ثداﻮﺣ شراﺰﮔ ﻞﻴﻠﺤﺗ و · أ ﺖﺳﺮﻬﻓ ،ﻲﻧﺎﺳﺮﺑآ...

T30

02 I

ssue

2_

edite

d

حوادث ثبت و تحليل گزارش در شبكه آبرساني

1388بهار

: كارفرما

شركت مهندسي آب و فاضالب كشور برداريمعاونت نظارت بر بهره

دفتر نظارت بر مديريت مصرف و كاهش آب بدون درآمدWeb: www.nww.co.ir

:مشاور

راهدان سماWeb: www.samacorp.com

، فهرستثبت و تحليل گزارش حوادث در شبكه آبرساني أ

كاهش آب بدون درآمدنظارت بر دفتر مديريت مصرف و شركت مهندسي آب و فاضالب كشور

T30

02 I

ssue

2_

edite

d

:فهرست 2 ............................................................................................................................................................ ..چكيده 5 ............................................................................................ آبرساني هاي شبكه در آن علل و حوادث .1فصل

5 ................................................................................................................................. مقدمه .1-1

6 ............................................................................................................... حوادث وقوع علل .1-2

9 ................................................................ آن تكرار و حوادث رخداد از يريجلوگ يچگونگ .1-3

15 .................................................................... حوادث ميترم زمان در يآبرسان شبكه اطالعات كسب .2فصل

15 .............................................................................................................................. مقدمه .2-1

15 ............................................................................................................... حوادث يفرمها .2-2

22 .................................................................................... اطالعات پردازش و حوادث يها هنقش هيته .3فصل

22 .............................................................................................................................. مقدمه .3-1

22 ........................................................................................................... حوادث يها نقشه .3-2

24 ................................................................................................ حوادث اطالعات پردازش .3-3

26 ............................................................ حوادث و امداد واحد يپهاياك يالتيتشك ساختار .3-4 25..................................................................................................................................................... 1پيوست 29..................................................................................................................................................... 2پيوست 33..................................................................................................................................................... 3پيوست

37........................................................................................................................................................مراجع

دفتر نظارت بر مديريت مصرف و كاهش آب بدون درآمد شركت مهندسي آب و فاضالب كشور

T30

02 I

ssue

2_

edite

d

چكيده

اطالعات مربوط به حوادث در با بهره گيري از توان به شناسايي و بررسي علل شبكه مي

هاي صرف حوادث ايجاد شده در شبكه، هزينهشده و مقدار هدررفت آب، خصوصاً هدررفت

همچنين از اين اطالعات مي . واقعي پرداختهاي شبكه توان در تكميل و تدقيق نقشه

.آبرساني استفاده كرد

چكيده

چكيده، ثبت و تحليل گزارش حوادث در شبكه آبرساني 2


T30

02 I

ssue

2_

edite

d

چكيده

هاي كاهش هاي آبرساني و ارزيابي پيامدهاي آن، يكي از مسائل مهم در برنامهشناخت حوادث در شبكهآوري دقيق و كامل اطالعات حوادث شبكه را ضروري در واقع آنچه كه جمع. باشدآب بدون درآمد مي

ت در محاسبات و ارائه پيشنهادهايي سازد، لزوم اطالع دقيق از شرايط فعلي حاكم بر شبكه، افزايش دقمي-رو است كه از ملزومات برنامه كاهش آب بدون درآمد در شبكهمبتني بر شرايط موجود با نگاه به افق پيش

.شمرده مي شودهاي آبرساني توان پارامترهايي را همچون علل حوادث ايجاد شده با استفاده از اطالعات مربوط به حوادث در شبكه مي

از . هاي صرف شده و مقدار هدررفت آب، خصوصاً هدررفت واقعي مورد ارزيابي قرار دادشبكه، هزينهدر ، تكميل و تدقيق برشمرد آبرسانيهاي توان در مورد عمليات ارزيابي حوادث در شبكهديگر مزايايي كه مي

اي مختلف شبكه حاصل از روز كردن اطالعات بدست آمده از اجزهاي شبكه آبرساني با استفاده از بهنقشه .باشدانجام عمليات رفع حادثه مي

هاي آبرساني و چگونگي جلوگيري از در فصل اول، اهميت شناخت حوادث، علل مختلف وقوع آن در شبكهگانه در ثبت و انتقال هاي سهدر فصل دوم، به معرفي و كاربرد مفيد فرم. شودرخداد مجدد آنها تشريح مي

هاي مجاور آن پرداخته هاي حادثه ديده و محلبدست آمده از آخرين وضعيت قسمتاطالعات ارزشمند روز هاي حوادث و نحوه پردازش آنها در تكميل و بهخواهد شد و در نهايت در فصل آخر، اصول تهيه نقشه

د همچنين در پايان گزارش نيز برخي از اطالعات مفي .گرددهاي شبكه توزيع آب ارائه ميرساني نقشهورد تقريبي ميزان نشت به صورت پيوست آبراي جلوگيري از بروز حادثه، مالحظات اجرايي و روش هاي بر

.هاي مجزا ارائه شده است

چكيده، ثبت و تحليل گزارش حوادث در شبكه آبرساني 3


T30

02 I

ssue

2_

edite

d

پيشنياز مدارك مرتبط عنوان راهنما كد مطالعاتي

، 12، 9، 7الي 2 راهنماي باالنسينگ آب 113

-

، 13، 9، 6،8، 4 هدررفت واقعيمديريتراهنماي 216 ،17

1

1 13، 10،12 هدررفت ظاهريمديريتراهنماي 3 DMA 5 ،6،12 ،13 1 ،2راهنماي طراحي و اجراي 4 1 3، 2 در آبرساني شهريهاي عملكرد شاخصه 5 2، 1 13، 8،9، 4 هاي فشاريو طراحي زونراهنماي مديريت فشار 6 1 - راهنماي مديريت مصارف مجاز بدون درآمد 7 6 - راهنماي فشارسنجي 8 - 17، 2،6، 1 هاي شبكه و حادثهراهنماي ثبت و تحليل گزارش حوادث و برداشت مؤثر داده 9

- GIS 3 ،11ههاي تفكيكي آمادنقشههراهنماي مميزي اماكن و تهي 10 - 10 ها توزيع و ارتقاء مستمر كيفيت نقشهههاي بهنگام شبكنقشههراهنماي تهي 11 - 3،4، 1 فلومترهاو تستراهنماي انتخاب 12 3، 2 4،6، 1 هاي كاهش هدررفتراهنماي ارزيابي اقتصادي برنامه 13 - - راهنماي مديريت مصرف 14 - - راهنماي كاهش هدررفت داخلي مشتركين 15 - 2 راهنماي اصالح و بازسازي شبكه 16 - 9، 2 ها و تأسيسات آبرساني شهريلولهراهنماي ارزيابي و كنترل خوردگي در 17

مدارك ساير با ثبت و تحليل گزارش حوادث راهنماي ارتباط. 1-1 جدول


T30

02 I

ssue

2_

edite

d

حوادث و علل آن در شبكه هاي آبرساني

تواند منجر به بروز حادثه و عوامل مختلفي مي اين . هاي آبرساني شودايجاد نشت در شبكه

تواند به صورت فردي و يا تركيبي با عوامل ميدر اين . ديگر عوامل باعث وقوع حادثه گردد

