iiUhohug na Namaratu gafu te Hesus Kristu

New Testament in Agta, Central Cagayancopyright © 1992 Wycliffe Bible Translators, Inc.Language: Central Cagayan Agta (Agta, Central Cagayan)Translation by: Wycliffe Bible TranslatorsContributor: Wycliffe Bible Translators, Inc.

Copyright Information© 1992, Wycliffe Bible Translators, Inc. All rights reserved.This translation text is made available to you under the terms of the Creative Commons License: Attribution-Noncommercial-No Derivative Works. (http://creativecommons.org/ licenses/by-nc-nd/3.0/) In addition, you have permission to port the textto different file formats, as long as you do not change any of the text or punctuation of the Bible.You may share, copy, distribute, transmit, and extract portions or quotations from this work, provided that you include the abovecopyright information:

You must give Attribution to the work.You do not sell this work for a profit.You do not make any derivative works that change any of the actual words or punctuation of the Scriptures.

Permissions beyond the scope of this license may be available if you contact us with your request.The New Testamentin Agta, Central Cagayan

© 1992, Wycliffe Bible Translators, Inc. All rights reserved.This translation is made available to you under the terms of the Creative Commons Attribution-Noncommercial-No Derivativeslicense 4.0.You may share and redistribute this Bible translation or extracts from it in any format, provided that:

You include the above copyright and source information.You do not sell this work for a profit.You do not change any of the words or punctuation of the Scriptures.

Pictures included with Scriptures and other documents on this site are licensed just for use with those Scriptures and documents.For other uses, please contact the respective copyright owners.2015-03-17PDF generated using Haiola and XeLaTeX on 11 Jan 2020 from source files dated 22 Nov 2019160f023e-5fca-509f-ab59-e136848ce2f4

Contents

Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1Markus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54Lukas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85Hwan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141Turin Kiden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182Roma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2331 Korinto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2572 Korinto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279Galasya . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293Efeso . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 302Pilipos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 310Kolosas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3161 Tesalonika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3222 Tesalonika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3271 Timotyo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3302 Timotyo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 336Tito . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341Pilimon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 344Hebreyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 346Santiago . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3641 Pedru . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3702 Pedru . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3771 Hwan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3812 Hwan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3873 Hwan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 388Hudas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 389Nagmatakar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 391

iii

Matyu 1:1 1 Matyu 1:17

Ya Nesurat Ni Matyu GafuTe Hesus Kristu

Ya Gafu Na Suratin YanA ta kaarawan ni Hesus Kristu ta lutakin

a ya lugar na kagitta na kiden Hudyo yaiturayan na dakalen ari nga taga Roma, ayen ta itta hapa ya suddalu na kiden talugar na Hudyo kiden, petta taronan da yalutaken nga ginubatan da.

A pake mazigatan hapa ya Hudyo kiden,te napersa kid nga magpaga ta bwis data gubyernu nga taga Roma. Ammi yaagsingir ta bwis da a kagitta da en hala ngaHudyo, a yen ta ikatupag da hapa, aglalo tepadakalan na para ya bwis da petta isirakna ya kadwan. A iMatyu ya takday agsingirta bwis ta nepagsimmu ni Hesus tentu(itamMat. 9:9), ammi ta nepagpadagdag niHesus tentu a alistu imikkat, a nagtugutanna ya pagpagan na tolay kiden ta bwis datentu, a dumagdag na teHesus. A intu hapaya takday na mafulu duwa kiden nga pinilini Hesus petta mesaad ta turin na nga angemangipadangag ta damag ni Hesus.

A kanayun nehulhulun i Matyu tegHesus ikid na kadwan kiden turin na addetta pasi ni Hesus ikid na netattullu na enta langit, a yen ta pake amu na ya ngaminbinida ni Hesus ikid na ngamin tinarabakuna. A yen hapa ya pakkamun tam ta kaku-rugan ya nesurat ni Matyu. A ya surat naen gafu te Hesus a intu yan:

Ya Gingginafu Ni Hesus(Lk 3:23-38)

1 A ya ngagan na ngamin kiden ginggi-nafu ni Hesus Kristu nga simsima ni minaDabid ikid ni mina Abraham a ikid yan:

2 Mamegafu te mina Abraham a intu yadama ni mina Isak,

a i mina Isak ya dama ni mina Hakob,a i mina Hakob ya dama nig mina Huda

ikid na kabagis na kiden.3A i mina Huda ya dama nig mina Pares

ikid ni Zira nga neanak ni Tamar,a i mina Pares ya dama ni mina Esron,a i mina Esron ya dama ni mina Aram,4 a i mina Aram ya dama ni mina Ami-

nadab,

a i mina Aminadab ya dama ni minaNaason,

a i mina Naason ya dama ni minaSalmon,

5 a i mina Salmon ya dama ni mina Boasnga neanak ni Rahab,

a i mina Boas ya dama ni mina Obed nganeanak ni Rut,

a i mina Obed ya dama ni mina Dyesi,6 a i mina Dyesi ya dama ni Ari en Dabid.A imina Dabid ya damanimina Solomun

nga neanak na dana en atawa ni Urias,7 a i mina Solomun ya dama ni mina

Roboam,a i mina Roboam ya dama ni mina Abias,a i mina Abias ya dama ni mina Asa,8 a i mina Asa ya dama ni mina Yusafat,a i mina Yusafat ya dama ni Yuram,a i mina Yuram ya dama ni mina Osyas,9 a i mina Osyas ya dama ni mina

Hwatam,a i mina Hwatam ya dama ni mina Akas,a i mina Akas ya dama ni mina Ezikias,10 a i mina Ezikias ya dama ni mina

Manasa,a i mina Manasa ya dama ni mina Amos,a i mina Amos ya dama ni mina Yosias,11 a i mina Yosias ya dama ni mina

Yekonias ikid na kabagis na kiden ngasakā nehulun ta Istralita kiden teki-den nealit petta mafukuk kid ta lugarna Babilonya.

12A ta nepagyan ni Yekonias ta lugar naBabilonya a nagbalin hapa ta dama niSalatila,

a i mina Salatila ya dama ni minaZorubabel,

13 a i mina Zorubabel ya dama ni minaAbiyud,

a iminaAbiyud ya damanimina Eliakim,a i mina Eliakim ya dama ni mina Azor,14 a i mina Azor ya dama ni mina Saduk,a i mina Saduk ya dama ni mina Akim,a i mina Akim ya dama ni mina Eliyud,15a imina Eliyud ya dama nimina Elezar,a i mina Elezar ya dama ni mina Matan,a i mina Matan ya dama ni mina Hakob,16 a i mina Hakob ya dama ni mina Hose,a i Hose ya atawa ni Mariya,a Mariya ya hina ni Hesus nga nagnga-

gan hapa ta Kristu nga Mangikerutan.17 A itta mantu ya mafulu appat na

simsima ni Hesus addet te mina Abraham

Matyu 1:18 2 Matyu 2:8addet te mina Dabid. A itta hapa ya ma-fulu appat na simsima na addet te minaDabid addet ta nekafukuk na taga Istralitakiden ta lugar na Babilonya. A itta hapaya mafulu appat na simsima na addet tanekafukuk na Istralita kiden addet te HesusKristu.

Ya Nekeanak Ni Hesus(Lk 1:26-35; 2:1-7)

18A ya pakabida na pakeanak ni Hesusena intu yan: Te dana nagbabidan da yapagatawa nig Mariya ikid ni Hose, ammita aweda para la pagdorug a dana matarunna i Mariya gafu ta nehuga na Kahalwa naNamaratu ta matarun. 19 Ammi te Hose apahig na ta nakikadallaw i Mariya en, a yenta ikayat na idarum petta pagtalekudan namina ya nagbabidan da en. Ammi gafuta maallak hapa i Hose en a awena ikayatta mamatan ya babbayen, a nakanonotmantu tatakday ta awena mina idarum,te pagurayān na la. 20 A tentu en parala nagnononot ta kumanin a nakatarinaphapa tentu nasidug, a nakipaita kan yaanghel na Namaratu tentu ta tarinap na.

“Hose O,” kunna kan na anghelententu, “Awem pahig ta dulay am alapami Mariya ta atawam, te ya Kahalwa naNamaratu ya nangihuga ta nekatarunna. 21A am maganak sangaw ya atawamta lalaki a ingaganmuy sangaw te Hesus,te intu sangaw ya mangikaru ta liwatna ikattolay muy kiden petta mekerutankid,” kun na anghelen tentu.22-25 A tentu en nahukal a kinurug ni

Hose ya uhohug na anghelen tentu. In-alap na i Mariya ta bali na en petta atawana, ammi aweda bit nagdodorug abat tanekeanakna abbingen, a nengagandahapate Hesus. A uray yen na Namaratu pettamagdulot ya nepeuhohug na ta aglavunenta idi, te ya nebar na a

“Matarun sangaw ya balatang ngaawan para la ta nakidorugan na talalaki, a maganak hala sangaw talalaki, a ya ibar da sangaw ta nga-gan na abbingen a Imanwel,” kunna surat na aglavunen.

A ya ikayat na uhohugan na ngagan naen “Imanwel” a “Ittan ya Namaratu teki-tam,” kunna.

2Ya Ange Kiden Magapag Ta Abbingen

Hesus1A ta nepaganakniMariya teHesus a itta

kid ta ili na Betlihem ta lugar na Hudeya. Ai Heruden hapa ya ari na Hudyo kiden. Ata kabalin na nekeanak ni Hesusen a itta yalālāki kiden nga dumabilbig ta bitwan nganagafu ta pake adayu ta daya na Hudeya, anagdulot kid hapa ta ili na Herusalem, 2 tepohutan da ta tolay kiden am had agyan nabagu en ari na Hudyo kiden,

“Te naita min ya lattog na bitwanennga mangibar ta nekeanak na, a yen taitta kamin sin te emmi hapa dayawan,”kunda.3A ta nepakadamag ni Ari enHerud ta it-

tan ya takwan na ari nga neanak ta lugar naen a nagburung na hapa, yaga nagburunghapa ya tolay na kiden ta ili na Herusalem.4A pinagkakampat na mantu ya padi kidennga Hudyo ikid na mangituldu kiden tarelisyon da, a pinohutan na tekid am hadsin na lugar ya kinankanna na aglavunenta keanakan na Ari en Kristu nga nebar naNamaratu. 5A ya uhohug da hapa a

“Yo ten, ili kan na Betlihem yakeanakan na,” kunda, “te ya uhohug nasurat na aglavunen a

6 ‘Maski am ili na Betlihemya kaassan-gan na ili ta lugar na Hudeya

a pake madaydayawan sangawammi ta ngamin kiden ili talugar na Hudeya,

te yen sangaw ya pagafun na Akki-mohayan nga magtaron ta tolay kukiden nga Istralita,’ kunna.”

7A ta nepakadangag ni Herud ta uhohugna padi kiden ikid na mangituldu kiden apinaayagan na hapa ya dumabilbig kidenta bitwan, petta kabida na kid ta melemad,te damagan na tekid am kanu na arawikid na hulan ya nelattog na bitwanen ngapakaitan da ta pakeanak na abbingen, 8 asangaw pinagdulot na kid hala ta ili naBetlihem.

“E kanan ta iten Betlihem, te yen kansangaw ya pakaitan muy ta abbingen. Asangaw am maita muy a emmuy hapasangaw ibar ya agyan na en teyak, tee yak hapa sangaw magdayaw tentu,”kunna kampon tekid.

Matyu 2:9 3 Matyu 3:19 A ta nekabalin da nagdangag te Herud

a nagtugut kid na nga umange ta ili naBetlihem. A mappya la te netuldu na kidhapa na bitwanen nga naita da ta lattogna en, a yen ya aanungan da ta angen daabat ta nagimmang ta utun na bali en ngapagyanan na abbingen. 10A ta pakaita danta nagimmang ya bitwanen a pake timo-ltollok ya nonot da ta talak da. 11A sangawsimarok kid hapa ta umag na bali en, anaita da hala ya abbingen Hesus ikid nahina na enMariya. A alistu kid namalentudta atubang ni Hesus nga nagdayaw tentu,kapye da inukadan ya kaha na agitunan data balituk ikid na mangina na bangog, aneuhet da ya iatad da tentu. 12A sangaw tahiklam tekid nagkakāsidug a nakatarinapkid, a tinarinap da kan ta aweda kan minamagtoli te Herud, te itta kan ya dulay.A gafu ta kumanen a nagtatugut kid ha,ammi linillikan da ya agyan ni Ari Herud,a dumatang kid hala ta agyan da en.

Ya Pangitammang Ni Hose Teg Hesus13A ta gafan na dumabilbig kiden ta bit-

wan a nakatarinap hapa i Hose, a nakipaitakan ya anghel na Namaratu tentu.

“Imivwat kanan, Hose,” kunna kanna anghelen, “te itammang mu ya ab-bingina ikid na hina na ina, te iangemkid ta iten lugar na Egipto. A magyankam la ten abat ta pakauhohug ku teko,te paapag ni Herud ya abbingina pettapapasin na,” kunna kan.

14A imivwat kid na ta tangngan na hiklam,a umange kid na ta lugar na Egipto.

15-18Ammi ya Ari en Herud a pake naka-poray na ta dumabilbig kiden ta bitwangafu ta aweda nagtoli tentu petta ibar da yaagyan na abbingen. A gafu ta pangayayyawda tentu a negakkad na ta mapapasi yangamin kiden abbing ta ili na Betlihem ikidna paglelehut na en, talo am mesipat hapamapapasi i Hesusen. A yen ta dinob naya suddalu na kiden, a sa pinapasi da yangamin kiden lālāki na abbing nga tagdwadarun kontodu ngamin kaassangan da ki-den, te nekwenta ni Herud ta ittan ya duwana darun addet ta lalattog na bitwanennga binida na dumabilbig kiden. A gafu tapangpapasi da ta abbing kiden a nagdulothapa ya kuman na binida na aglavunen

mina Heremyas ta palungu araw, te yauhohug na ta surat na en a

“Pake masitang sangaw ya ngahal data ili na Rama,

te magtatangit ya simsima niRakel ta anak da kiden.

A awena matabtabang na damdam date awan na haman ya anak da ki-den,” kunna.

Ammi teg Hose a nagyan kid la ta lugarna Egipto abat ta pasi ni Ari en Herud,kapye na kid pinatugut na Namaratu. Teyen ya uray na tekid petta magdulot san-gaw ya nepeuhohug na ta aglavunen, te yanebar na a

“Pinatugut ku ya anak ken ta lugar naEgipto,” kunna.

Ya Pagtoli Nig Hose Ta Lugar Na Istralita19 A ta nepasi ni Ari en Herud a nagtari-

nap ha i Hose en ta iten Egipto, a naguho-hug ha ya anghel na Namaratu tentu.

“Imivwat kanan,” kunna, 20 “te du-matang kanan hala ta agyan muy tenIstralita, te nasin ya nangigakkad ta pasina abbingina,” kunna kan.

21 A imivwat kid na, a netugut ni Hose yaabbingen ikid na hina na en, a dumatangkid ta lugar na Istralita kiden. 22 Ammita datang da ta iten a nadamag ni Hoseta intun magari i Arkelaw nga anak nimina Heruden. A gafu ta nagtalaw hapaig Hose ta bagu en ari a aweda nagdulotta nagyanan da en. A tinarinap na ha tamagdulot kid ta lugar na Galileya. 23A yenmantu ya nagdulotan da, a nagyan kid taili na Nasaret, a yen hapa ya dumakalan niHesus. A gafu ta kumanen a nagdulot hapaya uhohug na aglavun kiden gafu tentu, teya uhohug da ta surat da kiden a

“Ingagan da sangaw ta Taga Nasaret,”kunda.

3Ya Nepadangag Ni Hwan(Mk 1:1-8; Lk 2-17; Jn 1:6-8, 19-28)

1A ta nepagpasa na addu na darun a ittaya takday lalaki nga nagngagan te Hwan, aintu hala ya nangzigut ta tolay kiden gafuta liwat da kiden. A naglattog hapa i Hwanta kawanan na babali ta lugar na Hudeya,te kinasaba na ya tolay kiden nga nagtalib.

Matyu 3:2 4 Matyu 4:3

2 “Ulin muy ya gagangay muy, te ittanya dafu tam nga nekari na Namaratu tamagturay tekitam,” pakakin tekid,

3 te intu hala ya binida na aglavunen minaIsayas nga mapolu bit ta Dafu tam, pettadana iparan na ya tolay kiden. Te yauhohug ni Isayas a intu yan:

“Itta sangaw yamakipaita ta kawananna babali,

a iayayag na sangaw ya pangtabarangna ta tolay kiden,

petta meparan kid mina tadatang na Dafu tamen, pettamalogon mina ya iange natekid,” kunna.

4 A ya gagangay ni Hwan a nagbarawasita pinadday da en nga nagafu ta dutdutna kamelo, a sebarekas hapa ta la-las. Aintu la kanan na ya dudun ikid na tahu nakalaba. 5A umange tentu ya addu na tolaynga taga ili na Herusalem, ikid na ngaminkiden ili ta lugar na Hudeya, ikid na nag-gwadamdammang na karayan na Hurdan.6Adananebosag da ya liwat da kiden tentu,kapye na kid zinigut ta karayanen.

Ya Pangaskasaba Ni Hwan7A ta nepakaita ni Hwan ta umange hapa

magpazigut ya addu na Pariseyu ikid naSaduseyu nga mangituldu ta relisyon naHudyo kiden a pake nagsasitangan na kidhapa.

“Kuga magimmamappya kam tapagzigut muy. Awemuymina pahig muyta melillik kam sangaw ta pama-gangna Namaratu gafu ta pagzigut muy, 8 tedana ipaitamuymina ta naulin ya nonotmuy, kapye muy magzigut. 9 A awemuypahig ta melillik kam sangaw gafu tasimsima kam ni mina Abraham, teibar ku tekamuy ta itta ya pakapangwana Namaratu nga magpabalin ta batukidin ta simsima ni mina Abrahamen.10 Kuman kanan na kayu nga tokadanna Namaratu ewan, te dana neparan naya watay na en, a awena la mabayag atokadan na ya kayu kiden ta agyan naramut da kiden. Te ya ngamin kidenkayu nga awan magmayan ta mappyaa tokadan na kid kapye na kid iwarad taafuy.

11 “A yen ta itta yak sin ngamangziguttekamuy ta danumin, petta mepasikkal

ta nauli muy ya gagangay muy. Ammiitta sangaw ya ange ta gafan ku ngapake dakdakal ya pakapangwa na ammiteyak, temaski la awekmegitta ngamak-itagabu tentu nga mangubad ta sapatosna kiden. A intu sangaw ya mangpasi-nap tekamuy ta Kahalwa na Namaratu.Ammi ya awan kiden magbabawi a pa-gangan na kid sangaw ta afuy, 12 te ittaya kuman na pagsap na ta tolay, a amnabalinmagsap a uknudan na sangaw yasemayan, ammi apangan na sangaw yakupat,” kunna tekid.Ya Pangzigut Ni Hwan Te Hesus(Mk 1:9-11; Lk 21,22)

13 A ta ye-yen kid na araw a nagganwathapa i Hesus ta agyan na en ten Galileya,a dumatang ta karayan na Hurdan, teumange hapa pazigut te Hwan. 14 Ammimamat haman i Hwan nga mangziguttentu,

“Te anu haman pazigut ka teyakbakawa iyak mina ya zigutam?” kunnate Hesus.

15Ammi ya tabbag hapa ni Hesus tentu a“Awem la igamma ya kumanin, te

mappya ta sa idulot ta ya ngaminpakkwa na Namaratu tekita,” kunna.

A malologon mantu i Hwan nga nangziguttentu. 16 A insigida lumattog i Hesus tadanumen, a kuman na bimangrit na hapaya langit, a naita na ya Kahalwa na Nama-ratu nga nagsunak ta kuman na kalapati,a nagpotun na tentu. 17 A nepagka-ma nahapa ya naguhohug ta langit.

“Ye ye-yan ya Anak ku nga matakitta nonot ku. Pake matalakanak tentu,”kunna.

4Ya Pangparuba Ni Satanas Te Hesus(Mk 1:12,13; Lk 4:1-13)

1 A ta nekabalin ni Hesus nagzigut apinagtugut na Kahalwa na Namaratu pettaange tatakday ta bagbagetay kiden ngaadayu ta tolay, te mappya ta attaman nahapa ya pangparuba ni Satanas tentu. 2 Anagyan la ten abat ta appatafulu araw ikidna hiklam, ammi awena pulus nangnan-gan, a sangaw pake nelunus. 3 A yen hapaya neange ni Satanas tentu, petta parubanna.

Matyu 4:4 5 Matyu 4:23“Bakkan ka hud ta Anak na Namaratu

ewan? A maguhohug ka mantu ta batukidin, petta magbalin kid ta pan, pettamangan ka,” kun ni Satanas tentu.

4Ammi ya tabbag hapa ni Hesus te Satanasa,

“AwekO, te ya uhohug naNamaratu talebru na en a

‘Bakkan la ta kanan muy ya pagafunna katolay muy am awa ngamin ki-den uhohug nga ibar na Dyos muy,’kunna.”

5 A gafu ta kumanen a takwan ha yanepangparuba ni Satanas tentu, te neangena ta ili na Herusalem ta agyan na Simbaa-nen, a pinatayuk na ta pingit na atap naSimbaanen. A ya nebar na ha tentu a

6 “Bakkan ka hud ta Anak na Nama-ratu ewan? A maglattu kan mantu talutakewan, te nesurat hapa ta lebru naen ta doban na kan sangaw ya anghel nakiden ngamagtaron teko, a ta-mawan daka kan sangaw petta awem matakitan tabatu kiden,” kunna.

7A ya tabbag ha ni Hesus tentu,“Awek maglattu, te ya uhohug na tak-

day surat na Namaratu a‘Awemuy sangaw paruban ya

pangkenga na Dafu muy Namaratutekamuy,’ kunna.”

8 A gafu ta kumanen a neange na hai Hesus ta pake atata-nang na bagetay, anesaned na nepaita ya ngamin kiden lugarta paglelehutin kontodu tolay da kiden, a

“Itam ya kalalaki na lugar kidina ikidna gubyernu da,” kunna te Hesus. 9 “A yangaminnepaitak teko a kwamna sangawam makidafu ka teyak,” kunna.

10 “Atsii, umadayu kan teyak, Satanas,te ya nesurat ta lebru na Namaratu a

‘Namaratu la ya dayawan muy, aintu la tatakday ya pakidafun muy,’kunna.”

11A ta nepagtugut ni Satanas, a umangehapa ya anghel kiden nga manguffun teHesus nga mangpasikan tentu.

Ya Pamegafu Na Tarabaku Ni Hesus(Mk 1:14,15; Lk 4:14,15; Jn 4:43-45)

12A ta nekabalin na kumanen a nadamagni Hesus ta nebalud dan i Hwanen nganangzigut ta tolay kiden. A yen ta nagtuguthapa i Hesus ta lugar na Hudeya, te nag-toli ta agyan na en ta iten Galileya. 13 A

pa nagyan bit ta ili na Nasaret, kapye naumalit hapa ta ili na Kapernayum.

A ya ili na Kapernayum a nesaad tapingit na Alug na Galileya ta lutaken nganebingay ta tribu na Zebulun ikid na Nap-tali ta palungu na araw. 14 A yen halaya nagyanan ni Hesus abat ta mabayag,te sinaned na ya ngamin kiden lugar naHudyo kiden pase Hentil kiden ta lugar naGalileya. A uray hapa yen na Namaratupetta magdulot ya inuhohug na aglavunenmina Isayas, te ya uhohug na en a

15-16 “Ya Hentil kiden nga taga Zebu-lun ikid na Naptali a magyan kidta sugiram ikid na ngarab na pasi,ammi nadakaran kid na, te naitadan ya masikan na zilag,” kunna.

17 A ta neaange ni Hesus ta ili na Kaper-nayum a pinegafwanan na yamangipadan-gag ta damag na pagturay na Namaratu tatolay kiden, a ya nebar na hapa ta tolaykiden a

“Ulin muy ya gagangay muy, te ittanya Dafu muy nga nekari na Namaratu tamagturay tekamuy,” pakakin.Ya Pagpili Ni Hesus Ta Ituldu Na Kiden(Mk 1:16-20; Lk 5:1-11; Jn 1:40-42)

18 A tentu en nagtugtugut ta pingit naAlug na Galileya a nesimmun na ya duwana magkabagis, ig Simon nga magngaganhapa te Pedru, ikid ni Andres. A mag-tahukul kid na ta alugen te dumatahukulkid ta ikan, a binaran na kid.

19 “Dumagdag kanan hala teyak, teituldu ta kam petta dumatahukul kamsangaw ta tolay,” kunna tekid,

20 a insigida newagak da ya tahukul da adumagdag kid na. 21 A tekiden nagdulotnagtugtugut ta ba-naden a naita ni Hesusya duwa ha namagkabagis, ig Santiago ikidni Hwan, a nehulun kid hapa ta dama da enZibadeyu ta barangay na en, a magpakap-pya kid ta tahukul da kiden. 22 A bina-ran ni Hesus ya duwa kiden magkabagis,a insigida newagak da ya dama da en tabarangayen, a dumagdag kid na hapa.

23 A sa nahahulun kid ni Hesus nganagsaned ta ngamin kiden ili ta lugar naGalileya, te mangituldu hapa i Hesus takapilya na Hudyo kiden. A nepadangagna hapa ya damag na pangikerutan naNamaratu, yaga pinagmappya na hapa ya

Matyu 4:24 6 Matyu 5:18magtatākit kiden ta magdaduma na takitikid na pagzigātān. 24 A alistu kumalay yadamag na pakapangwa ni Hesus addet talugar na Siriya ta amyanan na Galileya, aenda hapa nekarad ya ngamin kiden nag-tatākit tentu. Itta ya nagtakit ta magdad-uma na takit, ikid na ut-ut, ikid na seanitu,ikid na magkissiw, ikid na awan maka-hehit, a sa pinagmappya na kid ngamin.25 A maski am had ya eyan ni Hesus adumadagdag hapa ya awan bababang natolay nga taga Galileya, ikid na lugar naDikapolis, ikid na ili na Herusalem, ikidna lugar na Hudeya, ikid na dammang nakarayan na Hurdan.

5Ya Netuldu Ni Hesus Ta Utun Na Bagetay(Lk 6:20-30)

1 A gafu ta dumadagdag hapa ya pakeadduna tolay tegHesus a gimonkidhapa tabagetay. A ta nepagtuttud ni Hesus a ennahapa kinalihung na ituldu na kiden pettadangagan da ya ituldu na. 2 A ya netulduna tekid a intu yan:

3 “Ya ngamin kiden makkamu ta itta yapagkurangan da a nagāsāt kid, te Na-maratu sangaw ya makkamu tekid,”kunna.

4 “A ya magdamdam hapa gafu ta du-layen ta paglelehutin a nagāsāt kidhapa, te Namaratu sangaw ya man-abtabang ta damdam da.

5 “A nagāsāt hapa ya ngamin kidenmasippat, te yen kid sangaw yamakaalap ta ngamin lutakin ngapinadday na Namaratu ewan.

6 “A nagāsāt hapa ya ngamin kiden imi-nam ta mappya na gagangay, te uffu-nan na kid hapa sangaw na Namaratu.

7 “A ya ngamin kiden makipagrikna ikidna mangikallak a nagāsāt kid hapa,te ikid hapa ya ikallak na Namaratuewan.

8 “A nagāsāt hapa ya tolay kiden ngamatunung ya agnonotan da, te maitada sangaw ya Namaratu.

9 “A nagāsāt hapa ya ngamin kidenmangpakappya ta magtatapil, te yenkid ya ikwenta na Namaratu ta anakna nga megitta tentu.

10 “A ikamuy hapa nga tapangan dagafu ta matunung ya gagangay muy a

nagāsāt kam hapa, te Namaratu san-gaw ya makkamu tekamuy.11 “A am angarigan mantu ta amā-

matan da kam, ikid na tapangan da kam,ikid na padpadulayan da kam gafu tapangurug muy teyak a nonotan muy tanagāsāt kanan. 12 A mappya ta maga-yayat kanan, te pake dakal sangaw yaisagolyat na Namaratu tekamuy. A awe-muy la magdamdam, te nonotan muymina ya aglavun kiden na Namaratu tapalungu na araw, te kagitta muy kidhapa nga natapangan.”Ya Keangarigan Na Mangurug

13A ya netuldu na para tekid a“Ikamuy nga mangurug teyak a ku-

man kam na asin ngamekikkihu ta awankiden mangurug, te ikamuy mina yamangatad ta pagkappyanan da. Amminonotan muy mina ya gagangayen asin,te am imawan ya apgad na a awan san-gaw ta kapkappyan na, a mewarad san-gaw ta dalan, petta kelubegan na tolaykiden.

14 “A ya takday para pangiangariganku tekamuy a ikamuy hapa ya kumanna zilag nga magpadakar ta tolay kiden.A mappya mantu ta awemuy ilingad yapagdakar muy, petta pake maita ta ku-man na ili nga napatayuk ta toktok nabagetay. 15 A am itta ya nagpagatangta zilag na ta bali na a enna hud itaguta umag na kalamba awa itun na hamanta kabagawan na, petta madakaran yangamin umag na bali en. 16 A kumanenhapa mina tekamuy, te mappya ta awe-muy ikamat ya pagdakar muy ta ikatto-lay muy kiden, petta maita da hapa yakappyanan na tarabaku muy, a ikayat dahapa sangaw dayawan ya Namaratu takuman na ikamuy.Ya Ituldu Ni Hesus Ikid Na Lintigen17 “A awemuy mina pahig ta yen ya

neangek sin petta azin ku ya lintig naNa-maratu ikid nanesurat na aglavunkiden,te awek kid azin awa pake ipaitak hud laya ikayat da uhohugan, 18 te ya pake ibarku tekamuy a mapmappya ta lumitap yalangitewan pase lutakin ammi ta maaziya maski kaassangan na letra ta lintigna en, te mappya ta sa magdulot ya

Matyu 5:19 7 Matyu 5:35ngamin nesurat ta lintig na en. 19 Amaski am inya sangaw ya magsoysoy tamaski kaassangan na uhohug ta lintig naen ikid na manansanat hapa ta kadwanpetta magsoysoy kid hapa a aweda san-gaw mesipat ta tolay kiden nga iturayanna Namaratu ewan. Ammi ya kanayunmangidulot ikid na mangituldu ta lintigna en a yen kid sangaw ya igitta na Na-maratu ta kaispotan na tolay na kiden.20Te ya pake ibar ku tekamuy amapmap-pya mina ta magsurok ya kappya muyammi ta kappya na Pariseyu kiden ngakampon la mappya ya tarabakun da, team awan a awemuy sangaw mesipat taiturayan na Namaratu ewan.

Ya Ituldu Ni Hesus Ta Magporay21 “Dana nadangag muy hapa ya ne-

tuldu da ta popolu kiden dadagkal muyta

‘Awemuy mamapasi ta tolay, temaski am inya sangaw ya mamapasia medarum sangaw ta atubang namangpa-gang ta makaliwat,’ kundatekid.

22 Ammi ya uhohug ku tekamuy taayanin a maski am magporay kam taikattolay muy a medarum kam sangawta atubang na Namaratu ewan. Team ‘Awan ka ta kapkappyan,’ kummuyta ikattolay muy a medarum kam taatubang na mangpa-gang ta makaliwat,a mewarad kam sangaw ta pangtaguhalina Namaratu ewan. 23 A am angariganmantu ta itta ka ta bali na Namaratunga makimallak, a manonot mu ya li-wat mu ta kagittam tolay, 24 a e ka bitmakikoma tentu, kapyem ange ha maki-mallak. 25 A am itta ya mangidarumteko gafu ta liwat mu tentu a mappya taalistu ka makikoma tentu ta awena parala nepangidarum teko. Te am nedarumna kan ta kwes a igawat na ka sangawna kwes ta polis petta ibalud da ka. 26 Atalaga ta awem sangaw makauhet abatta nabalin na ya pangikarum ta ngaminliwat mu.

Ya Ituldu Ni Hesus Ta Magatattug(Mk 10:11; Lk 16:18)27 “A dana nadangag muy hapa ya

netuldu ni mina Moses ta idi ta ‘Awem

mangadallaw,’ kunna. 28 Ammi ya uho-hug ku tekamuy ta ayanin a maski aminya ya mangit-ita ta babbay gafu tapagattugān na a nekwenta hala ta man-gadallaw ya nonot na en. 29A yen ta ibarku ta tagtakday tekamuy ta ammagliwatka mina gafu ta sanatan na ka na takdaymatam a mappya ta kilotam ya mata-men petta iwarad mu, te mapmappya tamewarad ya takday la na matam ammita sa mewarad sangaw ya ngamin barimta pangtaguhali na Namaratu ewan. 30Aam masanat ka magliwat gafu ta takdaykamat mu a mappya ta gappakam ya ka-mat men petta iwarad mu, te mapmap-pya ta awan ya takday kamat mu ammita sa mewarad sangaw ya ngamin barimta pangtaguhali na Namaratu.Ya Ituldu Ni Hesus Ta Makigungay31 “A ya netuldu hapa ni Moses ta idi a

‘Maski am inya ya makigungay taatawa na a mappya ta atadan na tapapel na pakigungayna tentu,’ kunna.

32 Ammi ya uhohug ku tekamuy taayanin a maski am inya na lalaki yamakigungay ta atawa na a ya lalakien sangaw ya makaliwat am makiatawaha ya negungay na en, te kuman nanapersa nakikadallaw, ammi awan baleam apolu nakikadallaw ya babbayenkapye na igungay na lalaki en. A maskiam inya ya mangatawa ta negungay naen a nekwenta hala ta mangadallaw.Ya Ituldu Ni Hesus Ta Magpagasingan33 “A dana nadangag muy hapa ya

netuldu ta dadagkal muy kiden gafu tapagpagasing muy, te ya nebar ni minaMoses a

‘Am itta ya ikarim nga ipagasingamta Namaratu ewan a awem mantumangilogot, te idulot mu ya nekarimen,’ kunna.

34 Ammi ya uhohug ku tekamuy a awe-muy malat magpagasingan ta maski amanu ya ngagan na, te makaliwat kam.‘Ampade mahunnak sangaw ya langitam tulad ya ikari kin teko,’ awemuykumin, te pagyanan na Namaratu yalangitina. 35 ‘Ampade lumitap ya lutakinam awek idulot ya kinan ken,’ awemuyhapa kumin, te ya lutakin ya pagkasoy-adan na takki na Namaratu ewan. A

Matyu 5:36 8 Matyu 6:6awemuyhapa ikabat ya ili naHerusalem,te yen sangawya pagyanan naAri en ngapagtogkokan na Namaratu. 36A awemuyhapa ikabat ya huk na ulu muy, te awanhaman tamakkwamuy ta hukmuy pettamauli mina. 37 Am itta ya onan muya ‘On,’ kummuy la ten. A am itta yaaweyan muy a ‘Awek,’ kummuy la ten.Te ammagpagasingan kampara a yen yatarabaku ni Satanas.Ya Ituldu Ni Hesus Ta Mangibalat38 “A ya takday ha nadangag muy nga

netuldu ni mina Moses a‘Am itta ya mangbattak ta matam

a battakam hapa ya mata na. A ampakkan na ya ngipam a pakkam hapaya ngipan na,’ kunna.

39 Ammi ya uhohug ku tekamuy taayanin am itta yamangwa ta dulay teka-muy a awemuy la ibalat. Am lappaganna ya pahingil mu a itayam hala tentuya taakub. 40 A am idarum na ka pettaalapan na ya barawasim a iatad mu halakontodu kamasitam. 41 A am persanna ka mehulun tentu abat ta takdaykilumetru a hulunam la maski abat taduwa na kilumetru. 42 Am itta ya adan-gan na ono gubatan na teko a iatad mula.Ya Gagangay Na Mangidduk(Lk 6:31-36)43 “A ya takday ha nga nadangag muy

nga netuldu da ta idi a‘Iddukam ya makikofun teko, ammi

ya makitapil teko a awem la ikallak,’kunda.

44 Ammi ya uhohug ku tekamuy a id-dukan muy ya makitapil tekamuy, apakimallak muy hapa ya mangigagedtekamuy, 45 pettam megitta kam taDamamuyewan Namaratu. Te ya gagan-gay na Dama muyewan a paglattogan naya bilag na en ta ngamin tolay, dulay amdulay ikid na mappya am mappya, yagapagudanān na hapa ya agyan na magli-wat pase awan magliwat. 46 A mappyata kunna ten ya tarabakun muy, te amintu la iddukanmuy yamangidduk teka-muy a itta hud sangaw ya pangsagolyatna Namaratu tekamuy, te awan hamanta pagdaduman muy na magdarogas ki-den nga mangidduk ta mangidduken

tekid. 47 A am intu la pagdulotan muyta bali muy ya kahulun muy kiden ahad kukunnamantu imadduna tarabakumuy ammi ta tarabaku na awan kidenmakkamu ta Dyos muy. 48 Mappyamantu ta awan ta talibanmuy ta pangid-duk muy petta megitta kam ta Damamuyewan Namaratu, te awan ta idad-uma na ta ngamin tekamuy.”

6Ya Ituldu Ni Hesus Ta Manglimut

1A ya ituldu para ni Hesus tekid a“Itan muy ta ipabuya muy ya kappya

muy ta atubang na tolay petta dayawanda kam, te am kunna ten ya tarabakunmuy a awan sangaw ta pangsagolyat naDamamuyewan tekamuy. 2A am angari-gan mantu ta manglimut kam a awemuyipadangag ya panglimut muy ta kumanna gagangay na magimmamappya ki-den, te intu la pangatad da am itta kid taumag na paggagimungan ikid na dapun,petta pahig na tolay kiden ta masikanya pangidulot da ta lintig na Namaratu.Ammi ya pake ibar ku tekamuy a naalapdan ya sagolyat da ta pangdayaw natolay kiden tekid. 3 A am angariganmantu ta manglimut kam a awemuy laibabar maski ta pake abikanen nga ko-fun muy, 4 te mangatad kam hud la amawan ta makaita, a ya Dama muyewannga makaita ta ngamin ya mangsagolyatsangaw tekamuy.Ya Ituldu Ni Hesus Ta Makimallak(Lk 11:1-13)5 “A kumanen hapa am makimallak

kam ta Namaratu a awemuy la pariganya magimmamappya kiden nga ape lamagdayaw ta Namaratu. Te am maki-mallak yen kid a ikayat da ipaita yapakimallak da ta umag na kapilya da ikidna ang-angen na tolay, petta pahig natolay kiden ta abikan kid ta Namaratu,ammi naalap dan malat ya sagolyat data pangdayaw na tolay kiden tekid. 6 Aam itta mantu ya mayat makimallak aange mina tatakday ta awan ta totolaynga makaita ikid na makadangag tentu.A ya Dama na ewan nga awan maita aintu hapa la sangaw ya makaita ikid namangsagolyat tentu.

Matyu 6:7 9 Matyu 6:277 “A kumanen hapa am makimallak

kam tentu a awemuy totolin uhohuganya takday la ta kuman na akkimallak naHentil kiden ta dyos da kiden. Parig data dangagan na kid na dyos da gafu takaddu na uhohugan da, 8 ammi awemuyparigan ya akkimallak da, te ya Damamuy ta langitewan a dana amu na amanuyamasapulmuymaski awemuyparala inadang tentu.

9 “A mappya mantu ta kumanin yapakimallak muy:

‘Ay, Afu, nga Dama mi ta langit, am-pade nonotan na ka mina na ngamintolay sin,

petta sa ikamat da ya ngagam,10 ikid na makituray kid teko,

petta kanayun magdulot hapa yangamin ikayatmu ta lutakin ta kumanna tarabakun da ta langitina.

11 A atadan na kami haen, Afu, takanan mi ta kinanghahaw.

12A pakoman na kami hapa ta liwatmi kiden teko, te napakoma min hapaya nagliwat tekami.

13 A awena kami doban ta pagli-watan mi, te ikerutan na kami hudla ta pangparuba ni Satanas tekami.Amen.’14 “A mappya ta dana pakoman

muy ya nagliwat tekamuy kapye muymakipakoma ta Dama muyewan, pettapakomanna kamhapa. 15Te amawemuypakoman ya ikattolay muy nga nagliwattekamuy a awena kam mantu pakomanna Dama muyewan ta liwat muy.

16 “A am ngilinan muy ya arawen ngaaweda pangan gafu ta damdammuy ikidna pakimallak muy a awemuy ipaita yadamdam muy ikid na bisin muy ta ku-man namagimmamappya kiden nga apemagdamdam, te dana tunan da ya uluda ikid na mukat da ta lafu, petta maitana tolay kiden ta aweda pulus mang-mangan. Ammi naalap dan malat yasagolyat da ta pangdayaw na tolay kidentekid. 17 A am awemuy mantu mangana magamwas kam ikid na magtagetaykam ta kuman na gagangay muyen hala,18 petta bakkan ta tolay ya makaita taawemuy pangan am awa Dama muye-wan nga awemuy maita, a intu hapa la

ya makkamu ta damdam muy ikid namangsagolyat tekamuy.Ya Ituldu Ni Hesus Ta Maginggum19 “A mappya hapa ta awemuy

maguknud ta pagba-nang muy ta lu-takin, te perdin na sangaw na ulolag ikidna duping, yaga sarokan na sangaw natulisan petta takawan na. 20Mapmappyahud la ta isaned muy ya sobra na kwamuy, petta magserbi ta kappyanan naikattolay muy kiden. Te am kunnaten ya tarabakun muy a itta sangaw taNamaratu ewan ya pagba-nangan muynga awan maperdi, a awena masi-gedna tulisan. 21 Te am itta la ta Namaratuewan ya pake kengan muy a yen la yaagyan na nonot muy.

22 “Ya mata muy kidina ya mangatadmina ta dakar na bari muy, a ammappyaya mata muy a sa madakaran ya ngaminbari muy. 23 Ammi am dulay ya matamuy a sugiram hapa sangaw ya ngaminbari muy. A am sugiram mantu ya mag-dakar mina ta bari muy a pake sugiramkanan. 24 A yen ta ibar ku hapa teka-muy ta awena mabalin ta duwa ya dafumuy, te am pake ikayat muy ya takday akuman na ikatupag muy ya takdayen, aam sa idulot muy ya ikayat na takday akuman na aweyan muy ya takdayen. Ayen ta awemuy mapaggindan manonotya Namaratu ikid na pagba-nang muyhapa.

25 “A ya pake ibar ku mantu tekamuya awemuy mina burungan ya pagka-tolay muy am anu sangaw ya kananmuy ikid na inuman muy. A awemuyhapa burungan am anu sangaw ya pag-barawasi muy, te Namaratu haman yanangatad ta bari muy ikid na angat muy,a awena hud iatad ya magserbi ta angatmuy ikid na bari muy? 26 Intu minapagnonotan muy ya mamanuk kiden, teaweda haman magmula ikid na magga-pas, yaga aweda haman maguknud takanan da, ammi mangan kid hala, te yaDama muyewan ya makkamu ta kananda. Ammi tekamuy a pake mesasita kamtentu ammi ta mamanuk. 27 A maskiam magburung kam mina a itta hudya medagga ta pagkatolay muy maskita takday la na oras gafu ta pagburung

Matyu 6:28 10 Matyu 7:15muy? 28 A annun muy hapa burunganya pagbarawasi muy? Itan muy la yalappaw kiden awa aweda haman mag-bannag magdaget ta kuman na barawasida, ammi magispot kid hala. 29 Pake is-ispot kid ammi ta Ari en mina Solomun,te awena haman negitta na kalalaki nanepagbarawasi na ta kalalaki na lappawkiden. 30 A am kumanen mantu yakalalaki na pabarawasi na Namaratu takaddat kiden ngamakalimagan kapye damatongradan a awan hud ta pangkengana tekamuy ta pagbarawasi muy?

“Anuhaman ta assang la ya pangikata-lak muy tentu? 31 Awemuy mantu bu-rungan am had ya pangalapan muy san-gaw ta kanan muy ikid na inuman muyikid na pagbarawasi muy, 32 petta awe-muy megitta ta awan kiden makkamuta Dyos muy, te yen kid ya kuga mafu-lotan nga magburung ta pagkatolay da.Ammi ya Dama muyewan ya makkamuta ngamin masapul muy, 33 a am intuapolu karagatan muy ya ikayat na Na-maratu ikid na patarabaku na tekamuya sa medagga hapa sangaw ya ngaminmasapul muy. 34 A awemuy mantu bu-rungan ya masapul muy sangaw ta lak-wat, te awemuy para la amu am anu yadumatang ta lakwat. A awemuy minadaggan ya burung muy, te gustun yaburung muy para ayanin na araw.”

7Ya Pangihuya Ni Hesus Ta Mangpaliwat(Lk 6:37-42)

1A ya ituldu para ni Hesus tekid a“Awemuy ka-ma la palpaliwatan ya

ikattolaymuy, talo am paliwatan na kamsangaw na Namaratu ewan. 2 Te am anuya pangitan muy ta kadwan a kumanenhapa sangaw ya pangitan na Namaratutekamuy. A ya pangikwenta muy taikattolay muy a kumanen hapa sangawya pangikwenta na Namaratu tekamuy.3 Ya ibar ku ta tagtakday tekamuy aanu haman ta ihuyam ya salasangkap tamata na ikattolay mu, am awem maamuta itta hapa ya tarosu ta matam. 4 Apa-pa-num maazi ya salasangkap na amitta para la ya tarosu ta matam? 5 Kugamagimmamappya ka. Azim bit ta apolu

ya tarosu ta matam, a sangaw mag-dakar ya pakaitam, pettam maazim yasalasangkap ta mata na ikattolay mu.

6 “A am ikayat muy bidan ya mappyanga netuldu na Namaratu tekamuy aitan muy ta awemuy bidan ta kumanna atu kiden nga malogon magporay,talo am tapilan da kam sangaw. A awe-muy hapa iwarad ya mapateg teko taatubang na awan kiden makanonot taloam ilublubeg da la sangaw ta kuman nabahuy kiden.Ya Sagolyat Na Makimallak(Lk 11:1-13)7-8 “A am itta ya masapul muy a adan-

gan muy la ta Namaratu te iatad nahala tekamuy, te am kanayun apaganmuy ya ikayat muy tentu a maapaganmuy hala, a am magtoktok kam tentu ahukatan na kam. 9 Te maski am ikamuyya pagadangan na anakmuy ta kanan naa batu hud ya iatad muy tentu? 10 A amdalag ya adangan na a ulag hud ya iatadmuy? 11A yenmina ya pagnonotanmuy,te maski am seliwat kam a amu muyhaman mangatad ta kappyanan ta anakmuy kiden. A kontimas mantu ta man-gatad i Dama muyewan ta kappyanan tamagadang tentu.

12 “A am anu ya ikayat muy ta ipaitana ikattolay muy tekamuy a mappya takumanen hapa ya ipaita muy tekid, teyen ya fun na ngamin patarabaku naNamaratu tekamuy nga nesurat ta lintigna en ikid na lebru na aglavun kiden.Ya Duwa Na Dalan13 “A am ikayat muy simarok ta pagto-

layanmuy a intu angenmuy yamailatensasarokan, te maski am malmalogon yadalan ta agyan na alawa en sasarokana yen haman ya ange ta kaperdin nakahalwa muy, a addu hapa ya kahulunmuy, te yen ya angen na addu na tolay.14 Ammi assang la na tolay ya maka-datang ta agyan na pagtolayan, te ilatya sasarokan na, yaga mazigat hapa yadalan na en.Ya Pakaitan Ta Kakurugan Na Mangurug15 “A itan muy hapa ta maayayyaw

na kam sangaw na ape mangipadangagta uhohug na Namaratu, te am e kid

Matyu 7:16 11 Matyu 8:5

tekamuy a igitta da ya bari da ta kumanna mangurug, ammi ya nonot da ya ku-man na nonot na atu en nga magkalong.16 A ya gagangay da ya pakaitan muy takaladdud da, te awena haman negitta tauhohugan da. Am maita muy ya lanutna mawini a yen hud ya pakaitan muyta mayan na patani? A am ambabangaa yen hud ya pakaitan muy ta mayanna anyog? 17-18 A kumanen hapa takompormi na kayu, te ammappya ya funa magmayan hud sangaw ta dulay awamappya haman. Ammi am dulay ya funa magmayan hud ta mappya awa dulayhapa ya mayan na en.

19-20 “A kumanen hapa ta ange kidenmangituldu tekamuy, te ya tarabaku daya pakkamun muy tekid am mappya kidono am matulad kid. A ya ngamin kidenfun nga awan magmayan ta mappya amatukad kidhala sangawpettamewaradkid ta afuy. 21A maski am ibar da ta iyakya dafu da a bakkan ta yen kid sangawya pasarokan ku ta agyan na Namaratuewan, te intu la sangaw makasarok yamangidulot ta ikayat ni Damakewan.

22 “A sangaw ta araw na pama-gang nata awan kiden mangurug a addu sangawya makikekallak teyak, te

‘Afu, Afu, ikallak na kami, te ikamipaen ya nangipadangag ta ngagam, aya ngagam hapa ya nepagpatugut mita anitu, a addu hapa ya pinadpadatumi, Afu, gafu ta kalalaki na ngagam,’kunda sangaw teyak.

23Ammi ya ibar ku sangaw tekid a‘Umadayu kanan teyak, ikamuy

nga magtarabaku ta awan kustu, tebakkan haman teyak ya nangidobtekamuy,’ kunku sangaw tekid.

Ya Keangarigan Na Magbali24“A ampake nonotanmuy ya ngamin

kiden netulduk tekamuy petta yen kidya tarabakun muy a megitta kam hapata kuman na nakanonoten nga nagbalita maladda na bali. Te ya nakanonotennagbali a dana nagpili ta maladda naarigi, kapye na kid nekali ta adalam.25 A tentu en nagkawan ta agyan na balina en a pirmi ya sikan na paddadenikid na udanen addet ta naglayus, ammiawena hala natukalit na bali na en te

maladda haman ya arigi na kiden yagaadalam hapa ya kali da. 26 Ammi yaawan kiden mangdangag ta uhohug kukiden a megitta kid ta kuman na awa-nen nakanonot nga nagbali ta malogonmatukalit. Te ya awanen nakanonot anangalap ta magdalikompormi na arigi,yaga netunglak na kid ta assang la. 27 Atentu en nagkawan a pirmi ha ya sikanna paddaden ikid na udan ikid na layusta agyan na bali na en, a piga la yakatukalit na, a sa nakutukutet hapa.”28 A yen bit la ya addet na netuldu ni

Hesus ta tolay kiden, ammi nepagpaka-latda hapa ya gagangay na pangituldu na, 29 tenangituldu ta kuman na intu ya makkamuta ngamin, a bakkan ta kuman na gagangaykiden nangituldu tekid.

8Ya Pagpamappya Ni Hesus Ta Naggalis(Mk 1:40-45; Lk 5:12-15)

1A gafu ta nabalin na i Hesus nangituldua dumagut na ta bagetayen, a dimadagdaghapa ya pake addu na tolay. 2 A ka-ma laitta ya takday lalaki nga naggalis, a umangenamalentud ta atubang ni Hesus.

“Ay Afu, ikallak nak haen, te amuk tamaurum ya tabbit kin am ikayat mu,”kunna.

3A ya uhohug ni Hesus ta nepangisi-ged nata lalaki en, a “Ikayat ku hapa, a itam awamalinis na ya tabbit mina,” kunna. A ka-ma la imawan ya galis na en. 4A ya uhohugpara ni Hesus tentu a

“Itam ta awan ta pangibibidam ta isin,ammi em ipaita ya barim ta padi en tasimbaanen petta maita na ta awan naya galis men, a iatad mu hapa tentu yaiatang na ta kuman na nebar ni Mosesta lintigen, te yen sangaw ya mangi-pasikkal ta tolay kiden ta nagmappyakan,” kunna.A sangaw nagdulot hapa i Hesus ta ili na

Kapernayum.

Ya Pakimallak Na Suddalu En Te Hesus(Lk 7:1-10)

5 A tentu en simarok ta ili en a itta hapaya kapitan na suddalu nga taga Roma, aumange nangdafung tentu.

Matyu 8:6 12 Matyu 8:236 “Ikallak nak haen, Afu, te itta ya

tagabuk ta bali nga awan makahehit, apake mazigatan na,” kunna te Hesus.

7 “A entanan mantu ta balim pettapagmappyan ku,” kunna hapa ni Hesus.

8Ammi ya uhohug na hapa te Hesus a“Maski awem la ange ta bali, Afu, te

awek megitta ta kappyam. A ibar mu laya kakustun na pagmappya na a amuk tamagmappya hala, 9 te maski iyak, Afu, aitta ya mangituray teyak, yaga itta hapaya suddalu nga iturayan ku. A am ‘E katen,’ kunku ta takday a ange hala ten.A am ‘E ka sin,’ kunku para ta takdaya ange hala teyak. A am ‘Kwam yan,’kunku ta tagabu ken a kwan na hala.A kontimas mantu ta makkwa hapa yangamin uhohugam,” kunna.10 A pake nepagpaka-lat ni Hesus ya in-

uhohugna kapitanen, a dinayawannahapata atubang na tolay kiden nga dumagdagtentu.

“Pake masmasikan haman yapangikatalak na kapitanen ammi taIstralita kiden. Temaski am ikid ya pinilina Namaratu ta tolay na a awan para lata naitak tekid nga mangikatalak tentuta kuman na kapitanin,” kunna tekid.

11 “A pake ibar ku hapa tekamuy tapake addu para sangaw ya mangurugnga taga ngamin kiden lugar ta paglele-hutin. A maski am bakkan ta Istralitakid a mesipat kid hala sangaw teg minaAbraham ikid ni mina Isak ikid ni minaHakob ta pangikerutan na Namaratuewan. 12 Ammi ya Istralita kiden ngaapolu pinili na amelogot sangawya pakeaddu tekid, te meabbang kid sangawta agyan sugiram, a magyan kid la tenmakatangtangit ikid na magngahitam,”kunna tekid.

13A ya nebar na hapa ta kapitanen a“Dumatang kan la ta balim, te nabalin

na ya inadang men teyak ta kuman nanekatalak mu,” kunna.

A negindan hapa ya nepagmappya natagabu na en ta nepaguhohug ni Hesusen.

Ya Pagpamappya Ni Hesus Ta Nagtatākit(Mk 1:29-34; Lk 4:38-41)

14 A ta nepagtugut nig Hesusen a kuminkid ta bali ni Pedru. A ta datang da ta

bali na en a neddatangan da ya katahun-gan ni Pedru nga babbay nga umaidda, tenagpatu. 15 A enna sini-ged ni Hesus yakamat na en, a yen hapa ya nepagkamagna patu na en. A sangaw nagtayuk hapa, aenna nepagafuy ig Hesusen. 16A sangaw tahiklam a itta ya nagdadatang ta bali da ennga ange mangikahad ta addu na seanituikid na magtatākit. A pinatugut ni Hesusya anitu na seanitu kiden ta kasikan nauhohugan na, yaga pinagmappya na hapaya ngamin kiden nagtatākit. 17 A gafu takumanen a nagdulot hapa ya inuhohug naaglavunenmina Isayas, te ya uhohug na ena

“Intu ya nangazi ta pagkafuy tam ikidna nagpamappya ta takit tam ki-den,” kunna.

Ya Tabarang Ni Hesus Ta Dumagdag Tentu(Lk 9:57-62)

18 A ta takday ha na araw a itta kid tapingit na alug, a umange hapa kumalihungya pake addu na tolay. Ammi ya uhohugni Hesus ta ituldu na kiden a “Entanan tadammangewan,” kunna. 19A ka-ma la um-abikan hapa tentu ya takdaymangituldu talintig na Namaratu, a

“O, Mistro,” kunna te Hesus, “Du-magdagak hapa teko, temaski had sin yaeyam,” kunna.

20 “A pake kakallak ka sangaw am du-magdag ka teyak, temaski am iyak ya To-layen nga Taga Langit a awan haman tadatangan ku ta pagibannagan ku mina.A mapmappya haman ya kasasaad namungaw ikid na mamanuk kiden, te ittahaman ya pagyanan da,” kun ni Hesustentu.21A sangawpehulunhapa ya takday para

na ituldu na, te“Dumagdagak hapa sangaw teko, Afu,

ammi indagan ku bit ya pasi ni damaken,te itanam ku,” kunna.

22Ammi ya uhohug ni Hesus tentu a“Bay-am la, te ya awan kiden ma-

tolay ta Namaratu a yen kid mina yamakkamu mangitanam ta kahulun dakiden nasi, ammi teko a dumagdag kanteyak,” kunna.Ya Pagpaimmang Ni Hesus Ta Paddad(Mk 4:35-41; Lk 8:22-25)

23 A ta nepaglugan ni Hesus tabarangayen a dumagdag hapa ya ituldu na

Matyu 8:24 13 Matyu 9:8kiden. 24A tekid para la dumakit ta alugen anasidug na i Hesus ta barangayen, a ka-mala nagsikan na ya paddaden ta kuman nakawan, a lima-nug na ya danum na alugenta umag na barangay da en. 25 A gafu tanagburung na ya kahulun na kiden a endahapa hinukal i Hesus.

“Ay Afu, ikerutan na kami, te lumam-mad kitanan,” kunda.

26 “A anu haman ta magburung kam?Kuga assang la ya pangikatalak muy,”kunna hapa tekid.A tentu en nagtayuk a “Magimmang

kanan,” kunna ta paddaden ikid na palungkiden, a nagimmang kid na, a nagsimpanya danumen. 27A pake nagpaka-lat hapa yakahulun na kiden tentu, a

“Anu panaw ya katolay na tolayin yan,te maski ya paddad ikid na palung akurugan da hala ya uhohug na,” kunda.Ya Pagpamappya Ni Hesus Ta Duwa Na

Seanitu(Mk 5:1-20; Lk 8:26-39)

28A tekiden nakadatang ta dammang naalugen a itta kid na ta lugar na Gadarenokiden, a nepagka-ma ni Hesus ya duwa nalalaki nga pinagguyung na anitu da kiden,te bagu nagafu kid ta agyan na tanamkiden. Pake maporay kid kan ta idi addetta magtalaw ya tolay kiden ngamagtalib taagyan da. 29 A ta nepakaita da te Hesus anaggihawa kid tentu,

“Iko kad ya Anak na Namaratu ewan,ammi anu itta ka sin tekami? Awenakami haen pakākāllakan, te awan para laya araw mi en,” kunda te Hesus.30 A gafu ta itta hapa ya addu na bahuy

nga magdukdukit ta sang adayu tekid, 31 ainadang na anitu da kiden ta yen kid yapangidoban ni Hesus tekid.

“Am patugutan na kami ta lalaki kidina doban na kami mantu ta bahuy kide-wan,” kunda.

32 “A e kananmantu,” kun ni Hesus ta anituda kiden, a nagtugutan da ya lalaki kiden,kapye da simarok ta bahuy kiden. A ka-mala nagadukal ya bahuy kiden bumilag, a sanagurdak kid ta gatab na bagetayen kapyeda nagkahunnak ta alugen, a sa nagkalimatkid na. 33 A ya nagtahon kiden ta bahuykiden a nagbabilag kid na hapa nga ange taili, a nedanug da hapa ya ngamin naita data nepagpamappya ni Hesus ta duwa kiden

lalaki. 34 A magananwan la a imuhet yangamin kiden tolay ta ili, te enda itan iHesus. Ammi ta datang da tentu a awedahaman pinagdulot awa nebar da hud la taumadayu ta agyan da.

9Ya Pagpamappya Ni Hesus Ta AwanMaka-

hehit(Mk l-12; Lk 5:17-26)

1 A naglalugan mantu ha ig Hesus tabarangay da en, a nagtoli kid ha ta nagafunda en ta dammang, a dumatang kid na taili na en. 2 Awena la nabayag a itta yaenda nekahad nga awan makahehit ta balien nga nagyanan ni Hesus, a nesarok da tabali en nga umaidda para la ta pagiddan naen. A ta nepakaita ni Hesus ta pangikatalakda tentu a naguhohug hapa ta awanenmakahehit.

“Matalak ka la, Aleng, te pakomankunya liwat mu kiden ta Namaratu,” kunna.

3 Ammi ya kadwan kiden nga mangitulduta relisyon na Hudyo kiden nga gituttudanhapa ta umag na bali a linibakan da hapa yainuhohug ni Hesus ta nonot da hapa la.

“Dulay mantu yan na tolay te ugtulānna haman ya turay na Namaratu,” kunna nonot da.

4Ammi narikna ni Hesus ya nonot da, a“Anu haman ta libakanmuy ya inuho-

hug ken? 5Had sin hud ya malmalogon,am pakoman ku ya liwat na kiden onoam pagmappyan ku petta makatugut?6 Ammi itta ha ya ibar ku ta awaninmakahehit, petta amu muy ta itta yaturay na Tolayen taga Langit nga mang-pakoma ta liwat na tolay kiden,” kunnatekid.

A ya nebar na en ta awanen makahehit a“Imivwat kan, Aleng, te alapam na ya

pagiddamina a dumatang kan ta balim,”kunna.

7 A imivwat kad, kapye na magtugut, anagdulot hapa ta bali na. 8 A ta nepakaitana tolay kiden ta nagmappyan ya lalaki ena nahigalan kid na, otturu dinayawan da yaNamaratu gafu ta inatadan na ya tolay takuman na pakapangwa na en.

Ya Pangpadagdag Ni Hesus Te Matyu(Mk 13-17; Lk 5:27-32)

Matyu 9:9 14 Matyu 9:239 A ta nepagtugut nig Hesus ta iten a

nasimmu na hapa ya takday agsingir tabwis nga imatuttud ta lugar na pagpaganna tolay kiden ta bwis da, a i Matyu yangagan na agsingiren. A ya uhohug niHesus ta pagtalib na tentu a

“Dumagdag kan teyak petta ituldu taka,” kunna tentu,

a imikkat hala nga dumagdag tentu, a sanagdulot kid ta bali ni Matyu.

10 A ta datang da ta bali na en a samagkakan kid. A sakā makikkanan hapaya addu na agsingir ta bwis ikid na dulaykiden na tolay teg Hesus ikid na ituldu nakiden. 11 A ta nepakaita na Pariseyu kidente Hesus ta makikkanan hapa ta bali niMatyu a linibakan da hapa, ammi ya itulduna kiden ya nangibaran da;

“Anu haman ta makikkanan ya mistromuy ta agsingir kiden ta bwis ikid nadulay na tolay?” kunda.

12Ammi nedangaganna kid ni Hesus, a intuya tumabbag tekid:

“A on ay, te gagangay haman ta angeya manguru en ta agyan na magtakitkiden, te yen haman yamakaapag tentu.13 A mappya hapa ta pake nonotan muyam anu ya ikayat na Namaratu, te yauhohug na ta suraten a

‘Bakkan ta intu ikayat ku ya pan-gatang muy teyak, te mapmappyata ikallak muy ya ikattolay muykiden,’ kunna.

“A bakkan ta yen ya umeyan ku sin pettapadagdagan ku ya awanen ta liwat amawa seliwat kiden,” kunna ha tekid.

Ya Mangpohut Te Hesus Gafu Ta NgilinanDa

(Mk 18-22; Lk 5:33-37)14A ta nekabalin na kumanen a umange

hapa nakibidan ya ituldu kiden ni Hwanennga nangzigut ta tolay kiden. A ya pohutda hapa te Hesus a

“Anu kawagan na, Afu, ta awena ngili-nan na ituldum kiden ya arawen ngaaweda pangan, te ikami ikid na Pariseyukiden a ngilinan mi haman?” kunda.

15A ya tabbag hapa ni Hesus tekid a“Mabalin hud tamagdamdamyamak-

iboda kiden am itta para la tekid yamagboda en? Itta la sangaw ya araw

ammetugut tekid, a yen sangaw ya pag-ngilin da ta arawen nga aweda pangangafu ta damdam da tentu,” kunna.16 A nebar na hapa ya kuman na kean-

garigan tekid petta aweda mina pagdadag-gan ya dana kiden gagangay da ikid naituldu na.

“Am angarigan ta napispissang yadana en barawasi muy a awemuy hamanpissangan ya bagu en ga-gamit pettaitta ya itakup muy ta dana en, te kengasangaw ya bagu en, otturu mapissangha sangaw ya dana en barawasi muy amkumbat ya takup na en,” kunna.

17 “A kumanen hapa ta mamaddaykiden ta basi, te aweda haman ikargaya bagu na basi ta dana na abyat, team bumlad ya basi en a mabattak yaabyaten, otturu meburud hapa ya basien. Mapmappya ta mekarga ya bagu nabasi ta bagu na abyat petta azo mabayagkid,” kunna ha tekid.Ya Pangtolay Ni Hesus Ta Abbingen Nasi(Mk 5:21-43; Lk 8:40-55)

18 A tentu en para la naguhohug tekid aitta ya takday pinakadakal na Hudyo kidennga umange namalentud ta atubang na enta pagadang na tentu.

“Ay Afu, bagu nasi ya anak ken ngabalatang, ammi em haen isi-ged ya ka-mat mu tentu petta matolay,” kunna.

19A imivwat hapa i Hesus petta dumagdagta lalaki en, a sakā dumagdag hapa yaituldu na kiden. 20A tekid para la nakatug-tugut ta dalan a itta ya babbaynga sumalsalta talekud ni Hesus, te enna si-gedan yabarawasi ni Hesusen gafu ta nakataktakitkan, te nakadagdaga abat ta mafulu duwana darun. 21 Te ya itta ta nonot na a

“Maski la ammasi-ged ku ya barawasina en a magmappya yak sangaw,” kunnakan na nonot na.22 A ta nepakkamu ni Hesus ta itta ya

nangsi-ged ta barawasi na a nagbalittaghapa, a

“Matalak ka la, Aboy, te ya pangikata-lak mu teyak ya nagmappyam,” kunna.

A ye-yen hapa na oras ya nepagmappya na.23 A ta datang nig Hesus ta bali na

makāanaken a neddatangan da ya adduna tolay nga masitang ikid na magtatangit

Matyu 9:24 15 Matyu 10:6ikid namagmusiko, ammi nehuya na kid niHesus.

24 “Imuhet kanan ta isin, te awenahaman nasi na abbingen awa masidugla,” kun ni Hesus tekid,

ammi nekakatawa da hapa. 25 A tekid nanakauhet a simarok i Hesus ta agyan naabbingen a inibbalan na ya kamat na en, aimivwat na. 26A nepadamag da hapa ya in-ingwa ni Hesus addet ta ngamin paglelehutna lugarin yen.

Ya Pagpamappya Ni Hesus Ta Duwa NaDaram

27 A ta nepagtugut nig Hesus ta iten atinaliban da ya duwa na lalaki nga nag-daram, ammi dumagdag kid hapa nga na-gayayag te Hesus.

“O, Afu, AnakniminaDabid, Ikallaknakami O, Afu,” pakakin kid.28A ta nesarok nig Hesus ta pagyanan na

en bali a dumagdag hapa tentu ya daramkiden, a yen ya nepaguhohug ni Hesustekid.

“Ikatalak muy hud ta mabalin ku halaya adangan muy teyak?” kunna hapatekid, a

“On, Afu,” kunda hapa.29 “A nabalin na mantu gafu ta pangu-

rug muy,” kunna ha tekid,otturu sini-ged na hapa ya mata da ki-den. 30 A yen na hapa ya pakaita da. Apake nebar ni Hesus tekid ta aweda sangawibabar ya pagpamappya na tekid. 31 Ammitekiden nagtugut a enda haman nepadan-gag ya kalalaki ni Hesus addet ta ngaminpaglelehut na lugarin yen.

32 A ta nepagtugut na duwa kiden a ittahapa ya takday lalaki nga neange da teHesus, te umal gafu ta anitu na. 33 Apinatugut ni Hesus ya anitu na en, a naka-sitang na ya lalaki en. A ya uhohug na tolaykiden ta pagpaka-lat da te Hesusen a

“Pake nabayag kitam haman nga Is-tralita a awan para la ta naita tam takumanin awa ayanin la,” kunda.

34Ammi ya uhohug na Pariseyu kiden a“Namaratu hud ya nagafun na paka-

pangwa na awa patugutan na ya anitugafu ta itta tentu ya dafuna anitu kiden,”kunda hud la.Ya Pangidob Ni Hesus Ta Turin Na Kiden(Mk 13-19; Lk 6:12-16)

35A ta kabalin na kumanen a sinaned nigHesus ya ngamin kiden ili ikid na babali talugar na Istralita kiden, petta mangitulduhapa ta umag na kapilya da. A nepadan-gag na hapa ya damag na pangikerutanna Namaratu tekid, otturu pinagmappyana hapa ya ngamin kiden takit da ikid nazigat na bari da. 36 A tentu en nakaitata pake addu ya tolay kiden nga umangenagdangag tentu a pake timalin ya allak natekid, te kuman na kimongkong kid ikidna nakutukutet kid ta kuman na kalnerukiden nga awan ta mangtaron tekid. 37 Ayen hapa ya nepangibar na ta ituldu nakiden ta

“Kuga alawa ya paggatabanin yan,ammi assang la garay ya maggatab. 38 Ate awemuy haman ibar ta Makkamuen magpagatab, petta doban na kamhapa ngamanguffunmaggatab?” kunnatekid.

101 A gafu ta kumanen a pinabikan ni

Hesus ya mafulu duwa kiden ituldu na ngakanayun dumagdag tentu, a pinasinapanna kid ta pakapangwa na, petta itta yamabalin da nga magpatugut ta anitu naseanitu kiden, ikid na magpamappya tamagtatākit ikid na mazigatan ta bari da.

2 A ya ngagan na mafulu duwa kiden a iSimon ya patudunan da, ammi Pedruya agngilinan da tentu,

a i Andres nga kabagis ni Simon,ikid ni Santiago nga anak ni Zibadeyu,ikid ni Hwan nga kabagis ni Santiago,3 ikid ni Felipe,ikid ni Bartolome,ikid ni Tomasikid niMatyunganagsingir ta bwis ta idi,a takdayen Santiago nga anak ni Alfeyo,ikid ni Tadyo,4 a ya takdayen Simon nga kahulun na

nakitapil ta gubyernu ta idi,ikid ni Hudas Iskaryote nga mangitalaba

sangaw te Hesus.(Mk 6:7-13; Lk 9:1-6)

5 A ya uhohug ni Hesus ta mafulu duwakidin a

“Awemuy sangaw ange ta agyan naHentil kiden ikid na Samariyano kiden,6 te yen la sangaw eyan muy ya lugar nasakā Istralita muy kiden, te kimongkong

Matyu 10:7 16 Matyu 10:28-31kid na ta kuman na awan ta magtarontekid. 7 A maski am had ya pagdulotānmuy a ipadangag muy ya pangikerutanna Namaratu tekid.

‘Ayanin ya araw na pangikerutan naNamaratu tekamuy,’ kummuy sangawtekid.8 “A pagmappyan muy hapa ya mag-

tatākit, ikid na tolayan muy ya nagpasi,ikid na pagmappyan muy ya maggalis,a patugutan muy ya anitu na seanitukiden. Te ya neatad ken tekamuy a awe-muy haman pinagan, a yen hapa ya iatadmuy, a awemuy papaga. 9-10 A awemuyhapa magbalun ta pirak, ikid na tali nabarawasi muy, ikid na tali na sapatosmuy, ikid na kanan muy, te am itta yamasapul muy a gagangay ta ikallak nakam hapa sangaw na ikallak muy kiden.

11 “A maski am had sin sangaw na iliikid na fugu ya eyan muy, a magita kambit ta mappya na tolay, a yen sangawya pagdulotān muy. A magyan kamhapa tentu addet ta magtugut kam. 12 Aam gimon kam sangaw ta bali na en a‘Namaratu ya makkamu tekamuy,’ kum-muy sangaw ta makābali kiden. 13 A amkakurugan ta mappya kid a mapadatanghala ya inuhohug muy tekid. Ammiam aweda megitta ta bendisyon muytekid a awena mantu mapadatang. 14 Aam awan pulus ta magpadulot tekamuyikid na magdangag ta uhohug muy apagtugutān muy kid mantu, a azin muyya lafu na agyan da ta takki muy ki-den. 15 A kustu hapa ya uhohugan kuta pake mepallat sangaw ya pama-gangna Namaratu ta isina kid ammi ta tolaykiden nga taga Sodom ikid na Gomoranga awan nagbabawi ta idi.

16-17 “A pake magpalan kam, te dobanta kanan nga ange mangipadangag taagyan na mangikatupag sangaw teka-muy. A mappya mantu ta masippat kam,a pake imugudan muy ya tolay kiden taeyan muy, te gafutan da kam sangawpetta idarum da kam. A paligatan dakam hapa sangaw maski ta umag nakapilya da. 18 A idarum da kam hapasangaw ta atubang na gubernador dakiden ikid na ari da kiden, te ikabkabatda kam sangaw ta pangikatupagan da

teyak. Ammi uray hapa yen na Nama-ratu petta madangag da ya ipadangagmuy tekid, kumanen hapa ta Hentil ki-den nga awan para nakadangag. 19 Asangaw am idarum da kam a awemuy laburungan ya uhohugan muy, te sangawam ittan ya kustu na paguhohug muy ayen na sangaw ya datang na uhohuganmuy, 20 te bakkan sangaw ta ikamuy yamaguhohug, te ya Kahalwa na Namaratusangaw ya makisagapil tekamuy.

21 “A am itta sangaw ya mangurug taipadangag muy a sakā mazigatan hapasangaw ya kadwan, te papapasi na kidhala na kabagis da. Amapapasi para san-gaw ya kadwan kiden gafu ta dadagkalda. Amazigatan hapa sangaw ya kadwangafu ta anak da kiden, a papapasi dakid hapa. 22 A ikatupag na kam sangawna tolay kiden ta ngamin kiden lugargafu ta pangurug muy teyak. Ammi yangamin kiden maketurad abat ta pagad-detan na pagzigātān da a yen kid sangawya mekerutan. 23A am tapangan da kamta takday lugar a umalit kam mantu tatakday na lugar, te pake ibar ku tekamuyta awemuy sangaw mesaned ya ngaminkiden ili ta lugar na Istralita addet tadumatang ya Tolayin nga taga Langit.

24 “A awemuy hapa pahig ta mapmap-pya kam ammi ta dafu muy, te amanu ya kwan da ta mistro muy ikid nadafu muy a kumanen hapa la sangawya kwan da tekamuy, 25 te gagangay tamekabat ya metuldu ta nangituldu ententu, a mekabat hapa ya daddoban tanangidoben en tentu. A am Satanasya nangingaganan da teyak a pake du-lay hapa sangaw ya pamadakat da teka-muy. 26 Ammi awemuy sangaw magta-law tekid, temaski amanu ya pamadakatda tekamuy amepasikkal hala sangaw yakatunung muy, te Namaratu sangaw yamangpalattog ta ngamin melemad ikidna natappanan. 27 A ya ngamin ibarku tekamuy ta paghahulun tam a yensangaw ya uhohugan muy ta ngamintolay. A ya ngamin nadangag muy teyaka yen hapa ya ipadangagmuy ta ngamin.

28-31 “A awemuy sangaw magtalawta makapapasi ta bari muy, te awedahaman mapapasi ya kahalwa muy. Intu

Matyu 10:32 17 Matyu 11:7mina pagnonotan muy ya malama-manuk kiden, te maski am malogon yapaga da ta dapun a awan ta makapapasitekid, maski ta takday la, am awenaipalubus na Dama muyewan Namaratu.Ammi tekamuy adakdakal ya pangkengana tekamuy ammi ta malamamanuk,te dana nabilang na ya ngamin kidenhuk muy, a awan sangaw ta maazimaski ta tālabāg la am bakkan ta urayna. A awemuy mantu la magtalaw ikidna magburung ta dumatang tekamuy,te pake mataktakit kam ta Namaratuammi ta addu na malamamanuk. Amapmappya hud la ta burungan muyya pagliwat muy tentu, te intu haman yamakapapasi ta bari muy pase kahalwamuy ta pangtaguhali na tekamuy. A yenmina ya italaw muy.

32 “A maski am inya sangaw ya man-gibosag ta pangurug na teyak a yenhapa sangaw ya ibosag ku te Damake-wan. 33 Ammi ya mangilemad ta pan-gurug na teyak a ilemad ku hapa san-gaw te Damakewan. 34 A awemuy minapahig ta iyak sangaw ya gafu na kaam-ammungan na tolay kiden, te iyak halasangaw ya gafu na pagkakattwayan da.35 Te ya awan mangurug a ikatupag nasangaw ya kahulun na en mangurug, teikatupag na takday ya dama na en, aikatupag na takday para ya hina na, aya takday para a ikatupag na sangawya katahungan na en. 36 A intu sangawkatapil da ya kahulun da kiden nga awanmangurug. 37Ammi am intu pake nono-tan da ya dama da ikid ni hina da ikidna ānāk da kiden ammi teyak a awedamantu megitta teyak. 38 A ya awanenmakaattam ta zigat na pangdagdag nateyak maski abat ta pakapapasi na aawena mantu megitta teyak. 39 Te amkengan na mina ya angat na a mawakayhala. Ammi ya mangisagapil ta angat nagafu ta dumagdag teyak a yen sangaw yamatolay nga magnayun.

40 “A maski am inya sangaw ya mag-padulot tekamuy a mekwenta ta iyakhapa ya pagdulotan na. A gafu ta pag-dulotan nak a mekwenta ta pagdulotanna hapa i Damakewan nga nangidobteyak. 41 Te ya magpadulot ta dinob

na Namaratu ewan gafu ta Namaratu yanangidob tentu a pagsipatān na sangawya itandan na Namaratu ta dinob na en.A ya magpadulot ta matunung na tolaygafu ta katunung na en a sakā mesipathapa sangaw ta itandan na Namaratu tamatunungen tolay. 42 A am itta sangawya mangatad maski ta masanaw na inu-man ta kompormi na mangurug teyakgafu ta ikallak na yamangurug a itta halasangaw ya itandan na Namaratu tentu,”kunna.

A yen ya addet na inuhohug ni Hesus tanepangidob na ta turin na kiden.

11Ya Dinob Ni Hwan Ta Magpohut Te Hesus(Lk 7:18-35)

1 A ta nekabalin ni Hesus nangituldu tamafulu duwa kiden ituldu na a dinob nakid ta eyan da, kapye na nagtugut hapa,te umange hapa tatakday nga mangitulduikid namangipadangag ta kadwan kiden ili.

2A ta kabalud para la ni Hwan a nadamagna hapa ya ngamin kiden tinarabaku niHesus, a yen ta dinobnahapa ya kadwanki-den ituldu na pettamagpohut kid te Hesus.3A ya nebar da tentu a

“Damagan mi kan am iko yaMangikerutanen nga nekari na Nama-ratu ewan nga indagan mi? O itta parala ya takwan nga indagan mi?” kundatentu.4 A ta pagtabbag ni Hesus tekid a

intu netabbag na ya nesurat ni minaIsayas tentu en nanglavun ta iange naMangikerutanen. A ya nebar na mantutekid a

“Magtoli kanan te Hwan a bidan muytentu ya ngamin nadangag muy ikid nanaita muy teyak, 5 te makaita hamanya daram, a makatugut hapa ya pilay, anagmappyan ya nagkangaw, a makadan-gag ya bangngag, a natolay ya nagpasi, amepadangag hapa ya mappya na damagta pobre kiden. A yen kidmina ya pakka-mun na teyak. 6 A ibar muy hapa tentuta nagāsāt hapa ya awanmagtabeng gafuteyak,” kunna tekid.7 A ta nepagtugut dan a naguhohug i

Hesus ta tolay kiden nga kimalihung parala tentu magdangag, te binida na tekid

Matyu 11:8 18 Matyu 11:24ya kasasaad ni Hwanen nga nangidob tanagpohut kiden tentu.

“A tekamuyen umange nangita teHwan ta kalafukanen ta idi a anu hud yanaitamuy? Intu de naitamuy ya awanenta turad ta kuman na kulang na sikal ngamalogon mapakkul ta paddad? Bakkan.8 Ono intu de naita muy ya malapat natolay nga mapenam magbarawasi ta ku-man na maba-nang? Bakkan haman, teitta haman ta bali na ari ya magbarawasita ispot ikid na mangina. 9A anu mantuya pangitan muy tentu? Nalasin muy deta intu ya takday aglavun nga paguho-hugan na Namaratu ewan? A kakuruganta aglavun na Namaratu, ammi pake ibarku tekamuy ta pake malmalalaki parai Hwan ammi ta gagangayen aglavun,10 te intu hala ya nebar na Namaratu ngamapmapolu ammi teyak, te ya uhohugna ta suraten a

‘Itta sangaw ya doban ku ngamapmapolu ammi teko, a intusangaw ya mangipadangag taiangem,’ kunna.

11-14 “A am kurugan muy ta intu yadinob na Namaratu tekamuy a amumuymina ta intu hala ya kagitta ni minaEliyasen nga linavun da ta iange na.A kakurugan hapa ya ibar ku tekamuyta awan para la ta neanak nga megittata kalalaki ni Hwan. Ammi ya pakeal-alinnaken ta ngamin kiden iturayanna Namaratu a pake malmalalaki paraammi tentu.

“A ta palungu na araw addet naneange ni Hwan a nagattam hapa yatolay kiden nga magindag ta araw napagturay na Namaratu ta lutakin, tedana nepasikkal na ta lebru na lintigenikid na surat na aglavun kiden. Ammita neange ni Hwanen ngamangipasikkalta pagturayan na Namaratu a ittan hapaya masikanmakitapil addet ta ayanin, teikayat da ugtulān ya turay na en. 15A amitta ya bangbang muy a mappya mantuta pake dangagan muy ya inuhohug kintekamuy.

16 “Ammi ya pangigittan ku hapa tamagsoysoy kiden ta tarabaku na Nama-ratu a negitta kid haman ta kuman naanak kiden nga magalikkad ta sakā ānāk

da kiden, te ya kumanna alikkad na ānākkiden a ikayat da matubtubbat. Ammigafu ta takwan ya nonot na kadwan a

17 ‘Anu awemuy haman magtalipam maggasa kami?’ kun na kadwan.

‘A am masi kami pon awemuyhaman magtangit,’ kunda hapa.18 “A kumanen hapa ya nonot na kad-

wan kiden tolay ta ayanin, te matupagkid gafu ta aweda ikayat ya gagangayna sakā tolay da kiden, te intu nonotanmuy i Hwan, te awena haman uminumta binarayang, yaga ngilinan na hapaya arawen nga aweda pangan, a ibar dahaman ta maguyung. 19 Ammi gafu tauminum ya Tolayin taga Langit ikid naawena ngilinan ya arawen nga awedapangan a ibar da haman ta mellaw ikidna madugal. A ibar da para ta iyak yakahulun na magsingir kiden nga mag-darogas ikid na dulay na tolay. Ammimaski padpadulayan da kami duwa a yakappya na tarabakumi yamangipasikkalta katunung na gagangay mi,” kunna.Ya Pangpaliwat Ni Hesus Ta Awan Mag-

babawi(Lk 10:12-15)

20 A tentun nabalin nagbida ta tolay ki-den a pinegafwanan na paliwatan ya tolaykiden ta kadwan kiden lugar, te maski amnaita da ya kalalaki na pakapangwa na aaweda la nagbabawi ta gagangay da.

21 “Mapa-gang kam sangaw, ika-muy Hudyo nga taga Korazin ikid naBetsayda, te maski am naita muy yatarabaku na Namaratu a awemuy hamannagbabawi ta pagliwat muy. A am naitamina na Hentil kiden nga taga Tiroikid na Sidon ya kuman na naita muya nagbarawasi kid na hapa ta kustalgafu ta pagbabawi da. 22 A yen ta pakekakallak kam sangawammi tekid ta arawna pangpa-gang na Namaratu tekamuy.

23 “A ikamuy hapa nga taga Kaper-nayum, a pahig muy ta dayawan nakam na Namaratu, ammi mewarad kamsangaw ta pangtaguhali na tekamuy, teawemuyhamanmagbabawi. Te amnaitamina na taga Sodom kiden ya kuman nanaita muy a itta la mina ya ili da abat taayanin. 24 Ammi kustu hala ya ibar kutekamuy nga taga Kapernayum ta pake

Matyu 11:25 19 Matyu 12:12kakallak kam sangaw ammi ta tolay ki-den taga Sodom ta araw na pangpa-gangna Namaratu tekamuy,” kunna tekid.Ya Pagagagay Ni Hesus Ta Umalinnak(Lk 10:21,22)

25 A tentu en nabalin naguhohug ta ku-manen tekid a nakimallak hapa ta Nama-ratu.

“Matalakak teko, Amang, te iko yamakākwa ta ngamin langitina ikid nalutakin. A mappya hapa te nelemadmu ya gagangay na pangikerutam tamalalaki kiden ikid na seadal, ammi yenya inukadam ta kuman na abbing kiden,petta maawatan da. 26 A mappya hapata kunna ten, Amang, petta magdulot yaikayat men nga kappyanan,” kunna tapakimallak na.27A ya uhohug na ha ta tolay kiden a

“Ya ngamin kiden amu ni Damakewana nepakamu na hapa teyak. A awanhapa ta makkamu ta amukin am awa iDamakewan la, a awanhapa tamakkamuta amu ni Damak am awa iyak la ngaanak na, ikid na tolay kiden nga ikayatku pangipakamun tentu. 28 A e kananmantu teyak, ikamuy ngamin nga mazi-gatan ikid na nadammatan, te atadan takam ta pakabannayan muy. 29 A itunmuy mina ya sangul kin ta bari muy, apetuldu kam teyak, pettamaapaganmuyya pakabannayan na nonot muy, 30 temasippatak hala, a awek magparayag.A awemuy sangaw mazigatan ta sangulkin, te malampaw hapa ya paagtu kintekamuy,” kunna tekid.

12Ya Makitapil Te Hesus Gafu Ta Araw Na

Agimmang(Mk 23-28; Lk 6:1-5)

1 A sangaw ta takday ha na araw a mag-tugtugut ig Hesus ikid na ituldu na kidenta tātangngan na kamaitan ta araw na ag-immang. A gafu ta mabisin ya ituldu nakiden a nagpusit kid na tamait a kinan dan.2 Ammi gafu ta naita na kid na Pariseyukiden a nepehuya da kid hapa te Hesus.

“Itam ya ituldum kidina, anu awemkid ihuya, te magtarabaku kid haman taaraw na agimmang,” kunda tentu.

3A ya tabbag na hapa tekid a

“Annun ku kid ihuya, te intu lakwan da ya kuman na iningwa ni minaDabiden ikid na kahulun na kiden takawan na kanan da, 4 te simarok kid tabali na Namaratu, a inalap da ya pankiden nga nedasar ta atubang na Nama-ratu nga mehangat mina tekid, te kananhala na padi kiden. Ammi maski kunnaten a bakkan haman ta nakaliwatan dayen.

5 “A intu mina pagnonotan muy yagagangay na padi kiden, te gagangayta magtarabaku kid ta kada araw naagimmang, a maski am aweda kuruganya lintigen nga mangihangat ta pag-tarabaku na tolay ta araw na agimmanga awan ta liwat da, te intu pagtarabakunda ya bali na Namaratu ewan, a dak-dakal mantu ya pangdayaw da ta bali naNamaratu ammi ta araw na agimmang.6 Ammi ya ibar ku tekamuy a dakdakalya dayaw na itta in sin nga maguhohugtekamuy ammi ta bali na Namaratu, 7-8 aintu mantu ya makkamu ta araw na ag-immang.

“A ya takday para a awemuy minapaliwatan ya awanen ta liwat am dananaawatan muy mina ya ikayat na uho-hugan na Namaratu, te ya uhohug na tatakday surat a

‘Bakkan ta intu ikayat ku ya pan-gatang muy teyak, te mapmappyata ikallak muy ya ikattolay muykiden,’ kunna.”

Ya Pagpamappya Ni Hesus Ta Nagpilay TaKamat

(Mk 3:1-6; Lk 6:6-11)9 A ta kabalinan na kumanen a nag-

tatugut ig Hesusen, te e kid na ta kapilya,a simarok kid. 10 A gafu ta itta hapa ten yatakday lalaki nga pake nagpilay ya takdaykamat na, a ape pinohutan na Pariseyu ki-den te Hesus ammepalubus ta magpamap-pya ta tolay ta araw na agimmang. Ammipangayayyaw da la tentu petta ittamina yapangidaruman da tentu. 11 A ya tabbag nahapa tekid a

“Anu hapa ya uray muy, te am angari-gan ta itta ya kalding muy nga neavutta araw na agimmang a awemuy hudiagon? 12A awena hud mesasita na tolayammi ta kalakalding? A mabalin mantu

Matyu 12:13 20 Matyu 12:32ta tarabakun tam ya mappya maski amaraw na agimmang,” kunna tekid.

13A ya uhohug na hapa ta pilayen ta kamata

“Uyadam la ya kamat mina,” kunna.A tentu en nanguyad a negitta hapa tatakdayen kamat na nga mappya. 14 A gafuta kumanen a imuhet na ya Pariseyu kidenta kapilya en, a nagtatahatun da am hadkunna mina na pangpapasi da te Hesus.15 A narikna hapa ni Hesus ta dulay yaigakkad da tentu a nagtugut hapa.

A tentu en nagtugut a addu hapa yadumagdag tentu nga nagtatākit, a sapinagmappya na kid ngamin, 16 ammi yapake nebar na tekid a

“Awedak sangaw bibidan,” kunna.17 A uray hapa yen na Namaratu pettamagdulot ya uhohug na en nga linavun nimina Isayasen ta idi, te ya nebar na a

18 “Itan muy ya daddoban ken nganesaad ku, te intu ya pake iddukanku ikid na ikayat ku.

A intu hapa ya pasinapān ku ta Kahal-wak, te ipadangag na ya lintig kuta Hentil kiden nga awanmakkamuteyak.

19 A awena sangaw makitapil ikid namasitang makidibati ta kaddun natolay.

20 A am itta ya natakitan a awenadahangan, a am itta ya makafuy aawena uyoyungan.

Te intu la ipaita na ya mappya addetta pake metunglak ya lintig na Na-maratu ta lutakin.

21 A intu sangaw ya ikatalak nangamin tolay,” kunna.

Ya Pamadakat Da Te Hesus(Mk 3:20-27; Lk 11:14-23)

22 A ta takday ha na araw a itta yaneange da te Hesus nga nagdaram ikid naumal gafu ta anitu na, a pinagmappya niHesus petta makaita ikid na makasitang.23 A ya tolay kiden nga naggihaw a pakenepagpaka-lat da ya iningwa ni Hesus.

“Mabalin de ta intu ya nebar da ennga simsima ni mina Dabid nga itun naNamaratu ta pinakadama tam,” kunda.

24 Ammi nedangagan na Pariseyu kiden yauhohugan da, a linibakan da i Hesus tatolay kiden.

“Namaratu hud ya pangalapan na to-layina ta pakapangwa na am awa Sa-tanas, te itta tentu i Belzibub nga mayorna anitu kiden,” kunda.

25-26 Ammi dana naamu ni Hesus ta kunnaten ya nonot da a tinabbag na hapa yanesaned da ta tolay kiden.

“Had hud kun na nonotmuy, te amSa-tanas mina ya nangatad ta pakapatugutku ta sakā anitu na kiden a nakikattwaynamantu ya dafu da en tekid, a naperdinmina ya patarabaku na en tekid. Team makikattway mina ya tolay kidennga makitapil ta gubyernu a awena hudsangaw maperdi na gubyernu da? Akumanen hapa ammakikattwaymina yamakipagyan kiden ta takday na bali, temaperdi hapa ya pagkakahulun da. Ayen ya addet na tarabakun da.

27 “A am uray muy ta Satanas ya nan-galapan ku ta pakapatugut ku ta an-itu a had sin mantu ya nangalapan nakagitta muy kiden ta pakapatugut da?Ikid mantu sangaw ya mangipasikkal tapagkilluyan na nonot muy. 28-29Te awanhaman ta makagubat ta ibbalan ni Sa-tanas am bakkan la ta masmasikanenammi tentu, te yen sangaw yamangabaktentu petta gubatan na ya ibbalan naen. A bakkan mantu ta kuman na in-uhohug muyen, te ya kakurugan a yaKahalwa na Namaratu ya pangalapan kuta pakapatugut ku ta anitu, a yen minaya pakkamun muy ta ittan tekamuy yanesaad na Namaratu nga magturay tangamin. 30 A ya awan makikahulunteyak a mekwenta ta ikatupag nak, a yaawan makipaguknud teyak a mekwentata mangkutkutet.

31 “A gafu ta nepagsil muy ya dafuna anitu ta Kahalwa na Namaratu ngamagyan teyak, itta mantu ya ibar kutekamuy: Te maski am anu ya liwatna tolay ikid na pamadpadulay na taikattolay na kiden a mabalin ta ma-pakoma. Ammi ya mangipagsil ta dulayta Kahalwa na Namaratu a awena pulusmapakoma. 32 A maski am inya mantuyamamadpadulay ta Tolayin taga Langita mapakoma, ammi ya mamadpadulayta Kahalwa na Namaratu a awena pulusmapakomamaski amkanu, temagnayun

Matyu 12:33 21 Matyu 12:49ya liwat na addet ta addet.

33 “A am gagangay mantu ta mappyaya mayan na kayu awemuy mina ibar tadulay ya kayu en, a ammadi yamayannaa awemuy mina ibar ta mappya ya kayuen, te ya mayan na ya mangibar am anuya kasasaad na fun na en. 34Negitta kamhaman ta kuman na ulag, a had kukum-muy mantu maguhohug ta mappya amdulay ya nonot muy, te maski am anuya magyan ta nonot na tolay a yen yaiuhohug na. 35 A am mappya ya tolay auknudan na hapa yamappya na nonot, amappya hapa sangaw ya iuhet na ta sakātolay na kiden. Ammi am dulay ya tolaya intu sangaw iuhet na ya dulayen nganauknud na ta nonot na.

36 “A pake ibar ku tekamuy ta amittan sangaw ya araw na pangpa-gangna Namaratu ta tolay kiden a ibalat nasangaw ya ngamin kiden inuhohug danga awan ta kapkappyan. 37 Te am anuya inuhohug da a yen ta pa-gangan nakid, ono sagappyan na tekid,” kunna.

Ya Ituldu Ni Hesus Gafu Te Mina Honas(Lk 11:29-36)

38 A ta nekabalin na nagbida tekid anaguhohughapa ya kadwankidenPariseyunga mangituldu ta relisyon na Hudyo ki-den.

“Mistro,” kunda tentu, “mappya taitta ya ipaitam ta pakapangwam pettapakaitan mi ta Namaratu ya nangidobteko,” kunda.

39A ya tabbag hapa ni Hesus tekid a“Kuga awan ta kapkappyan na tolay

kidin nga awan mangurug gafu ta awanta maita da. Pake adayu kanan para lata Namaratu, a awan sangaw ta ipaitaktekamuy am bakkan la ta kuman na ne-paita naNamaratu gafu teminaHonasennga pinaglavun na ta nabayag na araw.40 Te ya kuman na nekafukuk ni minaHonasen ta sirat na dakalen ikan ta las-ud na talluhaw ikid na tallu hiklaman akumanen hapa sangaw ta Tolayen tagaLangit, te mafukukak hapa sangaw taumag na lutak addet ta talluhaw ikid natallu hiklaman.

41 “A am ittan sangaw ya araw napama-gang na Namaratu a ya taga Nin-aba kiden nga kinasaba niminaHonas ya

mangpaliwat sangaw tekamuy, te nag-babawi kid haman gafu ta nepadangagni mina Honas tekid. Ammi ya itta insin nga mangipadangag tekamuy a mal-malalaki haman ammi te mina Honasa awemuy haman kurugan am awanta ipaita na tekamuy. 42 A ya takdaypara sangaw nga mangpaliwat tekamuya intu hala ya babbayen ari ta lugar naSyiba, te nagafu ta pake adayu na lugarpetta enna dangagan ya amu ni minaAri en Solomun nga neatad naNamaratutentu, ammi ya itta in sin tekamuy amal-malalaki haman ammi te mina Solomuna awemuy la kurugan.

43 “Ammi makkwa hala sangaw teka-muy ya kumannakkwa ta takdayen tolaynga seanitu, te ya anitu na en a nagtugutbit, a immange nakakalkalay ta bagbage-tay kiden nga magapag ta pagyanan na.Ammi gafu ta awan ta maapagan na a44 ‘Asakay, paruban ku la magtoli ta nag-tugutan ken,’ kunna. A tentu en nakaitata nagmappyan ya tolayen ikid na awanta mangihangat tentu, 45 a nagtugut haya anitu en, te immange bit nangalapta pitu ta sakā anitu na kiden nga pakeduldulay ammi tentu, a sa simarok kidna, petta magyan kid ta tolayen. A pakenagduldulay ya kasasaad na tolayen tapagyan na pitu kiden anitu ammi taketta para la na takdayen. A kumanenhapa sangaw tekamuy ikid na kagittamuy kiden nagdupal,” kunna tekid.

Ya Pangikwenta Ni Hesus Ta Hina Na IkidNa Kabagis Na

(Mk 8:31-35; Lk 8:19-21)46 A tentu para la naguhohug ta tolay

kiden a dumatang hapa ya hina na en ikidna kabagis na kiden, te ikayat da magbidatentu. A magindag kid ta bagaw na bali en,te itta ya umange nangbar tentu.

47 “Itta kan ta bagaw ig hinam ikidna kabagis mu kiden, a ikayat da kanmakibida teko,” kunna te Hesus.

48Ammi ya uhohug ni Hesus tentu a“On ay, ammi inya hud ig hinak ikid na

kabagis ku kiden am awa yen kid hapa,”kunna.

49 A nesaned na netuldu ya kahulun nakiden ta umag na bali.

Matyu 12:50 22 Matyu 13:19“Ye yan kid hapa ig hinak ikid na

kabagis ku, 50 te maski am inya yamangidulot ta ikayat ni Damakewan ayen kid ya kabagis ku ikid ni hinak,”kunna.

13Ya Keangarigan Na Magpurwak(Mk 4:1-20; Lk 8:4-15)

1 A sangaw ta medyo furab a imuhet iHesus ta bali en, a umange ta pingit na alu-gen kapye na nagtuttud petta mangitulduta tolay kiden. 2 A magananwan la a pakeimaddu ya tolay kiden nga kumalihungtentu. A gafu ta pake imaddu kid na agimon i Hesus ta barangay kapye na hanagtuttud, a nagyan hapa ya tolay kiden tapingit nga magdangag. 3 A addu hapa yanetuldu ni Hesus tekid ta keangarigan.

“Itta ya umange nagpurwak,” kunna.4 “A nehunnak ya kadwan kiden hukalta dalan, ammi enna kid inafut na ma-manuk kiden. 5Anehunnakhapa ya kad-wan kiden ta kabatunen nga nebagbagtuya lutak na, a alistu kid nagtatuhu gafuta awan ta pake gimafutan na ramut da.6A ta kasikan na bilagen a nagladdag kid,te awan ta nagramutan da, a nagkatangkid na. 7 A ya kadwan para hukal anehunnak kid ta natungradanen gahut.A ta pagtuhu na hukal kiden a negindanhapa ya gahut kiden, a tinappanan na yatuhu na hukal kiden, a yen ta awedannakapagmayan. 8 A ya kadwan kidenhukal a nehunnak kid ta mappya nalutak, a yen kid ya pake dumakal ikidna nakapagmayan, te itta ya nagdawata magatut, a itta hapa ya nagdawa taannamafulu, a nagdawa hapa ya kadwanta tallufulu.

9 “A am kakurugan ta itta ya bangbangmuy a mappya mantu ta pake dangaganmuy ya nabidakin tekamuy,” kunna.Ya Gafu Na Pangituldu Ni Hesus Ta Kean-

garigan(Mk 4:10-12; Lk 8:9-10)

10 A tentu nabalin nagbida a umabikanhapa ya ituldu na kiden tentu, a pinohutanda ya gafu na pagbida na ta keangarigan tatolay kiden. A ya tabbag na tekid a

11 “A on ay,” kunna, “te ikamuy la bitya nekallak na Namaratu petta amumuy

ya gagangay na pangikerutan na ta tolaykiden, ammi ta kadwan kiden amelemadla tekid. 12 Te am itta ya mangurugta nadangag na en a madaggan hapasangaw ya amu na petta addu. Ammiya awanenmangurug amaazyanan hapaya amu na en. 13 A yen ta nagbidayak tekid ta keangarigan, te maski amitta ya mata da a aweda haman maitaya mepaita tekid, a maski am itta yabangbang da a aweda pake madangagya mepadangag tekid, a yen ta awedamaawatan ya mebida tekid. 14 A ikidmantu ya pagdulotān na uhohug na Na-maratu nga linavun ni mina Isayasen, teya uhohug na en gafu tekid a

‘Kanayun madangag muy ya mebartekamuy, ammi awemuy hamanmaawatan ya madangag muy,a kanayun maita muy hapa yamepaita tekamuy, ammi awemuyhaman amu am anu ya maita muy.

15 A on te kuman na nagbanad na yanonot muy, a awemuy pake ukadanya bangbangmuy ikid namatamuypetta awemuy pake makadangagikid na makaita.

A yen ta awemuy maawatan, ikid naawemuymagbabawi petta pagmap-pyan ta kam mina,’ kunna.

16 “Ammi tekamuy nga petuldu teyaka nagāsāt kanan, te amu muy ya maitamuy ikid na madangag muy. 17 Apake ibar ku tekamuy ta itta ya adduna aglavun ikid na mappya na tolayta idi nga nagkaragāt makaita ikid namakadangag ta kuman na maita muyikid na madangag muy ta ayanin amminelogot kid, te aweda nadatang ya arawna.

Ya Pangipalawag Ni Hesus Ta Keangarigan(Mk 4:13-20; Lk 8:11-15)18 “A dangagan muy mantu ya pag-

balinan na keangarigan na magpurwak.19 Te ya hukal kiden nga nehunnak tadalan a yen ya keangarigan namakadan-gag ta uhohug na pangikerutan na Na-maratu, ammi gafu ta awena itug yamadangag na a ange i Satanas tentu atabtabangan na ya nadangag na en pettakaliwatan na.

Matyu 13:20 23 Matyu 13:3820 “A ya hukal kiden nga nehunnak

ta kabatunen a yen ya keangarigan namakadangag ta uhohug na Namaratu aialistu na hapa ikatalak, 21 ammi gafuta awena pake itug ya madangag na ena awena la mabayag na pangikatalakna, te am itta sangaw ya pagzigātān naono mangikatupag tentu gafu ta uho-hugen nga nekatalak na a alistu hapamagtabeng, te kuman na ikazigman naya nekatalak na en.

22 “A ya hukal kiden nga nehunnak tadana natungradanen gahut a yen hapaya keangarigan na makadangag ta uho-hug, ammi gafu ta addu hapa ya bu-rungan da ta magmagannud, ikid napakolangan da ya pagba-nang da a yenkid na nonot ya mangiduyat ta uho-hugen, a awan na ta pagbalinan na uho-hugen petta magserbi ta kappyanan da.

23 “A ya hukal kiden nga nehunnak tamappya na lutak a yen ya keangarigannamakadangag ta uhohug naNamaratu,a itug na hapa ya madangag na, a yenmantu ya kuman na ammay nga maka-pagmayan ta pake addu, a ta kadwan amakapagmayan kid ta kustu, a ta kad-wan medyo makurang la,” kunna.Ya Keangarigan Na Ammay Ikid Na Gahut(Mk 4:26-29)

24 A ya takday para na keangarigan ngabinida na tekid a intu yan:

“Ya gagangay na pangikerutan na Na-maratu a meangarig hapa ta uma nganamulan ta mappya na ammay. 25Ammita pakasidug na makāuma en ta hiklama umange ya katapil na en, a minulan naha ya umana en ta gahut ta lemad, kapyena nagbilag. 26 A naggagindan mantunagtatuhu ya ammayen ikid na gahuten,ammi ta pagdawana ammayen amapilinhapa ya gahuten, 27a ennahapanedanugna tagabu na makāuma en,

‘O Afu, anu napannun ya umamenta gahut? A te mapmappya hamanenta nepagmulamen ta ammay?’ kundakan tentu.

28 ‘Kuga uyoyungan nak mantu nakatapil ken,’ kunna kan hapa namakāuma en.

‘A ikayat mu de ta emmi hantudanya gahut kiden?’ kunna kan tentu.

29 ‘Awemuy la, te mesipat hapa ma-hantud ya ammay. 30A azo padakalanmuy ya ammay ikid na gahut. Mappyayen ta makapaghuku bit ya gahuten amalogon na mapili, te ibar ku sangawta maggagatab kiden ta pilin da yagahut apolu kapye da sangaw gatabanya ammay, te babbadan da hapa yagahut kiden petta iwarad da ta afuy,a sangaw alapan da hapa ya ammayta gitad ken,’ kunna kan na makāumaen.”

Ya Kadwan Para Na Keangarigan(Mk 4:30-32; Lk 13:18,19)

31 A ya takday ha na keangarigan ngabinida ni Hesus a intu yan:

“A ya keangarigan na tolay kiden ngaiturayan na Namaratu a kuman kid nakaassangan na hukal nga nemula ta lu-tak, 32 te sangaw am dakal na a nagbalinta kadakalan na ngamin kiden mula, temagge kumanna kayu, petta yen ya eyannamamanukkidenpagumukan,” kunna.

33 “A meangarig hapa ya tolay kidenna Namaratu ta kuman na tāpirit naasin nga mekihu ta lappa, a yen ta samaasinan ya ngamin lappa,” kunna.Ya Kebalinan Na Keangarigan Na Gahut

34 A ya gagangay mantu ni Hesus tentuen mangituldu ta addu na tolay a intu labinida na ya keangarigan, te awan ta ne-tuldu na tekid am awa keangarigan la. 35Akunna ten ya gagangay na, te yen hamanya dana linavun na aglavunen gafu tentu.

“Magbida yak sangaw ta keangarigan,te bidan ku sangaw ya nelemad naNamaratu addet ta nekapadday napaglelehutin,” kunna.

36 A tentu en nabalin nangituldu ta to-lay kiden a nagtugutan na kid, a umangeta bali, a dumadagdag hapa ya ituldu nakiden. A ya uhohug da hapa tentu ta balien a

“Ipalawag mu haen, Afu, ya keangari-gan na gahut kiden nga nemula ta umaen,” kunda.

37 “A ya nagmula en ta mappya naammay,” kunna, “a intu hala ya Tolayintaga Langit. 38 A ya uma en nga namu-lan ta ammayen a yen ya keangariganna ngamin paglelehutin, a ya ammaykiden ya tolay kiden na Namaratu, a ya

Matyu 13:39 24 Matyu 13:58gahut kiden ya tolay ni Satanas, 39 teSatanas haman ya nangimula tekid. Aya araw na gatab a yen ya pagaddetanna arawin yan, a ya anghel kiden sangawya kuman na maggagatab kiden. 40 A yapangbadbad da en hapa ta gahut kidenpetta mewarad kid ta afuy, a kumanenhapa sangaw ya makkwa ta tolay ki-den ta pagaddetan na arawin yan, 41 tedoban ku sangaw ya anghel ku kiden, ahantudan da sangaw ya ngamin kidenmazigman ikid na mangwa ta dulay talugar na tolay ku kiden, 42 a iabbang dakid sangaw ta lugar na pangiapangan,a yen sangaw ya pagzigātān da. 43 Aam sa maazi sangaw ya ngamin dulaya pake magdakar sangaw ya kalalaki namappya kiden tolay ngamesipat ta lugarna Dama da ewan Namaratu.

“A am kakurugan ta itta ya bangbangmuy a mappya mantu ta pake dangaganmuy ya nabidakin tekamuy,” kunna.Ya Kadwan Kiden Keangarigan Ni Hesus

44 A ya kadwan kiden keangarigan nganetuldu ni Hesus a intu yan:.

“Ya gagangay na pangikerutan na Na-maratu a meangarig hapa ta addu nabalituk nga nabayag nekali ta bangkag.Ammi itta hapa ya umange nagaraduta bangkagen a nearadun hapa ya bal-ituken. A gafu ta talak na ta gāsāt naen a tinappanan na ha bit ya balituken,te umange bit maglaku ta ngamin kidenkwa na petta itta sangaw ya igatang nata bangkagen, petta kwa nan hapa yabalituken.

45 “A ya takday ha na pangiangari-gan ku ta pangikerutan na Namaratu akuman na takday tolay nga maguknudta magindumohuma na batu nga ispot.46 A tentu en nakaita ta takday na batunga pake mangina a enna hapa nelakuya ngamin kiden kwa na petta itta yaigatang na ta batu en.

47 “A ya takday para na pangiangari-gan ku ta pangikerutan na Namaratu akuman sigay nga nehuklad da ta danum,a nakaalap kid hapa ta pake addu namagdaduma na ikan. 48 A gafu ta pakenapannu ya sigay da en a enda ginergerta pingit, kapye da nagtuttud nagpili taikan kiden, te ya ikan kiden nga mappya

a inuknud da, ammi newarad da hala yamadi. 49 A kumanen hapa sangaw yamakkwa ta tolay kiden ta pagaddetan naarawin yan, te ange sangaw ya anghelkiden a igungay da sangaw ya dulaykiden tolay ta mappya kiden, 50 a iwaradda kid sangaw ta pangiapangan, a yensangaw ya pagzigātān da,” kunna.51A sangaw pinohutan ni Hesus ta ituldu

na kiden amnaawatan da ya ngamin binidana tekid, a “On,” kunda hapa.

52 “Am itta mantu ya makkamu talintig na Namaratu otturumetuldu hapata gagangay na pangikerutan na Nama-ratu a imaddun mantu ya amu na pettaitta ya ituldu na nga dan ikid na bagu.”kunna tekid.Ya Pagpaka-lat Da Ta Ituldu Ni Hesus(Mk 6:1-6; Lk 4:16-30)

53A tentu en nabalin nangituldu ta kean-garigan kiden a nagtugut ha, te ange talugar na en hapa la. 54 A tentu en du-matang ta ili na en a umange hapa nan-gituldu ta kapilya. A pake nepagpaka-latda hapa, te kalugarān da haman a papa-nun na makkamu mangituldu, a yen tanagimpopohut kid na ta pagpaka-lat datentu.

“Inya hud ya nangalapan na ta ku-manin na bida?,” kun na takday.

“A anu hud ya ikayat na uhohugan?”kunna hapa na takday.

“A anu kawagan na ta itta ya paka-pangwa na?” kunna para na takday.

55-57 A gafu ta kalugarān da ikid na kagittada en napanglaw a aweda kinurug, anedadula da.

“Bakkan hud ta anak na kalapinteroikid ni Mariya en nga kagitta tam na-panglaw? Yaga kagitta tam hapa yakabagis na kiden Santiago ikid ni Hose,ikid ni Simon, ikid ni Hudas, ikid na wāgina kiden nga babay nga magyan sin. Ainya mantu ya nangalapan na ta itulduna ikid na pakapangwa na?” kunda.

Ammi ya uhohug ni Hesus tekid a“Kakurugan ta madayawan ya

paguhohugan na Namaratu ta ngaminkiden lugar, ammi fwera la ta lugar naen hapa la ikid na bali na,” kunna.

58 A gafu ta aweda kinurug a assang la yanepaita na ta pakapangwa na ta agyan da.

Matyu 14:1 25 Matyu 14:2114

Ya Pasi Ni Hwan En Nga Nangzigut TaTolay

(Mk 6:14-29; Lk 9:7-9)1 A gafu ta ngamin kiden tinarabaku ni

Hesus a simaned hapa ya damag na addetta addu na lugar. A ta nepakadamag niGubernador Herud ta ngamin tinarabakuna a pahig na ta intu hala i Hwanen ngapinapasi na ta idi otturu natolay hala.

2 “Intu malat i Hwanen nga nangzigutta tolay kiden, a yen ta itta ya paka-pangwa na, te natolay hala ta pasi naen,” kunna kan ta magyan kiden tentu.3-5 A ya gafu na nepangpapasi ni Heru-

den te Hwan ta idi a nangadallaw i Heru-den, te inatawa na ya ipag na en nga atawana kabagis na en Felipe. A yen ta natotolihapa i Hwan te Heruden petta ihuya na yatinarabaku na en.

“Nakaliwat kan ta Namaratu te ginu-batamhaman ya atawa na kabagismen,”kunna te Herud.

A gafu ta pangihuya ni Hwan tentu a ikayatni Herud ta papasin na mina, ammi nag-talaw hapa ta tolay kiden, te nekwenta dai Hwan ta mappya na tolay nga dinob naNamaratu. Ammi te Herodias hapa, (intuhala ya ipag ni Herud nga inatawa na,) apake nekatupag na hapa i Hwan gafu tapangihuya na tekid, a yen ta nepagafut niHerud nepabalud petta matappag hapa yaatawa na en Herodias.

6 A ta nekabalud para la ni Hwan amagayayat ig Herud ta araw na nekeanakna en ta idi, a umange hapa ya anak niHerodias nga balatang, a nangayaw hapata atubang na sangaili kiden. 7 A gafu tapake natalakan i Herud ta pangayaw nabalatangen a

“Pagasingan ta Dyos, Aboy, am awekiatad teko ya kompormi na adangamteyak,” kunna tentu.

8A gafu ta pangsanat na hina na en tentu a“Iatad mu mantu teyak ya ulu ni

Hwan, te pedatangmu sin ngamelātuk,”kunna.

9-10 A nadamdam hapa i Herud ta inadangna en, ammi gafu ta nekari na en tentuikid na amat na hapa ta sangaili na kidena dinob na ya ange mangputul te Hwan tapagbaludanen, a nebilin na ta meatad ya

ulu na ta balatangen. 11 A magananwanla a itta ya nangidatang ta ulu na en nganelātuk da, a negawat da ta balatangen,otturu negawat na hapa te hina na en. 12Aya ituldu kiden ni Hwan a enda hapa inalapya bari na, a netanam da kapye da nedanugte Hesus.

Ya Pagtugut Ni Hesus Ikid Na Pagpakan NaTa Limaribu

(Mk 6:30-44; Lk 9:10-17; Jn 6:1-13)13 A ta nepakadangag ni Hesus ta pasi

ni Hwan a naglugan kid ha na ituldu nakiden ta barangay da en petta umadayu kidta lugar ni Herud, a umange kid ta awanta totolay ta dammang na alugen. Ammikadulayan na te nadamag na kadwan kidentolay ya eyan da a inakkawan da kid, teinange da ya pingit na alugen. 14 A tadatang nig Hesus ta datangan da en a ittahala ten ya tolay kiden nga nagapag tentu.A ta nepakaita na ta kaddu da a timalinhapa ya allak na tekid, a pinagmappya nahapa ya nagtatākit tekid.

15A tentu enmarimat a nagburung na yaituldu na kiden gafu ta tolay kiden, a endanebar te Hesus.

“Mappya, Afu, ta patugutam ya tolaykidin, petta e kid gumatang ta pamuhabda ta babali kidewan, te furab na a awanhaman ta pangalapan ta isin,” kunda.

16 “Maski aweda mina magtugut, teikamuy mina ya mangatad ta kanan da,”kunna hapa tekid.

17 “A on ay, ammi intu la itta sin yalima na pan ikid na dwahukal na dalag,”kunda hapa.

18 “A alapan muy kid mantu sin,”kunna ha,

19 otturu pinagtuttud na ya tolay kiden takakaddatanen. A tentu en nanggawat talima kiden pan ikid na duwa kiden ikan atumangad hapa ta langit petta pakimallakna ya kanan da.

A sangaw ginadgadwa na ya pan kidenikid na ikan kiden, kapye na kid negawat taituldu na kiden petta ikid ya mangisanedta tolay kiden. 20A sa nagkakan kid abat tanabattug kid. A tekid na nabalin nagkakana pinannu da ya mafulu duwa na la-ba tahuna na tolay kiden. 21 A ya kaddu nanagkakan kiden a limaribu kid na lālākifwera ta bābāy ikid na ānāk.

Matyu 14:22 26 Matyu 15:11Ya Pagpapa-yat Ni Hesus Ta Danum(Mk 6:45-52; Jn 6:15-21)

22 A sangaw pinaglugan ni Hesus ya it-uldu na kiden ta barangay da en, pettamapolu kid ta dammang, te mapozan labit petta patugutan na hapa ya tolay ki-den. 23 A tentun nakapatugut tekid agimon hapa tatakday ta bagetay, te angemakimallak. A nagyan la ten tatakdaynakimallak abat ta hiklam. 24 Ammi yaituldu na kiden a nakatangngan kid na taalugen, a sisikbatan na kid na palung, teatubangan na kid hapa na paddad. 25 Atentu en nagkarawan a umange i Hesustekid nga nagpapa-yat ta danumen. 26 Ata pakaita da tentu nga magpapa-yat tadanum a nagtalaw kid na, te pahig da tadatay, a kumahkahaw kid na. 27 Ammialistu hapa i Hesus nagayag tekid,

“Awemuy la magtalaw te iyakin yan,”kunna.

28 “A am kakurugan ta iko, Afu, aayagan nak hapa sina, te magpa-yatakhapa ta danum,” kunna hapa ni Pedru.

29 “On, e ka mantu sin,” kunna ha niHesus tentu.

A dumagut mantu i Pedru ta barangayen,a nagpapa-yat hapa ta danum kumin teHesus. 30 Ammi gafu ta nagliplipay hapata kasikan na paddad a kima-ma la nagta-law a namegafu lumammad, a nagayag na,“Ikerutan nak O, Afu,” kunna. 31 A alistutina-mak ni Hesus ta kamat na en.

“Kuga assang la ya pangikatalak mu.Anu haman ta pinagduwaduwam yanonot mu,” kunna hapa tentu.

32A tentu nangitoli ta barangayen a nagim-mang hapa ya paddad. 33 A ya kadwan ki-den hapa ta barangayen a pake dinayawanda i Hesus.

“Kakurugan kad, Afu, ta iko ya Anakna Namaratu ewan,” kunda.34 A ta nepakadakit dan a itta kid na ta

lugar na Genesaret, 35 a nalasin na kid hapana tolay kiden, a nagbabilag kid ta babalikiden, te enda inalap ya ngamin kidennagtatākit, a nedatang da kid te Hesus.36 A nakimemallak kid ta si-gedan da la yakayadan na barawasi na en, a nagmappyahapa ya ngamin kiden nakasi-ged tentu.

15Ya Pagzigmanan Na Tolay(Mk 7:1-23)

1 A ta takday ha na araw a umange teHesus ya kadwan kiden Pariseyu nga tagaHerusalem, ammi ikid hala ya mangitulduta relisyon na Hudyo kiden, a imbestigaranda i Hesus gafu ta ituldu na kiden. A yanebar da tentu a

2 “Anu awena haman dumagdag na it-uldum kiden ta netuldu na dadagkal tamkiden, te am kada mangan kid a awedabit magbaggaw ta kamat da?” kundatentu.

3 “A itta hapa ya pohutan ku teka-muy,” kunna, “te anu kawagan na tasoysoyan muy ya lintig na Namaratupetta itali muy ya ituldu muy? 4 Te yanebar na Namaratu tekitam a

‘Nonotan muy ig dama muy ikid nahina muy,’ kunna. ‘A mappya ta mapa-pasi hapa ya maguhohug ta dulay tekid,’kunna ha.

5 Ammi tekamuy a ugtulān muy haman yauhohug na en, te ya ituldu muy ta tolaykiden a

‘Danamangatad kambit ta simbaanna Namaratu, a am awan na sangawta iuffun muy ta dadagkal muy a ibarmuy tekid ta dana neatad muy na taNamaratu,’ kummuy haman.

6 A gafu ta kumanen a awemuy ipalubusta kurugan da ya nebar na Namaratu gafuta dadagkal da kiden. A liblibangan muymantu ya uhohug na Namaratu petta idu-lot da ya ituldu muy. 7Ammi kuga magim-mamappya kam, a kustu hapa ya nepeuho-hug na Namaratu ta aglavunen Isayas gafutekamuy, te8 ‘Dayawan nak na tolay kidin ta simuk

da, ammi adayu garay ya nonot dateyak.

9 Awan mantu ta kapkappyan na pang-dayaw da teyak, te igitta da hamanya ituldu da ta itulduk,’ kunna.”

10 A ta nepaguhohug ni Hesus ta isin apake pinaabikan na hapa ya kadwan kidentolay tentu pettamadangag da hapa ya ibarna.

“Pake dangagan muy ya uhohugku tekamuy petta maawatan muy:11 Bakkan ta intu ikazigman na Na-maratu ya awan magbaggaw kapye na

Matyu 15:12 27 Matyu 15:33mangan, baka ikazigman na hud ya itunmuy ta simuk muy awa intu hud laikazigman na ya dulay nga nagafu tasimuk muy,” kunna tekid.12A tamagananwan la a itta hapa ya ibar

na ituldu na kiden tentu.“Awem de amu, Afu, ta pake ikatupag

na ka na Pariseyu kiden gafu ta inuho-hug mu tekid?” kunda.

13-14 “Bay-an muy la yana kid, te yaawan kiden nemula ni Damakewan amappya ta mahantud kid, te daram kidhaman. A am daram ya mangituldu takagitta na en daram a azo meavut kidduwa,” kunna tekid.

15A ya uhohug hapa ni Pedru a“Mappya, Afu, ta pake ipasikkal mu

ya ikayat mu uhohugan ta ikazigman naNamaratu, te awemi maawatan,” kunna.

16“Anu awemuyhapametug ya inuho-hug ken? 17 A awemuy hud manonot tamaski am itta ya duping nga mehulunta kanan na tolay a ange hala ta siratna kapye na sangaw mewarad. 18 Ammiya imuhet ta simuk na tolay a magafuhala ta nonot na, a yen ya mangatadta pagzigmanan na. 19 Te ya magafu tanonot na tolay a dulay na nonot, ikid napangpapasi na ta ikattolay na kiden, ikidna pangadallaw na, ikid na pagtakaw na,ikid na pagladdud na, ikid na pamad-padulay na. 20 Yen kid ya mangatad tapagzigmanan na tolay, ammi ta awemenpagbaggaw a awan bale,” kunna.Ya Gagangay Na Masikan Mangikatalak(Mk 7:24-30)

21 A ta nekabalin na kumanen a nag-tatugut ha ig Hesus ta nagyanan da en,te ange kid ta tagad ta lugar na Tiro ikidna Sidon. 22 A tekid para la nagyan ten aumange hapa ya takday babbay nga Hentiltaga Kanaan, a binaran na i Hesus,

“Anak ni Dabid,” kunna, “Ikallak nakO, Afu, te pake mazigatan ya anak kennga babbay gafu ta anitu na,” kunna.

23 Ammi awena pulus nagsitang ni Hes-usen. A gafu ta pakolangan na la na bab-bayen a mahulat na ya ituldu na kiden.

“Pagustum mina, Afu, petta mag-tugut, te kugamasitang ya babbayin ngadumagdag tekitam,” kunda.

24Ammi ya tabbag hapa ni Hesus tekid a

“Awek haman nedob ta isina kid natolay, te yen la ya umeyan ku sinpetta makaapagak ta Istralita kiden nganetawag ta Dyos da,” kunna.

25 Ammi umabikan hapa ya babbayen, anamalentud ta atubang ni Hesus, a

“Uffunan nak kad, Afu,” kunna.26 “On ay, ammi dulay am meatad ta

atu ya kanan na anak kidin,” kunna hapani Hesus tentu.

27 “Kakurugan, Afu, ya uhohug mina,ammi awena hud mangan na atu kidenta hugta na dafu na en nga nahunnak talutak?” kunna hapa na babbayen.

28A gafu ta uhohug na babbayen a“Kakurugan ta masikan ya pangikata-

lak mu, Aboy, magdulot hala ya kumanna inadang mu teyak,” kun ni Hesustentu.

A ye-yen hala na oras ya nepagmappya naanak na en.

Ya Pagpamappya Ni Hesus Ta KadwanNagtakit

(Mk 7:31-37)29 A ta nekabalin nig Hesusen ta iten a

nagtatugut kid ha, a inange da ya pingitna Alug na Galileya, kapye da gimon tabagetay, a nagtuttud i Hesus petta mag-ibannag. 30 A tentu para la nagtuttuda dumatang ya pake addu na tolay ngamangikahad ta pilay, ikid na pukul, ikid nadaram, ikid na umal, ikid na addu para. Ata nepangitabnak da tekid ta atubang niHesus a sa pinagmappyana kidhapa. 31A tanepakaita na tolay kiden ta sa nagmappyanya ngamin kiden neange da tentu a pakedinayawan da hapa ya Dyos na Istralitakiden.

Ya Pagpakan Ni Hesus Ta Appataribu(Mk 8:1-9)

32A ta nekabalin ni Hesus nagpamappyata neange da kiden tentu a pinaabikan naya ituldu na kiden petta madangag da haya bida na tekid.

“Kuga timalin ya allak ku ta tolaykidin, te tallu araw kid na teyak, a naafutna ya balun da. A am padatangan ku kidmina ta bali da a magkafuy kid ta dalangafu ta bisin da,” kunna.

33 “A onay, ammi bababang kid, Afu, ahad ya pangalapan tam ta isin na lugar ta

Matyu 15:34 28 Matyu 16:15ipakan tam tekid, te adayu haman yan tababali,” kunda hapa tentu.

34“A awan hud ta hunamuy nga pan?”kunna ha tekid.

“A itta ay, ammi pitpitu hukal la, ikidna assang kid la na daldalag,” kundahapa.

35 A gafu ta kumanen a pinagtuttud naya tolay kiden ta lutak, 36 a ginawat nahapa ya pan kiden kontodu daldalag kiden,kapye na kid nepakimallak. A sangawginadgadwa na kid hapa, kapye na kid ne-gawat ta ituldu na kiden, petta isaned dakid hapa ta tolay kiden. 37 A sa nagkakankid abat ta nabattug kid, a sangaw inuknudda hapa ya pitu na la-ba ta nehuna na tolaykiden. 38 A ya kaddu na nagkakan kiden aappataribu kid na lālāki fwera ta bābāy ikidna ānāk. 39 A sangaw pinatugut ni Hesusya tolay kiden, kapye na naglugan hapa tabarangay kontodu ituldu na kiden, te angekid na ta lugar na Magadan.

16Ya Pangparuba Na Pariseyu Ikid Na

Saduseyu Te Hesus(Mk 8:11-21)

1 A ta ketta para la nig Hesus ta lugarna Magadan a umange ha tentu ya kad-wan kiden Pariseyu ikid na Saduseyu, pettaparuban da.

“Mistro,” kunda, “mappya ta itta yaipaitam ta pakapangwam petta pakai-tan mi ta Namaratu ya nangidob teko,”kunda tentu.

2-3A ya tabbag na en hapa tekid a“Gafu ta itta ya pakaitan ta langit a

amu muy am magbilag ta lakwat onoam magudan. A anu kawagan na mantuta awemuy malasin ya pakapangwa naNamaratu am itta ya pakaitan na? 4Kugaawan ta kapkappyan na awanmanguruggafu ta awan ta mepaita tentu. Ammiawan sangaw ta mepaita tekamuy, teintuminapagnonotanmuyyanakkwa taaglavunen mina Honas,” kunna tekid,

a nagtugutan na kid. A naghahulun ha igHesus ikid na ituldu na kiden nga ange tadammang na alugen.

5 A ta pakadatang da ta dammang aawan ta kanan da ta tangngan na araw, tenaliwatan na ituldu na kiden ya nagbalunta pan. 6A ya uhohug ni Hesus tekid a

“Mappya ta palanan muy ya beking*na Pariseyu kiden ikid na Saduseyu ki-den, te dulay,” kunna.

7Anagbabidan da am anu ya ikayat na uho-hugan, te pahig na kadwan ta tabaranganna kid gafu ta naliwatan da ya magbalun tapan. 8-10 Ammi ta nepakarikna ni Hesus tabida da a

“Anu kuga pagbabidan muy ya kawanna kanan tam? Kuman na awemuymaawatan ya inuhohug ken, yaga as-sang la ya pangikatalak muy, te nali-watan muy de ya lima kiden pan nganakabattugan na limaribu kiden, ikidna pitu kiden pan nga nakabattugan naappataribu kiden? A naliwatan muyhapa de am piga na la-ba ya nauknudmuy ta nekabalin na limaribu kidenikid na appataribu kiden? 11 Anu awe-muy haman maawatan ya inuhohug kennga ‘Palanan muy mina ya beking naPariseyu kiden ikid na Saduseyu kiden?’Pake nonotan muy, te bakkan ta intubidan ku ya kanan tam,” kunna.

12 A gafu ta inuhohug na en a yen yanepakanonot da ta intu papalan na tekid yaituldu na Pariseyu kiden ikid na Saduseyukiden, te bakkan ta kanan ya ikayat nauhohugan.

Ya Pangpohut Ni Hesus Ta Pangitan DaTentu

(Mk 8:27-29; Lk 9:18-27)13 A tekiden umabikan ta ili na Sesariya

Pilipo a itta ya pinohutan ni Hesus ta itulduna kiden;

“Anu kan ya pangitan na tolay kidenteyak am inya yak?” kunna tekid.

14 “A pahig na kadwan ta iko i minaHwanen nga nangzigut ta tolay kiden taidi, te ibar da ta natolay hala. Ammi takadwan a pahig da ta iko ya aglavunenEliyas nga magtoli kan ta lutakin. Ata kadwan para a pahig da ta iko yaaglavunen mina Heremyas,” kunda.

15 “A ikamuy ay, anu hapa ya pangitanmuy teyak?” kunna ha tekid.

* 16:6 Ya beking ya ikihu da ta arena en am mamadday kid ta pan petta bumlad ya panen am malutu.

Matyu 16:16 29 Matyu 17:616A i Simon Pedru ya alistu tumabbag;

“A iko ya Mangikerutanen nga netunna Namaratu ta pinakadamami, te Anakka na sigatolay na Dyos,” kunna.

17 “Pake nagāsāt kan, Simon, te awemmina amu am inya yak am awa netulduna ka ni Damakewan. 18 A gafu taPedru† hapa ya ngagam a iko ya ku-man na pundasyon na batu, te iko yapamepegafwanan ku ta tolay ku kidennga pagyanan ku ta lutakin, a awan san-gaw ta makaperdi ta pagyanan ku maskita pasi. 19 A iko hapa ya itunglak ku tamakkamu ta pangikerutan na Namaratuta lutakin, petta intu sangaw ihangatmuta lutakin ya dana nehangat na Nama-ratu, a intu sangaw ipalubus mu ta lu-takin ya dana nepalubus na Namaratu,”kunna.

20 A sangaw pake nebar ni Hesus ta awedamina bibidan ta intu ya pinakadama da nganekari na Namaratu.

Ya Pangilavun Ni Hesus Ta Pasi Na(Mk 8:31-9:1; Lk 9:22-27)

21 A ta nekabalin na en a namegafunhapa i Hesus ngamangipadangag ta pasi natekid.

“Mappya ta e yak sangaw ta ili naHerusalem, petta pakākāllakan nak san-gaw na pinakadakal na Hudyo kidenkapye dak sangaw papapasi, ammi ma-tolayak hala sangaw am nagpasan yatalluhaw,” kunna.

22Ammi ta nepaguhohug ni Hesus ta isin asang neadayu ni Pedru, kapye na nehuya;

“Awemmina ibar ta mapapasi ka, Afu,te Namaratu ya makkamu teko,” kunna.

23 A nagbalittag hapa i Hesus nga nan-gatubang te Pedru, a

“Umadayu kan teyak, te itta ya Sa-tanas teko, te sanatan nak ngamagliwat,te bakkan ta uray na Namaratu ya ibarmu teyak awa uray hud la na tolay,”kunna tentu.24A tentu en ha naguhohug ta ituldu na

kiden a kumanin ya nebar na tekid:“Am itta ya mayat dumagdag teyak a

mappya ta pagtalekudan na ya bari na,a attaman na ya zigat na pangurug nateyak, petta makadagdag teyak. 25 Temaski am inya ya mangkenga ta angat

na a masi hala sangaw ta magnayun.Ammi ya mangisagapil ta angat na gafuta pangurug na teyak a matolay halasangaw nga magnayun. 26 Te maskiam itta mina ya nakaalap ta ngaminkiden magmagannud ta paglelehutin aitta hud sangaw ya kappyanan na tentuam nawakay ya kahalwa na ta pasi na?A itta hud sangaw ya pangsaka na takahalwa na petta matolay mina? 27 Ayen mina ya nonotan muy, te gagangayta magtoli sangaw sin ya Tolayin tagaLangit kontodu anghel na kiden amehu-lun hapa tentu ya ngamin pakapangwana Namaratu, a yen sangaw ya pan-gatad na ta tagtakday tolay ta megittata tinarabaku na. 28 Ammi kustu hapaya ibar ku tekamuy ta itta ya kadwankiden tekamuy nga awan para la masiaddet ta maita da sangaw ya kadakar naTolayin taga Langit am ange sangaw sinmagtogkok ta pagariyan na en,” kunna.

17Ya Pagdakar Na Bari Ni Hesus(Mk 9:2-8; Lk 9:28-36)

1A ta nepagpasa na annam na araw a in-alap ni Hesus ig Pedru, ikid na magkabagiskiden Santiago ikid ni Hwan, a sa naghahu-lun kid nga gimon ta ata-nang na bagetay.2A ta datang da ta utun a ka-ma la nanguliya mukat ni Hesus, te nagdakar ta kumanna dakar na bilag, a pake nagfuraw hapaya barawasi na en ta kuman na kadakar nazilag. 3 A nepagka-ma da hapa ya lalattogni mina Moses ikid ni Eliyas, a nagbida kidte Hesus. A ya uhohug hapa ni Pedru a

4 “Mappya, Afu, te itta kamin sin, team ikayat mu a mamaddayak na ta talluna ba-bali, petta tagtakday kamniMosesikid ni Eliyas ta ba-bali,” kunna.

5 Ammi ta paguhohug para la ni Pedru aimakban ya pake furaw na kulam a tinap-panan na kid, a nadangag da ya maguho-hug tekid ta umag na kulamen;,

“Ye-yan ya Anak kin nga pake iddukanku, a matalakanak hapa tentu. Mappyata dangaganmuy ya ituldu na tekamuy,”kunna.

6Aalistu nagtakab ya ituldu kidenniHesus,te pake nagtalaw kid na ta pakadangag da

† 16:18 Ya ngagan na “Pedru” ta agsitang da en a “Batu” tekitam Agta.

Matyu 17:7 30 Matyu 17:26ta naguhohugen tekid. 7 Ammi enna kidsini-ged ni Hesus, a

“Imivwat kanan, a awemuy la magta-law,” kunna tekid.

8 A tekid na tumangad a intu la naita da iHesusen.

9 A tekiden dumadagut ta bagetayen anebar ni Hesus tekid ta aweda la bit bibidanya naita da,

“te mappya ta apolu masi ya Tolayintaga Langit kapye na sangaw matolay,a yen sangaw ya pangipadangag muy,”kunna.

10A ya uhohug da hapa tentu,“A am gagangay ta kunna ten sangaw

ya kasasaad mu, Afu, ta iangem ta lu-takin a anu mantu ya ikayat na uho-hugan na mangituldu kiden? Te ibar dahaman ta apolu maglattog ha i Eliyasenkapye na umange ya Mangikerutanennga nekari na Namaratu. Ammi ikonhaman ya napolu,” kunda.

11 “Kustu hala ya nebar da,” kunnahapa ni Hesus, “te kakurugan ta apolumaglattog i Eliyas, petta dana iparanna ya tolay kiden. 12 Ammi ya ibar kutekamuy a nabayag na haman ya nelalat-tog ni Eliyas, a aweda amu ta intu, ayen ta tinapangan na pinakadakal tam, akumanen hapa sangaw ya tarabakun data Tolayin taga Langit,” kunna.

13 A gafu ta nebar na en tekid a yen yanakkamun da ta intu binida na tekid i minaHwanen nga nangzigut ta tolay kiden.

Ya Pagpamappya Ni Hesus Ta AbbingenSeanitu

(Mk 9:14-29; Lk 9:37-43)14 A tekid en nakadagut ta agyan na

kadwan kiden ituldu na ta akban na bage-tayen a pake umaddun ya tolay kiden nganagindag tentu. A umange hapa ya takdaynga namalentud ta atubang ni Hesus nganakimemallak tentu.

15 “Ikallak mu haen ya anak kin,Afu, te magkiskissiw, a pake mazi-gatan, temahunnak ta afuy yaga danum.16Neangek apolu ta ituldum kidin, ammiaweda haman mapagmappya,” kunna.

17 “Kuga awan ta kapkappyan na tolaykidin yan nga awan maketug ta pan-gurug da. Bababang yen kabayag napagyan ku tekamuy nga mangitultuldu,

ammi awemuy para la netug. Iange muymantu sin ya abbingina,” kunna.

18 A ta nepangihuya ni Hesus ta anitu naabbingen a nealistu na nagtugutan, a yenya nepagmappya na abbingen.

19 A sangaw ta awan ta nakibidan teHesus a umange tentu ya ituldu na kiden,a

“Anu awemi napatugut ya anitu naen?” kunda tentu.

