ﻲﻧ - دانشگاه...

1395بهار و تابستان ، 1، شمارة 2، دورة مطالعات حقوق انرژي 188 تا 167صفحات

سازمان قضايي روية و مقررات پرتو تجديدپذير در برق توليد از حمايت

نيجها تجارت *2هفتاني مهدي، 1حميدرضا نيكبخت فيني

استاد دانشكدة حقوق دانشگاه شهيد بهشتي. 1

الملل كارشناس ارشد حقوق تجارت بين. 2

چكيده از جهـان ورهايكـش در اغلب انرژي هاي سياست در نو، هاي انرژي توسعة و ايجاد از حمايت راهبردهاي امروزه طبـق هـا دولت بشري حقوق و محيطي زيست تعهدات حمايت، اين حقوقي مبناي. است برخوردار كليدي جايگاه از سـوي جهـاني تجـارت از درصـد 97 حـدود اينكه به توجه با و اين رغم به .است المللي بين معاهدات و اسناد

توسـعة از حمـايتي هـاي سياسـت و ها برنامه اجراي بنابراين است، انجام حال در جهاني، تجارت سازمان اعضاي داشـته همخـواني نيز جهاني تجارت سازمان مقررات و قواعد مطابق ها دولت تعهدات با بايست مي نو هاي انرژي زمينـه اين در خود المللي بين تجاري و محيطي زيست تعهدات ميان بايد، سازمان عضو هاي دولت رو اين از .باشد دو ايـن ميـان تـوازن ايجـاد منظـور به را هايي معيار جهاني، تجارت سازمان اخير قضايي روية .كنند رقرارب توازن گـذاري مقررات است، جهاني تجارت سازمان به الحاق حال در ايران كه آنجا از. است داده ارائه تعهدات از دسته تجديدپذير، برق خريد و گذاري سرمايه مينتض قراردادهاي تنظيم و نو هاي انرژي خصوص به و انرژي حوزة در

سـازمان اخيـر رويـة بـه توجـه بـا مقالـه اين در .صورت گيرد سازمان قضايي روية و مقررات به توجه با بايستي از حمايـت در هـا دولـت تجـاري و محيطي زيست تعهدات ميان تعادل ايجاد منظور به معيارهايي جهاني، تجارت .شد خواهد ارائه تجديدپذير هاي انرژي

كليدي واژگان

.حمايت قضايي، روية تجديدپذير، تبعيض، تعهد، جهاني، تجارت برق،

* . E-mail: [email protected]

(12/50/30؛ تاریخ پذیزش: 21/50/2930تاریخ دریافت: )

1395بهار و تابستان ، 1 ره، شما2 ه، دورمطالعات حقوق انرژي 168

مقدمه. 1 هـاي بنيـان و گـذارد مـي تـأثير انـرژي بخـش در انـسان، به منتسب هوايي و آب تغييرات وايي،هـ و آب تغييـرات كاهنـدة اقـدامات منـوال، همين به. ريزد مي هم بر را انرژي امنيت

شـود مـي انـرژي بخـش هاي سياست پايداري سبب و بخشد مي تسريع را انرژي كارآمدي)17: 2001, Ohnishi& Mori (. و هـوايي، آب هـاي رژيـم در واقعيـت، ايـن قبـول بـا

ملـزم را اعـضا و بود شده اتخاذ محيطي زيست ابتدايي معاهدات برخي در كه رويكردهايي متـروك كنند، اقدام عضو غير هاي كشور عليه تجاري هاي محدوديت از استفاده با تا كرد مي اصـل پرتـو در اي گلخانـه هـاي گاز انتشار كاهش امروزه. )al.et, Cotteir ,2014 :5 (ماند هـوايي و آب هـاي رژيم در و شده قلمداد محيطي زيست استراتژيك هدف ،1احتياطي اقدام توسـعة ضـرورت بـه انـرژي، گـذاران سياست غالب رو همين از .است تثبيت حال در نيز

كـشورهاي در كه امري .دارند اذعان حمايتي هاي برنامه و ها سياست طريق از نو هاي انرژي و هـا نامـه آيـين بـر عـالوه نيز ايران در و است انجام حال در توسعه حال در و يافته توسعه

انعكـاس نيـز 1393 سـال بودجـة قـانون در ر،تجديدپذي برق توليد از حمايت قراردادهاي .2است يافته

بـه نـسبت تأسـيس، آغاز از نيز سازمان اين خود و جهاني تجارت سازمان سلف گات رويـة در حاضـر حـال در زيست محيط حفظ .3است نبوده تفاوت بي محيطي زيست مسائل جملـه از كلـي اصـول يترعا شرط به سازمان، قواعد بر استثنا يك منزلة به سازمان قضايي

1. The precautionary principle :شود مي داده اجازه 1393 سال در. 2 اجـازه نفـت وزارت بـه مـصرف، كـم خودروهـاي توليـد تجديدپذير و هاي انرژي از استفاده توسعة منظور به -

ــا اساســي قــانون )44(م چهــار و چهــل اصــل كلــي هــاي سياســت اجــراي قــانون رعايــت بــا شــود مــي داده ب منعقد قرارداد داخل، ساخت تجهيزات از استفاده اولويت با عمومي و خصوصي بخش گذاران سرمايه و متقاضيان

.كند قلمـداد سـازمان تـشكيل اهـداف از يكـي منزلـة به جهاني تجارت سازمان تأسيس سند در زيست محيط حفظ .3

موضـوعات گنجانـدن و زيـست محـيط و تجـارت كميتـة تـشكيل توجـه در خور اخير اقدامات جمله از و شده همـراه چشمگيري موفقيت با دوحه اخير دور در ها پيشرفت هرچند. است دوحه دور مذاكرات در محيطي زيست .نبود

169 تجارت جهاني قضايي سازمانهحمايت از توليد برق تجديدپذير در پرتو مقررات و روي

از ضرورت، شرط از موسع تفسير ارائة با رسيدگي، ركن و است شده پذيرفته تبعيض، نبود

ايـن، وجود با). Paulette, 2002: 13-17 (كند مي حمايت محيطي زيست حفاظتي اقداماتــسائل ــست م ــي زي ــدي محيط ــد چندبع ــه و ان ــه توج ــا آن ب ــب در ه ــك قال ــتثنا ي اس

حـل ركـن مثـال، براي. رسد نمي نظر به مؤثر و كافي سازمان، مقررات و ها مهنا موافقت در

بـه گـات 20مـادة كـه بـر ايـن نظـر اسـت ميگـو -امريكـا قـضية در اختالفـات فصل و حـالي اسـت كـه ايـن در . اسـت پرداختـه »مـشروط «و »محدود «شكلي به استثنائات بيان منـابع كمـي محـدوديت .1انـد غيرمشروط و حدودم تنها محيطي زيست استثنائات گتس، در

بـه محيطـي زيـست صـدمات و اي گازهاي گلخانـه انتشار فسيلي، منابع از برق توليد براي پـاك منـابع از بيـشتر حمايـت و توجـه سـوي به را انرژي هاي سياست آب، و هوا خاك،

عمـدة هـدف دو كـه هـايي حمايـت .اسـت داده سوق انرژي و برق توليد براي پايان بي و از دولتـي حمايـت طرفـي از .كننـد مـي دنبال توأمان را زيست محيط حفظ و عرضه امنيت افـزايش و تجـارت آزادي اصـل بـا الملـل، بـين تجـارت قواعـد مطابق كاالها برخي توليد هاي سياست برابر در را محيطي زيست و انرژي هاي سياست كه چالشي. دارد منافات رقابت هـاي سياسـت .شـود تعـديل بايـستي ديگـري نفع به يكي ناچار به و دهد مي قرار تجاري .شـوند مـي محـسوب چـالش ايـن ثقـل نقـاط از يكـي تجديدپذير، برق توليد از حمايتي نظـر بـه اول نگـاه در كـه دارد زيـادي مـستور هـاي جنبه يخي، كوه يك بسان كه چالشي

حـال در يـا شده رسيدگي هاي پرونده گرفتن شي همچنين، پي).Peat, 2012: 51(آيد نمي سـاير بـه نسبت تجديدپذير هاي انرژي و برق موضوع با ايكسيد، داوري مركز در رسيدگي

روزافـزون بيـانگر ،2015 سال در و گاز نفت نظير المللي بين داوري در متداول موضوعات آن خـصوص در قـوقي ح هـاي چالش پديدارشدن و تجديدپذير هاي انرژي توسعة اهميت . 2است

و حيوانـات هـا، انـسان حيات يا سالمت از حفاظت براي اقداماتي انجام كه چنان گتس، 14 مادة »ب «بند طبق. 1 در اينكـه ولـو كننـد را تصويب اقدامات آن مجازند جهاني تجارت سازمان اعضاي باشد، داشته ورتضر گياهان محـدويت و تبعـيض نبـود ( 20 صدر مـادة در مندرج ضوابط به اي اشاره ماده اين در اما. باشد »گتس «با مغايرت .است نكرده )المللي بين تجارت بر پنهان

2 . the ICSID Caseload – Statistics, International Centre for Settlement of Investment Disputes, 2016, p.26.