فصل به بررسي علل وقوع حوادث و .راهكارهاي مقابله با آنها پرداخته مي شود

فصل

1

1، فصلثبت و تحليل گزارش حوادث در شبكه آبرساني 5


T30

02 I

ssue

2_

edite

d

.1فصل

هاي آبرسانيآن در شبكهحوادث و علل

مقدمه .1- 1

برابر شده است و فقط در شهر 18گذاري تأمين هر مترمكعب آب در ايران سال اخير هزينه سرمايه 20طي هزينه گزافي صرفنتيجه اين دو جمله اخير . شودميليون مترمكعب آب تلف مي 240تهران ساليانه بالغ بر

كننده دراز طرفي يكي از موارد مهم و در عين حال نگران. تحميل مي گردد است كه بر صنعت آب كشورلزوم توجه خاص به اين امر منجر . باشدهاي آبرساني، حوادث و اتفاقات ميشبكه افزايش ميزان تلفات در

- ساعته در شركت 24هاي آبرساني به طور هاي مسئول شناسايي و تعمير حوادث در شبكهبه تشكيل تيم

. است هاي آب و فاضالب شدهآب تلف شده . شودمي آب هاي آبرساني منجر به هدررفتحوادث و اتفاقات در شبكه بديهي است كه وقوع

شركت متوجهتواند ضرر و زيان مالي قابل توجهي را در اين فرآيند داراي ارزش اقتصادي بااليي بوده و ميهاي آب و فاضالب صرف تاز كل درآمدهاي شرك% 20ساالنه در ايران حدود . (كندآب و فاضالب

در اين راستا برخورد صحيح با مسئله حوادث در شبكه .) شودعمليات ترميم اجزاي حادثه ديده شبكه ميتواند در شناسايي نقاط ضعف فني و توزيع و كسب حداكثر اطالعات از آن و تجزيه و تحليل صحيح آنها مي



T30

02 I

ssue

2_

edite

d

فاده از آن از اتالف بيشتر آب و همچنين صرف تشكيالتي ساختار صنعت آبفا مؤثر واقع شده و با است .دكرهاي مرتبط جلوگيري هزينه

علل وقوع حوادث .2- 1

اين . هاي آبرساني دخيل باشدتواند در رخداد حادثه و ايجاد نشت در شبكهبه طور كلي عوامل مختلفي ميمهمترين اين . ثه گرددتواند به صورت فردي و يا به صورت تركيبي با ديگر عوامل منجر به حادعوامل مي

:عوامل عبارتند از

شبك .1- 2- 1 اجزاي به وارده بار :هاضافه

هاي آبرساني تركيبي از بار خاك و بار ناشي از عوامل مستقر بر روي هاي مدفون شبكهبار وارده بر لولهنگام ه. استدر برابر بارهاي وارده متفاوت نيز هاي مختلفهاي با جنسمقاومت لوله. باشدسطح خاك مي

عليرغم مالحظات . استفاده از يك لوله خاص بايد موارد مرتبط با بار وارده به آن لوله مورد ارزيابي قرار گيردهاي حفاري شده و يا پر نمودن آنها ها، بسترسازي نامناسب ترانشهصورت گرفته در مورد بار وارده بر لوله

توان مي از ديگر موارد،. بر لوله باشد فياي اضاتواند به وجود آورنده بارههاي غير اصولي، ميبه روشالزم به . ها در حوالي و يا بر روي مسير خط لوله را نام بردترافيك، رانش زمين و يا اجراي فونداسيون سازه

هاي موجود، احتمال رخداد شكست در يك زمان كوتاه ذكر است كه در صورت ايجاد اضافه بار بر روي لوله . دبو خواهدبسيار باال

شبكه .2- 2- 1 در معيوب :اتصاالت

هاي آبرساني، وجود اتصاالت هاي مرئي و نامرئي در شبكهيكي از عوامل اصلي به وجود آورنده نشتتواند در اثر نصب نادرست، عدم مرغوبيت قطعات، عدم اجراي اتصاالت معيوب مي. استمعيوب در شبكه

.ها و ديگر عوامل ايجاد شودگاهمطلوب تكيه

مازاد .3- 2- 1 : فشار

افزايش فشار از . دگردتلفات آب ناشي از نشت زياد مي بالتبع مقدار جريان را افزايش داده و ،فشارهاي باال. افزايش مي دهد% 30كيلوگرم بر سانتيمترمربع، مقدار جريان و تلفات ناشي از نشت را تقريباً 3/3تا 8/1

ليتر آب در 36بر اثر اتالف يك قطره آب در ثانيه هك دهدهاي بعمل آمده نشان ميعالوه بر آن بررسي



T30

02 I

ssue

2_

edite

d

، مشهود استهاي آبرساني يكي از مشكالتي كه معموالً در اكثر شبكه لذا. رودطي يك هفته از دست ميتواند مياين فشار مازاد . باشدمي) يمه شبن(وجود فشار مازاد در شبكه به ويژه در ساعات با حداقل مصرف

سازي پياده در شبكه و يا PMA (Pressure Management Areas)سازي عدم پياده نعواملي چو اثر تحتفشار . سياست صحيح مديريت فشار، ايجاد شود قيم آب به داخل شبكه و عدم وجودنامناسب آن، پمپاژ مست

و موجب افزايش تعدد حوادث در شبكه بوده تواند به وجود آورنده حادثه در شبكهنيز ميبه تنهايي مازاد از اهميت بيشتري دست يك زون فشاري دست شبكه و يا نقاط پايينالبته اين مسئله در نقاط پايين .گردد

. برخوردار است

قوچ .4- 2- 1 آبي(ضربه ):ضربه

ت آني اين تغييرا. دهدهاي آبرساني رخ مياي است كه در اثر تغييرات آني فشار در شبكهپديده ،ضربه قوچدر (تواند ناشي از باز و بسته كردن سريع يك شير و يا روشن و خاموش شدن سريع يك پمپ فشار مي

تواند سبب بروز حادثه و نشت در نوسانات شديد فشار مي. حاصل گردد) مواقع پمپاژ مستقيم به داخل شبكهدر اثر خوردگي، داراي ساختار هايي كهاين موضوع در مورد لوله. دشوها و متعلقات مربوط به آنها لوله

. استباشند، به مراتب شديدتر ضعيفي مي

:خوردگي .5- 2- 1

هاي آبرساني يكي از عوامل اصلي ايجادكننده حادثه در هاي خارجي و داخلي مربوط به شبكهخوردگيهاي داخلي باشد، شرايط خاص فيزيكي و شيميايي تواند به وجودآورنده خوردگيآنچه كه مي. استشبكه

و شرايط از طرفي ديگر خاك. هاي شيميايي و يا ميكروبي گرددتواند منجر به خوردگيكه مي استآب باهاي خارجي و داخلي خوردگي. را تشديد كند تواند خوردگي خارجي لولهمحيطي اطراف لوله نيز مي

ر ادامه، بروز نشت و يا د شده و هايي در ساختار لولهترك و سوراخ منجر به ايجادن ساختار لوله كردضعيف تواند در نقاط پرفشار شبكه از الزم به ذكر است كه اين مسئله مي. بود اجتناب ناپذير خواهدرخداد شكست

.اهميت بيشتري برخوردار باشد

شبكه .6- 2- 1 اجراي هنگام به فني اصول رعايت :عدم

بسياري از منجر به ايجاد تواند مينيز گذاري شبكه عدم رعايت اصول فني به هنگام عمليات لوله اين اصول . دشوذكر شده در باال همچون اضافه بار، ايجاد اتصاالت معيوب و حتي خوردگي مشكالت