20 “A on ay te awemuy pake nekatalakta makkwa na Namaratu ya ibar muy,”kunna hapa. “Te pake ibar ku teka-muy ta am itta ya pangikatalak muytentu maski la ta kuman na kaassan-gan na hukal a mabalin ta ibar muy tabagetayin, ‘Umalit ka ta lugarewan,’ aumalit hala, te awan sangaw ta awe-muy makkwa am kustu ya pangikatalakmuy. 21 Ammi ya kuman na anitu ennga pinatugut ku ta ayanen a awenamagtugut am awemuy bit pagpasān yapangan muy petta pake pakimallak muyya pagpatugut muy tentu,” kunna.22 A ta takday ha na araw tekiden

nagkakampat ta iten Galileya a itta hapa iHesus tekid, a binida na ha ya pasi na tekid.

“Papasin da hala sangaw ya Tolayintaga Langit, te itta sangaw ya mangital-aba tentu, a yen sangaw ya panggafut datentu. 23 Ammi maski am papasin dak amatolayak hala sangaw ta mekatallu naaraw,” kunna.

A pake nagdamdam kid na ta inuhohug naen tekid.

Ya Pakaapag Ni Pedru Ta Pirak Ta SimukNa Ikan

24 A tekiden dumatang ta ili na Kaper-nayum a nesimmun da yamagtuki kiden tabwis na Simbaan. A pinohutan da hapa tePedru am magpaga i Hesus ta bwis.

“Anu, awena de magpaga na mistromuy ta bwis na Simbaan?” kunda tentu.

25 “Haan man,” kunna hapa ni Pedru.Ammi ta datang ni Pedru ta bali a nepagka-ma na hapa ya pohut ni Hesus tentu.

“Anu ya uray mu, Simon, ta gagangayna ari kiden ta lutakin am had sin natolay ya pagpagan da ta bwis? Intu depagpagan da ya kagitta da kiden onotaga kadwan kiden lugar?” kunna tentu.

26 “A intu pagpagan da ya taga kadwankiden lugar,” kun ni Pedru.

Matyu 17:27 31 Matyu 18:17

“A ta kumanen awena mantu mag-paga na kagitta da kiden,” kun ni Hesus.27 “Ammi mappya ta magpaga kita halapetta awan ta bida. Ara, mangalap kamantu ta banwit, a em iparuba ta aluge-wan, te ya imunnan na maalap mu aitam sangaw ya pirak ta simuk na en,a yen sangaw ya iangem ta simbaanen,te kustu hala ta pagpaga ta ta bwis ta,”kunna.

18Ya Bida Na Umalinnak(Mk 9:33-37; Lk 9:46-50)

1 A ta pagyan da para la ten a itta yaikayat na ituldu na kiden ta pohutan da teHesus, a

“Afu, inya hud sangaw tekami ya pakekadakalan na makipagturay teko ta pa-gariyan na Namaratu ewan?” kunda.

2 A pinaabikan bit ni Hesus ya takday ab-bing, kapye na pinatayuk ta nagtatangn-gan da, 3 a sangaw tinabbag na hapa yapohut da.

“Ya pake ibar ku tekamuy a am awe-muy mauli petta negitta kam ta kumanna abbing a awemuy sangaw mesipat tapagariyan na Namaratu. 4 Te maski aminya sangaw ya imalinnak ta nonot na takuman na abbingin yan a yen sangaw yapake kadakalan na ngamin kiden tolayna Namaratu,” kunna.

5A ya uhohug na para tekid a“Maski am inya hapa yamangtagop ta

abbing nga kumanin gafu ta pangurugna teyak a mekwenta ta iyak hapa yapinagdulot na. 6 Ammi am itta ya man-gituldu ta dulay ta maski takday la nakaassangan kiden nga mangurug teyaka pake kakallak sangaw. A mapmappyamina en ta dana nakaddangan ya lig naen ta dappug na batu kapye na newaradta bebay, petta awena mina nakaliwat.7 Kakallak ya tolay kiden gafu ta kettana pakaayayyawan da ta pagliwat da,ammi pake kakallak para ya tolayen ngamangayayyaw tekid.

8 “A yen mina ya pagnonotan muyta bari muy, te am angarigan ta ka-mat mu ono takkim ya gafu na pagli-wat mu a awem hud gappakan kapyemiwarad, petta awem sangawmelogot? Temapmappya ta napukulan ka mina nga

magdulot ta magnayun na pagtolayamammi tamewarad ka ta afuyen nga awanmaazap gafu ta awemen inazi. 9 A ku-manen hapa ta matam, te am angariganta matam ya gafu na pagliwat mu aawem hud kilotan kapyem iwarad, pettaawemmelogot? Te mapmappya ta buld-ing ka mina nga magdulot ta magnayunna pagtolayam ammi ta mewarad ka taafuyen gafu ta awemen inazi.

10 “A ya ibar ku hapa tekamuy ngamina itan muy ta idadula muy ya maski tak-day la na kaassangan na mangurug ki-den teyak, te itta ya anghel da ngamang-taron tekid, a mangidarum kid hapa taatubang na Damakewan. 11-14 A intumina pagnonotan muy ya magtaron takalneru. Te am angarigan ta itta yamagatut na kalneru na ammi metawaghapa ya takday, a awena hud isirak yasiyamafulu siyam kiden ta panganan dakapye na ange magapag ta takdayen nganetawag? A am naapagan nan a yen yapake ikatalak na ammi ta awan kidennetawag. A kumanen hapa te Damake-wan, te awena ikayat ta itta ya metawagmaski ta takday la na kaassangan kidennga mangurug teyak, te yen ta umangeya Tolayin taga Langit ta lutakin pettaikerutan na ya netawag,” kunna.Ya Kwan TamMina Gafu Ta Nagliwat Teki-

tam15Aya takday para na bida ni Hesus tekid

a“Am angarigan ta itta ya liwat na

takday kabagis mu teko a e ka mantutatakday makibida tentu, a tabarangam.Am ikayat na dangagan ya itabarang mutentu a awan kadmappya, te nagmappyakanan,” kunna. 16 “Ammi am angariganta awena ikayat kurugan ya uhohug mutentu a mangalap ka mantu ta takdayono maski duwa na manguffun teko ngamangtabarang, kapye muy ha sangawange maguhohug tentu, pettam kuma-nen itta hapa sangaw ya duwa ono talluna mangipasikkal ta ngamin uhohuganmuy. 17 A am awena kid hapa kurugana mappya mantu ta mebida ya liwatna ta atubang na maggagimung kiden.A am awena hapa ikayat dangagan yatabarang na maggagimung a ikwenta

Matyu 18:18 32 Matyu 19:4muy mantu ta kuman na dulay na tolaynga awan mangurug, a awemuy na san-gaw pagdulotan.

18“A ya pake ibar ku ha tekamuy a intusangaw ihangat muy ta lutakin ya dananehangat na Namaratu ewan. A intusangaw ipalubus muy ta lutakin ya dananepalubus na Namaratu ewan. 19 A yauhohug ku para tekamuy amaski am ittaya duduwa la tekamuy nga makimallakta Namaratu ewan, ikid na tatakday laya nonot muy ta adangan muy tentu akwan na hala ya ibar muy tentu. 20 Temaski am had sin na lugar ya agyan naduduwa ono taltallu la na maggimunggafu ta pangurug da teyak a itta yak hapata hebing da,” kunna.Ya Bida Na Awanen Nangpakoma

21 A tentu en nabalin nagbida a um-abikan hapa i Pedru nga mangpohut tentu.

“A am pagliwatan nak na kabagis ku,Afu, a mamempigamina ya pagpakomaktentu am inaman nak? Gustu de yamamempitu?” kunna.

22A ya tabbag hapa ni Hesus tentu a“Awek ibar ta gustu ya mamempitu,

te maski abat ta mamempitu fulu pitu,”kunna, 23 “te am ikayat muy mesipatta iturayan na Namaratu ewan a intumina pagnonotan muy ya keangariganna takday ari nga nagsingir ta gagatutna tagabu na kiden. 24 Te ya takdayentagabu na a niribribu ta pesuk ya gatutna, 25 ammi awan garay ta pagpaga na tagatut na kiden. A gafu ta awena mapa-gan ya gatut na kiden a nebar na ari enta melaku ya lalaki en, a kumanen hapata atawa na en kontodu ngamin kidenanak na ikid na ngamin kwa na, pettamapagan ya gatut na kiden. 26 Ammialistu namalentud hapa ya lalaki en taari en, te nakimemallak tentu.

‘Ay afu, indagam para haen ya pag-pagak, te sa pagan ku ngamin gatutku,’ kunna.

27“A gafu ta ikallak na ari en a sa inazi na yangamin gatut na, a pinatugut na. 28A tentuen nagtugut a nesimmun na ya sakā tagabuna en nga nakagatut tentu ta mafulu la taidi, ammi awena para la napagan ya gatutna en. A ka-ma la ginafut na ya hul naen pattalan, a ‘Pagam na ya gatut mu,’

kunna tentu. 29 A alistu namalentud hapaya segatuten nga nakimemallak tentu,

‘Ay indagam la bit, Kofun, pettamakaapagak, te pagan ku sangawngamin,’ kunna.

30 Ammi awena haman nekallak na tak-dayen awa enna hud la nedarum, pettamebalud abat ta pakapaga na mina tangamin gatut na. 31 A gafu ta kumanena nagdamdam hapa ya kadwan kiden sakātagabu na, te naita da ya iningwa na awa-nen nangikallak, a enda nedanug ta ari daen. 32A ta nepangpaalap na ari en tentu a

‘Kuga magdupal kan na tagabu. In-azik haman ya ngamin gatutmu teyakgafu ta pakimallak mu teyak, 33 akumanen mina ya pinarigam ta sakātagabumen ta pakimallak na en teko,’kunna.34 “A gafu ta pake nagporay ya ari

en tentu a pinatoli na hala ya gatutna kiden, a nepebalud na hapa pettamapa-gang abat ta pakapaga na hapa tangamin kiden gatut na. 35 A yen minaya pagnonotan muy, te kumanen hapasangaw ya kwanni Damakewan tekamuyam awemuy hapa pakoman ta mappyaya nagliwat tekamuy.”

19Ya Ituldu Ni Hesus Gafu Ta Magatawa Ki-

den(Mk 10:2-12)

1A ta nekabalin ni Hesus nagbida a nag-tatugut kid na ituldu na kiden ta lugar naGalileya, te ange kid ta lugar na Hudeya tadammang na karayan na Hurdan. 2 Ammidumadagdag hapa ya awan bababang natolay abat ta eyan da, a pinagmappya niHesus ya nagtatākit tekid.

3A umange hapa tentu ya kadwan kidenPariseyu, te itta ya pinohutan da tentu tapangparuba da tentu.

“Mistro, had kun na pangawatam talintigen nga netuldu ni Moses gafu tamagatawa kiden, te mepalubus de taigungay na lalaki ya atawa na ta kom-pormi la na razon?” kunda tentu.

4A ya tabbag na hapa a“Intu mina nonotan muy ya uhohug

na surat na en, te

Matyu 19:5 33 Matyu 19:23‘Pinadday na Namaratu ya napopolu

kiden tolay petta itta ya lalaki ikidna babbay.

5 A yen ta makigungay ya lalaki tadadagkal na kiden, te makidagga taatawa na en,

a ikwenta na Dyos ya duwa kidenta tatakday la na tolay,’ kunnapaen.

6 A bakkan kid na mantu ta duwa na tolay,te tatakday kid na. A madi mantu am pag-gungayan tam ya pinagdagga na Namaratuewan,” kun ni Hesus tekid.

7A ya pohut da ha tentu a“Anu kawagan na mantu ta nepalubus

ni Moses ta makigungay ya lalaki taatawa na am iatad na tentu ya papel napakigungay na?” kunda.

8 “A nepalubus na ay, gafu ta pag-banad na nonot muy, ammi addet tanepagatawa na napopolu kiden a bakkanta kunna ten ya uray na Namaratu. 9 Ayen ta ibar ku hapa tekamuy ta am ittaya makigungay ta atawa na otturu man-gatawa ha ta takwan a mekwenta hala tamangadallaw, ammi awan bale am atawana en ya apolu nakikadallaw ta takwanna lalaki,” kunna ha tekid.10 A ya uhohug hapa na ituldu na kiden

tentu a“A am gagangay ta kunna ten a

mapmappya mantu ta awan ta man-gatawa,” kunda.

11Ammi ya uhohug na hapa tekid a“On ay, ammi bakkan haman ta

ngamin tolay ya makaattam nga awanmagatawa fwera la ta maatadan kidenta pakaattam da. 12 Te itta ya kadwankiden nga awan mangatawa gafu tadana nakapun kid ta nekeanak da. Aitta hapa ya kadwan nga kinapun nasakā tolay da, a itta hapa ya kadwannga awan mangatawa petta awan tamanabtabang ta pangidulot da tatarabaku na Namaratu. A am itta yamakaattam nga awan mangatawa amappya hapa am attaman na,” kunna.Ya Pagbendisyon Ni Hesus Ta Abbing(Mk 10:17-31; Lk 18:18-30)

13 A sangaw itta ya mangiange ta anakda kiden te Hesus petta ipotun na ya kamatna tekid, te ikayat da ta pakimallak na kid.Ammi nehuya na kid hapa na ituldu na

kiden. 14 Ammi ya uhohug ni Hesus tekida

“Awemuy la gamman ya anak kidin,petta e kid la teyak, te ya ngamin kidenmakigitta ta abbing a yen kid ya iturayanna Namaratu ewan,” kunna.

15 A nepotun na ya kamat na tekid, anepakimallak na kid, a sangaw nagtugutkontodu ituldu na kiden.

Ya Ituldu Ni Hesus Ta Naba-nang(Mk 10:17-31; Lk 18:18-30)

16 A magananwan la a itta ya umangenangpohut te Hesus.

“Mistro, ibar mu haen teyak am anumina ya tarabakuk nga mappya pettaitta sangaw ya angat ku ngamagnayun,”kunna.

17Ammi ya tabbag ni Hesus tentu a“Anu haman ta iyak ya pangpohutam

ta mappya na tarabaku, te tatakday laya makkamu ta mappya. A am ikayatmu maatadan ta magnayun na angat amappya ta kurugam ya lintig na kiden,”kunna hapa.

18 “A onay ammi had sin hud na lintigya kurugan ku?” kunna ha na lalaki en.

“A amum haman ya lintig na kiden taawem mamapasi ta tolay, ikid na awemmangadallaw, ikid na awem magtakaw,ikid na awem magladdud. 19A dayawamhapa ig damam ikid ni hinam, a iddukamhapa ya kagittam tolay ta kuman napangidduk mu hala ta barim,” kunnahapa ni Hesus tentu.

20Ammi ya tabbag ha na lalaki en,“A onay ammi kanayun kinurug ku

yana kid na lintig abat ta kaabbing ku, aanu para ya pagkurangan ku?” kunna.

21 “A am ikayat mu ta awan pulusta pagkurangam a em mantu ilaku yangamin kiden kwam, a mangatad ka tapobre kiden, petta itta sangaw ya pagba-nangam nga mauknud ta agyan na Na-maratu ewan. A am mabalin kan amagtoli ka sangaw petta dumagdag kanteyak,” kun ni Hesus tentu.

22 Ammi ta pakadangag na lalaki en tainuhohug ni Hesus tentu a nagtugut hapanagdamdam, te pake addu ya kwa na.

23A ta nepagtugut na lalaki en a nagbidaha i Hesus ta ituldu na kiden:

Matyu 19:24 34 Matyu 20:14“Kakurugan ya uhohug ku tekamuy

ta pake mazigat ya isassarok na maba-nang ta pangikerutan na Namaratu. 24Apake ibar ku para tekamuy ta malmalo-gon ya isassarok na anwang ta hubu nadagum ammi ta isassarok na maba-nangta pangikerutan na Namaratu,” kunnatekid.

25 A pake nepagpaka-lat da hapa ya inuho-hug na tekid, a

“Amgagangay ta kunna ten, Afu, a ittahud para ya mekerutan?” kunda.

26A nesaned na bit ya mata na tekid kapyena tumabbag.

“Awan pulus tamakkwa na tolay pettamekerutan mina, ammi itta ya makkwana Namaratu, te intu ya makapangwa tangamin,” kunna.

27A ya pohut hapa ni Pedru tentu a“Anu mantu ya maalap mi, Afu? Te

amum ta sa newasa min ya ngamin kwami petta dumagdag kami teko,” kunna.

28A ya tabbag hapa ni Hesus tentu a“Kakurugan ya uhohug ku tekamuy ta

sangaw am ittan ya bagu en paglelehuta yen hapa sangaw ya pagtogkok naTolayin taga Langit ta pagariyan na en.A ikamuy hapa nga nagattam dumagdagteyak a maatadan kam hapa sangaw taturay muy, petta makkamu kam ta ma-fulu duwa kiden tribu na Istralita kiden.29 A ya ngamin kiden nagtugut ta balida, ikid na kabagis da, ikid na dadagkalda kiden, ikid na lutak da, ikid na anakda kiden gafu ta pakesipat da teyak amaatadan kid hala sangaw ta minagma-gatut ta kuman na nagtugutan da ki-den, yaga maatadan kid hapa sangaw tamagnayun na angat. 30 Ammi ya kad-wan kiden ngamagimpapolu ta ayanin amapozan kid sangaw, a ya kadwan kidennga magimpapozan ta ayanin a mapolukid sangaw,” kunna tekid.

20Ya Gagangay Na Panandan Na Namaratu

1 A ya uhohug ha ni Hesus ta ituldu nakiden a

“Yapangiangariganku ta pangsagolyatna Namaratu ta tolay na kiden a kumanna tolayen nga itta ya alawa na umana, a naggabgabi ta lalakwat, te ange

magapag ta mayat mangallu ta uma naen. 2 A ya nagtatulagan da a tandananna kid sangaw ta kuman na mekustuta tangagaw, a dinob na kid angemanguma. 3 A sangaw ta medyo alasnwebe aumangeha ta agyannadapunena nasimmu na hapa ya kadwan parana tolay nga imatuttud la, te awan tatarabaku da.

4 ‘E kanan hapa magtarabaku taumaken, te tandanan ta kam sangawta kuman na mekustu ta oras muy,’kunna tekid, a umange kid hapa.

5 A kumanen ha ta alas dose, ikid naalas tres, te pinidwa na ha ya umangeta dapunen, a nangidob ha ta ange mag-tarabaku. 6 A sangaw ta alas singko aumange ha ta dapunen a itta para la yakadwan nga awan naghehit, a

‘Annun muy haman magmalmalemta isin nga awan magtarabaku?’kunna tekid.

7 ‘A on ay te awan haman ta mag-patarabaku tekami,’ kunda hapa.

‘A e kanan mantu magtarabaku taumaken, te tandanan ta kam hapa,’kunna tekid.8 “A sangaw ta marimat na a dinob

na makāuma en ya kapatas na en pettaayagan na ya magtarabaku kiden.

‘Em kid ayagan, te atadam kid na tatandan da, ammi intu pangigafum yanapozan kiden,’ kunna tentu.9 “A ta datang na napozan kiden nga

umange nagtarabaku ta alas singko ainatadan na kid ta kuman na metandanta nagmalmalem. 10 A ta datang naimunnan kiden nagtarabaku a pahig data ad-addu sangaw ya tandan da ammi tanapolu kiden natandanan, ammi kagittahala nametandan ta napolu kiden, 11-12anagsasitangan da hapa ya nagpauma en.

‘Anu haman ta igittam tekami yanapozan kiden nga nagtarabaku awanakaoras kid la, ammi tekami a nag-malmalem kami haman nga nagattamta patu na bilag,’ kunda tentu.

13A ya uhohug na hapa ta takday tekid a‘Anu hud ya liwat ku teko, Kofun?

Awek hud netandan teko ya kumanna nagtulagan ta en? 14 Alapam laya tandam a dumatang kan ta balim.Am ikayat ku iatad ta napozan kiden

Matyu 20:15 35 Matyu 21:1ya kagitta na iatad ku teko a 15 awanhud ta katunungan ku petta igastukya pirak ku ta kuman na ikayat ku?Mappya hud ta pumassil ka gafu tanasurok ya neatad ku ta kadwan?’kunna.

16 A yen ta nebar ku tekamuy ta mapozansangaw ya napa-polu ta ayanin, a yanapozan ta ayanin a yen sangaw yamapolu,” kun ni Hesus ta ituldu na kiden.

Ya Ange Nig Hesus Ta Ili Na Herusalem(Mk 10:32-34; Lk 18:31-34)

17 A ta nekabalin na ten a magduldulotpara la ig Hesus ikid na ituldu na kiden taili na Herusalem, a sang neadayu na bit yamafulu duwa kiden ta kadwan kiden tolayta dalan, petta ikid la ya makadangag taibar na.

18 “A ta ayanin a magdulot kitanan taili na Herusalem,” kunna, “a yen sangawya panggafutan da ta Tolayin taga Lan-git, petta idarum da ta atubang na padikiden ikid na mangituldu kiden ta lintigkiden, a sa ikayat da sangaw ta masi.19 A am negawat dan ta Hentil kidennga mangibbal tekitam a amāmatan dahapa, yaga paligatan da kapye da sangawpagappan ta krus. Ammi matolay halasangaw ta mekatallu na araw,” kunna.20 A tekid na nagdulot ta dalan a hime-

bing te Hesus ya hina nig Santiago ikid niHwan, a namalentud ta atubang na en tapagadang na tentu.

21 “Anu ya ikayat mu, Ina?” kun niHesus tentu.

“A te ya ikayat na duwa kidin anak kua ikid kan mina ya mesaad sangaw tahebing mu am makatogkok kan sangawta pagariyam ta lutakin,” kunna hapa.

22 “Ahu, awemuy de amu ya zigat naadangan muy,” kun ni Hesus tekid.

“Makkwa muy hud sangaw ya maga-ttam ta kagitta na neatad na Namaratuteyak ta zigat kin?” kunna.

“A on ay, makkwa mi hapa,” kunda.23 “A kakurugan ta paruban muy san-

gaw ya kagitta na zigat kin, ammi maskikunna ten a bakkan hala teyak ya mag-pili tamagyan ta hebing ku, te i Damake-wan ya makkamu magpili,” kunna.24 A ta pakadangag na kadwan kiden ta

inadangna duwa kiden teHesus a nalussaw

kid hapa tekid. 25 Ammi sa pinaabikan nakid ni Hesus petta madangag da ya ibar natekid.

“Amu muy ya gagangay na Hentil ki-den ta ikwenta da ya iturayan da kidenta kuman na tagabu da. A ya mayatmagmayor ta kahulun da kiden a dobanna kid. 26 Ammi awemuy mina pari-gan yen kid, te ya mayat madayawantekamuy amaguray mina makitagabu takadwan. 27 A ya mayat metun ta mayorna ngamin a maguray hapa makitagabutekid. 28 Te maski ya Tolayin nga tagaLangit a bakkan ta yen ya umeyan nata isin petta makitagabu ya tolay kidententu, awa intu ya makitagabu tekid, aisagapil na hapa ya angat na tekid, pettaaddu hapa ya masaka na tekid,” kunnatekid.Ya Pagpamappya Ni Hesus Ta Duwa Na

Nagdaram(Mk 10:46-52; Lk 18:35-43)

29 A tekiden nagtalib ta ili na Heriku adumadagdag hapa tekid ya pake addu natolay. 30 A itta hapa ya duwa na nagdaramnga imatuttud ta pingit na kalsada en. A tapakadangag da ta magtalib na i Hesusen anagayayag kid na,

“Ay Afu, Simsima ni mina Dabid,ikallak na kami haen, Afu,” pakakin kid.

31Ammi nehuya na kid na tolay kiden pettaaweda mina magsitang. Ammi nepasikanda para ya iayag da,

“Ay, Afu, Simsima ni mina Dabid,ikallak na kami haen, Afu,” kunda.

32 A nagtayuk hapa i Hesus, a binaran nakid;

“Anu hapa ya pakkwa muy teyak?”kunna tekid.

33 “Ay, Afu, ipaita mi ya awemi inpakaita,” kunda hapa.

34 A gafu ta allak ni Hesus tekid a sini-ged na ya mata da kiden, a yen hapa yanepakaita da, a dumagdag kid na hapa.

21Ya Pagpaari Na Tolay Kiden Te Hesus(Mk 11:1-10; Lk 19:28-40; Jn 12:12-19)

1 A tekiden nakaabikan ta ili naHerusalem a pa nagimmang kid bit ta bikatna babali kiden ta Beffage ta Bagetay na

Matyu 21:2 36 Matyu 21:21Olibo, te pinaunnan ni Hesus ya duwa naituldu na kiden.

2 “Magdulot kanan ta babali kidewan,a maita muy sangaw ya takday kabayunga negalut ikid na urbunna en. Ubadanmuy kid te idatang muy kid hapa sin. 3Aam itta sangaw ya mangpohut ta pan-gubad muy tekid ‘A te masapul na kid labit ni Afu,’ kummuy tentu, a ipalubus nahala tekamuy,” kunna tekid, a umangekid.

4-7 A inalap da hala ya kabayu kiden takuman na nebar ni Hesus tekid. A tanepangidatang da tekid a nehuklad da yaga-gamit da ta kabayu kiden a nagtakayanni Hesus ya urbunen. A uray hapa yen naNamaratu pettamagdulot ya uhohug na enta aglavunen, te

“Ibar mu ta taga Herusalem kidenta ittan ya ari da, te dumatangna magtakay ta urbun na kabayu,”kunna.

8A ta nepagtakay ni Hesusen a imunnanhapa ya addu na tolay nga nangihuklad taulolat da kiden ta angen na en ta pang-dayaw da tentu. A nangalap hapa ya kad-wan ta kuman na don na anaw, a nehukladda hapa ta angen na en. 9 A ya tolay kidennga imunnan tentu ikid na itta kiden tagafan na a nagayayag kid na.

“Madaydayaw ya simsima ni mina Arien Dabid. Bendisyonam, Afu, ya umangein sin nga pinakabarim. MadaydayawyaNamaratu ewan,” kunda ta pagayayagda.

10 A ta nepakasarok nig Hesus ta ili naHerusalem a pake masitang na ya tolaykiden ta pagpaka-lat da tentu, te

“Inya hud ya tolayin yan?” kukunda.11 “A i Hesus yan nga aglavunen nga

taga Nasaret ta iten Galileya,” kunnahapa na tolay kiden nga nakihulun teHesus.Ya Pangihuya Ni Hesus Ta Maglaku Kiden(Mk 11:15-19; Lk 19:45-48)

12 A ta datang ni Hesus ta ili naHerusalem a simarok hapa ta simbaan naNamaratu. A tentu nakaita ta naglakukiden ikid na gumatang kiden a sa pinohetna kid, yaga pinagsikig na hapa yalamesa na nagtali kiden ta pirak, ikid napagtuttudan na naglaku kiden ta kalapati.

13 “Anu awemuy haman manonot yauhohug na Namaratu ta suraten, te

‘Gagangay ta balikin yan ya eyanna tolay kiden nga pakimallakan,’kunna haman,

ammi pinagbalin muy garay ta pagkakam-patan na magdarogas ikid na magswitik,”kunna tekid.

14 A sangaw umange hapa te Hesus yanagdaram kiden ikid na napilay kiden taumag na simbaanen, a pinagmappya nakid. 15 A nagayayag na ya anak kiden tapangdayaw da tentu.

“Madaydayaw ya simsima ni minaDabiden,” pakakin kid.A ta nepakaita na padi kiden ikid na

mangituldu kiden ta iningwa ni Hesus ikidna anak kiden ngamagayag a nagporay kidna.

16 “Awemhudmadangag ya uhohuganna anak kiden?” kunda hapa te Hesus tapagporay da.

“A onay, a awemuy hud nabasa yauhohug na suraten ta maski abbing ikidna asitay ya netuldu na Namaratu tapangdayaw da tentu?” kunna tekid.

17A sangaw nagtugutan na kid, a imuhet taili en kapye na nagdulot ta babali kiden taBetanya.

Ya Pangigaged Ni Hesus Ta Kayu(Mk 11:12-14, 20-25)

18 A ta lalakwat a nagtoli kid na ituldu nakiden ta ili na Herusalem, ammi nabisinani Hesus ta dalan. 19 A tentu en nakaita takayu na higos ta bikat na dalan, a umangemina nagpusit ta mayan na, te negindanmina ya mayan na ta don na kiden, ammiawan haman ta mayan na. A gafu takumanen a “Maski awem na sangaw mag-mayan,” kunna ta kayu en. A awena lanabayag a namegafu magkatang ya kayuen. 20 A ta nepakaita na ituldu na kiden takayu en a “Anu alistu nagkatang ya kayuin?” kunda ta pagpaka-lat da. 21 A yauhohug ni Hesus tekid a

“Kakurugan ya uhohug ku tekamuy,ta am pake ikatalak muy ya Nama-ratu ikid na awemuy pagduwaduwan yanonot muy a makkwa muy hala ya ku-man na nakkwak ta kayu in. A maski amibar muy sangaw ta bagetayin ‘Umalitkan te maglattu kan ta bebay,’ kummuy,a Namaratu ya makkamu petta makkwa

Matyu 21:22 37 Matyu 21:38hala ya nebar muy. 22 Te maski am anuya adangan muy ta pakimallak muy ameatad hala tekamuy am kakurugan taikatalak muy ya pangatad na tekamuy,”kunna.

Ya Pangpohut Da Ta Turay Ni Hesus(Mk 11:27-33; Lk 20:1-8)

23 A ta datang da ha ta ili na Herusalema kuga simarok kid ha ta simbaanen, anangituldu hapa i Hesus ta tolay kiden. Asangawumabikan hapa tentu ya padi kidenikid na kadwan kiden pinakadakal na tolaykiden, a pinohutan da ya gafu na tarabakuna.

“Inya hud ya nangatad ta turaymu petta maguray ka la ta ngamintinarabakum ta isin?” kunda.

24 “A itta hapa ya pohut ku tekamuy,”kunna hapa tekid, “te ammatabbagmuyya pohut ken a ibar ku hapa tekamuy yagafu na turay ku ta tarabaku kin. 25 Aya pohut kin tekamuy a inya hud yanangatad ta turay nimina Hwanen pettamangzigut ta tolay, te ibarmuy teyak amNamaratu, ono tolay la ya nangatad taturay na?” kunna tekid.

A gafu ta napopoyung kid na ta saludsudna en tekid a dana nagbabidan da bit tamelemad am anu mina ya tabbag da tentu;

“A anu mina ya tabbag tam tentu, team ibar tam ta Namaratu ya nangatadtentu a ‘Anu kawagan na mantu ta awe-muy kinurug,’ kunna sangaw tekitam.26 Ammi am ‘Tolay la ya nangatad,’ kuntam a ikatupag na kitam sangawna tolaykiden, te pake ipasikkal da haman taNamaratu ya nangidob tentu,” kunda.

27A ya tabbag da mantu te Hesus a“Awemi haman amu,” kunda.“A am awemuy mantu matabbag ya

pohut ken tekamuy a awek hapa ibartekamuy am had sin ya gafu na turay kinta tarabaku kin,” kunna hapa tekid.

28A ya uhohug na para tekid a“Nonotan muy mina ya keangarigan

kin: Itta ya duwa na lalaki nga nagk-abagis. A ya uhohug na dama da tatakdayen a

‘Aleng, e ka magtarabaku ta uma taarawin,’ kunna tentu.

29 ‘O, awek ikayat O,’ kunna hapa.

Ammi sangaw a nagbabawi, a umange hala.30 Ammi dana umangen hapa ya dama daen ta takdayen, a nebar na hapa tentu yakuman na nebar na ta napolu en. A ‘On,Amang, eyak,’ kunna hapa, ammi awenahaman umange. 31-32 A had sin mantu taduwa kiden ya nangurug ta dama da en?”kun ni Hesus tekid.

“A ya napolu en ay,” kunda hapa.“A yen mina ya pagnonotan muy, te

ta neange ni Hwanen nga nangipadan-gag ta katunungan tekamuy a awemuyhaman kinurug. Ammi ya nagdaro-gas kiden nga nagsingir ta bwis ikid nanakisweldu ta pakidallaw da a kinurugda a nagbabawi kid. A maski am naitamuy ya panguli na gagangay da, a usutkam la nga awan nagbabawi. A yen taikid sangaw ya mesipat ta pangikerutanna Namaratu, ammi tekamuy a melogotkam,” kunna.

Ya Keangarigan Na Nagmula Ta Unas(Mk 12:1-12; Lk 20:9-18)33 “A dangagan muy ha ya takday para

na keangarigan,” kunna ha. “Itta yatakday ha na tolay nga nagmula ta adduna unas, a inaladan na hapa ya kau-nasan na en. A sangaw namadday hapata agdapilan na ikid na ba-bali en ngapagyanan na magtaron kiden. A sangawnepaābāng na hapa ya kaunasan na en takadwan, te ange bit ta takwan na lugar.34 A ta kaarawan na pagapit da a dinobna ya tagabu na kiden ta nangābāngkiden, petta alapan da mina ya ābāngna. 35Ammi ginafut na kid nanangābāngkiden, a pinalpaluk da ya takday, a pina-pasi da hapa ya takday, yaga pinapasi daya takday tawarad. 36Agafu ta kumanena nangidob ha ya makāunasen ta addupara na tagabu na, ammi tinapangan dakid ha. 37 A sangaw dinob na tekid yaanak na en, te nonotan na ta ‘Mamat kidsangaw ta anak kin,’ kunna. 38 Ammi tanepakaita na nangabang kiden ta anakna en a

‘Gagangay ta ye-yan sangaw yamakaalap ta ngamin kwa na makāu-nasen, a mappya mantu ta papasintam hapa ya anak na in petta awansangaw ta mangalap ta lutak na in, akwa tanan sangaw,’ kunda.

Matyu 21:39 38 Matyu 22:1439 A ginafut da mantu ya anak na en, aneuhet da ta kaunasan kapye da pinapasi.

40 “A ta kuman na uray muy, aanu sangaw ya uray na makāunasen tanangābāng kiden am dumatang sangawtekid?” kunna.41A ya tabbag da hapa a

“Sa papasin na kid mina ay, te nagdu-pal kid, a ipaābāng na mina ya kaunasanna ta kadwan kiden nga makanonot ikidna mangatad tentu ta lugar na ābāngna,” kunda.42-43A ya uhohug ni Hesus tekid,

“A kustu hapa ya tabbag muyen, tekakurugan ta azin na kam sangaw naNamaratu ta pangikerutan na en, a tak-wan na tolay sangaw ya itali na tekamuynga mangatad tentu ta lugar na kwana. Awemuy mantu naawatan ya binasamuyen ta surat na aglavunen, te

‘Newarad na magbali kiden ya arigien nga nepapatayuk na Namaratutekid.

Ammi netoli na hala,a nagbalin ta kasikanan na arigi ta

ngamin bali,te Namaratu ya nakkamu tentu, a

dayawan tam hapa ya kalalakina,’ kunna.

44 A maski am inya sangaw ya medumparta arigi na Namaratu a intu hapa la sangawyamatakitan, a pake nahammekna sangawam igsilan na arigi en,” kun ni Hesus tekid.

45 A ta nepakadangag na padi kiden ikidna Pariseyu kiden ta keangarigan kidenni Hesus a naawatan da ta ikid hapa laya pagbalinan na ta kuman na nangābāngkiden ta keangarigan na kiden. 46 A yen taikayat da gafutan petta idarum da, ammipinalanan da hapa ya kaddu na tolay kiden,te amu da ta intu ya aglavun nga dinob naNamaratu.

22Ya Keangarigan Na Ari En Nga Nagpa-

makan(Lk 14:15-24)

1 A ya takday para na keangarigan ngabinida ni Hesus tekid a intu yan:

2 “Ya pangiangarigan ku tapangikerutan na Namaratu ta tolay akuman na takday na ari nga nagpa-makan ta boda na anak na en,” kunna.

3 “A dinob na ari en ya tagabu na kiden,petta enda alapan ya ginawi na kiden tapagpamakan na en, ammi aweda ikayatange. 4 A sangaw nangidob ha ya ari enta kadwan para tagabu na, a nebar nahapa tekid ya bidan da;

‘Ibar muy sangaw ta ginawik kidenta dumatang kid na ta pagpamakankin, te nabalin na haman ya pagpartimi ta baka kiden, a sa neparan naya ngamin kanan da,’ kunna tekid, aumange kid na.

5 Ammi ya enda kiden inalap a aweda kanmatagop, te umange ya takday ta uma naen, a umange hapa ya takday ta tyenda naen. 6 A ya kadwan kiden para a ginafutda haman ya tagabu kiden na ari en, apinakakallak da kid kapye da kid pinapasi.7A pirmi hapa ya poray na ari en, te dinobna ya suddalu na kiden, a enda pinapasi yanamapasi kiden ta tagabu na kiden, yagatinungradan da hapa ya ili da. 8 A sangawnangidob ha ya ari en ta kadwan paratagabu na. A ya uhohug na tekid a

‘Sa neparan ya ngamin makan,ammi awena haman megitta na gi-nawik kiden. 9 A emmuy mantusanedan ya kalsada kiden, a gawinmuy sangaw ya ngamin maita muy,petta e kid mangan,’ kunna tekid, aumange kid hapa.

10 A sinaned da ya ngamin kiden kalsadaikid na dalan, a pinagkakampat da yangamin naita da nga dulay pasemappya natolay, a napannu kid ta pagbodan na en.

11 “A sangaw simarok hapa ya ari en,te ange hapamakikumusta ta sangaili nakiden. Ammi neitan na hapa ya takdaytolay nga awan nagbarawasi ta barawasina magboda, 12 a

‘Hoy’, kunna tentu, ‘had kukumnakasarok ta isin nga awan mag-barawasi ta pakibodam?’ kun na arien tentu.

Ammi awan ta matabbag na. 13A inayaganna ari en ya tagabu na kiden petta pohetanda ya tolayen.

‘A pake galutan muy ta mappyaa iwarad muy ta agyan na sugiram,petta magyan la ten makatangtangitta pagagayoy na,’ kunna.

14A yenmina ya pagnonotanmuy, temaski

Matyu 22:15 39 Matyu 22:35am addu ya ayagan na Namaratu ewan aaddu hapa ya umawe, a assang la mantu yamapili,” kun ni Hesus tekid.

Ya Pangayayyaw Na Pariseyu Kiden TeHesus

(Mk 12:13-17; Lk 20:19-26)15 A ta nepakadangag na Pariseyu kiden

ta bida kiden ni Hesus a nagbabidan da amhad kunna mina na pangsikwat da tentugafu ta uhohug na, petta itta mina yapangidaruman da tentu. 16A ya iningwa daa dinob da tentu ya kadwan kiden itulduda ikid na kahulun kiden ni Herud pettaparuban da i Hesus. A ya uhohug da hapate Hesus a

“Mistro, itta ya pohut mi teko, te amumi ta matunung ka na tolay, a matununghapa ya ngamin ituldum ta patarabakuna Namaratu tekitam, te awem la bu-rungan am anu ya uray na tolay, ikid naawan ta idadumam. 17 A dangagan mihaen teko am ipalubus na lintig niMosesya pagpaga tam ta bwis ta Ari na tagaRoma kiden,” kunda.

18 Ammi dana narikna ni Hesus ta itta yadulay ta nonot da, a

“Kuga magimmamappya kam na to-lay, te parparuban dak la. 19 Itan ku bitya piraken nga ipaga muy ta bwis muy,”kunna.

A negawat dan hapa ya piraken tentu.20 “A inya hud ya makāmukat ikid na

makāngagan ta pirakin yan?” kunnatekid.

21 “A sinang mukat na Ari en,” kundahapa.

“A ipaita muy mantu ta gubyernu naAri en ya mekustu ta pangurug muytentu, a ipaita muy hapa ta Namaratuya mekustu ta pangurug muy tentu,”kunna tekid.

22 A gafu ta pake nepagpaka-lat da ya tab-bag na en, a awedan pakolangan, a nag-tatugut kid na.

Ya Pangparuba Na Saduseyu Kiden TeHesus

(Mk 12:18-27; Lk 20:27-40)23A ta arawin yen para la a umange hapa

te Hesus ya Saduseyu kiden. A itta hapa yapohut da tentu gafu ta aweda kurugan tamatolay hala sangaw ya nagpasi kiden.

24 “Itta hapa ya pohut mi, Mistro, gafuta lintig ni Moses,” kunda, “te am masi

kan mina ya lalaki nga awan ta anak na,a mappya kan ta kabagis na en ya man-gatawa ta kabalwan na en petta itta san-gaw ya anak da nga lalaki nga mekwentata anak na nasi en. 25A ta idi ta lugar mia itta ya pitu na lālāki nga nagkakabagis,a nangatawa hapa ya imunnanen, amminasi hala ta aweda para la paganak. Agafu ta netuldu ni Mosesen a ya kabagisna en ya nangatawa ta nabalu en, amminasi hala yen ta aweda para la paganak.26 A kumanen hapa ta mekatallu en ikidna mekappaten addet ta mekapitu en.27 A ta kabalinan na pasi na mekapituen a nasi hapa ya babbayen. 28 A amkakurugan ta matolay hala sangaw yanagpasi kiden a had sin hud ta pitu kidenya atawa sangaw na babbayen, te sainatawa da haman?” kunda te Hesus.29A ya tabbag ni Hesus tekid a

“Kuga magamamangaw kanan, teawemuy maawatan ya ikayat na uho-hugan na surat kiden, yaga awemuyhapa amu ya pakapangwa na Namaratu.30 Te am matolay sangaw ya nagpasikiden a megitta kid sangaw ta anghelkiden ta langit, a yen ta awedan sangawmangatawa. 31A ampahigmuy ta awenasangaw matolay na nagpasi kiden a hadkunna mantu na pangawatan muy tatakdayen uhohug na Namaratu, te yanebar na a

32 ‘Iyak ya Dyos nga dayawan ni Abra-ham, ikid ni Isak, ikid ni Hakob,’kunna.

A gagangay mantu ta matolay la yen kid,te bakkan haman ta nasi ya magdayaw taDyos, te ya matolay ya magdayaw tentu,”kunna tekid.

33 A ta pakadangag na tolay kiden tatabbag ni Hesus ta Saduseyu kiden anepagpaka-lat da hapa ya kalalaki na ne-tuldu na en tekid.

Ya Kadakalan Na Lintig(Mk 12:28-34)

34 A ta nepakadangag na Pariseyu kidenta nepangabak ni Hesus ta Saduseyu kidena naghahulun kid ha nga ange nagpohut teHesus. 35 A ya takday tekid nga abugadu aintu ya nagpohut te Hesus ta pangparubana tentu.

Matyu 22:36 40 Matyu 23:1436 “Mistro, dangagan mi haen teko am

had sin ya kadakalan na lintig ta ngaminkiden lintig na Namaratu,” kunna.

37-38A ya tabbag hapa ni Hesus tentu a“Ya kadakalan na ngamin kiden lintig

na a intu yan:‘Iddukam ya Dafumewan Namaratu ta

ngamin nonot mu ikid na ngaminkasikanan na barim,’ kunna.

39A ya dagga hapa na lintigin yen a‘Iddukam ya kagittam tolay ta kuman

na pangidduk mu hala ta barim,’kunna hapa.

40Te ya duwa kidin lintig ya fun na ngaminkidin lintig na Namaratu nga netuldu nimina Moses ikid na aglavun kiden ta idi,”kun ni Hesus tentu.

(Mk 12:35-37; Lk 20:41-44)41 A ta pagkakampat para la na Pariseyu

kiden a itta hapa ya pinohutan ni Hesustekid.

42 “Anu hapa ya uray muy taMangikerutanen nga nekari na Nama-ratu tekamuy? Inya hud ya gingginafuna?” kunna tekid.

“A intu gingginafu na i mina ari enDabid,” kunda hapa.

43 “A ta kumanen mantu a intu halaya simsima ni mina Dabid. Ammi anukawagan na ta nekwenta hapa ni Dabidta dafu na, te ya nesurat ni Dabid gafu taKahalwa na Namaratu a

44 ‘Itta ya nebar na Namaratu ta dafuken, te

E ka sin magtogkok ta kanawankin, te ikita ya mangabakta katapil mu kiden, pettaiko sangaw ya makkamu tangamin,’ kunna.

45A am nengagan na mantu ni mina Dabidta ‘Dafu ken,’ kunna, a had kukunnamantumagbalin ta simsima na para?” kun niHesus tekid,46ammi awan ta amuda ta itabbagda tentu,a ye-yen na araw ya addet na pakidibati datentu, te naabak kid na.

23Ya Pangpaliwat Ni Hesus Ta Pariseyu Kiden(Mk 12:38-40; Lk 11:37-54)

1 A ta pagyan da para la ta simbaanen anedulot ni Hesus ya mangituldu ta itulduna kiden ikid na kadwan kiden tolay.

2-3 “Mappya ta kurugan muy ya itulduna Pariseyu kiden ikid na mangituldukiden, te itta ya turay da ngamangitulduta lintig kiden nga netuldu ni Moses.Ammi awemuy parigan ya gagangay da,te aweda haman idulot ya ituldu da teka-muy, 4 yaga addu hapa ya patarabaku data awena mabalinan na tolay kiden, aaweda kid uffunan tamaski assang la. 5Aaddu hapa ya tarabakun da petta pahigna kadwan tamasikan ya pangurug da taNamaratu, te isurat da ya lintig kiden naNamaratu, kapye da ibārungut ta mukatda, ikid na ipatāpāt da hapa ta kamatda kiden, yaga pake paispotan da yagayadan na barawasi da. 6 A am ittaya pabuya ono gimung a pilin da paraya pake kaispotan na agtuttudan. 7 Aam itta kid ta lugar na addu na tolaya karagatan da hapa ya pangdayaw natolay kiden tekid, a pake ikaykayat da am‘Ser,’ kummuy tekid.

8 “Ammi tekamuy a awemuy padayawta ‘Ser,’ te sa magkakabagis kam haman,a tatakday la ya mistro muy. 9 A awanmina ta ikwenta muy ta pinakadamamuy ta ikattolay muy kiden, te tatakdayla ya Dama muy ta langitewan. 10 Aawemuy hapa padayaw ta ‘Afu,’ te intula dafu muy ya Ari en Kristu nga ne-tun na Namaratu ta makkamu tekamuy.11A ya manguffun tekamuy ta kuman natagabu a yen ya mekwenta ta kadakalanmuy, 12 te maski am inya sangaw yamangpātā-nāng ta bari na a mapaākbansangaw, ammi ya imunnan magpaakbanta bari na a yen sangaw ya mapātā-nāng,” kunna.13 A ya uhohug ni Hesus ta Pariseyu

kiden ikid na mangituldu kiden ta lintigkiden a

“Kakallak kam sangaw, ikamuy ngamagimmamappya, te tabtabangan muygaray ya isassarok na tolay kiden tapangikerutannaNamaratu. Gafu ta awe-muymangurug a tabtabanganmuy hapaya mayat kiden mangurug. 14A kakallakkam hapa sangaw, te sisteman muy yababay kiden nga nabalu, petta maalapmuy ya bali da, yaga pādanukan muyya pakimallak muy petta pahig na tolaykiden ta abikan kam ta Namaratu ewan,

Matyu 23:15 41 Matyu 23:35ammi pake padakalan na hapa sangawya pama-gang na tekamuy. 15A kakallakkam sangaw, ikamuy nga Pariseyu ikidnamangituldu gafu tamagimmamappyakam. Te maski am takday la na tolaya yen ya pake pakolangan muy pettaikayat na simarok tekamuy. Ammi ampake netuldu muy a nagbalin ta pakemagimmamappya ammi tekamuy.

16 “Kakallak kam sangaw, ikamuy ngadaramnamangituldu, te am itta yamag-pagasingan ta ngagan na simbaan naNamaratu a ibar muy ta awan ta kwentana pagpagasingan na, ammi am magpa-gasingan ta ngagan na balituken ta sim-baanen a ibar muy ta liwat na am awenaidulot ya nekari na en. 17Nagdaram kamnga awan ta nonot, te ya kuman na uraymuy a dakdakal ya balituken ammi tasimbaanen, ammi ya simbaanen hamanya mangatad ta kwenta na balituken.18A ya takday para uhohugan muy a

‘Am itta ya magpagasingan ta nga-gan na angiatangan a awan ta kwentana, ammi am magpagasingan ta nga-gan na neatangen a liwat na amawenaidulot ya nekari na en,’ kummuyhaman.

19 Kuga daram kam! te awan haman takwenta na neatangen am bakkan haman taangiatanganen ya nagafun na kwenta na.20 A am itta mantu ya magpagasingan tangagan na angiatanganen a mesipat hapaya ngamin netun ten. 21 A am itta yamagpagasingan ta ngagan na simbaanena mesipat hapa ya Namaratu ewan ngamagyan ten. 22 A am itta magpagasinganta ngagan na langitewan a mesipat hapaya Namaratu ewan, te ya langitewan yapagyanan na.

(Lk 13:31-35)23 “A kakallak kam sangaw, ikamuy

Pariseyu ikid na mangituldu gafu tamagimmamappya kam, te am kwentanmuy ya mekamafulu en ta apit muynga ibingay muy ta Namaratu ewana pake sukatan muy ta mappya pettaawena nasurok ikid na awena maku-rang. Ammi ya pake mesasita ennga patarabaku na tekamuy nga matu-nung ikid na mangikallak ikid na awanmangilogot a yen kid haman ya tal-iban muy. Mapmappya ta yen kid

mina ya pake nedulotmuy kontodu pan-giatad muy ta mekamafulu ta kwa muy.24 Ammi daram kam haman na mangi-tuldu, te intu masamgad muy ya alaas-sangen, ammi ta dappugen a awemuymasamgad.

25 “A pake kakallak kam sangaw, ika-muy nga magimmamappya, te pakap-pyan muy ya bari muy petta ispot yamaita na tolay, ammi ilemadmuy hamanya itta ta nonot muy nga paginggummuy ikid na pagattug muy. 26 Daramkam mantu na Pariseyu. Dana pakap-pyanmuymina yanonotmuynga awenamaita na tolay, petta ispot hapa sangawya maita da ta bari muy.

27 “A pake kakallak kam sangaw, ika-muy nga Pariseyu ikid na mangituldu,te kuman kam na tanam kiden na se-myento nga pinintoran da ta furawpettaispot. Ammi napannu haman ta tulangna nasi ikid na kompormi na matapang.28A ta kuman namaita na tolay tekamuya mappya kam, ammi napannu ya nonotmuy ya ngamin dulay ikid na pagim-mamappya muy.

29 “A kakallak kam sangaw, ikamuynga Pariseyu ikid na mangituldu, te amappiyan muy ya tatānam na aglavun ki-den a tunanmuy kid hapa tamagmagan-nud na ispot, 30 te ape madamdam kamtekid.

‘Ay, am natolay kami mina ta arawna dadagkal mi kiden awemi nekabattekid nga namapasi ta aglavun kiden,’kummuy.

31A yenmina ya pakanonotanmuy ta liwatmuy, te ibarmuy haman ta awan ta liwat naHudyo gafu ta simsima kam ni mina Abra-hamen, ammi ipasikkal muy hala ta anakkam na namapasi kiden ta aglavun kiden.32-33 Had kukummuy mantu makalillik tapama-gang na Namaratu tekamuy, te anakkam haman na madagaten. A ikamuy halasangaw ya mangibalin ta pinegafwanan nadadagkal muy kiden, 34 te itta sangaw yadoban ku tekamuy nga aglavun ikid namangituldu ikid na malalaki magnonot, apapasinmuy sangawya kadwan, ikid napa-gappanmuy ya kadwan, a ta kadwan a pali-gatanmuy kid, ikid na dadagdaganmuy kidta kompormi na lugar nga pagbilagan da.35 A yen ta ikamuy nga magimmamappya

Matyu 23:36 42 Matyu 24:14

ya mesipat ta pama-gang na Namaratu tadadagkal muy kiden, te sa makaliwat kamta pasi namappya kiden tolay nga pinapasida addet temina Abel nga awan ta liwat ad-det te mina Zikaraya nga anak ni Barakiya,nga pinapasi muy ta hahat na simbaanenikid na angiatanganen. 36 A kakurugan yauhohug ku tekamuy ta ikamuy ngamin yapangibalatān na Namaratu ta pasi na ininkid na tolay.”

Ya Pagdamdam Ni Hesus Ta Tolay KidenTaga Herusalem

(Lk 13:34,35)37 A gafu ta madamdam i Hesus ta pag-

daram na sakā tolay na kiden a tinangitanna kid;

“Ay, anak ku nga taga Herusalem;mamempiga yakmina nga nangikerutantekamuy ta kuman na manuken ngamangukup ta piyak na kiden, ammi awe-muy ikayat, awapinapasinmuyhud la yaaglavun kiden nga dinob na Namaratu tamangaskasaba tekamuy. 38 A ta ayanina awena kam pagyanan na Namaratuewan. 39 A ibar ku tekamuy ta awedaksangaw maita am awemuy ulin ya nonotmuy, petta dayawan muy ya pinakabarina Namaratu nga dinob na tekamuy,”kunna.

24Ya Dumatang Ta Pagaddetan Na Arawin

Yan(Mk 13:1-36; Lk 21:5-19)

1 A ta neuhet ni Hesus ta simbaanen anagtugut mina, ammi dinadagdag hapa naituldu na kiden, te enda bit ipaita tentuya ngamin kalalaki na simbaanen. Te yakasasaad na simbaanen a pake dappug nabali, yaga dappug hapa ya batu kiden nganepadday da ta simbaanen, ammi dananataga kid, kapye da kid sinalsalnuk abat tautun. A yen kid ya binida da te Hesus. 2 Aya uhohug hapa ni Hesus tekid a

“Pake dayawan muy ya kapadday nasimbaanin, ammi ibar ku tekamuy ta samarabba sangawyabatuna kiden abat taawan pulus ta mesalnuk ta maski takdayla na batu,” kunna tekid.3A tekiden nakadatang ta utun na bage-

tay na Olibo, a nagtuttud i Hesusen. Aumange ha tentu ya ituldu na kiden, apinohutan da ya nebar na en tekid.

“Afu, dangagan mi haen am kanu san-gaw na araw ya nebar men nga kaperdina simbaanen. A am magtugut kan san-gaw a anuhapa sangawya pakaitanmi tapagtolim sangaw sin ikid na pagaddetanna arawin yan?” kunda.

4A ya tabbag na en tekid a“Pake itan muy ta maayayyaw kam

sangaw,” kunna, 5 “te addu sangaw yaumange nga magingagan ta ngagan kin,te ‘Iyak ya Kristu nga Mangikerutantekamuy,’ kunda sangaw, a addu san-gaw ya mapadagdag da ta pangayayyawda tekid. 6 A itta hapa sangaw ya gu-bat ta agyan muy, pase adayu na lu-gar, ammi awemuy la malalang ta isinkid, te gagangay ta dumatang ya ku-manin, kapye na idatang na pagaddetanna arawin yan. 7Te pagka-mamakigubatya takday gubyernu ta takwan, a pagka-ma magkāgubgubat ya kadwan kidentribu, yaga magkakattway hapa ya kad-wan kiden tolay nga maginggubgubat,a dumatang hapa sangaw ya addu naagbabisin ikid na lunig ta magdadumana lugar. 8 Ammi ye-yen kid na zigatya pamegafwanan la na kadakalan napagzigātān.

9“Agafutanda kamhapa sangawpettaiatad da kam ta mangpa-gang tekamuy.A papasin da sangaw ya kadwan teka-muy, te ikatupag na kam sangaw natolay kiden ta ngamin kiden lugar gafuta pangurug muy teyak. 10 A gafu tapagzigātān a addu hapa sangaw ya mag-talekud ta pangurug da teyak, a ikatupagda sangaw ya kahulun da kiden mangu-rug, a italaba da kid.

11 “A imitta hapa sangaw ya addu namatulad na aglavun, a addu sangaw natolay yamapadagdag da ta pangayayyawda tekid. 12 A gafu ta dumakal la du-makal ya kadulayan a addu sangaw yamagsanaw ta pangidduk da ta Nama-ratu. 13 Ammi ya maketurad sangawabat ta kabalin na a yen sangaw yamekerutan. 14 A mepadangag sangawya damag na pangikerutan na Namaratuabat ta ngamin kiden lugar ta paglele-hutin petta madangag na ngamin tolay.A am nabalin na mepadangag ta ngamintolay a yen sangaw ya pagaddetan na

Matyu 24:15 43 Matyu 24:37arawin yan.Ya Dulayen Nga Ikatupag Na Namaratu(Mk 13:14-19; Lk 21:20-24)15 “A am maita muy hapa sangaw ya

pake dulay nga ikatupag na Namaratu taumag na simbaan na in a amu muy na tayen ya dana binida na aglavunen minaDanyel. (A ikamuy nga magbasa ta isina nonotan muy ya ikayat na uhohugan.)16 A yen mina ya pagbabakwit na tolaykiden ta Hudeya petta umahat kid minata bagetay kiden. 17 A ya itta en talawan na bali na en a awena mina nono-tan ya kwa na kiden ta umag na bali.18A ya magtarabaku ta uma awena minatolin ya barawasi na en nga netabnakna ta lutak. 19 Ammi kakallak sangawya matarun ikid na magpasusu ta isinakid na araw, te matalantan kid sangawgafu ta pagdammatan da. 20 A danapakimallakmuy hapa ta bakkan ta agiridikid na araw na agimmang ya datangna dulayen, talo am mazigatan kam tapagbakwit muy.

21 “A am ittan sangaw ya dulayen ngaikatupag na Namaratu a yen sangawya ketta na dakal na pagzigātān ngapake dakdakal ammi ta ngamin kidenpagzigātān abat ta nekapadday na lu-tak abat ta ayanin. A am nagpasan aawan na ha sangaw ta kumanen maskiam kanu. 22 A am mabayag mina yaaraw na pagzigātānen a awan mina tamakalillik ta zigaten, ammi paāssanganna sangaw na Namaratu ya kabayag napetta mekerutan ya tolay na kiden ngapinili na.

23 “A am madangag muy sangaw ya‘O itan muy, itta in ya Kristu ngamangikerutan tekitam,’ kumin, ono am‘Yo, itta tewan,’ kumin, a awemuy malatkurugan, 24 te kurug ta addu hala san-gaw yamatulad naMangikerutan ikid naaddu na matulad na aglavun. A am ittakid na a mangwa kid hapa ta dakal napakaitan ikid na pagpaka-latan na tolaykiden, te pangayayyaw da tekid talo amitta hapa ya mapadagdag da ta maskitolay kiden na Namaratu. 25Amappya taawemuy sangaw kaliwatan yan, te dananebar kun haman tekamuy. 26A am ibarda mantu sangaw ta itta yak na ta talun,

a awemuy malat magalit. A ammagtaguyak kan ta umag na bali, a awemuymalatkurugan, 27 te am dumatang sangaw yaTolayin nga taga Langit, a ka-ma la san-gaw ya iange na ta kuman na kilaten ngamagdangāng. 28 A yen hapa sangaw yapakkamu muy ta bida en ta ‘Maski amhad sin ya agyan na nasi en nalabag ayen hapa ya datangan na ngamin kidengayang,’ kunna.”Ya Imunnan Ta Datang Na Tolayin Taga

Langit(Mk 13:24-27; Lk 21:25-33)29 “A am nabalin na sangaw ye-yen

na pagzigātān a mavit hapa ya pag-sugiram na bilag ikid na hulan, yagamakutukutet sangaw ya bitwan kiden talangit, a magkāhunnak kid. 30 A yensangaw ya pagagayoy na ngamin kidentolay nga awan mangurug gafu ta liwatda ta Tolayin nga taga Langit, te maitada sangaw ya lattog na en ta langitewan,te dumagut sangaw nga imatogkok takulam kiden, a mehulun sangaw tentuya ngamin kasikanan ikid na kalalaki naNamaratu ewan. 31 A doban na hapasangaw ya anghel na kiden ta pagsitangnamasikan na amaryung petta uknudanda ya ngamin kiden tolay na nga tagangamin paglelehutin.

32 “A intu mina pagnonotan muy yakeangarigan na taggaten, te am lumat-tog na ya lappaw na kiden a yen yapakaitan ta darunna. 33Akumanenhapasangaw am dumatang na ya ngamin ki-den nabidak tekamuy ta ayanin, te yenkid sangaw ya pakaitan ta tanagay naya pagtolik. 34 A kakurugan ya ibarku tekamuy ta sa magdulot ya ngaminkidin nabidak tekamuy ta awena parala masi na tolay kiden ta ayanin. 35 Tegagangay ta umawan sangaw ya ngaminlangitewan ikid na lutakin, ammi awenamauli na ngamin inuhohug ku tekamuy.Ya Maalap Ikid Na Mesirak(Mk 13:32-37; Lk 21:34-36)36 “Ammi am kanu sangaw na araw

ikid na oras ya pagtolik ta lutakin aawan ta makkamu, maski ta anghel ki-den, a maski teyak, te intu la makkamui Damakewan. 37 Ammi addu sangaw ya

Matyu 24:38 44 Matyu 25:11awan nakaparan ta datang ku, te pagka-ma da sangaw ya datang ku ta kumannanepagka-mana tolay kiden ta layusenta araw ni mina Nowe en, 38 te awedakurugan ta itta ya dulay awa pangākanda la, a iafura da la ya mangatawa, ikidna magboda abat ta araw na layusen.A nagkealud kid na ta danumen nganagkalimat. 39 Ammi teg Nowe ikid ngamamattama a dana simarok kid na tabapor na en nga dana pinadday na, tepake dakal ya layusen abat ta nalintabya ngamin kiden kayu ikid na bagetay.A kumanen hapa sangaw ya kelogot nakadwan kiden ta datang na Tolayin tagaLangit, 40 te maghebing sangaw mag-tarabaku ya duwa na lalaki ta uma, aka-ma la sangaw maalap ya takday, amesirak ya takdayen. 41 A magkaalsudhapa sangaw ya duwa na babbay ngamagbayu, a ka-ma la sangaw maalap yatakday a mesirak ya takdayen.

42 “A mappya mantu ta if-ifunan muyya bari muy, te awemuy amu am kanusangaw na araw ya pagtoli na dafu muy.43 A itan muy ta parigan muy sangawya natulisanen ta bali na, te am danaamu na mina ya oras na iange na tulisana awena mina nasidug, te inifunan yabali na en, petta awena natulisan. 44 Amappya ta dana magparan kanan hapata datang ku, te am pahig muy sangawta awek para la dumatang, a yen halasangaw ya datang ku,” kunna.Ya Keangarigan Na Awan Mekatalak(Lk 12:42-46)

45 A ya takday para na keangarigan ngabinida ni Hesus tekid a intu yan:

“Ya mekwenta ta mekatalak ikid namakanonot a intu hala ya kuman natagabu en nga awan mangilogot ta dafuna en, te idulot na la ya magpakan taanakna kiden ta kumannanebar na dafuna en tentu. 46A pakemagāsāt hapa san-gaw yen amdatangān na dafu na en, 47 teintu sangaw ya pagtaronan na ta ngaminkiden kwa na. 48 Ammi ya tagabu ennga awan makanonot, a pahig na ta ‘Oh,pake mabayag para ya datang na dafuken,’ kunna, 49 a palpalukan na ya sakātagabu na kiden, ikid na sakā makipag-inum ikid na makipangan ta magkellaw

kiden. 50 Ammi pagka-ma na sangaw yadatang na dafu na en gafu ta awena amuya oras na datang na. 51 A kattaban nasangaw na dafu na en, kapye na pehulunta magimmamappya kiden ta lugar ngapagzigātān da ikid na pagtatangitan da,”kunna.

25Ya Nakanonot Ikid Na Napapawang Ta

Nonot1A sangaw binida ha ni Hesus ya takwan

na keangarigan tekid;“Ammagdulot sangawyapangikerutan

na Namaratu ta pagaddetan na arawinyan a datangan na sangaw ya tolay kidenta kuman na mafulu kiden babbalatangnga umange nakibodan ta hiklam.Tagtakday ya balatang kiden ta zilagda tekiden umange dimafung ta lalakien nangatawa. 2 A ya lima na balatangkiden a napāpāwang ya nonot da, 3 teaweda haman nanonot ya nagbalun tagās na hilag da, 4 ammi ya nakanonotkiden a dana neparan da gās da, anehulun da hapa ta agzilag da. 5 A gafuta nagtalantan ya lalaki en nangatawaa sa nakakasidug ya babbalatang kiden,6 ammi sangaw ta tangngan na hiklama itta ya nagayag, ‘Ittan ya lalaki en,emmuy na dafungan,’ kunda. 7 Aalistu imivwat ya babbalatang kiden,a padakalan da ya gatang na hilag dakiden, ammi dulay te maazap hala yahilag na napāpāwang kiden, amagadangkid hapa ta kadwan kiden.

8 ‘Ay mangatad kam bit ta gās nahilag muy O, te naazap ya hilag mikiden,’ kunda.

9 ‘A mappya ta alistu kanan ange tamaglaku kiden petta gumatang kamtalo am awena sangaw makalannatna gās na hilag mi,’ kunna hapa nanakanonot kiden.10 “A tekid na umange gumatang a

dumatang na hapa ya lalaki en, a yanakanonot kiden nga dana nakaparana nehulun kid na tentu nga simarok tabali en nga pagbabodan da, a nelitupya bali en. 11 A ta pagtoli na kadwankiden balatangnga umange gumatang tagās da a baran da hapa ya lalaki en taumag na bali, ‘Afu, ihukatan na kamin O,’

Matyu 25:12 45 Matyu 25:32kunda. 12 Ammi netabbag na ta ‘Awetakam aamu,’ kunna la tekid.

13 “A yen mina ya pagnonotan muypetta awemuy sangawmelogot awadananakaparan kam mina, te awemuy hapaamu am kanu ya datang na Dafu muy,”kun ni Hesus tekid.

Ya Magpataron Ta Pagba-nang Na(Lk 19:11-27)14 “A ya takday para keangarigan na

pangikerutan na Namaratu ta tolay, akuman na takday tolay nga umange nag-pasyar ta adayu na lugar. Te dana inaya-gan na ya tagabu na kiden, petta isanedna ya pirak na tekid petta taronan damina ya paganak na pirak na en. 15 A yatakdayen ya inatadan na ta limaribu, aya mekaduwa en ya inatadan na hapa tadwaribu, a ya mekatallu en ya inatadanna ta maribu la, te intu neatad na tekidya kustu la en nga mataronan na tag-takday tekid, a sangaw nagtugut. 16 Aya naatadan ta limaribu a alistu angemagapag ta pagatutan na ta pirak naen, a naba-bayag ta assang a nadagganhapa ta limaribu ha. 17Kumanen hapa tanaatadanen ta dwaribu, nadaggan hapaya pirak na en ta dwaribu ha. 18Ammi yamekatallu en nga naatadan ta maribu laa enna haman nekali ya pirak na dafu naen, a netagu na haman ta umag na lutak.

19 “A ta nepagpasa na addu na araw adumatang hapa ya dafu na tagabu kiden,a inayagan na kid ha petta tukin na kidta kwa na. 20 Umange ya takdayen ngainatadan na ta limaribu, a

‘Limaribu ya neatad mu teyak, Afu.Ye, nadaggan kun hapa ta limaribu temafuluribun ngamin,’ kunna.

21 ‘A mappya ka mantu na tagabu teawenak nelogot. A gafu ta mekatalakka nga magtaron ta assang a paturi-nan ta ka hapa petta makaibbal kata addu. A mesipat kan mantu tapagayayatan na dafum,’ kunna hapana dafu na en tentu.

22 A sangaw umange hapa ya naatadan tadwaribu, a

‘Dwaribu ya neatad mu teyak, Afu,te nadaggan kun hapa ta dwaribu teappataribun ngamin,’ kunna.

23 ‘A mappya ka mantu na tagabute awenak hapa nelogot. A gafu tamekatalak ka nga magtaron ta as-sang a paturinan ta ka hapa pettamakaibbal ka ta addu. A mesipatkan mantu ta pagayayatan na dafum,’kunna hapa na dafu na en tentu.

24-25A sangaw umange hapa ya naatadan tamaribu la. A ya uhohug na hapa a

‘Ay, Afu, awek napadakal ya pirakmen te nagburungak ta maabakak, ayen ta enku nekali ta lutak petta ittahala sangaw ya itolik teko ta datangmu, te amuk ta maporay ka na tolay,te pangalapām haman ya awem min-ulan, yaga magba-nang ka ta banban-nag na kadwan. A yeh, alapam na ha,te itta ya ngamin kwam sina,’ kunna.

26-27Ammi pake nagporay ya dafu na en, a‘Kuga dupal ye-yan na tagabu nga

matalakag. Am amum mantu tamagba-nangak ta banbannag na kad-wan a anu awem mantu nepagatutya pirak ku ta gumatut kiden pettamadaggan mina ya pirak ku?’ kunnahapa na dafu na en tentu.

28 ‘Azin muy mantu ya maribu ententu a iatad muy ta magibbalen tamafuluribu,’ kunna.29 “A yen mina ya pagnonotan muy, te

kunna ten sangaw ta iturayan na Nama-ratu ewan. Te ya mekatalak magtaron taneatad tentu amadaggan sangaw ya kwana petta addu, ammi ya awan mekatalaka maazi sangaw ya dana neatad tentu.30A ya kuman na tagabu en nga awan taserbi na a iabbang da sangaw ta agyan nasugiram, petta yen sangaw ya pakatang-tangitan na ta takit na,” kun ni Hesustekid.Ya Bida Na Kalneru Ikid Na Kalding

31 A ya takday para na keangarigan ngabinida ni Hesus a intu yan:

“Am magtoli hala sangaw ya Tolayintaga Langit a pake mepaita ya ngaminkalalaki na, a mehulun hapa tentu yangamin na anghel na kiden. A amnakatogkok na ta agtuttudan na pagtu-ray na, 32 a sa pagkakampatan na hapasangaw ya ngamin tolay ta atubang naen. A am sa nagkakampat kid na apaggungayan na kid sangaw ta kuman

Matyu 25:33 46 Matyu 26:7na magtaronen nga magpagungay takalneru ikid na kalding. 33 A ya ku-man na kalneru kiden a itun na kid takanawan na en, a ya kuman na kaldingkiden a yen sangaw ya itun na ta kanigidna en. 34 A ya uhohug sangaw na Ari enta itta kiden ta kanawan na en a

‘Ikamuy ya pasinapān ni Damake-wan, a magdulot kanan mantu teyak,te mesipat kanan ta pangikerutan naNamaratu, te yen ya neparan na teka-muy abat ta nekapadday na lutakin.35 Te ikamuy ya nangatad ta kananku teyaken nabisin, a teyaken gim-tang a ikamuy ya nangatad ta inu-man ku, a teyaken nakipagsil tekamuya ikamuy hala ya nagpadulot teyak,36 yaga inatadan dak hapa ta barawasiteyaken awan ta nepagbarawasi, akinahadan dak ta nepagtakit ken, apinasyar dak hapa ta nekabalud ken,’kunna sangaw na Ari en tekid.

37 Ammi pagpaka-lat da hapa sangaw yaibar na tekid, a

‘Kanu huden ya nepangpakan miteko, Afu, ikid na nepangpenum miteko? 38A kanu huden ya nepagpadu-lot mi ta nepakipagsil mu tekami ikidna nepangatad mi ta pagbarawasim?39A kanu huden ya nepagpasyar mi tanepagtakit mu pase nekabalud mu?’kunda sangaw.

40 ‘A kakurugan ta kunna ten, tetekamuyen nangikallak ta kaāassan-gan na kabagis ku kiden sin a mek-wenta ta yen hapa ya nepangikallakmuy teyak,’ kunnahapa sangawnaArien tekid.41 “A ya uhohug sangaw na Ari en ta

itta kiden ta kanigid na en a‘Umadayu kanan teyak, te

mataguhali kanan, a mekabat kananta afuyen nga awan maazap nganeparan na Namaratu teg Satanasikid na anitu na kiden. 42 Te maskinabisinak a awedak inatadan takanan, a teyaken gimtang a awedakhaman pinenum. 43 A teyakennagdulot tekamuy a awedak pinag-dulot, a teyaken awan ta barawasia awedak inatadan ta pagbarawasik.A nagtakitak, a nabaludak, ammiawedak tinagop kinahadan,’ kunna

sangaw tekid.44Apagpaka-lat da hapa sangawya uhohugna tekid, a

‘Kanu huden, Afu, ya nekabisim taawemi nepangikallak teko? A kanuhud ya nepakainum mu ta aweminepangpenum teko? A kanu hudya nepagdulot mu tekami ta aweminepagpadulot teko? A kanu huden yaawemi nepangatad teko ta kawan nanepagbarawasim, ikid na nepagtakitmu, ikid na nekabalud mu?’ kundasangaw tentu.

45 ‘A kakurugan ta kunna ten,te tekamuyen awan nangikallak takaāassangan na kabagis ku kidin amekwenta hapa yen ta awemuyennepangikallak teyak,’ kunna sangawtekid.

46 A gafu ta kumanen a medob sangaw ye-yen kid ta magnayun na kapa-gangan da,ammi yamangurug kiden a yen kid sangawya mesipat ta magnayun na pagtolayan,”kun ni Hesus tekid.

26Ya Pangipadangag Ni Hesus Ta Pasi Na(Mk 14:1-2; Lk 22:1-6)

1 A ta nekabalin ni Hesus nangitulduta keangarigan kiden ta ituldu na kiden atakwan na ya nebar na tekid;

2 “Amu muy ta dwangagaw para laabat ta pyesta na Simana tam, a yensangaw ya panggafut da teyak petta pa-gappan dak papasin,” kunna tekid.3A ta pagbida na para la tekid a itta hapa

ya miting na ngamin kiden pinakadakalna Hudyo kiden ta bali ni Kaypas ngakadakalan na padi, 4 te pagbabidan da amhad kunna mina na panggafut da te Hesusta awena pakkamu na tolay kiden, pettapapasin da.

5“Ammi awetammina gafutan ta kettapara la na pyesta en, talo am magtatapilya tolay kiden,” kunda.6 A sangaw umange ig Hesus ikid na

ituldu na kiden ta iten Betanya ta bali niSimonen nga nagkangaw ta idi. 7 A tekidpara la nangnangan a itta hapa ya babbaynga himebing te Hesus, a ibbalan na hapaya botelya na bangog nga pake manginaam melaku, a neburud na ta ulu ni Hesus.

Matyu 26:8 47 Matyu 26:318 Ammi nagporay hapa ya ituldu na kidenta babbayen, a nehuya da.

“Anu haman ta isayang mu ya ban-gogina? 9 Pade awa mangina mina ammelaku, petta meatad mina ya paga nata pobre kiden,” kunda.

10 A ta pakadangag ni Hesus ta uhohug datentu a nehuya na kid hapa.

“Annun muy haman ihuya ya bab-bayin? Awa mappya haman ya iningwana teyak. 11 Sigida itta haman tekamuyya pobre kiden, ammi teyak a awek san-gaw sigida tekamuy. 12 A neburud na yabangogin ta barikin petta dana meparanya barikin ta ketanamna. 13Akakuruganhapa ya uhohug ku tekamuy ta maskiam had sin na lugar ya pakepadangaganna damag ku ta ngamin paglelehutin amegindan hapa mebida ya iningwa nababbayin yan, te panadamdamanda san-gaw tentu,” kunna tekid.14 A ta nekabalin na en a nagtugut hapa

i Hudas Iskaryote nga takday ituldu niHesus, te umange nakitulag ta padi kiden.15A ta datang na tekid a

“Piga hud sangaw ya iatad muyteyak am uffunan ta kam manggafut teHesus?” kunna tekid.

A nagtatulagan da ya tallufulu hukal napirak. 16A yen hapa ya pamegafu ni Hudasnga magapag ta mappya na araw ta pangi-talaba na te Hesus.

Ya Pangitalaba Ni Hudas Te Hesus(Mk 14:12-21; Lk 22:7-23; Jn 13:21-30)

17 A ta napolu en araw ta pyesta naSimana na Hudyo kiden am mangan kidla ta panen nga awan bumlad a umangeya ituldu na kiden tentu, a pinohutan daam had sin na lugar ya pangiparanan da tapamurab da ta Simana. A nebar na tekid ta

18 “E kam ta ili ta bali na kofun ken, a‘Dinob na kami na Mistro mi en,’ kum-muy sangaw tentu, ‘te mangan kami kanta pamurab mi ta Simana ta bali min, teabikan na ya pasi na,’ kummuy sangawtentu,” kunna.

19 A enda ibalin ya nebar na en tekid, aneparan da ya pamurab da ta Simana.

(Mk 14:17-21; Lk 22:14-22; Jn 13:1-30)20 A ta furab a nakikkanan ig Hesus ikid

na mafulu duwa kiden ituldu na. 21 Atekid para la nagkakan a naguhohug hapa iHesus.

“Kakurugan ta takday sangaw teka-muy ya mangitalaba teyak,” kunna.

22 A gafu ta nebar na en a nagdadamdamkid na, a ya tagtakday kid hapa ya nagpo-hut tentu,

“Iyak hud ya kinamen, Afu?” kun natagtakday tekid.

23 “Intu sangaw mangitalaba teyakya nakipagkammat teyak ta pingganin.24 A gagangay ta masi sangaw ya To-layin taga Langit ta kuman na nesuratna aglavunen, ammi maski kunna tena kakallak hala sangaw ya mangitalabatentu, a mapmappya mina ta awenaneanak, petta awena mina metalabamagliwat,” kunna tekid.

25 A yen hapa ya nepagpohut ni Hudasennga manggakkad mangitalaba tentu.

“A iyak hud, Afu, ya kinamen ngamangitalaba teko?” kunna.

“Maski iko,” kunna hapa ni Hesustentu.Ya Pagpakan Ni Hesus Ta Ituldu Na Kiden(Mk 14:22-25; Lk 22:19-24)

26 A tekid para la nagkakan a nangalap iHesus ta pan kapye na nepakimallak, kapyena hapa ginadgadwa, a sangaw nesaned nata ituldu na kiden.

“Yeh, kanan muy yan te ye-yanbarikin,” kunna.

27 A sangaw inalap na hapa ya basu nabinarayangen kapye na ha nepakimallak, asangaw negawat na hapa tekid,

“Yeh, sa uminum kam ta isin, 28 te yanya dagak nga magarut sangaw, te yensangaw yamangipasikkal ta pakitulaganna Namaratu, petta mapakoma na yaliwat na addu na tolay. 29 Ammi ibar kuhapa tekamuy ta awek sangawmakipag-inum tekamuy abat ta panginum tamsangaw ta bagu na inuman ta pan-gayayat tam ta pagariyan ni Damake-wan,” kunna.30A tanekabalin dauminumanagkakan-

syon kid nga nangdayaw ta Namaratu,kapye da umange ta Bagetay na Olibo.

Ya Panglavun Ni Hesus Ta Pangiwagak DaTentu

(Mk 14:27-31; Lk 22:31-34)31 A ya takday ha na uhohug ni Hesus

tekid a“Amuk ta pakigungayān dak sangaw

ta hiklamin yan ta kuman na nesurat

Matyu 26:32 48 Matyu 26:53na aglavunen ta palungu araw, te yauhohug na aglavunen a

‘Papapasi sangaw na Namaratu yamagtaron a makutkutet sangaw yakalneru kiden,’ kunna ta surat naen.

32 Ammi sangaw am matolayak hala amapa-polu yak sangaw ammi tekamuy ngaange ta iten Galileya,” kunna.

33 “O maski pakigungayān na ka nakadwan, Afu, aweta ka sangaw pakigun-gayān,” kunna hapa ni Pedru tentu.

34 “Maski ilemad nak hala sangaw tamamillu ta hiklamin yan ta awena parala pagtareknay na manuk,” kunna hapani Hesus tentu.

35 “Ay awan, Afu, maski ikabat daksangaw teko papasin a aweta ka sangawilemad,” kunna ha ni Pedru.

A kumanen hapa ya nepasikkal na kadwankiden ituldu na.

Ya Pakimallak Ni Hesus Ta Lugar Na Getsi-mani

(Mk 14:32-42; Lk 22:39-46)36 A ta datang da ta Bagetay na Olibo a

nagdulot kid ta lugaren nga nagngagan taGetsimani, a ya uhohug ni Hesus tekid a

“Magtuttud kanan ta isin te eyak bityo tewan makimallak,” kunna.

37 Ammi nehulun na hapa ig Pedru ikid naduwa kiden anak ni Zibadeyu. A sangawnepagka-ma na hapa ya pagdamdam na, apake nagburung na.

38“Kuga ipasik de ya sikan na damdamkin. Magyan kam la sin a awemuy lamasidug,” kunna tekid,

39 a sang imadayu tekid kapye na nagtakabta lutak nga nakimallak.

“Ikallak nak, Amang, te am mabalinmina a ilillik nak haen ta pagzigātān kinnga nekarim teyak. Ammi maski kunkua bakkan mina ta yen ya magdulot, temappya ta ikayat men ya idulot ku,”kunna ta pakimallak na.40A tentu en nagtoli teg Pedru amasidug

kid na, a“Anu hud, awemuy hud maattaman

ya awan masidug ta maski takday la naoras? 41 Awemuy la masidug, te maki-mallak kam mina petta awemuy minamaayayyaw, te maski am malogon yanonot muy a makafuy ya bari muy,”kunna.

42 A umange ha nakimallak ta kuman naintu en.

“Amuraymu, Amang, ta awekmelillikta iatad men teyak nga pagzigātān kua mappya mantu ta yen ya magdulot,”kunna.

43A sangaw nagtoli ha ta ituldu na kiden, amasidug kid ha, te awena makaladdang namata da. 44 A gafu ta kumanen a nagtugutha ange nakimallak, a pamillun na hala yakuman na nepakimallak na en.

45A ta nepagtoli na ha ta ituldu na kidenmasidug a

“Ayanin hud ya agkakasidug ikid naagibannag? Itanmuy ya oras awa ayaninya ange na mangitalaba ta Tolayin tagaLangit petta igawat na ta awan kidenmangurug ta Namaratu. 46 Imivwatkanan, te entanan, te ittan ya mangita-laba teyak,” kunna tekid.Ya Paggafut Da Te Hesus(Mk 14:43-50; Lk 22:47-55; Jn 18:1-11)

47 A ta pagbida para la ni Hesus ta it-uldu na kiden a dumatang na i Hudasen, anehulun hapa tentu ya awan bababang natolay nga dinob na pinakadakal da kidenikid na padi kiden, a nagibbal kid hapa takampilan ikid na paluk. 48A dana nebar namangitalaba en ya pagsenyas na sangaw takahulun na kiden petta amu da ya gafutanda.

“Ya amuyan ku sangaw a yen ya gafu-tan muy, te intu yen,” kunna.

49A gafu ta kumanen a nagdaretyo i Hudaste Hesus a

“Itta yak O, Afu,” kunna tentu, kapyena inamu.

50 “A iko mantu, Kofun,” kun niHesus tentu, “Aran, ialistum mantu yaneangem sin,” kunna hapa tentu.

A umabikan hapa ya kadwan kiden tolay, aginafut da i Hesus. 51 A ka-ma la sinukkutna takday kahulun ni Hesus ya kampilan naen, a kinattab na ya takday tekid ta bang-bang na en a newasik na. Intu kinattab naya tagabu na kadakalan na padi. 52 Ammiginamman hapa ni Hesus ya nangkattaben,

“Ialag mun ya kampilamina, te amintu ikatalak mu ya pangkattab muawem hud sangawmasi ta kattab? 53Amawek mina ikayat magafut a awek hudmagadang te Damakewan, a doban nata alistu ya nasurok ta limafulu ribu

Matyu 26:54 49 Matyu 26:73na anghel petta ikerutan dak mina.54 Ammi am kunna ten a had kukunnasangaw magdulot na uhohug na suratkiden?” kunna tentu.55 A sangaw naguhohug hapa i Hesus ta

tolay kiden nga nanggafut tentu.“Anu dulayak hud na tolay, petta

endak gafutan konsu kampilan ikid napaluk ta kuman na panggafut muy tatulisan? Kinanghahawak haman imatut-tud ta simbaanen nga nangituldu, aanu bakkan ta yen ya nanggafutan muyteyak? 56 Ammi gagangay ta kunna sinya tinarabaku muy petta magdulot yanesurat na aglavun kiden,” kunna.

A yen hapa ya nepangiwagak na ituldu nakiden tentu, te nagbabilag kid na.

Ya Pangidarum Da Te Hesus(Mk 14:53-65)

57 A ya nanggafut kiden te Hesus aneange da ta bali ni Kaypas nga kadakalanna padi, te yen ya nagaammungan naman-gituldu kiden ikid na pinakadakal na tolaykiden. 58 Ammi te Pedru a tinultulitul nakid hapa abat ta bagaw na bali en. A ten-tun nakasarok ta bagawen a nakipagtuttudhapa ta maggwardya kiden, petta itan naam anu ya pagbalinān na pangidarum da teHesus.

59 A ya padi kiden ikid na ngamin kidennagkonsihal a apagan da ya pangipasikkalda ta liwat ni Hesus petta pangpapasin damina tentu. 60Ammi awan ta naapagan da,te maski am addu ya nagtayuk nga nagtu-lad a nagimpagsil haman ya inuhohug da.A ta kapozyanan na a nagtayuk ya duwa namangipasikkal ta tulad da, 61 a ya uhohugda hapa a

“Ya kuman na nadangagmi ta uhohugna inin a itta kan ya pakapangwa na ngamangkutkutet ta simbaan na Namaratukapye na ha patayukan ta las-ud na tal-luhaw,” kunda.

62A sangawnagtayuk hapa ya kadakalan napadi, kapye na naguhohug te Hesus.

“Awan hud ta tabbag mu? Anu mantuya uhohugam ta ipaliwat na duwa kidenteko?” kunna.

63 Ammi awena la nagasitang i Hesusen. Anagsitang ha ya padi en ta

“Magsitang kan, a magpagasingan kata sigatolay na Dyos. Ibar mu mantu

am iko ya Ari en nga Anak na Namaratuewan,” kunna.

64A ya tabbag hapa ni Hesus tentu a“A iko haman ya nangibar, ammi ibar

ku hapa tekamuy ta makipaita sangawya Tolayin taga Langit nga makipagtut-tud ta agtuttudan na Seppakapangwa taNgamin, te magtoli hala sangaw sin ngaimatuttud ta kulam kiden,” kunna.

65 “Agayaya!” kun na hapa na kadakalan napadi ta pakadangag na ta uhohug ni Hesus,kapye na pinissang ya salnuk na pagpadina gafu ta katupag na en ta inuhohug niHesus.

“Naguhohug yan ta dulay, te igitta nahaman ya bari na ta Namaratu ewan,”kunna. “A masapul hud para ya mangi-pasikkal ta liwat na awa ikitanan hapala ya nakadangag ta uhohug na. 66 Anumantu ya uray muy tentu?” kunna ha.

“A mappya ta mapapasi!” kunda.67 A sangaw inuparan da ya mukat na en,yaga pinalpaluk da. A linaplappag na hapana kadwan, kapye da ibar ta

68 “O Kristu, ibar mu am inya yanaglappag teko, te malalaki ka hamanmaglavun,” kunda.

Ya Pangilemad Ni Pedru Te Hesus(Mk 14:65-72; Lk 22:56-62; Jn 18:25-27)

69A ta pagimbestigar da para la te Hesusa itta la i Pedru ta bagaw na bali en, teimatuttud la ten. A sangaw imabikan tePedru ya takday babbay nga tagabu, a

“Maski iko hapa ya takday kahulunni Hesusen nga taga Galileya,” kunnatentu.

70Ammi nelemad na ta atubang na ngaminkiden nakadangag,

“Amuk hud am anu ya ikayat mu uho-hugan teyak,” kunna,

71 kapye na sang umadayu tagad tasasarokanen. Ammi itta hapa ten yatakday ha na babbay nga nakelasin tentu, anetuldu na i Pedru ta katayukan na kiden.

“Yeyan hapa ya takday kahulun niHesusen taga Nasaret ta iten Galileya,”kunna tekid.

72Ammi nelemad na ha,“Pagasingan ta Dyos am amuk ya to-

layina,” kunna.73Awena para la nabayag a umabikan tentuya kadwan kiden imatayuk ta iten, a

Matyu 26:74 50 Matyu 27:21“Talaga ta iko hapa ya takday kahulun

na te italaba na ka na agbalikas mu,”kunda tentu.

74“Atsi O, pagasingan ta Dyos am tuladya uhohug ku, awek malat amu ya tolay-ina,” kunna ha naglemad.A ka-ma la nagtareknay ya manuk,

75 a yen hapa ya nepakanonot ni Pedruta uhohug ni Hesus tentu, te ‘Mamilluka mangilemad teyak ta awena para lapagtareknay na manuk,’ kunna. A insigidanagtugut i Pedru en, a masikan nagtangit.

27Ya Pagimbestigar Na Gubernador Te Hesus

Ikid Na Pasi Ni Hudas(Mk 15:1-5; Lk 23:1-12; Jn 18:28-38)

1 A tentun araw a nagkakampat para laya padi kiden ikid na pinakadakal na tolaykiden, a nagtatulagan da ya pasi ni Hesus.2 A sangaw ginalutan da kapye da neuhet,te enda idarum ta atubang ni Pilato ngagubernador nga taga Roma.

3A ta pakkamu ni Hudasen ta papasin dai Hesus a nebabawi na ya nepangitalaba natentu, a netoli na ya piraken nga neatad napadi kiden ikid na pinakadakal kiden.

4 “Nakaliwatak, te netalabak hamanya awanen ta liwat,” kunna tekid.

“A nekabat kami hud ta iningwam?Problemam yana,” kunda hapa tentu.

5 A gafu ta kumanen a enna newarad yapirak kiden ta umag na simbaanen, otturuenna ginalutan ya hul na en kapye nanagbesin.

6 A ta nepakaakut dan ta pirak kiden ainalap na padi kiden, a

“Anu mina ya pagserbi na inin? Temadi am metun ta pundo na simbaanin,te paga na daga na tolay,” kunda.

7A tekid na nabalin nagbabida ta pangusarda ta piraken a enda negatang ta lutakna magdammili, petta itta ya ketanamanna tolay kiden nga taga adayu na lugarnga nasi ta ili na Herusalem. 8 A gafu tapirakennganegatangda ta lutaken a ‘Lutakna Daga’ ya nangingaganan da ta lutaken.9 A kumanen nagdulot hapa ya nesurat naaglavunen mina Heremyas, te ya uhohugna en a

‘Inalap da ya tallufulu hukal na piraknga nagtatulagan na Hudyo kidenta gatad na angat na en,

10 a negatang da ta lutak na mag-dammili en,

te kumanen ya uray na Nama-ratu,’ kunna.

11 A i Hesusen hapa a pinagtayuk da taatubang na gubernadoren, petta imbesti-garan na.

“Anu, iko hud ya nebar da en nga Arina Hudyo kiden?” kunna te Hesus,

“A iko mina ya mangibar,” kunna hudla ni Hesus tentu.

12 A addu hapa ya nepaliwat na padi kidententu ta gubernadoren, ammi awena pu-lus nagsitang ni Hesus ta pangpaliwat datentu. A ya uhohug na gubernadoren teHesus a

13 “Anu awem hud madangag yangamin ipasikkal da ta liwat mu?”kunna hapa ni Pilato tentu.

14 Ammi awena kad tumabbag maski tatakday la na uhohug, a pake nepagpaka-latna gubernadoren.

(Mk 15:6-15; Lk 23:13-25; Jn 18:39-19:16)15A ya gagangay na gubernadoren ta idi

am araw na mayor na pyesta na Hudyokiden a pohetan na ya takday mabalud ngapinili na tolay kiden. 16A ta nepangidarumda te Hesus a dana ittan ya takday nabaludngamagngagan teBarabas, amalalaki hapanamadday ta dulay ta idi. 17 A gafu tanagaammung na ya tolay kiden a pino-hutan ni Pilato tekid am inya ya ikayat dapohetan.

“Had sin mina ta duwa kidin ya ikayatmuy ta pohetan ku? I Barabas ya ikayatmuy, ono i Hesus nga magngagan hapata Kristu?” kunna.18 A yen ya nebar na ta tolay kiden

nga nagaammung, petta damagan na tekidam inya ya ikayat da, te dana amu na tanedarum na pinakadakal da kiden i Hes-usen gafu ta katupag da tentu. 19 A tentuen para la imatuttud nga magindag ta urayda a itta hapa ya enna nepadamag na atawana en tentu.

“Awem la mekabkabat ta panggakkadda ta tolayina nga awan ta liwat, te pakenazigatanak ta hiklamen gafu ta tarinapku tentu,” kunna kan.

20 Ammi ya padi kiden ikid na pinakadakalkiden a sinansanat da ya tolay kiden pettaipasikkal da ya pakauhet ni Barabas, pettai Hesus mina ya papasin da. 21 A sangaw

Matyu 27:22 51 Matyu 27:44pinidwa ni Pilato ya pohut na ta tolaykiden,

“A anu ya uraymuy ta duwa kidin, hadsin mina tekid ya pohetan ku?” kunnaha tekid.

“I Barabas!” kunda hapa.22 “A anu mantu ya uray muy te Hes-

usin nga magngagan te Kristu?” kunnaha ni Pilato tekid.

A giaggayan kid na ta “Pagappam ta kayu,”pakakin kid.

23 “Te anu hud, anu hud ya liwat na?”kunna hapa.

Ammi pake giaggayan kid ha ta masikan ta“Pagappam ta kayu, pagappam ta kayu,”pagkin kid ha.

24 A gafu ta awena mapagimmang ni Pi-lato ya tolay kiden, te yaga magtatapil kidna a nagpaalap ta palanggana na danum,kapye na binaggawan ya kamat na kiden taatubang na tolay kiden.

“Itan muy na, nabaggawan kun yakamat ku kidin, petta amu muy ta awanta liwat ku ta pasi na tolayin yan. Ika-muy hapa la ya makkamu tentu,” kunnatekid.

25 “Onay, ikami ikid na anak mi kidenya makkamu ta pasi na,” kunda.

26 A gafu ta kumanen a pinohet na iBarabasen, a nepapaligat na i Hesus, kapyena negawat ta suddalu na kiden, petta endapagappan ta kayu.

YaPamābāngluNa SuddaluKidenTeHesus(Mk 15:16-20)

27A ta nepanggawat na suddalu kiden teHesus a neange da bit ta umag na bali nagubernadoren, a sa nangkalihung hapa yangamin batalyon da. 28A inazi da ya salnukni Hesusen, kapye da nesalnuk tentu yadarag na ga-gamit nga kuman na salnukna ari. 29 A sangaw nangwa kid hapa tasangngat na sit kapye da nesangngat ta uluna en, yaga nepaibbal da tentu ya kulangna biraw petta kuman na baston na. Anamalentud kid na ta atubang na en tapamābānglu da tentu, a

“Ihi, malalaki ya Ari na Hudyo kiden,”kun na kampon na dayaw da tentu.30 A ta nekabalin da en a inuparan da

hapa, kapye da inalap ya biraw na en, anepalpaluk da ta ulu na en. 31 A tekid nanabalin a inazi da ya salnuk na en darag,

kapye da ha netoli ya dana en salnuk na, aneuhet dan petta pagappan da.

Ya Pagpaappa Da Te Hesus(Mk 15:21-31; Lk 23:26-43; Jn 19:17-27)

32A tekiden nakauhet ta irwangan na ilia nesimmun da ya takday tolay nga nagn-gagan ta Simon nga taga Sirene, a intun yakinalbatan da nga pinagagtu ta pagappanni Hesus. 33 A ta datang da ta nenga-gan da en Golgota (intu hala kettayan naBalontok), 34 a pinenum da i Hesusen tabinarayang nga kinihun da ta apdu, ammitentu en nakakakkap a inawenan.

35 A ta nekabalin na nepagpaappa datentu a nagbabinunutan da ya barawasina kiden, 36 a nagtuttud kid na nga nag-gwardya tentu. 37 Itta hapa ya nesuratda ta utun na ulu na en petta mebasa yapangpapasin da tentu, “Ye-yan i Hesus ngaAri na Hudyo kiden,” kun na surat da, 38 teitta hapa ya duwa na tulisan nga pinagappada ta dwaakub ni Hesus. 39 A kada itta yanagtalib ta nagappan ni Hesus a nelutab daya pangidadula da tentu.

40 “Agu ta itta ya pakapangwam ngamangkutukutet ta simbaanen kapyemha patayukan ta las-ud na talluhaw? Aikerutam mantu ya barim ta pakapang-wamina,” kun na kadwan.

“A am gagangay ta iko ya Anak naNamaratu a dumagut kan mantu takrusina,” kunna hapa na kadwan.

41 Tumubbat hapa mangidadula tentu yapadi kiden ikid namangituldu kiden ikid nakadwan kiden pinakadakal na tolay kiden.

42 “Intu kan ya nangikerutan ta kad-wan, ammi awena mekerutan ya bari naen,” kun na kadwan.

“Intu pon ya Ari na Istralita kiden,a mappya mantu ta dumagut na takrus, petta itta mina ya pangurugan tamtentu,” kunna hapa na kadwan.

43 “Nekatalak na kan ya Namaratu, aam itta ya pangkenganaNamaratu tentua ikerutan nan mina, te ‘Iyak ya Anak naNamaratu,’ kunna paen,” kunna para nakadwan.

44 A kumanen hapa ya pangidadula natulisan kiden tentu nga pinagappa da tadwaakub ni Hesus.

Ya Pasi Ni Hesus(Mk 15:33-41; Lk 23:44-49; Jn 19:28-30)

Matyu 27:45 52 Matyu 28:3

45 A tentun pagtangnganan na araw anagsugiram na ya ngamin na paglelehutda en ta kuman na hiklam abat ta tallu naoras. 46 A ta mekatallu en na oras a na-gayag i Hesus ta masikan, “Ilay, Ilay, lamasabaktani,” kunna ta agsitang na Hudyokiden. A ya ikayat na uhohugan na ayagna en a “Dyos ku, Dyos ku, anu haman tanagtalekudan nak,” kunna.

47 “Anu, ayagan na de i Eliyas?” kunnahapa na kadwan kiden nga nagbuya tentu.48 A alistu nagbilag ya takday tekid ngaange nangalap ta kuman na ga-gamit,kapye na tinunan ta suka, a sangaw nesukilna ta ud na biraw te Hesus petta inuman namina. 49Ammi ya nebar na kadwan kiden a

“Awem bit la, te itan tam la bitam enna sangaw ikerutan ni Eliyasen,”kunda.

50A sangaw nagayag ha i Hesus ta masikan,a yenhapa ya nepakasukkut na kahalwana.51 A negindan hapa napissang ya zingzin-gen nga ga-gamit ta umag na simbaan en.Namegafu napissang ta utun abat ta akban.A naglunig hapa ya lutak abat ta nakassibya batu kiden, 52 yaga nahukatan hapa yatanam kiden, te natolay hala ya addu nanagpasi kiden nga nangurug ta Namaratuta palungu araw, a imuhet kid ta tanam dakiden. 53 A sangaw ta nekatolay hapa niHesus a umange kid ta ili na Herusalem, anakipaita kid ta addu na tolay ten. 54Ammita nepasi ni Hesus ta nagappan na en aitta hapa ya takday kapitan ikid na sakāsuddalu na kiden nga nagtaron ta pasi na.A tekid na hapa nakaita ta lunigen, ikid nangaminkidennapadatang, a pakenagtalawkid na, “Kakurugan kad ta Anak na Nama-ratu yan,” kunda.

(Mk 15:42-47; Lk 23:50-56; Jn 19:38-42)55 A ta medyo adayu ta nagappan ni

Hesus a itta hapa ya addu na babay ngamangita tentu, te ikid ya dana dimmagdagtentu tentu en nagafu ta lugar na Galileya,te inuffunan da. 56 A nehulun hapa tekid iMariya Magdalena, ikid ni Mariya nga hinanig Santiago ikid ni Hose, ikid na atawa niZibadeyu.

57 A itta hapa ya takday ituldu ni Hesusnga naba-nang nga nagngagan te Hose, ataga ili na Arimateya. 58 A ta furab tanepasi ni Hesusen a umange i Hose tabali ni Gubernador Pilato, a inadang na ya

bari ni Hesus petta itanam na, a nebar niPilato ta meatad hala tentu. 59 A inalapna mantu ya bari na en, a finutefutan nata bagu na furaw na ga-gamit, 60 otturuenna netanam ta kababagu na tanam nganakali ta batu ta kuman na kweba. Asangaw nadokalig na ya dakal na batu tairwangan na tanamen petta namunitan, asangaw nagtugut. 61 Ammi pa nasirak bitten ig Mariya Magdalena ikid na takdayenMariya, te umatuttud kid ta bikat na tana-men.

62 A ta lalakwat ta Sabadu a umange yapadi kiden ikid na Pariseyu kiden ta bali niPilato gafu ta ibar da tentu.

63 “Itta ya nanonot mi, Ser, te yatakday para na tulad na nagtuladen takatolay na para la en, a ‘Matolayak halasangaw ta kabalinan na talluhaw,’ kunnakan. 64 A mappya mantu ta mangidobka mina ta maggwardya ta tanam naen abat ta mekatallu araw, petta awenasangaw makaange na ituldu na kidennga magtakaw ta bari na en. Te am‘Natolay hala ya nasi en,’ kunda sangawta tolay kiden a pake dulay sangaw yatulad da ammi ta tulad na dafu da en,”kunda tentu.

65 “A aran ay, mangalap kam mantu tasuddalu kiden, a paggwardyan muy kidta kustu na paggwardya,” kun ni Pilatotekid.

66 A ta nepangalap da ta suddalu kidena umange kid ta agyan na tanamen, adinirkatan da ya nelitupen batu ta tana-men, petta maita sangaw ammaazi ya batuen, a nesirak da hapa ya suddalu kiden ngamaggwardya.

28Ya Pagtolay Hala Ni Hesus(Mk 16:1-8; Lk 24:1-12; Jn 20:1-10)

1 A ta nekabalin na araw na agimmangna Hudyo kiden ta pagkarawan ta Liggua umange ig Mariya Magdalena ikid natakdayen Mariya ta tanam ni Hesusen.2 Ammi dana itta ya masikan na lunig, teumangenya takdayna anghel naNamaratunga nagafu ta langit, a dinokalig na yabatu en nga nelitup ta tanamen kapye nanagtuttudan. 3Kuman na kaitan na kilat yabari na anghelen, a awan ta pangidumanna

Matyu 28:4 53 Matyu 28:20furaw na barawasi na en. 4A ya suddalu ki-den hapa nga nanggwardya a nagapilpilpigkid hapa ta talaw da en ta anghelen, anagkapedda kid na ta kumanna pagpasi da.

5 A ta datang na babay kiden a itta parala ya anghelen a

“Awemuy la magtalaw,” kunna, “teamuk ta apagan muy i Hesusen ngapinagappa da, 6 ammi awan na sin, tenatolay hala ta kuman na nebar na entekamuy. Maski e kanan sin, te itan muyya nagiddan na bari na en. 7A alistu kamsangaw magtoli ta ituldu na kiden, teibarmuy sangaw tekid ta natolay hala yanasi en, a maita da sangaw ten Galileya,te mapmapolu ammi tekid. Aranan, teyen la ya ibar ku tekamuy,” kunna tekid.

8 A alistu kid na nagtugut ta tanamen tatalaw da en, ammi nekihu hapa ya dakalna talak da. A nagbilag kid na ange nangi-padamag ta ituldu na kiden, 9 ammi ka-mala nesimmun na kid ni Hesus ta dalanen.

“O ey, itta kanan,” kunna tekid.A enda inahakupan ya takki na kiden, adinayawan da. A ya uhohug na hapa tekida

10 “Awemuy la magtalaw, te emmuyibar ta kabagis ku kiden ta e kid mina taiten Galileya, te maita dak sangaw ten,”kunna hapa tekid.Ya Pagreport Na Naggwardya Kiden

11A ta nepagtugut na babay kiden a nag-tolin hapa ya kadwan kiden naggwardyata ili, te enda nedanug ta padi kiden yanaita da ta agyan na tanamen tekidennaggwardya. 12 A gafu ta kumanen anagkakampat ha ya pinakadakal na Hudyokiden kontodu naggwardya kiden, a nag-babidan da ya uray da. A nagtatulagan data maatadan ya naggwardya kiden ta pirakpetta magtulad kid. A nebar da tekid yabidan da sangaw ta tolay kiden.

13 “ ‘Umange ya ituldu na kiden tahiklam, a netammangda ya bari niHesustekami en nagkasidug,’ kummuy tekid.

14 “A am angarigan ta madamag san-gaw na gubernador ta nasidug kam tanepaggwardya muy a ikami hala sangawya makkamu magbida tentu, petta awansangaw ta dulay tekamuy,” kunda tekid.

15 A inalap da mantu ya piraken a endanepadangag ya kuman na netuldu na padi

kiden tekid. A ye-yen na bida ya isansanedna Hudyo kiden ta ngamin kiden lugar nasakā Hudyo da kiden maski abat ta ayanin.

Ya Pakipaita Ni Hesus Ta Ituldu Na Kiden(Mk 16:14-18; Lk 24:36-49; Jn 20:19-23)

16 A ya mafulu takday kiden na it-uldu ni Hesus a umange kid hala ta lu-gar na Galileya ta nebar na en bagetaynga pangdafungan na tekid. 17 A tekidennakaita tentu a namalentud kid na nganangdayaw tentu. Ammi ta kadwan aaweda kurugan ta intu in yen. 18 A yauhohug ni Hesus tekid a

“Iyak ya nagitunan na Namaratu tangamin makkwa ta langit ikid na lutak.19A ta ayanin a doban ta kanan, te e kamsangaw ta ngamin tolay ta ngamin pa-glelehutin petta magalap kam ta daggana itulduk kidin. Zigutanmuy sangawyamangurug petta mesipat kid tekami niDamakewan ikid na Kahalwa na en. 20 Asage ituldu muy kid hapa petta kuruganda hapa ya ngamin nepatarabakuk teka-muy. A nonotan muy yan: sigida ittayak la tekamuy nga mehulhulun abat tapagaddetan na arawin yan,” kunna.

Markus 1:1-2 54 Markus 1:13

Ya Nesurat Ni Markus GafuTe Hesus KristuYa Gafu Na Suratin Yan

Ya ngagan na nagsuraten ta isin na surata Markus. A ta ketta ni Hesus ta lutakina medyo babagu para la i Markus, amminehulun de te Hesus ta kadwan eyan na, teanu kawagan na amu na ya mangisurat takatolay ni Hesus. A ta kuman na uray nakadwan a i Markus ya babagu en nga sakāginafut na suddalu kiden ta nepanggafut date Hesus (itam Mar. 14:51), ammi nakaib-bat hala iMarkus, te ya barawasi na en la yaginafut da, ammi newasik na ya barawasina en kapye na nagbilag nga nauhagan.

I Markus hapa ya nehulun teg Pabluikid ni Barnabas ta napolu en ange dapangipadangag ta damag ni Hesus, tenagkasinsin kid ni Barnabas. Ammi intudulay te nagtammangan na kid ni Markusta aweda en para la pangibalin ta pangi-padangag da.

A ta mekaduwa na ange da a ikayat niBarnabas ta mehulun ha i Markus ammiawena ikayat ni Pablu gafu ta nagtamman-gan na kid ta idi, a yen ta naggungay kid,te inalap ni Barnabas i Markus, a i Silas yainalap ni Pablu.

Ammi ta nepagpasa na addu na daruna nagsikan de ya pangurug ni Markus, tenesurat ni Pablu ta doban damina iMarkustentu, petta uffunan na i Pablu ta tarabakuna nga mangituldu ta uhohug na Nama-ratu. A ya nesurat ni Markus gafu te Hesusa intu yan:

Ya Nepadamag Ni Hwan Ta Tolay Kiden(Mt 3:1-12; Lk 3:2-17; Jn 1:6-8, 19-28)

1-2 Ya fun na Bida ni Hesus Kristu ngaAnak na Namaratu ewan a intu yan ta ku-man na nesurat na aglavunen mina Isayas:

“Ya uhohug na Namaratu ta Anak naen a

‘Dangagam, Anak ku, te ittasangaw ya doban ku ngamapmapolu ammi teko,

te intu sangaw ya mangipadan-gag ta iangem,’ kunna.

3 Te ya nebar na en nga mapmapolua makipaita sangaw ta kawanan nababali,

a iayayag na sangaw ya tabarang na tatolay kiden,

petta makaparan kid mina tadatang na Dafu tamen, pettamalogon mina ya iange natekid,” kun na surat ni Isayas.

4 A gafu ta kumanen a nakipaita hala yabinida ni Isayasen ta kawanan na babali,a intu hala i Hwan nga nangzigut ta tolaykiden, a kinasaba na kid.

“Ulin muy ya gagangaymuy a zigutanta kanan, petta pakoman na Namaratuya liwat muy kiden,” kunna.

5 A umange tentu ya addu na tolay taga ilina Herusalem, ikid na ngamin kiden lugarta Hudeya. A dana nebosag da ya liwatda kiden tentu, kapye na kid zinigut takarayan na Hurdan. 6 A ya gagangay niHwan a nagbarawasi ta pinadday da en nganagafu ta dutdut na kamelo, a sebarekashapa ta la-las. A intu la kanan na ya dudunikid na tahu na kalaba. 7 A ya nepadangagna para a

“Itta sangaw ya ange ta gafan ku ngapake dakdakal ya pakapangwa na ammiteyak, te maski la awek megitta mak-itagabu tentu nga mangubad ta sapatosna kiden. 8 Te maski zinigut ta kam tadanumin, a intu sangaw ya mangpasi-nap tekamuy ta Kahalwa na Namaratu,”kunna.Ya Pangzigut Ni Hwan Te Hesus(Mt 3:13-17; Lk 3:21,22)

9 A ta arawin yen hapa la a nagganwathapa i Hesus ta agyan na en ten Nasaretta lugar na Galileya, a dumatang hapata karayan na Hurdan, te umange hapapazigut te Hwan. 10 A ta nepakagon niHesus ta danumen a naita na ta bimangritya langit, a nagsunak ya Kahalwa na Na-maratu ta kuman na kalapati, a nagpotunna tentu. 11 A nepagka-ma na hapa kan yanaguhohug tentu ta langit:

“Iko ya Anak ku nga matakit ta nonotku. Pake matalakanak teko,” kunna kan.Ya Pangparuba Ni Satanas Te Hesus(Mt 4:1-11; Lk 4:1-13)

12 A ta nekabalin ni Hesus nagzigut apinagtugut na Kahalwa naNamaratu, pettaange tatakday ta bagbagetay kiden ngaadayu ta tolay. 13 A nagyan la ten abat ta

Markus 1:14 55 Markus 1:38appatafulu araw, a nekihkihu ta magdad-umana ayamnga simaron ikid namaporay.A yen hapa ya neange ni Satanas tentu,petta paruban na, ammi ta nekabalin ni Sa-tanas tentu a umange hapa ya anghel kidennga manguffun te Hesus nga mangpasikantentu.

Ya Pamegafu Ni Hesus Ta Tarabaku Na(Mt 4:12-17; Lk 4:14,15; Jn 4:43-45)

14A sangaw ta nekebalud ni Hwanen nganangzigut ta tolay kiden a dumatang hai Hesus ta agyan na ta iten Galileya ngamangipadangag ta damag na Namaratu;

15 “Ayanin ya arawen nga binida naaglavun kiden, te ittan ya dafu muy nganekari na Namaratu. Ulin muy mantuya gagangay muy, a kurugan muy na yaipadangag kun tekamuy nga mappya,”pakakin.YaPagpehulunNiHesusTa ItulduNaKiden(Mt 4:18-22; Lk 5:1-11; Jn 1:40-42)

16 A tentu en nagtugtugut ta pingit naAlug na Galileya a nesimmun na ig Simonikid na kabagis na en Andres, amagtahukulkid na ta alugen te dumatahukul kid taikan.

17 “Dumagdag kanan hala teyak, teituldu ta kam petta dumatahukul kamsangaw ta tolay,” kun ni Hesus tekid,

18 a insigida newagak da ya tahukul da, adumagdag kid na. 19 A tekiden nagdulotnagtugtugut ta ba-naden a naita ni Hesusig Santiago ikid na kabagis na en Hwannga anak ni Zibadeyu ta barangay da en, amagpakappya kid ta tahukul da kiden. 20Ainsigida inayagan na kid, a newagak da yadama da en kontodu tagabu na kiden tabarangayen, a dumagdag kid na hapa, a sanagdulot kid na ta ili na Kapernayum.

Ya Pagpamappya Ni Hesus Ta Seanitu(Lk 4:31-37)

21 A tentu en araw na agimmang aumange kid nakigimung ta kapilya en, anangituldu hapa i Hesus. 22Ammi nakagtuthapa ya tolay kiden ta gagangay na pangit-uldu na, te awena pinarigan yamangituldukiden ta relisyon da awa nangituldu takuman na intu ya makkamu ta ngamin.23-24 A tentu para la nangituldu a ka-ma lakimahalwan hapa ya takday lalaki ta umagna kapilya en gafu ta anitu na en;

“O, Hesus taga Nasaret, anu itta ka sintekami? Amu ta ka, te iko ya kagitta naNamaratu ewan. Yenhudyaumeyamsinpetta pakākāllakan na kami?” kunna.

25Ammi nehuya ni Hesus ya anitu na en ta“Awem lamagsitang, a pagtugutāmna

ya tolayina,” kunna.26 A nagganwatan na anitu en ya lalaki enpinagbalyad, kapye na hapa kimahalwan tapagtugut na tentu. 27Apakenakagtut ha yatolay kiden ta iningwa ni Hesus, a

“Anu panaw ye-yan O? Takwan yaituldu na inin, te mangituldu setu-ray, yaga kurugan na anitu kiden ampatugutan na kid,” kunda.

28 A gafu ta kumanen a insigida sumanedya damag ni Hesus abat ta ngamin kidenbabali ta lugar na Galileya.

Ya Pagpamappya Ni Hesus Ta NagtatākitKiden

(Mt 8:14-17; Lk 4:38-41)29 A ta nepagtugut nig Hesus ta kapilya

en a umange kid ta bali nig Simon ikid niAndres, a dumagdag hapa ig Santiago ikidni Hwan. 30 A ta datang da ta bali na en aneddatangan da ya katahungan ni Simonnga babbay nga imaidda, te nagpatu, anebar da hapa te Hesus. 31 A enna ginafutni Hesus ya kamat na en pinatayuk, a yenhapa ya nepagkamag na patu na en, a ennakid hapa nepagafuy. 32 A ta marimatena itta hapa ya nagdadatang ta bali da ennga ange nangikahad ta seanitu ikid namagtatākit. 33 A sa kumalihung ya ngaminkiden umili ta lugar na irwangan na balien. 34 A addu ya pinagmappya ni Hesusta magdaduma na takit, yaga pinatugut nahapa ya addu na anitu na seanitu kiden,ammi sinanat na kid nga maguhohug, teamu da ta intu ya Anak na Namaratu.

Ya Pagapag Nig Simon Te Hesus(Lk 4:42-44)

35A ta lalakwat anagkarawan iHesus ngaimivwat, a umange la tatakday ta awan tatotolay, a pa nagyan ten nakimallak. 36A tanekahukal nig Simon a awan i Hesusen, aenda inapag. 37 A tekid na nakaapag tentua

“Anu itta ka sin, Afu? Itta haman yaaddu na tolay makaapag teko,” kundatentu.38A ya tabbag na tekid a

Markus 1:39 56 Markus 2:14“On ay, ammi magdulot kitanan ta

kadwan kiden babali, te mappya ta yenkid hapa na lugar ya pangipadangaganku, te yen ya gafu na umeyan ku ta isin,”kunna.

39 A gafu ta kumanen a sinaned da yangamin kiden babali ta lugar na Galileya, anangipadangag i Hesus ta kapilya da kiden,yaga pinatugut na hapa ya anitu na seanitukiden.

Ya Pagpamappya Ni Hesus Ta Naggalisen(Mt 8:1-4; Lk 5:12-16)

40 A sangaw itta ya takday lalaki nganaggalis, a umange namalentud ta atubangni Hesus;

“Ay, Afu, ikallak nak haen, te amuk tamaurum ya tabbit kin am ikayat mu,”kunna.

41A gafu ta timalin ya allak ni Hesus tentu aneuyad na ya kamat na en nesi-ged ta lalakien, a

“Ikayat ku hapa, itam awa malinis naya tabbit mina,” kun ni Hesus tentu.

42 A ka-ma la imawan ya galis na en, apake nalinis na ya tabbit na en. 43 A tanepagpatugut ni Hesus tentu a pake nebarna ta awena sangaw bidan.

44 “Itam ta awan ta pangibibidam taisin, ammi em ipaita ya barim ta padien ta simbaanen petta maita na ta awanya galis men, a iatad mu hapa tentu yaiatang na ta kuman na nebar ni Mosesta lintigen, te yen sangaw ya mangi-pasikkal ta tolay kiden ta pagmappyam,”kunna.

45Ammi tentu en nagtugut a pinegafwananna hala nepadangag ya pagpamappya niHesus tentu, a yen ta awenan nakasarok niHesus ta ili kiden gafu ta kaddu na tolaykiden. A nagyan mantu la ta adayu tababali kiden, ammi umange hala tentu yatolay kiden nga taga ngamin kiden lugar.

2Ya Pagpamappya Ni Hesus Ta AwanMaka-

hehit(Mt 9:1-8; Lk 5:17-26)

1A naba-bayag ta assang a dumatang haig Hesus ta ili na Kapernayum, a nadamagna tolay kiden ta ittan ha ta nagyanan naen bali. 2 A ta magananwan la a pakeumaddun ya tolay kiden nga nagaammungta umag na bali en abat ta awan ta ketunan

na kadwan kiden maski ta bikat na irwan-gan, a nepadangag ni Hesus ya uhohug naNamaratu tekid. 3 A itta hapa ya endanekahad tentu nga awan makahehit ngainisaw na appat na lalaki, 4 ammi awedagaray neabikan te Hesus gafu ta kaddu natolay, a yen ta negon da ta addanen ngaange ta atap na bali en. A sangaw inazi daya assang la ta atapen ta annung ni Hesus,kapye da neuhiyay ya awanen makahehitta umag na bali, a netabnak da ta bikatni Hesusen. 5 A ta nepakaita ni Hesus tapangikatalak da tentu a naguhohughapa taawanen makahehit;

“Aleng, pakoman kun ya liwat mu ki-den ta Namaratu,” kunna.

6 Ammi ya kadwan kiden nga mangitulduta relisyon na Hudyo kiden nga gituttudanhapa ta umag na bali a linibakan da hapa yainuhohug ni Hesus ta nonot da hapa la.

7 “Anu haman ta uhohugan na ya ku-manen bakawa Namaratu hud. Dulaymantu yan te ugtulān na haman ya turayna Namaratu,” kun na nonot da.

8Ammi narikna ni Hesus ya nonot da, a“Anu haman ta libakanmuy ya inuho-

hug ken? 9Had sin hud ya malmalogon,am pakoman ku ya liwat na kiden, onoam pagmappyan ku petta makatugut?10 Ammi itta hapa ya ibar ku ta awaninmakahehit petta itta sangaw ya pakaitanmuy ta itta hapa ya turay na Tolayin ngataga Langit ngamangpakoma ta liwat natolay kiden,” kunna tekid,

11 otturu naguhohug ha ta awanen maka-hehit;

“Imivwat kan, Aleng, te alapam na yapagiddamina a dumatang kan ta balim,”kunna.

12A imivwat kad, a inalapna ya dapanna enkapye na nagtugut ta atubang da ngamin.A pake nagpaka-lat hapa ya tolay kidenta pagmappya na, otturu dinayawan da yaNamaratu.

“Nabayag kitanan sin a ayanin la yapakaita tam ta kumanin,” kunda.Ya Pangpadagdag Ni Hesus Te Lebi(Mt 9:9-13; Lk 5:27-32)

13 A sangaw ta mittan a umange i Hesusta pingit na alugen, a dumadagdag hapaya pake addu na tolay nga mangkalihungtentu, a netuldu na kid hapa. 14A tentu na-balin nangituldu a nagtugut ha, a nasimmu

Markus 2:15 57 Markus 2:28na hapa ya takday agsingir ta bwis ngaimatuttud ta lugar na pagpagan na tolaykiden ta bwis da. I Lebi ya ngagan na ngaanak ni Alfeyo. A ta pagtalib ni Hesus tentua

“Dumagdag kan teyak, petta ituldu taka,” kunna tentu,

a imikkat hala nga dumagdag tentu.15 A sangaw itta kid na ta bali ni Lebi

en, a sa magkakan kid. A itta hapa yaaddu na agsingir ta bwis ikid na dulayna tolay, a sakā makikkanan kid hapa tegHesus kontodu ituldu na kiden, te addu kidnga imanghulun tentu. 16 A ta pakaita naPariseyu kiden ta nakikkanan hapa i Hesusta agsingir ta bwis ikid na dulay na tolay, alinibakan da hapa, ammi ya ituldu na kidenya nangibaran da;

“Anumakikkanan hapa yamistromuyta agsingir kiden ta bwis ikid na dulay natolay?” kunda.

17Ammi nedangaganna kid ni Hesus, a intuya tumabbag tekid:

“On ay, te gagangay haman ta ange yamanguru en ta agyan namagtakit kiden,te yen haman ya makaapag tentu. Abakkan ta yen ya umeyan ku sin pettapadagdagan ku ya awanen ta liwat amawa seliwat kiden talo am magbabawikid,” kunna tekid.Ya Pohut Da Te Hesus Gafu Ta Ngilinan Da(Mt 9:14-17; Lk 5:33-39)

18 A ta takday ha na araw a ngilinanna Pariseyu kiden ya arawen nga awedapangan gafu ta pagdamdam da, a kuma-nen hapa ta ituldu kiden ni Hwanen nganangzigut ta tolay. Ammi ta ituldu kiden niHesus a aweda ngilinan. A yen ta umangeya kadwan kiden tolay teHesus, petta dam-agan da ya uray na.

“Anu kawagan na, Afu, ta awena ngili-nan na ituldum kiden ya arawen ngaaweda pangan, ammi ta Pariseyu kidenikid na ituldu kiden ni Hwan a ngilinanda?” kunda.

19A ya tabbag hapa ni Hesus tekid a“Mabalin hud tamagdamdamyamak-

iboda kiden am itta para la tekid yamag-boda en? Gagangay tamakikkanan kid latentu ta ketta na en para la tekid. 20 Ittala sangaw ya araw am metugut tekid, ayen sangaw ya pagngilin da ta arawen

nga aweda pangan gafu ta damdam datentu,” kunna.

A nebar na hapa ya kuman na keangarigantekid petta aweda mina pagdadaggan yadana kiden gagangay da ikid na ituldu na.

21 “Am angarigan ta napispissang yadana en barawasi muy a awemuy hamanpissangan ya bagu en ga-gamit pettaitta ya itakup muy ta dana en, te kengasangaw ya bagu en, otturu mapissangha sangaw ya dana en barawasi muy amkumbat ya takup na en,” kunna.

22 “A kumanen hapa ta basi muy, teawemuy haman ikarga ya bagu na basi tadana na abyat, te am bumlad ya basi ena mabattak ya abyaten, otturu meburudhapa ya basi en. Mapmappya tamekargaya bagu na basi ta bagu na abyat pettaazo mabayag kid,” kunna ha.

Ya Pakitapil Da Gafu Ta Araw Na Agim-mang

(Mt 12:1-8; Lk 6:1-5)23 A sangaw ta mittan a magtugtugut ig

Hesus ikid na ituldu na kiden ta tātangn-gan na kamaitan ta araw na agimmang, anagpusit hapa ya ituldu na kiden ta angenda. 24 Ammi gafu ta naita na kid hapa naPariseyu kiden a ipahuya da kid hapa teHesus.

“Itam ya ituldum kidina, anu awemkid ihuya, te magtarabaku kid haman taaraw na agimmang,” kunda tentu.

25A ya tabbag na hapa tekid a“Annun ku kid ihuya, te intu la

kwan da ya kuman na iningwa ni minaDabiden ikid na kahulun na kiden takawan na kanan da, 26 te simarok kid tabali na Namaratu ta nepagpadi ni minaAbyatar, a inalap da hapa ya pan kidennga nedasar ta atubang na Namaratunga mehangat mina tekid, te kanan halana padi kiden. Ammi maski kunna tena bakkan haman ta nakaliwatan da yen.27 A ya takday para ibar ku tekamuya netunglak na Namaratu ya araw naagimmang petta magserbi ta tolay, tebakkan ta tolay ya magserbi ta araw naagimmang. 28A ya Tolayin nga taga Lan-git ya makkamu ta araw na agimmang,”kunna.

Markus 3:1 58 Markus 3:233

Ya Pagpamappya Ni Hesus Ta Nagpilay TaKamat

(Mt 12:9-14; Lk 6:6-11)1 A sangaw ta mittan a umange i Hesusnakigimung ta kapilya na Hudyo kiden taaraw na agimmang. A gafu ta itta hapaten ya takday lalaki nga pake nagpilay yatakday kamat na, 2 a aitan da bit i Hesustalo am pagmappyan na ya kamat na en,te am pagmappyan na ta araw na agim-mang a yen sangaw ya pangidaruman datentu. 3 A ya uhohug ni Hesus ta lalaki ena “Magtayuk kan ta tangnganina,” kunna,4 kapye na naguhohug hapa ta nagilalapkiden tentu;

“A anu hapa ya uray muy ta ipalubusna Namaratu ta araw na agimmang?Intu ipalubus na ya mappya ono dulay?Mappya panaw ta magpamappya kitamono magpapasi kitam?” kunna tekid.

Ammi aweda la nagasitang. 5 A init-ita nakid la ta pagporay na tekid, te madamdamhapa gafu ta pagtuyag na nonot da, otturunaguhohug ha ta lalaki en. “Uyadam la yakamat mina,” kunna, a tentu en nanguyada negitta ta takdayen kamat na nga map-pya. 6A gafu ta kumanen a alistu imuhet yaPariseyu kiden ta kapilya en, te umange kidnakibidan teg Herud, petta pagtatahatunda am had kunna mina na pangpapasi date Hesus.

7 A gafu ta kumanen a nagtugut hapa iHesus kontodu ituldu na kiden, a umangekid ta tagad ta alugen, a dinadagdag nakid hapa na pake addu na tolay nga tagaGalileya. 8 Umange hapa tentu ya awanbababang na tolay nga tagaHudeya, ikid naili na Herusalem, ikid na Idumeya, ikid nadammang na karayan na Hurdan, ikid nalugar na Tiro ikid na Sidon, te nadamag daya ngamin tinarabaku na. 9A gafu ta kadduna tolay kiden nga umab-abikan te Hesus a

“Iparan muy bit ya barangayen taloam malipitak ta tolay kiden,” kunna taituldu na kiden.

10 te kuga addu na tolay ya pinagmappyana, a addu para ya nagtatākit nga simal-sal tentu petta si-gedan da ya bari na en.11 A ya seanitu kiden hapa a ka-ma kid lanagtakab ta atubang na en nga kimahal-wan, “Iko ya Anak na Namaratu,” kunda.

12Ammi nehuya na hapa ya anitu da kidenpetta aweda ipakamu ya ngagan na.

Ya Pagpili Ni Hesus Ta Turin Na Kiden(Mt 10:1-4; Lk 6:12-16)

13 A sangaw gimon i Hesus ta agyanna bagetay kiden, a pinadagdag na hapaya kadwan kiden tolay nga ikayat na takahulun na, a dumagdag kid. 14 A pinilina ya mafulu duwa tekid, petta kanayunmagyan kid tentu, a yen kid hapa ya dinobna angemangipadangag ta uhohug na. 15Apinasinapan na kid hapa ta pakapangwa napetta itta yamabalin da ngamagpatugut taanitu na seanitu kiden.

16A ya ngagan na mafulu duwa kiden a iSimon nga nengagan na te Pedru,

17 a ig Santiago ikid ni Hwan ngaanak ni Zibadeyu, ammi Bwanergis yanangingaganan na tekid, te ikayat nauhohugan ta kuman kid na dalak.

18A itta hapa i Andres,ikid ni Felipe,ikid ni Bartolome,ikid ni Matyu, (intu hala i Lebi),a i Tomas,ikid na takday Santiago nga anak ni

Alfeyo,ikid ni Tadyo,ikid ni Simon nga kahulun na nakitapil

kiden ta gubyernu na taga Roma ki-den,

19 a i Hudas Iskaryote nga mangitalabasangaw te Hesus.

Ya Pamadakat Da Te Hesus(Mt 12:22-45; Lk 11:14-23)

20 A ta nekabalin na kumanen a du-matang ha ig Hesus ta nagyanan na en bali,a imaddu ha ya tolay kiden nga nagaam-mung ta bali addet ta awena matagop nigHesus ya mangan. 21 A ta pakadangag nighina ni Hesus ta pakolangan na la ya man-gituldu a naggaganwat kid nga ange tentu,petta gamman da mina, te pahig da tamagamamangaw. 22 A ya uhohug na man-gituldu kiden hapa nga taga Herusalem a

“Itta malat ya Satanas tentu ngamayor na anitu kiden, a yen ta itta yamabalinan na ngamagpatugut ta anitu,”kunda.

23 Ammi pinaabikan na kid ni Hesus hapapetta pake madangag da ya tabbag na tauhohug da.

Markus 3:24 59 Markus 4:12“Mabalin hud ta Satanas ya mag-

patugut ta sakā anitu na kiden?” kunnatekid,

otturu nepasikkal na para ta keangarigan.24“Amangariganmina tamakikattway

ya tolay kiden nga makitapil ta guby-ernu a awena hud sangaw maperdi nagubyernu da? 25 A am makikattwayya makipagyan kiden ta takday nabali a maperdi hapa ya pagkakahulunda. 26 A kumanen hapa te Satanas,te am patugutan na ya sakā anitu nakiden a nakikattway kid na, a naperdinya patarabaku na en tekid, te yen laya pagaddetan na. 27 Killu mantu yanonot muy, te ya kakurugan a awanta makagubat ta ibbalan ni Satanas ambakkan la ta masmasikanen ammi tentu,te yen na sangaw ya mangabak tentupetta gubatan na ya ibbalan na en,”kunna tekid.28-30 A gafu ta nepagsil da ya mayor na

anitu kiden ta Kahalwa naNamaratu a pakenepasikkal na ya liwat da;

“Kakurugan ya uhohug ku tekamuyta maski am anu ya liwat na tolay ikidna pamadpadulay na ta sakā tolay nakiden a mabalin mapakoma, ammi yamamadpadulay ta Kahalwa naNamaratua awena pulus mapakoma, te nakaliwatta magnayun na liwat,” kunna.Ya Pangikwenta Ni Hesus Ta Hina Na Ikid

Na Kabagis Na(Mt 12:46-50; Lk 8:19-21)

31 A ta datang nig hina na en ikidna kabagis na kiden a nagindag kid tabagawen, te nangidob kid ta ange magayagtentu. 32 A gafu ta addu ya kumalihungkiden tentu a nebar da hapa tentu;

“Itta kan ta bagaw ig hinam ikid nakabagis mu kiden, te apagan da ka kan,”kunda.

33Ammi ya tabbag na tekid a“On ay, ammi inya hud ig hinak ikid na

kabagis ku kiden am bakkan ta isin kidhapa,” kunna,

34 a nesaned na netuldu ya kahulun nakiden ta umag na bali,

“Yeyan kid hapa ig hinak ikid nakabagis ku, 35 te maski am inya yamangidulot ta ikayat na Namaratu ewanayenya kabagis ku ikidni hinak,” kunna.

4Ya Keangarigan Na Magpurwak(Mt 13:1-9; Lk 8:4-8)

1 A sangaw ha ta mittan a namegafu iHesus nga mangituldu ta pingit na alugen,a magananwan la a itta ya pake addu na to-lay nga kumalihung tentu. A gafu ta kadduda a gimon na ta barangay kapye na hanagtuttud, a nagyan hapa ya tolay kiden tapingit na alugen nga magdangag. 2A adduhapa ya netuldu na tekid ta keangarigan, akumanin ya takday netuldu na:

3 “Dangagan muy yan,” kunna, “Ittaya umange nagpurwak, 4 a nehunnakya kadwan kiden hukal ta dalan, ammienna kid inafut na mamanuk kiden. 5 Anehunnak hapa ya kadwan kiden ta ka-batunen nga nebagbagtu ya lutak na, aalistu kid nagtatuhu gafu ta awan ta pakegimafutan na ramut da. 6 A sangaw takasikan na bilag a nagladdag kid te awanta nagramutan da, a nagkatang kid na.7 A ya kadwan para hukal a nehunnakkid natungradanen gahut, a negindanya hukal kiden ta pagtuhu na gahut ki-den, ammi tinappanan na gahut kidenya tuhu na hukal kiden pettam kumanenawedan makapagmayan. 8 A ya kadwankiden hukal a nehunnak kid ta mappyana lutak, a yen kid ya pake dumakal ikidna nakapagmayan, te itta ya nagdawata magatut, a itta hapa ya nagdawa taannamafulu, a nagdawa hapa ya kadwanta tallufulu.

9 “A am kakurugan ta itta ya bangbangmuy amappya ta pake dangaganmuy yabidan kin tekamuy,” kunna.Ya Gafu Na Pangituldu Ni Hesus Ta Kean-

garigan(Mt 13:10-17; Lk 8:9-10)

10 A tentu en tatakday a umange tentuya kadwan kiden ituldu na nga nehulun tamafulu duwa kiden, te enda pinohutan amanu ya ikayat na uhohugan ta keangariganna en. 11A ya nebar na tekid a

“Mappya te ikamuy ya pinili na Na-maratu petta amu muy ya gagangay napangikerutan na ta tolay kiden, ammi takadwan kiden a nelemad na tekid pettaintu la madangag da ya keangarigan.12 A yen ta nagbida yak tekid ta kean-garigan, te maski am itta ya mata da a

Markus 4:13 60 Markus 4:32aweda haman maita ya mepaita tekid, amaski am itta ya bangbang da a awedapake maawatan ya mepadangag tekid,te am maawatan da mina a magbabawikid hapa mina petta pakoman na kid naNamaratu,” kunna tekid.

Ya Pangipalawag Ni Hesus Ta Keangarigan(Mt 13:18-25; Lk 8:11-15)

13A ya nebar na para tekid a“Am awemuy mantu amu ya ikayat

na uhohugan na keangarigan na nag-purwak a pake ipasikkal ku petta amumuy sangaw ya pagbalinan na kadwankiden keangarigan nga mebida sangawtekamuy. 14 A ya umange en nagpurwaka yen ya mangipadangag ta uhohug naNamaratu. 15 A ya dalanen nga nehun-nakan na kadwan kiden hukal a yen yakeangarigan na makadangag ta uhohugna Namaratu, ammi gafu ta aweda itugya madangag da a ange i Satanas tekida tabtabangan na ya nadangag da enpetta kaliwatan da. 16 A ya kabatunennga nagtuhun na kadwan kiden hukala yen ya keangarigan na makadangagta uhohug na Namaratu, a alistu kidhapa mangurug ta talak da. 17 Ammigafu ta aweda pake itug ya madangag daen a awena la mabayag na pangikatalakda, te sangaw am itta ya pagzigātān daono mangikatupag tekid gafu ta uho-hugen nga nekatalak da a alistu kid hapamagtabeng, te kuman na ikazigman daya nekatalak da en.

18 “A ya natungradanen gahut nga ne-hunnakan na kadwan kiden hukal a yenhapa ya keangarigan na makadangag tauhohug, 19 ammi gafu ta addu hapa yaburungan da ta magmagannud, ikid napakolangan da ya pagba-nang da, ikidna addu ya ingguman da a yen kid nanonot ya mangiduyat ta uhohugen, aawan na ta pagbalinān na uhohugenpetta magserbi ta kappyanan da. 20 Aya mappya en lutak nga nehunnakanna kadwan kiden hukal a yen ya kean-garigan na makadangag ta uhohug naNamaratu, a itug da hapa ya madan-gag da, a yen mantu ya kuman na am-may nga makapagmayan ta pake addu,ikid na makapagmayan ta kustu, ikid na

makapagmayan ta medyomakurang la,”kunna.Ya Kadwan Para Na Keangarigan

21 A ya kadwan kiden keangarigan ngabinida ni Hesus tekid a intu yan:

“Am napagatangan muy ya zilag tabali a emmuy hud itagu ta umag nakalamba ono addunna agiddan, awa itunmuy haman ta kabagawan na. 22 A ku-manen hapa mina ta keangarigan kidennga nabidak tekamuy, te maski ammau-mag ya ikayat da uhohugan a mappya tamepalawag kid. 23 A am kakurugan taitta ya bangbang muy a mappya ta pakedangagan muy ya uhohug kin tekamuy.24 A pake itug muy hapa ya nadangagmuy, te ya kaddu na metug muy a kuma-nen hapa sangaw ya kaddu na amu muy,a madaggan para. 25 Te ya mangitugta madangag na a itta para sangaw yamedagga ta amu na, ammi ya awanenmangitug a imawan hapa sangaw yadana en amu na,” kunna.