1ريدپذيتجد برق ديتول از تيحما يها استيس. 2 اسـت، المللي بين تجارت منشور كه جهاني تجارت سازمان مقررات و قواعد چارچوب در

ها حمايت يا تجارت و زيست محيط خصوص در نامه موافقت يك ايجاد كه مذاكراتي فقدان طبـق (مجـاز هـاي يارانـه خصوص در را هايي تنش كند، لدنبا را پذير تجديد هاي انرژي از

اعطـا پـذير تجديـد منـابع از انـرژي توليد ارتقاي هدف با كه هايي يارانه و) سازمان قواعد كـه المللـي بـين تجـاري اختالفـات پروندة سه در مسئله اين .است كرده ايجاد را شوند مي

پرونـدة دو .اسـت مـشهود بـود، تجديدپذير يها انرژي از حمايتي هاي سياست دربردارندة ايالـت سـوي از تجديدپـذير هـاي انرژي منابع از برق تضميني خريد سياست به اخير مهم

از كـه هستند هايي سياست متضمن حمايتي، هاي برنامه اين .شود مي مربوط 2كانادا انتاريوي توسـعة هـاي طـرح در گـذاري سـرمايه تـسريع منظـور بـه دولتي شبه يا دولتي بخش سوي :Toby, 2013(شـوند مـي اتخاذ خاص ضوابط رعايت به مشروط پذير، تجديد هاي انرژي

حفــظ و بــرق عرضــة امنيــت تــأمين يعنــي عمــده هــدف دو اغلــب هــا سياســت ايــن. )7 بـرق انتـاريو، ايالـت و كانادا دولت برنامة اساس، همين بر .3كنند مي دنبال را زيست محيط و آب بـادي، آفتـابي، منـابع از كه پذير تجديد بزرگ و كوچك مقياس هاي نيروگاه توليدي شـبكة بـه تزريـق ثابت بـراي پاية قيمت حداقل با سال 20 مدت به كنند، استفاده 4بيومس بـراي نـرخ ايـن البتـه .شـود مـي خريـداري تضميني صورت انتاريو به ايالت برق عمومي هرچنـد صـورت به ها پروژه ساير براي و افزايش قابل االنهس طور به تر مطلوب هاي پروژه

توليـدي بـرق تـأمين طريق از كه هستند ابزاري شوند، مي شناخته نيز Feed-in tariff كه با نام ها سياست اين. 1 در گذاري سرمايه روند تسريع درازمدت، در برق فروشي خرده نرخ از بيشتر قيمتي به تجديدپذير برق هاي نيروگاه : نك.كنند مي دنبال را تجديدپذير هاي انرژي توسعة هاي طرح

Mendonca, Miguel, Feed-in Tariffs: Accelerating the Deployment of Renewable Energy, Earthscan, 2012, p.26. 2. Ontario. 3. See: http://www.pv-magazine.com/services/solar-incentives-and-fits/feed-in-tariffs-for-various-countries#axzz3ykycJA1l. Accessed on 12 July 2015. 4. Biomass.


حـال در حتـي و يافتـه توسـعه كشورهاي اغلب در ها سياست اين مشابه. 1يكبار است سال

كـشور 27 از كـشور 18 بـراي مثـال، .شود مي اجرا پذير تجديد هاي انرژي زمينة در توسعه بـرق بـازفروش بـراي را قيمتي حداقل كه اند كرده ذاتخا را هايي برنامه اروپا اتحادية عضو

. )Morata ,2012 :48(كنند مي تجديدپذير تضمين منابع از توليدي چنـين امريكـا متحـدة اياالت و سوئيس هند، جنوبي، آفريقاي نيوزيلند، استراليا، چين،

و كلرادو كاليفرنيا، هجمل از ايالت 37 در شهرداري و محلي ايالتي، سطوح در را هايي برنامه آميـز موفقيـت چـشمگيري طور به حاضر حال در ها برنامه اين .2اند گذاشته اجرا به فلوريدا

.اسـت شـده منجـر پـذير تجديد هاي انرژي از برق توليد و ها گذاري سرمايه رشد به و بوده و خورشـيدي هـاي پنل از استفاده درصدي 40 افزايش به بريتانيا در ها برنامه اين همچنين،

Morata, ( اسـت شـده منجـر پذير تجديد برق توليد درصدي15 افزايش موجب آلمان در

»ب« بنـد و دولـت مـالي مقررات تنظيم قانون 62 مادة استناد به نيز ايران در. )0122 :112 سه افزايش با تجديدپذير برق اقتصاد، شوراي مصوبة و توسعه پنجم برنامة قانون 133 مادة

صـورت بـه سـاعت /وات كيلـو هـر ازاي بـه تومـان 463 قيمـت به ،1393 سال در برابري هـاي نيروگـاه توليـدي بـرق كه است حالي در اين .3شود مي خريداري سال 10 تا تضميني هـر ازاي به تومان 90 با كوچك مقياس هاي نيروگاه و 70 و 44 قيمت با ترتيب به حرارتي هنگفت هاي هزينه به فاحش قيمت تفاوت اين هرچند .4شود مي خريداري ساعت/كيلووات يـك قيمـت، تفـاوت اين از بخشي اما شود، مي مربوط نيز پذير تجديد هاي نيروگاه تأسيس »ق« بنـد آن بر عالوه .5است بخش اين در ها گذاري سرمايه درش منظور به تشويقي سياست تـضمين و نـو هـاي انـرژي توسـعة بـه اختـصاصاً نيـز 1393 سـال بودجة قانون 2 تبصرة توليـد از حمايـت هاي برنامه. است زمينه، پرداخته اين در گرفته صورت هاي گذاري سرمايه

1. Article 5 Ontario Feed-In Tariff Contract, Version 3.1, March 26, 2015.Avialable at: http://fit.powerauthority.on.ca/sites/default/files/version3/FIT-Contract-Version-3-1.PDF. Accessed on 6 December 2014. 2. Renewables Information 2010: With 2009 Data, International Energy Agency, 2010, p.224.

مادة »ب« بند دستورالعمل 1 مادة موضوع هاي نيروگاه از برق خريد نرخ پاية ابالغ موضوع با نيرو وزير مصوبة .3 .29/4/1393 مورخ 100/20/22688/93 شمارة به توسعه برنامة پنجم قانون 133

.نيرو وزير معاون 5/8/92 مورخ 350/33562/92 شمارة ابالغية.45. See: http://www.suna.org.ir/fa/wind/costs. Accessed on 12 July 2015.