-گذاري، آزمايش فشار، نظارت دقيق بر چگونگي عمليات لولهترانشه لوله مناسب مشتمل بر عمق و عرض



T30

02 I

ssue

2_

edite

d

و گذارييت فني پيمانكار عمليات لولهگذاري، كنترل كيفي بر تجهيزات مورد استفاده در شبكه، صالح . استنقشه موجود باگذاري مطابقت عمليات لوله

لوله .7- 2- 1 اتصاالت و متعلقات : گرفتگي

ها و اتصاالت شبكه دهد، گرفتگي لولههاي آبرساني رخ مييكي از مواردي كه به طور معمول در شبكهدر واقع . استشوي صحيح و به موقع شبكه ها عمدتاً ناشي از عدم شست و گرفتگي در لوله. باشدمي

از ديگر عواملي .هاي آبرساني در دراز مدت حاوي رسوباتي خواهند شد، كه نياز به شست و شو دارندشبكهها و متعلقات مربوط به آنها گردد، ورود اشياي خارجي به داخل شبكه تواند منجر به گرفتگي لولهكه مي

افزايش فشار موضعي در محل گرفتگي، باعث ايجاد حادثه اها برفتگي لولهالزم به ذكر است كه گ. باشدميهايي با ساختار ضعيف هايي از شبكه كه داراي لولهاين مسئله در بخش. مي گردددر محل گرفتگي شبكه

توان در محل بوسيلة يك و يا خط انتقال آب را مي .دخواهد شاند، تشديد باشند و يا دچار خوردگي شدهمي :ها اشاره شده است، شستشو دادچندين روش كه در ذيل به آن

فالشينگ -

ابزار متصل به كابل -

آيدتجهيزاتي كه با نيروي آب درون لوله به حركت در مي -

ادوات هيدروليكي -

.براي كسب اطالعات مبسوط تر در اين ارتباط مي توان به راهنماي بازسازي شبكه مراجعه كرد

حرارت .8- 2- 1 : درجه

به عبارتي . باشدگذاري ميحرارت يكي از عواملي است كه در ارتباط مستقيم با عمق عمليات لولهدرجه هاي آبرساني كمتر از حداقل الزم باشد، در فصول سرد هاي شبكهديگر در صورتي كه عمق عملياتي لوله

هايي از جنس لولهها مخصوصاً زدگي آب داخل لوله و در فصول گرم باعث كاهش مقاومت لولهمنجر به يختواند به وجودآورنده هر يك از اين عوامل مي. گردداتيلن ميهمچون پلي) مصنوعي(پالستيكي يا سينتتيك

.شرايطي براي رخداد حادثه در شبكه باشد

سازه .9- 2- 1 ديگرتعرض مدفون : هاي

گذاري مليات لولههاي آبرساني باشند، عتوانند به وجود آورنده حادثه در شبكهاز ديگر عواملي كه ميدر اين راستا . استاي مانند ساخت و سازهاي ساختماني ميفاضالب، گاز، مخابرات و ديگر عمليات سازه



T30

02 I

ssue

2_

edite

d

هاي مختلف صورت گرفته و نقشه شبكه آبرساني در اختيار مجريان هاي الزم توسط شركتبايد هماهنگياد آسيب براي لوله و تجهيزات شبكه آبرساني تا امكان ايج يردهاي فاضالب، گاز و ديگر عوامل قرار گلوله

. به حداقل برسد

چگونگي جلوگيري از رخداد حوادث و تكرار آن .3- 1

هاي آبرساني، همواره بايد در راستاي ايجاد زيرساختارهايي براي جلوگيري از رخداد حوادث در شبكه از اينرو. د ارزيابي قرار گيردهاي ممكن براي جلوگيري از تكرار آن مورچگونگي رخداد حادثه، علل و روش

آبرساني به يك سري نكات مربوط به شرايط محيطي بايد به هنگام رفع حوادث به وجود آمده در شبكهعبارتند اين نكات . هاي موجود توجه الزم مبذول گرددگذاري و ساختار لولهمحل وقوع حادثه، شرايط لوله

:از : شكل محل حادثه و مكان مربوط به آن -

د توجه قرار گيرد، شكل رحادثه در شبكه آبرساني، يكي از موارد مهمي كه بايد مو وقوعر هنگام دهاي شبكه ناشي از هاي كوچك در لولهسوراخ اساساً. است كه رخ داده است ادثه ايو نوع ح

خوردگي شبكه توسط عوامل خارجي همچون خاك نامناسب و يا عوامل داخلي همچون شرايط در تواندهاي حاصل ميها و نشتاز طرفي ديگر تركيدگي. باشدشيميايي آب شبكه مي –فيزيكي

گذاري و همچنين بسترسازي ضعيف شبكه وجود بارهاي مضاعف، عدم رعايت اصول فني لوله اثراستفاده از اتصاالت و نيز مي تواند دال برهمچنين نشت از اتصاالت و شيرآالت . ايجاد شود

. باشد آنها صحيح ب در شبكه و يا عدم نصبشيرآالت نامناس : زدگي و يا حالت تورم در خاك اطراف لولهيخ -

-توان نسبت به عدم لولهزدگي و يا حالت تورم در خاك اطراف لوله ميبا ارزيابي احتمال وجود يخ

هاي مجاور و گذاري صحيح و عمق مربوط به آن مطلع شده و براي اصالح اين مشكل در لوله . ه در شبكه مربوطه اقدام نمودمشاب

:تجهيزات الكتريكي در مجاورت شبكه -

هاي الكتريكي در اطراف توان وجود ميدانبا شناسايي تجهيزات الكتريكي در اطراف شبكه مي هاي خارجي حاصله از آنها را مورد شناسايي قرار داده و در راستاي شبكه آبرساني و ايجاد خوردگي

-ها با لولههاي جلوگيري از خوردگي خارجي و يا تعويض لولهيا ايجاد روشحذف شرايط موجود و



T30

02 I

ssue

2_

edite

d

هاي از توسعه خوردگي و رخداد حادثه در لوله بدين ترتيب مي توان. دكرهاي محافظت شده اقدام . مشابه مجاور جلوگيري نمود

: هاي گاز در مجاورت شبكه آبرساني و حفاظت كاتديك براي آنهاشبكه -

، با توجه به وجود قرار مي گيرند گاز شبكهدر مجاورت هاي آبرساني شبكهمواردي كه در و مغناطيسي در هاي الكتريكي ميدان ايجادها، احتمال هاي كاتدي براي اين نوع شبكهحفاظت

تواند منجر به خوردگي خارجي شبكه آبرساني كه اين امر مي محيط اطراف وجود خواهد داشتهاي شبكه آبرساني سازي شرايط لولهت شناسايي چنين شرايطي بايد نسبت به بهينهدر صور. گردد

. و محافظت آنها اقدام نمود

: حادثه بروزعمر شبكه در محل -

هاي شبكه گردد، حادثه در لوله وقوع تواند منجر به ايجاد درز و شكاف ويكي از مسائلي كه ميحادثه در شبكه يك بروزبه هنگام . باشدآن مي باالي عمركاهش ضخامت ديواره لوله در اثر

هاي شبكه مورد ارزيابي قرار گيرد تا در صورت شناسايي ارتباط مستقيم ، بايد قدمت لولهمنطقهحوادث موجود با قدمت شبكه، نسبت به نوسازي اقدام نموده و بدين ترتيب از تكرار حادثه در بروز

ارتباط بين قدمت شبكه و حوادث، مساله اي است كه امروزه نحوه .شبكه موردنظر جلوگيري نمودبررسي اين موضوع مي . مورد توجه زيادي قرار گرفته و تحقيقاتي در مورد آن در جريان است