26 “A ya gagangay na pangikerutan naNamaratu ta tolay kiden,” kunna ha niHesus, “a meangarig ta hukal kiden nganepurwak na tolay ta uma na en. 27 Team nabalin na nagpurwak a awena la bitnonotan ya nepurwak na kiden, te angemagtarabaku ta kadwan kiden tarabakuna am ahaw, a am hiklam a masidug.A ya nepurwak na kiden a magtatuhukid la, ammi awena haman amu am hadkun na pagtuhu da ikid na idakal da,28 te ya lutaken hala ya magpatuhu, asangaw lumattog ya don na kiden, kapyena sangaw magdawa ikid na magmayanta addu. 29A sangaw am nagtuyag na yadawa na kiden a ange hapa maggatab yanagmula en, te dumatang na ya araw nakagatab na. A kumanen hapa sangaw tamesipat kiden ta pangikerutannaNama-ratu.

30 “A anu mina ya takday para kean-garigan na tolay kiden nga iturayan naNamaratu petta amu muy? 31 A kumankid na kaassangan na hukal nga imula natolay, 32 te sangaw am dakal na ya mulana en a intu ya kadakalan na ngaminkiden mula, te magge kuman na kayu,petta yen ya eyan na mamanuk kidenpagumukan,” kunna.

Markus 4:33 61 Markus 5:1933A addu para ya binida ni Hesus tekid ta

kumanin na keangarigan, te yen ya naatta-man da dangagan. 34 A awan ta takwan nabinida na tekid am bakkan ta keangarigan,ammi am ik-ikid la na ituldu na kiden a sanepalawag na ya ngamin tekid.

Ya Pagpaimmang Ni Hesus Ta Paddad(Mt 8:23-27; Lk 8:22-25)

35 A sangaw ta marimat a “Entanan tadammangewan,” kunna. 36 A nagtugutanda ya kaddu na tolay kiden ta ba-nad naalugen, te naglalugan kid na ta barangayennga nagtuttudan ni Hesus tentu en nan-gituldu ta tolay kiden, ammi dumadagdaghapa ya kadwan kiden tolay ta barangayda kiden hala. 37-38 A nagyan la i Hesusta huli na barangayen, a masidug na tafungan. A tentu en nasidug ta mappya akima-ma la umange yamasikan na paddad.A pake nagpalung na ya danumen, a lima-nug na ta umag na barangay da en addetta tanagay kid na lumammad. A gafu taburung da a enda hinukal i Hesus,

“Magpasi kitam O, Afu, anu awanhaman ta pangkengam,” kunda.

39A tentunahukal a nehuyana ya paddad, a“Magintak kan,” kunna hapa ta danumen,a nagimmang na, a nagsimpan ya danu-men. A ya uhohug na hapa ta ituldu nakiden a

40 “Anu haman ta magburung kam?Awan hud ta pangikatalak muy?” kunnahapa tekid.

41A pake nahigalan kid na tentu, a“Anu panaw ya katolay na tolayin yan,

te maski ya paddad ikid na palung akurugan da hala ya uhohug na,” kunda.

5Ya Pagpamappya Ni Hesus Ta Seanitu(Mt 8:28-34; Lk 8:26-39)

1 A tekiden nakadatang ta dammang naalugen a itta kid na ta lugar na Gadarenokiden, a dumagut na i Hesus ta barangayen.2 A tentun dimmagut a nepagka-ma na yatakday lalaki nga pinagguyung na anituna kiden. 3-5 Te bagu nagafu ta agyan natanamkiden, te yenhala ya nagyananna. Aya gagangay na hapa ta idi a pakpakatarawikid na paghuhuklaw gimihgihawa ikid nanakakalkalasig ta agtatanamanen ikid nabagbagetay kiden, yaga kulkulsangan na ya

barbari na ta batu. Namengaddunagalutanta idi ta kawad ta kamat na pase takki nakiden, ammi awena haman nagamman, tegasgasātan na hala ya kawad ta kamat nakiden, a pakpakkan na ya kawad ta takkina kiden, a awan ta tolay nga nakagammatentu. 6Ammi tentu en nakaita te Hesus taadayu a bumilag na hapa nga ange nama-lentud tentu.

7-8 “O Hesus, Anak na Namaratu,”kunna,

ammi ginamman ni Hesus ya anitu na en;“Pagtugutām na ya tolayina,” kunna.

A pake pinaggihawa na anitu en,“Anu hud ya aamum teyak? Magpa-

gasingan ka ta Dyos ta awenak pakākāl-lakan,” kunna.

9 “Anu hud ya ngagam?” kunna ha niHesus ta anitu na en.

“Armado yangagan ku te adaddu kamisin,” kunna hapa.

10A nakikekallak para la te Hesus ta awenakid patugutan ta adayu na lugar.

11-12 “Doban kami haen ta bahuy kide-wanpettamagyan kami la tekid,” kunna,

te abikan hapa ya addu na bahuy nga mag-dukdukit ta hukeb na bagetay.

13 “E kanan mantu,” kun ni Hesus taanitu kiden,

a nagtugutan da ya lalaki en, kapye dasimarok ta bahuy kiden, a ka-ma la na-gadukal ya bahuy kiden bumilag, a sanagurdak kid ta gatab na bagetayen, kapyeda nagkahunnak ta alugen. Dwaribu kid, asa nagkalimat kid ta danumen.

14 A ya nagtahon kiden ta bahuy kidena nagbabilag kid na hapa nga kumin ta ili,a nesaned da nedanug ya ngamin iningwani Hesus, a umange hapa ya tolay kiden, teenda inita ya makkwa. 15 A ta datang data agyan ni Hesus, a nagtalaw kid na hapa,te naita dan ya lalaki en nga nagyananna anitu kiden, ammi awan na ya uyungna en, te nagbarawasin, a imatuttud laten. 16 A binida hapa na nagtahon kidenya ngamin naita da ta naguyungen ikidna bahuy kiden. 17 A yen ya gafu na tapinatugut da i Hesus, te aweda ikayat tamagdulot ta lugar da. 18 A nagtoli mantuta barangayen nga nagluganan da, a paalaphapa ya lalaki en nga nagyanan na anitukiden petta dumagdag hapa tentu, 19 ammiawena nepalubus ni Hesus.

Markus 5:20 62 Markus 5:43“Awem la ange, te dumatang kanmina

ta balim ikid na kahulum kiden, teipadangag mu sangaw tekid ya ngaminkallak na Namaratu teko,” kunna tentu.

20 A nagtugut mantu ya lalaki en, a ennanepadangag ya kallak ni Hesus tentu abatta ngaminpaglelehut namafulu kiden ili. Anepagpaka-lat da hapa ya binida na tekid.

Ya Pangtolay Ni Hesus Ta Nasi(Mt 9:18-26; Lk 8:40-56)

21 A ta nepakadakit nig Hesus tadammang na alugen a enna kid kinalihungna addu na tolay ta bikat na alugen. 22 Anehulun hapa tekid ya takday pinakadakalta kapilya na Hudyo kiden nga nagngagante Hayrus. A tentu nakaita te Hesus aumange namalentud ta atubang na ngamakimallak tentu.

23“Masi ya anak ken, Afu. Emhaen isi-ged ya kamat mu tentu petta matolay,”kunna.

24 A dumagdag mantu i Hesus tentu ngaange ta agyan na anak na en masi. Asakā dumadagdag hapa ya magamagadduna tolay nga ange mangiil-ilat te Hesus.

25A itta hapa tekid ya takday babbay ngamakataktakit, te makadagdaga kan abat tamafulu duwa na darun. 26 A sa inafut nakan ya ngamin katolayan na nga netandanna ta addu na manguru, yaga addu hapa yainattamanna ta nepanguru da tentu, ammiawena haman nagmappya awa nagkehalla. 27 A mappya hapa, te nadamag naya pakapangwa ni Hesus gafu ta bida natolay kiden, a yen ta sumalsal ta talekud niHesus, petta si-gedan na ya barawasi na en.

28 “Maski la am masi-ged ku yabarawasi na en a magmappya yak,”kunna kan na nonot na.

29 A tentun nakasi-ged ta barawasi na ayen hapa ya nepagimmang na daga na en,te narikna na kan ta awan na ya takit naen. 30 Ammi narikna hapa ni Hesus yaimuhet ta bari na en nga nagpamappya tamagtakit, a alistu nagbalittag, a

“Inya ya nangsi-ged ta barawasikin?”kunna,

31 “Amaitam haman ya kaddu na tolaykiden nga magitaptapal nagsi-ged teko,a annum para ibar am inya ya nangsi-ged teko,” kunnahapana itulduna kidententu.

32Ammi nakaliplipay para la, te apagan naya takdayen nga nangsi-ged tentu. 33 Agafu ta narikna na babbayen ya pagkamagna takit na en a umange hapa namalentudta atubang ni Hesus, te yaga nagtalaw hapatentu, a sa binida na ya ngamin tentu. A yanebar ni Hesus tentu a

34 “Itam awa nagmappya kan, Aboy,te ya pangikatalak mu teyak ya nagmap-pyam. Awem la sangaw magburung, teawena sangaw magtoli na takit men,”kunna hapa ni Hesus tentu.35 A tentu para la naguhohug ta bab-

bayen a itta ya umange mangidanug tekidnga nagafu ta bali ni Hayrus.

“Maski awemnapagdulotan yaMistrota bali, te nasin ya anak men,” kunna teHayrus.

36 Ammi nedangagan hapa ni Hesus yainuhohug na, a nebar na te Hayrus ta

“Awem lamagburung, te itugmu la yapangikatalak mu,” kunna tentu.

37 A gafu ta kumanen a nagdulot kid lata bali na en, ammi nehangat ni Hesus tadumagdag ya addu na tolay tekid, te ikidla inalap na ig Pedru, ikid ni Santiago, ikidna kabagis na en Hwan, kontodu dama naabbingen.

38A ta pakadatang da ta bali ni Hayrusena neddatangan da ya tolay kiden ngagisitangan ikid na gitangitan ta masikan.39Ammi tekiden gimon ta bali a

“Anu masitang kam gitangitan? Nasihud ya abbingina awa masidug la,” kunni Hesus tekid.

40A nekakatawa da hapa, ammi pinohet nakid ta bali en, kapye na inalap ya dama naabbingen ikid na tallu kiden kahulun na,a simarok kid ta agyan na abbingen. 41 Ainibbalan na ya kamat na en kapye na bina-ran, “Talita kumi,” kunna la ta agsitang naHudyo kiden. Ammi ya ikayat na uhohugana “Aboy, imivwat kan,” kunna. 42 A alistukad imivwat ya abbingen, a nagpapa-yathapa ta umag na bali en, te dakal hapa naabbing, te itta kan mafulu duwa darun na.A pake nafulotan ya pagpaka-lat nig damana en. 43 “Pakananmuy na,” kunna hapa niHesus tekid, otturu pake nebar na tekid taaweda la ibabar ya iningwa na ta anak daen.

Markus 6:1 63 Markus 6:17-206

Ya Pagpaka-lat Da Ta Ituldu Ni Hesus(Mt 13:53-58; Lk 4:16-30)

1 A ta nekabalin ni Hesus ta iten a nag-tatugut kid na ituldu na kiden, te umangekid ta lugar na en hapa la. 2 A san-gaw ta araw na agimmang a umange kidnakigimung ta kapilya, a nangituldu hapa iHesus ta addu na tolay. A pake nepagpaka-lat da hapa, te kalugaran da haman, apapa-nun na makkamu mangituldu, a yenta nagimpopohut kid na ta pagpaka-lat datentu.

“Inya hud ya nangalapan na ta ku-manin na bida?” kun na takday.

“A anu hud ya ikayat na uhohugan?”kunna hapa na takday.

“A anu kawagan na ta itta ya paka-pangwa na?” kunna para na takday.

3 A gafu ta kalugaran da ikid na kagitta daen napanglaw a aweda kinurug, a nedadulada.

“Bakkan hud ta anak la na kalapin-tero ikid ni Mariya en nga kagitta tamnapanglaw? Yaga kagitta tam hapa yakabagis na kiden Santiago, ikid ni Hose,ikid ni Simon, ikid ni Hudas, ikid na wāgina kiden nga babay nga magyan tekitamsin,” kunda.4Ammi ya uhohug ni Hesus tekid a

“Kakurugan ta madayawan yapaguhohugan na Namaratu ta ngaminkiden lugar ammi fwera la ta lugar na enhapa la ikid na kahulun na kiden ta balina,” kunna.

5-6A pake nepagpaka-lat na hapa ya kawanna pangurug da tentu, a yen ta assang laya nepaita na ta pakapangwa na tekid, teassang la ya pinagmappya na ta magtakitnga sini-ged na ta kamat na. A sangawsinanedna ya kadwankiden lugar na babalipetta mangituldu ta tolay kiden.

Ya Pangidob Ni Hesus Ta Turin Na Kiden(Mt 10:5-42; Lk 9:1-6)

7 A sangaw pinagammung ni Hesus yamafulu duwa kiden ituldu na, a pinasina-pan na kid ta pakapangwa na, petta ittaya mabalin da nga magpatugut ta anitu naseanitu kiden, a sinagduwa na kid nga angemangipadangag.

8-9 “Awemuy ihulun ya gamgamakmuy, fwera la ta sarukud muy ikid na

pagsapatos muy. A awemuy hapa mag-balun ta kanan muy ikid na pirak muyikid na tali na barawasi muy. 10 A maskiam inya sangaw yamagpadulot tekamuyta bali da a magyan kam ten abat tamagtugut kam. 11 A am awan pulus tamagpadulot tekamuy ikid na magdan-gag ta uhohug muy a pagtugutān muykid mantu, a azin muy ya lafu na agyanda ta takki muy kiden,” kunna tekid.

12 A nagtatugut kid na nga ange mangi-padangag, a nepadangag da ta magbabawimina ya tolay kiden ta pagliwat da. 13 Aaddu hapa ya pinatugut da nga anitu taseanitu kiden, a addu hapa na magtatākitya linugudan da ta denu a nagmappya kid.

Ya Bida Na Pasi Ni Hwan en Nga NangzigutTa Tolay

(Mt 14:1-12; Lk 9:7-9)14A sangaw nadamag ni Ari en Herud ya

ngamin kiden tarabaku ni Hesus, te sigidabibidan na tolay kiden ya ngagan na, alavlavunan da am inya ya katolay na.

“Intu hala i Hwanen nga nangzigut tatolay kiden, a yen ta itta ya pakapangwana, te natolay hala ta pasi na en,” kun nakadwan.

15Ammi ya uray kadwan a“Intu hala ya aglavunen Eliyas, te nag-

toli hala ta lutakin,” kunda.A ta kadwan para a

“Kakurugan ta aglavun ta kuman naaglavun kiden ta palungu araw,” kunda.

16Ammi ta nepakadamag ni Herud tentu a“Intu malat i Hwanen nga pinaputu-

lan ku ta kwa en sina, a natolay hala,”kunna.

17-20 A kunna ten ya nebar na te ta katolaypara la ni Hwan a nangadallaw i Herud,te ginubatan na i Herodias nga atawa nakabagis na en Felipe. A yen ta natotoli iHwan tentu petta ihuya na ya tinarabakuna en.

“Nakaliwat kan ta Namaratu ewan teginubatam haman ya atawa na kabagismen,” kunna te Herud.

A yen ta masikan hapa ya pangikatupag niHerodias te Hwan, a ikayat na ta napapasimina. Ammi awan ta nabalin na, te nagta-law i Herud nga mangpapasi tentu, te yagaamu na ta mappya na tolay na Namaratunga awan ta liwat. A yen ta kengan niHerud ya angat na, a nepebalud na la gafu

Markus 6:21 64 Markus 6:44ta atawa na en. A kanayun nagpatotoli taagyan na kabaludan na en petta dangaganna ya bida na, ammi napopoyung hala yanonot ni Herud gafu ta bida ni Hwan tentu.

21A sangaw ta nekabalud para la niHwana dumatang ya araw na panadamdaman niHerud ta arawnanekeanakna en, a namad-day hapa ta pagpamakan na ta opisyalesna kiden ikid na suddalu na kiden pasenaba-nang kiden tolay nga taga Galileya.22 A ye-yen hapa na araw ya pakagāsātna babbayen petta papapasi na i Hwan, teumange nagsala ya anak na en nga bala-tang ta atubang ni Heruden ikid na sangailina kiden, a pake natalakan kid ta pagsalana. A ya uhohug ni Herud tentu a,

“Maski am anu ya ikayat mu, Aboy, aadangam la teyak te iatad ku hala teko.23 A pagasingan ta Dyos am awek iatadteko ya ngamin adangam teyak maskiabat ta gadwa na ngamin pagariyan ku,”kunna.

24 A nagtugut la bit ya balatangen, te ennapinohutan te hina na en am anu mina yaadangan na. A ya uhohug na hina na ententu a

“Maski intu la adangam ya ulu niHwan en,” kunna tentu.

25 A alistu mantu nagtoli ya balatangen taagyan na ari en, a

“Iatadmumantu teyak ya ulu ni Hwanen, te pedatang mun ta isin nga melā-tuk,” kunna.

26 A pake nagdamdam hapa ya ari en tainadang na en, ammi awena ikayat ilogotya balatangen gafu ta kari na en tentu, yagaamat na hapa ta sangaili na kiden. 27 Adinob namantu ya suddalu en naggwardyapetta enna papasin i Hwan, yaga nebar nata idatang na hapa ya ulu na en. Ennamantu pinutulan ta agyan na agbaludanen,28 a magananwan la a nedatang nan ya uluna en nga nelātuk, a negawat da ta bala-tangen, otturu negawat na hapa te hina naen. 29A ta nepakadamag na ituldu kiden niHwan ta pangpapasi da tentu a enda inalapya bari na en, kapye da netanam.

Ya Pagtugut Ni Hesus Ikid Na Pagpakan NaTa Limaribu

(Mt 14:13-21; Lk 9:10-17; Jn 6:1-13)30 A sangaw ta pagtoli na turin kiden ni

Hesus nga dinob na ange mangipadangag,a binida da tentu ya ngamin tinarabaku da

ikid na netuldu da. 31 A gafu ta kanayuntimahud ya addu na tolay tekid a awedamatagop ya mangan, a

“Mappya ta limillik kitam bit ta isinpetta ik-ikitam la bit, te magibannagkitam,” kun ni Hesus ta turin na kiden.

32 A naglalugan kid mantu ta barangay,te ange kid mina ta awan ta totolay tadammang na alugen. 33 Ammi kadulayanna te neitan na kid na kadwan kiden tolayta nepagtugut da en. A gafu ta amu da kida enda kid inakkawan ta lehut na alugen,a naghahulun hapa tekid ya addu na tolaynga taga ili kiden nga tinaliban da. Anaunnanan da ig Hesus ta datangan da en.34 A ta datang nig Hesus a dana ittan halaten ya tolay kiden nga nagapag tentu. Ata nepakaita ni Hesus ta kaddu da a timalinhapa ya allak na tekid, te kimongkong kidta kuman na awan ta magtaron tekid. Anamegafu ha nangituldu tekid ta addu.

35-36A ta furab a nagburung ya ituldu nakiden ta tolay kiden, a enda nebar te Hesus,

“Mappya, Afu, ta patugutam ya tolaykidin, petta e kid gumatang ta pamuhabda ta babali kidewan, te furab na a awanhaman ta pangalapan ta isin,” kunda.

37 “A ikamuy na mina ya mangatad takanan da,” kunna hapa tekid.

“A had mantu ya pangalapan mi taawan bababang na pirak, petta igatangmi ta ipakan mi tekid?” kunda hapa.

38 “A emmuy mantu itan am piga yabinalun na tolay kiden,” kunna ha tekid,a umange kid.

A ta pagtoli dan a“Intu la itta sin ya lima na pan ikid na

dwahukal na ikan,” kunda hapa.39 “A pagammungan muy mantu ya

tolay kiden, a pagtuttudan muy kid takaddat kidina,” kunna ha tekid.

40 A gafu ta kumanen a gituttudan kidnga naammungan ta taglimafulu ikid natagmagatut, 41 a inalap ni Hesus ya limakiden na pan ikid na dwahukal na ikan,kapye na tumangad makimallak. A sangawginadgadwa na ya pan kiden ikid na ikankiden, kapye na kid negawat ta ituldu nakiden petta ikid ya mangisaned ta tolaykiden. 42 A sa nagkakan kid abat ta nabat-tug kid. 43 A tekid na nabalin nagkakana pinannu da ya mafulu duwa na la-ba tahuna na tolay kiden. 44 A ya kaddu na

Markus 6:45 65 Markus 7:13nagkakan kiden a limaribu kid na lālākifwera ta bābāy ikid na anak.

Ya Pagpapa-yat Ni Hesus Ta Danum(Mt 14:22-36; Jn 6:15-21)

45A tekiden nabalin a pinapolu ni Hesusya ituldu na kiden ta barangay, pettamapolu kid ta dammang ta ili na Betsayda,te mapozan la bit petta patugutan na yatolay kiden. 46A tentun nakapatugut tekida gimon hapa tatakday ta bagetay pettamakimallak. 47 A sangaw ta hiklam anakatangngan ya barangay na ituldu nakiden ta alugen, a tatakday la i Hesus tabagetayen. 48 Ammi naita na ta nazigatankid nagtagwan, te atubangan na kid hapana paddad. A tentu nagkarawan a umangei Hesus tekid nga nagpapa-yat ta danumen.A taliban na kidmina, 49ammi ta nepakaitada tentu nga magpapa-yat ta danum en apahig da ta datay, a kumahkahaw kid na,50 te sa ikid nga nakaita tentu a gisatalawkid na. Ammi alistu hapa i Hesus nganagayag tekid, “Awemuy la magtalaw teiyakin yan,” kunna.

51 A tentu en hapa nakipaglugan tekida ka-ma la nagimmang na ya paddaden,a pake masikan ya pagpaka-lat da tentu.52Temaski am naita dan ya pagpakaddu nata pan kiden a aweda para la naawatan yapakapangwa na, te aweda netug ta nonotda. 53 A ta nepakadakit dan a itta kid na talutak na Genesaret, a negon da ya barangayda en.

54 A tekiden nakadagut ta barangayena alistu nalasin na kid na lumugar kiden.55 A nagbabilag na ya tolay kiden ta babalikiden, te enda inalap ya ngamin kidennagtatākit, a nedatang da kid giiddan tadapan da kiden ta nagyanan ni Hesus. 56 Amaski had sin na ili ikid na lugar ya umeyanna a enda nekahad tentu ya nagtatākitkiden, a maski netabnak da kid la ta tā-tangngan na dapun kiden petta maita nakid. A nakimemallak kid ta si-gedan dala ya gayadan na barawasi na en. A sanagmappya hapa ya ngamin kiden nakasi-ged tentu.

7Ya Katapang Na Tolay(Mt 15:1-11)

1 A ta takday ha na araw a nakikkanan iHesus ikid na kadwan kiden Pariseyu ikidna mangituldu nga taga Herusalem, 2 aneitan da hapa ya kadwan kiden itulduna ta aweda nagbaggaw kapye da nan-gan. 3 Ammi tekid, kontodu ngamin kidenHudyo a aweda bit makakan am awedaapolu makapagbaggaw ta kamat da ta ku-man na agangwa na dadagkal da kiden.4 A maski am bagu nagafu kid ta dapun aaweda bit makakan am dana aweda warsinya bari da. A addu para ya parigan da taagangwa na dadagkal da kiden, te padele-tan da ya magbaggaw ta ngamin banga daikid na pinggan da ikid na paginuman dakiden. 5A yen ta nebar da te Hesus ta

“Anu awena dumagdag na ituldum ki-den ta netuldu na dadagkal tam kiden?Te mangan kid hala maski aweda bitmagbaggaw,” kunda tentu.

6A ya tabbag hapa ni Hesus tekid a“Kuga magimmamappya kam, kustu

hala ya nebar na Namaratu ta aglavunenIsayas gafu tekamuy, te ya nebar na a

‘Dayawan nak na tolay kidin ta simukda, ammi adayu garay ya nonot dateyak.

7Awanmantu ta kapkappyannapang-dayaw da teyak,

te igitta da haman ya ituldu da taitulduk,’ kunna,

8 “On, te baybay-an muy hapa ya lintig naNamaratu, a intu idulot muy ya gagangayna tolay. 9Malalaki mantu ya sistema muy,te takwan ya ipagsil muy ta lintig na Nama-ratu petta idulot muy la ya agangwa muy.10 Te ya lintig na Namaratu nga netuldu nimina Moses a

‘Nonotan muy ig dama muy ikid nahina muy,’ kunna.

‘A mappya ta mapapasi yamaguhohug ta dulay tekid,’kunna ha.

11Ammi tekamuy a ugtulān muy haman yauhohug na en, te ya ituldu muy tekid a

‘Danamangatad kambit ta simbaanna Namaratu, a am awan na sangaw taiuffun muy ta dadagkal muy kiden aibar muy tekid ta dana neatad muy nata Namaratu,’ kummuy.

12 A gafu ta kumanen a awemuy ipalubusta kurugan da ya nebar na Namaratu gafuta dadagkal da kiden. 13 A liblibangan

Markus 7:14 66 Markus 7:36muy mantu ya uhohug na Namaratu pettaidulot da ya ituldu muy, yaga addu para yaituldumuy ta gagangaymuy,” kunna tekid.

14A sangaw pinaabikan ni Hesus ya tolaykiden tentu, a nebar tekid ta

“Pake dangagan muy ya uhohugku tekamuy petta maawatan muy:15 Bakkan ta intu ikazigman na Na-maratu ya awan magbaggaw kapye namangan, baka ikazigman na hud yaitun muy ta simuk muy? Intu hud laikazigman na ya dulay nga nagafu tasimuk muy.

16 “A am kakurugan ta itta ya bang-bangmuy amappya ta dangaganmuy yabidan kin tekamuy,” kunna tekid, kapyena kid nagtugutan.Ya Pangipalawag Ni Hesus Ta Ikazigman

Na Namaratu(Mt 15:12-20)

17 A ta datang nig Hesus ikid na itulduna kiden ta bali a pinohutan da tentu amanu ya ikayat na uhohugan ta ikazigmannaNamaratu. A ya nebar na tekid a

18 “Anu awemuy hapa metug ya in-uhohug ken? Awemuy hud manonot tamaski am anu ya mehulun ta kanan natolay a bakkan haman ta yen ya man-gatad ta pagzigmanan na, 19 te awenahaman ange ta nonot na awa ange halata sirat na kapye na sangaw mewarad,”kunna tekid.

A gafu ta uhohug na en a nepasikkal na tamepalubus makan ya kompormi na kanan.20A ya uhohug na para tekid a

“Ya imuhet ta simuk na tolay ya man-gatad ta pagzigmananna, temagafu halata nonot na. 21 Te ya dulay na nonot,ikid na magtakaw, ikid na mangpapasi,ikid na mangadallaw, 22 ikid na mag-inggum, ikid na mangikatupag, ikid namagladdud, ikid na awan mangiguwadta dulay na nonot, ikid na pumassil ikidna mamadpadulay, ikid na magparayag,ikid na manguyoyung, 23 a yen kid natarabaku ya magafu ta nonot na tolaya mangatad kid ta pagzigmanan na,”kunna.Ya Pangikallak Ni Hesus Ta Hentil Na Bab-

bay(Mt 15:21-28)

24A tekiden nagtatugut ta iten na lugar aumange kid ta tagad ta lugar na Tiro ikid naSidon. Anagyan kid ta takday bali ten pettaawan ta makkamu ta pagyanan da. Ammimaski kunna ten a aweda haman nakatagu,25 te magananwan la a itta ya takday bab-bay nga nakadangag ta itta la ten i Hesus,a umange nagtakab ta atubang na en gafuta balatang na en nga pagzigātan na anitu.26 Bakkan ta Hudyo ya babbayen, te Giregunga taga Funisya, a ya uhohug na te Hesusa

“Ikallak nak, Afu, te patugutam minaya anitu na anak ken nga babbay,”kunna.

27Ammi ya tabbag ni Hesus tentu a“Mappya ta apolu mangan ya anak

kiden, te dulay am meatad ta atu yakanan na anak kidin,” kunna.

28 “A kakurugan, Afu, ya kinamina,ammi awena hud mangan na atu kidenta hugta na anak kiden nga nahunnak talutak?” kunna hapa na babbayen.

29 “A kustu hapa ya inuhohug mu,Aboy, dumatang kan mantu ta balim, tenagtugut na ya anitu na anak men,” kunni Hesus tentu.

30 A nagtugut mantu ya babbayen, a di-natangan na hala ya anak na en ngaimaidda, a awan na ya anitu na en.

Ya Pagpamappya Ni Hesus Ta BangngagIkid Na Umal

(Mt 15:29-31)31A ta nekabalin da ta iten a nagtatugut

kid ha, a inange da ya ili na Sidon ikidna lugar na Dikapolis addet ta Alug naGalileya. 32 A sangaw neange da tentu yatakday lalaki nga bangngag ikid na umal,a nakimemallak kid tentu ta isi-ged na yakamat na tentu. 33 A sang neadayu bit niHesus ya lalaki en ta kaddun na tolay kidenpetta ik-ikid la, a netulpat na ya guramayna ta duwa kiden bangbang na lalaki en,kapye na hapa naglutab. A sangaw ne-tulpaw na hapa ya guramay na ta zila nalalaki en. 34 A tumangad i Hesus ta langit,a manalasigak hapa kapye na naguhohugta lalaki en, “Efata,” kunna ta agsitang naHudyo. “Maukadan kan,” kunna. 35 Anakadangag na ya lalaki en, yaga nalukayhapa ya zila na en, a mappya hapa yapakauhohug na. 36 A pake nebar ni Hesusta tolay kiden ta aweda mina bibidan ya

Markus 7:37 67 Markus 8:21

naita da. Ammi aweda garay dinangdangagya nebar na tekid awa pake nepadangag dahud la. 37 A pake nafulotan ya pagpaka-latna ngamin kiden nakadangag ta bida da en.

“Mappya kad ya ngamin ya tarabakuna, te atadan na ya bangngag tapakadangagna, ikid naumal ta pakauho-hug na,” kunda.

8Ya Pagpakan Ni Hesus Ta Appataribu(Mt 15:32-39)

1 A sangaw ha ta mittan a nagaammungya pake addu na tolay, a gafu ta awan takanan da a pinaabikan ni Hesus ya itulduna kiden petta ibar na tekid.

2 “Kuga timalin ya allak ku ta tolaykidin, te tallu araw kid na teyak, a naafutna ya balun da. 3A ampadatangan ku kidmina ta bali da a magkafuy kid sangawta dalan gafu ta bisin da, pade awa pakeadayu ya bali na kadwan,” kunna.

4 “Ahu, had ya pangalapan tam ta isinna lugar ta ipakan tam tekid, te adayuhaman yan ta babali?” kunda hapatentu.

5 “A piga hud ya nehuna muy ngapan?” kunna ha,

“A pitpitu hukal la,” kunda hapa.6 A gafu ta kumanen a pinagtuttud na yatolay kiden ta lutak, a ginawat na hapa yapitu kiden pan kapye na kid nepakimallak,a sangaw ginadgadwa na kid kapye na kidnegawat ta ituldu na kiden, a nesaned dakid hapa ta tolay kiden. 7 Itta hapa yaassang la na ikan da, a nepakimallak nakid hapa kapye na kid nepesaned. 8 Asa nagkakan kid abat ta nabattug kid. Asangaw pinannu da hapa ya pitu na la-bata nehuna na tolay kiden. 9 A ya kadduna nagkakan kiden a nasurok ta appataribukid, a sangaw pinadatang na kid ta bali da.10 A tekid na nagtugut a naglugan hapa iHesus ta barangaykontodu itulduna kiden,a umange kid ta lugar na Dalmanuta.

YaPangparubaNaPariseyuKidenTeHesus(Mt 16:1-10)

11A sangaw umange te Hesus ya kadwankiden Pariseyu, a nakidibati kid tentu.

“Mappya ta itta ya ipaitam ta paka-pangwam, petta pakaitan mi ta Nama-ratu ya nangidob teko,” kunda ta pang-paruba da tentu.

12 A nanalasigak hapa i Hesus ta pag-damdam na tekid, a

“Anu ya kuga pagdaram na tolay kidinyan ta kanayun adangan da ya ipaitaktekid? Kakurugan ya uhohug ku teka-muy ta awan sangaw ta ipaitak teka-muy,” kunna tekid, 13 a nagtugutan nakid.

A nagbarangay ig Hesus ikid na ituldu nakiden petta e kid ta dammang na alugen.

14 A ta nepaglugan da ta barangayen analiwatan na ituldu na kiden ya nagbalunta kanan da, te tatakday la na pan ya hunada ta barangayen. 15A ya uhohug ni Hesustekid a

“Mappya ta palanan muy ya beking*na Pariseyu kiden ikid na beking nakahulun ni Herud, te dulay,” kunna.

16 A nagbabidan da am anu ya ikayat nauhohugan;

“Ay On, te naliwatan tam ya nagbalunta pan,” kunda.

17Ammi ta nepakarikna ni Hesus ta bida daa

“Anu kuga pagbabidan muy ya kawanna kanan tam?” kunna. “Awemuy hudpara maawatan ya ikayat ku uhohugantekamuy. Nagbanad hud ya nonot muy?18 Itta haman ya mata muy, a anu awe-muy haman makaita. A itta hapa yabangbangmuy, a anu awemuymakadan-gag? 19Naliwatan muy de ya lima kidenpan nga nepakan ku ta limaribu kiden.A piga hud na la-ba ya pinannu muy tahuna da kiden?” kunna tekid.“A mafulu duwa,” kunda hapa.

20 “A ta pitu kiden pan nga nepakan kuta appataribu kiden, a piga hapa na la-baya pinannu muy ten ta huna da kiden?”kunna ha.“A pitu hapa,” kunda.

21 “Ay, awemuy para la de maawatanya ikayat ken uhohugan tekamuy nga

‘Palanan muy mina ya beking naPariseyu kiden ikid nig Herud?’ ”kunna.

Ya Pagpamappya Ni Hesus Ta Nagdaram* 8:15 Ya beking ya ikihu da ta arena en am mamadday kid ta pan petta bumlad.

Markus 8:22 68 Markus 9:122 A ta pakadatang da ha ta ili na Bet-

sayda a itta ya umange nangidafung tanagdaram te Hesus, a nebar da ta

“Maski la isi-ged mu ya kamat mutentu petta makaita,” kunda tentu.

23 A inibbalan ni Hesus ya kamat na nag-daramen, kapye na ginemidan neuhet taada-dayu ta babali kiden. A sangaw linuta-ban na ya mata na kiden kapye na kid hapasini-ged ta kamat na.

“Itta de ya maitam?” kunna tentu.24A nesaned na hapa ya mata na kiden, a

“Maitak de ya tolay kiden ngamagpapa-yat, ammi awan ta pagdadu-man da ikid na kayu kiden,” kunna hapa.

25 A gafu ta kumanen a sini-ged na ha yamata na kiden, a tentu ha pake nagladdanga nagmappyan ya mata na kiden, a pakemadakar na ya pakaita na ta ngamin. 26 Apinadatang ni Hesus ta bali na, ammi dananebar na ta

“Awem la magsibsibal ta kadwan ki-den babali,” kunna hapa tentu.Ya Pangpohut Ni Hesus Ta Ituldu Na Kiden(Mt 16:13-20; Lk 9:18-21)

27 A tekiden nagduldulot ta ili naSesariya Pilipo a itta ya pinohutan ni Hesusta ituldu na kiden;

“Anu kan ya pangitan na tolay kidenteyak am inya yak?” kunna tekid.

28 “A pahig na kadwan ta iko i minaHwan nga nangzigut ta tolay nga napa-pasi ta kwa en sina. Ammi ta kadwan apahig da ta iko ya aglavunen Eliyas ngamagtoli kan ta lutakin. A ta kadwan paraa pahig da ta iko ya takday na aglavunnga nasi ta palungu araw,” kunda.

29 “A ikamuy ay, anu hapa ya pangitanmuy teyak?” kunna ha tekid.

A i Simon Pedru ya alistu tumabbag;“A iko ya Mangikerutanen nga netun

na Namaratu ta pinakadamami,” kunna.30 A sangaw pake nebar ni Hesus ta awedamina bibidan yen ta kadwan kiden tolay.

Ya Panglavun Ni Hesus Ta Pasi na(Mt 16:21-28; Lk 9:22-27)

31 A ta nekabalin na en a namegafunhapa i Hesus ngamangipadangag ta pasi natekid.

“Mappya ta pakākāllakan da sangawya Tolayin taga Langit, te ya kalalak-lakayan kiden ikid na padi kiden ikid

na mangituldu kiden, a aweyan dak san-gaw, kapye dak sangaw papapasi, ammimatolayak hala sangaw am nagpasan yatalluhaw,” kunna,

te awena nelemad awa pake nebar na tekid.32Ammi ginamid ni Pedru ta sang adayu, a

“Awemmina ibar ta mapapasi ka, Afu,te Namaratu ya makkamu teko,” kunna.

33Anagbalittag hapa i Hesus nga nangita takadwan kiden ituldu na kapye na nehuya iPedru,

“Umadayu kan teyak, te itta Satanasteko, te bakkan ta uray na Namaratu yapatarabakum teyak awa uray hud la natolay,” kunna tentu.

34 A sangaw pinaabikan na ya ituldu nakiden ikid na kadwan kiden tolay nganangkalihung tentu petta madangag da yaibar na tekid.

“Am itta ya mayat dumagdag teyak amappya ta pagtalekudan na ya bari na,a attaman na ya zigat na pangurug nateyak, petta makadagdag teyak. 35 Temaski am inya ya mangkenga ta angatna a masi hala sangaw ta magnayun,ammi ya mangisagapil ta angat na gafuta pangurug na teyak ikid na damag kua matolay hala sangaw nga magnayun.36 Te maski am itta mina ya nakaalap tangamin kidenmagmagannud ta paglele-hutin a itta hud sangawya kappyanannatentu am nawakay ya kahalwa na ta pasina. 37 A itta hud sangaw ya pangsaka nata kahalwa na petta matolay? 38A maskiam inya sangaw ya mamat mangibosagteyak ikid na uhohug ku ta atubang naawan kiden mangurug a yen hapa san-gaw ya ikamat ku am magtoli yak san-gaw ta lutakin nga mangihulun ta paka-pangwa ni Damakewan ikid na anghel nakiden,” kunna.

9Ya Pagdakar Na Bari Ni Hesus(Mt 17:1-8; Lk 9:28-36)

1A ya uhohug na para tekid a“Kustu hapa ya ibar ku tekamuy ta

itta ya kadwan kiden tekamuy nga awanpara la masi addet ta maita da sangawya pakapangwa na Namaratu ewan ngamehulun ta Mangikerutan am ange san-gaw sin magtogkok ta pagariyan na Na-maratu,” kunna.

Markus 9:2 69 Markus 9:242 A ta nepagpasa na annam na araw a

inalap na ig Pedru, ikid ni Santiago ikid niHwan, a sa naghahulun kid nga gimon taata-nang na bagetay, petta ik-ikid la. Asangaw nanguli hapa ya bari ni Hesus en,3 a pake nagfuraw ya barawasi na kiden,te awan ta kagitta na kafuraw na, te pakemakatulang hapa ya dakar na en. 4 Anepagka-ma da hapa ya lalattog ni minaMoses ikid ni Eliyas, a nagbida kid te Hesus.A ya uhohug ni Pedru a

5 “Mappya, Afu, te itta kamin sin, temamadday kamimina ta tallu na ba-bali,petta tagtakday kam ni Moses ikid niEliyas ta ba-bali,” kunna.

6 Ammi pagtaranyag na yen gafu ta talawna en, te sa nagtalaw kid. 7 A kima-ma lahapa ya pake furaw na kulam nga imakbantekid, a tinappanan na kid, a nadangagda hapa ya maguhohug tekid ta umag nakulamen,

“Ye-yan ya Anak kin nga pake iddukanku. Amappya ta dangaganmuy ya itulduna tekamuy,” kunna.

8 A tekiden naglipay a awan na ta naita daam awa i Hesusen la.

9 A tekiden dumadagut ta bagetayen anebar ni Hesus tekid ta aweda la bit bibidanya naita da,

“te mappya ta apolu masi ya Tolayintaga Langit kapye na sangaw matolay,a yen sangaw ya pangipadangag muy,”kunna.

10 Aweda mantu binibida, ammi nag-babidan da am anu ya ikayat na uhohuganta uhohugna ennga ‘masi kapye na sangawmatolay’. 11A ya pohut da en hapa tentu a

“Am gagangay ta kumanen sangaw yakasasaad mu, Afu, ta iangem ta lutakina anu mantu ya ikayat na uhohuganna mangituldu kiden, te ibar da hamanta apolu maglattog i Eliyasen kapye naumange ya Mangikerutanen nga nekarina Namaratu, ammi ikon haman yanapolu?” kunda.

12-13“A kustu hala ya nebar da,” kunnahapa ni Hesus, “te kakurugan ta apolumaglattog i Eliyas, petta dana iparanna ya tolay kiden. Ammi ya ibar kutekamuy a nabayag na haman ya nelalat-tog ni Eliyas ta kuman na linavun data suraten, ammi aweda nalasin, a yen

ta tinapangan da ta kuman na nekayatda. A mappya hapa ta magdulot yauhohug na suraten gafu ta Tolayin tagaLangit, te pakākāllakan da sangaw kapyeda iwarad,” kunna.Ya Pagpamappya Ni Hesus Ta Abbingen

Seanitu(Mt 17:14-21; Lk 9:37-43)

14A tekid na nakadagut ta agyan na kad-wan kiden ituldu na ta akban na bagetayena itta hapa ya addu na tolay. A ya kadwankiden mangituldu ta relisyon na Hudyokiden a pakidibatin da ya ituldu na kiden.15 A ta nepakaita na tolay kiden te Hesus akuga nekawa kid tentu, a nagbabilag kid nanga ange magpadulot tentu. A ya nebar niHesus tekid a

16 “Anu hud ya nagtatabbagan muy taayanen?” kunna hapa tekid.

17A ya tabbag na takdayen a“Itta yak sin, Mistro, te neangek mina

teko ya anak ken, te itta ya anitu na nganagpaumal tentu. 18 A am pagkissiwanna a pagdangkakan na hapa ta lutak,kapye na pagtuyagan ya bari na en, ot-turu pagngahitaman na, a paglukbakanna para. A nepatugut ku ya anitu na enta ituldumkidin sin, ammi aweda hamannabalinan,” kunna.

19 “Kuga awan ta pangikatalak na to-lay kidin yan. Bababang yen kabayag napagyan ku tekamuy nga mangitultuldu,ammi awemuy para la netug. Iange muymantu sin ya abbingina,” kunna.

20 A neange da mantu tentu, ammi tanepakaita na anitu na en te Hesus a ka-ma la pinagkissiw na ha ya abbingen, apinagdangkak na ta lutak, a nagkakuyat, anaglukbak na hapa.

21 “Umanu hud ya kabayag na ta ku-manin?” kun ni Hesus te dama na en, a

“Addet ta pake kaassang na ay,”kunna. 22 “A ta kadwan a paglattun nata afuy pase danum petta papasin na.Ammi am itta ya makkwam, Afu, ayikallak kami, Afu,” kunna ha.

23 “Annum hud ibar am itta yamakkwak? Makkwak ngamin am itta yapangikatalak mu teyak,” kunna hapa niHesus tentu.

24 “Ay, ikatalak ta ka, Afu, pagustumhaen ya pagkurangan na pangikatalakku,” kunna hapa nagtangit.

Markus 9:25 70 Markus 9:4925 A gafu ta nagbabilag na ya tolay kidennga ange magbuya a dana nehuya ni Hesusya anitu na abbingen.

“Iko anitu nga nagpaumal ikid na nag-pabangngag ta abbingina, pagtugutāmna, a awem na sangaw magtoli,” kunna.

26 A pinaggihawa na anitu en ya abbingenkapye na ha pinagkissiw ta masikan nakissiw, a yen ya nepagtugut na. A kumanna nasin ya abbingen.

“Ay e, nasin,” kun na kadwan kiden.27Ammi enna inibbalan ni Hesus ya kamatna en kapye na pinagivwat, a nagtayuk na.

28 A sangaw ta bali ta awan ta nakibidanteHesus a umange tentu ya itulduna kiden,a

“Anu awemi napatugut ya anitu naen?” kunda tentu.

29A ya tabbag na hapa tekid a“Awenamapatugut na kumaninna an-

itu am awemuy dana makimallak pettauffunan na kam na Namaratu ewan,”kunna.30A ta nekabalin da ten a nagpaabagatan

kid ta lugar na Galileya, ammi ikayat niHesus ta awan ta makkamu ta agyan da,31 petta awan ta manabtabang ta pangit-uldu na ta ituldu na kiden. A ya uhohug natekid a

“Papasin da hala sangaw ya Tolayintaga Langit, te itta sangaw ya man-gitalaba tentu petta enda gafutan namangikatupag kiden tentu. Ammimaskiampapasin dak amatolayakhala sangawta mekatallu na araw,” kunna.

32 Ammi aweda para la naawatan ya ikayatna uhohugan tekid, a mamat kid nangibar.

Ya Bida Na Umalinnak(Mt 18:1-5; Lk 9:46-48)

33 A ta nekabalin da ten a nagdulot kidta ili na Kapernayum. A tekid na gimonta bali a pinohutan ni Hesus tekid am anuya nagbabidan da ta dalan. 34Ammi awedanagasitang, te intu nagbabidan da am inyatekid ya pinakadakal da. 35 A tentun hapanakatuttud a pinaabikan na kid tentu, yamafulu duwa kiden, a netuldu na kid.

“Am itta ya mayat magbalin tapinakadakal na kahulun na kiden amappya mantu ta intu ya kapozyananda petta makitagabu tekid,” kunna.

36A pinatayuk na hapa ya takday abbing tatātangngan da, kapye na sina-bil, 37 kapyena ha binida ta mafulu duwa kiden.

“Maski am inya ya mangtagop takumanin na abbing gafu ta pangurugna teyak a mekwenta hapa ta iyak yatinagop na, a ya mangtagop teyak abakkan la ta iyak ya tagopan na am awanangidoben teyak hapa,” kunna.

38A ya uhohug hapa ni Hwan tentu a“Mistro, itta ya naita mi nga mag-

patugut ta anitu na seanitu kiden, ammiusaran na hapa ya ngagam. A ginammanmi hapa te awena mehulun tekitam,”kunna.

39 “Awemuy mina gamman ya kuma-nen,” kunna hapa ni Hesus tentu, “temaski am inya mina ya mangipaita tapagpaka-latan gafu ta ngagan ku a awe-nak otturu padpadulayan. 40 Te yaawan mangikatupag tekitam a kahuluntam kid hapa. 41 A kakurugan hapa yauhohug ku tekamuy ta maski am inyaya mangatad ta inuman muy gafu takahulun ta kam a itta hala sangaw yaisagolyat na Namaratu tentu,” kunna.

42 “Ammi am inya ya mangituldu tadulay ta maski takday la na kaassan-gan kiden nga mangurug teyak a pakekakallak sangaw, a mapmappya mina enta dana nakaddangan ya lig na en tadappug na batu kapye na newarad ta be-bay, petta awena mina nakaliwat. 43-46Aam angarigan ta kamat mu ono takkimya gafu na pagliwat mu a awem hudgappakan kapyem iwarad petta awemsangaw melogot? Te mapmappya ta na-pukulan ka mina nga magdulot ta mag-nayun na pagtolayam ammi ta mewaradka ta afuyen nga awan maazap gafu taawemen inazi. 47 A kumanen hapa tamatam, te am angarigan ta matam yagafu na pagliwat mu a awem hud kilotankapyem iwarad petta awem melogot?Te mapmappya ta bulding ka mina ngasimarok ta pangikerutan na Namaratuammi ta mewarad ka ta pangtaguhali naen gafu ta awemen inazi. 48Te ya ngaminkiden magaddet ta iten a awena san-gaw masi na irat da kiden, yaga awenamaazap na afuyen, 49 te sa mapa-gangkid ta afuy.

Markus 9:50 71 Markus 10:2150 “Itta hud ya kapkappyan na asin

am awan na ya nanam na? A yen yapagnonotan muy, te mappya ta kumanna asin ya gagangay muy, petta mappyaya pagkakahulun muy.”

10Ya Ituldu Ni Hesus Gafu Ta Paggungay Na

Nagatawa(Mt 19:3-12)

1A ta nepagtugut nig Hesus ta nagyananda en a umange kid ta lugar na Hudeyata dammang na karayan na Hurdan, anagammung ha tentu ya awan bababangna tolay, a netuldu na kid ta kuman nagagangay na en. 2A umange hapa tentu yakadwan kiden Pariseyu, te itta ya pohut data pangparuba da tentu.

“Mistro, had kun na pangawatam talintig ni Moses gafu ta magatawa kiden,te mepalubus de ta igungay na lalaki yaatawa na?” kunda.

3A ya tabbag na hapa tekid a“Anu hud ya nebar ni mina Moses

tekamuy?” kunna.4 “A nepalubus na ta igungay na lalaki

ya atawa na, ammi mappya ta iatadna tentu ya papel na pakigungay na,”kunda.

5 “A onay, gafu ta pagbanad na nonotmuy, 6 ammi addet ta nepamadday naNamaratu ta napopolu kiden a bakkanhaman ta kunna ten, te ya uhohug nasuraten a

‘Pinadday na kid petta itta ya lalakiikid na babbay.

7Ayen tamakigungay ya lalaki tadakal na kiden, te makidaggata atawa na en,

8 a ikwenta na Dyos ya duwa ki-den ta tatakday la na tolay,’kunna,

A bakkan kid na mantu ta duwa na tolay,te tatakday kid na. 9 A madi mantu ampaggungayan tam ya pinagdagga na Nama-ratu,” kunna tekid.

10 A ta datang nig Hesus ikid na itulduna kiden ta bali a pabida da ha tentu yakasasaad na makigungay ta atawa na. 11 Aya uhohug na tekid a

“Am makigungay ya lalaki ta atawana otturu mangatawa ha ta takwan amekwenta hala ta mangadallaw. 12A ammakigungay hapa ya babbay ta atawa na

otturumakiatawa ta takwan amekwentahapa yen ta makikadallaw,” kunna.Ya Pagbendisyon Ni Hesus Ta Abbing(Mt 19:13-15; Lk 18:15-17)

13 A sangaw itta ya mangiange ta anakda kiden te Hesus petta ipotun na ya kamatna tekid, ammi nehuya na kid na ituldu nakiden. 14 Ammi ta nepakaita ni Hesus tainingwa da a nagporayan na kid hapa.

“Awemuy la gamman ya anak kiden,petta e kid la teyak, te ya ngamin kidenmakigitta ta abbing a yen kid ya iturayanna Namaratu ewan,” kunna.

15 “A kakurugan hapa ya uhohug kutekamuy ta am awemuy ikatalak ya pag-taronnaNamaratu ta kumanna abbing aawemuy sangaw mesipat tentu,” kunna,

16 otturu sina-bil na ya tagtakday abbing, apinasinapan na kid ta nepangipotun na takamat na tekid.

Ya Ituldu Ni Hesus Ta Naba-nang(Mt 19:16-30; Lk 18:18-30)

17 A tentu en nagganwat nga ange hamagpasyar ta takwan na lugar a itta yanagbilag nga ange namalentud ta atubangna en nga nakimemallak tentu.

“Ay, Mistro, kakurugan ta mappya kana tolay, a ibar mu haen teyak am anumina ya tarabakuk nga mappya pettaitta sangaw ya angat ku ngamagnayun,”kunna.

18A ya tabbag ni Hesus tentu a“Annum hud ibar ta mappya yak na

tolay? Itta hud ya mappya am bakkan lata Namaratu ewan,” kunna.

19 “Ammi am ikayat mu maatadan tamagnayun na angat a amum haman yalintig na kiden ta awem mamapasi, ikidna awem mangadallaw, ikid na awemmagtakaw, a awem hapa magladdud,ikid na awem magdarogas, a dayawamhapa ig damam ikid ni hinam,” kunnaha.

20 “Ay, kanayun kurugan ku yen kid nalintig abat ta kaabbing ku,” kunna hapa.

21 A inaita la ni Hesus ta pangidduk natentu, kapye naguhohug ha tentu;

“Itta para la ya takday pagkurangam,”kunna, “te em mina ilaku ya ngamin ki-den kwam, amangatad ka ta pobre kidenpetta itta sangaw ya pagba-nangam ngamauknud ta agyan na Namaratu. A am

Markus 10:22 72 Markus 10:44mabalin kan a magtoli ka sangaw pettadumagdag kan teyak,” kunna.

22A ta pakadangag na lalaki en ta inuhohugni Hesus tentu a nagsugyab ya mukat na, anagtugut hapa nagdamdam, te pake adduya kwana. 23AnesanedniHesus yamatanata ituldu na kiden kapye na ha naguhohugtekid:

“Kuga mazigat ya isassarok na maba-nang ta pangikerutan na Namaratu,”kunna.

24Anepagpaka-lat da hapa ya inuhohugna,ammi pinidwa na ha tekid;

“Anak ku, kakurugan ta mazigat yaisassarok na tolay ta pangikerutan naNamaratu, 25 temalmalogonya isassarokna anwang ta hubu na dagum ammi taisassarok namaba-nang ta pangikerutanna Namaratu,” kunna tekid.

26A pake nepagpaka-lat da ha ya inuhohugna;

“A am gagangay ta kunna ten, Afu, aitta hud para ya mekerutan?” kunda.

27A nesaned na bit ya mata na tekid kapyena tumabbag.

“Awan pulus ta mabalin na tolay pettamekerutan mina, ammi itta ya mabalinna Namaratu, te intu ya makapangwa tangamin,” kunna.

28A ya uhohug ni Pedru tentu,“A itan na kamin, Afu, te sa newasa min

ya ngamin kwa mi petta dumagdagkami teko,” kunna.

29-30A ya tabbag hapa ni Hesus a“Kakurugan ya uhohug ku tekamuy ta

am itta ya nagtugut ta bali na, ikid nakabagis na, ikid na dakal na kiden, ikidna lutakna, ikid na anakna, gafu ta pake-sipat na teyak ikid na pangipadangag nata damag ku a maatadan hala sangawyen ta minagmagatut ta katolay na sinta kuman na natugutan na kiden, ammimedagga hapa sangaw ya mangitapangtentu. A sangaw ta ketta na pangipa-na na a maatadan hapa ta magnayunna angat. 31 Ammi ya kadwan kidennga mapa-polu ta ayanin a mapozan kidsangaw, a ya kadwan kiden ngamapozanta ayanin a mapolu kid sangaw,” kunnatekid.Ya Ange Nig Hesus Ta Ili Na Herusalem(Mt 20:17-28; Lk 18:31-34)

32 A ta nekabalin na en a magtugtugutkid na nga ange ta ili na Herusalem, amalalang ya mafulu duwa kiden te Hesusgafu ta maaggut imunnan tekid ta dalan,yaga medyo magtalaw hapa ya kadwankiden tolay nga dumagdag tekid. Apinaabikan ni Hesus ya mafulu duwa kidententu petta bidan na tekid ya makkwa san-gaw tentu.

33 “Dangaganmuy ya ibar ku tekamuy,te magdulot kitanan ta ili na Herusalem,a yen sangaw ya panggafutan da ta To-layin taga Langit, petta idarum da tapadi kiden ikid na mangituldu kiden talintigen, a sa ikayat da sangaw ta masi.34 A am negawat dan ta Hentil kidennga mangibbal tekitam a amāmatan dahapa, yaga paligatan da kapye da sangawpagappan ta krus. Ammi matolay halasangaw ta mekatallu na araw,” kunna.

35Apake himebing tentu ig Santiago ikid niHwan nga anak ni Zibadeyu, a

“Mistro, itta haen ya adangan miteko,” kunda.

36 “A anu hud ya ikayat muy?” kunnahapa.

37 “A te ikayat mi ta makipag-togkok kami sangaw ta hebing mu ammakatogkok kan sangaw ta pagariyamta lutakin,” kunda.

38 “Ahu, awemuy de amu ya zigat naadanganmuy. Makkwamuy hud sangawya magattam ta kagitta na neatad naNamaratu teyak ta zigat kin?” kunna.

39 “A on ay, makkwa mi,” kunda hapa.40 “A kakurugan ta paruban muy san-

gaw ya kagitta na zigat kin, ammi maskikunna ten a bakkan hala ta iyak ya mag-pili tamagyan ta hebing ku, te i Damake-wan ya makkamumagpili,” kunna tekid.41 A ta pakadangag na kadwan kiden ta

inadangna duwa kiden teHesus a nalussawkid hapa tekid, 42 ammi sa pinaabikan nakid ni Hesus a tinabarangan na kid.

“Amu muy ya gagangay na Hentil ki-den ta ikwenta da ya iturayan da kidenta kuman na tagabu da, a ya mayatmagmayor ta kahulun da kiden a dobanda kid, 43 ammi awemuy mina makigittata isina kid, te ya mayat madayawantekamuy a maguray mina makitagabuta kahulun na kiden. 44 A ya mayat

Markus 10:45 73 Markus 11:14metun ta mayor na ngamin a magurayhapa makitagabu tekid. 45 Te maski yaTolayin taga Langit a bakkan ta yen yaumeyan na ta isin petta makitagabu yatolay kiden tentu, awa intu ya magserbitekid, a isagapil na hapa ya angat natekid petta masaka na kid,” kunna tekid.Ya Pagpamappya Ni Hesus Te Bartimeyo(Mt 20:29-34; Lk 18:35-43)

46 A tekiden nagtalib ta ili na Heriku adumadagdag hapa tekid ya pake addu natolay. A itta hapa ya nagdaram nga imatut-tud ta pingit na kalsada en nga nagngagante Bartimeyo nga anak ni Timeyo. 47 A tapakadangag na ta magtalib na i Hesus tagaNasaret a nagayayag na,

“Ay, Hesus, Simsima ni mina Dabid,ikallak nak haen, Afu,” pakakin.

48 Ammi nehuya na kadwan kiden tolaypetta awena magsitang, ammi nepasikanna para ya iayag na,

“Ay, Simsima ni mina Dabid, ikallaknak haen, Afu,” kunna.

49A nagtayuk hapa i Hesus a“Baran muy, petta ange hala sin,”

kunna.A binaran da.

“Awem la magburung, a imivwat kan,te paayagan na ka,” kunda tentu.

50A alistu timollok nangiwasa ta salnuk naen, a umange te Hesus.

51 “A anu hapa ya pakkwam teyak?”kun ni Hesus tentu.

“Ay Afu, ipaitak ya awekin pakaita,”kunna hapa.

52A ya uhohug ni Hesus tentu a“Magdulot kan la ta eyam, te nagmap-

pya kan gafu ta pangikatalak mu teyak,”kunna,

a yen hapa ya nepakaita na, a dumagdag nahapa teg Hesus ta dalan.

11Ya Pagpaari Mina Na Tolay Kiden Te Hesus(Mt 21:1-11; Lk 19:29-44; Jn 12:12-19)

1 A tekiden nakaabikan ta ili naHerusalem a pa nagimmang kid bit ta bikatna babali kiden ta Beffage ikid na Betanyata Bagetay na Olibo, te pinaunnan ni Hesusya duwa na ituldu na kiden.

2 “Magdulot kanan ta babali kidewan,a am nakasarok kanan a maita muy san-gaw ten ya urbunna kabayungamegalut

nga awan para la natakayan. A ubadanmuy hapa, te idatang muy hapa sin.3 A am itta sangaw ya mangpohut tapangubad muy a ‘Pa masapul na bit la iAfu, te petoli na hala sangaw ta ayanin,’kummuy.”

4 Umange kid mantu, a naita da hala yakabayu en negalut ta irwangan na bali tapingit na kalsada. A tekiden nangubadtentu a

5 “Annun muy hud ubadan ya urbun-ina?” kunna hapa na imatayuk kidenten.

6Anebar da hapa ya uhohugniHesus tekid,a nepalubus da hala. 7 A ta nepangidatangda tentu a nehuklad da ya ga-gamit da taurbunen, a nagtakay na hapa i Hesus. 8 Atentu en nagtakay a imunnan hapa ya adduna tolay, a nehuklad da ya ulolat da kidenta angen na en ta pangdayaw da tentu. Anangalap hapa ya kadwan ta kuman na donna anaw, a nehuklad da hapa ta angen naen. 9 A ya tolay kiden nga imunnan tentuikid na itta kiden ta gafan na a nagayayagkid na,

“Madaydayaw ya Namaratu ewan.Bendisyonam, Afu, ya umange in sin ngapinakabarim.

10 “Bendisyonam, Afu, ya umangein nga magtogkok ta iturayan ni mi-nakakayen Dabid.

“Madaydayaw ya Namaratu nga kata-nangan na Dyos,” kunda ta pagayayagda.Ya Pangigaged Ni Hesus Ta Kayu Ikid Na

Pangihuya Na Ta Maglaku Kiden(Mt 21:18-22)

11 A ta datang ni Hesus ta ili naHerusalem a simarok hapa ta Simbaanna Namaratu. A tentun nabalin nangitata ngamin ten a imuhet ha, a umange taBetanya te furab na, a nehulun hapa yaituldu na kiden.

12 A ta lalakwat tekiden ha nagtoli ta ilina Herusalem a nabisinan i Hesus ta dalan.13 A tentu en nakaita ta kayu na higos tasang adayu, a umange nagpusit ta mayanna en, te itta mina ya negindan ta donna kiden. Ammi awan haman ta mayanna, a awan para la ya kaarawan na mayorna pagmayan na. 14 A gafu ta kumanena “Maski awem na sangaw magmayan,”

Markus 11:15 74 Markus 12:1kunna ta kayu en, a nedangagan na hapana ituldu na kiden.

(Mt 21:12-17; Lk 19:45-48)15 A ta datang da ta ili na Herusalem

a simarok kid ha ta simbaanen a pine-gafwanan ni Hesus pinohet ya naglakukiden ikid na gumatang kiden, yagapinagsikig na hapa ya lamesa na nagtalikiden ta pirak, ikid na pagtuttudan nanaglaku kiden ta kalapati. 16A am ittaminaya mangigadak ta agtun na ta bagaw nasimbaanen a nehangat na hapa. 17 A pakenehuya na kid,

“Anu awemuy haman manonot yauhohug na Namaratu ta suraten, te

‘Gagangay ta balikin yan ya pakimal-lakanmina na ngamin tolay,’ kunnahaman,

ammi pinagbalin muy garay tapagkakampatan na magdarogas ikid namagswitik,” kunna tekid.

18-19 A sangaw ta marimat a nagtugutha ikid na ituldu na kiden. Ammi tanepakadamag na padi kiden ikid namangi-tuldu kiden ta iningwa ni Hesus ta simbaa-nen a nagbabidan da am had kunna minana pangpapasi da tentu, te nagburung kidtentu gafu ta pangdayaw na tolay kiden taituldu na en tekid.

20 A ta lalakwat ta pagtalib nig Hesusta kayu en nga negaged na a nakatang naya kayu en addet ta ramut na kiden, 21 ananonot ni Pedru ya nebar ni Hesus ta kayuen,

“Itam yan, Afu, nakatang kad na yakayu in nga negaged mu ta karabi,”kunna.

22A ya uhohug ni Hesus tekid a“Mappya ta ikatalak muy ya Nama-

ratu, 23 te kakurugan ya uhohug ku teka-muy ta am ikatalakmuy ya panguffunnatekamuy a mabalin ta ibar muy sangawta bagetayin ‘Umalit kan te maglattukan ta bebay,’ a Namaratu mantu yamakkamu petta makkwa hala ya nebarmuy, am kakurugan ta awemuy pag-duwaduwan ya nonot muy.

24 “A yen ta ibar ku tekamuy ta maskiam anu ya adangan muy ta pakimallakmuy a ikatalak muy la ta neatad nan,a kwa muy hala sangaw. 25 Ammi amkadamakimallak kam amappya ta pako-man muy ya nakaliwat tekamuy, petta

pakoman na kam hapa na Dama muye-wan Namaratu. 26 Ammi am awemuypakoman ya nakaliwat tekamuy a awenakamhapa pakoman na Damamuyewan,”kunna.Ya Pangpohut Da Ta Turay Ni Hesus(Mt 21:23-27; Lk 20:1-8)

27A sangaw ta mittan a nagtoli kid ha taili na Herusalem a simarok kid ha ta sim-baanen. A ta pagpatoyan ni Hesus ta umagna simbaanen a umange hapa tentu ya padikiden ikid na kadwan kiden pinakadakalna tolay kiden, a pinohutan da ya gafu natinarabaku na.

28 “Inya hud ya nangatad ta turaymu petta maguray ka la ta ngamintinarabakum ta isin?” kunda.

29 “A itta hapa ya pohut ku tekamuy,”kunna hapa, “te am matabbag muy yapohut ken a ibar ku hapa tekamuy yagafu na turay ku ta tarabaku kin. 30 Aya pohut kin tekamuy a inya hud yanangatad ta turay nimina Hwanen pettamangzigut ta tolay? Ibar muy teyakam Namaratu, ono tolay ya nangatad taturay na?” kunna tekid.

31A gafu ta napopoyung kid na ta saludsudna en tekid a dana nagbabidan da bit tamelemad am anu mina ya tabbag da tentu;

“Am ibar tam ta Namaratu ya nan-gatad tentu a ‘Anu kawagan na mantuta awemuy kinurug,’ kunna sangaw teki-tam. 32Ammi am ‘Tolay la ya nangatad,’kuntam a ikatupag na kitam sangaw natolay kiden, te ipasikkal da haman taNamaratu ya nangidob tentu,” kunda.

33A ya tabbag da mantu te Hesus a“Awemi haman amu,” kunda.“A am awemuy mantu matabbag ya

pohut ken tekamuy a awek hapa ibartekamuy am had sin ya gafu na turay kinta tarabaku kin,” kunna hapa tekid.

12Ya Keangarigan Na Nagmula Ta Unas(Mt 21:33-46; Lk 20:9-19)

1 A nedulot na ya pagbida na tekid takeangarigan:

“Itta ya takday tolay nga nagmula taaddu na unas, a inaladan na hapa yakaunasan na en. A sangaw namaddayhapa ta agdapilan ikid na ba-bali para

Markus 12:2 75 Markus 12:20magtaron kiden. A sangaw nepaābāngna ya kaunasan na en, te umange bitta takwan na lugar. 2 A ta kaarawanna pagapit da a dinob na ya tagabu naen ta nangabang kiden petta alapan namina ya abang na en. 3 Ammi ginafutda, a pinalpaluk da kapye da pinatugut,a awan ta inalap na. 4A sangaw dinob naha ya takday para tagabu na, a binigadanda ya ulu na yaga inamāmat da. 5 Asangaw dinob na ha ya takday para, apinapasi da. A addu para ya dinob natekid, ammi tinapangan da ya kadwan, apinapasi da ya kadwan. 6 Itta para ya tak-day doban na ammi anak na en nga pakeiddukan na, a yen ya kapozyanan nadinob na tekid, te nonotan na ta ‘Mamatkid sangaw ta anak kin,’ kunna. 7 Ammita nepakaita nanangabang kiden ta anakna en a nagbabidan da ya pangpapasi datentu.

‘Gagangay ta ye-yan sangaw yamakaalap ta ngamin kwa na makāu-nasen, a mappya mantu ta papasintam hapa ya anak na in petta awansangaw ta mangalap ta lutak na in, akwa tanan sangaw,’ kunda.

8 A ginafut da mantu ya anak na en, aneuhet da ta kaunasan kapye da pinapasi,”kunna tekid.9 A ya nebar ni Hesus ta kinabida na kidena

“A anu sangaw ya uray na makāu-nasen ta nangabang kiden, awa enna kidmantu papasin, a ipaabang na sangawya kaunasan na ta kadwan. 10 A yenta nonotan muy mina ya uhohug naaglavunen ta surat na en, te nebar na ta

‘Newarad na magbali kiden ya arigien nga nepapatayuk na Namaratutekid,

ammi netoli hala,a nagbalin ta kasikanan na arigi ta

ngamin bali,11 te Namaratu ya makkamu

tentu, a dayawan tam hapa yakalalaki na,’ kunna.”

12Agafu ta uhohugni Hesus tekid a gina-fut da mina petta idarum da, te naawatanda ta ikid hapa la ya pagbalinan na takumanna nangabang kiden ta keangariganna en, ammi gafu ta talaw da hapa ta tolaykiden a nagtugutan da la.

Ya Pangayayyaw Na Pariseyu Kiden TeHesus

(Mt 22:15-22; Lk 20:20-26)13 A ta nekabalin da ten a nangidob ya

Hudyo kiden ta kadwan kiden Pariseyu ikidna kahulun ni Herud, petta paruban damina i Hesus talo am masikwatan da minata uhohug na, petta itta mina ya pangi-daruman da tentu. 14A ya uhohug da tentua

“Mistro, itta ya pohut mi teko, te amumi ta matunung ka na tolay, a matununghapa ya ngamin ituldum ta patarabakuna Namaratu tekitam, te awem la bu-rungan am anu ya uray na tolay, ikid naawan ta idadumam.

“A dangagan mi haen teko amipalubus na lintig ni Moses ya pagpagatam ta bwis ta ari na taga Roma kiden,petta amu mi am magpaga kami minaono awan?” kunda.

15 Ammi dana narikna ni Hesus ta yen yapangayayyawdamina tentu, a ya tabbagnatekid a

“Annun dak hud paruban? Itan ku bitya piraken nga ipaga muy ta bwis muy,”kunna.

16A ta nepangigawat dan ta piraken a“A inya hud ya makāmukat ikid na

makāngagan ta pirakin yan?” kunnatekid.

“A sinang mukat na Ari en,” kundahapa.

17 “A ipaita muy mantu ta gubyernuna Ari en ya mekustu ta pangurug muytentu, a ipaita muy hapa ta Namaratuya mekustu ta pangurug muy tentu,”kunna tekid.

A nepagpaka-lat da hapa ya tabbag na en.Ya Pangparuba Na Saduseyu Kiden Te

Hesus(Mt 22:23-33; Lk 20:27-38)

18 A ta nekabalin na Pariseyu kiden aumange hapa tentu ya Saduseyu kiden. Aitta hapa ya pohut da tentu gafu ta awedakurugan tamatolayhala sangawyanagpasikiden.

19 “Itta hapa ya pohut mi, Mistro, gafuta lintig ni Moses,” kunda, “te am masikan mina ya lalaki nga awan ta anakna a mappya kan ta kabagis na en yamangatawa ta kabalwan na en petta ittakan sangaw ya anak da nga lalaki ngamekwenta ta anak na nasi en. 20 A ta

Markus 12:21 76 Markus 12:38idi ta lugar mi a itta ya pitu na lalakinga nagkakabagis, a nangatawa hapa yaimunnanen, ammi nasi hala ta awedapara la paganak. 21 A gafu ta netulduni mina Mosesen a ya kabagis na en yanangatawa ta nabalu en, ammi nasi halayen ta awena para la paganak na bab-bayen. A kumanen hapa ta mekatalluen. 22 A sa nagpasi ya pitu kiden taaweda para la paganak. A kabalinanna pasi na mekapitu en a nasi hapa yababbayen. 23A amkakurugan tamatolayhala sangaw ya nagpasi kiden a had sinhud ta pitu kiden ya atawa sangaw nababbayen, te ikid ngamin ya nangatawatentu?” kunda te Hesus.

24A ya tabbag ni Hesus tekid a“Kugamagamamangaw kanan te awe-

muy maawatan ya ikayat na uhohuganna surat kiden, yaga awemuy hapa amuya pakapangwa na Namaratu. 25 Team matolay sangaw ya nagpasi kidena megitta kid sangaw ta anghel kidenta langit, yen ta awedan sangaw man-gatawa. 26 A am awemuy kurugan tamatolay hala sangaw ya nagpasi kiden ahad kunnamantunapangawatanmuy tauhohug na Namaratu te Moses ta agyanta kalakayu en gumatgatang, te ya nebarna tentu a

‘Iyak ya Dyos nga dayawan ni Abra-ham, ikid ni Isak, ikid ni Hakob,’kunna.

27 “Gagangaymantu tamatolay la yana kid,te bakkan haman ta nasi ya magdayaw taDyos, te ya matolay ya magdayaw tentu. Ayen ta killu ya nonot muy,” kunna tekid.

Ya Fun Na Ngamin Kiden Lintig Na Nama-ratu

(Mt 22:34-40)28 A ta pagintabtabbag da para la ni

Hesus ikid na Saduseyu kiden, a neddatan-gan na kid na takday mangituldu. A gafuta mappya ya tabbag ni Hesus ta Saduseyukiden a itta hapa ya pinohutan na tentu.

“Mistro, ta kuman na ituldum a hadsin hud ya fun na ngamin kiden lintig naNamaratu?” kunna.

29A ya neuhohug mantu ni Hesus tentu a“Ya fun na ngamin lintig na a intu yan:‘Dangagan muy, ikamuy nga Istralita,

Intu la dafu muy ya Namaratuewan, a awan ta takwan. 30 A

mappya mantu ta iddukan muy tangamin nonot muy ikid na ngaminkasikanan na bari muy.’ kunna.

Yen ya kadakalan na fun na ngaminlintig na Namaratu. 31 A ya mekaduwana fun, a intu yan:

‘Iddukam ya kagittam tolay ta kumanna pangidduk mu hala ta barim,’kunna.

A ya duwa kidin lintig ya fun na ngaminkiden lintig na Namaratu,” kunna.

32 “Kustu hapa ya tabbag mina, Mis-tro,” kunna hapa na takdayen, “te kaku-rugan ta tatakday la ya Dyos, a awan tatakwan, 33 a am iddukan tam ta ngaminnonot tam ikid na kasikananna bari tam,ikid na iddukan tam ya sakā tolay tam takuman na pangidduk tam ta bari tam apake mapmappya yen ammi ta ngaminkiden iatang tam,” kunna.

34A ya uhohug hapa ni Hesus tentu gafu tamappya ya inuhohug na a

“Kakurugan ta assang na la ya awenapakatolay teko na Namaratu,” kun niHesus tentu.

A yen hapa ya abat na pagpohut da tentu,te mamat kid na.

(Mt 22:41-46; Lk 20:41-44)35 A ta pangituldu para la ni Hesus ta

umag na simbaanen a itta hapa ya pino-hutan na ta tolay kiden.

“Ya kuman na ituldu na mangituldukiden a ibar da ta simsima ni mina Dabidya Mangikerutanen nga nekari na Na-maratu. A kakurugan hapa ya ibar da,ammi had kukunna simsima na? 36Te yanesurat ni Dabid nga nepaita na Kahalwana Namaratu tentu a

‘Itta ya nebar na Namaratu ta dafuken, te

“E ka sin magtogkok ta kanawankin, te ikita ya mangabakta katapil mu kiden, pettaiko sangaw ya makkamu tangamin,” kunna.’

37 “A am ‘Dafu ken,’ kun ni mina Dabidta pagtogkokan na Namaratu a hadkukunna mantu magbalin ta simsima napara?” kun ni Hesus tekid.

A matalakan kid mangdangag ta ituldu na.38 A ya kadwan kiden para netuldu na

tekid a

Markus 12:39 77 Markus 13:11

“Itan muy ta awemuy parigan yamangituldu kiden, te ikayat da itug-tugut ya barawasi na pangituldu da pettadayawan na kid na tolay. 39 A am ittaya pabuya ikid na gimung a pilin dapara ya pake kaispotan na agtuttudanpetta malogon kid maita. Ammi mag-immamappya kid la, 40 te ikid hala yamangsistema ta babay kiden nabalu tapanguffun da tekid, petta magubat da yabali da. A am itta kid ta paggagimunganamakimallak kid tamabayag petta pahigna kadwan kiden ta abikan kid ta Nama-ratu. Ammi pake dakdakal sangaw yapama-gang na Namaratu tekid ammi takadwan,” kunna.Ya Nabalu en Nga Nangatad Ta Pirak(Lk 21:1-4)

41 A sangaw umange nagtuttud i Hesusta batug na agila-nugan na tolay kiden tapirak ta umag na simbaanen, a itan na laya ange kiden mangila-nug ta pirak da.Umange hapa ya addu na naba-nang, adakal hapa ya nela-nug da. 42 A umangehapa ya takday babbay nga napanglaw,a intu la nela-nug na ya duduwa la nasinsilyu, kustu ta lugar na binting. 43 Abinaran ni Hesus ya ituldu na kiden pettamadangag da ya ibar na gafu ta babbayen.

“Itan muy ya babbay ewan, kakuru-gan ta ad-addu ya nela-nug na ammi tapagdadaggan na ngamin kiden nela-nugna kadwan kiden, 44 te intu neatad da yasobra na pagba-nangan da, ammi tentu aneatad na ya magserbi mina tentu gafuta kapanglaw na, te sa neatad na yangamin katolayan na,” kunna tekid.

13Ya Dumatang Ta Pagaddetan Na Arawin

Yan(Mt 24:1-14; Lk 21:5-19)

1 A ta neuhet nig Hesus ta simbaanen amakibidan kid na takday ituldu na, a

“Itam, Mistro, ya batu kiden nganepadday da ta simbaanin, awa ispot kidkontodu ngamin bali in,” kun na itulduna en tentu,

te dappug kid na batu nga nataga, a nasal-salnuk kid abat ta utun. A ya tabbag hapani Hesus tekid a

2 “Pake dayawan muy ya kapadday nasimbaanin, ammi ya ibar ku tekamuy a

sa marabba sangaw ya ngamin bali inyan abat ta awan pulus ta mesalnuk tamaski takday la na batu,” kunna.

3 A tentu en imatuttud ta utun na bagetayna Olibo ta batug na simbaanen a umangetentu ig Pedru, ikid ni Santiago, ikid niHwan, ikid ni Andres, te itta ya pohutan datentu gafu ta binida na ta simbaanen.

4“Afu, damaganmi haen amkanu san-gaw na araw ya nebar men nga kaperdina simbaanen. A awan hud ta imunnanpetta pakaitan mi ta tanagay na yadatang na?” kunda tentu.

5A ya tabbag na en tekid a“Pake itan muy ta awemuy sangaw

maayayyaw,” kunna, 6 “te addu san-gaw ya ange nga magingagan ta ngagankin, te ‘Iyak ya Kristu nga Mangikerutantekamuy,’ kunda sangaw, a addu sangawya mapadagdag da ta pangayayyaw datekid. 7 A am itta sangaw ya madamagmuy ta gubat ta agyanmuy ikid na gubatta adayu a awemuy la malalang ta isinkid, te gagangay ta dumatang ya ku-manin kapye na idatang na pagaddetanna arawin yan. 8Te pagka-mamakigubatya takday gubyernu ta takwan, a pagka-ma magkāgubgubat ya kadwan kidentribu, yaga magkakattway hapa ya kad-wan kiden tolay nga maginggubgubat,a dumatang hapa sangaw ya addu naagbabisin ikid na lunig ta magdadumana lugar. Ammi ye-yen kid na zigatya pamegafwanan la na kadakalan napagzigātān.

9 “A pake imugudan muy sangaw, tegafutan da kam sangaw petta idarum dakam ta mangpa-gang tekamuy, a pal-palukan da kam sangaw ta atubang natolay kiden ta kapilya, a mepaatubangkam hapa sangaw ta gubernador da ki-den ikid na ari da kiden gafu ta pangurugmuy teyak, petta ipasikkal muy tekid yagafu na tarabaku muy. 10 Te mappya tamepadangag ya damag na pangikerutanna Namaratu ta ngamin tolay ta ngaminkiden lugar ta paglelehutin kapye naidatang na pagaddetan na arawin yan.11Aam idarumdakamsangawaawemuyla burungan ya uhohugan muy, te amittan sangaw ya kustu na paguhohugmuy a yen na sangaw ya datang na

Markus 13:12 78 Markus 13:34uhohugan muy, te bakkan ta ikamuy yamaguhohug, te ya Kahalwa na Namaratusangaw ya makisagapil tekamuy.

12 “A am itta sangaw ya mangurug taipadangag muy a mazigatan hapa san-gaw ya kadwan, te papapasi na kid nakabagis da. A papapasi na kadwan yaanak da kiden ngamangurug, a papapasina kadwan para ya dadagkal da kiden.13 A ikatupag na kam sangaw na tolaykiden ta ngamin kiden lugar gafu tapangurug muy teyak. Ammi ya ngaminkiden maketurad abat ta pagaddetanna pagzigātān da a yen kid sangaw yamekerutan.

Ya Dulayen Nga Ikatupag Na Namaratu(Mt 24:15-28; Lk 21:20-24)14 “A am maita muy hapa sangaw ta

itta ya pake dulay nga ikatupag na Na-maratu ta lugaren nga mehangat tentu,(Ikamuy nga magbasa ta isin a nonotanmuy ya ikayat na uhohugan), a yenminaya pagbabakwit na itta kiden ta Hudeyapetta umahat kid mina ta bagetay kiden.15 A ya itta en ta bagaw na bali na en aawena mina nonotan ya kwa na kidenta umag na bali. 16 A ya magtarabakuta uma awena mina tolin ya barawasi naen nga netabnak na ta lutak. 17 Ammikakallak sangaw ya matarun ikid namagpasusu ta isina kid na araw, te mata-lantan kid sangaw gafu ta pagdammatanda. 18Amappya mantu ta dana pakimal-lak muy ta bakkan ta agirid ya datang nadulayen, talo am mazigatan kam ta pag-bakwit muy. 19 Te am dumatang sangawye-yen na araw a yen sangaw ya ketta nadakal na pagzigātān nga pake dakdakalammi ta ngamin kiden pagzigātān abatta nekapadday na lutak abat ta ayanin.A am nagpasan a awan na ha sangawta kumanen maski am kanu. 20 A ammabayag mina ya araw na pagzigātānena awan mina ta makalillik ta zigaten,ammi paāssangan sangaw na Namaratuya kabayag na petta mekerutan ya tolayna kiden nga pinili na.

21 “A am madangag muy sangaw ya‘O itan muy, itta in ya Kristu ngamangikerutan tekitam,’ kumin, ono am‘Yo, itta tewan,’ kunna, a awemuy malat

kurugan, 22 te itta hala sangaw ya mat-ulad na mangikerutan ikid na matuladna aglavun. A am itta kid na a mangwakid hapa ta dakal na pakaitan ikid napagpaka-latan na tolay kiden, te pan-gayayyaw da tekid talo am itta hapaya mapadagdag da ta maski tolay kidenna Namaratu. 23 A mappya ta awemuysangaw kaliwatan yan, te dana nebarkun haman tekamuy,” kunna.Ya Imunnan Ta Datang Na Tolayin Taga

Langit(Mt 24:29-35; Lk 21:25-33)24 “A am nabalin na sangaw ye-yen

na pagzigātān a mavit hapa ya pagsu-giram na bilag ikid na hulan, 25 yagamakutukutet hapa sangaw ya bitwan ki-den ta langit, a magkāhunnak kid. 26 Ayen sangaw ya pakaita na ngamin to-lay ta lattog na Tolayin taga Langit, tedumagut sangaw nga imatogkok ta ku-lam kiden, a mehulun sangaw tentu yangamin kasikanan ikid na kalalakin naNamaratu ewan. 27A doban na hapa san-gaw ya anghel na kiden petta uknudanda ya ngamin kiden tolay na nga tagangamin paglelehutin.

28 “A intu mina pagnonotan muy yakeangarigan na taggaten, te am lumat-tog na ya lappaw na kiden a yen yapakaitan ta darunna. 29Akumanenhapasangaw am dumatang na ya ngamin ki-den nabidak tekamuy ta ayanin, te yensangaw ya pakaitan ta tanagay na yapagtolik. 30 A kakurugan hapa ya ibarku tekamuy ta sa magdulot ya ngaminkidin nabidak tekamuy ta awena parala masi na tolay kiden ta ayanin. 31 Tegagangay ta imawan sangaw ya ngaminlangitewan ikid na lutakin, ammi awenamauli na ngamin inuhohug ku tekamuy.

32 “Ammi am kanu sangaw na arawikid na oras ya pagtolik ta lutakin aawan ta makkamu, maski ta anghel ki-den, a maski teyak, te intu la makkamui Damakewan. 33 Mappya mantu taimugudan muy petta dana nakaparankanan, te awemuy amu am kanu sangawya araw na. 34 Intu keangarigan na yanagpaibbal ta bali na en ta tagabu nakiden gafu ta ange magpasyar ta adayuna lugar. A nebar na ya ngamin tarabaku

Markus 13:35 79 Markus 14:19da, yaga nebar na hapa ta imugudanya maggwardya en ta irwangan, a san-gaw nagtugut. 35 A mappya mantu taimugudan muy, te awemuy amu amkanu sangaw ya datang na makābali en,te mabalin ta furab, ono tangngan nahiklam, ono magkarawan, ono lalakwat.36A imugudan muy talo am datangan takam masidug. 37 A ya ngamin nabidaktekamuy ta ayanin a ibar ku hapa tangamin tolay, imugudan muy,” kunna.

14Ya Pangipadangag Ni Hesus Ta Pasi Na(Mt 26:1-5,14-16; Lk 22:1-6)

1 A ta nekabalin ni Hesus nangituldu taituldu na kiden a itta para la ya dwangagawabat ta pyesta na Simana na Hudyo kidenam mangan kid ta pan nga awan bumlad.A nagmamiting hapa ya padi kiden ikid namangituldu kiden, te pagbabidan da amhad kunna mina na panggafut da te Hesusta awena pakkamu na tolay kiden, pettampapasin da.

2“Ammi awetammina gafutan ta kettana pyesta en, talo ammagtatapil ya tolaykiden,” kunda.3 A sangaw umange ig Hesus ikid na

ituldu na kiden ta iten Betanya ta bali niSimonen nga nagkangaw ta idi. A tekidpara la nagkakan a itta hapa ya babbaynga himebing te Hesus, a ibbalan na hapaya botelya na bangog nga pake manginaam melaku, a tinappok na ya hul na enkapye na neburud ya mayan na en ta ulu niHesus. 4 Ammi nagporay ya kadwan kidenta babbayen, a nehuya da.

“Anu haman ta isayang mu ya ban-gogen? 5 Pade awa mangina mina ammelaku, petta meatad mina ya paga nata pobre kiden,” kunda.

6Ammi nehuya na kid hapa ni Hesus;“Bay-an muy, annun muy hud ihuya

ya babbayin? awa mappya haman yainingwa na teyak. 7 Sigida itta hamantekamuy ya pobre kiden, petta mauf-funan muy kid am ikayat muy, ammiteyak a awek sangaw sigida tekamuy.8 A iningwa na babbayin ya mabalinna te linuggudan na ya barikin ta ban-gogin, petta dana meparan ta ketanamna. 9 A kakurugan hapa ya uhohug ku

tekamuy ta maski am had sin na lu-gar ya pakepadangagan na damag ku tangamin paglelehutin a megindan hapamebida ya iningwa na babbayin yan,te panadamdaman da sangaw tentu,”kunna.

10 A ta nekabalin na kumanen a nagtuguti Hudas Iskaryote nga takday ituldu niHesus, te umange nakitulag ta padi kiden,petta italaba na i Hesus tekid. 11 A nata-lakan kid hapa ta bida na tekid, a nekari datentu ya pirak. A yen hapa ya pamegafu niHudas nga magapag ta mappya na araw tapangitalaba na te Hesus.

Ya Mangitalaba Te Hesus(Mt 26:17-25; Lk 22:7-18)

12 A ta napolu en araw ta pyesta naSimana na Hudyo kiden a mangan kid lata panen nga awan bumlad, ikid na man-giatang kid ta kalneru, te panadamdamanda ta araw na nepangilillik na Namaratu tagingginafu da kiden. A umange hapa yaituldu kiden ni Hesus tentu, te pohutan daam had sin na lugar ya pangiparanan damina ta pamurab da ta Simana. 13 A dinobna ya duwa la tekid,

“E kam ta ili, temasimmumuy sangawya magtattun ta tākalamba na danum,a dagdagan muy la. 14 A sangaw amnakasarok kanan ta bali a ibar muy tamakābali en, ‘Dinob na kami ni Mistro,te itan mi kan ya lugar na pangananmi ta pamurab mi ta Simana in ta balimin,’ kummuy, 15 a ituldu na sangawya dakal na silid ta utun, a yen sangawya pangiparanan muy ta pamurab tam,”kun ni Hesus tekid.

16 A umange kid a naita da hala ya bali ennga nebar ni Hesus tekid, a neparan da yapamurab da ta Simana.

(Mt 26:20-25; Lk 22:14-22; Jn 13:1-30)17 A ta furab a dumatang ig Hesus ikid

na mafulu duwa kiden ituldu na ta bali en.18 A tekid para la nagkakan a naguhohug iHesus tekid.

“Kakurugan ta takday tekamuy yamangitalaba sangaw teyak,” kunnatekid.

19 A nagdamdam kid na hapa ta nebar naen, a ya tagtakday kid hapa ya nagpohuttentu;

“Iyak hud ya kinamen, Afu?” kunda.

Markus 14:20 80 Markus 14:42

20 “Intu sangaw mangitalaba teyak yaitta sin nga makipagkammat teyak tapingganin,” kunna hapa tekid.

21 “A mappya ta masi sangaw ya To-layin taga Langit ta kuman na nesuratna aglavunen, ammi maski kunna tena kakallak hala sangaw ya mangitalabateyak, te mapmappya mina ta awenaneanak petta awena mina metalabamagliwat,” kunna ha tekid.Ya Kapozyanan Na Pamurab Nig Hesus(Mt 26:26-30; Lk 22:19-24)

22 A tekid para la nagkakan a nangalap iHesus ta pan kapye na nepakimallak, kapyena hapa ginadgadwa, a sangaw nesaned nata ituldu na kiden.

“Yeh, kanan muy yan te yeyan yabarikin,” kunna.

23 A sangaw inalap na hapa ya basu nabinarayangen kapye na ha nepakimallak, a

24 “Yeyan hapa ya dagak nga mangi-pasikkal ta pakitulagan na Namaratu,te mapagarut sangaw ya dagakin pettamapakoma ya liwat na addu na tolay.25 Ammi ibar ku hapa tekamuy ta aweksangaw makipaginum tekamuy ta ku-manin abat ta panginum tam sangaw tabagu na inuman ta pangayayat tam tapagariyan ni Damakewan,” kunna.

A negawat na hapa tekid, a sa uminumkid hapa. 26 A ta nekabalin da uminuma nagkakansyon kid, kapye da umange taBagetay na Olibo.

Ya Panglavun Ni Hesus Ta Pangiwagak DaTentu

(Mt 26:31-35; Lk 22:31-34)27A ya uhohug ni Hesus tekiden nagtug-

tugut ta dalan a“Amuk ta pakigungayān dak sangaw,

te yen ya nesurat na aglavunen;‘Papapasi sangaw na Namaratu ya

magtaron a makutkutet sangaw yakalneru kiden,’ kunna ta surat naen.

28 Ammi am matolayak hala sangaw amapa-polu yak sangaw ammi tekamuy ngaange ta iten Galileya,” kunna.

29 “O maski pakigungayān na ka nakadwan, Afu, aweta ka sangaw pakigun-gayān,” kunna hapa ni Pedru tentu.

30 “Maski ilemad nak hala sangaw tamamillu ta hiklamin yan ta awena para

la pagtareknay na manuk ta kapidwa napagtareknay na,” kunna hapa ni Hesustentu.

31Ammi pake nepapilit na ha,“Ay awan, Afu, maski ikabat dak san-

gaw teko papasin a aweta ka sangawilemad,” kunna ha.

A kumanenhapa ya nebar na kadwan kidenituldu na.

Ya Pakimallak Ni Hesus Ta Lugar Na Getsi-mani

(Mt 26:36-46; Lk 22:39-46)32A ta datang da ta bagetayen a nagdulot

kid ta lugarennga nagngagan ta Getsimani,a ya uhohug ni Hesus tekid a

“Magtuttud kanan ta isin te eyak bityo tewan makimallak,” kunna.

33 Ammi nehulun na hapa ig Pedru ikid niSantiago ikid ni Hwan. A sangaw nepagka-ma na hapa ya pagdamdam na, a pakenagburung na.

34“Kuga ipasik de ya sikan na damdamkin. Magyan kam la sin, a imugudanmuy,” kunna tekid.

35A sang imadayu tekid kapye na nagtakabta lutak, a nepakimallak na ta pagpasan naNamaratu ya zigat na pasi na am mabalinmina.

36 “Amang, amuk ta mabalin yangamin teko, a azim haen ya zigatin yan.Ammimaski kunku a bakkanmina ta yenyamagdulot, temappya ta ikayatmen yaidulot ku,” kunna ta pakimallak na.

37 A tentu en nagtoli teg Pedru a masidugkid na, te hiklam, a

“Anu masidug kan, Simon, awem hudmaattaman ya awan masidug ta maskitakday la na oras? 38 Awemuy lamasidug, te makimallak kam mina pettaawemuy mina maayayyaw, te maski ammalogon ya nonot muy a makafuy yabari muy,” kunna.

39 A umange ha nakimallak ta kuman naintu en. 40A sangaw nagtoli ha ta ituldu nakiden, amasidug kid ha, te awenamakalad-dang na mata da. A mamat kid hapamagsitang. 41A ta mekatallu na neange natekid a

“Ayanin hud ya agkakasidug ikid naagibannag? Itanmuy ya oras awa ayaninya ange na mangitalaba ta Tolayin tagaLangit petta igawat na ta awan kidenmangurug ta Namaratu. 42 Imivwat

Markus 14:43 81 Markus 14:65kanan, te entanan, te ittan ya mangita-laba teyak,” kunna tekid.Ya Paggafut Da Te Hesus(Mt 26:36-56; Lk 22:47-53; Jn 18:1-11)

43 A ta pagbida para la ni Hesus tekid adumatang na i Hudasen, a nehulun hapatentu ya addu na tolay nga dinob napinakadakal da kiden ikid na padi kiden,a nagibbal kid hapa ta kampilan ikid napaluk. 44 A dana nebar na mangitalabaen ya pagsenyas na sangaw ta kahulun nakiden petta amu da ya gafutan da.

“Ya amuyan ku sangaw a yen ya gafu-tan muy, te intu yen, a appiyan muy yapanggafut muy tentu,” kunna tekid.

45A nagdaretyo i Hudas te Hesus a“Itta yak O, Afu,” kunna tentu, kapye

na inamu.46 A yen hapa ya nepanggafut da tentu.47Ammi ka-ma la sinukkut na takday kahu-lun ni Hesus ya kampilan na en, a kinattabna ya takday tekid ta bangbang na en anewasik na. Intu kinattab na ya tagabu nakadakalan na padi. 48A ya uhohug ni Hesusta tolay kiden nanggafut tentu a

“Anu dulayak hud na tolay, pettaendak gafutan konsu kampilan ikid napaluk ta kuman na panggafut muy tatulisan? 49Kinanghahaw itta yak hamantekamuy ta simbaanen nga nangitul-tuldu, anu bakkan ta yen ya nanggafutanmuy teyak? Ammi gagangay ta kunnasin ya tarabaku muy petta magdulot yanesurat na aglavun kiden,” kunna.

50Ayenhapa ya nepangiwagak na ituldu nakiden tentu, a nagbabilag kid.

Ya Pangidarum Da Te Hesus(Mt 26:57-68; Lk 22:54; Jn 18:12-14,19-25)

51 A ta nepangitugut da te Hesus a du-magdag hapa ya takday babagu nga nagsal-nuk para la ta ulolat na en, a nepagka-mada hapa ginafut, 52 ammi newasik na yaulolat na en, a nakabilag nauhagan.

53 A ya nanggafut kiden te Hesus aneange da ta bali na kadakalan na padi, teyen ya nagaammungan na padi kiden ikidna mangituldu kiden ikid na pinakadakalna tolay kiden. 54 Ammi te Pedru a danatinultulitul na kid hapa abat ta bagaw nabali en, a nakipagtuttud hapa ta magg-wardya kiden, temaggukuphapa ta afuy daen.

55 A ya padi kiden ikid na ngamin kidennagkonsihal a apagan da ya mangipasikkalta liwat ni Hesus petta itta mina ya pang-papasin da tentu, ammi awan ta naapaganda, 56 te maski am addu ya nagtayuk nganagtulad tentu a nagimpagsil haman yainuhohug da. 57A ta kapozyanan na a nag-tayuk ya kadwan mangipasikkal ta tuladda, a ya uhohug da hapa a

58 “Ya kuman na nadangag mi ta uho-hug na inin a itta kan ya pakapangwana nga mangkutkutet ta simbaanen ngapinadday na tolay, te takwan kan yapatayukan na ta las-ud na talluhaw ngaawena paddayan na tolay,” kunda.

59 Ammi maski kunna ten a nagimpagsilhala ya inuhohug da. 60 A nagtayuk hapaya kadakalan na padi, kapye na hapa nag-pohut te Hesus.

“Awan hud ta tabbag mu? Anu mantuya uhohugam ta ipaliwat na inin kidteko?” kunna.

61Ammi awena la nagasitang ni Hesusen. Anagsitang ha ya padi en,

“Ibar mu mantu am iko ya Ari en ngaAnak na Namaratu ewan,” kunna.

A ya tabbag hapa ni Hesus tentu a62“A iyak ay, a ibar ku hapa tekamuy ta

makipaita sangaw ya Tolayin taga Lan-git nga makipagtuttud ta agtuttudan naSeppakapangwa ta Ngamin, te magtolihala sangaw sin nga imatogkok ta kulamkiden,” kunna.

63 “Agayaya!” kun na hapa na kadakalan napadi ta pakadangag na ta uhohug ni Hesus,kapye na pinissang ya salnuk na pagpadina gafu ta katupag na en ta inuhohug niHesus.

“Naguhohug yan ta dulay, te igitta naya bari na ta Namaratu ewan. 64 A mas-apul hud para ya mangipasikkal ta liwatna awa ikitanan hapa la ya nakadangagta uhohug na. Anu mantu ya uray muytentu?” kunna hapa ta kahulun na ki-den.

A sa ikayat da tamapapasi. 65A inuparannahapa na kadwan kiden, otturu tinappananda hapa ya mukat na kapye da sinilsiltuk.

“O, ibar mu am inya ya nagsiltuk teko,temalalaki ka hamanmaglavun,” kunda.

A sinilsiltuk da hapa namaggwardya kiden.

Markus 14:66 82 Markus 15:18Ya Pangilemad Ni Pedru Te Hesus(Mt 26:69-75; Lk 22:55-62; Jn 18:15-18,25-27)

66A ta pagimbestigar da para la te Hesusa itta la i Pedru ta bagaw na bali en. 67A tapagtalib na takday babbay nga tagabu nakadakalan na padi a naita na i Pedru ngamaggukup ta afuyen, a naguhohug tentu;

“Maski iko hapa ya takday kahulun niHesusennga tagaNasaret,” kunna tentu.

68 “Amuk hud am anu ya ikayat muuhohugan teyak,” kunna hapa,

kapye na sang umadayu ta tagad tasasarokanen. 69 Ammi nalasin na hapa natakday ha na babbay, a netuldu na i Pedruta katayukan na kiden.

“Yeyan hapa ya takday kahulun na,”kunna tekid.

70 Ammi nelemad na ha. Awena para lanabayag a nepasikkal da ha na kadwankiden nga imatayuk ta iten;

“Talaga ta iko hapa ya takday kahulunna, te taga Galileya ka,” kunda tentu.

71“Atsi O, pagasingan ta Dyos am tuladya uhohug ku, awek malat amu ya tolay-ina,” kunna ha naglemad.

A nagtareknay ha ya manuk ta pidwa na,72 a yen hapa ya nepakanonot ni Pedruta uhohug ni Hesus tentu, te ‘Mamillu kamangilemad teyak ta awena para pagtarek-nay na manuk ta kapidwa na,’ kunna. Ainsigida nagtangit i Pedru en.

15Ya Pagimbestigar Na Gubernador Te Hesus(Mt 27:1-26; Lk 23:3-25; Jn 18:29-40)

1 A tentun araw a nagkakampat para laya padi kiden ikid na pinakadakal na tolaykiden, a nagtatulagan da ta masi mina iHesus. A sangaw ginalutan da kapye daneuhet, te enda nedarum ta atubang niPilato nga gubernador taga Roma. 2 A tanepagpatayuk dan tentu ta atubang na gu-bernadoren a nagpohut hapa i Pilato tentu;

“Anu, iko hud ya nebar da en nga arina Hudyo kiden?” kunna te Hesus.

“Iko mina ya mangibar,” kunna hud lani Hesus tentu.

3 A addu hapa ya nepaliwat na padi kidententu ta gubernadoren, ammi awena pulusnagsitang ni Hesus.

4 “Awan hud ta tabbag mu, awem hudmadangag ya ngamin ipasikkal da ta li-wat mu?” kunna hapa ni Pilato tentu.

5Ammi awena kad tumabbag ta maski tak-day la na uhohug, a pake nepagpaka-lat nagubernadoren.

6 A ya gagangay na gubernadoren ta idiam araw na mayor na pyesta na Hudyokiden a pohetan na ya takday mabalud ngapinili na tolay kiden. 7 A ta nepangidarumda te Hesus a dana ittan ya nabalud kidennga nakapapasi ta pakitapil da ta gubyernuna taga Roma kiden, a i Barabas ya ngaganna takday tekid. 8 A gafu ta nagaammungna ya tolay kiden a inadang da te Pilato tapohetan na ya takday nabalud ta kumanna gagangay na en ta idi. A ya uhohug niPilato tekid a

9 “Ikayat muymantu ta pohetan ku yaari muy in Hesus?” kunna tekid,

10 te dana amu na ta nedarum napinakadakal da kiden gafu ta katupag datentu. 11 Ammi ya padi kiden ikid napinakadakal na tolay kiden a sinansanatda ya tolay kiden petta adangan da yapangpohet na te Barabas. 12 A sangawpinidwa ni Pilato ya pohut na ta tolaykiden,“A anu mantu ya uray muy ta kinan muyin

nga ari na Hudyo kiden?” kunna.13 A giaggayan kid na ta “Pagappam takayu,” pakakin kid.

14 “Te anu hud, anu hud ya liwat na?”kunna hapa.

Ammi pake giaggayan kid ha ta masikan;“Pagappam ta kayu, pagappam ta kayu,”pakakin kid. 15 A gafu ta ikayat ni Pilatonga pagustun ya tolay kiden a pinohet namantu i Barabas, a nepapaligat na i Hesus,kapye na negawat ta suddalu kiden pettapagappan da.

YaPamābāngluNa SuddaluKidenTeHesus(Mt 27:27-31; Jn 19:2,3)

16 A ta nepanggawat na suddalu kidententu a neange da bit ta umag na bali nagubernadoren, a sa pinagkalihung da tentuya ngamin batalyon da. 17 A inazi da yasalnuk na en, kapye da nesalnuk tentu yadarag na ga-gamit nga kuman na salnukna ari, a nangwa kid hapa ta sangngat nasit kapye da nesangngat ta ulu na en. 18 Asangaw daydayawan da kampon ta

Markus 15:19 83 Markus 15:44“Ihi, malalaki ya Ari na Hudyo kiden,”

kunda.19 A pinalpaluk da hapa ya ulu na en tabiraw kapye da inuparan. A namalentudkid hapa ta atubang na en nga ape mang-dayaw tentu. 20 A tekid na nabalin a inazida ya salnukna endarag, kapyedahanetoliya dana en salnuk na, a neuhet dan pettapagappan da.

Ya Pagpaappa Da Te Hesus(Mt 27:32-44; Lk 23:32-43; Jn 19:17-24)

21 A nesimmun da hapa ya takday tolaynga nagngagan ta Simon nga taga Sirene,a intu hala ya dama ni Alehandru ikid niRufo. A nagtalib mina, te bagu nagafuta lawan a simarok mina ta ili, ammi ki-nalbatan da nga pinagagtu ta pagappan niHesus. 22 A ta datang da ta nengagan daen Golgota (intu hala kettayan na Balon-tok), 23 a pinenum da mina i Hesusen tabinarayang nga kinihun da ta apdu, ammiinawena.

24 A ta nekabalin na nepagpaappa datentu a nagbabinunutan da ya barawasina kiden. 25 Alas nwebe ta lalakwat yanepagpaappa da tentu, 26 a itta hapa yanesurat da ta utun na ulu na en pettamebasa ya pangpapasin da tentu. “Ye-yan ya Ari na Hudyo kiden,” kun na suratda. 27 Itta hapa ya duwa na tulisan ngapinagappa da ta dwaakub ni Hesus, 28pettamagdulot ya dana nebar na aglavunen tasurat na en, te “Isipat da sangaw ta dulaykiden na tolay,” kunna. 29 A kada itta yanagtalib ta nagappan ni Hesus a nelutab daya pangidadula da tentu.

“Agu ta itta ya pakapangwamnga mangkutukutet ta simbaanenkapyem ha patayukan ta las-ud natalluhaw? 30 Ikerutam mantu ya barimta pakapangwamina, a dumagut kan takrusina,” kunda.

31 Tumubbat hapa ya padi kiden ikid namangituldu kiden;

“Intu kan ya nangikerutan ta kadwantolay, ammi awenamekerutan ya bari naen,” kunda.

32 “Intu pon ya Mangikerutan nga Arina Istralita kiden, a mappya mantu tadumagut na ta krus, petta itta mina yapangurugan tam tentu,” kunna hapa nakadwan.

A kumanen hapa ya pangidadula na tulisankiden tentu nga pinagappa da ta dwaakubna en.

Ya Pasi Ni Hesus(Mt 27:45-61; Lk 23:44-56; Jn 19:28-42)

33 A tentun pagtangnganan na araw anagsugiram na ya ngamin na paglelehut daen ta kumannahiklamabat ta tallu na oras.34 A ta alas tres ta furab a nagayag i Hesusta masikan, “Ilay, Ilay, lama sabaktani,”kunna ta agsitang na Hudyo kiden. A yaikayat na uhohugan na ayag na en a “Dyosku, Dyos ku, anu haman ta nagtalekudannak,” kunna.

35 “Anu, ayagan na de i Eliyas?” kunnahapa na kadwan kiden nga nagbuyatentu.

36Anagbilag hapa ya takday tekid nga angenangalap ta kuman na ga-gamit kapye natinunan ta suka, a sangaw nesukil na ta udna biraw te Hesus petta inuman na mina, a

“Itan tam bit la am enna sangawikerutan ni Eliyasen,” kunna.

37 A tentu en ha nagayag ta masikan a yenhapa ya nepakasukkut na kahalwa na en.38 A negindan hapa napissang ya zingzin-gen nga ga-gamit ta umag na Simbaan naNamaratu. Namegafu napissang ta utunabat ta akban. 39A ta atubang na nagappanna en a itta ya kapitan na suddalu kiden, atentu en nakaita ta nepagaswang ni Hesusta pasi na a “Kakurugan kad ta Anak naNamaratu yan,” kunna.

40 A ta medyo adayu ta nagappan niHesus a itta hapa ya addu na babay nganangita tentu, a nehulun hapa tekid iMariya Magdalena, ikid ni Mariya nga hinanig Santiago assang ikid ni Hose, ikid niSalome, 41 te ikid hapa ya kanayun ne-hulhulun nga nanguffun te Hesus ta idita lugar na Galileya. A addu kid para nababay nga dumadagdag te Hesus tentu endumatang ta ili na Herusalem.

42-43 A itta hapa ya takday lalaki nganaba-nang nga konsihal na Hudyo kiden,intu ngagan na i Hose nga taga ili na Ari-mateya. A nabayag na hapa nangipapa-nata araw na pangikerutan na Namaratu. Agafu ta furab na ta kaatubangan na araw naagimmang aneturad niHose ya ange ta balini Gubernador Pilato, petta adangan na yabari ni Hesus, petta itanam na. 44 Ammi ta

Markus 15:45 84 Markus 16:20pakadangag ni Pilato ta nasin a nepagpaka-lat na hapa, te pahig na ta awena para lanasi. A pinaayagan na mantu ya kapitanna suddalu, petta damagan na am kurug tanasin i Hesus. 45 A ta nepakadamag nanta nasin a nepalubus na hala ta alapan niHose ya bari na en. 46 A ta nepangidagutnan ta bari na en a finutefutan na ta baguna furaw na ga-gamit nga ginatang na, aenna netanam ta kababagu na tanam nganakali ta batu ta kuman na kweba. Asangaw nadokalig na ya dakal na batu tairwangan na tanamen petta namunitan.47 A ig Mariya Magdalena ikid ni Mariyanga hina na takday Hose a dana nehulunkid hapa, petta itan da ya pangitanaman natentu.

16Ya Pagtolay Hala Ni Hesus(Mt 28:1-10; Lk 24:1-11; Jn 20:1-18)

1 A ta nekabalin na araw na agimmanga umange ig Mariya Magdalena ikid niMariya nga hina ni Santiago ikid ni Sa-lome nga gumatang ta bangog, petta ilug-gud da mina ta bari ni Hesus. 2 A tentunagkarawan ta Liggu a naggaganwat kid,a dumatang kid ta agyan na tanam en talalattog na bilagen. 3-4Ammi ya uhohug dahapa ta pakatugtugut da para la ta dalan a

“Inya hud sangaw ya manguffun teki-tam nga mangazi ta batu en nga nelitupda ta tanamen?” kunda,

te dappug haman na batu. Ammi ta datangda a dana naazin, a simarok kid. 5 Ata nepakasarok dan a neitan da ya tak-day babagu nga nagbarawasi ta furaw ngaimatuttud ta bikat na irwanganen, a nak-agtut kid.

6 “Awemuy la magtalaw, te amuk taapagan muy i Hesus nga taga Nasaretnga pinagappa da, ammi awan na sin,te natolay hala. Maski itan muy yanagiddan na bari na en,” kunna.

7 “Ammi alalag muy magtoli ta itulduna kiden, aglalo te Pedru, te ibar muysangaw tekid ta imunnan i Hesus tekidta iten Galileya.

‘Maita muy kan hala sangaw tenta kuman na nebar na en tekamuy,’kummuy sangaw tekid,” kunna.

8 A tekiden nakauhet ta tanamen a bu-milag kid na ta talaw da en, ammi awan

ta nakibidan da ta dalan, te kuga nagtalawkid.

9A kumanen natolay hala i Hesus ta pakenagkarawanen ta araw na Liggu, a intuapolu nakipaitan na i Mariya Magdalenanga nagpatugutan na ta pitu na anitu taidi. 10 A intu ya umange nangipadangagta kadwan kiden kahulun ni Hesus. Nag-tatangit kid para la ta pagdamdam da,11 a tekiden nakadangag ta natolay hala iHesus, te nakipaita hapa teMariya, a awedakurugan.

12A ta nekabalin na kumanen anakipaitaha i Hesus ta duwa para na ituldu na teki-den nagtugtugut ta dalan, ammi aweda bitla nalasin ta damo, te kuman na takwanya mukat na. 13 A tekiden hapa nagtoli takadwan kiden kahulun da a nebar da hapatekid, ammi aweda hapa kurugan.

14 A sangaw nakipaita hapa i Hesus tamafulu takday kiden ituldu na tekidennagkakan, a pake nehuya na kid hapa takawan na pangurug da ikid na katuyag nanonot da, gafu ta aweda kinurug ya uhohugna nakaita kiden tentu. 15A ya takday parana uhohug nga nesirak na tekid a intu yan:

“E kam sangaw ta ngamin kiden lugarta paglelehutin, te ipadangag muy yadamag na Namaratu ta ngamin tolay.16 A ya mangurug sangaw ta ipadan-gag muy ikid na magzigut a mekerutankid, ammi ya awan kiden mangurug amekabat kid sangaw ta pangtaguhali naNamaratu. 17 A ya mangurug kidensangaw teyak a mehulun hapa sangawtekid ya pakapangwa na Namaratu pettaitta yamangipasikkal ta ipadangag da, tepatugutan da sangawya anitu na seanitukiden, a makauhohug kid hapa sangawta takwan kid na agsitang nga awedainadal. 18 A maski am keibbalan da san-gaw yamadagat, ono amkeinuman da yatamay a awan sangaw ta makkwa tekid.A isi-ged da hapa sangaw ya kamat data magtatākit, a magmappya kid hapa,”kunna tekid.19 A ta nekabalin na naguhohug tekid a

ka-ma la timullu ta langit, a nakipagtogkokta hebing na Namaratu ewan. 20A ya dinobna kiden a umange kid hapa nangipadan-gag ta ngamin kiden lugar, a nepehulun naNamaratu ya pakapangwa na tekid pettamangipasikkal ta ipadangag da.

Lukas 1:1-4 85 Lukas 1:18

Ya Nesurat Ni Lukas Gafu TeHesus KristuYa Gafu Na Suratin Yan

A ya ngagan na nagsuraten ta isin nasurat a Lukas. A ta ngamin kiden nag-surat ta lebru in yan a i Lukas la ya awannagHudyo, te takwan ya gingginafu na ki-den nga bakkan ta Hudyo. Ammi dakalhapa ya adal ni Lukas, te doktor nga nan-guru ta takit na tolay kiden. A nangu-rug hapa te Hesus gafu ta nepadangag niPablu tentu. Am basam hapa ya TarabakuNa Turin Kidenkapitulo 16 bersikulo 10 amabasam ya gafu na panghulun ni Lukasteg Pablu ikid ni Silas, te nehulun bit hapatekid addet ta ili na Pilipos, a kumanenhapa sangaw ta kadwan kiden immeyan da.

A ya ngagan na nagsuratan ni Lukas aTeyopilo. Intu de ya takday kofun ni Lukasnga mayat de magdangag ta bida ni Hesus.A yen ta pake sinanedan ni Lukas ya adduna nakkamu te Hesus ikid na nakadangagtentu, petta pake dangagan na ta mappyaya ngamin netuldu na ikid na tinarabakuna, a yen kid ya nesurat na te Teyopilo. A yanesurat ni Lukas gafu te Hesus a intu yan:

Ya Gafu Na Pagsurat Na1-4 Iko nga kofun ku, Teyopilo.Yen ta nagsuratak teko petta amum ya

kakurugan gafu te Hesus Kristu, te adduhapa ya nadangag mu gafu tentu nganesurat na kadwan kiden. A intu nesuratda ya kuman na nabida tekitam ngamin, teya kahulun kiden ni Hesus nga nakaita ikidna nanguffun tentu nga nangipadangag tauhohug na a ikid hala ya imunnan nganangibida tentu. A gafu ta pake napasikkalkun hapa ya ngamin tarabaku na addetta gafu na en a yen ta nanonot ku hapaya mangisurat ta matunung na bida teko,petta amum hapa ya kakurugan ta ngaminkiden nabida teko.

Ya Nalavun Gafu Ta Pakeanak ni Hwan5 A ta idi ta nepagari para la ni Herud

ta lugar na Hudeya a itta ya padi narelisyon na Hudyo kiden nga nagngagante Zikaraya, a nedagga hapa ta padi kidenni Abias. A intu hapa atawa ni Zikaraya i

Lisabet nga simsima ni mina Aron. 6A amuhapa na Dyos ta matunung ya duwa kiden,te kanayun kurugan da ya ngamin kidenlintig na Namaratu, a awan ta pakehuyanda. 7 Ammi intu dulay te awan ta anakda, te awena magāānak na babbayen, yagabakbakat na hapa, ikid na laklakay na hapaya atawa na en.

8A ta datang na araw na pagtarabaku napadi kiden ni Abias ta simbaan na Nama-ratu a nehulun hapa i Zikaraya, 9 a intu yanapili nga simarok tatakday ta pake umagna simbaanen petta apangan na ya ban-gogen ta kuman na gagangay na tarabakuna padi kiden. 10 A ta oras na pangiapangna ta bangogen a nagyan ya tolay kiden tabagaw na simbaanen, a nakimalmallak kidla. 11 A sangaw nepagka-ma ni Zikarayaya anghel na Namaratu nga nagmatakarta kanawan na pangiapangan na en, 12 anakagtut i Zikaraya en, a pake nagtalaw.Ammi ya uhohug na anghelen tentu a

13 “Awem la magtalaw,” kunna kanna anghelen tentu, “te itta yak sin gafuta dinangag na Namaratu ya pakimallakmuy ikid na atawam. A pasinapān nakanan, petta maganak kam hala sangawta lalaki, a intu sangaw ingagan muytentu ya Hwan.

14“A bakkan la teko ya pakematalakanta keanak na, te sakā matalak hapa san-gaw ya addu na tolay, 15 te maita da san-gaw ta pake malalaki na tolay na Dyos.A awena sangaw uminum ta binarayangono kompormi na madagat na inuman.A mapasinapān sangaw ta Kahalwa naNamaratu ta maski pagyan na para la tasirat na hina na en.

16 “A addu hapa sangaw ya patolinna ta Istralita kiden ta dafu da ewanNamaratu, 17 te mapsinapan sangaw takagitta na nonot ikid na pakapangwa niEliyas. A intu sangaw ya mapmapoluammi ta Dafu tamen, petta pagnonotanna ya dadagkal kiden ta kuman na nonotna abbing.

“A pagbabawin na sangaw ya ma-soysoy kiden petta magtunung ya nonotda, petta danamakaparan ya tolay kidenta datang na dafu da en,” kunna kanhapa na anghelen tentu.18A ya uhohug hapa ni Zikaraya a

Lukas 1:19 86 Lukas 1:42“Anu hud ya pakkamun ku ta du-

matang hala ya kuman na nebar menteyak, te laklakayak haman, a pake bak-bakat hapa ya atawak?” kunna.19A ya tabbag hapa na anghelen a

“Amumhala sangaw, te iyak i Gabriyelnga kanayun magyan ta atubang na Na-maratu ewan. A intu hala ya nangidobteyak petta ipadangag ku teko ya kumanna nebar ken ta ayanin. 20 A magdulothala sangaw ta arawen nga nekari naNamaratu, ammi gafu ta awem kinurugya inuhohug ken amagumal kan sangaw,a awem na sangaw makasitang addet tanagdulot na ya kuman na inuhohug kenteko,” kunna.21 A gafu ta pake nabayag i Zikaraya ta

umag na simbaanen a nagburung na yatolay kiden nga nagaindag tentu, a pahigda ta anu ya dulay. 22 Ammi tentu ennakauhet a awena nakauhohug tekid, ayen ya nakkamun da ta itta ya nagmatakartentu ta umag na simbaanen. A gafu taawena nakasitang a nagsenyas la tekid. 23Ata nagaddetan na araw na pagtarabaku nata simbaanen a dumatang hala ta bali naen.

24-25A ta nekabalin na en a natarun halaya atawa na en Lisabet. A ya uhohug na enhapa a

“Mappya mantu la ya Namaratu, tenekallak nak hala ta kumanin, pettaawek na sangaw mamat ta sakā tolay kukiden,” kunna kan na nonot na.

Ammi awena limatlattog addet ta lima hu-lan.

Ya Nalavun Gafu Ta Pakeanak ni Hesus26-27A ta kaarawan na katarun ni Lisabet

a itta ya takday balatang nga nagngaganta Mariya, a nagyan ta ili na Nasaret talugar na Galileya. A dana nakiatawa hapata takday simsima nimina Ari en Dabid nganagngagan ta Hose nga taga Nasaret hapa,ammi awedapara la nagdorug. A tamekān-namen hulan na katarun ni Lisabeten anagmatakar hapa ya anghelen Gabriyel teMariya, te dinob na Namaratu tentu. 28 Atentu en nakipaita te Mariya a

“Namaratu ya makkamu teko, Aboy, aitta hapa ya pangdayawan na teko, te ikoya pinili na,” kunna tentu.29A nagburung hapa i Mariya en gafu ta

uhohug na en, a “Anu panaw ya ikayat na

uhohugan teyak?” kunna kan na nonot na.A ya uhohug ha na anghelen tentu a

30 “Awem la magburung, Mariya, tedayawan na ka na Namaratu ewan, 31 tematarun ka sangaw, a maganak ka san-gaw ta lalaki, a ingagan muy sangaw taHesus.

32 “A am dakal na sangaw ya anak mua pake malalaki na tolay, a amu sangawna ngamin tolay ta intu hala ya Anak naNamaratu ewan. A intu hapa sangaw yapagbalinannaNamaratu ta ari, te intu yaari muyen nga nekari na Namaratu ngametali ta minakakay na en Dabid.

33 “A awan sangaw ta addet na pagarina, te intu hala sangaw ya makkamu tangamin kiden tolay na Namaratu addetta addet,” kunna ha na anghelen tentu.34A ya uhohug hapa ni Mariya a

“Onay, ammi had kun na katarun ku,te awek para la nakidorug ta lalaki?”kunna.

35 “A maski, te ange sangaw teko yaKahalwa na Namaratu, a ihuga na san-gaw ta matarun ka. A pake dayawan dasangaw ya anak men, te ibar da sangawta awan ta pakehuyan na, te kagitta halana Namaratu ewan.

36“A em sangaw itan ya Antimen Lisa-bet nga awan nagan-anak ta idi, temaskiam bakbakat na a ittan ya annam nahulan ta katarun na, 37 te maski am anuya ngagan na a awan ta awa makkwa naNamaratu awa makkwa na ya ngamin,”kunna ha na anghelen tentu.

38 “A kwa nak mantu la na Dafu tame-wan, petta dumatang hala ya kumanna inuhohug mu teyak,” kunna hapa niMariya.

A ta nepaguhohug nan ta kumanen a nag-tugut hapa ya anghelen.

Ya Pagpasyar Ni Mariya Te Lisabet39 A ta nekabalin na anghelen a nahukal

hapa i Mariya ta pake lalakwat, a imalistuumange ta takday ili ta lugar na Hudeya,40a nagdulot ta bali na Anti na en Lisabet. Atentu en simarok ta bali na a “Namaratu yamakkamu teko, Anti,” kun ni Mariya tentu.

41 A ta nepakadangag ni Lisabet ta uho-hug na en a timollok kan hapa ya asitayenta umagna sirat na, a ka-ma la napasinapāni Lisabet ta Kahalwa na Namaratu, 42 anagsitang hapa ta masikan;

Lukas 1:43 87 Lukas 1:69-70“Iko, Mariya, ya pake nagāsāt ammi

ta ngamin kiden bābāy, a Dyos hapa yamangbendisyon ta anak mina. 43 Ammianu hud ya pangdayawan na Namaratuteyak ta doban na teyak ya hina na Dafukewan? 44 On, Aboy, amuk na ta ikosangaw ya maganak tentu, te teyakennakadangag ta inuhohug men teyak taayanen a timollok hapa ya asitay kin tatalak na ta umag na sirat kin. 45A yen tanagāsāt kan hapa, Aboy, te kinurug muya uhohugnaNamaratu nganepepadan-gag na teko,” kunna.Ya Pagnot Ni Mariya

46 A gafu ta matalak hapa i Mariya a ka-ma la magnot hapa:“Napannu ya nonot ku

ta pangdayaw ku te Afu.47A magayayatak ta Dyos

nga mangikerutan teyak,48 te maski pobre yak a pinili nak.A ta ngamin kiden tolay

nga meanak sangaw,a awan sangaw ta awa makanonot

ta iyak ya nagāsātta bendisyon na Dyos.

49 Te ya Namaratu ewannga seppakapangwa na Dyos

a nekallak nak halata dakal na bendisyon.

Madaydayawan mantu ya Dafu tamewan,50 te ikallak na ikallak

ya ngamin mamat tentu,a kumanen hapa ta simsima da kiden.51Ammi ta ngamin kiden magparayag a

nepaita na ya kasikan na kamat na,te kinutkutet na kid

gafu ta pagparayag da.52A ya masikan kiden magturay a

pinaakban na kid,ammi pinautun na hapa

ya alinnak kiden.53A pake binattug na hapa

ya mabisin kiden,ammi nagtalekudan na la

ya naba-nang kiden.54A pinagdulot na la ya nekari na en

ta gingginafu tam kiden,te nedulot na ya panguffun na

ta tolay na kiden,55 te nanonot na i mina Abraham

ikid na simsima na kiden

addet ta addet,” kunna.56Anagyan iMariya te Anti na en Lisabet

addet ta tallu hulan kapyenadimmatang taagyan na.

Ya Keanak Ni Hwan Nga Mangzigut TaTolay

57 A ta datang na paganak ni Lisabet anaganak hala ta lalaki, 58 a enda hapa itanna kahulun na kiden ikid na karuba nakiden gafu ta kallak na Namaratu tentu,a nekokolu da hapa ya anak na en. 59 Ata mekawalu en araw a nagaammung kidha gafu ta banggitan ni Zikaraya ya anakda en, te yen ya gagangay na Hudyo tapagbunyag da. A ikayat na kahulun nakiden ta makikanāgān ya asitayen ta damana en Zikaraya, 60 ammi ya uhohug na hinana abbingen a “Bakkan, te Hwan ya ngaganna,” kunna.

61 “A anu haman ta Hwan, bakawa ittahud ya kumanen na ngagan ta kadwankiden kahulun muy?” kunda hapa.

62 Otturu nagsenyas kid hapa ta dama naabbingen amanuya ikayat na ta ngaganna.63 A nagpaalap i Zikaraya ta pagsuratan napetta isurat na ya ngagan na, a ya nesuratna a “Hwan ya ngagan na,” kunna. Apake nepagpaka-lat na kahulun da kiden.64Ammi ta nepakasurat ni Zikaraya ta nga-gan na anak na en a ka-ma la nakasitang nahapa, a dinayawan na ya Namaratu.

65 A gafu ta kumanen a nahigalan hapaya ngamin kiden karuba da, a kanayunbibidan da ya dumatang ta agyan da addetta sumaned ta ngamin kiden tolay tagaHudeya. 66A ya ngamin kiden nakadangagta pakabidan da ta abbingen a pake netugda hapa ta nonot da, a “Anu panaw ya pag-balinān na abbingin yan?” kunda, te yaganaita da ta itta ya bendisyon na Namaratutentu.

Ya Panglavun Ni Zikaraya67A ta nepakasitang ni Zikaraya en a na-

pasinapān hapa ta Kahalwa na Namaratu,otturu naglavun;68 “Madaydayawan ya Namaratu ewan

nga Dafu na Istralita kiden,te nanonot na ya tolay na kiden

nga nagtalekudan na ta idi,petta ikerutan na kid ta zigat da.69-70A kustu hapa ya uhohug

na aglavun kiden

Lukas 1:71 88 Lukas 2:12nga nepeuhohug na Namaratu tekid

ta palungu araw,te patayukan nan tekitam

ya mangikerutan nga meanak ta sim-sima ni mina Dabid,

71 petta mekerutan kitamta mangikatupag kidennga mangpazigat tekitam.

72 “A nekallak na kitam hapata kuman na nekari nata dadagkal tam kiden,

73 te nanonot na ya tulag na ennga nepagasingan nata gingginafu tamen Abraham.

74 Te intu nebar na ta ikerutan nakitam ta mangikatupag tekitam,

petta awan na sangaw ta talaw tam,am awa idulot tam laya pangurug tam tentu,

75 petta meduma kitam hapagafu ta matunung ya nonot tamikid na gagangay tamaddet ta awetam pasi,” kunna.

A ya uhohug hapa ni Zikaraya ta anak naen nga bagu neanak a76“Iko sangaw, Aleng, yamapmapolu ammi

ta Dafu tam, te paguhohugan na naka sangaw na Namaratu ewan,

petta iparam ya ange na tekitam.77 Te ipadangag mu ya pangikerutan na

ta tolay na kiden,ikid na pagpakoma nata liwat da kiden.

78A gafu ta allak na Namaratu tam, ikid naidduk na tekitam,

a palattogan na ya dakar na tekitamnga nagafu ta langit.

79 Te madakaran ya itta kiden ta sugiram,ikid na itta kiden ta ngahab na pasi.

A ituldu na kitam ta dalan na kappyanantam,” kunna.

A yen ya addet na lavun na.80 A dumakal la dumakal ya anak nig

Zikaraya, a nagsikan hapa ya nonot na.Ammi tentu en dakal a kanayun nagyanta kawanan na babali addet ta makipaitasangaw ta kagitta na kiden nga Istralita.

2Ya Paganak Ni Mariya Te Hesus

1 A ta kaarawan na nekeanak ni Hwana ya ari en nga taga Roma ya nagturayta ngamin kiden lugar kontodu lugar na

Hudyo kiden, a Sisar Agusto ya ngaganna ari en. A ya naggubernador hapa talugar na Hudyo kiden a Kirinu ya ngaganna, a kagitta hapa na ari en, a Siriya yangagan na lugaren nga iturayan na. Ata paggubernador para la ni Kirinu a na-madday hapa ya ari en ta bagu na lintig,te nebar na ta melista ya ngamin kidentolay nga magyan ta ngamin kiden lugar tapagariyan na en. 2A ye-yan hapa ya napoluen pakelista na tolay kiden nga negindan tapaggubernador ni Kirinu.

3 A gafu ta sa melista kid mina ta lugarna gingginafu da kiden 4 a masapul ta mag-tugut bit hapa ig Hose en ikid na atawa naen Mariya ta ili na Nasaret ta iten Galileya,te ange kid ta ili na Betlihem ta lugar naHudeya, te yen ya ili na gingginafu da enmina Dabid ta idi. 5 A yen ya umeyan danga pakelistan, ammi tanagay na hapa yaaraw na paganak ni Mariya en.

6 A ta datang da ta ili na Betlihem anadatang hapa ni Mariya ya paganak na,7 ammi intu naganakan na ya agsigonganna baka ikid na kabayu, te awan ta takwanna agdulotan gafu ta kaddu na tolay kidennga umange magpalista. A yen mantu yanaganakan na ta napopolu en anak na. Adana binabbad da ta kuman na gagangayda, kapye da nepaidda la bit ta anganan nabaka.

Ya Bida Na Anghelen Ta Mangipastu KidenTa Kalneru

8 A sangaw ta hiklam ta nekeanak naabbingen a itta hapa ya lālāki kiden ngamangipastu ta kalneru da kiden ta bikat naili en, 9 a ka-ma la nagmatakar ya anghelna Namaratu tekid, a nadakaran na kid nadakar naNamaratu, a pakenagtalawkidna.A ya uhohug na anghelen tekid a

10 “Awemuy la magtalaw O, te mappyaya ipadangag ku tekamuy. A pakata-lakan hapa sangaw na ngamin tolay,11 te ittan yamangikerutan tekamuy ngabagu neanak ta ayanin ta ili na Betlihem.A intu hala ya ari muyen Kristu nganekari na Namaratu tekamuy.

12 “A itan muy sangaw awa kustu yauhohug ku tekamuy, te am e kam ta iliewan a maita muy hala sangaw ya baguneanak nga nepaidda da ta anganan na

Lukas 2:13 89 Lukas 2:36-38baka, a bagu para la ya babbad na kiden,”kunna hapa.13A ta nekabalin na anghelen a ka-ma la

umaddu ya sakā anghel na kiden ta langit,a gisakansyon kid hapa nga nagdayaw taNamaratu ewan.14 “Madaydayawan ya Namaratu ewan,

nga mangikallak ta tolay na kiden,te ittan ya dinob na en

nga mangpakappya tekid,”kun na kansyon da.

A sangaw limitap kid ha ta langitewan.15 A ya uhohug hapa na mangipastu kidenta nepagtugut na anghel kiden a

“Entanan mantu ta ili ewan, te entamitan ya abbingen nga nepadangag naDafu tamen tekitam,” kunda.A alistu kid hapa umange. 16 A naita

da hala ig Mariya ikid ni Hose, a itta halaya asitayen nga imaidda ta anganan nabaka. 17 A binida da hapa tekid ya uhohugna anghelen gafu ta abbingen. A sangawnesaned da hapa ya damag da en ta kadwankiden tolay ta ili, 18 a nagpaka-lat kid hapagafu ta bida na lālāki kiden tekid. 19 Ammite Mariya a awena la nagsitsitang, te ne-tatug na la ya ngamin nadangag na ikid nadumatang tentu. 20 A ta nepagtatugut namanaron kiden ta kalneru, a nagtoli kid taagyanna kalneruda kiden, a nagkakansyonkid ta dalanen nga nagdaydayaw ta Nama-ratu gafu ta ngamin nadangag da ikid nanaita da, te kustu ya ngamin inuhohug naanghelen tekid.

Ya Pagbunyag Da Te Hesus21 A ta nepagpasa na waluhaw a binang-

git da hapa ya asitayen, te yen haman yagagangay na Hudyo kiden. A nengagan dahapa ta Hesus, te yen ya nebar na anghelente Mariya ta awena en para la natarun.

22Agafu ta lintigennganetulduniMosesta Hudyo kiden a mehangat ya bagu na-ganak nga simarok ta simbaan na Nama-ratu, te itta kan ya pagzigmanan na addetta appatafulu araw. A ta nekabaggaw niMariya ta pagzigmanan na a inalap da iHesus ta ili na Herusalem petta igawatda ta Namaratu, 23 te ya takday lintig naNamaratu tekid a kwa na kan ya napoluen neanak na tagtakday pagatawan. 24 Aenda hapa peatang ya duwa na lummun

ono duwa na kalapati, te yen hapa ya nebarna Namaratu ta lintig na en tekid.

25 A itta hapa ten Herusalem ya takdaylaklakay nga nagngagan ta Simyon. A pakematunung hapa na tolay nga mamat ta Na-maratu, te nabayag na hapa nga nagaindagta pangikerutan na Namaratu ta Istralitakiden. A gafu ta napasinapān hapa taKahalwa na Namaratu, 26 a neparikna natentu ta awena para la masi addet ta maitana bit apolu ya Ari en Kristu nga nekarina Namaratu. 27 A gafu ta pangwalwagna Kahalwa na Namaratu tentu a umangeta simbaanen, a yen ta dana ittan ten tapangidatang nigMariya te Hesus petta idu-lot da ya kuman na gagangay na lintig daen. 28A ta nepakaita ni Simyon ta asitayena enna pegawat, a inahakupan na hapa nganedayaw ta Namaratu.

29 “Ay, Afu, maski masi yak na ta ku-man na inuhohug mu teyak, 30 te naitakna ya dinob min nga mangikerutan, amatalakanak na. 31 Te ye-yan na abbingya nekari men nga umange sin, pettaikaru na ya liwat na ngamin tolay.

32 “A ye-yan mantu, Afu, ya mang-padakar ta Hentil kiden hapa, petta amuda ya kakurugan na Dyos, a intu hapasangaw ya mangatad ta pakadayaw natolay mu kiden nga Istralita,” kunna.33 A pake nakagtut hapa ig Hose en ikid

niMariya ta uhohugni Simyongafu ta anakda en, a nepakimallak na kid hapa. 34-35 Aya uhohug na para ta hina na abbingen a

“Dangagam, Aboy, ya ibar kin teko,te palattogan sangaw na Namaratu yaitta ta nonot na ngamin tolay gafu taabbingin yan, amapaakbanhapa sangawya addu na Istralita gafu tentu, ikid naaddu hapa sangaw ya mapātā-nāng. Amaski am intu ya pakaitan ta ketta naNamaratu tekitam a addu sangaw yamagsoysoy tentu. A gafu ta ikatupag dasangaw a pake matakitan hapa sangawyanonotmu ta kumanna takit na amukunga mekaddug,” kunna tentu.36-38A ta pagbida para la ni Simyon tekid

a itta hapa ya pake bakbakat nga aglavunnga nakasimmu tekid. A ya ngaganna hapaa Ana, a anak hapa ni Fanwel nga takdaysimsima ta tribu ni Aser. A walufulu appatya darun na, ammi nabalun, te pitu darun

Lukas 2:39 90 Lukas 3:5bit ya pagatawa na, kapye na nasi na la-laayna en. A sigida nagyan la ya bakbakaten tasimbaanen ta araw pase hiklam, te awenabit nonotan ya mangan gafu ta pakimallakna. A ta nepakaita na hapa ta abbingena nedayaw na hapa ta Namaratu, a binidana hapa ta kadwan kiden, te sakā indaganda hapa ya panguffun na Namaratu ta tagaHerusalem kiden.

39 A gafu ta nedulot nig Mariya ikidni Hose ya ngamin nebar na Namaratuta lintig na en gafu ta anak da en a du-matang kid hala ta ili na Nasaret ta lugarna Galileya, 40 a yen hala ya dumakalanni Hesusen. A nagsikan hapa ya bari naikid na nonot na, a umaddu ya adal naikid na kalalaki na, a kanayun inuffunan naNamaratu.

Ya Pakasirak Ni Hesus Ta Ili Na Herusalem41 A ta kaassang para la ni Hesus a nag-

patotoli ya dadagkal na kiden ta ili naHerusalem ta kada darun, te e kid makipa-gayayat ta pyesta na Hudyo kiden gafu tapanadamdamanda ta arawna nepangilillikna Namaratu ta gingginafu da kiden ta lu-tak na Egipto. 42A ta mekamafulu duwa nadarun ni Hesus a umange kid ha ta pyestaen ta kuman na gagangay da en, a nehulunda hapa i Hesus. 43A ta kabalinan na pyestaen a nagtugut kid ha, te dumatang kid taagyan da. Ammi intu dulay, te aweda amunig Mariya ta nasirak i Hesus ta ili en, 44 tepahig da la ta sakā nagtugut hapa nga naki-hulun ta kadwan kiden kahulun da. A tekidna nakatugtugut addet ta takday araw aapagan dan i Hesusen ta kahkahulun dakiden ikid na kofun da kiden, ammi awanna, aweda naapagan.