گازهـاي انتـشار : اسـتوارند اقتـصادي و يطـي مح زيست مبناي دو بر غالباً تجديدپذير، برق كننـده و مـصرف بـراي مـستقيم طور به خدمات و كاالها نهايي هاي هزينه در كه اي گلخانه و شكست . است جانبي داراي آثار اجتماع براي كه حالي در شود، نمي منظور كنندگان توليد

معناي به نهايي هاي قيمت در اي انهگلخ گازهاي انتشار هاي هزينه احتساب در بازار ناتواني كـاهش خـصوص در مـالي هـاي مشوق و انگيزه كنندگان توليد و كننده مصرف كه است آن

Byrne (ندارنـد را شود، مي دنبال پذير تجديد برق توليد هاي برنامه در كه گازها اين توليد

94: 2014, Wang& (. هـاي انـرژي از حمـايتي هـاي سياسـت نچنـي فقـدان كـه است آن نيز اقتصادي مبناي

تجديدپـذير هـاي بـرق به نسبت فسيلي منابع از توليدشده برق قيمت كاهش به تجديدپذير نو هاي انرژي توسعة هاي طرح در گذاري سرمايه به داران سرمايه روند اين با. 1شود مي منجر

محـل از كه را منافعي حمايتي، هاي سياست بدون بود نخواهند قادر زيرا شوند، نمي ترغيب و محاسبه نهايي قيمت در رسانند مي جامعه عموم به نو هاي انرژي توسعة هاي پروژه اجراي ايـن در ملـي سطح در كه بنابراين، اقداماتي.) Wang& Byrne ,2014 :116(كنند منظور و عرضـه نيـت ام افـزايش تكميلـي هـاي سياسـت از بيـشتر چيـزي اند، شده تصويب راستا

تنهـا نـه كه ها پروژه اين منافع .)Peat, 2015: 62 (آيد نمي نظر به زيست محيط از حفاظت باشـد، مفيـد توانـد مـي بشريت عموم براي و جهاني مقياس در بلكه ملي هاي اقتصاد براي آثـار كـاهش هـاي سياسـت كـردن دنبـال در اي پوشيده منافع ها دولت كه است آن از حاكي

ــراتت ــد جهــاني شــدن گــرم و هــوايي و آب غيي فقــدان و غيــاب در گذشــته، آن از.دارن اي گلخانـه گازهاي انتشار كاهش براي المللي بين جامع هاي مكانيزم و جهاني استانداردهاي

بـار بـازار، در دولـت مداخلـة محيطـي زيست و اقتصادي مباني و هوايي و آب تغييرات و تحميـل حقوقي هاي نظام و ها سيستم بر را تجديدپذير هاي انرژي توسعة ارتقاي و حمايت

كـردن دنبـال منظور به اتخاذي قوانين و ها سياست راستا اين در. )Peat, 2015: 55(كند مي جداگانـة طـرح بـراي اي بـالقوه عامل جهاني، تجارت سازمان اعضاي از سوي اهداف اين .بود خواهد مهنا موافقت يك قالب در ها آن

1. See: http://news.tavanir.org.ir/news/news_detail.php?id=75168. Accessed on 29 May 2015.


يجهان تجارت سازمان مقررات چارچوب در يتيحما يها ارانهي يگذار مقررات. 3 منزلـة بـه كـرد مـي محدود را واردات و افزايش را صادرات كه هايي يارانه اينكه به توجه با

يافـت بسياري اهميت توكيو دور مذاكرات در شد، مي تلقي الملل بين تجارت موانع از يكي تعريـف نبـود كـه اي نامـه موافقت .شد منجر خصوص اين در اي نامه موافقت تصويب به و

شـروع، امـا بـراي رفت، مي شمار به آن اساسي هاي ضعف از يكي يارانه چيستي از روشن نامـة موافقـت اروگوئـه دور در. )Sykes, 2003: 1-5 (شـد مـي تلقـي چشمگيري موفقيت نـواقص و گذاشـته بحث به اي تعرفه غير موانع از جدا مقولة يك منزلة به ها يارانه به مربوط، 1پيگيـري غيرقابـل دسـتة سه به ها يارانه اساس، اين بر .شد اصالح توكيو دور نامة موافقت

از يك هر دامنة و تعاريف خصوص در مذاكرات .شدند بندي طبقه 3ممنوع و 2پيگيري قابل . نهايي شد 1991 در جبراني اقدامات و ها يارانه نامة موافقت ها، بندي طبقه اين

1994 در نامـه موافقـت ايـن يارانه، از اعضا تمام قبول مورد و مشخص تعريف ارائة با اعـضا تمامي براي سازمان، تأسيس سند 1 الف ضميمة ذيل چندجانبة اسناد از يكي منزلة به

اعـضاي تمامي براي نامه موافقت اين بودن لزاميا به توجه با رسد مي نظر به .شد الرعايه الزم تجديدپـذير هاي انرژي از حمايتي هاي سياست فعلي، مالحظات نظر گرفتن در با و سازمان :بايستي مطــابق يارانــه تعريــف قالــب در كــه گيرنــد صــورت اي گونــه بــه نخــست گــام در-

.نگنجند نامه موافقت جـزء كـه شوند اجرا اي گونه به بايستي نشد، ميسر همسئل اين كه چنان بعد، مرحلة در - .نشوند تلقي ممنوع هاي يارانه يارانـة اعطـاي هـا، آن اتخاذ كه باشند اي گونه به ها سياست دامنة كه چنان آخر گام در - گـات 20 مـادة اسـتثنائات تحـت بايستي اقدامات، اين منافع به توجه با شود، تلقي ممنوع .)Peat, 2015: 55-60 (دشون توجيه 1994 .شود توجه اصلي معيار به دو باره اين بايد در منظور همين به

1. Non Actionable. 2. Actionable. 3. Prohibited.


1نبودن خاص. 1. 3 دولتـي هاي نهاد يا دولت كه هايي كمك به و اند شده تعريف نامه موافقت 1 مادة در ها يارانه

بـه ). Bénitah, 2001: 175(شـوند مـي اطالق كنند، مي اعطا خصوصي بخش به عمومي و مثال، براي كند؛ مي هدايت يا واگذار خصوصي بخش به را هايي كمك دولت ديگر، عبارت منابع از برق توليد سمت به برق، كنندة تأمين خصوصي بخش كه آورد مي فراهم را شرايطي بنـابراين، .كنـد مـي اجرا را ها پروژه اين و شود مي هدايت فسيلي منابع جاي به پذير تجديد بخـش از سـوي آن اعطـاي يارانـه، عنـوان تحـت كمك شدن محسوب براي نخست شرط .باشـد شـده منتقل نفعي خصوصي بخش به كه است آن دوم شرط .است عمومي يا دولتيكـرده معنـا گونـه ايـن را نفـع مسافربري، انتقال هواپيماي -قضية كانادا در تجديدنظر ركن كمـك آن كـه وقتـي به نسبت بهتري رايطش در كمك آن أخذ با خصوصي بخش كه است

بـودن خـاص .هاسـت كمـك بودن خاص الزم، و سوم شرط .2گيرد مي قرار نكند دريافت را براسـاس يـا هـا آن توليـد نوع براساس خاص مؤسسات برخي به كمك اعطاي اعتبار به يا

از هـي گرو بـراي محـدوديت ايجـاد همچنـين، . شـود مي ارزيابي فعاليت، جغرافيايي مكان ,Benitah (شـود مـي يارانـه باشد، داشته ها آن بر را ها يارانه تأثير همان عمالً كه ها شركت

2001: 132.( و هـا كمـك بـه دسترسـي شـرايطي آوردن فـراهم بـا تواننـد مـي انرژي گذاران سياست

كنند يرپذ امكان ها بخش تمام براي و عمومي طور به را تجديدپذير هاي انرژي از ها حمايت شـكل بـه ،)عينـي معيارهـاي (اقتـصادي و تجـاري صرفاً مالحظات و ضوابط تدوين با و :Peat, 2015 (كنند منتفي را ها كمك اين شدن توصيف خاص آميز، تبعيض غير و طرفانه بي

اعطـاي اول اينكـه : اسـت مواجه هايي چالش با عمل در و ساده بيان در مسئله اين اما .)64 در كشورهاي خصوص به كشورها محدود منابع به توجه با اقتصاد هاي بخش تمام به يارانه مزيـت از كـشورها كه اين وجود دارد اين امكان كه حالي در است، غيرممكن توسعه حال برخـوردار تجديدپـذير بـرق توليـد در يافته توسعه كشورهاي ساير به نسبت بيشتري نسبي

1. Non-Specificity. 2. Appellate Body Report, Canada—Measures Affecting the Export of Civilian Aircraft, WT/DS70/AB/R 157 (Aug. 2, 1999), available at http://www.worldtradelaw.net/reports/ wtoab/canada-aircraft(ab).pdf. Accessed on 7 May 2015.