به عبارت ديگر در . تواند در تصميم گيري براي انجام عمليات جايگزيني و نوسازي تاثيرگذار باشدهزينه اقدامات مديريتي يا نوسازي، در انتخاب زمان -ناليز سودنظر گرفتن اين ارتباط با احتساب آ

بطور كلي مي توان گفت كه نرخ وقوع . مناسب براي اقدام به بازسازي، بسيار سودمند خواهد بودنشان داده شده است، هرچه 1-1 همانگونه كه در شكل. حادثه با گذشت زمان، افزايش مي يابد

با مطالعه دقيق . رخ افزايش حوادث نيز سرعت بيشتري مي يابدعمر تاسيسات بيشتر مي شود، نپارامترهاي اقتصادي موثر و در نظر گرفتن تغييرات كيفي مذكور، مي توان در مورد زمان مناسب

نشان داده شده قرمزبا خط 1-1 اين نقطه در شكل. براي اقدام به نوسازي تصميم گيري كرد .است



T30

02 I

ssue

2_

edite

d

ارتباط بين قدمت شبكه و تعدد حوادث: 1-1 شكل

: فشار شبكه در محل رخداد حادثه -

حادثه در يك منطقه از شبكه آبرساني، ارزيابي فشار حاكم بر محل حادثه ضروري وقوعهنگام توان انتظار داشت كه اين فشار مازاد ، چرا كه در صورت وجود فشار مازاد در محل شبكه مياست

سازي براي اصالح مشكل ناشي از فشار مازاد بايد نسبت به پياده. را رقم بزندحوادث ديگري اقدامات اصالحي در انجامبرنامه مديريت فشار، ارزيابي شرايط حاكم بر شيرهاي فشارشكن و يا

.مبادرت كرد بندي فشاري شبكهمورد زوندر IWAالمللي آب در انجمن بين) WLTF(تاكنون كارگروه مديريت تلفات آب 2000از سال

مطالعة 70تاكنون بيش از . حال بررسي و مطالعة ارتباط فشار و نرخ وقوع تركيدگيها بوده استها و مطالعات بررسي. اند و نتايج بسيار متفاوتي به دست آمده استموردي مورد بررسي قرار گرفته

خصوص ارتباط فشار با نرخ وقوع حوادث اغلب نشانگر ارتباط بسيار شديد و تأثير انجام شده در . چشمگير مديريت فشار بر كاهش نرخ وقوع تركيدگيها در شبكه بوده است

براي مثال تأثير كاهش . اندهاي ميداني گاه نتايجي بسيار تكان دهنده را به نمايش گذاشتهداده 1مشترك در سال به 100عدد به ازاي 7ها از كاهش نرخ تركيدگيمتر بر 40متر به 80فشار از

البته عوامل زيادي . مشترك در سال تجربه و گزارش گرديده است 100عدد تركيدگي به ازاي هاي شبكه تأثيرگذار باشند، كه اين عوامل مشتمل بر توانند بر ميزان تركيدگيوجود دارند كه مي . باشدمي خوردگيو زمين ، رانشاتفاقي هايي، ضرر و زيانرج فشاامو، اشرايط آب و هوايي

ها و ارتباط آن با مقدار فشار، در مناطق بزرگتر بيشتر به طور كلي آمار مربوط به تكرار تركيدگيقابل اطمينان است ولي متأسفانه در آن مقياس ايجاد تغييرات عمده در فشار بسيار دشوار بوده و

DMAبنابراين اغلب اطالعات از. در چنين ابعادي مستندسازي گرديده استهاي ميداني كمي داده

ها بسيار نامنظم بوده و لذا براي دستيابي به اهداف آيد، كه در آنها نرخ تركيدگيها بدست مي

در داده

رخدث

حواداد

تعبكه

ش

زمان



T30

02 I

ssue

2_

edite

d

رابطه بين متوسط فشار شبانه در يك ناحيه 2-1 شكل. ها زمان موردنياز باشدموردنظر شايد سال)AZNP (هاي آبرساني ها، براساس يك نمونه مطالعاتي مربوط به يكي از شبكهركيدگيو تكرار ت

متر، ارزيابي 40الزم به ذكر است كه در فشارهاي شبانه كمتر از .دهددر انگلستان را نشان مي . باشدها دشوار ميرابطه بين متوسط فشار شبانه و تكرار تركيدگي

قبل از كاهش بعد از كاهش

بر حسب متر) AZNP(متوسط فشار شبانه يك ناحيه

هر اي

ه ازها ب

ي دگ

ركياد ت

عدت

1000

سال

در ك

شترم

12

10

8

6

4

2

00 20 40 60 80 100 120

انگلستان در DMAاطالعات چندين براساس ،هاو تكرار تركيدگي ANZPارتباط بين : 2-1 شكل

.الزم به ذكر است كه اطالعات بيشتر در اين ارتباط در راهنماي مديريت فشار موجود است :ضربه قوچ -

در اي است كه در اثر تغييرات آني فشار همانگونه كه پيشتر توضيح داده شد، ضربه قوچ، پديدهتواند در اثر باز و بسته كردن سريع يك اين تغييرات آني فشار مي. دهدهاي آبرساني رخ ميشبكه

امروزه تكنولوژي هاي جديدي براي . شير و يا روشن و خاموش شدن سريع يك پمپ به وجود آيدپمپ به عنوان نمونه مي توان به .كاهش اثرات ناشي از ضربه قوچ مورد استفاده قرار مي گيرند

اين پمپ ها در دبي هاي متفاوت به صورت خودكار دور پمپ را كم يا زياد . اشاره كرد VSDهاي نمونه اي از اين نوع دستگاه ها در . كرده و با تنظيم فشار خروجي مانع ايجاد ضربه قوچ مي گردند

.نشان داده شده است 3-1 شكل



T30

02 I

ssue

2_

edite

d

براي محافظت در برابر اثرات ضربه قوچ VSDنمونه اي از پمپ هاي : 3-1 شكل


T30

02 I

ssue

2_

edite

d

كسب اطالعات شبكه آبرساني در زمان ترميم حوادث

و صحيح اطالعات آوري و ثبت دقيقجمع يابي و تفسير تواند در علتحاصل از حوادث مي

همچنين از اين . صحيح نتايج موثر واقع گرددسازي توان به منظور بهينهاين اطالعات مي

هاي موجود از شبكه و تأسيسات بهره نقشه .جست

فصل

2



T30

02 I

ssue

2_

edite

d

.2فصل

كسب اطالعات شبكه آبرساني در زمان ترميم حوادث

مقدمه .1- 2

توان به هنگام عمليات رفع نشت در محل حادثه مشاهده بسياري از عوامل وقوع شكستگي و نشت را ميآوري و ثبت دقيق و صحيح اطالعات حاصل از همان طور كه در فصل قبل نيز ذكر گرديد، جمع. نمود

اطالعات از اينر از طرفي ديگ. يابي و تفسير صحيح نتايج بسيار مفيد واقع گرددتواند در علتحوادث مي . هاي موجود از شبكه و تأسيسات مربوط به آنها استفاده نمودسازي نقشهتوان براي بهينهمي

هاي حوادثفرم .2- 2

بسيار سودمند خواهد هاي مخصوص استفاده از فرم ،حوادثهنگام بروزآوري و ثبت اطالعات در براي جمع . ارائه شده است 3-2تا 1-2در اشكال نمونه اي از اين فرم ها. بود



T30

02 I

ssue

2_

edite

d

شركت آب و فاضالب فرم دريافت خبر حادثه

: روز و تاريخ :شماره حادثه دهندهاطالعات فرد اطالع :شماره تماس :نام و نام خانوادگي

رسانيروش اطالع

:□هاي ديگرروش □حضوري □تلفني اطالعات حادثه

□نشت □شكست لوله /تركيدگي: نوع حادثه

□ساير موارد :توضيحات

:حادثهوقوع ) احتمالي( زمان ....... : ......

