakteriyeminin erkek yenidoğanda İYE ile ilişkisi sıktır. Pyelonefritli infantların otopsilerinde pyelonefrit,
erkek çocuklarında baskındır (17- 19). Okul öncesi dönemde İYE kız çocuklarında erkek çocuklarına oranla
daha sıktır. Okul öncesi erkek çocuklarda enfeksiyon ciddi konjenital anomaliler ile ilişkildir. Bu yaş
grubunda kızlar için bakteriüri yaklaşık %4,5 iken, erkek çocuklarda ise yaklaşık %0,5' dir (18). Hastalar 10
gün veya 2 hafta tedavi edilmelidirler. Sık enfeksiyonu olan kızlarda tedavi (1 ile 3 ay) uzun süreli olmalıdır.
Çocukluk çağında bakteriürisi olan populasyonda erişkin çağda bakteriüri gelişme riski daha yüksektir (18).
Çocuklarda İYE belirtileri çocuğun yaş grubuna göre farklılık gösterir. Yenidoğan ve iki yaşından önce
çocuklarda semptomlar nonspesifiktir. Mide bulantısı, kusma ve ateş ana belirtiler olarak görülebilir. Çocuk
iki yaşından büyükse enfeksiyon geliştiği zaman, sık ve ağrılı idrara çıkma, karın ve böğür ağrısı gibi
lokalize semptomlar daha fazla olur (17-19).
İYE’li çocukların tedavi prensipleri yetişkinlerden farklıdır. Kısa süreli tedavi tercih edilmez. Tedavi
süresi 7-10 gün olmalıdır (16). Eğer çocuklarda mide bulantısı, kusma ve dehidratasyon varsa hastaneye
yatırılmalı ve en az iki hafta parenteral antibiyotik tedavi verilmelidir. Tetrasiklin ve fluorokinolonlar
kıkırdak ve dişlere etki etmelerinden dolayı tercih edilmez (16,18). Uzun dönem antibiyotik profloksasi ile
VUR tedavi edilmelidir.
- 23 -
10- Diğer sorunları olan hastada asemptomatik bakteriüri (DM, renal yetmezlik, transplant
alıcıları ve immünsüpresif hastalarda):
Hastanede yatan hastalarda bakteriüri prevelansı diğer hastalara göre daha fazladır. Hastanede yatan
hastaların genel durumlarının kötü olması ve idrar kateteri kullanılması nedeniyle bu farklılık artmaktadır.
Kateterizasyondan sonra hastaların %10 ’unda enfeksiyon gelişmektedir (18). Sosyoekonomik statüde
önemlidir. Hamile kadınlarda düşük sosyoekonomik statülü hastalarda bakteriüri prevelansının sıklığı
artmaktadır (18, 20). Diyabetik kadınlarda (erkeklerde değil) nondiyabetik hastalara göre asemptomatik
bakteriüri sıklılığında artış saptanmıştır (18). Orak hücre anemili siyah kadınların bakteriüri sıklığı hamilelik
sırasında yüksektir. Kronik K vitamini eksikliği, gut, hipertansiyon ve diğer böbrek hastalıklarında İYE
artmaktadır (18). HIV ile enfekte erkek hastalarda CD4 sayısının 200'ün altında olduğunda üriner sistem
enfeksiyonunun sıklığı (daha çok sepsis) artmaktadır. Kadınlarda ise CD4 sayısının azalmadan viral yükteki
artma ile İYE gelişim sıklığında artma saptanmıştır (18). Erken ameliyat sonrası periyotta renal
transplantasyon yapılan hastaların % 50 'sinde İYE, % 40 'ında bakteriyemi gelişir. DM 'lu hastalarda
parankimal enfeksiyon gelişmesi hızlı olacağından asemptomatik bakteriüri uzun dönem antibiyotik tedavisi
ile önlenmelidir. Bu enfeksiyonlar intrarenal perinefrik abse ile pyojenik enfeksiyon oluşması ve nadiren
enfektif interstisyel nefrit oluşmasına neden olur. Diyabetik pyelonefritli hastalarda papiller nekroz gelişir
(18). Obstrüksiyon oluşmasında, enfeksiyon tehlikelidir ve idrar akımı incelenmeli, obstrüksiyon tedavi
edilmelidir. Akut pyelonefritli, enfekte kistlerde (tekrarlayan bakteriyemi veya lokal sepsis
hazırlayacağından) yüksek doz sistemik florokinolonlar uzun süre kullanılmalı ve takibinde proflaksi
yapılmalıdır. Böbrekte taş olan hastalarda mümkünse taş temizlenmeli. Eğer taş uzaklaştılamıyorsa
antibiyotik tedavisi uygulanmalıdır (18). Son dönem böbrek hastalığında potansiyel enfeksiyon odağının
uzaklaştırılması ve düzgün bir idrar yoluna ihtiyaç için renal transplantasyon yapılır.
- 24 -
Tablo-4 İYE tedavisi ¥
Tanı En sık patojen Başlangıç, ampirik antimikrobiyal tedavi Süresi
Komplike Olmayan Akut Sistit
Escherichia coli Klebsiella Proteus Staphylococcus
Trimethoprim-sulfamethoxazole Fluoquinolone* Alternatifler: Fosfomisin trometamol Pivmesillinam Nitrofurantoin
1–3 gün
Komplike Olmayan Akut Pyelonefrit
E. coli Proteus Klebsiella Diğer Enterobakterler Staphylococcus
Fluoroquinolone* Sefalosporin (grup 2 veya 3a) Alternatifler: Aminopenisilin/ beta laktamaz inhibitör(BLI) Aminoglikozid
7–10 gün
Komplike İYE
E. coli Enterococcus Pseudomonas Staphylococcus
Fluoroquinolone* Aminopenisilin/BLI Sefalosporin (grup 2) Sefalosporin (grup 3a) Aminoglikozid
Ateşsiz 3–5 gün sonra veya komplike edici faktörün kontrolü/ortadan kaldırılması
- 25 -
1- 3 günde ilk tedavinin başarısız olması veya klinik olarak ciddi vakalarda:
Nosokomial İYE
Klebsiella Proteus
Anti-Pseudomonas aktif: Fluoroquinolone*, ilk defa kullanılacaksa Acilaminopenisilin/BLI Sefalosporin (grup 3b)
Ateşsiz 3–5 gün sonra veya komplike edici faktörün kontrolü/ortadan kaldırılması
Komplike Akut Pyelonefrit
Enterobakter Diğer Enterobakterler (candida)
Karbapenem ± Aminoglikozid Candida vakalarında: Flukonazol Amfoterisin B
Ateşsiz 3–5 gün sonra veya komplike edici faktörün kontrolü/ortadan kaldırılması
Akut, Kronik Prostatit
E. coli Diğer Enterobakterler Pseudomonas
Akut Epididimit
Enterococcus Staphylococcus Klamidya Ureaplasma
Fluoroquinolone* Akut bakteriyel prostatite alternatifler: Sefalosporin (grup 2) Sefalosporin (grup 3a/b) Klamidya veya Ureaplasma: Doksisiklin Makrolid
Akut: 2 hafta Kronik: 4-6 hafta veya üstü
Ürosepsis
E. coli Diğer Enterobakterler Ürolojik değerlendirme sonrası multi-rezistans patojenler: Pseudomonas Proteus Serratia Enterobakter
Sefalosporin (grup 3a/b) Fluoroquinolone* Anti-Pseudomonas aktif acilaminopenisilin/BLI Karbapenem ± Aminoglikozid
Ateşsiz 3-5 gün sonra veya komplike edici faktörün kontrolü/ortadan kaldırılması
*Esas olarak renal eksresyona uğrayan fluoroquinolonlar. ¥ (20)
- 26 -
MATERYAL VE METOD
Ocak 2005 - Nisan 2008 arasında İstanbul Göztepe Eğitim ve Araştırma Hastanesi’ne başvuran
hastalardan alınan 31822 kültür arasından 12102 idrar kültürü tarandı; bunların 8085’i steril, 376’sında
mantar (Candida spp.) üremesi vardı. Hastanemize başvuran 2816 (%75,3) ve çeşitli servislerde yatan 925
(%24,7) olmak üzere toplam 3739 hastanın idrar örnekleri incelendi. 2005, 2006, 2007 ve 2008 senesi olmak
üzere kültürler dört gruba ayrıldı. Seçilen antibiyotiklerin üreyen Gram negatif çomaklara karşı
duyarlılıklarına ve senelere göre bakterilerin duyarlılıklarındaki değişimlere bakıldı.
Mikrobiyoloji laboratuarına kabul edilen idrar örneklerinde orta akım idrarı olması ve aseptik şartlarda
alınması şartı arandı. Kabul edilen örnekler 1 µl’lik standart öze ile eozin metilen mavisi agar ve %5’lik
koyun kanlı agar besi yerine ekildi ve 37ºC’de 24 saat inkübe edildi. İnkübasyon süresinin sonunda üreyen
bakteri koloni sayısı 1.000 ile çarpılarak ml’deki bakteri sayısı hesaplandı. Gram negatif çomaklara ve
enterokoklar sırasıyla API (application programming interface) 20 Eve API 32 şeritleri kullanılarak ayrıldı.
Stafilokoklar katalaz, koagulaz ve DNA’z testleri ile ayrıldı. Bakteri tanımlaması Gram negatif bakteriler
için koloni morfolojisi, Gram boyama ve ardından biyokimyasal testler (Eve, indol, metil kırmızısı, sitrat
besiyeri) kullanılarak yapıldı. Tanı konulamayan durumlarda API ID 32E ticari kitleri (Marcy L’Etole,
France) kullanıldı.
Amoksisilin-klavulanat, sefazolin, sefotaksim, seforerazon/sulbaktam, seftazidim, aztreonam, amikasin,
imipenem-cilastatin, trimetoprim-sulfametoksazol, siprofloksasin, meropenem ve piperasilin/tazobaktam
için diskler kullanıldı. Antibiyotik duyarlılık deneyleri için Kirby-Bauer disk difüzyon yöntemine göre
Mueller-Hinton besiyeri kullanıldı. Besiyeri 4 mm kalınlığında 120 mm'lik petrilerde hazırlandı. Besiyeri
ekimden önce 20 dakika oda ısısında bekletildi. Bakteri süspansiyonu 0,5 Mc Farland bulanıklığında
hazırlanarak, ısıtılmış steril eküvyon ile besiyeri üzerine homojen dağılım sağlayacak şekilde ekimi yapıldı.
Antibiyotik diskleri aralarında en az 2 cm uzaklık olacak şekilde yerleştirildi. 37 ◦C 'de 18- 24 saat
inkübasyondan sonra, zon çapları ölçülerek duyarlılık belirlendi ve mm olarak kaydedildi. Antibiyotik
- 27 -
duyarlılık sonuçlarını değerlendirmede 2006 yılı Clinical and Laboratory Standards Institute (CLSI)
kriterleri esas alındı (50).
İdrar kültürlerinde 100.000 koloni/ml ve üzerinde koloni sayısına sahip Gram negatif çomaklara ait
suşların antibiyotik duyarlılıkları irdelendi. Bir ay içinde birden fazla kültür pozitifliği olanlar ve kültürde üç
veya daha fazla koloni morfolojisi gösterenler çalışma dışı bırakıldı.
Gruplar arasında fark SPSS 11,5 istatistik programı ki-kare testi kullanılarak analiz edildi; P değeri 0.05
altında anlamlı olarak değerlendirildi.
- 28 -
BULGULAR:
Çalışmamızda; 2005 yılına ait toplam 7506, 2006 yılında 7929, 2007 yılında 8766, 2008 yılında 7621
toplam 31822 hasta kültürü tarandı. Bu kültürlerden idrar kültürü olanlar ayrıldı. Steril, mantar üremesi ve
anlamlı bakteri üremesi olanlar olarak tekrar ayrıldı. İdrar kültürlerinin yıllara göre dağılımı Tablo-5’te
verilmiştir.
Tablo -5 Yıllara göre taranan idrar kültürlerinin verileri
Taranan idrar kültürlerinde 3739 anlamlı bakteri üremesinden 2815’i (% 75.3) hastanemize ayaktan
başvuran hastalara, 924’ü (% 24.7) serviste yatan hastalara ve bunların 2496’sı (% 66.8) kadın, 1243’ü (%
33.2) erkek hastalara ait kültürlerdi.
Kültürlerde üreyen bakterilerin sıklığı ve yıllara göre dağılımı tablo-6’da gösterilmiştir. Şekil-1’de en
sık üreyen Gram negatif çomakların yıllara göre dağılımı gösterilmiştir. Poliklinik ve servise başvuran
hastaların; kadın ve erkek hastaların idrar kültürlerinde üreme sıklığı tablo 7, 8, 9, 10, 11 ve 12’de
gösterilmiştir.
2005 2006 2007 2008 Toplam
Steril 2031 1914 2028 2112 8085
Bakteri 906 929 972 932 3739
Mantar 95 76 39 68 378
Toplam 3032 2919 3039 3112 12202
- 29 -
*MSSE: Metisilin sensitif S. epidermidis, MRSA: Metisilin rezistans S. aureus, MRSE: Metisilin rezistans S. epidermidis, MSSA: Metisilin sensitif S. aureus.
Tablo-6 Kültürde üreyen bakterilerin sıklığı ve yıllara göre dağılımı Bakteri Cinsi
E. coli Pseudomonas K.
pneumoniae Enterokok spp..
Acinetobakter spp. MSSE* Proteus
spp. MRSA* D Grubu Streptokok MRSE*
Alfa Hemolitik Streptokok
Morganella MSSA* B Grubu Streptokok
C Grubu Beta Hemolitk Sreptokok
Enterobakter kloaka
Citrobakter freundii
Serratia spp.
Providencia retgeri Ureoplasma S.
pneumoniae F Grubu Streptokok
Toplam
Sayı 547 61 37 48 8 27 53 9 20 12 16 3 10 17 1 23 11 1 1 1 0 0 906
% Yıl 60,4 6,7 4,1 5,3 ,9 3,0 5,8 1,0 2,2 1,3 1,8 ,3 1,1 1,9 ,1 2,5 1,2 ,1 ,1 ,1 ,0 ,0 100,0
% Bakteri Cinsi
23,3 32,4 23,4 17,8 34,8 23,5 21,0 28,1 48,8 17,1 34,8 60,0 34,5 37,0 100,0 33,3 57,9 50,0 20,0 100,0 ,0 ,0 24,2 2005
% Toplam 14,6 1,6 1,0 1,3 ,2 ,7 1,4 ,2 ,5 ,3 ,4 ,1 ,3 ,5 ,0 ,6 ,3 ,0 ,0 ,0 ,0 ,0 24,2
Sayı 583 36 50 49 6 21 72 8 19 15 16 0 12 9 0 19 4 1 4 0 3 1 928
% Yıl 62,8 3,9 5,4 5,3 ,6 2,3 7,8 ,9 2,0 1,6 1,7 ,0 1,3 1,0 ,0 2,0 ,4 ,1 ,4 ,0 ,3 ,1 100,0
% Bakteri Cinsi
24,8 19,1 31,6 18,1 26,1 18,3 28,6 25,0 46,3 21,4 34,8 ,0 41,4 19,6 ,0 27,5 21,1% 50,0 80,0 ,0 60,0 8,3 24,8 2006
% Toplam 15,6 1,0 1,3 1,3 ,2 ,6 1,9 ,2 ,5 ,4 ,4 ,0 ,3 ,2 ,0 ,5 ,1% ,0 ,1 ,0 ,1 ,0 24,8
Sayı 628 35 40 91 3 51 54 6 1 22 11 0 3 10 0 11 1 0 0 0 0 5 972
% Yıl 64,6 3,6 4,1 9,4 ,3 5,2 5,6 ,6 ,1 2,3 1,1 ,0 ,3 1,0 ,0 1,1 ,1 ,0 ,0 ,0 ,0 ,5 100,0
% Bakteri Cinsi
26,7 18,6 25,3 33,7 13,0 44,3 21,4 18,8 2,4 31,4 23,9 ,0 10,3 21,7 ,0 15,9 5,3 ,0 ,0 ,0 ,0 41,7 26,0 2007
% Toplam 16,8 ,9 1,1 2,4 ,1 1,4 1,4 ,2 ,0 ,6 ,3 ,0 ,1 ,3 ,0 ,3 ,0 ,0 ,0 ,0 ,0 ,1 26,0
Sayı 592 56 31 82 6 16 73 9 1 21 3 2 4 10 0 16 3 0 0 0 2 6 933
% Yıl 63,5 6,0 3,3 8,8 ,6 1,7 7,8 1,0 ,1 2,3 ,3 ,2 ,4 1,1 ,0 1,7 ,3 ,0 ,0 ,0 ,2 ,6 100,0
% Bakteri Cinsi
25,2 29,8 19,6 30,4 26,1 13,9 29,0 28,1 2,4 30,0 6,5 40,0 13,8 21,7 ,0 23,2 15,8 ,0 ,0 ,0 40,0 50,0 25,0
Yıl
2008
% Toplam 15,8 1,5 ,8 2,2 ,2 ,4 2,0 ,2 ,0 ,6 ,1 ,1 ,1 ,3 ,0 ,4 ,1 ,0 ,0 ,0 ,1 ,2 25,0
Sayı 2350 188 158 270 23 115 252 32 41 70 46 5 29 46 1 69 19 2 5 1 5 12 3739
% Yıl 62,9 5,0 4,2% 7,2 ,6 3,1 6,7 ,9 1,1 1,9 1,2 ,1 ,8 1,2 ,0 1,8 ,5 ,1 ,1 ,0 ,1 ,3 100,0
% Bakteri Cinsi
100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Toplam
% Toplam 62,9 5,0 4,2 7,2 ,6 3,1 6,7 ,9 1,1 1,9 1,2 ,1 ,8 1,2 ,0 1,8 ,5 ,1 ,1 ,0 ,1 ,3 100,0
- 30 -
Şekil 1- En sık üreyen Gram negatif bakterilerin yıllara göre sıklıklarındaki değişimleri
0
10
20
30
40
50
60
70
E. coli 60,4 62,8 64,6 63,5
Pseudomonas 6,7 3,9 3,6 6
K. Pneumoniae 4,1 5,4 4,1 3,3
Proteus spp. 6,8 7,8 5,6 7,8
2005 (%) 2006 (%) 2007 (%) 2008 (%)
- 31 -
Tablo-7 Poliklinik hastalarının idrar kültürlerinde üreyen bakteriler ve sıklığı Bakteri Cinsi
E. coli
Pseudomonas
K. pneum
oniae
Enterokok spp..
Acinetobakter spp.
MSSE
Proteus spp.
MR
SA
D
Grubu
Streptokok
MR
SE
Alfa
Hem
olitik Streptokok
Morganella
MSSA
B
Grubu
Streptokok
C
Grubu
Beta
Hem
olitk Sreptokok
Enterobakter kloaka
Citrobakter
freundii
Serratia spp.
Providencia retgeri
Ureoplasm
a
S. pneumoniae
Toplam
Sayı 444 29 26 29 1 23 44 8 14 8 12 2 7 14 1 14 7 1 0 0 0 684
% Yıl 64,9%
4,2%
3,8%
4,2% ,1% 3,4
% 6,4%
1,2%
2,0%
1,2%
1,8% ,3% 1,0
% 2,0% ,1% 2,0
% 1,0% ,1% ,0% ,0% ,0% 100,0
% % Bakteri Cinsi
23,5%
32,2%
23,9%
17,9%
25,0%
24,5%
20,8%
47,1%
48,3%
17,4%
37,5%
66,7%
33,3%
36,8%
100,0%
35,9%
63,6%
100,0% ,0% ,0% ,0% 24,3
%
2005
% Toplam
15,8%
1,0% ,9% 1,0
% ,0% ,8% 1,6% ,3% ,5% ,3% ,4% ,1% ,2% ,5% ,0% ,5% ,2% ,0% ,0% ,0% ,0% 24,3
%
Sayı 448 10 33 27 0 15 58 3 13 10 10 0 9 8 0 12 2 0 2 3 1 664
% Yıl 67,5%
1,5%
5,0%
4,1% ,0% 2,3
% 8,7% ,5% 2,0
% 1,5%
1,5% ,0% 1,4
% 1,2% ,0% 1,8
% ,3% ,0% ,3% ,5% ,2% 100,0%
% Bakteri Cinsi
23,7%
11,1%
30,3%
16,7% ,0% 16,0
% 27,4%
17,6%
44,8%
21,7%
31,3% ,0% 42,9
% 21,1% ,0% 30,8
% 18,2% ,0% 100,
0% 75,0%
12,5%
23,6%
2006
% Toplam
15,9% ,4% 1,2
% 1,0% ,0% ,5% 2,1
% ,1% ,5% ,4% ,4% ,0% ,3% ,3% ,0% ,4% ,1% ,0% ,1% ,1% ,0% 23,6%
Sayı 524 18 32 61 0 43 48 4 1 13 8 0 3 9 0 5 0 0 0 0 2 771
% Yıl 68,0%
2,3%
4,2%
7,9% ,0% 5,6
% 6,2% ,5% ,1% 1,7
% 1,0% ,0% ,4% 1,2
% ,0% ,6% ,0% ,0% ,0% ,0% ,3% 100,0%
% Bakteri Cinsi
27,7%
20,0%
29,4%
37,7% ,0% 45,7
% 22,6%
23,5%
3,4%
28,3%
25,0% ,0% 14,3
% 23,7% ,0% 12,8
% ,0% ,0% ,0% ,0% 25,0%
27,4%
2007
% Toplam
18,6% ,6% 1,1
% 2,2% ,0% 1,5
% 1,7% ,1% ,0% ,5% ,3% ,0% ,1% ,3% ,0% ,2% ,0% ,0% ,0% ,0% ,1% 27,4
%
Sayı 476 33 18 45 3 13 62 2 1 15 2 1 2 7 0 8 2 0 0 1 5 696
% Yıl 68,4%
4,7%
2,6%
6,5% ,4% 1,9
% 8,9% ,3% ,1% 2,2
% ,3% ,1% ,3% 1,0% ,0% 1,1
% ,3% ,0% ,0% ,1% ,7% 100,0%
% Bakteri Cinsi
25,2%
36,7%
16,5%
27,8%
75,0%
13,8%
29,2%
11,8%
3,4%
32,6%
6,3%
33,3%
9,5%
18,4% ,0% 20,5
% 18,2% ,0% ,0% 25,0
% 62,5%
24,7%
Yıl
2008
% Toplam
16,9%
1,2% ,6% 1,6
% ,1% ,5% 2,2% ,1% ,0% ,5% ,1% ,0% ,1% ,2% ,0% ,3% ,1% ,0% ,0% ,0% ,2% 24,7
%
Sayı 1892 90 109 162 4 94 212 17 29 46 32 3 21 38 1 39 11 1 2 4 8 2815
% Yıl 67,2%
3,2%
3,9%
5,8% ,1% 3,3
% 7,5% ,6% 1,0
% 1,6%
1,1% ,1% ,7% 1,3
% ,0% 1,4% ,4% ,0% ,1% ,1% ,3% 100,0
%
% Bakteri Cinsi
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
Toplam
% Toplam 67,2%
3,2%
3,9%
5,8% ,1% 3,3
% 7,5% ,6% 1,0
% 1,6%
1,1% ,1% ,7% 1,3
% ,0% 1,4% ,4% ,0% ,1% ,1% ,3% 100,0
%
*MSSE: Metisilin sensitif S. epidermidis, MRSA: Metisilin rezistans S. aureus, MRSE: Metisilin rezistans S. epidermidis, MSSA: Metisilin sensitif S. aureus
- 32 -
Tablo-8 Servis hastalarının idrar kültürlerinde üreyen bakteriler ve sıklığı Bakteri Cinsi
E. coli
Pseudomonas
K. pneum
oniae
Enterokok spp..
Acinetobakter spp.
MSSE
Proteus spp.
MR
SA
D
Grubu
Streptokok
MR
SE
Alfa
Hem
olitik Streptokok
Morganella
MSSA
B
Grubu
Streptokok
C
Grubu
Beta
Hem
olitk Sreptokok
Enterobakter kloaka
Citrobakter
freundii
Serratia spp.
Providencia retgeri
Ureoplasm
a
S. pneumoniae
Toplam
Sayı 103 32 11 19 7 4 9 1 6 4 4 1 3 3 9 4 0 1 1 0 0 222
% Yıl 46,4%
14,4%
5,0%
8,6%
3,2%
1,8%
4,1% ,5% 2,7
% 1,8%
1,8% ,5% 1,4
% 1,4%
4,1%
1,8% ,0% ,5% ,5% ,0% ,0% 100,
0% % Bakteri Cinsi
22,5%
33,0%
22,4%
17,6%
36,8%
19,0%
22,5%
6,7%
50,0%
16,7%
28,6%
50,0%
37,5%
37,5%
30,0%
50,0% ,0% 33,3
% 100,0% ,0% ,0% 24,1
%
2005
% Toplam
11,2%
3,5%
1,2%
2,1% ,8% ,4% 1,0
% ,1% ,7% ,4% ,4% ,1% ,3% ,3% 1,0% ,4% ,0% ,1% ,1% ,0% ,0% 24,1
%
Sayı 135 26 17 22 6 6 14 5 6 5 6 0 3 1 7 2 1 2 0 0 0 264
% Yıl 51,1%
9,8%
6,4%
8,3%
2,3%
2,3%
5,3%
1,9%
2,3%
1,9%
2,3% ,0% 1,1
% ,4% 2,7% ,8% ,4% ,8% ,0% ,0% ,0% 100,
0% % Bakteri Cinsi
29,5%
26,8%
34,7%
20,4%
31,6%
28,6%
35,0%
33,3%
50,0%
20,8%
42,9% ,0% 37,5
% 12,5%
23,3%
25,0%
100,0%
66,7% ,0% ,0% ,0% 28,6
%
2006
% Toplam
14,6%
2,8%
1,8%
2,4% ,7% ,7% 1,5
% ,5% ,7% ,5% ,7% ,0% ,3% ,1% ,8% ,2% ,1% ,2% ,0% ,0% ,0% 28,6%
Sayı 104 17 8 30 3 8 6 2 0 9 3 0 0 1 6 1 0 0 0 0 3 201
% Yıl 51,7%
8,5%
4,0%
14,9%
1,5%
4,0%
3,0%
1,0% ,0% 4,5
% 1,5% ,0% ,0% ,5% 3,0
% ,5% ,0% ,0% ,0% ,0% 1,5%
100,0%
% Bakteri Cinsi
22,7%
17,5%
16,3%
27,8%
15,8%
38,1%
15,0%
13,3% ,0% 37,5
% 21,4% ,0% ,0% 12,5
% 20,0%
12,5% ,0% ,0% ,0% ,0% 75,0
% 21,8%
2007
% Toplam
11,3%
1,8% ,9% 3,3
% ,3% ,9% ,7% ,2% ,0% 1,0% ,3% ,0% ,0% ,1% ,7% ,1% ,0% ,0% ,0% ,0% ,3% 21,8
%
Sayı 116 22 13 37 3 3 11 7 0 6 1 1 2 3 8 1 0 0 0 1 1 236
% Yıl 49,2%
9,3%
5,5%
15,7%
1,3%
1,3%
4,7%
3,0% ,0% 2,5
% ,4% ,4% ,8% 1,3%
3,4% ,4% ,0% ,0% ,0% ,4% ,4% 100,
0% % Bakteri Cinsi
25,3%
22,7%
26,5%
34,3%
15,8%
14,3%
27,5%
46,7% ,0% 25,0
% 7,1%
50,0%
25,0%
37,5%
26,7%
12,5% ,0% ,0% ,0% 100,
0% 25,0%
25,6%
Yıl
2008
% Toplam
12,6%
2,4%
1,4%
4,0% ,3% ,3% 1,2
% ,8% ,0% ,7% ,1% ,1% ,2% ,3% ,9% ,1% ,0% ,0% ,0% ,1% ,1% 25,6%
Sayı 458 97 49 108 19 21 40 15 12 24 14 2 8 8 30 8 1 3 1 1 4 923
% Yıl 49,6%
10,5%
5,3%
11,7%
2,1%
2,3%
4,3%
1,6%
1,3%
2,6%
1,5% ,2% ,9% ,9% 3,3
% ,9% ,1% ,3% ,1% ,1% ,4% 100,0%
% Bakteri Cinsi
100%
100.0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
Toplam
% Toplam
49,6%
10,5%
5,3%
11,7%
2,1%
2,3%
4,3%
1,6%
1,3%
2,6%
1,5% ,2% ,9% ,9% 3,3
% ,9% ,1% ,3% ,1% ,1% ,4% 100,0%
*MSSE: Metisilin sensitif S. epidermidis, MRSA: Metisilin rezistans S. aureus, MRSE: Metisilin rezistans S. epidermidis, MSSA: Metisilin sensitif S. aureus
- 33 -
Tablo-9 Erkek hastalarının idrar kültürlerinde üreyen bakteriler ve sıklığı Bakteri Cinsi
E. coli
Pseudomonas
K. pneum
oniae
Enterokok spp..