اسـت ممكـن كـه اسـت الزم منظـور ايـن به اي گسترده ارياد اقدامات دوم اينكه .1باشند

در اعـضا مـذاكرات بـه توجه با .كند منتفي ها شركت از برخي براي را ها يارانه به دسترسي گـروه در) پيگيـري غيرقابـل (غيرخـاص هـاي يارانـه تمـامي نامه، موافقت 31 مادة اجراي قابـل و ممنـوع گـروه دو بـه محـدود هـا ارانهي عمالً و گرفتند قرار پيگيري قابل هاي يارانه

بـراي دولتـي هـاي كمـك هـا يارانـه ايـن جملة از). Benitah, 2001: 132(شدند پيگيري و يافتـه توسـعه كمتـر محـروم مناطق توسعة اقتصادي، هاي بنگاه توسعة و تحقيق هاي طرح بـه حاضـر حـال در كـه ندبود زيست محيط از حفاظت هاي پروژه براي اعطايي هاي كمك از نظـر صـرف ممنـوع هـاي يارانـه ).Peat, 2015: 69 (انـد قابل پيگيري بودن، خاص شرط

سـاير بـر هـا آن آثـار تحليـل و تجزيه براساس پيگيري قابل هاي يارانه و اند ممنوع آثارشان كـه اسـت مفيد نكته اين ذكر). Benitah, 2001: 143(شوند مي شناسايي عضو كشورهاي

و فـصل حـل مكـانيزم يـا مـذاكره چارچوب در كه تجديدپذير هاي انرژي هاي يارانه تمام توليـدات از حمايت رويكرد با آميز تبعيض ماهيت ذاتاً اند، شده رسيدگي سازمان اختالفات

ايالـت برنامـة نمونـه براي .باشند پيگيري قابل يا ممنوع اساس از اينكه نه اند، داشته داخلي هـا پروژه تجهيزات درصد 60 و 50 ترتيب به تأمين به منوط را برق تضميني خريد انتاريو،

هـاي يارانـه همچنـين، .2بود كرده ايالتي توليدات از بادي، و خورشيدي مزارع هاي طرح در منجـر امريكـا سـوي از دعوا طرح به 2010 سال در كه بادي هاي پروژه براي چين اعطايي

).Peat, 2015: 70(بود داخلي توليدات از استفاده و صادراتي عملكرد به منوط شد، تبعيض نبود. 2. 3

كـه دانـست جهـاني تجـارت سـازمان حقوق اصل ترين كليدي بتوان شايد را تبعيض نبود وارداتـي و داخلي كاالهاي بين تبعيض به عملي يا قانوني طور به نبايد ها يارانه آن براساس

در جملـه از سـازمان مقـررات از بـسياري در اصل اين. )49 :1389 كارولين، (شوند منجر

و 20 گــروه كــشورهاي عــضو اي، گلخانــه گازهــاي توليدكننـدة كــشورهاي اغلــب كــه اســت حــالي در ايـن . 1 .دارند را تجديدپذير برق توليد هاي پروژه به منابع اختصاص براي كافي توانايي كه اند يافته توسعه

2. Article 17, Ontario Feed-In Tariff Contract, Version 3.1, March 26, 2015.Avialable at: http://fit.powerauthority.on.ca/sites/default/files/version3/FIT-Contract-Version-3-1.PDF. Accessed on 30 March 2015.


اصل و ملي رفتار استاندارد .است شده منعكس نيز تريمز نامة موافقت 2 مادة و گات 4 مادة موجـب كـه اقدامي هر اساس اين بر. است كلي اصل اين از پرتويي نيز الوداد كامله دولت شـوند، رو روبـه داخلي توليدات به نسبت كمتري اقبال با وارداتي و خارجي كاالهاي شود

مـادة »ز« بند ذيل تجديدپذير هاي رژيان هاي يارانه توجيه فرض با حتي بنابراين، .اند ممنوع محـدوديتي يـا آميـز تبعـيض و خودسرانه نبايد ها كمك و ها يارانه اين اختصاص گات، 20

برخي در سازمان قضايي روية. )Reid, 2015: 69 (شود قلمداد المللي بين تجارت بر پنهان ســاير بــر ،20 ادةمــ ذيــل 1994 گــات قواعــد اســتثنائات كــه اســت آن بــر هــا پرونــده از

اعمـال قابـل نيـز جبراني اقدامات و ها يارانه نامة موافقت جمله، از سازمان هاي نامه موافقت هـدف بـا كـه دارد اشـاره حيـاتي و اسـتراتژيك و خـاص هاي سياست به 20 مادة .1است

منـابع حفـظ و عمـومي اخـالق و سـالمت و جـانوري و گياهي انساني، حيات از حمايت و هـا يارانـه توجيـه بـراي مـاده ايـن بـه اسـتناد در .شـوند مي اتخاذ. ..و پذير پايان يطبيع آنكـه نخـست .شود ارزيابي بايستي مسئله دو تجديدپذير، هاي انرژي به اعطايي هاي كمك

صـدر ضوابط اينكه دوم و بگنجد 20 مادة استثنائات از يكي تعريف در حمايت و اقدامات را سـازمان قواعـد از عـدول تـا شـود رعايـت بايـستي حتمـاً تـدابير اين اتخاذ براي ماده

ناشدني تجديد منابع از حفاظت به مربوط اقدامات به استثنا 20 مادة »ز« بند .كند پذير توجيه ايـن مـصرف و توليـد محدوديت منظور به اقداماتي همراه كه شرطي به است، كرده اشاره ماده اين در متمايز ضابطة دو.)Reid, 2015: 240-247 (باشد همراه كشور داخل در منابع نـشدني تجديـد منـابع از حفاظت به مربوط بايد حمايتي اقدامات آنكه نخست: دارد وجود شـده انجـام اقـدامات كـه است اين از حاكي كه 20 مادة بندهاي از برخالف بعضي .باشند به فقط »ز «بند »باشد الزم و روريض« بايد ماده آن هاي بند در مقرر اهداف به رسيدن براي

شـامل تنهـا نـه بنـابراين، . اند طبيعي منابع از حفاظت با »ارتباط« در كه دارد اشاره اقداماتي گيرنـد دربـر مـي نيـز را تـري محدودة وسيع بلكه شوند مي حفاظت براي ضروري اقدامات

)491: 2013, Arcas-Leal& Gosh -Abu( .ارتبـاط وجـود « و »اوليـه هـدف « معيـار دو -سـالمون مـاهي قـضاياي در ترتيـب بـه »شـده انجام اقدام و موردنظر هدف ميان منطقي

1. WTO Panel, Import Prohibition of Certain Shrimp and Shrimp Products, 1996, Para. 45.


بـا شـده انجـام اقدامات ارتباط احراز منظور به جديد، بندي فرمول بنزين و-ماهي كانادا شاه

).173 :1393 كردي، محمودي (اند شده ارائه تجديدناشدني، منابع حفظ از حفاظـت 20 مـادة »ز« بنـد از مـسئله اين به ميگو -امريكا قضية در تجديدنظر ركن

منـابع حفـظ بـراي مـرتبط اقـدامات مانند فسيلي منابع مثل تجديدنشدني، غيرجاندار منابع نتيجتـاً كـه ) Peat, 2015: 75 (است كرده اذعان شود، مي استنباط پذير، پايان جاندار طبيعي