:زمان تماس....... : ......

:آدرس محل حادثه

اطالعات متصدي دريافت خبر حادثه :امضاء :نام و نام خانوادگي

شكل



T30

02 I

ssue

2_

edite

d

شركت آب و فاضالب ابالغ حادثه به گروه فرم

: روز و تاريخ :شماره حادثه گروهاطالعات

:كد گروه :نام و نام خانوادگي مسئول گروه زمان ابالغ به گروه

:تاريخ :ساعت و دقيقه

زمان رسيدگي گروه :تاريخ

:ساعت و دقيه

زمان اتمام كار گروه :تاريخ

:ساعت و دقيقه اطالعات حادثه

□ساير موارد □نشت □شكست لوله / تركيدگي: نوع حادثه :توضيحات

:وضعيت نقشه شبكه محل حادثه

□دريافت نشد □نقص نقشه دريافتي □دريافت شد □موجود نيست :آدرس محل حادثه

:كروكي محل حادثه

:شوندشماره و محل شيرهايي كه بايد بسته

اطالعات متصدي دريافت خبر حادثه :امضاء :نام و نام خانوادگي

شكل



T30

02 I

ssue

2_

edite

d



T30

02 I

ssue

2_

edite

d

شكل


T30

02 I

ssue

2_

edite

d

21

تهيه نقشه هاي حوادث و پردازش اطالعات

هاي حوادث در اين فصل چگونگي تهيه نقشه و پردازش اطالعات بدست آمده در طول

. عمليات رفع حادثه تشريح مي شود

فصل

3

3فصل، ثبت و تحليل گزارش حوادث در شبكه آبرساني 22


T30

02 I

ssue

2_

edite

d

.3فصل

هاي حوادث و پردازش اطالعاتتهيه نقشه

مقدمه .1- 3

آوري هاي مربوط به جمعپس از اطالع از محل حادثه و سپس انجام عمليات رفع حادثه و تكميل فرمهاي ، بايد نسبت به اعمال اطالعات بدست آمده در نقشه)2هاي ارائه شده در فصل فرم(اطالعات حادثه

. دكرموجود اقدام هاي حوادث و پردازش اطالعات بدست آمده در طول عمليات رفع حادثه در اين فصل چگونگي تهيه نقشه

. تشريح مي شود

هاي حوادثنقشه .2- 3

هاي شبكه آبرساني با مقياسبراي انتقال اطالعات بدست آمده از عمليات رفع حوادث، بايد از نقشهمتفاوت ،تنوع و تعداد از نظرهاي آبرساني هاي شبكهاطالعات قابل انتقال به نقشه. استفاده نمود 1: 2000

. است



T30

02 I

ssue

2_

edite

d

دسته بندي 1-3را مي توان مطابق جدول هاي آبرسانيطور كلي تنوع حوادث قابل رخداد در شبكهبه .كرد

1-3 شكل راستاي كاهش حوادث رخداده در انشعابات كه از عدم صحت در نصب نشات مي گيرند، در در

.نحوه انجام اتصاالت و انشعاب استاندارد نشان داده شده است

جام اتصاالت و انشعاب استانداردنحوه ان: 1-3 شكل

جدول

محل حادثه ناحيه حادثه

خط انتقال و شبكه توزيع 100و يا )روستا/شهرهاي كوچك( ميليمتر80 خطوط لوله اصلي با اقطار بيشتر از

)شهرهاي بزرگ(ر متميلي خطوط لوله فرعي شيرآالت شبكه

انشعابات

كمربند انشعابات شير شبكه بر روي كمربند انشعابات

لوله انشعاب از كمربند تا شير انشعاب شير انشعاب مشترك

لوله انشعاب از شير انشعاب تا كنتور مشترك حوضچه كنتور مشترك



T30

02 I

ssue

2_

edite

d

ها را بر روي ترين نقطه به آدرس موجود در فرمانتقال اطالعات بر روي نقشه الزم است كه نزديكبراي سازي نقشه نسبت به انتقال اطالعات بدست آمده به واحد و سپس جهت بهنگام كردهگذاري نقشه عالمت

ذكر است كه براي انواع مختلف حادثه بايد عالئم مشخصي الزم به. اقدام نمود GISواحد كشي يانقشههمچنين در راستاي بهسازي شرايط . دكرگذاري نقشه از آنها استفاده براي عالمت شود تا بتوانتعريف

. نشان دادنيز توان فراواني و تنوع حوادث در يك نقشه را نقشه حوادث ميگذاري، بسترسازي، وضعيت فعلي شبكه اعم از شرايط لولهتوان نسبت به هاي حوادث ميبا تهيه نقشه

ريزي و و سپس نسبت به رفع مشكالت موجود برنامه آگاه شدكيفيت مصالح مورد استفاده و ديگر موارد هاي حوادث بخشي از اطالعاتي است كه در تهيه تهيه نقشه ،عالوه بر اين. ريزي نموداقدامات الزم را طرحبه رفع نواقص تتوان نسببا استفاده از اين اطالعات مي. گيردمورد استفاده قرار مي 1نقشه خطر بروز نشت

. هاي مؤثري برداشتهاي آبرساني در شركت آب و فاضالب گامموجود در شبكه

پردازش اطالعات حوادث .3- 3

هاي شبكههاي موجود در اطالعات حاصله از حوادث براي شناسايي نواقص و ضعف به منظور بهره گيري ازبندي اطالعات موجود، ارزيابي و تحليل كامل بر روي آنها صورت گرفته و با آبرساني الزم است تا با دسته

. هاي مناسب اقدام نمودحلها، نسبت به ارائه راهاستفاده از نتايج ارزيابيهاي مؤثر اقدام حلئه راهتوان با استفاده از آنها نسبت به اراهاي مربوط به حوادث كه ميموارد مهم در فرم

. رائه شده استا 2-3نمود، به صورت جدول

Leakage Risk Map 1



T30

02 I

ssue

2_

edite

d

حادثه هاي فرم از برداشت قابل مهم موارد: 2-3 جدول

فرم از

شتبردا

بل ت قا

العااط

دثحوا

ي ها

انيل زم

واصف

اطالع تا ابالغ؛ تا رسيدن به محل؛ابالغ

رسيدن به محل تا قطع جريان؛ شروع عمليات تا رفع حادثه؛

دهي؛رفع حادثه تا برگرداندن خط به حالت سرويس

دثحوا

صد و در

داد تع

اند؛در اماكني كه شيرآالت مانور شده خراب بودهلوله، بر حسب نوع پوشش محل حادثه، جنس خاك، نوع معبر، برخورد آب زيرزميني، عمق نصب

مشكل محل نشت، نوع تجهيزات كاربردي؛ به تفكيك موقعيت و نوع حادثه و جنس لوله و تجهيزات مربوطه؛

ماهانه به تفكيك محل حادثه و همچنين به تفكيك موقعيت و نوع حادثه؛ ها به تفكيك جنس و قطر لوله و همچنين به تفكيك علت حادثه؛بر روي لوله

