iedereen is leeuwarden · handelingsruimte’ voor burgers, ambtenaren en professionals....

COLLEGEPROGRAMMA GEMEENTE LEEUWARDEN 2014 - 2018

Iedereen is LeeuwardenLjouwert is eltsenien

Iedereen is Leeuwarden | Ljouwert is eltsenien C o L L e g e p r o g r a m m a g e m e e n t e L e e u wa r d e n | 2 014 - 2 018

2

3

Iedereen is LeeuwardenLjouwert is eltsenien

Collegeprogramma Gemeente Leeuwarden 2014 - 2018


4

Inhoudsopgave

Hoofdstuk 1 Verder bouwen aan een krachtige gemeente

Hoofdstuk 2 Iedereen een kans

Hoofdstuk 3 Iedereen doet mee

Hoofdstuk 4 Iedereen de ruimte

Hoofdstuk 5 Een solide basis voor iedereen

Financiële bijlage

5

Iedereen is Leeuwarden

Iedereen is Leeuwarden. Ljouwert is eltsenien. Onder dat motto bouwen we de komende vier jaar verder aan een krachtige en vitale gemeente. Een gemeente waar je goed kunt wonen, werken en recreëren. Die gemeente maken we samen! Inwoners. Ondernemers. Verenigingen. Organisaties. Iedereen is nodig. Een samenleving van en met de inwoners van de nieuwe gemeente Leeuwarden. Gastvrij en aantrekkelijk voor Fryslân, Nederland en heel Europa!

De gemeente Leeuwarden wil een moderne overheid zijn. Een overheid die uitgaat van de mogelijkheden en initiatieven van mensen zelf. Een ondernemende overheid die samenwerkt en stimuleert. Die mensen verbindt en verder brengt. Zo krijgt iedereen ruimte om mee te doen.

Leeuwarden ontstaat niet in het stadhuis. Dat realiseren we ons heel goed. Als gemeentebestuur staan we midden in de Leeuwarder samenleving. Laten we met elkaar werken aan een mooie en dynamische gemeente.

Iedereen is Leeuwarden | Ljouwert is eltsenien C O L L E G E P R O G R A M M A G E M E E N T E L E E U WA R D E N | 2 014 - 2 018

6

Dit is onze ambitieMeerMienskip.Eenoverheiddieminderinvloeduitoefent.DegemeenteLeeuwardengaatuitvandeeigenkrachtvanmensen.Ookdekomendeperiodebiedenweruimteaanlokaleinitiatieveneninnovatiefondernemerschap.Daarbijschuwenwehetexperimentniet.DeuitverkiezingtotCultureleHoofdstad2018ishetbestebewijsdatdeLeeuwarderaanpakwerkt.

IedereenisLeeuwarden.SamenmakenweLeeuwarden.Daaromwillenweeenoverheidvormgevendieinvesteertinmogelijkhedenvanmensenenhenstimuleertomverantwoordelijkheidtenemen.Wezijneengemeentediesamenmetanderenallerleiinitiatieveningangzet;viakleineengerichteinterventiesénmetoogvoordegrotelijn.EenIepenMienskip.

Weinvesterenineensterkelokaledemocratiealsbasisvooreendynamischesamenleving.Inwonersbetrekkenbijpolitiekebesluitvormingisdaarbijhetuitgangspunt.Methelderedoelenvoorogenzettenwekoers,bewakenwedekwaliteitenzorgenwevooreenvangnetvanondersteuningenbescherming.Wantmensendiedatnodighebben,moetenaltijdeenberoepkunnendoenopdegemeente.Ofhetnugaatomhuisvesting,onderwijs,zorg,buurtpreventieofsocialezekerheid.Daarstaanwevoor.

Wehebbengrootvertrouwenindemensen,bedrijvenenmaatschappelijkeorganisatiesdieactiefzijninonzegemeente.Wijwillenbereikendatiedereendeeigenbelangenmetanderenverbindtensamenzoektnaaroplossingen.Ditvraagtomeenandererolverdelingtussenoverheidensamenlevingénomeenandererolvanambtenarenenpolitiek.Daarwillenweookdekomendeperiodeaanwerken.Doorsamentedoen.Teervaren.Enteleren!

7

Onze speerpunten voor de periode 2014 - 2018

1. Iedereen een kans

Webiedenmensenkansen.Werkisdaarbijonzetopprioriteit.Meerbanenzijnnodig,bijvoorbeeldophetgebiedvanduurzaamheid,watertechnologieenagrifood.DeuitverkiezingtotCultureleHoofdstad2018brengtnieuwewerkgelegenheid.Samenmetprovincieengemeentenversterkenwedeaantrekkingskrachtvanderegiovoorbedrijvenenbezoekers.Kinderenenjongerenhebbenrechtopgelijkeontwikkelkansen.Daarominvesterenwesamenmetscholenindekwaliteitvanhetonderwijsenpakkenweleerachterstandenvroegtijdigaan.Bovendienwillenwedatmeerjongerenmeteenstartkwalificatievanschoolkomen.Jongerendieeenopleidinghebbenafgerond,moetensneleenbaankunnenvinden.

2. Iedereen doet mee

Iedereendoetmee.Wedoeneenberoepopdeverantwoordelijkheidvanmensenzelf.Ookalszorgenondersteuningnodigis,stellenweeerstdevraagwelkehulpmensenzelfkunnenorganiseren.SocialewijkteamsstaanelkedagindirectcontactmetinwonersvanLeeuwarden.Zokunnenwetijdiggoedehulpbiedenenvoorkomenweeentegrootberoepopspecialistischezorg.VanuitdezevisieopMienskipstimulerenwewijkenendorpenominitiatieftenemeninhuneigenleefomgeving.Dieleefomgevingmoetnatuurlijkveiligzijn.DaarmakenwesamenmetdeinwonersvanLeeuwardenwerkvan.Omarmoedetebestrijden,zettenwenogmeerinoppreventie,hetvoorkomenvanschuldenenlagerewoonlasten.

3. Iedereen de ruimte

Iedereenderuimte.Datisonsuitgangspunt.Metelkaarbouwenweeenlevendigeenbereikbaregemeente.Wezorgenvoordorpenenwijkenwaarmensennuenlaterduurzaamkunnenleven.Dekomendeperiodeinvesterenweinversterkingvandebinnenstad,hetStationsgebiedenGrou.Ookgaanwesamenmetwoningcorporatiesenhuiseigenarendebestaandewoningvoorraadindegemeenteverduurzamenenverbeteren.Zowaarborgenwedebetaalbaarheidenwoonkwaliteit.Weinvesterenindekwaliteitvandeleefomgeving,deinfrastructuurenbereikbaarheid;ondermeerviahetprogrammaLeeuwardenVrij-Baan.OpwegnaarCultureleHoofdstad2018werkenwebovendienaaneenlevendigcultureelklimaat.Eenklimaatdatstad,regioénmenseninbewegingbrengt!

4. Een solide basis voor

iedereen

Hetgezondhoudenvandefinanciëlepositievandegemeenteiseenbelangrijkerandvoorwaardevoordeuitvoeringvanonzeplannen.Wezettenhetdegelijkefinanciëlebeleidvandelaatstejarenkrachtigvoort.Kernpuntenzijneenreëelsluitendemeerjarenraming,systematischrisicomanagement,eenevenwichtigeschuldpositieenhetoppeilhoudenvanhetweerstandsvermogen.Zocreërenweevenwichttussenambitieenfinanciëlestabiliteit.


8

December 2013. Ruim 500.000

mensen bezoeken het Glazen

Huis van 3FM Serious Request

op het Wilhelminaplein. Via

radio en tv hoort en ziet heel

Nederland een bevlogen stad.

Deze energie en saamhorigheid

zien wij in verschillende

verschijningsvormen terug in de

hele gemeente. Ze vormen een

stevige basis voor de komende

collegeperiode.

Waar we staan

Sinds1januari2014isdenieuwegemeenteLeeuwardeneenfeit.Hetgemeentelijkgrondgebiedisbijnaverdubbeldenomvatookmeren,watersportdorpenenkarakteristiekplatteland.Destad,dedorpenenhetplattelandvullenelkaaraan.Zebiedenmooieplekkenomtewonenenrecreëren,metkansenvoornieuwewerkgelegenheid.

Stadmetdeleukstewinkelstraat.Stadmetdebesteparkeergarage.StadvanhetGlazenHuis.HoofdstadvandeSmaak2015.CultureleHoofdstad2018.EndegemeentevanSinterklaasenSintPiter.Anno2014isLeeuwardendetrotseenzelfbewustehoofdstadvanFryslân.Eennieuwegemeentemeteenstaden18zelfbewustedorpen.Meteenruimekeuzeaanvoorzieningenophetgebiedvanwerk,onderwijs,zorg,winkelen,sportencultuur.

DehistorischebinnenstadendegezelligewijkenendorpenmakenLeeuwardentoteenaantrekkelijkegemeenteomtewonen.Leeuwardeniseenbruisendestudentenstadmeteentoenemendaantalmbo-,hbo-enwo-studenten.Leeuwardeniseendynamischegemeente.Eeninnovatievesamenlevingdiesteedsopnieuwveerkrachttoont.Betrokkenbewonersvindenelkaarinlokaleinitiatievenindorpofwijk.HetimagovanLeeuwardenisversterkt.Alsbestuurvandezegemeenterichtenwijonsopmensen,werk,omgevingenbereikbaarheid.Wijbouwensamenmetanderenaanhetbereikenvanmaatschappelijke,economischeenecologischedoelen.

NatuurlijkkentLeeuwardenookproblemen.Dewerkloosheidneemttoe.Hetaantalhuishoudensmeteenbijstandsuitkeringismet9,5procenthoog.HetgemiddeldebesteedbaarinkomenperhuishoudenislagerdaninderestvanNederland.Steedsmeermensenhebbenmoeiteomrondtekomen.Dezeproblemenhebbendekomendecollegeperiodenatuurlijkonzeaandacht.Sterkernog:wewerkensamenaanoplossingenomdesituatievoordezegroepteverbeteren.

Hoofdstuk 1

Verder bouwen aan een krachtige gemeente

9

Andere overheid, nieuwe taken

Dewereldverandert.Ontwikkelingenvolgenelkaarsteedssnellerop.Ookdeverzorgingsstaatverandertvankarakter.Betrokkenheidvaninwonerskomtcentralertestaan.Bestaanszekerheidisdaarbijvooronzeinwonershetleidendethema.

De samenleving maakt zichzelfMensenwillenmeerzeggenschapoverontwikkelingeninhuneigenleefomgeving.Desamenlevingherondektmeerenmeerdeeigenmogelijkheden.Vooroplossingenwordtmindervaaknaardeoverheidgekeken.Inplaatsdaarvangaanmensenuitvaneigenkrachtenmobiliserenzedeenergiedieineendorpofwijkaanwezigis.Ookzonderoverheidofsubsidieskomencollectievevoorzieningentotstand.Viasocialmediaeninternetzijnsamenwerkingenbuurtinitiatiefsnelgeorganiseerd.Desamenlevingmaaktzichzelf.

Naar een nieuw gezagWewerkentoenaareenoverheiddiemensen,organisaties,samenwerkingsverbandenenbuurtinitiatievenruimtebiedtenstimuleertom‘samenleven’vormtegeven.Deoverheidtrekthaarhandennietafvandesamenleving.Integendeel.Zetrektopmetmensenenneemthunoplossingenalsuitgangspuntvoorwatzedoet.Zehelptlokaleinitiatievenopweg.Nietmeteenblauwdruk,maarmetmaatwerk.Behoeftenvanmenseninwijkenendorpenverschillennueenmaal.Zo’noverheidlaatniethaarmachtgelden,maarverdientgezagdoorovertuigendoptredenenenthousiastesamenwerking.Enlegtdaaroververantwoordingaf.Ditversterkthetvertrouwenoverenweer.