منـابع كـاهش پرتـو در. شـود مـي شـامل نيز را پذير تجديد هاي ي انرژ از حمايتي اقدامات گذارنـد، مـي جهـاني اقتصاد بر هوايي و آب تغييرات كه هايي آسيب و فسيلي هاي سوخت منـابع از حفاظت مسئلة به واضحي طور به تجديدپذير هاي پروژه توسعة كاتاليزور اقدامات در محـدوديت بـا بايـد اقدامات اين كه است اين دوم نكتة .است مربوط پذير پايان طبيعي بـه عبـارت ديگـر، . باشـند همـسو و همـراه كـشور داخل در فسيلي منابع مصرف و توليد

بلكـه واردات بـر تنهـا نـه تجديدناپـذير طبيعي منابع از حفاظت به مربوط هاي محدوديتArcas-Leal& Gosh -Abu ,2013: (شـوند اعمـال بايد نيز داخلي محصوالت به نسبت

و هـا سياسـت سـاختار بـه معيـار اين با نو هاي انرژي از حمايت سياست سازگاري. )495 ايـن ارزيابي براي مسئله اين صورت هر در اما دارد، بستگي كشور هر وضعيت و اقدامات اقـدامات و تـدابير حمايتي، هاي سياست اجراكنندة عضو آيا كه است توجه مورد هماهنگي ,Peat (نه؟ يا است كرده اتخاذ هوايي و آب تغييرات آثار كاهش ايراست در نيز را ديگري

و خودسرانه آميز، تبعيض نبايد كه است حمايتي تدابير اتخاذ نحوة دوم، مسئلة). 76 :2015 از موسـعي تفـسير ميگـو، -امريكـا قـضية در اختالفات و فصل حل ركن .باشد جانبدارانه نگـرفتن نظـر در جملـه از مصاديقي حتي اي گيرانه تسخ طور به و دارد مدنظر را تبعيض به تبعيض است ممكن اول نگاه در كه ماده اين ذيل اقدامات اجراي به اعتراض و مشورت

ايـن در .1اسـت كرده تفسير ،20 مادة صدر در مندرج تبعيض مفهوم ذيل نيز را نرود شمار از سوي مجوز أخذ به نيازي بي و داخلي هاي فرايند در شفافيت عدم تجديدنظر ركن قضيه رسد، مي نظر به. است كرده توصيف جانبدارانه و خودسرانه را صادركننده كشورهاي برخي

ميگـو، و بنـزين قـضاياي در خـصوص به گات و سازمان هاي رسيدگي سوابق به توجه با برق زا حمايتي هاي سياست اتخاذ در سازمان عضو كشورهاي ديگر دادن مشاركت و مذاكره

1. US-Shrimp, supra note 106, at para.165.


از برخـورداري ضـمن شـده انجـام اقـدامات كـه مـسئله اين اثبات راستاي در تجديدپذير، ,Peat(كنـد مـي ايفـا را كليـدي نقش نبوده، آميز تبعيض و جانبدارانه خودسرانه، شفافيت،

2015: 63(. از حمايـت خصوص در اعضا محيطي زيست و تجاري تعهدات ميان توازن ايجاد. 4

تجديدپذير برق بـراي 20 مـادة ذيـل تجديدپذير هاي انرژي بخش به اعطايي هاي يارانه و ها كمك توصيف بايـستي نيـز مـاده صـدر ضـابطة بلكه نبوده است، كافي اما الزم سازمان مقررات از عدول بـا واضـحي و روشـن ارتبـاط تجديدپـذير بـرق هاي يارانه آنكه ديگر نكتة .1شود رعايت ملل سازمان كنوانسيون جمله از محيطي زيست المللي بين هاي نامه موافقت مقاصد و اهداف

در را هـدف دو ارتبـاط ايـن .دارد كيوتـو پروتكـل و و هـوايي آب تغييرات خصوص در هـدف بيانگر ارتباط اين آنكه تر مهم و نخست :دارد نظر در 20 مادة صدر ضابطة خصوص

ارتبـاط ايـن دوم، و اسـت شـده اشاره آن به ماده رد كه است پذير پايان طبيعي منابع حفظ هـاي انـرژي توسعة هاي پروژه به اعطايي هاي يارانه مشروعيت براي بودن عيني ضابطة مبين

بر پنهان محدوديتي نو هاي انرژي از حمايتي هاي سياست كه ادعاست اين نافي پذير تجديد ).Peat, 2015: 79(اند المللي بين تجارت حفـظ هـدف و معاهـدات حقـوق كنوانـسيون 31 و 30 ،26 مـواد به توجه با نينهمچ اكثـر عـضويت و شـده اسـت توجـه بـه آن مراكش نامة موافقت مقدمة در كه زيست محيط جهـاني، تجـارت سـازمان در هوايي، و آب تغييرات به راجع متحد ملل كنوانسيون اعضاي مبنـاي بـر پـذير تجديـد هاي انرژي توسعة براي يارانه كنندة اعطا اعضاي نيت حسن ارزيابي تجـاري تعهدات رعايت در را قبولي قابل توازن المللي، بين محيطي زيست تعهدات رعايت

بـر همـين . )Reid, 2015: 122(داد خواهـد به دست كشورها المللي بين محيطي زيست و

اسـت دانسته الملل بين حقوق در نيت حسن اصل مبين را 20 مادة صدر ضوابط ميگو قضية در تجديدنظر ركن .1 : نك.كند مي تضمين را تبعيض نبود كه

،»جهـاني تجـارت سـازمان و گـات رويـة در محيطي زيست استثنائات بررسي« محمدحسين، آبادي، قوام رمضاني .64 ص ،1388 زمستان ،27 شمارة ،سياست و حقوق پژوهش مجلة


مادة 4 بند پرتو در بايستي ،خصوص اين گات در 20 مادة محيطي زيست استثنائات اساس،

تجديدپذير و جديد انواع از استفاده گسترش و توسعه تحقيق، ترغيب كه كيوتو پروتكل 2 و پيـشرفته و جديـد هـاي فنـاوري و اكـسيد كـربن دي انتشار كنترل هاي فناوري و انرژي

زمينـة در بازار نقايص حذف و كاهش به كه ماده همان 5 بند و زيست محيط براي خطر بي ضـابطة .)Reid, 2015: 132(شود تفسير دارد، اشاره اي گازهاي گلخانه منتشركنندة صنايع كنوانـسيون 3مـادة 5 بنـد بـا ضوابط اين تبعيض بدون اجراي خصوص در 20 مادة صدر

بـراي كـه اقداماتي«: بند اين براساس .دارد همخواني نيز ملل سازمان هوايي و آب تغييرات تجـارت در نبايـد جانبه، يك اقدامات جمله از شود مي معمول هوا و آب تغييرات با مبارزه تجـارت در پنهـان هـاي محدوديت يا عمدي يا توجيه غيرقابل ابزار ايجاد سبب المللي بين .»شود الملل بين

تعهـدات و پايـدار توسـعة در زيـست محـيط كليـدي نقـش به توجه با و اين وجود با بايـد كـه گونه آن جبراني اقدامات و ها يارانه نامة موافقت ها، دولت المللي بين محيطي زيست

بـه اعطـايي هـاي يارانه آنكه خصوص به نگرفته است، نظر در را محيطي زيست مالحظاتگرفتنـد قـرار تعقيـب قابـل هـاي يارانـه رديف در 2001 سال از محيطي زيست هاي پروژه

)Peat, 2015: 82.(بـر سازمان قضايي روية و نامه موافقت كه است اثباتي بار بعدي مسئلة كـه اسـت كرده تحميل پذير تجديد هاي انرژي توسعة هاي طرح به يارانه اعطاكنندة اعضاي

از بـرق توليـد از حمـايتي هـاي سياست اجراي و اتخاذ تسهيل جهت در مانعي مسئله اين بايـد محيطـي زيـست مالحظـات رسـد مـي نظـر بـه .شـود مي تلقي تجديدپذير هاي انرژي گـذاري مقـررات تحت زيست، محيط و تجارت جامع نامة موافقت يك قالب در و تر پررنگ

.درآيد المللي بين بــرق توليــد از حمايــت خــصوص در جهــاني تجــارت ســازمان قــضايي رويــة. 5