به تفكيك عوامل خارجي

:هاي حوادث نسبت به آنها آگاهي حاصل نمود، عبارتند ازتوان با استفاده از فرمموارد ديگري كه مي

ميزان تخريب سطح پوشش زمين؛ -

هاي گزارش مقدار ساعت كار انجام شده براي رفع حادثه و تعداد پرسنل مرتبط و همچنين هزينه - ح، هزينه پرسنل و غيره؛مربوط به اين عمليات مانند هزينه تجهيزات، هزينه مصال

مقدار هدررفت صورت گرفته و مسائل اقتصادي مربوط به آن و مقدار آب بازيافتي؛ -

ها با عوامل محيطي همچون دما؛ارتباط تركيدگي -

ارتباط تعدد حوادث با زمان رخداد آن همچون فصل، ماه و ساعت وقوع؛ -

انجام قضاوت در مورد وضعيت فعلي لوله مي توان براي 3-3 به عنوان نمونه از جداولي نظير جدولموارد مندرج در اين . هاي موجود در شبكه و درصد حوادث رخداده در مورد هر نوع لوله استفاده كرد

ت آمده سجدول با استفاده از اطالعات بدست آمده از بررسي حوادث يك پايلوت نمونه در شهر كرج بد .است

زمان اطالع تا قطع جريان )براي محاسبه حداقل نشت(



T30

02 I

ssue

2_

edite

d

لوله آسيب ديده بر حسب طول آنها در شبكه توزيع آب پايلوت مورد مطالعهجنس :3-3 جدول

نسبت تعداد حادثه به طول لوله )km(طول لوله تعداد مورد حادثه ديده جنس لوله حادثه ديده

PVC 784 9/2 34/270

PE 56 3/12 54/4

AC 8 137 06/0

هاي واحد امداد و حوادثساختار تشكيالتي اكيپ .4- 3

صحيح و دقيق اطالعات كسب شده از وضعيت اجزاي شبكه كه در هنگام وقوع حوادث امكان ثبت انتقال از طرفي با توجه به شرايط خاص محل حادثه . زيادي برخوردار است اهميت از مشخصات آنها وجود دارد،

ا حتي سهل امكان بوجود آمدن خطا و ي ،واحد امداد در رفع حادثه توسط ديده و لزوم انجام سريع عملياتاكثر كاركنان اجرايي اين واحدها فاقد مدارك دانشگاهي و . باشدانگاري در ثبت اطالعات محتمل مي

فرصت و امكان تكميل فرمها به شكل صحيح و قابل استفاده وجود نخواهد بدين ترتيب و بودهآكادميك هاي پيشنهادي رالعملها و نيز فرمداشت؛ بنابراين آموزش واحد امداد در شناخت، اهميت و كاربرد وسيع دستو

در هر صورت توصيه . ناپذير خواهد بوددر بهبود وضعيت شبكه از سوي كارشناسان با تجربه امري اجتنابگردد به هنگام اعزام گروه امداد و حوادث، يك تكنسين آموزش ديده و مسلط جهت ثبت و انتقال مي

.حضور داشته باشداتي اطالعات مربوط به اجزاي شبكه در هر شيفت عملي

1پيوست

انتخاب نوع نحوهدر اين پيوست به بررسي لوله با توجه به مالحظات فني و اقتصادي

.پرداخته مي شود

پيوست

1


T30

02 I

ssue

2_

edite

d

1پيوست، ثبت و تحليل گزارش حوادث در شبكه آبرساني 28

پيوست يك

:هاي مناسبهاي پيشنهادي جهت انتخاب لولهتوصيهبايد مورد بررسي قرار انتخاب نوع لوله با توجه به مالحظات فني و اقتصادي صورت گرفته و نكات زير مي

:گيرندها و متعلقات از منابع داخلي و مشكالت تهيه از منابع محدوديت تهيه لوله(در دسترس بودن .1

.)خارجي

.مقاومت در مقابل فشارهاي داخلي و ضربه آب .2

.گاه مناسبمقاومت در مقابل نيروهاي خارجي و انتخاب بسترسازي يا تكيه .3

ظتهاي مناسب با توجه به ميزان مقاومت در مقابل خورندگي داخلي و انتخاب پوشش و حفا .4 .خورندگي محيط

.كاهش قطر داخلي در نتيجه پوشش داخلي .5

.ضريب زبري مناسب با توجه به نوع لوله و يا پوشش داخلي آن .6

.تغيير قطر و ضريب زبري در اثر رسوبگذاري .7

.پذيري در مقابل ضربات احتماليآسيب .8

.مسائل حمل و نقل و احتمال شكستگي .9

پذيري لوله در مقابل نيروهاي خارجي هنگام حمل و نصب و اثر آن بر روي پوشش تغيير شكل .10 .داخلي

.مقاومت در مقابل عوامل محيطي .11

.بيني تعميرات و نگهداريپيش .12

.عبور از مناطق پرپيچ و خم كوهستاني .13

.هاي غيرهمگنحساسيت خط لوله در مقابل نشست .14

.نصب انشعابات خانگي .15

- پآب شهري كاربرد بيشتري دارند در جدول هايي كه در شبكه توزيعمعايب لوله به عنوان راهنما مزايا و

ها در شرايط استفاده از لغاتي از قبيل خيلي خوب، خوب، متوسط و غيره براي لوله وشرح داده شده 1


T30

02 I

ssue

2_

edite

d

1پيوست، ثبت و تحليل گزارش حوادث در شبكه آبرساني 29

،هبديهي است همانگونه كه در هر مورد بيان شد. متعارف و يكسان و به منظور مقايسه عنوان گرديده استتوان انجام داد كه در ها اقداماتي ميبراي جبران نقاط ضعف و باالبردن مقاومت هر يك از انواع لوله

.منظور گردد به آن هاي مربوطالزم است هزينه، مقايسه اقتصادي

يآبرسان شبكه در استفاده مورد هاي¬لوله بيمعا و ايمزا: 1-پجدول

نوع لوله وضعيت وضعيت مقاومت

نصبوضعيت حمل و

نقل

وضعيت تعمير و تعويض

وضعيت از (در برابر خورندگي توضيحات ضريب زبري

در برابر بارهاي .با امكان افزايش مقاومت خورندگي )داخل و خارج خارجي

)تحت فشار(م م 700محدوديت ساخت اقطار باالي خوب نسبتاً مشكل مشكل متوسط متوسط پوشش قيري و سيمان ضد سولفات نسبتاً خوب آزبست سيمان .بدليل شكنندگي حمل و نقل آن مشكل است

پوشش قيري، سيماني، اپوكسي و احتماالً متوسط چدن نشكن متوسط تا خوب مشكل نسبتاً آسان نسبتاً آسان خوب حفاظت كاتديك

. و نقل با پوشش سيماني نياز به دقت دارد حمل . باشدضريب زبري بر حسب نوع پوشش متفاوت مي

.با استفاده از اتصاالت فشاري نصب نسبتاً آساني دارد

پوشش قيري، سيماني، اپوكسي، پالستيكي، ضعيف فوالدي كاتوديك و يا تركيبي از آنهاحفاظت

مدنظر (نسبتاً خوب قرار دادن امكان

تغيير شكل )پذيري

نسبتاً آسان متوسط تا خوب نسبتاً مشكل نسبتاً آسان

بدون محدوديت در ساخت با قطرهاي مختلفدر اقطار بزرگ به منظور جلوگيري از تغييرشكل، استفاده از قيد در