Acinetobakter spp.
MSSE*
Proteus spp.
MR
SA*
D G
rubu Streptokok
MR
SE*
Alfa
Hem
olitik Streptokok
Morganella
MSSA
*
B G
rubu Streptokok
C
Grubu
Beta
Hem
olitk Sreptokok
Enterobakter kloaka
Citrobakter freundii
Serratia spp.
Providencia retgeri
Ureoplasm
a
S. pneumoniae
Toplam
Sayı 168 40 19 24 5 13 24 4 6 8 8 3 7 4 14 4 0 0 1 0 0 352
Yıl 47,7%
11,4%
5,4%
6,8%
1,4%
3,7%
6,8%
1,1%
1,7%
2,3%
2,3% ,9% 2,0
% 1,1%
4,0%
1,1% ,0% ,0% ,3% ,0% ,0% 100,
0% Bakteri Cinsi
28,2%
38,1%
28,8%
20,3%
38,5%
29,5%
18,8%
25,0%
40,0%
17,8%
44,4%
60,0%
50,0%
40,0%
41,2%
57,1% ,0% ,0% 100,
0% ,0% ,0% 28,3%
2005
Toplam 13,5%
3,2%
1,5%
1,9% ,4% 1,0
% 1,9% ,3% ,5% ,6% ,6% ,2% ,6% ,3% 1,1
% ,3% ,0% ,0% ,1% ,0% ,0% 28,3%
Sayı 161 26 19 23 5 7 48 3 8 8 5 0 3 1 7 2 1 1 0 1 0 329
Yıl 48,9%
7,9%
5,8%
7,0%
1,5%
2,1%
14,6% ,9% 2,4
% 2,4%
1,5% ,0% ,9% ,3% 2,1
% ,6% ,3% ,3% ,0% ,3% ,0% 100,0%
Bakteri Cinsi
27,1%
24,8%
28,8%
19,5%
38,5%
15,9%
37,5%
18,8%
53,3%
17,8%
27,8% ,0% 21,4
% 10,0%
20,6%
28,6%
100,0%
100,0% ,0% 50,0
% ,0% 26,5%
2006
Toplam 13,0%
2,1%
1,5%
1,9% ,4% ,6% 3,9
% ,2% ,6% ,6% ,4% ,0% ,2% ,1% ,6% ,2% ,1% ,1% ,0% ,1% ,0% 26,5%
Sayı 157 14 15 38 1 17 25 4 1 14 4 0 1 1 6 1 0 0 0 0 3 302
Yıl 52,0%
4,6%
5,0%
12,6% ,3% 5,6
% 8,3%
1,3% ,3% 4,6
% 1,3% ,0% ,3% ,3% 2,0
% ,3% ,0% ,0% ,0% ,0% 1,0%
100,0%
Bakteri Cinsi
26,4%
13,3%
22,7%
32,2%
7,7%
38,6%
19,5%
25,0%
6,7%
31,1%
22,2% ,0% 7,1
% 10,0%
17,6%
14,3% ,0% ,0% ,0% ,0% 60,0
% 24,3%
2007
Toplam 12,6%
1,1%
1,2%
3,1% ,1% 1,4
% 2,0% ,3% ,1% 1,1
% ,3% ,0% ,1% ,1% ,5% ,1% ,0% ,0% ,0% ,0% ,2% 24,3%
Sayı 109 25 13 33 2 7 31 5 0 15 1 2 3 4 7 0 0 0 0 1 2 260
Yıl 41,9%
9,6%
5,0%
12,7% ,8% 2,7
% 11,9%
1,9% ,0% 5,8
% ,4% ,8% 1,2%
1,5%
2,7% ,0% ,0% ,0% ,0% ,4% ,8% 100,
0% Bakteri Cinsi
18,3%
23,8%
19,7%
28,0%
15,4%
15,9%
24,2%
31,3% ,0% 33,3
% 5,6%
40,0%
21,4%
40,0%
20,6% ,0% ,0% ,0% ,0% 50,0
% 40,0%
20,9%
Yıl
2008
Toplam 8,8%
2,0%
1,0%
2,7% ,2% ,6% 2,5
% ,4% ,0% 1,2% ,1% ,2% ,2% ,3% ,6% ,0% ,0% ,0% ,0% ,1% ,2% 20,9
%
Sayı 595 105 66 118 13 44 128 16 15 45 18 5 14 10 34 7 1 1 1 2 5 1243
Yıl 47,9%
8,4%
5,3%
9,5%
1,0%
3,5%
10,3%
1,3%
1,2%
3,6%
1,4% ,4% 1,1
% ,8% 2,7% ,6% ,1% ,1% ,1% ,2% ,4% 100,
0% Bakteri Cinsi
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
Toplam
Toplam 47,9 8,4 5,3 9,5 1,0 3,5 10,3 1,3 1,2 3,6 1,4 ,4 1,1 ,8 2,7 ,6 ,1 ,1 ,1 ,2 ,4 100
*MSSE: Metisilin sensitiv S. epidermidis, MRSA: Metisilin rezistan S. aureus, MRSE: Metisilin rezistan S. epidermidis, MSSA: Metisilin sensitiv S. aureus
- 34 -
Tablo-10 Kadın hastalarının idrar kültürlerinde üreyen bakteriler ve sıklığı Bakteri Cinsi
E. Coli
Pseudomonas
K.
pneumoniae
Enterokok spp..
Acinetobakter
spp.
MSSE*
Proteus spp.
MR
SA*
D
Grubu
Streptokok
MR
SE*
Alfa
Hem
olitik Streptokok
Morganella
MSSA
*
B
Grubu
Streptokok
C G
rubu Beta
Hem
olitk Sreptokok
Enterobakter kloaka
Citrobakter
freundii
Serratia spp.
Providencia retgeri
Ureoplasm
a
Toplam
Sayı 379 21 18 24 3 14 29 5 14 4 8 3 13 1 9 7 1 1 0 0 554
Yıl 68,4%
3,8%
3,2%
4,3% ,5% 2,5
% 5,2% ,9% 2,5
% ,7% 1,4% ,5% 2,3
% ,2% 1,6%
1,3% ,2% ,2% ,0% ,0% 100,
0% Bakteri Cinsi
21,6%
25,3%
19,6%
15,8%
30,0%
19,7%
23,4%
31,3%
53,8%
16,0%
28,6%
20,0%
36,1%
100,0%
25,7%
58,3%
100,0%
25,0% ,0% ,0% 22,2
%
2005
Toplam 15,2% ,8% ,7% 1,0
% ,1% ,6% 1,2% ,2% ,6% ,2% ,3% ,1% ,5% ,0% ,4% ,3% ,0% ,0% ,0% ,0% 22,2
% Sayı 422 10 31 26 1 14 24 5 11 7 11 9 8 0 12 2 0 3 2 1 599
Yıl 70,5%
1,7%
5,2%
4,3% ,2% 2,3
% 4,0% ,8% 1,8
% 1,2%
1,8%
1,5%
1,3% ,0% 2,0
% ,3% ,0% ,5% ,3% ,2% 100,0%
Bakteri Cinsi
24,0%
12,0%
33,7%
17,1%
10,0%
19,7%
19,4%
31,3%
42,3%
28,0%
39,3%
60,0%
22,2% ,0% 34,3
% 16,7% ,0% 75,0
% 66,7%
14,3%
24,0%
2006
Toplam 16,9% ,4% 1,2
% 1,0% ,0% ,6% 1,0
% ,2% ,4% ,3% ,4% ,4% ,3% ,0% ,5% ,1% ,0% ,1% ,1% ,0% 24,0%
Sayı 471 21 25 53 2 34 29 2 0 8 7 2 9 0 5 0 0 0 0 2 670
Yıl 70,3%
3,1%
3,7%
7,9% ,3% 5,1
% 4,3% ,3% ,0% 1,2
% 1,0% ,3% 1,3
% ,0% ,7% ,0% ,0% ,0% ,0% ,3% 100,0%
Bakteri Cinsi
26,8%
25,3%
27,2%
34,9%
20,0%
47,9%
23,4%
12,5% ,0% 32,0
% 25,0%
13,3%
25,0% ,0% 14,3
% ,0% ,0% ,0% ,0% 28,6%
26,8%
2007
Toplam 18,9% ,8% 1,0
% 2,1% ,1% 1,4
% 1,2% ,1% ,0% ,3% ,3% ,1% ,4% ,0% ,2% ,0% ,0% ,0% ,0% ,1% 26,8
% Sayı 483 31 18 49 4 9 42 4 1 6 2 1 6 0 9 3 0 0 1 4 673
Yıl 71,8%
4,6%
2,7%
7,3% ,6% 1,3
% 6,2% ,6% ,1% ,9% ,3% ,1% ,9% ,0% 1,3
% ,4% ,0% ,0% ,1% ,6% 100,0%
Bakteri Cinsi
27,5%
37,3%
19,6%
32,2%
40,0%
12,7%
33,9%
25,0%
3,8%
24,0%
7,1%
6,7%
16,7% ,0% 25,7
% 25,0% ,0% ,0% 33,3
% 57,1%
27,0%
Yıl
2008
Toplam 19,4%
1,2% ,7% 2,0
% ,2% ,4% 1,7% ,2% ,0% ,2% ,1% ,0% ,2% ,0% ,4% ,1% ,0% ,0% ,0% ,2% 27,0
% Sayı 1755 83 92 152 10 71 124 16 26 25 28 15 36 1 35 12 1 4 3 7 2496
Yıl 70,3%
3,3%
3,7%
6,1% ,4% 2,8
% 5,0% ,6% 1,0
% 1,0%
1,1% ,6% 1,4
% ,0% 1,4% ,5% ,0% ,2% ,1% ,3% 100,
0% Bakteri Cinsi
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
Toplam
Toplam 70,3%
3,3%
3,7%
6,1% ,4% 2,8
% 5,0% ,6% 1,0
% 1,0%
1,1% ,6% 1,4
% ,0% 1,4% ,5% ,0% ,2% ,1% ,3% 100,
0% *MSSE: Metisilin sensitif S. epidermidis, MRSA: Metisilin rezistans S. aureus, MRSE: Metisilin rezistans S. epidermidis, MSSA: Metisilin sensitif S. aureus
- 35 -
Tablo-11 Poliklinik hastalarının cinslere göre bakteri sıklığı
Cins
Bakteri Cinsi
E. coli
Pseudomonas
K. pneum
oniae
Enterokok spp..
Acinetobakter
spp.
MSSE
Proteus spp.
MR
SA
D
Grubu
Streptokok
MR
SE
Alfa
Hem
olitik Streptokok
Morganella
MSSA
B
Grubu
Streptokok
C
Grubu
Beta
Hem
olitk Sreptokok
Enterobakter kloaka
Citrobakter
freundii
Serratia spp.
Providencia retgeri
Ureoplasm
a
S. pneumoniae
Toplam
Yıl Sayı 118 17 14 18 0 10 20 3 5 5 5 2 4 4 10 1 0 0 0 236
% Yıl 50,0% 7,2% 5,9% 7,6% ,0% 4,2% 8,5% 1,3% 2,1% 2,1% 2,1% ,8% 1,7% 1,7% 4,2% ,4% ,0% ,0% ,0% 100,0%
% Bakteri Cinsi
29,0% 41,5% 30,4% 26,9% ,0% 28,6% 19,2% 42,9% 45,5% 18,5% 41,7% 66,7% 44,4% 50,0% 62,5% 50,0% ,0% ,0% ,0% 29,5%
2005
% Toplam 14,7% 2,1% 1,7% 2,2% ,0% 1,2% 2,5% ,4% ,6% ,6% ,6% ,2% ,5% ,5% 1,2% ,1% ,0% ,0% ,0% 29,5%
Sayı 113 5 13 10 0 5 39 1 5 6 2 0 3 1 2 1 1 1 0 208
% Yıl 54,3% 2,4% 6,3% 4,8% ,0% 2,4% 18,8% ,5% 2,4% 2,9% 1,0% ,0% 1,4% ,5% 1,0% ,5% ,5% ,5% ,0% 100,0%
% Bakteri Cinsi
27,8% 12,2% 28,3% 14,9% ,0% 14,3% 37,5% 14,3% 45,5% 22,2% 16,7% ,0% 33,3% 12,5% 12,5% 50,0% 100,0%
100,0% ,0% 26,0%
2006
% Toplam 14,1% ,6% 1,6% 1,2% ,0% ,6% 4,9% ,1% ,6% ,7% ,2% ,0% ,4% ,1% ,2% ,1% ,1% ,1% ,0% 26,0%
Sayı 106 6 12 22 0 14 22 3 1 7 4 0 1 0 2 0 0 0 1 201
% Yıl 52,7% 3,0% 6,0% 10,9% ,0% 7,0% 10,9% 1,5% ,5% 3,5% 2,0% ,0% ,5% ,0% 1,0% ,0% ,0% ,0% ,5% 100,0%
% Bakteri Cinsi
26,0% 14,6% 26,1% 32,8% ,0% 40,0% 21,2% 42,9% 9,1% 25,9% 33,3% ,0% 11,1% ,0% 12,5% ,0% ,0% ,0% 33,3% 25,1%
2007
% Of Toplam 13,2% ,7% 1,5% 2,7% ,0% 1,7% 2,7% ,4% ,1% ,9% ,5% ,0% ,1% ,0% ,2% ,0% ,0% ,0% ,1% 25,1%
Sayı 70 13 7 17 1 6 23 0 0 9 1 1 1 3 2 0 0 0 2 156
% Yıl 44,9% 8,3% 4,5% 10,9% ,6% 3,8% 14,7% ,0% ,0% 5,8% ,6% ,6% ,6% 1,9% 1,3% ,0% ,0% ,0% 1,3% 100,0%
% Bakteri Cinsi
17,2% 31,7% 15,2% 25,4% 100,0% 17,1% 22,1% ,0% ,0% 33,3% 8,3% 33,3% 11,1% 37,5% 12,5% ,0% ,0% ,0% 66,7% 19,5%
2008
% Toplam 8,7% 1,6% ,9% 2,1% ,1% ,7% 2,9% ,0% ,0% 1,1% ,1% ,1% ,1% ,4% ,2% ,0% ,0% ,0% ,2% 19,5%
Erkek
Toplam Sayı 407 41 46 67 1 35 104 7 11 27 12 3 9 8 16 2 1 1 3 801
% Yıl 50,8% 5,1% 5,7% 8,4% ,1% 4,4% 13,0% ,9% 1,4% 3,4% 1,5% ,4% 1,1% 1,0% 2,0% ,2% ,1% ,1% ,4% 100,0%
% Bakteri Cinsi
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0% 100,0
% 100,0% 100,0
% 100,0%
100,0%
100,0%
% Toplam 50,8% 5,1% 5,7% 8,4% ,1% 4,4% 13,0% ,9% 1,4% 3,4% 1,5% ,4% 1,1% 1,0% 2,0% ,2% ,1% ,1% ,4% 100,0
%
Yıl Sayı 326 12 12 11 1 13 24 5 9 3 7 3 10 1 4 6 1 0 0 0 448
% Yıl 72,8% 2,7% 2,7% 2,5% ,2% 2,9% 5,4% 1,1% 2,0% ,7% 1,6% ,7% 2,2% ,2% ,9% 1,3% ,2% ,0% ,0% ,0% 100,0%
% Bakteri Cinsi
22,0% 24,5% 19,0% 11,6% 33,3% 22,0% 22,2% 50,0% 50,0% 15,8% 35,0% 25,0% 33,3% 100,0% 17,4% 66,7% 100,0
% ,0% ,0% ,0% 22,2%
2005
% Toplam 16,2% ,6% ,6% ,5% ,0% ,6% 1,2% ,2% ,4% ,1% ,3% ,1% ,5% ,0% ,2% ,3% ,0% ,0% ,0% ,0% 22,2%
Sayı 335 5 20 17 0 10 19 2 8 4 8 6 7 0 10 1 0 1 2 1 456
% Yıl 73,5% 1,1% 4,4% 3,7% ,0% 2,2% 4,2% ,4% 1,8% ,9% 1,8% 1,3% 1,5% ,0% 2,2% ,2% ,0% ,2% ,4% ,2% 100,0%
% Bakteri Cinsi
22,6% 10,2% 31,7% 17,9% ,0% 16,9% 17,6% 20,0% 44,4% 21,1% 40,0% 50,0% 23,3% ,0% 43,5% 11,1% ,0% 100,0% 66,7% 20,0% 22,6%
2006
% Toplam 16,6% ,2% 1,0% ,8% ,0% ,5% ,9% ,1% ,4% ,2% ,4% ,3% ,3% ,0% ,5% ,0% ,0% ,0% ,1% ,0% 22,6%
Sayı 418 12 20 39 0 29 26 1 0 6 4 2 9 0 3 0 0 0 0 1 570
% Yıl 73,3% 2,1% 3,5% 6,8% ,0% 5,1% 4,6% ,2% ,0% 1,1% ,7% ,4% 1,6% ,0% ,5% ,0% ,0% ,0% ,0% ,2% 100,0%
% Bakteri Cinsi
28,1% 24,5% 31,7% 41,1% ,0% 49,2% 24,1% 10,0% ,0% 31,6% 20,0% 16,7% 30,0% ,0% 13,0% ,0% ,0% ,0% ,0% 20,0% 28,3%
2007
% Toplam 20,8% ,6% 1,0% 1,9% ,0% 1,4% 1,3% ,0% ,0% ,3% ,2% ,1% ,4% ,0% ,1% ,0% ,0% ,0% ,0% ,0% 28,3%
Sayı 406 20 11 28 2 7 39 2 1 6 1 1 4 0 6 2 0 0 1 3 540
% Yıl 75,2% 3,7% 2,0% 5,2% ,4% 1,3% 7,2% ,4% ,2% 1,1% ,2% ,2% ,7% ,0% 1,1% ,4% ,0% ,0% ,2% ,6% 100,0%
% Bakteri Cinsi
27,3% 40,8% 17,5% 29,5% 66,7% 11,9% 36,1% 20,0% 5,6% 31,6% 5,0% 8,3% 13,3% ,0% 26,1% 22,2% ,0% ,0% 33,3% 60,0% 26,8%
2008
% Toplam 20,2% 1,0% ,5% 1,4% ,1% ,3% 1,9% ,1% ,0% ,3% ,0% ,0% ,2% ,0% ,3% ,1% ,0% ,0% ,0% ,1% 26,8%
Kadın
Toplam Sayı 1485 49 63 95 3 59 108 10 18 19 20 12 30 1 23 9 1 1 3 5 2014
% Yıl 73,7% 2,4% 3,1% 4,7% ,1% 2,9% 5,4% ,5% ,9% ,9% 1,0% ,6% 1,5% ,0% 1,1% ,4% ,0% ,0% ,1% ,2% 100,0%
% Bakteri Cinsi
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0% 100,0
% 100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
% Toplam 73,7% 2,4% 3,1% 4,7% ,1% 2,9% 5,4% ,5% ,9% ,9% 1,0% ,6% 1,5% ,0% 1,1% ,4% ,0% ,0% ,1% ,2% 100,0
%
*MSSE: Metisilin sensitif S. epidermidis, MRSA: Metisilin rezistans S. aureus, MRSE: Metisilin rezistans S. epidermidis, MSSA: Metisilin sensitif S. aureus
- 36 -
Tablo-12 Servis hastalarının cinslere göre bakteri sıklığı
Cins
Bakteri Cinsi
E. coli
Pseudomonas
K. pneum
oniae
Enterokok spp..
Acinetobakter spp.
MSSE
Proteus spp.
MR
SA
D G
rubu Streptokok
MR
SE
Alfa H
emolitik Streptokok
Morganella
MSSA
B G
rubu Streptokok
C
Grubu
Beta
Hem
olitk Sreptokok
Enterobakter kloaka
Citrobakter freundii
Serratia spp.
Providencia retgeri
Ureoplasm
a
S. pneumoniae
Toplam
Yıl Sayı 50 23 5 6 5 3 4 1 1 3 3 1 3 0 4 3 0 1 0 0 116
% Yıl 43,1% 19,8% 4,3% 5,2% 4,3% 2,6% 3,4% ,9% ,9% 2,6% 2,6% ,9% 2,6% ,0% 3,4% 2,6% ,0% ,9% ,0% ,0% 100,0%
% Bakteri Cinsi
26,6% 35,9% 25,0% 11,8% 41,7% 33,3% 16,7% 11,1% 25,0% 16,7% 50,0% 50,0% 60,0% ,0% 22,2% 60,0% ,0% 100,0% ,0% ,0% 26,2%
2005
% Toplam 11,3% 5,2% 1,1% 1,4% 1,1% ,7% ,9% ,2% ,2% ,7% ,7% ,2% ,7% ,0% ,9% ,7% ,0% ,2% ,0% ,0% 26,2%
Sayı 48 21 6 13 5 2 9 2 3 2 3 0 0 0 5 1 1 0 0 0 121
% Yıl 39,7% 17,4% 5,0% 10,7% 4,1% 1,7% 7,4% 1,7% 2,5% 1,7% 2,5% ,0% ,0% ,0% 4,1% ,8% ,8% ,0% ,0% ,0% 100,0%
% Bakteri Cinsi
25,5% 32,8% 30,0% 25,5% 41,7% 22,2% 37,5% 22,2% 75,0% 11,1% 50,0% ,0% ,0% ,0% 27,8% 20,0% 100,0% ,0% ,0% ,0% 27,4%
2006
% Toplam 10,9% 4,8% 1,4% 2,9% 1,1% ,5% 2,0% ,5% ,7% ,5% ,7% ,0% ,0% ,0% 1,1% ,2% ,2% ,0% ,0% ,0% 27,4%
Sayı 51 8 3 16 1 3 3 1 0 7 0 0 0 1 4 1 0 0 0 2 101
% Yıl 50,5% 7,9% 3,0% 15,8% 1,0% 3,0% 3,0% 1,0% ,0% 6,9% ,0% ,0% ,0% 1,0% 4,0% 1,0% ,0% ,0% ,0% 2,0% 100,0%
% Bakteri Cinsi
27,1% 12,5% 15,0% 31,4% 8,3% 33,3% 12,5% 11,1% ,0% 38,9% ,0% ,0% ,0% 50,0% 22,2% 20,0% ,0% ,0% ,0% 100,0% 22,9%
2007
% Toplam 11,5% 1,8% ,7% 3,6% ,2% ,7% ,7% ,2% ,0% 1,6% ,0% ,0% ,0% ,2% ,9% ,2% ,0% ,0% ,0% ,5% 22,9%
Sayı 39 12 6 16 1 1 8 5 0 6 0 1 2 1 5 0 0 0 1 0 104
% Yıl 37,5% 11,5% 5,8% 15,4% 1,0% 1,0% 7,7% 4,8% ,0% 5,8% ,0% 1,0% 1,9% 1,0% 4,8% ,0% ,0% ,0% 1,0% ,0% 100,0%
% Bakteri Cinsi
20,7% 18,8% 30,0% 31,4% 8,3% 11,1% 33,3% 55,6% ,0% 33,3% ,0% 50,0% 40,0% 50,0% 27,8% ,0% ,0% ,0% 100,0% ,0% 23,5%
2008
% Toplam 8,8% 2,7% 1,4% 3,6% ,2% ,2% 1,8% 1,1% ,0% 1,4% ,0% ,2% ,5% ,2% 1,1% ,0% ,0% ,0% ,2% ,0% 23,5%
Erkek
Toplam Sayı 188 64 20 51 12 9 24 9 4 18 6 2 5 2 18 5 1 1 1 2 442
% Yıl 42,5% 14,5% 4,5% 11,5% 2,7% 2,0% 5,4% 2,0% ,9% 4,1% 1,4% ,5% 1,1% ,5% 4,1% 1,1% ,2% ,2% ,2% ,5% 100,0%
% Bakteri Cinsi
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0% 100,0
% 100,0%
100,0%
100,0%
% Toplam 42,5% 14,5% 4,5% 11,5% 2,7% 2,0% 5,4% 2,0% ,9% 4,1% 1,4% ,5% 1,1% ,5% 4,1% 1,1% ,2% ,2% ,2% ,5% 100,0
%
Yıl Sayı 53 9 6 13 2 1 5 0 5 1 1 0 3 5 1 1 0 106
% Yıl 50,0% 8,5% 5,7% 12,3% 1,9% ,9% 4,7% ,0% 4,7% ,9% ,9% ,0% 2,8% 4,7% ,9% ,9% ,0% 100,0%
% Bakteri Cinsi
19,6% 27,3% 20,7% 22,8% 28,6% 8,3% 31,3% ,0% 62,5% 16,7% 12,5% ,0% 50,0% 41,7% 33,3% 33,3% ,0% 22,0%
2005
% Toplam 11,0% 1,9% 1,2% 2,7% ,4% ,2% 1,0% ,0% 1,0% ,2% ,2% ,0% ,6% 1,0% ,2% ,2% ,0% 22,0%
Sayı 87 5 11 9 1 4 5 3 3 3 3 3 1 2 1 2 0 143
% Yıl 60,8% 3,5% 7,7% 6,3% ,7% 2,8% 3,5% 2,1% 2,1% 2,1% 2,1% 2,1% ,7% 1,4% ,7% 1,4% ,0% 100,0%
% Bakteri Cinsi
32,2% 15,2% 37,9% 15,8% 14,3% 33,3% 31,3% 50,0% 37,5% 50,0% 37,5% 100,0% 16,7% 16,7% 33,3% 66,7% ,0% 29,7%
2006
% Toplam 18,1% 1,0% 2,3% 1,9% ,2% ,8% 1,0% ,6% ,6% ,6% ,6% ,6% ,2% ,4% ,2% ,4% ,0% 29,7%
Sayı 53 9 5 14 2 5 3 1 0 2 3 0 0 2 0 0 1 100
% Yıl 53,0% 9,0% 5,0% 14,0% 2,0% 5,0% 3,0% 1,0% ,0% 2,0% 3,0% ,0% ,0% 2,0% ,0% ,0% 1,0% 100,0%
% Bakteri Cinsi
19,6% 27,3% 17,2% 24,6% 28,6% 41,7% 18,8% 16,7% ,0% 33,3% 37,5% ,0% ,0% 16,7% ,0% ,0% 50,0% 20,8%
2007
% Toplam 11,0% 1,9% 1,0% 2,9% ,4% 1,0% ,6% ,2% ,0% ,4% ,6% ,0% ,0% ,4% ,0% ,0% ,2% 20,8%
Sayı 77 10 7 21 2 2 3 2 0 0 1 0 2 3 1 0 1 132
% Yıl 58,3% 7,6% 5,3% 15,9% 1,5% 1,5% 2,3% 1,5% ,0% ,0% ,8% ,0% 1,5% 2,3% ,8% ,0% ,8% 100,0%
% Bakteri Cinsi
28,5% 30,3% 24,1% 36,8% 28,6% 16,7% 18,8% 33,3% ,0% ,0% 12,5% ,0% 33,3% 25,0% 33,3% ,0% 50,0% 27,4%
2008
% Toplam 16,0% 2,1% 1,5% 4,4% ,4% ,4% ,6% ,4% ,0% ,0% ,2% ,0% ,4% ,6% ,2% ,0% ,2% 27,4%
Kadın
Toplam Sayı 270 33 29 57 7 12 16 6 8 6 8 3 6 12 3 3 2 481
% Yıl 56,1% 6,9% 6,0% 11,9% 1,5% 2,5% 3,3% 1,2% 1,7% 1,2% 1,7% ,6% 1,2% 2,5% ,6% ,6% ,4% 100,0%
% Bakteri Cinsi
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0% 100,0
% 100,0%
100,0%
100,0% 100,0
% 100,0%
100,0%
% Toplam 56,1% 6,9% 6,0% 11,9% 1,5% 2,5% 3,3% 1,2% 1,7% 1,2% 1,7% ,6% 1,2% 2,5% ,6% ,6% ,4% 100,0
%
*MSSE: Metisilin sensitiv S. epidermidis, MRSA: Metisilin rezistan S. aureus, MRSE: Metisilin rezistan S. epidermidis, MSSA: Metisilin sensitiv S. aureus
- 37 -
Tüm gruplar kadın-erkek ve poliklinik-servis karşılaştırıldığında yıllara göre üreyen etkenlerde
istatistiksel olarak anlamlı bir fark gözlendi (p<0.05). Sonuçlar gösterdi ki; E. coli (n: 1892, %67,2; n: 458,
%49,6), P. mirabilis (n: 212, %7,5; n:40, %4,3), Klebsiella pneumoniae (K. pneumoniae) (n: 109, %3,9; n:
49, %5,3) ve P. aeruginosa (n: 90, %3,2; n: 97, %10,5) İYE olan sırasıyla ayaktan ve yatan hasta
grubunda en fazla izole edilen organizmalardı. Diğer Enterobakter türleri, Gram pozitif bakteriler izole
edilen diğer bakteri türleriydi. En sık üremesi olan bu dört Gram negatif çomağın amoksisilin-klavulanat,
sefazolin, sefotaksim, sefoperazon/sulbaktam, seftazidim, aztreonam, amikasin, imipenem-cilastatin,
trimetoprim-sulfametoksazol, siprofloksasin, meropenem ve piperasilin/tazobaktam antibiyotik
duyarlılıklarına bakıldı ve son dört yılın değişiklikleri istatistiksel olarak karşılaştırıldı (Tablo 13 – 24).