تجديدپذير اخـتالف و فصل حل ركن در اي وندهپر هيچ تاكنون الكتريكي انرژي تجارت خصوص در

سـال از انـرژي به مربوط مسائل خصوص در سازمان قضايي روية نشده، اما مطرح سازمان هـاي انـرژي تجهيـزات تجـارت به مربوط هاي پرونده قالب در محدودي شكل به و 2010

.دده مي نشان را مزبور قضاياي ترين مهم زير جدول.است گرفته شكل تجديدپذير


1 جدول نتيجه موضوع خوانده خواهان پرونده شمارة رديف

1 Ds437/2012 اقـدامات اتخـاذ بـه چين اعتراض امريكا چين ــي ــا جبرانـ ــصوص در امريكـ خـــل واردات ــاي پن ــيدي ه از خورش هـــاي كمـــك اســـتناد بـــه چـــين

ــركت ــاي ش ــي ه ــين دولت ــه چ ب .خورشيدي هاي پنل توليدكنندگان

ــن ــل ركـ ــصل حـ وفـ امريكـــا بـــه اخـــتالف اقـدامات كردن هماهنگ

تعهـداتش مطابق مزبورــه توصــيه را ســازمان ب .كرد

2 Ds419/2010 و هـــا وام بـــه امريكـــا اعتـــراض چين امريكا چـين دولـت بالعوض هاي كمك تجهيـــزات توليدكننـــدگان بـــه

.بادي هاي توربين

حــــال در مــــذاكرات تاكنون امااست، برگزاري

تشكيل براي درخواستي .است نشده ارائه پانل

3 Ds412/2010 ــراض كانادا ژاپن ــن اعت ــه ژاپ ــه ب ــاي برنام ه خريــد در انتــاريو ايالــت حمــايتي شـرط به تجديدپذير برق تضمينيــأمين ــزات تـ ــاز تجهيـ از موردنيـ

.داخلي توليدكنندگان

ــن ــل ركـ ــصلو حـ فـــتالف ــه اخـ ــادا بـ كانـ اقـدامات كردن هماهنگ

تعهـداتش مطابق مزبور .وصيه كردت را سازمان به

4 Ds452/2012 اتحادية چين اروپـــا،

و ايتاليا يونان

ــين ــراض چ ــه اعت ــه ب ــاي برنام ه آن اعضاي و اروپا اتحادية حمايتي

الـزام در تجديدپذير هاي انرژي از بـه داخلـي توليـدات از استفاده به

هـاي حمايـت از مندي بهره منظور .ها برنامه اين در مندرج

مانجا حال در مذاكراتــت، ــا اسـ ــاكنون امـ تـ

تشكيل براي درخواستي .است نشده ارائه پانل

5 Ds426/2011 ــة اتحادي اروپا

ــراض كانادا ــة اعتـ ــا اتحاديـ ــه اروپـ بـ در انتاريو ايالت حمايتي هاي برنامه بـه تجديدپذير برق تضميني خريد از موردنيـاز تجهيزات تأمين شرط

.داخلي توليدكنندگان

ــن ــل ركـ ــصلو حـ فـــتالف ــه اخـ ــادا بـ كانـ اقـدامات كردن هماهنگ

تعهـداتش مطابق مزبور .كرد توصيه را سازمان به

6 Ds449/2012 ــن اقـدامات اتخـاذ بـه چين اعتراض امريكا چين ــل ركـ ــصلو حـ فـ


ــي ــوي جبرانـ ــا از سـ در امريكـ

برخــــــي واردات خــــــصوص جملـــه از چـــين از محـــصوالت

.تجديدپذير هاي انرژي تجهيزات

امريكـــا بـــه اخـــتالف اقـدامات ردنك هماهنگ

تعهـداتش مطابق مزبور .كرد توصيه را سازمان به

7 Ds473/2013 اتحادية آرژانتين اروپا

اقدامات اتخاذ به آرژانتين اعتراض در اروپـــا اتحاديـــة ضـــددامپينگ بيـــوديزل از واردات خـــصوص

اعطـايي يارانـة اسـتناد به آرژانتين ايـن توليـد بـراي آرژانتـين دولت

.محصول

نيـروي ودكمبـ دليـل بهــوقي متخــصص در حق

تـأخير با پانل زمينه اين است قرار و شده تشكيل

2015 ســال آخــر تــا صـادر را خـود گزارش

.كند8 Ds456/2013 اعتراض امريكا به الزام دولت هند هند امريكا

به استفاده از محصوالت داخلي در هــاي خورشــيدي در ســاخت پنــل

برنامةJawaharlal Nehru National Solar Mission - Wikipedia

رسـيدگي پانـل اعضايــه ــتالف ب ــاب اخ انتخ

ــده ــد، ش ــا ان ــوز ام هن نـشده شـروع رسيدگي

.است

9 DS 216/2000

مكزيـك دولـت به برزيل اعتراض مكزيك برزيل ضددامپينگ اقدامات اتخاذ دليل به براي برزيل ياعطاي يارانة استناد به

تـوان بـا ترانسفورماتورهاي توليد .كيلووات هزار1000 از بيش

حــــال در مــــذاكراتــزاري ــت، برگ ــا اس ام

براي درخواستي تاكنون نـشده ارائه پانل تشكيل .است

10 Ds480/2014 اتحادية اندونزي اروپا

اقدامات اتخاذ به اندونزي اعتراض در اروپـــا اتحاديـــة ضـــددامپينگ از بيـــوديزل تواردا خـــصوص

اعطـايي يارانـة اسـتناد به آرژانتين ايـن توليـد بـراي انـدونزي دولت

.محصول

حــــال در مــــذاكراتــزاري ــت، برگ ــا اس ام

براي درخواستي تاكنون نـشده ارائه پانل تشكيل .است


بـه كـه كانـادا عليـه شده مطرح پروندة دو تجديدپذير، هاي انرژي با مرتبط قضاياي در ميان بـرق توليـد از حمـايتي هـاي سياسـت بـا كامـل ارتبـاط در شـده منجـر نيز هيمشاب نتايج

و جبراني اقدامات به اعتراض قالب در بيشتر ها پرونده ساير كه حالي در است، تجديدپذير طـور به رو همين از .اند شده مطرح تجديدپذير هاي انرژي تجهيزات به مربوط دامپينگ ضد

.شد خواهند رسيبر مزبور پروندة دو اجمالي تجديدپذير هاي انرژي توليد بخش در مؤثر اقدامات -كانادا قضية. 6

:از اند عبارت است كرده دعوا اقامة كانادا عليه ها آن استناد به اروپا اتحادية كه قواعدي در ملـي رفتـار استاندارد تا كند مي ملزم را اعضا 4 بند: 1994 گات 3 مادة 8و 4 بند -

نبايـد اعـضا بنـابراين، .كننـد رعايـت را اعضا ساير سرزمين از وارداتي ايكااله خصوص بـا مقايـسه در وارداتـي كاالهـاي بـه ضـرر يـا فروش كاهش به كه كنند اتخاذ را اقداماتي .شود منجر داخلي مشابه كاالهاي

نگـاه بـه كـه دولتـي خريـدهاي خـصوص در را 3 مـادة مقـررات اعمـال نيز 8 بند - .است كرده مستثني را باشد غيرتجاري

را اعـضا ماده اين): تريمز(گذاري سرمايه با مرتبط اقدامات نامة موافقت 2 مادة 1 بند - 11 مـادة و ملـي رفتـار اسـتاندارد با شان گذاري سرمايه با مرتبط اقدامات تا كند مي موظف اي عرفـه ت هاي محدوديت جز به مقداري محدوديت هرگونه حذف خواستار كه 1994 گات

.1نباشد مغاير است، شده ها ماليات و تبيـين و يارانـه تعريف به 1 مادة: جبراني اقدامات و ها يارانه نامة موافقت 3 و 1 مواد - شـود مـي تلقـي يارانه شرايطي چه در عمومي و دولتي هاي بخش و دولت هاي كمك اينكه براسـاس كـه دارد اشـاره پيگيـري قابـل و وعممنـ هاي يارانه تبيين به نيز 3 مادة. پردازد مي عملكـرد بـه منـوط هـا دولـت سـوي از ها آن اعطاي كه هايي يارانه ماده اين 2 و 1 هاي بند