Minderregels,mindercontrole.Denieuweoverheidcontroleertenverzorgtminder,neemtminderover.Denieuweoverheidmotiveert,stimuleertenorganiseertparticipatie,verbindingenleiderschapindesamenleving.Daarnaastzorgtzijvooreenbetrouwbaarvangnetopplaatsenwaardesamenlevingdatzelfnietkanorganiseren.

Nieuwe taken Eenandererolverdelingtussengemeenteneninwonersisnodig.Erkomtnamelijkveelnieuwwerkopgemeentenaf.Derijksoverheiddraagttakenoverophetgebiedvanwerkeninkomen,maatschappelijkeondersteuningenzorgvoordejeugd.Eengroteoperatie,waarmeelandelijk€16miljardisgemoeid.Hetuitgangspuntisdatgemeentenbeterwetenwaarbehoefteaanisenhulpgoedkoperkunnenorganiseren.Gemeentenkrijgenmeertedoenéntekiezen,maarontvangenveelminderbudget.OokdegemeenteLeeuwardenmoetstraksmeerdoenmetmindergeld.Dezerijksbezuinigingwordtdoordegemeentenietafgewenteldophaarinwonersmetbeperkingen.Demanierwaaropmensengeholpenworden,kanwelveranderen.

Alshetgaatomdedecentralisatievanzorgtaken,zaldegemeentezichmeerpresenterenalsdeinstantiewaarjeterechtkuntmetvragenoverzorgenondersteuning.Iniedergevalisdegemeenteverantwoordelijkvooreengoedetoegankelijkheidvandeeerstelijn.Datdoetzedoorhetorganiserenvaneengoedeloketfunctieenhetondersteunenvancliënten.

Deverschuivingvantakenenverantwoordelijkhedeninhetsocialedomein-de‘decentralisaties’-gaathoedanookleidentotverschillenindeuitvoeringvanbeleid.Maatwerkvraagtnueenmaalom‘vrijehandelingsruimte’voorburgers,ambtenarenenprofessionals.Uitgangspuntdaarbijisdatzorgbetaalbaarenbereikbaarblijftvooriedereen.Eenlokaledemocratiewaarinmeermensenmeedoen,vraagtvanbestuurders,maatschappelijkegroeperingeneninwonersdatzezorgvuldigensociaalomgaanmetruimte,regelsenincidenten.


10

Culturele Hoofdstad 2018:

samen werken aan een sterke

regio

Culturele Hoofdstad 2018Meerwerk.Meerbezoekers.Eensterke(inter)nationalepositievanstadénregio.DeuitverkiezingvanLeeuwardentotCultureleHoofdstad2018biedtveelkansen.Wezijneendynamischeeninnovatievestad.DatmagheelEuropaweten!Bovendienbetekenthetevenementeenimpulsvoordeeconomieeneenkansomonzekernproblemenstructureelaantepakken.Cultuuralsvliegwielvoorhetbestrijdenvanarmoede,hetbevorderenvanparticipatie,hetverbeterenvandekwaliteitvanonderwijsenhetvergrotenvanwerkgelegenheid.

Samenwerkingsagenda Provincie Fryslân 2013 - 2025DeSamenwerkingsagenda2013-2025diewemetProvincieFryslânmaakten,iseenstevigebasisvooronzeambitiesopditgebied.Nietalleenvoor2018,ookvoordelangetermijn.Sameninvesterenweineenaantrekkelijkestadvoormensenenbedrijven,zorgenwedatiedereenkanmeedoenenstimulerenwedesamenwerkingtussenonderwijsenbedrijfsleven.OokwerkenwesamenmetdeuitvoeringsorganisatieCultureleHoofdstad2018.Hierbijgaathetbijvoorbeeldomtoerismeenmarketing,bereikbaarheidenlogistiek,hospitalityenprojectenvoorgebiedsontwikkeling(Blokhuispoort,Stationsgebied,GrouenLânvanTaal).

Frysk en meartaligensLeeuwardenstaatmiddenindeprovincieFryslân.Eenprovinciemeteeneigentaalenkarakter.DezetaalenditkaraktergevenonsdekansomonsteonderscheidenalsCultureleHoofdstad2018inNederlandenEuropa.Omdittekunnenblijvendoenenonszelfsverderteontwikkelen,makenweinaanloopnaarCultureleHoofdstad2018beleidvoormeertaligheidinhetalgemeenenhetgebruikvanhetFriesinhetbijzonder.Uitgangspuntvoordegemeentelijkedienstverleningisdetaalvandeinwoners.Ditvragenwedusookvandooronsgesubsidieerdeinstellingen.Ookinhetonderwijsstrevenwenaareendoorgaandeleerlijnalshetgaatomtwee-ofmeertaligheid.Wijstimulerenditvanpeutertotpromovendus.WewillenhetLiwwaddersendeFriesetaalmeerzichtbaarmakeninonzegemeente.

Denamenvangemeente,stadendorpenwordennietgewijzigd.Zowelstadalsgemeentewordenaangeduidals‘Leeuwarden’.DedorpenhebbenveelaleenFriesenaam.

Leeuwarden in haar omgevingWezijnertrotsopdehoofdstadvandeprovincieFryslântezijn.Dekwaliteitenvanstadenregioversterkenelkaar.Enstadenregiohebbenelkaarnodig.InveelgebiedeninEuropaiseenzoektochtgaandenaarnieuweverhoudingentussenstadenplatteland.Daaromisditéénvandecentralethema’sindeplannenvoorCultureleHoofdstad2018.Daarbijspelenvraagstukkenalskrimp,innovatie,duurzaamheid,braindrain/braingainenbiodiversiteit.CultureleHoofdstad2018biedteenlevendlaboratorium(‘livinglabs’)ommetdezeenanderevraagstukkenaandeslagtegaan.DatgeeftonsookgoedekansenopcofinancieringvanuitEuropesestructuurfondsen.

VeeleconomischeenmaatschappelijkevraagstukkenspelennietalleeninLeeuwarden,maarookopandereplaatseninderegio.Eengezamenlijkeaanpakmetprovincieengemeentenbiedtdanmeerkansopsucces.

11

ZowerkenwesamenmetDrachten|Smallingerland,HeerenveenenSúdwest-Fryslân(dezogenoemde‘F4’)aanhetversterkenvandeeconomieinderegio.Leeuwarderadeel,Menameradiel,LittenseradielenTytsjerksteradielzijnonzepartnersindestadsregio.Methenwerkenweaanruimtelijkeontwikkeling,recreatieentoerismeenwonen.Ooksocialevraagstukkenpakkenwegezamenlijkop.Leeuwardenisvoormeerdereonderwerpencentrumgemeente.In2018wordtLeeuwardensamengevoegdmetLeeuwarderadeelendelenvanomliggendegemeenten.

OokviahetSamenwerkingsverbandNoord-Nederland(SNN)blijvenweEuropesesubsidiesbenuttenvoorhetversterkenvanderegionaleeconomie.MeerEuropesefondsenkunneninteressantzijnvoorLeeuwarden.WewillendanookeenNoordNederlandsNetwerkEuropeseFondsenoprichten.DitnetwerkbundeltkennisovermogelijkhedenvoorEuropesesubsidieensamenwerking.OokbinnenditnetwerkspeeltEuropaeensteedsbelangrijkererol.

Nieuwe periode

Tussentijdse evaluatie uitvoering programmaHalverwegedecollegeperiodemakenwijdetussenbalansop.Ligtdeuitvoeringvanonzeplannenopkoers?Ishetnodighetbeleidaantepassen?Daarovergaanweindebatmetdegemeenteraad.Daarbijkijkenweooknaaractueletrendsenontwikkelingenennaardefinanciëlepositievandegemeente.

Samenstelling collegeIndezecollegeperiodekomterveelnieuwwerkoponsaf.Voorbeeldenzijndedecentralisatiesinhetsocialedomein,devoorbereidingopCultureleHoofdstad2018,deuitbreidingvandegemeentemethetnoordelijkdeelvandevoormaligegemeenteBoarnsterhimendetoekomstigeuitbreidingenvandegemeentenaarhetnoordwesten.Opsociaal,cultureel,economischentoeristischgebiedstaatdegemeentevoorgroteuitdagingen,diezowelkansrijkalsrisicovolzijn.Hetbetreftnieuwetakenmetgroteverantwoordelijkheden.Daaromwordtdeomvangvanhetcollegedekomendecollegeperiodeuitgebreidvan4naar5,6fte,teverdelenover6wethouders.


12

We willen mensen kansen

bieden. Werk is onze

topprioriteit. Er zijn meer

banen nodig, bijvoorbeeld op

het gebied van duurzaamheid,

watertechnologie en agrifood.

Maar ook mensen met de juiste

diploma’s. Daarom investeren

we in onderwijskwaliteit en

pakken we leerachterstanden

vroegtijdig aan. Ook maken

we ons sterk voor een goede

aansluiting tussen onderwijs

en arbeidsmarkt. En: we kiezen

voor innovatie

Economie

DeeconomischecrisislaatzijnsporennaindeLeeuwardereconomie.Dewerkgelegenheidisinvrijwelallesectorenafgenomen.Dearbeidsmarktverandert:vaneenbaanvoorhetlevennaarkortdurendedienstverbanden.Geenwonderdatwerktopprioriteitisvanonsprogramma.Belangrijkepijlersvandezeambitiezijn:hetcreërenvanbanen,investereninkennis,innovatie&onderwijsénhetverbeterenvandeaansluitingtussenonderwijsenarbeidsmarkt.

Duizend nieuwe banen Wezetteninopminimaalduizendnieuwebanen.Daaromstellenweopnieuwincidentelemiddelenbeschikbaarvooreconomischbeleid.WefaciliterenbestaandebedrijvenenhalenviaactieveacquisitienieuwebedrijvennaarLeeuwarden.Degemeentelijkedienstverleningaanondernemersmoetoptimaalzijn,metzoweinigmogelijkregels.Datiseenrandvoorwaarde.Zowerkenwemeeaannieuwebanenbijbestaandebedrijven,indeagrifoodsector,indezuivelsector,indewatertechnologieendedienstverlening.Banenopalleniveaus.Energieenduurzaamheidbiedenookkansenvoormeerwerkgelegenheid.Bijvoorbeelddoorhetverduurzamenvanwoningenénvangemeentelijkenmaatschappelijkvastgoed.Verdergebruikenwehetinkoop-enaanbestedingsbeleidombanentecreëren.

Degemeentevoerthetdigitaleondernemersdossierin.Weonderzoekendemogelijkheidomdegemeentelijkelastenvoortaaninéénintegraleaanslagnotaopteleggenaanondernemers.

Samenmetondernemersenonderwijsinstellingen(dezogenoemde‘3O’s’)makenwewerkvanwerk.InoverlegmethetFriesebedrijfslevenenberoepsonderwijsvullenweonzerolverderin.Bespreekpuntenzijnhetbevorderenvanondernemerschap(vooralookbijdedoelgroepjongerenen50+),innovatie,internationalisering,starters,zzp’ers,combinatievanwonenenwerkenénkleinschalige(agrarische)bedrijvigheidinverschillendesectoren.