Cinsiyet ve yer ayrılmadan tüm idrar kültürlerinde yapılan tüm bu dört bakteride Amoksisilin-
Klavulanat’ın yıllara göre duyarlılıklarındaki artış istatistiksel olarak anlamlı saptandı (p<0.05). Tüm
erkeklerde dört bakteriye karşı duyarlılıktaki artış anlamlı olarak saptanırken (p<0.05), kadınlarda Klebsiella
ve Proteus’taki değişiklikler istatistiksel olarak anlamsızdı ama E.coli ve Pseudomanas’a karşı direnç yıllar
geçtikçe azaldığı saptandı (p<0.005).Tüm poliklinik hastalarında sadece Klebsiella’daki yıllara göre
duyarlılıktaki değişim anlamsız bulunurken; tüm servis hastalarında ise Proteus’un Amoksisilin-Klavulanat
duyarlılığında yıllara göre bir değişim olmadığı saptandı. Erkek poliklinik hastalarından alınan kültürlerde
sadece Pseudomonas’ta fark yokken, erkek servis hastalarında Klebsiella ve Proteus’ta bir fark saptanmadı.
Polikliniğe başvuran kadın hastaların idrar kültürlerinde E. coli ve Pseudomonas üreyenlerde yıllara göre
duyarlılıkta artma anlamlı saptanırken (p<0.05), serviste yatan kadın hastalarda ise sadece Proteus’un
duyarlılığındaki artma anlamsız olarak saptandı (Tablo 25 – 26).
Sefazolin’inin yıllara göre duyarlılık karşılaştırıldığında tüm idrar kültürlerinde, erkek, kadın ve
servis hastalarında anlamlı değişiklik, E. coli’de dirençte artış ve Pseudomonas’ta azalış ve artış olarak,
saptanırken; poliklinik hastalarda sadece E. coli’de yıllara göre dirençte artış, anlamlı olarak saptandı
(p<0.05). Erkek poliklinik hastalarında, kadın poliklinik ve servis hastalarında sadece E. coli’de dirençte
- 38 -
artış, erkek servis hastalarında ise sadece Pseudomonas’ta duyarlılıkta azalış anlamlı saptandı(p<0.05)
(Tablo 27 – 28).
Sefotaksim’in yıllara göre duyarlılık karşılaştırıldığında tüm idrar kültürlerinde, erkek hastalarda,
poliklinik ve servis hastalarında duyarlılıktaki; E. coli’de azalış ve Pseudomonas’ta artış anlamlı olarak
saptanırken, kadın hastalarda sadece E. coli’de yıllara göre dirençteki artışı anlamlı olarak saptandı (p<0.05).
Polikliniğe başvuran erkeklerde E. coli’de dirençte artış, servisteki erkek hastalarda Pseudomonas’ta
dirençte azalış saptanırken (p<0.05); polikliniğe başvuran kadın hastalarda sadece Proteus’ta dirençte
anlamlı bir değişiklik yokken, servisteki hastalardan izole edilen Garm negatiflerin hiçbirinde duyarlılıkta
değişiklik saptanmamıştır (Tablo 29 – 30).
Sefoperazon/Sulbaktam’da yıllara göre tüm hastalarda, tüm erkek hastalarda ve tüm servis
hastalarında sadece Pseudomonas’ta duyarlılıkta artış saptanırken; tüm kadın hastalarda duyarlılıkta E.
coli’de azalış, Pseudomonas’ta artış saptandı (p<0.05). Tüm poliklinik hastalarında ise hiçbir bakteride
yıllara göre duyarlılıkta anlamlı bir değişiklik saptanmadı. Serviste yatan erkek hastalarda E. coli ve
Pseudomonas’ta duyarlılıkta artış saptanırken, kadın hastalarda ise sadece Pseudomonas’ta duyarlılıktaki
artış anlamlı idi (p<0.05). Polikliniğe başvuran kadınlarda ise sadece E. coli’de duyarlılıkta azalma anlamlı
iken (p<0.05), erkeklerde hiçbir bakterinin duyarlılığındaki değişim istatistiksel olarak anlamlı değildi
(Tablo 31 – 32).
Seftazidim’de tüm hastalarda, tüm kadınlarda ve tüm poliklinik hastalarında E. coli ve
Pseudomonas’ta duyarlılıkta azalma saptandı, tüm erkek ve servis hastalarında ise sadece E. coli’de yıllar
geçtikçe hassasiyette azalma anlamlı çıktı (p<0.05). Erkek poliklinik ve kadın servis hastalarında sadece E.
coli’de dirençte artış anlamlı iken, kadın poliklinik hastalarında hem E. coli hem de Pseudomonas’ta
dirençte artış saptandı (p<0.05). Serviste yatan erkek hastalarda ise hiçbir bakterinin duyarlılığındaki
değişim istatistiksel olarak anlamlı değildi (Tablo 33 – 34).
- 39 -
Aztreonam’a bakıldığında tüm hastalarda ve tüm poliklinik hastalarında E. coli ve Pseudomonas’ta
dirençte artış, tüm kadın hastalarda bunlara ek olarak Klebsiella’da duyarlılıkta artış, tüm servis ve erkek
hastalarda ise sadece E. coli’de dirençte artış saptandı (p<0.05). Erkek servis hastalarında hiçbir bakteride
anlamlı değişim saptanmazken, erkek poliklinik ve kadın servis hastalarında E. coli ve Pseudomonas’ta
dirençte artış, poliklinik kadın hastalarda ise bunlara ek olarak Klebsiella’da duyarlılıkta artış anlamlı
bulundu (p<0.05) (Tablo 35 – 36).
Amikasin’de tüm hastalarda ve tüm servis hastalarında Klebsiella’ya karşı duyarlılıkta değişimler
yıllara göre anlamlı bulundu (p<0.05), diğer gruplarda hiçbir bakterideki yıllara göre değişim anlamlı değildi
(Tablo 37– 38).
İmipenem/Cilastatin’in duyarlılığına bakıldığında tüm hastalar, erkek ve servis hastalarında
Pseudomonas, tüm kadınlar ve poliklinik hastalarında E. coli duyarlılığında önce azalma sonra artma
saptandı (p<0.05). Erkek ve kadın servis hastalarında Pseudomonas, kadın poliklinik hastalarında E. coli
duyarlılığında azalma saptandı (p<0.05). Polikliniğe başvuran erkek hastlarda ise hiçbir bakterinin
duyarlılığındaki değişim istatistiksel olarak anlamlı değildi (Tablo 39 – 40).
Trimetoprim/Sulfametoksazol’ün yıllara göre duyarlılığına bakıldığında tüm hastalar, kadınlar ve
poliklinik hastalarında E. coli ve Proteus’ta duyarlılıkta artış, tüm erkek hastalarda sadece Proteus’ta direçte
azalma saptandı (p<0.05). Tüm servis hastalarında ise sadece Klebsiella’da duyarlılıkta önce azalma sonra
artma saptandı (p<0.05). Kadın servis hastalarında hiçbir bakteride anlamlı değişim saptanmazken; erkek ve
kadın poliklinik hastalarında E. coli ve Proteus’ta yıllar geçtikçe duyarlılıkta artış ; erkek servis hastalarında
ise sadece Klebsiella’da dirençte artış ve sonra azalış saptandı (p<0.05) (Tablo 41– 42).
Siprofloksasin’e bakıldığında tüm hastlarda, erkelerde, kadınlarda ve poliklinik hastalarında hiçbir
bakteride yıllara göre duyarlılık değişimleri istatistiksel olarak anlamlı değerlendirilmedi. Tüm servis
hastalarında ise sadece E. coli’de yıllar geçtikçe ortalama duyarlıkta artış saptandı (p<0.05). Erkek
- 40 -
poliklinik, kadın poliklinik ve servis hastalarında anlamlı bir değişiklik yokken; erkek servis hastalarında E.
coli’de dirençte azalma saptandı (p<0.05) (Tablo 43 – 44).
Meropenem’e baktığımızda tüm hastalarda, erkelerde ve poliklinik hastalarında hiçbir bakteride
yıllara göre duyarlılık değişimleri istatistiksel olarak anlamlı değerlendirilmedi. Tüm kadın ve servis
hastalarında sadece Klebsiella’da dirençte artma saptandı (p<0.05). Sadece kadın servis hastalarında
duyarlılıkta azalma Klebsiella’ya karşı saptandı (p<0.05). Erkek poliklinik ve servis, kadın poliklinik
hastalarında anlamlı bir değişiklik yoktu (Tablo 45 – 46).
Piperasilin/Tazobaktam duyarlılığında yıllara göre değişimler ise tüm hastalarda, tüm erkek ve servis
hastalarında E. coli ve Pseudomonas’ta duyarlılıkta artış, sadece E. coli’de tüm kadın hastalarda duyarlılıkta
azalış saptandı (p<0.05). Kadın servis hastalarında ve erkek poliklinik hastalarında anlamlı bir fark
saptanmazken; E. coli’de yıllara göre antibiyotik değişikliğinde, erkek servis hastalarında duyarlılıkta artan
ve kadın poliklinik hastalarında ise azalan, bir fark gözlendi (p<0.05) (Tablo 47 – 48).
- 41 -
Tablo-13 Yıllara göre Amoksisilin-Klavulanat duyarlılığının değerlendirilmesi Bakteri Cinsi Yıl
2005 2006 2007 2008 Toplam P
Amoksisilin-Klavulanat Sayı 174 177 318 141 810
% Amoksisilin-Klavulanat 21,5% 21,9% 39,3% 17,4% 100,0%
% Yıl 32,0% 56,5% 50,6% 40,6% 44,2% Hassas
% Toplam 9,5% 9,7% 17,4% 7,7% 44,2%
Sayı 369 136 310 206 1021
% Amoksisilin-Klavulanat 36,1% 13,3% 30,4% 20,2% 100,0%
% Yıl 68,0% 43,5% 49,4% 59,4% 55,8%
Dirençli
% Toplam 20,2% 7,4% 16,9% 11,3% 55,8%
*E. coli
Toplam Sayı 543 313 628 347 1831
% Amoksisilin-Klavulanat 29,7% 17,1% 34,3% 19,0% 100,0%
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
% Toplam 29,7% 17,1% 34,3% 19,0% 100,0%
0,0007
Amoksisilin-Klavulanat Sayı 1 11 2 3 17
% Amoksisilin-Klavulanat 5,9% 64,7% 11,8% 17,6% 100,0%
% Yıl 1,7% 44,0% 5,7% 7,7% 10,8% Hassas
% Toplam ,6% 7,0% 1,3% 1,9% 10,8%
Sayı 58 14 33 36 141
% Amoksisilin-Klavulanat 41,1% 9,9% 23,4% 25,5% 100,0%
% Yıl 98,3% 56,0% 94,3% 92,3% 89,2%
Dirençli
% Toplam 36,7% 8,9% 20,9% 22,8% 89,2%
*Pseudomonas
Toplam Sayı 59 25 35 39 158
% Amoksisilin-Klavulanat 37,3% 15,8% 22,2% 24,7% 100,0%
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
% Toplam 37,3% 15,8% 22,2% 24,7% 100,0%
0,0001
Amoksisilin-Klavulanat Sayı 4 14 11 3 32
% Amoksisilin-Klavulanat 12,5% 43,8% 34,4% 9,4% 100,0%
% Yıl 11,1% 53,8% 27,5% 18,8% 27,1% Hassas
% Toplam 3,4% 11,9% 9,3% 2,5% 27,1%
Sayı 32 12 29 13 86
% Amoksisilin-Klavulanat 37,2% 14,0% 33,7% 15,1% 100,0%
% Yıl 88,9% 46,2% 72,5% 81,3% 72,9%
Dirençli
% Toplam 27,1% 10,2% 24,6% 11,0% 72,9%
*K. pneumoniae
Toplam Sayı 36 26 40 16 118
% Amoksisilin-Klavulanat 30,5% 22,0% 33,9% 13,6% 100,0%
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
% Toplam 30,5% 22,0% 33,9% 13,6% 100,0%
0,002
Amoksisilin-Klavulanat Sayı 24 26 44 32 126
% Amoksisilin-Klavulanat 19,0% 20,6% 34,9% 25,4% 100,0%
% Yıl 47,1% 74,3% 81,5% 69,6% 67,7% Hassas
% Toplam 12,9% 14,0% 23,7% 17,2% 67,7%
Sayı 27 9 10 14 60
% Amoksisilin-Klavulanat 45,0% 15,0% 16,7% 23,3% 100,0%
% Yıl 52,9% 25,7% 18,5% 30,4% 32,3%
Dirençli
% Toplam 14,5% 4,8% 5,4% 7,5% 32,3%
*Proteus
Toplam Sayı 51 35 54 46 186
% Amoksisilin-Klavulanat 27,4% 18,8% 29,0% 24,7% 100,0%
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
% Toplam 27,4% 18,8% 29,0% 24,7% 100,0%
0,002
*Pearson Chi-Square p<0.05
- 42 -
Tablo-14 Yıllara göre Sefazolin duyarlılığının değerlendirilmesi Bakteri Cinsi Yıl
2005 2006 2007 2008 Toplam P
Sefazolin Sayı 406 410 437 194 1447
% Sefazolin 28,1% 28,3% 30,2% 13,4% 100,0%
% Yıl 75,6% 79,9% 69,7% 59,5% 72,2% Hassas
% Toplam 20,3% 20,5% 21,8% 9,7% 72,2%
Sayı 131 103 190 132 556
% Sefazolin 23,6% 18,5% 34,2% 23,7% 100,0%
% Yıl 24,4% 20,1% 30,3% 40,5% 27,8%
Dirençli
% Toplam 6,5% 5,1% 9,5% 6,6% 27,8%
*E. coli
Toplam Sayı 537 513 627 326 2003
% Sefazolin 26,8% 25,6% 31,3% 16,3% 100,0%
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
% Toplam 26,8% 25,6% 31,3% 16,3% 100,0%
0,0004
Sefazolin Sayı 6 13 2 7 28
% Sefazolin 21,4% 46,4% 7,1% 25,0% 100,0%
% Yıl 10,3% 36,1% 5,7% 26,9% 18,1% Hassas
% Toplam 3,9% 8,4% 1,3% 4,5% 18,1%
Sayı 52 23 33 19 127
% Sefazolin 40,9% 18,1% 26,0% 15,0% 100,0%
% Yıl 89,7% 63,9% 94,3% 73,1% 81,9%
Dirençli
% Toplam 33,5% 14,8% 21,3% 12,3% 81,9%
*Pseudomonas
Toplam Sayı 58 36 35 26 155
% Sefazolin 37,4% 23,2% 22,6% 16,8% 100,0%
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
% Toplam 37,4% 23,2% 22,6% 16,8% 100,0%
0,002
Sefazolin Sayı 13 27 21 10 71
% Sefazolin 18,3% 38,0% 29,6% 14,1% 100,0%
% Yıl 35,1% 57,4% 52,5% 52,6% 49,7% Hassas
% Toplam 9,1% 18,9% 14,7% 7,0% 49,7%
Sayı 24 20 19 9 72
% Sefazolin 33,3% 27,8% 26,4% 12,5% 100,0%
% Yıl 64,9% 42,6% 47,5% 47,4% 50,3%
Dirençli
% Toplam 16,8% 14,0% 13,3% 6,3% 50,3%
K. pneumoniae
Toplam Sayı 37 47 40 19 143
% Sefazolin 25,9% 32,9% 28,0% 13,3% 100,0%
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
% Toplam 25,9% 32,9% 28,0% 13,3% 100,0%
0,216
Sefazolin Sayı 37 53 42 23 155
% Sefazolin 23,9% 34,2% 27,1% 14,8% 100,0%
% Yıl 71,2% 81,5% 77,8% 71,9% 76,4% Hassas
% Toplam 18,2% 26,1% 20,7% 11,3% 76,4%
Sayı 15 12 12 9 48
% Sefazolin 31,3% 25,0% 25,0% 18,8% 100,0%
% Yıl 28,8% 18,5% 22,2% 28,1% 23,6%
Dirençli
% Toplam 7,4% 5,9% 5,9% 4,4% 23,6%
Proteus
Toplam Sayı 52 65 54 32 203
% Sefazolin 25,6% 32,0% 26,6% 15,8% 100,0%
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
% Toplam 25,6% 32,0% 26,6% 15,8% 100,0%
0,539
*Pearson Chi-Square p<0.05
- 43 -
Tablo-15 Yıllara göre Sefotaksim duyarlılığının değerlendirilmesi Bakteri Cinsi Yıl
2005 2006 2007 2008 Toplam P
Sefotaksim Sayı 478 502 516 449 1945
% Sefotaksim 24,6% 25,8% 26,5% 23,1% 100,0%
% Yıl 89,5% 86,1% 82,2% 75,8% 83,2% Hassas
% Toplam 20,5% 21,5% 22,1% 19,2% 83,2%
Sayı 56 81 112 143 392
% Sefotaksim 14,3% 20,7% 28,6% 36,5% 100,0%
% Yıl 10,5% 13,9% 17,8% 24,2% 16,8%
Dirençli
% Toplam 2,4% 3,5% 4,8% 6,1% 16,8%
*E. coli
Toplam Sayı 534 583 628 592 2337
% Sefotaksim 22,8% 24,9% 26,9% 25,3% 100,0%
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
% Toplam 22,8% 24,9% 26,9% 25,3% 100,0%
0,003
Sefotaksim Sayı 19 12 24 23 78
% Sefotaksim 24,4% 15,4% 30,8% 29,5% 100,0%
% Yıl 32,2% 33,3% 68,6% 41,8% 42,2% Hassas
% Toplam 10,3% 6,5% 13,0% 12,4% 42,2%
Sayı 40 24 11 32 107
% Sefotaksim 37,4% 22,4% 10,3% 29,9% 100,0%
% Yıl 67,8% 66,7% 31,4% 58,2% 57,8%
Dirençli
% Toplam 21,6% 13,0% 5,9% 17,3% 57,8%
*Pseudomonas
Toplam Sayı 59 36 35 55 185
% Sefotaksim 31,9% 19,5% 18,9% 29,7% 100,0%
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
% Toplam 31,9% 19,5% 18,9% 29,7% 100,0%
0,004
Sefotaksim Sayı 20 36 27 22 105
% Sefotaksim 19,0% 34,3% 25,7% 21,0% 100,0%
% Yıl 55,6% 72,0% 67,5% 73,3% 67,3% Hassas
% Toplam 12,8% 23,1% 17,3% 14,1% 67,3%
Sayı 16 14 13 8 51
% Sefotaksim 31,4% 27,5% 25,5% 15,7% 100,0%
% Yıl 44,4% 28,0% 32,5% 26,7% 32,7%
Dirençli
% Toplam 10,3% 9,0% 8,3% 5,1% 32,7%
K. pneumoniae
Toplam Sayı 36 50 40 30 156
% Sefotaksim 23,1% 32,1% 25,6% 19,2% 100,0%
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
% Toplam 23,1% 32,1% 25,6% 19,2% 100,0%
0,354
Sefotaksim Sayı 48 70 53 72 243
% Sefotaksim 19,8% 28,8% 21,8% 29,6% 100,0%
% Yıl 94,1% 97,2% 98,1% 98,6% 97,2% Hassas
% Toplam 19,2% 28,0% 21,2% 28,8% 97,2%
Sayı 3 2 1 1 7
% Sefotaksim 42,9% 28,6% 14,3% 14,3% 100,0%
% Yıl 5,9% 2,8% 1,9% 1,4% 2,8%
Dirençli
% Toplam 1,2% ,8% ,4% ,4% 2,8%
Proteus
Toplam Sayı 51 72 54 73 250
% Sefotaksim 20,4% 28,8% 21,6% 29,2% 100,0%
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
% Toplam 20,4% 28,8% 21,6% 29,2% 100,0%
0,474
*Pearson Chi-Square p<0.05
- 44 -
Tablo-16 Yıllara göre Sefoperazon/Sulbaktam duyarlılığının değerlendirilmesi Bakteri Cinsi Yıl
2005 2006 2007 2008 Toplam P
Sefoperazon/Sulbaktam Sayı 498 543 591 559 2191
% Sefoperazon/Sulbaktam 22,7% 24,8% 27,0% 25,5% 100,0%
% Yıl 94,7% 95,9% 94,1% 94,6% 94,8% Hassas
% Toplam 21,5% 23,5% 25,6% 24,2% 94,8%
Sayı 28 23 37 32 120
% Sefoperazon/Sulbaktam 23,3% 19,2% 30,8% 26,7% 100,0%
% Yıl 5,3% 4,1% 5,9% 5,4% 5,2%
Dirençli
% Toplam 1,2% 1,0% 1,6% 1,4% 5,2%
E. coli
Toplam Sayı 526 566 628 591 2311
% Sefoperazon/Sulbaktam 22,8% 24,5% 27,2% 25,6% 100,0%
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
% Toplam 22,8% 24,5% 27,2% 25,6% 100,0%
0,539
Sefoperazon/Sulbaktam Sayı 45 17 33 49 144
% Sefoperazon/Sulbaktam 31,3% 11,8% 22,9% 34,0% 100,0%
% Yıl 76,3% 48,6% 94,3% 89,1% 78,3% Hassas
% Toplam 24,5% 9,2% 17,9% 26,6% 78,3%
Sayı 14 18 2 6 40
% Sefoperazon/Sulbaktam 35,0% 45,0% 5,0% 15,0% 100,0%
% Yıl 23,7% 51,4% 5,7% 10,9% 21,7%
Dirençli
% Toplam 7,6% 9,8% 1,1% 3,3% 21,7%
*Pseudomonas
Toplam Sayı 59 35 35 55 184
% Sefoperazon/Sulbaktam 32,1% 19,0% 19,0% 29,9% 100,0%
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
% Toplam 32,1% 19,0% 19,0% 29,9% 100,0%
0,0004
Sefoperazon/Sulbaktam Sayı 32 44 34 27 137
% Sefoperazon/Sulbaktam 23,4% 32,1% 24,8% 19,7% 100,0%
% Yıl 86,5% 89,8% 85,0% 90,0% 87,8% Hassas
% Toplam 20,5% 28,2% 21,8% 17,3% 87,8%
Sayı 5 5 6 3 19
% Sefoperazon/Sulbaktam 26,3% 26,3% 31,6% 15,8% 100,0%
% Yıl 13,5% 10,2% 15,0% 10,0% 12,2%
Dirençli
% Toplam 3,2% 3,2% 3,8% 1,9% 12,2%
K. pneumoniae
Toplam Sayı 37 49 40 30 156
% Sefoperazon/Sulbaktam 23,7% 31,4% 25,6% 19,2% 100,0%
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
% Toplam 23,7% 31,4% 25,6% 19,2% 100,0%
0,880
Sefoperazon/Sulbaktam Sayı 52 69 53 73 247
% Sefoperazon/Sulbaktam 21,1% 27,9% 21,5% 29,6% 100,0%
% Yıl 100,0% 100,0% 98,1% 100,0% 99,6% Hassas
% Toplam 21,0% 27,8% 21,4% 29,4% 99,6%
Sayı 0 0 1 0 1
% Sefoperazon/Sulbaktam ,0% ,0% 100,0% ,0% 100,0%
% Yıl ,0% ,0% 1,9% ,0% ,4%
Dirençli
% Toplam ,0% ,0% ,4% ,0% ,4%
Proteus
Toplam Sayı 52 69 54 73 248
% Sefoperazon/Sulbaktam 21,0% 27,8% 21,8% 29,4% 100,0%
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
% Toplam 21,0% 27,8% 21,8% 29,4% 100,0%
0,307
*Pearson Chi-Square p<0.05
- 45 -
Tablo-17 Yıllara göre Seftazidim duyarlılığının değerlendirilmesi Bakteri Cinsi Yıl
2005 2006 2007 2008 Toplam P
Seftazidim Sayı 472 508 526 470 1976
% Seftazidim 23,9% 25,7% 26,6% 23,8% 100,0%
% Yıl 90,6% 89,1% 83,8% 79,4% 85,5% Hassas
% Toplam 20,4% 22,0% 22,8% 20,3% 85,5%
Sayı 49 62 102 122 335
% Seftazidim 14,6% 18,5% 30,4% 36,4% 100,0%
% Yıl 9,4% 10,9% 16,2% 20,6% 14,5%
Dirençli
% Toplam 2,1% 2,7% 4,4% 5,3% 14,5%
*E. coli
Toplam Sayı 521 570 628 592 2311
% Seftazidim 22,5% 24,7% 27,2% 25,6% 100,0%
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
% Toplam 22,5% 24,7% 27,2% 25,6% 100,0%
0,0006
Seftazidim Sayı 37 25 28 28 118
% Seftazidim 31,4% 21,2% 23,7% 23,7% 100,0%
% Yıl 60,7% 69,4% 80,0% 50,9% 63,1% Hassas
% Toplam 19,8% 13,4% 15,0% 15,0% 63,1%
Sayı 24 11 7 27 69
% Seftazidim 34,8% 15,9% 10,1% 39,1% 100,0%
% Yıl 39,3% 30,6% 20,0% 49,1% 36,9%
Dirençli
% Toplam 12,8% 5,9% 3,7% 14,4% 36,9%
*Pseudomonas
Toplam Sayı 61 36 35 55 187
% Seftazidim 32,6% 19,3% 18,7% 29,4% 100,0%
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
% Toplam 32,6% 19,3% 18,7% 29,4% 100,0%
0,035
Seftazidim Sayı 25 39 29 21 114
% Seftazidim 21,9% 34,2% 25,4% 18,4% 100,0%
% Yıl 67,6% 78,0% 72,5% 70,0% 72,6% Hassas
% Toplam 15,9% 24,8% 18,5% 13,4% 72,6%
Sayı 12 11 11 9 43
% Seftazidim 27,9% 25,6% 25,6% 20,9% 100,0%
% Yıl 32,4% 22,0% 27,5% 30,0% 27,4%
Dirençli
% Toplam 7,6% 7,0% 7,0% 5,7% 27,4%
K. pneumoniae
Toplam Sayı 37 50 40 30 157
% Seftazidim 23,6% 31,8% 25,5% 19,1% 100,0%
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
% Toplam 23,6% 31,8% 25,5% 19,1% 100,0%
0,728
Seftazidim Sayı 49 69 53 71 242
% Seftazidim 20,2% 28,5% 21,9% 29,3% 100,0%
% Yıl 98,0% 98,6% 98,1% 97,3% 98,0% Hassas
% Toplam 19,8% 27,9% 21,5% 28,7% 98,0%
Sayı 1 1 1 2 5
% Seftazidim 20,0% 20,0% 20,0% 40,0% 100,0%
% Yıl 2,0% 1,4% 1,9% 2,7% 2,0%
Dirençli
% Toplam ,4% ,4% ,4% ,8% 2,0%
Proteus
Toplam Sayı 50 70 54 73 247
% Seftazidim 20,2% 28,3% 21,9% 29,6% 100,0%
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
% Toplam 20,2% 28,3% 21,9% 29,6% 100,0%
0,956
*Pearson Chi-Square p<0.05
- 46 -
Tablo-18 Yıllara göre Aztreonam duyarlılığının değerlendirilmesi Bakteri Cinsi Yıl
2005 2006 2007 2008 Toplam P
Aztreonam Sayı 467 84 527 351 1429
% Aztreonam 32,7% 5,9% 36,9% 24,6% 100,0%
% Yıl 90,5% 91,3% 84,2% 80,1% 85,5% Hassas
% Toplam 27,9% 5,0% 31,5% 21,0% 85,5%
Sayı 49 8 99 87 243
% Aztreonam 20,2% 3,3% 40,7% 35,8% 100,0%