.اند ممنوع باشد، داخلي توليدات از استفاده يا صادراتي

1. Reports of the Panels, Canada — Certain Measures Affecting the Renewable Energy Generation Sector, 2012, Pra.2.112.


در 1داخلـي توليـدات از اسـتفاده و تـأمين الـزام بـر سـر اصـلي چالش پرونده اين در بـه نـسبت بهتـري موقعيت در را داخل توليدات كه است تجديدپذير برق توليد هاي پروژه

در داخلـي توليـدات از حمايـت كـه حـالي در دهـد، مـي قـرار مشابه وارداتي محصوالت و اي تعرفه هاي محدوديت طريق از صرفاً بايستي جهاني تجارت سازمان مقررات چارچوب

برنامة مغايرت خصوص در اروپا اتحادية ادعاي بررسي، از پس پانل .2شود لحاظ ها ماليات مطـابق كانـادا دولـت تعهـدات بـا تجديدپذير برق تضميني خريد در كانادا انتاريوي ايالت

برنامـه ايـن مغايرت خصوص در اما .3پذيرد مي را تريمز نامة موافقت و ملي رفتار استاندارد 1 مـادة شـرط كـه اسـت بـر ايـن نظـر پانـل نـي، اقـدامات جبرا و هـا يارانه نامة موافقت با

خـصوصي بخـش بـه نفع انتقال كه برق، تضميني خريد شدن تلقي يارانه براي نامه موافقت .4است نشده ثابت اروپا اتحادية از سوي برنامه اين در است،

نـرخ و مـشابه هـاي پـروژه در سـرمايه بازگـشت نرخ به توجه با كند مي استدالل پانل كننـدگان توليد براي را معمول نرخ اين از بيشتر چيزي برنامه اين كانادا، در مايهسر متوسط

در شـده تعيـين قيمت بنابراين، .كند مي تضمين را آن تنها و ندارد همراه به تجديدپذير برق ريـسك و سـرمايه عادالنـة بازگـشت نرخ به توجه با برق، تضميني خريد براي برنامه اين

.5است شده تعيين تجديدپذير برق توليد هاي برنامه در موجود برنامه همين خصوص در كانادا، عليه ژاپن سوي از شده مطرح پروندة در پانل همچنين،

بـازار كـه اسـت اي گونـه بـه انتاريو ايالت در برق تقاضاي و عرضه ساختار كه كرده اعالم موفـق خـصوص ايـن در هشـد تعيـين اهداف به نيل در تواند نمي برق فروشي عمده رقابتي هايي سرمايه ندرت به بازارها گونه اين اقتصادي ساختار بر اين نظر است كه همچنين، .باشد

1. Minimum Required Domestic Content Level. 2.Article XI GATT 1994. 3. Reports of the Panels, Canada — Certain Measures Affecting the Renewable Energy Generation Sector, 2012, Pra.7.112. 4. Ibid, pra.7.243. 5. https://www.wto.org/english/tratop_e/dispu_e/cases_e/ds412_e.htm. Accessed on 11 December 2015.


حمـايتي اقـدامات بنابراين كند، مي جذب را است نياز برق پايدار شبكة يك تأمين براي كه .1رسد مي نظر به ضروري خصوص اين در

تجديـدنظر ركن .شود مي تشكيل تجديدنظر ركن كانادا، تجديدنظر درخواست متعاقب طبق پيشنهاد هيأت .كند مي تأييد ها يارانه خصوص در جز موارد تمامي در را پانل هاي يافته

خـصوص ايـن در بـازار ارزيابي و نفع مفهوم ارزيابي در خود استدالل در پانل تجديدنظر، اكتفـا خـصوص ايـن در اللاستد همين به تجديدنظر ركن هرچند .است شده اشتباه دچار يـا شود مي منجر نفع انتقال به شرايطي چه در برنامه اين كه مورد اين بررسي است و كرده .2پردازد نمي دارد، تعارض ها يارانه نامة موافقت با مواردي چه در

از تجديدپذير توليد برق از حمايت دليل به صرفاً نه پرونده دو اين در كانادا محكوميت توليـدات از اسـتفاده بـه حمايـت اين كردن منوط دليل به بلكه تضميني است، خريد طريق البتـه .دارد مغـايرت ملـي رفتار استاندارد با كه است بوده تجديدپذير هاي پروژه در داخلي پانل موافقت مورد اما كرده است، استناد 1994 گات 3 مادة 8 بند به خصوص اين در كانادا

اسـتاندارد خـصوص در 3مـادة مقررات بند، اين براساس .نگرفت ارقر تجديدنظر ركن و صـرفاً كه دولتي نهادهاي هاي خريد بر كه الزاماتي و مقررات و قوانين به نسبت ملي، رفتار بـراي هـا خريد اين از استفاده منظور به يا تجاري رويكرد يك با نه و دولتي مصارف براي ركـن و پانـل واقـع در .شـود نمـي اعمال هاست، آن اريتج بازفروش يا كاالها ساير توليد

ايالـت برق ادارة كه اثبات كند نتوانست كانادا كه كردند اذعان دو پرونده هر در تجديدنظر .3است نداشته تجاري رويكرد تضميني، برق خريد و برنامه اين در انتاريو،

اسـتاندارد بـه دتاًعمـ تجديدپذير، هاي انرژي خصوص در سازمان قضايي روية چالش در برق تضميني خريد نبودن يا بودن يارانه مفهوم تبيين به ندرت به و است مرتبط ملي رفتار بـرق فروشي عمده ي بازارها فني هاي ويژگي آنكه خصوص به .شود مي مربوط ها ه پروژ اين

.كند مي تر پيچيده را شود مي محسوب يارانه اركان از كه نفع انتقال و مفهوم تحليل و تجزيه

1. Reports of the Panels, Canada — Certain Measures Affecting the Renewable Energy Generation Sector, 2012, Pra.7.57. 2.See: https://www.wto.org/english/tratop_e/dispu_e/cases_e/ds412_e.htm. Accessed on 11 December 2015. 3. Reports of the Panels, Canada — Certain Measures Affecting the Renewable Energy Generation Sector, 2012, Pra.7.140.


در انـرژي عرضـة امنيـت مسئلة به استناد از تجديدنظر اركان و ها پانل دست آن، بر عالوه در مـستقيماً كـه حيث آن از تجديدپذير، برق توليد از حمايتي هاي سياست و برنامه توجيه و اسـت كوتـاه شـود، مـي توصـيف گـات 20 مادة ذيل دشواري به و نيامده سازمان قواعد بـه نـسبت خود نيت حسن اثبات براي سنگيني بار بايستي ها سياست اين مجري هاي دولت اينكه به توجه با. بكشند دوش به سازمان، قواعد براساس تعهداتشان اجراي و ها برنامه اين

دنبـال تجديدپـذير هـاي انـرژي از حمـايتي متنـوع هـاي برنامـه كشورها از بسياري امروزه فـراروي بـزرگ چالشي به تدريج به خصوص اين در سازمان مقررات بود تعديل ن كنند، مي

بـه و تجـارت موضـوع كه جامع نامة موافقت ايجاد. خواهد شد تبديل ها برنامه اين اجراي هـايي محدوديت رفع همچنين دهد، قرار مدنظر را زيست محيط و انرژي تجارت خصوص

از حفاظـت در مـؤثري گـام اسـت، گذاشـته هـا برنامه ناي فراروي ها يارانه نامة موافقت كه از جهـاني حمايـت طريق از المللي بين سطح در انرژي عرضة امنيت تأمين و زيست محيط .بود خواهد جهاني تجارت سازمان قواعد چارچوب در تجديدپذير هاي انرژي