45A gafu ta kumanen a tinoli dan apaganta gafan da en abat ta ili na Herusalem. 46Ata mekatallu en araw a naita da ta umag nasimbaanen, ammi nehulun haman ta man-gituldu kiden nga gitogkokan nakibibidatekid. 47Adinayawandahapa yapagtabbagna ikid na kalalaki na nonot na. 48 A tanepakaita nig Mariya tentu a nagpaka-latkid tentu, a nehuya na hapa na hina na en;

“Aleng, anu haman ta nasirak ka taisin, te pake nagburung kami ni Damamnga nagapag teko,” kunna.

49 “A annun dak haman burungan?Dana amu muy mina ta itta yak ta balini Damakin,” kunna hapa tekid.

50 Ammi aweda amu ya ikayat na uho-hugan tekid. 51 A ta nekabalin da ten adumagdag na i Hesus tekid, te nagtatugutkid ha nga ange ta agyan da en ta ili naNasaret. A malologon hapa i Hesus tangamin patarabaku da tentu. Ammi teMariya a netatug na la ta nonot na yangamin dumatang tekid gafu te Hesus. 52Adumakal la i Hesus addet ta nagtuyag nahapa ya bari na ikid na nonot na, a mappyala mappya ya gagangay na ta kuman naikayat na Namaratu, a kumanen hapa tatolay kiden.

3Ya Nepadamag Ni Hwan Nga Nangzigut Ta

Tolay(Mt 3:1-12; MK e1:1-8; Jn 1:6-8,19-28)

1 A ta nepagpasa na addu na darun a iSisar Tiberyo ya ari ta ngamin pagturayanna taga Roma kiden, a ittan ya mafulu limadarun na pagturay na. A i Ponsyo Pilatohapa ya gubernador ta lugar na Hudeya,a i Herud hapa ya magibbal ta lugar naGalileya, a ya kabagis na en Felipe ya mag-ibbal ta lugar na Itureya ikid na lugar naTarakonita. A i Lisanyas ya magibbal talugar na Abilena. 2 A ya kadakalan napadi kiden ta ili na Herusalem a i Annas, asangaw ya manuhang na en Kaifas.

A ta kaarawan na inin kid a napasinapāni Hwanen nga anak ni Zikaraya ta uhohugna Namaratu tentu en nagyan ta kalafuka-nen. 3 A sinaned na hapa ya ngamin kidenlugar ta naggwadamdammang na Karayanna Hurdan, a kinasaba na ya tolay kiden.

“Ulinmuy ya gagangaymuy, a zigutanta kanan, petta pakomanna kamhapanaNamaratu ta liwat muy,” pakakin tekid.4 A gafu ta ange ni Hwan a nagdulot ya

nesurat na aglavunen mina Isayas, te yauhohug na en a

“Itta sangaw ya makipaita nga maga-yayag ta kalafukanen, te intu san-gaw iayayag na ya tabarang na tatolay kiden, petta magparan kidmina ta datang na Dafu tamen,petta malogon mina ya ange natekid.

5 “Temapātā-nāng sangaw ya alinnak,ikid na mapaakban ya ata-nang, a

Lukas 3:6 91 Lukas 3:23mapatunung ya killu, ikid na maaziya ketumpapan.

6 “A maita sangaw na ngamin to-lay ya pangikerutan na Nama-ratu,” kunna ta surat na en.

Ya Pangkasaba Ni Hwan Ta Tolay Kiden(Mt 3:7-10)

7 A ya nekasaba ni Hwan ta umangekiden pazigut tentu a

“Anu kugamagimmamappya kanan tapagzigut muy. Pahigmuy hud tamelillikkam sangaw ta pama-gang na Namaratugafu ta pagzigut muy? 8Dana ipaita muymina ta naulin ya nonotmuy, kapyemuymagzigut. A awemuy pahig ta melillikkam sangaw gafu ta simsima kam nimina Abrahamen, te ibar ku tekamuyta itta ya pakapangwa na Namaratu ngamagpabalin ta batu kidin ta simsima nimina Abraham.

9 “Negitta kanan ta kayu nga tokadanna Namaratu ewan, te dana neparan nanya watay na en, a awena la mabayag atokadan na ya kayu kiden ta agyan naramut da kiden. Te ya ngamin kidenkayu nga awan magmayan ta mappya atokadan na kid kapye na kid iwarad taafuy,” kunna tekid.10A ya pohut da hapa tentu a

“A anu mina ya tarabakun mi pettamekerutan kami mina?” kunda.11A ya tabbag na hapa tekid a

“Am itta ya duwa na barawasi muya iatad muy ya takday ta awanen tabarawasi. A ya nasurok ta kanan naa isipat na hapa ya awanen ta kanan,”kunna.12 A umange hapa pazigut tentu ya

magsingir kiden ta bwis na tolay kidennga nesaad na gubyernu na taga Roma, apinohutan da hapa ta

“Anu mina ya tarabakun mi pettamakaparan kamin hapa?” kunda hapa.13A ya tabbag na hapa tekid a

“Awemuy pagsurokan ya singiranmuy,” kunna.14Yaga suddalu hapa ya umange pazigut,

a pinohutan da hapa ya tarabakun damina,a ya tabbag na tekid a

“Awemuy persan ya tolay kiden ngamangatad ta pirak, a awemuy kid hapa

tātālawan, te matappag kanan mina tatandan muyen,” kunna.15 A gafu ta ittan i Hwan nga man-

gaskasaba ta tolay kiden a nekatalak data ittan ya mangikerutanen nga nekari naNamaratu ta dadagkal da kiden, a nonotanda am intu hala i Hwanen. 16 Ammi yauhohug ni Hwan tekid a

“Itta yak sin nga mangzigut tekamuyta danumin gafu ta liwat muy kiden,ammi itta sangaw ya umange ta gafanku nga pake dakdakal ya pakapangwa naammi teyak, te maski la awek megittanga makitagabu tentu nga mangubadta sapatos na kiden. A intu sangawya mangpasinap tekamuy ta Kahalwana Namaratu. Ammi ya awan kidenmagbabawi a pa-gangan na kid sangawta afuy, 17 te itta ya kuman na pagsapna ta tolay, a am nabalin na magsap auknudan na sangaw ya semayan, ammiapangan na sangaw ya kupat na kiden,”kunna tekid.Ya Pangzigut Ni Hwan Te Hesus(Mt 3:13-17; Mk 1:9-11)

18 A* ta nekabalin na tolay kidennagzazigut a umange hapa i Hesus ngapazigut te Hwan. A tentu en hapanakazigut a nakimallak, a kuman nabimangrit na ya langit, 19 a nagsunak yaKahalwa na Namaratu nga nagpotun tentuta kuman na kalapati, a nepagka-ma nahapa ya naguhohug tentu ta langit;

“Iko ya Anak ku nga matakit ta nonotku. Pake matalakanak teko,” kunna.20 A addu para ya nekasaba ni Hwan

ta kuman netabarang na kiden tentu ennangipadangag ta tolay kiden. 21-22 Ammite Gubernador Herud nga nakagubat taatawa na kabagis na en a awena dang-dangagan ya tabarang ni Hwan tentu awadinaggan na hud la ya liwat na, te nepe-balud na i Hwan gafu ta pangihuya ni Hwantentu.

Ya Ngagan Na Gingginafu Kiden Ni Hesus(Mt 1:1-17)

23 A ta nepangrugi ni Hesus ta tarabakuna en a ittan ya tallufulu darun na. Akumanin hapa ya ngagan na dadagkal nakiden:

* 3:18 Ya katunud na bersikulo 18 addet ta 22 ta kadwan kiden Bibliya a 21, 22, 18, 19, 20.

Lukas 3:24 92 Lukas 4:5I Hose en nga atawa ni Mariya a intu ya

mekwenta ta dama ni Hesus.A ya dama ni Hose a Heli nga anak ni

Matat.24A i Matat ya anak ni Lebi,A i Lebi ya anak ni Melki,a i Melki ya anak ni Hanni,25 a i Hanni ya anak ni Hose nga anak ni

Matatiyas,a i Matatiyas ya anak ni Amos,a i Amos ya anak ni Nahum,a i Nahum ya anak ni Esli,a i Esli ya anak ni Nage,26 a i Nage ya anak ni Maat,a i Maat ya anak ni Matatiyas nga anak

ni Semi,a i Semi ya anak ni Hose nga anak ni

Huda,27 a i Huda ya anak ni Hwanan,a i Hwanan ya anak ni Resa,a i Resa ya anak ni Zorubabel,a i Zorubabel ya anak ni Saltiyel,a i Saltiyel ya anak ni Neri,28 a i Neri ya anak ni Melki nga anak ni

Adi,a i Adi ya anak ni Kosam,a i Kosam ya anak ni Elmadam,a i Elmadam ya anak ni Er,29 a i Er ya anak ni Hoswe,a i Hoswe ya anak ni Elizer,a I Elizer ya anak ni Horim,a i Horim ya anak ni Matat nga anak ni

Lebi nga anak ni Simyon,30 a i Simyon ya anak ni Hudas,a I Hudas ya anak ni Hose nga anak ni

Honan,a i Honan ya anak ni Eliakim,31 a i Eliakim ya anak ni Meleya,a i Meleya ya anak ni Menna,a i Menna ya anak ni Matata,a i Matata ya anak ni Natan,a i Natan ya anak ni Dabid,32 a i Dabid ya anak ni Dyesi,a i Dyesi ya anak ni Obed,a i Obed ya anak ni Bowas,a i Bowas ya anak ni Sala,a i Sala ya anak ni Nasyon,33 a i Nasyon ya anak ni Aminadab,a i Aminadab ya anak ni Admin,a i Admin ya anak ni Arni,a i Arni ya anak ni Esron,a i Esron ya anak ni Peres,a i Peres ya anak ni Huda,

34 a i Huda ya anak ni Hakob,a i Hakob ya anak ni Isak,a i Isak ya anak ni Abraham,a i Abraham ya anak ni Tera,a i Tera ya anak ni Nakor,35 a i Nakor ya anak ni Serug,a i Serug ya anak ni Ragaw,a i Ragaw ya anak ni Peleg,a i Peleg ya anak ni Heber,a i Heber ya anak ni Selar,36 a i Selar ya anak ni Kaynan,a i Kaynan ya anak ni Arpaksad,a i Arpaksad ya anak ni Sem,a i Sem ya anak ni Nowe,a i Nowe ya anak ni Lamek,37 a i Lamek ya anak ni Matusalem,a i Matusalem ya anak ni Enok,a i Enok ya anak ni Hared,a i Hared ya anak ni Mahalalel,a iMahalalel ya anak ni Kaynan nga anak

ni Enos,38 a i Enos ya anak ni Set,a i Set ya anak ni Adan,a i Adan ya napopolu en tolay nga anak

na Namaratu.4

Ya Pangparuba Ni Satanas Te Hesus(Mt 4:1-11; Mk 1:12,13)

1 A ta nekabalin ni Hesus nagzigut takarayan na Hurdan a napasinapān hapata Kahalwa na Namaratu. A tentu ennagtugut a dumatang na mina ta agyanna, ammi pinagdulot na Kahalwa en tabagbagetay kiden addet ta appatafulu arawpetta attaman na hapa ya pangparuba niSatanas tentu. 2 A awena pulus nangnan-gan addet ta appatafulu araw. 3 A tentuen pake melunus a yen hapa ya neangeni Satanas tentu, petta paruban na. A yauhohug ni Satanas tentu a

“Bakkan ka hud ta Anak na Namaratuewan? A maguhohug ka mantu ta batukidin petta magbalin kid ta pan pettamangan ka,” kunna tentu.4Ammi ya tabbag hapa ni Hesus tentu a

“Awek kurugan ya ibar men, te yauhohug na surat na Namaratu a

‘Bakkan la ta kanan muy ya pagafun nakatolayan muy,’ kunna.”

5A gafu ta kumanen a neange na i Hesusta pake atata-nang na lugar, a ta las-udna takday minutos a nepaita na tentu ya

Lukas 4:6-7 93 Lukas 4:25ngamin kiden lugar ta paglelehutin kon-todu tolay da kiden, 6-7 a ya uhohug ha niSatanas tentu a

“Itam ya kalalaki na lugar kidina ikidna gubyernu da, te ya ngamin kidennepaitak teko a kwam na sangaw ammakidafu ka teyak, te neatad yan kidteyak, a iatad ku hapa ta kompormi naikayat ku,” kunna.8Ammi ya tabbag ni Hesus tentu a

“Iko hud ya pakidafun ku, te ya uho-hug na suraten a

‘Namaratu la ya dayawan muy, a intula tatakday ya pakidafun muy,’kunna.”

9A sangawa takwanha yanepangparubani Satanas tentu, te neange na i Hesus taili na Herusalem ta agyan na simbaanen, apinatayuk na ta pingit na atap na simbaa-nen. A ya uhohug na ha tentu a

“Bakkan ka hud ta Anak na Namaratuewan? A maglattu kan mantu ta lutake-wan, 10 te intu la nonotam ya nesurat talebru na Namaratu, te

‘Doban na ya anghel na kiden nga mag-taron teko, 11 a ta-mawan da kasangaw petta awem matakitan tabatu kiden,’ kunna haman.” kun niSatanas tentu.

12A ya tabbag ha ni Hesus tentu a“Awek maglattu, te ya uhohug na tak-

day surat na Namaratu a‘Awemuy sangaw paruban ya pangkenga

na Dafu muy Namaratu tekamuy,’kunna.”

13 A ta nekabalin ni Satanas nga nang-paruba tentu a nagtugutan na addet la tatakwan na araw. 14 A nagtoli hapa i Hesusta lugar na Galileya, a napasinapān hapata pakapangwa na Kahalwa na Namaratu.A sumaned hapa ya damag na pakapangwana addet ta ngamin kiden lugar ta lehut naGalileya. 15 A nangituldu hapa ta umag nakapilya na Hudyo kiden, a dinayawan nangamin tolay.

Ya Pangituldu Ni Hesus Ta Lugar Na Du-makalan Na en

(Mt 13:53-58; Mk 6:1-6)16 A ta datang ni Hesus ta ili na

Nasaret nga dimmakalan na, a umangehapa nakigimung ta kapilya ta araw naagimmang da ta kuman na gagangay naen ta idi. A gafu ta intu ya pinili da

nga mangibasa ta arawin yen a nagtayukhapa ta atubang na tolay kiden. 17 Anegawat da hapa tentu ya lebru nganesurat na aglavunen mina Isayas. A tentuen nangukad ta lebru en a apagan na yalugar na ibasa na, a ya uhohug ni minaIsayas nga nebasa na tekid a intu yan:18 “Itta teyak ya Kahalwa na Dafu tamen, te

pinasinapan nak nga ange mangi-padangag ta mappya na damag tanapanglaw kiden.

“A dinob nak hapa nga ange mangipadan-gag ta pakaubad na negalut ki-den, ikid na pakaladdang na daramkiden, ikid na pakabannayan namazigatan kiden, 19 a petta ipadan-gag ku hapa ya araw na pangikallakna Dafu tamen,” kunna.

20A tentu nabalin nangibasa a kinalabanna ya lebru en kapye na netoli ta nang-gawaten tentu, a sangaw nagtuttud hapapetta mangituldu. Ammi sa gahgahalan-gan da hapa, te indagan da ya ituldu na. Aya nebar na tekid a intu yan:

21 “Ikamuy nga Amang ku ikid naKabagis ku, A ya suratin yan nga nebasaktekamuy a nagdulot na hala ta ayanin naaraw ta pakadangag muy teyak,” kunna.

22 A “On,” kunda hapa, ammi gafu ta ispotya inuhohug na en a kuman na nakagtutkid hapa tentu. A ya uhohug da hapa gafuta pumassil kid la tentu a

“Pa-pa-nun na hud makauhohug takumanin bakawa sakā tolay tam hamanla nga anak ni Hose,” kunda,23A ya uhohug para ni Hesus tekid a

“Gagangay ta kummuy nga maguho-hug teyak ta

‘Am magdoktor ka a mappya taurum bit ya barimina hapa la. Aipaitam mina ta lugar min ya kumanna tinarabakum kan ta ili na Kaper-nayum, petta itta hapa ya panguruganmi teko,’ kummuy teyak.

24 Ammi kakurugan ya ibar ku tekamuy taam itta ya doban naNamaratu nga paguho-hugan na a dayawan da hapa ta ngaminkiden lugar ammi fwera la ta lugar na enhapa la. 25 A kumanen hapa te Eliyasenta idi, te intu ya dinob na Namaratu ngamagtabarang ta Istralita kiden ta idi, ammigafu ta magsoysoy kid a awena nepalubus

Lukas 4:26 94 Lukas 4:44na Namaratu ta magudan addet ta talludarun a gadwa, petta mapa-gang kid. Agafu ta agbabisinen ta ngamin kiden lugara pake nazigatan ya addu na kagitta muynga bābāy nga babbalu. 26 Ammi maskiIstralita kid a awan ta nepaita ni Eliyas tapakapangwa na Namaratu tekid, awa intuhud la nangidoban na Namaratu tentu yababbayen nabalu ta ili na Sarepta ta lugarna Hentil kiden taga Sidon.27 “A kumanen hapa ta kaarawan ni mina

Eliseyo, te addu hapa ya nagkangawnga kagitta muy kiden Istralita taketta ni Eliseyo, ammi bakkan taisina kid ya enna pinagmappya, teintu hud la pinagmappya na i Naa-man nga kapitan na Hentil kidentaga Siriya,” kunna.

A yen hapa ya addet na binida ni Hesustekid.

28 A gafu ta inuhohug na en ta tinalibanna Namaratu ya gingginafu da kiden ta idia nagporay kid na tentu, 29 a gisatayuk kidnga ange nanggafut tentu. A ginerger data lawan na ili, te enda itulud ta ngahabna gatab nga nagyanan na ili da en, pettaitu-bang da mina ta akban. 30Ammi awenamabalin ta itu-bang da, te nagpapa-yat lata hahat da, a nagtugut.

Ya Pagpamappya Ni Hesus Ta Seanitu(Mk 1:21-28)

31Anagtolimantu i Hesus ta ili na Kaper-nayum nga takday para na ili ta lugar naGalileya. A ta araw na agimmang a umangenakigimung ta kapilya da en, a nangitulduhapa. 32 Ammi nakagtut ya tolay kiden tagagangay na pangituldu na, te naguhohugta kuman na intu ya makkamu ta ngamin.33 A ka-ma la kimahalwan hapa ya takdaylalaki ta umag na kapilya en gafu ta anituna en.

34 “O Hesus nga taga Nasaret, anu ittaka sin tekami? Amu ta ka, te iko yakagitta na Namaratu ewan. Yen hudya umeyam sin petta pakākāllakan nakami?” kunna.

35Ammi nehuya ni Hesus ya anitu en ta“Awem lamagsitang, a pagtugutāmna

ya tolayina,” kunna.A nagganwatan na anitu en pinagbalyad yalalaki en, kapye na nagtugutan, ammi awanta nakaan-anun na lalaki en. 36 A gafu ta

pagpaka-lat na tolay kiden ta iningwa niHesus a

“Anu masikan hapa ya uhohug nainin? Te seppakapangwa ya paguhohugna ta anitu kiden, a magtugut kid la,”kunda.37A gafu ta kumanen a insigida sumaned

ya damag ni Hesus abat ta ngamin kidenbabali ta lugar na Galileya.

Ya Pagpamappya Ni Hesus Ta NagtatākitKiden

(Mt 8:14-17; Mk 1:29-34)38 A ta nepagtugut ni Hesus ta kapilya

en a nagdulot ta bali ni Simon. A gafuta nagtakit hapa ya katahungan ni Simonnga babbay nga nagpatu a nebar da teHesus. 39 A umange i Hesus ta pagiddanna en, a nehuya na ya patu na, a yenhapa ya nepagkamag na patu na en. Aalistu imivwat kapyena angenagafuy pettamangan kid.

40 A sangaw ta marimat a addu ya nag-dadatang ta bali, te enda nekahad ya mag-tatākit kiden ta magdaduma na takit. Anepotun ni Hesus ya kamat na ta tagtakdaytekid, a pinagmappyana kid. 41Apinatugutna hapa ya anitu na addu na seanitu kiden,a nagtugut kid kimahalwan, “Iko kad yaAnak na Namaratu ewan,” kun na ayag da.Ammi nehuya na kid nga maguhohug, teamuda ta intu yaKristu ngaMangikerutan,a awena ikayat ta ikid ya mangipadangagtentu.

Ya Pagapag Da Te Hesus(Mk 1:35-39)

42 A ta lalakwat a nagtugut ha i Hesus,a umange la tatakday ta awan ta totolay,ammi enna inapag na tolay kiden, te ikayatda ta magyan mina tekid. 43 Ammi yauhohug na tekid a

“Mappya ta magdulotak ta kadwankiden ili, petta madangag da hapa yadamag na pangikerutan na Namaratutekid, te yen ya gafu na nepangidob nateyak, “kunna.44 A gafu ta kumanen a sinaned na ya

ngamin kiden babali ta lugar na Hudeya, anangipadangag hapa ta umag na kapilya dakiden.

Lukas 5:1 95 Lukas 5:195

Ya Pangpadagdag Ni Hesus Ta ImunnanKiden Ituldu Na

(Mt 4:18-22; Mk 1:16-20)1 A sangaw ta mittan a imatayuk la i

Hesus ta pingit na Alugen Genesaret, apake imabikan ya pake addu na tolay pettadangagan da ya uhohug na Namaratu. 2 Anaita ni Hesus ya duwa na barangay nganegalut ta pingit nga awan ta totolay nate itta kid ta danumen nga magbaggaw tatahukul da kiden. 3 A gimon mantu tatakdayen nga barangay ni Simon, a nebarna te Simon ta itu-bang na bit ya barangayna en ta sang adayu ta pingit, a sangawnagtuttud hapa petta mangituldu ta tolaykiden. 4 A tentu en nabalin nangituldu anebar na te Simon ta

“Entam bit ta adalamewan, teihunnak muy ya tahukul kiden pettamakaalap kam,” kunna.

5 “Onay, ammi paghuhuklaw kamihaman, Afu, nga nagtahukul, a awanhaman ta naalap mi. Ammi gafu tainuhohug mu a paruban mi ay,” kunnahapa ni Simon.6 A ta nepangihunnak da ta tahukul

da kiden a “Awe”, ta kaddu na ikan ki-den ay nga nagkapannu ta tahukul kiden,a namegafu nagasāt ya tahukul kiden tadammat da. 7 Pinaypayan da ya kahu-lun da kiden ta takdayen barangay pettae kid hapa manguffun, a pinannu da yaduwa kiden barangay ta ikan abat tamaggelumammad kid na. 8 A ta nepakaita niSimon Pedru ta kaddu na naalap da a ka-ma la nagtakab ta atubang ni Hesus.

“Ay, Afu, umadayu kan mina teyak, tepake dulayak na tolay,” kunna gafu taamat na tentu.

9 A sa nakagtut kid ta kaddu na naalap da,10kumanen hapa teg Santiago ikid ni Hwannga anak kid ni Zibadeyu, te ikid hapa yakahulun ni Simon. A ya uhohug ni Hesuste Simon a

“Awem la mamat, te ituldu ta ka san-gaw petta dumatahukul ka sangaw ta to-lay, petta dumagdag kid teyak,” kunna.11 A tekiden nakadatang ta ba-nad na

alugen a sa newagak da ya ngamin kidenkwa da, a dumagdag kid na te Hesus.

Ya Pagpamappya Ni Hesus Ta Takday Nag-galis

(Mt 8:1-4; Mk 1:40-45)12A sangawha tamittan a itta igHesus

ta takday ha na ili, a itta ya takday lalakinga naggalis. A ta nepakaita na lalakien te Hesus a umange namalentud taatubang na en nga nakimemallak tentu.

“Ay, Afu, ikallak nak haen, te amuk tamaurum ya tabbit kin am ikayat mu,”kunna.

13 A neuyad na ya kamat na en nesi-ged talalaki en, a

“Ikayat ku hapa, itam awa malinis naya tabbit mina,” kun ni Hesus tentu.

A ka-ma la imawan ya galis na en, a pakenalinis na ya tabbit na en. 14 A pake nebarniHesus ta awenabibidan yanakkwa tentu,

“te em ipaita ya barim ta padi en tasimbaanen petta maita na ta awan yagalis men, a iatad mu hapa tentu yaiatang na ta kuman na nebar ni Mosesta lintig kiden, te yen sangaw ya mangi-pasikkal ta tolay kiden ta pagmappyam,”kunna.15 Ammi maski kunna ten a pake

sumaned para ya damag ni Hesus abat tapake imaddu ya tolay kiden nga umangemagdangag tentu, petta pagmappyan namina ya takit da kiden. 16 Ammi kanayunnagtugut hapa i Hesus, te ange ta adayu tababali kiden petta makimallak.

Ya Pagpamappya Ni Hesus Ta AwanMaka-hehit

(Mt 9:1-8; Mk 2:1-12)17 A naba-bayag ta assang a mangituldu

ha i Hesus ta takday ha na lugar, a ittahapa ya kadwan kiden Pariseyu ikid namangituldu ta relisyon naHudyo kiden ngataga ngamin kiden lugar ta Galileya ikidna Hudeya kontodu ili na Herusalem, anakituttudan kid hapa magdangag. A na-pasinapān hapa i Hesus ta pakapangwa naNamaratu petta makapagmappya ta nag-tatākit kiden. 18 A sangaw ta magananwana itta hapa ya enda nekahad nga awenamakahehit, te imaidda la ta pang-isawanda en tentu, te iange da mina itabnak taatubang ni Hesus. 19 Ammi aweda garayneabikan tentu gafu ta kaddu na tolay, ayen ta negon da ta addanen nga ange taatap na bali en. A sangaw inazi da ya assang

Lukas 5:20 96 Lukas 5:37la ta atapen ta annung ni Hesus, kapye daneuriyay ya awanenmakahehit ta umag nabali, a netabnak da ta bikat ni Hesus. 20 Ata nepakaita ni Hesus ta pangikatalak datentu a naguhohug ta awanen makahehit,

“Aleng, pakoman kun ya liwat mu ki-den ta Namaratu,” kunna.21 Ammi ya Pariseyu kiden ikid na man-

gituldu kiden nga gituttudan hapa ta umagna bali a linibakan da hapa ya inuhohug niHesus ta nonot da hapa la.

“Annun na haman uhohugan ya ku-manen bakawa Namaratu hud. Dulaymantu yan, te ugtulān na ya Namaratu,”kun na nonot da.

22Ammi narikna ni Hesus ya nonot da, a“Anu haman ta libakanmuy ya inuho-

hug ken ta nonot muy? 23 Had sin hudyamalmalogon, ampakoman ku ya liwatna kiden, ono am pagmappyan ku pettamakatugut? 24Ammi itta hapa ya ibar kuta awanin makahehit petta itta sangawya pakaitan muy ta itta hapa ya turay naTolayin taga Langit nga mangpakoma taliwat na tolay,” kunna,

otturu naguhohug ha ta awanen makahe-hit;

“Imivwat kan, Aleng, te alapam na yapagiddamina a dumatang kan ta balim,”kunna.

25 A alistu kad imivwat, ta atubang nangamin kiden imatuttud, a inakkat na yanagiddan na en kapye na nagtugut, a ku-min ta bali na nga nagdaydayaw ta Na-maratu. 26 A nafulotan hapa ya pagpaka-lat na ngamin kiden nakaita, a pake di-nayawan da ya Namaratu gafu ta nahigalankid tentu.

“Kakurugan ta takwan ya naita tam taarawin yan,” kunda hapa.Ya Pangpadagdag Ni Hesus Te Lebi(Mt 9:9-13; Mk 2:13-17)

27 A ta nekabalin da ten a nagtugut igHesus, a nesimmun da ya takday agsingirta bwis nga nagngagan te Lebi, a imatuttudhapa ta lugar na pagpagan na tolay kidenta bwis da. A ya uhohug ni Hesus tentu a

“Dumagdag kan teyak petta ituldu taka,” kunna.

28A imikkat hapa, a nagtugutan na ya nag-tarabakun na en, petta dumagdag tentu.

29 A tekiden nagtugut a inagagay na kidni Lebi ta bali na en, te namadday ta dakal

na pagpamakan ta pangdayaw na te Hesus,a dumadagdag hapa ya addu na agsingirta bwis, ikid na kadwan kiden tolay nganakikkanan hapa tekid. 30 A ya Pariseyukiden ikid na kahulun da kiden nga man-gituldu a naita da ta umange ig Hesusnakikkanan ta bali ni Lebi, a nehuya da yaituldu na kiden.

“Anu makikkanan kam ta agsingir ki-den ta bwis ikid na dulay na tolay?”kunda.31A ya tabbag hapa ni Hesus a

“On ay, te gagangay haman ta angeya manguru en ta agyan na magtakitkiden, te yen haman yamakaapag tentu.32 A bakkan ta yen ya umeyan ku sinpetta padagdagan ku ya ape awanen taliwat am awa seliwat kiden talo ammag-babawi kid,” kunna.Ya Pagpohut Da Te Hesus Gafu Ta Awan

Pangan(Mt 9:14-17; Mk 2:18-22)

33 A sangaw itta ya umange nagpohutte Hesus gafu ta takwan ya gagangay naituldu na kiden;

“Anu kawagan na, Afu, ta awenangilinan na ituldum kiden ya arawennga aweda pangan, ammi ta ituldu naPariseyu kiden ikid na ituldu kiden niHwan a kanayun ngilinan da pettamaki-mallak kid?” kunda.34A ya tabbag hapa ni Hesus tekid a

“Mabalin hud tamagdamdamyamak-iboda kiden am itta para la tekid yamagboda en? 35 Itta la sangaw ya arawam metugut ya magboda en tekid, a yensangaw ya pagdamdam da ikid na pag-ngilin da ta arawen nga aweda pangan,”kunna.

36 A sangaw binida na hapa ya kuman nakeangarigan tekid petta aweda mina pag-dadaggan ya dana kiden gagangay da ikidna ituldu na.

“Am angarigan ta napispissang yadana en barawasi muy a pissangan muyhud ya bagu en ga-gamit petta itta yaitakup muy ta dana en, te kenga sangawya bagu en barawasi, yagameduma hapaya dana en ta bagu en.

37 “A kumanen hapa ta basi muy, teawemuy haman ikarga ya bagu na basita dana na abyat, te sangaw am bumladya basi en a mabattak ya abyaten otturu

Lukas 5:38 97 Lukas 6:19

meburudhapa ya basi en. 38Mapmappyahud la ta mekarga ya bagu na basi tabagu na abyat.

39 “Ammi am napenam na ya tolay tabaak na basi a gagangay ta awena ikayatparuban ya bagu, te

‘Kustu ya singat na baaken,’kunna.”

A yen ya addet na bida na tekid.6

Ya Pakitapil Da Gafu Ta Araw Na Agim-mang

(Mt 12:1-8; Mk 2:23-28)1 A sangaw ta mittan a magtugtugut ig

Hesus ikid na itulduna kiden ta tātangnganna kamaitan ta araw na agimmang, a nag-pusit hapa ya ituldu na kiden, a inusakanda kapye da kinān. 2Ammi gafu ta naita nakid hapa na Pariseyu kiden a nehuya da kid.

“Anu haman ta tarabakun muy yamehangat ta araw na agimmang?”kunda.

3A netabbag hapa ni Hesus ta“Dulay hud ya iningwa da en? Intu

mina pagnonotan muy ya iningwa nimina Dabid ikid na kahulun na kiden takawan na kanan da, 4 te simarok kid lata bali na Namaratu, a inalap da hapaya pan kiden nga nedasar ta atubang naNamaratu nga mehangat mina tekid, tekanan hala na padi kiden. A maski nan-gan kid na kahulun na kiden a bakkanhaman ta nakaliwatan da yen,” kunna.

5A ya takday para nebar na tekid a“Ya Tolayin taga Langit ya makkamu

ta araw na agimmang,” kunna.Ya Pagpamappya Ni Hesus Ta Nagpilay Ta

Kamat(Mt 12:9-14; Mk 3:1-6)

6 A ta takday ha na araw na agimmanga mangituldu i Hesus ta kapilya na Hudyokiden, a itta ya takday lalaki nga pake nag-pilay ya takday kamat na. 7 A ya Pariseyukiden ikid na mangituldu kiden a pakeaitan da hapa i Hesus talo am pagmappyanna ya kamat na en, te am pagmappyanna ta araw na agimmang a yen sangaw yapangidaruman da tentu. 8Ammi dana amuni Hesus ya nonotan da, a yen ta binaran nahapa ya nagpilay ta kamat,

“E ka bit sin, te magtayuk kan ta pag-tatangnganin,” kunna,

9 otturu pinohutan na hapa ta nagilalapkiden tentu;

“Anu hapa ya uray muy ta ipalubus naNamaratu ta araw na agimmang? Intuipalubus na yamappya ono dulay? Map-pya panaw ta magpamappya kitam onomagpapasi kitam?” kunna tekid.

10A inaita na kid la kapye na naguhohug hata lalaki en.

“Uyadam la ya kamat mina,” kunna.A tentu en nanguyad a negitta hapa tatakdayen kamat na nga mappya. 11 Ammiya Pariseyu kiden a nafulotan ya pagporayda tentu, a nagbabidan da am anu mina yapangpa-gang da te Hesus.

Ya Pagpili Ni Hesus Ta Turin Na Kiden(Mt 10:1-4; Mk 3:13-19)

12 A sangaw gimon i Hesus ta agyan nabagetay kiden, a paghuhuklaw hapa nganakimalmallak ta Namaratu. 13 A ta lalak-wat a pinaabikan na ya ituldu na kiden, anagpili ta mafulu duwa la tekid, petta yenkid ya turin na nga ange mangipadangag.

14 Itta i Simon nga nengagan na ta Pedru,ikid na kabagis na en Andres,ikid ni Santiago,ikid ni Hwan,ikid ni Felipe,ikid ni Bartolome,15 ikid ni Matyu, (intu hala i Lebi),ikid ni Tomas,ikid na takday Santiago nga anak ni

Alfeyo,ikid ni Simon nga nakitapil ta gubyernu

nga taga Roma,16 ikid ni Hudas nga anak ni Santiago,ikid ni Hudas Iskaryote nga mangitalaba

sangaw te Hesus.Ya Pagpamappya Ni Hesus Ta Addu Na

Tolay17 A tentu nabalin nagpili tekid a sa

dumagut kid ta bagetayen, kapye da nag-immang ta palanada. Pake addu ya ituldukiden ni Hesus, yaga dumadagdag hapa yaaddu na tolay nga taga Herusalem ikid nakompormi na lugar ta Hudeya, ikid na ilina Tiro ikid na Sidon ta bikat na bebayendakal, te umange kid magdangag ikid namagpauru ta takit da kiden. 18Aya pinagzi-gat na anitu da kiden a pinagmappya na kidhapa. 19A sa ikayat da ya pasi-ged tentu, te

Lukas 6:20 98 Lukas 6:37itta ya pakapangwa na nga magpamappyatekid ngamin.

Ya Binida Ni Hesus Nga Nagāsāt(Mt 5:1-12)

20 A sangaw imatubang i Hesus ta itulduna kiden petta ituldu na kid, a ya binida natekid a intu yan:

“Ikamuy nga napanglaw a nagāsātkanan, te Namaratu ya makkamutekamuy.

21 “A ikamuy nga mabisin ta ayanin anagāsāt kanan hapa,

te matappag kam hala sangaw.“A ikamuy nga magdamdam ta ayanin a

nagāsāt kanan sangaw,te magayayat kam sangaw.22 “A maski am ikatupag na kam na ikat-

tolay muy, ikid na dugiman da kam,ikid na amāmatan da kam, ikid napadpadulayan da kamgafu ta ituldu takam

a nagāsāt kam la.23 “A magayayat kanan mina am du-

matang sangaw ya kumanin na zigattekamuy, a timollok kam mina setalak,te pake dakal sangaw ya sagolyat muy talangitewan. A awemuy la magdamdam,te nonotan muy mina ya aglavun kidenna Namaratu ta palungu na araw, tekagitta muy kid hapa nga nekatupag.24 “Ammi ikamuy nga maba-nang a

kakallak kam sangaw,te am maafut na sangaw ya kaba-nang

muy a awan sangaw ta talak muy.25 “A ikamuy nga magbattug ta ayanin a

kakallak kam sangaw,te mabisin kam.“A ikamuy nga magayayat ta ayanin a

magtangit kam sangaw ta damdammuy.

26“A kakallak kamhapa sangaw ammap-pya la ya bibidan na ngamin tolay gafutekamuy,

te negitta kanan hala ta matulad kidenaglavunnga dinayawanna tolay kidenta idi.

“A mehulun kam sangaw tekid ta pama-gang na Namaratu.27 “A am madangag muy ya uho-

hugan ku tekamuy a iddukan muy yamangikatupag tekamuy, a uffunan muy

kid. 28 A am igaged da kam a bendisy-onan muy kid, a pakimallak muy yamanguyoyung tekamuy. 29 A am linap-pongan na ya pahingil muy a itayanmuyhala tentu ya taakub. A am gubatan naya barawasi muy a idagga muy hapa yakamasita muy. 30 A maski am anu yaadangan na ono gubatan na tekamuy aiatad muy la a awemuy petoli.Ya Gagangay Na Mangidduk(Mt 5:43-48)31 “A kumanen hapa am anu ya ikayat

muy ta ipaita na ikattolay muy tekamuya mappya ta kumanen hapa ya ipaitamuy tekid. 32 Te am intu la iddukanmuy ya mangidduk tekamuy a anu hudsangaw ya pangsagolyat na Namaratutekamuy, te maski ya awan kiden man-gurug a iddukan da hala ya mangidduktekid. 33 A am intu la uffunan muy yamanguffun tekamuy a anu hud sangawya pangsagolyat na Namaratu tekamuy,te awan haman ta pagdaduman muy taawan kiden mangurug. 34 A am intu lapagatutan muy ya amu muy nga mag-pagatut tekamuy a anu hud sangaw yapangsagolyat na Namaratu tekamuy, temaski ya awan kiden mangurug a pa-gatutan da hala ya kagitta da kiden ngaawanmangurug petta paggatutan da kidhapa.

35 “Ammi bakkan mina ta kunna tentekamuy, te iddukan muy hud la yamangikatupag tekamuy, a uffunan muykid ikid na pagatutanmuy kid, a awemuynonotan ya pagsupapak da tekamuy, team kunna ten ya tarabakun muy a dakalsangaw ya sagolyat muy, a megitta kamta Namaratu ewan, te maallak hapa yaNamaratu ta dulay kiden na tolay ngaawan matalak tentu. 36 Mappya mantuta parigan muy ya pangikallak na Damamuyewan.”Ya Itabarang Ni Hesus Ta Mamadpadulay(Mt 7:1-5)37 “A ya ibar ku para tekamuy a awe-

muy ka-ma la paliwatan ya ikattolaymuy talo am paliwatan na kam hapa naNamaratu ewan. A awemuyhapamangi-gaged talo am igaged na kamhapa. Map-pya hud la ta pakomanmuy ya magliwat

Lukas 6:38 99 Lukas 7:7tekamuy, te am pakoman muy a pako-man na kam hapa na Namaratu ewan.

38 “A am mappya ya iatad muy taikattolay muy a mappya hapa sangaw yaiatad na Namaratu tekamuy, te pannunna ya sabok muy, a sadsadan na, kapyena ha surokān. Te am anu ya pangsukatmuy ta kadwan a kumanen hala sangawya pangsukat na Namaratu tekamuy.

39 *“A kumanen hapa am itta yapagkurangan na kabagis mu nga alaas-sang ta kuman na salasangkap ta matana tolay a anu kawagan na ta ihuyamta awem haman amu ta itta ya pagku-rangam nga kuman na tarosu? 40 Aam awem maita ya kuman na tarosu tamatam a annumhud ibar ta kabagismenta

‘O, kabagis, azin ku bit yasalasangkap ta matam.’

“Kuga magimmamappya ka. Azim bitapolu ya kuman na tarosu en ta matam,a sangaw magdakar ya pakaitam, pettammaazim hapa ya salasangkap ta mata nakabagis mu. 41 Te am daram ya tolay amabalin hud ta itulud na ya sakā daramna en awa azo metawag kid nga meavut.42A yenmina ya pagnonotanmuy, temaskiam inya ya metuldu a assang la ya amu naammi tamangituldu tentu, a amnabalin nametuldu a megitta hala ta mangituldu ententu.

43 “A nonotan muy para ya gagangayna kayu: te am kakurugan ta mappya yafun na kayu en amagmayan hud sangawta dulay awamappya haman. A amdulayya fun a magmayan hud ta mappya awadulay hapa ya mayan na en. 44 Te yamayan na kayu ya pakaitan am mappyaono dulay ya fun na en. A bakkan mantuta patani ya mayan na lanut na mawini.A bakkan hapa ta anyog ya mayan nafun na ambabanga 45A kumanen hapa tatolay, te am mappya ya tolay a mappyahapa ya pohetan na ta nonot na, a amdulay ya tolay a dulay hapa ya pohetanna ta nonot na. Te am anu ya nauknudna tolay ta nonot na a yen sangaw yaiuhohug na.

46 “Ibar muy haman ta iyak ya dafu

muy, ammi anu kawagan na ta awe-muy idulot ya patarabakuk tekamuy?47 Ammi ya ngamin kiden ange teyakikid na mangdangag ta uhohug ku ikidna mangidulot ta madangag da a ibarku tekamuy ya keangarigan da, 48 temeangarig kid ta magbali en nga nagpilita maladda na arigi kapye na kid ikali tapake adalam. A sangaw am dumatang yalayus ikid na kasikanan na arut a awenamatukalit na bali na en, te pake maladdana bali.

49Ammi ya awanenmangurug ta uho-hug ku a meangarig ta magbali en ngaawanmekali ya arigi na kiden, te am du-matang ya kasikanan na arut amatukalitya bali na en, a mekutukutet na taaruten,” kunna.

7Ya Pakimallak Na Suddalu en Te Hesus(Mt 8:5-13)

1A ta nekabalin ni Hesus nga nangitulduta tolay kiden a nagdulot hapa ta ili naKapernayum. 2 A itta hapa ten ya kap-itan na suddalu kiden nga taga Roma, atanagay na kan masi ya tagabu na en ngapake mesasita tentu, te pake nagtakit. 3 Ata nepakadamag na kapitanen te Hesus adinob na tentu ya kadwan kiden kalalak-lakayan na Hudyo kiden, petta alapan damina i Hesus ta bali na, petta pagmappyanna hapa ya tagabu na en. 4A ta pakadatangda te Hesus a pake nakimemallak kid tentugafu ta kapitanen;

“Mappya, Afu, ta ikallakmu ya kapita-nen te mappya hapa na tolay, 5 te maskibakkan ta kagitta tam Hudyo a iddukanna kitam hala, te intu ya nagpapadday takapilya tam sin,” kunda te Hesus.

A dumagdag mantu i Hesus tekid. 6A tekidna nakaabikan ta bali na kapitanen a dinobna ya kofunna kidennganagemangdafungte Hesus, petta aweda pagdulotan ta bali.

“Maski awem kan la magdulot ta balina kapitan, Afu, te mamat kan teko,7 a yen kan ta takwan ya dinob na ngaumange teko. Ammi ibar mu kan hala yakakustun na pagmappya na tagabu na, a

* 6:39 Ya katunud na bersikulo 39 addet ta 42 ta kadwan kiden Bibliya a 41, 42, 39, 40, ammi nauli ya katunud nabersikulo kiden ta isin petta matarus ya bida.

Lukas 7:8 100 Lukas 7:26ikatalak na kan ta magmappya hala. 8Teya uhohug na hapa a

‘Itta ya mangituray teyak, yaga ittahapa ya suddalu nga iturayan ku, team ibar ku ta takday, “E ka ten,”kunku, a ange hala ten, a am “E kasin,” kunku para ta takday a ange halateyak. A am “Kwam yan”, kunku tatagabu ken a kwan na hala,’ kunna.

“A am gagangay kan ta kunna ten gafuta itta ya turay na a kontimas mantu kanta makkwa hapa ya ngamin uhohugam,”kunda te Hesus.

9 A ta pakadangag ni Hesus ta bida daen tentu a pake dinayawan na hapa yakapitanen ta tolay kiden nga dumagdagtentu.

“Ibar ku tekamuy ta pakemasmasikanya pangikatalak na kapitanen ammi taIstralita kiden. Gagangay ta ikid mina yamasmasikan, te tolay na kid haman naNamaratu ewan, ammi awan para la tanaitak tekid ta masmasikan mangikata-lak ta kuman na kapitanin,” kunna.

10A ta pagtoli na dinob na kapitanen ta balia naita dan ta nagmappyan hapa ya tagabuna en.

Ya Pangtolay Ni Hesus Ta Anak Na Balu11 A ta takday ha na araw a umange i

Hesus ta ili na Nain, a dumadagdag hapaya ituldu na kiden kontodu addu na tolay.12A tekiden nakaabikan ta sasarokan na ilia nesimmun da ya addu na tolay nga angemangitanam, te enda itanam ya babagu ennasi nga mementu en anak na babbayennabalu.

13 A ta nepakaita ni Hesus ta nabaluen a maallakan hapa tentu, a “Awem lamagtangit, Ina,” kunna tentu, 14 otturuumabikan ta lungunen, a sini-ged na pettamagimmang ya mangisaw kiden. “Aleng,imivwat kan,” kunna hapa ta nasi en, 15 anatolay hala, a nagtogkok, yaga namegafuhapa nagbida. A kumanen negawat niHesus te hina na en. 16 A sa nakagtut yatolay kiden nga nakaita, ammi dinayawanda hapa ya Namaratu;

“Mappya te ninonot na Namaratu yatolay na kiden, te dinob na ya turin naen tekitam nga pake malalaki,” kunda.

17 A nepadamag da ya iningwa ni Hesusta kompormi na lugar ta Hudeya abat takadwan kiden lugar ta bikat na Hudeya.

Ya Dinob Ni Hwan Ta Mangpohut Te Hesus(Mt 11:2-19)

18 A ta kabalud para la ni Hwanennga nangzigut ta tolay kiden a kanayunumange tentu ya ituldu na kiden, teipadamag da tentu ya ngamin kidentinarabaku ni Hesus. 19 A yen ta dinob niHwan ya duwa na ituldu na petta ange kidmagpohut te Hesus. A ya nebar na tekid a

“Damagan muy am intu hala yaMangikerutanen nga nekari na Nama-ratu ewan nga indagan tam,” kun niHwan tekid, a umange kid.

20-21 A dinatangan da i Hesus nga mag-pamappya para la ta addu na magtatākit,te pinatugut na ya anitu na seanitu kiden,a pinagmappya na hapa ya mata na adduna nagdaram. A sangaw nebar da hapa yaneange da tentu;

“Yen ta itta kamin, Afu, te dinob nakami ni Hwan, te damagan na kan amiko ya Mangikerutanen nga nekari naNamaratu nga indagan mi, ono itta parala ya takwan nga indagan mi?” kunda.22A ya uhohug ni Hesus tekid a

“Magtoli kanan te Hwan a bidan muytentu ya ngamin nadangag muy ikidna naita muy ta ayanin, te makaita yadaram kiden, ikid na makatugut ya pi-lay kiden, a nagmappyan ya naggaliskiden, ikid na makadangag ya bangagkiden, a natolay hapa ya nagpasi kiden, amepadangag hapa ya mappya na damagta pobre kiden. A yen kidmina ya pakka-mun na teyak. 23 A ibar muy hapa tentutamagāsāt ya tolay nga awanmagtabenggafu teyak,” kunna.24 A ta nepagtugut na duwa kiden a

naguhohug i Hesus ta tolay kiden ngakumalihung tentu, te bidan na tekid yakasasaad ni Hwanen nga nangidob ta nag-pohut kiden tentu.

“A tekamuyen umange nangita teHwan ta kalafukanen ta idi a anu hud yanaitamuy? Intu de naitamuy ya awanenta turad ta kuman na kulang na sikal ngamalogon mapakkul ta paddad? Bakkan.25 Ono intu de naita muy ya malapat natolay nga mapenam magbarawasi ta ku-man na maba-nang? Bakkan haman, teitta haman ta bali na ari ya magbarawasita ispot ikid na mangina. 26A anumantu

Lukas 7:27 101 Lukas 7:42ya pangitan muy tentu? Nalasin muy deta intu ya takday aglavun nga paguho-hugan na Namaratu ewan? A kakuruganta aglavun na Namaratu, ammi pake ibarku tekamuy ta pake malmalalaki parai Hwan ammi ta gagangayen aglavun,27 te intu hala ya nebar na Namaratu ngamapmapolu ammi teyak, te ya uhohugna ta suraten a

‘Itta sangaw ya doban ku ngamapmapolu ammi teko, a intusangaw ya mangipadangag taiangem,’ kunna.

28 “A kakurugan hapa ya ibar ku teka-muy ta awan para la ta neanak ngamegitta ta kalalaki ni Hwan. Ammi yapake al-alinnaken ta ngamin kiden itu-rayan na Namaratu a pake malmalalakipara ammi tentu. 29 A ya ngamin kidennakadangag ta damag na en ta awena enpara la nebalud a kinurug da ya nebarna, petta magdulot ya uray na Namaratutekid, a yen ta nagbabawi kid ta liwatda kapye da pazigut te Hwan, kumanenhapa ta nagswitik kiden nga nagsingir tabwis.

30 “Ammi ya Pariseyu kiden ikid nakahulun da kiden ngamangituldu a nag-talekudan da ya uray na Namaratu tekid,te aweda ikayat pazigut te Hwan.

31-32 “A ya pangiangarigan ku ta tolaykiden nga mangawe ta uray na Nama-ratu a kuman kid na anak kiden ngamagalikkad ta sakā anak da kiden. Te yakuman na alikkad na anak kiden a ikayatda matubtubbat. Ammi gafu ta takwanya nonot na kadwan a

‘Anu awemuy haman magtalip ammaggasa kami,’ kunda.

‘A am masi kami pon awemuyhaman magtangit,’ kunda ha.33 “A kumanen hapa ya nonot na kad-

wan kiden tolay ta ayanin, te matupagkid gafu ta aweda ikayat ya gagangayna sakā tolay da kiden, te intu nonotanmuy i Hwan, te awena haman uminumta binarayang, yaga ngilinan na hapaya arawen nga aweda pangan, a ibar dahaman ta maguyung. 34 Ammi gafu tauminum ya Tolayin taga Langit ikid naawena ngilinan ya arawen nga awedapangan a ibar da haman ta mellaw ikid

na madugal. A ibar da para ta iyak yakahulun na magsingir kiden nga mag-darogas ikid na dulay na tolay. 35 Ammimaski padpadulayan da kami ni Hwana ya kappya na tarabaku mi ya mangi-pasikkal ta katunung na gagangay mi,”kunna.Ya Pagpakoma Ni Hesus Ta Babbayen Nga

Nakikadallaw36 A sangaw ta mittan a itta ya takday

Pariseyu nga nangagagay te Hesus ta balina petta makikkanan kid. A umange hala iHesus ta bali na en, a nagidda kid nagsikigta anganan da ta kuman na gagangay daen. 37A namegafu kid para la nangnangan,a nepagka-ma da ya takday babbay ngaumatayuk ta bikat na takki ni Hesus, amagtangit. A dulay kan hapa na babbay,te madi kan ya tarabaku na ta agyan naili da, ammi tentu en nakadangag ta ittani Hesus ta bali na Pariseyu en a umangehapa, a nehulunna hapa ya botelya na pakemangina na bangog. 38 A tentu para lanakatangtangit a namegafu nagbaggaw tatakki ni Hesus ta zigu na mata na kiden, asangaw finunatan na ya takki na kiden tahuk na, kapye na inamu, a sangaw linug-gudan na kid ta bangogen.

39 A ta nepakaita na Pariseyu en ta in-ingwa na babbayen a linibakan na i Hesusta nonot na en hapa la.

“Am kakurugan mina ta aglavun naNamaratu ya tolayin yan a amu na minaya gagangay na babbayin nga mangsi-ged tentu, te dulay haman na babbay,”kun na nonot na.

40 Ammi tinabbag hala ni Hesus ya itta enta nonot na Pariseyu en, te ya nebar na a

“Simon, itta haen ya ibar ku teko,”kunna tentu.

“A anu yen, Afu?” kunna hapa.41 “A ta idi itta ya nagpagatut ta duwa

na tolay, a ya gatut na takday a lima-gatut, ammi limafulu la ya gatut na tak-dayen. 42 Ammi kadulayan na te awedamakapaga ta gatut da, ikid duwa. A gafuta aweda mapagan ya gatut da kiden ainazi na nagpagatuten gafu ta allak natekid. A ta kuman na uray mu, Simon, ahad sin ta duwa kiden ya pakemataltalakta nagpagatuten tekid?” kunna ha niHesus.

Lukas 7:43 102 Lukas 8:1243A ya tabbag hapa ni Simon a

“Ya dakdakalen de ta gatut ya pakematalak tentu,” kunna hapa.

“A kustu kad ya tabbag mina,” kun niHesus tentu.44A sangaw linipayniHesus ya babbayen

kapye na ha naguhohug te Simon.“Itam ya iningwa na babbayin, Simon,

te addet ta nesarok ku ta balimin a awanhaman ta nedasar mu ta pagbaggawanku ta takkik kiden, ammi tentu a bi-naggawan na ya takkik kiden ta ziguna mata na, a finunatan na kid ta hukna. 45 A teyaken simarok ta bali min aawan haman ta pangamum teyak ta pag-padulot mu teyak, ammi tentu a awenanagimmang nangammu ta takkik kidin.46Awan hapa ta neluggud mu ta ulu kin,ammi tentu a linuggudan na ya takkikkidin ta bangog na en.

47 “A yen ta ibar ku teko, Simon,ta pake dakdakal ya talak na babbayenteyak ammi teko, te amu na ta dakal yaliwat na kiden nga nepakoma na Nama-ratu tentu. Ammi am pahig na tolayta assang la ya liwat na nga nepakomatentu a assang mantu la ya pangayat nata nangpakoma en tentu,” kunna.48A ya uhohug ha ni Hesus ta babbayen,

a“Mappya, Aboy, te pinakoma na Na-

maratu ya liwat mu kiden,” kunna.49 Ammi ya kadwan kiden nga

nakiatubang ta panganan da a linibakanda ya uhohug ni Hesus ta babbayen.

“Anu hud ya uray na tolayin yan,bakawa itta hud ya turay na nga mang-pakoma ta liwat na tolay?” kunda.50 A ya uhohug para ni Hesus ta bab-

bayen a“Nekerutan kan, Aboy, gafu ta

pangikatalak mu teyak. Dumatang kanla ta bali, a Namaratu yamakkamu teko,”kunna.

8Ya Bābāy Kiden Nga Nanguffun Te Hesus

1 A ta nekabalin na en a sinaned nigHesus ikid na mafulu duwa kiden itulduna ya ngamin kiden ili ikid na lugar nababali, a nepadangag na ya damag napangikerutan na Namaratu ta tagtakday

lugar. 2 A dumadagdag hapa tentu ya kad-wan kiden bābāy nga pinatugut na ya anituda ikid na takit da. Itta i Mariya Magdalenanga nagtugutan na pitu na anitu, 3 ikid niHwana nga atawa ni Kusa nga nagtaronta bali ni Ari en Herud, ikid ni Susana,ikid na addu para. A yen kid na bābāyya makkamu ange gumatang ta ngaminmasapul nig Hesus ikid na ituldu na kiden.

Ya Pangituldu Ni Hesus Ta Keangarigan(Mt 13:1-23; Mk 4:1-20)

4A gafu ta nagaammung ya pake addu natolay nga nagafu ta tagtakday ili a nagbidai Hesus tekid.

5“Itta ya umange nagpurwak,” kunna,“a nehunnak ya kadwan kiden hukal tadalan, a nelublubegan na kid na tolaykiden, a enna kid inafut na mamanukkiden. 6 A nehunnak hapa ya kadwankiden ta kabatunen nga nebagbagtu yalutak na. Ammi tekid na nagtatuhu anagkatang kid, te awan ta danum ta nag-tuhunda en. 7Aya kadwan kidenhukal anehunnak kid ta natungradanen gahut,a negindan ya hukal kiden ta pagtuhu nagahut kiden, ammi tinappanan na gahutkiden ya tuhu na hukal kiden pettamkumanen awedan makapagmayan. 8 Aya kadwan kiden hukal a nehunnak kidta mappya na lutak, a yen kid ya pakedumakal ikid na nakapagmayan maskiabat ta magatut.

A am kakurugan ta itta ya bangbangmuy amappya ta pake dangaganmuy yanabidakin tekamuy,” kunna.9 A sangaw umange tentu ya ituldu na

kiden, te pohutan da am anu ya ikayat nauhohugan ta keangarigan na en. 10 A yauhohug na tekid a

“Mappya te nekallak na kam na Na-maratu petta amu muy ya gagangay napangikerutan na ta tolay kiden, ammi takadwan kiden a nelemad tekid, te intulamadangag da ya keangarigan na, pettamaski am itta ya mata da a aweda maitaya mepaita tekid. A maski am itta yabangbang da a aweda pake maawatan yamadangag da.

11“A dangaganmuymantu ya pagbali-nan na keangarigan ken: Ya hukal kidennga nepurwak a yen kid ya uhohug naNamaratu. 12 A ya itta kiden ta dalanen

Lukas 8:13 103 Lukas 8:27-29a yen ya keangarigan na makadangagta uhohug na Namaratu, ammi gafu taaweda itug ya madangag da a ange i Sa-tanas tekid a tabtabangan na ya nadan-gag da en petta aweda kurugan, pettaaweda hapa mekerutan. 13 A ya ittakiden ta kabatunen a yen ya keangariganna makadangag ta uhohug na Nama-ratu a alistu kid hapa mangurug ta talakda, ammi gafu ta aweda pake itug yamadangag da en a awena la mabayag napangikatalak da, te sangaw am itta yapagzigātān da a magtabeng kid. 14 A yaitta kiden ta natungradanen gahut a yenhapa ya keangarigan na makadangag tauhohug, ammi gafu ta adduhapa sangawya burungan da ta magmagannud, ikidna pakolangan da ya pagba-nang da, ikidna addu ya ingguman da a yen kid nanonot ya mangiduyat ta uhohugen. 15 Aya itta kiden tamappya en lutak a yen yakeangarigan na makadangag ta uhohugna Namaratu, a itug da hapa ya madan-gag da, te mappya ikid na matunung yanonot da, a yen kid mantu ya kuman naammay ngamakapagmayan, te idulot dala idulot ya pangurug da,” kunna.Ya Kadwan Para Na Keangarigan(Mk 4:21-25)

16 A ya nedagga para ni Hesus ta kean-garigan na en a intu yan:

“Am napagatangan muy ya zilaga awemuy haman itagu ta umag nakalamba ono addun na agiddan awa itunmuy hud la ta tangngan na bali en, pettamadakaran ya ngamin simarok ta bali.17A kumanen hapa mina ta keangarigankiden, te maski am kuman na melemadya ikayat da uhohugan a mappya tamepalawag kid. 18 A pake itug muymantu ya nadangag muy, te ya kaddu nametug muy a kumanen hapa sangaw yakaddu na amu muy, otturu madagganpara. Ammi ya awanen mangitug tanetulduken tentu a maazi hala sangawya pahig na en ta amu na,” kunna.Ya Ikwenta Ni Hesus Ta Hina Na Ikid Na

Kabagis Na(Mt 12:46-50; Mk 8:31-35)

19A ta pagbida na para la a dumatang nahapa ig hina ni Hesus ikid na kabagis nakiden, ammi aweda nakaabikan tentu gafu

ta pake addu ya tolay kiden. 20 A yen kidhapa ya nangibar tentu;

“Itta kan ta bagaw ig hinam ikid nakabagis mu kiden, te apagan da ka kan,”kunda.

21Ammi ya tabbag na tekid a“On ay, ammi intu hapa ig hinak ikid

na kabagis ku yamangdangag ta uhohugna Namaratu petta kurugan da,” kunna.Ya Pagpaimmang Ni Hesus Ta Paddad(Mt 8:23-27; Mk 4:35-41)

22 A sangaw ta mittan a binaran niHesus ya ituldu na kiden, a “Entanan tadammangewan,” kunna tekid, a naglalu-gan kid na ta barangay da en, a nagtugutkid. 23A ta pagtugtugut na barangay da enta danumen a nasidug i Hesus. A kima-mala umange ya masikan na paddad, a pakenagpalungna yadanumenabat ta lima-nugna ta umag na barangay da en, a tanagaykid na lumammad. 24 A gafu ta burung daa enda hinukal i Hesus. “Afu, Afu, magpasikitam O,” kunda.

A ta nekahukal ni Hesus a nehuya naya paddad ikid na danumen nga pake nag-palung na, a nagimmang kid na, a nagsim-pan ya danumen. 25 “Anu awan haman tapangikatalak muy,” kunna hapa tekid.

A pake nagtalaw kid na. A ya uhohug dahapa gafu ta pagpaka-lat da tentu a

“Anu panaw ya katolay na tolayin yan,te maguhohug haman ta paddad ikid napalung, a kurugan da hala ya uhohugna,” kunda.Ya Pagpamappya Ni Hesus Ta Seanitu(Mt 8:28-34; Mk 5:1-20)

26A tekiden nakadatang ta dammang naalugen a itta kid na ta lugar na Gerasenokiden ta batug na Galileya. 27-29 A tanedagut niHesus ta barangayen anepagka-ma na ya takday lalaki taga ili nga nauha-gan, te awena pulus nagbarbarawasi gafuta pinaguyung na anitu na kiden. A awenakan nagyan ta bali, te nagyan la ta agyan natanam kiden. A kankanayun pagkagtutanna kan na anitu na kiden petta papasinda. A yen ta ginalutan na kadwan kidenya kamat na kiden ikid na takki na kiden takawad petta mataronan da, ammi gasgasa-tan na hala ya kawad kiden, a pagbilaganna anitu na kiden, petta ange ta awan tatotolay. Ammi tentu en nakaita te Hesus a

Lukas 8:30 104 Lukas 8:49pake gimihgihawa, kapye na umange nag-takab ta atubang na en, ammi ginammanniHesus ya anitu na en;

“Pagtugutām na ya tolayina,” kunna.A ka-ma la nagayag hapa ya lalaki en tamasikan;

“Anu hud ya aamum teyak, Hesus, teiko ya Anak na Namaratu ewan. Ikallaknak kad, te awenak haen pakākāllakan,”kunna.

30“A anu hud ya ngagam,” kunna ha niHesus tentu.

“Ay, Armado ya ngagan ku,” kunnahapa, te adaddu kan ya anitu na.

31 A nakimemallak kid hapa te Hesus taawena kid doban ta agyan na avuten ngapake adadalam.

32“Doban na kami haen ta bahuy kide-wanpettamagyan kami la tekid,” kunda,

te abikan hapa ya addu na bahuy nga mag-dukdukit ta hukeb na bagetay.

33 “A e kanan mantu,” kun ni Hesustekid.

A nagtugutan da ya lalaki en kapye dasimarok ta bahuy kiden. A ka-ma la na-gadukal ya bahuy kiden bumilag. A sanagurdak kid ta gatab na bagetayen kapyeda nagkahunnak ta alugen, a nagkalimatkid ta danumen.

34A ya nagtahon kiden ta bahuy kiden anagbabilag kid na hapa nga umange ta ili,a nesaned da ya ngamin iningwa ni Hesus.35 A umange hapa ya tolay kiden, te endaitan ya nakkwa. A ta datang da te Hesusa itta hapa ya lalaki en nga nagtugutan naanitu kiden, a imatuttud hapa ta bikat niHesus nga sebarawasi, a awan na ya uyungna en. A nagtalaw hapa ya tolay kiden. 36Aya nagtahon kiden ta bahuy nga nakaitata iningwa ni Hesus a binida da ha yanepagpamappya na ta nagyanan na anitukiden. 37 A gafu ta nafulotan ya talaw nangamin kiden tolay ta lugar na Geraseno anebar da te Hesus ta awenaminamagdulotta lugar da. A nagtoli mantu ta barangayennagluganan da. 38 A paalap hapa ya lalakien nga pinagmappya na ta anitu kiden,petta dumagdag mina tentu, ammi awenanepalubus ni Hesus.

39 “Mappya ta dumatang kan minata balim, te ipadangag mu sangaw takahulum kiden ya ngamin kallak na Na-maratu teko,” kunna tentu.

A nagtugut mantu ya lalaki en, a ennanepadangag ya kallak ni Hesus tentu tangamin na ili.

Ya Pangtolay Ni Hesus Ta Nasi(Mt 9:18-26; Mk 5:21-43)

40 A ta nepakadakit nig Hesus tadammang na alugen a enna pinagdulot naaddu na tolay, te indagan da ya pagtoli na.41 A nehulun hapa tekid ya takday lalakingamagngagan te Hayrus nga pinakadakalta kapilya na Hudyo kiden. A umangenamalentud ta atubang ni Hesus nganakimemallak tentu, petta ange mina iHesus ta bali na, 42 te itta kan ya anak nanga balatang nga mementu en anak na, amasin. A nehulun mantu i Hesus tentu,a naghahulun hapa ya magamagaddu natolay nga ange mangiil-ilat te Hesus.

43 A nekihu hapa tekid ya takday bab-bay ngamakataktakit, temakadagdaga kanabat ta mafulu duwa na darun. A maskiaddu ya nanguru tentu a awena garaynagmappya. 44 A simalsal hapa ta talekudni Hesus, a sini-ged na ya kayadan na sal-nuk na en, a yen hapa ya nepagkamag napagdaga na. 45 Ammi tentu en nangsi-gedtentu a nagtayuk hapa i Hesus, a nebar nata

“Inya hud ya nangsi-ged teyak,”kunna,

“Bakkan teyak,” kunna hapa nangamin kiden kumalihung tentu.A ya uhohug hapa ni Pedru tentu a,

“Addu haman, Afu, ya magitaptapalnagsi-ged teko,” kunna.

46 “Awan, te itta ya takday nangsi-gedteyak, te nariknak ya nagafu ta barikinnga nagpamappya ta nagtakit,” kunnahapa.47A gafu ta awena nakatagu na babbayen

a umange hapa namalentud ta atubang niHesus nga nagapilpilpig. A sa binida na yangamin nepagtakit na ikid na nepagmap-pya na ta nepangsi-ged na ta barawasi niHesus. A ya uhohug ni Hesus tentu a

48 “Mappya, Aboy, te nekatalak nak, teyen ya nagmappyam. Dumatang kan lata bali, a awem la sangaw magburung,”kunna.49 A tentu para la naguhohug ta bab-

bayen a itta ya umange nangdafung tekidnga nagafu ta bali ni Hayrus.

Lukas 8:50 105 Lukas 9:13

“Maski awemnapagdulotan yaMistrota bali, te nasin haman ya anak men,”kunna te Hayrus.

50 Ammi nedangagan hapa ni Hesus yainuhohug na, a ya nebar na tentu a

“Awem la magburung, te itug mu laya pangikatalak mu a magmappya halasangaw ya anak men,” kunna te Hayrus.51 A ta datang da ta bali a nehangat ni

Hesus ta simarok ya kadwan kiden tekid, teintu la inalap na ig Pedru, ikid niHwan, ikidni Santiago, kontodu dadagkal na abbin-gen. 52A dinatangan da ya tolay kiden ngagisitangan ikid na gitangitan ta masikangafu ta abbingen nasi. A ya uhohug niHesus tekid a

“Awemuyminamagtangit, te nasi hudya abbingina awa masidug la,” kunna.53 A nekakatawa da hapa, te amu da

haman ta nasin. 54 Ammi inibbalan naya kamat na abbingen kapye na binaran;“Aboy, imivwat kan,” kunna. 55 A natolayhala ya abbingen, a mavit kad la imivwat.“Pakanan muy na,” kunna hapa ni Hesustekid, 56 a pake nepagpaka-lat na dakalna kiden ya katolay na anak da en, ammipake nebar ni Hesus ta aweda ibabar yanepagpamappya na ta anak da en.

9Ya Pangidob Ni Hesus Ta Turin Na Kiden(Mt 10:5-42; Mk 6:7-13)

1 A ta takday araw a pinagammung niHesus ya mafulu duwa kiden ituldu na,a pinasinapan na kid ta pakapangwa na,petta itta ya mabalinan da ngamagpamap-pya ta takit ikid na magpatugut ta anitu natolay kiden seanitu. 2 A dinob na kid hapanga ange mangipadangag ta pangikerutanna Namaratu, ikid na magpamappya tanagtatākit kiden. 3A ya nebar na tekid a

“Awemuy pulus magbalun ta kananmuy ikid na pirak muy. A awemuy hapamangihulun ta sarukud ikid na pagsap-atos, ikid na tali na barawasi muy. 4 Amaski am inya sangaw ya magpadulottekamuy ta bali da a magyan kam tenabat ta pagtugut muy. 5 Ammi am awanpulus ta magpadulot tekamuy a pag-tugutānmuykidmantu, a azinmuyhapaya lafu na agyan da ta takki muy,” kunnatekid.

6 A nagtatugut kid mantu, a sinaned da yangamin kiden babali, a nepadangag da yadamag ni Hesus, yaga pinagmappya da yanagtatākit ta ngamin kiden lugar.

Ya Kapopoyung Ni Ari en Herud(Mt 14:1-12; Mk 6:14-29)

7 A ta nepakadamag ni Ari en Herudta itta ya malalaki magpamappya ta nag-tatākit kiden, a napopoyung hapa am inyana tolay ya gafu na, te binida na kad-wan ta natolay hala i mina Hwanen nganepapapasi ni Herud, a yen kan ta ittaya pakapangwa na nga magpamappya tatolay. 8 Ammi ta bida na kadwan a nagtolikan ya aglavunen Eliyas. A ta bida nakadwan para a natolay hala kan ya takdayaglavun nga nasi ta palungu araw. 9 A yauhohug ni Herud hapa a

“Pinaputulan ku haman i Hwan,ammi inya panaw ya tolayin yan ngamadamdamag ku?” kunna.

A yen ta ikayat na kan itan i Hesus.

Ya Pagpakan Ni Hesus Ta Limaribu(Mt 14:13-21; Mk 6:30-44; Jn 6:1-13)

10A ta nepagtoli na turin kiden ni Hesusnga dinob na nga ange mangipadangag abinida da tentu ya ngamin tarabaku da. Asangaw inalap na kid ta ili na Betsayda.11 Ammi nadamag na tolay kiden ta nag-tugut kid, a dinadagdag da kid hapa. A tanepakaita ni Hesus ta tolay kiden a nehu-lun na kid hapa, a netuldu na kid hapa tagagangay na pangikerutan na Namaratu,yaga pinagmappya na hapa ya nagtatākittekid.

12 A ta furab a nagburung ya ituldu nakiden ta tolay kiden, a enda nebar te Hesus.

“Mappya, Afu, ta patugutam ya tolaykidin, petta e kid magammak ikid nagumatang ta pamuhab da ta babali kide-wan, te awan haman ta pangalapan taisin,” kunda.

13 “A ikamuy na mina ya mangatad takanan da,” kunna hapa tekid.

“A itta hud ya ipakan mi tekid bakawalilima haman la na pan ikid na duduwa lana ikan ya itta. Ikayat mu hud ta e kamigumatang ta ipakan mi ta ngamin tolaykidin yan?” kunda hapa,

Lukas 9:14 106 Lukas 9:35

14 te itta de ya limaribu na lalaki fwera tabābāy ikid na anak. A ya uhohug ha niHesus tekid a

“Pagammungan muy mantu ya tolaykiden ta taglimafulu, a pagtuttudanmuykid,” kunna.15 A gafu ta kumanen a pinagtuttud da

kid, 16 a inalap ni Hesus ya lima kiden napan ikid na dwahukal na ikan, a yen kidya netangad na nepakimallak. A sangawginadgadwa na ya pan kiden ikid na ikankiden, kapye na kid negawat ta ituldu nakiden petta ikid ya mangisaned ta tolay ki-den. 17A sa nagkakan kid abat ta nabattugkid. A tekid na nabalin nagkakan a pinannuda ya mafulu duwa na la-ba ta huna natolay kiden.

Ya Pangpohut Ni Hesus Ta Ituldu Na Kiden(Mt 16:13-20; Mk 8:27-29)

18A ta takday araw a makimallak i Hesusta takday na lugar nga awan ta totolay fw-era ta ituldu na kiden, a itta ya pinohutanna tekid.

“Anu kan ya pangitan na tolay kidenteyak am inya yak?” kunna tekid.

19 “A pahig na kadwan ta iko i Hwanennga nangzigut ta tolay nga pinapasi data kwa en sina. Ammi ta kadwan a pahigda ta iko ya aglavunen Eliyas ngamagtolikan ta lutakin. A pahig na kadwan parata iko ya takday aglavun nga nasi tapalungu araw,” kunda.

20 “A ikamuy ay, anu hapa ya pangitanmuy teyak?” kunna ha tekid.

A i Simon Pedru ya alistu tumabbag;“Iko yaMangikerutanen nga netun na

Namaratu ta pinakadama mi,” kunna.21 A pake nebar ni Hesus tekid ta awedamina bibidan yen ta kadwan kiden tolay,kapye na nebar ta

22 “Mappya ta pakākāllakan da san-gaw ya Tolayin taga Langit, te idadulada sangaw na kalalaklakayan kiden ikidna padi kiden ikid na mangituldu ki-den, kapye da sangaw papasin, ammimatolayak hala sangaw am nagpasa yatalluhaw,” kunna.23A ya uhohug na para tekid a

“Am itta ya mayat dumagdag teyaka mappya ta pagtalekudan na ya barina. A am kada magganwat ta lalakwata dana itug na mina ya pagattam na

ta zigat na pangurug na teyak, pettadumagdag la teyak. 24 Te maski am inyaya mangkenga ta angat na a masi halasangaw ta magnayun. Ammi ya mangis-agapil ta angat na gafu ta pangurug nateyak a matolay hala sangaw nga mag-nayun. 25Te maski am itta mina ya tolaynga nakaalap ta ngamin kiden magma-gannud ta paglelehutin a itta hud san-gaw ya kappyanan na tentu am nawakayya kahalwa na ta pasi na? 26 A maskiam inya sangaw ya mamat mangibosagteyak ikid na uhohug ku a yen hapa san-gaw ya ikamat ku am magtoli yak san-gaw ta lutakin nga mangihulun ta paka-pangwa ni Damakewan ikid na anghel nakiden. 27 A kustu hapa ya ibar ku teka-muy ta itta ya kadwan kiden tekamuynga awan para la masi addet ta maitada sangaw ya pakapangwa na Namaratuewan nga mehulun ta Mangikerutan ammagtogkok sangaw ta pagariyan na Na-maratu,” kunna.Ya Pagdakar Na Bari Ni Hesus(Mt 17:1-8; Mk 9:2-8)

28 A ta nepagpasa na magge walu arawa inalap na ig Pedru, ikid ni Hwan ikid niSantiago, te umange kid ta ata-nang nabagetay petta makimallak kid. 29 A tentuen nakimallak a nanguli hapa ya bari naen, a pake nagfuraw ya barawasi na en, tenagdakar ta kuman na kadakar na bilag.30-32Dana nasidug ig Pedru ikid na kahulunna kiden, ammi nagadukal kid, a nepagka-madahapa ya kalalaki ni Hesus. A itta hapaya duwa na tolay nga nagbida tentu, igmina Moses, ikid ni Eliyas, te nagmatakarkid hapa nga sedakar. A intu bidan da yapasi ni Hesus nga magdulot sangaw ta ilina Herusalem. 33 A ta pagganwat na duwakiden magtugut te Hesus a nagsitang hapai Pedru;

“Ay Afu, mappya te itta kamin sin, temamadday kamimina ta tallu na ba-bali,petta tagtakday kam ni Moses ikid niEliyas ta ba-bali,” kunna.

Ammi kuman na nagalimanga i Pedru, teka-ma la naguhohug. 34A kima-ma la hapaya kulamen nga imakban tekid, a tinap-panan na kid, a sa nagtalaw ig Pedru. 35 Anadangag da hapa ya maguhohug tekid taumag na kulamen,

Lukas 9:36 107 Lukas 9:57“Ye ye-yan ya Anak kin nga pake id-

dukan ku. Mappya ta dangagan muy yaituldu na tekamuy,” kunna.36 A ta nekabalin na naguhohug tekid a

intu la naita da i Hesusen, te limitap yaduwa kiden. A sangaw nelemad da ya naitada ta kadwan kiden kahulun da, a awedapulus binibida addet ta mabayag.

Ya Pagpamappya Ni Hesus Ta AbbingenSeanitu

(Mt 17:14-21; Mk 9:14-27)37 A ta lalakwat tekid na nakadagut ta

bagetayen a enna kid dinafung na addu natolay. 38 A ya takday lalaki tekid a binaranna i Hesus;

“Mistro, ikallak mu haen ya anak kinnga mementu in anak ku, 39 te ittagaray ya anitu na. A am pagkagtutanna anitu na en a gimihawa. A sangawam pagkissiwan na, a pagdangkakan nahapa ta lutak, a paglukbakan na para, aawena ibbatan.

40 ‘Patugutan muy haen ya anitu nain,’ kunku ta ituldum kidin sin,

ammi aweda haman nabalinan,” kunna.41A ya uhohug hapa ni Hesus a

“Kuga awan ta kapkappyan na tolaykidin yan nga awanmangikatalak. Baba-bang yen kabayagna pagyan ku tekamuynga mangitultuldu, ammi awemuy parala netug. Iangem mantu sin ya anakmen,” kunna ta lalaki en.42 A tentu en nangiange ta anak na en

tentu a ka-ma la pinagkissiw na anitu naen. Ammi ginamman ni Hesus ya anituen a nagmappyan ya abbingen, a “Yeh,alapam na,” kunna te dama na en. 43 A sanagpaka-lat ya tolay kiden ta kalalaki napakapangwa na Namaratu.

Ya Pangipadangag Ni Hesus Ta PaketalabaNa

(Mt 17:22,23; Mk 9:30-32)A ta pagbabida para la na tolay kiden

ta pagpaka-lat da ta iningwa ni Hesus anaguhohug hapa i Hesus ta ituldu na kiden.

44 “Pake dangagan muy ya uhohug kutekamuy, te itta sangaw ya mangitalabata Tolayin taga Langit, petta gafutanna mangikatupag kiden tentu,” kunnatekid,

45 ammi aweda naawatan ya ikayat na uho-hugan, te nelemad para la tekid, a mamatkid mangibar.

Ya Pakidibati Na Ituldu Kiden Ni Hesus(Mt 18:1-5; Mk 9:33-37)

46 A sangaw nakidibati ya ituldu na ki-den, te pagtatabbagan da am inya tekid yapinakadakal da. 47 Ammi amu ni Hesus yaitta ta nonot da, a pinahebing na tentu yatakday abbing, kapye na hapa naguhohugta ituldu na kiden.

48 “Maski am inya ya mangtagop takumanin na abbing gafu ta pangurugna teyak a mekwenta ta iyak hapa yatinagop na, a ya mangtagop teyak abakkan la ta iyak ya tagopan na am awanangidoben hapa teyak. Intu mantupinakadakal muy ya imalinnak ta nonotna ta kuman na abbing,” kunna.49 A sangaw nanonot hapa ni Hwan ya

ibar na te Hesus,“Afu, itta ya naita mi nga magpatugut

ta anitu na seanitu kiden, ammi nga-ganan na hapa ya ngagam, ammi gi-namman mi te awena haman mehuluntekitam,” kunna.

50 “Awemuy mina gamman ya kuma-nen, te ya awanmangikatupag tekitam akahulun tam hapa,” kun ni Hesus tekid.Ya Pangawe Na Taga Samariya Kiden Te

Hesus51Agafu ta tanagay na ya arawnapagtoli

ni Hesus ta langit a sarukusukan na yamagdulot ta ili na Herusalem. 52A dinob naya ange kiden ta unnan na en ta takday ilita lugar na Samariya, petta iparan da minaya pagammakan da. 53Ammi ya tolay kidenten a aweda ikayat pagdulotan i Hesus taagyanda, te amuda taHudyongamagdulothala sangaw ta ili na Herusalem. 54 A tapakadangag nig Santiago ikid ni Hwan tanebar na taga Samariya kiden a nagporaykid, a nebar da te Hesus,

“Am ikayat mu, Afu, a makimallakkami ta Namaratu petta ihunnak namina ya afuy ta agyan da petta maapangkid,” kunda,

55-56 ammi ginamman na kid. A nagdulotkid na ta takwan na lugar.

Ya Tabarang Ni Hesus Ta Dumagdag Tentu(Mt 8:19-22)

57 A tekiden nagtugtugut ta dalanen aumabikan hapa tentu ya takday tolay, abinaran na i Hesus;

“O, Mistro, dumagdagak hapa teko, temaski am had ya eyam,” kunna.

Lukas 9:58 108 Lukas 10:15

58 “A kakallak ka sangaw am du-magdag ka teyak, te itta hala ya avutna mungaw ikid na umuk na mamanuk,ammi teyak nga Tolayin taga Langit aawan garay ta datangan ku ta pagiban-nagan ku mina,” kun ni Hesus tentu.59 A sangaw naita ni Hesus ya takday

a “Dumagdag kan teyak,” kunna tentu.Ammi ya tabbag na hapa a “Indagan ku bitya pasi ni damaken te itanam ku,” kunna.

60Ammi ya uhohug ni Hesus tentu a,“Bay-am la, te ya awan kiden ma-

tolay ta Namaratu ya makkamu man-gitanam ta nasi, ammi teko a du-magdag kan teyak, petta ipadangag muya pangikerutan na Namaratu,” kunna.61A umange ha ya takday para, a

“Dumagdagak hapa, Afu, ammi eyakmina bit ibar ta kahulun ku kiden tabali,” kunna.62A ya tabbag hapa ni Hesus tentu a

“Am namegafu kan nagaradu otturumagsagalipay ka ta gafam a awem me-gitta nga mesipat ta iturayan na Nama-ratu,” kunna.

10Ya Pangidob Ni Hesus Ta Pitufulu Duwa

1A ta takday ha na araw a nagpili i Hesusta pitufulu duwa na lalaki, te doban naya sagduwa, petta mapmapolu kid ammitentu nga ange mangipadangag ta uhohugna Namaratu ta tagtakday na lugar ngaangeyan na hapa sangaw. 2 A ya nebar naen tekid a

“Addu para ya awan nakadangag tadamag na Namaratu, te kuman kid naalawa na kāmmayān nga awan para lanagataban, ammi assang la garay yaange maggatab. A doban ta kananmantu, ammi magadang kam hapa taDafu na paggatabanen petta daggan napara ya ange maggatab ta paggatabanna en. 3 A imugudan muy hapa, tedoban ta kanan nga ange mangipadan-gag ta agyan na mangikatupag tekamuy.4 A awemuy magbalun ta pirak, a awe-muy hapa mangihulun ta tali na sapatosmuy ono kompormi na ibbalan muy. Aawemuy hapa magtalantan ta dalan ngamakibidan ta maski inya na tolay.

5 “A am gimon kam ta bali na pag-dulotan muy a ‘Namaratu ya mang-bendisyon tekamuy,’ kummuy tekid. 6 Aam itta ya mayat nga mekerutan tekid amasirak hala ya bendisyon na Namaratutentu. Ammi ya awan kiden mayat aawan mantu ta masirak tekid. 7 A maskiam had sin na bali ya pagdulotan muy tatagtakday lugar a awemuy magal-alit takadwan kiden bali, temagyan kam la tenngamangan ikid na uminum ta iatubangda tekamuy, te gagangay ta yen ya ku-man na tandan muy gafu ta tarabakumuy nga mangipadangag tekid. 8 A ku-manen hapa ta tagtakday lugar nga eyanmuy, te am had sin na bali ya pagyananmuy a kananmuy la ya iatubang da teka-muy. 9 A am itta ya magtatākit ta lugarda a pagmappyan muy kid, a ipadangagmuy ya pangikerutan na Namaratu tekidpetta mesipat kid hapa.

10 “Ammi am angarigan ta simarokkam ta takday na lugar, ikid na awan tamagpadulot tekamuy a pagtugutan muykid mantu, a

11 ‘Azin mi mantu ya lafu na lu-gar muy ta takki mi kiden gafu taawemuy dangagan, petta amu muy taliwat muy hapa la am pa-gangan nakam na Namaratu. Ammi amu muymina ta intu nagtalekudan muy yapangikerutan na Namaratu tekamuy,’kummuy sangaw tekid.

12 Te kakurugan ta dakdakal sangaw yapangpa-gang na Namaratu tekid ammita tolay kiden nga taga Sodom ngakanayun namadday ta awan ta kapkap-pyan ta idi,” kun ni Hesus tekid.13A ya uhohug na para tekid a

“Mapa-gang sangaw ya Hudyo kidennga taga Korazin ikid na Betsayda, temaski naita da ya tarabaku na Namaratua aweda haman nagbabawi ta pagliwatda. Ammi am kumanen mina ya naitana Hentil kiden nga taga Tiro ikid naSidon a nagtuttud kid mina ta kala-fukan nga nagbarawasi ta kustal gafuta pagbabawi da. 14 A yen ta pakekakallak sangaw ya Hudyo kidina ammita Hentil kiden nga taga Tiro ikid naSidon ta araw na pangpa-gang na Na-maratu. 15 Kumanen hapa sangaw ta

Lukas 10:16 109 Lukas 10:33Hudyo kiden nga taga Kapernayum, tepahig da ta dayawan na kid sangaw naNamaratu, ammi mewarad kid sangawta pangtaguhali na en, te aweda hamanmagbabawi.16 “A kumanen hapa sangaw ta eyanmuy

kiden nga lugar, te ya mayat mangdangagtekamuy a mekwenta ta iyak ya dangaganna, ammi ya mangawe tekamuy a mek-wenta ta iyak ya inawe na. A ya mangaweteyak a mekwenta ta inawe na hapa yanangidob teyak,” kunna tekid, a sangawnagtatugut kid.

Ya Pagtoli Na Pitufulu Duwa Kiden17 A ta pagtoli na pitufulu duwa kiden

nga dinob ni Hesus a pake matalakan kid.“O, Afu,” kunda tentu, “Magta-

law hapa ya anitu kiden tekami ampatugutan mi kid ta pakapangwa nangagam,” kunda.18A ya uhohug na hapa tekid a

“Naitak hapa ya pagtukalit na dafu daen Satanas ta kuman na pagsunak nakilat gafu ta pagpatugut muy ta dad-doban na kidina. 19 A yen mina yapagnonotan muy, te neatad kun teka-muy ya pakapangwa muy, petta maabakmuy ya ulag ikid na manggagama, ikidna ngamin kasikanan na katapil tam, aawan ta makkwa na tekamuy. 20 Ammimaski kunna ten a bakkanmina ta yen yapakatalakan muy, te intu mina ikatalakmuy ya pakesurat na ngagan muy taagyan na Namaratu ewan,” kunna.21 A ta nepaguhohug ni Hesus ta kuma-

nen a pa nakimallak hapa ta Namaratu, tenatalakan hapa gafu ta Kahalwa na Nama-ratu tentu.

“Matalakak hapa teko, Amang, ngamakkamu ta ngamin langit ikid na lu-tak, te nelemad mu ya pakapangwamta masirib kiden ikid na seadal kiden, anepaitam ta kuman na abbing kidin. Amappya hapa yen, Amang, te nagdulothala ya ikayat men,” kunna.22 A ya uhohug na hapa ta tolay kiden

nga nagdangag a“Nekatalak nak ni Damakewan petta

iyak ya makkamu ta ngamin, a awanta makkamu teyak am bakkan la teDamakewan. A awan hapa ta makkamute Damakewan am bakkan la ta iyak

ikid na ikayat kupangipakkamun tentu,”kunna.23 A sangaw tinubbat na ha ya ituldu

na kiden nga kinabida petta ikid la yamakadangag ta ibar na,

“Dakal ya gāsāt muy gafu ta ngaminkiden naita muy. 24 Te ya ari kiden ikidna aglavun kiden ta idi a pake karagatanda itan ya maita muy ta ayanin, a kara-gatan da hapa dangagan ya madangagmuy, ammi nelogot kid gafu ta awedanadatang ya araw na,” kunna.Ya Bida Na Nangikallak Taga Samariya

25 A ta takday ha na araw a nagtayuk yatakday abugadu nga mangpohut te Hesuspetta paruban na.

“Mistro, ibarmuhaen amanumina yatarabakuk petta maatadanak sangaw tamagnayun na angat,” kunna.26A ya uhohug hapa ni Hesus tentu a

“A amum haman ya lintig na Nama-ratu, a imanu hud ya binasam?” kunna.

27 “A ya kuman na binasak a iddukanku kan mina ya Dafu tam Namaratu tangaminnonot ku ikid na ngamin kasikanna barik. A iddukan ku kan hapa yakagittak tolay ta kumannapangiddukkuta barik,” kunna ha na abugadu en.

28 “A kustu kad ya tabbag mina, te amyen kid ya tarabakum a matolay ka halasangaw,” kunna hapa ni Hesus tentu.

29 “A onay, ammi inya hud ya kagittaktolay?” kunna ha na abugadu en, te ial-aliki na ya awena pangidduk.30A gafu ta kumanen a takwan ya binida

ni Hesus tentu:“Itta ta idi ya takday lalaki nga taga

ili na Herusalem,” kunna. “A umangemina magpasyar ta ili na Heriku. Ammikadulayan na te nelakap na tulisan kidenta dalan, a pinalpaluk da abat ta maggenasi, kapye da ginubatan ya ngamin kwana, kontodu barawasi na, a newagak da.

31 “A sangaw nagtalib hapa ya takdaypadi nga kalugaran na lalaki en. Ammitentu en nakaita ta lalaki en nga imaiddata dalan a linillikan na haman, a nag-dulot ta eyan na en. 32 A kumanenhapa ta takday manguffun ta padi en, tetimunud ta padi en. A tentu nakaita talalaki en a linillikan na hapa. 33A sangawa timunud hapa ya mekatallu na tolay,

Lukas 10:34 110 Lukas 11:9

ammi nagafu ta takwan na lugar, te tagaSamariya.

“A tentu en nakaita ta lalaki en takakallak hapa a maallakan hapa tentu,34a enna inurunya bigadna kiden, kapyena kid binabbad. A sangaw netakay nahapa ta kabayu na en, kapye na ne-datang ta agyan na takday agpadulotan,a tinaronan na ta hiklamin yen. 35 Asangaw ta lalakwat a nesirak na ya pi-rak ta makākwa ta agpadulotanen pettataronan na bit ya lalaki en.

‘Taronam bit haen ya tolayin yan, aammagkurang sangaw ya neatad kinaa iko sangaw ya makkamu ta maapagna, te pagan ku hapa sangaw teko ammanoli yak sin,’ kunna.36 “A ta kuman na uray mu ta tallu

kiden nga nakaita ta Hudyo en a inyatekid ya nangikwenta tentu ta kagittana?” kun ni Hesus ta abugadu en.

37 “A ya nangikallaken tentu nga tagaSamariya,” kunna hapa.

“A yen hapa ya parigam, a matolay kasangaw,” kunna ha ni Hesus tentu.Ya Pagpasyar Ni Hesus Ta Bali Ni Marta

38 A ta nekabalin na ten a nagdulot igHesus ikid na ituldu na kiden ta takdaylugar na babali, a nagimmang kid ta balina takday babbay nga nagngagan ta Marta,a pinagdulot na kid ta bali. 39 Itta hapaya kabagis ni Marta nga babbay hapa, aMariya ya ngagan na. A ikayat ni Mariyaya imatuttud la ta bikat ni Hesus pettadangagan ya ituldu na. 40Ammi te Marta aawena pake tinagop ya magdangag gafu taaddu ya kapopoyungan na ta tarabaku naen magafuy. A sangaw nebar na te Hesus,

“Anu awenak ikallak, Afu, ta uffunannak mina na kabagis kina, te tatak-dayak na nga magafuy ikid na maglutu,”kunna.41A ya tabbag hapa ni Hesus tentu a

“Kuga addu ya burungam, Marta, ikidna kapopoyungam, 42 ammi tatakday laya mesasita, a pinili ni Mariya ya kap-pyanan nga awan sangaw maazi tentu,”kunna.

11Ya Ituldu Ni Hesus Ta Pakimallak Da(Mt 6:9-13; 7:7-11)

1 A ta takday ha na araw a makimallaki Hesus ta takday lugar, a tentun nagim-mang a umange hapa ya takday ituldu natentu nga magpetuldu ta pakimallak na;

“Mappya hapa, Afu, am ituldu na kaminga makimallak ta kuman na nepangi-tuldu ni mina Hwanen ta ituldu na ki-den,” kunna.

2A ya nebar ni Hesus tekid a“Am makimallak kam ta Namaratu a

kumanin ya uhohugan muy:‘Ay, Afu, nga Dama mi ta langit, am-

pade nonotan na ka mina na ngamintolay sin,

petta sa ikamat da ya ngagam, ikidna makituray kid teko.

3 A ikallak na kami hapa, te atadanna kami ta kanan mi ta kinanghahaw.

4 A pakoman na kami haen ta liwatmi kiden, te pakoman mi hapa yamakaliwat tekami.

A awena kami doban ta pagliwatanmi. Amen,’ ” kunna.

5 A ya netulfu na hapa ta netuldu na ennga pakimallak da a intu yan:

“Am angarigan ta itta ya sangaili natakday tekamuynga dumatang ta tangn-gan na hiklam, ikid na awan ta ipakanna tentu, a awena hud ange gumatut takaruba na en? 6 Te ya ibar na sangawtentu a

‘O, kofun, pagatutan nak haen tatallu supa la, te itta ya sangailik ngabagu dumatang, a awan ta ipakan kutentu,’ awena hud kumin tentu?

7-8A am tabbagan na hapa ta‘O awenak tabtabangan O, te

nelitup ya bali in. Awek makaatadta ayanin, te makakasidug kamin naanak kiden,’ am kunna,

a awena hud pakolangan na magadan-gen gafu ta magkofun kid? A maski amawena ikayat imivwat gafu ta pagkofunda, am pakolangan na la a imivwat halasangaw petta iatad na ya masapul nagafu ta awena magimmang na maga-dangen. 9 A kumanen hapa mina tapakimallak muy ta Namaratu, te am ittaya masapul muy a adangan muy mantula tentu, a iatad na hala tekamuy. Team pake apagan muy ya ikayat muyententu a ituldu na hala tekamuy. A amintu ya pake baran muy a tabbagan na

Lukas 11:10 111 Lukas 11:29kamhapa. 10Te yamagadang tentu a yenya atadan na, a ya magapag tentu a yenya ituldu na, a yamangbar tentu a yen yatabbagan na hapa.

11 “Te am angarigan mina ta maga-dang ya anakmuy ta daldalag a ulag hudya iatad muy? 12 A am iplug ya adanganna a manggagama hud ya iatad muy?13 A yen mina ya pagnonotan muy, teikamuynga seliwat a amumuyhamanyamangatad ta kappyanan ta anak muy. Apake mekatalak para ya Dama muyewanNamaratu nga mangatad ta mappya tangamin kidenmagadang tentu, te dobanna ya Kahalwa na en nga manguffuntekamuy.”

Ya Pamadakat Da Te Hesus(Mt 12:22-30; Mk 3:20-27)

14A ta takday ha na araw a patugutan niHesus ya anitu nga nagpaumal ta seanituen. A ta nepagtugut na anitu en a nakauho-hug na ya umalen, a pake nakagtut hapa yatolay kiden gafu ta pakapangwa ni Hesus.15Ammi ya uhohug na kadwan kiden a

“Itta malat ya Satanas tentu ngamayor na anitu kiden, a yen ta itta yamabalinan na ngamagpatugut ta anitu,”kunda.* 16 (-)

17-18Ammi dana amu ni Hesus ya nonot da,a tinabbag na ya uhohug da;

“Am kakurugan mina ta Satanas yanangatad ta pakapatugut ku ta sakā an-itu na kiden a nakikattway mantu yadafu da en tekid, a naperdin mina yapatarabaku na tekid. Te maski am hadsin na gubyernu am makikattway yatolay na kiden nga magtatāpil a awenahud sangaw maperdi na gubyernu da?Kumanenhapa ammakikattwaymina yamakipagyan kiden ta takday na bali amaperdi hapa ya pagkakahulun da. 19 Aam uray muy ta Satanas ya pangalapanku ta pakapatugut ku ta anitu a had sinmantu ya pangalapan na kagitta muykiden ta pakapatugut da? Ikid mantusangaw ya mangipasikkal ta pagkilluyanna razon muy.

20“Ammi ta kakurugan a patugutan kuya anitu gafu ta pakapangwa na Nama-ratu, a yen mina ya pakkamun muy ta

ittan tekamuy ya nesaad na Namaratunga magturay ta ngamin.

21 “A ya masikanen nga maggwardyata bali na en nga magibbal hapa ta kom-pormi na pangpapasi na a awan sangawta makagubat ta kwa na kiden ta bali,22 malaksid am ange sangaw ya mas-masikan ammi tentu, te yen sangaw yamangabak tentu, a gubatan na sangawya armas na kiden nga nekatalak na, akwa nan sangaw ya bali en.

23 “A yen mina ya pagnonotan muy,te ya awan makikahulun teyak a mek-wenta ta ikatupag nak, a ya awanmakipagammung teyak a mekwenta tamangkutkutet,” kunna.

Ya Bida Na Pagtoli Na Anitu(Mt 12:43-45)

24 “A am angarigan ta itta ya nagtugutanna anitu na en a nonotanmuymina ya urayna anitu en, te ange makakalkalay ta bag-bagetay kiden nga magapag ta pagyananna, ammi gafu ta awan ta maapagan naa ‘Asakay, paruban ku la magtoli ta nag-tugutan ken,’ kunna. 25 A am maita na tanagmappyan ya tolayen, ikid na awan tamangihangat tentu 26 a ange bit mangalapta pitu ta sakā anitu na kiden nga pakeduldulay ammi tentu, a sa simarok kid nanga magyan ta tolayen. A pake nagduldu-lay ya kasasaad na tolayen ta pagyan napitu kiden anitu ammi ta ketta para la natakdayen,” kunna.

27 A ta nepaguhohug nan ta isin a ka-ma la nagsitang hapa ya takday babbay nganekihu ta tolay kiden nagdangag;

“Nagāsāt kad i hinam, Aleng, nganaganak teko ikid na nagpasusu teko,”kunna.

28A ya tabbag hapa ni Hesus a“Kustu ya uhohug mina, Ina, ammi

pake nagāsāt para ya mangdangag ikidna mangitug ta uhohug na Namaratu,”kunna.Ya Pangihuya Ni Hesus Ta Magadang Ta

Pakaitan(Mt 12:38-42)

29 (v16,29) A ya uhohug hapa na kadwankiden te Hesus a

* 11:15 Ya bersikulo 16 a netulfu ta 29 petta matarus ya bida.

Lukas 11:30-32 112 Lukas 11:44“Itta mina ya ipaitam tekami ta paka-

pangwam, petta pakaitan mi ta Nama-ratu ya nangidob teko,” kunda,

te pangparuba da tentu. A pake imaddunhapa ya tolay kiden angemagdangag tentu.A ya netabbag na tekid a

“Kuga nagdupal ya tolay kidin taayanin nga kanayunmagadang ta pakai-tan da. Ammi awan sangaw ta mepaitatekamuy, te mappya ta intu pagnono-tan muy ya nakkwa te mina Honasen.30-32 Te linintuk bit na ikanen kapyena neadwa ta mekatallu araw a natolayhala i mina Honasen, a yen ya nakaitanna taga Ninaba kiden ta Namaratu yanangidob tentu, a nagbabawi kid hapagafu ta nepadangag niminaHonas tekid.Ammi ya itta in sin nga mangipadan-gag tekamuy a pake malmalalaki paraammi te mina Honasen, a soysoyan muyhaman ya uhohug na tekamuy. Ammiam nasin sangaw ya Tolayin taga Langitamatolay hala sangaw ta kuman niminaHonasen, a yen sangaw ya pakaitan muyta Namaratu ya nagafun na. A sangawta araw na pangpa-gang na Namaratua ya taga Ninaba kiden ya mangpaliwattekamuy gafu ta awemuy nangurug.

“A yen para sangaw ya takday mang-paliwat tekamuy ya babbayen ari ta lu-gar na Syiba, te nagafu haman ta pakeadayu na lugar, petta dangagan na yaamu ni mina Ari en Solomun nga neatadna Namaratu tentu, ammi ya itta insin tekamuy a pake malmalalaki paraya amu na ammi te mina Solomun, aawemuy haman kurugan.

33 “A intu mina pagnonotan muy yanagpagatang ta zilag, te am napagatan-gan nan ya zilagen a enna hud itagu awaitun na haman ta kabagawan na, pettamaita na mayat kiden simarok. 34 A yamata muy kidina ya mangatad mina tadakar na bari muy, a am mappya yamata muy a sa madakaran ya ngaminbari muy. Ammi am dulay ya mata muya sugiram hapa sangaw ya ngamin barimuy. 35 A imugudan muy mantu, te amkakurugan ta masugiram ya pahig muyta madakar a melogot kam. 36 Te ammappya la ya ngamin nonot muy pettaawan pulus ta sugiram na a kanayun

madadakkaran kam ta kuman na pang-dakar na zilag ta bari muy,” kunna.

Ya Pangtabarang Ni Hesus Ta Pariseyu Ki-den

(Mt 23:1-36; Mk 12:38-40)37 A ta nekabalin ni Hesus nagbida a

itta ya takday Pariseyu nga nangagagaytentu ta bali na en petta makikkanan kid, aumange mantu i Hesus nga nakiatubang takadwan kiden. 38 Ammi nakagtut hapa yaPariseyu en te Hesusen gafu ta awena nag-baggaw ta kuman na gagangay na Hudyokiden kapye namangan. A gafu ta nakagtutya Pariseyu en a itta ya nebar ni Hesustentu;

39 “A ta kuman na ikamuy ngaPariseyu a pakappyan muy ya bari muypetta ispot ya maita na tolay, ammiilemad muy haman ya itta ta nonot muynga paginggum muy ikid na kompormina dulay. 40 Kuman na awan ta nonotmuy, te ya namadday ta bari tam apinadday na hapa ya nonot tam. Aam pabaggaw na ya bari muy a awenahud pabaggaw ya nonot muy hapa?41Mapmappya mantu ta dana baggawanmuy ya nonot muy a sakā mabaggawanhapa sangaw ya ngamin barbari muy.

42 “Ammi mapa-gang kam sangaw ngaPariseyu, te am kwentan muy ya meka-mafulu en ta apit muy nga ibingay muyta Namaratu ewan a pake sukatan muyta mappya petta awena nasurok ikidna awena makurang. Ammi ya pakemesasita en nga patarabaku na teka-muy nga matunung ikid na mangidduktentu a yen kid haman ya taliban muy.Mapmappya ta yen kid mina ya pakenedulot muy kontodu pangiatad muy tamekamafulu ta kwa muy.

43 “A mapa-gang kam para ngaPariseyu, te am makigimung kam apilin muy ya kaispotan na pagtuttudan,a am itta kam ta kaddun na tolay akaragatan muy hapa ya pangdayawna tolay kiden tekamuy. 44 A mapa-gang kam para sangaw, te kumankam na malabag nga awena maita natolay kiden, a matapangan kid gafu tapakihulun da tekamuy, te aweda maitaya pakatapangan da,” kunna.

Lukas 11:45 113 Lukas 12:1245Agafu ta inuhohugniHesus a tinabbag

hapa na takdayen mangituldu ta lintigennga kahulun na Pariseyu kiden.

“Namatan kami hapa, Mistro, gafu tainuhohug mu ta Pariseyu kidin,” kunna.

46 “Mapa-gang kam hapa sangawnga mangituldu,” kunna hapa ni Hesustentu, “te addu ya patarabaku muy taawena mabalinan na tolay kiden, a awe-muy kid hapa uffunan tamaski assang la.47-48 A mapa-gang kam para sangaw, tedaggan muy ya liwat na dadagkal muykiden nga namapasi ta aglavun kidenna Namaratu, te am appiyan muy yatatānam na aglavun kiden a tunan muykid hapa ta magmagannud na ispot, teape madamdam kam tekid. A mekabatkammantu ta pagliwat na dadagkal muykiden, te tulad la ya pagdamdam nanonot muy tekid. 49 A gafu ta Namaratuewan ya makkamu ta ngamin a

‘Mangidobak sangaw ta kadwan parana aglavun ikid na turin ku, ammipapasin da hala sangaw ya kadwantekid, a pagzigātan da hapa ya kad-wan,’ kunna.

50 “A yen ta ikamuy nga itta ta ayaninya datangan na kadakalan na pangpa-gang na Namaratu gafu ta pasi naaglavun na kiden addet ta nekaparatu nalutakin. 51Kakurugan ta ikamuy ngaminnga itta ta ayanin ya pa-gangan na Na-maratu gafu ta ngamin kiden pinapasina dadagkal muy kiden addet te minaAbel addet te mina Zikaraya nga nasi tahahat na pangiatangan ikid na kapilya.52 Mapa-gang kam sangaw nga mangit-uldu ta lintig na Namaratu, te winakaymuy haman ya ikayat na uhohugan nalintig na en gafu ta awemuy ikayat mesi-pat ta nekari na en, a nelogot hapaya mayat kiden mesipat gafu tekamuy,”kunna.53 A ta nepagtugut ni Hesus ta bali en

a sakā nehulun hapa ya Pariseyu kidenikid na mangituldu kiden, te pasikkalanda ya pagpohut da tentu, 54 talo am ittasangaw ya ibar na nga pangidaruman damina tentu.

12Ya Pangituldu Ni Hesus Ta Rinibribu Na

Tolay

1 A ta pagbabida da para la ta dalan akimalihung te Hesus ya rinibribu na to-lay addet ta naginglublubeg kid, te ikayatda dangagan ya ituldu na. Ammi dananaguhohug bit i Hesus ta ituldu na kidennga nekihu tekid.

“Mappya ta palananmuy ya gagangayna Pariseyu kiden te magimmamappyakid la. 2Ammi maski am tappanan da yakadulay da ta ayanin a samaukadan halasangaw, a mepakamu hala sangaw yangamin nelemad da. 3 A mappya mantuta appiyan muy hapa ya uhohugan muy,te maski am anu ya nean-anisat muy taagyan na sugiram ikid na umag na balimuy amepadangaghala sangaw ta dakarpetta sa madangag na ngamin tolay.

4 “A maski am itta ya mayat mama-pasi tekamuy gafu ta gagangay muy aawemuy la magtalaw tekid, te maski ampapasin da kam a awan ta makkwa da takahalwa muy. 5-7 Intu mina pagnono-tan muy ya passik kiden, te maski ammalogon ya paga da ta dapun a awenakid kaliwatan na Namaratumaski ta tak-day la. Ammi pake mesasita kam paratentu ammi ta addu na passik, te dananabilang nan ya ngamin kiden huk muy.Awemuy mantu magtalaw ta dumatangtekamuy, te mapmappya hud la ta bu-rungan muy ya pagliwat muy ta Nama-ratu, te intu haman ya makapapasi tabari muy pase makewarad ta kahalwamuy ta pangtaguhali na tekamuy, a yenmina ya italaw muy.

8 “A ya uhohug ku para tekamuy amaski am inya ya mangibosag ta pangu-rug na teyak ta atubang na tolay a yenhapa sangaw ya ibosag ku ta atubangna anghel kiden na Namaratu. 9 Ammiya mangilemad teyak ta atubang na to-lay a ilemad ku hapa ta atubang naanghel kiden. 10 A maski am itta yamaglibak ta Tolayin taga Langit a ma-balin mapakoma, ammi ya mamadpadu-lay ta tarabaku na Kahalwa na Namaratua awenamabalinmapakoma. 11A am an-garigan ta itta ya mangpaliwat tekamuyta umag na kapilya da, ono atubang nadafu da, ono gubernador da, a awemuyla burungan ya uhohugan muy, 12 tesangaw am ittan ya kustu na paguhohug

Lukas 12:13 114 Lukas 12:33muy a ituldu na kam na Kahalwa naNamaratu ta uhohugan muy,” kunna.Ya Itabarang Ni Hesus Ta Pumassil Ikid Na

Maginggum13A ta pangituldu para la ni Hesus a itta

ya takday lalaki nga nangbar tentu.“Mistro, ibar mu haen te kakaken ta

ibingayan nak mina ta nesirak ni mina-maken,” kunna.

14Ammi ya tabbag ni Hesus tentu a“Iyak hud ya netun ta lugar na kwes?

Bakkan haman ta iyak ya makkamu ampiga mina ya kwam,” kunna.15A ya uhohug na para tekid ngamin nga

magdangag a“Pake imugudan muy ta awemuy

maginggum ta pagba-nang muy, temaski am piga ya kaddu na kwa muya bakkan ta yen ya mangatad tapagkappyanan muy,” kunna,

16otturu binida na tekid ya keangarigan natakday naba-nang.

“Itta ya takday naba-nang ta idi, anagsurok ya naalap na ta mula na kiden.17A ya uhohug na ta nonot na en hapa laa

‘Asakay, anu mina ya kwan ku takaddu na apit ku, te awan haman tapangiappiyan ku,’ kunna. 18 ‘Mappyata pasatsat ku ya gitad ku kiden, temagpapaddayak ta kadakalan na ka-marin, petta gustun sangaw pangiap-piyan ku ta ngamin irik ku ikid na kad-wan kiden kwak. 19A awek na sangawmagburung, te itta haman ya ngaminteyak maski abat ta addu na darun. Amappya te awek na sangaw magban-nagmagtarabaku, temanganak la ikidna magidda yak ta talak ku,’ kunna hana nonot na.20“Ammi tumubbat hapa yaNamaratu

nga naguhohug tentu.‘Iko ya awan ta nonot, te masi kan

sangaw ta hiklamin yan, a amumpara sangaw am inya ya makākwata ngamin neappiyam,’ kunna.

21A kumanen hapa sangaw tamaguknud tapagba-nang na ta katolay na sin nga awanta pagba-nang na ta Namaratu,” kun niHesus tekid.

Ya Kadwan Para Netuldu Na Ta Ituldu NaKiden

(Mt 6:25-34)

22 A sangaw nedulot ni Hesus ya uho-hugan na ta ituldu na kiden;

“Yen yauhohuganku tekamuy ta awe-muy mina burungan ya pagkatolay muyam anu sangaw ya kanan muy ikid nainuman muy, a awemuy mina burunganam anu sangaw ya pagbarawasi muy.23 Te Namaratu haman ya nangatad tabari muy ikid na angat muy, a awenahud iatad ya magserbi ta angat muy ikidna bari muy? 24 Intu mina pagnono-tan muy ya mamanuk kiden, te awedahamanmagmula ikid namaggapas, yagaaweda haman maguknud ta kanan da.Ammi mangan kid hala, te Namaratuya makkamu ta kanan da. Ammi teka-muy a pake mesasita kam tentu ammita mamanuk. 25 A maski am magburungkam a itta hud yamedagga ta pagkatolaymuy maski ta takday oras gafu ta pag-burung muy? 26 A am awan ta medaggamuy maski ta assang la ta pagkatolaymuy a annun muy mantu burungan yadakdakal para? 27 Itan muy hapa yalappaw kiden awa aweda haman mag-bannag magdaget ta kuman na barawasida, ammi magispot kid hala. Te pake is-ispot kid ammi te Ari en mina Solomun,te awena haman negitta na kalalaki napagbarawasi na ta kalalaki na lappawkiden. 28 A am kumanen mantu yakalalaki na pabarawasi na Namaratu takaddat kiden ngamakalimagan kapye damatongradan a awan hud ta pangkengana tekamuy ta pagbarawasi muy?

“Anuhaman ta assang la ya pangikata-lak muy tentu? 29 Awemuy mina bu-rungan am had ya pangalapan muy san-gaw ta kanan muy ikid na inuman muy,30 petta awemuy megitta ta awan ki-den makkamu ta Dyos muy, te yen kidya kuga mafulotan nga magburung tapagkatolay da. Ammi ya Dama muyewan ya makkamu ta ngamin masapulmuy, 31 a mappya mantu ta karagatanmuy ya ikayat na en tekamuy, a samedagga hala sangaw ya ngamin masa-pul muy.

32“Awemuymantumagburung, te ika-muy ya kuman na pastorān na Damamuyewan, a ikayat na ta ikamuy yamesi-pat tentu nga magturay ta ngamin. 33 A

Lukas 12:34 115 Lukas 12:56mappya ta ilaku muy ya kadwan kidenkwa muy petta itta sangaw ya iuffunmuy ta napanglaw kiden. Te am kunnaten ya tarabakun muy a mauknud yaba-nang muy ta langitewan nga awanmagdan ikid na awan maazi tekamuy, teawan ta magtakaw ten ikid na awan taulolag nga magkan ta kwa muy. 34 Amappya ta kunna ten, te am itta la taNamaratu ewan ya pake kengan muy ayen la ya nonotan muy.

35-36 “A kumanen hapa a mappya tamakigitta kam ta tagabu kiden nga awanmasidug, te sigida makaparan kid taloam ka-ma la dumatang ya dafu da ennga umange nakipyesta. A dana nag-pagatang kid hapa, petta alistun daihukat. 37 A nagāsāt sangaw ya awankiden mangikasidug ta datang na dafuda, te pagtuttudan na kid hapa sangawta lamesa na en, kapye na kid pakanan.38 A maski am awena dumatang abat tatangngan na hiklam ono nagkarawan apake magāsāt kid para am dana naka-paran kid ta datang na.

39 “A itan muy hapa ta awemuy san-gaw parigan ya natulisan ta bali na, team dana amu na mina ya oras ya iangena tulisan a awena mina nasidug, pettaawena mina natulisan na bali na en.40 A yen mina ya nonotan muy pettadana nakaparan kanan ta datang ku, team pahig muy sangaw ta awek para ladumatang a yen hala sangaw ya datangku,” kunna.

Ya Ituldu Ni Hesus Gafu Ta Pagtoli Na41A gafu ta uhohug ni Hesus a nagpohut

hapa i Pedru tentu,“Afu, ikami la de ya pangibaram ta

keangarigan kidin, ono isipat mu hapaya ngamin kidin kimalihung ta isin?”kunna.

42 “A maski am inya na tolay ngamakanonot ikid na mekatalak,” kunnahapa ni Hesus, “te yen sangaw yapatudunan na dafu na en nga magtu-ray ta kadwan kiden tagabu na ta bali,a intu hapa sangaw ya makkamu takanan da. 43 A am mekatalak hapaya pinatudunan na en a pake magāsātpara, 44 te intu sangaw ya paturinan na

nga manaron ta ngamin kiden pagba-nangan na. 45Ammi am pahig na tagabuen ta mabayag para ya pagtoli na dafuna en, a intu la tarabakun na ya manganikid na uminum ikid na magillaw, ikidnamagpalpaluk ta kadwankiden tagabu.46A kakallak hapa sangaw am pagka-mana ya datang na dafu na en gafu ta awenanakaparan. A pa-gangan na sangaw nadafu na en, petta mesipat mapa-gang taawan kiden mekatalak.

47-48 “A am itta mantu ya makkamu enta patarabaku na dafu na en ta awenaidulot a dakdakal sangaw ya pangpa-gang na dafu na en ammi ta awanenmakkamu. Te ya naatadan ta addu amasapul ta ad-addu sangaw ya itoli na,ammi ya naatadan ta medyo assang la aassang hapa ya itoli na,” kunna.Ya Pagkakattway Na Tolay Kiden Gafu Te

Hesus49A ya netuldu para ni Hesus tekid a intu

yan:“Yen ya umeyan ku ta lutakin petta

ipurwak ku ya afuy ku ta ngamin to-lay, a ampade gumatang kid na mina.50Ammi mappya ta dana attaman ku bitya takwan na zigat, a mabanta yak naaddet ta awena pakabalin. 51 A gafu taneangek ta isin a pahig muy de ta iyaksangaw ya kaam-ammungan na ngamintolay, ammi bakkan, te iyak sangawya kakatkattwayan da, 52 te mamegafuta ayanin am itta ya lima na tolay tatakday bali a maghahulun ya kadwannga makikattway ta kadwan kiden, 53 teya lalaki en a makikattway sangaw taanak na en lalaki. A ya babbay hapaa makikattway sangaw ta anak na enbabbay. A ya katahungan na takday amakikattway hapa sangaw ta manuhangna en,” kunna.54 A ya uhohug na hapa ta kaddun na

tolay kiden a“Am maita muy ta magkulam na a

‘Magudan na sangaw O,’ kummuy, akustu magudan. 55 A am nagafu taabagatan ya paddaden a ‘Mapatu san-gaw O,’ kummuy hapa, a kustu magpatu.56 Ammi ape malalaki kam, te amu muylavunan ya dumatang gafu ta pakaitan talangit ikid na lutak, ammi ya ipaita na

Lukas 12:57 116 Lukas 13:17Namaratu tekamuy ta ayanin a awemuyhaman malasin.

57 “Mappya mantu ta ulin muy yanonot muy, petta mangnonot kamta matunung na nonot. 58 Te ammedarum ka sangaw ta atubang nakwes a mapmappya ta dana makikappyaka mina ta mangidarumen teko taawem para nakadatang ta kwes, te amnedarum na kan a paalap na ka na kwesta mangbalud teko, 59 a kakurugan yaibar ku teko ta awem sangaw makauhetaddet ta awempakekaru ta ngamin liwatmu,” kunna.

13Ya Pangipapilit Ni Hesus Ta Pagbabawi Na

Tolay1 A ta pangituldu para la ni Hesus a itta

ya ange kiden nangidanug tentu, te bidanda ya taga Galileya kiden nga pinapasi nasuddalu kiden ni Gubernador Pilato.

“Dinatangan na kid na suddalu kidentekidenmangatang, a nagkakihu ya dagada ta daga na atang da kiden,” kundatentu.2A ya tabbag ni Hesus tekid a

“Pahig muy de ta pake dulay ya pina-pasi da kiden ammi ta kadwan kidennga taga Galileya, a yen ta nepalubus naNamaratu ya pasi da? 3 Ammi bakkanta kunna ten, te ya ibar ku tekamuy asakā megitta kam hapa sangaw tekid amawemuy magbabawi ta liwat muy. 4 Anonotanmuyhapa yamafuluwalu kidennga inigsilan na bali en ta iten Silowam,te pahig muy de ta nasi kid gafu ta pakedulay kid ammi ta kadwan kiden tagaHerusalem, 5 ammi bakkan haman takunna ten, te ya ibar ku ha tekamuyta sakā megitta kam sangaw tekid amawemuy magbabawi,” kunna.6 A sangaw binida na hapa ya takday

keangarigan ta pangipasikkal na tekid.“Itta kan yanagpamula ta funnahigos

ta lutak na en, a ta pagdakal na higosena enna mina alapan ya mayan na kiden,ammi awan haman ta mayan na. A ku-manen la kumanen abat ta tallu darun.7 A ya uhohug na ta manaronen ta mulana kiden a

‘Nekatalak ku haman ta magmayanya higosin abat ta tallu darun,

ammi awan haman. Mapmappya tatukadam na, te afutan na la ya taba nalutakin,’ kunna kan.

8 Ammi ya tabbag kan na manaronententu a

‘Awem la bit, Afu, te indagam minaabat ta takday para darun, te lehutanku kalin kapyek tunan ta abuno na.9 A am magmayan sangaw ta takdaydarun a awan kad mappya, ammi amawan a tukadan ta,’ kunna kan.

A mappya ta yen hapa ya pagnonotanmuy,” kun ni Hesus tekid.

Ya Pagpamappya Ni Hesus Ta BabbayenNagkavub

10 A ta takday ha na araw na agimmanga nangituldu ha i Hesus ta umag na kapilyada, 11 a itta hapa ten ya takday babbay ngapake nagkavub, a awena nauyad ya addagna en, te itta ya anitu na nga nangpakavubtentu abat ta mafulu walu darun. 12 A tanepakaita ni Hesus tentu a binaran na.

“Ina, itam awa naubadan kan tapagkavub mu,” kunna,

13 otturu nesi-ged na hapa ya kamat natentu, a alistu nagtunung ya addag na en,a dinayawan na ya Namaratu. 14 Ammi yapresidente na kapilya en a nakaporay nate Hesus, te awena kan nginilin ya araw naagimmang awa nagtarabaku kan ta nepag-pamappya na ta babbayen, ammi ya tolaykiden ya nehuya na.

“Itta haman ya annam na araw tapagtarabaku tam, a yen kidminana arawya iange muy ta isin am ikayat muymagpauru ta takit muy, a bakkan minata araw na agimmang,” kunna.

15Ammi tinabbag hapa ni Hesus ya uhohugna en ta

“Kuga magimmamappya kam, te amikamuy haman a awemuy hud ubadan yaanwangmuy ikid na kabayumuy ta arawna agimmang, petta emmuy kid penu-man. 16 A kumanen dulay hud am arawna agimmang ya nekaubad na kagittamuyin tolay nga nagalutan ni Satanasabat ta mafulu walu darun?” kunna.17 A gafu ta inuhohug na en a namatan

na hapa ya nakitapil kiden tentu. Ammipake natalakan ya kadwan kiden te Hesus,te malalaki ya ngamin tinarabaku na.

Lukas 13:18 117 Lukas 13:35Ya Keangarigan Na Pangikerutan Na Na-

maratu(Mt 13:31-33; Mk 4:30-32)18 “Anu mina ya pangigittan ku ta

tolay kiden nga iturayan na Namaratu,a anu mina ya keangarigan da?” kunni Hesus. 19 “A meangarig kid ta pakekaassangan na hukal nga imula na tolay,te sangaw am dakal na ya mula na en anagbalin ta kadakalan na ngamin kidenmula, te magge kuman na kayu, pettayen ya eyan na mamanuk kiden pagu-mukan,” kunna.

20-21 “A meangarig para ya tolay nakiden ta kuman na tāpirit na asin ngamekihu ta lappa, te gafu ta asinen a samaasinan ya ngamin lappa,” kunna.

Ya Bida Na Awan Mapasarok TaPangikerutan Na Namaratu

(Mt 7:13,14, 21-23)22 A ta nekabalin ni Hesus ta iten a nag-

tugut, te magdulot ta ili na Herusalem, anangituldu hapa ta kadwan kiden ili ikid nababali nga sinaned na ta inange na en. 23Aitta hapa ya takday nga umange nagpohuttentu;

“Afu, assang la hud sangaw yamekerutan ta pangpa-gang na Nama-ratu?” kunna.

24A ya uhohug na hapa a“Addu sangaw ya mayat simarok ta

pangikerutan na Namaratu, ammi mel-ogot kid sangaw, te nailat ya sasarokanna en. Mappya mantu ta afuran muyya simarok, 25 te am indagan muy yakelitup na sasarokanen kapye muy minasimarok a ‘Afu, Afu, hukatan kami O,’kummuy sangaw, ammi itabbag na san-gaw ta ‘Aweta kam amu am inya kam,’kunna.

26 ‘Atsi O, Atsi O,’ kummuyhapa san-gaw, ‘awa ikami haman ya kahulumkiden nga nakikkanan teko ikid nanakipaginum teko, a ume ka hamannangituldu ta lugar mi,’ kummuyhapa sangaw.

27 Ammi ya uhohug na sangaw tekamuya

‘Maski kunna ten aweta kamhamanamu am inya kam. Umadayu kananmantu teyak, te dulay ya tarabakumuy,’ kunna hapa sangaw tekamuy.

28A magtatangit kanan sangaw, a magn-garitam sangaw ya ngipan muy ta zigatmuy, aglalo am madangag muy sangawta madugiman kanan nga mehulun tegAbraham ikid ni Isak, ikid ni Hakob, ikidna ngamin kiden aglavun ta pagariyanna Namaratu. 29 Ammi addu sangaw yamakasarok taHentil kidenngamagafu tangamin paglelehutin, a makikkanan kidta kadwan kiden ta pagariyan na Nama-ratu, ammi tekamuy a madugiman kam.30 Te ya awan kiden mina makasarok tauraymuy a yen kid sangaw ya simarok, aya makasarok kiden mina ta uray muy ayen kid sangaw ya madugiman,” kunna.

Ya Pagdamdam Ni Hesus Ta TagaHerusalem Kiden

(Mt 23:37-39)31 Awena pake nabayag a umange ya

kadwan kiden Pariseyu nga mangibar teHesus.

“Mappya, Afu, ta umadayu kan ta isin,te doban kan ni Ari en Herud ya mama-pasi teko,” kunda.

32Ammi ya uhohug na hapa tekid a“Kuga mangayayyaw ya ari ina. Mag-

toli kanan tentu a ibar muy ta awekmagbilag, te idulot ku la ya tarabakukta isin nga magpatugut ta anitu ikidna magpamappya ta magtatākit kiden,kapyek ibalin ya gafu na umeyan ku taisin. 33 Yen sangaw ya ibar muy tentu,te maski am anu ya panatalaw na teyaka mappya ta idulot ku la ya umangeta ili na Herusalem. Te gagangay tayen ya pangpapasin da ta aglavun naNamaratu,” kunna tekid,

34otturu nanalasigak hapa gafu ta damdamna ta taga Herusalem kiden.

“Ay, anak ku taga Herusalem; Ma-mengpiga yak mina nga nangikerutantekamuy ta kuman na manuken ngamangukup ta piyak na kiden, ammi awe-muy ikayat, awa papasin muy hud la yaaglavun kiden na Namaratu nga dinobna tekamuy. 35Amakkamu kananmantuta lugar muy, te pagurayan na kam naNamaratu. A ibar ku tekamuy ta awedaksangaw maita am awemuy ulin ya nonotmuy, petta dayawan muy ya dinob naNamaratu nga pinakabari na tekamuy,”kunna.

Lukas 14:1 118 Lukas 14:2014

Ya Pagpamappya Ha Ni Hesus Ta Araw NaAgimmang

1 A ta takday ha na araw na agimmanga umange i Hesus nakikkanan ta bali naPariseyu en nga presidente na kapilya. Aya kadwan kiden Pariseyu nga kahulun namakābali en a aitan da am anu sangaw yakwan ni Hesus, 2 te itta hapa ten ya takdaylalaki nga pake nagbagbaga ya kamat nakiden ikid na takki na kiden, a nagtayukta atubang ni Hesus. 3 A gafu ta kumanena itta ya pinohutan ni Hesus ta Pariseyukiden ikid na mangituldu kiden nga man-gaita tentu,

“Anu ya uray muy, kustu am pagmap-pyan ku ya tolay ta araw na agimmangono awan?” kunna.

4Ammi awedahamannagsitang. A sini-gedna mantu ya lalaki en pinagmappya, kapyena pinatugut. 5 A ya uhohug ni Hesus tanangaita kiden tentu a

“Am angarigan mina ta neavut ya an-wang muy ono kabayu muy, a had sinhud tekamuy ya awan mangigon tentumaski ta araw na agimmang?” kunnatekid.

6Ammi awan hapa ta metabbag da tentu.7A sangaw pake itan ni Hesus ya gagan-

gay na tolay kiden nga ginawi na Pariseyuen ta bali na, te intu pinili da ya abikanta agtogkokan na magpamakanen. A yenta tinabarangan na kid ni Hesus ta takdaykeangarigan.

8 “Am angarigan ta itta ya manggawitekamuy ta pagpamakan na magboda, aawemuymina pagtuttudan ya kaispotanna lugar talo am yen ya dana neparanta mapmappya en ammi tekamuy. 9 Teawemuy amu am ange sangaw ya nang-gawi en a

‘O, kofun, awemuy la bit magtuttudta isin, te yan ya neparan ta sangailitamin,’ kunna sangaw tekamuy,

a namatan kam sangaw, gafu ta neakbankam. 10 Mapmappya mina ta intu pilinmuy ya pake naak-akban, te ammaita nakam sangawnamagboda en amabalin tabaran na kam sangaw.

‘O, kofun, anu haman ta magtuttudkam ta isina nga adayu teyak? E kamsin, te mappya ta makihebing kamteyak,’ kunna sangaw tekamuy,

a madayawan kanan sangaw ta atubang nangamin. 11 Te ya ngamin kiden mangpau-tun ta bari da a mapaakban kid sangaw, aya mangpaakban ta bari na a yen sangawya mapautun,” kunna tekid.

12 A ya uhohug na hapa ta nanggawi entekid a

“Am mamadday ka sangaw ta pagpa-makan a bakkan mina ta kofum kiden,ikid na kahulum kiden, ikid na naba-nang kiden ya gawim, talo am itubbat daka sangaw gawin ta pagpamakan da, ametoli hala teko ya kuman na nagastumtekid. 13 Mapmappya mina ta intu san-gaw gawim ya napanglaw kiden, ikid napilay, ikid na pukul, ikid na nagdaram,14 pettam kumanen a pake magāsāt kasangaw. Te am awan ta pagsupapak dateko a Namaratu sangaw ya makkamunga mangsagolyat teko ta araw na pang-tolay na ta matunung kiden,” kunnatentu.Ya Bida Na Kadakalan Na Pagpamakan(Mt 22:1-10)

15A ta nepakadangag na takdayen kahe-bing ni Hesus ta binida na en a

“Umpa, magāsāt kitam sangaw ammakikkanan kitam ta pagpamakan naNamaratu ta pagtogkok na Dafu tamen,”kunna.16Ammi ya uhohug ni Hesus tentu a

“Itta hapa ya takday nagpamakan taidi,” kunna, “a naggawi hapa ta pakeaddu na tolay. 17 A ta araw na pagpa-makan na en a dinob na ya ange man-galap ta ginawi na kiden.

‘Em alapan ya ginawik kiden, teneparan na ya ngamin kanan da,’kunna tentu, a umangen.

18Ammi intu dulay te nagpambar hamanya ngamin kiden nagawi;

‘Gummatangak garay ta lutak, amappya bit ta eyak itan, a dispensarannak na la,’ kun na takday.

19A ya uhohug ha na takday a‘Gummatangak garay ta lima paris

na baka, a mappya bit ta eyak kidparuban pagaradu talo mayat kid, adispensaran nak na la,’ kunna hapa.

20A ya uhohug na takday para a‘Bagu nabalinak nagboda, a yen ta

awek makaange,’ kunna.

Lukas 14:21 119 Lukas 15:421 A gafu ta kumanen la kumanen ya

pagpambar da a nagtoli ya dinob nanagpamakanen, a nebar na ya ngaminpambar da tentu, a nagporay hapa yanagpamakanen.

‘Alistum mantu ange ta kalsada ki-den ikid na dalan kiden ta ili, te apamsin ya napanglaw kiden, ikid na pilaykiden ikid na daram kiden,’ kunna, aumangen ha ya daddoban na en.

22Nepagtoli nan a‘Afu, nebalin kun ya nepangidob

mu teyak, ammi addu para la yapagyanan,’ kunna ta dafu na en.

23A ya uhohug na hapa tentu a‘E kanmantu ta nahughugtuk kiden

babali, a persam ya tolay kiden ngaange sin, petta mapannu ya bali kin,24 te ibar ku la tekamuy ngamin taawena sangawmesipat na palungu ki-den ginawik ta neparan kin,’ kunna.”

A yen ya addet na bida ni Hesus tekid.Ya Ipasikkal Ni Hesus Ta Dumagdag Tentu

25 A tentu en nagtugtugut ta dalan amehulhulun hapa tentu ya pake addu natolay. A nagtayuk bit i Hesus, kapye nanagbalittag nagbida tekid.

26 “Am itta tekamuy ya mayat mag-balin ta itulduk a mappya ta iyak yapake ikayat na ammi ta dama na, ikidna hina na, ikid na atawa na, ikid naanak na kiden, ikid na kabagis na kiden,a maski ta angat na, te am awan a awenamakapagbalin ta itulduk. 27 A maskiam inya mina ya dumagdag teyak amawena iwasa ya pasi na a awena mantumakapagbalin ta itulduk,” kunna tekid.

28 Otturu netulfu na hapa ya duwa nakeangarigan, te ye-yen yamangipasikkal tanebar na en tekid.

“Am itta mina ya magbali ta dakal,”kunna, “a dana bilangan na bit ya pirakna kiden petta amu na am makalannataddet ta kabalin na bali na en. 29 Team intu la sangaw mabalin ya arigi nakiden kapye namaafut ya pirak na kidena awena mantu sa mabalin na ngaminbali na, a ikakatawa na sangaw na tolaykiden.

30 ‘Itan muy ya parayag na magbalien mina ta dakal awa awena hamanmebalin ya negafu na en,’ kunda san-gaw.

31A kumanen hapa ta ari en nga angemina makigubat, te am angarigan tapake ad-adduya suddaluna katapil na enammi ta suddalu na kiden a dana itan nabit ta malmalalaki ya suddalu na kidennga makigubat. 32 Te am awan ta turadda ikid na kalalaki da nga mangabak tapake ad-addu ammi tekid a magtalawkid na sangaw mangidulot ta pakigubatda, a masapul ta timuluk ya dafu da enta katapil na en. 33 A yen ta dana ibarku tekamuy ta awemuymakapagbalin taitulduk kiden am awemuy dana iwasa yangamin itta tekamuy, petta iyak la yanonotan muy.

34 “Mappya mantu ta kuman na asinya dumagdagen teyak, temappyahamanya asin. Ammi ammangilogot sangaw yadumagdagen teyak a nagbalin mantu takuman na asinen nga imawan ya apgadna en, A am awan ta apgad na a itta hudsangaw ya serserbi na? 35 Mapmappyahaman ya attay, te mabalin ta meabuno.Ammi ya asinen nga awan ta apgad na agagangay ta mewarad. A am kakuruganta itta ya bangbang muy a mappya tadangagan muy ya bidan kin tekamuy,”kunna.

15Ya Bida Na Nawakay Nga Naapagan Hala

1 A ta takday ha na araw a mangituldu iHesus ta addu na tolay nga umange nag-dangag tentu, te itta ya agsingir kiden tabwis nga magswitik kan ta singiran da, aitta hapa ya kadwan kiden minagliwat. 2 Asakā umange hapa nagdangag ya kadwankiden Pariseyu ikid na mangituldu kidenta lintig, ammi liniblibakan da i Hesus takahulun da kiden.

“Anu haman ta pagdulotan na ya du-lay kiden na tolay, yaga kaatubang nakid mangan?” kunda.3 A gafu ta libakan da ya gagangay ni

Hesus a nagbida hapa ta tallu na keangari-gan tekid;

(Ya Kalneru en Nga Netawag)4“Amangariganmina ta itta ya takday

tekamuy nga magtaron ta magatut nakalneru ta metawag ya takday, a awenahud isirak ya siyamafulu siyam, petta

Lukas 15:5 120 Lukas 15:27enna apagan ya takdayen? 5 A am naa-pagan nan a kokolun na hapa, a sa-bilanna abat ta bali. 6 A am nedatang nan tabali a awenahudbaranya kofunna kidenikid na karuba na kiden?

‘O ey, magragsak kitanan, te naa-pagan kun ya kalneruken,’ awena hudkumin?

7 A kumanen hapa ta Namaratu ewanikid na anghel na kiden, te am itta yamagbabawi maski ta takday la na magli-wat a dakdakal ya talak da tentu ammita siyamafulu siyam kiden nga awan taliwat,” kunna tekid.(Ya BabbayenNgaNagwakay Ta Aritut Na)8 “A kumanen hapa ta takdayen bab-

bay am mawakay ya takday aritut nata bali na, a awena hud magpagatangta hilag kapye na apagan ya aritut naen ta ngamin umag na bali en abat tanaapagan nan? 9 A am naapagan nan abaran na hapa ya kofun na kiden ikid nakaruba na kiden,

‘O ey, magragsak kitanan, te naapa-gan kun ya aritut ken,’ kunna.

10 A kumanen hapa ta Namaratu ikidna anghel na kiden, te dakal hapa yapagragsak da ta pagbabawi namaski tak-day nagliwat,” kunna.(Ya Anak Na Laklakayen)

11A ya takday para keangarigan na a“Itta ta idi ya laklakay nga duwa ya

anak na nga azo lālāki kid. 12 A umangehapa ya assangen te dama na en gafu taadangan na tentu.

‘Amang,mappya ta iatadmun ya lu-gar na iatad mu teyak, te magtugutakna,’ kunna.