% Yıl 9,5% 8,7% 15,8% 19,9% 14,5%
Dirençli
% Toplam 2,9% ,5% 5,9% 5,2% 14,5%
*E. coli
Toplam Sayı 516 92 626 438 1672
% Aztreonam 30,9% 5,5% 37,4% 26,2% 100,0%
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
% Toplam 30,9% 5,5% 37,4% 26,2% 100,0%
0,0002
Aztreonam Sayı 43 9 30 14 96
% Aztreonam 44,8% 9,4% 31,3% 14,6% 100,0%
% Yıl 72,9% 81,8% 85,7% 40,0% 68,6% Hassas
% Toplam 30,7% 6,4% 21,4% 10,0% 68,6%
Sayı 16 2 5 21 44
% Aztreonam 36,4% 4,5% 11,4% 47,7% 100,0%
% Yıl 27,1% 18,2% 14,3% 60,0% 31,4%
Dirençli
% Toplam 11,4% 1,4% 3,6% 15,0% 31,4%
*Pseudomonas
Toplam Sayı 59 11 35 35 140
% Aztreonam 42,1% 7,9% 25,0% 25,0% 100,0%
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
% Toplam 42,1% 7,9% 25,0% 25,0% 100,0%
0,0000001
Aztreonam Sayı 23 5 28 18 74
% Aztreonam 31,1% 6,8% 37,8% 24,3% 100,0%
% Yıl 62,2% 55,6% 70,0% 81,8% 68,5% Hassas
% Toplam 21,3% 4,6% 25,9% 16,7% 68,5%
Sayı 14 4 12 4 34
% Aztreonam 41,2% 11,8% 35,3% 11,8% 100,0%
% Yıl 37,8% 44,4% 30,0% 18,2% 31,5%
Dirençli
% Toplam 13,0% 3,7% 11,1% 3,7% 31,5%
K. pneumoniae
Toplam Sayı 37 9 40 22 108
% Aztreonam 34,3% 8,3% 37,0% 20,4% 100,0%
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
% Toplam 34,3% 8,3% 37,0% 20,4% 100,0%
0,356
Aztreonam Sayı 47 11 53 41 152
% Aztreonam 30,9% 7,2% 34,9% 27,0% 100,0%
% Yıl 94,0% 91,7% 98,1% 97,6% 96,2% Hassas
% Toplam 29,7% 7,0% 33,5% 25,9% 96,2%
Sayı 3 1 1 1 6
% Aztreonam 50,0% 16,7% 16,7% 16,7% 100,0%
% Yıl 6,0% 8,3% 1,9% 2,4% 3,8%
Dirençli
% Toplam 1,9% ,6% ,6% ,6% 3,8%
Proteus
Toplam Sayı 50 12 54 42 158
% Aztreonam 31,6% 7,6% 34,2% 26,6% 100,0%
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
% Toplam 31,6% 7,6% 34,2% 26,6% 100,0%
0,546
*Pearson Chi-Square p<0.05
- 47 -
Tablo-19 Yıllara göre Amikasin duyarlılığının değerlendirilmesi Bakteri Cinsi Yıl
2005 2006 2007 2008 Toplam P
Amikasin Sayı 520 507 622 159 1808
% Amikasin 28,8% 28,0% 34,4% 8,8% 100,0%
% Yıl 97,4% 97,7% 99,2% 98,8% 98,2% Hassas
% Toplam 28,2% 27,5% 33,8% 8,6% 98,2%
Sayı 14 12 5 2 33
% Amikasin 42,4% 36,4% 15,2% 6,1% 100,0%
% Yıl 2,6% 2,3% ,8% 1,2% 1,8%
Dirençli
% Toplam ,8% ,7% ,3% ,1% 1,8%
E. coli
Toplam Sayı 534 519 627 161 1841
% Amikasin 29,0% 28,2% 34,1% 8,7% 100,0%
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
% Toplam 29,0% 28,2% 34,1% 8,7% 100,0%
0,083
Amikasin Sayı 51 33 34 13 131
% Amikasin 38,9% 25,2% 26,0% 9,9% 100,0%
% Yıl 85,0% 91,7% 97,1% 81,3% 89,1% Hassas
% Toplam 34,7% 22,4% 23,1% 8,8% 89,1%
Sayı 9 3 1 3 16
% Amikasin 56,3% 18,8% 6,3% 18,8% 100,0%
% Yıl 15,0% 8,3% 2,9% 18,8% 10,9%
Dirençli
% Toplam 6,1% 2,0% ,7% 2,0% 10,9%
Pseudomonas
Toplam Sayı 60 36 35 16 147
% Amikasin 40,8% 24,5% 23,8% 10,9% 100,0%
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
% Toplam 40,8% 24,5% 23,8% 10,9% 100,0%
0,201
Amikasin Sayı 34 45 39 8 126
% Amikasin 27,0% 35,7% 31,0% 6,3% 100,0%
% Yıl 91,9% 93,8% 97,5% 72,7% 92,6% Hassas
% Toplam 25,0% 33,1% 28,7% 5,9% 92,6%
Sayı 3 3 1 3 10
% Amikasin 30,0% 30,0% 10,0% 30,0% 100,0%
% Yıl 8,1% 6,3% 2,5% 27,3% 7,4%
Dirençli
% Toplam 2,2% 2,2% ,7% 2,2% 7,4%
*K. pneumoniae
Toplam Sayı 37 48 40 11 136
% Amikasin 27,2% 35,3% 29,4% 8,1% 100,0%
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
% Toplam 27,2% 35,3% 29,4% 8,1% 100,0%
0,048
Amikasin Sayı 50 66 53 15 184
% Amikasin 27,2% 35,9% 28,8% 8,2% 100,0%
% Yıl 96,2% 98,5% 98,1% 100,0% 97,9% Hassas
% Toplam 26,6% 35,1% 28,2% 8,0% 97,9%
Sayı 2 1 1 0 4
% Amikasin 50,0% 25,0% 25,0% ,0% 100,0%
% Yıl 3,8% 1,5% 1,9% ,0% 2,1%
Dirençli
% Toplam 1,1% ,5% ,5% ,0% 2,1%
Proteus
Toplam Sayı 52 67 54 15 188
% Amikasin 27,7% 35,6% 28,7% 8,0% 100,0%
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
% Toplam 27,7% 35,6% 28,7% 8,0% 100,0%
0,750
*Pearson Chi-Square p<0.05
- 48 -
Tablo-20 Yıllara göre İmipenem/Cilastatin duyarlılığının değerlendirilmesi Bakteri Cinsi Yıl
2005 2006 2007 2008 Toplam P
İmipenem/Cilastatin Sayı 514 397 626 585 2122
% İmipenem/Cilastatin 24,2% 18,7% 29,5% 27,6% 100,0%
% Yıl 99,8% 99,5% 99,7% 98,8% 99,4% Hassas
% Toplam 24,1% 18,6% 29,3% 27,4% 99,4%
Sayı 1 2 2 7 12
% İmipenem/Cilastatin 8,3% 16,7% 16,7% 58,3% 100,0%
% Yıl ,2% ,5% ,3% 1,2% ,6%
Dirençli
% Toplam ,0% ,1% ,1% ,3% ,6%
E. coli
Toplam Sayı 515 399 628 592 2134
% İmipenem/Cilastatin 24,1% 18,7% 29,4% 27,7% 100,0%
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
% Toplam 24,1% 18,7% 29,4% 27,7% 100,0%
0,111
İmipenem/Cilastatin Sayı 46 13 33 48 140
% İmipenem/Cilastatin 32,9% 9,3% 23,6% 34,3% 100,0%
% Yıl 79,3% 52,0% 94,3% 87,3% 80,9% Hassas
% Toplam 26,6% 7,5% 19,1% 27,7% 80,9%
Sayı 12 12 2 7 33
% İmipenem/Cilastatin 36,4% 36,4% 6,1% 21,2% 100,0%
% Yıl 20,7% 48,0% 5,7% 12,7% 19,1%
Dirençli
% Toplam 6,9% 6,9% 1,2% 4,0% 19,1%
*Pseudomonas
Toplam Sayı 58 25 35 55 173
% İmipenem/Cilastatin 33,5% 14,5% 20,2% 31,8% 100,0%
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
% Toplam 33,5% 14,5% 20,2% 31,8% 100,0%
0,000001
İmipenem/Cilastatin Sayı 36 40 40 29 145
% İmipenem/Cilastatin 24,8% 27,6% 27,6% 20,0% 100,0%
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 96,7% 99,3% Hassas
% Toplam 24,7% 27,4% 27,4% 19,9% 99,3%
Sayı 0 0 0 1 1
% İmipenem/Cilastatin ,0% ,0% ,0% 100,0% 100,0%
% Yıl ,0% ,0% ,0% 3,3% ,7%
Dirençli
% Toplam ,0% ,0% ,0% ,7% ,7%
K. pneumoniae
Toplam Sayı 36 40 40 30 146
% İmipenem/Cilastatin 24,7% 27,4% 27,4% 20,5% 100,0%
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
% Toplam 24,7% 27,4% 27,4% 20,5% 100,0%
0,273
İmipenem/Cilastatin Sayı 49 47 54 72 222
% İmipenem/Cilastatin 22,1% 21,2% 24,3% 32,4% 100,0%
% Yıl 98,0% 100,0% 100,0% 98,6% 99,1% Hassas
% Toplam 21,9% 21,0% 24,1% 32,1% 99,1%
Sayı 1 0 0 1 2
% İmipenem/Cilastatin 50,0% ,0% ,0% 50,0% 100,0%
% Yıl 2,0% ,0% ,0% 1,4% ,9%
Dirençli
% Toplam ,4% ,0% ,0% ,4% ,9%
Proteus
Toplam Sayı 50 47 54 73 224
% İmipenem/Cilastatin 22,3% 21,0% 24,1% 32,6% 100,0%
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
% Toplam 22,3% 21,0% 24,1% 32,6% 100,0%
0,617
*Pearson Chi-Square p<0.05
- 49 -
Tablo-21 Yıllara göre Trimetoprim/Sulfametoksazol duyarlılığının değerlendirilmesi Bakteri Cinsi Yıl
2005 2006 2007 2008 Toplam P
Trimetoprim/Sulfametoksazol Sayı 205 78 329 146 758
%Trimetoprim/Sulfametoksazol 27,0% 10,3% 43,4% 19,3% 100,0%
% Yıl 37,8% 52,3% 52,4% 52,0% 47,4% Hassas
% Toplam 12,8% 4,9% 20,6% 9,1% 47,4%
Sayı 337 71 299 135 842
%Trimetoprim/Sulfametoksazol 40,0% 8,4% 35,5% 16,0% 100,0%
% Yıl 62,2% 47,7% 47,6% 48,0% 52,6%
Dirençli
% Toplam 21,1% 4,4% 18,7% 8,4% 52,6%
*E. coli
Toplam Sayı 542 149 628 281 1600
%Trimetoprim/Sulfametoksazol 33,9% 9,3% 39,3% 17,6% 100,0%
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
% Toplam 33,9% 9,3% 39,3% 17,6% 100,0%
0,0001
Trimetoprim/Sulfametoksazol Sayı 6 3 4 3 16
%Trimetoprim/Sulfametoksazol 37,5% 18,8% 25,0% 18,8% 100,0%
% Yıl 9,8% 27,3% 11,4% 16,7% 12,8% Hassas
% Toplam 4,8% 2,4% 3,2% 2,4% 12,8%
Sayı 55 8 31 15 109
%Trimetoprim/Sulfametoksazol 50,5% 7,3% 28,4% 13,8% 100,0%
% Yıl 90,2% 72,7% 88,6% 83,3% 87,2%
Dirençli
% Toplam 44,0% 6,4% 24,8% 12,0% 87,2%
Pseudomonas
Toplam Sayı 61 11 35 18 125
%Trimetoprim/Sulfametoksazol 48,8% 8,8% 28,0% 14,4% 100,0%
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
% Toplam 48,8% 8,8% 28,0% 14,4% 100,0%
0,416
Trimetoprim/Sulfametoksazol Sayı 13 4 15 12 44
%Trimetoprim/Sulfametoksazol 29,5% 9,1% 34,1% 27,3% 100,0%
% Yıl 35,1% 33,3% 37,5% 66,7% 41,1% Hassas
% Toplam 12,1% 3,7% 14,0% 11,2% 41,1%
Sayı 24 8 25 6 63
%Trimetoprim/Sulfametoksazol 38,1% 12,7% 39,7% 9,5% 100,0%
% Yıl 64,9% 66,7% 62,5% 33,3% 58,9%
Dirençli
% Toplam 22,4% 7,5% 23,4% 5,6% 58,9%
K. pneumoniae
Toplam Sayı 37 12 40 18 107
%Trimetoprim/Sulfametoksazol 34,6% 11,2% 37,4% 16,8% 100,0%
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
% Toplam 34,6% 11,2% 37,4% 16,8% 100,0%
0,116
Trimetoprim/Sulfametoksazol Sayı 12 3 39 19 73
%Trimetoprim/Sulfametoksazol 16,4% 4,1% 53,4% 26,0% 100,0%
% Yıl 22,6% 20,0% 72,2% 70,4% 49,0% Hassas
% Toplam 8,1% 2,0% 26,2% 12,8% 49,0%
Sayı 41 12 15 8 76
%Trimetoprim/Sulfametoksazol 53,9% 15,8% 19,7% 10,5% 100,0%
% Yıl 77,4% 80,0% 27,8% 29,6% 51,0%
Dirençli
% Toplam 27,5% 8,1% 10,1% 5,4% 51,0%
*Proteus
Toplam Sayı 53 15 54 27 149
%Trimetoprim/Sulfametoksazol 35,6% 10,1% 36,2% 18,1% 100,0%
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
% Toplam 35,6% 10,1% 36,2% 18,1% 100,0%
0,0006
*Pearson Chi-Square p<0.05
- 50 -
Tablo-22 Yıllara göre Siprofloksasin duyarlılığının değerlendirilmesi Bakteri Cinsi Yıl
2005 2006 2007 2008 Toplam P
Siprofloksasin Sayı 426 377 489 105 1397
% Siprofloksasin 30,5% 27,0% 35,0% 7,5% 100,0%
% Yıl 80,1% 82,7% 78,0% 77,8% 79,8% Hassas
% Toplam 24,3% 21,5% 27,9% 6,0% 79,8%
Sayı 106 79 138 30 353
% Siprofloksasin 30,0% 22,4% 39,1% 8,5% 100,0%
% Yıl 19,9% 17,3% 22,0% 22,2% 20,2%
Dirençli
% Toplam 6,1% 4,5% 7,9% 1,7% 20,2%
E. coli
Toplam Sayı 532 456 627 135 1750
% Siprofloksasin 30,4% 26,1% 35,8% 7,7% 100,0%
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
% Toplam 30,4% 26,1% 35,8% 7,7% 100,0%
0,263
Siprofloksasin Sayı 36 22 26 11 95
% Siprofloksasin 37,9% 23,2% 27,4% 11,6% 100,0%
% Yıl 61,0% 71,0% 74,3% 91,7% 69,3% Hassas
% Toplam 26,3% 16,1% 19,0% 8,0% 69,3%
Sayı 23 9 9 1 42
% Siprofloksasin 54,8% 21,4% 21,4% 2,4% 100,0%
% Yıl 39,0% 29,0% 25,7% 8,3% 30,7%
Dirençli
% Toplam 16,8% 6,6% 6,6% ,7% 30,7%
Pseudomonas
Toplam Sayı 59 31 35 12 137
% Siprofloksasin 43,1% 22,6% 25,5% 8,8% 100,0%
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
% Toplam 43,1% 22,6% 25,5% 8,8% 100,0%
0,159
Siprofloksasin Sayı 28 33 30 7 98
% Siprofloksasin 28,6% 33,7% 30,6% 7,1% 100,0%
% Yıl 75,7% 75,0% 75,0% 77,8% 75,4% Hassas
% Toplam 21,5% 25,4% 23,1% 5,4% 75,4%
Sayı 9 11 10 2 32
% Siprofloksasin 28,1% 34,4% 31,3% 6,3% 100,0%
% Yıl 24,3% 25,0% 25,0% 22,2% 24,6%
Dirençli
% Toplam 6,9% 8,5% 7,7% 1,5% 24,6%
K. pneumoniae
Toplam Sayı 37 44 40 9 130
% Siprofloksasin 28,5% 33,8% 30,8% 6,9% 100,0%
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
% Toplam 28,5% 33,8% 30,8% 6,9% 100,0%
0,998
Siprofloksasin Sayı 49 53 49 15 166
% Siprofloksasin 29,5% 31,9% 29,5% 9,0% 100,0%
% Yıl 96,1% 96,4% 90,7% 100,0% 94,9% Hassas
% Toplam 28,0% 30,3% 28,0% 8,6% 94,9%
Sayı 2 2 5 0 9
% Siprofloksasin 22,2% 22,2% 55,6% ,0% 100,0%
% Yıl 3,9% 3,6% 9,3% ,0% 5,1%
Dirençli
% Toplam 1,1% 1,1% 2,9% ,0% 5,1%
Proteus
Toplam Sayı 51 55 54 15 175
% Siprofloksasin 29,1% 31,4% 30,9% 8,6% 100,0%
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
% Toplam 29,1% 31,4% 30,9% 8,6% 100,0%
0,376
- 51 -
Tablo-23 Yıllara göre Meropenem duyarlılığının değerlendirilmesi Bakteri Cinsi Yıl
2005 2006 2007 2008 Toplam P
Meropenem Sayı 522 103 165 586 1376
% Meropenem 37,9% 7,5% 12,0% 42,6% 100,0%
% Yıl 99,2% 100,0% 99,4% 99,0% 99,2% Hassas
% Toplam 37,6% 7,4% 11,9% 42,2% 99,2%
Sayı 4 0 1 6 11
% Meropenem 36,4% ,0% 9,1% 54,5% 100,0%
% Yıl ,8% ,0% ,6% 1,0% ,8%
Dirençli
% Toplam ,3% ,0% ,1% ,4% ,8%
E. coli
Toplam Sayı 526 103 166 592 1387
% Meropenem 37,9% 7,4% 12,0% 42,7% 100,0%
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
% Toplam 37,9% 7,4% 12,0% 42,7% 100,0%
0,736
Meropenem Sayı 48 8 8 44 108
% Meropenem 44,4% 7,4% 7,4% 40,7% 100,0%
% Yıl 80,0% 72,7% 80,0% 80,0% 79,4% Hassas
% Toplam 35,3% 5,9% 5,9% 32,4% 79,4%
Sayı 12 3 2 11 28
% Meropenem 42,9% 10,7% 7,1% 39,3% 100,0%
% Yıl 20,0% 27,3% 20,0% 20,0% 20,6%
Dirençli
% Toplam 8,8% 2,2% 1,5% 8,1% 20,6%
Pseudomonas
Toplam Sayı 60 11 10 55 136
% Meropenem 44,1% 8,1% 7,4% 40,4% 100,0%
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
% Toplam 44,1% 8,1% 7,4% 40,4% 100,0%
0,955
Meropenem Sayı 36 9 10 30 85
% Meropenem 42,4% 10,6% 11,8% 35,3% 100,0%
% Yıl 100,0% 100,0% 90,9% 100,0% 98,8% Hassas
% Toplam 41,9% 10,5% 11,6% 34,9% 98,8%
Sayı 0 0 1 0 1
% Meropenem ,0% ,0% 100,0% ,0% 100,0%
% Yıl ,0% ,0% 9,1% ,0% 1,2%
Dirençli
% Toplam ,0% ,0% 1,2% ,0% 1,2%
K. pneumoniae
Toplam Sayı 36 9 11 30 86
% Meropenem 41,9% 10,5% 12,8% 34,9% 100,0%
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
% Toplam 41,9% 10,5% 12,8% 34,9% 100,0%
0,075
Meropenem Sayı 51 15 15 72 153
% Meropenem 33,3% 9,8% 9,8% 47,1% 100,0%
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 98,6% 99,4% Hassas
% Toplam 33,1% 9,7% 9,7% 46,8% 99,4%
Sayı 0 0 0 1 1
% Meropenem ,0% ,0% ,0% 100,0% 100,0%
% Yıl ,0% ,0% ,0% 1,4% ,6%
Dirençli
% Toplam ,0% ,0% ,0% ,6% ,6%
Proteus
Toplam Sayı 51 15 15 73 154
% Meropenem 33,1% 9,7% 9,7% 47,4% 100,0%
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
% Toplam 33,1% 9,7% 9,7% 47,4% 100,0%
0,773
- 52 -
Tablo-24 Yıllara göre Piperasilin/Tazobaktam duyarlılığının değerlendirilmesi Bakteri Cinsi Yıl
2005 2006 2007 2008 Toplam P
Piperasilin/Tazobaktam Sayı 488 491 606 508 2093
%Piperasilin/Tazobaktam 23,3% 23,5% 29,0% 24,3% 100,0%
% Yıl 93,3% 96,7% 96,5% 93,0% 94,9% Hassas
% Toplam 22,1% 22,3% 27,5% 23,0% 94,9%
Sayı 35 17 22 38 112
%Piperasilin/Tazobaktam 31,3% 15,2% 19,6% 33,9% 100,0%
% Yıl 6,7% 3,3% 3,5% 7,0% 5,1%
Dirençli
% Toplam 1,6% ,8% 1,0% 1,7% 5,1%
*E. coli
Toplam Sayı 523 508 628 546 2205
%Piperasilin/Tazobaktam 23,7% 23,0% 28,5% 24,8% 100,0%
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
% Toplam 23,7% 23,0% 28,5% 24,8% 100,0%
0,004
Piperasilin/Tazobaktam Sayı 49 25 34 47 155
%Piperasilin/Tazobaktam 31,6% 16,1% 21,9% 30,3% 100,0%
% Yıl 83,1% 71,4% 97,1% 97,9% 87,6% Hassas
% Toplam 27,7% 14,1% 19,2% 26,6% 87,6%
Sayı 10 10 1 1 22
%Piperasilin/Tazobaktam 45,5% 45,5% 4,5% 4,5% 100,0%
% Yıl 16,9% 28,6% 2,9% 2,1% 12,4%
Dirençli
% Toplam 5,6% 5,6% ,6% ,6% 12,4%
*Pseudomonas
Toplam Sayı 59 35 35 48 177
%Piperasilin/Tazobaktam 33,3% 19,8% 19,8% 27,1% 100,0%
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
% Toplam 33,3% 19,8% 19,8% 27,1% 100,0%
0,001
Piperasilin/Tazobaktam Sayı 30 34 35 24 123
%Piperasilin/Tazobaktam 24,4% 27,6% 28,5% 19,5% 100,0%
% Yıl 81,1% 85,0% 87,5% 85,7% 84,8% Hassas
% Toplam 20,7% 23,4% 24,1% 16,6% 84,8%
Sayı 7 6 5 4 22
%Piperasilin/Tazobaktam 31,8% 27,3% 22,7% 18,2% 100,0%
% Yıl 18,9% 15,0% 12,5% 14,3% 15,2%
Dirençli
% Toplam 4,8% 4,1% 3,4% 2,8% 15,2%
K. pneumoniae
Toplam Sayı 37 40 40 28 145
%Piperasilin/Tazobaktam 25,5% 27,6% 27,6% 19,3% 100,0%
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
% Toplam 25,5% 27,6% 27,6% 19,3% 100,0%
0,886
Piperasilin/Tazobaktam Sayı 53 62 53 70 238
%Piperasilin/Tazobaktam 22,3% 26,1% 22,3% 29,4% 100,0%
% Yıl 100,0% 100,0% 98,1% 100,0% 99,6% Hassas
% Toplam 22,2% 25,9% 22,2% 29,3% 99,6%
Sayı 0 0 1 0 1
%Piperasilin/Tazobaktam ,0% ,0% 100,0% ,0% 100,0%
% Yıl ,0% ,0% 1,9% ,0% ,4%
Dirençli
% Toplam ,0% ,0% ,4% ,0% ,4%
Proteus
Toplam Sayı 53 62 54 70 239
%Piperasilin/Tazobaktam 22,2% 25,9% 22,6% 29,3% 100,0%
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
% Toplam 22,2% 25,9% 22,6% 29,3% 100,0%
0,329
*Pearson Chi-Square p<0.05
- 53 -
Tablo-25 Amoksisilin-Klavulanat cinslere göre duyarlılık karşılaştırması Bakteri Cinsi Yıl Cins
2005 2006 2007 2008
Toplam P
Amoksisilin-Klavulanat Sayı 42 42 61 17 162 Hassas
% Yıl 25,1% 48,3% 38,9% 25,8% 34,0% Sayı 125 45 96 49 315 Dirençli % Yıl 74,9% 51,7% 61,1% 74,2% 66,0%
*E. coli
Toplam Sayı 167 87 157 66 477 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,001
Amoksisilin-Klavulanat Sayı 1 5 0 1 7 Hassas
% Yıl 2,6% 29,4% ,0% 6,3% 8,2% Sayı 37 12 14 15 78 Dirençli % Yıl 97,4% 70,6% 100,0% 93,8% 91,8%
*Pseudomonas
Toplam Sayı 38 17 14 16 85 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,005
Amoksisilin-Klavulanat Sayı 1 6 2 0 9 Hassas
% Yıl 5,6% 50,0% 13,3% ,0% 18,4% Sayı 17 6 13 4 40 Dirençli % Yıl 94,4% 50,0% 86,7% 100,0% 81,6%
*K. pneumoniae
Toplam Sayı 18 12 15 4 49 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,011
Amoksisilin-Klavulanat Sayı 6 15 21 14 56 Hassas
% Yıl 27,3% 71,4% 84,0% 73,7% 64,4% Sayı 16 6 4 5 31 Dirençli % Yıl 72,7% 28,6% 16,0% 26,3% 35,6%
*Proteus
Toplam Sayı 22 21 25 19 87
Erkek
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,000001
Amoksisilin-Klavulanat Sayı 132 135 257 124 648 Hassas
% Yıl 35,1% 59,7% 54,6% 44,1% 47,9% Sayı 244 91 214 157 706 Dirençli % Yıl 64,9% 40,3% 45,4% 55,9% 52,1%
*E. coli
Toplam Sayı 376 226 471 281 1354 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,0002
Amoksisilin-Klavulanat Sayı 0 6 2 2 10 Hassas
% Yıl ,0% 75,0% 9,5% 8,7% 13,7% Sayı 21 2 19 21 63 Dirençli % Yıl 100,0% 25,0% 90,5% 91,3% 86,3%
*Pseudomonas
Toplam Sayı 21 8 21 23 73 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,0001
Amoksisilin-Klavulanat Sayı 3 8 9 3 23 Hassas
% Yıl 16,7% 57,1% 36,0% 25,0% 33,3% Sayı 15 6 16 9 46 Dirençli % Yıl 83,3% 42,9% 64,0% 75,0% 66,7%
K. pneumoniae
Toplam Sayı 18 14 25 12 69 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,099
Amoksisilin-Klavulanat Sayı 18 11 23 18 70 Hassas
% Yıl 62,1% 78,6% 79,3% 66,7% 70,7% Sayı 11 3 6 9 29 Dirençli % Yıl 37,9% 21,4% 20,7% 33,3% 29,3%
Proteus
Toplam Sayı 29 14 29 27 99
Kadın
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,438
*Pearson Chi-Square p<0.05
- 54 -
Tablo-26 Amoksisilin-Klavulanat kültür alınan yere göre duyarlılık karşılaştırması Bakteri Cinsi Yıl Yer
2005 2006 2007 2008
Toplam P
Amoksisilin-Klavulanat Sayı 140 129 281 122 672 Hassas
% Yıl 31,8% 54,4% 53,6% 43,0% 45,3% Sayı 300 108 243 162 813
Dirençli % Yıl 68,2% 45,6% 46,4% 57,0% 54,7%
*E. coli
Toplam Sayı 440 237 524 284 1485 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,0005
Amoksisilin-Klavulanat Sayı 1 2 0 0 3 Hassas
% Yıl 3,6% 25,0% ,0% ,0% 3,8% Sayı 27 6 18 24 75
Dirençli % Yıl 96,4% 75,0% 100,0% 100,0% 96,2%
*Pseudomonas
Toplam Sayı 28 8 18 24 78 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,010
Amoksisilin-Klavulanat Sayı 3 8 11 3 25 Hassas
% Yıl 12,0% 47,1% 34,4% 27,3% 29,4% Sayı 22 9 21 8 60
Dirençli % Yıl 88,0% 52,9% 65,6% 72,7% 70,6%
K. pneumoniae
Toplam Sayı 25 17 32 11 85 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,086
Amoksisilin-Klavulanat Sayı 20 22 39 24 105 Hassas
% Yıl 46,5% 73,3% 81,3% 64,9% 66,5% Sayı 23 8 9 13 53
Dirençli % Yıl 53,5% 26,7% 18,8% 35,1% 33,5%
*Proteus
Toplam Sayı 43 30 48 37 158
Poliklinik
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,005
Amoksisilin-Klavulanat Sayı 34 48 37 19 138 Hassas
% Yıl 33,0% 63,2% 35,6% 30,2% 39,9% Sayı 69 28 67 44 208
Dirençli % Yıl 67,0% 36,8% 64,4% 69,8% 60,1%
*E. coli
Toplam Sayı 103 76 104 63 346 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,0005
Amoksisilin-Klavulanat Sayı 0 9 2 3 14 Hassas