Hoofdstuk 2

Iedereen een kansOnze keuzes voor economie, onderwijs en arbeidsmarkt, duurzaamheid en toerisme

13

Regionale samenwerkingDebestaandesamenwerkingmetdeprovincieengemeenteninderegiokrijgteenvervolg.Belangrijkeonderwerpenzijnmeerwerkvoormensenmeteenarbeidsbeperkingenhetandersinrichtenvandesocialewerkvoorziening.Wegaandooropdeingeslagenwegwatbetreftderegionalearbeidsmarktbenadering.Wepakkengezamenlijkeproblemenaan,grijpenkansendiezichvoordoenenzorgendathetgeluidvandeNoordelijkeregiodoorklinktinDenHaagenBrussel.HetlobbyengaanwestructurelervoorbereidenmetpartnersalshetSamenwerkingsverbandNoord-Nederland,deprovincieendeF4-gemeenten.

Economie en innovatieEuropaheeftgekozenvooreenduidelijkfocusopinnovatievanonzeeconomie.Wemoetenconcurrerenmetsnelopkomendeeconomieën.DaaromheeftNederlandgekozenvoorhettopsectorenbeleid.InhetnoordenisdeRIS3ontwikkeld:eenRegionalInnovationSmartSpecialisationStrategy.Vooronsbetekentditgeconcentreerdinzettenopwaterenzuivel(watertechnologieendairy).OnzegemeenteheefteengrootMKB.DitbetekentdatweookaandachthebbenvoorexportbevorderingenconcurrentiekrachtvanhetbredeMKB.WestimulerendaaromdeinnovatiebevorderinginhetMKB.

Een sterk vestigingsklimaat Goedebereikbaarheidvandestad,voldoendeparkeergelegenheidenaansprekendeevenementenmetlandelijkeuitstralinghebbenhetimagovanLeeuwardensterkverbeterd.Metgerichteenintensievecitymarketinggaanwehetvestigingsklimaatverderversterken.Derealisatievaneenconcurrerendaanbodvanbedrijfslocatiesenbedrijfspandenkrijgtvoorrang.Hoe?Ondermeerdoordeontwikkelingvangebiedenvoorbedrijvigheid.Hetgelddaarvoorkomtuiteenslimmeexploitatievanbeschikbaregrond.GrotebedrijvenkunneninLeeuwardenterechtophetbedrijventerreinNewtonparkIII.Agrarischebedrijvenkrijgenderuimtevoorhetuitbouwenenontplooienvaneconomische(neven)activiteiten.

Wezetteninopeenbetereaansluitingtussenvraagenaanbodopdekantorenmarkt.Betaalbare,hoogwaardigeengoedbereikbarepandenineenaantrekkelijkeomgevingzijnhetuitgangpunt.Ombeterregietekunnenvoerenopleegstaande(bedrijfs)panden,onderzoekthetcollegedemogelijkheidtotinvoeringvaneenleegstandsverordening.

Investeren graag! Wemakenhetvoorbedrijvenaantrekkelijkomteinvestereninprojecten.Deafgelopenjarendedenwegoedeervaringenopmeteeneconomischparticipatiefondsenhiergaanwemeeverder.Opbasisvaneensluitendebusinesscasekunnenbedrijvenmeedoenmetprojectenophetgebiedvanwater,energie,agrifood,toerismeenbinnenstad.InvoorkomendegevallenisookcofinancieringmogelijkvanuitEuropese,nationaleenprovincialemiddelen.

Onderwijs en arbeidsmarkt

Aanpak vroegtijdig schoolverlaten Allejongerenonderde27jaarvolgenonderwijsofzijnaanhetwerk.Datisonzeambitie.Omdekansenvanjongerenopeenstartkwalificatietevergroten,zettenweinophetvoorkómenvanschooluitval.Bijvoorbeelddoorbegeleidingvanrisicoleerlingenopschool.Projectenzoals‘SchoolalsWerkplaats’(mbo)en‘SchoolalsVindplaats’(voortgezetonderwijs)gaanweverderontwikkelen.Leerlingendiecognitiefgeenstartkwalificatiekunnenhalen,volgenvaakpraktijkonderwijsofspeciaalvoortgezetonderwijs.Voordezegroepbouwenwedeaanpakvan‘DeWerkschool’verderuit.

Innovatie en betere aansluiting onderwijs en bedrijfslevenInnovatieinhetonderwijsbetekenthetopleidenvantalentvoordearbeidsmarktvandetoekomst.Vooreengoedfunctionerendearbeidsmarkt,isbeteresamenwerkingenaansluitingtussenonderwijs,arbeidsmarktenoverhedennodig.Kansenvoorhetbedrijfslevenliggenvooralindegroeisectorenzorg,water(technologie)enindevoedings-enzuivelindustrie.Indezesectorenverwachtenwebanengroei.DezegroeisluitbijvoorkeuroptimaalaanbijdeonderwijsmogelijkhedeninLeeuwarden.Hetisbelangrijkdathetonderwijsjongerenopleidtvoordezesectoren.Hetmboenhbobiedenjongerenkansenomzichbijvoorbeeldtescholenintechniekeninstallatie,zodatzeaansluitendeenbaankunnenvinden.Jongerenmoetenopschoolalkennismakenmetdepraktijkinbedrijven.DeUniversityCampusFryslân(UCF)speelthierbijeenbelangrijkerol.

DeUCFgaatdoorlopendeleerlijnenontwikkelenensteltrelevantekennisbeschikbaaraandesamenleving.Hethbo,dekennisinstituten(Wetsus,FryskeAkademy,Waddenacademie)envierlandelijke


14

universiteitenlevereneenbijdrageaandeUCF.Verderstimulerenwepermanentesamenwerkingtussenalleonderwijsvormen,bedrijfslevenengemeente(n).GoedvoorbeeldisdesamenwerkingtussenhetprogrammaLeeuwardenVrij-Baanenhetonderwijs.IndekomendecollegeperiodegaanwealscoördinerendegemeentevoorFryslândoormetdeaanpakvandeJeugdwerkloosheid.Hetdoelisbetereaansluitingtussenonderwijsenbedrijfsleven.Desamenwerkingkrijgtookeenimpuls,doorgebruiktemakenvanéngezamenlijkteinvestereninHumanCapitalagenda’s.Wemakendaarbijaanspraakoplandelijke,Europeseenprovincialesubsidies.

Ontwikkelkansen voor de jeugdVeiligenkwalitatiefgoedonderwijs,metgelijkekansenvooriedereen.Daarzettenweopin.Samenmetschoolbesturenenouders.Westimulerenonderwijsinstellingenomvoorjongerenlokalemaatschappelijkestagesteorganiseren.Wemakeneenintegraleaanpakvoorcultuur,sportenzorg.Hetuitgangspuntisdatjongerenzichcognitief,sociaal,cultureelenfysiekkunnenontwikkelen.HetIntegraalKindcentrum(IKC)speelthierbijeencrucialerol

HetIKCiseennieuweorganisatievorm,waarinbasisonderwijs,kinderdagverblijf,buitenschoolseopvangenbuitenschoolseactiviteitenvoorkinderensamenkomen.Kinderentot12jaarzijnhierdagelijksomteleren,tespelen,zichteontwikkelenenelkaarteontmoeten.HetIKCmaakthetmogelijkomdeontwikkelingvankinderenbetertevolgenenineenvroegtijdigstadiumietstedoenaaneventueleachterstanden.Samenmetschoolbesturen,organisatiesvoorkinderopvangenanderebetrokkeninstellingenwerkenweaaneendekkendnetwerkvanIKC’svoordehelegemeente.DeIKC’szijnhetstartpuntvandedoorlopendeleerlijn:naarvoortgezetenhogeronderwijsenuiteindelijknaareenbaan.

Duurzame ontwikkeling en

watertechnologie

Watertechnologieenduurzameenergie;hetzijnsterkepuntenvanLeeuwarden.Omnieuweinitiatievenopditgebiedtestimuleren,zijnwesamenmetProvincieFryslângestartmethetprojectGroenWerkt!Wijwillenonafhankelijkwordenvandetraditionelefossielebrandstoffen.En:onzekoploperspositiewatbetreftduurzaamheidomzetteninnogmeerbanen.HetprojectGroenWerkt!leidttotresultaat.Erzijnhonderdennieuwebanengecreëerdmetdefocusopwaterenenergie.DaarnaastzijnnieuwebedrijvennaarLeeuwardengekomen.Kennisinstitutenhebbenzichverderontwikkeld(zoalsuitbreidingvandeWatercampus)enerisforsgeïnvesteerdinduurzameenergie.

Stevig vervolg Groen Werkt!WegaandoormethetprojectGroenWerkt!Watertechnologie,duurzameenergieenagrifoodblijvenspeerpunten.Watbetreftduurzaamheidconcentrerenweonsopkansrijkecombinaties.Voorbeeldenzijngroengas&dairy,duurzameenergie&watertechnologieenduurzameenergie&gebouwdeomgeving.Daarbijwordtsamenwerkingsteedsbelangrijker.Nietalleentussenmarkt,overheidenkennisinstellingen,zekerookmetparticulieren(coöperaties,wijken)enininternationaalverband.

OnderdeelvanhetprojectGroenWerkt!ishetverduurzamenvanwoningen.Ditisbetervoorhetmilieu,geeftmeerwooncomforténleidttotlagereenergielasten.Zohelpthetprojectookbijarmoedebestrijding.Weinvestereninhetenergiezuinigmakenvandeparticuliereensocialewoningvoorraad.Ditlaatstedoenwesamenmetwoningcorporatiesendeprovincie.Hetmessnijdtdusaanmeerderekanten.MethetprojectGroenWerkt!creërenwebanenenverbeterenwedeinkomenssituatievanuitkeringsgerechtigden.Daaromdragenweookvanuithetgemeentelijkeparticipatiebudgetflinkbijaanditproject.

Naar een duurzame samenlevingMeerdoenmetminder.Circulaireeconomie.Energie-efficiëntie.Slimmeromgaanmetvoedselenwater.Wemakenwerkvandetransitienaareenduurzamesamenleving.Erliggenkansenvoor(groene)groeienburgerinitiatievengerichtophetbesparenenopwekkenvanenergie.Ook(stads)landbouwbiedtsociale,ecologischeeneconomischekansen,nuLeeuwardenisverkozentotHoofdstadvandeSmaakin2015.MethetDuurzaamheidsplan

15

Vastgoedwerkenweaanhetverduurzamenvandegemeentelijkegebouwen.Zodaaltdeexploitatielast.Metpartnersmakenwescholen,bedrijvenen(maatschappelijk)vastgoedduurzaam.

Toerisme, marketing en

evenementen

Eenhistorischebinnenstad,aantrekkelijkewinkelsenveleculturelevoorzieningen.Omgevendoorwaterenbijzonderenatuur-enrecreatiegebieden.DátishetmooievandegemeenteLeeuwarden.Eenuitnodigendebestemmingvoortoeristenuitdehelewereld.Wehebbenveeltebieden,zekernuweCultureleHoofdstad2018zijn.Wijhebbenbijzonderetoeristischemogelijkheden:NationaalParkDeAldeFeanenendewatersportcentraGrou,Jirnsum,WergeaenWarten.

Stad én regio in de schijnwerpersWewillenmeerbezoekerstrekkendielangerblijven.Alstoeristentijdenshunbezoekmeerbesteden,leidtdittotextrabanenindesector.Mensenmoetenwelweten,welketoeristischemogelijkhedenLeeuwardenallemaalheeft.Daaromgaanwedetoeristischemogelijkhedenvanonzestad,dorpen,hetPikmarenDeAldeFeanensterkerpromoten.DezepromotiehangtnauwsamenmetdebrederepromotievanFryslân.Ditvraagtnauwesamenwerkingmetdeprovincie,ondernemersenanderecommerciëlepartijen.Zokunnenweookaantrekkelijkeevenementenenprojectenmeteen(inter)nationaleuitstralingorganiseren.Devoorgenomenbundelingvanprovincialeenregionalemarketinginspanningenkrijgtonzesteun.