ازمانس مقررات و رويه با 1393 سال هبودج قانون 2 هتبصر »ق« بند تطبيق. 7 .است افكنده سايه جهاني تجارت سازمان مقررات تمام بر كليدي اصل منزلة به تبعيض منع اسـت، همـراه .. .و توسعه حال در كشورهاي به كمك جمله از استثنائاتي با اصل اين البته برتـر موقعيتي در را سازمان عضو يك داخلي كاالي كه اقدامي هر موارد آشكار، در جز اما

.شد خواهد تلقي مزبور دولت تعهدات نقض دهد، قرار وارداتي خارجي كاالهاي به نسبت بـدان گـات 3 مادة در و گيرد مي سرچشمه تبعيض منع كلي اصل از كه نيز ملي رفتار اصل

حمـايتي هـاي برنامه اصل شد، بيان كه طور همان .است مسئله همين بيانگر نيز شده تصريح نحـوة كه چنان اما ندارد، جهاني تجارت سازمان مقررات با فاتيمنا تجديدپذير برق توليد از

نظـر گـرفتن در بـدون خـارجي كـاالي برابر در داخلي كاالي كه باشد اي گونه به حمايت تعارض در سازمان مقررات با شود، برخوردار بهتري موقعيت از تجاري، صرفاً هاي ارزيابي در كـه اسـت كرده مكلف را نفت وزارت اراآشك نيز بودجه قانون 2 تبصرة »ق« بند .است داخل ساخت تجهيزات از كه هايي شركت تجديدپذير، هاي انرژي توسعة قراردادهاي انعقاد بـرق توليـد هـاي نيروگاه توسعه و ساخت در خورشيدي هاي پنل يا بادي هاي توربين نظير

استفاده داخل غيرتوليد هيزاتتج از كه هايي شركت به نسبت را كنند مي استفاده تجديدپذير


نـشده ملحـق جهـاني تجارت سازمان به هنوز ايران هرچند .دهد قرار اولويت در كنند، مي امـري منزلـة به نزديك اي آينده در عضويت فرايند تكميل رسد مي نظر به حال اين با است،

برخـي سـازمان، مقـررات هرچنـد .باشـد مواجـه دسـت اين از حقوقي موانع با ضروري، امـا انـد، گرفتـه نظـر در توسـعه حال در كشورهاي عضويت براي را ترجيحي هاي تخفيف توليـدات بـا قيـاس در غيرمـستقيم و مـستقيم هاي يارانه با داخلي توليدات توانايي افزايش اقتـصادي، وري بهره كاهش ضمن كه شود مي محسوب موقتي تجاري سياست يك خارجي

.كـرد خواهد فراهم را مقررات طبق تعهدات نقض موجبات نيز سازمان در عضويت از بعد مقررات، و قوانين در داخلي و خارجي گذاران سرمايه براي برابر شرايط ايجاد گذشته آن از هـاي سـوخت كـاهش بـه و كند مي عمل كشور در تجديدپذير برق توليد كاتاليزور منزلة به

بـرق شـبكة اطمينـان قابليـت افزايش همچنين داخلي، توليدات وري بهره افزايش و فسيلي .شد خواهد منجر سراسري

گيري نتيجه. 8 تجـارت سـازمان مقـررات با خود خودي به تجديدپذير برق توليد از حمايت هاي سياست و ملـي رفتار تبعيض، منع اصل نقض موجب كه چنان ها سياست اين .ندارند منافاتي جهانيمادة »ز« بند خصوص به و 1994 گات كلي استثنائات حتت و شوند سازمان مقررات ساير

در .شد خواهند حمايتي تدابير كنندة اتخاذ دولت تعهد نقض موجب نباشند، توجيه قابل 20 تجـارت فـراروي پنهـان محـدوديتي هـا برنامـه قبيـل اين اينكه و نيت حسن رعايت واقع، بـه 20 مادة »ز« بند رسد مي نظر به حال اين با .است ضروري كنند، نمي ايجاد را المللي بين

ضـرورياتي و نيست تجديدپذير برق توليد حمايتي هاي سياست از پشتيباني به قادر تنهايي محيطـي زيـست و تجـاري تعهـدات ميـان تـوازن و دربر نـدارد را برق عرضة امنيت مانند نامـة موافقت يك لبقا در بايستي تجديدپذير، برق توليد توسعة به كمك مسير در ها دولت .شود ايجاد سازمان مقررات ساير چارچوب در و زيست محيط و انرژي خصوص در جامع

عـضويت بـه كـه چنان(ايران نظير هايي دولت سازمان، فعلي مقررات براساس و زمان آن تا شـرط خـود تجديدپـذير بـرق توليـد از حمـايتي مقـررات و قوانين در كه) درآيد سازمان گنجانـده را داخلـي هـاي شـركت بـراي صرفاً حمايت اعمال يا داخلي توليدات از استفاده عنـوان تحت گات 20 مادة »ز« بند به استناد و آن بودن موجه اثبات براي سنگيني بار باشند،


براي شده گرفته درنظر تخفيفات. داشت خواهند عهده بر را تجديدناشدني منابع از حفاظت

شـامل سازمان، مقررات با خود تجاري هاي سياست تطبيق يبرا توسعه حال در كشورهاي توليدات از استفاده شرط با زيادي انس دولت رسد مي نظر به شد، اما خواهد نيز ايران حال

ميـسر آسـاني بـه آن ترك و گرفته است ها بخش ساير بلكه انرژي حوزة در تنها نه داخلي راسـتاي در تجـاري هـاي سياسـت لحاق،ا از قبل است، ضروري رو همين از. شد نخواهد توليـد از حمايت مبدأ، قواعد نظير جايگزيني تدابير طريق از و شود تنظيم سازمان مقررات عقـب جهـاني تجـارت الزامـات با تطبيق فرايند از نيز ها بخش ساير تا كرد دنبال را داخلي .شود تسهيل حيث اين از نيز تجديدپذير برق توليد توسعة و نمانند منابع

محمدحـسين رمـضاني ترجمـة ،زيست محيط و الملل بين تجارت. 1389 لندن، كارولين،. 1 .دانش شهر آبادي،قوام مقاالت

گات روية در محيطيزيست استثنائات بررسي«. 1388 محمدحسين، آبادي،قوام رمضاني. 2 .سياست و حقوق پژوهش ،»جهاني تجارت سازمان و

پژوهش ،»جهاني تجارت سازمان در زيستمحيط جايگاه«. 1393 زهرا، كردي،محمودي. 3 .عمومي حقوق انگليسي

4. Mori, Y.H&Ohnishi, K,2001,Energy and Environment: Technological Challenges for the Future, Springer.

5. Morata, Francesc, 2012,European Energy Policy: An Environmental Approach, Edward Elgar Pub.

6. Renewables Information 2010: With 2009 Data, International Energy Agency, 2010.

7. D. Couture, Toby,2013,A Policymaker’s Guide to Feed-in Tariff Policy Design, National Renewable Energy Laboratory.

8. Byrne, John & Wang, Young-Doo, 2014, Green Energy Economies: The Search for Clean and Renewable Energy, Transaction Publishers.


9. O. Sykes, Alan, 2003,the Economics of WTO Rules on Subsidies and Countervailing Measures, the University Of Chicago.

10. Bénitah, Marc, 2001, the Law of Subsidies under the GATT/WTO System, Kluwer Law International.

11. Cotteir, Thomas and Other, 2014, Energy in WTO law and policy, world trade organization.

12. Emily Reid, 2015,Balancing Human Rights, Environmental Protection and International Trade, Hart Publishing.,

Articles

13. L. Stenzel, Paulette, 2002, Why and How The World Trade Organization Must Promote Environmental Protection, Duke Environmental Law & Policy Forum, Vol.13.

14. Peat, Daniel, 2012, the Perfect FIT: Lessons for Renewable Energy Subsidies in the World Trade Organization, LSU Journal of Energy Law and Resources.

15. S. Abu-Gosh, Ehab & Leal-Arcas, Rafael, 2013, the Conservation of Exhaustible Natural Resources in the GATT and WTO: Implications for the Conservation of Oil Resources, the Journal of World Investment & Trade, Vol.14.

ﻲﻧ - دانشگاه...

Documents