% Yıl ,0% 52,9% 11,8% 20,0% 17,5% Sayı 31 8 15 12 66
Dirençli % Yıl 100,0% 47,1% 88,2% 80,0% 82,5%
*Pseudomonas
Toplam Sayı 31 17 17 15 80 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,0007
Amoksisilin-Klavulanat Sayı 1 6 0 0 7 Hassas
% Yıl 9,1% 66,7% ,0% ,0% 21,2% Sayı 10 3 8 5 26
Dirençli % Yıl 90,9% 33,3% 100,0% 100,0% 78,8%
*K. pneumoniae
Toplam Sayı 11 9 8 5 33 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,001
Amoksisilin-Klavulanat Sayı 4 4 5 8 21 Hassas
% Yıl 50,0% 80,0% 83,3% 88,9% 75,0% Sayı 4 1 1 1 7
Dirençli % Yıl 50,0% 20,0% 16,7% 11,1% 25,0%
Proteus
Toplam Sayı 8 5 6 9 28
Servis
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,275
*Pearson Chi-Square p<0.05
- 55 -
Tablo-27 Sefazolin cinslere göre duyarlılık karşılaştırması Bakteri Cinsi Yıl
Cins
2005 2006 2007 2008
Toplam P
Sefazolin Sayı 98 93 89 20 300 Hassas
% Yıl 59,8% 63,3% 57,1% 37,0% 57,6% Sayı 66 54 67 34 221
Dirençli % Yıl 40,2% 36,7% 42,9% 63,0% 42,4%
*E. coli
Toplam Sayı 164 147 156 54 521 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,009
Sefazolin Sayı 4 10 2 2 18 Hassas
% Yıl 10,8% 38,5% 14,3% 16,7% 20,2% Sayı 33 16 12 10 71
Dirençli % Yıl 89,2% 61,5% 85,7% 83,3% 79,8%
Pseudomonas
Toplam Sayı 37 26 14 12 89 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,051
Sefazolin Sayı 6 9 3 5 23 Hassas
% Yıl 31,6% 47,4% 20,0% 62,5% 37,7% Sayı 13 10 12 3 38
Dirençli % Yıl 68,4% 52,6% 80,0% 37,5% 62,3%
K. pneumoniae
Toplam Sayı 19 19 15 8 61 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,161
Sefazolin Sayı 15 33 18 11 77 Hassas
% Yıl 65,2% 75,0% 72,0% 84,6% 73,3% Sayı 8 11 7 2 28
Dirençli % Yıl 34,8% 25,0% 28,0% 15,4% 26,7%
Proteus
Toplam Sayı 23 44 25 13 105
Erkek
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,636
Sefazolin Sayı 308 317 348 174 1147 Hassas
% Yıl 82,6% 86,6% 73,9% 64,0% 77,4% Sayı 65 49 123 98 335
Dirençli % Yıl 17,4% 13,4% 26,1% 36,0% 22,6%
*E. coli
Toplam Sayı 373 366 471 272 1482 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,0007
Sefazolin Sayı 2 3 0 5 10 Hassas
% Yıl 9,5% 30,0% ,0% 35,7% 15,2% Sayı 19 7 21 9 56
Dirençli % Yıl 90,5% 70,0% 100,0% 64,3% 84,8%
*Pseudomonas
Toplam Sayı 21 10 21 14 66 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,014
Sefazolin Sayı 7 18 18 5 48 Hassas
% Yıl 38,9% 64,3% 72,0% 45,5% 58,5% Sayı 11 10 7 6 34
Dirençli % Yıl 61,1% 35,7% 28,0% 54,5% 41,5%
K. pneumoniae
Toplam Sayı 18 28 25 11 82 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,117
Sefazolin Sayı 22 20 24 12 78 Hassas
% Yıl 75,9% 95,2% 82,8% 63,2% 79,6% Sayı 7 1 5 7 20
Dirençli % Yıl 24,1% 4,8% 17,2% 36,8% 20,4%
Proteus
Toplam Sayı 29 21 29 19 98
Kadın
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,80
*Pearson Chi-Square p<0.05
- 56 -
Tablo-28 Sefazolin kültür alınan yere göre duyarlılık karşılaştırması Bakteri Cinsi Yıl
Yer
2005 2006 2007 2008
Toplam P
Sefazolin Sayı 351 329 387 158 1225 Hassas
% Yıl 80,9% 83,5% 73,9% 62,0% 76,2% Sayı 83 65 137 97 382
Dirençli % Yıl 19,1% 16,5% 26,1% 38,0% 23,8%
*E. coli
Toplam Sayı 434 394 524 255 1607 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,0003
Sefazolin Sayı 2 2 1 5 10 Hassas
% Yıl 7,4% 20,0% 5,6% 31,3% 14,1% Sayı 25 8 17 11 61
Dirençli % Yıl 92,6% 80,0% 94,4% 68,8% 85,9%
Pseudomonas
Toplam Sayı 27 10 18 16 71 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,100
Sefazolin Sayı 11 19 18 5 53 Hassas
% Yıl 42,3% 61,3% 56,3% 45,5% 53,0% Sayı 15 12 14 6 47
Dirençli % Yıl 57,7% 38,7% 43,8% 54,5% 47,0%
K. pneumoniae
Toplam Sayı 26 31 32 11 100
0,487
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% Sefazolin Sayı 32 42 38 17 129
Hassas % Yıl 74,4% 82,4% 79,2% 65,4% 76,8% Sayı 11 9 10 9 39
Dirençli % Yıl 25,6% 17,6% 20,8% 34,6% 23,2%
Proteus
Toplam Sayı 43 51 48 26 168
Poliklinik
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,381
Sefazolin Sayı 55 81 50 36 222 Hassas
% Yıl 53,4% 68,1% 48,5% 50,7% 56,1% Sayı 48 38 53 35 174
Dirençli % Yıl 46,6% 31,9% 51,5% 49,3% 43,9%
*E. coli
Toplam Sayı 103 119 103 71 396 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,015
Sefazolin Sayı 4 11 1 2 18 Hassas
% Yıl 12,9% 42,3% 5,9% 20,0% 21,4% Sayı 27 15 16 8 66
Dirençli % Yıl 87,1% 57,7% 94,1% 80,0% 78,6%
*Pseudomonas
Toplam Sayı 31 26 17 10 84 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,015
Sefazolin Sayı 2 8 3 5 18 Hassas
% Yıl 18,2% 50,0% 37,5% 62,5% 41,9% Sayı 9 8 5 3 25
Dirençli % Yıl 81,8% 50,0% 62,5% 37,5% 58,1%
K. pneumoniae
Toplam Sayı 11 16 8 8 43 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,218
Sefazolin Sayı 5 11 4 6 26 Hassas
% Yıl 55,6% 78,6% 66,7% 100,0% 74,3% Sayı 4 3 2 0 9
Dirençli % Yıl 44,4% 21,4% 33,3% ,0% 25,7%
Proteus
Toplam Sayı 9 14 6 6 35
Servis
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,256
*Pearson Chi-Square p<0.05
- 57 -
Tablo-29 Sefotaksim cinslere göre duyarlılık karşılaştırması
Bakteri Cinsi Yıl Cins
2005 2006 2007 2008 Toplam P
Sefotaksim Sayı 137 123 111 68 439 Hassas
% Yıl 84,6% 76,4% 70,7% 62,4% 74,5% Sayı 25 38 46 41 150
Dirençli % Yıl 15,4% 23,6% 29,3% 37,6% 25,5%
*E. coli
Toplam Sayı 162 161 157 109 589 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,0000
Sefotaksim Sayı 7 7 8 11 33 Hassas
% Yıl 18,4% 26,9% 57,1% 44,0% 32,0% Sayı 31 19 6 14 70
Dirençli % Yıl 81,6% 73,1% 42,9% 56,0% 68,0%
Pseudomonas
Toplam Sayı 38 26 14 25 103 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,026
Sefotaksim Sayı 11 13 7 7 38 Hassas
% Yıl 57,9% 68,4% 46,7% 53,8% 57,6% Sayı 8 6 8 6 28
Dirençli % Yıl 42,1% 31,6% 53,3% 46,2% 42,4%
K. pneumoniae
Toplam Sayı 19 19 15 13 66 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,632
Sefotaksim Sayı 23 46 24 31 124 Hassas
% Yıl 95,8% 95,8% 96,0% 100,0% 96,9% Sayı 1 2 1 0 4
Dirençli % Yıl 4,2% 4,2% 4,0% ,0% 3,1%
Proteus
Toplam Sayı 24 48 25 31 128
Erkek
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,724
Sefotaksim Sayı 341 379 405 381 1506 Hassas
% Yıl 91,7% 89,8% 86,0% 78,9% 86,2% Sayı 31 43 66 102 242
Dirençli % Yıl 8,3% 10,2% 14,0% 21,1% 13,8%
*E. coli
Toplam Sayı 372 422 471 483 1748 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,0008
Sefotaksim Sayı 12 5 16 12 45 Hassas
% Yıl 57,1% 50,0% 76,2% 40,0% 54,9% Sayı 9 5 5 18 37
Dirençli % Yıl 42,9% 50,0% 23,8% 60,0% 45,1%
Pseudomonas
Toplam Sayı 21 10 21 30 82 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,083
Sefotaksim Sayı 9 23 20 15 67 Hassas
% Yıl 52,9% 74,2% 80,0% 88,2% 74,4% Sayı 8 8 5 2 23
Dirençli % Yıl 47,1% 25,8% 20,0% 11,8% 25,6%
K. pneumoniae
Toplam Sayı 17 31 25 17 90 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,101
Sefotaksim Sayı 25 24 29 41 119 Hassas
% Yıl 92,6% 100,0% 100,0% 97,6% 97,5% Sayı 2 0 0 1 3
Dirençli % Yıl 7,4% ,0% ,0% 2,4% 2,5%
Proteus
Toplam Sayı 27 24 29 42 122
Kadın
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,252
*Pearson Chi-Square p<0.05
- 58 -
Tablo-30 Sefotaksim kültür alınan yere göre duyarlılık karşılaştırması Bakteri Cinsi Yıl Yer
2005 2006 2007 2008
Toplam P
Sefotaksim Sayı 396 402 448 377 1623 Hassas % Yıl 91,7% 89,7% 85,5% 79,2% 86,3% Sayı 36 46 76 99 257
Dirençli
% Yıl 8,3% 10,3% 14,5% 20,8% 13,7%
*E. coli
Toplam Sayı 432 448 524 476 1880 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,0008
Sefotaksim Sayı 12 5 14 9 40 Hassas % Yıl 41,4% 50,0% 77,8% 27,3% 44,4% Sayı 17 5 4 24 50
Dirençli
% Yıl 58,6% 50,0% 22,2% 72,7% 55,6%
*Pseudomonas
Toplam Sayı 29 10 18 33 90 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,006
Sefotaksim Sayı 14 26 26 14 80 Hassas % Yıl 56,0% 78,8% 81,3% 82,4% 74,8% Sayı 11 7 6 3 27
Dirençli
% Yıl 44,0% 21,2% 18,8% 17,6% 25,2%
K. pneumoniae
Toplam Sayı 25 33 32 17 107 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,103
Sefotaksim Sayı 41 58 48 61 208 Hassas % Yıl 97,6% 100,0% 100,0% 98,4% 99,0% Sayı 1 0 0 1 2
Dirençli
% Yıl 2,4% ,0% ,0% 1,6% 1,0%
Proteus
Toplam Sayı 42 58 48 62 210
Poliklinik
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,529
Sefotaksim Sayı 82 100 68 72 322 Hassas % Yıl 80,4% 74,1% 65,4% 62,1% 70,5% Sayı 20 35 36 44 135
Dirençli
% Yıl 19,6% 25,9% 34,6% 37,9% 29,5%
*E. coli
Toplam Sayı 102 135 104 116 457 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,012
Sefotaksim Sayı 7 7 10 14 38 Hassas % Yıl 23,3% 26,9% 58,8% 63,6% 40,0% Sayı 23 19 7 8 57
Dirençli
% Yıl 76,7% 73,1% 41,2% 36,4% 60,0%
*Pseudomonas
Toplam Sayı 30 26 17 22 95 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,005
Sefotaksim Sayı 6 10 1 8 25 Hassas % Yıl 54,5% 58,8% 12,5% 61,5% 51,0% Sayı 5 7 7 5 24
Dirençli
% Yıl 45,5% 41,2% 87,5% 38,5% 49,0%
K. pneumoniae
Toplam Sayı 11 17 8 13 49 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,122
Sefotaksim Sayı 7 12 5 11 35 Hassas % Yıl 77,8% 85,7% 83,3% 100,0% 87,5% Sayı 2 2 1 0 5
Dirençli
% Yıl 22,2% 14,3% 16,7% ,0% 12,5%
Proteus
Toplam Sayı 9 14 6 11 40
Servis
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,478
*Pearson Chi-Square p<0.05
- 59 -
Tablo-31 Sefoperazon/Sulbaktam cinslere göre duyarlılık karşılaştırması Bakteri Cinsi Yıl
Cins
2005 2006 2007 2008
Toplam P
Sefoperazon/Sulbaktam Sayı 138 138 146 100 522 Hassas
% Yıl 87,3% 87,9% 93,0% 91,7% 89,8% Sayı 20 19 11 9 59
Dirençli % Yıl 12,7% 12,1% 7,0% 8,3% 10,2%
E. coli
Toplam Sayı 158 157 157 109 581 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,275
Sefoperazon/Sulbaktam Sayı 29 12 13 24 78 Hassas
% Yıl 76,3% 48,0% 92,9% 96,0% 76,5% Sayı 9 13 1 1 24
Dirençli % Yıl 23,7% 52,0% 7,1% 4,0% 23,5%
*Pseudomonas
Toplam Sayı 38 25 14 25 102 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,000001
Sefoperazon/Sulbaktam Sayı 15 17 13 11 56 Hassas
% Yıl 78,9% 94,4% 86,7% 84,6% 86,2% Sayı 4 1 2 2 9
Dirençli % Yıl 21,1% 5,6% 13,3% 15,4% 13,8%
K. pneumoniae
Toplam Sayı 19 18 15 13 65 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,595
Sefoperazon/Sulbaktam Sayı 24 45 24 31 124 Hassas
% Yıl 100,0% 100,0% 96,0% 100,0% 99,2% Sayı 0 0 1 0 1
Dirençli % Yıl ,0% ,0% 4,0% ,0% ,8%
Proteus
Toplam Sayı 24 45 25 31 125
Erkek
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,258
Sefoperazon/Sulbaktam Sayı 360 405 445 459 1669 Hassas
% Yıl 97,8% 99,0% 94,5% 95,2% 96,5% Sayı 8 4 26 23 61
Dirençli % Yıl 2,2% 1,0% 5,5% 4,8% 3,5%
*E. coli
Toplam Sayı 368 409 471 482 1730 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,001
Sefoperazon/Sulbaktam Sayı 16 5 20 25 66 Hassas
% Yıl 76,2% 50,0% 95,2% 83,3% 80,5% Sayı 5 5 1 5 16
Dirençli % Yıl 23,8% 50,0% 4,8% 16,7% 19,5%
*Pseudomonas
Toplam Sayı 21 10 21 30 82 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,026
Sefoperazon/Sulbaktam Sayı 17 27 21 16 81 Hassas
% Yıl 94,4% 87,1% 84,0% 94,1% 89,0% Sayı 1 4 4 1 10
Dirençli % Yıl 5,6% 12,9% 16,0% 5,9% 11,0%
K. pneumoniae
Toplam Sayı 18 31 25 17 91 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,625
Sefoperazon/Sulbaktam Sayı 28 24 29 42 123
Hassas % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% Proteus
Toplam Sayı 28 24 29 42 123
Kadın
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
*Pearson Chi-Square p<0.05
- 60 -
Tablo-32 Sefoperazon/Sulbaktam kültür alınan yere göre duyarlılık karşılaştırması Bakteri Cinsi Yıl Yer
2005 2006 2007 2008 Toplam P
Sefoperazon/Sulbaktam Sayı 414 425 496 455 1790 Hassas
% Yıl 97,0% 97,3% 94,7% 95,8% 96,1% Sayı 13 12 28 20 73
Dirençli % Yıl 3,0% 2,7% 5,3% 4,2% 3,9%
E. coli
Toplam Sayı 427 437 524 475 1863 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,145
Sefoperazon/Sulbaktam Sayı 24 7 16 29 76 Hassas
% Yıl 85,7% 70,0% 88,9% 87,9% 85,4% Sayı 4 3 2 4 13
Dirençli % Yıl 14,3% 30,0% 11,1% 12,1% 14,6%
Pseudomonas
Toplam Sayı 28 10 18 33 89 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,524
Sefoperazon/Sulbaktam Sayı 24 30 30 16 100 Hassas
% Yıl 92,3% 90,9% 93,8% 94,1% 92,6% Sayı 2 3 2 1 8
Dirençli % Yıl 7,7% 9,1% 6,3% 5,9% 7,4%
K. pneumoniae
Toplam Sayı 26 33 32 17 108 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,967
Sefoperazon/Sulbaktam Sayı 43 56 48 62 209
Hassas % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% Proteus
Toplam Sayı 43 56 48 62 209
Poliklinik
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
Servis E. coli Sefoperazon/Sulbaktam Sayı 84 118 95 104 401 Hassas
% Yıl 84,8% 91,5% 91,3% 89,7% 89,5% Sayı 15 11 9 12 47
Dirençli % Yıl 15,2% 8,5% 8,7% 10,3% 10,5%
Toplam Sayı 99 129 104 116 448 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,362
Sefoperazon/Sulbaktam Sayı 21 10 17 20 68 Hassas
% Yıl 67,7% 40,0% 100,0% 90,9% 71,6% Sayı 10 15 0 2 27
Dirençli % Yıl 32,3% 60,0% ,0% 9,1% 28,4%
*Pseudomonas
Toplam Sayı 31 25 17 22 95 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,0003
Sefoperazon/Sulbaktam Sayı 8 14 4 11 37 Hassas
% Yıl 72,7% 87,5% 50,0% 84,6% 77,1% Sayı 3 2 4 2 11
Dirençli % Yıl 27,3% 12,5% 50,0% 15,4% 22,9%
K. pneumoniae
Toplam Sayı 11 16 8 13 48 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,184
Sefoperazon/Sulbaktam Sayı 9 13 5 11 38 Hassas
% Yıl 100,0% 100,0% 83,3% 100,0% 97,4% Sayı 0 0 1 0 1
Dirençli % Yıl ,0% ,0% 16,7% ,0% 2,6%
Proteus
Toplam Sayı 9 13 6 11 39
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,130
*Pearson Chi-Square p<0.05
- 61 -
Tablo-33 Seftazidim cinslere göre duyarlılık karşılaştırması Bakteri Cinsi Yıl
Cins
2005 2006 2007 2008
Toplam P
Seftazidim Sayı 131 126 116 73 446 Hassas
% Yıl 84,5% 79,7% 73,9% 67,0% 77,0% Sayı 24 32 41 36 133
Dirençli % Yıl 15,5% 20,3% 26,1% 33,0% 23,0%
*E.Coli
Toplam Sayı 155 158 157 109 579 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,005
Seftazidim Sayı 22 16 8 16 62 Hassas
% Yıl 55,0% 61,5% 57,1% 64,0% 59,0% Sayı 18 10 6 9 43
Dirençli % Yıl 45,0% 38,5% 42,9% 36,0% 41,0%
Pseudomonas
Toplam Sayı 40 26 14 25 105 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,894
Seftazidim Sayı 13 14 8 7 42 Hassas
% Yıl 68,4% 73,7% 53,3% 53,8% 63,6% Sayı 6 5 7 6 24
Dirençli % Yıl 31,6% 26,3% 46,7% 46,2% 36,4%
K. pneumoniae
Toplam Sayı 19 19 15 13 66 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,523
Seftazidim Sayı 22 46 24 30 122 Hassas
% Yıl 95,7% 97,9% 96,0% 96,8% 96,8% Sayı 1 1 1 1 4
Dirençli % Yıl 4,3% 2,1% 4,0% 3,2% 3,2%
Proteus
Toplam Sayı 23 47 25 31 126
Erkek
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,955
Seftazidim Sayı 341 382 410 397 1530 Hassas
% Yıl 93,2% 92,7% 87,0% 82,2% 88,3% Sayı 25 30 61 86 202
Dirençli % Yıl 6,8% 7,3% 13,0% 17,8% 11,7%
*E.Coli
Toplam Sayı 366 412 471 483 1732 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,0001
Seftazidim Sayı 15 9 20 12 56 Hassas
% Yıl 71,4% 90,0% 95,2% 40,0% 68,3% Sayı 6 1 1 18 26
Dirençli % Yıl 28,6% 10,0% 4,8% 60,0% 31,7%
*Pseudomonas
Toplam Sayı 21 10 21 30 82 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,000001
Seftazidim Sayı 12 25 21 14 72 Hassas
% Yıl 66,7% 80,6% 84,0% 82,4% 79,1% Sayı 6 6 4 3 19
Dirençli % Yıl 33,3% 19,4% 16,0% 17,6% 20,9%
K. pneumoniae
Toplam Sayı 18 31 25 17 91 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,532
Seftazidim Sayı 27 23 29 41 120 Hassas
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 97,6% 99,2% Sayı 0 0 0 1 1
Dirençli % Yıl ,0% ,0% ,0% 2,4% ,8%
Proteus
Toplam Sayı 27 23 29 42 121
Kadın
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,594
*Pearson Chi-Square p<0.05
- 62 -
Tablo-34 Seftazidim kültür alınan yere göre duyarlılık karşılaştırması Bakteri Cinsi Yıl Yer
2005 2006 2007 2008
Toplam P
Seftazidim Sayı 392 402 455 394 1643 Hassas % Yıl 92,5% 91,8% 86,8% 82,8% 88,2% Sayı 32 36 69 82 219 Dirençli % Yıl 7,5% 8,2% 13,2% 17,2% 11,8%
*E.Coli
Toplam Sayı 424 438 524 476 1862 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,0005
Seftazidim Sayı 17 8 16 12 53 Hassas % Yıl 58,6% 80,0% 88,9% 36,4% 58,9% Sayı 12 2 2 21 37 Dirençli % Yıl 41,4% 20,0% 11,1% 63,6% 41,1%
*Pseudomonas
Toplam Sayı 29 10 18 33 90 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,001
Seftazidim Sayı 17 28 26 13 84 Hassas % Yıl 65,4% 84,8% 81,3% 76,5% 77,8% Sayı 9 5 6 4 24 Dirençli % Yıl 34,6% 15,2% 18,8% 23,5% 22,2%
K.Pneumoniae
Toplam Sayı 26 33 32 17 108 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,320
Seftazidim Sayı 41 56 48 61 206 Hassas % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 98,4% 99,5% Sayı 0 0 0 1 1 Dirençli % Yıl ,0% ,0% ,0% 1,6% ,5%
Proteus
Toplam Sayı 41 56 48 62 207
Poliklinik
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,503
Seftazidim Sayı 80 106 71 76 333 Hassas % Yıl 82,5% 80,3% 68,3% 65,5% 74,2% Sayı 17 26 33 40 116 Dirençli % Yıl 17,5% 19,7% 31,7% 34,5% 25,8%
*E.Coli
Toplam Sayı 97 132 104 116 449 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,006
Seftazidim Sayı 20 17 12 16 65 Hassas % Yıl 62,5% 65,4% 70,6% 72,7% 67,0% Sayı 12 9 5 6 32 Dirençli % Yıl 37,5% 34,6% 29,4% 27,3% 33,0%
Pseudomonas
Toplam Sayı 32 26 17 22 97 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,862
Seftazidim Sayı 8 11 3 8 30 Hassas % Yıl 72,7% 64,7% 37,5% 61,5% 61,2% Sayı 3 6 5 5 19 Dirençli % Yıl 27,3% 35,3% 62,5% 38,5% 38,8%
K. pneumoniae
Toplam Sayı 11 17 8 13 49 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,458
Seftazidim Sayı 8 13 5 10 36 Hassas % Yıl 88,9% 92,9% 83,3% 90,9% 90,0% Sayı 1 1 1 1 4 Dirençli % Yıl 11,1% 7,1% 16,7% 9,1% 10,0%
Proteus
Toplam Sayı 9 14 6 11 40
Servis
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,931
*Pearson Chi-Square p<0.05
- 63 -
Tablo-35 Aztreonam cinslere göre duyarlılık karşılaştırması Bakteri Cinsi Yıl
Cins
2005 2006 2007 2008
Toplam P
Aztreonam Sayı 131 26 117 51 325 Hassas
% Yıl 84,0% 86,7% 75,0% 66,2% 77,6% Sayı 25 4 39 26 94
Dirençli % Yıl 16,0% 13,3% 25,0% 33,8% 22,4%
*E. coli
Toplam Sayı 156 30 156 77 419 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,010
Aztreonam Sayı 25 6 10 7 48 Hassas
% Yıl 65,8% 75,0% 71,4% 46,7% 64,0% Sayı 13 2 4 8 27
Dirençli % Yıl 34,2% 25,0% 28,6% 53,3% 36,0%
Pseudomonas
Toplam Sayı 38 8 14 15 75 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,429
Aztreonam Sayı 12 4 7 6 29 Hassas
% Yıl 63,2% 80,0% 46,7% 66,7% 60,4% Sayı 7 1 8 3 19
Dirençli % Yıl 36,8% 20,0% 53,3% 33,3% 39,6%
K. pneumoniae
Toplam Sayı 19 5 15 9 48 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,533
Aztreonam Sayı 21 5 24 17 67 Hassas
% Yıl 91,3% 83,3% 96,0% 94,4% 93,1% Sayı 2 1 1 1 5
Dirençli % Yıl 8,7% 16,7% 4,0% 5,6% 6,9%
Proteus
Toplam Sayı 23 6 25 18 72
Erkek
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,711
Aztreonam Sayı 336 58 410 300 1104 Hassas