ها با پوشش سيماني در مورد لوله ها و مراقبت بيشتردهنه لوله .ضروري است

.باشدضريب زبري بر حسب نوع پوشش متفاوت مي .پذيردهاي فوالدي نسبتاً آسان انجام مياتصاالت جوشي لوله

ضعيف - خوب پالستيكي خيلي خوب آسان آسان آسان

هاي تغيير شكل پذير در اثر بارهاي خارجي در قطرهاي بزرگ لولهGRP آسيب پذير در برابر ضرباتو

اتيلن در اقطار بيش و پلي PVCهاي محدوديت ساخت براي لوله .)وجود ندارد GRPهاي اين محدوديت براي لوله(م م 400از

متوسط تا مشكل مشكل مشكل خوب سيمان ضد سولفات نسبتاً خوب بتن مسلح نسبتاً خوب

در منطقه حمل و نقل آن بدليل سنگيني مشكل است و معموالً .شودمصرف ساخته مي

)مم 400معموالً كمتر از (محدوديت ساخت در اقطار كوچك

2پيوست

در اين پيوست به بررسي نكات الزم در مورد تعيين موقعيت لوله هاي آب و فاضالب مطابق

كميسيون عالي در موارد تصويب شدهپرداخته هماهنگي امور اجرايي شهرهاي كشور

.مي شود

پيوست

2

ت دوپيوس

:موقعيت تأسيسات زيرزميني در معابر عموميهاي نيرو، مخابرات، متشكل از نمايندگان وزارتخانه 2كميسيون عالي هماهنگي امور اجرايي شهرهاي كشور

هئيت وزيران 4/11/66مسكن و شهرسازي، راه و ترابري و سازمان برنامه و بودجه، در اجراي مصوبه مورخ ور مجوز حفاري در سطح شهرهاي كشور را تهيه نموده و طي بخشنامه دستورالعمل نحوه هماهنگي و صد

بخش مربوط . به استانداريهاي كشور به منظور اجرا ابالغ گرديده است 21/1/68مورخ 1094/34/3شماره به موقعيت تأسيسات شهري زيرزميني در معابر عمومي از دستورالعمل فوق در جلسسات آب و فاضالب

زم در مورد تأسيسات آب و فاضالب اعمال شد و به عنوان راهنما در تعيين موقعيت بررسي و اصالحات ال : شودهاي آب و فاضالب در معابر عمومي با رعايت نكات زير ارائه ميلوله

از نصب تأسيسات زيرزميني شهري در زير عرضهاي اختصاص يافته به جوي يا فضاي سبز براي .1 .نگهداري اجتناب شودسهولت دسترسي براي تعميرات و

هاي آبرساني و فاضالب، با توجه به قطر و نوع لوله كه در عرض ترانشه براي كارگذاري لوله .2 .نشريات سازمان برنامه و بودجه تعريف شده است، انتخاب شود

سازمان برنامه و بودجه 3-117نشريه هاي آب و فاضالب طبق هاي افقي و عمودي لولهفاصله .3 )سانتيمتر 50متر و حداقل فاصله عمودي 3حداقل فاصله افقي . (رعايت شود

اي متر مناطق مربوط به فضاي سبز، جوي و جدول حاشيه 14در گذرگاههاي با عرض بيش از .4 .مشخص شده است

مناطق مازاد بر عرضهاي اختصاص يافته در گذرگاهها به عنوان منطقه آزاد در نظر گرفته شده .5 .است

متر با توجه به آنكه تابع طرحهاي خاص شهرسازي و ترافيك است، 40رض باالتر از براي ع .6حسب مورد، زير نظر كارشناسان شهرسازي و تأسيسات، جانمايي تأسيسات شهري انجام خواهد

.گرديد

حوزه معاونت امور محلي و عمران شهري -وزارت كشور 2


T30

02 I

ssue

2_

edite

d

2پيوست ، ثبت و تحليل گزارش حوادث در شبكه آبرساني 33

هاي در جداول پيوست موقعيت تأسيسات زيرزميني مخابرات، گاز و برق اعم از فشار قوي و ضعيف و لولهمتر با عالئم اختصاري به شرح زير ارائه 40تا 8وزيع و انتقال آب و جمع آوري فاضالب در گذرگاههاي از ت

:شده است

مربوط به ساير تاسيسات عالئم اختصاري: 2-پجدول

در اين جداول عرض اختصاص يافته، همچنين حداقل و حداكثر عمق از سطح موجود و يا پروفيل شده

.است گرديدهسطح معبر براي تأسيسات فوق ارائه زدگي زدگي، وضعيت زمين، عمق يخ گذاري جهت جلوگيري از يخعالوه بر اينها، در مورد عمق ترانشه لوله

مالحظات فني و هيدروليكي براي در نهايتله، بارهاي وارده به لوله و در منطقه اجراي كار، نوع و قطر لوزدگي وجود نداشته باشد، حداقل عمق پوشش در مناطقي كه امكان يخ. نصب لوله مالك عمل خواهد بود

روي لوله به منظور جلوگيري از صدمه خوردن به لوله در اثر بارهاي وارده حاصل از وسايل نقليه و بارهاي سانتيمتر 80ر كه به داليل خاص پوشش روي لوله كمتر از يسانتيمتر است و در نقاطي از مس 80اي ضربه

زدگي در مناطقي كه امكان يخ. شود بايد تمهيدات خاص بر اساس مشخصات طرح اتخاذ شوداختيار ميمنطقه، نوع اين رقم ممكن است بسته به موقعيت. وجود دارد، حداقل پوشش روي لوله يك متر خواهد بود

.و قطر لوله، اضافه شودنكته ديگري كه بايد مورد توجه قرار گيرد، موقعيت لوله گذاري نسبت به ساير تاسيسات از جمله برق، گاز و

نجام اقدامات ترميمي مزاحمت الوله گذاري بايد به گونه اي انجام شود كه در صورت بروز حادثه و . است... . در اين ارتباط كشورهاي مختلف استانداردهاي متفاوتي دارند . ايجاد نكند و مشكلي براي ساير تاسيسات

عالئم اختصاري تأسيسات زيرزميني LV كابل برق فشار ضعيف

HV كابل برق فشار قوي B كابل خاكي مخابرات

C كانال مخابرات DN هاي گاز فشار ضعيفلوله BG گاز فشار متوسطهايلوله WD هاي شبكه توزيع آبلوله

WM خطوط انتقال آب SW هاي جمع آوري فاضالبلوله


T30

02 I

ssue

2_

edite

d


به صورت 1-پ به عنوان مثال نمونه اي از اين استاندارد كه مربوط به كشور آلمان است، در شكل .شماتيك نمايش داده شده است

ر آلماناستاندارد كشو –جانمايي تاسيسات مختلف در كنار شبكه آبرساني : 1 -پ شكل

3پيوست

روش محاسبه به توضيح در اين پيوست تقريبي ميزان نشت در نتيجه بروز حادثه در

.شبكه آبرساني پرداخته مي شود

پيوست

3


T30

02 I

ssue

2_

edite

d


سهت پيوس

:روش محاسبه تقريبي ميزان نشت در نتيجه بروز حادثه در شبكه آبرساني

مي توان ار آمار آنهاتفكيك و براي برآورد ميزان نشت درانشعابات، لوله هاي توزيع و لوله هاي انتقالروابط ارائه شده در زير به ترتيب نشان دهنده . مربوط به اتفاقات در شبكه انتقال و توزيع آب بهره جست