Omintespelenopdelaatstetrendsenveranderendewensenvandoelgroepen,zijn(ook)privateinvesteringennodig.Samenmetondernemerskunnenwehogekwaliteitengastvrijheidgaranderen.Wewerkenmethenaaneensterker,vernieuwdenbetaalbaaraanbod.Metattentedienstverlening,goedefaciliteitenensubsidiemogelijkhedenopmaat,spelenweactiefinopconcretevragenuitdemarkt.Ookkijkenwenaarevenementlocatiesen‘geschiktvoorelkweer’voorzieningen,methetoogopCultureleHoofdstad2018.

Iedereen een kans. Zo:• Meer banen• Sterke positie regio• Goed vestigingsklimaat voor bedrijven• Aantrekkelijke winkelstad• Onafhankelijk van fossiele brandstoffen• Minder vroegtijdig schoolverlaten • Goede aansluiting onderwijs en arbeidsmarkt • Gelijke ontwikkelkansen voor kinderen• Gerichte marketing van stad én regio

FINANCIELE TAAKSTELLINGEN EN EXTRA INZET (x € 1000)

Bezuinigingen 2014 2015 2016 2017 Totaal

Structureel

Besparingenergielasten

gemeentelijkegebouwen 100 100

BijdrageVVVbeëindigen 70 70

Beperkingformatietoerisme 40

Extra inzet 2014 2015 2016 2017 Totaal

Incidenteel

AanpakOnderwijs&Arbeidsmarkt 500 340 330 330 1.500

Economischbeleid,Profilering&

Acquisitie 500 500 500 1.500

Groenwerkt! 470 470 460 1.400

Toerisme,marketing&evenementen 500 500 500 1.500

Economischparticipatiefonds 400 400


16

Iedereen doet mee. We

doen een beroep op de

verantwoordelijkheid van

mensen. Heeft iemand hulp

nodig? Dan stellen we eerst

de vraag wat hij of zij zelf kan

organiseren. We stimuleren

wijken en dorpen om initiatief

te nemen in hun eigen

leefomgeving. De nieuwe

overheid controleert minder,

verzorgt minder en neemt

minder over. Maar: de nieuwe

overheid motiveert, stimuleert

én organiseert participatie,

verbinding en leiderschap in de

samenleving. De leefomgeving

moet natuurlijk veilig zijn.

We bestrijden armoede door

preventie, verlagen van de

woonlasten en het voorkomen

van schulden.

Veranderingen in het

sociale domein

Leeuwardengaatdeondersteuningenzorgvoorinwonersandersorganiseren.Metde‘transformatievanhetsocialedomein’willenwebereiken,datmeerinwonersderegieoverhunlevenkunnenbehouden.Datmaaktmensensterker.Hetpastbijdenieuwerolvandegemeente,zoalshiervoorgeschetst.

Wepakkendedriedecentralisatiesophetgebiedvanjeugd,zorgenparticipatieinsamenhangop.Daarbijzoekenwenaareennieuwebalanstussengelijkebehandelingenacceptatievanverschillenindeuitvoering.Dezorgwordtbeter,goedkoperenefficiënter,alswehetdichterbijmensenorganiseren.Datisdegedachte.Hetluktalleenalsdeschottentussendeverschillendevormenvanzorgenondersteuningverdwijnen.Eengroteorganisatorischeuitdagingdus!Goedearbeidsomstandighedenvanmensenindezorgiseenrandvoorwaarde.Degemeentelijkeorganisatiemoetnietalleenpermanentleren,maarookgevoeligblijvenvoordeomgevingwaarinzijfunctioneert.Maatwerkbetekentverschilindemanierwaaropmensenwordengeholpenengelijkheidindematewaarinmensenkunnenmeedoenindesamenleving.

Gevolgen van

de decentralisaties

Scherpe keuzesHetRijkbezuinigtcircadertigprocentophetbudgetdatnaardegemeentengaat.Ditmaaktveranderingnoodzakelijk.Willenwedebenodigdehulpblijvenbieden,danishervormingvanzorgenhulpverleningnoodzakelijk.Daarbijkijkenwenaarresultatenénkosten.Dooreerderlichtevormenvanzorgenhulpverleningintezetten,hopenwehetberoepopdurespecialistischezorgenhulpverleningtebeperken.Instellingenendegemeentezorgenvooreennieuwe

Hoofdstuk 3

Iedereen doet meeOnze keuzes voor zorg en ondersteuning, welzijn, sport, armoedebeleid en veiligheid

17

organisatiestructuurvandeeerstelijnszorg.Eenstructuurzonderschotten,waarinvooropstaatdatprofessionalszogoedmogelijkhunwerkkunnendoen.Ditvermindertdeuitvoeringskosten(zoalsoverhead)fors.Hebbeninstellingeneengrooteigenvermogenopgebouwd?Danwordtditingezetvoordevernieuwing.

Sociale wijkteams gaan er op af!Webenadrukkenenvergrotendezelfredzaamheidvanmensen.Hetismeerdanooitvanbelangdatdedienstverlenerdezorgbehoevendekent.Wieishijofzij?Metwelkevragenwordtiemandgeconfronteerd?Webekijkensamenwatiemandzelfofmetanderenindeomgevingnogkanorganiseren.Danpaswordtduidelijkwelkehulpwemoetenbieden.

Samenmetwelzijnsinstellingenhebbenwelangzamerhanduitgevondenhoewezorgenondersteuningopeengoedemaniervormgeven.IndedorpenissuccesvolgewerktmetMienskipssoarch.Hoekunnenwecomplexeproblemenmetbehulpvanmaatschappelijkecoalitiesaanpakken?InLeeuwardenwerkenprofessionelehulpverlenersdieoverdegrenzenvanhunvakgebieddurvenkijken.Zonodigkiezenzevooronorthodoxeoplossingen.WijkteamsmetsociaalwerkersstaandagelijksincontactmetinwonersvanLeeuwarden.Zijkunnenmensenmeerzelfredzaammaken,doorhetversterkenvandesocialeinfrastructuurvankwetsbarehuishoudens.Deteamskunneneenberoepdoenopeenmultidisciplinairnetwerkvantweedelijnsspecialisten.Deze‘er-op-af-aanpak’metdewelklinkendenaamAmaryllisheeftooklandelijknavolginggekregen.

Wijgaandooropdeingeslagenwegvansocialewijkteamsen‘frontlijnsturing’.Opdezemanierkandegemeentetijdiggoedehulpverlenen,zonderdateen(grootschalig)beroepopspecialistischehulpnodigis.Wezorgenvooreendekkendnetwerkvansocialewijk-endorpenteamsindestadendedorpen.Inprobleemsituatiesdietemakenhebbenmetoverlast,huiselijkgeweldencriminaliteit,wordtnauwsamengewerktmethetVeiligheidshuisFryslân.DewerkwijzevanAmaryllisenMienskipssoarchnemenwealsuitgangspuntvoordeorganisatievandenieuwetakendieopdegemeenteafkomen.

Innovaties in zorg en ondersteuning Ookhebbenweoogvoorinnovatiesindemarkt.Voorbeeldenzijnnieuwesocialearrangementen,meeralgemenevoorzieningenofsamenhangendepakkettenvanondersteuning,begeleiding,behandelingenhulpverlening.Daarnaastdenkenweaandeinzetvanmodernee-healthoplossingendiesterkinontwikkelingzijn.Degemeenteontwikkelteenvisieopdezeinnovatiekansen,waarbijhetadviesoverdegefaseerdedoorontwikkelingvanAmaryllis/Welzijnnieuwestijlrichtinggevendis.Inhetgemeentelijkbeleidblijftnadrukkelijkruimtevoornieuweinitiatieveneninitiatiefnemers.Hetsysteemvanindicatiestellinggaanwevereenvoudigen.Degemeenteontwikkeltbeleidvoordeondersteuningvanmantelzorgers.Ditbetreftookaanbodvanrespijtzorg.

Cliëntparticipatie Weontwikkeleneennieuwstelselvancliëntparticipatie,voordedoelgroepenbinnendedriedecentralisaties.Erwordtgewerktmeteenonafhankelijkeklachtenbemiddelaar,omdeomvormingbinnendedecentralisatiesgoedinterichten.

Focus op sociale deelnameMensendiemaatschappelijkactiefzijn,hebbenmeerbindingmetdewijkensamenleving.Bovendienmakenzemindergebruikvanvoorzieningen.Westimulerendatmensenmeedoenindewijk.Wiedeelneemtaanmaatschappelijkeactiviteitenbouwtmeeaansocialenetwerken.Anderenkunnendaarweereenberoepopdoen.Meedoenzienwedusookalsinvesteringinmenselijkenmaatschappelijkkapitaal.

Bij‘socialedeelname’ishetbelangrijkdatiedereennaarvermogenmeedoet.Bewoners,jongenoud.Gemeente.Ondernemers.Maatschappelijkeorganisaties.Iedereendoetmeeendraagtbij.Degemeentebemoeitzichnietmetzakendiedesamenlevingzelfkanorganiseren.Ontbreektoplossendvermogenindesamenlevingenontvangenmensenonvoldoendesteunuithunomgeving?Danbiedtdeoverheidaltijdeenvangnetvanhulpenbescherming.Kwetsbaredoelgroepenkunnenaltijdeenberoepkunnendoenopdegemeente.

Wevindendatbewonersactiviteitenineendorpofwijkzelfmoetenontstaan.Westimulerendergelijkeinitiatieven.Ookzorgenwevoorvoldoendespreidingvanvoorzieningenomactiviteitenteontplooienenelkaarteontmoeten.Debewonerszijnaanzet.Alsgemeentebrengenwehetgesprekopgangenwerkenwemeeaandeverkenningvanmogelijkheden.


18

Maatschappelijke opvangDemaatschappelijkeopvangishetallerlaatstevangnet.Hetgarandeerteenminimaalhumanitairniveauvooriedereen:eendakbovenhethoofd,gekoppeldaanzorgenbegeleidingen/ofhetverhelpenvaneencrisis.Hierbijgeldtzeker:voorkomenisbeterdangenezen.Komenmensenindemaatschappelijkeopvang?Danishetbelangrijkdatzezosnelmogelijkdewegterugvindennaarmeerregulierehuisvestingenondersteuning.

Wijken en dorpen

Ondersteuning bewonersgroepen en lokaal initiatiefActievebewonersorganisatieszijnvanonschatbarewaardevooreenleefbaarLeeuwarden.Zedragenveelbijaanmooieenaantrekkelijkewijkenendorpen.Degemeenteheeftdaarvoorgrotewaardering.Weblijvendezeorganisatiessteunen.Tegelijkertijdzienweookanderesamenwerkingsverbandenontstaan.Binnenwijkenendorpen,maarooktussenwijkenendorpenendeoverheid.Veelvandezenieuweinitiatievenreddenzichzelf,maarwaarnodigenmogelijkbiedenweondersteuning.

Wegaanhetlokaalinitiatiefnogmeerondersteunenenstimuleren.DenieuwedorpsbelangenvandegemeenteLeeuwardenontvangenstructureelbudgettenvoorhunorganisatie,initiatieven,investeringenenactiviteiten.Ookmakenweruimtevooreenwijkbudget.DitkomtbeschikbaarvoordezeswijkendienuonderdederderondeStedelijkeVernieuwingvallen(ISV3).Zokunnenzijvanaf2015(wanneerISV3afloopt)opnieuweenwijkbudgetkrijgen.Voordedorpshuizenindenieuwedorpen

geldtvanaf2014dezelfdesubsidieregelingalsvoorderestvandegemeente.Voordewijkverenigingendiedeafgelopenvierjaartemakenhaddenmetbezuinigingen,handhavenwehethuidigebudget(2014).Metdewijkverenigingenendorpshuizenmeteengrooteigenvermogen,makenwegoedeafsprakenhoezedatvermogenbeterkunnengebruiken.Voorwijkverenigingendiein2014eenincidentelesubsidievoorbeheerontvingen,wordtdezesubsidievoortaanstructureel.