% Yıl 93,3% 93,5% 87,2% 83,1% 88,1% Sayı 24 4 60 61 149
Dirençli % Yıl 6,7% 6,5% 12,8% 16,9% 11,9%
*E. coli
Toplam Sayı 360 62 470 361 1253 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,000001
Aztreonam Sayı 18 3 20 7 48 Hassas
% Yıl 85,7% 100,0% 95,2% 35,0% 73,8% Sayı 3 0 1 13 17
Dirençli % Yıl 14,3% ,0% 4,8% 65,0% 26,2%
*Pseudomonas
Toplam Sayı 21 3 21 20 65 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,0003
Aztreonam Sayı 11 1 21 12 45 Hassas
% Yıl 61,1% 25,0% 84,0% 92,3% 75,0% Sayı 7 3 4 1 15
Dirençli % Yıl 38,9% 75,0% 16,0% 7,7% 25,0%
*K. pneumoniae
Toplam Sayı 18 4 25 13 60 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,016
Aztreonam Sayı 26 6 29 24 85 Hassas
% Yıl 96,3% 100,0% 100,0% 100,0% 98,8% Sayı 1 0 0 0 1
Dirençli % Yıl 3,7% ,0% ,0% ,0% 1,2%
Proteus
Toplam Sayı 27 6 29 24 86
Kadın
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,530
*Pearson Chi-Square p<0.05
- 64 -
Tablo-36 Aztreonam kültür alınan yere göre duyarlılık karşılaştırması Bakteri Cinsi Yıl
Yer
2005 2006 2007 2008
Toplam P
Aztreonam Sayı 383 68 455 283 1189 Hassas
% Yıl 91,6% 94,4% 87,0% 82,0% 87,6% Sayı 35 4 68 62 169
Dirençli % Yıl 8,4% 5,6% 13,0% 18,0% 12,4%
*E. coli
Toplam Sayı 418 72 523 345 1358 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,000001
Aztreonam Sayı 22 5 16 8 51 Hassas
% Yıl 81,5% 83,3% 88,9% 38,1% 70,8% Sayı 5 1 2 13 21
Dirençli % Yıl 18,5% 16,7% 11,1% 61,9% 29,2%
*Pseudomonas
Toplam Sayı 27 6 18 21 72 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,001
Aztreonam Sayı 17 4 26 10 57 Hassas
% Yıl 65,4% 66,7% 81,3% 83,3% 75,0% Sayı 9 2 6 2 19
Dirençli % Yıl 34,6% 33,3% 18,8% 16,7% 25,0%
K. pneumoniae
Toplam Sayı 26 6 32 12 76 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,455
Aztreonam Sayı 41 10 48 32 131
Hassas % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% Proteus
Toplam Sayı 41 10 48 32 131
Poliklinik
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
Servis *E. coli Aztreonam Sayı 84 16 72 68 240 Hassas
% Yıl 85,7% 80,0% 69,9% 73,1% 76,4% Sayı 14 4 31 25 74
Dirençli % Yıl 14,3% 20,0% 30,1% 26,9% 23,6%
Toplam Sayı 98 20 103 93 314 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,050
Aztreonam Sayı 21 4 14 6 45 Hassas
% Yıl 65,6% 80,0% 82,4% 42,9% 66,2% Sayı 11 1 3 8 23
Dirençli % Yıl 34,4% 20,0% 17,6% 57,1% 33,8%
Pseudomonas
Toplam Sayı 32 5 17 14 68 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,121
Aztreonam Sayı 6 1 2 8 17 Hassas
% Yıl 54,5% 33,3% 25,0% 80,0% 53,1% Sayı 5 2 6 2 15
Dirençli % Yıl 45,5% 66,7% 75,0% 20,0% 46,9%
K. pneumoniae
Toplam Sayı 11 3 8 10 32 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,115
Aztreonam Sayı 6 1 5 9 21 Hassas
% Yıl 66,7% 50,0% 83,3% 90,0% 77,8% Sayı 3 1 1 1 6
Dirençli % Yıl 33,3% 50,0% 16,7% 10,0% 22,2%
Proteus
Toplam Sayı 9 2 6 10 27
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,474
*Pearson Chi-Square p<0.05
- 65 -
Tablo-37 Amikasin cinslere göre duyarlılık karşılaştırması Bakteri Cinsi Yıl
Cins
2005 2006 2007 2008
Toplam P
Amikasin Sayı 157 139 154 32 482 Hassas
% Yıl 95,7% 94,6% 98,7% 100,0% 96,6% Sayı 7 8 2 0 17
Dirençli % Yıl 4,3% 5,4% 1,3% ,0% 3,4%
E. coli
Toplam Sayı 164 147 156 32 499 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,139
Amikasin Sayı 32 25 13 6 76 Hassas
% Yıl 82,1% 96,2% 92,9% 75,0% 87,4% Sayı 7 1 1 2 11
Dirençli % Yıl 17,9% 3,8% 7,1% 25,0% 12,6%
Pseudomonas
Toplam Sayı 39 26 14 8 87 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,230
Amikasin Sayı 17 17 15 3 52 Hassas
% Yıl 89,5% 89,5% 100,0% 60,0% 89,7% Sayı 2 2 0 2 6
Dirençli % Yıl 10,5% 10,5% ,0% 40,0% 10,3%
K. pneumoniae
Toplam Sayı 19 19 15 5 58 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,091
Amikasin Sayı 23 44 24 7 98 Hassas
% Yıl 95,8% 97,8% 96,0% 100,0% 97,0% Sayı 1 1 1 0 3
Dirençli % Yıl 4,2% 2,2% 4,0% ,0% 3,0%
Proteus
Toplam Sayı 24 45 25 7 101
Erkek
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,916
Amikasin Sayı 363 368 468 127 1326 Hassas
% Yıl 98,1% 98,9% 99,4% 98,4% 98,8% Sayı 7 4 3 2 16
Dirençli % Yıl 1,9% 1,1% ,6% 1,6% 1,2%
E. coli
Toplam Sayı 370 372 471 129 1342 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,399
Amikasin Sayı 19 8 21 7 55 Hassas
% Yıl 90,5% 80,0% 100,0% 87,5% 91,7% Sayı 2 2 0 1 5
Dirençli % Yıl 9,5% 20,0% ,0% 12,5% 8,3%
Pseudomonas
Toplam Sayı 21 10 21 8 60 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,271
Amikasin Sayı 17 28 24 5 74 Hassas
% Yıl 94,4% 96,6% 96,0% 83,3% 94,9% Sayı 1 1 1 1 4
Dirençli % Yıl 5,6% 3,4% 4,0% 16,7% 5,1%
K. pneumoniae
Toplam Sayı 18 29 25 6 78 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,597
Amikasin Sayı 27 22 29 8 86 Hassas
% Yıl 96,4% 100,0% 100,0% 100,0% 98,9% Sayı 1 0 0 0 1
Dirençli % Yıl 3,6% ,0% ,0% ,0% 1,1%
Proteus
Toplam Sayı 28 22 29 8 87
Kadın
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,546
*Pearson Chi-Square p<0.05
- 66 -
Tablo-38 Amikasin kültür alınan yere göre duyarlılık karşılaştırması Bakteri Cinsi Yıl Yer
2005 2006 2007 2008 Toplam P
Amikasin Sayı 423 395 520 124 1462 Hassas
% Yıl 97,9% 98,8% 99,2% 98,4% 98,7% Sayı 9 5 4 2 20
Dirençli % Yıl 2,1% 1,3% ,8% 1,6% 1,3%
E. coli
Toplam Sayı 432 400 524 126 1482 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,364
Amikasin Sayı 25 10 17 6 58 Hassas
% Yıl 86,2% 100,0% 94,4% 85,7% 90,6% Sayı 4 0 1 1 6
Dirençli % Yıl 13,8% ,0% 5,6% 14,3% 9,4%
Pseudomonas
Toplam Sayı 29 10 18 7 64 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,530
Amikasin Sayı 23 30 31 5 89 Hassas
% Yıl 88,5% 93,8% 96,9% 83,3% 92,7% Sayı 3 2 1 1 7
Dirençli % Yıl 11,5% 6,3% 3,1% 16,7% 7,3%
K. pneumoniae
Toplam Sayı 26 32 32 6 96 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,504
Amikasin Sayı 43 53 48 10 154
Hassas % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% Proteus
Toplam Sayı 43 53 48 10 154
Poliklinik
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
Servis E. coli Amikasin Sayı 97 112 102 35 346 Hassas
% Yıl 95,1% 94,1% 99,0% 100,0% 96,4% Sayı 5 7 1 0 13
Dirençli % Yıl 4,9% 5,9% 1,0% ,0% 3,6%
Toplam Sayı 102 119 103 35 359 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,132
Amikasin Sayı 26 23 17 7 73 Hassas
% Yıl 83,9% 88,5% 100,0% 77,8% 88,0% Sayı 5 3 0 2 10
Dirençli % Yıl 16,1% 11,5% ,0% 22,2% 12,0%
Pseudomonas
Toplam Sayı 31 26 17 9 83 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,296
Amikasin Sayı 11 15 8 3 37 Hassas
% Yıl 100,0% 93,8% 100,0% 60,0% 92,5% Sayı 0 1 0 2 3
Dirençli % Yıl ,0% 6,3% ,0% 40,0% 7,5%
*K. pneumoniae
Toplam Sayı 11 16 8 5 40 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,027
Amikasin Sayı 7 13 5 5 30 Hassas
% Yıl 77,8% 92,9% 83,3% 100,0% 88,2% Sayı 2 1 1 0 4
Dirençli % Yıl 22,2% 7,1% 16,7% ,0% 11,8%
Proteus
Toplam Sayı 9 14 6 5 34
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,564
*Pearson Chi-Square p<0.05
- 67 -
Tablo-39 İmipenem/Cilastatin cinslere göre duyarlılık karşılaştırması Bakteri Cinsi Yıl
Cins
2005 2006 2007 2008
Toplam P
İmipenem/Cilastatin Sayı 156 106 155 107 524 Hassas
% Yıl 99,4% 100,0% 98,7% 98,2% 99,1% Sayı 1 0 2 2 5
Dirençli % Yıl ,6% ,0% 1,3% 1,8% ,9%
E. coli
Toplam Sayı 157 106 157 109 529 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,518
İmipenem/Cilastatin Sayı 28 9 13 21 71 Hassas
% Yıl 75,7% 47,4% 92,9% 84,0% 74,7% Sayı 9 10 1 4 24
Dirençli % Yıl 24,3% 52,6% 7,1% 16,0% 25,3%
*Pseudomonas
Toplam Sayı 37 19 14 25 95 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,011
İmipenem/Cilastatin Sayı 18 13 15 12 58 Hassas
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 92,3% 98,3% Sayı 0 0 0 1 1
Dirençli % Yıl ,0% ,0% ,0% 7,7% 1,7%
K. pneumoniae
Toplam Sayı 18 13 15 13 59 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,308
İmipenem/Cilastatin Sayı 22 30 25 31 108 Hassas
% Yıl 95,7% 100,0% 100,0% 100,0% 99,1% Sayı 1 0 0 0 1
Dirençli % Yıl 4,3% ,0% ,0% ,0% ,9%
Proteus
Toplam Sayı 23 30 25 31 109
Erkek
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,287
İmipenem/Cilastatin Sayı 358 291 471 478 1598 Hassas
% Yıl 100,0% 99,3% 100,0% 99,0% 99,6% Sayı 0 2 0 5 7
Dirençli % Yıl ,0% ,7% ,0% 1,0% ,4%
*E. coli
Toplam Sayı 358 293 471 483 1605 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,045
İmipenem/Cilastatin Sayı 18 4 20 27 69 Hassas
% Yıl 85,7% 66,7% 95,2% 90,0% 88,5% Sayı 3 2 1 3 9
Dirençli % Yıl 14,3% 33,3% 4,8% 10,0% 11,5%
Pseudomonas
Toplam Sayı 21 6 21 30 78 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,266
İmipenem/Cilastatin Sayı 18 27 25 17 87
Hassas % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
K. pneumoniae
Toplam Sayı 18 27 25 17 87 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
Proteus İmipenem/Cilastatin Sayı 27 17 29 41 114 Hassas
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 97,6% 99,1% Sayı 0 0 0 1 1
Dirençli % Yıl ,0% ,0% ,0% 2,4% ,9%
Toplam Sayı 27 17 29 42 115
Kadın
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,625
*Pearson Chi-Square p<0.05
- 68 -
Tablo-40 İmipenem/Cilastatin kültür alınan yere göre duyarlılık karşılaştırması Bakteri Cinsi Yıl Yer
2005 2006 2007 2008 Toplam P
İmipenem/Cilastatin Sayı 417 315 524 470 1726 Hassas
% Yıl 100,0% 99,7% 100,0% 98,7% 99,6% Sayı 0 1 0 6 7
Dirençli % Yıl ,0% ,3% ,0% 1,3% ,4%
*E. coli
Toplam Sayı 417 316 524 476 1733 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,006
İmipenem/Cilastatin Sayı 22 8 17 29 76 Hassas
% Yıl 84,6% 88,9% 94,4% 87,9% 88,4% Sayı 4 1 1 4 10
Dirençli % Yıl 15,4% 11,1% 5,6% 12,1% 11,6%
Pseudomonas
Toplam Sayı 26 9 18 33 86 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,798
İmipenem/Cilastatin Sayı 25 29 32 17 103
Hassas % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
K. pneumoniae
Toplam Sayı 25 29 32 17 103 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
Proteus İmipenem/Cilastatin Sayı 41 40 48 61 190 Hassas
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 98,4% 99,5% Sayı 0 0 0 1 1
Dirençli % Yıl ,0% ,0% ,0% 1,6% ,5%
Toplam Sayı 41 40 48 62 191
Poliklinik
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,554
Servis İmipenem/Cilastatin Sayı 97 82 102 115 396 Hassas
% Yıl 99,0% 98,8% 98,1% 99,1% 98,8% Sayı 1 1 2 1 5
Dirençli % Yıl 1,0% 1,2% 1,9% ,9% 1,2%
E. coli
Toplam Sayı 98 83 104 116 401 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,904
İmipenem/Cilastatin Sayı 24 5 16 19 64 Hassas
% Yıl 75,0% 31,3% 94,1% 86,4% 73,6% Sayı 8 11 1 3 23
Dirençli % Yıl 25,0% 68,8% 5,9% 13,6% 26,4%
*Pseudomonas
Toplam Sayı 32 16 17 22 87 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,000001
İmipenem/Cilastatin Sayı 11 11 8 12 42 Hassas
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 92,3% 97,7% Sayı 0 0 0 1 1
Dirençli % Yıl ,0% ,0% ,0% 7,7% 2,3%
K. pneumoniae
Toplam Sayı 11 11 8 13 43 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,501
İmipenem/Cilastatin Sayı 8 7 6 11 32 Hassas
% Yıl 88,9% 100,0% 100,0% 100,0% 97,0% Sayı 1 0 0 0 1
Dirençli % Yıl 11,1% ,0% ,0% ,0% 3,0%
Proteus
Toplam Sayı 9 7 6 11 33
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,432
*Pearson Chi-Square p<0.05
- 69 -
Tablo-41 Trimetoprim/Sulfametoksazol cinslere göre duyarlılık karşılaştırması Bakteri Cinsi Yıl
Cins
2005 2006 2007 2008
Toplam P
Trimetoprim/Sulfametoksazol Sayı 60 22 76 24 182 Hassas
% Yıl 36,4% 52,4% 48,4% 49,0% 44,1% Sayı 105 20 81 25 231
Dirençli % Yıl 63,6% 47,6% 51,6% 51,0% 55,9%
E. coli
Toplam Sayı 165 42 157 49 413 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,078
Trimetoprim/Sulfametoksazol Sayı 3 1 2 1 7 Hassas
% Yıl 7,5% 12,5% 14,3% 11,1% 9,9% Sayı 37 7 12 8 64
Dirençli % Yıl 92,5% 87,5% 85,7% 88,9% 90,1%
Pseudomonas
Toplam Sayı 40 8 14 9 71 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,888
Trimetoprim/Sulfametoksazol Sayı 5 2 5 6 18 Hassas
% Yıl 26,3% 40,0% 33,3% 75,0% 38,3% Sayı 14 3 10 2 29
Dirençli % Yıl 73,7% 60,0% 66,7% 25,0% 61,7%
K. pneumoniae
Toplam Sayı 19 5 15 8 47 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,118
Trimetoprim/Sulfametoksazol Sayı 5 1 18 10 34 Hassas
% Yıl 20,8% 11,1% 72,0% 83,3% 48,6% Sayı 19 8 7 2 36
Dirençli % Yıl 79,2% 88,9% 28,0% 16,7% 51,4%
*Proteus
Toplam Sayı 24 9 25 12 70
Erkek
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,0002
Trimetoprim/Sulfametoksazol Sayı 145 56 253 122 576 Hassas
% Yıl 38,5% 52,3% 53,7% 52,6% 48,5% Sayı 232 51 218 110 611
Dirençli % Yıl 61,5% 47,7% 46,3% 47,4% 51,5%
*E. coli
Toplam Sayı 377 107 471 232 1187 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,0005
Trimetoprim/Sulfametoksazol Sayı 3 2 2 2 9 Hassas
% Yıl 14,3% 66,7% 9,5% 22,2% 16,7% Sayı 18 1 19 7 45
Dirençli % Yıl 85,7% 33,3% 90,5% 77,8% 83,3%
Pseudomonas
Toplam Sayı 21 3 21 9 54 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,091
Trimetoprim/Sulfametoksazol Sayı 8 2 10 6 26 Hassas
% Yıl 44,4% 28,6% 40,0% 60,0% 43,3% Sayı 10 5 15 4 34
Dirençli % Yıl 55,6% 71,4% 60,0% 40,0% 56,7%
K. pneumoniae
Toplam Sayı 18 7 25 10 60 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,599
Trimetoprim/Sulfametoksazol Sayı 7 2 21 9 39 Hassas
% Yıl 24,1% 33,3% 72,4% 60,0% 49,4% Sayı 22 4 8 6 40
Dirençli % Yıl 75,9% 66,7% 27,6% 40,0% 50,6%
*Proteus
Toplam Sayı 29 6 29 15 79
Kadın
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,002
*Pearson Chi-Square p<0.05
- 70 -
Tablo-42 Trimetoprim/Sulfometaksozol kültür alınan yere göre duyarlılık karşılaştırması Bakteri Cinsi Yıl Yer
2005 2006 2007 2008
Toplam P
Trimetoprim/Sulfometaksozol Sayı 157 62 286 112 617 Hassas % Yıl 35,7% 53,0% 54,6% 50,9% 47,4% Sayı 283 55 238 108 684 Dirençli % Yıl 64,3% 47,0% 45,4% 49,1% 52,6%
*E. coli
Toplam Sayı 440 117 524 220 1301 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,364
Trimetoprim/Sulfometaksozol Sayı 6 2 3 3 14 Hassas % Yıl 20,7% 33,3% 16,7% 27,3% 21,9% Sayı 23 4 15 8 50 Dirençli % Yıl 79,3% 66,7% 83,3% 72,7% 78,1%
Pseudomonas
Toplam Sayı 29 6 18 11 64 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,530
Trimetoprim/Sulfometaksozol Sayı 10 3 14 6 33 Hassas % Yıl 38,5% 37,5% 43,8% 54,5% 42,9% Sayı 16 5 18 5 44 Dirençli % Yıl 61,5% 62,5% 56,3% 45,5% 57,1%
K. pneumoniae
Toplam Sayı 26 8 32 11 77 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,504
Trimetoprim/Sulfometaksozol Sayı 9 2 34 16 61 Hassas % Yıl 20,5% 15,4% 70,8% 72,7% 48,0% Sayı 35 11 14 6 66 Dirençli % Yıl 79,5% 84,6% 29,2% 27,3% 52,0%
*Proteus
Toplam Sayı 44 13 48 22 127
Poliklinik
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
Trimetoprim/Sulfometaksozol Sayı 48 16 43 34 141 Hassas % Yıl 47,1% 50,0% 41,3% 55,7% 47,2% Sayı 54 16 61 27 158 Dirençli % Yıl 52,9% 50,0% 58,7% 44,3% 52,8%
E. coli
Toplam Sayı 102 32 104 61 299 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,132
Trimetoprim/Sulfometaksozol Sayı 0 1 1 0 2 Hassas % Yıl ,0% 20,0% 5,9% ,0% 3,3% Sayı 32 4 16 7 59 Dirençli % Yıl 100,0% 80,0% 94,1% 100,0% 96,7%
Pseudomonas
Toplam Sayı 32 5 17 7 61 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,296
Trimetoprim/Sulfometaksozol Sayı 3 1 1 6 11 Hassas % Yıl 27,3% 25,0% 12,5% 85,7% 36,7% Sayı 8 3 7 1 19 Dirençli % Yıl 72,7% 75,0% 87,5% 14,3% 63,3%
*K. pneumoniae
Toplam Sayı 11 4 8 7 30 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,027
Trimetoprim/Sulfometaksozol Sayı 3 1 5 3 12 Hassas % Yıl 33,3% 50,0% 83,3% 60,0% 54,5% Sayı 6 1 1 2 10 Dirençli % Yıl 66,7% 50,0% 16,7% 40,0% 45,5%
Proteus
Toplam Sayı 9 2 6 5 22
Servis
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,564
*Pearson Chi-Square p<0.05
- 71 -
Tablo-43 Siprofloksasin Cinslere göre duyarlılık karşılaştırması Bakteri Cinsi Yıl
Cins
2005 2006 2007 2008
Toplam P
Siprofloksasin Sayı 114 95 102 12 323 Hassas
% Yıl 70,4% 72,5% 65,4% 70,6% 69,3% Sayı 48 36 54 5 143
Dirençli % Yıl 29,6% 27,5% 34,6% 29,4% 30,7%
E. coli
Toplam Sayı 162 131 156 17 466 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,601
Siprofloksasin Sayı 20 12 9 7 48 Hassas
% Yıl 51,3% 57,1% 64,3% 87,5% 58,5% Sayı 19 9 5 1 34
Dirençli % Yıl 48,7% 42,9% 35,7% 12,5% 41,5%
Pseudomonas
Toplam Sayı 39 21 14 8 82 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,282
Siprofloksasin Sayı 12 13 10 3 38 Hassas
% Yıl 63,2% 72,2% 66,7% 75,0% 67,9% Sayı 7 5 5 1 18
Dirençli % Yıl 36,8% 27,8% 33,3% 25,0% 32,1%
K. pneumoniae
Toplam Sayı 19 18 15 4 56 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,929
Siprofloksasin Sayı 20 36 21 8 85 Hassas
% Yıl 90,9% 94,7% 84,0% 100,0% 91,4% Sayı 2 2 4 0 8
Dirençli % Yıl 9,1% 5,3% 16,0% ,0% 8,6%
Proteus
Toplam Sayı 22 38 25 8 93
Erkek
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,386
Siprofloksasin Sayı 312 282 387 93 1074 Hassas
% Yıl 84,3% 86,8% 82,2% 78,8% 83,6% Sayı 58 43 84 25 210
Dirençli % Yıl 15,7% 13,2% 17,8% 21,2% 16,4%
E. coli
Toplam Sayı 370 325 471 118 1284 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,157
Siprofloksasin Sayı 16 10 17 4 47 Hassas
% Yıl 80,0% 100,0% 81,0% 100,0% 85,5% Sayı 4 0 4 0 8
Dirençli % Yıl 20,0% ,0% 19,0% ,0% 14,5%
Pseudomonas
Toplam Sayı 20 10 21 4 55 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,361
Siprofloksasin Sayı 16 20 20 4 60 Hassas
% Yıl 88,9% 76,9% 80,0% 80,0% 81,1% Sayı 2 6 5 1 14
Dirençli % Yıl 11,1% 23,1% 20,0% 20,0% 18,9%
K. pneumoniae
Toplam Sayı 18 26 25 5 74 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,794
Siprofloksasin Sayı 29 17 28 7 81 Hassas
% Yıl 100,0% 100,0% 96,6% 100,0% 98,8% Sayı 0 0 1 0 1
Dirençli % Yıl ,0% ,0% 3,4% ,0% 1,2%
Proteus
Toplam Sayı 29 17 29 7 82
Kadın
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,604
- 72 -
Tablo-44 Siprofloksasin kültür alınan yere göre duyarlılık karşılaştırması Bakteri Cinsi Yıl
Yer
2005 2006 2007 2008
Toplam P
Siprofloksasin Sayı 368 300 441 87 1196 Hassas
% Yıl 85,0% 86,0% 84,2% 80,6% 84,6% Sayı 65 49 83 21 218
Dirençli % Yıl 15,0% 14,0% 15,8% 19,4% 15,4%
E. coli
Toplam Sayı 433 349 524 108 1414 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,577
Siprofloksasin Sayı 21 7 16 6 50 Hassas
% Yıl 75,0% 70,0% 88,9% 85,7% 79,4% Sayı 7 3 2 1 13
Dirençli % Yıl 25,0% 30,0% 11,1% 14,3% 20,6%
Pseudomonas
Toplam Sayı 28 10 18 7 63 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,566
Siprofloksasin Sayı 21 26 27 4 78 Hassas
% Yıl 80,8% 86,7% 84,4% 66,7% 83,0% Sayı 5 4 5 2 16
Dirençli % Yıl 19,2% 13,3% 15,6% 33,3% 17,0%
K. pneumoniae
Toplam Sayı 26 30 32 6 94 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,670
Siprofloksasin Sayı 40 44 44 10 138 Hassas