A ginadwa na mantu ya ngamin pagto-layan na ta duwa kiden anak na. 13 Ata nepagpasa na assang la na araw anelaku na assangen ya ngamin bingayna en, kapye na nagtugut. a sa nehulunna hapa ya ngamin pirak na en. Agafu ta kumanen a umange nagpasyarta pake adayu na lugar, a sa ginasto naya ngamin pirak na ta awan ta pakait-itan. 14A sangaw ta nekaafut na pirak nakiden a nazigatan hapa, te dinatanganna agbabisin ta lugaren nga umeyan na.15A gafu ta kumanen a umange nangalluta takday tolay ten, a dinob na hapa

nga ange magtaron ta bahuy na kiden.16 A tentu nagtaron ta bahuy kiden atagasingatan na hapa ya magbasug takanan na bahuy kiden, te awan hamanta nangatad ta kanan na. 17 A sangawnakanonot hapa, a

‘Asakay, mapmappya hamanya pagyan na mangallu kiden tedamaken. Aweda haman maafut yaipakan na tekid, ammi teyak a masiyak na ta bisin,’ kun na nonot na.

18 ‘Atsi, magtugutak na sin,te dumatangak te damaken, temakipakoma yak sangaw tentu. A“Amang,” kunku sangaw, “nakali-watak na mantu teko ikid na Nama-ratu, 19 a awena ta mekwenta ta anaknak, ammi alapan nak la ta kumanna magyan la teko mangallu,” kunkusangaw tentu,’ kunna.20 “A gafu ta kumanen a nagganwat

nagtugut ya lalaki en, a dumatang ta lu-gar na dama na en. A tentu para la sangadayu ta bali na en a neitan ni dama naen ta dumatang na, a timalin ya allak natentu, a bimilag hapa ya laklakayen ngaange nangdafung tentu, a inahakupanna hapa inamu.

21 ‘Amang,’ kun na abbingen, ‘pakenakaliwatak teko ikid na Namaratu,a awena ta mekwenta ta anak nak,’kunna.

22 Ammi nagayag na i dama na en tatagabu na kiden:

‘Ibilag muy sin ya kaispotan nabarawasi, te pagbarawasi na anak kin,a pangalap muy hapa ta sakalang naikid na sapatos na. 23 A emmuy hapapartin ya mataba en urbun, te gagan-gay ta ayayatan tanan ya anak kin,24 te agu ta nasin, aya natolay hala.Imawan biten teyak, ammi mappyate ittan,’ kunna. A namegafu kid nanagayayat.25 “A tekiden para la nagayayat a itta

para la ta uma ya kadakalan na en ngamagtarabaku. A tentu en hapa du-matang ta furab a dadangagan na yamagtatokar ikid na magsasala, a pahigna ta anu ya kwan da. 26A pinohutan nata takday na mangallu kiden am anu yapagayayat da.

27 ‘A te nanoli ya wagi men, a

Lukas 15:28 121 Lukas 16:10nepagparti nig damam ta urbunen,te pangikatalak da ta dumatang takaskasikanan na bari na,’ kun naman-gallu en tentu.28 “A gafu ta kumanen a naglussaw ya

kadakalanen, a awenan ikayat magdulotta umag na bali. A yen ta imuhet yadama na en petta pagdulotan na ta bali.29Ammi ya uhohug na hapa a

‘Itan nak, Ama, awa bababang nadarun ya pagtarabakuk teko ta ku-man na tagabum, a awek la sinoysoyya ngamin nangidobam teyak, ammiawan para la ta neatad mu teyak,maski la ta kalakalding, petta pa-gayayat mi hapa ikid na kofun kukiden. 30 Ammi ta pagtoli na anakmina nga nangafut ta pagtolayamta nakikadallaw kiden a pagpartimhaman ta urbunen,’ kunna.31 “A ya uhohug na dama na en tentu a

‘Awem la kumin, Aleng, te kwamhaman ya ngamin kwak, te sigidamagyan ka teyak, 32 ammi gagangayhaman ta ayayatan tam mina ya wagimen, te kuman na nasi tekitam, amminatolay hala, te imawan biten teki-tam, ammi mappya te ittan hala,’kunna.”

16Ya Bida Na Masistema Na Magtaron

1 A ya takday hapa na bida ni Hesus taituldu na kiden a intu yan:

“Itta ta idi yamagtaron ta pagba-nangna dafu na en, ammi itta hapa ya umangenangidanug tentu gafu ta afutan na yaba-nang na;

‘Awem hud amu ta afutan na pinag-taromen ya ngamin kiden kwam?’kunna kan ta naba-nangen.

2A gafu ta kumanen a pinaayagan na yapinagtaron na en, a

‘Dulay haman ya nadangag kungafu ta pagtarom. A mappya mantuta iatad mun sangaw teyak ya listana gatut na ngamin kiden nakagatutteyak, te awem na sangaw magtaron,’kunna kan tentu.

3A nagburung na hapa ya magtaronen,‘Ahu, dulay yan. Am azin nak

sangaw na dafu ken a had para san-gaw pagapagan ku, te makafuyak

haman magtarabaku ta madammat, amamatak hapa makilimlimut,’ kunnakan.

4 ‘Atsi, amuk na mantu ya kwan kuO, petta ikallak nak sangaw na tolaykiden am azin nak sangaw ta pagtaro-nan kin,’ kunna kan na nonot na.5 “A pinaayagan na mantu ya ngamin

kiden pinagatutan na ta pirak na dafu naen, ammi tinagtakday na kid. A ya nebarna kan ta imunnanen a

‘Amum am piga ya gatut mu ta da-fuken nga nelista ta isin?’ kunna kantentu.

6 ‘A ya amuk a magatut na lata nadenu,’ kunna kan hapa.

‘Yeh, alapammantu ya pinermam aulim ya gatut mu ta limafulu la, a alagmu hapa,’ kunna kan na magtaronententu.7 “A sangaw dumatang hapa ya takday

a‘Amum am piga ya gatut mu ta da-

fuken nga nelista ta isin?’ kunna kantentu.

‘A amuk ay, te magatut na kaban nairik,’ kunna kan hapa.

‘Yeh, alapam mantu ya pinermama ulim ya gatut mu ta walufulu la,’kunna kan ha na magtaronen.8 “A sangaw neatad na ya lista na gatut

kiden ta dafu na en, kapye na nagtugut.A ta nepakkamu na naba-nangen ta sis-tema na magtaronen a

‘Asakay, kuga masistema ya mag-taronen O, petta itta sangaw yamangikallak tentu am awan tapagapagan na.’ kunna kan.

A yen mina ya pagnonotan muy, teya gagangay na awan kiden mangurugta Namaratu a kakurugan ta pake ma-sistema kid ammi ta mangurug kiden.9 Ammi ya ibar ku tekamuy a mappyahud ta kunna ten ya tarabakun muypetta itta sangaw ya mangikallak teka-muy? A itta hud sangaw ya magpadulottekamuy tamagnayun na pagyanan gafuta pagswitik muy?

10 “Am kakurugan ta mekatalak kamnga magtaron ta assang la a gagangay tamekatalak kam hapa sangaw magtaronta addu. Ammi am madi ya pagtaronmuy ta assang la a gagangay ta madihapa sangaw ya pagtaron muy ta addu.

Lukas 16:11 122 Lukas 16:3111 A am awemuy mekatalak nga mag-taron ta gagangayen kaba-nang ta lu-takin a itta hud sangaw ya ipataron naNamaratu tekamuy ta magnayunen nakaba-nang muy. 12 A am awemuy hapamekatalak nga magtaron ta nepataronna tekamuy a itta hud sangaw ya iatadna tekamuy ta kabukodan na kwa muy.13A yen ta awemuymakapagserbi ta Na-maratu pase pagba-nang muy hapa, team duwamina ya dafumuy a ikayatmuyya takday, a kuman na ikatupag muyya takdayen, a am idulot muy ya ikayatna takday a aweyan muy ya takdayen,”kunna.14 A ya Pariseyu kiden hapa a nedan-

gagan da ya binida ni Hesus ta ituldu nakiden a nedadula da, te pake karagatan daya pagba-nang da. 15 Ammi ya uhohug niHesus tekid a

“Ikamuy ya mangsagappya ta barimuy ta atubang na tolay, ammi amu naNamaratu ta dupal ya nonot muy, te yapagkaragāt muy ta pagba-nang muy aikatupag na Namaratu,” kunna tekid.

Ya Bida Na Pasi Na Naba-nang16-18 (-) * 19 A ya uhohug para ni Hesus

tekid a intu yan:“Itta ta idi ya naba-nang na lalaki nga

kanayun nagbarawasi ta pake manginana ga-gamit, a nesipat na ya kumanna kanan na magbaboda ta kinangha-haw. 20 A itta hapa ya napanglaw nganagngagan ta Lasaru nga netabnak data irwangan na gibaw na naba-nangenpetta makilimlimut, te napilay. 21 Atagasingatan na hapa ya magbasug tahugta na naba-nangen, a umange hapaya atu kiden mangzilzil ta gurid na ki-den. 22 A sangaw a nasi hapa ya na-panglawen, a inalap na anghel kiden tahebing na gingginafu na en Abrahamta agyan na magpyesta kiden ta langit.A sangaw nasi hapa ya naba-nangen, anetanam da. 23 Ammi pake nazigatan tapangtaguhalin na Namaratu ta nagpasikiden nga awan mangurug. A tentu ennaglipay a nebatad na hapa ya ginggi-nafu na en Abraham ta adayu, a itta kad

i Lasaru ta hebing na en. 24 A nagayagmantu ya naba-nangen te Abrahamen,

‘Kakay Abraham, ikallak nak O,Kakay, te dobam haen sin i Lasaru,petta pasamnayan na ya zilakin tadanum, te kuga mazigatanak ta patuin,’ kunna.

25 ‘A yen mina ya nonotam, anakku,’ kun ni Abraham tentu, ‘te dananaalap mun ya mappya na kwam takatolay men, ammi te Lasaru a intula naalap na ya dulay. A ta ayanina newasa nan, a ikon ya mazigatan.26 A ya medagga para ta isin a itta yadakal na avut ta naghahatan tampettakumanen a maski am itta ya mayat aawan ta makakalasig tekitam,’ kunnahapa.

27A ya tabbag na naba-nangen hapa a‘Am kunna ten mantu, Kakay, a

iko bit ya makkamu nga mangidobte Lasaru ta bali ni damaken, 28 teitta ya lima na kabagis ku, a ipasikkalna mina tekid, petta aweda sangawmakaange ta isin agyan na pagzigātānkin,’ kunna.

29Ammi ya tabbag ha ni Abraham a‘Itta haman tekid ya uhohug na

Namaratu nga nesurat nig Moses ikidna aglavun kiden, a yen mina yapagnonotan da,’ kunna.

30 ‘On ay, ammi aweda haman dan-gagan yen kid na surat, ammi am ittamina ya umange tekid nga nagafu tanagpasi kiden a magbabawi kid halasangaw,’ kunna ha na naba-nangen.

31 A ya napozan na uhohug ni Abrahamtentu a

‘Am aweda mantu dangagan yasurat nig Moses ikid na aglavun kidena gagangay mantu ta aweda sangawmangurugmaski am itta yamatolay tanagpasi kiden,’ kunna.(v 16) “A yen mina ya pagnonotan

muy,” kun ni Hesus ta Pariseyu kiden,“te addet ta idi a ya lintig kiden ikid nasurat na aglavun kiden ya mangibar tadatang na pangikerutan na Namaratu.Ammi ta neange ni Hwan nga nangzigutta tolay kiden a nepadangag na ta ittanya araw na pangikerutan na, a ipapilit

* 16:16-18 Ya bersikulo 16 addet ta 18 a netulfu ta bersikulo 31 petta matarus ya bida.

Lukas 17:1 123 Lukas 17:17-18na ngamin tolay ta mesipat kid na maskiaweda kurugan ya lintig na kiden. (v 17)Ammi awena mabalin, te mapmappyata lumitap ya langitewan pase lutakinammi ta awena pa-gangan na Namaratuya ngamin kiden nakaliwat ta maski tak-day la na lintig na kiden. (v 18) A yenta ibar ku tekamuy ta am makigungayya lalaki ta atawa na en otturu man-gatawa ha ta takwan a nakaliwat ta lintigna Namaratu, te mangadallaw haman.Kumanen hapa am atawān na lalaki yanegungay na takdayen a nakaliwat hapayen ta lintig na en, te kadallawan nahapa,” kunna.

17Ya Ituldu Ni Hesus Gafu Ta Mamagliwat

1 A ya kadwan para ituldu ni Hesus taituldu na kiden a intu yan:

“Gagangay ta itta la itta ya dulay tapaglelehutin nga mamagliwat ta tolay,ammi pake mapa-gang sangaw ya gafuna dulayen nga mamagliwat tekid, 2 temapmappya mina ta dana nakaddanganya lig na en ta dappug na batu kapyena newarad ta bebayen, pettam awenamina mamagliwat. A mappya mantu taimugudanmuy petta awemuymagliwat.

3 “A am angarigan ta pagliwatān naka na kagittam tolay a ihuyam, a ammagbabawi a pakomam hapa. 4 A maskiam inaman na ka otturu makipakomateko abat ta mamempitu ta tangagaw amappya ta pakomam la,” kunna.5Aya uhohughapa na turin na kidennga

mafulu duwa a“Mappya, Afu, ta padakalam ya pan-

gurug mi, te kuman na assang,” kunda.6 “A maski am alaassang la ya pan-

gurug muy ta kuman na kaassangan nahukal kiden, a mabalin ta pealit muyya kayu inyan gafu ta uhohug muy, team ‘Hantudam ya fum, te imulam tatangngan na bebay,’ kummuy, a kinurugna kam,” kunna.7A ya uhohug na para tekid a

“Am ikayat muy ta dumakal ya pan-gurug muy a intu mina nonotan muy yagagangayna tagabu. Te amdumatangnata bali nga nagafu ta nagaradun na en,ono nangipastun na en ta kalding kiden,

a pahig na hud ta intu ya mapmapolumangan ammi ta dafu na en awamapoluya dafu na en, te ibar na ta

8 ‘E kan magafuy te mangan kamin.Dana tunnadān na kami kapyem san-gaw mangan,’ kunna haman tentu.

9 A am nabalin na nagitunnād a pahig nahud ta magyaman ya dafu na en tentuawa awan haman. 10 A kumanen hapa amikayat muy ta dumakal ya pangurug muy amappya ta umalinnak kam. A am nebalinmuy ya nepatarabaku na Namaratu teka-muy a awemuy la padayaw ya bari muy, tetagabu kam la, a intu la iningwa muy yagagangayen tarabaku na tagabu,” kunna.

Ya Bida Na Mafulu Kiden Naggalis11 A ta nekabalin na en a nagdulot hala

i Hesus ta dalanen nga ange ta ili naHerusalem, a inange na ya takday ili tanagdulunan na Samariya ikid na Galileya.12 A magtalib mina, ammi tentu para laimatakkun a enna dinafung na mafulu nalalaki nga naggalis ta ngamin barbari da,13 ammi nagyan kid ta ada-dayu nagbartentu.

“Afu Hesus, ikallak na kami haen, tepagmappyan na kami,” kunda.

14 A inita na kid bit kapye na naguhohugtekid.

“Emmuy mantu ipaita ya pagmappyana bari muy ta padi kiden, pettapasikkalan da ya pagmappya muy,”kunna.A tekid para la umange ta padi kiden a

yen ya nepagmappya da. 15-16 Sa Hudyokid ngamin fwera la ta takdayen, te tagaSamariya yen. A ta nepakaita na tagaSamariya en ta nagmappyan a awenan bitnagdulot ta padi kiden, te alistu hud lanagtoli te Hesus, a “Haleluya, Pres da Lord,Pres da Lord,” kunna ta masikan. A datangna teHesus a namalentud ta atubang na en,a “Matalakak teko, Afu, te pinagmappyanak,” kunna.

17-18 A ya uhohug hapa ni Hesus ta nag-tayuk kiden naggiraw a

“Itan muy yan, mafulu paen yanagmappya, ammi intu la matalak taNamaratu ya awanen nesipat ta tolay nakiden. Anu awena makanonot na siyamkiden?” kunna.

Lukas 17:19 124 Lukas 18:4-519 A ya uhohug na hapa ta lalaki en nag-toli a “Magtayuk kan, a magdulot kan, tenagmappya kan gafu ta pangikatalak muteyak,” kunna.

Ya Datang Na Ari en Nga Nekari Na Nama-ratu

20A ya Pariseyu kiden hapa a pinohutanda te Hesus am kanu sangaw ya pagtogkokna ari en nga nekari na Namaratu. A yanebar ni Hesus tekid a

“Awemuy mina pahig ta itta ya pakai-tan ta iange na, 21 anna awemuy minalavlavunan am had sin na lugar ya latto-gan na, te ittan haman tekamuy, a awe-muy haman amu,” kun ni Hesus tekid.22A sangawnaguhohughapa ta ituldu na

kiden;“Sangaw am ittan ya araw na

pagzigātān a ‘Ampade ta ittan ya Tolayintaga Langit maski ta takday la na araw’,kummuy, ammi awanak para la. 23 Aam ibar da sangaw ta itta yak na yoten a awemuy malat umange. A amibar da sangaw ta itta yak na ye sin aawemuy la dumagdag tekid, 24 te pagka-ma muy la sangaw ya pagtolik ta kumanna pagdangāng na kilaten. 25 Ammimappya ta dana attaman ku bit ya adduna zigat, te papasin nak sangaw nakagittak kidin tolay.

26“A ammagtoli yak sangaw ta lutakina addu sangaw ya awan nakaparan, teintu la sangaw nonotan da ya kumanna tolay kiden nga nalayus ta ketta nimina Nowe en. 27 Te ya kalugarān niNowe a pangākan da la, ikid na keaatawakid, yaga kebaboda kid abat ta araw nanesarok nig Nowe ta umag na baporen,a dinatangan na kid na layusen, a sanagkalimat kid.

28 “A kumanen hapa ta kalugaran nimina Lot ta idi, te pangākan da la hapa,ikid na keainum kid, ikid na kegagatangkid, ikid na kelalaku kid, kemamula kid,kebabali kid. 29 Ammi ta neuhet nigmina Lot ta ili na Sodom a naudanan yanasirak kiden ta afuy ikid na burbura, asa nagkaapang kid.

30 “A kumanen hapa sangaw am mag-toli ya Tolayin taga Langit ngamakipaitata tolay kiden. 31 Te am ittan sangaw yaaraw na en a ya itta en ta lawan na bali

na en a awena mina nonotan ya kwa nakiden ta umag na bali. A yamagtarabakuta uma a awenamina nonotan ya ange tabali na en, 32 te nonotan muy ya atawani Lot nga nagbalin ta sinang tolay naasin. 33A ya mangkenga ta angat na ikidna katolay na ta lutakin a yen sangaw yamelogot, ammi ya awanenmangkenga taangat na ikid na katolay na a yen sangawya magnayun. 34 A ya ibar ku paratekamuy a masidug sangaw ya duwa natolay ta takday agiddan, a maalap yatakday, a masirak ya takdayen. 35 Amagkaalsud hapa sangaw ya duwa nababbay ngamagbayu, a ka-ma la sangawmaalap ya takday amasirak ya takdayen.36A maghebing sangaw magtarabaku yaduwa na lalaki ta uma, a maalap yatakday a masirak ya takdayen,” kunnatekid.37 A tentu nabalin nagbida tekid a pino-

hutan da am had sin na lugar ya pagdu-lotan na sangaw ta araw na pagtoli na. Aya nebar na tekid a

“Maski am had sin ya agyan na nasien nalabag a yen hapa ya datanganna ngamin kiden gayang. Te am pakenagdulay na ya tarabaku na tolay ki-den ta lutakin a yen sangaw ya datangna pangpa-gang na Namaratu tekid,”kunna.

18Ya Keangarigan Na Makimallak

1 A sangaw binida ni Hesus ya takdaypara keangarigan tekid, petta yen mina yapagnonotan da ta aweda mahulat maki-mallak.

2 “Itta ya kwes ta takday na lugarnga awan mamat ta Namaratu, yagaawan ta pangkenga na ta tolay,” kunna.3 “A itta hapa ten ya nabalu nga bab-bay, a sogawan na hapa ya kwesen nganakimemallakan gafu ta katapil na en.

‘Uffunan nak haen nga magapag tapakaitan ta kwak gafu ta gubatan nakatapil ken,’ kunna kan.

4-5 A awena bit la nekaskasu na kwesen,ammi gafu ta nagpatotoli ya nabalu en anahulat na ya kwesen.

‘Kuga popoyungannak na babbayinyan O. A maski awek mamat ta Nama-ratu pase tolay a mappya ta uffunan

Lukas 18:6 125 Lukas 18:25ku ya babbayin petta awenak sangawulangan,’ kun na nonot na kwesen.6 “A nonotan muy mantu ya inuho-

hug na kwesen,” kun ni Hesus, “te amkunna ten ya uray na killu na kwes7 a awena hud uffunan na Namaratu yamatakit tentu nga magayayag tentu taaraw pase hiklam? Te maski am kumanna mabayag 8 a ibar ku tekamuy ta alistusangaw ya panguffun na tekid. Ammimaski ibar ku yan tekamuy a awek amuam itta la sangaw ya madatangan ku tamekatalak nga makimallak am magtoliyak sangaw ta lutakin,” kunna.Ya Keangarigan Na Ikatalak Na Namaratu

9 A itta hapa ya binida ni Hesus ta kad-wan kiden nga mangiparayag ta kappya nabari da ikid na mangidadula ta kadwan.

10 “Itta ya duwa na tolay nga umangemakimallak ta agyan na simbaanen,”kunna. “Pariseyu ya takday, a yatakdayen ya magsingir ta bwis. 11 Aimatayuk la ya Pariseyu en nga tuman-gad ta utun, a

‘Matalakak teko, Afu Dyos, tabakkanak ta kuman na kadwan kidentolay ngamagswitik, ikid namagkillu,ikid na mangadallaw. A matalakakhapa ta bakkanak ta kuman namagsingirin ta bwis, 12 te mamidwayak nga magpasa ta pangan ku takada lawas ta pakimallak ku teko, yagaitolik teko ya mekamafulu na ngaminmaapagan ku,’ kunna.

13 Ammi ya nagsingiren ta bwis aimatayuk ta ada-dayu nga imatumag, temamat mangiadang, a tinarmig na yaradang na ta pagdamdam na.

‘Ay, Afu, pakoman nak haen, teamuk ta dulayak na tolay,’ kunnahapa.14 “A pake ibar ku tekamuy ta intu

nekwenta na Namaratu ta matunung yanagsingiren ta bwis, a awena dinangagya takdayen, te ya ngamin mangpātā-nāng ta bari da a paakbanan na kid naNamaratu, ammi ya magpaakban ta barina a yen ya pātā-nāngan na Namaratu,”kun ni Hesus tekid.Ya Pagbendisyon Ni Hesus Ta Abbing(Mt 19:13-15; Mk 10:13-16)

15 A sangaw itta ya mangiange ta asitayda kiden te Hesus petta ipotun na ya kamatna tekid, ammi nehuya na kid na ituldu nakiden. 16 Ammi pinaabikan na kid hala niHesus,

“Awemuy la gamman ya anak kidin,petta e kid la teyak, te ya ngamin kidenmakigitta ta abbing a yen kid ya iturayanna Namaratu ewan. 17A kakurugan hapaya uhohug ku tekamuy ta am awemuyikatalak ya pagtaron na Namaratu ta ku-man na abbing a awemuy sangaw mesi-pat tentu,” kunna.

Ya Ituldu Ni Hesus Ta Naba-nang(Mt 19:16-30; Mk 10:17-31)

18 A sangaw itta ya takday pinadakalna Hudyo kiden nga umange nagpohut teHesus;

“Ay, Mistro, kakurugan ta mappya kana tolay, a ibar mu haen am anu mina yatarabakuk petta itta sangaw ya angat kunga magnayun,” kunna.

19A ya tabbag ni Hesus tentu a“Annum hud ibar ta mappya yak na

tolay? Itta hud ya mappya am bakkan lata Namaratu ewan,” kunna.

20 “Ammi am ikayat mu maatadanta angaten nga magnayun a amumhaman ya lintig kiden ta awem minamangadallaw, ikid na awem mamapasi,ikid na awem magtakaw, anna awemmagladdud. A dayawam ig damam ikidni hinam,” kunna ha.

21 “Ay, kanayun kurugan ku yen kid nalintig abat ta kaabbing ku,” kunna hapa.

22 “On ay, ammi itta para la ya takdaypagkurangam,” kun ni Hesus, “te emmina ilaku ya ngamin kiden kwam, amangatad ka ta pobre kiden petta ittasangawya pagba-nangmungamauknudta agyan na Namaratu, a magtoli ka san-gaw nga dumagdag teyak,” kunna.23A ta pakadangag na lalaki en ta inuho-

hug ni Hesus tentu a nagsugyab ya mukatna ta pagdamdam na, te pake dakal yapagba-nang na. 24 A tentu en nagtugut apake inaita ni Hesus kapye na nedulot yaibar na ta ituldu na kiden;

“Kuga mazigat ya isassarok na maba-nang ta pangikerutan na Namaratu, 25 temalmalogon ya isassarok na anwang tahubu na dagum ammi ta isassarok na

Lukas 18:26 126 Lukas 19:8maba-nang ta pangikerutan na Nama-ratu,” kunna.26Aya tabbag hapa na nakadangag kiden

tentu“A am gagangay ta kunna ten, Afu, a

itta hud para ya mekerutan?” kunda.27 “A maski am awena mabalin gafu ta

tolay a mabalin hala gafu ta Namaratu,”kunna.

28A ya uhohug ni Pedru tentu“A anu ya uray mu tekami, Afu, te

sa newasa min ya ngamin bali mi pettadumagdag kami teko,” kunna.

29 “A am itta ya nagtugut ta bali na,ikid na kabagis na kiden, ikid na dakal nakiden, ikid na lutak na, ikid na anak nakiden, gafu ta pangidulot na ta tarabakuna Namaratu 30 a maatadan hala sangawyen taminagmagatut ta katolay na sin takuman na nagtugutan na kiden. A san-gaw am mapabagu ya araw a maatadanhapa ta magnayun na angat,” kun niHesus tentu.Ya Panglavun Ni Hesus Ta Pasi Na(Mt 20:17-28; Mk 10:32-34)

31 A ta nekabalin na ten a binaran niHesus ya mafulu duwa kiden nga turin na,a sang neadayu na kid petta ikid la yamakadangag ta ibar na.

“Dangagan muy ya ibar ku tekamuy,te magdulot kitanan ta ili na Herusalem,a yen sangaw ya pagdulotān na ngaminkiden nesurat na aglavun kiden gafuta Tolayin taga Langit, 32 te gafutan dasangaw petta igawat da ta Hentil kidennga magibbal tekitam. A amāmatan dahapa, 33 te uparan da, ikid na paligatanda kapye da sangaw papasin, ammi ma-tolay hala sangaw tamekatallu na araw,”kunna tekid.

34 Ammi pake napopoyung kid ta ngamininuhohug na tekid, te aweda manonot amhad kunna, a aweda naawatan.

Ya Pagpamappya Ni Hesus Ta Nagdaram(Mt 20:29-34; Mk 10:46-52)

35 A tekiden umabikan ta ili na Herikua itta hapa ya nagdaram nga imatuttudnakilimlimut ta pingit na kalsada en. 36 Ata pakadangag na ta magtalib ya addu natolay a pinohutan na ta kahebing na kidenam anu ya dulay.

37“A temagtalib na i Hesusen nga tagaNasaret,” kunda hapa tentu.

38A gafu ta kumanen a nagayayag na hapaya nagdaramen,

“Ay, Hesus, Simsima ni mina Dabid,ikallak nak haen, Afu,” pakakin.

39 Ammi nehuya na kadwan kiden to-lay petta awena mina magsitang, amminepasikan na para ya iayag na,

“Ay, Simsima ni mina Dabid, ikallaknak haen, Afu,” kunna.40Anagtayuk na hapa i Hesus, a pinaaya-

gan na ya nagdaramen. Datang na taatubang na a

41 “Anu hapa ya pakkwam teyak?”kunna tentu.

“Ay, Afu, ipaitak teko ya awekinpakaita,” kunna hapa.

42 “Ara on, makaita kan mantu, tenagmappya kan gafu ta pangikatalakmuteyak,” kun ni Hesus tentu.

43A yen hapa ya nepakaita na, a dumagdagna hapa teg Hesus ta dalan nga nagday-dayaw ta Namaratu. A nehulun hapa nag-dayawyangaminkidennakaita ta tarabakuni Hesus.

19Ya Pagpasyar Ni Hesus Ta Bali Ni Sakyo

1 A ta nesarok nig Hesus ta ili na Herikua taliban da mina, 2-3 ammi itta ten yatakday lalaki nga mayat makaita am inyai Hesus. Sakyo ya ngagan na, a naba-nang hapa, te intu ya netun na taga Romakiden ta agsingir ta bwis na Hudyo kiden,a yen hapa ya nangikatupagan da tentu. Ata pagtalib ni Hesusen a apagan ni Sakyoya panggirawan na tentu, ammi awan tanaapagan na gafu ta kaddu na tolay kiden,te alinnak hapa ya bari na en. 4 A gafu takumanen a bumilag i Sakyo ta unnan naangen ni Hesus, a imunek ta kayu, pettamaidungan na i Hesus ta pagtalib na. 5A tapakadatang ni Hesus ta agyan na kayu en anagtayuk, a tinangad na i Sakyo, a binaranna.

“Sakyo, alag mu, te dumagut kan, temappya ta magdulotak ta bali men taarawin,” kunna.

6A alistu hapa dumagut i Sakyo, a matalakhapa ta pagdulot ni Hesus ta bali na en.

7 Ammi ya kadwan kiden tolay nga nan-gita a linibakan da i Hesus, gafu ta umangenagdulot ta bali na dulay na tolay. 8 A tapagbida nig Hesus ikid ni Sakyo ta bali na

Lukas 19:9 127 Lukas 19:27en a nagtayuk i Sakyo, a nebosag na hapaya pagbabawi na.

“Afu, igadwak sangaw ta ayanin yapobre kiden ta ngamin kwak. A amitta ya dinarogas ku ta pagpaga da tabwis da a itolik hala sangaw tekid yamamengappat ta kadduna napasurok kuta bwis da,” kunna te Hesus.9A ya tabbag hapa ni Hesus tentu a

“Iko mantu ya takday kagitta ni minaAbraham, te mangurug kan, a ayaninmantu ya pakesipat muy ikid na anakmuy kiden ta pangikerutan na Nama-ratu. 10 Te yen hapa ya imeyan kuta isin petta apagan ku ya metawag,petta ikerutan ku,” kunna hapa ni Hesustentu.Ya Nagpataron Ta Pagba-nangan Na(Mt 25:14-30)

11Agafu ta bida niHesus te Sakyo a pahigna kadwan kiden nakadangag ta tanagayna ya pagpatayuk ni Hesus ta gubyernu naNamaratu ta ili na Herusalem, te abikanna ya ili en, a amu da ta yen pagdulotanni Hesusen. A yen ta nagbida i Hesus tatakwan na keangarigan tekid, petta pakeamu da mina ya dumatang.

12 “Itta ta idi ya naba-nang na tolay,”kunna, “a umange ta adayu na lugar,te yen ya enna pangalapan ta pagsaadna ta agyan na en, kapye na sangawdumatang. 13 A gafu ta medyo mabayagsangaw a inayagan na ya mafulu tatagabu na kiden, a nepataron na tekid yakadwan kiden pirak na.

‘Pagatut muy yan petta maganak,te alapan ku sangaw am dumatangak,’kunna kan tekid, kapye na nagtugut.14 “Ammi ya kalugaran na kiden a

nekatupag da, a pinadagdag da hapa yakadwan kiden kahulun da ta enna enpangalapan ta saad na petta awenaminamesaad, te aweda ikayat ta intu ya mag-ibbal tekid. 15 Ammi maski kunna ten anesaad hala, a nagtoli ta lugar na en. Asangaw pinaayagan na ya pinagtaron nakiden ta pirak na kiden, petta madangagna am piga ya naapagan da. 16 A tadatang na napolu en a

‘Mappya, Afu, te ya nepataromteyak a imaddu ta mamengfulu,’kunna kan.

17 ‘A mappya ka mantu na tagabu teawenak nelogot. A gafu ta mekatalakka nga magtaron ta assang a paturi-nan ta ka hapa pettamagibbal ka hapata mafulu na ili,’ kunna kan na ari ententu.18 “A sangaw umange hapa ya

mekaduwa en tagabu na a‘Mappya, Afu, te ya nepatarom

teyak a imaddu ta mamenglima,’kunna.

19 ‘A iko mantu sangaw ya magibbalta lima na ili,’ kunna hapa na ari ententu.20 “A sangaw umange hapa ya takday,

a‘Yeh, Afu, ya nepatarom teyak.

Pake neappiyak ta umag na panyawkin, 21 te amuk tamaporay ka na tolay,te pangalapam haman ya awem pag-mulan, yaga magba-nang ka ta ban-bannag na kadwan, a nagtalawak tapagporayan nak sangaw,’ kunna.

22 ‘Kuga dupal ya tagabu in yan,’kunna hapa na ari en tentu.

‘Ya uhohug mu hapa la ya pangpa-gang ku teko. Am pahig mu ta ma-porayak na tolay nga magba-nang tabanbannag na kadwan 23 a anu awemmantu nepagatut ya pirak ku ta gu-matut kiden petta itta mina ya na-datangan ku ta naapagan na kwak?’kunna hapa na dafu na en tentu.24 “A ya nebar na para ta gitayukan

kiden a‘Azin muy mantu ya nepataron ku

tentu a iatad muy ta nagpakaddu enta mamengfulu,’ kunna.

25 ‘Ammi pake addun sangaw yakwa na, Afu, te ittan haman tentu yaimaddu ta mamengfulu,’ kunda.

26 ‘A maski ay,’ kunna hapa, ‘tekakurugan ya uhohugan ku teka-muy ta madaggan sangaw ya kwa namakākwa en petta imad-addu ya kwana, ammi ta awanen nagpakaddu takwa na a maazi hapa sangaw ya dananeatad tentu.

27 ‘A ya mangikatupag kiden ngaawan makidafu teyak, a alapan muykid sin, te papasin muy kid ta atubangku,’ kunna.”

Lukas 19:28 128 Lukas 20:3-4Ya Pagpaari Na Tolay Kiden Te Hesus(Mt 21:1-11; Mk 11:1-10; Jn 12:12-19)

28 A ta nekabalin ni Hesus nangibida takeangarigan na en a nagdulot kid kontoduituldu na kiden ta ili na Herusalem, amminapa-polu i Hesus ta dalan. 29 A tekidennakadatang ta Bagetay na Olibo ta bikat nababali kiden ta Beffage ikid na Batanya apinaunnan ni Hesus ya duwa na ituldu na.

30 “Magdulot kanan ta babali kide-wan, a am nakadatang kanan ta bikatda a maita muy sangaw ya urbun nakabayu nga megalut nga awan para lanatakayan. Ubadanmuy, te idatangmuyhapa sin. 31 A am itta sangaw ya mang-pohut ta pangubadmuy a ‘Pamasapul nabit la i Afu,’ kummuy,” a umange kid.32 Naita da hala ya kabayu en ta kuman

na nebar ni Hesus tekid, 33 a tekiden nan-gubad tentu a

“Annun muy hud ubadan ya urbun-ina?” kunna hapa na makākwa en.

34 “A te masapul na kan na dafutamen,” kunda hapa.35 A ta nepangidatang da tentu a neim-

mak da ya ulolat da ta urbunen, a inuf-funan da i Hesusen nagtakay. 36 A tentuen nakatakay a imunnan hapa ya addu natolay nga nangihuklad ta ulolat da kidenta angen na en ta pangdayaw da tentu.37 Pakadatang da ta dadagutan na bage-tayen a sa gimihawa ya ituldu na kiden, aneayag da ya pangdayaw da ta Namaratugafu ta ngamin kiden naita da ta paka-pangwa ni Hesus.

38 “Bendisyonam, Afu, ya Ari in ngapinakabarim, petta mappya ta lutakinta kuman na langitina, a kumanen kahapa,” kunda.39 A ya uhohug na kadwan kiden

Pariseyu nga nehulun ta tolay kiden a“Anu awem ihuya ya ituldum kiden,

te igitta da ka ta Namaratu,” kunda teHesus.

40 “Am awena mina magsitang na ininkid a ibar ku tekamuy ta magsitang hudla ya batu kidin,” kunna hapa tekid.Ya Pagtangit Ni Hesus Gafu Ta Ili Na

Herusalem41 A tentu en nakaabikan ta ili na

Herusalem a pake itan na, a nagtangit hapata damdam na ta tolay na kiden.

42 “Ampade amu muy mina ya man-gatad ta kappyanan muy, ammi gagan-gay ta awemuy manonot, 43 te pagka-mamuy sangaw ya iange na katapil muykiden, a seran da sangaw ya ngamin ki-den dalanmuy petta awemuymakauhet.44A rakrakan da sangaw ya aladmuy ikidna ngamin kiden bali muy, a idangkakda kam sangaw ta lutak kontodu anakmuy kiden. A awan sangaw ta mesalnukmaski ta takday la na batu ta bali muy ki-den, te awemuy garay amu ya neange namangikerutan mina tekamuy,” kunna.Ya Pangahugu Ni Hesus Ta Simbaanen(Mt 21:12-17; Mk 11:15-19)

45 A ta datang da ta ili na Herusalema simarok i Hesus ta simbaanen a pine-gafwanan na pinohet ya naglaku kiden.

46 “Anu awemuy haman manonot yauhohug na Namaratu ta suraten, te

‘Balikin yan ya pakimallakan mina nangamin tolay,’ kunna haman,

ammi pinagbalin muy garay ta pagkakam-patan na magdarogas ikid na magswitik,”kunna tekid.

47 A kinanghahaw umange i Hesus tasimbaanen petta mangituldu ta tolay ki-den, ammi ya padi kiden ikid na mangit-uldu kiden ta lintig ikid na kadwan kidenopisyales ta ili a apagan da am had kunnamina na pangpapasi da tentu. 48 Ammiawan ta makkwa da tentu, te pake ikayatna tolay kiden ya magdangag tentu.

20Ya Pangpohut Da Ta Turay Ni Hesus(Mt 21:23-27; Mk 11:27-33)

1A ta takday ha na araw a itta ha i Hesusta simbaanen nga mangituldu ta tolay ki-den, ikid na mangipadangag ta damag naNamaratu tekid. A umange hapa tentu yapadi kiden, ikid na mangituldu kiden talintig, ikid na kadwan kiden pinakadakalna tolay kiden, te pinohutan da ya gafu natarabaku na.

2 “Inya hud ya nangatad ta turaymu petta maguray ka la ta ngamintinarabakum ta isin?” kunda.

3-4 “A itta hapa ya pohut ku tekamuy,te ibarmuy teyak am inya ya nangatad taturay ni mina Hwanen nga mangzigut ta

Lukas 20:5 129 Lukas 20:22tolay? Namaratu, ono nonot la na tolayya nangatad ta turay na?” kunna tekid.5 A gafu ta napopoyung kid ta nebar na

en tekid a nagbabidan da bit ta melemadam anu mina ya tabbag da.

“Am ibar tam ta Namaratu ya nan-gatad tentu a ‘Anu kawagan na mantuta awemuy kinurug,’ kunna sangaw teki-tam. 6 Ammi am ‘Tolay la ya nangdobtentu,’ kuntam a papasin na kitam natolay kiden, te kurugan da haman ta Na-maratu ya nagpauhohug tentu,” kunda.7A ya tabbag da mantu te Hesus a

“Awemi haman amu,” kunda.8 “A am awemuy mantu matabbag ya

pohutan ken tekamuy a awek hapa ibartekamuy am had sin ya gafu na turay kinta tarabaku kin,” kunna hapa tekid.

Ya Keangarigan Na Nagmula Ta Unas(Mt 21:33-46; Mk 12:1-12)

9A gafu ta kumanen a namegafu nagbidai Hesus ta tolay kiden nga umange hapamagdangag, ammi keangarigan ya binidana tekid:

“Itta ya takday tolay nga nagmula taaddu na unas, a sangaw nepaābāng naya kaunasan na ta kadwan, te umangenagpasyar ta takwan na lugar. 10 Asangaw ta kaarawan na pagapit da adinob na ya tagabu na en ta nangābāngkiden petta alapan na mina ya abang naen. Ammi ginafut da, a pinalpaluk da,kapye da pinatugut, a awan ta inalapna. 11 A sangaw dinob na makāunasenya takday para tagabu na, a pinalpalukda hapa yen, yaga inamāmat da, kapyeda pinatugut awan ta inalap. 12A sangawdinob na ha ya takday para, a binigadanda hapa kapye da pinatugut.

13 ‘Asakay, anu panaw ya kwan ku?’kunna kan na makāunasen.

‘Mappya ta idob ku tekid ya anakkin talo am mamat kid sangaw tentugafu ta pake abikan teyak,’ kunna kanna nonot na.14 “Ammi ta nepakaita na nangabang

kiden ta anak na en a nagbabidan da yapangpapasi da tentu;

‘Gagangay ta ye-yan sangaw yamakaalap ta ngamin kwa na makāu-nasen. A mappya mantu ta pa-

pasin tam petta ikitanan sangaw yamakākwa,’ kunda kan.15 “A ginafut da mantu ya anak na

en, a neuhet da ta kaunasan kapye dapinapasi.”A ya uhohug ni Hesus ta kinabida na

kiden a“Anu hud sangaw ya uray na makāu-

nasen ta nangabang kiden, 16 awa ennakid sangaw papasin, a ipaabang na san-gaw ya kaunasan na ta kadwan,” kunna.A gafu ta naawatan da ya kebalinan na

keangarigan na en a“Bakkan mina ta kunna ten,” kunda.

17A pake inita na kid ni Hesus, a“Am pahig muy ta awena sangaw pa-

gangan na Namaratu ya pinagtaron nakiden ta kwa na a intu mina pagnonotanmuy ya nesurat na aglavunen, te

‘Newarad na magbali kiden ya arigien nga nepapatayuk na Namaratutekid.

Ammi netoli na hala a yen ya pinag-balin na ta kasikanan na arigi tangamin bali,’ kunna.

18 “A maski am inya sangaw yamedumpar ta arigi in yen a intu hapa lasangaw ya matakitan, a pake nahammekna sangaw am igsilan na arigi en,” kunni Hesus tekid.Ya Pangayayyaw Na Pariseyu Kiden Te

Hesus(Mt 22:15-22; Mk 12:13-17)

19 A ya padi kiden ikid na mangituldukiden ta lintig a naawatan da ta ikid hapa laya pagbalinanni Hesus ta kumannananga-bang kiden ta keangarigan na en, a yen taginafut da mina, ammi aweda nagafut gafuta talaw da ta tolay kiden nga mayat tentu.20 A yen ta ilalapan da la, yaga dinob daya kadwan kiden kahulun da tentu, pettaape makitabarang kid tentu, talo am ittaya madangag da ta pangidaruman da tentuta gubernadoren nga taga Roma. 21 A yanebar da tentu a

“Mistro, itta ya pohut mi teko, te amumi ta matunung ka na tolay, a matununghapa ya ngamin ituldum ta patarabakunaNamaratu tekitam, te awem la panun-nutan am anu ya uray na tolay, ikid naawan ta idadumam.

22 “A dangagan mi haen teko amipalubus na lintig ni Moses ta magpaga

Lukas 20:23 130 Lukas 20:44kitam ta bwis ta Ari na taga Roma ki-den?” kunda.23 Ammi narikna ni Hesus ta yen ya

pangsikwat da tentu, 24a ya tabbag na tekida

“Itan ku bit ya piraken nga ipaga muyta bwis muy,” kunna.

A ta nepangigawat da tentu a“Inya hud ya makāmukat ikid na

makāngagan ta pirakin yan?” kunnatekid.

“A sinang mukat na Ari en,” kundahapa.

25 “Ipaita muy mantu ta gubyernu naAri en ya mekustu ta pangurug muytentu, a ipaita muy hapa ta Namaratuya mekustu ta pangurug muy tentu,”kunna tekid.26 A gafu ta itta ya addu na tolay nga

nakadangag ta tabbag ni Hesus tekid aawan ta nabalinan da ta pangpaliwatanda tentu, yaga aweda hapa nakasitang tapagpaka-lat da tentu.

Ya Pangparuba Na Saduseyu Kiden TeHesus

(Mt 22:23-33; Mk 12:18-27)27 A ta nekabalin na Pariseyu kiden a

umange hapa tentu ya Saduseyu kiden. Aitta hapa ya pohut da tentu gafu ta awedakurugan tamatolayhala sangawyanagpasikiden.

28 “Itta hapa ya pohut mi, Mistro, gafuta lintig ni Moses,” kunda.

“Te am masi kan mina ya lalaki ngaawan ta anak na amappya kan ta kabagisna en ya mangatawa ta kabalwan na enpetta itta kan sangaw ya anak da ngalalaki nga mekwenta ta anak na nasi en.29A ta idi ta lugarmi itta ya pitu na lālākinga nagkakabagis, a nangatawa hapa yaimunnanen, ammi nasi hala ta awedapara la paganak. 30-31 A gafu ta lintigena inatawa na mekaduwa en ya atawa naen, a sangaw timubbat ya mekatallu en,a kumanen hapa abat ta mekapitu en,te sa nagpasi kid ta pangatawa da tababbayen, ammi awan pulus ta nesirakda ta anak da. 32 A kabalinan na pasi namekapitu en a nasi hapa ya babbayen.33 A am kakurugan ta sa matolay kidhala sangaw ta araw na pagtolay na nag-pasi kiden a had sin hud ta pitu kiden

ya atawa sangaw na babbayen, te ikidngamin ya nangatawa tentu,” kunda.34A ya tabbag ni Hesus tekid a

“Gagangay ta mag-aatawa ya tolay ki-den ta katolay da sin, 35 ammi ya nagpasikiden nga gagangay matolay ta araw napangtolay na Namaratu a awedan san-gaw mangatawa, 36 te awedan sangawmasi, te am tolayan na kid sangaw naNamaratu a kagitta na kid sangaw naanghel kiden ikid na Namaratu. 37 Amaski am awemuy kurugan ta matolayhala sangaw ya nagpasi kiden a yen halaya nepasikkal ni mina Moses ta surat naen gafu ta uhohug na Namaratu tentu taagyan ta kalakayu en nga umagātang, teya uhohug na en te Moses a

‘Iyak ya Dyos nga dayawan ni Abra-ham, ikid ni Isak, ikid ni Hakob,’kunna.

38 A gagangay mantu ta matolay halayen kid, te bakkan haman ta nasi yamangdayaw ta Dyos, te ya matolay yamangdayaw tentu,” kunna tekid.39“Mappyahapa ya tabbagmina,” kunna

hapa na kadwan kiden mangituldu talintig, 40 a awan na ta nagpohut tentu taloam maabak kid hapa.

Ya Pangpohut Ni Hesus Ta Tolay Kiden(Mt 22:41-46; Mk 12:35-37)

41 A ta nekabalin na pagpohut da a ittahapa ya pinohutan ni Hesus ta tolay kiden.

“Ya kuman na ituldu na mangituldukiden ta lintig a ibar da ta simsimani mina Dabid ya Mangikerutanen nganekari na Namaratu. A kakurugan hapaya ibar da, ammi had kukunna simsimana? 42 Te ya nesurat ni mina Dabid talebru na Kansyon Kiden a

43 ‘Itta ya nebar na Namaratu ta dafuken, te

“E ka sin magtogkok ta kanawankin, te ikita ya mangabak taya katapil mu kiden, pettaiko sangaw ya makkamu tangamin,” kunna.’

44 A am ‘Dafu ken,’ kun ni mina Dabidta Makkamu en, a had kukunna mantumagbalin ta simsima na para?” kun niHesus tekid.

Lukas 20:45 131 Lukas 21:17Ya Pangpaliwat Ni Hesus Ta Mangituldu

Kiden(Mt 23:1-36; Mk 12:38-40)

45 A ta pagdangag para la na tolay kidena itta ya nebar ni Hesus ta ituldu na kiden.

46 “Itan muy ta awemuy parigan yamangituldu kiden ta lintig, te ikayat daitugtugut ya barawasi na pangituldu dapetta dayawan na kid na tolay. A am ittaya pabuya ikid na gimung a pilin da paraya kaispotan na agtuttudan petta malo-gon kid maita. 47 Ammi magimmamap-pya kid la, te ikid hala ya mangayayyawta bābāy kiden nabalu ta panguffun datekid petta magubat da ya bali da. A amitta kid ta paggagimungan a makimallakkid ta mabayag petta pahig na kadwankiden ta abikan kid ta Namaratu. Ammipake dakdakal sangaw ya pangpa-gangna Namaratu tekid ammi ta kadwan,”kunna.

21Ya Nabalu en Nga Nangatad Ta Pirak(Mk 12:41-44)

1A ta pangituldu para la ni Hesus ta sim-baanen a itan na ya naba-nang kiden ngaumange mangila-nug ta pirak da ta agyanna agila-nugan na tolay kiden. 2 A sangawumange hapa ya napanglaw na babbay, anela-nugna ya duduwa la na sinsilyu, kustuta lugar na binting. 3A ya uhohug ni Hesusta ituldu na kiden a

“Itan muy ya babbay ewan, kakuru-gan ta ad-addu ya nela-nug na ammi tapagdadaggan na ngamin kiden nela-nugna kadwan kiden, 4 te intu neatad da yasobra na kaba-nang da, ammi tentu aneatad na ya magserbi mina tentu gafuta kapanglaw na, te neatad na ya ngaminkatolayan na,” kunna tekid.Ya Dumatang Ta Pagaddetan Na Arawin

Yan(Mt 24:1-14; Mk 13:1-36)

5 A ta pagbabida na kadwan kiden adayawan da ya kalalaki na simbaanen,te dappug haman ya batu na kiden nganataga, ikid na addu ya neatad na tolaykiden ta pamaispot da ta simbaanen. 6A yauhohug ni Hesus tekid a

“Kakurugan ya ibar ku tekamuy ta samarabba sangaw ya ngamin bali in yan

abat ta awan pulus ta mesalnuk ta maskitakday la na batu,” kunna.7A ya pohut da hapa tentu a

“Kanu sangaw na araw ya kaperdi nasimbaanen, a anu sangaw ya pakaitanmita datang na,” kunda.8A ya tabbag na en hapa tekid a

“Pake itan muy ta maayayyaw kamsangaw,” kunna, “te addu sangaw yaumange nga mangingagan ta ngagankin, te

‘Iyak ya Kristu nga Mangikerutantekamuy, te dimmatang na ya araw napangikerutan na Namaratu tekamuy,’kunda sangaw,

ammi awemuy kid kurkurugan. 9 A amitta sangaw yamadamagmuy ta gubat taagyanmuy ikid na gubat ta adayu a awe-muy la malalang ta isin kid, te gagan-gay ta dumatang ya kumanin kapye naidatang na pagaddetan na arawin yan.10 Te pagka-ma magkāgubgubat ya kad-wan kiden tribu, yaga magkakattwayhapa ya kadwan kiden tolay ngamaging-gubgubat. 11 A dumatang hapa ya adduna lunig ikid na agbabisin, ikid na takit tamagdaduma na lugar. Amaita muy hapasangaw ya kattatalawan na pakaitan talangit.

12 “Ammi ta awena para la dumatangna inin kid na zigat a dana gafutan dakam sangaw, petta idarum da kam taatubang na tolay kiden ta kapilya, kapyeda kam ibalud. A iatubang da kam hapasangaw ta gubernador da kiden ikid naari da kiden gafu ta pangurugmuy teyak,13 petta ipasikkal muy tekid ya gafu natarabakun muy. 14 A mappya mantu tadana itug muy ta nonot muy ta awemuysangaw burungan am anu ya itabbagmuy tekid, 15 te am ittan sangawya kustuna paguhohug muy a iyak sangaw yamangatad tekamuy ta uhohugan muyikid na pangrazonan muy. A maabakmuy hapa sangaw ya katapil muy kiden,te aweda sangawmatabbag ya uhohuganmuy. 16 A ya kadwan kiden tekamuy aitalaba na kam na dakal muy kiden ikidna kabagis muy ikid na kahulun muykiden pase kofun muy kiden, a papasinda ya kadwan tekamuy. 17 Te ikatu-pag na kam sangaw na ngamin tolay

Lukas 21:18 132 Lukas 22:2gafu ta pangurug muy teyak. 18 Ammimaski kunna ten awanpulus tamawakaymaski ta takday la na huk muy, 19 team attaman muy la ya ngamin makkwatekamuy amaatadan kamhala sangaw tamagnayun na angat.”YaKaperdi NaHerusalem IkidNaPagtoli Ni

Hesus(Mt 24:15-21; Mk 13:14-19)20 “A kumanen hapa am maita muy

sangaw ya armado na suddalu kiden ngamanglehut ta ili na Herusalem a yen yapakkamu muy ta tanagay na ya kaperdina. 21A yenmina ya pagbabakwit na ittakiden ta Hudeya petta umahat kid minata bagetay kiden. A kumanen hapa taitta kiden ta umag na ili. A ya itta kidenta lawan na ili a aweda mina simarok,22 te yen sangaw ya araw na pangpa-gang na Namaratu petta magdulot yangamin kiden linavun na aglavun kidenta surat kiden. 23Ammi kakallak sangawya matarun ikid na magpasusu ta isinakid na araw te pake mazigatan kid ngamagbakwit, te yen ya datang na dakalna pagzigātān ikid na pangpa-gang naNamaratu ta tolay kiden. 24 A mapapasiya kadwan, ikid na magafut ya kadwanpetta metugut kid mebalud ta kadwankiden lugar ta paglelehutin. A mapannusangawya ili naHerusalem ta suddalu naHentil kiden addet ta kabalin na araw naHentil kiden.”Ya Imunnan Ta Datang Na Tolayin Taga

Langit(Mt 24:29-31; Mk 13:24-27)25 “A am nabalin sangaw yen kid na

zigat a itta sangaw ya takwan na pakai-tan ta bilag ikid na hulan ikid na bitwankiden ta langit, a pake magtalaw sangawya tolay kiden gafu ta simiksikan sangawya palung kiden ta bebay. 26 A pakekumafuy sangawyanonot na tolay kidengafu ta talaw da ta dumatang ta paglele-hutin, te makutukutet hapa sangaw yabitwan kiden ta langit. 27 A yen sangawya pakaitan na ngamin tolay ta lattogna Tolayin taga Langit ta langitewan,te dumagut sangaw nga imatogkok takulam kiden, a mehulun sangaw tentuya ngamin kasikanan ikid na kalalakinnaNamaratu. 28A ammaitamuy sangaw

ta namegafun yan kid na pakaitan aawemuy gitumagan awa matalak kanan,te tanagay na ya pangikerutan na Nama-ratu tekamuy.”29A sangawbinida ni Hesus ya takwanna

keangarigan tekid.“Nonotanmuy ya keangarigan na tag-

gaten, ikid na kadwan kiden kayu, 30 team lumattog na ya bagu kiden don daa yen ya pakaitan ta darun na. 31 Akumanen hapa sangaw am dumatang naya ngamin kiden nabidak tekamuy taayanin, te yen sangaw ya pakaitan tatanagayna ya pagpatogkoknaNamaratuta dafumuy. 32A kakurugan hapa ya ibarku tekamuy ta sa magdulot ya ngaminkidin nabidak tekamuy ta awena parala masi na tolay kiden ta ayanin. 33 Tegagangay ta imawan sangaw ya ngaminlangitewan pase lutakin, ammi awenasangaw mauli na ngamin inuhohug kutekamuy.

34 “A mappya mantu ta imugudanmuy, petta awemuy maayayyaw gafu tamadugal kam ikid na magillaw kam ikidna magburung kam ta katolay muy. Asigida makaparan kam, ikid na awemuysangaw masikwatan ta araw na zigat,35 te dumatang la dumatang ye-yen naaraw ta ngamin kiden tolay ta utun nalutak. 36 A mappya mantu ta hutunānmuy, a sigida makimallak kam, pettaitta ya pagsikan muy nga magattam tangamin kiden dumatang, petta awemuysangaw mamat am mapaatubang kamsangaw ta Tolayin taga Langit ta datangna,” kunna.37 A kinanghahaw nangituldu i Hesus ta

umag na simbaanen, ammi ta hiklam aumange nagammak ta bagetay na Olibo.38 A kada lalakwat a naggabi hapa ya tolaykiden nga ange ta simbaanen, petta danga-gan da ya ituldu na.

22Ya Pagtatulag Na Mangpapasi Kiden Te

Hesus(Mt 26:1-5; Mk 14:1-2)

1 A ta tanagay na ya pyesta na Simanana Hudyo kiden am mangan kid ta pannga awan bumlad, 2 a nagmamiting ya padi

Lukas 22:3 133 Lukas 22:27kiden ikid na mangituldu kiden petta pag-babidan da am had kunna mina na pang-papasi da te Hesus, te nagburung kid hapagafu ta tolay kiden nga dumagdag tentu.

3A tekiden para la nagmiting a itta hapaig Hesus ikid na ituldu na kiden ta takwanna lugar, a yen hapa ya nesassarok ni Sa-tanas ta nonot ni Hudas Iskaryote pettaitalaba na i Hesus, te intu ya takday namafulu duwa kiden kahulun ni Hesus. 4 Aumange mantu i Hudasen nga nakitulagta padi kiden ikid na maggwardya kidenta simbaanen, petta italaba na i Hesus.5 A natalakan kid hapa ta bida na tekid, anekari da tentu ya pirak. 6 Mayat hapa iHudas ta tulag da a yen ya pamegafu nanga magapag ta pangitalaba na te Hesus takawan na addu na tolay.

Ya Pangiparan Da Ta Pyesta Na Simana(Mt 26:17-25; Mk 14:12-21; Jn 13:21-30)

7 A ta araw na pangan da ta panen ngaawan bumlad, a yen hapa ya pangiatang data kalneru, te pagnonotan da ta araw nanepangilillik na Namaratu ta gingginafu dakiden. 8 A dinob ni Hesus ig Pedru ikid niHwan petta enda iparan ya panganan da takalneru da.

9 “A had sin mina ya pangiparananmi?” kunda hapa tentu.

10 “E kam ta ili, te masimmu muysangaw ya magtattun ta tākalamba nadanum, a dagdagan muy la. A sangawamnakasarok kanan ta bali a ibarmuy tamakābali en, 11 ‘Dinob na kami ni Mistro,te itan mi kan ya lugar na panganan mita pamurab mi ta Simana in,’ kummuy,12 a ituldu na sangaw ya dakal na silidta utun, a yen sangaw ya pangiparananmuy ta pamurab tam,” kun ni Hesustekid.

13 A umange kid, a naita da hala ya kumanna nebar ni Hesus tekid, a neparan da yapamurab da ta Simana.

14 A sangaw ta nekaparan na ngamin anakiatubang ig Hesus ikid na mafulu duwakiden ituldu na. 15A tekid para la nagkakana naguhohug i Hesus.

“Pake ikayat ku tamagaatubangkitamta ayanin, te awena para la dumatangna zigat kin. 16 Ammi awek na san-gaw makiatubang tekamuy ta isin napamurab addet ta sa nedulot ya ngamin

pagbalinan na ta pagturay na Namaratuewan,” kunna.17 A sangaw nagibbal ta paginuman na

binarayang kapye na nakimallak, a sangawnegawat na ta ituldu na kiden.

“Ye, sa uminum kanan ta isin, 18 ammiteyak, awek sangawuminum ta kumaninabat ta pagayayat tam sangaw ta pagtu-ray Namaratu ewan,” kunna.19 Kabalinan na kumanen a nagibbal

hapa ta tāhukal na pan kapye na nakimal-lak ha. A sangaw ginadgadwa na ya pan en,a nesaned na tekid.

“Kanan muy yan, te panadamdamanmuy teyak, te ye-yan ya barikin ngaisagapil ku gafu tekamuy,” kunna.(Mt 26:20-25; Mk 14:17-21; Jn 13:1-30)

20A ta nekabalin na nepamuhab da a in-ibbalan na ha ya paginuman na binarayangkapye na neatad tekid,

“Ye-yan ya panadamdaman muy tabagu en tulag na Namaratu tekamuygafu ta dagak nga magarut sangaw tagafu tekamuy. 21A itta hapa ta lamesa inya mangitalaba sangaw teyak, 22 te map-pya ta mapapasi ya Tolayin taga Langitta kuman na nekari na Namaratu ewan,ammi kakallak sangawyamangitalaba intentu,” kunna.

23 A nagimpopohutan da hapa am inyapanaw tekid ya mangitalaba sangaw tentu.

Ya Pagingfulfulatan Na Ituldu Na Kiden TaPinakadakal Da

24 A sangaw nakidibati hapa ya ituldukiden ni Hesus, te nagingfulfulatan da aminya tekid ya pinakadakal da. 25 Amminedangagan na kid ni Hesus, a pake tin-abarangan na kid.

“Amumuy ya gagangay na ari na Hen-til kiden ta ikwenta da ya iturayan dakiden ta kuman na tagabu da, a ingaganda hapa ya bari da ta mangikerutan.26 Ammi awemuy mina parigan yen kid,te ya kadakalan muy a magbalin minata kaassangan muy ikid na magserbi entekamuy. 27 Ta kuman na uray na tolaya intu dakdakal ya imatuttuden man-gan ammi ta mangiatubang ta kanan na.Ammi mappya ta iyak ya parigan muyte itta yak sin tekamuy ta kuman namangiatubang ta kanan.

Lukas 22:28 134 Lukas 22:5128 “Mappya te ikamuy ya kanayun ne-

hulhulun teyak ta ngamin kiden zigatken. 29A ya neatad ni Damakewan teyakta iturayan ku a yen hapa ya isipat kutekamuy, 30 petta ikamuy hapa sangawya makiatubang teyak ta lamesaken talugar na pagariyan ku. A magtogkokhapa sangaw ya tagtakday tekamuy takuman na agtogkokan na ari, petta mag-ibbal kam hapa sangaw ta mafulu duwakiden tribu na Istralita kiden.

31 “A iko hapa Simon, a dangagam yaibar ku teko, te pake ikayat ni Satanasya mangalap tekamuy, petta paruban nakam sangaw ta kuman na magsap ta ag-gik, 32ammi iko ya pake nepakimallak kupetta awena mawakay na pangurug muteyak. Ammi sangaw am nagbabawi kanta pagtalekud mu teyak a uffunam hapaya kabagis mu kiden, petta magsikanhapa ya pangurug da,” kun ni Hesus tePedru.

33 “Ay, Afu, aweta ka pagtalekudanmaski mehulunak teko mebalud ikid namapapasi,” kunna hapa.

34 “Itam sangaw awa kustu ya uho-hug ku teko, Pedru,” kunna ha niHesus tentu, “te maski ta awena parala pagtareknay na manuk ta hiklaminyan amamillu ka sangawmangilemad tapakkamum teyak,” kunna.35 A sangaw nagbida ha i Hesus tekid

ngamin,“Tekamuyen immange nangipadan-

gag ta idi ta awemuyennepagbalun a ittade ya nagkurangan muy?” kunna.

“Awan O, Afu” kunda hapa.36-37 “A onay, te itta ya nangikallak

tekamuy. Ammi bakkan sangaw takunna ten, te ya uhohug na aglavunengafu teyak a ‘Isipat da sangaw ta dulaykiden na tolay’, kunna ta surat na en. Agafu tamagdulot hala sangaw ya nesuratna en a ikatupag da kam hapa sangawgafu teyak. A mappya mantu ta ikamuyhapa la sangaw ya makkamu ta ngaminmasapul muy nga pirak ikid na ga-gamitmuy kiden. A gafu ta zigat muy sangawa pake karkaragatan muy ya kampilanammi ta ulat muyen,” kunna.

38“A itam, Afu, duwahamanya kampi-lan mi,” kunda hapa.

“Bakkan na ta yen ya bidan tam,”kunna hapa tekid.Ya Pakimallak Ni Hesus Ta Bagetay Na

Olibo(Mt 26:36-46; Mk 14:32-42)

39 A ta kabalin na en a imuhet kid niHesus ta bali, a umange kid ta BagetayenOlibo ta kumanna gagangay ni Hesus ta idi.40 A ta datang da ta lugaren nga kanayunnakimallakan na a

“Magyan kanan la sin, a makimallakkanan ta awemuy timuluk ta mamah-pahuba en tekamuy,” kun ni Hesus tekid,

41 kapye na sang imadayu tekid. A sangawnamalentud ta lutak, a nakimallak.

42 “Amang, am mappya ta uray mu aazim haen ya zigatin yan. Ammi maskikunku a bakkan mina ta yen ya magdu-lot, te mappya ta ikayat men ya idulotku,” kunna ta pakimallak na.43 A lumattog hapa ya anghel na Nama-

ratu nga nangpasikan tentu. 44 A gafu tapake nazigatan a pinasikan na para ya paki-mallak na addet ta neugang ya daga na en,a nagsaddu ta lutak. 45 A tentu en imivwatta nakimallakan na en a nagtoli ta itulduna kiden, ammi nakakasidug kid na gafuta pake nabannag kid na ta pagdamdam datentu.

46 “Anu masidug kanan? Imivwatkanan, a makimallak kam petta awemuymina maayayyaw,” kunna hapa tekid.Ya Paggafut Da Te Hesus(Mt 26:47-56; Mk 14:43-50; Jn 18:1-11)

47A ta paguhohug para la ni Hesus tekida dumatang na i Hudasen, a nehulun hapatentu ya addu na tolay. A umange i Hudaste Hesus petta amuyan namina, 48ammi yauhohug ni Hesus tentu a

“Anu haman ta amuyam, Hudas, yaTolayin taga Langit ta pangitalabamtentu?” kunna.49A ta nepakaita na kahulun ni Hesus ta

gafutan da a“Mappya de, Afu, ta katkattaban mi

kid na?” kunda.50 A ka-ma la kinattab na takdayen yatagabu na kadakalanen padi, a newasik naya takday bangbang na.

51 “Awemuy na!” kunna hapa ni Hesustekid,

Lukas 22:52 135 Lukas 23:3

otturu sini-ged na ya bangbang na kinattabda en, a nagmappyan. 52A sangaw naguho-hug hapa i Hesus ta ange kiden nanggafuttentu.

“Anu, dulayak hud na tolay, pettaendak gafutan konsu kampilan ikid napaluk ta kuman na panggafut muy tatulisan? 53Kinanghahaw itta yak hamantekamuy ta simbaanen nga nangitul-tuldu, anu bakkan ta yen ya nanggafutanmuy teyak? Ammi gagangay ta ayaninya oras muy ikid na oras na pagturay nadulay,” kunna tekid.54 A ta nepakagafut dan tentu a netugut

da neange ta bali na kadakalan na padi,a tinultulitul na kid ni Pedru. 55 Datangda ta bagaw na bali en a naghatung kidta paggukupan da, a nakipagtuttud hapa iPedru tekid.

Ya Pangilemad Ni Pedru Te Hesus(Mt 26:69-75; Mk 14:66-72; Jn 18:25-27)

56 A ta pagtuttud para la ni Pedru tadakar na afuyen a neitan na babbayentagabu ta pagtalib na, a pake inita na tamappya kapye na netuldu ta kadwan kiden.

“Yeyan hapa ya takday kahulun naginafut da en,” kunna.

57Ammi nelemad ni Pedru.“Awek amu yen O,” kunna.

58 Ammi sangaw ta magananwan a ittahapa ya takday nga nakalasin tentu a

“Maski iko hapa ya takday,” kunna.“O iyak hud O,” kunna ha ni Pedru.

59 A sangaw ta pagtalib na kuman natakday oras a pake nepapilit para na takdayta intu.

“Talaga ta iko hapa ya takday kahulunna, te taga Galileya ka,” kunna.

60 “Atsi O, awek para la aamu yen O!”kunna ha naglemad,

a ka-ma la nagtareknay ya manuk. 61 Anagbalittag na hapa i Hesus nga imatubangtentu, a yen hapa ya nepakanonot ni Pe-dru ta uhohug ni Hesus tentu ta ‘Mamilluka mangilemad teyak ta awena para lapagtareknay na manuk,’ kunna. 62 A in-sigida nagtugut i Pedru, a masikan nagtan-git.

Ya Pangpabanglu Da Te Hesus(Mt 26:67,68; Mk 14:65)

63-64A ya tolay kiden nga naggwardya teHesus a pinābānglu da, te tinappanan da yamata na kiden kapye da pinalpaluk,

“O, ibar mu am inya ya nagpaluk teko,temalalaki ka hamanmaglavun,” kunda.

65 A addu para ya inuhohug da tentu tapamadpadulay da tentu.

66 A ta magkarawanen a nagkakampatya padi kiden ikid na mangituldu kiden talintig ikid na ngamin kiden kalalaklakayan,a neange da i Hesus ta atubang na ngaminkiden konsihal petta idarum da. A yauhohug da te Hesus a

67 “Am kakurugan ta iko ya Ari enKristu nga nekari na Namaratu, a ibarmun,” kunda tentu.Ammi ya tabbag na en tekid a

“Am ibar ku mina tekamuy a awemuyhaman kurugan, 68 a am itta ya pohutku tekamuy a awemuy hapa tabbagan.69 Ammi awena la mabayag a makipag-tuttud ya Tolayin taga Langit ta kanawanna Namaratu ewan nga Makapangwa taNgamin,” kunna tekid.

70“A ta kumanna ikayatmuuhohugana iko ya Anak na Namaratu ewan?”kunda.

“Kakurugan ta iyakin yen,” kunnahapa.

71 “Itan muy yen, masapul hud paraya mangipasikkal ta liwat na, te ikitananhapa la ya nakadangag ta uhohug na,”kunda.

23Ya Pangidarum Da Te Hesus Ta Guber-

nadoren Taga Roma(Mt 27:1,2, 11-14; Mk 15:1-5; Jn 18:28-38)

1 A ta nekabalin dan a sa nagtayuk kid,a enda nedarum i Hesus te GubernadorPilato.

2 “Ginafut min ya tolayin yan, tesansanatan na ya tolay kiden petta mak-itapil kid ta gubyernu. A ibar na hapa taaweda mina pagan ya bwis da ta guby-ernu na Ari muyen Sisar, yaga ipapilit nahapa ta intu ya netun na Namaratu ta arimi,” kunda.3A gafu ta kumanen a pinohutan hapa ni

Pilato,“Kurug de ta iko ya ari na Hudyo

kiden?” kunna.

Lukas 23:4 136 Lukas 23:28“A ikon haman ya nangibar,” kunna

hapa ni Hesus.4A sangaw naguhohug i Pilato ta Hudyo

kiden nga ange nangidarum,“Ta kuman na uray ku a awan ta gafu

na pangidarum muy tentu,” kunna.5 Ammi nepapilit da ya nepangidarum datentu.

“Nangituldu haman ye-yan na to-lay ta ngamin paglelehutin abat ta lu-gar na Galileya abat ta isin Hudeya, asansanatan na ya tolay kiden petta mak-itapil kid mina ta gubyernu,” kunda.6 A gafu ta kumanen a pinohutan ni

Pilato tekid am taga Galileya i Hesus, a“On,” kunda.

7 “A alapan muy mantu, te iange muyte Gubernador Herud, te intu haman yamakkamu ta tolay kiden taga Galileya,”kun ni Pilato tekid,

te itta hapa i Gubernador Herud ta ili naHerusalem ta arawin yen.

8 A ta nepangidatang da tentu te Heruda matalakan hapa i Herud, te addu yanadangdangag na te Hesus ta idi, a ikayatna hapa itan, talo am itta ya ipaita ni Hesustentu ta pakapangwa na. 9 A addu hapa yapinohutan na te Hesus, ammi awena pulustumabbag ni Hesus. 10A ya pinakadakal naHudyo kiden a addu hapa ya binida da tapangidaruman da tentu, ammi awan hapata netabbag ni Hesus tekid. 11 A gafu taawena tumabbag a inuyoyungan ni Herudikid na suddalu na kiden, a tinapanganda ta addu na uhohug. A sangaw pinag-barawasi da ta kuman na ari kapye da halapinatoli te Pilato.

12Ta idi a nagkākatupag ig Herud ikid niPilato, ammi mappya kid na ta arawin yengafu ta azo matupag kid na te Hesus.

Ya Pangipalubus Ni Pilato Ta Pasi Ni Hesus(Mt 27:15-26; Mk 15:6-15; Jn 18:39—19:16)

13A ta nepangitoli dan te Hesus te Pilatoen a pinagkakampat na ya pinakadakal naHudyo kiden petta magbida tekid.

14 “Ye-yan na tolay ya neange muyteyak, te ibar muy haman ta sanatanna ya kagitta muy kiden petta makitapilkid mina ta gubyernu. Ammi pinohutanku ta mappya ta atubang muy, a awanhaman ta nadangag ku ta kuman napangidaruman muy tentu. 15 Kumanen

hapa te Gubernador Herud, awan kanta liwat na, a yen ta pinatoli na teyak.Maita muy mantu ta awan haman tapangpapasin mi tentu. 16 A mappyamantu ta papaligat ku la kapyek ib-batan,” kun ni Pilato tekid.17 A ya gagangay da ta idi a pohetan

da ya takday mabalud ta kada Pyesta naPanadamdaman, petta matalakan mina yaHudyo kiden ta gubyernu ni Ari en Sisar. Ayen ta nebar ni Pilato ta pohetan na minai Hesus, 18 ammi bakkan te Hesus ya ikayatda.

“Papasim yana, te Barabas mina yapohetam,” kunda,

19 te ya kinan da en Barabas a nabayaghapa nabalud gafu ta sinanat na ya tolay ki-den petta makitapil kid ta gubyernu, yaganamapasi hapa ta tolay ta idi. 20 A gafuta kumanen a nakibida ha i Pilato tekid,pettam onan da mina ya pangpohet na teHesus, 21 ammi nafulotan kid nagayag:

“Papasim, pagappam na ta krus,” kunna ayag da.

22 “Annun ku hud papasin? Anu hudya liwat na? Awan haman ta amuk tapakapapasi na. A mapmappya ta papali-gat ku la kapyek pohetan,” kunna ha niPilato tekid.23 Ammi kuga nafulotan ha ya tolay ki-

den nga nagayayag ta masikan, te ipapilitda ya pasi ni Hesus. 24-25A gafu ta kumanena timuluk i Pilato ta nebar da en, a pinohetna ya nabaluden nga namapasi ikid nanakitapil ta gubyernu ta idi, a negawat nai Hesus ta tolay kiden petta kwan da yaikayat da kwan tentu.

Ya Pagpaappa Da Te Hesus(Mt 27:32-44; Mk 15:21-32; Jn 19:17-27)

26A ta nepangalap dan te Hesus a neuhetda ta ili, petta pagappan da ta krus. Atekiden dumayum ta agyan na pagpaappanda tentu a nasimmu da ya takday lalaki nganagngagan ta Simon nga taga Sirene, tebagu nagafu ta takday na bariyo. A simarokmina ta ili, ammi kinalbatan da nga pina-gagtu ta krus ni Hesus. 27 A dumadagdaghapa ya pake addu na tolay kontodu bābāynga nakatangtangit ta pagdamdam da teHesus. 28 A yen ta nagbalittag i Hesus nganaguhohug tekid.

“Ikamuy bābāy, bakkan mina ta iyakya tangitān muy, te intu mina tangitan

Lukas 23:29 137 Lukas 23:54muy ya bari muy ikid na anak muy.29 Te dumatang sangaw ya pake dulayna araw, a ibar da sangaw ta nagāsāt yabābāy kiden nga awan naganak ikid naawan kiden ta pasusu. 30 Te sangaw amdumatang na ye-yen na araw a magayagya tolay kiden ta bagetay kiden, pettatappanan da kid mina, 31 te am kumaninya dumatang ta awanen ta liwat a pakeduldulay para sangaw ya dumatang taseliwat kiden,” kunna.32A nepehulun da hapa ya duwa na pake

dulay na tolay te Hesus, petta igindan da iHesus papasin ta duwa kiden. 33 A tekidennakadatang ta agyan na kinan da en Bangana Ulu, a yen ya nagpaappan da tekid tatallu na krus, a netunglak da ya kayu ennganagappan ni Hesus ta naghatan na duwakiden nga pake dulay. 34A ta nepagpaappada te Hesus a nepakimallak na kid “Amang,pakomam kid te aweda amu ya kwan da,”kunna. A ya suddalu kiden hapa a nagbabi-nunutan da ya ga-gamit kiden ni Hesus.

35 A ya kadwan kiden tolay a umatayukkid la naggiraw ta pinagappa da kiden,ammi ya pinakadakal da kiden a inuyoyun-gan da la i Hesus,

“Agu ta intu mina ya mangikerutan taikattolay na kiden, ammi ikerutan nanmina ya bari na en am kurug ta intu yanetun na Namaratu ta mangikerutan,”kunda.36 A sangaw tumubbat hapa ya suddalu

kiden nga nanguyoyung tentu, te enda ne-gawat ya suka ta inuman na, otturu nebarta

37 “Ikerutam mina ya barim, te Ari kahaman na Hudyo kiden,” kunda hapa,

38 te dana netun da ya surat ta utun naulu na en, a “Ari na Hudyo kiden,” kun nasuraten.

39 A ya takdayen nga pinagappa da tahebing ni Hesus a medyo nakaporay hapate Hesus;

“Agu ta iko haman ya netun na Na-maratu ta mangikerutan? A ikerutammantu ya barim ikid na bari mi,” kunnatentu.40 Ammi ya takdayen ta taakub ni Hesus

a nagsasitangan na hapa ya napolu en,“Anu awem haman mamat ta Nama-

ratu maski ta pasim? 41 Gustu hala yapagpapasi da tekita, te inatadan da kitata kuman na nagliwatan ta, ammi awan

haman ta liwat na tolayin yan,” kunnatentu.42A sangaw nakimallak hapa te Hesus;

“Ay Hesus, nonotan nak haen, Afu, amnakatogkok kan ta pagariyam,” kunna.

43 “Kakurugan ya uhohugan ku tekota mehulun ka hapa sangaw teyak taarawin yan ta pake ispot na lugar,” kunni Hesus tentu.Ya Pasi Ni Hesus(Mt 27:45-56; Mk 15:33-41; Jn 19:28-30)

44 A ta tangngan na araw a nagsugiramna ya ngamin na paglelehut da en ta ku-man na hiklam abat ta tallu na oras, tenagsugiram ya bilag. 45 A ka-ma la napis-sang hapa ya zingzingen nga ga-gamit taumag na simbaan en. 46 A ta kuman naalas tres ta furab a nagayag i Hesus tamasikan, “Amang, ikon la ya makkamu takahalwakin,” kunna. A yen ya nepasi na.

47 A ya kapitan na suddalu nga nagg-wardya ta pinagappa da kiden a dinayawanna hapa ya Namaratu gafu ta naita na en.“Kakurugan kad ta mappya na tolay yan,”kunna. 48 A ya tolay kiden nga umangenaggiraw, a nagdamdam kid hapa ta naitada, a napopoyung kid na nagtugut ngamagtoli ta bali da. 49 A ya kofun kiden niHesus kontodu bābāy kiden taga Galileyanga dumagdag tentu ta idi a umatayuk kidla ta sang adayu, a itan da la ya ngaminnakkwa tentu.

Ya Pangitanam Da Te Hesus(Mt 27:57-61; Mk 15:42-47; Jn 19:38-42)

50-52 A ta nekabalin na pasi ni Hesus aitta ya takday lalaki nga umange te Pilato,petta adangan na ya bari ni Hesusen. IHose ya ngagan na, a taga Arimateya talugar na Hudeya. Mappya hapa na tolay,te kurugan na ya ngamin lintig na Hudyokiden, yaga nabayag na hapa nangipapa-na ta Mangikerutanen nga nekari na Na-maratu. Intu hapa ya takday konsihalna Hudyo kiden, ammi awena kumabka-bat ta nepangpapasi da te Hesus. 53 Ata nepangidagut ni Hose ta bari ni Hesusa inulolatan na ta furaw na ulat, kapyena neange ta pangitanaman na tentu. Anetanam na ta kababagu na tanam ngakinobkob da ta batu ta kuman na kweba,a awan para la ta netanam. 54 Furab taByernis ya nepangitanam na tentu, a yen

Lukas 23:55 138 Lukas 24:24hapa ya pamegafu na araw na agimmangna Hudyo kiden.

55 A ya bābāy kiden nga dumadagdagte Hesus tentu en nagtugut ta lugar naGalileya a naita da hapa ya tanamna ikid nanepangpaidda na ta bari na en. 56A sangawnagtugut kid hapa nga dumatang ta balida, petta mangiparan kid ta bangog, teiluggud da sangaw ta bari ni Hesus. Amminagimmang kid bit ta araw na agimmang,te pangurug da ta lintigen.

24Ya Bida Na Katolay Ni Hesus(Mt 28:1-10; Mk 16:1-8; Jn 20:1-10)

1A ta nagkahawan ta Liggu a naggabi yabābāy kidennga ange ta agyanna tanamen,te nehulun da ya bangogen nga neparanda ta bari ni Hesus. 2 Ammi ta datangda ta tanamen a dana naazin ya batu ennga nesalin ta sasahokan na tanamen. 3 Asimarok kid, ammi awan na ya bari niHesusen! 4A gafu tamapopoyung ya nonotda a umatayuk kid bit la ten, a ka-ma laitta ya duwa na lalaki nga pake magdakarya barawasi da, a nagtayuk kid ta hebing tabābāy kiden. 5Alistu nagtakab ya bābāy ki-den ta talaw da tekid, a sangaw naguhohugya duwa kiden tekid,

“Anuhaman ta apaganmuyyanatolayta tanamin, 6 Awemuy de manonot yanebar na en tekamuy ta nepagyan na entekamuy ta iten Galileya?

7 ‘Mappya ta megawat ya Tolayintaga Langit ta awan kiden mangurugta Namaratu petta pagappan da takrus, ammi matolay hala sangaw tamekatallu en araw,’ kunna paen teka-muy,” kunda tekid.

8 A yen hapa ya nepakanonot na bābāykiden ta uhohug ni Hesus.

9 A gafu ta kumanen a nagtugut kid,a enda nepadangag ya naita da ikid nanadangag da ta mafulu takday turin niHesus kontodu kadwan kiden ituldu na. 10 IMariya taga Magdala, ikid ni Yohana, ikidni Mariya nga hina ni Santiago, ikid nakadwan kiden sakā bābāy da, a yen kid yaumange nangibar ta turin kiden. 11 Ammiaweda haman kinurug ya uhohug na bābāykiden, te pahig da ta tulad. 12 Ammi te Pe-dru a alistu imikkat, a bumilag ta agyan na

tanamen. Datang na ta tanamen a simisiribta umag, a naita na ya ga-gamit kiden nganefutefut ta bari ni Hesusen, ammi awan yabari na en. A sangaw nagtugut hapa ngadumatang ta bali na, te napopoyung hapagafu ta awan na ya bari ni Hesus.

Ya Pakipaita Ni Hesus Ta Duwa Kiden(Mk 16:12,13)

13 A ta araw na katolay ni Hesus a gi-manwat hapa ya duwa na ituldu na ta ili naHerusalem, te ange kid ta iten Emawas, akuman na mafulu takday kilumetru ya ka-dayu na. 14 A nakatugtugut kid la nagbida,te bibidan da ya nakkwa te Hesus ta ili naHerusalem. 15A tekid para la nakatugtugutnagbida ikid na nagimpopohut a ka-ma lanakihebing iHesus tekid, 16anaita da ammipahig da ta bakkan ta intu.

17 “Anu hud ya kuga bidan muy tapakatugtugut muy ta dalanin,” kunnatekid.

A nagtayuk kid la ten nagdamdam.18 Klopas ya ngagan na takdayen, a intuya tumabbag ta nebar ni Hesus,

“Anu, iko la tatakday ya awan para lanakadangag ta iningwa da en ta ili naHerusalem ta takdayen araw?” kunna teHesus.

19 “Anu hud ya iningwa da?” kunnahapa ni Hesus tekid.

“A ya iningwa da en te Hesus nga tagaNasaret,” kunda ha, “te amu haman naNamaratu ikid na ngamin tolay ta intuya kasikanan na aglavun, te masikan yangamin tarabaku na ikid na uhohug na.20Ammi kadulayan na te ya pinakadakaltam kiden a nepagafut da haman, a san-gaw nedarum da ta taga Roma kidennga mangibbal tekitam, petta papasinda, a pinagappa da ta kayu. 21Nekatalakmi ta intu ya mangikerutan tekitam ngaIstralita, ammi awan na, te arawin yanhaman yamekatallu araw abat ta pasi naen.

22 “Ammi kuman na nakagtut kamihapa gafu ta bida na kadwan kiden kahu-lun mi nga bābāy, te umange kid kan tatanam na en ta nagkarawanen, 23 a awankan na ya bari na en. Ammi intu kannaita da ya anghel kiden na Namaratu,a nebar kan na anghelen ta natolay halai Hesusen. 24A yen ta umange ya kadwan

Lukas 24:25 139 Lukas 24:49kiden kahulun mi nga lalaki ta tanam naen, petta pasikkalan da mina ya uhohugna bābāy kiden. A kustu kad ya uhohugda, te aweda kan naita ya bari na en,”kunda te Hesus.25A ya uhohug hapa ni Hesus tekid a,

“Anu kuga makilavun kam? A anuhapa ya kabakka na nonot muy ta awe-muy kurugan ya nesurat na aglavun ki-den? 26 Te gagangay haman ta neat-tam na Mangikerutanen ya nepagpapasida tentu kapye na hala matolay, pettamesaad ta pagariyan na,” kunna tekid.

27 A sangaw pake nepasikkal na tekid yangamin nesurat nig mina Moses ikid naaglavun kiden ta palungu na araw, a ne-tuldu na tekid ya uhohug na aglavun kiden,te dana linavun da ya ngamin dumatangtentu ta awena en para la pakeanak.

28 A sangaw nakaabikan kid na ta babalikiden nga datangan na duwa kiden, a ku-man na magtalib mina i Hesus, 29 ammiginamman na duwa kiden.

“Magyan ka la bit tekami te furab na,magge hiklam na,” kunda tentu,

ammi aweda para la amu ta intu. A gafuta kumanen a sakā nehulun hapa tekidta nagdulotan da en. 30 A tekiden na-gaatubang ta pamurab da a nangalap iHesus ta pan kapye na nepakimallak, a san-gaw ginadgadwa na hapa ta duwa kiden.31 A ta nepangigawat na ta pan tekid anagdakar ya mata da, a amu dan ta intu,ammi ta nepakaita da tentu a limitap hapa,a awedan naita.

32 “Anggem ta kuman na naglampawya nonot ta tentu en naguhohug tekitata dalanen ta nepagsaned na ta suratkiden,” kunda.33 A gafu ta kumanen a imikkat kid

ta namuraban da en, a nagtugut kid, temanoli kid na ta ili na Herusalem. A tadatang da ten a nadatangan da nagaam-mung ya mafulu takday ituldu ni Hesusikid na kadwan kiden nedagga tekid. 34 Atekiden simarok ta agyan na kahulun dakiden nagaammung a

“O, matolay kad i Afu, a nakipaita kante Simonin,” kun na nagaammung kidentekid.

35 A yen hapa ya nepangibida na duwakiden ta naita dan hapa ta dalanen;

“A tentu en nanggadwa ta panen anaita min ta intu,” kunda.Ya Pakipaita Ni Hesus Ta Ituldu Na Kiden(Mt 28:16-20; Mk 16:14-18; Jn 20:19-23)

36 A tekid para la nagbabida a ka-mala nakipaita i Hesus ta tātangngan da anakikumusta hapa tekid, 37 ammi sa nak-agtut kid ta talaw da tentu te pahig da tadatay.

38 “Anu haman ta magtalaw kam? Ku-man na awemuy ikayat mangurug tamatolayak. 39 Itan muy haman ya kamatku kidin ikid na takkik kidin awa iyakenhala yan. Maski si-gedan dak petta amumuy, te awan haman ta bilsag ikid natulang na datay ta kuman na barikin,”kunna tekid.40 A pake nepaita na ya gafan na lansa

kiden ta kamat na kiden ikid na takki nakiden. 41 A matalak kid mina ta matolay,ammi intu nonotan da am had kunna ma-tolay, a yen ta aweda para la pake kurugan.A gafu ta kumanen a nagadang i Hesus takanan na tekid;

“Awan hud ta kanan muy sin? temanganak mina,” kunna.

42 A inatadan da mantu ta bilsag na ikannga inasal da, 43 a kinan na hapa ta na-gaatubangan da. 44 A sangaw nagbida hatekid,

“Dana nebar ku haman tekamuy tamagdulot hala sangaw teyak ya ngaminkiden nabida da ta lebru na kansyonkiden ikid na surat kiden ni Moses ikidna aglavun kiden,” kunna.

45 A pake netuldu na ya surat kiden tekid,petta maawatan da.

46 “Kumanen ya nesurat ta palunguaraw petta amu muy mina ta mazigatanikid na mapapasi ya Mangikerutanentekamuy, kapye namatolay ta mekatalluna araw. 47 Yaga nesurat da hapa tamepadangag mina ya ngagan na en tangamin tolay, pettamagbabawi kidminata liwat da, a pakoman na kid hapa naNamaratu. A mappya mantu ta yenya ipadangag muy ta ili na Herusalem,kapye muy ipadangag ta ngamin ki-den lugar abat ta ngamin paglelehutin.48 A ikamuy hapa ya makkamu mangi-pasikkal ta isin na damag, 49 te dobanku hala sangaw ya Kahalwa na Nama-ratu tekamuy ta kuman na nekari ni

Lukas 24:50 140 Lukas 24:53Damaken tekamuy, petta mapasinapānkam ta kasikan na Kahalwa na en. Ammimappya tamagyan kam la bit ta ili in yannga magindag ta iange na,” kunna tekid.Ya Netattullu Ni Hesus Ta Langit(Mk 16:19-20; Tur 1:9-11)

50 A ta nekabalin na en a pinohet nakid bit ni Hesus ta ili en. A tekid naka-datang ta ili na Betanya a neta-gay naya kamat na kiden, a pinasinapan na kid.51 A tentu en nabalin nangpasinap tekida yen hapa ya nepagtugut na en tekid, tetimullu ta langit, 52 a namalentud kid hapanangdayaw tentu. A gafu ta kumanen anagtugut kid hapa setalak, a nagtoli kidta ili na Herusalem. 53 A kanayun itta kidta umag na simbaan na Hudyo kiden ngamakimalmallak ikid na magdaydayaw taNamaratu.

Hwan 1:1 141 Hwan 1:18

Ya Nesurat Ni Hwan Gafu TeHesus KristuYa Gafu Na Suratin Yan

A ya ngagan na nagsuraten ta isin nasurat a Hwan nga anak ni Zibadeyu, aya ngagan na hina na a Salome. A tanepagsimmu ni Hesus te Hwan a uffunanna ya dama na ikid na kabagis na en Santi-ago, te magpakappya kid ta tahukul da, tedumatahukul kid ta ikan. A ta nepakaita niHesus ta duwa kiden a pinadagdag na kidhapa, a nagtugutan damantu ya tahukul dakiden kontodu dama da en, te nagbalin kidna ta ituldu ni Hesus.

I Hwan ya pake abikan te Hesus, temaskiawena netun ya ngagan na ta surat na ina kanayun ibar na ta intu ya pake iddukanni Hesus. A ta nepagappa ni Hesus takrus a iniddungan na ya hina na en nganakihebing te Hwan, a ya nebar na te Hwangafu ta hina na en a “Aleng, ikwentam na tehinam,” kunna (itam Hwan 19:27). A yenkan hapa ya nepangalap ni Hwan ta hinani Hesus ta bali na. A ya nesurat mantu niHwan gafu te Hesus a intu yan:

Ya Uhohugen Nga Negitta Ta Tolay1 A ta pake gafgafu na ngamin a dana

ittan ya nagngaganen ta “Uhohug na Na-maratu”. A sigida itta ta hebing na Nama-ratu nga nakibidan tentu, te nesipat hapata kadyos na Namaratu. 2A maski addet tapake kaatubangan na ngamin kiden napad-day a intu hala ya kahulun na Namaratu,3 ammi ta nekapadday da en a ya nagn-gaganen ta “Uhohug” ya pinagpadday naNamaratu tekid, a awan mina ta napaddaytekid am bakkan ta intu ya namadday tekidngamin.

4 A awan mina ta matolay ta ngaminkiden napadday ambakkan ta intu ya paga-fun na angat da. A ya angaten nga nagafutentu a kuman na zilag ta nonot na tolaykiden, petta amu da ya ngamin katunun-gan. 5 Ammi nagsugiram garay ya nonotda gafu ta pagtalekud da ta katunungan.Ammi magdakar la magdakar ya kuman nazilag, te pagdakaran na la ya sugiram tanonot na tolay kiden, te awena magammana sugiram ya dakar na en.

6-7 A itta hapa ya takday lalaki nganagngagan te Hwan nga umange nangi-padangag ta tolay kiden, te intu ya dinobna Namaratu, petta ipasikkal na tekid ya“Uhohugen” nga mangpadakar ta kumanna zilag, petta kurugan da mina gafu tapangipasikkal na en tekid. 8 A bakkanmantu te Hwan ya kuman na zilag am awaintu hud la ya nangipasikkal.

9 A ya “Uhohugen” mantu ya zilagennga kakurugan, te pagdakaran na ya nonotna ngamin tolay, a lumattog na hapa tapaglelehutin. 10 Ammi dana ittan ta pa-glelehutin, te intu haman ya namaddayenta ngamin, kontodu tolay kiden. Ammimaski kunna ten a aweda haman amu yanamaddayen tekid. 11A tentu en dumatangta agyan na tolay na kiden a aweda hamanpinagdulot. 12 Ammi ya kadwan kiden nganagpadulot tentu a yen kid ya pinagbalinna Namaratu ta ānāk na kiden gafu tapangikatalak da tentu. 13A kuman na naulikid mantu neanak, ammi bakkan ta kumanna gagangay na tolay meanak, te nauli kidneanak ta pakapangwa na Namaratu ewan.

14 Ya ikayat ku mantu uhohugan teka-muy a ya nagngaganen ta “Uhohug naNamaratu” a nagbalin hala ta tolay, anakipagyan tekami, a sigida nangikallakhapa, ikid na nangituldu ta kakurugan. Agafu ta pake nabilbig mi ya pakedayawanna en, a yen ya nangilasinanmi ta intu halaya Anak na Namaratu ewan. 15 A intu halaen ya netuldu ni Hwan ta tolay kiden, te yapake neayag na tekid a

“Ye ye-yan ya nabidaken tekamuynga umange sangaw ta gafan ku, tepumatalin sangaw teyak. A pake atata-nang ammi teyak, te dana ittan taaweken para la nekeanak”, kunna.16 A gafu ta pake dakal ya allak na teki-

tam tolay a sa napasinapan kitam ta adduna bendisyon nga nagafu tentu, te dagganna la daggan ya allak na tekitam. 17 Temaski am amu tam ya lintig kiden na Na-maratu nga nesirak ni mina Moses tekitama amu tam ya allak na tekitam ikid nangamin kakurugan gafu ta ange ni HesusKristu. 18 Te addet ta ayanin a awan pulusta tolay nga nakaita ta Namaratu ewan,ammi ya mementu en anak na nga negitta

Hwan 1:19 142 Hwan 1:36tentu a intu ya nangipakamu ta Dama naewan tekitam, te pake abikan tentu.

Ya Nepadangag Ni Hwan Gafu Te HesusKristu

19 A gafu ta pangipadangag ni Hwana nangidob hapa ya Hudyo kiden tagaHerusalem ta kadwan kiden padi da ikidna kauffunan da kiden nga magLebi, pettaimbestigaran da i Hwan. A ya uhohug datentu a

“Ikayat mi damagan am anu ya ka-tolay mu, iko de ya Mangikerutan ngadana nebar na Namaratu ewan?” kundatentu.

20 A awena nelemad, te pake nebar na ta“Bakkan ta iyak ya Mangikerutan,” kunna.

21 “A anu mantu ya katolay mu? Ikode i mina Eliyasen nga magtoli kan talutakin,” kunda ha.

A “Bakkan,” kunna hapa.“A iko mantu de ya takdayen paguho-

hugan na Namaratu nga nebar ni minaMoses?” kunda,

a “Bakkan,” kunna ha.22 “A ibar mu mantu am inya ka,

petta itta ya itabbag mi ta nangidobkiden tekami. Anu hud ya katolay mu?”kunda.

23 “A iyak ya makāngaral nga danabinida nimina Isayasen ta surat na en, teiyak ya nebar na en ngamagayayag ta lu-garin yan nga awan ta kapkappyan. A yanesurat na en nga uhohug ku tekamuy ayen ya ipadangag kun tekamuy.

‘Pakappyan muy ya angen na Dafutamewan petta meparan kanan taange na tekamuy,’ kunku teka-muy,” kunna.

24 A ya kadwan kiden nedob tentu aPariseyu kid. 25 A ya pohut da en hapatentu a

“Am bakkan ta iko ya Mangikerutan,ono Eliyas, ono paguhohugan na Nama-ratu nga binida ni mina Moses a anukawagan na mantu ta mangzigut ka tatolay kidin?” kunda.26A ya tabbag ni Hwan a

“Itta yak sin nga mangzigut tekamuyta danum, te itta haman ya makikihk-ihu tekamuy nga awemuy para la amu.27 Intu hala ya kinan ken nga pumatalin

teyak. A awek hapa megitta nga mak-itagabu tentu, te pake atata-nang ammiteyak,” kunna.28 A nakkwa ye-yen ta lugar na Betanya

ta dammang na karayan na Hurdan, te yenya nangzigutan ni Hwan ta tolay kiden.

Ya Kalneru Na Namaratu Nga Meatang TaLiwat

29 A ta pagtalib na araw a naita ni Hwani Hesus nga umab-abikan tentu, a netulduna hapa ta tolay kiden;

“Itan muy, ye-yan na tolay ya iatangna Namaratu ta kuman na kalneru muykiden, te intu hala sangaw mangikaru taliwat na ngamin tolay ta paglelehutin.30A intu hala ya nabidaken tekamuy, te

‘Itta sangaw ya umange ta gafan kunga pumatalin teyak. A pake atata-nang ammi teyak, te dana ittan taaweken para la nekeanak,’ kunku.

31 Ammi ta kuman na iyak ta idi aawek para la pake amu ya pumatalinenteyak, ammi immange yak ta isin ngamangzigut ta tolay kidin nga Istralita, teiparan ku kid ta ange na, petta am ittana amu da sangaw,” kunna.32 A pake nepasikkal para ni Hwan ya

naita na,“Naitak ya Kahalwa na Namaratu nga

umakban tentu ta nepangzigut ku tentu,te nagafuhaman ta langitewan ta kumanna pagsunak na kalapati, a nagintak latentu. 33 A awek mina amu ta intu yaMangikerutan nga dana nebar na Na-maratu ta dadagkal tam kiden, amminanonot ku ya uhohug na Namaratu tapangidob na en teyak, te ya nebar na a

‘Maitam sangaw ya takday tolay ngapagintakān na Kahalwakin, a intusangaw ya mangpasinap ta tolaykiden ta Kahalwa na Namaratu,’kunna teyak.

34 A gafu ta naitak ya nebar na en teyaka napasikkal kun ta intu hala ya Anak naNamaratu ewan,” kunna.Ya Napolu Kiden Ituldu Ni Hesus

35 A ta pagtalib ha na araw a gitayukanla ig Hwan ikid na duwa na ituldu na kiden,36 a naita na i Hesus ta pagtalib na en tekid,a netuldu na tekid.

Hwan 1:37 143 Hwan 2:4“Yo ewanyaKalnerunaNamaratunga

mesagapil sangaw ta tolay kiden,” kunnata kahebing na kiden.37 A ta pakadangag na duwa kiden ta

nebar na en a nagtugutan da i Hwan, tedumagdag kid na te Hesus. 38A ta nepagli-pay ni Hesus a naita na ya duwa kidendumagdag tentu, a kinabida na kid.

“Itta de ya ikayat muy teyak?” kunnatekid.

“Mistro, ikayatmi la dangagan amhadya pagyanam,” kunda.

39 “Amehulun kananmantu petta itanmuy,” kunna hapa.A nehulun kidmantu tentu, a naita da ya

pagyanan na, a nagammak kid hapa tentu,te kuman na alas kwatro ta furab. 40Andresya ngagan na takday na duwa kiden, aitta hapa ya kabagis na nga nagngagan taSimon, ammi Pedru ya agngilinan da tentu.41 A enna mantu inapag ni Andres. A tanepakaapag na tentu a

“O, Simon, ittan hala ya Messayasennga dana nebar na Namaratu tekitam, tenesimmun min,” kunna.(Ya ikayat na uhohugan na “Messayas”

nga kinan na, a “Mangikerutan”.) 42 Aenna mantu netulud i Simon ta agyan niHesus. A pake aitan na bit ni Hesus kapyena kinabida.

“Ikomantu i Simon nga anak ni Hwan,ammi magngagan ka sangaw te Sepas,”kunna.

(A ya ngagan na en Sepas a intu hala Pedruta aguhohug na Giregu, ammi ya ikayat nauhohugan tekitam a “Batu”.)

Ya PagpadagdagNi Hesus Teg Felipe Ikid NiNatanyel

43 A ta pagtalib ha na araw a nakanonoti Hesus nga ange ta lugar na Galileya, anesimmun na hapa i Felipe ta dalan. “Du-magdag kan la teyak petta ituldu ta ka,”kun ni Hesus tentu, a dumagdag la hapa.44 Intu lugar ni Felipe ya ili na Betsayda talugar na Galileya, a yen hapa ya nagafunni Andres ikid ni Pedru. 45 A sangaw ennainapag ni Felipe i Natanyel.

“O Natanyel, ittan hala yaMessayasennga binidanigminaMoses ta lintig na ki-den ikid na aglavun kiden na Namaratuta surat da kiden, te naita min. Intu hala

i Hesus nga taga ili na Nasaret nga anakni Hose en,” kunna te Natanyel.46Ammi ya tabbag ni Natanyel a

“Taga Nasaret? Itta hud ya nagafu tennga kappyanan tam?” kunna.

“A em la itan,” kunna ha ni Felipetentu.47 A ta nepakaita ni Hesus teg Natanyel

nga umab-abikan tentu a“Ittamantu in ya Istralita nga kakuru-

gan; awan kad ta pakaladdudan na,” kunni Hesus te Natanyel.

48 “Anu hud ya pakkamum teyak?”kunna hapa.

“On, te ta awena para la nepagayag niFelipe teko a dana naita ta ka ta balimennga imatuttud ta addun na kayu na hi-gos,” kunna ha ni Hesus.

49 “Ay, Afu, kakurugan mantu ta ikoya Anak na Namaratu ewan, ikid na Arina Istralita kiden nga dana nebar natekami,” kunna hapa tentu.50A ya tabbag ni Hesus tentu a

“Anu? Alistu kan demangurug gafu tainuhohug ken la teko nga naita ta ka taaddun na kayu na higos? Pake dakdakalsangaw ya maitam ammi ta isin. 51 A yapake ibar ku tekamuy ngamin a maitamuy sangaw ta nahukatan na ya lan-gitewan gafu ta Tolayin Taga Langit, teiyak hapa la ya addanen nga tinarinap nimina Hakoben nga imunekan na anghelkiden ta agyan na Namaratu, ikid nadimagutan da ta lutakin,” kunna.

2Ya Boda Ta Ili Na Kana

1 A ta nepagpasa na dwangagaw itta yaboda ta ili na Kana ta lugar na Galileya.Dana ittan ten ya hina ni Hesus, 2 a sangawnagawi hapa ig Hesus ikid na ituldu nakiden ta boda en. 3A ta nekaafut na inumanna nakibodan kiden a enna nebar na hinani Hesus tentu;

“Aleng, manguffun ka haen, te awanna ta inuman da nga binarayang,”kunna.

4 “Mappya, Ina, ta awenak la ituldu tatarabakuk, te awan hud para ya araw napakkamuk ta patarabaku ni Damakewanteyak?” kunna.

Hwan 2:5 144 Hwan 2:255 A gafu ta kumanen umange maguho-

hug i hinana en ta tagabukidenngamangi-paran ta kanan,

“Am itta ya ibar na sangaw tekamuy akwan muy la,” kunna tekid.6 A dana netabnak da ten ya annam na

angāng nga magserbi ta Hudyo kiden tapangbaggaw da ta dulayen tekid. A yamakarga na tagtakday a dwafulu na galon,ammi ta kadwan a tallufulu na galon. 7A yauhohug ni Hesus ta tagabu kiden a

“Pannun muy ya angāng kidina tadanum,” kunna, a pinannu da kid abat tabibig da.

8 “Aran, takday tekamuy ya magsiruk,te em bit pakakkap ta dafu na boda in,”kunna ha ni Hesus.A ta nepagsiruk na takday a enna

nepakakkap. 9 A ta nepakakakkap na dafuna boda en a binarayang na, te nagbalinya danumen ta binarayang. Ammi awenaamu am had ya nagafun na binarayangen,te intu la nakkamu ya nangiparan kiden. Agafu ta kumanen a inayagan na ya lalaki enmagboda, te pahig na ta intu ya nangiuhetta binarayangen.

10 “Anu haman ta neappiyam ya map-pya en binarayang abat ta ayanin? Tegagangay ta meunnan bit mina ya map-pya en, a sangaw am nakainum na yatolay kiden a yen mina ya pangiuhetmuy ta matabeng,” kunna.11 A ye-yen ya napolu en pakaitan nga

nehuga ni Hesus ta neange na en ta ilina Kana ta lugar na Galileya, petta maitada ya pakapangwa na. A pake nangurugna hapa ya ituldu na kiden tentu. 12 A takabalinan na boda en a nagtatugut igHesuskontoduhina na, ikid nawāgi na kiden, ikidna ituldu na kiden, te kumin kid ta ili naKapernayum, a yen bit la ya nagyanan data mangananwan.

Ya Pagporay Ni Hesus Ta Naglaku Kiden13 A sangaw tanagay na hapa ya Pyesta

na Simana na Hudyo kiden ta ili naHerusalem, a umange hapa ig Hesus. 14A tadatang da ta ili en a simarok hapa i Hesusta nagingumag na bagaw na simbaanen,a neddatangan na ya addu na maglaku tabaka ikid na kalneru ikid na kalapati, te yenkid ya iatang na tolay kiden ta simbaanen.A itta hapa ya magitali kiden ta pirak nga

gitogkokan ta nagitalin da. 15 A nangalapmantu i Hesus ta lubid kapye na pinaddayta pagpaligat na, a yen ya nepangpohetna tekid ngamin ta bagaw na simbaanenkontodu ilaku da kiden. A pinagsikig napara ya lamesa na nagitali kiden ta pirakpetta meburud ya pirak da kiden. 16 A yauhohug na ta naglaku kiden ta kalapati a

“Iuhet muy yeyan kid, te awemuy laigitta ya bali ni Damakewan ta kuman naaglakun,” kunna.17A gafu ta poray na en ta naglaku kiden

a yen ya nakanonotan na ituldu na kiden tatakday uhohug nga dana nesurat ta Bibliyana Hudyo kiden ta pake nabayag na araw,te ya uhohug na suraten a

“Pekavut nak sangaw, Afu, na pan-gahuguk ta balimen,” kunna.

18 Ammi ya uhohug na pinakadakal naHudyo kiden tentu a

“Itta hud ya mabalim nga neatad naNamaratu ta tinarabakum ta isin? Amkumanin ya kwam a itan mi mantu yapakapangwam petta mepasikkal hala yamabalim ta isin,” kunda.19A ya tabbag na hapa tekid a

“Maski am perdin muy ye-yan na balina Namaratu a patayukan ku hala san-gaw ta las-ud na talluhaw,” kunna.

20 “A had kukum hud mapatayuk tatalluhaw, bakawa appatafulu annam nadarun ya nepakapatayuk na ta idi?”kunda hapa.

21 Ammi takwan ya ikayat na uhohugan niHesus, te ya bali na Namaratu nga nebar natekid a bari na en hapa la, te kurug ta pina-pasi da, 22 ammi natolay hala ta mekatalluna araw. A yen hapa ya nepakanonotna ituldu na kiden ta isin na uhohug niHesus ta umag na simbaanen. A yen yanangurugan da ta intu hala ya nebida taBibliya na Hudyo kiden.

Ya Bida Ni Hesus Ikid Ni Nikodemu23 A ta ketta para la ni Hesus ta ili na

Herusalem ta Pyesta na Simana na Hudyokiden a nangurug kan ya addu na tolaytentu gafu ta naita da ya pakapangwa naen nga nehuga na ta kadwan kiden tolay.24 Ammi te Hesus, a awena nekatalak yanangurug tentu, te dana amu na ya nonotda. 25 A maski awan ta mangibar tentu ta

Hwan 3:1 145 Hwan 3:21tolay a dana amu na hala ya ngamin kidennonot na tolay.

31 A itta hapa ten ya takday laklakay nga

nagngagan ta Nikodemu, a intu hapa yatakday Pariseyu nga pinakadakal na Hudyokiden. 2 A umange hapa ya laklakayenta agyan ni Hesus ta hiklam, te makibidatentu. A ya nebar na a

“Mistro, amu mi ta iko ya mangit-uldu nga dinob na Namaratu ewan, teawan mina ta pakapangwam ta kumanna naita mi en teko am bakkan ta Nama-ratu ya manguffun teko,” kunna.3A ya tabbag hapa ni Hesus a

“Pake ibar ku teko ta awan sangawta mesipat ta pangikerutan na Nama-ratu ewan am awena bit mauli meanak,”kunna.

4 “Asakay, had kukunna meanak natolay am laklakay na? Makatoli hud parata sirat na hina na en petta mapidwameanak?” kunna hapa ni Nikodemutentu.5A ya tabbag ha ni Hesus a

“Pake ibar ku hala teko ta awan pulustamesipat ta pangikerutan naNamaratuewan am awena bit mauli meanak gafuta pakapangwa na Kahalwa na Nama-ratu ta pagzigut na ta danum. 6 Teya neanak na tolay a mesigud la tentuya gagangay na tolay, ammi ya naulineanak ta pakapangwa na Kahalwa naNamaratu amegitta hapa ta gagangaynaKahalwa en. 7 A awem mina pahig amhad kukunnamakkwa na nebar ken tekonga mauli ka mina meanak, te intu minapagnonotam ya angarigan na paddad.8 Te ya gagangay na paddad a ange halata gagangay eyan na, a awem amu amhad ya namegafwanan na ikid na pag-dulotan na, ammi madangag mu hala.A kumanen hapa ta tolayen nga naulineanak ta pakapangwa na Kahalwa naNamaratu,” kunna.

9 “Onay, ammi awek paramanonot amhad kukunna makkwa,” kunna hapa niNikodemu.10A ya uhohug ha ni Hesus tentu a

“Anu iko haman ya kadakalanen namangituldu nga Istralita, a awem amuya inuhohug ken teko? 11 Pake ibar kuha teko ta intu la bidan mi tekamuy ya

amu mi ikid na naita mi, ammi awe-muy haman dangdangagan ya pasikkalmi tekamuy. 12 A am awemuy la ku-rugan ya nabidak tekamuy nga malo-gon maita ta lutakin a had kukummuymantu mangurug am intu sangaw bidanku tekamuy ya awemuymaita ta langite-wan? 13 A gafu ta awan ta nakaange talangitewan nga nakaita ta makkwa tena awan mantu ta takwan na makabidata makkwa ten am bakkan la ta nagafuen ta langit. A intu hala ya TolayinTaga Langit, 14ammimappya tamebesinhapa sangaw ta kayu ta kuman na sinangulagen nga nebesin ni mina Mosesen takayu ta agyan na kalafukanen, 15 pettamaski am inya sangaw ya mangikatalaktentu a maatadan sangaw ta magnayunna angat gafu tentu.” kunna.

Ya Gafu Na Ange Na Anak Na Namaratu16 A pake dakal mantu ya idduk na Na-

maratu ewan ta ngamin kiden tolay tapaglelehutin, te netuluk na ta masi ya me-mentu en anak na gafu ta liwat tam kiden,petta am ikatalak tam a awetam sangawmelogot am awa maatadan kitam hud la tamagnayun na angat. 17 A bakkan mantuta yen ya nepangidob na ta Anak na pettaibar na ya pama-gang na ta tolay kiden,am awa petta mekerutan kid hud la gafuta pasi na Anak na en. 18 A maski aminyamantu yamangikatalak tentu a awenasangaw medarum ta atubang na Namaratuewan, ammi ta awanenmangikatalak tentua dana nekari ya pakedarum na, gafu taawena haman nekatalak ya mementu enAnak na. 19A yen ya gafu na pakedarumanna tolay te lumattog na ya negitta en tazilag nga mangpadakar ta nonot na tolaykiden, ammi nekatupag da haman, te pakenekayat da hud la ya sugiram ammi tadakaren, te dulay haman ya tarabaku da.20 Te ya ngamin kiden mangwa ta dulay aikatupag da ya dakar, a palanan da la, teaweda ikayat ta maita ya tarabakun da taloam mapaliwatan ya nonot da. 21 Ammi yamangwa ta katunungan a sarukusukan nala ya dakar, petta mepasikkal ya pangurugna ta pakkwa na Namaratu tentu.

Ya Nagingunnan La Te Hesus

Hwan 3:22 146 Hwan 4:1022 A ta nekabalin nig Hesus ikid ni

Nikodemu nga nagbida a nagtugut igHesus ikid na ituldu na kiden, te umangekid ta kadwan kiden babali ta lugar naHudeya. A medyo nabayag kid hapa tenngamangzigut ta nagbabawi kiden ta liwatda. 23-24 Ammi te Hwan, ta awena en parala nekebalud, a itta para la ta iten Enon ngaabikan ta Salim nga nangzigut ta umangekiden tentu, te alawa hapa ya danum ten.

25 A sangaw itta ya takday Hudyo nganakidibati ta ituldu kiden ni Hwan, te intunakidibatin da am had sin ya mapmappyata pangzigut ni Hwan ikid nig Hesus. 26 Ayen ta nagtoli ya ituldu na kiden tentu, tepohutan da hapa tentu.

“Mistro,” kunda te Hwan, “Anu hud yauray mu ta umangen nagpazigut teko tadammang na Karayan na Hurdan? Ikopaen ya nangipasikkal tentu, a ta ayaninintun ya mangzigut, a intu hapa ya eyanna ngamin tolay,” kunda.27A ya tabbag ni Hwan tekid a

“Bay-an muy la, te bakkan mina taintu ya eyan na tolay kiden am awenauray na Namaratu. 28 Ikamuy haman yanakadangag ta inuhohug ken, te ‘Bakkanla ta iyak ya Mangikerutan,’ kunkuhaman, te iyak la ya pinapolu na Na-maratu nga ange nangipadangag tentu.29A intumina pagnonotanmuy ya kean-garigan na magboda, te ya lalaki en yaange mangalap ta babbayen. Ammi yakahulun na en nga nangpili ta atawa naa indagan na la ya pangdayaw na lalakien ta atawa na en, a pake matalakanhapa ammadangag na. A kumanen hapateyak, te nagdulot na ya talak ku, 30 temappya ta intu ya imutun a iyak yaimakban,” kunna.I Hesus Ya Nagafu Ta Utun

31A ya nagafu en mantu ta utun ya pakeatata-nang ammi ta ngamin, ammi ya tagalutakin a intu la amu na ikid na bidanna ya makkwa ta agyan na lutakin. Yataga langitewan mantu ya pake atata-nangammi ta ngamin, 32 a intu bidan na ya naitana ikid na nadangag na ta Namaratu ewan.Ammi maski kunna ten a kuman na awanta mangurug ta ipadangag na. 33 Ammiam itta ya mangurug tentu a ipasikkal nata kakurugan ya Namaratu ewan, 34 te ya

nagafu en ta langitewan nga dinob na Na-maratu a intu ya mangiuhohug ta uhohugna en, te pake napasinapan ta mappya taKahalwa na Namaratu. 35 Namaratu hapala ya Dama na dinob na en, a pake iddukanna, te Anak na. A pinatudunan na pettaintu hala ya makkamu ta ngamin. 36 Aya mangurug mantu ta Anak na Namaratuewan a ittan ya angat na nga magnayun.Ammi ya awanen mangurug ta Anak na aawena sangaw mesipat ta angat na, te ittapara la ya pagporay na Namaratu tentu.

4Ya Babbayen Taga Samariya Nga Nesimmu

Ni Hesus1 A sangaw gafu ta pake imaddun ya

zinigut nig Hesus nga dumagdag tentu anadamag na Pariseyu kiden ta ad-addu yaituldu na kiden ammi te Hwan, 2 ammibakkan te Hesus ya nangzigut tekid am awadana ituldu na kiden. 3 A ta pakkamu niHesus ta nadamag na Pariseyu kiden tentua nagtugut kid na ituldu na kiden ta lugarna Hudeya, te nagpaamyanan kid ha ta itenGalileya, 4 ammi mappya ta angen da yalutak na Samariya. 5A nakatugtugut kid lanakatugtugut addet ta pingit na ili na Sikar,a nagimmang kid na ta bikat na lutakennganeatad niminaHakob ta anak na enHose tapalungu na araw. 6 A gafu ta nabannag nai Hesus ta inange da en, te tangnganan naaraw hapa, a nagibannag hapa ta bibig nahuhunen nga kinali ni mina Hakoben.

7-8 A ta pagibannag ni Hesus a nagdulothala ya ituldu na kiden ta umag na ili pettagumatang kid ta kanan da. A ta kawan dapara la a itta ya babbay nga taga Samariyanga umange nanagab ta huhunen. A yauhohug ni Hesus tentu a

“Ikwa nak haen ta danumina,” kunna.9 Ammi nagpaka-lat ya babbayen ta uho-hug ni Hesus, a

“Anum hud magadang ta danumteyak, bakawa Hudyo ka, a Samariyanoyak nga babbay?” kunna.

Te ya gagangay kan na Hudyo kiden aaweda kan uminum ta paginumān naSamariyano. 10A ya tabbag ni Hesus hapa a

“Awem garay amu ta itta ya iatad naNamaratu ewan teko, a awem amu aminya ya nagadang teko ta inuman, te am

Hwan 4:11 147 Hwan 4:31amu nak mina a iyak mina ya nagadan-gam ta inumam, a inatadan ta ka minata matolay na danum,” kunna.

11 “Awan haman ta pagsiruk mu,Ser, ta huhunin, yaga pake naumag yadanum na in. A had kukum mantumakaalap ta matolay na danum ngaiatad mu teyak? 12 Dakdakal hud yaamum ammi te mina Hakoben nganangisirak ta huhunin tekami, te maskiintu hapa ya kanayun imminum tadanum na in, kontodu anak na kidenikid na ayam na kiden,” kunna ha nababbayen.13A ya uhohug ha ni Hesus tentu a

“Onay, ammi gumtang hala sangaw yangamin kiden uminum ta isin na danum.14 Ammi ya uminum ta iatad kin ngadanum a awena sangaw gumtang, te yadanumin nga iatad ku a magbalin san-gaw ta kuman na huhun ta umag na en, akuman na sigida tumuhayuk tentu pettamagnayun ya angat na,” kunna.

15 “A atadan nak mantu, Ser, ta ki-namina danum, petta awek na sangawgumtang ikid na ange managab ta isin,”kun na babbayen.

16 “A em bit ayagan ya atawamen, tedumatang kanan sangaw ta isin,” kunnahapa ni Hesus.

17“Ay awanakhaman ta atawa,” kunnaha.

Ammi ya uhohug ni Hesus tentu a“Kustu ya uhohug men ta awan ka ta

atawa, 18 te nakigungay kan haman talima na atawa, a bakkan hapa ta atawamya pakidaggam ta ayanin,” kunna.19 A gafu ta nagpaka-lat ya babbayen ta

uhohug ni Hesus a takwan ha ya nebar na;“Ser, ya kuman na mariknak teko a

iko hala ya takday aglavun nga paguho-hugan na Namaratu ewan. 20 A ittamantu ya damagan ku teko, te yagagangay na gingginafu mi kiden tapangdayaw da ta Namaratu a kanayunnakigimung kid kan ta bagetayewan.Ammi ya kagittam kiden nga Hudyo aibar da ta awanmina ta takwan na pang-dayawan tam tentu am bakkan ta ili naHerusalem. A had sin mantu ya kakuru-gan na pangdayawan tam?” kunna.

21-22A kunna sin hapa ya tabbag ni Hesusta nebar na en:

“Mappya, Aboy, ta kurugam ya uho-hug ku teko, te ikamuy nga Samariyanoa dayawanmuy hala ya Namaratu, ammiawemuy pake amu ya dayawan muy.Ammi ikami nga Hudyo a amu mi yadayawan mi, te ikami ya nangalapan naNamaratu ta mangikerutan ta ngamintolay. A yen ta ibar ku teko ta maulisangaw ya pangdayaw muy, te bakkanla sangaw ta bagetayewan ono ili naHerusalem ya pangdayawan muy ta Na-maratu. 23 Te ya kakurugan na mang-dayaw a dayawan na ya Namaratu tanonot na hapa la ta kakurugan na pang-dayaw, te yen ya apagan na Namaratu tamangdayaw tentu. 24 Te bakkan hamanta tatakday la na lugar ya kettayan naNamaratu ta kuman na tolay, te sigidaitta ta ngamin kiden lugar ta kuman napaddad. A mappya mantu ta dayawanmuy ta kakurugan ta nonot muy hapala,” kunna.25A ya uhohug na babbayen hapa a

“Intu la amuk ta ange sangaw yanebar na Namaratu nga Mangikerutannga magngagan ta Kristu, a intu sangawya mangipakamu ta ngamin tekitam,”kunna.

26 “Intu hala ya makiuhohugan teko,Aboy, te iyak haman yen,” kun ni Hesustentu.27 A ta paguhohug na para la ta bab-

bayen a nagtoli hapa ya ituldu na kiden, analangga kid hapa tentu gafu ta kabida naya babbay, ammi aweda pinohutan tentuam anu ya bidan da ikid na ikayat na tababbayen. 28 A sangaw newagak na bab-bayen ya kalamba na en nga netabnak tahuhunen, te alistu nagtoli ta umag na ili,a nagayayag na ta tolay kiden.

29 “E kanan sin, e kanan sin, teemmuy itan ya tolay nga nangibar tangamin kiden iningwak. Intu de yaMangikerutanen nga linavun na popolukiden aglavun,” kunna.

30 A matutunudan kid na mantu imuhet taili en nga dumadayum te Hesus.

Ya Keangarigan Na Aggatab31A ta ang-ange para la na tolay kiden te

Hesus a agagayan na ituldu na kiden, pettamangan ta inalap da en ta ili.

Hwan 4:32 148 Hwan 4:54“E ka sin, Mistro, te mangan kitanan,”

kunda.32Ammi ya tabbag na en hapa tekid a

“Itta in ya kanan ku nga awemuyamu,” kunna.

33A yen ta nagimpopohut kid na.“Itta hud ya nangitulud ta kanan na?”

kunda.34 A gafu ta kumanen a naguhohug ha i

Hesus tekid;“Intu hala kanan ku ya pangidulot

ku ta ikayat na nangidoben teyak pettaibalin ku ya patarabaku na en teyak.35 Ikamuy ya mangibar ta itta para laya appat na hulan kapye na idatang naaggagatab. Ammi ya ibar ku tekamuya maglipay kanan, te maita muy hapaya takwan na agtalunan, a nalutun hapaya kuman na dawa da kiden te maki-gatab na. 36 Ya ange maggatab a ittahala sangaw ya tandan na, te kumanna mauknud ya magatab na kiden pettamagnayunya angat da, pettamkumanena mahahulun magayayat ya nagmula enikid na naggataben. 37-38 A iyak paen yanangidob tekamuy petta maggatab kamta awemuyen nagbannagan, te takwanya nagbanbannag. Ammi ikamuy hapaya mesipat ta nagbanbannagan da. Ayen hapa ya nagdulotan na dana en bidanga ‘Takday ya magmula, a takwan yamaggatab,’ kunna.”39 A ya Samariyano kiden nga taga ili

na Sikar a addu kid hapa nga nangurug teHesus gafu ta bida na babbayen, te, “Nebarna haman teyak ya ngamin kiden ining-wak,” kunna tekid. 40A ta datang damantute Hesus a inagagay da nga magdulot tababali da kiden, a pa nagyanmantu i Hesustekid abat ta dwangagaw. 41A imaddu paraya mangurug tentu gafu ta nepadangagna en tekid. 42 A ya uhohug da hapa tababbayen a

“Pake mangurug kamin tentu, ammibakkan na la ta nebar men ya panguru-ganmi am awa uhohug na en tekami nganadangag na bangbang mi kidin hapala. A pake amu min ta intu hala yaMangikerutan ta ngamin tolay,” kunda.

Ya Pagpamappya Ni Hesus Ta Anak NaOpisyal

43 A ta nepagpasa na dwangagaw a sanagtatugut ha ig Hesus ikid na ituldu nakiden, te dumatang kid na ta lugar daen ten Galileya. 44 A ya takday uhohugni Hesus ta idi a aweda kan dayawan yapaguhohugan na Namaratu ta pake lugarna en. 45 Ammi tentu a pinagdulot da halana kalugaran na kiden nga taga Galileyatentu en dimmatang ta lugar na en, te naitada ya ngamin kiden tinarabaku na ta ili naHerusalem, te umange kid hapa ta pyestaen ten. 46 A sangaw nagdulot ig Hesus taili na Kana. Yen hala ya lugar na bodaen tentu en nangihuga ta danumen pettanagbalin ta binarayang. A ta datang da taili na Kana a itta hapa ya takday opisyal nganagtakit ya anak na ta ili na Kapernayum.47 A tentu en nakadangag ta dumatang nai Hesus nga nagafu ten Hudeya a umangehapa nakikekallak tentu, petta enna minapagmappyan ya anak na en, te tagtakdayna ya angat na. 48 A ya uhohug ni Hesustentu

“A te awemuy ikayat mangurug teyakam awan ta ipaitak ta pakapangwaktekamuy,” kunna.49 Ammi pake persan na para na lalaki

en;“Ser, em haen itan ya anak ken petta

awena sangaw masi,” kunna te Hesus.50 “Dumatang kan mantu ta balim, te

matolayhala ya anakmen,” kunniHesustentu.Kinurug na ya uhohug ni Hesus tentu,

a sangaw nagtugut kumin ta bali na. 51 Atentu en para la ta dalan a nesimmunna hala ya tagabu na kiden nga umangenangdafung tentu, a nebar da hapa ya anakna en;

“Matolay hala ya anak men,” kundatentu.

52 “A kanu hud na oras ya nepagmap-pya na?” kunna hapa tekid.

“A ala una ta furaben ya nepagkamagna patu na en,” kunda.53 A nanonot na hapa ta ye-yen na oras

ya nepangibar ni Hesus tentu ta matolayhala ya anak na en. A yen ta pake ne-tug na ya pangurug na, kumanen hapa tangamin kiden makipagyan tentu. 54 A ye-yen mantu ya mekaduwa na pakaitan nganehuga ni Hesus tentu en dimmatang talugar na Galileya nga nagafu ta Hudeya.

Hwan 5:1 149 Hwan 5:235

Ya Pagpamappya Ni Hesus Ta Pilay1 A ta nepagpasan na piga na araw

a itta ha ya pyesta na Hudyo kiden, aumange hapa i Hesus nakipyesta ta ili naHerusalem. 2 A ta hebing na kinan daen ‘Sasarokan na Kalneru’ ta ili en a ittaya takday agzigutan na tolay kiden nganalehutan ta lima na pagsigongan, a Bet-sata ya ngagan na ta agsitang na Hudyokiden. 3 A ta agyan na pagsigongan kidena giiddan ya addu na nagtatākit, te ittaya nagdaram, ikid na pilay, ikid na awannakahehit. A indagan da kan ya paghehitna danumen, 4 te itta kan ya anghel na Na-maratu nga umange la umangemangpahe-hit ta danumen. A ya imunnanen kan ngasumabbung ta nepaghehit na danumen ayen kan ya magmappya ta takit na. 5 Aitta hapa ya takday lalaki nga nekihu tanagtatākit kiden, te nabayag na nagtakithapa abat ta tallufulu walu na darun. 6 Ata pagtalib ni Hesus a naita na ya lalaki en,a nadamag na ta nabayag na imaidda tatakit na en. “Ikayat mu hud magmappya?”kunna tentu.

7 “A onay, Ser,” kunna hapa, “ammiawan haman ta manguffun teyak, pettaibilag nak mina ta agzigutanen ammaghehit ya danumen. Te am ang-angeyak para la tatakday a takwan haman yaimunnan teyak nga dumagut ta danu-men,” kunna.

8 “Magtayuk kan mantu, a alapamhapa ya dapamina, amagtugut kan,” kunni Hesus tentu.

9 A ka-ma la nagmappyan, a inalap namantu ya dapan na en, kapye na nagtugut.

10 A gafu ta araw na agimmang yanepagmappya na lalaki en a ginamman naHudyo kiden ya pangagtu na ta dapan na.

“Arawin haman ya agimmang tam amehangat ya pangagtum ta dapamina,”kunda.

11 “Onay, ammi ya nangpamappyaen teyak ya nangpaalap teyak,” kunnatekid, te ‘Alapam ya dapamina a mag-tugut kan,’ kunna haman teyak,” kunnatekid.

12 “A inya mantu ya nangibar teko tapangalap mu ta dapam ikid na pagtugutmu?” kunda ha.

13 Ammi intu dulay, te awena amu yangagan na nangpamappya en tentu, tedana nagtugut na i Hesus gafu ta kaddunna tolay kiden. 14 A sangaw ha ta mittan anesimmun ni Hesus ya lalaki en ta umag nadakalen simbaan, a

“Itam, nagmappya kan. Awem nasangaw magliwat talo am datangan naka sangaw na pake dulay ammi ta takitmen,” kun ni Hesus tentu.15 A nagtugut ya lalaki en, a enna

nepadamag ya ngagan ni Hesus ta Hudyokiden nga nangpohut tentu. 16 A yen nahapa ya nangtapilan na Hudyo kiden teHesus, te nagtarabaku kan ta arawna agim-mang tentu en nagpamappya ta lalaki en.17Ammi ya uhohug ni Hesus tekid

“A te magtarabaku para la i Damake-wan, a yen ta magtarabaku yak hapa,”kunna.18 A gafu ta uhohug na en a pake ne-

gakkad dan ya pangpapasi da tentu, teduwa kan ya liwat na, te awena kan kinurugya lintig na araw na agimmang da, yaganakigitta kan hapa ta Namaratu ewan, tenebar na ta Namaratu ya Dama na.

Ya Pagafun Na Pakapangwa Ni Hesus19 A ya tabbag ni Hesus ta maggakkad

kiden tentu a“Pake ibar ku tekamuy ta am magu-

rayak la mina a awan ta mabalin ku.Ammi gafu ta Anak nak na Damakewana hiknan ku bit ya ikayat na, a yenhala ya idulot ku. Te maski am anu yaikayat na tarabakun a mesipatak hapatentu, 20 te ya gagangay ni Damak a id-dukan nak, a ituldu nak hapa ta ngamintarabakun na. A ituldu nak sangawta pake masmasikan para ammi ta ne-paitak tekamuy, petta pake magpaka-latkam. 21 A gafu ta itta ya pakapangwaniDamakewanngamangtolay ta nagpasikiden a kumanen hapa teyak, te tolayanku hapa ya ngamin ikayat ku. 22 Tebakkan na te Damakewan yamangnonotta tolay kiden am awa iyak, te gafu taAnak nak a pinatudunan nak, petta iyakya mangnonot tekid. 23 A iyak mantuya makkamu ta tolay, petta dayawannak na ngamin tolay maski ta kumanna pangdayaw da te Damakewan. Ammiya awan kiden mangdayaw ta Anak na

Hwan 5:24 150 Hwan 5:47Namaratu a mekwenta mantu ta awedadayawan ya Dama na en nga nangidobtentu. 24 A pake ibar ku mantu tekamuyta am itta ya mangdangag ta uhohug kuikid na mangurug ta nangidoben teyaka ittan ya angat na nga magnayun. Aawena sangaw medarum ta atubang naNamaratu ewan, te nelillik na ta pasi napetta matolay la.

25 “A ya takday para na ibar kutekamuy a itta la sangaw ya araw napakadangag na nagpasi kiden ta ngahalna Anak na Namaratu ewan, a maski taayanin ya pakadangag da, a magnayunhapa ya makadangag ta ibar na. 26 Team itta ya angat nga magafu hala teDamakewan a kumanen hapa teyak, tepinasinapan nak petta itta ya angat ngamagafu hala teyak. 27 A gafu ta iyakya Tolay Taga Langit a pinatudunan nakpara nga mangnonot ta tolay kiden. 28Aawemuy mina malangga ta nebar kin, teitta hala sangaw ya araw am maayaganyangamin kidennagpasi, amadangag dasangaw ya ngahal ku, 29 a sa imuhet kidta tanamda kiden. Te yanangwa ta katu-nungan ta katolay da en a maatadan kidsangaw ta magnayun na angat. Ammiya nangwa ta awan ta kapkappyan amedarum kid sangaw ta atubang na Na-maratu ewan. 30Ammi maski am iyak yamangnonot ta tolay kiden a awek hamanmaguray, te dangagan ku bit ya uray niDamakewan. A am anu mantu ya nonotku amatunung hapa, te bakkan ta ikayatkin ya nonotan ku am awa ikayat nanangidoben teyak.

31 “A kumanen hapa am iyak hapa laya mangtistigu ta barik a amuk ta awenamekwenta na pangtistiguk, te tatak-dayak la. 32Ammi itta para ya takday, te iDamakewan hapa ya mangtistigu teyak.A amuk ta matunung ya pangtistigu na.33 A kumanen hapa te Hwan, te ika-muy hapa la ya nangidob ta ange kidennagimbestigar tentu, a nebosag na hapaya kakurugan tekid nga megitta teyak.34Ammi awena ta ikatalak ku ya pangtis-tigu na tolay teyak, ammi nebar ku la yapangtistigu ni Hwan, petta am kuruganmuy a mekerutan kam. 35 Te intu halaya kuman na zilag nga nangpadakar bit

tekamuy, a kumanna pamatalak kambitnga timoltollok ta dakar na en.

36 “Ammi itta ya takwan na mangtis-tigu teyak nga pake dakdakal ammi teHwan, te ya ngamin kiden tarabakuknganepatudun ni Damakewan teyak a yenkid para la ya idulot ku. A yen kid hapaya mangtistigu teyak, petta amu muyta awan ta takwan na pagafun ku ambakkan la te Damakewan Namaratu, teintu ya namatudun teyak. 37 Addet taayanin a awemuy la nadangag ya ngahalni Damakewan nga nangidob teyak, aawan hapa ta nakaitan muy tentu, ammimaski kunna ten itta hala ya pangtistiguna teyak. 38 A awemuy la netug yauhohug na en, te awemuy kurugan yadinob na en. 39 Pake sinanedan muyhaman ya surat kiden ta Bibliya pettabilbigan muy ya uhohug na kiden, tepahigmuy ta surat kiden yamangatad tamagnayunna angat gafu ta pagbasamuytekid. 40 Ammi iyak haman ya bidan da,a awemuy haman magadang teyak pettaitta mina ya angat muy nga magnayun.

41 “A bakkan ta intu apagan ku yapangdayaw na tolay teyak, 42 ammiamuk ya awemuy pangurug teyak,a te awemuy iddukan ya Namaratu.43 Imange yak la tekamuy ta ngaganni Damakewan, ammi awedak hamankurugan. Ammi am takwan ya umangetekamuy ta ngagan na en hapa la a yenhud la ya ikayat muy kurugan. 44 Hadkukummuy mantu mangurug, bakawaintu pakolangan muy ya pangdayaw nakagitta muyen tolay tekamuy, a awemuyla nonotan ya ikayat na Namaratu pettaintu mina ya mangdayaw tekamuy.45 A maski am awemuy la manguruga awemuy pahig ta iyak sangaw yamangidarum tekamuy ta atubang niDamakewan, te dana ittan ya mangi-darum tekamuy. Te ya lintig kiden nimina Moses nga ikatalak muy, a yen kidya mangipasikkal ta liwat muy. 46 Team kinurug muy mina ya nebar ni minaMoses a kinurugdakhapa, te iyakhamanya binida na ta surat na kiden. 47 Ammiam awemuy kurugan ya surat na kidena had kummuy mantu mangurug tauhohug ku kiden tekamuy,” kunna, a

Hwan 6:1 151 Hwan 6:24yen bit la ya addet na pagbida na tekid.

6Ya Pagpakan Ni Hesus Ta Lima Ribu Na

Tolay1 A sangaw ta mittan a itta ha i Hesus ta

iten Galileya, a sa umange kid na ituldu nakiden ta dammang na alugen. Intu hala yaalug na Tiberyas. 2A dumadagdag hapa yapake addu na tolay tekid, te ikayat da itanya pakapangwa ni Hesus am pagmappyanna ya nagtatākit kiden. 3 A ta datang nigHesus ta dammang a gimon kid ta bage-tayen, a sangaw nagibannag kid. 4Tanagayna hapa ya araw na Simana naHudyo kidenam mangan kid ta panadamdaman da taaraw na nepangilillik na Namaratu ta ging-ginafu da kiden.