Ookwillenwebijdragenaandeveranderingendieplaatsvindenindesamenleving.Wegevenbestaandebewonersinitiatievenderuimteomteexperimenterenmetnieuwevormenvansamenwerking.VoorbestaandeennieuwebewonersgroepenmetplannenenideeënstellenwehetMienskipsfondsin.Wijkactiviteitenéninitiatievenophetgebiedvanleefbaarheidenparticipatie,komeninaanmerkingvoorditfonds.Verderisgeldbeschikbaarvoorhetverbeterenvandefysiekeleefomgevinginwijkofdorp.Belangrijkvoorwaardeisdathetinitiatiefaansluitbijwaterleeftindeeigenomgeving.Ookmoeteninitiatiefnemerszelfactiefbijdragenaandeuitvoeringvanhuninitiatief.

Stevige wijkaanpakDeleefbaarheidinonzestedelijkevernieuwingswijken(ofachterstandswijken)staatonderdruk.Deafgelopenjarenzijnveelproblemenaangepakt,samenmetondermeerbewonersenwoningcorporaties.Vaakmetsucces,somsookmetvallenenopstaan.IndeVlietzonewerdbijvoorbeeldgestartmetdebestrijdingvanwoonoverlastendeaanpakvan‘huisjesmelkers’.Dezeaanpakrollenwedekomendeperiodeuitnaaranderewijkenmetvergelijkbareproblemen.IndeVlietzonehoudenwevingeraandepolsenwordtdewijkaanpakstevigdoorgezet.

19

Sport en bewegen

Bewegenisgezond.Sportactiviteitenmoetenbereikbaarenbetaalbaarzijnvooralleinwonersvandegemeente.Buurtsportcoacheszijndanookergbelangrijk.Zijstimulerensportenbewegingopscholen,indorpenenwijken.Weonderzoekenmetzorgaanbiedersmogelijkhedenombewegentestimuleren.Sportverenigingenofwijkbewonersvoerendeactiviteitenzelfuit.Wijhelpenwaarmogelijkominitiatievenvandegrondtetillen,voorzowelbreedtesportalstopsport.

SC CambuurVoetbalclubSCCambuurhoortbijdeidentiteitvanLeeuwarden.Hetcollegeheeftdebestuurlijkewilomdeclubtefaciliterenbijderealisatievaneenmodernstadion.Daarbijpastbijvoorbeeldeenhaalbaarheidsonderzoekin2014naareennieuwstadion.InovereenstemmingmetEuropeseregelgeving,financiertdegemeentestadionnochgrond.Planologischdenktdegemeentemee.Erisruimtevoorcommerciëleactiviteiten,mitsergeenconcurrentieismetvoorzieningenindebinnenstad.

Beheer en onderhoud van sportaccommodatiesBeheerenonderhoudvansportaccommodatieskangoedkoper.BVSportspeeltdaarbijeenbelangrijkerol.Wenemenonderanderedevolgendemaatregelen:eennogefficiënterebedrijfsvoeringvanBVSportenonderzoeknaarmeercommerciëleactiviteitenenverduurzamingvansportaccommodaties.Samenmetsportverenigingenonderzoekenweeenanderewijzevanbeheerenonderhoudénkijkenwenaarmogelijkhedenvoormeereigenverantwoordelijkheid.Zoalshetzelfonderhoudenvanwas-enkleedruimtes.

Armoedebestrijding

Armoedeiseenonrecht.Hetterugdringenvanarmoedeiseenbelangrijkeambitievanditcollege.Armoedegaatnietalleenoverbezitvanvoldoendegeldomeenmaatschappelijkaanvaardbaarleventekunnenleiden.Hetheeftvooraltemakenmeteensociaalisolementenkandeelnameaandesamenlevingbeperken.

WeinvestereninmensenomeengroeiendetweedelingtevoorkomentussenLeeuwardersmetwiehetgoedgaatenLeeuwardersmetwiehetnietofmindergoedgaat.HetdoelisdatzoveelmogelijkLeeuwarderszichpersoonlijkontwikkelenenkunnenmeedoenaandesamenleving.Viawerk,scholing,sport,vrijetijdsactiviteiten,cultuur,zorgendienstverleningwerkenweaaneenintegraalbeleidvoorarmoedebestrijding.Erisspecialeaandachtvoormensendielangduriginarmoedeverkerenenvoorkinderen.

Duurzame woningen: energiebesparing en lastenverlichtingArmoedegaanwebestrijdendoorlagerewoonlasten.Eengrootschaligprogrammavoorwoningverbeteringlevertmeercomforteneengezonderleefklimaatindewoningop.Maarookenergiebesparingdoorveelbetereisolatie.Datisgoedvoorhetmilieuengunstigvoordeportemonneevanbewonersvansocialehuurwoningenenparticulierewoningbezittersmeteenlaaginkomen.

Het voorkómen van schuldenSteedsmeermensendoeneenberoepopschulphulpverlening.Wewillenhettijkeren.Hoe?Doorschuldenproblematiekeerdertesignalerenen


20

intezettenoppreventie.Socialewijkteamsspelenhierbijeenbelangrijkerol.Deomslagvan‘schuldensaneren’naar‘schuldenvoorkómen’makenwesamenmetpartijenalswerkgevers,woningcorporaties,nutsbedrijven,zorgverzekeraars,hetmaatschappelijknetwerkenvrijwilligersorganisaties.Ookbevorderenwedefinanciëlevaardighedenvanjongeren.

Minder bureaucratieDaarwaardegemeentezelfeenrolvervultindeinkomensvoorzieningvaninwoners,verkleinenwedebureaucratie.Wemakenregelseenvoudiger,schrappeningewikkeldeproceduresenhelpenmensenbijhetvindenvanandereinkomensvoorzieningen.Inwonerskunneneenvoudigereenberoepdoenopinkomensondersteuningendeinzetvandesocialewijkteams.

KindpakketKinderenenjongerenmoetenzichoptimaalkunnenontwikkelen.DaaromstellenweeenKindpakketsamenvoorkindereningezinnenmetweiniggeld.Zozorgenweervoordatiederkindinonzegemeentetoegangheefttotdenoodzakelijkevoorzieningenommeetekunnendoen.Weverminderenhetaantalregelingenvoorindividueleinkomensondersteuning.Zokomtermeerbudgetvoordezeenanderecollectieveactiviteitenophetgebiedvanarmoedebestrijding.

Veiligheid

Samenstaanwevoordeuitdagingomonzesamenlevingveiligtemakenéntehouden.Ditisnauwverbondenmetdeverantwoordelijkheiddiemensenvoorhuneigenomgevingwillennemen.Voorinwoners,overheid,ondernemerseninstellingeniseenactieverolweggelegd.Iedereenheefteentaakomdeeigenomgevingschoonenleefbaartehouden,zodatdekansopvandalismeencriminaliteitkleinerwordt.Goedevoorbeeldengenoeg.ZoalsdeinzetvanBurgernet,hetpreventiefsignalerenvanonveiligesituatiesenhetinbraakwerendmakenvandeeigenwoning.

Voorbezoekerswillenweeengastvrije,veiligeenopengemeentezijn.Wijgevenhethuidigeveiligheidsbeleideengoedvervolg.Hiervoormakenwejaarlijkseenbedragvrij.Daarbijzettenwemiddelenzorgvuldigenproportioneelin,zowelpreventiefalsrepressief.Onzeaandachtgaatdusnietalleennaarhetbestrijdenvancriminaliteit,zekerooknaardemaatschappelijkevoorwaardenvoorsocialeveiligheid.DegecombineerdeaanpakinhetVeiligheidshuisFryslânspeelthierbijeencrucialerol.Ookgevenweopnieuwprioriteitaandeinzetvanstraat-enfancoaches,deaanpakvanwoonoverlastengerichtcameratoezichtindebinnenstad.

21

Iedereen doet mee. Zo:• Zelfredzame samenleving• Inzet van sociale wijkteams• Innovaties in zorg en ondersteuning• Ondersteunen lokale initiatieven• Meer sport en bewegen• Effectiever minimabeleid • Leeuwarden veilige stad

FINANCIELE TAAKSTELLINGEN EN EXTRA INZET (x € 1000)Bezuinigingen 2014 2015 2016 2017 Totaal

Structureel

Besparing exploitatie

sportaccommodaties 100 100 200 200 600


Structureel

Schuldhulpverlening 800 800

Wijken en dorpen 285 285

Incidenteel

Schuldhulpverlening 200 200 400

Armoedebeleid (kindpakket) 25 225 225 225 700

Mienskipsfonds 400 400 400 400 1.600

Veiligheidsbeleid 500 500 500 1.500


22

Iedereen de ruimte. Dat is ons

uitgangspunt. Leeuwarden

gaat mee met de tijd, zonder

het verleden te verloochenen.

Met elkaar bouwen we een

levendige en bereikbare

gemeente. We zorgen voor

dorpen en wijken waar

mensen nu en later duurzaam

kunnen leven. Op weg

naar Leeuwarden Culturele

Hoofdstad 2018 investeren

we in een economisch en

cultureel klimaat. Een klimaat

dat stad, regio én mensen

ruimte biedt om in beweging

te komen!

Ruimtelijke ontwikkeling

Samenmetbewonersenbedrijvenwerkenwecontinuaaneenduurzameontwikkelingvanstadendorpen.ZodatLeeuwardenkrachtigenaantrekkelijkblijft,ookvoortoekomstigegeneraties.Dekomendeperiodewordteennieuwestructuurvisievoordehelegemeenteopgesteld.Ookmakenweeenvisievoordeontwikkelingvandeouderenieuwbouwwijken(waaronderAldlân,NijlânenWesteinde).Onzeprioriteitligtbijdebinnenstad,hetStationsgebiedenGrou.

Krachtige binnenstadDebinnenstadisdeafgelopenjarenaantrekkelijkerendaarmeesterkergeworden.BezoekersvandestadLeeuwardenkomengraaginonshistorischcentrum.Datmoetertiptopuitzien,zekerinaanloopnaarLeeuwardenCultureleHoofdstad2018.Weinvesterendaaromindeopenbareruimte.Ookisgeldbeschikbaarvoorhetopknappenvanbeeldbepalendemonumentalepanden.Weblijveninvestereninaanloopstratenen(herstelvan)historischegevels.DekandidatuurvoordetitelBestebinnenstadblijftovereind.Voorhetoostelijkdeelvandebinnenstadmakenweeengebiedsvisie.Wespeleninopkansendiezichvoordoenenfaciliterenwaarmogelijknieuweinitiatieven.Hetproject‘KloppendHart’krijgteenvervolg.