% Yıl 95,2% 100,0% 91,7% 100,0% 95,8% Sayı 2 0 4 0 6
Dirençli % Yıl 4,8% ,0% 8,3% ,0% 4,2%
Proteus
Toplam Sayı 42 44 48 10 144
Poliklinik
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,215
Siprofloksasin Sayı 58 77 48 18 201 Hassas
% Yıl 58,6% 72,0% 46,6% 66,7% 59,8% Sayı 41 30 55 9 135
Dirençli % Yıl 41,4% 28,0% 53,4% 33,3% 40,2%
*E. coli
Toplam Sayı 99 107 103 27 336 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,002
Siprofloksasin Sayı 15 15 10 5 45 Hassas
% Yıl 48,4% 71,4% 58,8% 100,0% 60,8% Sayı 16 6 7 0 29
Dirençli % Yıl 51,6% 28,6% 41,2% ,0% 39,2%
Pseudomonas
Toplam Sayı 31 21 17 5 74 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,100
Siprofloksasin Sayı 7 7 3 3 20 Hassas
% Yıl 63,6% 50,0% 37,5% 100,0% 55,6% Sayı 4 7 5 0 16
Dirençli % Yıl 36,4% 50,0% 62,5% ,0% 44,4%
K. pneumoniae
Toplam Sayı 11 14 8 3 36 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,270
Siprofloksasin Sayı 9 9 5 5 28 Hassas
% Yıl 100,0% 81,8% 83,3% 100,0% 90,3% Sayı 0 2 1 0 3
Dirençli % Yıl ,0% 18,2% 16,7% ,0% 9,7%
Proteus
Toplam Sayı 9 11 6 5 31
Servis
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,433
*Pearson Chi-Square p<0.05
- 73 -
Tablo-45 Meropenem cinslere göre duyarlılık karşılaştırması Bakteri Cinsi Yıl
Cins
2005 2006 2007 2008
Toplam P
Meropenem Sayı 157 32 37 107 333 Hassas
% Yıl 97,5% 100,0% 100,0% 98,2% 98,2% Sayı 4 0 0 2 6
Dirençli % Yıl 2,5% ,0% ,0% 1,8% 1,8%
E. coli
Toplam Sayı 161 32 37 109 339 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,633
Meropenem Sayı 29 5 2 21 57 Hassas
% Yıl 74,4% 62,5% 50,0% 84,0% 75,0% Sayı 10 3 2 4 19
Dirençli % Yıl 25,6% 37,5% 50,0% 16,0% 25,0%
Pseudomonas
Toplam Sayı 39 8 4 25 76 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,378
Meropenem Sayı 18 5 6 13 42
Hassas % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
K. pneumoniae
Toplam Sayı 18 5 6 13 42 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
Proteus Meropenem Sayı 23 7 7 30 67 Hassas
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 96,8% 98,5% Sayı 0 0 0 1 1
Dirençli % Yıl ,0% ,0% ,0% 3,2% 1,5%
Toplam Sayı 23 7 7 31 68
Erkek
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,750
Kadın Meropenem Sayı 365 71 128 479 1043 Hassas
% Yıl 100,0% 100,0% 99,2% 99,2% 99,5% Sayı 0 0 1 4 5
Dirençli % Yıl ,0% ,0% ,8% ,8% ,5%
E. coli
Toplam Sayı 365 71 129 483 1048 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,310
Meropenem Sayı 19 3 6 23 51 Hassas
% Yıl 90,5% 100,0% 100,0% 76,7% 85,0% Sayı 2 0 0 7 9
Dirençli % Yıl 9,5% ,0% ,0% 23,3% 15,0%
Pseudomonas
Toplam Sayı 21 3 6 30 60 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,294
Meropenem Sayı 18 4 4 17 43 Hassas
% Yıl 100,0% 100,0% 80,0% 100,0% 97,7% Sayı 0 0 1 0 1
Dirençli % Yıl ,0% ,0% 20,0% ,0% 2,3%
*K. pneumoniae
Toplam Sayı 18 4 5 17 44 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,046
Meropenem Sayı 28 8 8 42 86
Hassas % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% Proteus
Toplam Sayı 28 8 8 42 86
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
*Pearson Chi-Square p<0.05
- 74 -
Tablo-46 Meropenem kültür alınan yere göre duyarlılık karşılaştırması Bakteri Cinsi Yıl
Yer
2005 2006 2007 2008
Toplam P
Meropenem Sayı 424 81 141 472 1118 Hassas
% Yıl 99,5% 100,0% 100,0% 99,2% 99,5%
Sayı 2 0 0 4 6 Dirençli
% Yıl ,5% ,0% ,0% ,8% ,5%
E. coli
Toplam Sayı 426 81 141 476 1124
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,559
Meropenem Sayı 26 5 6 26 63 Hassas
% Yıl 89,7% 83,3% 85,7% 78,8% 84,0%
Sayı 3 1 1 7 12 Dirençli
% Yıl 10,3% 16,7% 14,3% 21,2% 16,0%
Pseudomonas
Toplam Sayı 29 6 7 33 75
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,712
Meropenem Sayı 25 6 9 17 57
Hassas
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% K. pneumoniae
Toplam Sayı 25 6 9 17 57 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
Proteus Meropenem Sayı 43 13 14 62 132
Hassas
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
Toplam Sayı 43 13 14 62 132
Poliklinik
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
Servis E. coli Meropenem Sayı 98 22 24 114 258 Hassas % Yıl 98,0% 100,0% 96,0% 98,3% 98,1% Sayı 2 0 1 2 5 Dirençli % Yıl 2,0% ,0% 4,0% 1,7% 1,9%
Toplam Sayı 100 22 25 116 263
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,791
Meropenem Sayı 22 3 2 18 45 Hassas
% Yıl 71,0% 60,0% 66,7% 81,8% 73,8%
Sayı 9 2 1 4 16 Dirençli
% Yıl 29,0% 40,0% 33,3% 18,2% 26,2%
Pseudomonas
Toplam Sayı 31 5 3 22 61
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,698
Meropenem Sayı 11 3 1 13 28 Hassas
% Yıl 100,0% 100,0% 50,0% 100,0% 96,6%
Sayı 0 0 1 0 1 Dirençli
% Yıl ,0% ,0% 50,0% ,0% 3,4%
*K. pneumoniae
Toplam Sayı 11 3 2 13 29
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,003
Meropenem Sayı 8 2 1 10 21 Hassas
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 90,9% 95,5%
Sayı 0 0 0 1 1 Dirençli
% Yıl ,0% ,0% ,0% 9,1% 4,5%
Proteus
Toplam Sayı 8 2 1 11 22
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,790
*Pearson Chi-Square p<0.05
- 75 -
Tablo-47 Piperasilin/Tazobaktam cinslere göre duyarlılık karşılaştırması Bakteri Cinsi Yıl
Cins
2005 2006 2007 2008
Toplam P
Piperasilin/Tazobaktam Sayı 137 133 150 90 510 Hassas
% Yıl 85,1% 91,7% 95,5% 90,0% 90,6% Sayı 24 12 7 10 53
Dirençli % Yıl 14,9% 8,3% 4,5% 10,0% 9,4%
*E. coli
Toplam Sayı 161 145 157 100 563 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,015
Piperasilin/Tazobaktam Sayı 31 17 14 22 84 Hassas
% Yıl 81,6% 68,0% 100,0% 100,0% 84,8% Sayı 7 8 0 0 15
Dirençli % Yıl 18,4% 32,0% ,0% ,0% 15,2%
*Pseudomonas
Toplam Sayı 38 25 14 22 99 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,007
Piperasilin/Tazobaktam Sayı 16 14 14 9 53 Hassas
% Yıl 84,2% 87,5% 93,3% 69,2% 84,1% Sayı 3 2 1 4 10
Dirençli % Yıl 15,8% 12,5% 6,7% 30,8% 15,9%
K. pneumoniae
Toplam Sayı 19 16 15 13 63 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,355
Piperasilin/Tazobaktam Sayı 24 42 24 31 121 Hassas
% Yıl 100,0% 100,0% 96,0% 100,0% 99,2% Sayı 0 0 1 0 1
Dirençli % Yıl ,0% ,0% 4,0% ,0% ,8%
Proteus
Toplam Sayı 24 42 25 31 122
Erkek
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,271
Piperasilin/Tazobaktam Sayı 351 358 456 418 1583 Hassas
% Yıl 97,0% 98,6% 96,8% 93,7% 96,4% Sayı 11 5 15 28 59
Dirençli % Yıl 3,0% 1,4% 3,2% 6,3% 3,6%
*E. coli
Toplam Sayı 362 363 471 446 1642 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,002
Piperasilin/Tazobaktam Sayı 18 8 20 25 71 Hassas
% Yıl 85,7% 80,0% 95,2% 96,2% 91,0% Sayı 3 2 1 1 7
Dirençli % Yıl 14,3% 20,0% 4,8% 3,8% 9,0%
Pseudomonas
Toplam Sayı 21 10 21 26 78 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,320
Piperasilin/Tazobaktam Sayı 14 20 21 15 70 Hassas
% Yıl 77,8% 83,3% 84,0% 100,0% 85,4% Sayı 4 4 4 0 12
Dirençli % Yıl 22,2% 16,7% 16,0% ,0% 14,6%
K. pneumoniae
Toplam Sayı 18 24 25 15 82 % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,318
Piperasilin/Tazobaktam Sayı 29 20 29 39 117
Hassas % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% Proteus
Toplam Sayı 29 20 29 39 117
Kadın
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
*Pearson Chi-Square p<0.05
- 76 -
Tablo-48 Piperasilin/Tazobaktam kültür alınan yere göre duyarlılık karşılaştırması Bakteri Cinsi Yıl Yer
2005 2006 2007 2008
Toplam P
Piperasilin/Tazobaktam Sayı 404 379 506 408 1697 Hassas % Yıl 95,5% 97,7% 96,6% 93,6% 95,8% Sayı 19 9 18 28 74
Dirençli
% Yıl 4,5% 2,3% 3,4% 6,4% 4,2% *E. coli
Toplam Sayı 423 388 524 436 1771
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,022
Piperasilin/Tazobaktam Sayı 26 8 17 28 79 Hassas % Yıl 89,7% 80,0% 94,4% 96,6% 91,9% Sayı 3 2 1 1 7
Dirençli
% Yıl 10,3% 20,0% 5,6% 3,4% 8,1% Pseudomonas
Toplam Sayı 29 10 18 29 86
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,379
Piperasilin/Tazobaktam Sayı 23 22 31 14 90 Hassas % Yıl 88,5% 91,7% 96,9% 87,5% 91,8% Sayı 3 2 1 2 8
Dirençli
% Yıl 11,5% 8,3% 3,1% 12,5% 8,2%
K. pneumoniae
Toplam Sayı 26 24 32 16 98
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,597
Piperasilin/Tazobaktam Sayı 44 49 48 59 200
Hassas % Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% Proteus
Toplam Sayı 44 49 48 59 200
Poliklinik
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
Sayı 84 112 100 100 396 Hassas % Yıl 84,0% 93,3% 96,2% 90,9% 91,2% Sayı 16 8 4 10 38
Piperasilin/Tazobaktam
Dirençli % Yıl 16,0% 6,7% 3,8% 9,1% 8,8%
*E. coli
Toplam Sayı 100 120 104 110 434
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,016
Piperasilin/Tazobaktam Sayı 23 17 17 19 76 Hassas % Yıl 76,7% 68,0% 100,0% 100,0% 83,5% Sayı 7 8 0 0 15
Dirençli
% Yıl 23,3% 32,0% ,0% ,0% 16,5% *Pseudomonas
Toplam Sayı 30 25 17 19 91
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,006
Piperasilin/Tazobaktam Sayı 7 12 4 10 33 Hassas % Yıl 63,6% 75,0% 50,0% 83,3% 70,2% Sayı 4 4 4 2 14
Dirençli
% Yıl 36,4% 25,0% 50,0% 16,7% 29,8%
K. pneumoniae
Toplam Sayı 11 16 8 12 47
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,399
Piperasilin/Tazobaktam Sayı 9 13 5 11 38 Hassas % Yıl 100,0% 100,0% 83,3% 100,0% 97,4% Sayı 0 0 1 0 1
Dirençli
% Yıl ,0% ,0% 16,7% ,0% 2,6% Proteus
Toplam Sayı 9 13 6 11 39
Servis
% Yıl 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
0,130
*Pearson Chi-Square p<0.05
- 77 -
En sık üreyen Gram negatif çomak olan E. coli değerlendirildiğinde; poliklinik hastalarında
amoksisilin-klavulanat, trimetoprim-sulfametoksazol direncinde anlamlı bir düşüş varken (p< 0.05),
siprofloksasin direncinde (ortalama %15,4) anlamlı bir değişiklik saptanmamıştır. Servis hastalarında ise
imipenem-cilastatin (ortalama %1,2) ve amikasin (ortalama %3,6) ile en az dirence sahiptir. Sefoperazon
direncinde yıllara göre karşılaştırıldığında anlamlı fark yoktur. Servis hastalarında siprofloksasin direnci ise
dört yılda ortalama %40,2 direnç ile anlamlı bir fark göstermiştir (p<0.05).
Gram negatif çomaklar için yapılan duyarlılık deneylerinde ayaktan hasta örneklerinden izole edilen
bakterilerin % 15,5’i (n: 359), yatan hasta grubunda ise % 9,5’i (n: 61) denenen tüm antibiyotiklere duyarlı
bulunmuştur (p<0.05). Çoğul direnç ise ayaktan hasta grubundaki suşlarda % 36,6; yatan hasta grubunda ise
% 38,2 olmuştur. İYE tedavisinde birinci kuşak antibiyotik olan siprofloksasinin E. coli’ye karşı duyarlılığı
ayaktan hasta grubunda % 84,6, yatan hasta grubunda ise % 59,8 bulunmuştur.
- 78 -
TARTIŞMA:
Her ülkenin kendi epidemiyolojik verilerine sahip olması, üriner sistem enfeksiyonları etkenlerinin
izolasyon sıklığı ve antimikrobiyallere direnç paternlerinin bilinmesi, komplikasyonların önlenmesi, tedavi
ve profilaksi açısından önemlidir.
Ülkemizde yapılan çalışmalarda çeşitli antimikrobiyallere karşı oldukça farklı direnç oranları göze
çarpmaktadır. Bu farklılıklar, yatan veya poliklinik hastası olmasına, yatan hastaların bulundukları
servislere, enfeksiyon bölgelerine, çalışmaların yapılış zamanlarına ve farklı coğrafi bölgelere bağlı olabilse
de, duyarlılık deneylerinde standardizasyonun gereğine de işaret etmektedir (49).
İYE tedavisinde klinik olarak etkinlik göstermesi beklenen antibiyotiklerin idrarda yeterli
konsantrasyona erişmesi beklenir. Florokinolonlar, aminoglikozidler, beta-laktamlar ve sulfametoksazol
hem farmakokinetik özellikleri, hem de geniş spektruma sahip olmaları nedeniyle İYE tedavisinde tercih
edilen antibakteriyellerdir (51). Bunların yaygın ve yanlış kullanımları sonucu, gittikçe artan oranlarda
direnç gelişmekte ve bu direnç çoğu kez türler arasında aktarılmaktadır (52).
İYE’ye yol açan etkenler içinde Enterobacteriaceae üyelerinin payı % 70’in üzerindedir. Hastane
dışı idrar yolu enfeksiyonlarına sıklıkla E. coli ve K. pneumoniae türleri ve diğer enterik bakteriler neden
olurken, hastane kaynaklı enfeksiyonlara E. coli, K. pneumoniae, P. mirabilis, Stafilokoklar, diğer enterik
bakteriler, P. aeruginosa ve enterekoklar neden olmaktadır (53). Bizim çalışmamızda hastane dışı
grupta üreyen Gram negatif bakteri sıklığına bakıldığında; E. coli 1892 (% 67,2), Proteus spp. 212 (% 7,5),
K. pneumoniae 109 (% 3,9) ve P. aeruginosa 90 (% 3,2) olarak; hastane kaynaklı grupta ise E. coli
458 (% 49,6), Proteus spp. 40 (% 4,3), K. pneumoniae 49 (% 5,3) ve Pseudomonas aeruginosa 97 (%10,5)
olarak bulunmuştur. Pek çok çalışmada üropatojenler arasında E. coli izolasyon oranları arasında benzerlik
olup bu oranlar %87- 41 arasında değişmektedir. E. coli' den sonra izole edilen bakteriler de benzer olup S.
saprophyticus, Proteus spp., Enterobacter spp., Enterekok, Klebsiella türleridir (16-25).
Ülkemizde hastane kökenli Gram negatif çomaklarla ilgili olarak 2003-2004 yıllarında yapılmış iki
çok merkezli çalışma mevcuttur. Bunlardan Mystic 2003, beta-laktam antibiyotikler ve siprofloksasin ile
- 79 -
ilgili duyarlılık verilerini kapsamaktadır (Tablo 48). Altı farklı merkezde yürütülen Hitit çalışmasında ise
kan, steril vücut sıvıları, idrar, solunum yollarından izole edilen P. aeruginosa , E. coli ve K. pneumoniae
izolatlarının geniş spektrumlu beta-laktamlara duyarlılık oranları incelenmiştir (Tablo 49). Bu çalışmaların
sonuçlarına göre karbapenemler Enterobacteriaceae üyelerinde etkinliklerini korurken, suşların izole
edildiği hastane birimine göre değişmekle birlikte P. aeruginosa izolatlarında direnç oranlarının % 40’a
ulaştığı görülmektedir (54).
Tablo-49 Mystic 2003 sonuçları (% direnç).* Tür adı Sayı MEM CTX PIP/TAZ CIP
P.aeruginosa 236 39.4 90.3 40.5 48.7
E. coli 220 0.5 40.6 22.5 52.3
K.pneumoniae 167 1.2 50.7 29.1 25.7
P.mirabilis 27 0 19.1 3.7 14.8 Kısaltmalar: MEM: meropenem; CTX: sefotaksim; PIP/TAZ: piperasilin/tazobaktam; CIP: siprofloksasin *(54) Tablo-50 Hitit çalışması 2004 sonuçları (% direnç).* Tür adı Sayı IPM PIP/TAZ P.aeruginosa 194 27 23 E. coli 457 0.2 10 K.pneumoniae 390 0.5 21 Kısaltmalar: IPM: imipenem; PIP/TAZ: piperasilin/tazobaktam *(54)
Dünyada toplum kaynaklı üriner sistem enfeksiyonlarına bakıldığında yılda 150 milyon kişinin İYE
nedeniyle hastanelere başvurduğu ve bu nedenle 6 milyar $ harcandığı hesaplanmıştır (55). Üriner sistem
enfeksiyonlarının tedavisi, kullanılan antibiyotiklere karşı gelişen direnç nedeniyle her geçen gün biraz daha
problemli hale gelmektedir. Ülkeden ülkeye, bölgeden bölgeye üropatojenlerin antibiyotiklere direnç
oranları değişebilmektedir. Örneğin İspanya’da yapılan çalışmada E. coli’lerde ampisilin’e %57,
trimetoprim-sulfametoksazol’e %25 ve siprofloksasin’e %14 oranında direnç saptanmıştır (56). İngiltere’de
yapılan başka bir çalışmada amoksisilin’e %49, trimetoprim-sulfametoksazol’e %37, siprofloksasin’e ise
sadece %3 direnç oranı bildirilmiştir (57).
- 80 -
Direnç oranları çok değişken olduğu için İYE tanısıyla reçete yazan hekimlerin bölgelerindeki direnç
oranlarını bilmeleri ve buna göre tedavi düzenlemeleri önemlidir. Üriner sistem enfeksiyon etkeni E. coli
suşları arasında ampisilin direnç oranı her yıl %36→37,4 arası bildirilmiştir (48-50, 58). Çalışmamızda E.
coli suşları arasında ilk basamak tedavide kullanılan başka bir penisilin türevi ve de β-laktam eklenmiş ve
daha etkili olması düşünülürken amoksisilin-klavulanat’a direnç oranı her yıl %43,5→68 arasında anlamlı
bir şekilde artmış (p<0.05). Hastanemizde amoksisilin-klavulanat’a karşı direnç oranı ortalama E. coli’de
%55,8, Proteus’ta % 32,3, Pseudomonas’ta %89,2 ve Klebsiella kökenlerinde ise %72,9 saptanmıştır. Bu
sonuca göre ve toplum kökenli enfeksiyonlarda en sık rastlanılan bakterinin E. coli olduğu gerçeği de göz
önüne alındığında amoksisilin-klavulanat’ın toplum kaynaklı üriner enfeksiyonlarda bölgemiz için iyi bir
seçenek olmadığı kabul edilmelidir.
Birinci kuşak sefalosporinler Gram pozitif koklara oldukça etkilidir. M. catarrhalis, E. coli, K.
pneumoniae ve P. mirabilis’e orta etkilidir. Bunların dışında bulunan diğer Gram negatif aerobik
mikroorganizmalara ise etkisizdir. Bu antibiyotiklerin oral formu, toplum kaynaklı Gram pozitif
enfeksiyonların tedavisinde başta stafilokok ve streptokok enfeksiyonları olmak üzere güvenle
kullanılabilirler. Sefazolinin parenteral formu, uzun yarılanma ömrü nedeniyle cerrahi profilakside yaygın
olarak kullanılmaktadır (59). Çalışmamızda E. coli’ye direnç ortalama %27,8 olup yıllar geçtikçe direnç %
24,4’ten % 40,5’e yükselmiştir (p <0.05). Klebsiella ve Proteus’ta sırasıyla ortalama %50,3 ve % 23,6 direnç
oranları ile İYE tedavisi ve Gram negatif çomaklarda cerrahi profilaksi öncesi kullanılması uygun değildir.
Üçüncü kuşak sefalosporinler etki spektrumlarının uygunluğu ve nispeten yan etkilerinin az olması
nedeni ile idrar yolu enfeksiyonlarında sık kullanılan antibiyotik gruplarından birisidir. Kaya ve ark. yaptığı
çalışmada üçüncü kuşak sefalosporinlerden, sefotaksim direnci 2000 yılında izole edilen üropatojen E.coli
suşlarında % 0,1 düzeyindeyken, bu direnç oranı her yıl artış göstermiş ve 2003 yılında % 27,5 gibi bir
düzeye ulaşmış (60). Çalışmamızda Sefotaksim, E. coli’ye karşı ortalama direnci %16,8 olması ve
%10,5’ten %24,2’ye her yıl anlamlı bir direnç artışı (p<0.05); Pseudomonas’ta ortalama %57,8,
- 81 -
Klebsiella’da ortalama %32,7 ve Proteus’ta ortalama % 2,8 direnç bulunmuştur. Sonuçlarımız Mystic 2003
çalışmasında olduğu gibi yüksek direnç oranları ile uyumlu değildir.
Üçüncü kuşak sefalosporinlerden sefoperazon’a bir β- laktam antibiyotik olan sulbaktam eklenerek
spektrumu genişletilen sefoperazon/sulbaktam direncine bakıldığında; E. coli %5,2, Pseudomonas % 21,7,
Klebsiella %12,2 ve Proteus’ta % 0,4 ortalama direnç bulunmuştur. Yıllara göre bu dört bakteriye karşı olan
dirençte anlamlı bir değişme olmaması da sefoperazon/sulbaktam’ın tedavide kullanılabilir bir antibiyotik
olduğunu göstermektedir. Kaya ve ark. 457 E. coli suşunda yaptıkları çalışmada dört yılda %7,5’ten
%17,4’e anlamlı bir direnç artışı bildirmiş ve bu da bizim çalışmamızla uyumsuz olarak saptanmıştır (60).
Bir başka üçüncü kuşak sefalosporin olan seftazidim’e bakıldığında Kaya ve ark. E. coli suşunda
yaptıkları çalışmada dört yılda % 0,1’den %24,6’ya anlamlı bir direnç artışı bildirmiş (60). Çalışmamızda E.
coli %14,5 ortalama direnç ve %9,4’ten %20,6’ya her yıl anlamlı bir direnç artışı (p<0.05), Pseudomonas %
36,9, Klebsiella %27,4 ortalama ile yüksek direnç bulunmuştur. Bu antibiyotikte sadece Proteus’ta, % 2
ortalama direnç ve yıllara göre duyarlılığın değişmemesi ile, tedavide tavsiye edilebilinir.