5 A ta nepaglipay ni Hesus a naita na yaawan bababang na tolay nga dumadagdagtekid, te umabikan kid na tentu. A yauhohug na te Felipe a

“Felipe, mappya ta mangan ya tolaykiden nga dumagdag tekitam, ammi anuhud ya ialap tam ta kanan da?” kunnatentu.

6 Ammi pangparuba na yen te Felipe, tedana nanonot na ya kwan na. 7A ya tabbagni Felipe hapa a

“Maski am itta mina tekitam ya pirakna matandanan ta lugar na annam nahulan a makalannat hud ya igatang nata kanan petta makakakkapmina ya tag-takday tekid?” kunna.8 A i Andres hapa nga kabagis ni Pedru

a nebar na te Hesus ya takday babagu nganehulun ta tolay kiden.

9 “Itta hala ya balun na babagu in talima na pan ikid na duwa na ikan, ammimakalannat hud yen kid ta kaddu natolay kidin?” kunna.

10 “A pagtuttudanmuymantu ya tolaykidin,” kun ni Hesus.A gafu ta kakaddatan hapa ye-yen na

lugar a gituttudan kid na. A ya bilangna lalaki kiden la a itta de lima ribu kid.11 A sangaw ginawat ni Hesus ya pan nababagu en, kapye na nepakimallak. Asangaw nepesaned na ta tolay kiden gitut-tudan, kumanen hapa ta ikan kiden. A sanakakakan kid ta kaddu na nekayat da.

12A tekiden nabattug a

“Uknudan muy ya nagadgadwa kidennga nahuna, petta awedamakenga,” kunni Hesus ta ituldu na kiden.

13 A inuknud da kid, a pinannu da ya ma-fulu duwa na la-ba ta nehuna na nagkakankiden ta lima kiden pan. 14 A gafu ta naitana tolay kiden ya pakapangwa ni Hesus tanepagpakaddu na ta pan kiden a

“Talaga ta ye-yan na tolay ya kinanda en nga paguhohugan na Namaratunga ange kan ta lutakin,” kun na kadwankiden tekid.15 A narikna ni Hesus ta tanagay enda

gafutan, petta pagbalinanda ta ari da, a yenta nagtugutan na kid, a nagtoli tatakday tautun na bagetayen.

Ya Pagpapa-yat Ni Hesus Ta Danum NaAlugen

16 A sangaw ta marimat a imunnan yaitulduna kidennga dumagut ta alugen. 17Ata datang da ta barangay da en a gimonkid hapa, te gumanwat kid na dimakit, tedumatang kid na ta ili na Kapernayum.Ammi tentu en nagsugiram a awena para ladumatang ni Hesus tekid. 18A sangaw gafuta nagsikan na ya paddaden a namegafunmagpalung ya danumen, a magtagwan kidna mantu petta makatangngan kid ta alu-gen. 19A tekid na nakatagwan abat ta limaono annam na kilumetru a neitan da yamagpapa-yat ta danumen, te umab-abikanta barangay da en, a pake nakatalaw kid nahapa. 20Ammi intu hala i Hesus, a nagayaghapa tekid,

“Awemuy la magtalaw, te iyakin yan,”kunna.

21A gafu ta intu amayat kid namangitakaytentu. A tentun nakatakay a alistu kid nanakadatang ta lutaken nga datangan da.

Ya Pagapag Na Tolay Kiden Te Hesus22-23 A ya tolay kiden nga pinakan ni

Hesus a itta kid para la ta dammang naalugen. A ta pagtalib na araw a dumatanghapa ya kadwan kiden barangay nga tagaTiberyas ta nanganan na tolay kiden tapan kiden nga nepakimallak ni Hesus. Ata nepakkamu na tolay kiden ta awan nai Hesusen, a amu da ta awena nehulun taituldu na kiden, te ikid la ya nakalugan tabarangay, a tatakday la ya barangay da.24 A gafu ta awan ig Hesus ikid na itulduna kiden a naglalugan kid na ta barangay

Hwan 6:25 152 Hwan 6:45kiden nga bagu dumatang, te umange kidhapa ta ili na Kapernayum, te enda apagani Hesus.

Ya Bida Na Kanan Nga Mangtolay25 A ta datang da ta dammangen a naa-

pagan da hala, a binaran da;“Mistro, kanu hud ya datang mu ta

isin?” kunda tentu.26A ya uhohug na en tekid a

“Kakurugan hala ya ibar ku tekamuyta nagbannag kam nga mangapag teyakgafu ta nabattug kam ta nepakakan muyta pan kiden, ammi maski am naitamuy ya pakapangwak a awemuy parala maawatan ya naita muy. 27 Intupara apagan muy teyak ya kanan ngamewarad sangaw ta lutak, ammi bakkanmina ta yen ya pagbannagan muy, te yaawanen mewarad mina nga magnayunmangtolay tekamuy, te ye-yen na kananya iatad ku tekamuy, te iyak hala yaTolayen Taga Langit nga pinasinapan niDamakewan Namaratu ta pakapangwana en,” kunna.

28 “A am mappya ta yen ya pagban-nagan mi a anu mantu ya patarabakuna Namaratu tekami petta maatadankami ta magnayun na pagtolayan ngakinam?” kunda hapa.

29 “Awan ta patarabaku na Namaratutekamuy am bakkan la ta pangurug muyta dinob na en, petta intu la ya ikatalakmuy,” kunna ha ni Hesus.30 A gafu ta uhohug na en tekid a nan-

gibar kid na ta pakaitan.“Mappya mantu ta mamadday ka ta

pakaitan mi ta pakapangwam. Anu hudya makkwam nga megitta ta iningwa niminaMoses, petta itta ya panguruganmiteko. 31 Te ya uhohug na Bibliya en a‘Inatadan na kid ta kanan nga nagafu talangit,’ kunna. A intu hala ya ‘Mana en’nga nagtolayan na gingginafu tam kidenta kalafukanen,” kunda.32A ya uhohug ni Hesus tekid hapa a

“Kustu hala ya ibar ku tekamuy tabakkan haman te mina Moses ya nan-gatad ta kanan nga nagafu ta langit amawa Damakewan. A ta ayanin intu hapala ya mangatad ta kakurugan na kanannga nagafu ta langit. 33 Te ya kanan ngaiatad na Namaratu ewan a intu hala ya

taga langitewannga umakban ta lutakin,a yen ya mangatad ta magnayun naangat ta ngamin tolay ta paglelehutin,”kunna.

34 “Mappya mantu, Ser, ta ye-yen nakanan ya kanayun iatad mu tekami,”kunda tentu.I Hesusen Hapa La Ya Kanan Nga Mangto-

lay35 A ya uhohug ni Hesus ta nagadang

kiden tentu a“Iyak hapa la ya kanan nga mang-

tolay. A ya ange mantu teyak pettamangan a awenan sangaw mabisin. Aam ikatalak nak a awenan sangaw gim-tang. 36 Ammi nebar ku paen tekamuyta maski am naita muy ya tarabakuk aawedak haman ikatalak. 37 Ammi yangamin kiden iatad ni Damakewan takwak a yen kid sangaw ya magdulotteyak. A maski am inya sangaw ya angeteyak awek sangaw patugutan. 38 Teyen ta nagtugutak ta langitewan ngadumagut ta isin petta idulot ku la yaikayat na nangidoben teyak, te bakkanta ikayat kin ya tarabakun ku. 39 A urayna hapa ta awan sangaw ta mawakay kuta ngamin kiden neatad na ta kwak, tetolayan ku kid ta pagaddetan na arawinyan. 40 Te ya uray ni Damakewan tangamin kiden mangnonot ta Anak na enikid na mangikatalak tentu a maatadankid sangaw ta magnayun na angat, tetolayan ku kid sangaw ta pagaddetan naarawin yan,” kunna.Ya Paglibak Na Hudyo Kiden Te Hesus

41A gafu ta ‘Iyak ya kanan nga nagafu talangitewan,’ kunna a yen ta linibakan naHudyo kiden.

42 “Bakkan hud te Hesus yan nga anakni Hose en? Amu tam haman ya damana ikid na hina na, a had kukunnamantunagafu ta langit?” kunda.43Ammi ya uhohug ni Hesus tekid a

“Awemuy mina liblibakan ya inuho-hug ken, 44 te nonotanmuymina ta awanta makaange teyak am awena gamidanni Damakewan nga nangidob teyak. Aiyak hapa sangaw ya mangtolay tentu tapagaddetan na arawin yan. 45 A dananesurat hala yen ta lebru na pinaguho-hug na en, te ya nebar na a ‘Namaratu

Hwan 6:46 153 Hwan 6:70sangaw ya mangituldu tekid,’ kunna. Aya magdangag ikid na mangitug ta it-uldu ni Damakewan a yen kid mantu yaumange teyak. 46Ammimaski kunna tena awan para la ta nakaita te Damakewanam bakkan la ta Anak na en nga nagafutentu, a iyak la mantu ya nakaita tentu.

47 “A pake ibar ku ha yan tekamuy,ya mangurug teyak, ittan ya angat nanga magnayun, 48 te iyak ya kanan ngamangtolay tentu. 49 Ammi ta kuman nagingginafu muy kiden ta kalafukanen, amaski sigida nangan kid ta Mana en nganagafu ta langit a aweda hala magnayunta kinān da en, te sa nagpasi kid hala.50Ammi ya kanan nga magafu ta langit ayen yamangatad ta magnayun na angat,petta maski am inya ya mangan tentu aawena sangaw pake masi. 51A iyak hapala ya kanan nga mangtolay nga nagafuta langit, a am itta ya mangan ta isinna kanan a matolay sangaw magnayun.A ya kanan nga iatad ku, intu hala yabarikin, petta matolay mina ya ngamintolay ta paglelehutin,” kunna.Ya Bari Ikid Na Daga Ni Hesus

52 A gafu ta uhohug ni Hesus a yen yanagtatapilan na Hudyo kiden, te nagtatab-bagan da am had kukunna iatad ya bari natekid petta kanan da. 53 A yen ta nagbidaha i Hesus tekid.

“Pake ibar ku tekamuy ta am awe-muy mangan ta bari na Tolayin TagaLangit ikid na uminum ta daga na en aawemuy mesipat ta angat na. 54 Ammiya mangan ta barik ikid na uminum tadagak a ittan ya angat na ngamagnayun,a iyak sangaw ya mangtolay tentu tapagaddetan na arawin yan. 55 Te yabarikin ya kakurugan na kanan, a yadagak ya kakurugan na inuman. 56 A yamangan mantu ta barik ikid na uminumta dagak a yen ya mesipat teyak, a iyakhapa ya mesipat tentu. 57 Ya Damake-wan nga awan sangawmasi ya nangidobteyak, a matolayak hapa gafu tentu. Akumanen hapa ta manganen teyak, tematolay hapa gafu teyak. 58 A ya kananmantu nga bidan ku tekamuy a nagafuhala ta langit, ammi bakkan ta kumanna kanan na gingginafu muy kiden, temaski nangan kid a sa nagpasi kid hala.

Ammi ya mangan ta iatad kin nga kanana matolay hala sangaw nga magnayun,”kunna.59 A ye-yen na bida ya nepadangag ni

Hesus ta umag na kapilya na Hudyo kidententu en nangituldu ta ili na Kapernayum.

YaNagtalekud TeHesus Gafu Ta BidaNa en60 A ya tolay kiden nga dumagdag te

Hesus ikid na nakadangag ta netuldu na ena addu tekid ya malussaw ta bida na en.

“Kuga mazigat ye-yan na bida. Ittahud ya mayat magdangag ta kumanin?”kunda.61 A maski awan ta nangibar te Hesus a

amu na hala ta libakan da ya binida na entekid, a yen ta naguhohug ha tekid.

“Anu? Matampa de ya pangurug muyteyak gafu ta nabidaken tekamuy? 62 Aanu sangaw ya pangawatan muy ta in-uhohug ken am maita dak sangaw ngatimullu ta langitewan ta dana nagyananken? 63Awanmantu ta iatad na bilsag kuta kappyanan muy, te intu la mangtolaytekamuy ya Kahalwa na Namaratu. A yauhohug ku kiden tekamuy ya pagyananna Kahalwa na en ikid na pangpatolay nata ngamin kiden mangurug. 64-65 Ammiitta ya kadwan tekamuy nga awan man-gurug. A yen ta nebar ku tekamuyta awan sangaw ta makaange teyak amawena uffunan ni Damakewan,” kunna.

A yen ya nebar na tekid, te addet tanepamegafu da en nga dumagdag tentua dana amu na ya awan kiden mangurugtentu, ikid na am inya sangaw ya mangita-laba tentu.

66A gafu ta kumanen a nagtalekud na yaaddu na dumagdag kiden tentu, te awedannakihulun tentu. 67Ammi itta la ya mafuluduwa kiden nga sigida itultuldu na. A yanebar na tekid a

“Anu hapa ya uray muy? Ikayat muyhapa de magtugut teyak?” kunna.68A ya tabbag ni Pedru a

“A itta hud ya takwan na eyanmi, Afu,petta yen hud ya dagdagan mi? Te ikola ya pakadangagan mi ta uhohug kidennga mangatad ta magnayun na angat.69 A nangurug kamin teko, te amu minta iko ya kagitta na Namaratu ewan nganagafu tentu,” kunna.70A ya uhohug ni Hesus tekid ngamin a

Hwan 6:71 154 Hwan 7:22“Nonotan muy ta iyak hapa la ya

nangpili tekamuy petta mafulu duwakam, ammi amuk ta kahulun ni Satanasya takday tekamuy,” kunna.

71 A intu binida na i Hudas nga anak niSimon Iskaryote, te maski nebilang ta ma-fulu duwa kiden a intu hala sangaw yamangitalaba te Hesus.

7Ya Pagsoysoy Na Kabagis Kiden Ni Hesus

1A ta nekabalin na en a nagyan la i Hesusta lugar na Galileya nga nagpapasyar takadwan kiden lugar, te awena ikayat angeta lugar na Hudeya gafu ta Hudyo kidenten nga nangigakkad ta pamapasi da tentu.2-3 A sangaw tanagay na ya Pyesta na Ba-bali Kiden ta iten Hudeya, a nepapilit nakabagis na kiden ta ange mina i Hesus tapyesta en.

“Mappya ta awem magaagyan ta isin,te e ka mina ta iten Hudeya, petta maitana ituldum kiden ya pakapangwam. 4 Teya mayaten mangipakamu ta bari na aawena haman ilemad ya tarabaku na amawa ipaita na hud la ta ngamin. A gafuta malalaki ya tarabakum a mappya taipabuyam ta ngamin tolay,” kunda.

5 A yen ya inuhohug da tentu, te maskikabagis na kid a aweda mangurug tentu.

6A ya tabbag na hapa tekid a“Awek para umange, te bakkan para la

ta araw ku. Ammi tekamuy a sigida ittaya araw muy, 7 te awena kam ikatupagna tolay kiden. Iyak ya ikatupag da,gafu ta iyak ya mangipasikkal ta kadulayna tarabakun da. 8 Mappya mantu taikamuy na ya ange ta pyesta en, te awekange, te bakkan para la ta pake araw ku,”kunna.

9 A yen ta awena bit nagtugut ni Hesus talugar na Galileya.

Ya Ange Ni Hesus Ta Pyesta Na Ba-baliKiden

10 Ammi ta nepakagon na kabagis na ki-den ta agyan na pyesta en a gimon na halai Hesus, ammi awena nakihulun ta adduna tolay, petta awan ta mangibar tentu tamakipyesta kiden. 11Ammi ya pinakadakalnaHudyo kiden a apagan da hala i Hesus, teikatalak da ta umange, a yen ta pinohutanda ta tolay kiden am naita da. 12 A addu

hapa ya nean-anisat na tolay kiden gafutentu.

“Mappya na tolay yen O,” kun na kad-wan.

Ammi ta kadwan a“Mappya hud yeyana, te mangitawag

ta tolay kiden,” kunda.13 Ammi gafu ta talaw da ta pinakadakalda kiden a aweda pake bibidan i Hesus takaddun na tolay.

14 A ta mekappat na araw na pyestaen a gimon i Hesus ta agyan na simbaa-nen, a namegafu nangituldu ta tolay kidenten. 15 A pake nepagpaka-lat da hapa napinakadakal na Hudyo kiden.

“Anu itta ya amu na inin, bakawaawena haman nagadal ta mistro tamkiden?” kunda.16Ammi ya tabbag ni Hesus ta uhohug da

en a intu yan:“Maski am awek nagadal ta mistro

muy kiden a bakkan hala ta iyak ya naga-fun na itulduk tekamuy, te ya Namaratuewan nga nangidob teyak ya nagafunna. 17 A maski am inya ya mayat ngamangidulot ta patarabaku na Namaratuewan tentu a melasin na hala am Na-maratu ya pagafun na itulduk, ono ammagurayak la maguhohug ta kabuko-dan na nonot ku. 18 Te ya maguraymaguhohug ta kabukodan na nonot naa awan ta takwan na padayaw na ambakkan ta bari na hapa la. Ammi yamangipadayaw ta nangidoben tentu ayen ya mekatalak nga mangituldu, teawan ta pagkilluyan na. 19Pake dayawanmuy hala i mina Mosesen gafu ta intuya nangisirak ta lintig kiden tekamuy.Ammi maski kunna ten awan hamantekamuy ta mangitug ta nesirak na entekamuy, te igakkad dak haman papasinmaski am awan ta pangpapasin muyteyak,” kunna.20A ya tabbag na tolay kiden hapa a

“Itta hud ya manggakkad mamapa-pasi teko? Itta de ya anitum nga nag-paguyung teko,” kunda.21A ya tabbag na en hapa a

“Maski kustu hala ya inuhohug ken, teka-ma kam la nakaporay gafu ta takdayla na tarabakuk ta araw na agimmang.22 Ammi sigida magtarabaku kam hapata araw na agimmang, te yen haman

Hwan 7:23 155 Hwan 7:39ya pagbanggit muy ta mayaten mesipattekamuy. A yen ya idulot muy gafuta lintig na agbanggit nga nesirak nimina Mosesen tekamuy. Ammi maskikunna ten a bakkan haman te Mosesenya nagafun na am awa gingginafu muykiden nga napopolu ammi tentu. 23 Aam ituluk muy mantu ta mabanggit yatolay ta araw na agimmang petta awe-muy makaliwat ta lintig ni Moses a anuhaman ta magporay kam teyak ta pag-pamappyak ta napilay ta araw na agim-mang? 24Mappya ta awemuy hamhamaya pangnonot muy, te mangnonot kammina ta katunungan na nonot,” kunnatekid.Ya Pagbida Ni Hesus Ta Nagafun Na

25 A gafu ta tabbag ni Hesus a tumubbathapa naguhohug ya kadwan kiden tolaytaga ili na Herusalem.

“Talaga ta ye-yan na tolay ya ikayatda en papasin,” kunda. 26 “Ammi itanmuy awa itta in magbida ta tolay kidin,a awena haman magtalaw, yaga awedahapa pakidibatin na pinakadakal tamkiden. Nelasin dan de ta intu hala yaMangikerutan nga ange kan tekitam?”kunda hapa.

27Ammi ya uhohug na kadwan a“Awan, te am makipaita sangaw ya

Mangikerutan a awan kan ta makkamuam had ya pagafun na, ammi amu tamhaman ya nagafun na inin,” kunda.28A gafu tamangituldu para la i Hesus ta

umag na simbaanen a neayag na ya tabbagna ta bida na tolay kiden tentu.

“Maski am amu muy ya ngagan kinikid na lugaren nga nagafun ku a awe-muy haman amu ya nangidoben teyak,te awek naguray umange ta isin te ittaya nangidob teyak, a intu ya kettayanna ngamin kakurugan. 29 A iyak yamakkamu tentu, te intu ya nagafun kuikid na nangidob teyak,” kunna.30 A gafu ta uhohug na en a ginafut

da mina na pinakadakal na Hudyo kiden,ammi awan ta nakagafut tentu, te bakkanpara la ta araw na en. 31 Ammi ta kad-wan kiden tolay nga nakadangag tentu aaddu hapa ya nangurug ta intu hala yaMangikerutan nga dana nebar na Nama-ratu, te ya uhohug da a

“Talaga ta intu hala ya Mangikeruta-nen, te am kanu mina ya ange naMangikerutanen a dakdakal hud yapakapangwa na ammi ta umange in?”kunda.Ya Pangidob Da Ta Manggafut Te Hesus

32 A ya Pariseyu kiden hapa a nedanga-gan da ya nean-anisat na tolay kiden gafute Hesus, a yen ta umange kid nakibidan takadwankidenpadi naHudyo, a nagbabidanda ya pangidob da ta polis kiden, pettagafutan da i Hesus. 33 A ta datang na poliskiden a magbida para la i Hesus ta tolaykiden.

“Assang na la ya kettakin tekamuy,kapyek sangaw magtoli ta nangidobenteyak. 34 A apagan dak hapa sangawpetta uffunan ta kam, ammi awedaksangaw maapagan, te awemuy hamanmakaange ta eyan ken,” kunna.35A nagimpopohutan na Hudyo kiden ya

ikayat na uhohugan.“Had hud para ya eyan na en nga

awetam sangaw maapagan?” kun nakadwan.

“Ikayat na panawange taHudyo kidennga nesansaned ta lugar na Giregu kidenpettamangitulduhapa taGiregukiden?”kun na kadwan para.

36A ta kadwan para a“Anu hud ya ikayat na uhohugan ta

apagan tam sangaw, ammi awe tam san-gawmaapagan? A had kukun na uhohugna en ta awe tam makaange ta eyan naen?” kunda.37 A ta kapozyanan na araw na pyesta

en a sa magkakampat ya ngamin tolay tasimbaanen, a nagtayuk i Hesus kapye napinasikan ya ipadangag na tekid.

“Am itta ya makainum a angemina teyak petta uminum. 38 Te yamangikatalak teyak a dumatang sangawtentu ya kuman na nesurat ta Bibliya, te

‘Itta hala sangaw ya kuman nakarayan na danum nga magarut taumagna en ngamangtolay tentu,’ ”kunna.

39 Ammi intu bidan na ya Kahalwa na Na-maratu nga iatad na sangaw ta ngaminkiden mangurug tentu. Ammi awena la bitnedob tekid te awena para la madayawanni Hesus ta langitewan.

Hwan 7:40 156 Hwan 8:1240 A ta nepakadangag na tolay kiden ta

uhohug ni Hesus a nebar na kadwan ta“Talaga ta intu hala ya paguhohugan

na Namaratu nga binida ni minaMosesen,” kunda.41A ya uhohug na kadwan a

“Maski intu hala ya Mangikerutan,”kunda.Ammi awena nangurug na kadwan, te

“Taga Galileya hud sangaw yaMangikerutan tekitam? 42 Te ya nesuratta Bibliya a intu sangaw ya pangpangani mina Dabiden, a meanak sangaw ta ilina Betlihem, te yen haman ya lugar nimina Dabiden,” kunda.

43Anagkakattwaymantu ya nonot na tolaykiden gafu tentu, 44 te ikayat na kadwan tagafutan da mina, ammi maski kunna ten aawan haman ta nangsi-ged tentu.

45 A ta pagtoli na polis kiden ta padikiden ikid na Pariseyu kiden nga nangidobtekid a

“Anu hud ta awemuy inalap?” kundatekid.

46“A awemi ginafut, te awan ta takwanna amu mi nga makauhohug ta kumanna nadangag mi en tentu,” kunda.

47 “Anu kuga naayayyaw kam hapata laddud na. 48 Itta hud ya nan-gurug tentu ta pinakadakal muy onoPariseyu?” kunna hapa na Pariseyu ki-den tekid. 49 “Pa-gangan na Namaratuye-yan kid na tolay nga awan makkamuta lintig na kiden,” kunda ha.50-51 Ammi ya uhohug ni Nikodemu ta

sakā Pariseyu na kiden a“Ta kuman na uhohug na lintig tam

kiden a mehangat kitam nga mangpa-gang ta tolay am dana awetam bit dan-gagan ya bida na, petta amu tam ya liwatna,” kunna.

I Nikodemu ya umange nakibidan te Hesusta hiklam.

52A ya tabbag na kadwan kiden tentu a“Anu? Taga Galileya ka hapa, petta

ikerutam ya kagittam. Pake basam minaya surat na pinaguhohug kiden na Na-maratu, te maitam sangaw ta bakkan taGalileya ya pagafun na paguhohugan naen nga nebar na tekitam,” kunda.

53 A sangaw naggagungay kid, te immangeya tagtakday tekid ta bali da.

8Ya Babbayen Nga Nakikadallaw

1 A ta nekabalin na kumanen a nagam-mak i Hesus ta Bagetay na Olibo nga ittata bikat na ili na Herusalem. 2 A tamagkakarawan a dumagut ha, a nagtolita simbaanen. A gafu ta enna ha kinal-ihung na tolay kiden a nagtuttud hapa,petta mangituldu tekid. 3 A tentu parala nangituldu a simarok hapa ya kadwankiden Pariseyu ikid na Abugadu nga man-gituldu ta lintig ni Moses. A nehulunda hapa ya takday babbay nga ginafut data pakikadallaw na en, a pinatayuk da tapagtatangnganan na tolay kiden kapye danebar te Hesus.

4 “Mistro, neddatangan mi ye-yan nababbay ta pakikadallaw na. 5 A ta lintigni Moses a nebar na ta mapatur ya ku-manin addet ta masi, ammi damagan mihapa ya uray mu tentu.” kunda.

6Ammi inuhohug da yen te Hesus te pang-paruba da tentu, talo am itta ya ibar nangapangidarumanda sangaw tentu. Ammite Hesus a nagtumag la nagkurkurnit talutak ta guramay na en. 7A gafu ta netotolida ya pohut da en tentu a nagtayuk hapata atubang da kapye na hapa naguhohugtekid.

“Am itta ya awan seliwat tekamuy ayenmina ya imunnanmangpatur ta bab-bayina,” kunna,

8 kapye na nagtumag ha nagkurkurnit talutak.

9 Ammi ta nepakadangag da ta inuho-hug na en tekid a nasesenut kid na nag-tatugut namegafu ta kalalaklakayan, a intula nasirak i Hesus ikid na babbayen ngaimatayuk ta atubang na en. 10 A sangawnagtayuk ha i Hesus kapye na naguhohugta babbayen.

“Anu awan kid? Awan hud ta nasiraknga mangpa-gang teko?” kunna.

11 “Awan kad, Afu,” kunna hapa.“A maski teyak, bakkan ta iyak ya

mangpa-gang teko, a e kanmantu, ammiawem na sangaw magliwat,” kun niHesus tentu.Ya Zilag Na Namaratu Nga Mangpadakar

Ta Tolay12 A sangaw ta mittan ta pagbida ni

Hesus ta Pariseyu kiden a

Hwan 8:13 157 Hwan 8:31“Iyak ya zilag na Namaratu ewan nga

mangpadakar ta tolay kiden. Am itta yadumagdag teyak a awena sangaw mag-tugtugut ta sugiram, te itta tentu yazilagen nga mangtolay tentu,” kunna.13Ammi ya tabbag da hapa tentu a

“Awan haman ta kwenta na pangtis-tigum, te iko la tatakday ya mangtistiguta barim,” kunda.14A ya bida ni Hesus tekid a intu yan:

“Maski am iyakhapa la yamangtistiguta barik a kakurugan hala ya pangtis-tiguk, te amuk haman ya nagafun kenikid na datangan ku. Ammi tekamuya awemuy haman amu ya nagafun kenikid na datangan ku. 15 Am ikamuy yamangnonot ta kwenta na tolay a intu lanonot muy ya gagangayen nonot na to-lay, ammi teyak a awek haman nonotanam anu ya kwenta na tolay. 16 Ammimaski am iyakmina yamangnonot tekida matunung hala ya nonot ku tekid,te awek haman maguray mangnonotam awa duwa kami ni Damakewan nganangidob teyak. 17 Intu mina pagnono-tan muy ya ibar na lintigen nga ikatalakmuy, te am naggitta kan ya pangtistiguna duwa na tolay a matunung kan yapangtistigu da. 18 A matunung mantuya pangtistigu mi ni Damakewan, te yapangtistiguk ta barikin a kumanen halaya pangtistigu ni Damakewan teyak,”kunna tekid.19 A gafu ta nekabat na ya dama na en a

nebar da ta“Had sinmantu ya damamnga kinam,

petta dangagan mi ya pangtistigu nateko,” kunda tentu.

“Bakkan mantu la ta iyak ya awe-muy amu am awa i Damakewan hapa,te am amu dak mina a amu muy hapa iDamakewan,” kun ni Hesus tekid.20 A ta nepaguhohug na ta kumanen

tekid a itta kid ngamin ta umag na sim-baanen ta bikat na nangila-nugan na tolaykiden ta kontribisyon da kiden, te yen yanagyanan na tentu en nangituldu ta tolaykiden. Ammi maski inuhohug na yen tekida awan ta nanggafut tentu, te bakkan parala ta araw na en.

Ya Panglavun Ni Hesus Ta Pasi Na21 A gafu ta kumanen a nedulot na ya

paguhohug na tekid.

“Awanak sangaw tekamuy, te pag-tugutān ta kam, a ‘Ampade ittan yaMangikerutanen,’ kummuy sangaw.Ammi masi kam hala sangaw seliwat, aawemuy sangaw makaange ta eyan ku,”kunna.22A gimpopohut kid ta

“Anu hud ya ikayat na uhohugan taawetam sangaw makaange ta eyan na?Papasin na hud sangaw ya bari na?”kunda.23A ya uhohug na para tekid a

“Ikamuy ya taga akbanin, a pari-gan muy hala ya tolay kidin sin ngaadayu ta Namaratu. Ammi iyak ya tagautunewan, a awek parigan ya agnonotna taga lutak kidin. 24 A yen ta nebarku tekamuy ta masi kam hala sangawseliwat, te am awemuy mangurug taiyak hala ya pakaitan na Namaratu ewana kurug ta masi kam sangaw seliwat,”kunna.

25-26 “Agay! Parig mu hud ta ikoya kagitta na nginaganamina?” kundatentu.A ya tabbag na hapa a

“Mabalin hapa ta addu ya mauhohugku ta pangihuyak tekamuy, ammi annunta kam para kabida maski ta assang la.Te ya nangidoben teyak ya kettayan nangamin kakurugan, a awan ta ipadangagku ta tolay kiden ambakkan ta kumannanadangag ku tentu,” kunna.27 Aweda naawatan ta intu nabida na

tekid ya Dama na en nga nangidob tentu,28 a yen ta pake nebar na tekid.

“Sangaw am nebesin dak a yen san-gaw ya pakkamu muy ta iyak hala yaTolayin Taga Langit. A amu muy hapasangaw ta awek naguray ta paguhohugku tekamuy, te intu la uhohugan ku yanetuldu ni Damakewan teyak. 29Amaskiam intu ya nangidob teyak a nehulunhala teyak, a awenak sangaw pagurayān,te kanayun kwan ku ya makamamallaktentu,” kunna.

30A ta nepakauhohug ni Hesus ta isin tekida addu hapa ya nangibar ta mangurug kidna tentu.

Ya Pangparuba Ni Hesus Ta Mangurug Ki-den Tentu

31 Ammi ya uhohug ni Hesus ta mangu-rug kiden tentu nga Hudyo a

Hwan 8:32 158 Hwan 8:53“Am pake itug muy ya uhohug ku

tekamuy a megitta kam mantu ta kaku-rugan nametuldu nga awanmangilogot.32 A am pake netug muy na ya kakuru-gan a maubadan kam hapa ta pagtagabumuy gafu ta kakurugan nga amu muy,”kunna.

33 “A te Hudyo kami nga pangpanga nimina Abraham, a addet ta ayanin awankad ta nakitagabun mi. A anu mantu yaikayat mu uhohugan ta maubadan kamisangaw ta pagtagabu mi?” kunda.34A ya uhohug ni Hesus tekid a

“Pake ibar ku tekamuy ta maski aminya tekamuy ya iminammagliwat a ku-man na makitagabu mantu ta mamagli-waten tentu. 35 A amu muy haman taawena magdanang na tagabu ta bali nadafu na en. Ammi ya anak na makābalien ya magdanang. 36 A am Anak naNamaratumantu yamangubad tekamuyta pagliwat muy a pake maubadan kamta mappya. 37 Amuk ta ikamuy Hudyoya pangpangani Abrahamen, ammi awe-muy haman megitta tentu, te igakkadmuy haman ya mamapasi teyak. A yenta papasin dak gafu ta awan ta ketuganna uhohug ku tekamuy. 38 Ammi awanta inuhohug ku tekamuy am bakkan lata kuman na naitak te Damakewan, aintu la tarabakunmuyhapa ya kumannanadangag muy ta dama muy,” kunna.39 A ya tabbag da hapa ta inuhohug ni

Hesus a“Awan ta takwan na dama mi am

bakkan la te mina Abraham,” kunda.“A am kakurugan ta ānāk kam mina

ni Abrahamen a gagangay ta tarabakunmuy mina ya kuman na gagangay na en.40 Ammi ta kuman na ikamuy a ikayatmuy hud la papasin ya nangipadangagta kakurugan nga nadangag na ta Nama-ratu ewan. Kunna hud ten ya tarabakuni mina Abraham? 41 Takwan mantu yadamamuy a yen ya pariganmuy,” kunnahapa tekid.

“Atsi O, awena kami igitta ta kumanna anak na nakikadallaw, te takday laya dama mi, a intu hala ya Namaratuewan,” kunda.42A ya uhohug ni Hesus tekid a

“Am Namaratu mina ya dama muy agagangay ta iddukan dakmina, te Nama-

ratu hapa la ya nagafun ku. A yen ta ittayak sin, te awek haman naguray umangeam awa intu hud la ya nangidob teyak.43 Ammi awemuy garay maawatan yaikayat ku uhohugan tekamuy, te awe-muy ikayat dangagan ya ibar ku teka-muy. 44 Ikamuy hala ya ānāk ni Satanas,a am anu ya ikayat na dama muy a yenhapa ya tagasingatan muy. Intu halaya minagpapasi abat ta gafu na en, aawena amu magbida ta kakurugan, teintu la gagangay na ya pagkilluyan. Aammagladdud a ipaita na hala ya gagan-gay na, te kanayun magladdud, yagaintu hapa la ya namepegafu ta laddud.45 Ammi teyak a kanayun uhohugan kuya kakurugan, ammi gafu ta kakurugana awemuy haman kurugan, te intu laikayat muy ya laddud. 46 Itta hud teka-muy ya makapasikkal ta pagliwat ku?A am kakurugan ya uhohugan ku teka-muy anu kawagan na mantu ta awedakkurugan? 47 Am makidama ya tolay taNamaratu a dangagan na mantu ya ibarna Namaratu tentu, ammi yen ta awe-muy dangagan ya uhohug na te bakkanta intu ya dama muy,” kunna.48 A gafu ta uhohug ni Hesus ta Hudyo

kiden a tinabbag da hapa.“Kustu hala ya uhohug mi en ta

kagitta na ka na Samaritan kiden, teitta malat ya anitum nga nagpaguyungteko,” kunda.

49 “Itta hud ya anituk, bakawa pa-dayaw ku haman ya Damakewan. Ammitekamuy a padpadulayan muy ya mang-padayaw tentu. 50 Awena ta padayawku ya barik tekamuy, ammi itta halaya mangpadayaw teyak, a intu hala yamakkamu ta ngamin dumatang teyak,”kunna.51A ya takday para na bida na tekid a

“Pake ibar ku tekamuy ta maski aminya ya mangitug ta uhohug ku a awenasangaw masi,” kunna.

52 “Asakay, kuga maguyung kan malatO, te pake netug ni mina Abrahamenya uhohug na Namaratu, ammi nasihala, a kumanen hapa ta kadwan kidenpinaguhohug na. Ammi ibar mu hamanta awena sangaw masi na mangitug tauhohug mu. 53 Dakdakal ka hud ammi

Hwan 8:54 159 Hwan 9:15te mina Abraham ikid na pinaguhohugkiden na Namaratu nga sa nagpasi? Inyahud ya pangigittam ta barim?” kundatentu.54A ya uhohug na ha tekid a

“Am angarigan ta iyak ya mangdayawta barik a awan ta kwenta na pangdayawku, ammi ya Damakewan ya mangdayawteyak, a intu hala ya ibar muyen taNamaratu muy, 55 ammi ta kakurugana awemuy haman amu. Iyak hala yamakkamu tentu, a am awek mina ibosagya pakkamuk tentu a kagitta dak minanga magladdud. Ammi amuk haman,a itug ku hapa ya uhohug na. 56 A yagingginafu muyen Abraham nga kinanmuy a pakematalak hapa gafu ta uhohugna Namaratu tentu ta maita na sangawya araw ku. A kuman na naita nak hapagafu ta pangikatalak na en teyak, a pakenatalakan hapa,” kunna.

57 “Asakay, pake nabayag na haman yanepasi ni Abrahamen a awempara la lak-lakay. Mabalin hud mantu ta nagkāitakam?” kunda hapa tentu.

58 “Kakurugan hala ya uhohug kutekamuy ta dana itta yak na ta kawanpara la ni mina Abrahamen,” kunna hatekid.

59 A gafu ta pake nekatupag da ya uhohugna tekid a nangalap kid na ta batu, tepangpapasi da tentu, ammi nelogot kid tenalingadan na tentu en imuhet ta simbaa-nen.

9Ya Bida Na Nagdaram Ta Nekeanak Na

1A sangaw ta pagtugtugut nig Hesus ikidna ituldu na kiden ta dalan a nesimmun daya takday lalaki nga nagdaram ta nekeanakna en. 2 A napopoyung hapa ya nonot nakahulun na kiden ni Hesus ta nagdaramen,te ya uhohug da te Hesus a

“Mistro, Inya hud ya nagliwat tekid nadaramin ono dadagkal na kiden, pettadaram ta nekeanak na?” kunda.

3 “Bakkan ta liwat na ya nepag-daram na,” kun ni Hesus, “a bakkanhapa ta liwat na dadagkal na kiden,am awa neanak nagdaram petta intusangaw ya pakaitan na pakapangwa naNamaratu ewan gafu ta pagpamappyaktentu. 4 A mappya mantu ta idulot tam

ya patarabaku na nangidoben teyak taketta para la na araw tam, te dumatangsangaw ya kuman na hiklam ta awetampakatarabaku. 5 Ammi ta kettak para lata paglelehutin a iyak ya mangpadakarta sugiram na tolay kiden,” kunna.6A tentun nakauhohug ta isin a naglutab

ta lutak, kapye na nelagumya lutak ta lutabna en. A sangaw nedirkat na ya fuyaken tamata na daramen kapye na dinob nga angemagamwas.

7 “Aran, E kan magamwas ta kinan daen ‘Agzigutan na Siluwam’,” kunna tadaramen.

(A ya ikayat na uhohugan na Siluwam a‘Nedob’, kunna.)

Umange mantu nagamwas, a tentu endimmatang ta bali na en a makaitan. 8 Ata nepakaita na karuba na kiden tentu a

“Intu hala de ya nakilimlimuten,”kunda.

A kumanen hapa ya uhohug na nakaita ki-den tentu ta nepakilimlimut na en. 9 “Intukad hala,” kun na kadwan, ammi ta kadwana “Bakkan ta intu, am awa kagitta la nabari na en,” kunda. Ammi ya uhohugna daramen tekid a “Maski iyak haman,”kunna.

10A ya uhohug da mantu tentu a“Had kukunna mantu na nepakalad-

dang mu?” kunda.11 “A te ya nagngagan ta Hesus a na-

madday ta fuyak, kapye na nedirkat yafuyaken ta matak kiden. A ‘E kan maga-mwas ta iten Siluwam,’ kunna teyak.

“A umange yak mantu nagamwas, asangaw nakaita yak na,” kunna.

12 “A had agyan na kinamen Hesus taayanin?” kunda ha tentu, ammi awenakan amu.Ya Pagimbestigar Da Ta Daramen

13-14 A ta nepamadday ni Hesus tafuyaken ikid na nepagpaladdang na tamata na daramen a araw na agimmang naHudyo kiden. A sangaw itta ya umangenangalap ta lalaki en, petta iange da taPariseyu kiden, 15 te imbestigaran da amhad kukun na nepakaladdang na mata nakiden. A ya uhohug na en tekid a

“Nedirkat na ya fuyak ta matak kiden,kapyek umange nagamwas, a ta ayanin amakaita yak na,” kunna tekid.

Hwan 9:16 160 Hwan 9:3616 “On ay, ammi ye-yen na tolay nga

kinam a bakkan ta kahulun na Nama-ratu, te awena haman ngilinan ya arawna agimmang,” kun na kadwan kidenPariseyu.

“A am kakurugan mina ta dulay natolay a itta hud ya mabalin na ta darampetta makaita?” kunna para na kadwan.

A nagkakattway mantu ya nonot da gafutentu.

17 A gafu ta kumanen a pinohutan da hata lalaki en.

“Iko haman ya pinaladdang na tamata, anu mantu ya uray mu tentu?”kunda.

“A talaga ta paguhohugan na Nama-ratu,” kunna.18Ammi ya pinakadakal na Hudyo kiden

nga nangikatupag te Hesus a aweda kurku-rugan ya nepagdaram na lalaki en ikid nanepakaladdang na mata na kiden, a yenta pinaayagan da bit ya dadagkal na kidenpetta pohutan da tekid.

19 “Ye-yan hud ya anak muyen ngakinan muy nagdaram ta nekeanak na? Aam ‘On,’ kummuy a ipasikkalmuymantuam had kukunna makaita ta ayanin,”kunda.20A ya tabbag da hapa a

“Amu mi ta intu hala ya anak mi,a amu mi hapa ta daram ta nekeanakna en, 21 ammi awemi haman amu amanu ya gafu na pakaita na ta ayanin,ikid na am inya ya nangpaladdang tamata na kiden. Mappya ta intu mina yapangpohutan muy, petta intu hapa la yapakadangagan muy, te intu hapa la yamakkamu ta bari na,” kunda.

22A yen ya tabbag da en gafu ta talaw da taHudyo kiden nga nangpohut tekid, te dananagbabidan na pinakadakal da kiden ta amitta ya mangibosag te Hesus ta intu halaya Mangikerutan nga dinob na Namaratu amehangat sangaw makigimung ta kapilyada. 23 A yen ya gafu na nepagtabbag da ta“Intu mina ya pangpohutan muy, te intuhapa la ya makkamu ta bari na,” pagkin.

24A gafu ta kumanen a pinaayagan da haya lalaki en nga nagmappya ta nepagdaramna en, a pake tinabarangan da.

“Awem na mina magtulad ta atubangna Namaratu ewan, te ibosag mu hala yakakurugan, te amu mi haman ta dulay

na tolay ya kinamen nga nangidirkat tafuyak ta matam kidina,” kunda tentu.

25 “A awek haman amu am dulay natolay yen, ono awan. Intu la amuk yanepagdaram ken, a ta ayanin a makaitayak na,” kunna hapa tekid.

26 “A anu mantu ya iningwa na teko?Had kukunna hud na nepagpaladdangna ta matam kidina?” kunda ha tentu.

27 “Asakay, nebar kun paen tekamuy,a awemuy haman dinangag. Anu hamanta damagan muy ya iningwa na teyak?Ikayat muy hud medagga ta ituldu nakiden?” kunna.28Ammi pake nagsasitangan da ya lalaki

en.“Iko ya ituldu na tolayin yana, ammi

ikami ya ituldu ni mina Moses. 29 Amumi ta itta ya netuldu na Namaratu temina Moses, ammi ta tolayin yana aawemi haman amu am had ya nagafunna,” kunna hapa na tabbag da tentu.

30 “Ama! Kuga mamallaw kanan, temaski itta ya nakapaladdang ta matakkiden a ibar muy para ta awemuy amuam had ya nagafun na. 31 Amu hamanna ngamin tolay ta awena dangagan naNamaratu ya pakimallak na minagliwatta lintig na kiden, te intu la dangaganna ya mamat tentu ikid na mangidulotta ikayat na en. 32 A maski abat tanepamegafu na paglelehutin itta hud yanadamagngamakapaladdang tamatanatolay nga neanak nagdaram am bakkanla ta ayanen. 33 Am bakkan mina takahulun na Namaratu ye-yen na tolay aitta hud mantu ya pakapangwa na ngamangpaladdang ta matak kidin,” kunnatekid.

34 “Oh, iko hud ya makkamu mangit-uldu tekami, bakawa nekihu ya liwat muta nepaghukal mu,” kunda hapa tentu,kapye da newarad ta lawan.Ya Pakasimmu Ni Hesus Ta Nagdaramen

35A sangaw nadamag ni Hesus ta dinugi-man da ya nagdaramen ta kapilya da en. Atekid ha nagkasimmu a

“Anu hapa ya uraymu ta Tolayen TagaLangit? Mangurug kan de tentu?” kunni Hesus tentu.

36 “A inya hud yen, Ser? Ibar mu haenteyak, petta kurugan ku hapa,” kunna.

Hwan 9:37 161 Hwan 10:1637 “A naitam na haman, a maski intun

ya makiuhohugan teko,” kun ni Hesustentu.

38 “Ay, mangurugak mantu, Afu,”kunna, kapye na namalentud hapa taatubang ni Hesus nga nangdayaw tentu.39 A ya pasikkal ni Hesus ta iningwa na

en ta nagdaramen a“Yen ta umange yak ta paglelehutin,

pettamelasin yamangurug ikid na awanmangurug gafu teyak, pettam kumanena makaita ya nagdaram kiden, ikid namagdaram ya makaita,” kunna.40 A gafu ta nedangagan da hapa na

kadwan kiden Pariseyu a“Anu hud ya ikayat mu uhohugan?

Ikami de hapa ya kuman na nagdaram?”kunda te Hesus.

41 “A am amu muy mina ta nagdaramkam a awan mina ta liwat muy ta awe-muy pakaita ta nepaita tekamuy. Ammigafu ta ‘Ikami hud ya kuman na nag-daram,’ kummuy, a itta la ya liwat muy,te awemuy haman kurugan ya nepaitatekamuy,” kun ni Hesus tekid.

10Ya Keangarigan Na Manaron Ta Kalneru

Na Kiden1A ya takday ha na bida ni Hesus tekid a

intu yan:“Pake ibar ku ya kustu tekamuy,”

kunna. “Am itta mina ya simarokta agiafunan na kalneru kiden, ammiawena simarok ta agyan na irwangan, teapagan na ya takwan na unekan na, atalaga ta tulisan yen nga angemagtakawta kalneru kiden. 2 Ammi ya simarokhala ta agyan na irwangan a amu tamta intu hala ya dafu na kalneru kidennga magtaron tekid, 3 te intu hapa la yaihukat na maggwardya en ta irwangan.A mengahalan da hapa na kalneru nakiden, te am iuhet na kid a baran na kidta ngagan da. 4A sangaw am sa nelattogna kid na a intu ya imunnan, te enna kiditulud ta agyan na pangipastun na tekid.A dumadagdag kid hapa, te intu ya men-gahalan da. 5 Aweda hapa dumagdag taaweda en amuamawapagbilagāndahudla, te aweda mengahalan ya bakkanen tadafu da,” kunna.

6 Yen hala ya addet na keangarigan niHesus ta Hudyo kiden, ammi awedananonot am anu ya ikayat na uhohugantekid.

7 A gafu ta aweda manonot a pakenepasikkal na ha tekid.

“Pake ibar ku mantu ya kustu teka-muy ta iyak ya kuman na irwanganna kalneru kiden. 8 A ya ngaminkiden napopolu ammi teyak nga apemangikerutan mina ta tolay kiden, akuman kid na tulisan nga magtakawta kalneru kiden, te matulad kid namangikerutan. A yen ta aweda kiddinangag na kalneruk kiden. 9 Awanmantu ta takwan na irwangan ambakkan la ta iyak, a maski am inya yamayat simarok teyak amekerutanhala, aalawa hapa sangaw ya pagbalabalittaganna petta makaapag ta magserbi tentu.10Ammi ya kuman na tulisan a ikayat nala ange magtakaw ikid na mamapapasiikid na mangikutkutet. Ammi teyaka yen ta itta yak ta paglelehutin pettamatolay la ya kuman na kalneruk kidengafu teyak, te iatad ku la tekid yaangaten nga awan pulus ta pagaddetan.

11 “A iyak para ya kuman na map-pya na manaron ta kalneru kiden, te yamappya na manaron a isagapil na halaya angat na ta taronan na kiden, pettamekerutan kid. 12 Ammi ya gagangayna mangallu en hapa nga magtaron, aam maita na ya kuman na maporay naatu nga ange mamapasi ta kalneru ki-den a pakimohayan na hala ya kalnerukiden, te pagbilagān na kid, te bakkanta intu ya makākwa tekid. A malogonsangaw ya panggafut na atu en tekid,a mekutukutet kid na. 13 A pagbilagānna kid hala na mangallu en, te awanta pangkenga na ta kalneru kiden, tebakkan ta intu ya makākwa. 14-15 Ammiteyak hapa la amappya yak namanaron,te magkākofun kami na ngamin kwakta kuman na pagkākofun mi ni Damake-wan. A isagapil ku hapa sangaw ya angatku tekid, petta mekerutan kid.

16 “A itta para ya kadwan kidenkalneruk nga awan nedagga ta agiafu-nanin yan, a mappya ta yen kid hapaya padagdag ku. A dumadagdag kid

Hwan 10:17 162 Hwan 10:41hala sangaw am madangag da ya ngahalku, pettam kumanen a sa magdadaggasangawyangaminkidenkalneruk, a iyakla tatakday ya dafu da nga magtarontekid. 17 A yen ta iddukan nak niDamakewan te isagapil ku hala ya angatku tekid, petta ipabaguk hala sangaw.18 Ammi awan ta makapapasi teyak ambakkan la ta iyak ya makāuray, te itta yapakapangwak ngamangisagapil ta angatku, yaga itta hapa ya pakapangwak ngamangtolay ta barikin hapa la, te yen halaya nepatudun ni Damakewan teyak,”kunna.19 A gafu ta binida ni Hesus ta Hudyo

kiden a yen ya nagkakattwayan na nonotda tentu.

20 “Annun tam hud dangdangagan yatolayin yan. Itta malat ya anitu na ngamangpaguyung tentu,” kun na kadwan.21Ammi ta kadwan a

“Bakkan ta kumanin ya uhohug naseanitu, te yaga makapaladdang hud yaanitu ta mata na daram?” kunda.Ya Pangpohut Na Hudyo Kiden Te Hesus

22 A sangaw ta kaarawan na agirid aitta hapa ya pyesta ta ili na Herusalemnga Pangigawat da ta simbaanen ta Na-maratu. 23 A nagpapa-yat la i Hesus tapagsigonganen nga nepapadday ni minaAri en Solomun ta agyan na simbaanen.24 A tentu en nagpapa-yat a enna kinali-hung na pinakadakal na Hudyo kiden a yanebar da tentu a

“Annun na kami biga popoyungan?Am kakurugan ta iko ya Mangikerutannga dinob na Namaratu ewan a mappyata pake ibar mu mina tekami,” kunda.

25 “A nebar kun paen tekamuy, ammiawemuy garay mangurug,” kunna. “Teya ngamin kiden tinarabakuk gafu tapakapangwa ni Damakewan a yen kidhala ya mangipasikkal teyak. 26 Ammigagangay ta awemuy mangurug te awe-muy negitta ta kalneruk kiden. 27 Teya tolay kiden nga negitta ta kalneruk apake dangagan dak, a kanayundagdagandak, te kofun dak. 28 A aweda hapasangaw melogot ta pasi da, te iyak hapaya mangiatad ta magnayun na angatda. A awan sangaw ta makagubat tekidta kamat ku. 29 Te ya Damakewan ya

nangipaibbal tekid teyak a masmasikanhaman ammi ta ngamin, a itta hud yamakagubat tekid ta kamat na, 30 te ikamini Damak a tatakday kami,” kunna.Ya Pangpator Da Mina Te Hesus

31 A ta pakadangag na Hudyo kiden tauhohug ni Hesus a nagakut kid na ta batu,te pangpapasi damina tentu gafu ta inuho-hug na en. Ammi ya uhohug ha ni Hesustekid a

32 “Addu haman ya nepaitak teka-muy nga mappya gafu ta pakapangwani Damakewan, a had sin mantu tekidya gafu na pangpapasin muy teyak?”kunna hapa tekid.

33 “Bakkan ta mappya na tarabaku yagafu na pangpapasin mi teko am awapanadakat mu ta Namaratu ewan, temaski tolay ka a igittam haman ya barimta Namaratu,” kunda.

34 “A te awemuy de manonot ya uho-hug na Namaratu ta lebru na lintig nakiden, te ya uhohug na a

‘Nebar ku paen ta kagitta na kam naNamaratu, te anak kam ngamin naKata-nangan na Dyos,’ kunna.

35 A am nengagan na mantu ta Dyos yadadagkal tam kiden nga pinasinapan na tauhohug na, anna awena mabalin ta mauliya uhohug na en, 36 a panadakat ku hudam ibar ku ta Anak nak na Namaratu ewan,bakawa iyak haman ya pinasinapan na ikidna pinakabari na nga nedob na ta paglele-hutin. 37 A am awek mina tarabakun yakagitta na tarabaku na Namaratu a awedakmina kurugan, 38 ammi gafu ta yen hala yatarabakun ku a yen mina ya panguruganmuy teyak maski am awemuy kurugan yauhohug ku tekamuy, pettam kumanen aamumuy ikid na mapasikkal muy ta itta yaNamaratu teyak, anna intu hala ya pagto-layan ku,” kunna.

39 A gafu ta uhohug na en a negakkadda la gafutan, ammi nakalillik hala tekid.40A umange ha ta dammang na Karayan naHurdan ta agyan na nangzigutan ni Hwanta tolay kiden ta palungu, a nagyan bit laten, 41 a umange hapa sangaw ya addu natolay tentu. A ya uhohug na kadwan takahulun da kiden a

“Maski am awan ta iningwa ni Hwantamasikanna pakaitan a kakuruganhala

Hwan 10:42 163 Hwan 11:26

ya ngamin binida na ta tolayin yan,”kunda.

42A addu para ya nangurug te Hesus ta itenna lugar.

11Ya Bida Na Pasi Ni Lasaru

1 A medyo nabayag ta assang a ittaya takday lalaki nga taga ili na Betanyanga nagtakit. I Lasaru ya ngagan na, akabagis hapa ni Mariya ikid ni Marta. 2 IMariya hapa ya babbayen nga nangiluggudta bangog ta takki kiden ni Hesus kapye nanepuhid ya huk na en tekid. 3 A gafu tatakit na kabagis da en Lasaru a nangidobkid ta ange mangibar te Hesus. A ya nebarna dinob da en a

“Afu, pake nagtakit kan ya kofumen,”kunna.4Ammi ta pakadangagniHesus ta damag

na en a“Bakkan ta pasi na ya takit na ina, am

awa pakaitan na sangaw na pakapangwana Namaratu ewan, petta maita hapasangaw ya pakapangwa na Anak na Na-maratu gafu tentu,” kunna.5 A pake inidduk ni Hesus ig Lasaru ikid

na kabagis na kiden Marta ikid ni Mariya,6-7 ammi tentu en nakadangag ta takit niLasaru a nagyan hala ta nagyanan na enabat ta dwangagaw kapye na binaran yaituldu na kiden petta mehulun kid tentunga ange ha ta iten Hudeya. 8 Ammi yauhohug da hapa tentu a

“Anu haman ta magtoli kan ta iten,Afu, bakawa awena para la nabayag ad-det ta nepangpator da mina teko nakagittam kiden nga Hudyo,” kunda hapatentu.9A ya netabbag na hapa a

“Awena hud kustu na oras kiden taaraw tam, petta am maghehit ya to-lay ta ketta para la na araw a awenasangaw melogot, te malogon makaita tadakaren. 10 Ammi am indagan na yahiklam kapye na maghehit a malogonsangaw melogot, te awan ta dakar na,”kunna.11Nepaguhohug na ta kumanen a

“Nasidug na ya kofun tamen Lasaru,ammi e yak na hukalan,” kunna ha.

12 “A am makakasidug na, Afu, a map-pya yen, te magmappyan hala sangaw tatakit na en,” kunda hapa otturu.

13 Te pahig da ta ikayat na uhohuganya pakasidug na ta kuman na mabannag,ammi ta kakurugan a ikayat na uhohuganya pasi ni Lasaru.

14A gafu ta kumanen a pake nebar na tamappya tekid:

“Nasin haman i Lasaru, 15 a maskiam awanak tentu ta nepagtakit na en amatalakak hala gafu tekamuy, petta ittasangaw ya maita muy nga mangpasikanta pangurug muy teyak. A aranan, teentanan la tentu,” kunna.16A ya uhohug hapa ni Tomas ta kadwan

kiden kahulun na a“Entanan mantu hulunan, petta sa

mahahulun kitam magpasi,” kunna.Ya Ange Nig Hesus Ta Agyan Nig Lasaru

17 A ta datang nig Hesus ta iten Betanyaa nadangag na ta nabalin na netanam iLasaru abat ta appat na araw. 18-19 A gafuta abikan ya lugar na Betanya ta ili naHerusalem a umange hapa kumahad yaaddu na Hudyo taga Herusalem teg Martaikid ni Mariya, te petta tabtabangan daya damdam na babay kiden ta kabagis daen nasi. 20 A ta pakadangag ni Marta tadumatang na hapa i Hesus a enna hapadinafung, ammi nasirak hala i Mariya tabali da en nga imatogkok. 21 A ya uhohugni Marta ta pagdafung na en te Hesus a

“Ay, Afu, am dana itta kan minasin a awena mina nasi na kabagis ken.22 Ammi maski kunna ten a amuk tamaski am anu ya adangam ta Namaratua iatad na hala teko,” kunna ha.

23 “Matolay hala sangaw ya kabagismen,” kunna hapa ni Hesus tentu.

24 “A amuk hala yen, Afu, te matolaykan hala sangaw ya ngamin kiden nag-pasi ta araw na angtolay ta pagaddetanna arawin yan,” kunna ha ni Marta.25A ya uhohug para ni Hesus tentu a

“Iyak hapa la ya agtolay, te iyak la yapagafun na angat. A maski am masi yamangurugen teyak a matolay hala. 26 Aya ngamin kidenmatolay gafu ta pangu-rug da teyak a aweda sangaw mapidwamasi maski am kanu, te ittan ya angatda nga magnayun. Kurugam na de yauhohug kin, Marta,” kunna.

Hwan 11:27 164 Hwan 11:5027 “A kurugan ku ay, Afu, te iyak la

takday a dana nangurugak na ta ikoya Anak na Namaratu ewan, ikid naMangikerutan nga umange kan ta lu-takin,” kunna.28 A ta kabalin na nepangtabbag na en a

nagtoli ta bali na, a nagan-anisat ta kabagisna en Mariya.

“Ittan ya Mistro en, a paayagan na kahapa,” kunna tentu.29 A alistu imikkat i Mariya, a umange

hapa te Hesus. 30 Ammi awena para lanakadulot ig Hesus ta agyan na babali ki-den, te itta kid para la ta nangdafungan niMarta tentu. 31 A ta nepagtugut ni Mariyata bali a dumadagdag hapa ya tolay kidennga umange manabtabang ta damdam naen, te naita da tentu en imikkat, ammipahig da ta ange ta agyan na tanamenmag-tangit. 32 A ta datang ni Mariya ta agyanni Hesus a pa itan na bit kapye na umangenagtakab ta takki na kiden nagtangit.

“Ay, Afu, am dana itta kan mina sin aawenamina nasi na kabagis ken,” kunnahapa tentu.33 A ta nepakaita ni Hesus ta pag-

tangit na en ikid na dumadagdag kidennga makatangtangit hapa a nanalasigak tadamdamnanonot na enhapa. A ya uhohugna hapa a

34 “Had mantu ya nangitanaman muytentu,” kunna hapa tekid, a

“E ka hala sin, Afu, te itam,” kunda.35A nagtangit na hapa i Hesus.

36 “Itan muy awa dakal hapa ya iddukna ta nasi en,” kun na Hudyo kiden.37Ammi ya uhohug na kadwan tekid a

“Intu hala ya nakapaladdang ta matana daramen, a anu kawagan namantu taawena kinahadan i Lasaru petta awenamina nasi?” kunda.Ya Ange Ni Hesus Ta Tanam Ni Lasaru

38 A ya lugar na nangitanaman da teLasaru a kuman na kweba, a namunitanhapa ta dakal na batu. A ta datang da taagyan na tanam na en a nanalasigak ha iHesus, kapye na naguhohug.

39“Azinmuyhaen ya batu ina,” kunna.Ammi nehangat na mina ni Marta,

“Dulay de, Afu, am maazi, te pakemahuyuk na de, te mekappat na arawna,” kunna.

40 “Awek hud nebar teko ta maitamhala sangaw ya pakapangwa na Nama-ratu ewan am mangurug ka?” kunnahapa ni Hesus tentu.

41A inazi da mantu ya batu en.Nekaazi na batu en a tumangad hapa i

Hesus nakimallak.“Amang, matalakak teko te dana di-

nangag nak. 42A amuk hapa ta kanayundangagan nak, ammi inuhohug ku yenpetta madangag da hapa na tolay kidinmangkalihung ta isin, petta panguruganda mina ta iko ya nangidob teyak,” kunna pakimallak na en.43 A tentun nakauhohug ta kumanen a

pake nagayag ta masikan.“Lasaru, imuhet kan,” kunna.

44A limattog hala ya nasi en, ammi nafutfu-tan para la ta ga-gamit ta ulu na en abat tatakki na kiden, a nabadbadanhapa ya simidna ta panyaw.

“Azin muy na ya nefutefut kiden,petta makatugut,” kunna hapa ni Hesus.

Ya Pangigakkad Da Ta Pasi Ni Hesus45 A ya Hudyo kiden nga nakihulun

teg Mariya a mangurug kid na hapa teHesus gafu ta iningwa na ta nasi ennga naita da. 46 Ammi ya kadwan tekida umange kid ta Pariseyu kiden pettaipadamag da ya iningwa ni Hesusen. 47A tanepakadamag na Pariseyu kiden a sa nag-mamiting kid na padi kiden ikid na kadwankiden pinakadakal na Hudyo kiden. A yabida da hapa a

“Anu awan haman ta kwan tam, teaddu para ya kwan na tolayin yan ngapagpaka-latan na tolay kiden. 48 A amawetam pagimmangan ya tarabaku nain a sa mangurug sangaw ya ngamintolay ta intu ya ari da, a magribelde kidna sangaw ta gubyernu na taga Romakiden. A yen sangaw ya ange na suddalukiden taga Roma petta kutkutetan da yalugar na pangdayawan tam ta Namaratukontodu tolay tam kiden,” kunda.49 A sangaw naguhohug hapa i Kaypas

tekid, te intu ya kadakalan na padi kiden tadarunin yen.

50 “Kuga makilavun kanan ta isin, teawemuy para manonot ta kappyanantam ta takday lamina yamasi ngametali

Hwan 11:51 165 Hwan 12:14ta tolay kiden, petta bakkan ta sa ikitamya mapapasi,” kunna.51 Ammi awena amu ta itta hapa ya tak-

wan na kebalinan na inuhohug na en. Agafu ta intu ya kadakalan na padi kiden tadarunin yen a uray na Namaratu ta linavunna ya pasi ni Hesus nga mangikaru ta liwatna ngamin kiden Hudyo. 52 Ammi bakkanla ta liwat na Hudyo kiden ya ikaru naam awa liwat na ngamin kiden tolay hapanga bakkan ta Hudyo, petta mapatatakdayya ngamin kiden anak na Namaratu nganesaned ta ngamin paglelehutin.

53 A gafu ta uhohug na kadakalan da ennga padi ta nagkakampat kiden a yen tanagbabidan da ya pangpapasi da te Hesus.54 A yen ta awenan nakipapaita ni Hesusnga nakikihkihu ta Hudyo kiden, a nag-tugut kid na ituldu na kiden ta lugar naHudeya, te umange kid na ta ili na Eparimnga abikan ta alawa na kalafukan. A yenhala bit ya nagyanan da.

55 Tanagay na hapa ya Pyesta na Simanana Hudyo kiden, a naggagabi ya addu naHudyo nga nagafu ta kadwan kiden ba-bali, te ange kid na ta ili na Herusalem,petta dana baggawan da ya dulayen tekidta kuman na pakkwa na lintigen kapyeda makipyesta. 56 A tekid gitayukan taumag na simbaanen a angzen kid ta itan teHesusen.

“Anu ya uray muy, umange panaw iHesus ta pyesta in?” kunda ta kahebingda kiden.57Yen ya uhohug da, te ya padi kiden ikid

na Pariseyu kiden a dana nangibar kid taam itta ya makkamu ta agyan ni Hesus aipakamudamina tekid, petta enda gafutan.

12Ya Pangluggud Ni Mariya Te Hesus

1 A ta mekannam na araw ta kaatuban-gan na Pyesta na Simana na Hudyo kidena dumatang ha ig Hesus ta iten Betanyanga lugar ni Lasaru en nga tinolay na tapasi na en. 2 A gafu ta datang ni Hesusena nangiparan ya kadwan kiden tolay tadakal na pagpamakan ta pangdayaw datentu. I Marta ya nangiparan ta kanan, ai Lasaru ya takday nakiatubang te Hesus.3 A tekiden nagkakan a nangalap i Mariyata garapon na pake mangina na bangog

nga dipuru nardu. A enna neluggud yabangogen ta takki kiden ni Hesus, a sangawpinuhidan na kid ta huk na en. A nesanedhapa ya bangogen ta ngamin lagum na balien. 4-5 Ammi i Hudas Iskaryote nga takdayituldu ni Hesus a nehuya na i Mariya.

“Anu awena nelaku ya bangogina,petta meatad ya paga na ta pobre kidennga mazigatan? Pade awa magamid naya lugar na tandan ta tādarun,” kunna.Intu hala sangaw ya mangitalaba te

Hesus. 6 A awan haman ta pangkenga nata pobre kiden, ammi inuhohug na yen,te intu hala ya mangifun ta sufuten ngaaggiappiyan da ta pirak da en, a gafu tamangtakaw a kanayun nangalap ta nesufutda en. 7Ammi ya uhohug ni Hesus tentu a

“Awem la ihuya ya babbayin, te dananeappiya na yen petta iluggud na tabarikin nga meparan ta araw na ke-tanam ku. 8 Sigida itta haman ya po-bre kiden tekamuy, ammi teyak a awekmabayag tekamuy,” kunna.Ya Pangigakkad Da Ta Pasi Ni Lasaru

9A gafu ta pyesta en ta ili na Herusalema pake addu ya Hudyo kiden nga umange,a nadamag da ta ittan ha i Hesus ta itenBetanya. A yen ta umange kid hapa ten,te enda itan i Hesus. Ammi bakkan la teHesus ya enda itan amawa Lasaru hapa ngatinolay ni Hesus ta pasi na en. 10 A gafu takumanen a nagtatulag ya padi kiden ngamamapasi hapa te Lasaru, 11 te i Lasaruya gafu na pagtalekud na addu na Hudyokiden ta padi kiden petta mangurug kid nate Hesus.

Ya Pangdayaw Na Tolay Kiden Te Hesus12 A ta pagtalib na araw a itta para la ya

pake addu na tolay nga umange nakipyestata ili na Herusalem, a nadangag da ta angehapa i Hesus ta pyesta en. 13 A nangalapkid mantu ta addu na don na kuman naanyog, a enda kid nepaypay te Hesus tapangdayaw da tentu. A nagayayag kid nahapa.

“Madaydayaw ya Namaratu ewan.Bendisyonam, Afu, ya umange in sin tangagam. BendisyonamyaAri na Istralitakiden,” pakakin kid.14 A nagtakay hapa i Hesus ta urbun

na kabayu nga nepaalap na. A yen ya

Hwan 12:15 166 Hwan 12:34nagdulotan na dana en uhohug ta Bibliyagafu tentu, te ya uhohug na suraten a

15 “Awemuy na magburung, ikamuytaga Herusalem, te itan muy, du-matang na ya ari muy nga mag-takay ta urbun na kabayu,” kunna.

16 Ammi awena amu na ituldu na kidenya gafu na pagtakay na ta kalakabayu enaddet ta pagtoli na en ta langit, a yenya nepakanonot da ta pangdayaw na to-lay kiden tentu, ikid na nesuraten tentu.17 A ya tolay kiden nga nakaita te Hesustentu en nangpohet te Lasaru ta tanam ikidna nangtolay tentu a nepadpadangag dahapa ya naita da. 18 A yen ta umange yaaddu na tolay nga nangdafung te Hesus,te nadamag dan ya pakapangwa na gafu teLasaru. 19 A yen ta nagburung na hapa yaPariseyu kiden.

“Itan muy awa awan haman ta ma-balin tam, te sa dumadagdag ya ngamintolay tentu,” kunda ta sakā Pariseyu dakiden.Ya Pagapag Na Kadwan Kiden Tolay Te

Hesus20A ta neange na Hudyo kiden ta pyesta

en nga makimallak ta simbaan na Nama-ratu a nekihkihu hapa tekid ya kadwankiden Giregu nga dana simarok ta relisyonna Hudyo kiden. 21 A gafu ta ikayat dahapa makkamu te Hesus a enda bit nebarte Felipe;

“Ser, ikayat mi haen makibidan tadafu muyen Hesus,” kunda tentu,

te intu ya takday ituldu ni Hesus nga tagaBetsayda ta lugar na Galileya. 22A enna kidmantu nebar te Andres, a ig Andres ikidni Felipe ya umange nangitulud ta Giregukiden te Hesus, a nebar da kid tentu. 23 Aya tabbag ni Hesus tekid a

“Ittan mantu ya araw na pakepaitana pakedayawan na Tolayin Taga Langit,24 te ya ibar ku tekamuy a mappya tamemula yak sangaw ta lutak ta kumanna mait. Te am awena memula namaiten ta lutak a awena sangaw lumat-tog na angat na en, ammi am memulaa magmayan hapa sangaw ta addu, akumanen hapa teyak. 25 A kumanenhapa tekamuy, te am kengan muy minaya katolay muy sin a mawakay mantusangaw ya katolay muy nga magnayun.

Ammi am awemuy la nonotan ya kato-lay muy ta paglelehutin yan a meap-piya hala ya katolaymuy ngamagnayun.26A am itta tekamuy ya mayat makidafuteyak a mappya ta kanayun dumagdaghala teyak, petta maski am had ya eyanku a yen hapa ya agyan na. A maskiam inya tekamuy ya makidafu teyak aya Damakewan Namaratu ya makkamumangpadayaw tentu,” kunna tekid.Ya Pangipakkamu Ni Hesus Ta Pasi Na

27A ya uhohug na para tekid a“Kuga mapopoyung na ya nonot kin,

te kuman na makimallakak mina teDamakewan petta ikerutan nak minata zigatin nga dumatang teyak. Ammiawek la, te yen haman ya gafu naneangek ta lutakin petta idulot ku la yamagattam ta zigatin yan,” kunna.

A sangaw nakimallak hapa ta28 “Amang, kompormi la ya dumatang

teyak petta mepaitam hapa ya pake-dayawam gafu teyak,” kunna.

A ka-ma la itta ya nagsitang ta langit,“Dananepaitak na ya pakedayawan ku

teko, a pidwan ku hala sangaw,” kunna.29A ya tolay kiden gitayukan ta bikat nig

Hesus a nedangagan da hapa ya nagsitan-gen, a pahig na kadwan ta nagdalak, ammita kadwan a “Naguhohug de ya anghelna Namaratu tentu,” kunda. 30 Ammi yauhohug ni Hesus tekid a

“Awemuy la pahig ta iyak la ya kauho-hugan na nagsitangen am awa ikamuyhapa. 31 A tanagay na hapa ya pangpa-gang na Namaratu ta liwat na tolay ki-den. A megindan hapa ya pangabakku ta akkimohayanen nga makkamu tangamin dulay ta paglelehutin. 32 Tesangaw am nebesin dak ta kayu, a yensangaw ya panggamid ku ta ngamin to-lay petta mangurug kid teyak,” kunna.

33A inuhohug na ye-yen, te dana pangibarna tekid am had kunna sangaw na pasi na.

34 Ammi tumubbat hapa ya tolay kidennga magpohut tentu.

“Annum haman ibar ta mebesin san-gaw ya Tolayen Taga Langit ta kayu? Teya nadangag mi ta Bibliya a magnayunhala sangaw ya idob na Namaratu ngaMangikerutan. A am iko hala yen a inyamantu ya Tolayen Taga Langit?” kunda.

Hwan 12:35 167 Hwan 13:535A ya tabbag hapa ni Hesus tekid a

“Assang para la ya ketta na dakar teka-muy kapye na limitap. Mappya mantuta yen ya dagdagan muy petta awenakam madatangan na sugiram. Te yamagtugut ta sugiram a awena amu amhad ya eyan na. 36 Mappya ta ikatalakmuy ya dakaren ta ketta na en para latekamuy, petta magbalin kam hapa takuman na anak na dakar,” kunna.

A tentun nakauhohug ta kumanen a nag-tugutan na kid, a nagtagun na kid.

Ya Gafu Na Awena Pangurug Na HudyoKiden

37A maski addu ya iningwa ni Hesus ngapakaitan na pakapangwa na en ta atubangna Hudyo kiden a aweda la kurkurugan.38 A gafu ta aweda nangurug a yen yapagdulot na uhohug ni mina Isayasen nganepesurat na Namaratu tentu, te ya uho-hug na a“Awan haman ta mangurug, Afu, ta

nepadangagmi tekid. Amaski naitada ya pakapangwam a aweda lanetug,” kunna.

39 Ammi awena mabalin ta mangurugya Hudyo kiden, te ya uhohug ni minaIsayasen ta takday ha na surat a40 “Kuman na pinagdaram na Namaratu ya

mata da petta aweda makaita.A pinagtuyag na ya nonot da petta aweda

makanonot ikid na magbabawi taliwat da.

Te ammagbabawi kidmina a gagangay kanta pagmappyan na kid,” kunna.

41 A yen ya nesurat ni mina Isayasen,te gait-itan na ya pakedayawan ni Hesus,a intu hala ya binida na. 42 Ammi maskikunna ten a addu hala ya nangurug tapinakadakal na Hudyo kiden, ammi awedala nebosag gafu ta talaw da ta Pariseyukiden, te aweda ikayat ya madugiman takapilya da en, 43 te intu hud la ikaykayatda ya pangdayaw na tolay tekid ammi tapangdayaw na Namaratu.

Ya Kadwan Para Na Netuldu Ni Hesus44 A ta nepangkasaba ni Hesus ta tolay

kiden a pinasikan na ye-yan na uhohugtekid:

“Am itta ya mangurug teyak a bakkanla ta iyak ya kurugan na am awa nangi-doben teyak hapa. 45A am pake itan nak

ta mappya a maita na hapa ya nangi-doben teyak. 46 Iyak hala ya kumanna dakar nga lumattog ta paglelehutin,petta am itta ya mangurug teyak a awe-nan sangaw magdanang ta sugiram naen. 47 Ammi ya makadangag ta uhohugku otturu baybay-an na la gafu ta awenaitug a melogot hala sangaw ta pakapa-gangan na. Ammi bakkan ta iyak yamangpa-gang tentu, te bakkan ta yenya neangek isin petta mangpa-gangakta tolay, te iyak hala ya mangikerutantekid. 48 Ammi ya awanen mangpadulotteyak gafu ta aweyan na ya uhohug kua mapa-gang hala sangaw ta pagadde-tan na arawin yan gafu ta inuhohugken nga awena kinurug. 49 Te bakkanhaman ta uhohug ku ya neuhohug kutekamuy am awa uhohug ni Damakewannga nangidob teyak, te intu hapa la yanangibar teyak ta ngamin uhohugan kuikid na bidan ku tekamuy. 50 A amukhapa ta itta ya pakapangwa na uhohugna kiden nga mangtolay tekamuy pettamagnayun kam, am mangurug kam. Aawan mantu ta uhohugan ku tekamuyam bakkan la ta kuman na nepeuhohugni Damakewan teyak,” kunna.

13Ya Pangipaita Ni Hesus Ta Alinnak Na

Nonot1A ta kaatubangan na Pyesta na Simana

na Hudyo kiden a narikna ni Hesus tatanagay na ya pagtugut na ta lutakin pettamagtoli ta agyan na Dama na ewan Nama-ratu. A gafu ta pake iddukan na ya itulduna kiden nga isirak na ta lutakin a pakeipasikkal nan ya idduk na en tekid.

2 A itta kid ngamin ta angnganan ngamakikkanan ta pamurab da, ammi danapinasikan ni Satanas ya nonot ni Hudas ngaanak ni Simon Iskaryote, petta italaba na iHesus. 3Ammi ya itta ta nonot ni Hesus a

“Namaratu hala ya nagafun ken ikidna datangan kun sangaw, a pinatudunannak petta iyak ya makkamu ta ngamin,”kun na nonot na.4 A yen ta imikkat ta namuhaban da en

kapye na inazi ya salnuk na en, kapye nahapa nehakkat ya tuwalya. 5 A sangawtinunan na ya palanggana ta danum, kapye

Hwan 13:6 168 Hwan 13:28-30na pinegafwanan binaggawan ya takki naituldu na kiden, otturu pinuhidan na kidhapa ta tuwalya en nga nehakkat na. 6 Atentunamegafunangbaggaw ta takki kidenni Pedru a awena ikayat;

“Atsi O, Afu, iko hud mina ya mang-baggaw ta takkik kidin,” kunna.

7 “Awem para la amu, Pedru, ya gafuna pangbaggaw ku ta takkim kiden,ammi amum hala sangaw,” kun ni Hesustentu.

8 “Atsi O, Afu, awek pabaggaw yatakkik kidin teko,” kunna ha.

“A am awem kid pabaggaw teyaka awan sangaw ta kesipatam teyak,”kunna ha ni Hesus tentu.

9 “A bakkan mantu la ta takkik, Afu,am awa ngamin kamat ku hapa, kontoduuluk,” kunna.10A ya uhohug ha ni Hesus tentu a

“Am dana nabalin kan nagzigut aawem na pidwan ya pazigut, te nabag-gawan na ya ngamin barim. Ammi map-pya ta mabaggawan ha ya takkim kiden,te matapangan kid ta dalan. A mappyate sa nabaggawan kanan, ammi fwera tatakday la tekamuy,” kunna,

11 te dana amu ni Hesus am inya sangawya mangitalaba tentu, a yen ta “fwera tatakday la tekamuy,” kunna.

12 A ta kabalin na nangbaggaw ta takkida kiden a nagsalnuk ha, kapye na nagtolita angnganan da en. A pake nepasikkal naya nepaita na tekid;

“Amumuy panaw ya gafu na pangbag-gaw ku ta takki muy kidina? 13 Ikamuynga itulduk a ingagan dak ta ‘Mistro,’ikid na ‘Afu,’ a kustu hapa, te kakuruganhaman. 14A am dafu muy ikid na mistromuy ya nangbaggaw ta takki muy kidena mappya ta magimbaggaw kam hapata takki muy kiden. 15 Te kuman nakeangarigan ya nepaitak tekamuy, pettaumalinnak ya nonot muy ta kuman nanepaitak tekamuy. 16 A pake ibar kumantu tekamuy ta awemuy mina pahigtamalmalalaki kam ammi ta dafumuyennga nangidob tekamuy. 17 Am amu muyya ikayat ku uhohugan tekamuy, a mata-lakan kam sangaw am yen ya idulotmuy.

18 “Ammi itta hala ya takday tekamuynga awanmesipat ta bidan ken tekamuy,a maski am intu ya takday nepadagdag

ku a dana amuk ta takwan hala ya nonotna. Ammi mappya ta kunna ten pettamagdulot hala sangaw teyak ya kumanna nesurat ta Bibliya, te ya uhohug nasuraten a ‘Nekuyat nak na nakikkananteyak,’ kunna.

19 “A dana nebar kun yan tekamuy taawena para la magdulot, petta sangawam nabalin na a mangurug kam ta iyakhala ya binida na suraten. 20 A pakeibar ku para tekamuy ta maski am inyasangaw ya magpadulot tekamuy gafu tadoban ta kam a mekwenta ta iyak hapaya pagdulotan na. Kumanen hapa tamagpadulot teyak amekwenta ta pagdu-lotan na ya nangidoben teyak,” kunna.Ya Mangitalaba en Te Hesus

21 A ta nepakauhohug ni Hesus ta isin anagkarbaw hapa, kapye na pake nepasikkalya dumatang tentu.

“Kakurugan hala ya ibar ku tekamuyta takday sangaw tekamuy ya mangital-aba teyak,” kunna.22 A gingit-ita la ya ituldu na kiden, te

aweda amu am inya tekid ya ikayat na uho-hugan. 23-24A gafu ta kahebing ni Hesus yatakdayen ituldu na nga pake kofun na a yenya pinaypayan ni Pedru.

“Ibar mu bit tentu am inya tekitam yaikayat na uhohugan,” kunna tentu.25 Nagtahelig mantu ta radang ni Hesus

ya kahebing na en, a nebar na ta“Afu, inya hud tekami ya ikayat mu

uhohugan?” kunna tentu.26 “Intu hala ya pangigawatan ku ta

tāhukal na panin yan am nesawsaw kunta zigu in,” kun ni Hesus.A ta nepangisawsaw na ta panen a ne-

gawat na hala te Hudas anak ni SimonIskaryote. 27 A ta nekabalin ni Hudas ngananggawat ta panen a yen hapa ya nesarokni Satanas tentu. A ya uhohug hapa niHesus tentu a

“Tarabakum na ya ikayat mutarabakun,” kunna.28-30 A alistu mantu imuhet i Hudas ta

bali en ta hiklam para la. Ammi ta kadwankiden nga nasirak ta lamesa en a awedaamu am anu ya ikayat na uhohugan niHesus tentu. Ammi gafu te Hudas ya man-gibbal ta sufut na pirak da kiden a pahigna kadwan ta intu ya dinob ni Hesus nga

Hwan 13:31 169 Hwan 14:13ange gumatang ta magserbi tekid ta pyestaen, ono ange mangatad ta pobre kidenmazigatan.

Ya Bagu Na Bilin Ni Hesus31A ta nepagtugut ni Hudasen a nagbida

ha i Hesus.“Ayanin ya oras na Tolayin Taga Lan-

git, te sangaw ta ayanin ya pakaita muyta pakedayawan ku. A Namaratu ewanhapa ya madayawan ta pangidulot ku tapatarabaku na en teyak. 32 A am ma-dayawan ya Namaratu gafu teyak a intuhapa la sangaw ya mangpadayaw teyak,a mavit hapa ya pangpadayaw na teyak.33A ya ibar ku mantu tekamuy, ānāk ku,a mangananwanak la tekamuy kapyekmagtugut. A apagan dak hapa sangaw,ammi ibar ku tekamuy ya kuman nainuhohug ku ta pinakadakal na Hudyokiden ta awemuy makaange ta eyan ku.34 A gafu ta awedak sangaw maita a ittamantu ya bagu na bilin ku tekamuy, teya ibilin ku tekamuy a magkaid-iddukkam. Te ya kuman na nepangidduk kutekamuy a kumanen mina ya pagkaid-idduk muy. 35 Te am sigida magkaid-idduk kam a yen sangaw ya pakaitan nangamin tolay ta iyak ya dagdagan muy,”kunna.36A ya pohut hapa ni Pedru tentu a

“Had mantu ya eyam, Afu?” kunna.“Awem la pahig ta mehulun ka, Pedru,

te awem para la makaange ta eyan ku,ammi dumagdag ka hala sangaw,” kun niHesus tentu.

37 “Anu awek mehulun teko maski taayanin, Afu, te maski isagapil ku hala yaangat ku teko,” kunna ha.

38 “Pahig mu hud ta itta ya turad munga mangisagapil ta angat mu teyak?Pake ibar ku teko ta mamentallu kasangaw nga mangilemad ta pakkamumteyak ta awena para la pagtareknay namanuk,” kunna hapa ni Hesus tentu.

14Ya Pangpasikan Ni Hesus Ta Ituldu Na

Kiden1A ya uhohug para ni Hesus ta ituldu na

kiden a“Awemuy mina pagpopoyungan ya

nonot muy gafu ta inuhohug ken ta

ayanin, te am ikatalak muy ya Nama-ratu, a mappya ta iyak hapa ya ikatalakmuy. 2 Te maski magtugutak a eyakmangiparan ta pagyanan muy ta bali niDamakewan, te addu hapa ya pagyananta bali na en, a awek mina nebar teka-muy am awa kustu. 3 A gafu ta eyakmangiparan ta pagyanan muy a tolinta kam hapa sangaw, te alapan ta kamsangaw teyak, petta magyan kam hapala teyak. 4 A mappya hapa, te amu muyhala ya eyan ku ikid na dalan,” kunna.5Ammi ya uhohug hapa ni Tomas a

“Pa-pa-nun mi hud makkamu tadalanina, Afu, bakawa awemi hamanamu ya lugarina nga eyam,” kunna.6A ya tabbag ni Hesus a

“Iyak hapa la ya dalan nga angenmuy,ikid napakkamunmuy ta kakurugan ikidna mangtolay tekamuy, te awan pulusta makadulot te Damakewan am bakkanta iyak ya angen na. 7 A am pake amudak a amu muy mantu i Damakewan, amamegafu ta ayanin a amumuy, te naitamuy na,” kunna.8A ya uhohug hapa ni Felipe tentu a

“Afu, pake ipaitam ya Damam tekamia matappag kamin,” kunna.

9 “Anu nabayagak na haman teka-muy, Felipe, a awem para la amu aminya yak. Ya nakaita teyak a naita nahapa i Damak. Annum mantu ibar taipaitak i Damak tekamuy? 10 Awem hudmangurug, Felipe, ta itta i Damakewanteyak, a intu hala ya pagtolayan ku? Amaski ya ngamin inuhohug ku tekamuya awek haman neuroray neuhohug, te iDamakewan ya itta teyak, a ya tarabakuka tarabaku na hapa. 11 A mappya takurugan muy ya uhohug ken ta itta iDamakewan teyak ikid na intu hapa yapagtolayan ku, ammi am mazigat yamangurug ta uhohug ken tekamuy a yatinarabakuk mina ya pangurugan muy.

12 “A pake ibar ku para tekamuy tamaski am inya tekamuy ya mangurugteyak a makkwa na hapa sangaw ya ku-man na tinarabakuk. A maski dakdakalpara yamakkwa na ammi ta iningwak, teeyak na sangaw ta agyan ni Damakewan,13 petta maski am anu ya adangan muytentu ta gafu teyak a iyak hala sangaw

Hwan 14:14 170 Hwan 15:1ya makkamu ta inadang muyen, pettamaita hapa ya pakedayawan ni Damake-wan gafu teyak. 14 A maski am ittahapa sangaw ya adangan muy teyak ngamegitta teyak a iyak hala sangaw yamakkamu,” kunna.Ya Manguffunen Nga Kagitta Ni Hesus15 “A am kurug ta iddukan dak a itug

muy mantu ya pakkwak tekamuy, 16 amagadangak hapa sangaw te Damake-wan petta idob na sangaw tekamuy yatakday Manguffun nga megitta teyak,petta magnayun hala sangaw tekamuy.17 A intu sangaw Kauffunan muy ya Ka-halwa na Namaratu nga mangipakamuta kakurugan tekamuy. Ammi ya awankiden mangurug teyak a aweda ikata-lak ya mangipakamu ta kakurugan teka-muy, te aweda manonot, a awan tapakkamu da tentu. Ammi itta yapakkamu muy tentu, te mehebing teka-muy, ammi itta hala sangaw ta nonotmuy.

18 “A maski magtugutak a awemuypahig ta iwarad ta kanan, te mehulu-nak hala sangaw ta Kahalwa na Nama-ratu nga magyan tekamuy. 19 Awenamantu la mabayag addet ta awenan san-gaw pakaita na tolay kiden teyak, ammitekamuy a maita dak hala sangaw. Agafu ta matolayak a matolay kam hapagafu teyak. 20 A am ittan sangaw ye-yen na araw a yen sangaw ya pakepakkamu muy ta magtatakday kami niDamakewan, a kumanen hapa sangawtekitam ngamin. 21 A ya mangitug ikidna mangidulot ta ngamin patarabakuktekamuy a intu hala ya mangipasikkalta pangidduk na teyak. A intu hapaya pangipaitan mi ni Damakewan tapangidduk mi tentu, a ukadan ku hapaya nonot na petta pake amunak,” kunna.22 A ya takdayen Hudas nga bakkan

ta mangitalaba en a nangpohut hapa teHesus.

“Anu kawagan na, Afu, ta ikami la san-gaw ya pangipakamum ta barim, ammiawem isipat ya ngamin tolay?” kunna.23A ya tabbag ni Hesus tentu a

“Maski am inya na tolay ya mangid-duk teyak ikid namangitug ta uhohug kua yen ya iddukan ni Damakewan, a yen

hapa ya emmipakipagyanan. 24Ammi yaawan mangidduk teyak a awena ikayatitug ya uhohug ku. Ammi bakkan hamanta uhohug ku ya madangag muy am awauhohug ni Damakewan nga nangidobteyak.

25 “A ye-yen kid na uhohug ya isirakku tekamuy ta awek para la pagtuguttekamuy. 26Ammi ya Kahalwa na Nama-ratu ya Manguffun sangaw tekamuy, teintu sangawyapinakabarik nga dobanniDamakewan, a ituldu na kam sangaw tangamin magserbi tekamuy, te pagnono-tan na kam ta ngamin inuhohug ku teka-muy,” kunna.

Ya Pangbendisyon Ni Hesus Ta Ituldu NaKiden

27 “A ta ayanin a isirak ku hapa teka-muy ya pagintak na nonot muy, ammibakkan ta kuman na pagintak na awankidenmakkamu teyak, te mesipat kananta pagintak na nonot ku. Awemuymantu pagpopoyungan ikid na pagta-lawan ya nonot muy. 28 Nadangag muypaen ya uhohug ku tekamuy ta ‘Pag-tugutān ta kanan, ammi pagtolin ta kamhala sangaw,’ kunku paen. A am kurugta iddukan dak a awemuy mina mag-damdam am awa makipagayayat kammina teyak gafu ta makaange yak nate Damakewan, te pake atata-nang iDamakewan ammi teyak. 29A nebar kunmantu yen tekamuy ta awena para lamagdulot, petta sangaw am nabalin naa idulot muy la ya pangurug muy. 30 Aawek namakapagbayag ngamaguhohugtekamuy, te dumatang na ya mamad-dayen ta ngamin dulay ta paglelehutin,petta pagzigātan nak. 31Amaski awan tagatut ku tentu a ituluk ku hala ya bariktentu ta kuman na pakkwa ni Damake-wan teyak, petta amu na ngamin tolayta iddukan ku i Damak. Imikkat kananmantu, te entanan,” kunna.

15Ya Fun Ikid Na Pangpanga Na Kiden

1 A sangaw nedulot ni Hesus ya pangit-uldu na tekid.

Hwan 15:2 171 Hwan 15:21“Iyak hapa la ya kakurugan na fun

na kayu na Namaratu, a i Damake-wan ya manaron. 2 Te ya ngamin ki-den pangpangak nga awan magmayan aiwasik na kid, ammi ta pangpanga kidenmagmayan a palpaltungān na kid pettaumaddu para ya mayan da. 3 A ikamuyhapa ya kuman na pangpangak kiden,a kuman na nabalin kanan napaltungangafu ta pangurug muy ta uhohug kukiden tekamuy. 4 A mappya mantu takanayun medagga kam teyak, petta ittala itta ya angat muy nga nagafu teyak,te ya gagangay na pangpanga kiden nakayu a aweda makapagmayan am awedamekamit ta fun da en nga mesipat taangat na. A kumanen hapa tekamuy,te awemuy sangaw makapagmayan takuman na ikayat ni Damakewan am awe-muy medagga teyak.

5 “Iyak mantu ya kuman na fun, aikamuy ya kuman na pangpangak kiden.A ya sigida medagga teyak petta itta laitta ya angat na nga nagafu teyak a yenya makapagmayan ta addu ta kuman nagagangay na pangpanga kiden ta kayu.Te am megungay kam teyak a awansangaw ta mabalin muy nga makama-mallak te Damakewan. 6 A am itta yaawanmedagga teyak a mewarad sangawyen ta kuman na panga na kayu ngaawan magmayan ikid na makatang. Amauknud sangaw ya pangpanga kidennagkatang petta mewarad kid ta afuy, amaapang kid na. 7 Ammi am medaggakam la teyak ikid na itug muy la yauhohugan ku tekamuy a magadang kammantu ta kompormi ya ikayat muy, adumatang hala sangaw tekamuy. 8Te amkunna ten ya tarabakun muy a kumanna magmayan kam sangaw ta addu, ayen sangaw ya pakaitan na pakapangwani Damakewan nga magtaron tekamuy,a magbalin kanan hapa ta itulduk kidennga megitta teyak.

Ya Gagangay Na Mangidduk9 “A ya kuman na pangidduk ni

Damakewan teyak a kumanen hapa yapangidduk ku tekamuy. A mappyata magintak kam la ta pangidduk kutekamuy. 10 Te am itug muy la ya

ngamin pakkwak tekamuy a makaintakkam mantu ta pangidduk ku tekamuy takumanna iyakhapa, te gafu ta netug kunya ngamin pakkwa ni Damakewan teyaka nakaintakak na hapa ta pangidduk naen teyak. 11 A ye-yen ya inuhohug kutekamuy, pettam kumanen am kuruganmuy a mesipat kam hapa ta talak kin,a pake matappag kam sangaw ta talakmuy.

12 “A ya pakkwak tekamuy ta ayanina magkaid-idduk kam ta kuman napangidduk ku tekamuy. 13 A ya pakemangidduk ta kadakalan na pangidduk aisagapil na ya angat na petta matolay yakofun na kiden. 14 A ikamuy hala ya ko-fun ku kiden am idulot muy ya pakkwaktekamuy. 15 Awek na sangaw ibar tatagabu ta kam, te kofun ta kanan. Teya gagangay na tagabu a idulot na la yamebar tentu, ammi awena pake ibar nadafu na en ya nonot na en tentu. Ammigafu ta kofun ta kanan a nepakamukhala tekamuy ya ngamin nadangag kute Damakewan. 16 A bakkan ta ikamuyya nangpili teyak am awa iyak hud laya nangpili tekamuy. A pinatudunanta kam nga ange mangipadangag, pettakuman na magmayan kam hapa sangawta kuman na pangpanga kiden, a pettamagnayun hapa ya pagbalinan na pag-mayan muy. A am anu mantu ya adan-gan muy te Damakewan ta gafu teyak aiatad na hala tekamuy.

Ya Zigat Na Mangurug Te Hesus17 “A ta kuman na nebar ku paen teka-

muy a magkaid-idduk kanan. 18 A amikatupag na kam sangaw na awan kidenmakkamu teyak a nonotan muy ta iyakya napolu nekatupag da. 19Te amnegittakammina tekid a kofunan da kam, ammiawemuy na negitta tekid gafu ta pinili takam petta meduma kam tekid, a yen taikatupag da kam. 20Nonotanmuymantuya uhohug ken tekamuy ta ‘Awemuymina pahig ta malmalalaki ya medobammi ta nangidoben tentu,’ kunku paen,te am negaged dak a igaged da kam hapasangaw. Ammi am netug da mina yauhohug ku tekid a itug da hapa ya uho-hug muy. 21 A yen sangaw ya kwan da

Hwan 15:22 172 Hwan 16:17tekamuy gafu ta pangikatupag da teyak,te yaga aweda amu ya nangidoben teyak.

22 “Am awekmina umange ngamangi-pasikkal ta uhohug na Namaratu tekid aawan mina ta liwat da, ammi ta ayanengafu ta aweda mangurug a awan ta pam-bar da ta liwat da. 23Te yamangikatupagteyak a ikatupag nan mantu i Damake-wan. 24A am awekmina nepaita tekid yaawena makkwa na kadwan kiden tolay aawan mina ta liwat da. Ammi ta ayanena naita dan, a ikatupag da kamin hudla ni Damakewan. 25 Ammi gagangayta kunna ten petta magdulot teyak yakuman na dana nesurat ta lintig kidennga neatad na Namaratu tekid, te yauhohug na a

‘Nekatupag dakmaski awan ta liwat ku ngapangikatupagan da mina,’ kunna.

26 Ammi maski kunna ten a pedob ku halasangaw ya manguffun tekamuy nga mag-afu te Damakewan. Intu hala ya Kahalwana Namaratu nga makkamu ta ngaminkakurugan, a intu sangaw ya doban naNamaratu tekamuy, petta am ipadangagdak sangaw ta tolay kiden a intu hapa yamangipasikkal ta ipadangag muyen tekid.27 Ammi ikamuy para ya mangipasikkal,te dana nehulun kam teyak addet tanepamegafu tamen.

161 “Ye-yen kid na bida ya isirak ku teka-

muy, petta awemuy sangaw magbabawigafu ta dumatang tekamuy, 2 te dugimanda kam para sangaw nga makigimung takapilya kiden. A bakkan la ta yen, tepapasin da kam para sangaw, te pahigda ta yen ya ikakayat na Namaratu. 3 Ayen sangaw ya kwan da tekamuy gafu taaweda amu ya Namaratu kontodu iyak.4 Ammi dana nebar kun yen tekamuy,petta ammagdulot sangaw a dana naka-paran kanan, te nanonot muy na yainuhohug kin tekamuy ta ayanin.Ya Tarabaku Na Kahalwa Na Namaratu“Ta idi a awek binida ya pangikatupag

da sangaw tekamuy, te itta yak para latekamuy, 5ammi ta ayanin amagtugutakna, te magtoli yak ta nangidoben teyak.A dana nadangag muy ta magtugutak,ammi awan haman ta nangibar teyak am

had ya eyan ku, 6 am awa nagdamdamkanan hud la gafu ta nabidakin tekamuy.7 Ammi maski kunna ten a ibar ku yakakurugan tekamuy ta pagkappyananmuy ya pagtugut ku. Te am awek minamagtugut a awena sangaw timulyat naManguffunen tekamuy. Ammi am mag-tugutak a doban ku hala sangaw teka-muy. 8 A am ittan sangaw tekamuy aintu yamakkamumangipasikkal ta liwatna tolay kiden tekid, ikid na kawan naliwat ku, ikid na pangpa-gang na Na-maratu ewan. 9 Ipasikkal na ta itta yaliwat da gafu ta aweda mangurug teyak.10 A ipasikkal na hapa tekid ta awan taliwat ku, te itta yak na te Damakewan, aawedak sangaw maita. 11 A ipasikkal napara ya pangpa-gang naNamaratu tekid,te dana nekari na ya pangpa-gang na tadafu da en nga mamadday ta ngamindulay ta paglelehutin, a mekabat kidhapa sangaw tentu.

12 “A addu para mina ya itulduk teka-muy, ammi awemuy para la metug taayanin. 13 Ammi am ittan sangaw yaKahalwa en nga makkamu ta ngaminkakurugan, a intu ya timubbat nga man-gituldu ta ngamin kakurugan tekamuy.A awena sangaw maguray maguhohugtekamuy, te dangagan na bit ya peuho-hug ni Damakewan, a yen sangaw yaiuhohug na tekamuy, yaga ipakamu nahapa tekamuy ya dumatang sangaw tapaglelehutin. 14 A maita muy hapa san-gaw ya pakedayawan ku gafu tentu, te yangamin amu na teyak, a yen sangaw yaipakamu na tekamuy. 15 Te ya ngaminpakapangwa ni Damakewan a pakapang-wak hapa. A yen ya nebar ku ta ipakamuna sangaw tekamuy ya ngamin amu nateyak,” kun ni Hesus tekid.Ya Kapopoyung Da Ta Bida Ni Hesus

16A ya uhohug na para tekid a“Mangananwan la a awetam bit

magkait-ita. Ammi awek pake mabayagnga awan tekamuy, kapyek ha makipaitatekamuy,” kunna.17 A gafu ta nebar na en tekid a yen ta

nagimpopohutan na kadwan kiden itulduna, te aweda amu ya ikayat na uhohugantekid.

Hwan 16:18 173 Hwan 17:3“Anu panaw ya ikayat na uhohugan,

te ‘Mangananwan la a awetam sangawmagkait-ita, ammi awek pake mabayagkapyek ha makipaita tekamuy,’ kunna.A annun na haman ibar, ‘te eyak na teDamakewan’?” kunda.

18 “A mazigat hapa maawatan ya uho-hug na en nga ‘Mangananwan la,’ teawetam haman amu,” kunna para nakadwan.19 A narikna ni Hesus ta ikayat da po-

hutan tentu, a dana nebar na tekid.“Anu? Magimpopohutan kanan de

gafu ta uhohug ken tekamuy ta ‘Man-gananwan la a awetam sangawmagkait-ita?’ ikid na ‘Awek pakemabayag kapyekhamakipaita tekamuy’? 20Apake ibar kumantu tekamuy ta magtatangit kanansangaw ta pagdamdammuy teyak, ammitimoltollok la ya kadwan kiden nga awanmangurug. Ammi maski ammadamdamkam a pimatalin hala sangaw ya talakmuy ta damdam muyen. 21 Intu minanonotan muy ya gagangay na babbayenmaganak, te am tanagay na ya paganakna a pake mazigatan, te nadatangan naya paganak na. Ammi am nakaanak na aawenan manonot ya zigat na en am awamatalakan hud la gafu ta limattog na yaanak na en.

22 “A kumanen hapa tekamuy, temadamdam kanan ta ayanin, ammimatalakan hala sangaw ya nonotmuy, temagkait-ita kitam hala sangaw, a awanta makatampa ta talak muy. 23 A amdumatang na sangaw ye-yen a awan nasangaw ta pohutan muy teyak. A pakeibar ku para tekamuy ta maski am anuya adangan muy sangaw te Damakewanta gafu teyak a iatad na hala tekamuy.24 Addet ta ayanin a awan para la tainadang muy tentu ta gafu teyak. A ma-gadang kanan mantu, petta maatadankam, a madatangan sangaw ya talakmuy,” kunna.Ya Kapozyanan Na Uhohug Ni Hesus Tekid

25A ya uhohug para ni Hesus tekid a“Intu nabidak tekamuy ya keangari-

gan, ammi awek na sangaw maguho-hug ta keangarigan, te pake ipadangagku sangaw i Damakewan tekamuy pettamalogon ya pakkamu muy. 26 A am itta

sangaw ya ikayat muy adangan tentua adangan muy hala ta gafu teyak, temaski bakkan ta iyak ya mangibar taadangan muyen tentu, 27 te iddukan nakam hapa la gafu ta iddukan dak ikidna kurugan muy ta intu hala ya nagafunken. 28 Ya Damakewan ya nagafun kenteyaken lumattog ta lutakin. A ta ayanina magtoli yak hala tentu, te magtugutakna ta isin,” kunna.

29 “Ay, nalawag kad na, Afu, ye-yen nainuhohug mun, te bakkan na ta kean-garigan. 30A ayanin para la ya pakkamumi ta maski am awan ta mangibar tekoa dana amum ya ikayat na pohutan teko.Yenmantu ya panguruganmin ta Nama-ratu hala ya nagafum,” kunda.

31A ya tabbag na hapa tekid a“Mangurug kam ta ayanin, 32 ammi

awena la mabayag a iwagak dak pettatatakdayak la, te sa magbabilag kam ngadumatang ta bali muy. Ammi maski amiwagak dak a awek tatakday, te itta la iDamakewan teyak.

33 “A yen ta inuhohug ku ye-yen kid nauhohug tekamuy, petta am ikatalak daka awena sangaw makulkulaw na nonotmuy am awa magintak kid la. A gafuta ketta muy ta paglelehutin a itta lasangaw ya mangpazigat tekamuy, ammiitug muy la ya turad muy, te naabak kunya ngamin kidin zigat ta paglelehutin,”kunna.

17Ya Pakimallak Ni Hesus Ta Namaratu ewan

1A ta nekabalin ni Hesus nga nangitulduta ituldu na kiden a tumangad na ta langitkapye na nakimallak ta Namaratu ewan:

“Amang, ittan ya oras na Anak min, aipasikkal mu haen ya pakedayawan kuta tolay kidin, petta maita da hapa yapakedayawam gafu teyak. 2A mappya takunna ten, Amang, te uray mu hamanta iyak ya makkamu ta ngamin tolay,petta atadan ku hapa ya neatad mu ki-den teyak ta magnayun na angat. 3 Aittan ya angat da nga magnayun te amuda kan ikid ni Hesus Kristu, te amu data iko hapa la ya kakurugan na Dyos, aiyak ya pinakabarim nga dinob mu tapaglelehutin.

Hwan 17:4 174 Hwan 17:25-26

4 “A teyakin itta ta lutakin a kanayunnepasikkal ku ya pakedayawam, anebalin kun ya ngamin tarabakuk nganepakkwam teyak. 5A ta ayanin, Amang,a padatangan nak haen ta hebing mina,petta itta ha ya pakedayawan ku takuman na pakedayawan ken ta kettakenteko ta kawan para la na paglelehutin.6 Ikohala, Amang, yanepakamuk ta tolaykidin nga neatad mu teyak ta lutakin, tedana anak mu kid, ammi neatad mu kidteyak, a netug dan hapa ya uhohugmen.7 A ta ayanin a amu dan ta iko hala yapake nagafun na ngamin kiden neatadmu teyak. 8 Te ya ngamin nepeuhohugmu teyak a yen hala ya neuhohug kutekid, a kinurug da hapa. A pake amudan ta iko ya nagafun ken, a mangurugkid na ta iko ya nangidob teyak.

9“A yen tamakimallakak teko, Amang,te pakimallak ku kid hapa. Awek bitpakimallak ya kadwan kiden tolay tapaglelehutin, te intu bit la pakimallakku ya neatad mu kiden teyak. A paki-mallak ku kid, te anak mu kid. 10 Te yangamin tolay mu a tolay ku kid hapa,a tolay mu hapa ya ngamin tolay ku, amadayawanak hapa gafu ta pangurug dateyak. 11 Awanak na sangaw ta paglele-hutin, te dumatangak na teko. Ammisigida itta yan kid ta paglelehutin, a yenta pakimallak ku kid teko, Amang, te ikola ya katununganen na Dyos. A sigidapagdadaggam kid la teko nga neatad muteyak, petta magtatakday kid ngamin takuman na pagtatakday ta. 12 Ta kettakinpara la tekid a iyak hala ya nangpadaggatekid teko, a nekerutan ku kid hapa, teawan ta nelogot tekid fwera ta takdayenla nga nekari nelogot, petta magdulot yauhohug na suraten.

13 “Ammi pagtugutān ku kid na,Amang, te dumatangak na teko, auhohugan ku yan ta kettak para la tapaglelehutin petta madangag da hapa,petta magdulot hapa tekid ya kuman natalak na nonot kin. 14 Nesirak kun yauhohug mu tekid, a yen ya pangikatu-pagan na awan kiden mangurug tekidgafu ta aweda negitta tekid, te kumanenhapa teyak. 15Awek ibar ta padayum kidta awan kiden mangurug, ammi ikayat

ku ta ilillik mu kid ta pangayayyaw niSatanas tekid, petta aweda mangwa tadulay, 16 te aweda megitta ta kadwankiden tolay ta paglelehutin, te kuma-nen hapa teyak. 17 Ikayat ku hapa,Amang, ta pagtatakdayam ya nonotna gintatakdayan tekid, petta kanayunkwan da ya megitta ta uhohug mu, teya uhohug men hapa la ya pakkamun data ngamin kakurugan. 18 A ta kuman nanepangidob mu teyak ta paglelehutin adoban ku kid hapa. 19 A gafu ta ituldukkid a pagtatakdayan ku hapa ya nonotku ta patarabakum teyak, petta parigandak hapa sangaw nga magpatatakday tanonot da ta kakurugan.

20 “A bakkan la ta isin kid ya pakimal-lak ku, te isipat ku hapa ya mangurugsangaw teyak gafu ta pangipadangag nainin kid teyak, 21 petta sa magtatakdaykid ngamin nga megitta tekita ta kumanna pagtatakday ta, a petta mesipat kidhapa ta pagtatakday ta, pettam kuma-nen a yen sangaw ya pangurugan nakadwan kiden tolay ta iko ya nangidobteyak. 22 A ya pakedayawam nga ne-sipat mu teyak a yen hapa ya nesipatku tekid, petta magtatakday kid ngamegitta tekita. 23 Itta yak tekid, a ittaka hapa teyak, petta pake magtatakdaykid ta mappya, pettam kumanen a yensangaw ya pakkamun na kadwan kidentolay ta iko ya nangidob teyak ikid namangidduk tekid ta kuman na pangid-duk mu teyak.

24 “Ikayat ku para, Amang, ta du-magdag hapa sangaw teyak ya ngaminkiden mangurug nga neatad mu teyak,petta pake maita da hapa ya kadakalanna dakar na pakedayawan ken nganeatad mu teyak ta kawan para la nalutakin gafu ta pangidduk mu teyak.25-26 Iko la, Amang, ya lugar na ngaminkatunungan, ammi awena ka amu na to-lay kiden nga itta ta paglelehutin. Ammiiyak ya makkamu teko, a nepakamu taka hapa ta itulduk kidin, a amu dan taiko ya nangidob teyak. A ipakamu taka para tekid petta mesipat kid hapata pangidduk mu teyak gafu ta itta yakhapa tekid,” kunna. A yen ya addet napakimallak na en.

Hwan 18:1 175 Hwan 18:2318

Ya Panggafut Da Te Hesus1 A ta nekabalin ni Hesus nga nakimal-

lak a sa nagtatugut kid na ituldu na ki-den, a umange kid ta dammang na Werna Kidaron, te magdulot kid ta agyan nakakayunen nga kanayun eyan da. 2 Awantekid i Hudas nga mangitalaba te Hesus,ammi dana amu na ya lugar na kakayunen,te yen ya kanayun katotolin nig Hesus ikidna ituldu na kiden nga pagaammungan. 3Agafu ta kumanen a nangihulun i Hudas taaddu na suddalu ikid na polis nga dinobna padi kiden nga Hudyo ikid na Pariseyukiden, te enna kid netulud ta agyan niHesus, a nagibbal kid hapa ta hilag ikidna kampilan. 4 A datang da ta agyan nakakayunen a dana amu ni Hesus ya ngamindumatang tentu, a enna kid mantu dina-fung. A ya uhohug na tekid a

“Inya hud ya apagan muy?” kunnatekid.

5 “A ya Hesusen taga Nasaret,” kunda.“A iyak haman,” kunna hapa tekid.

A nakihebing hapa tekid i Hudas nganangitalaba tentu. 6 A ta nepangtabbag niHesus tekid ta “Iyak haman,” nepagkin a sanagasusunsun kid na abat ta napakayangkid, ammi pinidwa ha ni Hesus ya nebar naen tekid.

7 “A te inya hud ya apagan muy?”kunna.

“I Hesus la nga taga Nasaret,” kundaha.

8“A te ‘Iyak haman,’ kunkupaen. A amiyak la ya apagan muy a patugutan muymantu ya kahulun ku kidin sin,” kunna.

9 A uray na Namaratu ye-yen petta mag-dulot hala ya inuhohug na en ta Namaratunga “Awan ta nelogot ta neatad mu kidenteyak,” kunna.

10 Ammi te Pedru a dana nagibbal hapata kampilan na en, a ka-ma la sinukkutna kapye na nekattab ta takdayen tekid, anewasik na ya bangbang na en. I Malkusya ngagan na kinattab na en, a intu yatakday tagabu na kadakalan na padi kiden.11 Ammi ta nepangkattab na a ginammanni Hesus,

“Ialagmunya kampilamina. Pahigmuhud ta awek ituluk ya barik ta pakkwa niDamakewan teyak?” kunna.

12 A gafu ta kumanen a timurad namantu ya suddalu kiden kontodu kapitanda ikid na polis kiden, te enda ginafut iHesus kapye da ginalutan. 13 A ta nepak-agalut dan tentu a neange da bit ta bali niAnnas, te intu ya katahungan ni Kaypas, a iKaypas ya kadakalanen na padi ta daruninyen. 14 I Kaypas ya dana nangibar ta takdayla na tolay ya masi nga metali ta kadwankiden, petta bakkan ta ngamin tolay yamapapasi.

Ya Pangilemad Ni Pedru Ikid Na Pag-imbestigar Da Te Hesus

15 A ig Pedru ikid na takday para itulduni Hesus a tinultulitul da ya nanggafutkiden te Hesus. A gafu ta amu na padi enkadakalan ya kahulun ni Pedru a nehulunhapa teg Hesus nga simarok ta bagaw nabali na padi en, ammi nagtayuk i Pedru talawan na irwangan. 16 A gafu ta kumanena nagtoli ya kahulun na en ta irwangan,petta ibar na i Pedru ta babbayen nangal-wad ta irwangan, a pinasarok na hapa tabagawen. 17 Ammi dana itta ya pinohutanna babbayen te Pedru;

“Anu? Iko hapa de ya takday ituldu naginafut da en?” kunna tentu.

“Ay, awan O,” kunna hapa.18 A ta nepakasarok ni Pedru a umange

bit nakipaggukup ta afuy na tagabu kidenikid na polis kiden, te dana nagpagatangkid na ta dungit gafu ta sanawen.

19 A ta umag na bali na kadakalanen napadi a imbestigaran na i Hesus, gafu taituldu na kiden ikid na netuldu na en tekid.20A ya tabbag ni Hesus tentu a

“Sigida naguhohugak ta pakaitan nangamin tolay, te awan haman ta ilemadku. A kanayun nangituldu yak hapa takapilya na Hudyo kiden ikid na simbaa-nen. 21 Annum mantu pohutan teyakam anu ya netulduk? Kappyanan nata pohutam mina ta nakadangag kidenteyak, te amu da am anu ya inuhohug kutekid,” kunna.22 Ammi ta nepagtabbag na ta kumanen

a enna linappag na takdayen polis ngaumatayuk ta bikat na en.

“Kunna hud sina ya itabbag mu takadakalan na padi?” kunna tentu.

23 “A am dulay ya inuhohug ku aipasikkal mu mantu ya kadulay na.

Hwan 18:24 176 Hwan 19:2Ammi am kustu a anu haman ta lappa-gan nak?” kunna hapa ni Hesus tentu.

24 A sangaw nepetulud ni Annas segalut teKaypas, te intu ya kadakalan na padi ngakakurugan ta darunin yen.

25 A i Pedru hapa a umatayuk para lanakipaggukup ta afuyen, a ka-ma la neka-bat da hapa;

“A te iko hapa de ya takday ituldu na,”kunda.

Ammi nelemad na ha, “Awan O,” kunna.26 Ammi ya takdayen tagabu na

kadakalan na padi a intu hapa ya takdaykahulun na kinattab ni Pedru ta bangbangna en, a nekabat na hapa,

“Bakkan hud ta iko ya naitak nga ne-hulun te Hesus ta kakayunen?” kunna.

27 Ammi nelemad na ha, a yen na hapaya nepagtareknay na manuk nga nebar niHesus.

YaPangidarumDaTeHesus TaAtubangNaGubernador

28 A sangaw ta magkahkahawan a ne-tugut da ha i Hesus ta bali ni Kaypas, teiange da ta Gubernadoren taga Roma pettaibar na mina ya pasi na. Ammi ta datangda ten a awena simarok na Hudyo kiden tabali na en, petta aweda kan maalasigan tadulay gafu ta awena negitta tekid, pettamkumanen a aweda kan sangaw mehangatnga makikkanan ta pamurab na simanada. 29 A gafu ta kumanen a imuhet na iGubernador Pilato tekid, a pinohutan natekid;

“Anu mantu ya nangidarumanmuy tatolayin yan?” kunna tekid.

30 “A te dulay na tolay, a neange mihud teko am awan ta liwat na,” kunda.

31 “Ay on, a alapan muy la mantu,te ikamuy na hapa la ya mangpa-gangtentu ta kuman na ibar na lintig muykiden,” kunna hapa na Gubernadorentekid.Ammi ya tabbag da hapa a

“Mappya ta ikamuy, te ihangat nakami na gubyernu nga mamapasi tamakaliwat,” kunda ha.

32 A uray na Namaratu hala ye-yen pettamagdulot hapa ya inuhohug ni Hesus ta idi,te dana kinankanna na am had kukun napangpapasi da sangaw tentu.

33A gafu ta kumanen a nagtoli i Pilato taumag na bali na en, a pinaayagan na hapa iHesus.

“Anu? Ipadangagmu hud ta iko ya Arina Hudyo kiden?” kunna tentu.34Ammi ya pohut ni Hesus tentu a

“Anu, Iko hapa la ya nakanonot tapohut mu teyak, ono yen ya papohut nakadwan kiden tolay teko?” kunna.

35 “Annun ku hud ipahig am ari ka,baka Hudyo yak hud. Ya kagittam ki-den ikid na pinakadakal da kiden yanangiange teko ta isin petta iyak minaya mangibar ta pasim. Anu mantu yainingwam?” kunna ha ni Pilato tentu.

36 “A itta hala ya pagariyan ku, ammitakwan ya pagarik, te awek parigan yaari kiden ta paglelehutin yan. Te amkuman nak mina na inen kid a nakitapilmina ya tagabuk kiden, petta nekerutandak mina ta Hudyo kiden, ammi awekparigan ya ari kiden ta lutakin,” kunna.

37 “A ari ka mantu ay?” kun ni Pilatotentu.

“Iko ya mangibar ta ari yak, ammiibar ku teko ya gafu na nekeanak ku, teumange yak ta lutakin petta ipasikkalku ya kakurugan ta tolay kiden. A yangamin kiden mangidulot ta kakurugana yen kid ya mayat mangdangag teyak,”kunna hapa ni Hesus.

38 “Anu hud ya serbi na kakurugan?”kunna ha ni Pilato tentu, kapye naimuhet ha ta agyan na Hudyo kiden. Aya uhohug na tekid a

“Awanhaman ta naapagan ku ta pang-papasin ku mina tentu, 39 ammi kadasimana muy a gagangay ta ibbatan ku yatakday kagitta muy nga nabalud. A amikayat muy a ibbatan ku hala i Hesusinnga Ari na Hudyo kiden,” kunna tekid.

40Ammi giaggayan kid na.“Bakkan ta isina ya ibbatam am awa

Barabas mina,” kun na aggay da.Te ya kinan da en Barabas a dana nabaludgafu ta tulisan ikid na nakapapasi.

19YaPamābāngluNa SuddaluKidenTeHesus

1A gafu ta kumanen a nepaalap ni Pilatoi Hesus ta suddalu kiden, petta paligatanda ta dakal na paligat nga makabigad. 2 A

Hwan 19:3 177 Hwan 19:23nangwa kid hapa ta sangngat na sit kapyeda nesangngat ta ulu ni Hesus, kapye daha sinalnukan ta darag ta kuman na sal-nuk na ari, te pamābānglu da tentu. 3 Asangaw natubtubbat kid nangatubang nganagdayaw kampon tentu.

“Ihi, kuga malalaki ya Ari na Hudyokiden,” kun na dayaw da, kapye da hapalinaplappag.4A ta nekabalin da en a nepohet ni Pilato

ta agyan na tolay kiden.“Itan muy, te iuhet kun ha tekamuy,

petta amu muy mina ta awan ta naapa-gan ku ta pangpapasin ku tentu,” kunnatekid.

5 A imuhet na i Hesus nasangngatan ta sit,ikid na nasalnukan ta kuman na ari.

“Ye, itanmuy ya tolayin,” kunna ha niPilato tekid.6A ta nepakaita na pinakadakal da kiden

tentu a giaggayan kid ha.“Pagappam na ta kayu en, pagappam

na ta kayu en,” kun na aggay da.“Alapan muy mantu, te ikamuy na ya

magpaappa tentu, ammi ikamuy halasangaw ya makaliwat, te awan ta amukta liwat na,” kun ni Pilato tekid.

7 “Onay, ammi nakaliwat ta lintig mi,te maski tolay la a negitta na ya bari nata Anak na Namaratu ewan, a yen minaya kapapasi na,” kunda.8 A gafu ta inuhohug da en a pake nag-

burung na i Pilato, 9 a inalap na ha i Hesusta umag na bali en petta imbestigaran napara.

“Had hud ya nagafum?” kunna tentu,ammi awena tinabbag ni Hesus.

10 “Anu awem hud magsitang teyak?Awemhud amu ta iyak yamakkamu tekopetta ibbatan ta ka ono pagappan ta ka?”kunna ha.11Ammi ya uhohug ni Hesus tentu a

“Awan mina ta pakapangwam teyakam awena neatad na Namaratu teko.Dakdakal mantu ya liwat na nangpetu-lud teyak teko, te pepapasi na teko yaawanen ta liwat,” kunna.Ya Uray Ni Pilato Te Hesus

12A gafu ta uhohug ni Hesus a ikayat naibbatan ni Pilato, ammi giaggayan ha yaHudyo kiden.

“Am ibbatam mina ye-yana na tolay aawem na mantu kofun na Ari men Sisar,

te igitta na haman ya bari na ta ari, aigakkadnamantu yamakigubat te Ari enSisar,” kunna ha na aggay da.13Agafu ta uhohugda en aneuhet naha i

Hesus, a sangaw nagtuttud i Pilato ta kinanda en Lamesa Na Batu, ammi ‘Gabata’ yangagan na ta Hudyo kiden, a yen ya nangi-padangagan na ta uray na gafu te Hesus.14Alas seis ta lalakwat ya nepagtuttud na taaraw na Byernis ta simana na Hudyo kiden.A ya nebar na tekid a

“Yeh, itan muy, itta in ya ari muy,”kunna tekid.

15 “Atsi, itugut mun, itugut mun, tepagappam na ta kayu en,” kunna ha napagaggay da.

“Ikayat muy hud ta pagappan mi yaari muy?” kunna ha tekid.A ya tabbag na pinakadakal da kiden nga

padi a“Awan ta ari mi am awa Sisar,” kunda.

16Anetulukmantu ni Pilato ta pagappanda i Hesus ta kayu petta masi.

Ya Pagpaappa Da Te Hesus17 A enna mantu inalap na suddalu ki-

den, a nepaagtu da tentu ya kayu en ngapagappan na. A enda netulud ta lawan naili na Herusalem, te iange da ta kinan da en‘Agyan na Tulang na Ulu’, ammi ‘Golgota’ya ngagan na ta Hudyo kiden. 18 A yen yanagpaappan da tentu, a nesipat da hapaya duwa para na tolay, a netun da i Hesusta nagtangnganan na duwa kiden. 19 Anepesurat ni Pilato ya ngagan ni Hesus, anepetun na ta nagappan na en ta utun aulu na en. “Hesus Taga Nasaret, Ari naHudyo kiden,” kun na surat na en. 20 Aaddu hapa ya nagbasa ta suraten, te abikanhala ya nagappan na en ta ili na Herusalem,te yaga nesurat ta aguhohug na Hudyo ikidna Latin ikid na Giregu. 21 Ammi ya nebarna pinakadakal na Hudyo kiden nga padi tePilato a

“Bakkan mina ‘Ari na Hudyo kiden’amawa ‘Nebar na ta intu yaAri naHudyokiden,’” kunda.

22 “Nabalin na nesurat ya nepesuratku,” kunna hud la ni Pilato tekid.Ya Pasi Ni Hesus

23 A ta nekabalin na suddalu kiden nganagpaappa teHesus a inalap da ya ga-gamitna kiden nga inazi da, a pinagappat da kid

Hwan 19:24 178 Hwan 19:41-42fwera ta nagingumagen barawasi na, pettatagtakday kid ta bingay da, te appat kid nganagpaappa tentu. Ammi ta nagingumagenbarawasi na a aweda ginadwa, te awan tadaget na, te naglayun la ta utun abat taakban.

24 “Awetam pispissilan, te pagbabin-unutan tam la talo am inya sangaw teki-tam ya makākwa,” kunda.A uray na Namaratu ta kunna ten petta

magdulot hapa ya takday uhohug ta Bibliyana Hudyo kiden, te“Nagbabingayan da ya ga-gamit ku kiden,

a nagbabinunutan da ya barawasiken,” kun na suraten.

A yen mantu ya iningwa na suddalu kidente Hesus.

25 Ammi ta pagbabingay na suddalu ki-den a umatayuk hapa ya appat na babay tabikat na nagappan ni Hesus. Itta ya hinani Hesus, ikid na kabagis na en, ikid niMariya nga atawa ni Klopas, ikid ni Mariyanga taga Magdala. 26A ta nepangiddung niHesus ta hina na en ikid na ituldu na en ngapake kofun na nga naghebing tentu a

“Ina, ya nakihebingina teko ya anakmun sangaw nga metali teyak,” kunnatentu.27 A ya uhohug na hapa ta ituldu na en

gafu ta hina na en a“Aleng, ikwentam na hapa sangaw te

hinam,” kunna.A ye-yen hapa na araw ya nepangalap niHwan ta hina ni Hesus, petta makipagyanta bali na en.

28 A ta nekabalin na kumanen a amuni Hesus ta sa nabalin na ya ngaminnepatarabaku na Dama na en tentu, a“Makainumak,” kunna, petta magdulot yatakday hapa uhohug ta Bibliya. 29 A nan-galap mantu ya suddalu kiden ta kumanna kapas kapye da nesabbung ta duyug namalsut nga nesagpaw ta bikat da, a netulluda ta simuk na en petta sappilan na yamalsuten. 30Nepakainum na a

“Nebalin kunya tarabakuken,” kunna,kapye na nagtumag, a netuluk na yaangat na.Ya Pagkaddug Da Ta Bari Na

31A ta kuman na lintig na Hudyo kiden aawenaminamesirak na bari na nasi ta kayuaddet ta Sabadu, te araw na agimmang da.A gafu ta Byernis ya arawnanepangpaappa

da te Hesus, anna ye-yen na Sabadu yamayor na araw na simana da, a yen taumange ya pinakadakal na Hudyo kiden tePilato, te inadang da ta mapakka mina yatakki na pinagappa na suddalu kiden, pettaalistu mina ya pasi da, pettam kumanen amedagut kid na mina ta nagappan da en.32 A nangidob mantu i Pilato ta suddalukiden, a intu napolu pinakka da ya takkina duwa kiden nga nagdwaakub te Hesus.33 Ammi ta pangitubbat da mina te Hesusa dana nasin, a aweda mantu pinakka yatakki na kiden. 34 Ammi ya takdayen sud-dalu a pinika na hala ya hakbu na bari naen, a ka-ma la imuhet ya daga na kiden nganekihu ta danum. 35-37A uray na Namaratuhapa ye-yen, petta magdulot ya nesurat taBibliya en ta“Awan sangaw ta mapakka ta tulang na

kiden,” kunna.Kumanen hapa ta takday para nesurat,

te ya uhohug na a,“Tangadan da sangaw ya kinaddug da en,”

kunna.A ya pake nakaita ya nangisurat hapa

ta isin, petta kurugan muy. A kakuruganhapa ya ipasikkal ku tekamuy, te amuk tapake nakkwa ya bidan ku tekamuy.

Ya Ketanam Ni Hesus38A ta nekabalin na kumanen a umange

i Hose taga Arimateya te Pilato, te inadangna ya bari ni Hesus, petta itanam na. Intuhapa ya takday ituldu ni Hesus, ammi nele-mad na gafu ta talaw na ta pinakadakal naHudyo kiden. A netuluk ni Pilato ya barina en, a enna mantu inalap ni Hose. 39 Intuhapa kahulun na i Nikodemu nga umangenakibidan te Hesus ta hiklam ta idi. Anangihulun hapa i Nikodemu ta limāfulukilu na bangog nga nekihu da, te iluggud dasangaw ta bari na nasi petta awena alistumalabag. 40 A ta nepangidagut da ta barini Hesus a finutefutan da ta ga-gamit ikidna bangog kiden, te yen ya gagangay naHudyo kiden am itanam da ya nasi. 41-42 Agafu ta assang la na oras addet ta pamegafuna araw na agimmang da a neange da yabari na en ta bagu na tanam nga dananakobkob ta hukeb ta agyan na kakayunen,te abikan hala ta nagappan na en. A yen yanangitanaman da tentu.

Hwan 20:1 179 Hwan 20:2120

Ya Bida Na Katolay Ni Hesus1A sangaw ta lalakwat ta Liggu a umange

i Mariya taga Magdala ta tanam na en tamagkahkahawan para la. Ammi datang naten a naita na ta naukadan na, te naazin yabatu en nga nemunit da ta sasarokan na en.2 A bumilag na mantu nga ange ta agyannig Pedru ikid na kahulun na en nga pakekofun ni Hesus, a nebar na tekid.

“Itta ya umange nangalap ta bari nadafu tamen, a awemi amu am had yanangikinan da tentu,” kunna.3-4 A imikkat mantu ya duwa kiden, a

naggindan kid nagbilag addet ta agyan natanamen, ammi naunnanan na takdayen iPedru, a intu ya napolu nakadatang. 5 Atentu en simisihib ta umag na tanamen aintu la naita na ya nefufutefuten ta barini Hesusen, ammi awena simarok ta umagna tanamen. 6 A ta datang ni Pedru ngadumagdag ta takdayen a nagdulot halasimarok, a aitan na la ya ga-gamit ki-den nga nefufutefut ikid na panyawen nganebadbad ta ulu na en, 7 a awena nehebingna panyawen ta ga-gamit kiden, te nakap-pil nehugtuk. 8 A sangaw dumagdag hapasimarok ya takdayennga imunnan tentu. Atentu en nakaita ta ga-gamit kiden a yen yanangurugan na ta natolay hala i Hesus, 9 teaweda para la amu ya ikayat na uhohuganna surat kiden nga dana nangibar ta pasi naikid na katolay na hala sangaw.

YaPakipaitaNiHesus TeMariyaTagaMag-dala

10A tekid na nabalin ten a dumatang kidna ta bali da. 11 Ammi te Mariya en ngadumagdag hapa ta duwa kiden a nasirak lata lawan na tanamen nga nakatangtangit.A tentu para la nagtangit a simisirib hapata umag na tanamen, 12 a naita na ya duwana anghel nga nagbarawasi ta furaw, teimatuttud kid la ta nagiddan na bari niHesusen, takday ta ulwananna en, a takdayta kasoyadan na en, 13 a “Anu magtangitka?” kunda tentu.

“A onay, te itta ya umange nangalapta dafu ken, a awek amu am had yanangikinan da tentu,” kunna.

14 Ammi tentun nakauhohug ta isin a panagbalittag bit, a naita na ya umatayuk ta

talekud na en, ammi awena amu ta intuhala i Hesusen.

15 “Anu magtangit kan, aboy? Inyahud ya apagam ta isin?” kunna ta bab-bayen.

Ammi pahig ni Mariya ta intu hala ya mag-taronen ta kakayunen, a

“Ser, am iko ya nangitugut ta bari nadafu ken a ibar mu haen teyak am hadya nangikinam tentu, te enku sangawalapan,” kunna tentu.16 A “Mariya,” kunna ha ni Hesus tentu.

A ta nepangngagan na ta babbayen a pakenagbalittag na nga gumafut tentu, a

“Raboni, anu iko kad,” kunna, (teRaboni ya nangingaganan da ta mistroda).17A ya uhohug ni Hesus tentu a

“Awemnamina gafgafutan ya barikin,te mappya ta timullu yak para teDamakewan, a yen sangaw ya pakepakkamum teyak ta mappya. A e kanmantu ta kabagis ku kiden, te ibarmu tekid ta eyak na te DamakewanNamaratu, a intu hala ya Dama muy ikidna Namaratu muy,” kunna.18 A ta nepagtugut ni Mariya en a enna

nebar ta natolay hala i Hesus ta ituldu nakiden.

“Naitak kad na ya Dafu tamen O, ika-muy,” kunna tekid,

yaga nebar na hapa ya inuhohug ni Hesustentu.

Ya Pakipaita Ni Hesus Ta Ituldu Na Kiden19 A sangaw ta hiklam ta ye-yen para

na araw, araw na Liggu, a itta ya itulduna kiden ta takday bali, a sa nalitupan yangamin irwangan na bali en gafu ta talawda ta pinakadakal da kiden nga Hudyo.Ammi ka-ma la naglattog i Hesus nga nag-tayuk ta nagtatangnganan da en, a

“Namaratu ewan ya makkamu teka-muy,” kunna tekid.

20 A sangaw neuyad na ya kamat na kidentekid petta maita da ya piglat na lansakiden, otturu netuldu na hapa ya piglat napika en ta hakbu na en. A tekiden nakaitata intu hala ya dafu da en Hesus a pakenefulot ya talak da tentu.

21 “Namaratu ewan yamakkamu teka-muy,” kunna ha tekid, “te doban ta kamnga ange mangipadangag ta uhohug ku

Hwan 20:22 180 Hwan 21:9ta kuman na nepangidob ni Damakewanteyak,” kunna, kapye na kid inaswangan.

22A tentu en nagaswang tekid a“Pagdulotan muy na ya Kahalwa na

Namaratu nga manguffun tekamuy. 23Aya ngamin kiden pakoman muy ta liwatda kiden gafu ta pangurug da ta ipadan-gag muy a yen kid hala ya pinakoman naNamaratu ewan. Ammi ta awemuy ki-den pakoman gafu ta awedamangurug aitta hala tekid ya liwat da kiden,” kunna.Ya Awena Pangurug Ni Tomas

24 Ammi ta napolu en nepakipaita niHesus ta ituldu na kiden a awan i Tomastekid, ammi Siping ya agngilinan da tentu.25A sangaw ta ketta na en tekid a nebar datentu,

“Naita min ya dafu tamen,” kundatentu.Ammi ya tabbag na tekid a

“Awek sangaw kurugan ta intu amawek bit maita ya gafan na lansa takamat na kiden, te yaga iparubak yaguramay kin ta piglat na kiden ta kamatna kontodu hakbu na en,” kunna.26A sangaw ta takday Liggu a nagkakam-

pat ha ya ituldu na kiden ta bali en, anehulun hapa i Tomas tekid. A nalitupanda ha ya irwangan kiden gafu ta talaw daen, ammi ka-ma la nagtayuk i Hesus tanagtatangnganan da en, a

“Namaratu ya makkamu tekamuy,”kunna tekid.27A sangaw binaran na i Tomas.

“E ka bit sin, Tomas, te itam ya kamatku kidin. A iparubam hapa ya guramaymu ta palad ku kidin kontodu hakbu kin,te awem mina parigan ya awan mangu-rug am awa mangurugen mina,” kunnatentu.

28 “Ay, Afu, iko kad hala ya dafuk ikidna Dyos ku,” kunna hapa ni Tomas.29A ya uhohug ha ni Hesus tentu a

“Mappya te mangurug kan, Tomas,gafu ta naita nak na. Ammi ta mangu-rugen nga awan para la nakaita teyak apake nagāsgāsāt ammi teko,” kunna.30 A addu para ya nepaita ni Hesus ta

pakapangwa na ta ituldu na kiden ngaawan nesurat ta lebru in yan. 31 Ammiyen ta nesurat kun ya kadwan ta isinpetta yen kid ya pangurugan muy ta intuhala ya Anak na Namaratu ewan ikid na

Mangikerutanen nga nekari na tekitam,pettam kumanen am mangurug kam minatentu a ittan ya angat muy nga magnayungafu tentu.

21Ya Pamillu Na Pakipaita Ni Hesus

1 A sangaw ta mittan a nakipaita ha iHesus ta ituldu na kiden ta ihang na Alugna Tiberyas, a kumanin ya nepakipaita natekid. 2 Sa nagdadagga ig Simon, (intu halai Pedru,) ikid ni Tomas, ikid ni Natanyel ngataga Kana ta lugar na Galileya, ikid na duwakiden anak ni Zibadeyu, ikid na duwa parana kahulun da. A ya uhohug ni Pedru takahulun na kiden a

3 “Asakay! E yak na magsigay O, taalugin,” kunna.

“A mehulun kami mantu ay O,” kunnahapa na kadwan kiden.A nahahulun kid na nagbarangay ta

agyan na pagsigayan da en. A tāhiklamankid ta alugen, ammi awan pulus ta naalapda. 4A tentun gumāgākādna bilagen a sangadayu kid para la ta ba-naden, a itta la iHesusen nga umatayuk ta ba-naden, ammiaweda nelasin ta intu. 5A sangaw nagayagi Hesus tekid,

“O ey, itta hud ya naalap muy ta igu-pan tam?” kunna.

“Awan O,” kunda hapa.6 “A isaruwag muy mantu ya sigay

muy ta ziwanan na barangay muy, a ittahala sangaw ya maalap muy,” kunna hatekid.

A nesaruwag da mantu ta kuman na nebarna en tekid, a “Awe! ta kaddu na ikankiden,” te awedan magamid ya sigay da engafu ta dammatna en. 7Ayenyanepakamuni Hwan ta nagayagen tekid, a nebar na tePedru.

“Intu hala ya dafu tamen,” kunna.A gafu ta kumanen a alistu nagbarawasi

i Pedru, te magge nauhagan, a nagsilattukna ta danumen nga naglangoy tagad teHesus. 8Ammi nasirak ya kahulun na kidenta barangay da en nga naggerger ta sigayda en, te napannu ta ikan, a aweda pakeadayu ta ba-naden, te kuman na magatutna metru.