Sterk StationsgebiedKomjemethetopenbaarvervoernaardestad?DanishetStationsgebieddéentreevanLeeuwarden.Wegaanhetgebiedvoorhetstationenderoutesnaardebinnenstadverbeteren.DitisextrabelangrijknuLeeuwardenin2018CultureleHoofdstadis.Verdermakenweafsprakenmetdeprovincieoververnieuwingvanhetbusstation.Hetproject‘ExtraSneltreinGroningen-Leeuwarden’heeftookgevolgenvoorhetStationsgebied.Binnenditprojectzijnmiddelengereserveerd,omeentunnelaanteleggenvoorhetlangzameverkeerinhetgebied.Opkortetermijnbesluitdegemeentewaardezetunnelonderhetspoorkomtvoorfietsersenvoetgangers.Debeschikbaremiddelen,ruimtelijkekwaliteit,

Hoofdstuk 4

Iedereen de ruimteOnze keuzes voor ruimtelijke ontwikkeling, wonen, leefomgeving, bereikbaarheid en cultuur

23

spoorveiligheidénhetverkeersoplossendvermogenzijndaarbijleidend.Daarnaastishetbelangrijkomtekijkennaareenoplossingvoorbeterestallingvanfietsenbijhetstation.

VoorhetStationsgebiedstellenweeengebiedsvisieop.Dezewordtvoordezomervan2014terbesluitvormingaangebodenaanderaad.Devisiedientalsruimtelijkeleidraadvoordeontwikkelingeninhetgebied.HetStationsgebiedisookonderdeelvandesamenwerkingsagenda‘Leeuwarden/LjouwertfanFryslân’;degemeenteendeprovincietrekkendussamenopomhetStationsgebiedteverbeteren.Voordeontwikkelingenstellenwijindezecollegeperiodeextramiddelenbeschikbaar,alsdekkingvandegemeentelijkecofinanciering.

Gebiedsontwikkeling GrouGrouiseenprachtigwatersportdorpinhethartvanwaterrijkFryslân.Aantrekkelijkomtewonen,werkenenrecreëren.Hetdorpontvangtjaarlijksevelebezoekers.WegaandepositievanGrouverderversterken.Hiervoormakenweextramiddelenvrij.Welettengoedopdesamenhang.AlletetreffenmaatregelensluitenaanbijdealgeplandeenuitgevoerdeinvesteringeninhetWaterfrontGrouénbijinvesteringenvanmarktpartijen.

Gebiedsontwikkeling nieuwe stijlWehebbeneenbudgetvoorgebiedsontwikkelinggereserveerd.Zokunnenweinspelenopparticuliereen/ofoverheidsinitiatieven,diewenunognietkunnenvoorzien.Ditmaaktproactievevoorinvesteringmogelijk.Gebiedsontwikkelingkentopelkeplekweereigenuitdagingen.Datvereisteenaanpakopmaat.Derolverdelingtussengemeente,ontwikkelaars,corporaties,architectenenbouwersverandert.Gebiedsontwikkelingnieuwestijlvraagtdanookomactieveinzetvanderden,watbetrefthetbenuttenvankansenendeinzetopkwaliteit.

Wonen

Leeuwardeniseenaantrekkelijkegemeenteomtewonen.Variatieinwoningenisenblijfteenspeerpunt,netalseenevenwichtigewoningmarkt.Wijverwachtendatweperjaarongeveerdriehonderdwoningenkunnenbouwen,netalsindeafgelopenjaren.

Duurzame en betaalbare woningenDoorhetverbeterenenverduurzamenvandebestaandewoningvoorraad,waarborgenwebetaalbaarheidenwoonkwaliteit.Deeigenarenvanditbezitspelenhierbijeenbelangrijkerol:woningbouwcorporatiesenparticulieren.HetprovincialeAanvalsplanWonenbiedtookmooiekansenvooraanpakvandewoningvoorraad.

Passende nieuwbouwBijnieuwbouwprojectenkijkenwezorgvuldignaardebehoeftenindemarkt.Aanwelktypewoningenisbehoefte?Watiseenpassendeplanningenfaseringvoornieuwbouw?Weblijvenbouwersenontwikkelaarsuitdagenmetontwikkelcompetities,omduurzaam,goedengoedkooptebouwen.Zoontstaateenslimmekoppelingvanvraagenaanbod.DuurzamehuisvestingvoorstudentenconcentrerenwevooralindebinnenstadenrondomdeKennis-enWatercampus.DaarnaastbouwenweverderindeZuidlanden(onderandereWiarda).

Ophetgebiedvanwonenheeftdegemeentevooraleenregisserendeenfaciliterenderol.Goederelatiesmetanderepartijenopdewoningmarktzijndanookergbelangrijk.HetPlatformWonenishiervaneengoedvoorbeeld.Graaggaanwemetpartijeningesprekovervoortzettingvanditwoonoverleg.Ontstaanindemarktideeënvooreeninnovatieveaanpakvanwoningbouwennieuwewoonvormenzoalsgroepswonenvoorouderenofmeergeneratiewoningen?Danstimulerenweditzeker!


24

Kwaliteit van

de leefomgeving

HoeziethetLeeuwarderlandschaperuit?Hoeaantrekkelijkisdeomgevingvoorbewoners,bezoekersenbedrijven?Hoestaathetmetbeheerenonderhoudvanbijvoorbeeldwegenenbruggen?Hetheeftallestemakenmetdekwaliteitvanonzeleefomgeving.Dekomendeperiodeinvesterenweopverschillendemaniereninruimtelijkekwaliteit.

Slim en duurzaam onderhoud openbare ruimte Goedonderhoudvanbijvoorbeeldwegen,bruggenengroenisbelangrijkvooreenaantrekkelijkeleefomgeving.Ditonderhoudkostveelgeld.Wewillenhetonderhoudandersorganiserenenintensieversamenwerkenmetbijvoorbeeldbuurgemeenten,provincieenWetterskipFryslân.Wezienkanseninschaalvergrotingenuitbestedingvanonderhoud.Ookwillenwewijken,buurtenendorpenmeerbetrekkenbijhetonderhoudvandeopenbareruimte.Opkortetermijnonderzoekenwedemogelijkheden.Degemeentegaatdeproblematiekvanzwerfafvalgerichtaanpakken.Westellenmiddelenbeschikbaaromdegifvrijeheetwatermethodevooronkruidbestrijdingtoetepassenbinnenhethelegrondgebied.

Onderhoud wegen, bruggen en andere kapitaalgoederen nieuw grondgebied HetgrondgebiedvanLeeuwardenisflinkuitgebreidnadegemeentelijkeherindeling.Ditgeldtookvoorhetaantalwegen,bruggenenanderezogenoemde‘kapitaalgoederen’.Sommigehiervanhebbennusnelonderhoudnodig.DevoormaligegemeenteBoarnsterhimheeftdeonderhoudstoestandweldeelsverbeterdmetinzetvanrijksgelden,maarerisnogsteedsachterstalligonderhoud.Westellenextrageldbeschikbaaromdezekapitaalgoederentoekomstbestendigtemaken.Daarbijzorgenwevooreenonderhoudsniveau,waarbijnietopnieuwachterstalligonderhoudontstaat.

Voldoende openbare verlichtingDegemeenteLeeuwardengaatbewustommetopenbareverlichting.Zoreducerenweenergiekostenengaanwelichtvervuilingtegen.Hoelichtofdonkermoethetergenszijn?Daarbijisveiligheidnatuurlijkeenbelangrijkaandachtpunt.Hetaantallichtmastenisalflinkverminderd.Wezienmogelijkhedenomdekomendejarenextralichtmastenteverwijderen.Ditgebeurtuiteraardinnauwoverlegmetbuurtenenanderebelanghebbenden.

Bereikbaarheid

Goedebereikbaarheidvanstadenplattelandisbelangrijkvoorbewoners,bedrijvenenbezoekers.Ookdekomendeperiodenemenweallerleimaatregelenomdeinfrastructuurindegemeenteteverbeterenenversterken.

Leeuwarden Vrij-BaanMethetprogrammaLeeuwardenVrij-Baangevenwedeinfrastructuureenstevigeimpuls.ZomakenweLeeuwardenenomgevingbeterbereikbaar.Ditprogrammahoudthogeprioriteit.Veelmaatregelenenprojectenzijnalinuitvoering,dekomendeperiodegaanwehiermeeverder.Deeffectenvandemaatregelenwordensteedsbeterzichtbaar.Daarnaastzijningrepenindestadsringnodig,zoalseenreconstructievanhetEuropapleinendeherinrichtingvandeValeriusstraatenJulianalaan.OverdewijzewaarophetEuropapleinwordtgereconstrueerd,neemtderaadindeeerstehelftvan2014eenbesluit.Hetcollegelegtinhetvoorjaarvan2014deraadhetaangepastevoorstelmetbetrekkingtotdeturborotondemetdriefietstunnelsophetEuropapleinvoor.Opverzoekvanderaadwordtdaarnaasthetburgerinitiatiefaangeboden.Beidevoorstellenwordenbeoordeeldopstedenbouwkundige/monumentalekwaliteit,doorstromingvanhetautoverkeerenveiligheidvanalleverkeersdeelnemers.

Debeleidskadersophetgebiedvanverkeerenvervoer(zoalshetGVVPenhetfietsplan)zijngrotendeelsactueel.Daaromwordtdepostverkeerenvervoerbeleidindezecollegeperiodeverlaagd.

Veilig op de fietsWeleggeneenveiligenvrijliggendfietspadaantussenGrouenWarten.Voordeeersteuitvoeringsfasein2014iseenflinkeprovincialesubsidiebeschikbaar.Voordeafrondinginfasetweevragenwesubsidiesaanenmakenwezelfookextramiddelenvrij.Deexactestartvanfasetweeisafhankelijkvanhetmomentwaaropsubsidiesbeschikbaarkomen.

Indestadverbeterenwehetfietsroutenetwerk.WeleggenhetfietspadOostergowegfase1en2aan,ookgevenwevoorrangaanfietsersopderotondesinGoutumenCamminghaburen.Verderrealiserenweeenaantalfietsstraten.

25

ParkerenVoorbewoners,bedrijvenenbezoekersvanonzebinnenstadbiedenwekwalitatiefhoogwaardigeparkeervoorzieningen.Veilig,lichtenschoon.AandeTesselschadestraatenOosterstraatbreidenwedecapaciteituit.Omparkerenbetaalbaartehoudenenookdekwaliteitteborgen,stijgendeparkeertarievengedurendedekomendevierjaarmet5procent.Daarbijkanonderscheidwordengemaakttussengaragesenmaaiveldparkeren.

Pont De BurdSindsdegemeentelijkeherindelingispontDeBurdovergedragenaanLeeuwarden.DepontverbindtGroumetheteilandDeBurdenvervoertveelbewonerséntoeristen.HetPrinsesMargrietkanaalkomtinbeheerbijdeRijksoverheid.HetisdebedoelingomhetonderhoudvandepontookovertedragenaanhetRijkófkansrijkealternatieventeonderzoekenvoorkostenbesparing.

Cultuur

In2018isLeeuwardenCultureleHoofdstadvanEuropa.Eenfantastischvooruitzicht.Wehebbenveeltebiedenopcultuurgebiedenwillendatculturelevoorzieningenvooriedereenbereikbaarzijn.OpwegnaarCultureleHoofdstad2018versterkenwe(waarnodig)onze‘cultureleinfrastructuur’.Hetgaatdaarbijomaccommodatiesenfaciliteiten,maarookomde(innovatieveenartistieke)kwaliteitvanculturelevoorzieningenenproducten.

Stevige cultuurimpulsHetnieuweFriesMuseumeneennieuwcentrumvoorpopcultuurinhetHarmoniekwartier(openingin2015)geveneenflinkeimpulsaanonzecultureleinfrastructuur.Inaanloopnaar2018willenweookheteigencultureleproductieklimaatversterken(muziek,meertaligheid,amateurkunst)engevenwemeerruimteaanculturelefestivals.Hetgemeentelijkbeleidfocuststeedsmeerophetinitiërenvanevenementen,minderopstructurelebijdragen.