پارامترها نيز در ذيل روابط توضيح بقيه. ميزان نشت از لوله هاي انتقال، شبكه توزيع و انشعاب مي باشد .داده شده اند

12118 VVV

TNQTNQTNQ

TNQV RL

cccdddttt

ttt

12119 VVVTNQTNQTNQ

TNQV RL

cccdddttt

ddd

121110 VVVTNQTNQTNQ

TNQV RL

cccdddttt

ccc

:پارامترهاي بكار رفته در روابط فوق در زير آورده شده اند

tQ :هاي انتقال دبي متوسط شكستگيهاي گزارش شده لوله

tN :هاي انتقال تعداد شكستگيهاي گزارش شده لوله

tT :هاي انتقال مدت زمان دبي شكستگيهاي گزارش شده لوله

dQ :هاي توزيع دبي متوسط شكستگيهاي گزارش شده لوله

dN :هاي توزيع شده لوله تعداد شكستگيهاي گزارش

dT :هاي توزيع مدت زمان دبي شكستگيهاي گزارش شده لوله

cQ :هاي انشعاب دبي متوسط شكستگيهاي گزارش شده لوله

cN :هاي انشعاب تعداد شكستگيهاي گزارش شده لوله

cT :هاي انشعاب مدت زمان دبي شكستگيهاي گزارش شده لوله


T30

02 I

ssue

2_

edite

d


11V :نشت از مخازن

12V :سرريز از مخازن

RLV :هدررفت واقعي بدست آمده از جدول باالنس

:بررسي آماري حوادث و اتفاقات

مدت به منظور تعيين ميزان دبي نشت براي شكستگي هاي رخداده در شبكه توزيع نيازمند تعيين ميانگين يا به عبارت ديگر متوسط مدت زمان بين دريافت گزارش حادثه تا حضور در محل و زمان واكنش پرسنل

با استفاده از نتايج . همچنين ميانگين مدت زمان رفع حادثه در لوله هاي انتقال، شبكه و انشعاب مي باشيم به محاسبه فاصله زماني تهيه كرده و به كمك آن مي توان طابق جدول زيرجدوالي مبررسي حوادث،

در نهايت مي توان از مقادير .پرداختمتوسط براي حضور اكيپ هاي شركت آبفا به منظور رفع نشت به عنوان مثال در مورد جدول . محاسباتي ميانگين گرفته و عدد متوسط نهايي را در ادامه برآورد به كار برد

.استدست آمده دقيقه ب 132زير كه مربوط به پايلوتي در شمال شهر كرج مي باشد، اين مقدار برابر

فاصله زماني بين دريافت گزارش تا حضور در محل

)دقيقه( تعداد

درصدضريب وزني ميانگين حوادث

0-30 180 27.5 11.9 0.275

30-60 99 15.1 46.4 0.151

60-90 70 10.7 77.7 0.107

90-120 48 7.3 108.1 0.073

120-150 44 6.7 136.2 0.067

150-180 31 4.7 172.6 0.047

180-210 40 6.1 200.3 0.061

210-240 29 4.4 228.0 0.044

240-270 19 2.9 259.5 0.029

270-300 17 2.6 288.8 0.026

300-330 19 2.9 317.6 0.029

330-360 11 1.7 349.5 0.017

360-500 33 5.0 418.2 0.050

500-900 14 2.1 674.3 0.021 654 100.0 132.0

محاسبه مدت زمان متوسط حضودر محل: 3-جدول پ


T30

02 I

ssue

2_

edite

d


، درصد حوادث نسبت به نيز متوسط زمان هاي الزم براي رفع حادثه به تفكيك محل وقوع) 6(در جدول ، قطر سوراخ نشت، فشار متوسط در هر كدام از بخش ها و نهايتاًمورد بررسي كل حوادث رخداده در پايلوت

مي توان از جداول ( با دانستن اندازه متوسط سوراخ نشت. آورده شده است )ليتر بر دقيقه(ميزان دبي نشت و فشار متوسط موجود در هر كدام از بخش )آماده بر اساس ارتباط مبزان فشار و اندازه ترك استفاده كرد

بخش هاي انتقال، توزيع و د، ميزان دبي نشت را در هر يك ازوها، مي توان بر اساس جدول هاي موج . انشعاب برآورد نمود

اكنون با داشتن اطالعات فوق مي توان با كمك روابطي كه قبالٌ توضيح داده شد به محاسبه سهم هر كدام به عنوان نمونه . از بخش هاي انتقال، توزيع و انشعاب در بروز هدررفت واقعي آب در كل شبكه پرداخت

ماه بوده، لذا براي 3ربوط به از آنجا كه اين آمار م. ورده شده استآمحاسبات زير براي پايلوت كرج شمالي توصيه مي شود كه در صورت امكان از آمار ساالنه و حتي المقدور . ده استگرديضرب 4برآورد يكساله در

.با جزئيات و دقت بيشتر استفاده شود

0303088628645456.153244134741320285

132008

V

1725189303088628645456.153244134741320285

3244134749

V

1305697303088628645456.153244134741320285

28645456.1510

V

محل وقوع حادثه در صد حوادث

متوسط زمان رفع حادثه

)دقيقه(

متوسط زمان حضور )دقيقه(در محل

كل زمان هدر )دقيقه(رفت

قطر متوسط سوراخ نشت

فشار آب متوسط

)اتمسفر(

ميزان جريان نشتي

- - - - - - 0.0 لوله هاي انتقال

74 5.2 7.6 324 132 192 19.5 هاي توزيعلوله

15.6 3 4 286 132 154 79.4 انشعاب

محاسبه مدت زمان متوسط حضودر محل: 3-جدول پ

اصلي مراجع

در تهيه اين راهنما مراجع متعددي مورد به دليل تعدد . اندمطالعه و استفاده قرار گرفته

منابع مورد مراجع و تشابه مطالب در بسياري ازاستفاده تنها به تعدادي كه حاوي مطالب

تر بوده و يا در بيشتر منابع به عنوان مستقل .اند اشاره گرديده استمرجع مورد استناد بوده

پيوست

4


T30

02 I

ssue

2_

edite

d

مراجع، ثبت و تحليل گزارش حوادث در شبكه آبرساني 40

منابع و مراجع

.دستورالعمل حوادث، دفتر آب به حساب نيامده، شركت مهندسي آب و فاضالب كشور ]1[پيش نويس دستورالعمل شناخت و نحوه مطالعه عوامل موثر در آب به حساب نيامده و راهكارهاي ]2[

.هامي مديريت منابع ايرانسالف، شركت /308كاهش آن، نشريه شماره مهندس(آب و فاضالب غرب تهران گزارش بررسي حوادث و اتفاقات در شبكه آب كرج شمالي، شركت ]3[

.)مشاور راهدان سما مهندس( اهنماي مديريت فشار، دفتر آب به حساب نيامده، شركت مهندسي آب و فاضالب كشورر] 4[

).مشاور راهدان سما مهندس( راهنماي باالنسينگ آب، دفتر آب به حساب نيامده، شركت مهندسي آب و فاضالب كشور] 5[

).مشاور راهدان سماامور فني، سازمان مديريت و برنامه ريزي فهرست بهاي واحد پايه رشته شبكه توزيع آب، معاونت ]6[

.كشور[7] Parker Jo, (2008). "The repair or replace dilemma for services and main", International

water association, water 21.

ثداﻮﺣ شراﺰﮔ ﻞﻴﻠﺤﺗ و · أ ﺖﺳﺮﻬﻓ ،ﻲﻧﺎﺳﺮﺑآ...

Documents