9 A sangaw tekid na nakadagut tabarangay da en a dana ittan ten ya

Hwan 21:10 181 Hwan 21:25umagātang nga afuy nga keasalan na ikan,a itta hapa ya pan.

10 “Alapan muy hapa sin ya kadwankidina ikan nga naalap muy,” kun niHesus tekid.11 A nagla-nug mantu i Pedru ta

barangayen, a inubadan na ya sigayenkapye da ginerger ta ba-naden. A mappyate awena napissang, te pake napannu tadadagkal na ikan, magatut a limafulu tallukid ngamin. A binaran na kid ha ni Hesus.

12 “E kanan sin, te maggub kitanan,”kunna tekid.

A pohutan da mina am pake intu, ammimamat kid, te aitan da haman. 13 A tanepangiagon ni Hesus ta ikan ta afuyen aenna negawat tekid, kumanen hapa ta pan.14Ayenmantu ya pakapamillu na pakipaitaniHesus ta itulduna kiden tentu ennatolayta pasi na en.

Ya Tabarang Ni Hesus Te Pedru15 A tekid na nakapaggub a itta ya neto-

toli nebar ni Hesus te Simon.“Simon, damagan ku teko am pake

ikaykayat nak ammi ta isin kid nakwam?” kunna tentu.

“On, Afu, te amum haman ta ikayat taka,” kunna hapa.

“A makkamu kan mantu ta kanan namangurug kiden teyak, te kuman kid nakalneruk kiden,” kunna hapa ni Hesustentu.16A sangaw ta mittan a pinidwa na ha ya

nebar na en.“Simon, damagan ku ha am iddukan

nak?” kunna.“On, Afu, te amum haman ta ikayat ta

ka,” kunna ha.“Tahonam mantu ya tolay ku kiden

nga kuman na kalneruk,” kunna ha niHesus tentu.17A sangaw nepamillu na ha ya nebar na

en.“Simon, kurug mantu ta ikayat nak?”

kunna.A nagdamdam na i Pedru gafu ta

mekatallu en nebar ni Hesus tentu, te“Kurug mantu ta ikayat nak?” kunna. Aya tabbag na en tentu

“Ay, Afu, iko yamakkamu ta ngamin, aamum ta ikayat ta ka,” kunna.A ya uhohug ni Hesus tentu a

“Makkamu kan mantu ta kalnerukkiden. 18 A ya pake ibar ku para

teko a kanayun nagbarbarawasi kan takababagu men para la, kapyem umangenagpapasyar ta kompormi na ikayatmen. Ammi sangaw am laklakay kan amagappa kan hapa, a takwan sangaw yamangbarawasi teko ta galut, a iange daka sangaw ta awem ikayat,” kunna.19A ye-yen na uhohug ni Hesus ya pangi-

pasikkal na ta pangpapasi da sangaw tePedru petta Namaratu hapa sangaw yama-dayawan gafu tentu. A ta nepaguhohug niHesus ta isin a “Dumagdag kan la teyak,”kunna.

20 A sangaw naglipay i Pedru, a du-magdag hapa i Hwan nga takdayen itulduni Hesus nga pake kofun na. Intu halaya kahebing ni Hesus ta nepamurab da enikid na nangpohut tentu ta nangitalaba ententu. 21 A ta nepakaita ni Pedru tentu anebar na hapa te Hesus.

“A anu sangaw ya makkwa ta tak-dayin, Afu?” kunna.

22 “A am ikayat ku ta matolay addetta awek pagtoli ta lutakin a anu hudya pakolangam? Intu la nonotam yadumagdag teyak,” kun ni Hesus tentu.

23A gafu ta inuhohug ni Hesusen a simanedhala ya bida ta ngamin kiden nagkakabagista awena sangaw masi ni Hwan. Ammiawena haman nebar ni Hesus ta awenamasi am awa “Anu hud ya pakolangam amikayat ku ta matolay addet ta awek pagtolita lutakin,” kunna.

Ya Pangipasikkal NaKadwanTaNesurat NiHwan

24 A ya kahulun da en nga binida nigHesus, a intu hala ya nangipasikkal ikidna nangisurat ta isin kid nga nakkwa, aamu na ngamin tolay sin ta kakurugan yanepasikkal na tekami. 25 A addu para yainingwa ni Hesus ta ketta na en ta isin,ammi am sa nesurat mina ya ngamin ki-den iningwa na a awan de ta ketunan nangamin kiden lebru.

Turin Kiden 1:1 182 Turin Kiden 1:13

Ya Tarabaku Na Turin KidenYa Gafu Na Suratin Yan

Ta pagyan na para la ni Hesus ta lutakina pake addu ya ituldu na kiden, ammi pinilina ya mafulu duwa tekid (Lukas 6:12-16),petta ikid ya kanayun mehulhulun tentu,petta pake ituldu na kid ta mappya. A yenkid ya nengagan na ta Turin na kiden, tedinob na kid nga ange mangipadangag tanepadamag na tekid, otturu pinasinapanna kid ta kagitta na pakapangwa na, pettaitta ya makkwa da nga mangipasikkal taipadangag da en (Lukas 9:1). A ya ngaganna takday ta mafulu duwa kiden a HudasIskaryote, a intu hapa ya nangitalaba teHesus. A ta nekabalin na nepangpapasi date Hesus a nebabawi ni Hudas ya nepangi-talaba na tentu, ammi nabalin na haman. Agafu ta kumanen a enna nebesin ni Hudasya bari na, a nasi hapa (Matyu 27:5). Aya bida in nga timunud ta isin a intu halaya nesurat ni Lukas ta takday tolay nganagngagan te Teyopilo, te nesurat na yatarabaku na kadwan kiden turin ni Hesus.

Ya Serbi Na Surat Ni Lukas1 Nagsuratak ha teko, Teyopilo, te itta

ya itulfuk ta napolu en surat ku teko.Intu la nabidak ta napolu en surat ku yatinarabaku ni Hesus ikid na netuldu naen ta nepamegafu na en addet ta araw nanetattullu na en ta langit. 2-3 A ta ku-man na nesurat ken a natolay hala i Hesusta kabalinan na nepamapasi da tentu, akanayun nakipaita ta turin na kiden addetta appatafulu na araw, te dana pinili nakid. A addu hapa ya nepaita na tekid ngamangipasikkal ta katolay na, yaga addupara ya netuldu na tekid ta gagangay napangikerutan na Namaratu. A yen kidhapa ya pinatudunan na ta pakapangwana Kahalwa na Namaratu, petta ange kidsangaw mangipadangag ta ngagan na.

4 A sangaw ta pagaammung nig Hesusikid na turin na kiden a nagkakakan kid. Aya uhohug ni Hesus tekid a

“Awemuy bit hamamagtugut ta isin ilina Herusalem, te indaganmuy bit ya Ka-halwa na Namaratu nga dana nekari niDamakewan tekamuy, te doban na hala

sangaw tekamuy ta kuman na nepadan-gag ku tekamuy ta idi. 5 Te maski amzinigut na kanan ni Hwan a mapasi-napān kam hapa sangaw ta Kahalwa naNamaratu, pettamakustu ya pagzigut naen tekamuy,” kunna tekid.Ya Tattullu Ni Hesus Ta Langit

6 A sangaw ta takday ha na araw a sanagkakampat kid ta utun na bagetay naOlibo, a itta ya pinohutan da te Hesus.

“Afu, damagan mi haen teko amarawin yan de ya pangpatugut mu tataga Roma kiden nga nanggubat ta lugartamin, petta ikitam hapa la nga Hudyoya makkamu ta lugar tamin?” kunda.7A ya tabbag na en hapa tekid a

“Namaratu hapa la ya makkamu amkanu sangaw na darun ikid na araw,ammi awena haman mebar tekamuy.8 Ammi am dumatang na sangaw yaKahalwa na Namaratu tekamuy a ma-pasinapān kam hapa ta pakapangwana en, petta itta ya turad muy ngamangipasikkal teyak ta tolay kiden.A mamegafu kam sangaw ta ili naHerusalem ikid na ngamin lehut na enta lugar na Hudeya, kapye muy san-gaw umange ta Samariya ikid na ngaminkiden lugar abat ta pagaddetan na lu-takin,” kunna hapa tekid.9 A tentun nakauhohug ta isin a kima-

ma la timullu ta langit, a tinatangad dala nga timullu abat ta limitap ta kulamen.10 A tekid para la imatangad a dimmatuya duwa na anghel ta hebing da en nganagbarawasi ta furaw. 11 A ya uhohug naanghel kiden tekid a

“Anu umatayuk kam para la ngaimatangad ta langit? Nagtugut nahaman i Hesusen, te ittan ta langit ewan.Ammi magtoli hala sangaw, te dumaguthala sangaw ta lutakin ta kuman nanepakaita muy ta netattullu na en,”kunna tekid.Ya Ngagan Na Turin Kiden

12 A ta nekabalin na a dumagut ya turinna kiden ta bagetay na Olibo, te yen yanangtugutanniHesus tekid, a nanoli kid nata umag na ili na Herusalem, te abikan la,te kuman na takday kilumetru ya kadayuna abat ta bagetayen. 13 A ta datang da

Turin Kiden 1:14 183 Turin Kiden 2:6

ta ili en a nagdulot kid hala ta bali ennga pagammakan da, a gimon kid hapata nagingutunen silid ta bali en. Itta iPedru, ikid ni Hwan, a Santiago, ikid niAndres, a Felipe, ikid nig Tomas, ikid niBartolome, a Matyu, ikid ni Santiago ngaanak ni Alfeyo, ikid ni Simonen nga naki-tapil ta idi ta gubyernuna taga Romakiden,ikid ni Hudas nga anak na takday Santiago.14 A sa nagyan kid ten makimalmallak taNamaratu, kontodu hina ni Hesus ikid nakadwan kiden babay ikid na kabagis kidenni Hesus, te nagdadagga hapa ya nonot da.

Ya Pangtali Da Te Hudas15 A ta pagpasan na pigahaw a nagaam-

mung ha ya magatut a dwafulu na man-gurug, a nagtayuk hapa i Pedru ta nag-tatangnganan da, te magbida tekid.

16-17 (v16b, 17) “Amu muy, kahkahu-lun ku, ya iningwa ni mina Hudasen,te intu bit ya takday kahulun tam nganakikahulun te Hesus, a nesipat hapa tatarabaku tamen. Ammi intu haman yanangitalaba te Hesusen, te enna netuludya nanggafut kiden tentu,” kunna.

18 (Ammi ta nepakaita ni Hudas tapinapasi dan i Hesusen a nagbabawi, aenna netoli ya netandan na padi kidententu, a sangaw enna hapa nesagapilya bari na en teHesus, te kinaddanganna ya hul na, a nagbesin na. A tentunbumlad a nabattak ya sirat na en, anekutkutet na ta lutak. Ammi yapiraken nga netoli na ta padi kiden,a yen ya negatang da ta lutak, pettaketanaman na takwan na tolay. 19 Ata nepakadamag na tolay kiden tagaHerusalem ta lutaken nga ginatang daa ‘Lutak naDaga’ ya nengaganda ta lu-taken. Ammi ya ngagan na ta agsitangna Hudyo kiden a ‘Akeldama’.)

20 (v16a, 20) A ya tulfu na uhohug niPedru a intu yan:

“A mappya mantu, kahkahulun, tanagdulot ya nebar na Kahalwa na Nama-ratu gafu te mina Hudasen, te nesuratna haman ni mina Dabiden ta lebru naKansyon kiden, te ya nebar na a

‘Mappya ta awan sangaw ta matolaynga masirak ta bali na en, a takwanmina ya metali tentu ta saad na en,’kunna.

21-22 A yen ya gafu na, kahkahulun ku,ta magpili kitam mina ta tali ni minaHudasen, petta intu sangaw ya kahulunmi nga mangipasikkal ta katolay ni Hes-usen. Ammi intu mina pilin tam ya tak-day kahulun tam nga lalaki nga dana du-magdag te Hesusen abat ta nepangzigutni Hwan te Hesus abat ta netattullu naen ta langit ewan.” kunna.

23 A gafu ta uhohug ni Pedru tekid a nebarda ya ngagan ni Matyas ikid ni Hose Husto,ammi Barsabas hapa ya takday ngagan niHose. 24A sangaw nakimallak kid;

“Ay Afu, amum ta nagtalekudan niHudas ya saad na en, a ittan ta lugarennga dana neparam tentu. A gafu taiko la ya makkamu ta nonot na ngamintolay a ituldum mantu tekami am inyaya pinilim ta duwa kidin, 25 petta metalimina teminaHudasenngamakipagserbita kadwan kiden turim,” kun na paki-mallak da.26A sangawpinagkihuda yanakesuratan

na ngagan na duwa kiden, kapye dasinukkut ya takday, a ya ngagan ni Matyasya nesukkutan da, a intu mantu ya tali nimina Hudasen, a nelista ya ngagan na takadwan kiden turin ni Hesus.

2Ya Iange Na Kahalwa Na Namaratu

1A sangaw ta kārawān na Pyesta na Pen-tikostes a sa nagkakampat ya mangurugkiden ta takday na bali. 2Amagananwan laa nepagka-ma da ya masikan na adug nganagafu ta langit ta kuman na masikan napaddad, te simarok ya adugen ta umag nabali en nga nagyanan da, 3 yaga itta hapaya sinang afuy nga nagtabnak ta ulu natagtakday tekid. 4A ka-ma la naggagindankid maguhohug ta magdaduma na agsi-tang, te sa napasinapān kid na ta Kahalwana Namaratu, a inatadan na ya tagtakdaytekid ta uhohugan da.

5 A ta arawin yen hapa a dana ittanten Herusalem ya pake addu na tolay nganagafu ta magdaduma na lugar ta ngaminpaglelehut, te umange kid nakipyesta tasakā Hudyo da kiden, te dana simarok kidna ta relisyonnaHudyokiden. 6Anepagka-ma da hapa ya sitang na naguhohug kidenta magdaduma na agsitang, a enda kid

Turin Kiden 2:7-8 184 Turin Kiden 2:25pake dangagan. A pake nepagpaka-lat dakid hapa, te nadangag da ya kuman natagtakday agsitang da ta bida da en.

7-8“TagaGalileya hamanye-yan kid natolay, a pa-pa-nun da mantu makauho-hug ta dana agsitang tam kidin?” kunda.

A pake nefulot ya pagpaka-lat da ngamangdangag ta uhohugan da.

9 A ya tolay kiden nga nakadangag aitta ya taga Partya, ikid na Medya, Elam,Mesopotamya, Hudeya, Kapadosya, Pontu,ikid na Asya. 10 A ya kadwan kiden yataga Parigya, Pampiliya, Egipto, ikid nakadwankiden lugar ta iten Libya ta bikat naSirene. A itta hapa ya kadwan kiden tagaRoma nga Hudyo ikid na Hentil nga danasimarok ta relisyon na Hudyo kiden. 11 Aya kadwan kiden para a taga Kareta kid ikidna Arabya, a nagdaduma hapa ya ngaminkiden agsitang da. A yen ta nagpaka-lat kidnga magdangag, te ya nebar da a

“Anu haman ta bidan da ya paka-pangwa na Namaratu ta agsitang na gin-tatakdayan tekitam?” kunda.

12 A gafu ta napopoyung kid na a nag-impopohutan da para am anu ya gafu napakauhohug da ta takwan na agsitang.13Ammi ya kadwan tekid a nedadula da kid,te “Magilellaw kid malat O,” kunda.

Ya Pangipadangag Ni Pedru14 Ammi ta nepakadangag ni Pedru ta

inuhohug na tolay kiden a imatubang natekid, a pake pinasikan na ya paguhohugna, petta dangagan da ya tabbag na tainuhohug da en, a nakihebing hapa tentuya kagitta na kiden nga turin.

“Ikamuy, kahkahulun, ikid na kagittaknga Hudyo, a dangagan muy ya uhohugku tekamuy, kontodu ikamuy nga mag-pasyar ta isin Herusalem. 15 A awemuymina pahig ta nellaw kami na kahulunku kidin ta isin, te itta hud yamellaw amlalakwat para la. 16-17 Intu la nagdulottekami ya kuman na dana binida niminaHowel nga aglavun na Namaratu ewan,te ya uhohug na en ta dadagkal tamkiden a

‘Itta ya nepadangag na Namaratuewan teyak,’ kunna, ‘te sangaw amtanagay na kan ya pagaddetan naarawin yan a pasinapān na kan san-gaw ya ngamin tolay ta Kahalwa na,

a ya simsima muy kiden nga lālākiikid na babay a manglavun kid.

A itta kan sangaw ya magmatakar talālāki muy kiden, a makatahinapkan sangaw ya kalalaklakayan muykiden.

18 A ya ngamin kiden daddoban naNamaratu nga lalaki pase babbaya pasinapān na kid kan sangaw taKahalwa na, petta manglavun kid,’kunna.

19 “A ya takday para uhohug ni minaHowel a

‘Itta kan sangaw ya ipaita na Nama-ratu ta langitewan ikid na lutakinnga pagpaka-latan na tolay kiden,te itta kan sangaw ya daga ikid naafuy ikid na makanag na asok.

20 A sangaw am magsugiram kan yabilag, ikid na magdarag ya hulan takuman na daga, a yen kan sangawya kadakalan na araw na Dafu tamnga kahighigalan, te yen kan yaaraw na pangpa-gang na ta ngaminkiden nakaliwat ta utun na lutakin.

21 Ammi maski am inya kan sangawya makimallak tentu a ikerutanna,’ kunna paen ni mina Howel,kahkahulun.

22 “A dangagan muy mantu, kahkahu-lun, ya ibar ku para tekamuy, te yalalaki en Hesus nga taga Nasaret, anepasikkal na ta intu hala ya dinobna Namaratu ewan, te dana amu muyhaman ya ngamin kiden iningwa na taatubang tamnga nagpaka-latan tam ikidna nakaitan tam ta pakapangwa na en, ayen kid ya mangipasikkal ta itta ya Na-maratu tentu. 23 Ammi gafu ta dana enamunaNamaratu a dana uray na hapa taye-yen hala na tolay ya mangikaru ta li-wat tam kiden, a nepalubus na mantu taitta ya mangitalaba tentu petta idarummuy. A ye-yan na tolay ya nepapapasimuy, te emmuy haman netulud ta awankiden makkamu ta Dyos petta pagappanda ta kayu. 24 Ammi maski kunna ten anatolay hala, te inubadan na Namaratuya pasi na, te awena mabalin ta iguwadna pasi na en.

25 “A gagangay ta natolay hala i Hes-usen, kahkahulun, te itta ya nesurat nimina Dabiden nga narikna na ta nonot

Turin Kiden 2:26 185 Turin Kiden 2:43na, ammi intu binida na ya nagdulot teHesusen, te ya nebar na a

‘Kanayun mariknak ya pakihulhulunna Dafu kin, a awek na mantu mag-burung, te itta la ya Namaratu tahebing ku.

26 A ikansyon ku mantu ya talak nanonot kin, te maski am anu ya du-matang teyak a itta ya ikatalak kuta matolayak hala.

27 Te amuk, Afu, ta awem la isirakya kahalwakin ta agyan na nagpasikiden, ikid na awem la ipalubus tamalabag ya barikin gafu ta takit nanonot mu teyak.

28Mappya hapa yen, Afu, te netuldumteyak ya dalan na katolay ku, pettamagayayatak sangaw ta atubangmu,’ kun na surat ni mina Dabiden.

29 “Ammi ya pake ipasikkal ku paratekamuy, kahkahulun, a bakkan hamanta bari ni Dabiden ya ikayat na uhohuganna surat na en, te pake nabayag nahaman ya nepasi na en, a itta la ya tanamna en tekitam abat ta ayanin. 30 Ammigafu ta aglavun i mina Dabiden a yenya linavun na te Hesusen, te ninonotna ya nepagasingan na Namaratu tentuta pagbalinan na sangaw ya takday sim-sima na ta pake atata-nang na ari ngamakkamu ta ngamin. 31 A kuman naaitan na ya simsima na en nga magbalinsangaw taMangikerutan, kumanenhapata pasi na ikid na katolay na en. A yenta dana inuhohug na ya uhohugan nasimsima na en ta awena sangawmasirakna kahalwa na en ta agyan na nagpasikiden, ikid na awena sangaw malabagna bari na en. 32 A awan mantu tatakwan na binida ni mina Dabiden ambakkan la te Hesus, te intu hala ya tino-lay na Namaratu ewan, a ikami hapa yamangipasikkal ta katolay na, te ikami yanakaita tentu.

33 “A gafu ta pinātā-nāng na Nama-ratu ewan a intun ya makkamu mag-turay ta ngamin, a pinakimohayan naDama na en, petta intu ya mangidobta Kahalwa na en nga dana nebar natekami. A intu mantu ya nagafun nanaita muyen tekami ikid na agsitangkiden nga nadangag muy. 34 A bakkanmantu ta bari ni mina Dabiden ya ikayat

na uhohugan na surat na en, te bakkanhaman ta intu ya timullu ta langitewanam awa Dafu na en, te ya uhohug ha niDabiden ta takday para na surat a

‘Nadangag ku ya uhohug naNamaratuta Dafu kin, te “E ka sin magtuttudta ziwanan kin, 35 te pagbalinanku sangaw ya katapil mu kiden tadaddobam,” kunna tentu.’

36 “Mappya mantu, kahkahulun, taikamuy ngamin nga Istralita ya pakemakkamu ta iningwa na Namaratuewan, te ya Hesusen nga pinagappamuya intu hala ya pinagbalin na Namaratuewan ta Dafu tam ikid na Mangikerutantekitam,” kunna.

A yen la ya abat na binida ni Pedru tekid.37 A ta nepakadangag da ta uhohug ni

Pedru a pake narikna dan ya liwat da, apinohutan da teg Pedru ikid na kagitta nakiden turin am anu mina ya kwan da pettamapakoma kid mina. 38 A ya tabbag niPedru tekid a

“Magbabawi kanan mina ta gagan-gay muy ikid na liwat muy, a pazigutkanan ta ngagan ni Hesus Kristu, pettapakoman na kam, a maatadan kam hapasangaw ta Kahalwa na Namaratu. 39 Teyen ya nekari na Dafu tam Namaratutekitam Hudyo ikid na anak tam kidin,kontodu ngamin kiden agagayan na ngataga adayu na lugar,” kunna.40 A addu para ya nedagga ni Pedru ta

nepagtabarang na tekid.“Ikerutan muy ya bari muy, petta

awemuy mina mekabkabat ta kagittamuy kiden nga magnonot ta killu nanonot,” kunna tekid.Ya Gagangay Na Popolu Kiden Mangurug

41A ya ngamin kiden nangurug ta inuho-hug ni Pedru a pazigut kid hapa, a itta yatalluribu na tolay nga nedagga ta mangu-rug kiden ta arawin yen. 42A kinanghahawkid nga naggagimung, te pake ikayat da yamagdangag ta ituldu na turin kiden, ikid namakimallak, ikid na magkakan ta netulduni Hesus tekid ta panadamdaman da ta pasina en. 43A pake nahigalan ya ngamin tolaygafu ta mangurug kiden, aglalo teg Pedruikid na kagitta na kiden turin, te addu yapinadpadatu da ta pakaitan ta pakapangwana Namaratu tekid.

Turin Kiden 2:44 186 Turin Kiden 3:1844 A ya gagangay hapa na mangurug

kiden a sa naggagitta ya ngamin nonot da,te naginsipsipat kid ta ngamin kiden kwada. 45 A am itta ya awan tekid a maglakuya kadwan kiden ta lutak da ikid na kukwada, otturu nesaned da ya naglakun da enta awan kiden ta kwa. 46A naghahulun kidhapa nakigimung ta simbaan na Namaratuta kinanghahaw, kapye da nakipagkakanta babali da kiden. A pake nagayayatkid, 47 te matalak kid nga magdayaw taNamaratu ewan, a pake nekamat da kidhapa na kadwan kiden tolay. A dumakal ladumakal ya kaddu na mangurug kiden, tekinanghahaw itta ya nedagga na Namaratuta bagu kiden mangurug.

3Ya Pagmappya Na Pilay

1 A sangaw ta takday na araw ta furaba umange ig Pedru ikid ni Hwan ta sim-baanen, te yen ya oras na pakimallak naHudyo kiden. 2A tekid simarok ta kinan daen “Ispot na Irwangan” a itta ya pilay nganagidda ta bikat na irwanganen, a nakilim-limut, te dana pilay kan abat ta nekeanakna en, a kada araw iange da ta irwanganna simbaanen, petta makilimlimut ta tolaykiden nga umange makimallak.

3 A ta nepakaita na teg Pedru ikid niHwan nga simarok ta simbaanen a na-gadang hapa ta limut na tekid. 4A itan da labit, kapye na nebar ni Pedru ta “Tangadanna kami bit ay,” kunna tentu. 5 A tinangadna kid hapa, te matalak ta itta ya igawat datentu. 6Ammi ya uhohug ni Pedru tentu a

“Awan haman ta pirak ku, ammiiatad ku hala teko ya itta teyak. Mag-tugut kan mantu gafu ta pakapangwani Hesusen nga Mangikerutanen tagaNasaret,” kunna ta pilayen,

7 kapye na inibbalan ya kamat na en apinatayuk na. A ka-ma la nagsikan yanagtotopan na tulang na takki na kiden.8 A timollok nagtayuk, a nagpapa-yat na.A sangaw himulun hapa teg Pedru ngasimarok ta simbaanen, a netoltollok nahapa ya pakatugut na ikid na pagdayaw nata Namaratu.

9 A ya kadwan kiden tolay ta umag nasimbaanen, a dinadulangan da la ya lalaki

en nga magpapa-yat magdayaw ta Nama-ratu, 10 a nabilbig da ta intu hala ya pilayennga imatogkok nakilimlimut ta Ispot na Ir-wangan na simbaanen, a umagahalang kidla tentu, te anu kawagan na ta nakatugutna.

Ya Bida Ni Pedru Ta Simbaan11 A tekiden imuhet a gimafut para la

ya lalaki en teg Pedru, a alistu hapa yatolay kiden nga ange nangkalihung tekidta agyan na kinan da en Pagsigongan niSolomun ta hebing na simbaanen, te pakenepagpaka-lat da ya pilayen nga nagtayuk.12 A ta nepakaita ni Pedru ta tolay kidennangkalihung a nagbida hapa tekid.

“Anu kawagan na, kahkahulun, tapagpaka-latmuy ya pagmappyana lalakiin? A anu haman ta umagahalang kamtekami ta kuman na ikami ya nam-agmappya tentu? Itta hud ya paka-pangwa mi petta mapatugut mi ya pi-layin? 13Awan ta takwan na namagmap-pya ta tolayin yan am bakkan ta Na-maratu ewan nga Dyos na gingginafutam kiden Abraham, ikid ni Isak, ikid niHakob, petta madayawan ya Anak na enHesus gafu ta pagmappya na pilay.

“A intu hala ya emmuy netulud te Gu-bernadoren Pilato petta papapasi muy.A inibbatan na mina ni Pilato en ammiinawe muy haman. 14 Inawe muy mantuyamappya na tolay nga negitta ta Nama-ratu ewan, a intu hud la pinalattog muyya nabaluden nga namapasi ta tolay.15Ammi ya mangatad ta pagtolayan tama yen haman ya nepapapasi muy. Ammimaski kunna ten a tinolay hala naNama-ratu ewan, a ikami hapa ya nakaita ikidnamangipasikkal ta katolay na. 16A gafuta ngagan ni Hesusen ikid na pangikata-lak mi tentu a pake mappyan ya bari nalalaki in yan, te maita muy haman, adana amumuy hapa ta pilay ta idi, ammimasikan kad na magtugut.

17 “A maski am nepersa muy ya pasini Hesusen a amuk, kahkahulun, ta awe-muy amu ya iningwa muy, a kumanenhapa ta pinakadakalmuy kiden. 18Ammigagangay tamazigatan yaMangikerutannga dinobnaNamaratu, te yenhamanyadana binida na gafu ta aglavun kiden. Apinagdulot nan mantu ya binida da en.

Turin Kiden 3:19 187 Turin Kiden 4:1319Amappyamantu tamagbabawi kanan,a makipakoma kam tentu petta azin naya liwat muy kiden, a paglampawan nasangaw ya pagzigātān muy. 20 A dobanna ha sangaw i Hesus tekitam, te intuhala yaMangikerutan nga dana nebar nata dadagkal tam kiden. 21 Ammi map-pya ta magyan la bit ta langitewan abatta pangpabagu na Namaratu ta ngaminpaglelehutin, te yen ya dana nebar naaglavun na kiden ta palungu na araw.

22 “Ya uhohug ni mina Mosesen tadadagkal tam kiden a

‘Mangidob sangaw ya Namaratuta takday aglavun ta kuman nanepangidob na teyak, ammi kagittamuy hala sangaw, a mappya tadangaganmuy ya ngamin ituldu natekamuy.

23 Ammi ya awan sangaw mangdan-gag ta aglavunin yen a madugimansangaw medagga ta tolay kiden naNamaratu a mapa-gang,’ kunna.

24 “A maski i mina Samwel ikid nakadwan kiden aglavun na Namaratunga timunud tentu a sa ikid haman yadana nangibar ta dumatangen tekitamta araw tam. 25A ikitananmantu ya nag-dulotan na ngamin binida na aglavunkiden, a sa mesipat kitam hapa ta naki-tahatun na Namaratu ta dadagkal tamkiden, te yen haman ya uhohug na temina Abrahamen:

‘Bendisyonan ku sangaw ya ngamintolay ta paglelehutin gafu ta takdayna simsimam nga magafu sangawteko,’ kunna haman te mina Abra-hamen.

26 A yen ta ikitam Hudyo ya napolu nangi-doban na Namaratu ta Anak na en Hesus,petta mabendisyonan kitam gafu tentu,petta pagtalekudan tam ya gagangay tamnga awan ta kapkappyan na,” kunna.

A yen ha ya addet na uhohug ni Pedrutekid.

4Ya Pangimbestigar Da Teg Pedru Ikid Ni

Hwan1A ta paguhohug da para la nig Pedru ta

tolay kiden a neddatangan na kid na padikiden, ikid na kapitanen ta simbaanen, ikidna Saduseyu kiden. 2 A nagporay kid na

teg Pedru gafu ta ituldu da ya tolay kiden,yaga aweda ikayat ya netuldu da en tamatolay sangaw ya nagpasi kiden gafu takatolay ni Hesusen. 3 A yen ta ginafutda kid, ammi gafu ta furab na a enda kidbit ibalud, petta idarum da kid sangaw talalakwat. 4 Ammi maski kunna ten a danaaddun ya nangurug ta uhohug nig Pedru, apake umaddun ya bilang na ngamin kidenmangurug te Hesus, te ya bilang na lālāki laa limaribu kid.

5 A sangaw ta lalakwat a nagkakampatya ngamin kiden pinakadakal na Hudyokiden ta ili na Herusalem. 6 A nehulunhapa ig Annas nga mayor na padi kiden,ikid ni Kaypas, a intu hapa kahulun da yatakday na Hwan, ikid ni Alehandru, ikid nakadwan kiden para kahulun ni Annas. 7 Asangaw nepaalap da ig Pedru ikid ni Hwan,a pinagtayuk da kid ta nagtatangngananna nagkakampat kiden, kapye da kid in-imbestigar.

“Anu hud ya pakapangwa muy, onoinya hud ya nginaganan muy, pettamagmappya ya pilayen?” kunda tekid.8A pake napasinapān i Pedru ta Kahalwa

na Namaratu ta pagtabbag na tekid:9 “Apo Kadadakalan, am imbestigaran

da kami gafu ta mappya na tarabakunga iningwa mi ta pilayin 10 a ipadangagku mantu ya gafu na tekamuy, kontodungamin kiden kagittak nga Istralita. Teya pakapangwa na ngagan ni Hesus ngaMangikerutanen taga Nasaret a yen yagafu na ta nagmappyan ye-yan na lalaki,petta makatayuk ta isin atubang muy.

11 “I Hesusen mantu ya batu en ngadana nabida ta surat na Kansyon kiden,te intu hala ya neatad naNamaratu teka-muy petta isaad muy mina ta kumanna kepundasyon na bali, ammi newaradmuy haman. Ammi netoli hala na Na-maratu, a pinagbalin na ta kadakalan nabatu ta bali na. Te maski am pinagappamuy a tinolay hala na Namaratu ewan.12 A awan ta takwan na mangikerutanam bakkan te Hesus, te awan pulus tatakwan na neatad na Namaratu ewanta ikatalak tam mina, petta mekerutankitam,” kun ni Pedru tekid.13 A ta nepakadangag na padi kiden ta

uhohug nig Pedru ikid ni Hwan a

Turin Kiden 4:14 188 Turin Kiden 4:36-37“Anu haman ta maturad kid, bakawa

gagangay kid haman la na tolay ngaawan ta adal?” kunda.

A sangaw ninonot da ta maturad kid gafuta kahulun na kid ni Hesus. 14 Ammi awanhaman ta pangihuyan da tekid, te aitanda haman ya lalaki en ta nagmappyan, aumatayukhapa ta hebing da en. 15Agafu takumanen a pinadayu da kid bit ta assang, tepagbabidan da bit am anu ya uray da tekid.

16 “A anu mantu ya kwan tam ta isinkid na tolay? Awena haman mele-mad ya nehuga da ta pilayen, te amuhaman na ngamin tolay ta ngamin ili naHerusalem?” kunda.

17Ammi tekid na nakanonot a“Mappya ta pake tātālawan tam kid,

petta awedan sangaw ipadangag ya nga-gan ni Hesus ta tolay kiden, pettaawenan sangaw dumakal na uhohug,”kunda.18 A sangaw pinaayagan da ha ig Pedru,

a pake nebar da ta awedan sangaw ipadan-gag ya ngagan ni Hesus. 19Ammi ya tabbagnig Pedru tekid a

“Mappya ta pake nonotan muy amanu ya ikayat na Namaratu ewan, temapmappya hud ta ikamuy ya kuruganmi ammi tentu? 20 Ammi am ikami aawena mabalin ta awemi ipadangag yanaita mi ikid na nadangag mi,” kunda.21 A gafu ta kumanen a pake tinatalaw

da kid ha, kapye da kid pinatugut, te awanhaman ta pambar da nga mangpa-gangtekid gafu ta tolay kiden, 22 te samatalak yangamin tolay, a dinayawan da ya Namaratugafu ta iningwa nig Pedru ta pilayen, tenasurok ta appatafulu na darun ya kapilayna en.

Ya Pakimallak Na Mangurug Kiden23 A ta nepakauhet nig Pedru ikid ni

Hwan a umange kid ta agyan na kahulun dakiden mangurug, a binida da ya uhohug napadi kiden ikid na kalalaklakayannaHudyokiden tekid. 24A gafu ta binida da en tekida sa nagdadagga kid na nga makimallak taNamaratu:

“Ay Afu Namaratu, iko hala ya Dyosminga namadday ta langit ikid na lutak ikidna bebay ikid na ngamin kiden matolayta paglelehutin. 25 A ta ayanin, Afu,nonotam ya nepeuhohug mu ta tagabu-men mina Dabid nga pinasinapam ta

Kahalwam, te ya uhohug na en ta takdayna surat a

‘Anu haman ya pagloko na Hentil ki-den ta ikatupag da ya Namaratu?Aweda hud amu ta melogot kid?

26 Te mangiparan haman ya ari dakiden ta gubat, petta maghahulunkid nga makitapil ta Namaratu ikidna dinob na en nga Mangikerutan,’kunna.

27 “A kakurugan, Afu, ya inuhohug niDabiden, te nagdulot hala ya kuman nabinida na en ta isin ili naHerusalem, te i Arien Herud, ikid na Hudyo kiden, ikid ni Gu-bernador Pilato, ikid na Hentil kiden, a saikid haman ya nangigakkad ta pasi na anakmen Hesus nga netunglak mu ta dafu mi.28 A maski aweda naamu a nedulot da halaya dana negakkad mu ta nonot mu hapa la.29A ta ayanin, Afu, a nonotamyapanatalawda tekami, a atadan na kami hapa ta tu-rad mi, petta awemi sangaw magtalaw ngamangipadangag ta uhohug mu, te ikami yadaddobam. 30 A uyadam hapa ya kamatmu, Afu, petta magmappya ya magtatākitkiden, a mangihuga ka hapa ta pakaitan,petta mehulun hapa ya pakapangwam tapangipadangag mi ta ngagan na anak menHesus, Amen,” kun na pakimallak da.

31 A tekid nabalin nakimallak a nawal-wag hapa ya bali en nga nagāmmunganda, a sa napasinapān kid ta Kahalwa naNamaratu, a pake naturad kid nga nangi-padangag ta uhohug na Namaratu.

Ya Pagtatakday Na Mangurug Kiden32 A ya ngamin kiden mangurug nga

nagyan ta ili na Herusalem a nagdadaggaya ngamin nonot da, a awan ta naginggumtekid am awa sa kwa da ngamin ya kwa natakday tekid. 33 A ya turin kiden hapa apake masikan ya pangipasikkal da ta kato-lay ni Hesus, a dakal hapa ya panguffun naNamaratu tekid ngamin. 34 A awan hapata kurang na maski am takday la tekid,te ya kadwan kiden nga makākwa ta baliono lutak a nelaku da hapa ya kwa da, 35 asangaw nedatang da ya naglakun da enta turin kiden, otturu nesaned da hapa tatagtakday tekid ta mekustu ta masapul da.

36-37 Kumanen hapa ya iningwa ni Hoseen nga taga Sipre, te nelaku na ya takdaylutak na, a neange na hapa ya naglakun naen ta turin kiden petta isaned da. Ammi

Turin Kiden 5:1 189 Turin Kiden 5:21ya agngilinan da te Hose a Barnabas, gafuta malalaki mangpaturad ta kahulun nakiden.

5Ya Tulad Nig Ananayas Ikid Ni Sapira

1 A itta hapa ya magatawa, ig Ananayasikid ni Sapira, nga naglaku hapa ta kadwanlutak da, 2 ammi nagbidan da ta awedasa iatad ya naglakun da en ta lutaken, tenesirak da ya kadwan. A sangaw nedatangni Ananayas ya iatad da en ta turin kiden.A ya uhohug na tekid a

“Nelaku min hapa ya takday lutak mi,a itta in ya ngamin naglakun mi,” kunnatekid.3Ammi ya uhohug ni Pedru tentu a

“Ananayas, anu kawagan na ta kinu-rug mu ya nepanonot ni Satanas teko?Nagtuladam mantu ya Kahalwa na Na-maratu, te nesirak mu haman ya kad-wan naglakun muy ta lutak muyen.4 Awemuy hud lutak ta awemuyen parala pangilaku? Amaski nelakumuy a inyahud ya makākwa ta naglakun muyen ambakkan ta ikamuy hapa la? Anu kawaganna mantu ta nakanonot ka nga magtu-lad? Bakkan haman la ta tolay ya nagtu-ladam, te pahigmu tamelemadmu hapata Namaratu ewan,” kunna tentu.5-6A ta pakadangag ni Ananayas ta uho-

hug ni Pedru a ka-ma la natukalit nasi.A enna inulolatan na babbagu kiden yabari na en kapye da neuhet netanam. Apake nagtalaw na hapa ya ngamin kidennakadangag ta pasi na.

7 A sangaw ta nepagpasa na kuman natallu na oras a dumagdag hapa ya atawa naen Sapira ta agyan na turin kiden, ammiawena amu ta nasin ya atawa na en. 8 A yauhohug hapa ni Pedru tentu a

“Ibar mu bit am ye-yan ya ngaminnaglakun muy ta lutak muy?” kunna.

“A on ay, intu la yen,” kunna hapa.9 “Anu kawagan na ta nagbidan muy

na atawam ta magtulad kam ta Kahalwana Dafu tamewan? Itam awa dumatangna ya ume kiden nangitanam ta atawa-men, a ikon hapa ya itubbat da itanamta ayanin,” kun ni Pedru tentu,

10A ka-ma la natukalit hapa nasi.

A ta nesarok na babbagu kiden a ned-datangan da ya babbayen nasi, a neuhet dahapa netanam ta hebing na atawa na en.11A gafu ta kumanen a pake nagtalaw na yangamin kiden mangurug kontodu ngaminnakadangag ta isin.

Ya Kadwan Kiden Nehuga Na Turin Kiden12-13 A ya gagangay na turin kiden a

nagdadagga ya nonot da nga kanayunmagkakampat ta Pagsigongan ni Solomunnga netulfu ta simbaanen. A pake di-nayawan na kid hapa na tolay kiden ngaumange nagdangag tekid, ammi ya kad-wan kiden mangurug a aweda nesipat tatarabaku da gafu ta talaw da. A addu hapaya nehuga na turin kiden ta tolay kiden ngakimahad tekid.

14 A kinanghahaw umaddu la ya man-gurug te Afu Hesus nga lālāki pase bābāy.15 A gafu ta kumanen am kada magtalib iPedru ta babali kiden nga ange ta agyanna simbaanen a alapan hapa na tolay kidenya nagtatākit kiden ta bali da, a iange dakid itabnak kontodu agiddan da kiden taaāngen na en petta masi-ged na kid naalinu na en am magtalib, talo am yen yapagmappyān da. 16 Maski ya tolay kidenta kadwan kiden lugar nga abikan ta ilina Herusalem a enda hapa nekahad tekidya nagtatākit kiden ikid na pinagzigat naanitu, a sa nagmappya kid ngamin.

Ya Pangibalud Da Ta Turin Kiden17 Ammi ya mayor na padi kiden ikid

na kahulun na kiden nga Saduseyu a pakepumassil kid na ta turin kiden, 18 a yen taenda kid nepagafut, a nepebalud da kid.19 A sangaw ta hiklam a umange ya takdayanghel naNamaratu ta agyan na kebaludanna turin kiden, a hinukatan na ya irwanganna en a pinohet na kid, ammi awena kidhapa narikna na naggwardya kiden. 20A yauhohug na hapa tekid a

“Magtoli kam hala sangaw ta simbaa-nen, a idulot muy hala ituldu ya baguen angat muy ta tolay kiden,” kun naanghelen tekid.21 A ta nekabalin na anghelen nga

maguhohug tekid a nagtugut kid na. A talalakwat a umange kid ha ta simbaanen,a nangituldu kid ha. A ya mayor na padikiden hapa ikid na kahulun na kiden a dana

Turin Kiden 5:22 190 Turin Kiden 5:41pinagmamiting da ya konsihal kiden ikidna ngamin kiden kalalaklakayan na Hudyokiden, petta imbestigaran da ya turin ki-den, te parig da ta mabalud kid para la. Adinob da mantu ya ange mangalap tekid taagyan na agbaludan. 22 Ammi ta datangna polis kiden ta agyan na agbaludanen aawan kid na haman, a nagtoli mantu yapolis kiden petta ibar da ta nagmamitingkiden.

23 “Datang mi ta agbaludanen, a ittahala ya naggwardya kiden, a nekandadopara la ya litup na agbaludan, ammita nepangihukat mi a awan haman yanabalud kiden,” kunda.

24A pake naburungan na ya magtaronen tasimbaanen kontodu padi kiden, te nonotanda am anu ya makkwa sangaw gafu tanakauhet ya turin kiden. 25 Ammi maga-nanwan la a itta ya takday umange nangi-padamag tekid.

“Itta haman ya nebalud muy kiden taagyan na simbaanen, a mangituldu kidha,” kunna.

26 A umange ha mantu ten ya polis kidenkontodu kapitan na simbaanen, a ginafutda ha ya turin kiden. Ammi aweda kidpinalpaluk, te nagtalaw kid hapa ta tolaykiden talo am mangwarad kid ta batu.

27 Ta nepangidatang da tekid ta agyanna nagmamiting kiden, a pinagtayuk dakid ta atubang na pinakadakal da kiden,a inimbestigar na kid na mayor na padikiden.

28 “Anu awemuy haman dangdanga-gan ya nebar mi tekamuy? Te nehangatmi haman ta mangituldu kam ta ngaganna tolayin yen, ammi pake pinannumuyhud la ya ili na Herusalem ta netuldumuyen tentu, yaga ipapilit muy para taitta ya liwatmi gafu ta pasi na en,” kunnatekid.29A ya tabbag nig Pedru tentu a

“Awena mabalin ta magimmang kamimangituldu, te mapmappya ta Nama-ratu ya pake kurugan mi ammi ta sakātolay mi,” kunda.

A sangaw dinaggan ni Pedru ya tabbag na:30 “Nonotan muy mina ya iningwa

na Namaratu ewan. Gafu ta intu halaya Dyos na dadagkal tam kiden a tino-lay na hala i Hesusen nga pinagappamuy. 31 A intu para ya pinātā-nāng na

petta makipagtogkok ta hebing na en,te pinagbalin na ta Dafu tam ikid naMangikerutan tekitam. A ta ayanin aibar na ta magbabawi kitam petta pako-man na kitam ta liwat tam kiden. 32 Aikami na kahulun ku kidin ya mangi-pasikkal ta ngamin nabidak tekamuy.Ammi bakkan la ta ikami, te nehulunhapa ya pangipasikkal na Kahalwa naNamaratu nga neatad na tekami kon-todu ngamin kiden mangurug tentu,”kun ni Pedru tekid.33 Ammi gafu ta inuhohug na en tekid

a pake nagporay kid na, a negakkad daya mamapasi tentu kontodu kahulun nakiden. 34 Ammi nagtayuk hapa naguho-hug ya takday Pariseyu nga nagngagan teGamaliyel, a pake dayawan na tolay kiden,te malalaki mangituldu ta lintig na Hudyokiden. A pinohet na bit ya turin kiden,kapye na naguhohug ta kahulun na kidennga magimbestigar.

35 “Mappya, kahkahulun, ta awetammina gamman ye-yen kid na tolay taloam makaliwat kitam hapa. 36A nonotanmuy i mina Teyudasen ta kwa en sina, tepinātā-nāng na ya bari na, a pinadagdagna hapa ya appatagatut na lālāki. Ammiawena haman napagbalin ya gakkad naen, te pinapasi da hala, a sangaw neku-tukutet hapa ya dumagdag kiden tentu.37A sangaw pumatalin hapa tentu iminaHudasen nga taga Galileya ta araw napagilista, a addu hapa ya pinadagdag nata kahulun na. Ammi pinapasi da hapayen, a nekutukutet hapa ya kahulun nakiden. 38-39 A kumanen hapa sangawta isin kid na tolay, te am nonot dahapa la ya pagafun na tarabaku da amelogot kid hala sangaw. Ammi am an-garigan ta Namaratu ewan ya mangpat-urad tekid a awemuy sangaw mapagka-mag ya tarabaku da. A ya tabarang kumantu tekamuy a pagurayan muy kid la,talo am Namaratu ya nangidob tekid, amekwenta ta Namaratu ya tapilan muy,”kunna.40 A gafu ta kumanen kinurug da ya

tabarang na en. A ta nepangpatoli da taturin kiden a nepapaligat da kid la, kapyeda ha nebar ta awedan sangaw ipadangagya ngagan ni Hesus, a sangaw pinatugut dakid. 41 A tekiden nagtatugut ta miting na

Turin Kiden 5:42 191 Turin Kiden 7:1pinakadakal kiden a nataltalakan kid halagafu ta nekatalak na kid na Namaratu ngamagattam ta keamamat da gafu ta ngaganni Hesus. 42 A ta kinanghahaw nedulotda hala ya mangituldu ta simbaanen pasebabali na tolay kiden, a nepadangag da la iHesusen nga Mangikerutan.

6Ya Problema Da Nga Mangisaned Ta

Rasyon1 A ta isin kid na araw a umaddu la

umaddu ya mangurug te Hesus, ammi yanaguhohug kiden ta agsitang na Giregu anagmamulmug kid ta naguhohug kiden taagsitang na Hebreyu, te am kada mesanedya rasyon na balu kiden nga bābāy ta ki-nanghahawanataliban garay ya balu kidennga Giregu. 2 A yen ta pinagkakampat naturin kiden ya ngamin kiden mangurug taili na Herusalem, petta pagbabidan da yaproblema da nga mangisaned ta rasyon. Aya uhohug da tekid a

“Dulay haman am ikami ya makkamumangisaned ta rasyon na balu kiden, teawemi sangaw matagop ya pangipadan-gag mi ta uhohug na Namaratu. 3 Amappya mantu, kahkahulun, ta ikamuyya magpili ta pitu na lālāki nga kahu-lun muy, petta yen kid sangaw ya itunmi nga mangisaned ta rasyon. Ammimappya ta intu sangaw pilin muy yanapasikkal muyen ta makāutak ikid nanapasinapān ta pakapangwa na KahalwanaNamaratu, 4 te ikami a intu la tagopanmi ya makimallak ikid na mangipadan-gag ta uhohug na Namaratu,” kunda.5Amayat hapa ya ngamin kidenmangu-

rug ta nebar da. A ya ngagan na pinili dakiden a i Esteban nga masikan mangurugikid na mapasinapān ta Kahalwa na Nama-ratu, a i Felipe para, ikid ni Parukor, ikid niNikanor, ikid ni Timon, ikid ni Parmenas,ikid ni Nikolas nga takday na Hentil tagaAntiyoka nga negitta ta Hudyo. 6 A yapitu kidin yan ya pinagtuttud da ta atubangna turin kiden, petta pakimallak da kid.A nesagpaw da hapa ya kamat da ta uluda, petta pasinapān na kid na Namaratu.7 A ta nekabalin da en a pake nesanedpara ya uhohug na Namaratu addet ta pakedimmakal hapa ya kaddu na mangurug

kiden ta ili na Herusalem. A nagbabawihapa ya addu na padi kiden nga Hudyo, temangurug kid na te Hesus.

Ya Pangikatupag Na Hudyo Kiden Te Este-ban

8 A ya iningwa para ni Esteban hapa aaddu ya nehuga na nga nagpaka-latan natolay kiden gafu ta panguffun naNamaratutentu, te pakemapasinapān ta pakapangwana. 9 Ammi intu dulay, te ya Hudyo kidennga makigimung ta kapilya na kinan da enNaubadan kiden, ikid na kadwan kiden ngataga Sirene, ikid na Alehandra a nakitapilkid hapa tentu. A itta hapa ya kahulunda nga taga Silisya ikid na Asya. A sa ikidya nakidibati te Esteban, 10 ammi awedamaabak ya tabbag na en tekid gafu ta paka-pangwa na en nga neatad na Kahalwa naNamaratu. 11 A gafu ta kumanen a nagitakid ta mamadpadulay tentu, a tinandananda kid ta melemad, petta isaned da yapamadpadulay da tentu. A ya inuhohug danga nesaned da a

“Pake nadangag mi ya nepadangagni Esteban, a padpadulayan na hamanya ginafu tamen Moses pase Namaratuewan,” kunda.12A yen ta nagpatun hapa ya tolay kiden

ikid na kalalaklakayan na Hudyo kiden,a enda mantu ginafut i Estebanen kapyeda nedarum ta atubang na pinakadakal dakiden. 13Ammi dana neparan da ya laddudkid na tistigu, petta padpadulayan da parai Estebanen. Te ya laddud da en a

“Kanayun idadula na haman ya lintigna Namaratu kontodu simbaan na in taisin Herusalem. 14 Te ya kinan na enHesus nga taga Nasaret a intu kan san-gaw yamangikutkutet ta simbaanin yan,yaga talin na kan sangaw ya gagangaytam kiden nga nebilin ni Moses teki-tam,” kun na laddud da.15 A ya pinakadakal kiden nga mag-

imbestigar tentu a nilaladdangan da yamukat ni Esteban, te pake makillat ta ku-man na mukat na anghel.

7Ya Bida Ni Esteban

1 A ya pohut na mayor na padi kidententu a

“Kakurugan hud ya nabida da en tekota ayanen?” kunna.

Turin Kiden 7:2 192 Turin Kiden 7:182A ya tabbag hapa ni Esteban a intu yan:

“Kahkahulunku ikidna am-amangku,a attaman muy haen ya magdangag tatabbag kin tekamuy, te ta palungu naaraw a nakipaita kan ya Namaratu ewannga seppakapangwa ta ginafu tamenAbraham ta iten Mesopotamya ta awenapara la umalit ta iten Haran. 3 A yauhohug na tentu a

‘Pagtugutān muy na ya lugar muyinikid na kahulun muy kidin, teumalit kanan ta takwan na lugarnga ipaitak sangaw teko,’ kunnakan na Namaratu tentu.

4 “A gafu ta kumanen a nagtugutannig Abraham ikid nig dama na en yalugar na kagitta da kiden taga Kaldeya,a pa nagyan kid bit ten Haran. Ammita pasi na dama na en a pinagdulot naNamaratu igmina Abrahamen ta lugarinyanngapagyanan tam ta ayanin. 5Ammiawan para la ten ta neatad na Namaratutentu ta lutak na maski ta assang la,ammi nekari na hala ta intu sangaw yamakākwa ta lutakin yankontodu anaknakiden ikid na ngamin simsima na kiden,ammi awan para la ten ta anak na.

6 “A sangaw ta paguhohug ha na Na-maratu tentu a nebar na ta

‘Pake umaddun sangaw ya simsimamkiden, ammi magyan kid sangaw tatakwan na lugar nga pake adayu taisin, a pagzigātan na kid sangawna makālutak kiden ten, te persanda kid sangaw ngamagtagabu tekidabat ta appatagatut na darun.

7 Ammi am nagpasan ya appatagatutna darun a pa-gangan ku hapaya magpatagabu kiden tekid, amakatugut hala sangaw ya simsi-mam kiden ta iten, petta dumatangkid hala sangaw ta isin na lugar,petta makidafu kid sangaw teyakta isin,’ kunna kan na Namaratutentu.

8 “A sangaw gafu ta pakitahatu naNamaratu te mina Abrahamen, a nebarna ta mabanggit mina kontodu ngaminkiden anak na ikid na simsima na ngalālāki, te yen kan sangaw ya pagnonotānda ta tulag na en tekid. A ta nepaganakmantu nig Abraham te Isak a binanggitna mantu ta mekawalu en araw na, a

kumanen hapa ya iningwa ni Isak taanak na en Hakob, a kumanen hapa yainingwa ni Hakob ta mafulu duwa ki-den anak na, te ikid ya napopolu kidendadagkal tam.

9 “Ammi tekiden dimmadagkal anekatupag da ya wagi da en Hose gafuta passil da tentu, a yen ta ginafut da, anelaku da ta kadwan kiden tolay, pettaalapan da ta iten Egipto. Ammi nehulunhala ya Namaratu tentu, 10 a nekerutanna hapa ta ngamin nagzigatan na, ainatadan na hapa ta malalaki na nonotpetta amu na ya dumatang. A tapakkamu na Ari na Egiptano kidenta pakapangwa ni Hose en, a pinātā-nāng na hapa, te pinagbalin na tagubernador ta ngamin lugar na Egipto,yaga nepataron na tentu ya ngaminkiden kwa na.

11 “A sangaw itta ya dakalen bisinta ngamin na lugar na Egipto pasenagyanan na gingginafu tam kiden taiten Kanaan, a pake nepallat ya zigat natolay kiden, gafu ta awan ta maapaganda ta kananda. 12Ammi ta nepakadamagni mina Hakob ta itta ya nauknud danga kanan ta lugar na Egipto, a dinobna mantu ten ya anak na kiden, pettagumātāng kid ta kanan da, a yen yagafu na neange da ten. 13 A sangaw takapidwa na neange da a naggingginafui Hose tekid, a yen la ya pakkamu data intu hala ya wagi da en nga nelakuda ta idi, ikid na pakkamu na ari en takahulun na kiden ni Hose. 14 A sangawnepaalap ni Hose ya dama na en ikid nangamin kiden kahulun na, a dumatangkid hapa ten, a pitufulu lima kid ngamin.15 A sangaw ta kala-laay ni Hakoben anasi hapa ta lugar na Egipto, a kumanenhapa ta anak na kiden nga gingginafutam ta kala-laay da. 16 Ammi neange daya bari da ta dana agyan da en ta lugarna Kanaan, a netanam da kid ta lugar naSikam ta kweba en nga ginatang ni minaAbrahamen ta anak ni Hamor ta idi.

17 “A ta kabalinan na kumanen aimaddu la imaddu ya gingginafu tamkiden ta iten Egipto abat ta magge nag-pasan ya appatagatut na darun nga dananebar na Namaratu te mina Abrahamen.18Ammi intu dulay te pumatalin ya tak-

Turin Kiden 7:19 193 Turin Kiden 7:38wan na ari nga awan makkamu te Hoseen, 19 a inuyoyungan na ya gingginafutam kiden, petta pake mazigatan kid, tepinersa na kid nga mangiwarad ta asitayda kiden, petta awan mina ta matolay taanak da.

20 “A ye-yen hapa ya kaarawan nanekeanak ni Moses, a pake ispot naasitay. A mappya hapa te netagu nadadagkal na kiden ta umag na bali daabat ta tallu na hulan. 21Ammi ta nepan-gitagu da tentu ta pingit na karayanena neitan na anak na ari en nga babbay,a inalap na ta bali na, a pinadakal nahapa, te nekwenta na ta anak na. 22 Agafu ta kumanen a netuldu da i Mosesta ngamin kiden amu na Egiptano kiden,a nagbalin ta pake malalaki na tolay tangamin uhohugan na ikid na tarabakuna.

23 “A sangaw ta mekappatafulu darunna, a nanonot na ya ange ta kagitta nakiden nga Istralita, te ikerutan na kidmina gafu ta mazigatan kid. 24 A nes-immun na ya takday tekid, ammi tala-manan na Egiptano, a yen ta pinapasi niMoses ya Egiptano en, petta mekerutanya kagitta na en nga Istralita, 25 te pahigna ta amu na kagitta na kiden ta intu yamangikerutan tekid nga dinob na Nama-ratu ewan. Ammi intu dulay, te awedahaman amu, 26 a sangaw ta lalakwat aumange ha i Moses nakipaita ta kagittana kiden, a neddatangan na ya duwatekid nga nagtapil, a ginamman na kid.

‘Anu haman ya kukwan muy O,kunna hud sina ya tarabaku namagkakahulun,’ kunna kan tekid.

27 Ammi ya namepegafu en nakitapil tatakdayen a netu-bang na hapa i Moses, a

‘Iko hud ya makkamu tekami, 28 opapasin nak de ta kuman na nepag-papasim ta Egiptano en ta karabi?’kunna hapa kan te Moses.

29 A gafu ta uhohug na en a nagburung nai Mosesen, te ittan mantu ya nakaita tentu,a yen ta nagtammang na ta pake adayu. Anagyan ta lugar na Midyan, a yen hapa yanangatawan na, a naganak kid ta duwa nalalaki.

30 “A sangaw ta nepagpasa ha na ap-patafulu na darun ta iten Midyan a ittai Mosesen ta kalafukanen ta bikat na

Bagetayen Sinay, a nakipaita kan yaanghel tentu ta agyan na kalakayu ennga umagātang. 31A ta nepakaita na kanta kalakayu en a nagpaka-lat kan hapa,te awena haman maapang na kayu en. Apake imabikanmantu, petta pake itan nata mappya, a nadangag na kan ya ngahalna Namaratu nga maguhohug tentu.

32 ‘Moses, iyak ya Dyos na ginggina-fum kiden nga mina Abraham ikidni mina Isak, ikid ni mina Hakob,’kunna kan tentu,

ammi nagpapilpig na i Moses ta higal na, aawenan itan ya afuyen gafu ta talawna. 33Aya uhohug kan na Namaratu tentu a

‘Moses, azim na ya sapatos mina, telugar na Namaratu ya lutakin nganagtayukam.

34 A dangagam hapa ya ibar ku teko,te naitak na ya pagzigātān na tolayku kiden ta iten Egipto, a nadangagkun hapa ya panalasigak da, a yenta itta yak sin, te ikerutan ku kid.

A magparan kan mantu, te doban takan tekid,’ kunna kan ha na Nama-ratu tentu.

35 “A yen i Moses nga inawe nakagitta na kiden ta idi, te ‘Iko hud yamakkamu tekami,’ kunda paen tentu.Ammi intu hala ya dinob na Namaratutekid ta paguhohug na anghel na ennga nakipaita tentu ta kalakayu en, apinatudunan na hapa, petta dafu da ngamangikerutan sangaw tekid. 36 A i minaMosesen mantu ya nangitugut ta ging-ginafu tam kiden ta lugar na Egiptanokiden gafu ta pakapangwa na en, te adduya nehuga na ta agyan da en, ikid naBebayen Darag, a sangaw ha ta kala-fukanen nga nagpalelehutan da abat taappatafulu na darun. 37 A intu hapa yananglavun tekid, ta

‘Itta sangaw ya patudunan na Nama-ratu ta takwan na paguhohuganna tekamuy ta kuman na nepag-patudun na teyak, ammi kagittamuy hala ya patudunan na, a intuhala sangaw ya kurugan muy,’kunna kan tekid.

38 “A ta nepagaammung na gingginafutam kiden ta fun na Bagetayen Sinayta kalafukanen a i mina Moses hapa yapinakasimuk da ta anghelen, a kumanen

Turin Kiden 7:39 194 Turin Kiden 7:55hapa ta tolay kiden, te nepadangag natekid ya uhohug kiden mangtolay, pettaituldu na kid hapa ta dadagkal tam kidenkontodu ikitam nga simsima da.

39 “Ammi gafu ta kabayag ni Mosesta utun na bagetayen nga magdangagta anghelen a nagtalekudan na dadagkaltam kiden, te sinoysoy da, te tagasin-gatan da la ya pagtolay na Egiptano ki-den. 40A ya nebar da te Aron nga kaka niMosesen a

‘Mamadday ka ta sinang dyos tam,petta ituldu na kitam ta angen tam,te awetam haman amu am anu yanakkwa te Mosesen,’ kunda tentu.

41A ya dyos da mantu nga pinadday da asinang baka, a yen ya atangan da, a pakenekatalak da ya pinadday da en. 42Agafuta nagtalekudan da ya Namaratu ewan, anagtalekudan na kid hapa, te pinagurayna kid nga magdayaw ta magmagannudkontodu bitwan kiden ta langit ewan. Ayen hapa ya nangihuyan na Namaratutekid ta nepesurat na en ta aglavun naen, te ya uhohug na tekid a

‘O, ikamuy nga Istralita, Iyak hud yanangiatangan muy ta baka muy ki-den tekamuyennagyan ta kalafuka-nen,

43 te intu la nekatalak muy ikid nadinayawan muy ya sinang bali niMoluk ikid na sinang bitwan niRepan nga pinadday muy.

A awekmantu ituluk ta pagyananmuyya lutakin yan, te padayun ta kamsangaw ta taakub na Babilonya,petta mapa-gang kam,’ kunna kanna Namaratu tekid.

44 “A nonotan muy hapa, kahkahulunku, ya tolda na Namaratu ewan ngapinadday na gingginafu tam kiden, tedana nepaita na Namaratu ya pangipari-gan da te Mosesen, a yen hapa ya ne-hulhulun da tekiden kanayun umalit takalafukanen, petta pangdayawan da taNamaratu am kadamagimmang kid. 45Asangaw tentu en nasi i Moses kontodukadadagkalan na kiden a inalap na anakda kiden ya tolda na Namaratu, a netu-lud na kid ni Hoswe ta lugarin yan ngapagyanan tam ta ayanin. A ginubatanda ya lutakin yan, te inuffunan na kid naNamaratu nga mangpatugut ta palungu

kiden makākwa. A yen ta nedatang nigHoswe ya tolda na en ta isin, a nagyan lasin abat ta araw na ginafu tamen Dabid.46 A gafu ta talak na Namaratu te minaDabiden a pinalubusan na nga magpa-padday ta bagu na bali na Namaratunga ispot nga pake maladda. 47 Ammiya anak na en Solomun ya mayor nanangpatayuk ta bali na Namaratu ta ka-balinan na pasi ni dama na en Dabid.

48 “Ammi maski kunna ten, kahkahu-lun, a awetam mina pahig ta pagyananna Namaratu ewan ya pinadday na tolay,te dangagan muy ya uhohug na Nama-ratu nga nesurat na aglavun na en:

49 ‘Ya langitin ya pagtuttudan ku, a yalutak ya ilubeg na takkik kidin. Ahad kukummuy mantu mamaddayta bali nga pagyanan ku?

A had sin para ya pangpaddayan muyta pagiddan ku?

50 Te iyak haman ya namadday tangamin langit ikid na lutak ikidna ngamin magyan tekid,’ kunnahaman.

51 “Ammi ya dulayen tekamuy,” kunni Esteban tekid “a maningbangngagkam garay ta uhohug na en, te matuyaghaman ya ulu muy. A soysoyan muyla ya Kahalwa na Namaratu ta kumanna dadagkal tam kiden. 52 Itta hud yamaski takday na aglavun na Namaratunga awena tinapil na dadagkal tamkidenta idi, te dinugiman da kid ngamin. Yagapinapasi da para ya kadwan nga dananangibar ta iange na Anak na Nama-ratu, otturu intu hala ya pinadadakatmuy ta taga Roma kiden petta papasinda. 53 Ikitam haman ya inatadan naNamaratu ta lintig na kiden nga nedagutna anghel kiden ta dadagkal tam kiden,ammi awemuy garay netug ya nesirak datekitam,” kun ni Esteban tekid,

a nagimmang na hapa nga nagbida tekid.

Ya Pangpapasi Da Te Esteban54 A ta pakadangag na Hudyo kiden ta

inuhohug ni Estebanen tekid a pake nag-patu ya nonot da, a kuman na hattokanda gafu ta poray da tentu. 55 Ammi gafuta napasinapān ta Kahalwa na Namaratu atumangad la ta langit, a naita na kan ya

Turin Kiden 7:56 195 Turin Kiden 8:19dakar na Namaratu ewan ikid ni Hesusennga umatayuk ta hebing na.

56 “Yo, itan muy, mahukatan na yalangit ewan, a umatayuk kad ya To-layen Taga Langit ta hebing na Nama-ratu ewan,” kunna.57 Ammi pake giaggayan ya tolay ki-

den, a tinappanan da ya bangbang da,petta aweda madangag ya uhohug na en.A sa naggagindan kid nga bumilag ngaange nanggafut tentu, 58 a ginerger da talawan na ili petta papasin da ta batu. Yanagladdud kiden tistigu nga nangipapilitta liwat na a gagangay ta ikid ya mapolumangwarad tentu, a dana inazi da mantuya salnuk na barawasi da, petta awenamagsalin na pangwarad da, a nepaibbal daya salnuk da kiden ta takday kahulun danga nagngagan te Salu, kapye da winaradi Esteban. 59 A tekid namegafu nangwaradtentu a nakimallak hapa.

“Ay Afu, alapam na ya kahalwak,”kunna,

60 kapye na hapa namalentud ikid na na-gayag ta masikan.

“Ay Afu, awem la nonotan ya liwat dain teyak,” kunna, a nasin.

8Ya Pakitapil Ni Salu Ta Mangurug Kiden

1-3 A ya kadwan kiden tolay nga du-magdag ta lintig na Namaratu, a enda in-alap ya bari ni Esteban, petta itanam da,a pake tinangtāngitān da. Ammi te Salu apake natalakan ta pasi na en, a yen hapa yagafu na pakitapil na ta ngamin kiden man-gurug, te maski enna kid sarokan ta balida kiden, a gergeran na kid iuhet, ngaminlālāki pase bābāy, a enna kid pebalud. Ayen hapa ya nepagtatugut na mangurugkiden ta ili na Herusalem fwera ta turinkiden, te pake pagzigātan na kid ni Salu. Anaggugungay kid abat ta ngamin paglele-hut ta lugar na Hudeya ikid na Samariya.

Ya Pangipadangag Ni Felipe4 A ya gagangay na mangurug kiden

nagugungay a nepadangag da hala yadamag ni Hesus ta ngamin kiden lugar nganagdulotan da. 5 A ya takdayen tekid nganagngagan te Felipe a umange ta takdayna ili ta lugar na Samariya, a nepadangagna ya damag ni Hesus nga Mangikerutan

tekid. 6 A tekiden nakaita ta pakapangwana Namaratu nga nepehuga na te Felipea pake pakolangan da ya magdangag tabida na en, 7 te pinatugut na ya addu naanitu ta seanitu kiden, a wawwayway danagauhet. A pinagmappya na para ya adduna awan makahehit ikid na pilay. 8 A pakematalakan ya tolay kiden ta ili in yen.

9 Ammi dana itta hapa ten ya tak-day lalaki nga nagngagan te Simon, aneparparayag na ya amu na, te malalakikan magmadyik. A pake nagpaka-lat hapaya ngamin tolay taga Samariya ta madyikna en. 10 A sa mangurug bit ya ngaminpobre pase naba-nang tentu, te

“Intu ya pakaitan ta Dyos nga sep-pakapangwa,” kunda.11 A pake pakolangan da ya mangdan-

gag tentu, te addet ta nabayag na arawa kanayun mangipaita ta pagpaka-latan.12Ammi ta ange ni Felipe ngamangipadan-gag ta damag na pangikerutan na Nama-ratu ikid na ngagan ni Hesus Kristu, a adduhapa ya nagbabawi ta lālāki pase bābāy, anazigut kid hapa gafu ta pangurug da teHesus. 13 A nangurug kan hapa i Simon, atentun nabalin nagzigut a nehulun hapa teFelipe, a pake nagpaka-lat hapa ta ngaminkiden nehuga ni Felipe ta tolay kiden.

14 A sangaw ta pakadangag na turin ki-den nga nasirak ta ili na Herusalem tamangurug na hapa ya taga Samariya ki-den ta uhohug na Namaratu a dinob dahapa ig Pedru ikid ni Hwan, petta endauffunan i Felipe. 15 A ta datang da ten anepakimallak da ya bagu kiden mangurug,petta mapasinapān kid hapa ta Kahalwana Namaratu, 16 te maski nabalin kid nanagzigut ta ngagan ni Afu Hesus a awedapara la mapasinapān ta Kahalwa na Nama-ratu. 17A ta nepangisagpawhapa nig Pedruta kamat da tekid a mapasinapān kid hapa.

18A ta pakaita ni Simon ta mapasinapānya tolay kiden ta Kahalwa na Namaratugafu ta pakapangwa na turin kiden, a pas-silan na hapa ya kuman na pakapangwa da,a enna hapa igawat ya pirak ta pangibar naen tekid.

19 “Atadan dak haen ta kuman napakapangwa muy, petta mapasinapānhapa ya kesagpawan na kamat ku taKahalwa na Namaratu,” kunna.

Turin Kiden 8:20 196 Turin Kiden 8:40

20Ammi pake nehuya ni Pedru:“Pade la maapang ya pirak mina nga

mehulun teko ta pangtaguhali na Na-maratu, te pahig mu ta mapagam yaiatad na Namaratu ewan. 21Awanmantuta kesipatam ta uhohug na Namaratu,te awena haman megitta na nonot mutentu. 22 Magbabawi ka mantu ta liwatmu, a makimallak ka ta Namaratu ewantalo am pakoman na ka ta negakkad nanonot mu, 23 te maitak ta mefulot yapassil na nonot mu, a megalut ka para lata pagliwatam,” kunna tentu.

24 “Ay Apo, pakimallak dak haen taNamaratu ewan, petta awena sangawmagdulot na pangigaged men teyak,”kunna hapa ni Simon.

Ya Pangidob Na Anghel Te Felipe25 A ta nekabalin da ten a pa nagyan

bit ig Pedru ta iten, te naghahulun kid niHwan ikid ni Felipe nga mangipadangagpara ta damag ni Hesus, ikid na mangit-uldu ta uhohug na Namaratu. A sangawtekiden nagtoli ta ili na Herusalem a sagenagsibal kid ta babali na Samariyano kidenta inange da en, petta ipadangag da ha yadamag ni Hesus tekid.

26 A sangaw itta ya anghel na Namaratunga ange maguhohug te Felipe;

“Umakkat kan Felipe, te e kan takalsada en nga magpaabagatan ta ili naGaza nga mangrugi ta ili na Herusalem,”kunna kan tentu.

27 A kuman na awena maaange na kalsadain yen, ammi umakkat hala i Felipe ngaumange ta agyan na kalsada en. A tadatang na a itta hala ya takday kalesa taunnan na en nga dumayum ta abagatan, aitta ya lalaki nagtakay. Intu kan ya mag-taron ta ngamin kaba-nang na babbayenari ta lugar na Etiyopya ta pake abagatanpara. 28 Ammi dana immangen ta ili naHerusalem nga nakigimung ta agyan nasimbaan na Hudyo kiden, a magtolin hapata agyan na en, ammi nagatākay la nag-basa ta lebru ni mina Isayasen nga takdayaglavun na Namaratu. 29 A ta nepakaita niFelipe ta kalesa en a naguhohug hapa yaKahalwa na Namaratu tentu;

“Umabikan kan, Felipe, ta kalesaewan, a makitunud ka la tentu,” kunna.

30-33 A nagbilag mantu i Felipe addet tapake timunud ta kalesa en, a dadangaganna la ya lalaki en magbasa ta lebru ni minaIsayas. A ya uhohug kiden nga basan na a

“Timuluk la tekid ta kuman nakalneru en nga alapan da ta agyanna pangpartin da en tentu.

“A parigan na para ya urbun nakalneru nga awan magsitang amusipan da ya dutdut na kiden.

“A pake amāmatan da para, te awanhaman ta pake mangibar ta katu-nung na.

“A ta ikāttolay na kiden awan hamanta pangkenga da tentu, te ituluk dala ta masi,” kun na pagbasa na en.

A ya uhohug ni Felipe ta lalaki en a“Amum de ya ikayat na uhohugan na

binasam?” kunna.“Awek haman amu am awan tamangi-

tuldu teyak,” kun na hapa na lalaki en,otturu pinagtakay na hapa i Felipe, pettaituldu na ya binasa na en.

34 “A inya hud na tolay ya bidan nanagsuraten, ya bari na en hapa la, onotakwan na tolay?” kunna ha te Felipe.

35 A pinegafwanan ni Felipe ya suratenbinasa na, petta pake ipadangag na tentu.

“Ya nagsuraten ta binasamina alinavun na ya pasi ni Hesusen nga Anakna Namaratu ewan,” kunna,

otturu nepadangag na hapa ya katolay naen.

36 A tekiden para la nakatugtugut takalsada en a nadatang da ya wer, a

“Itam awa itta kad danum sin, awenade dulay am zigutan nak?” kun na lalakien tentu.

37 “Awena dulay am pake itug mu yapangurug mu,” kun ni Felipe.

“Amangurugak ay ta Anak hala naNa-maratu i Hesusen nga Mangikerutan,”kunna hapa.

38 A sangaw pinagimmang na ya kalesa naen, a azo dumagut kid ta danumen, kapyena zinigut ni Felipe ya lalaki en.

39 A tekiden gimon a ka-ma la limmi-tap i Felipe, te pinalitap na Kahalwa naNamaratu, a awenan naita na lalaki en.A nagtakay la ya lalaki en ta kalesa naen, a nagayayat la dumayum ta agyan naen. 40 Ammi te Felipe a nakipaita ha taadayu ta ili na Azotu. A dumayum na

Turin Kiden 9:1 197 Turin Kiden 9:22hapa ta ili na Sesariya, ammi nedulot nala ya mangipadangag ta damag ni Hesus takadwan kiden ili ta inang-ange na.

9Ya Pangurug Ni Salu

1 A ta nepaggugungay na mangurug ki-den ta pasi ni Esteban a pake pagzigātanna kid para la ni Salu, te ikayat na kidpapasin. 2 A yen ta umange nangpasurat iSalu ta mayor na padi kiden, te petta ittaya ipaita na ta makkamu kiden ta kapilyana Hudyo kiden ta ili na Damasku. Te amitta ya makigimung tekid nga mangurugte Hesus a gafutan na kid, kompormi amlalaki ono babbay, a idatang na kid sangawta agbaludan ta ili na Herusalem.

3 A ta nepakaalap na ta surat na padien a nagtugut hapa nga dumayum ta ilina Damasku kontodu kahulun na kiden.Ammi tekid umab-abikan ta ili a nepagka-ma ni Salu ya pake masikan na killat tabikat na en nga nagafu ta langit, a nahun-nak ta lutaken. 4A sangaw nadangag na yanangbar tentu:

“Salu, Salu, anu haman ta igakkadnak?” kunna.

5 “A inya ka, Afu?” kunna hapa natabbag na.

“I Hesusak, a iyak ya igakkad mu.6 Ammi magtayuk kan, a magdulot kahala ta ili, a mebar sangaw teko yakwam,” kunna tentu.7 Dana nagimmang hapa ya kahulun na

kiden, a aweda nakasitang gafu ta talawda ta naguhohugen, te awan haman tanaita da ta tolay. 8 A nagtayuk mantu iSalu, ammi tentu en limmaddang a awenanhaman makaita. A ginemidan na mantuna takday kahulun na, a nee da ta ili naDamasku. 9A nagyan la ten nagdaram abatta talluhaw, a awena kad nangnangan ikidna uminum.

10A ta ili na Damasku a itta hapa ya lalakien mangurug nga nagngagan te Ananayas,a nagmatakar kan i Afu Hesus tentu.

“Ananayas,” kunna kan tentu.“Anu yen, Afu?” kunna hapa kan.11 “Umakkat kan, te e ka ta kinan da

en kalsada nga matunung, a apagam yabali ni Hudas, a damagam sangaw yanagngagan te Salu nga taga Tarsu, teitta tenmakimalmallak, 12 a naita nan ya

alinumnga imunnan angemangisagpawta kamat na ta ulu na, petta makaita ha,”kunna kan ni Hesus te Ananayas.

13 “Ahu, pake dulay ye-yana na tolay,Afu, te ya nadamag ku tentu a pake dulaykan ya iningwa na ta tolaymu kiden ta ilina Herusalem. 14 A yen kan ta umangehapa sin, te dinob na kan na mayorna padi kiden, petta gafutan na kan yangamin kiden makimallak ta ngagam,”kunna hapa na tabbag ni Ananayas.

15 “Maski kumanen, a e ka hala, teintu hala ya pinilik ta magserbi teyak,petta ipadangag na sangaw ya ngaganku ta Hudyo kiden ikid na Hentil kidenpase ari da kiden. 16 A dana ipakamukhapa tentu ya ngamin attaman na tapangipadangag na ta ngagan ku,” kunnakan ni Hesus tentu.17 A gafu ta kumanen imangen i

Ananayas, a tentu en nakasarok ta bali ennga nagyanan ni Salu, a enna nesagpaw yakamat na ta ulu na en. A ya nebar na tentua

“Kabagis Salu, yen ta itta yak sin, tei Afu Hesusen nga ange nakipaita tekota angemen ta isin a dinob nak hapateko, petta makaita kan ha, anna ma-pasinapān ka ta Kahalwa na Namaratu,”kunna.

18A ka-ma la nahunnak ya kuman na siksikna ikan ta mata na kiden, a nakaitan ha.A sangaw nagtayuk, te enna zinigut niAnanayas. 19 A yen hapa ya nepangan na,a nagtolin ya pagsikan na bari na.

Ya Pangipadangag Ni SaluA ta nekabalin na en a nedagga bit i

Salu ta mangurug kiden ta ili na Damasku.20 Ammi umange makigimung ta kapilyana Hudyo kiden, te pake ipasikkal na tekidta Anak na Namaratu i Hesusen. 21 Ata pakadangag da ta uhohug na en tekida napopoyung kid na ta pagpaka-lat datentu,

“Bakkan hud ta intu ya nangtapilta makimallak kiden te Hesus ta itenHerusalem? A awena hud umange taisin, petta gafutan na ya kahulun da ki-den ta isin, petta iange na kid ta atubangna mayor na padi kiden?” kunda.

22 Ammi pake pinasikan na para ya pangi-padangag na ta ngagan ni Hesus ta Hudyokiden ta ili na Damasku, a awan hapa ta

Turin Kiden 9:23 198 Turin Kiden 9:43

amu da ta itabbag da ta inuhohug na, tepake nepasikkal na i Hesus ta intu halaya Mangikerutan nga dinob na Namaratuewan.

Ya Pagtoli Ni Salu Ta Herusalem23 A ta nepagpasa na pigahaw a nag-

babidan na Hudyo kiden ya pangpapasi date Salu. 24 A sangaw nesaad da ya kadwankiden nga mangilakap tentu ta irwangankiden na ili en ta araw pase hiklam, pettapapasin da am lumattog. Ammi mappyate nadamag na ya igakkad da tentu, 25 aenna mantu inalap na ituldu na kiden tahiklam, a netun da ta umag na kuribut,kapye da neuhiyay ta lawan na batu enalad, a nakatammang na. 26 A tentu endumatang ta ili na Herusalem a ikayat naha makidagga ta mangurug kiden, amminetalaw da, te aweda nekatalak ta negittatekid nga mangurug te Hesus. 27 Ammi yatakday tekid nga nagngagan te Barnabasa nekallak na hala i Salu, a enna netu-lud ta agyan na turin kiden, a binida natekid ya pakipaita ni Hesus te Salu ikidna paguhohug na tentu ta kalsada en. Abinida na para tekid ya turad ni Salu ngamangipadangag ta ngagan ni Hesus ta ili naDamasku.

28 A gafu ta kumanen a pake pinagdulotda, a nakipagyan tekid. A maturad lamangipadangag ta ngagan ni Afu Hesus tangamin ili na Herusalem. 29 A nakiuhohugotturu nakitabbag hapa ta Hudyo kidennga maguhohug ta agsitang na Giregu,ammi igakkad da hapa papasin. 30 A tanepakadangag na kabagis kiden ta igakkadna Hudyo kiden, a hinulun da abat ta ili naSesariya, a sangaw pinalugan da ta bapor,petta magdulot ta ili na Tarsu nga danaagyan na.

31 A gafu ta kumanen a nagmappyan yakasasaad na mangurug kiden ta ngaminlugar na Hudeya ikid na Galileya ikid naSamariya, te awan na ta burungan da. Anagsikan la nagsikan ya pangurug da, yagapake imaddu kid para ta panguffun naKahalwa na Namaratu tekid, te kanayunlinillik da ya ikatupag ni Afu Hesus.

Ya Pagpasyar Ni Pedru Ta Lida Ikid NaHoppe

32A ya tarabaku ni Pedru hapa a umangemagpasyar ta mangurug kiden ta ngamin

kiden lugar. A tentu en dumatang ta man-gurug kiden ta ili na Lida 33 a nasimmunna ya takday lalaki nga nagngagan te Enas,ammi imaidda la ta dapan na en, te awenamakahehit abat ta walu darun. 34A gafu takumanen a binaran ni Pedru.

“Enas, pagmappyan na ka ni HesusKristu, magtayuk kan mantu, a appiyamya iddamina,” kunna tentu,

a insigida nagtayuk. 35 A naita da hapa nangamin kiden limugar ta ili na Lida ikid naSyaron, a yen na hapa ya gafu na pangurugda te Afu Hesus.

36 A ta ketta para la ni Pedru ta ili naLida a itta ya takdaymangurug nga babbayta ili na Hoppe, a Tabita ya ngagan na,ammi Dorkas ya pangingaganan na Giregukiden tentu. A mappya hapa na babbay tekanayun ikallak na ya mazigatan. 37Ammiintu dulay te nagtakit, a sangaw nasi. Ata nekabalin da nangzigut ta bari na ena negon da bit ta nagingutun na silid, teifunan da bit la addet ta enda pangitanam.38 A gafu ta abikan hapa ya ili na Lida,a nadamag da ta itta para ten i Pedru, anangidob kid mantu ta duwa na lalaki ngaange mangalap tentu. A ta ange da en tePedru a nebar da tentu;

“Mangikallak ka kan, te magalistu kaumange ta lugar mi,” kunda tentu.

39 A nagganwat na mantu, a nehulun hapatekid.

A ta datang da ta bali en a pinagon dai Pedru ta agyan na nasi en. Ammi danaitta hapa ya balu kiden, te enda hapa itanya nasi en, a sa nagtatangit kid hapa. Anepaita da hapa te Pedru ya barawasi dakiden nga dinaget ni Dorkas ta katolayna en. 40 Ammi pinohet na kid ngamin,kapye na namalentud nakimallak. A san-gaw imatubang ta bari na nasi en, a “Tabita,imivwat kan,” kunna. A yen hapa yanepagladdang na. A ta pakaita na te Pedru,a imivwat na hapa. 41A inibbalan ni Pedruya kamat na en, kapye na pinagtayuk. Asangaw inayagan ni Pedru ya mangurugkiden kontodu balu kiden, a nepaita nai Tabita en tekid, te natolay. 42 A alistunesaned ya damag na katolay na en tangamin ili na Hoppe, a addu hapa ya man-gurug te Afu Hesus. 43 A nagyan bit hapaten i Pedru abat ta addu na araw, ammi

Turin Kiden 10:1 199 Turin Kiden 10:25intu nagdulotan na ya bali ni Simonen ngaagpamaga ta la-las.

10Ya Pagmatakar Na Anghel Te Kornelyu

1A ta ili na Sesariya hapa a itta ya takdaysuddalu nga nagngagan te Kornelyu ngataga ili na Roma, a intu hapa ya kapitanda ta kampo na suddalu kiden taga Itali.2 A maski bakkan ta Hudyo a mamat halata Dafu da ewan Namaratu, a kumanenhapa ta kahulun na kiden. A kanayunmakimallak hapa i Kornelyu ta Namaratu,ikid na mangikallak ta Hudyo kiden ngamazigatan. 3 A sangaw ta takday araw taalas tres ta furab a makimallak i Kornelyuta bali na en, a ka-ma la nagmatakar kan yaanghel na Namaratu tentu, a binaran na.

“Kornelyu,” kunna kan tentu.4 A nakagayanggang i Kornelyu ta talaw

na en tentu, a“Anu yen, Afu?” kunna.“Pake nonotan na ka na Namaratu

ewan gafu ta pakimallak mu tentu, ikidna pangikallakmu ta ikāttolaymukiden.5-6 A mangidob kan mantu ta ange taili na Hoppe ta bali ni Simonen ngaagpamaga ta la-las ta pingit na bebay, tepaayagam ya nagngagan te Pedru, te ittasangaw ya ibar na teko,” kunna kan naanghel tentu.7 A ta nepagtugut na anghelen a inaya-

gan na mantu ya duwa na tagabu na ikidna daddoban na en suddalu nga mamathapa ta Namaratu, 8 a binida na tekid yanagmatakaren tentu, kapye na kid dinob taili na Hoppe.

Ya Pagmatakar Na Ulat Te Pedru9 A ta takday araw tekid para la medyo

adayu ta ili en, a itta la i Pedru ta ili naHoppe, a gimon hapa ta agpalanawan nabali ta tangngan na araw, petta tatakdayla makimallak. 10 A sangaw nabisinan,a ikayat na mangan. Ammi tekid parala mangiparan ta kanan na a netuggadna nagmatakaren tarapal, 11 te kuman nasehahukat kan ya langitewan, a nagaak-akban kan ya kuman na dakal na tarapal,a nagalutan ya kadadugu na en. 12 A na-pannu kan ya tarapalen ta magmagannudna ayam kontodu ulag ikid na mamanuk

nga mehangat ta Hudyo kiden. 13 A ittahapa ya nangbar tentu.

“Pedru, magtayuk kan, te magparti kata igupam,” kunna kan.

14 “Atsi, awek O, Afu, te maski abat takaabbing ku awek para nangigup ta ku-man namehangat kidina,” kun ni Pedru.

15 “Awem ibar ta mehangat ya itulukna Namaratu,” kunna kan ha na nga-halen.16A namillu kan ya nepangibar na ta ku-

manen, a sangaw timullu ha ya tarapalenta langit. 17 A pake napopoyung i Pedruta nagmatakaren tentu, te awena para laamu am anu ya ikayat na uhohugan. Ammitentu enpara lamangnonot a ittan ya lālākikiden nga dinob ni Kornelyu, a nagtayukkid na ta irwangan na bali en, 18 a nangbarkid na.

“O, itta de i Pedru en sin?” kunda.19 A ta ketta para la ni Pedru ta

agpalanawan na bali nga mangnonot anepagka-ma na ya uhohug na Kahalwa naNamaratu tentu.

“Dumagut kan, Pedru, te itta ya talluna tolay nga magapag teko, 20 a awemmagtalaw dumagdag tekid, te iyak yanangidob tekid,” kunna kan.21Dimmagut mantu i Pedru, a

“Iyak ya apagan muy. Anu mantu yaange muy sin?” kunna tekid.

22 “A yen ta itta kami, te ya dafu mien Kornelyu a kapitan na suddalu, ammimappya hapa na tolay, te mamat ta Na-maratu, a dayawan da hapa na kagit-tam kiden Hudyo. A itta kan ya anghelna Namaratu nga nagmatakar tentu, anebar na kan ta paalap na ka kan ta balina, petta dangagan na kan ya ibar mutentu,” kunda.

23 A pinagdulot na kid mantu ni Pedru taumag na bali, petta magammak kid. Asangaw ta kalalakwatan na a nagganwat iPedru nga dimmagdag tekid, a nehulun nahapa ya kadwan kidenmangurug taga ili naHoppe.

Ya Pagpasyar Ni Pedru Ta Bali Ni Kornelyu24 A ta mekatallu en na araw ta datang

nig Pedru ta ili na Sesariya a dana ginawini Kornelyu ya kahulun na kiden ikid nakofun na kiden ngamappya tentu, te ikata-lak na ta yen ya araw na datang nig Pedru.25 A ta isarok ni Pedru a enna dinafung ni

Turin Kiden 10:26 200 Turin Kiden 10:44-46Kornelyu, a namalentud ta atubang na enta kuman na mangdayaw tentu. 26 Ammipinatayuk na hala ni Pedru.

“Awem mina mamalentud ta atubangku, te kagitta nak haman tolay,” kunna.27 A nagdulot kid na nagbida addet ta

agyan na tolay kiden naammung, pakeaddu kid. 28 A sangaw naguhohug hapa iPedru tekid.

“Dana amu muy ya gagangay mi ngaHudyo ta mehangat kami nga angemag-pasyar ta bakkan ta kagitta mi, ammiitta ya nepaita na Namaratu ewan teyak,petta amuk ta awek na mina idaduma yatolay. 29A yen ta awek nagtalaw umangeta isin tekiden nangalap teyak. A danga-gan kun mantu am anu ya nangayaganmuy teyak,” kunna tekid.30A ya tabbag hapa ni Kornelyu a

“Mekappat na araw ta ayanin abat tanepakimallak ken ta alas tres ta furab apagka-mak la nga itta ya nagtayuk ngalalaki ta atubang ku, a makatulang hapaya barawasi na, a binaran nak.

31 ‘Kornelyu,’ kunna hapa teyak,‘Pake nonotan na ka na Namaratuewan gafu ta pakimallak mu tentu,ikid na pangikallakmu ta ikāttolaymukiden,’ kunna.

32A ya uhohug na en para teyak a‘Mangidob kan mantu ta ange ta ili

na Hoppe ta bali ni Simonen nga ag-pamaga ta la-las ta pingit na bebay, apaayagam ya magngaganen ta Pedru,te itta sangaw ya ibar na teko,’ kunnaha na anghelen teyak.

33 A yen ta pinaalap ta ka ta alistu, amappya te umange ka hapa. A dan-gagan mi mantu am anu ya peuhohugna Namaratu teko, te intu ya kuman nanagpakampat tekami,” kunna.Ya Bida Ni Pedru Ta Bali Ni Kornelyu

34A ya bida ni Pedru tekid a“Kakurugan mantu ya nepakamu na

Namaratu teyak ta awan ta idaduma nata tolay ta ngamin paglelehut, 35 am awapagdulotan na ya ngamin mamat tentuikid na mangwa ta mappya, te maski amanu ya katolay da. 36 A ya uhohug na ennga nepepadangag na ta Istralita kidena pakoman na kid na ta liwat da gafuta pasi ni Hesus Kristu, ammi bakkan la

ta liwat da, am awa liwat na ngamin, teintu hala ya pinagbalin na Namaratu tadafu na ngamin tolay. 37 Ammi danaamu muy de ya ngamin dumatang talugar na Hudyo kiden, te intu bit napolui mina Hwanen nga nangipadangag tapangzigut na ta tolay kiden. 38A sangawdumagdag hapa i Hesusen nga taga ili naNasaret ta iten Galileya, a pinasinapanna hapa na Namaratu ta pakapangwa naKahalwa na en. A sinaned na hapa yangamin kiden lugar na Hudyo kiden, amappya la ya ngamin tarabaku na ten,te pinagmappya na ya ngamin tolay ngapinagzigat ni Satanas, gafu ta itta yaNamaratu tentu.

39 “A ikami hapa ya mangipasikkalta ngamin tarabaku na, te nehulhulunkami tentu abat ta ili na Herusalem ad-det ta ngamin kiden lugar na Hudyokiden. Ammi maski kunna ten a pina-gappa da hala ta kayu, a nasi. 40 Ammita mekatallu en ahaw a tinolay nahala na Namaratu ewan, a netuluk nahapa ta makipaita tekami, 41 te bakkanta ngamin tolay ya nakipaitan na amawa ikami la nga pinili na Namaratu,petta itta ya mangipasikkal ta katolayna. A kakurugan ta natolay hala, tenakikkanan haman tekami ta pagtolayna en. 42 A sangaw dinob na kamihapa nga ange mangipadangag ta to-lay kiden, petta ipasikkal mi ta intuhala ya pinatudunan na Namaratu ngamagimbestigar sangaw ta ngamin kidennatolay ikid na ngamin kiden nagpasi.43A intu hala ya dana binida na aglavunkiden na Namaratu ta palungu na araw,te ya ngamin kiden mangurug tentu amapakoma kan ya liwat da kiden gafu taintu ya nangikaru,” kun ni Pedru tekid.

Napasinapān Ig Kornelyu Ta Kahalwa NaNamaratu

44-46 Ammi ta paguhohug para la ni Pe-dru tekid a ka-ma kid la maguhohug tamagdaduma na agsitang ta pangdayaw data Namaratu ewan, te sa mapasinapān kidna ta Kahalwa na Namaratu. A ya mangu-rug kiden nga Hudyo nga nehulun te Pedrua pake nagpaka-lat kid hapa ta pakadangagda ta paguhohug na magsitang kiden, a

Turin Kiden 10:47 201 Turin Kiden 11:18

“Anu maatadan hapa ya Hentil kidenta Kahalwa na Namaratu?” kunda.47A ya uhohug hapa ni Pedru ta kahulun

na kiden a“Itta hud ya makehangat ta pagzigut

na inin kid, bakawa naatadan kid hamanta Kahalwa na Namaratu ta kuman naikitamen ta idi,” kunna, 48 otturu nebarna hapa teg Kornelyu.

“Mappya ta mazigut kanan ta danum,petta mepasikkal ya pakesipat muy tangagan ni Hesus Kristu,” kunna.

A ya uhohug da hapa te Pedru tekid nanabalin nagzigut a

“Mappya mina ta awemuy la bit mag-tugut, te maski magyan kam la bit sin,”kunda tentu.

11Ya Nepadamag Ni Pedru Ta Sakā Turin Na

Kiden1 A gafu ta pangurug nig Kornelyu ikid

na sakā Hentil na kiden ta uhohug na Na-maratu a nesaned ya damag na pangurugda addet ta ngamin kiden lugar na Hudyo.A yen hapa ya nepakadamag na turin kidenikid na kadwan kiden kabagis ta iningwa niPedru. 2 A tentu en dimmatang tekid ta ilinaHerusalemamedyonakitapil yamangu-rug kiden nga Hudyo tentu, a nehuya da.

3 “Anu haman ta nagtalekudam yalintig tam, te simarok ka haman ta balina Hentil nga awan nabanggit, yaganakikkanan ka para tekid?” kundatentu.4 A yen hapa ya pake nepangipadangag

na ta nakkwa tentu abat ta gafu na en, teya uhohug na tekid a

5“Dana itta yak haman ta ili naHoppe,a makimalmallakak. A sangaw itta yanagmatakar teyak nga kuman na dakalna tarapal, ammi nagaak-akban ta bikatken, a nagalutan ya kadadugu na en.6 A pake itan ku ta mappya, a napannuhaman ta magmagannud na ayam kon-todu ulag ikid na mamanuk. 7 A sangawitta ya nangbar teyak,

‘Pedru, magtayuk kan, a magpartika ta igupam,’ kunna haman teyak.

8 ‘Atsi, awek O, Afu, te maski abatta kaabbing ku awek para nangigup tamehangat teyak,’ kunku hapa ay.

9 “Ammi ya tabbag hapa na nangbarenteyak a

‘Awem ibar ta mehangat ya itulukna Namaratum,” kunna.

10 A namillu ya nepangibar na teyak, asangaw timullu ha ya tarapalen ta langit.

11-12 “A ta netattullu na en a ittan hapaya tallu na lālāki nga nagafu kan ta ilina Sesariya, Ammi negindan hapa yauhohug na Kahalwa na Namaratu teyakta awek mina magtalaw nga dumagdagtekid, te nedob kid kan nga mangalapteyak, ammi bakkan kid ta kagitta tamnga Hudyo. A dimmagdag kami mantuna annam kidin kahulun ku nga tagaHoppe, a nagdulot kami ta bali ni Ko-rnelyu, te intu ya nangpaalap teyak.13 A sangaw binida ni Kornelyu ya nag-matakar tentu nga anghel nga kima-managtayuk ta umag na bali na en. A yauhohug kan na anghelen a

‘Mangidob ka ta umange ta ili naHoppe, te paayagam ya magngagante Pedru, 14 te ipadangag na sangawya kurugam, petta mekerutan ka, tekumanen hapa ta anak mu kiden, ikidna atawam,’ kunna kan na anghelententu.15 “A mamegafu yak para la maguho-

hug tekid, a ka-ma la pinasinapan nakid haman na Kahalwa na Namaratu takuman na ikitamen ta palungu. 16A yenhapa ya nepakanonot ku ta uhohug niAfu Hesus ta palungu, te

‘Maski zinigut na kanan ni Hwana mapasinapān kam hapa sangaw taKahalwa na Namaratu, petta mekustuya nepagzigut na tekamuy,’ kunnahaman tekitam.

17Ammi ta ayanen a pinasinapan na Na-maratu ya Hentil kiden hapa ta kumanna iningwa na tekitam ta nepangurugtam te Afu Hesus. A am ikayat na mantuya Hentil kiden a anu mabalin ku? Iyakhud ya manggamma ta Namaratu,” kunni Pedru tekid.18 A tekiden nakadangag ta bida na en

a awan na ta metabbag da ta pangihuyada tentu, am awa dinayawan da hud la yaNamaratu.

“A am kunna mantu ten a talaga taHentil kiden hapa ya pagnonotan naNamaratu petta magbabawi kid, petta

Turin Kiden 11:19 202 Turin Kiden 12:8maatadan kid hapa tamagnayun angat,”kunda.Ya Pangurug Na Hentil Kiden Ta Ili Na

Antiyoka19 A ta pasi ni Estebanen ta idi a pake

mazigatan ya mangurug kiden ta ili naHerusalem, te pake mefulot ya makitapilkiden tekid. A yen ta nagkakattway yamangurug kiden, a pake umadayu ya kad-wan kiden abat ta lugar na Funisya ta pin-git na bebay, a nagaddet ya kadwan parata fugu na Sipre, a ya ili na Antiyoka yanagaddetan na kadwan. A maski am hadya nagdulotan da a nepadangag da hapaya damag ni Hesus, ammi intu la nangi-padangagan da ya kagitta da kiden Hudyo.20 Ammi ya kadwan kiden mangurug ngataga Sipre ikid na Sirene a umange kid hapata ili na Antiyoka nga pake dakal na ili, anepadangag da hapa i Afu Hesus ta tolaykiden tenngamaggedipuruHentil. 21Ane-hulun hapa ya pakapangwa na Namaratuta pangipadangag da, a mangurug hapa yaaddu na Hentil, petta dumagdag kid na teAfu Hesus.

22-24A gafu ta pangurug da a nadamag namangurug kiden ta ili na Herusalem a yenta dinob da i Barnabas ta ili na Antiyoka,petta pasikkalan na ya pangurug da, temappya hapa na tolay, a dakal ya pangu-rug na, a mapasinapān hapa ta Kahalwana Namaratu. A tentu en dimmatang amatalakan hapa, te naita na ya bendisyonna Namaratu tekid, ammi pake nebar natekid ta idulot da la ya pangurug da te AfuHesus, a pake imaddu para ya mangurug taDafu tamen ta ili da en.

25 A gafu ta imaddun ya mangurug ki-den ta lugar da a yen ta enna apagan niBarnabas i Salu ta ili na Tarsu, petta ittasangaw ya kauffunan na nga mangitulduta mangurug kiden. 26 A tentu en nakaitatentu a nehulun na ta ili na Antiyoka,a kanayun makigimung kid ta mangurugkiden ten abat ta takday darun, a netulduda ya pake addu na tolay. A ya mangurugkiden te Hesus Kristu ta ili na Antiyoka aikid ya popolu kidenmanaganan ta ngaganna Kristu.

27 A ta pagyan para la nig Barnabas ikidni Salu ta ili na Antiyoka a umange hapaya kadwan na pinaguhohug na Namaratu

nga taga Herusalem. 28 A ya takday tekidnga nagngagan te Agabus, a pinasinapanna Kahalwa na Namaratu, petta lavunanna ya dakal na bisin ta ngamin na paglele-hut. A dimmatang hala ya linavun na enbisin ta ketta ni Ari en Klawdyo. 29 Agafu ta mazigatan ya mangurug kiden talugar na Hudeya ta bisinin yen a yen tanakanonot ya mangurug kiden ta Antiyokata magpetulud kid ta iuffun da tekid. Anangatad ya tagtakday tekid ta kompormila na meatad da. 30A ta nepakauknud da tangamin iuffun da a neatad da teg Barnabasikid ni Salu, petta ikid ya ange mangituludta piraken ta kalalaklakayan na mangurugkiden.

12Ya Pangpa-gang Ni Ari Herud Ta Mangu-

rug Kiden1 A ta araw na bisinen a nepagafut ni

Ari en Herud ya kadwan kiden mangurugpetta pa-gangan na kid, 2 a pinaputulan nai Santiago nga kabagis ni Hwan. 3A gafu tamatalakan ya Hudyo kiden ta pasi ni San-tiago, a netubbat na hapa pagafut i Pedruta kaatubangan na Pyesta na Simana. 4 Ata nepakagafut dan tentu a enda nebalud, amatubtubbat ya tag-appat na suddalu ngamagtaron tentu. Te ya uray na ari en apeuhet na sangaw am nabalin na ya Pyestana Simana, petta papasin da ta atubang natolay kiden. 5 Ammi ya kahulun na kidennga mangurug ta ili na Herusalem a pakenepakimallak da hapa ta Namaratu.

Ya Pakauhet Ni Pedru Ta Agbaludan6 A sangaw ta hiklam ta kaatuban-

gan na pangpohet da mina te Pedru amasidug hapa sekakawad, ammi neker-ing na duwa kiden suddalu, a duwa parana suddalu ya magtaron ta irwangan naagbaludanen. 7 A ka-ma la lumattog yaanghel na Namaratu, a pinagdakar na yangamin umag na nakebaludan ni Pedruen. A sini-ged na hapa ya hakbu ni Pedrupetta mahukal.

“Alag mu magtayuk,” kunna kan naanghelen tentu,

a ka-ma la naubadan ya kawad na kiden.8 “Aran magbarawasi kan, a magsap-

atos kan,” kunna ha.A ta nekabalin na nagsapatos a

Turin Kiden 12:9 203 Turin Kiden 13:1“Magsalnuk kan, a dumagdag kan,”

kunna ha.9 A imuhet na dumagdag ta anghelen,ammi kumanna awenakuruganya iningwana anghelen, te pahig na kan ta tarinap nayen.

10 A kumanen tinaliban da ya takdayensuddalu nga magtaron ikid na mekaduwaen ta mayor na irwangan, kapye da dim-matang ta irwangan na landuk ta batug naili, a ka-ma la mahukatan ya irwanganen,a imuhet kid. A nagtugut kid abat tatakdayna kalsada, a yen yanangtugutannaanghelen tentu. 11A yen la ya nepakamu niPedru ta kakurugan.

“Kakuruganmantu ta dinob naNama-ratu ya anghel na en teyak, a nekerutannak ta igakkad nig Herud ikid na Hudyokiden teyak,” kunna.12 A ta pakarikna ni Pedru ta nakkwa

tentu a umange ta bali ni Mariya nga hinani Hwan Markus, ammi dana itta ten yaaddu na tolay nga nagaammung makimal-lak. 13 A nagtoktok i Pedru ta irwanganna bali en, a enna nepa-na ni Roda ngatakday na tagabu ta bali. 14Nengahalan na iPedru, ammi awenahamannehukat gafu tatalak na en, te alistu hud la nagtoli ta agyanna tolay kiden, petta ibar na ta itta hala iPedru en nga imatayuk ta irwangan, ammiaweda hapa kinurug.

15 “Anu maguyung ka, awem hud amuta mabalud,” kunda,

ammi ipapilit na ta itta hala i Pedru tairwangan. A ya uhohug da ha a

“Mabalin ta intu de ya anghel na ennga mangifun tentu?” kunda.16 Ammi imatayuk para la ten i Pedru

nga nakatotoktok. A tekiden nangihukat aintu kad, a pake masitang kid na ta talakda tentu. 17 A pinagkamag na kid hapa,petta pakemadangagda ya ibar na, a binidana ya nepangiuhet na Namaratu tentu taagbaludanen.

“Bidan muy hapa sangaw te Santiagoikid na kadwan kiden kahulun tam,”kunna hapa,

kapye na nagtugut, te umange ta takwanna lugar.

18 A ta kalakwatan na a pake magbu-rung na ya suddalu kiden nga magtaron, teawan haman i Pedru ta nakebaludan na en.19 A nepaapag na hapa ni Heruden, ammi

aweda naapagan. A pinohutan na hapa tanagtaron kiden am had kunda nga awannakarikna te Pedru. A gafu ta aweda amua nebar na ta mapapasi kid, a sangaw nag-tugut hapa, te umange ta ili na Sesariya, anagyan ta bali na en ten ta pigahahaw.

Ya Pasi Ni Ari en Herud20 A ya tolay kiden nga taga Tiro ikid na

Sidon a awan ta takwan na pangalapan data kanan da am bakkan ta lugar ni Herud.Ammi intu dulay te itta ya pangikatupaganna tekid, a yen ta nakanonot kid nga angemakikofun tentu, ammi pinolu da kinofuni Blasto, petta bidan na hapa ya pakikofunda ta ari en, te intu ya manaron ta bali naen.

21A sangaw ta nagbabidan da en na arawa nagsalnuk i Herud ta salnuk na pagari naen, kapye na nagtuttud ta agtuttudan naen, a sangaw namegafu magbida ta tolaykiden. 22 A sa giaggayan hapa ya tolaykiden:

“Bakkan ta tolay yamaguhohugina, teintu haman ya takday na dyos,” kun naaggay da, te pangikin da la tentu.23 A natalakan hapa, te negitta da ta

dyos. Ammi gafu ta awena kid nehuyaa yen ta pinaluk na anghel na Namaratu,a nairat hapa ya ngamin na barbari na,a nasin. 24 Ammi pake mesaned paraya uhohug na Namaratu, te awan na tamanggamma, a imaddu para ya mangurugta uhohug na en.

25A ig Barnabas ikid ni Salu nga umangemangisaned ta iuffun na mangurug ki-den taga Antiyoka a nebalin da hapa yapangisaned da. A sangaw inalap da i HwanMarkus ta kahulun da, kapye da nagtugutta ili na Herusalem, te magtoli kid na ta ilina Antiyoka.

13Ya Pagpatudun Na Namaratu Te Pablu Ikid

Ni Barnabas1 A ya mangurug kiden nga magaam-

mung ta ili na Antiyoka a ya kadwan tekidya aglavun naNamaratu ngamangiuhohugta ibar na, a ya kadwan para ya makkamumangituldu ta mangurug kiden. A ya nga-gan da hapa a i Barnabas, ikid ni Simyonnga magngagan hapa te Niger, ikid niLusyo nga taga Sirene, ikid ni Manaen nga

Turin Kiden 13:2 204 Turin Kiden 13:19pinadakal ni Gubernador Herud, ikid niSalu nga magngagan hapa te Pablu. 2 Ata takday araw tekiden mangdayaw ta Na-maratu a aweda hapa pagkakan, te intu lanonotan da ya pakimallak da. A itta hapaya nepeuhohug na Kahalwa na Namaratutekid.

“Igungay muy ig Barnabas ikid niPablu, petta tarabakun da ya pangi-doban ku tekid,” kunna.

3 A aweda bit ninonot ya pangan da pettapakimallak da ig Barnabas ikid ni Pablu, anesagpaw da hapa ya kamat da kiden ta uluda, kapye da kid pinatugut.

Ya Pagpasyar Nig Pablu Ta Fugu Na Sipre4 A gafu ta Kahalwa na Namaratu ya

mangidob tekid a nagtugut kid la, a dim-mayum kid ta ili na Selusya ta bikat nabebay, kapye da nagbapor addet ta fugu naSipre. 5A tekidendimmagut ta ili na Salam-ina a umange kid makigimung ta kapilyana Hudyo kiden, petta ipadangag da yauhohug na Namaratu tekid, a intu hapakahulun da i Hwan Markus, te uffunan nakid hapa.

6-8 A sangaw nesaned da ya uhohug naNamaratu ta ngamin paglehut na fuguen addet ta ili na Pafus, a yen hapa yanakasimmun da ta takday Hudyo nga mag-madyik nga magngagan te Elimas Baresus.Te ya gubernador na fugu en nga magn-gagan te Sergyo Pawlu a dana pinaayaganna ig Barnabas ikid ni Pablu, petta danga-gan na hapa ya uhohug na Namaratu, temappya hapa ya nonot na. Ammi ya mag-madyiken a magyan hapa ta bali na guber-nadoren, te intu kan ya takday aglavun nadyos kiden, a tinabtabangna ya uhohugnigPablu, a sinansanat na ya gubernadoren,petta awena mina kurugan ya uhohug daen. 9 Ammi i Pablu a pake napasinapānhapa ta Kahalwa na Namaratu, a nagporayya mata na en te Elimas.

10 “Iko ya anak na Satanas, te ikatu-pag mu ya ngamin katunungan. Intula amum ya magladdud ikid na man-guyoyung, te awem haman magim-mang mangpakillu ta dalan na Nama-ratu. 11 Ammi pa-gangan na kan, temagdaram kan, a awem sangawmaita yadakar addet ta mabayag,” kun ni Pablutentu.

A ka-ma la nagsugiram na ya itan ni Eli-mas, a kamkammatan na ya pakigemidanna. 12 A ta nepakaita na gubernadoren tainingwa na Namaratu te Elimas a mangu-rug na hapa, te pake nagpaka-lat hapa tanetuldu nig Pablu gafu te Afu Hesus.

Ya Pangipadangag Nig Pablu Ta AntiyokaNa Pisidya

13 A ta nekabalin da ta ili na Pafus anagtugut ha ig Pablu ikid na kahulun nakiden, a nagbapor kid ha abat ta ili na Pergata lugar na Pampiliya, ammi yen hapa yanangtammangan ni HwanMarkus tekid, temagtolin ta ili na Herusalem. 14 A sangawnagtugut hapa ig Pablu ikid ni Barnabasta ili na Perga, te magdulot kid na tatakday na Antiyoka ta lugar na Pisidya.A ta Sabadu a umange kid makigimungta kapilya na Hudyo kiden, a nagtuttudkid, 15 te dangagan da bit ya mangibasata surat ni mina Moses ikid na surat nakadwan kiden aglavun na Namaratu. A takabalin na pangibasa na a itta ya dinob napinakadakal kiden ta ange mangibar tegPablu ta maguhohug kid hapa.

“Mappya, kahkahulun, ta magbidakam hapa am itta ya ibar muy ta tolaykidin,” kunna.16 A nagtayuk mantu i Pablu, kapye na

nagsenyas tekid, petta dangagan da ya ibarna.

“Ikamuy nga Istralita, ikid na ikamuyHentil nga mamat ta Namaratu ewan,a dangagan muy ya mabidak tekamuy.17 Dana amu muy haman ya iningwana Dafu tamewan Namaratu ta palunguna araw, te pinili na ya gingginafu tamkiden, petta tolay na kid. A teki-den nagyan ta lugar na Egipto a pakepinakaddu na kid. A sangaw pina-gangna hapa ya nagpatagabu kiden tekid tapakapangwa na en, petta patugutan daya tolay na kiden nga pagzigātan da. Asangaw netugut na kid hapa ta lugar naEgipto, 18 a inifunan na kid ta kalafuka-nen addet ta appatafulu na darun. 19 Asangaw inuffunan na kid nga mangabakta pitu na nasyon ta lugar na Kanaan,kapye na neatad ya lugarin yen tekid,petta kwa da. A kumanen nagpasan yaappatagatut a limafulunadarun addet ta

Turin Kiden 13:20 205 Turin Kiden 13:39neange na dadagkal da kiden ta lugar naEgipto.

20 “A ta kabalinan na a pinili na Nama-ratu ya tagtakday manaron tekid addette Samwel, a intu hapa ya napolu enaglavunnaNamaratu tekid. 21A tentu ennaglaklakay a nagadang ya tolay kidenta ari da, a pinili na Namaratu i Salunga anak ni Kis, a simsima hapa ni minaBendyamin. A i Salu mantu ya ari daabat ta appatafulu na darun. 22 A tanepangawe na Namaratu te Salu a pinilina i mina Dabiden, petta intu ya ari da,te ya uhohug na Namaratu tekid a

‘Intu la megitta ta nonot ku i Dabidnga anak ni Dyesi, te kuruganna sangaw ya ngamin patarabakuktentu,’ kunna.

23 “A ya simsima kiden hapa ni minaDabiden ya nagafun na Mangikerutanennga nekari na Namaratu tekitam, te intuhala i Hesus. 24Ammi dana imunnan bittentu i mina Hwanen, te nepadangag nata magbabawi mina ya ngamin tolay ngaIstralita ta liwat da kiden, kapye na kidzigutan. 25 A ta tanagay pagaddetan natarabaku ni Hwan a dana nepadangag naya ange na Mangikerutan ta tolay kiden.

‘Iyak hud ya Mangikerutan ngadoban na Namaratu tekamuy, amawa pumatalin hala sangaw teyak.A pake atata-nang ammi teyak, teawek haman megitta nga makitagabutentu,’ kunna.26 “A yen mina ya nonotan tam,

kahkahulun,” kun ni Pablu, “te ikitamnga simsima ni mina Abraham, ikid naikamuy Hentil nga mamat ta Namaratu,a ikitam haman ya nangipakamun naNamaratu te Hesusen ngamangikerutantekitam. 27 Te ya tolay kiden ta ilina Herusalem ikid na pinakadakal dakiden a aweda haman amu ta intu yaMangikerutan nga nekari na Namaratutekitam, te pinapasi da haman. Ammiaweda haman amu ta dana nalavun yapasi na ta surat na nanglavun kiden, temaski am kanayun basan da ya surat dakiden ta kada Sabadu a aweda hamanmanonot ta ikid ya nangidulot ta dananalavun ta surat kiden. 28 Te maskiawan haman ta napasikkal da ta liwatna a nepapilit da hala ya pasi na te

Gubernador Pilato. 29A ta nepangpapasidan tentu a nabalin na hapa ya ngaminnalavun tentu ta surat kiden, a itta yaumange nangidagut ta bari na en ta kayuen nga nagappan na, kapye da netanam.30Ammi tinolay hala na Namaratu ewan,31 a kanayun nakipaita ta kahulun nakiden taga Galileya addet ta addu naaraw, te dana nehulun kid tentu ta ili naHerusalem, a ikid na yamangipasikkal takatolay na.

32-33 “A yen ta itta kamin hapa sin,kahkahulun ku, petta madangag muyhapa ya ipadamagmi tekamuy ngamap-pya. Te ya Mangikerutan nga nekarina Namaratu ewan ta gingginafu tamkiden a intu hala i Hesus nga dinob nantekitam. A gafu ta kumanen a pakenagdulot na te Hesus ya inuhohug naNamaratu te mina Dabiden nga nesuratna ta mekaduwa en Kansyon na, te yauhohug na Namaratu tentu a

‘Iko hala ya anak ku, te nagbalinak nata kuman na damam,’ kunna.

34 “A ya takday para uhohug na Nama-ratu ta gingginafu tam kiden nga man-gibar ta katolay ni Hesus, petta awenanha sangaw masi, a intu yan:

‘Bendisyonan ta kam hala sangawta magnayun na pagariyan, teawek ibabawi ya nekarik te Dabid,’kunna.

35 “A ya uhohug hapa ni Dabid ta tak-day para kansyon na ta Namaratu a

‘Mappya hapa yen, Afu, te awem san-gaw ituluk ta malabag ya ikatalakmin,’ kunna.

36 “Ammi bakkan haman ta bari niDabid ya nebar na en nga awanmalabag,te kabalinan na nepagserbi ni Dabid tapatarabaku na Namaratu tentu a nasihapa, kapye da netanam ta hebing nadadagkal na kiden, a malabag haman.37 Ammi i Hesusen ya tinolay na Na-maratu ewan, a intu mantu ya nebarna en nga awan malabag. 38 A yenmina ya pagnonotan muy, kahkahulunku, te ye-yan na tolay nga awan mal-abag a intu hala ya gafu na pangpakomana Namaratu ta liwat tam kiden. Aintu ya mangikerutan nga ipadangag mitekamuy. 39 Ammi am ikatalak muyta mekerutan kam gafu ta pangidulot

Turin Kiden 13:40 206 Turin Kiden 14:6-7muy ta lintig kiden ni mina Mosesena melogot kam, te awemuy kid hamansa idulot. Ammi am intu ikatalak muyya nepangikaru ni Hesus ta liwat muykiden a mekerutan kam. 40 A map-pya mantu ta pake nonotan muy yan,kahkahulun, talo am mekabat kam hapasangaw ta pangpa-gang na Namaratunga nepadangag na aglavun na en, teya uhohug na Namaratu ta mangidadulakiden ta idi a

41 ‘Ikamuy nga mangidadula a pagka-ma muy sangaw ya dumatang teka-muy, a yen hapa sangaw ya pasinmuy. Te itta sangaw ya padatanganku ta lugar muy nga awemuy ku-rugan maski am dana nepadangagmina tekamuy,’ kunna.”

A yen ya addet na bida ni Pablu tekid.42 A ya nebar da teg Pablu ta neuhet da

ta kapilya en a“E kam hala sangaw sin mangipadan-

gag ta takday Sabadu, te pake dangaganmi ha ta mappya,” kunna na tolay kidentekid, kapye da hapa nagugungay.

43 Ammi ya Hudyo kiden ikid na Hentilkiden nga dana simarok ta relisyon naHudyo a addu kid hapa nga himulun bitteg Pablu ikid ni Barnabas, a pake nebarda ta aweda mina pagtalekudan ya allakNamaratu tekid.

44 A ta takday ha na Sabadu amakipagammung hapa ya magge ngaminkiden tolay ta ili, te ikayat da dangagan yauhohug na Namaratu nga ipadangag nigPablu. 45Ammi gafu ta itta ya pake addu naHentil a neahugu na Hudyo kiden i Pablu,a yen ta nakitapilan da ya inuhohug naen, yaga inamamat da para. 46 Ammi pakenagturad hapa ig Pablu nga mangtabbagtekid,

“Mappya ta uray na Namaratu ta ika-muy Hudyo ya mapolu pangipadanga-gan mi ta uhohug na, ammi gafu taiwarad muy, ikid na dugiman muy yabari muy tamagnayun na angat a e kamimantu ta Hentil kiden. 47 Te ya pakkwana Namaratu tekami nga nesurat nimina Isayas a

‘Isaad ta kam sangaw ta kuman nazilag nga mangpadakar ta Hentilkiden, petta mekerutan mina ya

ngamin tolay addet ta ngamin pa-glelehutin,’ kunna.

48 A ta pakadangag na Hentil kiden tanebar ni Pablu a dinayawan da hapa yauhohug na Namaratu, a pake natalakankid na gafu ta isipat na kid hapa. A nan-gurug hapa ya ngamin kiden nekari ngamaatadan ta magnayun na angat.

49 A gafu ta kumanen a pake nesanedpara ya uhohug na Namaratu addet tangamin paglelehut da en. 50Ammi ya mag-turay kiden ta ili nga lālāki ikid na naba-nang kiden babay nga makipaggimung takapilya da en a pinagporay na Hudyo kidenya nonot da, petta ikatupag da ig Pablu, ayen ta pinatugut da kid ta ili. 51 A gafuta kumanen a inazi nig Pablu ya lafu nalutak da ta takki da kiden gafu ta awenakinurug na Hudyo kiden ya uhohug da, anagdulot kid na ta ili na Ikoniya. 52 Ammiya mangurug kiden nga magyan ta ili en amapasinapān kid la ta Kahalwa na Nama-ratu, a pake matalakan kid hapa.

14Ya Pangipadangag Nig Pablu Ta Ili Na

Ikoniya1 A ta datang nig Pablu ikid ni Barnabas

ta ili na Ikoniya a kuga umange kid hamangipadangag ta kapilya na Hudyo ki-den, a nangurug hapa ya addu na Hudyopase Hentil gafu ta kalalaki na paguhohugda. 2 Ammi ya Hudyo kiden nga awanmangurug a pinagporay da ya nonot nakadwan kiden Hentil, petta ikatupag daig Pablu. 3 Ammi maski ikatupag da kida mabayag kid la ten, te maturad kid lamangipadangag ta allak na Namaratu. Apinasinapan na kid hapa ta pakapangwana, petta itta ya ihuga da ta tolay kiden,a yen ya nangipasikkal ta allak na en nganepadangag da tekid.

4Ammi nagkakattway garay ya nonot natolay kiden ta ili, te ya kadwan a nakidaggakid ta Hudyo kiden nga makitapil, a yakadwan tekid ya nakidagga teg Pablu ikidni Barnabas. 5 Ammi sangaw a nahahulunya kadwan kiden Hudyo ikid na Hentil kon-todu pinakadakal da, petta pa-gangan da igPablu, te igakkad da ya mamapasi tekid tabatu. 6-7 Ammi ta pakadamag nig Pablu taigakkad da en tekid, a nagtammang kid. A

Turin Kiden 14:8-9 207 Turin Kiden 14:26umange kid na mangipadangag ta damagni Hesus ta ili na Listra ikid na Derbe ikidna kadwan kiden ili ta lugar na Likonya.

Ya PangdayawDa Teg Pablu Ta Ili Na ListraIkid Na Derbe

8-9 A ta ange da en ta iten Listra a ittaya lalaki nga awan makatugut, te pilay kanabat ta nekeanak na en, a imatuttud laten magdangag ta bida ni Pablu. A pakeitan na hapa ni Pablu, a narikna na taikatalak na ya pagpamappya na Namaratutentu, a pake magayag na i Pablu tentu.10 “Magtayuk kan sina,” kunna, a ka-ma latimollok nagtayuk, a nagpapa-yat na hapa.

11A ta pakaita na tolay kiden ta iningwani Pablu a naggihawa kid na:

“Dyos tam yan kid nga nagbalin tatolay,” kun na girawa da en,

ammi awena naawatan nig Pablu, te negi-rawa da haman ta agsitang da hapa la ngaagsitang na Likonya. 12 A i Barnabas yanengagan da ta Ziyus, te Ziyus ya ngaganna takday dyos da. A i Pablu kan ya dyos daen Hermes, te intu ya mayor na magbida.13A ya padi na dyos da en Ziyus a nangalaphapa ta toro na baka nga pinagsigal na taaddu na sabong, a nedatang na ya bakaen ta agyan na simbaan na tolay kiden tapingit na ili, petta iatang damina teg Pabluikid ni Barnabas.

14 Ammi ta pakadangag nig Pablu taatangan na kid a pinispissang da yabarawasi da kiden ta pangikatupag data pangatang da, a magbilag kid na tatangngan na tolay kiden, petta gammanda kid.

15 “An-anu haman yana O? Bakkankami ta dyos muy, te kagitta da kami langa tolay,” kunda. “Yen ta ipadangag miya damag ni Hesus tekamuy petta amumuy ya kakurugan na Dyos nga namad-day ta ngamin kiden itta ta langit pasepaglelehutin. Mappya mantu ta azinmuy ya mangatang ikid na makimallakta awan manguffun tekamuy.

16 “Ta idi a pinagorayan na Namaratuikamuy nga Hentil nga awan makkamutentu, 17 ammi maski kunna ten itta halaya neatad na nga mangipasikkal tentu,te intu haman ya mangatad ta ngaminudan, ikid na pagmayan na imula tam,

petta matalakan kitam ta ngamin kanantam,” kunda hapa.

18 Ammi maski kunna ten ya netabarangnig Pablu tekid a magge aweda nagammaya pangatang da tekid.

Ya Pangwarad Da Te Pablu19 A ta nepagpasan na pigpigaaraw a

dimmagdag hapa ya Hudyo kiden taga An-tiyoka ikid na Ikoniya, a pake pinadpadulayda i Pablu ta tolay kiden, petta ikatupagda, a winarad da mantu ta batu. A san-gaw ginerger da ya bari na en neuhet taili, a newagak dan, te pahig da ta nasin.20 A mappya la, te dimmadagdag hapa yakahulun na kiden mangurug, a linehut daya bari na en. A ta mangananwan la anagtayuk hala i Pablu en, a nagtoli hapaikid na kahulun na kiden ta umag na ili.A ta lalakwat a nagtugut ha i Pablu ikidni Barnabas, te magdulot kid na ta ili naDerbe.

21A tekiden nangipadangag ta damag niHesus ta ili na Derbe a mangurug na hapaya addu na tolay ten. A sangaw nagtoli haig Pablu ikid ni Barnabas ta inange da en, asage nagsibal kid ha ta ili na Listra ikid naIkoniya ikid naAntiyoka na Pisidya, 22pettapagturadan da ya mangurug kiden ta isinkid na ili. A netuldu da kid ta aweda minakaliwatan ya pangurug da.

“Am ikayat tam mesipat tapangikerutan na Namaratu a mappya taattaman tam hapa ya zigat na pangurugtam,” kunda tekid.23 A ya iningwa da para ta tagtakday

lugar a netun da ya pinakadakal namangu-rug kiden ngamakkamumagtaron tekid. Aaweda bit mangmangan, te intu la tagopanda ya makimallak, te ipataron da ya netunda kiden te Afu Hesus.

Ya Pagtoli Nig Pablu Ta Ili Na Antiyoka24A tekid na ha nagtugut a ginadak da ya

lugar na Pisidya addet ta dumatang kid nata ili na Perga ta lugar na Pampiliya. 25 Ayen bit ha ya nangipadangagan da ta uho-hug na Namaratu, kapye da ha nagdulot taili na Ataliya. 26A sangaw nagbapor kid hanga dumayum ta ili na Antiyoka ta lugar naSiriya, te nebalin dan ya nepatarabaku naNamaratu tekid. A dumatang kid na ta ilina Antiyoka, te yen ya nagganwatan da enta nepangidob na kahulun da kiden tekid,

Turin Kiden 14:27 208 Turin Kiden 15:15-16petta idulot da ya patarabaku na Namaratutekid.

27 A tekiden dimmatang a pinagaam-mung da ya mangurug kiden, a binida daya ngamin panguffun na Namaratu tekidikid na nepanghukat na ta nonot na Hentilkiden pettamangurug kid. 28A nakipagyankid na ta mangurug kiden ten abat tamabayag.

15Ya Pagdibati Na Mangurug Kiden Ta Mag-

pabanggit1A ta ketta para la nig Pablu ikid ni Barn-

abas tamangurug kiden ta ili na Antiyoka aitta ya dimmatangnganagafu tamangurugkiden ta Hudeya, a takwan ya netuldu da tamangurug kiden nga Hentil.

“Awena mabalin ta mekerutan kamam awemuy hapa mabanggit ta kumanna netuldu ni minaMoses,” kunda tekid.

2Ammi gafu ta awena ikayat nig Pablu ikidni Barnabas ya netuldu da a makidibatikid na abat ta medyo mabayag. A gafuta awan ta ituluk na takday a yen ta na-patudunan ig Pablu ikid ni Barnabas ikidna kadwan kiden mangurug, petta medobkid ta ili na Herusalem ta agyan na turinkiden ikid na kalalaklakayan na mangurugkiden ten, petta enda pasikkalan tekid amanu ya mappya. 3A tekiden naggaganwat ainatadan na kid na kadwan kiden ta masa-pul da, a nagtatugut kid na. A sage nagsibalkid hapa ta agyan na mangurug kiden talugar na Funisya ikid na Samariya. A binidada hapa tekid ya pangurug na Hentil kidenta inange nig Pablu ta kwa en sina. Anatalakan kid hapa ta damag da en. 4 Ata pakadatang da ta mangurug kiden ta ilina Herusalem a pinagdulot da kid hapa.A nepadangag hapa nig Pablu ya iningwana Namaratu ta ngamin kiden lugar nganangipadangagan da ta uhohug na en.

5Ammi ya kadwan kiden mangurug nganedagga ta Pariseyu kiden a nagtayuk kidnga nakitabbag ta uhohug ni Pablu.

“Am mesipat hapa ya Hentil kiden tapangurug tam a mappya ta mabanggitkid, yaga idulot damina yangamin kidenlintig nga nesirak niminaMoses tekitamHudyo,” kunda.

6 A gafu ta kumanen a nagmamiting yaturin kiden ikid na kalalaklakayan kiden,petta pagbabidan da am anu ya uray na Na-maratu ta Hentil kiden nga mangurug. 7 Agafu ta nabayag kid hapa nagintabtabbag anagtayuk i Pedru nga naguhohug tekid takunna sin na uhohug:

“Dana amu muy, kahkahulun ku, yanangidoban na Namaratu teyak ta idi,te intu haman ya makāuray ta iyak yaumange mangipadangag ta damag niHesus ta Hentil kiden, petta mangurugkid hapa. 8A gafu ta intu ya makkamu tanonot na ngamin tolay a nepaita na yapangikayat na ta Hentil kiden, te pinasi-napan na kid hapa ta Kahalwa na en takuman na iningwa na tekitam Hudyo.9 A maski am aweda nabanggit a awenakid haman neduma, am awa binaggawanna hala ya nonot da gafu ta pangurugda. 10 Am ipapilit tam mantu ta idulotda para ya lintig ni Moses a awetamhud pagporayan ya Namaratu ewan, tekuman na ipaagtu tam haman tekid yaawetam para la maagtu ikid na awenamaagtu na dadagkal tam kiden. 11 Abakkan mina ta kunna ten, kahkahulun,te amu tam haman ta mekerutan kitamgafu ta pangikatalak tam ta allak ni AfuHesus tekitam, a kumanen hapa ta Hen-til kiden. A yen la ya abat na mabidak,”kun ni Pedru.12 A tentu en nabalin nagbida aweda

hapa magasitang am awa dadangagan dahapa ya uhohug nig Barnabas ikid ni Pablu,te binida da ha ya pakapangwa na Na-maratu nga nepehuga na tekid ta Hentilkiden. 13-14 A tekid hapa nabalin nagbidaa tumubbat hapa i Santiago.

“Dangagan muy hapa ya ibar ku,kahkahulun,” kunna. “Ta kuman nabinida ni SimonPedru tekitam ta ayanena nepaita na Namaratu ya idduk na taHentil kiden, petta tolay na kid hapa.15-16Ammi yen haman ya dana binida napinaguhohug na Namaratu ta palunguna araw, te ya uhohug na Namaratutentu a

‘Sangaw am pagtolin ku ha ya tolayku kiden a itta hapa sangaw yapatayukan ku nga bali ta kuman napinatayuk ni Dabid nga natukalit.

Te pakappyan ku sangaw ya naperdi

Turin Kiden 15:17 209 Turin Kiden 15:36a patayukan ku ha, 17 petta ittahapa sangaw ya pagaammungan nakadwan kiden tolay nga magapagteyak, kontodu Hentil kiden ngamakidafu teyak,’ kunna.

18 “A yen ya uhohug na Namaratuewan, kahkahulun, te dana nepadan-gag na ta palungu na araw. 19 A yauray kin mantu a awetammina pagzigā-tan ya Hentil kiden nga mangurug taNamaratu. 20 Ammi mappya ta mag-surat kitam tekid ta lillikan da mina yamakikanan ta meatang, ikid na maki-dorug ta bakkan ta atawa da, ikid namangan ta daga kontodu bilsag ngasedaga. 21 Mappya ta aweda mekabatta isin kid na tarabaku, petta awan san-gaw ta pangikatupagan na Hudyo kidentekid, te amu muy haman ta yen kidna tarabaku ya ihangat na Hudyo ki-den abat ta araw na dadagkal kiden, tepangurug da haman ta surat ni minaMoses nga mebasa tekid ta kada Sabaduta ngamin na lugar,” kunna.

A yen ya abat na uhohug ni Santiago.Ya Uray Na Turin kiden Gafu Ta Hentil

Kiden22 A gafu ta inuhohug ni Santiago a

nagdadagga ya ngamin nonot na turin ki-den ikid na kalalaklakayan kiden kontodungamin kiden mangurug ta uray da en. Anakanonot kid ngamagpili ta kadwan tekidnga pinakadakal da, petta medob ya pilinda kiden ta iten Antiyoka, te mehulun kidteg Pablu ikid ni Barnabas. A dinob damantu igHudas Barsabas ikid ni Silas, pettaenda itulud ya surat na uray da en tekid.

23 (v23,30) A tekiden nakadatang ta ilina Antiyoka a pinagaammung da ya man-gurug kiden kapye da negawat ya suratentekid. A ya uhohug na surat da en a intuyan:

“Tekamuy mangurug taga ili na An-tiyoka ikid na lugar na Siriya ikid naSilisya.Kumusta kam, kahkahulun.

“A ya nagsurat tekamuy, kabagis, aikami nga turin ikid na kalalaklakayanta isin Herusalem. 24 A yen ta nag-surat kami tekamuy, kahkahulun, te

nadamag mi ta itta ya immange nangi-tuldu tekamuy nga nagafu kan tekami,a napopoyung kam kan gafu ta netulduda en tekamuy, ammi bakkan ta ikamiya nangidob tekid. 25 A yen ta nemitingmi hapa ya nadamag mi, a naggagittaya nonot mi nga magpili ta doban mitekamuy, petta ipadangag da ya uray mitekamuy, a nehulun kid hapa ta pakekofun mi kiden Barnabas ikid ni Pablu.26 Ya duwa kidina ya kakurugan nganangisagapil ta bari da ta nepangserbida ta dafu tamewan Hesus Kristu. 27 Aig Hudas ikid ni Silas ya dinob mi mantutekamuy, a ikid hapa la sangaw yamangipasikkal ta uray mi ta kuman nanesurat min tekamuy.

28 “A kumanen nakanonot kami gafuta Kahalwa na Namaratu ta awan taidagga mi ta gagangay muy fwera taisin kid: 29 te mappya ta lillikan muyya makikanan ta meatang, ikid na maki-dorug ta bakkan ta atawa muy, ikid namangan ta daga, ikid na bilsagen ngasedaga. Mappya ya pagbalinan muy amawemuy si-gedan yen kid nga mehangattekamuy. A yen la ya abat na mabidami tekamuy. Namaratu ya makkamutekamuy,” kun na surat da en. 30 (-)31 * A tekiden nakabasa ta suraten a

natalakan kid hapa ta netabarang tekid.32A ig Hudas ikid ni Silas nga paguhohugannaNamaratu a addu hapa ya nebar da tekidta mappya na uhohug petta dumakal paraya pangurug da. 33 A nagyan kid bit takabagis kiden ten abat ta medyo mabayag.A sangaw ta pagpatugut na kabagis kidentekid a “Dyos ya manghulun tekamuy,”kunda tekid, a dimmatang kid na ta nang-dob kiden tekid. 34-35 Ammi teg Pablu ikidni Barnabas a nagyan kid la ta ili na An-tiyoka, a inuffunan na kid na kadwan kidennga mangituldu ikid na mangipadangag tauhohug na Namaratu.

Ya Paggungay Ni Barnabas Ikid Ni Pablu36A ta nepagpasa na pigpigaaraw a

“Enta pasyaran ya kabagis tam kidenta ngamin immeyan ta en nga nangi-padangagan ta ta uhohug na Namaratu,te itan ta am imanu kid,” kun ni Pablu teBarnabas.

* 15:31 Netulfu ya bersikulo 30 ta 23 ta utun petta matarus ya bida.

Turin Kiden 15:37 210 Turin Kiden 16:1637 A mayat hapa i Barnabas, ammi ikayatna ta ihulun da i Hwan Markus. 38 Ammita uray ni Pablu a dulay kan am ihulunda ya nagtammang tekid ta idi, te nag-tugutan na kid ni Hwan tekiden immangeta Pampiliya, a awena nedulot ya manguf-fun ta tarabaku da. 39 A gafu ta awenanagdadagga na nonot da a pake nefulot yapagkatabtabbag da, a yen ta naggungay kidna. A nehulun mantu i Hwan te Barnabas,a nagbapor kid ta fugu na Sipre. 40 Ammite Pablu a pinili na i Silas ta kahulun na,a nepakimallak na kid na mangurug kidenkapye da nagtugut. 41 A sinaned da ya pa-gaammungan na mangurug kiden ta lugarna Siriya ikid na Silisya, a pinasikan da yapangurug da.