Dynamiek in de BlokhuispoortDeBlokhuispoortiseenicoonvanonzehistorischebinnenstadenCultureleHoofdstad2018.DitmarkantegebouwkrijgteenbelangrijkefaciliterenderolbijCultureleHoofdstad2018.

OpkortetermijnnemenweeenbesluitoverdemanierwaaropwehetbesteinvullingkunnengevenaandeBlokhuispoorténwelkeroldegemeentedaarbijkanvervullen.Ditgebeurtopbasisvaneenuitgewerktebusinesscase.Eengoedefunctioneleinvullingisbelangrijk,binnenaanvaardbarerisico’svoordegemeente.WekijkendaarbijooknaarmogelijkhedenombestaandeopenbarefunctiesnaardeBlokhuispoortteverplaatsen.VoordeontwikkelingvandeBlokhuispoortzijnfinanciëlebijdragenvanRijk,provincieengemeentenodig.WijreservereneengemeentelijkebijdragevoordeontwikkelingvandeBlokhuispoort,inclusiefbijbehorendeopenbareruimte.

Bibliotheek van de toekomstDerolvandebibliotheekverandert.Ditkomtondermeerdoordigitalisering,toenemendgebruikvancommunicatiemiddelenendeopkomstvannieuwetechnieken(zoalshete-book).Wewilleneentoekomstbestendigebibliotheek,dieminderkostenwaardevolblijftvoordesamenleving.DaaromkiezenwevoorééncentralevestigingindestadeneenvestiginginGrou.Debibliotheekfungeertalsontmoetings-eninformatiepuntvooralleburgers.Erisextraaandachtvoorhetgebruikvandebibliotheekdoorouderenenkinderen.Kinderdagverblijvenenscholenkrijgeneenrolinhetbereikenvankinderen.

Oog voor De HarmonieBijdeontwikkelingvanhetHarmoniekwartierenonzepositiealsCultureleHoofdstad2018,pasteensterkeschouwburg.Eenschouwburgmeteencompleetenaantrekkelijkaanbodvanpodiumkunstenénmetbovenregionaleuitstraling.StadsschouwburgdeHarmonieheeftsinds2007echterexploitatietekorten.Oorzaakisdeeconomischecrisis.Nogmeerbezuinigenopdebedrijfsvoeringisnietmogelijkengaattenkostevandehoogwaardigeprogrammering.Wekiezenhiernietvoor.Daaromisdekomendeperiodejaarlijkseenextrainvesteringnodig.Daarnaastkijkenwenaarversterkingvan(regionale)samenwerkingenuitbouwvanondernemerschap.LEO: nieuwe lokale omroep Wevindenhetbelangrijkdatonzegemeenteeenlokaleomroepheeft;eenplatformvoornieuwsgaring,debatenmeningsvorming.DegemeenteraadadviseerthetCommissariaatvoordeMediadezendmachtigingaanStichtingLEOtegunnen.Voordestartvandeomroepiseeneenmaligeinvesteringnodig.Daarnaastwordtdejaarlijksesubsidieverhoogd.


26

Intensieve samenwerking HCL en TresoarSchatbewaardersvanonzegeschiedenis;dátzijnHistorischCentrumLeeuwarden(HCL)enTresoar.Beidehebbeneenwaardevolarchiefenorganiserententoonstellingen,lezingenenanderebijeenkomsten.Wezijnzuinigoponserfgoed.Hetzorgtvooreensterkzelfbewustzijneneenstevigebandtussenmensen.JuistineconomischlastigetijdenwilLeeuwardenhaarpositiealssterkehoofdstadbenadrukken,zekerookwatbetrefterfgoedenhistorie.HCLenTresoarspelendaarbijeenbelangrijkerol.Westimulerenintensievesamenwerkingtussendezepartijen.Beiderichtenzichimmersopactiviteitenrondarchiefenerfgoed.Desamenwerkingleverteenstructurelebesparingop.

Vastgoed

Degemeenteiseigenaarenbeheerdervanveelpanden.Debudgettenvoorhetgemeentelijkvastgoedwordenverlaagd.Wekijkendaaromactiefnaardemogelijkhedenomniet-strategischvastgoedteverkopen.Daarbijhoudenwerekeningmetdemarktwaarde.Ookonderzoekenwedeverkoopvanerfpachtpercelen.

27

Iedereen de ruimte. Zo:• Krachtige binnenstad• Herinrichting stationsgebied• Voldoende duurzame en betaalbare woningen• Passende nieuwbouw• Stevige positie watersportdorp Grou• Slim en duurzaam onderhoud openbare ruimte• Goede bereikbaarheid• Sterke culturele infrastructuur

FINANCIELE TAAKSTELLINGEN EN EXTRA INZETBezuinigingen 2014 2015 2016 2017 TotaalStructureel Archeologiebeleiddekkenvanuitprojectbudgetten 30 30Verhogenrendementvastgoedportefeuille 75 75VoordelensamenwerkingHCLenTresoar 20 20 40Onderhoudopenbareruimte 100 300 400Verkeerenvervoersbeleid 30 30Reductieopenbareverlichting 30 30 40 100Herinrichtingbibliotheekfunctie 460 460OverdrachtbeheerpontjeDeBurd 40 40

Extra inzet 2014 2015 2016 2017 TotaalStructureel Extraonderhoudnieuwgrondgebied 300 300 600OntwikkelingBlokhuispoort 120 120FietspadGrou-Wartentweedefase 42 42GebiedsontwikkelingGrou 90 90HerinrichtingStationsgebied 180 180Versterkinglokaleomroep 30 30

Incidenteel Gebiedsontwikkeling 150 150 100 100 500StadsschouwburgDeHarmonie 300 300 300 300 1.200Versterkinglokaleomroep 100 100Extraonderhoudnieuwgrondgebied 1.000 1.000 2.000Heetwatermethodeonkruidbestrijding 40 40 40 120


28

Een solide financiële

huishouding is en blijft

een van onze belangrijkste

uitgangspunten. Het vormt

de stevige basis van dit

collegeprogramma. We kiezen

voor een goed evenwicht

tussen noodzakelijke

bezuinigingen en waardevolle

investeringen.

Balans tussen bezuinigen en investerenDekomendecollegeperiodebezuinigenwestructureel€9,6miljoen.Hiervanwordt€2,3miljoenweeringezetvoornieuwbeleid.Hetrestantisnodigvoordekkingvanhetbegrotingstekortbijongewijzigdbeleid.In2017isereenbegrotingsoverschotvanongeveer€200.000.Daarmeevoldoenweruimschootsaanhetuitgangspunt,datdemeerjarenbegrotingstructureelsluitendmoetzijn.

Naastruimtevoorstructureelnieuwbeleid,zettenwe€19miljoeninalsincidentelemiddelen.HiermeeleggenweeensolidebasisvoordeafsprakendiewemetProvincieFryslânmaakteninhetkadervandeSamenwerkingsagenda.

Hettotalefinanciëleplaatjelaateengoedebalanszien,tussennoodzakelijkebezuinigingenén(socialeenfysieke)investeringeninstadendorpen.

Algemene reserveHetverloopvandealgemenereserveiszodanig,datdezeopbasisvanhuidigeinzichtenvoldoendegrootisomrisico’soptevangen.Aanbestedingsvoordelenenpositieverekeningresultatenwordentoegevoegdaandereserve.Ditgebeurtvolgensdegebruikelijkegedragslijn.

Dealgemenereserveisvooralbedoeldvoorhetafdekkenvanrisico’sdiedegemeenteloopt.Indekomendeperiodegaathetvooralomrisico’sdiesamenhangenmetdedecentralisatieopgaven.Blijvenergeldenuitdealgemenereserveover?DanzettenwedezeinvoorhetverlagenvandeboekwaardenvanactivametmaatschappelijknutenalsvoedingvanhetStrategischeInvesterings-enOntwikkelingsFonds(SIOF).

Hoofdstuk 5

Een solide basis voor iedereen

29

Uitgangspunten financieel

beleid

Eensolidefinanciëlehuishoudingiscruciaalvoordegemeente.Alsdefinanciëleomstandighedenzichnegatieverontwikkelendanwenuverwachten,danzijnaanvullendebezuinigingenverstandig.

Belangrijkepijlersvanonsfinanciëlebeleidzijn:•werkenmeteenreëelsluitendemeerjarenraming.•hetsystematischtoepassenvanerkendemethodes

vanrisicomanagement.•hetinstandhoudenvanvoldoende

weerstandvermogen.

Daarnaastgaathetomdeontwikkelingvandeschuldpositieénhetkritischbekijkenvanactiveringvaninvesteringenmetmaatschappelijknut.

SchuldpositieVoordehoudbaarheidvandegemeentefinanciënopmiddellangetermijn,isdeontwikkelingvandeschuldpositiebelangrijk.Wevoerendaaromperiodiekde‘HoudbaarheidstestGemeentefinanciën’vandeVerenigingvanNederlandseGemeentenuit.Metditmodelwordtduidelijk,watheteffectisvaneen‘slechtweerscenario’opdenettoschuldquote.Dezeschuldquoteiseenbelangrijkeindicatorvoordehoudbaarheidvandegemeentefinanciën.Wevoegendoelstellingenvoordelangetermijnontwikkelingtoeaanhetfinanciëlebeleidvandegemeente.

Activeren investeringen met maatschappelijk nutWegaanactiveringvaninvesteringenmetmaatschappelijknut(zoalsbruggenenwegen)kritischbeoordelen.Activeringbetekentnamelijkdaterlangeretijdbeslagwordtgelegdoptoekomstigebegrotingsruimte.Waarmogelijkbeperkenwedittoekomstigeruimtebeslagdoor:•hetwerkenmetzokortmogelijke

afschrijvingstermijnen.•het(indienmogelijk)metvoorranggebruiken

vanfinanciëlemeevallersvoorverlagingvanboekwaardesvaninvesteringenmetmaatschappelijknut.

Organisatieontwikkeling

Debewegingnaareen‘nieuweoverheid’vraagtookomtransformatievandegemeentelijkeorganisatie.Wewerkenhardaandedoorontwikkelingvanhetgemeentelijkapparaat.Daarbijstrevenwenaar:•eenplattereorganisatie,waarbij

verantwoordelijkhedenzolaagmogelijkindeorganisatiewordenbelegd.

•meerruimtevoorprofessionals,minderleidinggevenden.

•efficiënteinrichtingvandewerkprocessen,inclusiefdebestuursadvisering.

•Eenorganisatiedieintegraalwerktaanéndenktoverhetsocialedomein,netalsdesocialewijkteams.

Daarnaastonderzoekenwedemogelijkhedenvan‘outsourcing’(uitbesteden)enregionalesamenwerking.Bijvoorbeeldvoortakenophetgebiedvanbelastingheffingen-invorderingénonderhoud/beheervandeopenbareruimte.Dezeveranderingenmoetenleidentoteencompacte,flexibeleorganisatie,dieistoegerustvooralletakendieopdegemeenteafkomen.Voordekomendecollegeperiodeiseentaakstellinggekoppeldaandezedoorontwikkeling.

Aanvullendopdebezuinigingsplannen,kijkenweofextrabesparingenmogelijkzijn.Daarbijdenkenweaanintensieveresamenwerkingmetdiverseoverheidspartnerswatbetreftbedrijfsvoering.Bijvoorbeeldophetgebiedvaninkoopenaanbesteding.Deuitkomstenvandezeverkenningzijnbeschikbaarvoordebegrotingvan2015.