Aztreonam Gram negatif bakterilere etkili ancak diğer bakterilere karşı etkisiz olan bir monobaktam
türevi antibiyotiktir. Aztroenam’a karşı bakterilerde gözlenen en önemli direnç mekanizması beta-laktamaz
aktivitesine bağlı enzimatik inaktivasyondur. Aztroenam’a karşı gelişen direnç, bunun dışında Penisilin
Bağlayan Protein 3’teki modifikasyon ve bazı P.aeruginosa suşlarında ortaya çıkan dış membran
geçirgenliğinin azalması şeklinde de görülebilir. Bununla birlikte Gram pozitif bakterilere ve bazı Gram
negatif bakterilere etkinliği kısıtlı olduğundan, etkeni izole edilemeyen bakteriyel enfeksiyonların ampirik
tedavilerinde tek başına kullanımı önerilmemektedir (59). Kaya ve ark. E. coli için bu oranı dört yılda
%0’dan %35,7’ye anlamlı bir direnç artışı bildirmiş (60). Çalışmamızda özellikle E. coli (ortalama % 14,5)
ve Pseudomonas’a (ortalama % 31,4) baktığımızda yıllara göre anlamlı artan bir direnç gözlenmiştir
(p<0.05). Bu nedenle ampirik tedavide kullanılmaması gerekmektedir.
Aminoglikozidlerden amikasin için E. coli kökenlerindeki direnç; %1,8 oranında bulunmuştur.
Yıllara göre karşılaştırıldığı zaman amikasine karşı dirençteki yıllık değişim istatistiksel olarak sadece K.
- 82 -
pneumoniae’de anlamlı çıkmıştır (p<0.05). Toplum kaynaklı enfeksiyonlarda amikasinin ampirik tedavide
sık kullanılmaması, ancak hasta hastaneye yattığı zaman ve kültür sonucuna göre başlanması direncin az
olmasına sebep olabilir ki Klebsiella’da poliklinik hastalarında değişiklik olmayıp, servis hastalarındaki
dirençte anlamlı artış bulunmuştur (p<0.05). Eroğlu ve ark. yaptığı çalışmada, ayaktan hastalara kolayca
reçete edilebilen aminoglikozid olan gentamisinin %10’luk dirence ulaşmış olması bu tezimizi destekler
niteliktedir (61). Amikasin, Gram negatif bakterilere karşı hala etkinliğini korumaktadır ve yıllar geçtikçe bu
etkinlik değişmemiştir; bu yüzden tedavide tercih edilmelidir.
Türkiye’de yapılan birçok çalışmada E. coli’ye karşı Trimetoprim-Sulfametoksazol direnci genellikle
%30-50 arasında bildirilmiştir (61). Savaş ve ark. yaptıkları çalışmada ise bu direnç oranı %59’a kadar
çıkmaktadır (62). Çalışmamızda ise bu çalışmalarla paralel biçimde yıllar geçtikçe %62’den %48’e anlamlı
bir azalma olsa da direnç oranı ortalama %52,6 olarak bulunmuştur (p<0.05). Bu anlamlı azalma, son
yıllarda hem uzman hekimler hem de birinci basamak hekimleri İYE tedavisinde Trimetoprim-
Sulfametoksazol’un başarısız olduğu olgularda bu ilaç yerine başta kinolonlar olmak üzere diğer
antibiyotikleri reçete etmelerinden olabilir (61). Buna bağlı olarak, Trimetoprim-Sulfametoksazol’e karşı
direnç oranını düşük olmasının altında yatan neden; “birinci basamak tedavi antibiyotik” standardını
kaybetmesi sonucu kullanımının giderek azalması olabilir; ama hâlâ ampirik tedavi için uygun bir
antibiyotik değildir.
Hitit çalışmasında hastane kaynaklı İYE’de imipenem direnci en yüksek direnç %27 ile
Pseudomonas’a aitken ve E. coli’ye % 0,2 ve Klebsiella’ya %0,5 bildirilmiştir (54). Bizim çalışmamızda
servis hastalarında E. coli % 1,2, Pseudomonas %26,4, Klebsiella % 2,3 ve Proteus’ta % 3 ortalama direnç
ile Türkiye ortalaması ile bazı bakterilerde farklıdır. İmipenem/cilastatin en düşük duyarlılık oranı ve yıllara
göre direncinde bir değişim olmaması ile Gram negatif çomaklarda son seçenek silahlarımız arasındadır.
Kinolonlar gerek komplike, gerekse komplike olmayan üriner sistem enfeksiyonları tedavisinde sık
tercih edilen antibiyotiklerdir. İzole edilen üropatojenlerin antibiyotik duyarlılık oranları yıllara ve bölgelere
göre farklılık göstermektedir. Direnç özelliklerine göre de tedavi sonrası klinik şifa, rekürrens ve persistans
- 83 -
oranı değişmektedir. Karlowsky'nin çalışmasında da 1995- 2002 yılları arasındaki 7 yıllık periyotta farklı
antibiyotiklerin duyarlılık oranlarında azalmalar saptanmıştır (23). Kaya ve ark. dört yıl süre sonunda
siprofloksasin istatistiksel olarak anlamlı şekilde direncinin % 10’dan % 35’e çıktığını göstermiştir (60).
Üriner sistem enfeksiyon etkeni E. coli suşları arasında siprofloksasine direnç artışı % 0,7→2,5 olarak
bildirilmiştir (48-50, 58). Çalışmamızda E. coli suşları arasında ilk basamak tedavide kullanılan
siprofloksasin direnç artışı son üç yılda % 0,2→4,7 arasında olarak saptanmış. Çalışmamız göstermiştir ki;
E.coli’ye karşı ortalama % 20,2 olan direnç dört yılda değişmemiştir.
Avrupa' da 16 farklı ülkede yapılan çok merkezli çalışmada üropatojen E.coli'lerde kinolon direnci
Portekiz ve İspanya' da yüksek bulunmuş ve en yüksek kinolon tüketiminin bu ülkelerde olduğu, direnç
artışı ile tüketim artışı arasında anlamlı ilişki bulunduğu bildirilmiştir (58). Son yıllarda siprofloksasin’deki
dirençte anlamlı bir değişme olmaması bu antibiyotiğe alternatif başka kinolonların ve oral sefalosporinlerin
piyasaya çıkması olabilir.
Mystic çalışmasında siprofloksasin direnç oranları; E. coli için % 52,3, P.aeruginosa % 48,7,
K.pneumoniae % 25,7 ve P.mirabilis % 14,8 olarak bildirilmiş (54). Çalışmamızda servis hastalarında ise
P.aeruginosa % 39,2, K.pneumoniae % 44,4 ve P.mirabilis % 9,7 ile farklılık göstermemektedir. Sadece E.
coli’de siprofloksasin direnci dört yılda ortalama %40,2 direnç ile anlamlı bir fark göstermiştir (p<0.05).
Poliklinik hastalarına bakıldığında E.coli için ortalama direnç %15,4 ile yıllara göre anlamlı bir değişme
yoktur. Bu da göstermiştir ki siprofloksasin ayaktan başvuran hastalarda ampirik tedavide verilebilir fakat
idrar kültürü ile bu tedavi doğrulanmalıdır.
Mystic çalışmasında meropenem direnç oranları; E.coli için % 0,5, P.aeruginosa % 39,6,
K.pneumoniae % 1,2 ve P. mirabilis % 0 olarak bildirilmiş (54). Çalışmamızda servis hastalarında ise E. coli
için % 1,9, P.aeruginosa % 26,2, K.pneumoniae % 3,4 ve P.mirabilis % 4,5 direnç oranları
göstermektedirler. Yıllara göre anlamlı değişim sadece Klebsiella’da olsa da sayının az olması dolayısıyla
dört bakteride de yıllara göre servis hastalarında bir değişim olmadığı söylenebilir. Meropenemde hastanede
- 84 -
yatan hastalarda üreyen çoklu ilaç dirençli Gram negatif suşlar için son silahlardan biri olma özelliğini
korumaktadır.
Piperasilin/Tazobaktam için Mystic çalışmasına baktığımızda E. coli için % 22,5, P. aeruginosa
% 40,5, K.pneumoniae % 29,1 ve P.mirabilis % 3,7 olarak direnç oranları bildirilmiştir (54).
Çalışmamızda hastanede yatan hastalarda yıllara göre dirençte anlamlı değişim E. coli ve Pseudomonas’ta
olmakla beraber, E. coli için % 8,8, P.aeruginosa % 16,5, K.pneumoniae % 29,8 ve P.mirabilis % 2,6 direnç
oranları göstermektedirler. Son iki senede çalışmamızda servis hastalarında Pseudomonas için direnç
ortalaması %0’a düşmüş olması bu antibiyotiğin anti-pseudomonal antibiyotikler arasındaki yerini iyice
kuvvetlendirmektedir.
- 85 -
SONUÇ:
Çalışmamızda hastanemizde son dört yılda izole edilen Gram negatif çomaklarda, tedavide yaygın
olarak kullanılan antibiyotiklere karşı direnç görülme sıklığı araştırıldı. Sağlık kurumları ve türler arasında
değişmekle birlikte hastane ve toplum kökenli Gram negatif bakterilerde bazı antibiyotik sınıflarına direnç
oranlarının azımsanmayacak düzeylere eriştiği gözlenmektedir. Yaygın direnç özelliklerinin ve
prevalansının bilinmesi hem ampirik tedavi uygulaması hem de direnç gelişimine karşı ortak prensiplerle
hareket edilmesi açısından önemlidir.
Bakterilerin antibiyotiklere karşı geliştirdiği bu direnç, bakteri genetiğinin bir sonucudur. Direnç
gelişiminde en önemli parametre antibiyotik kullanımıdır. Direnç gelişimini önlemek, antibiyotiklerin uygun
kullanımı ile mümkündür. Direnç oranları artan antibiyotiklerin kullanımı ile ilgili uygun stratejiler
belirlenmelidir.
Tüm bunların yapılabilmesi için benzer klinik sürveyans çalışmalarının diğer hastanelerde de
yapılmasına ihtiyaç vardır. Belirli aralıklarla her merkezin kendi üropatojenlerinin tesbiti ve antibiyotik
duyarlılıklarının bilinmesi, ülke ekonomisi ve uygun tedavi reçete edilebilmesi açısından önem arz
etmektedir.
- 86 -
ÖZET:
Amaç: Çalışmamızın amacı artmış antibiyotik kullanım sonrasında yıllara göre idrar yolu enfeksiyonu (İYE) olan
hastalardaki en sık etken olan Gram negatif çomaklara karşı gelişen antibiyotik direncindeki değişimi araştırmaktır.
Materyal ve Metod: Ocak 2005 ile Nisan 2008 arasında hastanemize ayaktan başvuran ve çeşitli servislerde yatan
hastalardan alınan 31822 kültür arasından 12102 idrar kültürü tarandı; bunların 8085 steril 376’sında mantar (Candida
spp.) üremesi vardı. Hastanemize başvuran 2816 (%75,3) ve çeşitli servislerde yatan 925 (%24,7) toplam 3741
hastanın idrar örnekleri retrospektif olarak incelendi. 2303 Gram negatif çomak üremesi, yıllara göre gruplara
bölünerek; amoksisilin-klavulanat, sefazolin, sefotaksim, sefoperazon/sulbaktam, seftazidim, aztreonam, amikasin,
imipenem-cilastatin, trimetoprim-sulfametoksazol, siprofloksasin, meropenem ve piperasilin/tazobaktam dirençlerine
bakıldı. Gruplar arasında fark SPSS 11.5 istatistik programı ki-kare testi kullanılarak analiz edildi.
Bulgular: Sonuçlar gösterdi ki; Escherichia coli (E.coli) (n: 1892, %67,2; n: 458, %49,6), Proteus mirabilis (n: 212,
%7,5; n:40, %4,3), Klebsiella pneumoniae (n: 109, %3,9; n: 49, %5,3) ve Pseudomonas aeruginosa (n: 90, %3,2; n:
97, %10,5) İYE olan sırasıyla ayaktan ve yatan hasta grubunda en fazla izole edilen organizmalardı. E. coli poliklinik
hastalarında amoksisilin-klavulanat, trimetoprim-sulfametoksazol direncinde anlamlı bir düşüş varken (p<0.05),
siprofloksasin direncinde (ortalama %15,4) anlamlı bir değişiklik saptanmamıştır. Servis hastalarında ise imipenem-
cilastatin (ortalama %1,2) ve amikasin (ortalama %3,6) ile en az dirence sahiptir. Servis hastalarında siprofloksasin
direnci ise dört yılda E. coli’ye ortalama %40,2 direnç ile anlamlı bir fark göstermiştir. En fazla anti-Pseudomonal
etkinlik ise %89,1 ve %87,6 ortalama ile sırasıyla amikasin ve piperasilin/tazobaktam’a aittir.
Sonuç: Gram negatif çomaklara karşı antibiyotik direnci dinamik bir süreç içindedir. Antibiyotik direncindeki en
büyük etken antibiyotiklerin sorumsuz kullanımına bağlı olabilir. Bölgesel ve ulusal düzeyde antibiyotik kullanımı ve
direnç gelişiminin izlenmesi ve antibiyotik kullanım politikalarının belirlenmesi gerekmektedir.
- 87 -
SUMMARY:
Objectives: The aim of this study is to evaluate the changing pattern of antibiotic resistance of Gram negative rods
isolated from urine samples of patients with urinary tract infection according to years during the last four years.
Materials and Methods: Between January 2005 and April 2008, we scanned 12102 urine samples in 31822 different
kinds of samples; 8085 was sterile and 376 was fungal infection caused by Candida spp. The nature of bacterial
isolates on urine samples (n: 3741) from polyclinic (n: 2816, 75.3%) and clinic (n: 925, 24.7%) patients with clinically
suspected urinary tract infections (UTI) was retrospectively studied. Total 2303 urinary cultures with Gram negative
rods were divided according to resistance to amoxicillin-clavulanate, cefozoline, cefotaxime, cefoperazone-sulbactam,
ceftazidime, aztreonam, amikacin, imipenem-cilastatin, trimethoprim-sulfamethoxazole, ciprofloxacin, meropenem
and piperaciline/tazobactam . Differences among the groups were analyzed by using the chi-square test by using SPSS
11.5 statistics program.
Results: Our results indicate that Escherichia coli (E.coli) (n: 1892, 67.2%; n: 458, 49,6%), Proteus mirabilis (n: 212,
7,5%; n:40, 4,3%) Klebsiella pneumoniae (n: 109, 3.9%; n: 49, 5.3%) and Pseudomonas aeruginosa (n: 90, 3.2%; n:
97, 10.5%) are the most common organisms causing UTI in outpatient and inpatient group,respectively. Although, the
resistance of E.coli to amoxicillin-clavulanic acid and trimethoprim-sulfamethoxazole in outpatients is decreasing in
respect to years (p<0.05), the resistance of Escherecia coli to ciprofloxacin in inpatients is not significantly changed
(average 15.4%). The lowest resistance to imipenem-cilastatin and amikacin were 1.2% and 3.6%, respectively. The
resistance to cefoperazone according to years was not changed in respect to years. Ciprofloxacin resistance in
inpatients was significantly changed as average 40.2% in four years. Amikacin and piperaciline/tazobactam have the
most anti-pseudomonal efficiency and susceptibility were 89,1% and 87,6%, respectively.
Conclusion: The resistance of antibiotics to Gram negative rods is a dynamic process. The major factor in the
development of antibiotic resistance may be the extensive use of antibiotics. Antibiotic usage and antibiotic resistance
should be followed and antibiotic usage policy should be determined nationally and locally for each hospital.
88
KAYNAKLAR:
1. Kher K K, Makker S P. Clinical pediatric nephrology (second edition) Singapore: Mc Graw Hill,
Urinary tract infection. 1992; 277- 323.
2. Walsh R, Vaughan W.Campbell Urology (eighth edition): Shaeffer J A, Infections of the Urinary
Tract. 2005; 515-590.
3. Patton JP, Nash DB, Abrutyn E: Urinary tract infections: Economic considerations. Med Clin North
Am 1991; 75: 495-513.
4. Hooton TM, Stamm WE: Diagnosis and treatment of uncomplicated urinary tract infection. Infect
Dis Clin North Am 1997: 551-581.
5. Schappert SM: Ambulatory care visits to physician offices, hospital outpatient departments, and
emergency departments: United States, 1997. Vital Health Stat 1999:1–39.
6. Evans DA, Williams DN, Laughlin LW, et al: Bacteriuria in a population-based cohort of women. J
Infect Dis 1978:768-773.
7. Kunin CM, Zacha E, Paquin AJ Jr: Urinary-tract infections in schoolchildren. I: Prevalence of
bacteriuria and associated urologic findings. N Engl J Med 1962:1287-1296.
8. Sourander LB: Urinary tract infections in the aged: An epidemiological study. Ann Med Intern Fenn
1966:7.
9. Sedor J, Mulholland SG: Hospital-acquired urinary tract infections associated with the indwelling
catheter. Urol Clin North Am 1999: 821-828.
10. Rosenberg M: Pharmacoeconomics of treating uncomplicated urinary tract infections. Int J
Antimicrob Agents 1999: 247-251.
89
11. Jarvis WR: Selected aspects of the socioeconomic impact of nosocomial infections: Morbidity,
mortality, cost and prevention. Infect Control Hosp Epidemiol 1996: 552-557.
12. Mabeck CE: Treatment of uncomplicated urinary tract infection in nonpregnant women. Postgrad
Med J 1972: 69-75.
13. Guttmann D: Follow-up of urinary tract infection in domiciliary patients. In Brumfitt W, Asscher
AW (eds): Urinary Tract Infection. London, Oxford University Press 1973: p 62.
14. Harrison WO, Holmes KK, Belding ME, et al: A prospective evaluation of recurrent urinary tract
infection in women. Clin Res 1974:125-128.
15. Kraft JK, Stamey TA: The natural history of symptomatic recurrent bacteriuria in women. Medicine
1977: 55-60.
16. Özsüt H. İdrar yolu enfeksiyonları. İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji, cilt 1, Ayşe
Wilke Topçu, Güner Söyletir, Mehmet Doğanay (Eds), Nobel tıp kitapevleri, 2002: 1059 –1065.
17. Catherine D, Bacheller B, Beinsten MJ. Urinary tract infections. Med. Clin. N. Am. 1997: 719- 730.
18. Sobel DJ, Kaye D. Urinary tract infection in Gerald D. Mandell, John E. Bennett, Raphael Dolin
(Eds), Philadelphia, Churchill Livingstone, 2005: 875-905.
19. Kunin MC. State of the art clinical article, urinary tract infections in females . Clinical Infectious
Diseases. 1994:1- 12.
20. Naber GK, Bergman B, Bishop CM, et al. EAU Guidelines for the management of urinary and male
genital tract infections. Urinary Tract Infection Working group of the health care Office of the
European Association of Urology. Eur Urol 2001: 576- 588.
21. Hooton MT, Stamm EW. Management of acute uncomplicated urinary tract infection in adults.
Medical clinics of North America.1991: 339-357.
90
22. Rubin HR, Beam RT, Stamm EW. An approach to evaluating antibacterial agents in the treatment of
urinary tract infection. Clinical Infectious Diseases 1992: 246- 251.
23. Karlowsky AJ, Kelly JL, Thomsberry C, et al. Trends in resistance of Escherichia coli from female
outpatients in the United States. Antimicrobial Agents and Chemotherapy. 2002: 2540- 2545.
24. McCarty MS, Richard G, Huck W, et al. A randomized trial of short – course, ciprofloxacin,
ofloxacin or trimethoprim sulfamethoxazole for the treatment of acute urinary tract infection in
women. Am. J. Med., 1999: 292- 299.
25. Naber GK: Treatment options for acute uncomplicated cystitis in adults. Journal of Antimicrobial
Chemotherapy. 2000: 23-27.
26. Hooton TM: Practice guidelines for urinary tract infection in the era of managed care. Int J
Antimicrob Agents 1999: 241-245.
27. Hall LM, Duke B, Urwin G, et al: Epidemiology of Enterococcus faecalis urinary tract infection in a
teaching hospital in London, United Kingdom. J Clin Microbiol 1992: 1953-1957.
28. Kennedy RP, Plorde JJ, Petersdorf RG: Studies on the epidemiology of Escherichia coli infections.
IV: Evidence for a nosocomial flora. J Clin Invest 1965:193-201.
29. Josephson S, Thomason J, Sturino IS, et al. Gardnerella vaginalis in the urinary tract: Incidence and
significance in a hospital population. Obstet Gynecol 1988: 245-250.
30. Latham RH, Running K, Stamm WE: Urinary tract infections in young adult women caused by
Staphylococcus saprophyticus. JAMA 1983: 3063-3066.
31. Finegold SM: Urinary tract infections. In Finegold SM (ed): Anaerobic Bacteria in Human Disease.
New York, Academic, 1977: 311–349.
32. Gorbach SL, Bartlett JG: Anaerobic infections (second of three parts). N Engl J Med 1974: 1237-
1245.
91
33. Stamm WE, Stapleton AE. Approach to the patient with urinary tract infection. In: Gorbach SL,
Barlett JG, Blacklow NR (eds). Infectious Diseases. 2nd ed. Philadelphia: WB Saunders Company
1998: 943-54.
34. Zorc J.J, Kiddoo D.A, and Kathy N. Shaw (2005). Diagnosis and management of pediatric urinary
tract infections. Clinical Microbiology Reviews, Apr, 2005: 417- 422.
35. Garin EH, Campus A, Homsy Y. Primary vesicoureteral reflüx; review of current concepts. Pediatr
Nephrol 1998:249- 256.
36. Chevalier RC, Roth JA. Urinary tract disease. In Avner ED, Harmon WE and Niaudet P. 5th ed.
Pediatric Nephrology. Lippincott Williams & Wilkins Co., Philadelphia. 2004: 1049- 1069.
37. Miller T and Philips S. Pyelonephritis, the relationship between infection, renal scarring and
antimicrobial therapy. Kidney Intl. 1981: 654- 662.
38. Chon CH, Lai FC, Shortlife LMD. Pedatric urinary tract infections. Pediatric Clin. North. Am 2001:
1441- 1449.
39. Winberg J, Bollgren I, Kallenius G, Mollby R, and Svenson S.B. Clinical pyelonefritis and focal
renal scarring. A selected review of pathogenesis, prevention, and prognosis. Pediatr. Clin. North
Am.1982: 801- 814.
40. Majd M, Rushton H G, Jantausch B, and Wiederman B L. Relationship among vesicoureteral reflüx,
P-fimbriated Escheria coli, and acute pyelonefritis in children with febrile urinary tract infection. J
Pediatr 1991: 578- 585.
41. Sharifian M, Karimi A, Tabatabaei S R, and Anvarpur N S. Microbial sensitivity pattern in urinary
tract infections in Children: A Single Center of 1, 177 Urine Cultures Jpn J. Infect. Dis 2006: 380-
382.
42. Basaklar AC. Çocukluk çağı idrar yolu enfeksiyonları ve tedavi prensipleri. Gazi Üniversitesi Çocuk
Ürolojisi ABD ders notları. 2007: 1- 12.
92
43. Hansson S, Brandstrom P, Jodal U, Larsson P. Low bacterial sayıs in infants with urinary tract
infection. J Pediatr 1988: 180-182.
44. Gupta K, Scholes D, Stamm WE. Increasing prevalence of antimicrobial resistance among
uropathogens causing acute uncomplicated cystitis in women. JAMA. 1999: 736- 738.
45. Lobel B. Short term therapy for uncomplicated urinary tract infection today. Clinical outcome
upholds the theories. Int. Journal Antimicrobial Agents. 2003: 85-87.
46. Echols MR, Tosiella LR, Haverstock CD, et al. Demographic, clinical, and treatment parameters
influencing the outcome of acute cystitis. Clinical Infectious Diseases 1999: 113-9.
47. Boeremg JBJ, Willems F. Th. C: Fosfomycin trometamol in a single dose versus norfloxacin for
seven days in the treatment of uncomplicated urinary infections in general practice. Infection. 1990:
80-88.
48. Warren W, Abrutyn E, Hebel JR, et al. Guidelines from the infectious diseases society of America.
Guidelines for antimicrobial treatment of uncomplicated acute bacterial cystitis and acute
pyelonephritis in women. Clinical Infectious Diseases 1999: 745-51.
49. Aydın MD, Büyükbaba Ö, Anğ Ö. İdrar yolu enfeksiyonu etkeni Enterobacteriaceae suşlarında
kinolon duyarlılığı. ANKEM Derg 1996: 19–23.
50. Wayne PA. Clinical and Laboratory Standards Institute (CLSI): Performance standards for
antimicrobial susceptibility testing, 16th informational supplement. 2006. Document M100–S16 LS.
51. Erdem H, Avcı A, Pasha A. Toplum kaynaklı üropatojenik Escherichia coli suşlarında antibakteriyel
direnç, Ankem Derg 2004: 40–44.
52. Altoparlak Ü, Özbek A, Aktaş F. Üriner sistem enfeksiyonlarından izole edilen bakterilerin çeşitli
antibiyotiklere duyarlılıkları. Türk Mikrobiyol Cem Derg 2002: 167–173.
53. Ay S, İşeri LA ve Duman B. İdrar örneklerinden izole edilen Gram olumsuz mikroorganizmaların
antibiyotik duyarlılıkları. İnönü Ün. Tıp Fak. Derg. 2003: 59–62.
93
54. Gülay G. Gram negatif çomaklarda antibiyotik direnci: 2003–2004 Türkiye haritası. ANKEM Derg
2005: 66–77.
55. Stamm WE, Norrby SR: Urinary tract infections: Disease panorama and challenges. J Infect Dis.
2001: 1–4.
56. Alos JI, Serrano MG, Gomez-Garces JL, et al. Antibiotic resistance of Escherichia Coli from
community-acquired urinary tract infections in relation to demographic and clinical data. Clin
Microbiol Infect. 2005: 199–203.
57. Farrell DJ, Morrissey I, De Rubeis D, et al. A UK multicentre study of the antimicrobial
susceptibility of bacterial pathogens causing urinary tract infection. Journal of Infection. 2003: 94–
100.
58. Kahlmeter G. The ECO. SENS Project a prospective, multinational, multicentre epidemiological
survey of the prevalence and antimicrobial susceptibility of urinary tract pathogens-interim report.,
Journal of Antimicrobial Chemotherapy 2000: 15- 22.
59. Öncül O. Antibiyotikler I. İÜ Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri Sempozyum
Dizisi, Kasım 2002: 23–38.
60. Kaya O, Akçam F Z, Uyar C ve ark. 2000–2004 yılları arasında izole edilen üropatojen Escherichia
coli suşlarında artan antibiyotik direnci. S.D.Ü. Tıp Fak. Derg. 2006: 22–26.
61. Eroğlu M, Koçoğlu E, Karabay O, Semerciöz A. Enterobaktericea türlerinin antibiyotiklere
duyarlılıkları. Türk Üroloji Dergisi. 2007: 100–103.
62. Savaş L, Güvel S, Turunç T ve ark. Toplum kökenli ve nosokomial üriner sistem enfeksiyonu
etkenleri ve antibiyotik duyarlılıklarının karşılaştırılması. Türk Üroloji Dergisi. 2003: 95–100.