Debezuinigingeninditcollegeprogrammazijnaanvullendopdenogterealiserentaakstellingenuithetvorigecollegeprogramma.Ditleidtopnieuwtotpersonelekrimp.Daarvoorstellenwezoalsgebruikelijkdebenodigde‘frictiemiddelen’beschikbaar.Verderzijninvesteringennodigvooradequateambtelijkehuisvesting.


30

Decentralisaties in het sociale

domein

Vanaf2015draagthetRijktakenophetgebiedvanzorg,jeugdzorgenparticipatieover.Debudgettenvoordezetakengaanflinkomlaag.VoorLeeuwardenbetekentditeenbezuinigingvanongeveer€30miljoen.Hoegaanwedezeinhoudelijkeenfinanciëleopgaverealiseren?Wekiezenvooreenaanpak,waarinhetberoepopvoorzieningeninonderlingesamenhangwordtgeorganiseerd.

Dekkend netwerk sociale wijkteamsDetoegangtotdienstverleningorganiserenwedichtbijdeburgers,indewijkenendorpen.Onafhankelijkesocialewijkteamszorgenvoorvroegtijdigesignalering.Dezeteamsbeoordelenondersteuningsvrageninsamenhangéndoeneenberoepopburgersenhunnetwerk.Ditleidttotminderdoorverwijzingnaarspecialisten.Erblijfteenvangnetvoormensendiedatnodighebben.

Hetorganiserenvaneendekkendnetwerkvansocialewijkteamskosttijdengeld.Daaromishetergbelangrijkdatdegebodenzorgenondersteuningnógefficiëntereneffectieveris.Dus:minderuitvoeringskostenenminderdurevoorzieningen.Samenmetinstellingenontwikkelenweinnovatievesocialearrangementen.Instellingenmoeteneencultuuromslagdoorvoerenenontvangen20tot40procentminderomzetofsubsidie.Wezijnonderwegnaarprestatiegerichtefinancieringinplaatsvandehuidigebeschikbaarheidsubsidiëring.Indeloopvan2014stellenweeenduidelijkevisiehieroverop.Wehoudendaarbijrekeningmetheteigenvermogenvaninstellingen.

Detransformatiesinhetsocialedomeinleidentotgroteonzekerhedenenrisico’s.Ditvereistgrondigevormenvanrisicoanalyses.Deuitkomstenvormenbelangrijkeinputvoordebepalingvanhetverloopvandebenodigdeweerstandcapaciteit.Omderisico’soptevangen,moetenwevoldoenderuimtecreërenbinnenonzealgemenereserveofeennieuwtevormenreserve.

Subsidies

Dekomendecollegeperiodebezuinigenwe€450.000extraopdetotalesubsidiepostvan€42miljoen.Hetbetrefteencombinatievangeneriekebevriezingenkortingvansubsidiesénhetherbeoordelenvanspecifiekesubsidierelaties.

Investeringsfonds Sociale

Investeringen (ISI)

InhetverledenwerdenenkeleuitgavenmetregelmaatincidenteelbekostigduithetISI.WemakennustructurelebegrotingsruimtevrijvoortenminstedeVoedselbank,hetGraffitiproject,RestovanHarteenStichtingPresent.HetISIblijftbestaan.Enzoalsgebruikelijkwegenweincidentelevoedingafinhetkadervandejaarlijksebestemmingvanhetrekeningresultaat.

Bijstandsuitgaven in de pas

Deeconomischecrisisheeftgeleidtotbanenverlies,oplopendewerkloosheideneengrootberoepopbijstandsuitkeringen.DitgeldtvoorheelNederland.InFryslânenLeeuwardenzijndeeffectenechtergroterdanelders.Leeuwardenheeftnueentekortvanongeveer€10miljoenophaarbijstandsbudget.HetRijkcompenseerteendeelvandittekortviaeenMeerjarigAanvullendeUitkering.

Wemoetenalscompensatieweleenambitieformuleren,diehetbijstandstekortterugbrengttotmaximaal€3miljoenin2015.Wefocussenonsondermeerophetverminderenvanvroegtijdigschoolverlaten,eenbetereaansluitingtussenonderwijsenarbeidsmarkténhetcreërenvanduurzamebanenviainitiatievenalsGroenWerkt!

Lokale lasten

Ineenperiodewaarinopnieuwmoetwordenbezuinigd,ontziethetcollegedeinwonerswatbetreftdelokalelasten.Hettariefvandeonroerendzaakbelastingwordtnietopnieuwverhoogdenuitsluitendvoorinflatiegecorrigeerd.Hetcollegekomtmeteenvoorsteloverdeherzieningvandetariefstructuurvandeafvalstoffenheffing.

31

Publieke dienstverlening

Dienstverleningsloket GrouSindsjanuari2014heeftGroueendienstverleningsloket.DeaangebodendienstverleningsluitaanbijdegemeentelijkevisieVraaggericht,vanuitdebehoefteenlogicavandeklant.TijdensdecollegeperiodemonitorenenevaluerenwehetgebruikvanditloketinGrou.Daaromisdefinancieringvoorvierjaarincidenteel.

Focus op digitaalWegaanbesparenoppubliekedienstverlening,doorhetefficiënterinrichtenvandeprocessenendigitalisering.Welishetnodigomflinkteinvesterenindeverdereontwikkelingvandigitaledienstverlening.Bedrijvenenburgersmoetenuiterlijkin2017allezakendiezijmetdeoverheiddoen,digitaalkunnenafhandelen.Dezeverplichtingisopgenomeninhethuidigeregeerakkoord.Omhieraantevoldoenéndebeoogdebesparingterealiseren,isforseuitbreidingvandigitaledienstverleningnoodzakelijk.Bijhetopmakenvandetussenbalansbekijkenweofdezeinvesteringvoldoendeis.Hetgaatomeenincidenteelbedrag,omdatgroteinvesteringenininformatiesystemenwaarschijnlijknietmeernodigzijn.

FINANCIËLE TAAKSTELLINGEN EN EXTRA INZET x € 1.000

Bezuinigingen/extra inkomsten 2014 2015 2016 2017 Totaal

Structureel

Voordelenoutsourcingensamenwerking 50 500 550

Stroomlijnenprocessenpubliekedienstverlening 300 300

Wijzigingvoorzieningwachtgelden 57

Aanvullendebesparingorganisatieontwikkeling 50 50

Herinrichtingbestuurlijkeadvisering 50 50 100

Verhogingparkeertarieven 250 250

DienstverleningsloketGrou 100 100

Afromensubsidies 300 150 450


Incidenteel

Transitiekosteni.v.m.bezuinigingsmaatregelen 550 800 835 160 2.345

Digitaliseringdienstverlening 250 250 500

DienstverleningsloketGrouvoorjaarschijf2017 100 100

Bestuur 450 450 450 450 1.800

Structureel

AanpassingStadskantoor/NieuweWerken 45 45

Structureeldekkendeel“ISI-uitgaven” 50 50


32

Structurele bezuinigingen en intensiveringen

FINANCIËLE TAAKSTELLINGEN EN EXTRA iNZET (x € 1000)Bezuinigingen 2014 2015 2016 2017 Totaal

stand voorgaand jaar: -464 -633 -366

Bezuinigingen: totaal

2Besparingopenergielastengemeentelijkegebouwen 100 100

2BijdrageVVVbeëindigen 70 70

2Efficiëntereinzetformatietoerisme 40 40

3BesparingOnderhoud,beheerenexploitatiesportaccomodaties 100 100 200 200 600

4Archeologiebeleiddekkenvanuitprojectbudgetten 30 30

4Verhogenrendementvastgoedportefeuille 75 75

4VoordelensamenwerkingHCLenTresoar 20 20 40

4Andersorganiserenonderhoudopenbareruimte 100 300 400

4VerlagenkostenVerkeerenVervoersbeleid 30 30

4ReductieOpenbareVerlichting 30 30 40 100

4Herinrichtingbibliotheekfunctie 460 460

4OverdrachtbeheerpontHetBurd 40

5Voordelenoutsourcingensamenwerking 50 500 550

5Stroomlijnenprocesketenpubliekedienstverlening 300 300

5Wijzigingsystematiekvoorzieningwachtgeldenvrml.bestuurders 57 57

5Aanvullendebesparingdoororganisatieontwikkeling 50 50

5Andersinrichtenbestuurlijkeadvisering 50 50 100

5Verhogenparkeertarieven 250 250

5IncidenteelfinancierendienstverleningsloketGrou 100 100

5Afromensubsidies 300 150 450

Extra inzet structureel:

3Schuldhulpverlening -800 -800

3Wijkenendorpen -285 -285

3Structureeldekkendeel“ISI-uitgaven” -50 -50

4Extraonderhoudnieuwgrondgebied -300 -300 -600

4OntwikkelingBlokhuispoort -120 -120

4FietspadLeechlantweedefase -42 -42

4GebiedsontwikkelingGrou -90 -90

4HerinrichtingStationsgebied -180 -180

4Versterkinglokaleomroep -30 -30

5Kostenaanpassingstadskantoor/NieuweWerken -45 -45

Overigenietintedelenposten:

Stelpostkapitaallasten -234 -183 -183 -600

LagerebalanssaneringpakketA -239 -239

Rijksmiddelenintensiveringarmoede-enschuldenbeleid 800 800

Structureeltekortbijongewijzigdbeleid -1355 -1355

-464 -633 -366 206

Financiële bijlage

33

Incidentele intensiveringen

EXTRA INZET INCIdENTEEL Extra inzet incidenteel 2014 2015 2016 2017 Totaal

2AanpakOnderwijs&Arbeidsmarkt -500 -340 -330 -330 -1500

2Economischbeleid,Profilering&Acquisitie -500 -500 -500 -1500

2Groenwerkt! -470 -470 -460 -1400

2Toerisme,marketing&evenementen -500 -500 -500 -1500

2EconomischParticipatiefonds -400 -400

3Schuldhulpverlening -200 -200 -400

3Armoedebeleid(kindpakket) -25 -225 -225 -225 -700

3Mienskipsfonds -400 -400 -400 -400 -1600

4Gebiedsontwikkeling -150 -150 -100 -100 -500

4StadsschouwburgdeHarmonie -300 -300 -300 -300 -1200

4Versterkinglokaleomroep -100 -100

4Extraonderhoudnieuwgrondgebied -1000 -1000 -2000

4Duurzamemethodeonkruidbestrijdingnieuwgrondgebied -40 -40 -40 -120

5Veiligheidsbeleid -500 -500 -500 -1500

5Transitiekosteni.v.m.bezuinigingsmaatregelen -550 -800 -835 -160 -2345

5Digitaledienstverlening -250 -250 -500

5DekkingkostendienstverleningsloketGrou2017 -100 -100

5Bestuur -450 -450 -450 -450 -1800

-4325 -6125 -4650 -4065 -19165

Dekking incidentele intensiveringen

Dekking extra inzet incidenteel 2014 2015 2016 2017 Totaal

SaldoSIOF 650 850 1500

Algemenereserve 3675 490 100 900 5165

Aanbestedingsvoordelen 2500 2500

Vrijvalreservesinvesteringenmaatschappelijknut 2285 4150 3565 10000

4325 6125 4250 4465 19165


34

Verloop algemene reserve

Bezuinigingen 2014 2015 2016 2017

Eindstandvoorgaandjaar 13.071 13.063 13.675 13.822

Nieuwbeleid -4.325 -1.800 -1.475 -585

Vrijvalreservesmaatsch.nut 650 2.485 1.015 -585

Aanbestedingsvoordeel 2.500

Mutatiesvoorgaandebegrotingen 3.667 -2.573 607 1.325

StandAlgemeneReserve 13.063 13.675 13.822 13.977

iedereen is leeuwarden · handelingsruimte’ voor burgers, ambtenaren en professionals....

Documents