16Ya Pangihulun Ni Pablu Te Timotyo

1A tekiden ha nagtugut a nagdulot kid taili na Derbe ikid na Listra. A ya ili na Listraya nakasimmun da hapa ta takday man-gurug nga nagngagan ta Timotyo. Hudyoya hina na en nga mangurug hapa, ammiHentil ya dama na. 2Amappya kan na tolayi Timotyo, te yen ya binida na mangurugkiden taga ili na Listra ikid na Ikoniya. 3 Aikayat ni Pablu ta intu ya takday kahulunda, ammi dana binanggit na, petta awansangaw ta pangikatupagan na Hudyo kidententu, te amu da ta Hentil ya dama naen. 4 A sangaw nagtugut kid ha, sa ikidnig Pablu ikid ni Silas, ikid ni Timotyo, asinaned da ya mangurug kiden ta kadwankiden ili, a nepadamag da hapa tekid yauray na turin kiden ikid na kalalaklakayanta ili na Herusalem. 5 A gafu ta kuma-nen a nagsikan ya pangurug na tagtakdayiglesya, a itta la itta ya medagga tekid takinanghahaw.

Ya Panggamma Na Namaratu Teg Pablu6 A tekiden ha nagtugut a e kid mina

mangipadangag ta lugar na Asya, ammiawena netuluk na Kahalwa na Namaratu,a yen ta nagpaamyanan kid ta lugar naParigya ikid na Galasya. 7 A tekiden naka-datang ta lalassangan na lugar na Misyaa magdulot kid mina ta lugar na Bitinya,ammi awena kid ha pinagdulot na Kahalwani Hesus. 8 A gafu ta kumanen a tinalibanda ya lugar naMisya, temagpalalammadan

kid na, a nagdulot kid na ta ili na Troas tapingit na bebay.

Ya Nagmatakar Te Pablu9A tahiklam itta yanagmatakar te Pablu,

te imatubang kan tentu ya lalaki nga tagaMasadonya nga nakimemallak tentu.

“E kam haen ta isin Masadonya, teuffunan da kami,” kunna kan na lalakien.

10 A yen mantu ya nakkamun da ta dobanna kid na Namaratu ta iten Masadonya,petta ipadangag da ya uhohug na ta tolaykiden ten. A nagganwat kamin mantu, teiyak, Lukas, ya nehulun da hapa. 11 A tanepakaapag min ta pagluganan mi a nag-tugut kamin ta ili na Troas, a dimmayumkamin ta fugu na Samotrasya, te nagba-por kami, a sangaw ta lalakwat a nagdulotkami ta ili na Neapolis. 12 A tekami ennagdisaag ta baporen a tinugut min abatta ili na Pilipos nga mayor na ili ta lugarna Masadonya. Ammi ya taga Roma kidenya magturay ta isin na ili. A yen hapa yanagyanan mi abat ta addu na araw.

Ya Pangipadangag Nig Pablu Ta Ili Na Fili-pos

13 A ta Sabadu a limattog kami ta ili, aimange kami ta pingit na karayan, te emmiapagan ya lugar na akimallakan na kagittami kiden Hudyo, a neddatangan mi yakadwan kiden bābāy nga maggagimung, anakipagtuttud kami hapa nga nakibibidantekid. 14 A ya takdayen babbay nga nag-dangag ta bida mi a dana mangurug hapata Namaratu, ammi tentu en nakadangagta damag ni Hesus nga binida ni Pablua inukadan na Namaratu ya nonot na, apazigut hapa ta ngagan ni Afu Hesus, a ne-sipat hapa ya ngamin kiden magyan tentu.Lidya ya ngagan na, a taga ili na Tiyatira, amaglaklaku hapa ta ga-gamit. 15 A tentunnabalin nazigut a pinagdulot na hapa igPablu ta bali na.

“Am ikwenta dak na ta takdaymangu-rug te Afu Hesus a awemuy hud magdu-lot ta balik?” kunna tekami,

a immange kami hapa, te gafu ta itotoli naibar tekami.

Ya Paggamma Ni Pablu Ta Seanitu16 A ta takday na araw a immange kami

ha ta akimallakanen, a itta ya balatang ngaseanitu nga ange nangdafung tekami. A

Turin Kiden 16:17 211 Turin Kiden 16:36malalaki hapa manglavun gafu ta anitu naen. Ammi intu hapa ya daddoban na kad-wan kiden tolay, a ikid yamagba-nang gafuta aglavun na balatangen. 17A dimmagdagla ya balatangen tekami abat ta addu naaraw, a iayayag na kami ta tolay kiden.

“Ye-yan kid na tolay ya daddoban naKata-nangan na Dyos, a ipadamag da yamangikerutan tekamuy,” kun na ayag naen.

18 A pake nahulat na i Pablu ta ayag na en,a nagbalittag na nga imatubang ta balatan-gen, kapye na nehuya ya anitu na en.

“Iyak ya turin ni Hesus Kristu, a pag-tugutan ta ka ta balatang ina,” kunna.

A alistu nagtugut hapa ya anitu na en.Ya Kabalud Nig Pablu Ikid Ni Silas

19 A ta pakaita na dafu na balatangen tanagtugut na ya anitu na en a nagporay kidna teg Pablu, te pinerdi dan ya pangalapanda ta pirak. A ginafut da kid na, kapye dakid ginergerger ta agyan na munasipyo, anedarum da kid ta atubang na pinakadakalda kiden nga taga Roma.

20 “Hudyo yan kid, a mamadday kidna ta dulay ta agyan tamin, 21 te tak-wan na ugali ya pakkwa da tekitam ngamekontra ta lintig tam te Romano kitamhaman, a awena mabalin ta dagdagantam ya ugali da,” kunda.22A kumabkabat hapa ya tolay kiden nga

mangpaliwat tekid. A yen ta pinispissil napinakadakal da kiden ya barawasi nig Pabluikid ni Silas, kapye da kid papaluk ta kayu.23A tekid nanabalin nagpaluk tekid ta adduna paluk a nebalud da kid, a ya nebar da tamaggwardya en ta agbaludan a

“Pake taronam ya duwa kidin, pettaaweda makatammang,” kunda.

24 A neange na kid mantu ta nagingumagna silid ta agbaludan, kapye na dinamsit yatakki da kiden ta duwa na kayu.

Ya Pangurug Na Maggwardya25 A ta hiklam a imaidda la ig Pablu

ikid ni Silas nga makimalmallak ikid namagkankansyon ta Namaratu, a dadanga-gan na kid hapa na sakā balud da kiden.26 Ammi ta tangngan na hiklam a ka-mala itta ya masikan na lunig, a pake nawal-wag ya pundasyon na agbaludanen. Anahukatan hapa la ya ngamin irwangan

kiden, yaga naubadan hapa ya kawad nangamin kiden nabalud, kontodu kayu ki-den nga nangdamsit ta takki da kiden. 27Ata nekahukal na naggwardya en a naita nata nahukatan ya irwangan kiden, a pahigna ta nakalattog na ya nabalud kiden. Ayen ta sinikkut na ya kampilan na en, tepapasin na mina ya bari na, te mamatansangaw ta atubang na dafu na en. 28Ammita nepakaita ni Pablu tentu a pake nagayagtentu.

“Awem la, te itta kami la ngamin sin,”kunna.29 A nagayag bit mantu ya maggwardya

en ta paghilag na, a sangaw nagbilag nasimarok ta agyan na nabalud kiden. A gafuta nagpapilpig na ta talaw na teg Pablu ikidni Silas a namalentud bit ta atubang da,kapye na kid neuhet. 30 A ya uhohug nahapa tekid a

“Ibar muy haen, Ser, am anu mina yatarabakun ku petta awek sangaw mesi-pat ta pangpa-gang na Namaratu ewan,”kunna.

31 “A mangurug kan te Afu Hesus, teintu ya makkamu mangikerutan teki-tam, a kumanen hapa tekamuy ngaminnga mamattama,” kunda tentu.

32Ammi pake nepadangag da hapa ya uho-hug na Namaratu tentu ikid na ngaminkiden magyan tentu. 33 A sangaw inalapna hapa ig Pablu ikid ni Silas ta agyanna danum ta tangngan na hiklam para la,a binaggawan na ya bigad da kiden gafuta paluk. A yen hapa ya nepagzigut datentu ikid na magyan kiden tentu gafu tapangurug da. 34 A sangaw pinagdulot nahapa ig Pablu ikid ni Silas ta bali na en,kapye na kid nepagafuy, a nagkakan kidhapa. A matalak hapa ya maggwardya enikid na kahulun na kiden gafu tamangurugkid na ta Namaratu.

Ya Pakauhet Nig Pablu Ta Agbaludan35 A ta lalakwat a nangidob ya

pinakadakal kiden ta polis da ta agyanna agbaludanen, te petta ilattog da minaig Pablu. 36 A sangaw enna nebar namaggwardya en tekid.

“Pelattog na kam kan na pinakadakalmi kiden, a magtugut kanan mantu,a Dyos ya makkamu tekamuy,” kunnatekid.

Turin Kiden 16:37 212 Turin Kiden 17:14-1537Ammi ya uhohug ni Pablu tentu a

“Ay, awena mabalin ta kunna ten, temaski am Hudyo kami a kagitta da kamihaman nga mekamang ta gubyernu nataga Roma, a aweda haman panunnutandamagan tekami am anu ya liwat mi, amawa ka-ma la amāmatan da kami hudla ta paluk ta atubang na ngamin tolay,kapye da kami pebalud. A ta ayanina ikayat da ilemad ya pagpatugut datekami. Awan! Awemin mantu mag-tugut am bakkan ta pinakadakal mu kid-ina ya angemangilattog tekami,” kunna.38 A nagtoli mantu ya polis kiden ta

pinakadakal da kiden, a nebar da ya in-uhohug ni Pablu tekid, a naburungan kidna hapa, te liwat da ta nepabalud ya awa-nen ta liwat. 39 A yen ta umange kidna nakipakoma teg Pablu, a sangaw nelat-tog da kid ta agbaludanen, kapye da kidpinatugut ta ili da. 40 A tekid na nagtugutta agbaludan a nagsibal kid bit ta bali niLidya en, te pagturadanda bit yamangurugkiden, a sangaw nagtugut kid hapa.

17Ya Pagpasyar Nig Pablu Ta Ili Na Tesa-

lonika1 A tekiden nagtugut a tinaliban da ya

ili na Ampipolis ikid na Apolonya, kapyeda dimmatang ta ili na Tesalonika. A gafuta itta hapa ten ya kapilya na Hudyo kiden2 a immange kid hapa makigimung, te yenhala ya gagangay da. A nakiuhohugananhapa i Pablu tekid ta tallu na Sabadu gafuta surat kiden ta Bibliya da. 3 A netulduna hapa tekid ya surat kiden nga dananangibar ta iange na Mangikerutan, pettaamu da ta dana nekari ya pasi na ikid nakatolay na.

“A ya Hesusen nga ipadangag kutekamuy a intu hala ya Mangikerutannga nekari na Namaratu ewan tekitam,”kunna tekid.

4 A mangurug hapa ya kadwan kidenHudyo, ikid na Hentil nga dana mangurugta Namaratu, a medagga kid na teg Pabluikid ni Silas, a itta hapa ya addu na bābāynga naba-nang.

5 Ammi ya Hudyo kiden nga awan man-gurug ta nepadangag ni Pablu a man-gahugu kid na gafu ta mangurug kiden. A

yen ta nangalap kid ta kadwan kiden lālākinga mangunung ta kanan da, kapye da samamadday ta dulay, petta burburungan daya tolay kiden ta ili. A sangaw simarokkid hapa ta bali ni Hason nga pagyanannig Pablu ikid ni Silas, petta gafutan da kidmina, te idarum da kid mina ta atubangna tolay kiden. 6-7 Ammi mappya te dananagkahan kid nagtugut, a aweda kidmantunadatangan. A gafu ta kumanen a nek-abkabat da ig Hason ginafut ikid na kad-wan kiden mangurug, a ginerger da kid taatubang na konsihal da kiden ta ili.

“Ye-yan kid ya kahulun na duwa ki-den nga manabtabang ta ngamin kidenlugar, te pinagdulot na kid ni Hason tabali na. A sa makaliwat kid ta lintig naAri en ta ili na Roma, te ipapilit da yatakwan na ari ngamagngagan te Hesus,”kun na ayag da en.

8A magburung na hapa ya tolay kiden ikidna konsihal da kiden tekiden nakadangagta itta ya mangipapilit ta takwan na ari.9 A pinagmulta da mantu ig Hason ikid nakahulun na kiden, kapye da kid pinagtugut.

Ya Iange Nig Pablu Ta Ili Na Beriya10 A ta hiklam a dinob na mangurug

kiden ig Pablu ikid ni Silas ta ili na Beriya.A ta datang da ta iten Beriya a kuga im-mange kid ha ta kapilya na Hudyo ki-den. 11Ammimapmappya ya agnonotannaHudyo kiden taga Beriya ammi ta itta kidenta Tesalonika, te nefulot ya talak da ngamagdangag ta inuhohug nig Pablu, a pakebilbigan da para ya Bibliya ta kinanghahaw,te pasikkalan da am kurug ya inuhohugnig Pablu tekid. 12 A gafu ta kumanen amangurug hapa ya addu na Hudyo, ikid naaddu hapa na baba-nang naHentil na lālākipase bābāy.

13 Ammi intu dulay, te ya Hudyo kidentaga Tesalonika a nadamag da ta itta igPablu ta iten Beriya ngamangipadangag hata uhohug na Namaratu, a dinagdag da kidhapa. A sinansanat da hapa ya tolay kidenten, petta ikatupag da mina i Pablu. 14-15Ayen ta nebar na mangurug kiden tentu taalistu mina magtugut, a enda netulud nakadwan kiden addet ta ili na Atenas tapingit na bebay, ammi nasirak ig Silas ikidni Timotyo ta ili na Beriya. A ya uhohug niPablu ta nangitulud kiden tentu a

Turin Kiden 17:16 213 Turin Kiden 17:33-34“Padagdagan muy sangaw ta mavit ig

Silas ikid ni Timotyo,” kunna tekid,kapye da nagtugut magtoli ta ili na Beriya.

Ya Bida Ni Pablu Ta Taga Atenas Kiden16 A ta pagindag ni Pablu teg Silas ta

ili na Atenas a pake matupag ya nonotna gafu ta napannu ya ili da ta addu nasinang dyos. 17 A yen ta magpatotoli taagyan na pagkakampatan na tolay kidenta kinanghahaw, te pettamakiuhohuganantekid gafu ta sinang dyos da kiden ikid naNamaratu. Ammi am Sabadu a immangeta kapilya na Hudyo kiden, te makiuho-huganan hapa tekid ikid na Hentil kidennga nedagga tekid. 18 A ya kadwan ki-den mistro ta eskwela ni Ipikuro ikid naeskwela ni Zeno a nesimmu da hapa iPablu nga makiuhohuganan ta itta kidenta agyan na dapun da en. A ya uhohugkadwan a

“Anu hud ya ikayat na uhohugan namagtuladin,” kunda.

“A kuman na ipadangag na ya takwanna dyos,” kunna hapa na kadwan,

te nadangag da ya pangipadangag na tangagan ni Hesus ikid na pangtolay na Na-maratu ta nagpasi kiden. 19 A enda mantubinaran, a neange da ta bagetay na Arey-opago, te yen ya agimbestigaran na konsi-hal da kiden ta tolay. A ya nebar da tentua

“Pake dangaganmi tamappya am anuya ituldum, te kuman na takwan, 20 tebakkan ta kuman na amu mi, a ikayatmi dangagan am anu ya ikayat mu uho-hugan,” kunda tentu.

21 Te ya tolay kiden taga Atenas ikid naimme kiden magpasyar ten, a intu lapakolangan da ya mangibida ikid na mag-dangag ta bagu na bida.

22A gafu ta kumanen a nagtayuk i Pabluta nagtātangnganan na konsihal kiden. Aya binida na tekid a intu yan:

“Ikamuy taga Atenas, a ta kuman namariknak tekamuy a pake pakolanganmuy ya ngamin na relisyon, te awemuyikayat ta itta ya taliban muy nga dyos.23 Te teyaken nagpapasyar nga nagbuyata ngamin kiden pakimallakan muy anaitak hapa ya takday na pangiatanganmuy, a ya nesurat hapa tentu a

‘Ye-yan ya Pangiatangan ta Dyosnga Awan Aamu’, kunna.“A ya Dyos nga awemuy amu a yen

mantu na Dyos ya ipadangag ku teka-muy. 24 Te Namaratu ewan haman yaDyos nga namadday ta lutakin kontodungamin na itta ta paglelehutin, a awenahaman magyan ta bali nga pinaddayna tolay, te intu haman ya dafu nangamin lutak pase langit. 25 A masa-pul na hud ta itta ya mangatad tentu,bakawa intu haman ya mangatad ta an-gat tam ikid na ngamin magserbi teki-tam. 26 Te ya napopolu en tolay ngapinadday na, a intu la tatakday ya na-gafun na ngamin tolay maski am anu yakatolay da, petta magyan kid ta utun nalutakin. Ammi dana tinugnakan na yalugar na pagyanan da ikid na kabayag naaraw da, 27pettam kumanen a apagan damina ya Namaratu, talo am maapaganda, am manonot da. Ammi maski kunnaten awena haman adayu ta tagtakdaytekitam, te ya kuman na inuhohug nakadwan kiden dadagkal muy a

28 ‘Intu ya makkamu ta angat tam,ikid na mangpahehit ikid na mang-panonot tekitam, a ikitam tolay yaanak na kiden,’ kunda haman.29 “A gafu ta ikitam tolay ya ānāk na

Namaratu ewan a awetam mina igittaya Namaratu ta balituk, ikid na pirak,ikid na batu nga pinadday na malalakina tolay. 30 Ta idi a pinagorayan naNamaratu ya awemuy pakkamu tentu,ammi ta ayanin a ibar na ta magbabawimina ya ngamin tolay, 31 te dana tin-ugnakan nan ya araw na pagimbestigarna ta ngamin tolay. A pinatudunan nanhapa ya matunung na lalaki nga mag-imbestigar tekid. A pake nepasikkal nanhapa ya pinatudunan na en, te tinolaynan ta pasi na en. A yen la ya abat namabidak,” kun ni Pablu tekid.32 A ta pakadangag da ta itta ya tinolay

na Namaratu ta pasi na a nekakātawa nakadwan, ammi nakanonot ya kadwan, te

“Dangaganmiha sangaw tamittan amanu ya ikayat mu uhohugan ta matolayya nasi,” kunda.33-34 A ta nekabalin na kumanen a nag-

tugutan na kid ni Pablu, a nehulun bit hapa

Turin Kiden 18:1 214 Turin Kiden 18:19ya kadwan tentu, a mangurug kid hapa teHesus. I konsihal Dyonisyo ya takday, a yatakday para ya babbayen nga nagngagan taDamaris, a mehulun hapa ya kadwan tekid.

18Ya Pagyan Nig Pablu Ta Ili Na Korinto

1A tanepagtugut ni Pablu ta ili naAtenasa nagdulot ta ili na Korinto, 2 a yen hapaya nakasimmun na te Akila nga takdayna Hudyo nga neanak ta lugar na Pontu.Ammi bagu nagafu kid hapa na atawa na enPersila ta lugar na Itali, te pinatugut na kidni Ari en Klawdyo kontodu ngamin kidenHudyo nga nagyan ta ili na Roma, a ikidya napnapolu dimmatang ta ili na Korintoammi te Pablu. 3A sangaw immange hapa iPablu magpasyar ta bali da, a nakipagyantekid nakipagtarabaku, te naggagitta kidnga mamadday ta tolda. 4 A kada Sabadua makigimung hapa i Pablu ta kapilya naHudyo kiden, a nakiuhohuganan tekid paseGiregu kiden, talo am mangurug kid hapate Hesus.

5 A sangaw ta datang nig Silas ikid niTimotyo, te nagafu kid ten Masadonya, anagimmang bit i Pablu ngamagtarabaku tatolda, te intu la kwanna yamangipadangagta uhohug na Namaratu ta Hudyo kiden,a pake nepasikkal na i Hesus ta intu yaMangikerutanen nga dana nekari na Na-maratu tekid. 6Ammi gafu tamasoysoy kidikid na mamadakat kid tentu a nagtaleku-dan na kid hapa. Te ya nebar na tekid a

“Ikamuy mantu la ya makkamu ta li-wat muy. Am aweyan muy ya iatad naNamaratu tekamuy a anu para ya liwatku. Eyak na mantu mangipadangag taHentil kiden,” kunna tekid.7 A nagtugutan na kid, a immalit ta bali

ni Tikyo Husto ta hebing na kapilya daen, te Hentil i Tikyo, a mangurug hapa taNamaratu. 8Ammi i Krispu nga presidentena kapilya en a dimmagdag hapa te Pablu,te sa ikid nga mamattama ya mangurug teHesus gafu ta nepadangag ni Pablu tekid. Aaddu hapa ya mangurug nga Hentil kidentaga Korinto, a sa nazigut kid hapa.

9 A sangaw ta takday na hiklam a nag-matakar kan i Afu Hesus te Pablu, a yanebar na tentu a

“Awem magtalaw, Pablu, te idulot mula yamangipadangag ta isin, 10 te itta yakhala teko, a awan sangaw ta mangsi-gedteko, te addu para ya mangurug teyak taisin na ili,” kunna kan tentu.

11A nagyan mantu i Pablu ta ili na Korintoabat ta tādarun a annam na hulan ngamangituldu ta uhohug na Namaratu.

12 A ta pagyan para la nig Pablu ta ili naKorinto a naggubernador hapa i Galiyo tangamin lugar na Akaya, a ya arawin yenhapa ya nepagdadagga naHudyo kiden ngamanggafut te Pablu, a nee da ta atubang nagubernador en, petta idarum da.

13 “Ye-yan ya mangayayyaw ta tolaykiden, petta dagdagan da mina ya tak-wan na pangurug ngamehangat ta lintigtam,” kunda.14 A tanagay maguhohug hapa i Pablu,

ammi napnapolu ya gubernadoren ngatumabbag tekid.

“Am angarigan ta itta mina yatinarabaku na nga pake dulay a attamanku la ya magdangag tekamuy. 15 Ammigafu ta intu la pagtatāpilan muy yauhohug ikid na ngagan na tolay ikid nalintig na Hudyo a mappya ta ikamuyhapa la ya makkamu, awan ta amuk taproblema muyina,” kunna.

16 A pinatugut na kid. 17 Ammi ka-ma laenna ginafut na Hentil kiden i Sostinu ngabagu en presidente na kapilya na Hudyokiden, a pinalpaluk da ta atubang na gu-bernadoren, a binaybay-an na kid hapa nagubernadoren.

Ya Pagtoli Nig Pablu Ta Ili Na Antiyoka18 A ta kabalinan na kumanen a nagyan

bit i Pablu ta ili na Korinto abat ta medyomabayag. A gafu ta mabayag mantu tena “Eyak na ha, a makkamu kanan,” kunnata mangurug kiden, kapye na nagtugut, saikid nig Akila ikid ni Persila.

A nabayag na hapa ya awena nepagposipni Pablu gafu ta itta ya nekari na ta Na-maratu, ammi tekiden nakadatang ta ili naSenkareya a yen ya nagposipan na ta hukna en, te nabalin na ya nekari na en. Asangaw naglugan kid ta bapor nga ange talugar na Siriya. 19 A gafu ta nagsibal hapaya baporen ta ili na Efeso a dimmagut biti Pablu, petta ange makigimung ta kapilya

Turin Kiden 18:20 215 Turin Kiden 19:8na Hudyo kiden, a nakiuhohuganan hapatekid. A ya uhohug da hapa tentu a

20 “Mappya am mabayag ka minatekami,” kunda hapa tentu, ammi

“Awek la bit, 21 te am ituluk na Nama-ratu ewan a magtoli yak hala sangaw,”kunna tekid kapye na nagtugut.

Ammi ig Akila ikid ni Persila a nasirak kidta ili na Efeso, a nagbapor ha i Pablu addetta lugar na Siriya.

22 A ta datang na baporen ta ili naSesariya a yen hapa ya nagdisaagan niPablu, a nagtugut na addet ta ili naHerusalem, te ange bit magpasyar ta man-gurug kiden ten, kapye na magdulot taili na Antiyoka, te yen ya nagganwatanna en ta idi. 23 A medyo mabayag hapaten, kapye na ha nagtugut, te magtoli tamangurug kiden ta ngamin inange da enni Silas ta lugar na Galasya ikid na Parigya,petta pagsikanan na ya pangurug da.

Ya Tarabaku Ni Apolo24-26 A ta ketta para la ni Pablu ta iten

Galasya a itta ya takday Hudyo nga im-mange nagpasyar ta ili na Efeso. Apo-los ya ngagan na, a taga ili na Ale-handra ta lugar na Egipto. A tentuen immange makigimung ta kapilya naHudyo kiden a pake naturad hapa mag-bida tekid, te malalaki maguhohug, yagaawenametawag ta surat kiden ta Bibliya. Apake pinasikkal na ya maguhohug, a awankad ta pagkilluyan na ituldu na ta damagni Hesus, te kustu ngamin ya bidan na,te pake naadal na ta mappya ya ngaminnetuldu tentu gafu te Afu Hesus. Intu lapagkurangan na ya kazigut na en, te maskidana nesipat ta pangzigut ni mina Hwan aawena para la nakompleto na kazigut na.A ta nepakadangag nig Persila ikid ni Akilatentu ta kapilya en a nebar da tentu ta

“Magdulot ka hala ta bali mi, te mag-bida kitam,” kunda tentu,

a pake netuldu da ya awena en para amunga dalan na Namaratu.

27 A ta nekabalin da magbida a ikayat niApolos magtugut.

“Mappya ta eyak para ta iten Akayata dammang na bebay, petta mangitulduyak hapa ten,” kunna.

A inuffunandahapanamangurug kiden,te nagsurat kid ta kahulun da kiden man-gurug ta dammang, petta pagdulotan dahapa. A ta datang ni Apolos ta dammang taili na Korinto a dakal hapa ya panguffun natamangurug kiden ten gafu ta pakapangwana Namaratu, 28 te masikan makidibati taHudyo kiden ta lugar na pagaammunganda, a inabak na kid ta uhohug na Nama-ratu, te pake nepasikkal na i Hesus ta intuya Mangikerutan nga nekari na Namaratutekid.

19Ya Pagtoli Ni Pablu Ta Ili Na Efeso

1 A ta ketta ni Apolos ta ili na Korintoa nagtugut hapa i Pablu ta iten Parigya,a inange na ya bagbagetay kiden addet tanakadatang ta ili na Efeso, a yen hapa yanakasimmun na ta kadwan kiden mangu-rug. 2 A tentu en nakiuhohugan tekid apinohutan na ta

“Anu, awemuy hud napasinapān taKahalwa na Namaratu ta nepangurugmuy?” kunna tekid.

“Awan ay, te awemin para la nadan-gag am ittan ya Kahalwa na Namaratu,”kunda hapa.

3 “A anu mantu ya kinurug muy pettanagzigut kam?” kunna.

“A intu kinurug mi ya pangzigut nimina Hwan ta danum,” kunda.4A ya uhohug para ni Pablu tekid a

“Zinigut ni Hwan ya tolay kiden gafuta pagbabawi da ta liwat da kiden, ammiya nebar na kan para tekid a mappyata ikatalak da ya ange sangaw ta gafanna nga mangpasinap tekid ta Kahalwana Namaratu, a i Hesusen mantu yen,”kunna.5 A gafu ta uhohug ni Pablu tekid a

pazigut kid hapa ta ngagan ni Afu Hesus.6A ta nepangisagpaw ni Pablu ta kamat nata ulu da a mapasinapān kid hapa ta Ka-halwa na Namaratu, a magsitang kid na tamagdaduma na aguhohug, otturu neuho-hug da hapa ya pepadangag na Namaratutekid. 7 Itta mafulu duwa kid ngamin.

8 A ta kabalinan na kumanen a nagyani Pablu ta ili na Efeso abat ta tallu hulan,ammi kada Sabadu a immange ta kapilya naHudyo kiden, a naturad hapa maguhohugtekid, te awenamamatmangituldu am awa

Turin Kiden 19:9 216 Turin Kiden 19:26pake nepasikkal na ya pangikerutan naNamaratu tekid. 9 Ammi pake masoysoyya kadwan, te aweda kurugan ya itulduna, am awa pinadpadulay da hud la taatubang na magdangag kiden. A yen tanagtugutan na kid ni Pablu, a netugut nahapa ya mangurug kiden, a immalit kid taeskwela ni Tirano. 10 A nangituldu i Pabluta eskwela na en ta kinanghahaw abat tadwadarun, a nesaned hapa ya uhohug naNamaratu ta ngamin kiden lugar na Hudyopase Hentil ta paglelehut na Asya.

Ya Pangtalama Na Seanitu Ta Anāk NiIskeba

11 A itta para la ya pake masmasikan nanehuga na Namaratu gafu ta bari ni Pablu.12 Te am itta ya magtakit a ange mangalapya kahulun na en ta sangngat ni Pablu, onoarikavwat na, a am mesagpaw ya inalapna en ta bari na magtakiten a magmappyahapa. A maski am seanitu a patugutan nahapa ya anitu na en. 13 A itta hapa ya kad-wan kiden Hudyo nga makapatugut kan taanitu, a nepangparuba da hapa ya ngaganni Hesus ta seanitu kiden, te pasyaran da yaseanitu kiden petta patugutan da ya anituda.

“Patugutan mi ka ta ngagan ni Hes-usen nga ipadangag ni Pablu,” kunda taanitu da.14 A ya pitu kiden ānāk ni Iskeba nga

mayor na padi kiden a ikid hapa ya nangi-paruba ta ngagan ni Hesus ta takdayenseanitu. 15 Ammi ya tabbag na anitu na entekid a

“Amuk i Hesus ikid ni Pablu, ammiinya kam hud petta kurugan ta kam,”kunna,

16 otturu dinukmaran na kid na lalaki engafu ta poray na anitu na en, a pake binig-bigadan na kid ngamin abat ta napispissilya ngamin barawasi da, a nauh-uhagan kidnga nagbabilag. 17 A alistu nesaned hapaya damag na pitu kiden ta ngamin kidenlimugar ta ili na Efeso, a pake nahigalan yangamin Hudyo pase Hentil gafu ta ngaganni Afu Hesus.

“Kakurugan ta pake masikan hapa yangagan ni Hesus,” kunda.

Ya Pangiapang NaMangurug Kiden Ta Ag-madyik Da

18A gafu ta damag na kasikan na ngaganni Hesus a umange ya addu namangurug taagyan na aggagimungan da en, a nebosagda ta pagtalekudan dan ya dana tarabakuda ta atubang na ngamin tolay, te managa-na kid, ammi nelemad da ta idi. 19A ya kad-wan kiden nga nagtalekud ta panaga-na daa nedatang da hapa ya lebru da kiden, pettasa mauknud kid ta atubang na ngamintolay, kapye da kid neapang. Ammi dananekwenta da am piga ya nepagpaga da tangamin kiden lebru da, a kustu limafuluribu na pesuk. 20A gafu ta kumanen a pakenesaned para ya uhohug na Namaratu ad-det ta addu na lugar, a awan ta nakatubangta pakapangwa na uhohug na en.

21 A ta kabalinan na kumanen anakanonot i Pablu nga ange magpasyar tadammang na bebay ta lugar na Masadonyaikid na Akaya, kapye na sangaw magtoli taili na Herusalem.

“A sangaw am mabalinak na tenHerusalem a mappya ta e yak hapa ta ilina Roma ta lugar na Itali,” kunna.

22A dana pinapolu na mantu ya kauffunanna kiden nga Timotyo ikid ni Erasto ta itenMasadonya, ammi tentu a pamagyan bit taili na Efeso.

Ya Manabtabang Ta Ili Na Efeso23A ta ketta para la ni Pablu ta ili na Efeso

a itta hapa ya masikan na manabtabangta tolay kiden gafu ta dalan ni Hesus ngaipadangag ni Pablu tekid. 24 Te ya takdaytolay nga magngagan te Dimitriyu a dananakitulag ta tarabakun na kadwan kidenpandayān, te ikid ya mamadday ta sinangba-bali na dyos da en Artemis, a addu hapaya nelaku da ta pinadday da kiden. Ammigafu ta ipadangag ni Pablu a umassang naya gumatang ta pinadday da. 25 A yen tapinagmamiting ni Dimitriyu ya pagalluyanna kiden ikid na kadwan kiden pandayān.A ya uhohug na tekid a

“Amu muy, kahkahulun, ta awan tatakwan na pangalapan tam ta magserbitekitam am bakkan ta tarabaku tamin,26 ammi maita muy haman, ikid namadangag muy ta addu ya naagagay niPablu ta kagitta tam kidin ta isin Efesopase ngamin lugar na Asya, a pagtaleku-dan dan ya paddayan tam kidin, te ibarna haman ta bakkan ta dyos ya pinadday

Turin Kiden 19:27 217 Turin Kiden 20:6na tolay. 27 A kadulayan na sangaw, teawan sangaw ta kapkappyan na pagapa-gan tamin. Ammi bakkan la ta yen, teawan sangaw ta kapkappyan na simbaanna dyos tam Artemis, a awan na sangawta kwenta na pakimallakan na ngamintolay ta lugar na Asya ikid na ngaminpaglelehutin,” kunna tekid.28 A ta pakadangag da ta uhohug ni

Dimitriyu a pake magporay kid na, a sanaggihawa kid.

“Malalaki ya Artemis, malalaki yadyos na taga Efeso kiden,” kunna gihawada, a tinotoli da la.

29 A gafu ta kumanen a sa napopoyungna ya ngamin tolay ta ili, a naggagindankid na nagbabilag nga immange ta agyanna agbuyan da en, a sakā ginerger dahapa ig Gayus ikid ni Aristarku nga tagaMasadonya, te kahulun kid ni Pablu. 30 Aange mina i Pablu ta nagtātangnganan natolay kiden petta maguhohug tekid, ammiginamman na kahulun na kiden. 31Amaskiya kadwan kiden pinakadakal na taga Efesokiden nga kofun ni Pablu a nangidob kidhapa ta maggamma hapa tentu.

“Awem la makipaita ta tolay kidina, tedulay,” kunna tentu.32 A nagdaduma hapa ya gihawa na to-

lay kiden, te pake napopoyung kid na, anagalalimanga hapa ya kadwan tekid, teaweda amu am anu ya kauk-uknud da.33 Pahig na kadwan ta intu nakaliwat iAlehandru, te intu ya netu-bang na Hudyokiden ta atubang na tolay kiden. 34 Ammitentu en nagsenyas petta magbida tekid anabilbig da ta Hudyo, a naggihawa kid ha.

“Malalaki ya Artemis, malalaki yadyos na taga Efeso kiden,” kunda,

a tinotoli da la negihawa abat ta dwaoras.35 A ta nepagpakamag na takdayen

pinakadakal da tekid a pake nehuya na kid.“Ikamuy taga Efeso, anu hud ya serbi

na kasitang muy? Itta hud sin ya awanmakkamu ta ikitam taga Efeso ya ma-naron ta simbaan ni Artemis, ikid nasinang bari na en batu nga nagafu talangit? 36 A gafu ta awena mabalin tamelemad yan a mappya mantu ta mag-immang kanan. 37 A awemuy hahama,te awan haman ta liwat na tolay kidinanga ginerger muy ta isin. Awan haman

ta inuhohug da ta dulay ta dyos tam,a awan ta tinakkaw da ta simbaan naen. 38 A am itta mina ya idarum nigDimitriyu ikid na kahulun na kiden a ittahaman ya munasipyo tam ikid na kwestam. Yen kid mina ya eyan da pangi-daruman. 39Ammi am itta ya takwan naproblema muy a mappya ta nonotan dahala sangaw am araw na pagaammungna imili, 40 te mabalin ta sa ikitam san-gaw ya medarum gafu ta panabtabangtam ta arawin, te awan haman ta razontam ta iningwa tamin,” kunna tekid.

41 A ta nekabalin na naguhohug ta isin apinatugut na ya tolay kiden.

20Ya Pagpasyar Nig Pablu Ta Masadonya

1 A ta nepagimmang na panabtabangna tolay kiden a pinagaammung ni Pabluya mangurug kiden, petta pagturadan nakid. A sangaw nagpakamu tekid, kapye nanagtugut. 2A pinasyar na ya ngamin kidenlugar namangurug ta lugar naMasadonya,a pinasikan na ya pangurug da ta addu nauhohug, kapye na nagdulot ta abagatan talugar na Giresya. 3A nagyan hapa ten abatta tallu hulan. A sangaw ikayat na magtolita lugar na Siriya, ammi tentu en naggan-wat nga maglugan ta bapor a nadangagna ta anānigan na Hudyo kiden, a awenanmantunagtakay ta baporen, te nagtugut nata dalan nga ange taMasadonya. 4Nehulunhapa tentu i Sopatro nga anak ni Piro ngataga Beriya, a ig Aristarku ikid ni Segundonga taga Tesalonika, a i Gayus nga tagaDerbe, ikid ni Timotyo, a ig Tikiku ikid niTropimo nga taga Asya.

5 A ta datang da ta ili na Pilipos ta lu-gar Masadonya a imunnan ya kahulun nakiden nga dimmakit ta bebay addet ta ilina Troas, te indagan da ta iten. 6 A iyakLukas a nesibal nak hapa ni Pablu ta ilina Pilipos, ammi dana nginilin mi bit yapyesta na Hudyo kiden am mangan kid tapan nga awan bumlad, kapye mi nagtugutnga naglugan ta bapor. A ta mekalima enaraw a yen ya datang mi ta ili na Troas taagyan na magaindag kiden tekami. A panagyan kami hapa ten abat ta pitu araw.

Ya Pangituldu Ni Pablu Ta Ili Na Troas

Turin Kiden 20:7 218 Turin Kiden 20:307 A ta furab na Liggu a sa nagaam-

mung kami, te yen ya pangan mi ta pa-nen nga panadamdaman mi te Afu Hesus.Ammi napolu nagbida i Pablu tekami, teikayat na magtugut ta lalakwat. Ammiawenahamannagimmangnaguhohug abatta tangngan na hiklam. 8 Dana napa-gatangan ya addu na hilag ta nagyanan mien ta nagingutunen silid. 9 A ya takdayna babagu nga magngagan ta Yutiku, aimatuttud hapa ta tawa en, a natangluk tasikan na sidug na ta kabayag na pagbidani Pablu, a nahunnak na ta lutak addetta mekatallu en daklat. Enda inakkat anasin. 10 Alistu dimmagut hapa i Pablu, anagtumagan na ya babagu en inahakupan,a

“Awemuy la magburung te matolayhala,” kunna.

11A tekaminha gimon ta nagyananmi en tautun a nagkakan kamin, a nagbabida kid hani Pablu abat ta magkākārawan, a sangawnagtugutan na kid. 12 A pake matalak kidhapa ta pangidatang da ta babagu en ta balina, te natolay hala.

13A ta kabalinmin ten a immunnan kamiha ammi te Pablu, te nagbapor kami ngadumayum ta ili na Asos, ammi te Pablu anagtugut ta dalan, te dana nanonot na tamakiluganhapa sangaw ta itenAsos. 14A tapakadafung mi en ten a nelugan mi hapa,a sa nagbapor kami ngamin abat ta ili naMitilena. 15 A tekami en ha nagbapor talalakwat a tinaliban mi ya fugu na Kiyos. Ata tālakwatan a nagsibal kami bit ta fugu naSamos, kapye mi nagdulot ta ili na Miletuta mekatallu en na araw. 16Awemi nagsibalta ili na Efeso, te awena ikayat ni Pablu tamabayag kami ta lugar na Asya, te imaggutdumatang ta ili na Herusalem, petta danaittan mina ten ta kaarawan na Pentikostes.

Ya Tabarang Ni Pablu Ta KalalaklakayanKiden Taga Efeso

17A ta datang mi ta ili na Miletu a nangi-dob i Pablu ta ili na Efeso petta maayaganya kalalaklakayan na iglesya. 18 A tekidendimmatang te Pablu a nagbida hapa tekid.

“Dana amu muy ya gagangay ku teka-muy, kahkahulun, addet ta napolu enaraw na datang ku ta lugar na Asya.

19 Te awek haman nagparayag teka-muy, te immalinnakak hud la nga nag-tarabaku ta kuman na daddoban ni AfuHesus. A adduhapa yanaattamankungadamdamku ikid na pagzigātān ku gafu tapangigakkad na Hudyo kiden teyak.

20 “A amu muy hapa ta awan pulusta nelemad ku ta makauffun tekamuy,te netuldu ta kam ta kapilya muy pasebabali muy kiden, a sa nepadangag kuya ngamin kappyanan muy. 21 A tin-abarangan ku para ya ngamin tolay ngaHudyo pase Hentil ta magbabawi kidmina ta pagliwat da ta Namaratu, temangurug kid na mina te Dafu tamewanHesus Kristu.

22 “A ta ayanin hapa a eyak ha ta ili naHerusalem, te imaggutak, te kuman naitu-bang nak na Kahalwa na Namaratu.A awek hapa amu am anu sangaw yamakkwa teyak ta iten, 23 ammi teyakensage nagsibal ta kadwan kiden lugar aitta ya iparikna na Kahalwa na en tamadatangan ku sangaw ya mangbaludteyak ta iten Herusalem, a pagzigātannak kan na Hudyo kiden. 24Ammi maskiampapasin dak a awek haman kengan yaangat ku, te awan haman ta kappyananna angat ku am awek ibalin ya ngaminpatarabaku ni Afu Hesus teyak. Te yenhaman ya nangidoban na teyak pettaipadangag ku ya damag na allak na Na-maratu tekitam tolay.

25 “A ikamuy ngamin nga nangipadan-gagan ku ta pangikerutan naNamaratu aamuk na ta awedak sangaw maita. 26 Ayen ta pake ibar kun tekamuy ta amawemuy mangurug a awan ta liwat kutekamuy, 27 te awan ta tinaliban ku tapangipadangag ku ta ngamin uray naNamaratu tekamuy. 28 A makkamu kammantu nga magtaron ta bari muy ikidna ngamin kiden mangurug, te ikamuyhaman ya netun na Kahalwa na Nama-ratu nga manaron ikid na mangituldutekid, te tolay kid ni Afu Hesus ngasinaka na ta daga na en.

29 “A kumanen hapa a amuk ta ittasangaw ya matulad na mangituldu ngatimulyat teyak, a pagkakattwayan dasangaw ya mangurug kiden. 30A bakkanla ta yen, te magparayag hapa sangaw

Turin Kiden 20:31 219 Turin Kiden 21:13ya kadwan kahulun muy, a pagkilluyanda sangaw ya kakurugan nga netul-duk tekamuy talo am itta hapa ya ma-padagdag da. 31Amappyamantu ta dananonotan muy, petta awemuy sangawmaayayyaw, te intu nonotan muy ta ne-tangtangit ku para ya nepangtabarangku tekamuy ta araw pase hiklam abat tatallu darun.

32-34 “A amu muy hapa ta awan tainadang ku ta pirak muy ono ga-gamitmuy, te iyak hapa la ya nakkamu na-gapag ta ngamin magserbi tekami ikidna kahulun ku kiden, 35 petta iyak minaya parigan muy. Te mappya ta mag-tarabaku kitam, petta itta hapa sangawya iuffun tam ta awan kiden makaapagta magserbi tekid. Te nonotan tamminaya uhohug ni Afu Hesus,

‘Magasgasat sangaw ya mangatadammi ta maguknud,’ kunna.“A ta ayanin a Namaratu ewan ya

ikatalak ku nga makkamu tekamuy, aya uhohug na allak na en tekitam yamangpasikan ta pangurug muy, te yenya mangibar ta itta ya iatad na tekamuy,pettamesipat kam tangaminkiden tolayna Namaratu. A yen la ya addet namabidak tekamuy,” kunna.36 A tentu en nabalin naguhohug ta isin

a sa namalentud kid, a nakimallak kid na.37 A nagtatangit kid hapa nga imahakupikid na nangammu tentu, 38 te madamdamkid na gafu ta uhohug na en tekid ta awedasangaw maita. A sangaw enda netulud tapagluganan na en bapor.

21Ya Ange Nig Pablu Ta Ili Na Herusalem

1 A tekami en naggagungay a nagbaporkamin ha ni Pablu abat ta ili na Koos. Ata kalakwatan na a nagdulot kami ta ilina Rodas. A tekami en nagtugut ten adumatang kami ta ili na Patara. 2 A yenhapa ya nakaapaganmi ta takwan na bapornga ange ta lugar na Funisya, a naglugankami ha. 3 A tekami en nakaabikan tafugu na Sipre a tinaliban mi ta abagatanna, a nagdulot kamin ta ili na Tiro talugar na Siriya, a yen ya nagdisaagan mi,te yen hapa ya pangidisaagan da ta kargana baporen. 4 A tekami en nagdisaag aemmin hapa inapag ya agyan namangurug

kiden, a pa nakipagyan kami tekid abatta tāliggwan. A ta pagyan mi en tekida nakikekallak kid hapa te Pablu gafu taKahalwa na Namaratu ta awena mina angeta ili na Herusalem. 5 Ammi tekami ennabalin nagpasyar tekid a nagganwat kamihala nga magtugut, te magdulot kami halata eyan mi. A gafu ta kumanen a endakami hapa netulud abat ta lawan na ili, anehulun hapa ya atawa da ikid na ānāk dakiden. A sangaw namalentud kami ngaminta zigzig na bebayen, a nakimallak kami. 6Ata kabalin mi en a nagimpakpakamu kami,kapye mi naglugan ta baporen, a nagtolihapa ya kadwan kiden ta bali da.

7 A tekami en nakadatang ta ili na Tole-mayda a nagdisaag kami ha. A tekamien nagimpakpakamu ta mangurug kidenten a nagammak kami hapa ta bali da tatāhiklaman.

8 A ta lalakwat a nagtugut kami ha,ammi tinugut mi abat ta ili na Sesariya, anagdulot kami ta bali ni Felipe. I Felipeya takday na pitu kiden nga pinili da taidi nga nangisaned ta rasyon na nabalukiden, ikid na mangipadangag ta damag niHesus. 9 A itta hapa ya appat na ānāk nanga babbalatang, a aglavun kid hapa ngamangiuhohug ta ibar na Namaratu.

Ya Manglavun Ta Kedarum Ni Pablu10 A ta pagyan mi para la ta bali ni

Felipe a umange hapa ya takday aglavun naNamaratu nga magngagan te Agabus ngataga Hudeya. 11 A enna bit inazi ya hakkatni Pablu, kapye na bit ginalutan ya kamatna kiden ikid na takki na kiden. A ya nebarna tekami a

“Dangagan muy ya ibar na Kahalwana Namaratu,” kunna, “te kumanin kansangaw ya kwan na Hudyo kiden tagaHerusalem ta makākwa ta hakkatin yan,kapye da idarum ta Hentil kiden tagaRoma,” kunna.12 A ta pakadangag mi ta uhohug na en

a sa nakikekallak kami te Pablu ta awenamina ange ten Herusalem. 13 Ammi yauhohug na en tekami a

“Awedak tangitān, pettam awek hapamadamdam, te dana nakaparanak na amuray na Namaratu ta mabaludak, onomaski am papasin dak para gafu ta pan-gurug ku te Afu Hesus,” kunna.

Turin Kiden 21:14 220 Turin Kiden 21:3414A gafu ta awena kami dangagan a nagim-mang kami hapa, a

“Namaratu ewan mantu la ya makāu-ray,” kummi.15 A ta nepagpasa na pigpiga araw a

neganwat mi ya ngamin masapul mi ki-den, a nagdulot kamin ta ili na Herusalem.16 Ammi nehulun hapa ya kadwan kidenmangurug taga Sesariya, te enda kami ne-tulud ta pagdulotan mi nga bali, bali niMason. Intu hapa ya takday na popolukiden mangurug nga taga Sipre ta idi.

Ya Tabarang Ni Santiago Te Pablu17 A tekami en nakadatang ta ili na

Herusalemamatalakhapa yamangurugki-den ngamangpadulot tekami. 18A ta lalak-wat a emmi itan ig Santiago ikid na kadwankiden kalalaklakayan na mangurug kiden.19 “Umanu kam la,” kun ni Pablu tekid. Asangaw binida na hapa tekid ya ngaminnepaita na Namaratu ta nepangipadangagna ta uhohug na ta agyan na Hentil kiden.

20 A tentu nabalin nagbida tekid a di-nayawan da hapa ya Namaratu. Ammi yanebar da hapa te Pablu a

“Amum kabagis, ta rinibribu ya kagit-tam kiden Hudyo nga mangurug te AfuHesus, ammi pake ipapilit da hapa taawetam mina pagtalekudan ya lintig niMoses. 21Ammi intu dulay, te itta kan yanadamag da teko ta takwan ya netuldumta Hudyo kiden ten ta lugar na Hentilkiden. Te nebar mu kan ta pagtalekudanda mina ya lintig ni Moses, te nehangatmu kan ya dana gagangay da ikid na pag-banggit da ta ānāk da kiden nga lālāki.

22 “A anu mantu ya mappya? Te ammadangag da sangaw ta itta kan sin, amagporay kid na sangaw. 23 Ibar mimantu ya kwam petta mappya, te maskiitta sin ya appat na lālāki nga mayatmangidulot ta nekari da ta Namaratu.24 A mappya sina ta mehulun ka san-gaw tekid ta simbaanen, ammi iko hapasangaw ya makkamu ta ngamin maga-stu da ta simbaanen, pettam kumanenmausipan hapa sangaw ya huk da. Ayen sangaw yamangipaita ta itta ka parala ta lintig ni Moses, pettam kumanenawena sangaw kurugan na Hudyo kidenya nadamag da en teko. 25 Ammi yaHentil kiden nga mangurug hapa te Afu

Hesus a awemi ibar ta parigandamina yaHudyo, ammi dana nagsurat kamin tekidta lillikan da yamangan tameatang, ikidna daga, ikid na bilsagen nga sedaga, ikidna makidorug ta bakkan ta atawa da,”kunda.26 A nehulun mantu i Pablu ta appat

kiden lālāki ta lalakwat, a neparan da yabari da kapye da umange ta simbaanen,petta makipaita kid ta padi en. A nebar dahapa tentu am kanu na araw ya addet napangikari da, ikid na pangigawat da ta iatadda ta Namaratu.

Ya Panggafut Da Te Pablu27-28 A ta magge pagpasa na mekapitu

en araw nga nebar da a ittan ha i Pabluta umag na simbaanen, a neitan na Hudyokiden taga Asya, a pinadpadulay da ta kad-wan kiden Hudyo, petta gafutan da.

“Ikamuy Istralita, manguffun kam O,te ye-yan ya mangisaned ta pangikatu-pagan na tekitam Hudyo, ikid na lintigtam, ikid na simbaan tamin, yaga tapan-gan na para ya simbaanin, te nesarok naya Hentil nga mehangat ta isin,” kunda.

29A yen ya neayag da gafu ta dana naita daya Hentilen Tropimo nga nehulun te Pabluta ili, a pahig da ta nesarok ni Pablu tasimbaanen.

30 A gafu ta neayag da en a nagadukalna ya ngamin tolay ta ili, a nagbabilag kidna nga immange ta agyan na simbaanen,a ginafut da i Pablu, kapye da ginergerta lawan na simbaanen, a insigida nelitupya irwangan na kiden. 31 A papasin damina i Pablu, ammi itta ya e nangidanugta kumander na suddalu kiden nga tagaRoma ta magtatapil na ya tolay kiden. 32Ainsigida nangalap ya kumander ta addu nasuddalu kontodu kapitan da kiden, a nag-babilag kid na nga ange kumahad ta agyanna nagtatapil kiden. A ta nepakaita natolay kiden ta suddalu kiden a nagimmangkid na magpaluk te Pablu. 33 A ginafut nakumanderen i Pablu, kapye na nepagalut taduwa na kawad.

“Inya hud ye-yan na tolay, a anu hudya iningwa na,” kunna ta tolay kiden.

34 Ammi nagdaduma haman ya gihawa natolay kiden, a awena pake nadangag amanu ya kakurugan, te yaga masikan yasitang na tolay kiden. A inalap na mantu i

Turin Kiden 21:35 221 Turin Kiden 22:16Pablu ta agyan na kampo na suddalu kiden.35 Ammi tekiden nakadatang ta addanennga dumayum ta kampo da en a inakkat nasuddalu kiden i Pablu negon gafu ta porayna tolay kiden, 36 te dumadagdag kid hapanga magayayag ta

“Papasin muy, papasin muy,” pakakinkid na.37A ta pakadatang da ta kampo anesarok

da mina i Pablu, ammi naguhohug bit takumanderen:

“Itta haen ya ibar ku teko,” kunna.38 “Anu amum maguhohug ta Giregu?

Agu ta iko ya Egiptano en nga namepe-gafu ta magribelde ta gubyernu, ikid nanangpadagdag ta appataribu na mama-pasi ta lafuken nga kadakalan?” kunnahapa na kumanderen tentu.

39 “Bakkan, te Hudyo yak haman tagakadakalan na ili ta lugar na Silisya, teili na Tarsu. Ammi ikallak nak haen, temaguhohugak bit ta tolay kiden,” kun niPablu.

40 “A aran ay, maguhohug kan,” kunnahapa.A umatayuk i Pablu ta utun na adda-

nen, a nagsenyas hapa ta tolay kiden pettamagimmang kid. A tekid na nagimmanga maguhohug na tekid ta agsitang na He-breyu, te yen hapa ya agsitang da.

22Ya Bida Ni Pablu Ta Hudyo Kiden1 “Am-amang ku ikid na kahkahulun

ku, dangagan muy haen ya mabidaktekamuy,” kun ni Pablu.

2 A pake nagimmang kid na ta mappya,te naguhohug tekid ta agsitang da en. Asangaw nedulot na ya bida na en tekid.

3 “Hudyo yak, kahkahulun ku, aneanakak ta ili na Tarsu ta lugar naSilisya. Ammi ya ili na Herusalemin yadimmakalan ku, te nagbasa yak hapata eskwela na la-laayen Gamaliyel. Anetuldu nak ta mappya ta ngamin kidenlintig na dadagkal tam kiden. A pakenepasikkal ku hapa ya Namaratu ewanta idi ta kuman na ikamuy, 4 a yen tanegakkad ku ya mamapasi ta mangurugkiden te Hesus, a ginafut ku ya kadwannga lālāki pase bābāy, pettamebalud kid.5 Maski pabida muy sangaw ta mayorna padi kiden ikid na konsihal kiden, te

ikid hapa la ya nagsurat ta kahulun muykiden ta ili na Damasku, petta kuruganda ta iyak ya nedob nga manggafut tamangurug kiden te Hesus. A enku kidmina gafutan, petta idatang ku kid minasekakawad ta ili na Herusalem, pettamkumanen a mapa-gang kid mina.

6 “Ammi tekami en magaab-abikan nakahulun ku kiden ta ili na Damasku atangngan na araw, a nepagka-mak yamasikan na killat ta bikat ku nga nagafuta langit, 7 a nahunnakak ta lutak, anadangag ku ya nangbar teyak.

‘Salu, Salu, anu haman ta igakkadnak,’ kunna.

8 “ ‘Inya ka, Afu?’ kunku hapa.‘I Hesusak nga taga Nasaret, a iyak

ya igakkad mu,’ kunna haman teyak.9-10 ‘A anu mantu ya pakkwam

teyak, Afu,’ kunku hapa.‘A magtayuk kan, a magdulot ka

hala ta ili, a mebar sangaw tekoya ngamin patarabaku na Namaratuteko,’ kunna.“A ya kahulun ku kiden a naita da hapa

ya dakaren, ammi aweda pake nadangagya uhohug na nakiuhohuganan teyak.11 Ammi teyak a awek na garay nakaita,te pinagdaram nak na dakaren, a gine-midan nak na takday kahulun ku abat taili na Damasku.

12 “A itta hapa ten ya takday tolaynga nagngagan te Ananayas, a dayawanna ngamin Hudyo te kurugan na yangamin kiden lintig na Namaratu. 13 Aumange hapa nagtayuk ta hebing ku. A‘Kabagis Salu, itan nak,’ kunna, a yenna ya nepakaladdang ku, te naitak na iAnanayas ta hebing ken. 14 A ya nebarna en teyak a

‘Iko kabagis, ya pinili na Dyos nadadagkal tam kiden, petta amum yangamin uray na. A nakipaita i Hesusnga naguhohug teko, petta maitamikid na madangag mu ya ngahal na,15 te iko sangaw ya mangipakamutentu ta ngamin tolay, petta amu dahapa ya naitam ikid na nadangag mu.16 A awem na mantu magtalantan, tepazigut kan, a ayagam na ya ngaganni Hesus, petta mabaggawan ya liwatmu kiden,’ kunna hapa teyak.

Turin Kiden 22:17 222 Turin Kiden 23:617 “A teyaken nagtoli ta isin, ili na

Herusalem, a itta yak ta simbaanen ngamakimallak ta Namaratu, a nagmatakari Afu Hesus teyak, 18 te naitak haman tapaguhohug na en teyak. A ya uhohug nateyak a

‘Alalag mu magtugut ta ili in, teawena sangaw kurugan na Hudyokidin ya bidamnga gafu teyak,’ kunna.19 “Ammi ya uhohug ku hapa a

‘Kurugan dak de Afu, te dana amuda ta iyak ya immange nanggafut tamangurug kiden teko ta agyan nakapilya kiden, petta pa-gangan ku kid.20 A amu da ta iyak para ya takdaykahulun na nangpapasi kiden te Este-ban, te iyak ya nangibilin ta salnuk nabarawasi da,’ kunku tentu.21 “Ammi awena ipalubus, te ya nebar

na a‘Magtugut kan la, te doban ta ka

ta adayu, petta mangipadangag ka taHentil kiden,’ kunna haman teyak,”kun ni Pablu.

Ya Pagporay Na Hudyo Kiden Te Pablu22Amayat kid nagdangag te Pablu addet

ta nebar na ya Hentil kiden, a yen ya nag-porayan da tentu, a giaggayan kid na.

“Papasin muy yanan, te dulay na to-lay,” kun na aggay da,

23 yaga newawadwad da ya ga-gamit dakiden ta pagaggay da, kapye da nangitap-puhwak ta lafu ta utun.

24 A gafu ta kumanen a pinasarok nakumanderen i Pablu ta umag na baraksda, a nebar na ta suddalu na kiden tapaligatan da, petta ibosag na mina am anuya pangikatupagan na Hudyo kiden tentu.25 Ammi tekiden nagpaappa tentu pettapaligatan da a maguhohug na i Pablu takapitanen nga magtayuk ta bikat na en.

“Mepalubus hud ta paligatan muyya kagitta muyen nga iturayan nagubyernu na Roma am awena para lamepasikkal ya liwat na?” kunna.26A ta pakadangag na kapitan ta uhohug

na a enna nebar ta kumander na en.“Am paligatan tam ya tolayin yan a

anu sangaw ya razon tam, te kagittatam haman nga iturayan na gubyernu,”kunna.

27 A enna mantu pinasikkal na kumanderna en.

“Kakurugan hud ta iturayan na ka nagubyernu na Roma?” kunna.

“On,” kunna hapa ni Pablu.28 “A nagpaga ka mantu ta kuman na

iyak, te addu ya nepagpagak?” kunna hana kumanderen.

“Awan, awek nagpaga, te neanakak tapagturayan na gubyernu gafu te mina-maken,” kun ni Pablu.29A insigida umadayu te Pablu ya sepali-

gat kiden, te magburung kid na, kontodukumander da en hapa, te nakaliwat kidna gafu ta ginalutan da ya iturayan nagubyernu na Roma.

Ya Pangidarum Na Hudyo Kiden Te Pablu30 A ta lalakwat a inazi na kuman-

deren ya kawad ni Pablu, a neange na taatubang na pinakadakal na Hudyo kiden,te dana pinagkakampat na kid petta pakepasikkalan na am anu ya pangpaliwatan date Pablu.

231 A sinaned ni Pablu inita ya nagkakam-

pat kiden nga magimbestigar tentu, kapyena naguhohug tekid.

“Kustu la ya uhohug ku tekamuy,kahkahulun ku, ta kanayun nonotan kuam anu ya ikayat na Namaratu ewan, aaddet ta ayanin awan pulus ta amuk taliwat ku tentu,” kunna.

2 Ammi ya mayor na padi kiden a ka-ma la nepalappag na ya simuk ni Pabluta umatayuken ta hebing na. 3 Ammi yauhohug hapa ni Pablu ta padi en a

“Iko hapa sangaw ya lappagan na Na-maratu ewan, te magingaappya ka. Apedagdagam ya lintig na Namaratu ta pag-imbestigar mu teyak, ammi makaliwatka hala ta lintig na en, te palappag muhaman ya awem para la napasikkal taliwat na,” kunna tentu.

4 “Amāmatam hud ya mayor na padina Namaratu?” kunna hapa na kadwanta bikat ni Pablu.

5 “Ay, awek naamu, kahkahulun, taintu ya mayor na padi, te kustu yauhohug na Bibliya tam ta awetam minamaguhohug ta dulay ta magturay teki-tam,” kunna ha ni Pablu.6 Ammi tentu en nakalasin ta itta hapa

ya Pariseyu kiden nga nekihu ta Saduseyukiden a neayag na hapa ta

Turin Kiden 23:7 223 Turin Kiden 23:27“Iyak hapa ya Pariseyu, kahkahulun,

a anak nak para na Pariseyu, a yen taidarum dak te ikatalak ku ya pangtolayna Namaratu ta nagpasi kiden,” kunna.7 A gafu ta inuhohug na en a

nagkakattway na ya Saduseyu kiden ikidna Pariseyu kiden, a namegafu kid na nganagtatapil. 8Te ya Saduseyu kiden a awedamangurug ta matolay hala sangaw yanagpasi kiden, yaga aweda hapamangurugta itta ya anghel ikid na anitu. Ammi yaPariseyu kiden a kurugan da ngamin. 9 Apake simikan ya pagingay-ayag da addet tanagtayuk hapa ya kadwan kiden Pariseyunga abugadu, te ipapilit da ta awan ta liwatni Pablu.

“Mabalin de ta itta ya nakiuhohugtentu ta anghel ono takwan na turin naNamaratu,” kunda.

10 Ammi nagkehal la ya pagtatapil da abatta magburung na hapa ya kumanderente Pablu, te magge mapilsat na ya barini Pablu gafu ta pagkagubgubatan da. Anangidob mantu ya kumanderen ta angemangiadayu tentu, a negon da ha ta umagna baraks da.

11 A sangaw ta hiklam a ka-ma la nag-tayuk i Afu Hesus ta hebing ni Pablu, a

“Awem la magburung, Pablu, te map-pya ta iange da ka sangaw ta ili na Roma,petta ipasikkal mu sangaw ya ngagan kuta itta kiden ten ta kuman na nepangi-pasikkal mu ta ili in yan,” kunna tentu.Ya Nanggakkad Nga Mamapasi Te Pablu

12A ta kalalakwatan na a nagpagasinganya kadwan kidenHudyo ta aweda pagkakanikid na uminum abat ta aweda mapapasii Pablu. 13 Nasurok ta appatafulu kid nganagtulag ta pangpapasi da tentu. 14 Asangaw enda nebar ya pangigakkad da tapadi kiden ikid na pinakadakal da kiden.

“Nagtatulag kamin ta awemipagkakan ikid na uminum abat ta awemimapapasi i Pablu. 15 A mappya mantuta dana ibar muy ta kumanderen taidagut na ha sangaw i Pablu tekamuy,te ‘Pake imbestigaranmi tamappya,’ apekummuy tentu, te dana ilakapmi pettamawena sangaw makadatang tekamuy,”kunda tekid.

16 Ammi mappya la te dana nadamag napanganakan ni Pablu ya pangigakkad da

tentu, a enna nebar te Pablu ta umag nabaraks. 17 A sangaw binaran ni Pablu yatakday kapitan na suddalu,

“Hulunam haen ya babagu in yan takumander muyen, te itta kan ya ibar natentu,” kunna ta kapitanen.

18A enna mantu netulud ta kumanderen.“Itta yak, Ser, te binaran nak ni Pablu

en, a ‘Hulunam haen ya babagu in yan takumander muyen, te itta kan ya ibar natentu,’ kunna teyak. A intu in yan,” kunna kapitanen.

19A ginemidan na kumander ya babagu enta sang adayu petta pohutan na ta mele-mad.

“Anu mantu ya ibar mu teyak, aleng,”kunna.

20 “Nagtatulag, Ser, ya Hudyo kidenta pedagut da sangaw i Utte ken Pabluta pagmamitingan na konsihal kiden talakwat, te ape imbestigaran da kan tamappya. 21 Ammi awem la ituluk, Ser,te itta kan ya nasurok ta appatafulu nalalaki nga mangilakap sangaw tentu, tenagpagasingan kid ta aweda pagkakanikid na uminum abat ta aweda mapapasiya utte ken. Dana nakaparan kid na taayanin, te indagan da la ya pangidagutmu tentu,” kunna.

22 “A awem mantu la ibarbar ya pak-ibidam teyak,” kun na kumanderententu, kapye na pinatugut.Ya Pangpetammang Na Kumander Te

Pablu23 A sangaw inayagan na kumander ya

duwa na kapitan na.“Iparan muy ya dwagatut na suddalu

ikid na pitufulu na magkabayu, ikid nadwagatut na magibbal ta pika, te amalas nwebe ta hiklamin a e kam ta ili naSesariya. 24 Pangalap muy hapa i Pabluta pagtakayan na, a itan muy sangaw taawan ta makkwa tentu, te emmuy ituludte Gubernador Pelis,” kunna tekid.25 A ya surat na kumanderen ta Guber-

nador Pelis a intun yan:26 “Apo Gubernador Pelis:Umanu ka la, Apo?27 “A yen ta nagsuratak teko, Apo Gu-

bernador, te bidan ku ya tolayin yannga petulud ku teko. Intu ya ginafutna Hudyo kiden ta ili na Herusalemin, a

Turin Kiden 23:28 224 Turin Kiden 24:13pinapasi dan mina am awemi kid ned-datangan na sakā suddaluk kiden. Anekerutan mi hapa, te iturayan hala nagubyernu na Roma. 28 A nedagut kuhapa ta pagmamitingan na pinakadakalda kiden, te dangagan ku mina am anuya pangpaliwatan da tentu. 29 Ammiawan haman ta nadangag ku ta liwat napetta mapapasi ono mabalud, te intu lapangpaliwatan da tentu ya pagtalekudna kan ta lintig da.

30 “A teyaken nakadangag ta itta yamangigakkad nga mamapasi tentu a yenta neayukkut ku nepetulud teko, a ibarkun hapa ta mangidarum kiden ta ikomina ya enda pangidaruman tentu amanu ya pangpaliwatan da tentu. A yenla ya addet na isurat ku teko, Apo Guber-nador.

Sedadayawak, Klawdyo Lisiyas,”kunna surat na en.31A ta nepanggawat na kapitan kiden ta

suraten a inalap da i Pablu, a netugut data hiklam abat ta ili na Antipatris. 32 A takalakwatan na a nagtoli ya suddalu kidenawan nagtakay ta ili na Herusalem, a yamagkabayu kiden la ya nangidulot te Pabluabat ta ili na Sesariya. 33 Enda nepaita iPablu ta gubernadoren nga taga Roma, aneatad da hapa ya surat na kumanderen.34 A ta kabalin na pagbasa na ta suraten a“Taga anu ka,” kunna te Pablu.

“Taga Silisya yak, Apo,” kunna hapa niPablu.

35 “A dangagan ku sangaw ya uho-hugam amdumatang na yamangidarumkiden teko,” kunna ha,

kapye na nepataron i Pablu ta bali ni Ari enHerud nga dafu na Hudyo kiden.

24Ya Kapidwa Na Pangidarum Na Hudyo Ki-

den Te Pablu1 Ta nepagpasa na limāhaw a dumatang

na ig Ananayas nga mayor na padi ki-den ikid na kadwan kiden kalalaklakayanna Hudyo kiden, a nehulun da hapa yaabugadu da en Tertulo. A umange kid teGubernador Pelis petta ipadangag da yapangidaruman da te Pablu. 2 A ta pangis-arok dan te Pablu a i Tertulo ya napolu nag-bida, a nepadangagna ya pangidarumannaHudyo kiden tentu:

“Apo Gubernador,” kunna,“Kakurugan ta itta ya gatut mi ta

mappya teko, te awan ta dulay ta lu-gar mi in gafu ta kappyanan na paggu-bernador mu. A addu hapa ya kesasi-patan mi nga mappya gafu ta kallak mutekami. 3 A kanayun matalak kami ngamanggawat ta isin kid na kappyanan tangamin kiden lugar mi. 4 Ammi awemiikayat ta matalantan ka, Apo, a yen tamakikekallak kami teko ta ayanin ta dan-gagam bit haen ya ipadangag mi teko.

5 “Ta kuman na pangitan mi ta to-layin yan a kanayunmamadday ta dulay,te sanatan na haman ya Hudyo kidenta ngamin paglelehut, petta magribeldekid. A intu hapa ya takday dumugān natolay kiden nga makikattway nga man-gurug te Hesusen nga taga Nasaret. 6 Aikayat na para tapangan ya simbaan mien ta ili na Herusalem, ammi ginafut mi.A ikami mina ya makkamu nagimbesti-gar tentu gafu ta lintig mi, 7 ammi im-mange garay ig kumander Lisiyas, a gin-ubatan da i Pablu tekami, a nebar na taidarum mi sangaw ta atubang mu. Ayen ta itta kamin sin, 8 te am imbesti-garam hapa ye-yan na tolay a amumhapa sangaw amkustu ya pangidarumanmi tentu,” kunna.9 A nakigitta hapa ya Hudyo kiden ta

ngamin binida ni Tertulo ta gubernadoren.Ya Pangipadangag Ni Pablu Ta Katunung

Na10 A ta kabalin na pagbida na Hudyo

kiden a nagsenyas hapa ya gubernador tePablu petta maguhohug hapa.

“Apo Gubernador,” kunna,“Amuk ta nabayag na ya pagguber-

nador mu ta lugar na Hudyo kiden, ayen ta matalakak nga mangipadangagta katunung ku teko. 11 Am pasikkalammina a amum ta awena para la nag-pasa na mafulu duwa na araw abat taneangek ta ili na Herusalem, te ume yaknakigimung ta simbaan mi en. 12 Ammiawan haman ta nakadangag teyak nganakidibati ta tolay ta simbaanen, a awanhaman ta nakaita teyak nga mangsanatta tolay ta ili na Herusalem ikid na hadsin na kapilya. 13 A awan pulus ta me-paita da ta ayanin nga mangipasikkal

Turin Kiden 24:14 225 Turin Kiden 25:3ta pangidaruman da teyak. 14 Ammimaski kunna ten itta hala ya takdaynga ibosag ku teko, Apo, te ya nebarna en nga makikattway a kakurugan taye-yen na dalan ya pangdayawan ku taDyos na dadagkal mi kiden, a kuruganku hapa ya ngamin nesurat ta lintig niMoses ikid na lebru na pinaguhohug naNamaratu ewan. 15 A intu hala ikatalakku ya ikatalak na Hudyo kiden ta isin,te mangurugak ta itta hala sangaw yapangtolay na Namaratu ta ngamin ki-den nagpasi nga mappya ikid na dulay,petta maatadan sangaw ya tagtakday tamegitta ta iningwa na ta katolay na en.16A yen ta kanayun magafura yak, pettasigida madakar ya nonot ku ta atubangna Namaratu ewan pase tolay kiden.

17 “Ammi ta kuman na iyaken anabayagak nga awan dumatang ta ilina Herusalem, ammi ta nepagpasa napigpigādarun a dumatangak na, te enkuidatang ya piraken nga neatad na Hen-til kiden ta kagittak kiden Hudyo ngamazigatan. 18A gafu ta eyak hapa mang-dayaw ta simbaanen a dana nagpabag-gawak ta padi kiden, kapyek simarok,petta ibalin ku hapa ya pangiatad ku taNamaratu. A yen hapa ya nepakasimmuna Hudyo kiden teyak nga taga Asya taumagna simbaanen. Ammi awanhamanta naita da ta tinabtabang ku, te awanhaman ta addu na tolay teyak. 19 Agagangay ta ikid mina ya immange taisin, petta idarum dak mina, am angari-gan ta itta ya pangidaruman da teyak,ammi awan kid haman.

20 “A mappya mantu ta pohutam taitta kidin sin, petta bidan da mina amanu ya napasikkal da ta liwat ku tekidennagimbestigar teyak ta nagmamitinganna konsihal da kiden. 21 Ammi awanhaman ta amuk ta pangpaliwatan dateyak am bakkan la ta inuhohug kenteyaken nagayag tekid, te ya neayag kua

‘Yen ta idarum dak te ikatalak ku yapangtolay na Namaratu ta nagpasi ki-den,’ kunku la tekid,” kun ni Pablu taGubernadoren.22 A ta nepakadangag ni Gubernador

Pelis ta bida ni Pablu a mapmappyan yapakkamu na ta gagangay na mangurug

kiden te Hesus, ammi awena bit nebar yauray na ta mangidarum kiden, te

“Indagan ku bit ya datang ni Kuman-der Lisiyas, petta madangag ku hapa yabida na,” kunna.23A sangaw nepataron na i Pablu ta kap-

itanen, ammi nepalubus ta magpapasyar,a nepalubus hapa ya kofun na kiden ngaumange mangatad ta magserbi tentu.

Ya Tabarang Ni Pablu Te Pelis Ikid NiDrusila

24 A ta nepagpasa na pigpiga araw anagtoli ha ig Gubernador Pelis ikid niDrusila nga bagu en atawa na nga Hudyo, apinaayagan na i Pablu, te ikayat na danga-gan am anu ya uhohugan na gafu ta pangu-rugna teHesus. 25Ayanetabarangna tekida ya tarabaku da mina ta katunungan, ikidna pangiguwad da mina ta bari da, ikid napangpa-gang na Namaratu ta awan kidenmangurug. A gafu ta magburung na yanonot ni Pelis ta inuhohug ni Pablu a

“Magtugut kan la bit, te paayagan taka ha sangaw am itta ya pakatagop ku,”kunna tentu.26A namengaddu hapa ya nepangpaayag

na tentu, petta makibidan kid, te ikata-lak na ta mangatad i Pablu ta pirak pettalumattog. 27 A ta nepagpasa na dwādaruna itta ya pumatalin te Gubernador Pelisnga nagngagan te Porsyu Pestu, ammi taawena para la nagtugut ni Pelis a nebar nata masirak la i Pablu ta agbaludanen,

“petta itta ya panadamdaman naHudyo kiden teyak,” kunna.

25Ya Pagimbestigar Na Gubernador Te Pablu

1 A ta gafu na en nga maggubernador iGubernador Porsyu Pestu a pa nagyan bitta ili na Sesariya abat ta talluhaw, kapyena umange magpasyar ta ili na Herusalem.2 A umange hapa tentu ya padi kidennga Hudyo ikid na kadwan kiden kalalak-lakayan da, a binida da hapa tentu yapangidarum da te Pablu.

3“A am ikallak na kami hapa amappyata mealit i Pablu ta isin, petta madangagmi hapa ya uray mu ta isin Herusalem,”kunda tentu.

Turin Kiden 25:4 226 Turin Kiden 25:22Ammi pangayayyaw da yen, te dana ne-gakkad da ta ilakap da sangaw i Pablu tadalan. 4Ammi awena netuluk ni Pestu.

“Maski magyan la ten Sesariya, temavitak hala dumatang ta iten. 5 A amitta ya pangidaruman muy tentu a map-pya ta mehulun sangaw ya pinakadakalmuy kiden, petta idarum da sangaw taatubang ku ten,” kunna tekid.

6 A nagyan para la i Pestu ta ili naHerusalem addet ta tāliggwan, kapye nanagtugut, petta dumatang na ta ili naSesariya, a nehulun hapa ya Hudyo kidennga mangidarum te Pablu.

A ta kalalakwatan na a umange nag-togkok i Pestu ta lugar na agimbestigaranen ta medarum, kapye na nepaalap i Pablu.7 A ta nepangisarok da tentu a enna kinal-ihung na Hudyo kiden taga Herusalem, aaddu ya nangidarumanda tentu ta dakal naliwat, ammi awan haman ta nepaita da taliwat na.

8 A naguhohug hapa i Pablu, te pakeipasikkal na ya katunung na;

“Itta hud ya liwat ku ta lintig naHudyo kiden, ikid na simbaan da en. Aitta hud para ya liwat ku ta lintig na Arien taga Roma,” kunna.

9 Ammi gafu ta ikayat ni Pestu ngamangikallak ta Hudyo kiden a nebar na tePablu ta

“Ikayat mu de metoli ta ili naHerusalem, petta yen sangaw ya pag-imbestigaran ku teko?” kunna.

10 “Annun ku haman ange taHerusalem? Itta hud ya liwat ku tekid?Itta yak na haman ta atubang na ag-imbestigaran ni Ari en Sisar taga Roma,a ye sinmina ya pagimbestigaram teyak.11Am angarigan ta itta mina ya liwat ku,petta mapapasi yak mina a awek mantutakitan ta masi yak, ammi am awanta pakaitan na pangidaruman da teyaka awena mabalin ta mepersa yak ngamedob tekid. A yen ta makikekallakakna ta Ari en Sisar, petta intu sangaw yamakkamu teyak,” kun ni Pablu.

12 A dangagan na bit ni Pestu am anu yauray na konsihal na kiden, a sangaw nebarna hapa te Pablu.

“Gafu ta makikekallak ka te Ari enSisar a medob ka mantu tentu,” kunnatentu.

Ya Pagpasyar Ni Ari Agripa Te GubernadorPestu

13 A ta nepagpasa na pigpiga araw aumange hapa ya dafu na Hudyo kiden, iHerud Agripa, ikid na atawa na en Bernisata ili na Sesariya, te magpasyar kid te Gu-bernador Pestu gafu ta bagu nesaad hapa.14 A gafu ta medyo mabayag kid tentu abinida ni Pestu ya kabalud ni Pablu tekid:

“Itta ya takdaymabalud ta isin ngane-sirak ni Gubernador Pelis. 15 A teyakenumange ta ili na Herusalem a umangehapa teyak ya padi na Hudyo kiden ikidna kalalaklakayan da, te idarum da yamabaluden, a ikayat da ta pa-ganganku. 16 Ammi nebar ku hapa tekid yagagangay mi nga taga Roma ta awemihama pa-gangan ya tolay am awena parala makiatubang ta mangidarum tentu,petta itta hapa ya pakitabbag na tapangidaruman da tentu. 17 A tekidenumange ta isin a awek nagtalantan, tekala-watan na a nagtogkokak na ta lugarna agimbestigaran ken, a pinaayagan kuya mabaluden.

18-19 “A pahig ku ta pake dulay minaya pangidaruman da tentu, ammi awanhaman, am awa nagintabtabbagan dahud la ya relisyon na Hudyo kiden ikidna takday tolay nga nagngagan kan teHesus. Te ya kinan da en Hesus a nasikanna, ammi ipapilit ni Pablu tamatolayhala. 20 A gafu ta napopoyungak hapata pagintabtabbag da, a awek hamanamu am had kukun na pagimbestigar kutentu, a yen ta pinohutan ku te Pabluam ikayat na medob ta ili na Herusalempetta yen sangaw ya pagimbestigaran kutentu. 21 Ammi awena haman ikayat amawa nakikekallak hud la te Ari Sisar, apebalud para la, te indagan na kan yauray ni Sisaren tentu. A nepataron kumantu abat ta pangidob ku tentu ta Arien,” kunna.22A ya uhohug hapa ni Agripa a

“Ikayat ku hapa dangagan ya uhohugna mabaluden,” kunna.

“A mappya hapa. Dangagam sangawta lakwat,” kun ni Pestu tentu.

Ya Pangiatubang Da Te Pablu Te Ari Agripa

Turin Kiden 25:23 227 Turin Kiden 26:1323 A ta kalalakwatan na a umange ha ig

Ari Agripa ikid ni Bernisa, ammi nepaggi-raw da hapa ya pagari da tekiden simarokta agimbestigaran na gubernadoren, a ne-hulun hapa ya kumander kiden ikid na ba-nang kiden ta ili. A sangaw nangidob i Gu-bernador Pestu ta ange mangalap te Pablu.A ta nepangisarok dan tentu a nagbida bitya gubernador en:

24 “Apo, Ari Agripa, ikid na ikamuyngamin nga magkakampat,” kunna.

“Ya tolayin yan nga maita muy taatubang muy, a intu hala ya nedarum nangamin kiden Hudyo ta iten Herusalem,kapye da ha nedarum ta isin Sesariya,a neayayag da para ta mapapasi mina.25 Ammi awan haman ta nadangag kuta pangpapasin ku mina tentu. A gafuta pedob hapa te Ari Sisar a doban kumantu tentu.

26 “Ammi intu dulay te awek hamanamu am anu mina ya isurat ku gafutentu. A yen ta pinaalap ku hapa taatubang muy, aglalo ta atubang mu Apo,Ari Agripa, petta am nadangag tananya tabbag na ta pangpohut mu tentua amuk na sangaw am anu ya isuratku gafu tentu. 27 Te kuman na awanhaman ta serbi na am doban ku sangawya mabalud ta Ari en am awek pake ibarya liwat na,” kunna.

26Ya Bida Ni Pablu Te Ari Agripa

1Aya uhohughapa ni Ari Agripa te Pablua

“Aran maguhohug kan, te dangaganku hapa am anu ya razom,” kunna.A neta-gay ni Pablu ya lima na, kapye na

hapa ipadangag ya katunung na.2 “Apo, Ari Agripa, ikwentak ta gasat

ku ta arawin yan gafu ta itta ka, pettamadangag mu hapa ya tabbag ku tangamin pangidaruman na Hudyo kidenteyak. 3Amaski te dana amumya gagan-gay naHudyo kiden, ikid na ngamin pag-intabtabbagan da. A ikallak nak mantu,Apo, te attamam la bit ya magdangag tauhohugan ku teko.

4 “Amu haman na ngamin Hudyo yadana gagangay ku addet ta kaabbing kenta dana en lugar ken addet ta neangek

ta ili na Herusalem. 5 A am aweda minailemad a mabida da hapa ta kanayunitug ku ta mappya ya ngamin kuruganna Hudyo kiden, te nekihu yak hamanta pinpinanga na Pariseyu kiden ngamasikan mangipasikkal ta relisyon naHudyo. 6 Ammi gafu ta ikatalak ku yadatang na Mangikerutan ikid na pang-tolay na ta nagpasi kiden nga nekari naNamaratu ta dadagkal tam kiden, a yenta itta yak sin nga medarum ta atubangmu.

7 “Ammi anu kawagan na ta idarumnak na Hudyo kiden gafu ta ikatalak kin,bakawa intu la ikatalak ku ya ikatalakna ngamin Hudyo ta ngamin kiden lu-gar. A gafu ta ikatalak da ya datangna Mangikerutan ikid na kesipat da tapangtolay na ta nagpasi kiden a yen taikakinan da ya makimallak ta Namaratuta araw pase hiklam. Ammi gafu taipadangag kun ya datang na ikatalak daen nga Mangikerutan a anu kawagan na,Apo Ari, ta yen ya pangidaruman dateyak. 8 A am kakurugan ta tolayan naNamaratu ya nagpasi kiden a anun muymantu pahig ta tulad ya nepangtolay nate Hesusen?

9“Kumanen hapa teyak ta idi, te pahigku haman ta doban nak na Namaratunga manggamma ta mangurug kidenta ngagan ni Hesus. 10 A yen mantuya tinarabakuk ta ili na Herusalem, aaddu ya nepebalud ku tekid, te iyak yapinatudunan na padi kiden ngamangga-fut tekid, a iyak para ya takdaymakigittata mamapasi kiden tekid. 11 A awekhaman nakaintak nga mangsaned takapilya na Hudyo kiden talo am itta yamadatangan ku ta mangurug tentu. Anepapalpaluk ku kid para ta atubangna umange kiden nakigimung, pettapagtalekudan da mina ya pangurug datentu. A gafu ta masikan ya pangikatu-pag ku tekid a en ku kid hapa inapagaddet ta adayu kiden na lugar, petta pa-gangan ku kid mina.

12 “Yen ta immange yak hapa ta ili naDamasku, te pinatudunan nak na padikiden nga ange manggafut ta mangurugkiden. 13 Ammi tekami en nagtugtugutta kalsada en a nepagka-mak, Apo, yapake masikan na killat nga nagafu ta

Turin Kiden 26:14 228 Turin Kiden 27:1langitewan, a masmasikan haman ammita bilagewan, a linehut na kami ikid nakahulun ku kiden. 14 A sa nahunnakkami ta lutak, a nadangag ku hapa yamangbar teyak ta agsitang na Hudyo:

‘Salu, Salu, anu haman ta igakkadnak? Iko hala ya matakitan am ikuyatmu ya muduk ku,’ kunna teyak.

15 ‘Inya ka hud, Afu,’ kunku hapa.‘I Hesusak, a iyak haman ya igakkad

mu,’ kunna.16 ‘A magtayuk kan, te yen ta

nakipaita yak teko petta magbalin kata daddoban ku nga mangipasikkalteyak, te ipasikkal mu sangaw ya ne-paitak teko ta ayanen ikid na ngaminipaitak sangaw teko.

17 ‘A ilillik ta ka hapa sangaw tapanggakkad na kagittam kiden ikidna Hentil kiden, te yen kid ya pangi-doban ku teko, 18petta pagladdangamya mata da, petta pagtugutān da yasugiram nga iturayan ni Satanas, asimarok kid ta dakar nga iturayan naNamaratu. Te ammangurug kid teyaka mapakoman ya liwat da, a mesipatkid hapa ta tolay kiden nga binag-gawan na Namaratu,’ kunna hamanteyak.19 “A yen ya gafu na, Apo Ari Agripa,

ta awek nagtalekudan ya nagmatakarenteyak, 20 te namegafu yak na mangi-padangag ta ili na Damasku, a sangawta ili na Herusalem, ikid na ngamin pa-glelehut na lugar na Hudeya, kapyekhapa umange ta agyan na Hentil kiden.A pake nepadangag ku tamagbabawi kidmina ta pagliwat da, pettamangurug kidna ta Namaratu ewan. A pake nebar kupara ta idulot da mina ya mappya natarabaku nga megitta ta pagbabawi da.

21 “A yen hapa ya gafu na, Apo, taginafut nak na Hudyo kiden ta simbaa-nen ta ili na Herusalem petta papasindak. 22 Ammi mappya la te kanayunuffunan nak hala na Namaratu ewanabat ta ayanin. A yen ta itta yak taatubang muy nga mangipasikkal ta ata-nang kiden tekamuy pase alinnak kiden,te awan haman ta takwan na ipasikkalku tekamuy ngamin am bakkan la takuman na linavun ni mina Moses ikidna kadwan kiden pinaguhohug na Na-

maratu ewan. 23 Te yen kid hamanya palungu nanglavun ta mapapasi yaange mangikerutan tekitam, kapye nasangaw matolay, petta intu ya imunnanngamangipasikkal ta dakar ta kagitta nakiden Hudyo pase Hentil kiden,” kun niPablu.24 Ammi tentu para la naguhohug a tin-

abtabang ni Gubernador Pestu:“Maguyung ka, Pablu, te paguyungan

na ka na kaddu na adal mu,” kunna tapagayag na tentu.

25 “Maski awek maguyung, Apo Gu-bernador, te kakurugan ya ngamin uho-hugan ku. 26 Maski pabidam te AriAgripa ina, te dana amu na haman yangamin nabidak ta ayanen. A yen taawek ikamat ibida tentu, te dana amuna,te awena haman nakkwa ta nelemad,”kun ni Pablu tentu.27A ya uhohug na hapa te Ari Agripa a

“Ibar mu haen, Apo, am kurugam yanesurat na pinaguhohug kiden na Na-maratu? Ammi maski awem ibar amukhaman ta kurugam,” kunna.

28 “Pahig mu hud ta alistu yak mangu-rug te Hesus gafu ta bidamina?” kun niAri Agripa tentu.

29 “Maski am alistu ka ono am awan,makimallakak hala ta megitta ka minateyak fwera ta kawaden ta kamat kin.Kumanen hapa mina ta ngamin kidinmakadangag teyak ta ayanin,” kun niPablu tentu.30 A sangaw sa nagtayuk ya ari en ikid

ni Bernisa ikid na gubernadoren ikid nakahebing da kiden. 31 A tekid na nakauheta

“Awan haman ta iningwa na ta dulaynga megitta ta kapapasi na ono kabaludna,” kukunda.

32 “Gagangay ta maibbatan mina amawena mina nakikekallak te Ari enSisar,” kunna hapa ni Ari Agripa tePestu.

27Ya Pangidob Da Te Pablu Ta Ili Na Roma

1 A ta nekari na en nga araw nga pangi-dob ni Pestu te Pablu ta ari na taga Romakiden a inalap da ig Pablu ikid na kad-wan kiden nabalud, a enda kid netuludte Huliyo, te intu ya kapitan na suddalukiden nga magtaron tekid addet ta ili na

Turin Kiden 27:2 229 Turin Kiden 27:22Roma. 2A sa gimon kami nig Pablu ikid nasuddalu kiden ta takday na bapor selayagnga taga ili na Adrumito, te magganwatna magtugut ya baporen, a sage magsibalsangaw ta ili kiden ta pingit na bebay talugar na Asya. Intu hapa kahulun mi iAristarku nga taga Tesalonika ta lugar naMasadonya. A kumanen nagtugut kamin.

3 A ta kalakwatan na a nagsibal kami taili na Sidon, a nekallak ni Huliyo i Pablu,petta dumagut bit nga ange mangalap tamasapul na kiden ta bali na kofun na kiden.4 A tekami en ha nagtugut a atubangan nakami na paddad, a yen ta nagpingit kamita lingad na fugu na Sipre. 5 A tekami ennakadakit ta bebayen ta annung na lugarna Silisya ikid na Pampiliya, a nagdulotkamin ta ili na Mira ta lugar na Lisya. 6 Ayen bit ya nagdisaagan mi, te umange na-gapag i kapitan Huliyo ta takwan na paglu-ganan mi, a sangaw pinaglugan na kami tatakday bapor taga Alehandra, te magdulotye-yen na bapor ta lugar na Itali. 7 Pakemabayag kami nakatugtugut abat ta adduna araw, a addu ya zigatmi nga nakadatangta annung na ili na Nidu. A gafu ta atuban-gan na kami na paddad a nagpaabagatankamin, petta angenmi ya lingad na fugu naKareta. 8 A tekami en nagtalib ta annungna Salmone a medyo nazigatan kami hapapumingit abat ta nakadatang kami ta kinanda en Mappya na Paglingadan nga abikanta ili na Laseya.

9 A gafu ta natalantanan kamin ta pad-daden a nadatangan na kami na agiridikid na araw na kawan, a mazigat na yamagbapor, a netabarang ni Pablu ta awedabit mina magdulot.

10 “Mariknak, Apo, ta pake mazigatankitam sangaw, a maperdi sangaw ya ba-porin kontodu karga tam, yaga addusangaw ya masi tekitam,” kunna.

11 Ammi takwan ya uray na piloto ikid namakābaporen, a yen kid ya kinurug ni Kap-itan Huliyo ammi te Pablu. 12A gafu ta me-dyo dulay kan hapa ye-yan na paglippadanta agirid a addu ya nangibar ta imunnankami talo am madatang mi ya lugar naFenika tagad ta lod na fugu na Kareta, teitta kan ten yamapmappya na paglingadannga umatubang ta lod na abagatan ikid nalod na amyanan. A mapmappya kan ta yen

ya pagpataliban mi ta araw na kawan, temalingadan kan ta paddad.

Ya Zigat Da Ta Kawan Ta Bebay13 A sangaw gafu ta itta ya palapad-

dad nga nagafu ta abagatan a matalakkid na, te pahig da ta makkwa dan halaya gakkad da en. A yen ta negon danya landuken nga kesodan na baporen, anagtugut kamin ha ta papapingit na fuguna Kareta. 14 Ammi awena la mabayag anetapal na kami namasikan na paddad nganagafu ta amyanan. 15A gafu ta awemi na-paatubang ya baporen ta paddaden, a ne-tuluk mi mantu ta mepaddad. 16 A inangemi ya taakub na fugu na Kawda, pettamalingadan kami ta paddaden, a maggeawemi negon ya barangayen nga ginergerna baporen, te igalut mi ta ngarab na en.17Ammi ta nepangigon min ta barangayena ginalutan da hapa ya tangngan na ba-poren ta dakal kiden na lubid, petta awenaimangat na nagtotopan na en. A ta ka-balin na panggalut da a nagburung kidna ta mepaddad ya baporen ta dammang,a mesalsal ta kaassangan na danumen takinan da en Sirte. A yen ta neakban da yadakalen layag na petta awena makaange takaassangan na danum, a netuluk da la tamepaddad. 18A gafu ta awena hamanmag-immang na sikan na paddad ikid na palungkiden a pake nakawanan kami addet talalakwat, a nepagiwarad dan ya karga nabaporen ta danum petta malampaw ya ba-poren.

19 A ta mekatallu en araw a maggemalammad na ya baporen, a sina-sat da yakadwan kiden ramyenta na layag kiden, anepagihunnak da kid ta bebay. 20 Ammiintu para dulay te awenan haman limattogna bilag ikid na bitwan kiden abat ta adduna araw gafu ta kasikan na kawanen, aawemin amu ya agyan mi, a awan na taikatalak mi ta matolay kami.

21 A gafu ta nabayag hapa ya nag-tarabaku kiden nga awan nakatagop nan-gan, a enna kid hapa tinabarangan niPablu.

“Mapmappya mina en, kahkahulun,ta kinurug dak, petta awetam bit minanagtugut ta fugu na Kareta, te nalil-likan tanan mina ya zigatin yan ikid nakaperdi na karga na baporin. 22 Ammi

Turin Kiden 27:23-24 230 Turin Kiden 28:3awemuy na magburung, te awan san-gaw ta masi tekitam, te ya baporin laya maperdi. 23-24 Te umange nagtayukya anghel na Dyos kewan Namaratu tahebing ken ta hiklamen, a nebar nateyak:

‘Awem lamagburung, Pablu, te urayna Namaratu ta imatubang ka sangawte Ari en Sisar. A dinangag na ya paki-mallak mu ta kahulum kidina, pettaawan sangaw ta masi tekid,’ kunnateyak.25 “A awemuy mantu magburung,

kahkahulun, te ikatalak ku ya Namaratuewan tamagdulot hala sangawya kumanna nebar na en teyak, 26 ammi mappyata mesalsal kitam sangaw ta takday nafugu,” kun ni Pablu tekid.27 A kumanen nedodoyan kami la ta

bebay na Adriyatiko abat ta dwāliggwān.A ta mekafulu appat na hiklam a nariknana magibbal kiden ta bapor ta umabikankami ta lutak, 28 a ginukud da mantu yakadalam na danumen, a tallufulu annamna metru ya kadalam na. Magananwanla a ginukud da ha a dwafulu pitu metru.29 A gafu ta nagburung kid ta metumpapya baporen ta kabatun a nehunnak da yaappat na kesodan na nga negalut ta hulina en, a nakimallak kid ta mavit mina yaaraw. 30 Ammi intu para dulay, te ya mag-ibbal kiden ta bapor a ikayat da magtam-mang ta baporen, a enda neuhiyay ya bal-abarangayen ta danum, petta paglugananda ta pagtammang da. Ammi ape ihunnakda ya landuken nga negalut ta mukat nabaporen ta kuman na nepagihunnak dakiden ta huli na. 31 Ammi mappya la, teneitan na kid ni Pablu, a nedanug na kid takapitan na suddalu kiden.

“Am awena masirak na magibbal ki-den ta bapor awan sangaw ta matolaytekitam ngamin,” kunna tentu.

32Agafu ta kumanendinobna kapitanenyaange manggattat ta galut na barangayen,petta mahunnak ta danum.

33 A tentu en tanagay nagkarawan apinagturad ni Pablu ya tolay kiden ta man-gan kid mina.

“Awemuy haman nangnangan abat tamafulu appat na araw gafu ta maburungkam la. 34 Mangan kanan mina, petta

magsikan sangaw ya bari muy, te awansangaw ta masi tekitam maski takdayla,” kunna.

35 A intu ya napolu nangalap ta pan, anepakimallak na ta Namaratu ta atubangna ngamin, kapye na pinilsat, a kinan na.36 A gafu ta kumanen a naazi hapa ya bu-rung na nonot da, a nangan kid na hapa.37 Dwagatut pitufulu annam kami ngaminnga nagyan ta baporen. 38A tekiden nabat-tug ta nepangan da a nepagihunnak da tabebay ya irik kiden petta pake maglampawpara ya baporen.

Ya Kaperdi Na Baporen Ta Batu39 A tentun nagdakar a aweda amu ya

lugaren nga agyan da, ammi naita da taitta ya sinang walawer na ginat, a yenya ikayat da en pangisarokan ta baporentalo am mabalin. 40 A ginattat da mantuya galut na landuk kiden nga nesod takabatunen ta huli na baporen, kapye dainubadan ya galut na lapagna en. A sangawnepotun da ya assangen layag ta ulu nabaporen, a netu-bang na kamin na paddadta tagad ta ba-naden. 41 Ammi intu dulay,te intu inange na baporen ya kauknudanna ginat kiden ta pagdafungan na palungkiden, a nelumlum, a awenan nakaalit. Anakutukutet hapa ya huli na ta kasikan napalung kiden.

42 A ya uray na suddalu kiden a papasinda yamabalud kiden, petta awan sangaw tamakatammang, 43 ammi ginamman na kidna kapitan, te ikayat na ikerutan i Pablu. Ayamakkamu kidenmaglangoy a pinaglattuna kid ta danumen petta imunnan kid taba-naden. 44 A ta kadwan kiden a nebarna ta gumafut kid ta tabla ono kompormina itta nga naazi ta baporen. A kumanensa nakadatang kami ngamin ta ba-naden, aawan ta nakkwa ta dulay tekami.

28Ya Pagyan Da Ta Fugu Na Malta

1-2 A tekami en nakagon ta ba-naden aenna kami pinagdulot na limugar kiden tafugu en, a yenyanepakadangagmi taMaltaya ngagan na fugu en nga dimmatanganmi. A addu hapa ya nepaita na tolaykiden ta kallak da tekami, a naghatung kidhapa ta paggukupan mi, te nagudan na, amasanaw. 3Umange hapa nangalap i Pablu

Turin Kiden 28:4 231 Turin Kiden 28:22

ta hangaw, ammi tentu en nangitumpata hangaw kiden ta afuyen a imuhet yamadagat gafu ta patu en, a kinagat na yakamat na en. 4 A ta nepakaita na tolaykiden ta ulagen nga nagbesin ta kamat niPablu a

“Kakurugan ta amapasi ya tolayinyan, te maski nakadakit ta bebayen aawenamantumabalin tamatolay gafu taaddu ya liwat na, temasi sangaw ta dagatna ulagina,” kunda,

5 Ammi newadwad na hala ya ulagen taafuyen, a awan ta nahikna na ta takit na.6 Nepa-na na tolay kiden ya pagbaga nabari na ikid na pasi na, ammi gafu ta awanta naita da ta kabayag na pangipa-na da anauli ya nonot da tentu, te nebar dan taintu ya takday na dyos.

7 A ta kabalinan na kumanen a umangekami ta bali na mayor na fugu en, bali niPubliyo, te abikan ya lutak na kiden ta ba-naden dimmatangan mi, a pinagdulot nakami ta bali na, a pinakpakan na kami tatalluhaw. 8 Ammi nagtakit hapa ya damani Publiyo, te nagpatu, yaga nagatattay. Aenna inita ni Pablu, a nepakimallak na. A tanepangisagpaw ni Pablu ta kamat na tentua nagmappyan. 9 A ta nepakedamag napagmappya na en ta kadwan kiden tolay tafugu en a umange hapa ya nagtakit kiden tePablu, a nagmappya kid hapa. 10-11Nagyankami ta fugu in yen abat ta talluhulan, aaddu ya neatad na tolay kiden tekami tapangikayat da tekami.

Ya Pagdulot Da Ta Ili Na RomaA ta kabalin na talluhulan a nagganwat

kami ha nagtugut, te itta ya takday nabapor nga naglingad ta fugu en ta agiriden,a yen ya pagluganan mi. Taga Alehan-dra hapa ya baporen, a Siping na Dyosya ngagan na. A tekami en nagganwatnaglugan a pinagbalun na kami hapa natolay kiden ta ngaminmasapulmi ta angenmi in. 12 A kumanen nagbapor kami haabat ta ili na Sirakut, a nagyan kami tenta talluhaw, kapye mi ha nagtugut. 13 Asangaw nagsibal kami hapa ta ili na Regiyota tangagaw, te ipa-na mi ya paddad ngamagafu ta abagatan.

A ta mekaduwa en araw a nagdulot kamita ili na Puteoli, a nagdisaag kami. 14A yenhapa ya nakasimmun mi ta kadwan kiden

mangurug, a inagagay da kami hapa ngamagyan tekid abat ta pitu araw. A tekamien ha nagtugut a tinugut mi abat ta ili naRoma. 15 Ammi ya mangurug kiden tagaRoma a dana nadamag da hapa ya datangmi ta ili na Puteoli, a enda kami dinafungta Plasa na Appio, a ya kadwan kiden paraa dinafung da kami ta agyan na kinan daen Tallu na Tyenda. A ta nepakaita niPablu tekid a matalak hapa ta Namaratu, apinagturad na ya nonot na. 16 A ta datangmi ta ili na Roma a aweda pake nebalud iPablu ta agbaludan, te pagurayan da la tatakday na bali, ammi mehulhulun hapa yasuddalu en nga nangtaron tentu.

Ya Pangipadangag Ni Pablu Ta Ili Na Roma17 A ta kabalinan na talluhaw a pinaaya-

gan ni Pablu ya pinakadakal na Hudyo ki-den taga Roma ta bali en nagyanan na. Atekiden nagkakampat tentu a binida na yagafu na nepangpaayag na tekid.

“Yen ta pinaayagan ta kam, kahkahu-lun, petta bidan ku tekamuy ya gafuna kabalud kin. Te maski am awanta liwat ku ta kagittak kiden Hudyoikid na gagangay tamen nga nesirak nadadagkal tam tekitam, a ginafut dak halata ili na Herusalem, a nedarum dak taatubang na taga Roma kiden, petta ma-baludak.

18 “A tekid na hapa nagimbestigarteyak a awan haman ta napasikkal data pangpapasin da teyak, a inibbatandak mina, ammi awena haman nekayatna Hudyo kiden. 19 A gafu ta nepa-pilit da ta itta ya liwat ku a kapilitanta nakikekallakak te Ari en Sisar, ammiawan haman ta idarum ku ta kagittakHudyo. 20 A yen ya gafu na nepang-paayag ku tekamuy petta dangaganmuyhapa ya mabidak, te nabaludak sekawadgafu ta pangikatalak ku ta mangikeruta-nen nga nekari na Namaratu ta dadagkaltam kiden,” kunna.21A ya tabbag da hapa tentu a

“Awan haman ta nadamag mi gafuteko, te awan para la ta nesurat na tagaHudeya kiden tekami, a awan hapa tabinida na nagafu kiden ten. 22 Ammiikayat mi sangaw dangagan teko am anuya pake kurugam, te ya nadamag mita kahulum kiden nga makikattway ta

Turin Kiden 28:23 232 Turin Kiden 28:31pangurug na dadagkal tam kiden a dulaykan ya bidan da tekid ta ngamin kidenlugar,” kunda te Pablu.23Anagbabidan da hapa ni Pablu ya araw

na pagdangag da tentu. A ta lalakwat tanagbabidan da en a nagdadatang hapa yaawan bababang na tolay ta pagyananna en,a nagtangtangagaw nangipasikkal i Pabluta pangikerutan na Namaratu tekid, a pakeipasikkal na para ya uhohug na Namaratutekid nga nesurat ni mina Moses ikid nakadwan kiden pinaguhohug na Namaratu,petta mangurug kid mina te Hesus gafu taintu ya nagdulotan na bida na surat kiden.24Anangurug hapa ya kadwan ta inuhohugna en, ammi nasoysoy ya kadwan. 25A gafuta nagkakattway ya nonot da a nagtatugutkid na, ammi dana naguhohug bit i Pabluta takday para la na uhohug ta awan kidennangurug:

26 “Kustu hala ya uhohug na Kahalwana Namaratu ta dadagkal muy kiden,te ya uhohug na tekid gafu te minaIsayasen a

‘Pake dangagan muy ya uhohug naNamaratu, ammi awemuy hamanmaawatan.

A maski pake bilbigan muy awemuyhaman metug,

27 te nagtuyag haman ya nonot muy,a maningbangngag kam,

a nagkigsap kam para gafuta awemuy ikayat makaitaikid na magdangag ikid namagnonot.

A yen ta awemuy magbabawi pettapagmappyan ta kam mina,’ kunnatekid.

“A gafu ta parigan muy ya dadagkalmuy kiden a 28 ibar ku tekamuy tapagtalekudan na kanan na Namaratu,a ya Hentil kiden ya pangibaran na tapangikerutan na tekid, te ikid na sangawya mangurug,” kun ni Pablu tekid.

29 A ta nekabalin na naguhohug tekid anagtatugut kid, a nagkapopohutan da yainuhohug na tekid.

30A nagyan hala i Pablu ta sinalda na enbali abat ta dwadarun, a pinagdulot na yangamin kiden umange magdangag tentu,31 te mepalubus la mangipadangag ta nga-gan ni Afu Hesus ikid na pangikerutan naNamaratu tekid.

Roma 1:1 233 Roma 1:2-3

Ya Surat Ni Pablu Ta TagaRoma Kiden

Ya Gafu Na Suratin YanRoma ya ngagan na kadakalan na ili ta

lugar na Itali. A ya tolay kiden hapa ngadana nagyan ta ili na Roma a addu ya dyosda, te aweda para la amu ya kakuruganna Dyos nga namadday ta ngamin paglele-hutin kontodu langit. A kuman na intuhapa dyos da ya ari da en, a masapul kan tadayawan da hapa ta kuman na pangdayawda ta kadwan kiden dyos da. Ammi yaHudyo kiden nga umange nakipagyan taili na Roma a awan ta takwan na Dyos daam bakkan la ta Namaratu ewan, a pakeikatupag da ya mangdayaw ta takwan nadyos. A yen ta ikatupag da hapa ya man-gurug te Hesus, te ibar da ta tolay hamanla. A maski am mangurug kid ta Namaratua aweda kurugan ta Anak na i Hesusen, tenakigitta kan la ta Dyos maski am kagittatam tolay.

Ammi ya kadwan kiden Hudyo nga tagaRoma a pake nadangag da ya damag niHesus nga nepadangag na turin na kidena kinurug da hapa, otturu nepadangag dahapa ta kadwan kiden tolay taga Roma, akinurug da hapa. A gafu ta itta ya man-gurug nga Hudyo ikid na Hentil (bakkan taHudyo) te Hesus a yen kid na ya gafu naiglesya ni Hesus ta ili na Roma. A yen kidya nagsuratan ni Pablu ta suratin yan.

A yen ta nagsurat i Pablu tekid, pettadana meparan ya enna pangpasyar tekid.Te ya kumanna narikna ni Pablu ta kadwankiden Hudyo a maski mangurug kid na teHesus, a paruban da la ya mangidulot talintig na Namaratu nga netuldu ni minaMoses ta popolu kiden dadagkal da, tepahig da ta yen ya pedulot na Namaratutekid petta ikwenta na kid ta matununggafu ta pangidulot da ta lintig na en. Ammiya pake ipasikkal ni Pablu ta surat na intekid a awena kanmabalin ta kunna ten, teawan kan ta mabalin tam nga mangidulotta lintig na, te kanayun pagliwatan tamhaman. A am kakurugan kan mina tamatunung kitam ta pakaitan na Namaratugafu ta pangidulot tam ta lintig na en a

awan kan ta serbi na nepangikaru ni Hesusta liwat tam kiden. A gafu ta gagangaytam kan nga kanayun magliwat a awenakan mabalin ta matunung kitam ta pakai-tan na Namaratu am bakkan ta intu hapala ya makkamu ta katunung tam, pettamkumanen a awan ta pangpa-gangan natekitam. A yen kan ya gafu na ta dinobna ya anak na en Hesus nga nangikaru taliwat tam kiden, petta am ikatalak tam yanepangikaru na a ikwenta na kitam kan tamatunung gafu ta pangikatalak tam. A amitta kitanan kan te Hesus ikid na ittan yaKahalwa na Namaratu tekitam a intu kanhapa la ya makkamu mangpasikan teki-tam petta makkwa tam ya mangidulot tangamin ikayat na Namaratu tekitam.

A ya takday para uhohug nga ipasikkalni Pablu ta surat na in a bakkan ta Hudyokiden la ya ikwenta na Namaratu ta tolayna, te intu kan la tolay na ya ngamin ki-den mangikatalak te Hesus kompormi amHudyo kid ono am Hentil kid. A maski amdana pinili na Namaratu ya Hudyo kidengafu ta simsima kid nimina Abrahamen amaweda kurugan ya dinob na en nga angenangikaru ta liwat da kiden a nelogot da yanepangpili na Namaratu tekid. Te intu kanla ikwenta naNamaratu ta simsima niminaAbrahamen ya ngamin kidenmangikatalakta mangikerutan tekid ta kuman ni Abra-hamen kompormi am Hudyo kid ono amHentil kid. Te ikitam kan nga mangikata-lak te Hesus ya kakurugan na Istralita naNamaratu. A ya nesurat mantu ni Pablu aintu yan:

(v 7) Tekamuy ngamin nga iddukan naNamaratu nga negitta na ta tolay na kidenta ili na Roma.

Ampade Dama tam Namaratu ikid niAfu Hesus ya mangikallak tekamuy pettamappya kam la.

1A ya nagsuratin tekamuy a iyak, Pablu,nga daddoban ni Hesus Kristu. A yen ta in-alap nak, petta isaad nak ta turin na en ngaangemangipadangag ta Mappya en Damagna Namaratu. 2-3 A awan mantu ta takwanna ipadangag ku am bakkan ta kuman nanebar naNamaratu ta idi ta lebru na en nganesurat na aglavun kiden, te intu nesuratda ya ange na Anak na Namaratu ewan. Aintu hala ya Dafu tamewan Hesus Kristu. A

Roma 1:4 234 Roma 1:25tentu en umange a negitta tekitam tolay,te simsima ni mina Dabiden. 4Ammimaskiam tolay a nepasikkal hapa ta Anak na Na-maratu ewan nga seppakapangwa, te tentuen nasi a natolay hala gafu ta kahalwa naen nga negitta ta Namaratu ewan. 5A gafuta kallak na en teyak a nesaad nak ta turinna en nga ange mangipadangag ta damagni Hesus Kristu ta ngamin tolay ta ngaminkiden lugar, petta intumina yamadayawangafu ta pangurug da tentu. 6 A kumanenhapa tekamuy nga taga Roma, te yen tainalap na kam hapa, petta tolay kanan niHesus Kristu. 7 (-)

Ya Katalak Ni Pablu Ta Mangurug Kiden8 A ikamuy hapa, kahkahulun, ya gafu

na talak ku ta Namaratu ewan ikid ni AfuHesus, te bidan na kanan hapa na ngamintolay addet ta ngamin paglelehutin gafu tapangurug muy, a yen ta nadamag ta kamhapa. 9-10 A kanayun pakimallak ta kamhapa ta Namaratu ewan, te awek magim-mangmakimallak tentu. A gafu ta tatakdayla ya nonot ku nga magserbi tentu a idulotku la ya mangipadangag ta damag na Anakna en ta ngamin kiden lugar. A Nama-ratu hapa la ya mangipasikkal ta am kadamakimallakak tentu a ibar ku hapa ta eyakmina magpasyar tekamuy, am yen ya urayna teyak. 11 A yen ta pake ikayat ku mag-pasyar tekamuy, petta isipat ku hapa teka-muy ya iatad na Kahalwa na Namaratu ngamangpasikan ta pangurug muy, 12 pettamikamuy hapa ya mangpasikan ta pangurugku, te mappya ta magimpaspasikan kitamta pangurug na gintatakdayan tekitam.

13 Ammi awemuy pahig, kahkahulun, taayanin la ya pakanonot ku nga umangetekamuy, te naming-addu yak nga mag-ganwat, ammi kanayun neguguwadak abatta ayanin. Ammi ikayat ku la umangetekamuy talo am itta ya mapadagdag ku teHesus ta kagitta muy kidina nga taga Romata kuman na Hentil kiden nga napadagdagku ta kadwan kiden lugar. 14-15 A yen tapake karagatan ku ya mangipadangag tadamag na pangikerutan na Namaratu takagitta muy kidina nga taga Roma, te liwatku ta Namaratu am awek ipadangag yapangikerutan na ta ngamin tolay, maski amanu ya katolay da ikid na amu da, pettamadangag da hapa.

Ya Damagen Nga Nepadangag Ni Pablu16 A pake ikatalak ku para ya damag na

pangikerutan na en, te am kada mepadan-gag amehulun hapa ya pakapangwa na Na-maratu petta mekerutan ya ngamin kidenmangurug. Ikami nga Hudyo ya napolunangipadangagan na, a ta ayanin a isipatna hapa ya kadwan kiden nga Hentil. 17 Amabalin ta mekerutan ya mangurug, te yadamag na en ya pakkamun tam ta ikwentana kitam ta matunung gafu ta pangurugtam am idulot tam la ya pangikatalak tamtentu addet ta addet, te ya uhohug na tasurat na Bibliya a“Intu sangaw matolay magnayun ya ik-

wenta na en ta matunung gafu tapangikatalak na tentu,” kunna.

Ya Kasasaad Na AwanMakkamu Ta Nama-ratu

18Akakallak sangawya awan kidenman-gurug, te pa-gangan na kan sangaw yangamin kiden mangwa ta dulay ikid naawan makanonot tentu, te yen hapa yanepakamuna ta damag na pangikerutan natekitam. Temaski amamuda ya kakurugana dulay la ya tarabakun da. 19A yen ta awanta pambar da, te dana amu da haman yamalogon maamu ta Namaratu, te nepaitana hala tekid. 20 Te addet ta nekaparatuna ngamin paglelehutin a pake nepasikkalya awan maita ta kasasaad na Namaratu,te ya pakapangwa na ikid na kadyos na amalogon maita gafu ta pinadday na kiden.21 A yen ta awan ta pambar da, te maskiam amu da ta itta ya Namaratu awedahaman dinayawan ta kuman na mekustutentu, ikid na aweda hapa ipaita ya talakda tentu, te intu la nonotan da ya awanta kapkappyan. A kuman na nagsugirammantu ya nonot da gafu ta aweda kuruganya nepaita na tekid. 22 Ibar da ta malalakiya amu da, ammi madi haman, 23 te negittada ta Dyos ya pinadday da kiden nga sinangtolay, ikid na sinang ayam, ikid na sinangmamanuk, ikid na sinang ulag.

24A gafu ta intu la karagatan da ya dulaya binaybay-an na kid na Namaratu, pettamaguray kid la nga magpadakat ta bari data pangadallaw da ikid na pagingatattugda, 25 te aweyan da haman ya kustu en nganepaita na Namaratu tekid, a kurugan dahud la ya tulad, te bakkan ta Namaratu ya

Roma 1:26 235 Roma 2:16dayawan da ikid na pakidafun da am awapinadday na kiden. Ammi Namaratu halasangaw ya madaydayawan addet ta addet.

26 A binaybay-an na kid, petta idulot dala ya kuman na ikayat da en nga kāāmā-matān, te ya babay kiden a aweyan da yalalaki, te makidorug kid hud la ta sakābabbay da. 27 A kumanen hapa ta lalakikiden, te aweyan da ya babbay, gafu tasakā lalaki da ya pagattugān da. A intu latarabakun da ya kāāmāmatān ta sakā lalakida. Ammi naatadan kid hala ta pa-gang da,te yen ya balat na dulayen na tarabaku da.

28 A gafu ta aweda ikayat nonotanya Namaratu a binaybay-an na kid ngamagnonot ta dupal na nonot, petta kwanda la ya ikayat da kwan nga awan ta kap-kappyan. 29 A pinannu da ya nonot da tangamin magmagannud na kadulayan, tekwan da la ya maginggum, ikid na maga-tattug, ikid na mangahugu, ikid na mama-pasi, ikid na makitapil, ikid na magtulad,ikid na mangikatupag, ikid na mangisanedta bida, 30 ikid na mamadpadulay, ikidna mangikatupag ta Dyos, ikid na mag-parayag. A kanayun parparatun da hapaya bagu na dulay, a aweda kurugan yadadagkal da kiden. 31 A kuman na awankid ta nonot, te aweda mekatalak, ikidna aweda makipagrikna, ikid na awedamangikallak. 32 Dana amu da haman yanebar na Namaratu ta mapa-gang sangawya ngamin kiden mangwa ta kuman nagagangay da en, ammi maski kunna tenaweda haman pagimmangan ya gagangayda, yaga pagurayān da para ya kadwankiden nga mangwa ta kuman na gagangayda.

2Ya Pagporay Na Namaratu Ta Hudyo Kiden

1-2 A dana amu tam haman ta am pa-gangan na Namaratu ya ngamin kidenmangwa ta kumanin kid na pagliwatan aatadan na kid ta mekustu tekid. Ammimaski am inya ka na tolay, am iko yamangpaliwat ta kadwan a awan ta pam-bar mu, te parigam haman ya kuman natarabaku na paliwatamen, a sakā ikabatmumantu ya barim ta pangpaliwat mu tentu.3 Anu hud ya uray mu? Am kwam hapaya dulay ta kuman na paliwatamen a parig

mu hud ta melillik ka ta pangpa-gang naNamaratu teko? 4 A tagaassangam de yanasuroken nga allak na ikid na pagattamna teko? Awem hud amu ta nekallak naka ta idi petta itta ya pagnonotam ta pag-babawim? 5 Ammi am awem magbabawite patuyagam la ya nonot mu a padakalammantu la ya pangpa-gang na Namaratuteko, te yen sangaw ya pake iparikna nateko ta araw na pangpa-gang na ta ngaminkiden nagliwat. 6 Te maski am anu yatinarabaku tam ta katolay tamin a igittana hala ya pangpa-gang na ta tinarabakutamen.

7A ya ngamin kiden mangidulot ta map-pya na tarabaku gafu ta ikayat da mesipatta dakar na Namaratu, ikid na dayaw na,ikid na katolay na en nga magnayun, aatadan na kid sangaw ta magnayun naangat. 8 Ammi ya masoysoy kiden ikidna mangidadula ta kakurugan a intu lasangaw kesipatan da ya pagporay na ikidna pangpa-gang na tekid.

9 A dakal mantu sangaw ya pagzigātānna ngamin kiden mangwa ta dulay, te intupolun na ya Hudyo kiden, kapye na isi-pat ya Hentil kiden. 10 Ammi ya ngaminkiden mangwa ta mappya a awan sangawta burungan da, te mesipat kid sangaw tadakar na Namaratu, ikid na dayaw na en,te intu ha polun na ya Hudyo kiden kapyena isipat ya Hentil kiden, 11 te awan sangawta idaduma na Namaratu tekid. 12-13 Te yaHudyo kiden nga nagliwat a pa-gangan nakid gafu ta lintig na en nga neatad na tekid,temaski am kanayun dangagan da ya lintigna en a aweda haman idulot ya madangagda. Ammi intu la ikwenta na Namaratu tamatunung ya mangidulot ta lintig na en.A maski am awena amu na Hentil kidenya lintig na en nga neatad na ta Hudyokiden a magliwat kid ta lintig da en hapala. 14 Te maski am aweda amu ya lintigennga neatad na Namaratu ta Hudyo kiden,am megitta ya tarabaku da ta kuman nanebar na Namaratu ta lintig na en, a yen yaikwenta na Namaratu ta lintig da. 15 A yenya pakaitan ta dana nesurat ya lintig na enta nonot da, te maski am anu ya tarabakunda a dana amu da haman am mappya onoam dulay.

16A am dumatang sangaw i Afu Hesus tapagaddetanna arawin yan a intu sangawya

Roma 2:17 236 Roma 3:6isaad na Namaratu nga magimbestigar tangamin tolay, petta palattogan na sangawya ngamin nelemad da ta nonot da ngaaweda en nepāssay, te yen sangaw ya itanna am mappya ono dulay. A yen kid yakanayun ipadangag ku ta ngamin tolay.

Ya Liwat Na Hudyo Kiden17 A ta kuman na ikamuy nga Hudyo a

iparayag muy ya kaHudyo muy, te parigmuy ta matunung kam gafu ta lintigennga neatad na Namaratu tekamuy, yagaiparayag muy ya pakkamu muy ta kakuru-gan na Dyos. 18 A gafu ta naadal muy yalintig na en a amu muy mantu ya ngaminikayat na, a amu muy hapa ipasikkal yamappya. 19-20 A gafu ta lintig na en a amumuy hapa ya ngamin kakurugan, pettaituldu muy ta kadwan kiden nga itta tasugiram, ikid na awan kiden makaita, ikidna awan kiden ta nonot, ikid na abbingkiden. 21 Ammi am ituldu muy ya kadwankiden anu kawagan na ta awemuy itulduya bari muy? Ibar muy ta awan minata magtakaw, ammi awan hud tekamuyta magtakaw? 22 A “Awan mina ta man-gadallaw,” kummuy para, ammi awan hudtekamuy ta mangadallaw? Pake ikatupagmuy para ya makimallak ta sinang tolaykiden ta agyan na pakimallakan na Hentilkiden, ammi awan hud tekamuy ta angemagtakaw ta pirak kiden nga neatang data sinang tolay da kiden? 23 Dayawan muymantu ya lintigen nga neatad na Namaratutekamuy, ammi ayayyawan muy haman yaDyos gafu ta pagliwat muy ta lintig na en?24Kakurugan mantu ya uhohug na suratenta Bibliya gafu tekamuy nga Hudyo, te yanebar na a“Gafu ta dulay ya tarabaku muy a ibar

na Hentil kiden ta dulay hapa yaNamaratu ewan,” kunna.

25 Anu hud mantu ya kappyanan nanepagbanggit muy? Te ya kabanggit muymina ya pakaitan ta nesipat kam ta ne-taratu na Namaratu te mina Abrahamen,ammi itta hud ya kapkappyan na nepag-banggit muy am awemuy idulot ya ibar nata lintig na en? A gafu ta awemuy idulota negitta kanan mantu ta Hentil kiden ngaawan nabanggit. 26Ammi maski am awenanabanggit na Hentil kiden, am kwan dahala ya kuman na nebar na Namaratu ta

lintig na en a isipat na kid hapa ta netaratuna en te mina Abraham. 27 A ikid hapa lasangaw ya pakaitan ta nakaliwat kam, temaski am nabanggit kam a awemuy hamanidulot ya ibar na lintigen nga neatad naNamaratu tekamuy.

28-29Bakkan mantu ta pakagalgal na baritam ya pakaitan ta tolay kitam na Nama-ratu, te bakkan haman ta yen ya kakuruganna pagbanggit. Te ya kakurugan na pag-banggit a itta haman ta nonot tam, pettanaazi ya dulayen na nonot nga awan naazita pagbanggit na bari tam. A bakkan hapata uray na tolay ya nonotan tam am awauray na Namaratu ewan.

3Ya Kasasaad Na Hudyo Kiden

1Am mabalin mantu ta mesipat hapa yaHentil kiden ta netaratu na Namaratu teminaAbrahamen a anuhud ya kapkappyanna Hudyo ammi ta Hentil, a anu hud yakappyanan na pagbanggit da?

2 A gagangay ta dakal mina ya kap-pyanan da, te ikid haman ya nekatalak naNamaratu nga mangidulot ta uhohug nakiden tekid. 3 Ammi gafu ta addu kid ngaawan mekatalak a nelogot dan mantu yanekari na Namaratu tekid.

A anu mantu ya uray na Namaratu gafuta pangilogot da? Mabalin de ta awenansangaw idulot ya nekari na en te minaAbrahamen? 4 Awena mabalin ta kunnaten, te maski am sa mangilogot mina yangamin tolay a mekatalak hala ya Nama-ratu, a idulot na la idulot ya nekari na ente mina Abrahamen. Te ya uhohug ni minaDabiden gafu ta Namaratu a“Maski am anu ya inuhohug mu, Afu, a

mepasikkal hala sangaw ta awemnagtulad.

Amaski am pagbalinan da ya inuhohugmuta tulad a mepaita hala sangaw yakatunung mu,” kunna.

5 Ammi am gagangay ta kunna ten aya aweda en pangidulot ta lintig na en yakuman na mangipaita ta katunung na Na-maratu, a had kukunna mantu pa-ganganya tarabakudangamangipaita ta katunungna, te killu haman? 6 Ammi bakkan takunna ten, te am pagurayan na la mina yaHudyo kiden nga nangilogot tentu a hadkunna mantu pa-gangan ya kadwan kiden

Roma 3:7 237 Roma 3:28ta paglelehutin nga awan mangurug? 7 Teya uhohug da sangaw a“Am gagangay ta maita ya pakedayawan

na katunung na Namaratu gafu tapangilogot mi tentu a mabalin hudta paliwatan na kami petta pa-gangan na kami?” kunda sangaw.

Te am anu ya pambar na Hudyo kiden taawedaminamapa-gang a kumanen hapa takadwan kiden nga awan mangurug. 8A amkakurugan mina ya pambar da a mapmap-pya mantu ta sa idulot tam la ya mangwata dulay, petta mappya sangaw ya pagbali-nan na. Yen garay ya ipaliwat na kadwankiden teyak gafu ta itulduk, ammi tulad dahaman. A am anu sangaw ya pangpa-gangna Namaratu tekid a mekustu hala tekid.

9 A anu mantu ya uray tam ta Hudyokiden? Mapmappya de ya kasasaad daammi ta kadwan kiden tolay?

A bakkan ay, te ya kuman na inuhohugken ta ayanin a awan haman ta pagdumanna Hudyo kiden ikid na Hentil kiden, tesa nagliwat haman ya ngamin tolay, 10 tedangagan muy ya dana nesurat ta lebru naNamaratu;“Awan pulus ta awan magliwat, maski am

takday la,” kunna.11 “A awan ta makkamu ta Namaratu, ikid

na awan hapa ta makasapul tentu,12 te sa nagtalekud ya ngamin tolay tentu,

te sa nagdupal kid, a awan pulus tamangwa ta mappya,” kunna ha.

13 “Napannu ya simuk da ta ngamin nakadulayan,

te mahuyuk ya bida da ta kuman natanam na nasi nga awan natap-panan.

A tulad ya kadwan, a madagat para yakadwan uhohugan da ta kuman nadagat na ulag.

14A napannu para ya simuk da ta panglibakda ikid na pamadpadulay da.

15A malogon kid para mamapasi.16A maski am had ya eyan da a mangisirak

kid ta dulay ikid na zigat,17 te aweda amu ya mappya,

18 a awan ta amat da ikid na talaw da taNamaratu,” kunna.

19 A yen kid na uhohug ya pagnono-tan tam mina, te am anu ya inuhohugna Namaratu ta isin kid na surat a nebarna haman ta Hudyo kiden, petta awan

sangaw ta mauhohug da ta razon da, teikid haman ya inatadan na ta lintig na enta palungu. A mepasikkal mantu ta sanakaliwat ya ngamin tolay ta ngaminin pa-glelehut, petta sa medarum kitam mina taatubang na Namaratu ewan. 20A maski aminya na tolay a awan pulus ta ikwenta natamatunung gafu ta pangidulot na ta lintigna en, te ya lintig na en yamangipasikkal taliwat na.

Matunung Kitam Gafu Ta PangikatalakTam Te Hesus

21-22 A ta ayanin gafu ta ange ni HesusKristu a nepakamun na Namaratu ya al-lak na tekitam, te maski am nakaliwatkitam ta lintig na en, am ikatalak tamya nepangikaru ni Hesus ta liwat tam ki-den a ikwenta na kitam ta matunung gafuta pangikatalak tam tentu. A maski amayanin la ya pakadangag tam ta allak naa dana binida ni Moses ta lintigen, a ku-manen hapa ta surat na aglavun kiden.23A kompormi hapa ya mangurug, te awanhaman ta idaduma na tekitam, te sa nagli-wat kitam haman, ikid na pake adayu ki-tam para la ta kalalaki na Namaratu ewan.24Ammi gafu ta ikallak na kitama sinaka nakitam ni Hesus, a ikwenta na kitam mantuta matunung ta kuman na iatad na la yakatunung tam. 25Te i Hesusen ya nekwentana Namaratu ta atangen nga mangikaru taliwat tamkiden, a yen ta pakomanna kitamam kurugan tam ikid na ikatalak tam yapasi ni Hesusen gafu tekitam.

Ta idi a pinagtalib na Namaratu ya liwatna napopolu kiden tolay gafu ta nepagat-tam na tekid, 26 ammi ta ayanin a nepaitanan ta awenan tagorayan ya liwat tam, tenepekaru na kid hud la te Hesusen. A map-pya hapa ta kunna ten petta ipasikkal na yakatunung na nonot na en, pase katunungtam gafu ta pangikatalak tam te Hesus.

27 A itta hud mantu ya meparayag tam,te bakkan haman ta katolay tam ikid natarabaku tam ya gafu na katunung tam taNamaratu am awa pangikatalak tam la teHesus. 28 Te ya pake ipasikkal ku a maskiam idulot tam la ya lintig na Namaratu abakkan ta yen ya pakaitan na ta katunungtam, am awa pangikatalak tam la te Hes-usen.

Roma 3:29 238 Roma 4:1629 A anu mantu ya uray tam? Intu hud

la iddukan na Namaratu ya Hudyo, onoiddukan na hapa de ya Hentil? A bakkanla ta Hudyo ya iddukan na, te tatakdayhaman la ya Dyos nga namadday ta ngamintolay. 30 A maski am nabanggit kitamono am awetam nabanggit a ibar na ta samatunung kitam gafu ta pangikatalak tamte Hesus.

31 Ammi maski am ipasikkal ku yapangikatalak tam te Hesus a awemuy parigta newarad kun ya lintig na Namaratu, teawek newarad am awa pake nepasikkal kunya ikayat na uhohugan ta lintig na en.

4Ya Pangurug Ni Mina Abraham

1 A intu para pagnonotān tam yakasasaad ni mina Abrahamen, te intuhaman ya pake nagafun tamen nga Hudyo.2A amkakuruganmina tamatunung iminaAbrahamen ta pakaitan na Namaratu gafuta tarabakuna kidenngamappya amabalinmantu ta itta ya pambar na ngamakidayawtentu. Ammi ta kakurugan awena hamannakidayaw tentu, 3 te ya uhohug na suratengafu tentu a“Kinurug ni mina Abraham ya nebar na

Namaratu tentu, a ya pangurug naen ya nekwenta na Namaratu takatunung na,” kunna.

4 A bakkan mantu ta bannag ni Abra-hamen ya nekwenta na Namaratu ta katu-nung na, te am kakurugan mina ta kunnaten a bakkan mantu ta allak na yen amawa isupapak na hud la ta bannag na en.5A am awetammagbannag gafu ta ikatalaktam ta Namaratu hapa la ya mangatad takatunung na nakaliwat, a ya pangikatalaktam ya ikwenta na Namaratu ta katunungtam. 6 A kumanen hapa ya inuhohug nimina Dabiden, te nebar na ta pake nagāsātya awanen magbannag nga ikwenta na Na-maratu ta matunung.7 “Pake nagāsāt ya pinakoma na Nama-

ratu, te inazi na ya liwat na kiden,”kunna.

8 “A ya pake nagāsāt a intu hala ya awenaikwenta na Namaratu ya liwat nakiden,” kunna ha.

9Ammi had sin hud na tolay ya ikayat nauhohugan ni Dabiden nga nagāsāt? Intu la

de bidan na ya Hudyo kiden gafu ta pag-banggit da en? O mabalin de ta nesipat nahapa ya Hentil kiden nga awan nabanggit?

A ya kasasaad ni mina Abrahamen yapagnonotan tam mina, te intu haman yapake nepasikkal na Namaratu tamatununggafu ta pangikatalak ni Abrahamen tentu.10 A dana nekwenta na Namaratu ta matu-nung ta awena en para la nabanggit, te yapangikatalak na ta Namaratu ya gafu nakatunung na. 11 A gafu ta matunung nata pakaitan na Namaratu a yen ta nabang-git hapa ta kuman na nebar na Namaratutentu, petta yen ya mangipasikkal ta awanna ta liwat na ta maski awena en para lapagbanggit. A uray hapa na Namaratuta kunna ten petta am itta ya mangurugtentu nga awan nabanggit a ikwenta nata simsima kid hapa ni mina Abrahamengafu ta makigitta kid ta pangurug na enta awena en para la pagbanggit. 12 Akumanen hapa mina ta Hudyo kiden nganabanggit, te maski am ikāttolay na kidhala ni mina Abraham a bakkan ta yen yaikwenta na Namaratu, te ikwenta na kidta simsima na kiden gafu ta makigitta kidhapa ta pangurug na en ta awena en parala nepagbanggit.

Ya Mangurug Kiden Ya Nangikarin Na Na-maratu

13 A nonotan tam para ya nekari naNamaratu te mina Abrahamen, te nekarina ta intu kontodu simsima na kiden yamakākwa sangaw ta ngamin paglelehutin.Ammi ya gafu na nekari na en tentu abakkan haman ta pangidulot na ta lintigna Namaratu, te awan para la ya lintigna en. Intu la gafu na ya katunung niAbraham gafu ta pangikatalak na ta nebarna Namaratu tentu. 14 Te am kakuruganmina ta intu la nangikarin na ya mangidu-lot ta lintig na en a awan mantu ta serbina pangikatalak tam tentu. A kenga hapasangaw ya nekari na en, te awan hamantekitam ta mangidulot ta lintig na en. 15 Aawanmantu ta iatad na lintig na en tekitamam bakkan la ta pangpa-gang na Namaratutekitam, te am awan mina ya lintig na en aawan mina ta mangipasikkal ta liwat tam.

16 A gafu ta seliwat kitam a mappyamantu ta ikatalak tam la ya nepangikaru niHesus ta liwat tam kiden, pettam kumanen

Roma 4:17 239 Roma 5:10a magdulot hapa sangaw ya nekari na entekitam. Te ya uray na Namaratu a ya allakna en hapa la tekitam ya gafu na nekarina en, petta awan mina ta madugiman amawa sa mesipat ya ngamin kiden simsimani mina Abraham. Te ya uray na Namaratua bakkan la ta Hudyo kiden ya simsima naam awa Hentil kiden hapa nga kagitta napangurug ni mina Abrahamen, te intu yagingginafu na ngamin kiden mangikatalakta uhohug na Namaratu. 17 Te ya uhohugna Namaratu tentu a“Iko ya pinatudunan ku, petta magbalin ka

ta gingginafu na addu na tolay tangamin kiden lugar,” kunna.

A ya uray mantu na Namaratu te minaAbrahamen a intu hala ya gingginafu nangamin kiden tolay nga kagitta na pangu-rug na en, te ya nekatalak niminaAbrahamgafu ta Namaratu ewan a tolayan hala yanasin, a palattogan na hapa ya awan. Te yauhohug na Namaratu tentu a18-19 “Itam ya langitewan a bilangam ya

bitwan kidina, te kumanen sangawya kaddu na simsimam nga magafuteko,” kunna.

Ammi ya darun ni mina Abrahamen amagge magatut, a pake nagkafuy na yabari na en, yaga addet ta kasiksikan nabakbakat na en a awena pulus nagaānāk.Ammi maski awan ta nekatalak ni minaAbraham ta bari na en a awena la nagkafuyna pangikatalak na ta uhohug naNamaratutentu, te nekatalak na la ta itta sangaw yaanak na nga pagafun na ngamin kiden sim-sima na ta ngamin kiden lugar. 20 A awenamantu la nagduwaduwa na nonot na tanekari na Namaratu tentu, te nagsiksikanhud la ya pangikatalak na ta pangibosag nata kalalaki na Namaratu, 21 te pake nekata-lak na ta makkwa sangaw na Namaratu yakuman na nekari na en tentu. 22 A yenya gafu na ta nekwenta na Namaratu yapangikatalak na ta katunung na.

23-24 Ammi ya uhohug na suraten nga“Nekwenta na Namaratu ta katunung na,”kunna, a yen ya pakkamun tam ta bakkanla te mina Abrahamen ya ikwenta na Na-maratu ta matunung am awa sa ikitamhapa nga mangurug ta nepangtolay naNamaratu te Afu Hesus. 25 Te yen yanepasi ni Hesus petta ikaru na ya liwat tamkiden, ammi ya pangtolay na Namaratu

tentu ya pake mangipasikkal ta kustu yanepangikaru na en, petta ikwenta na ki-tam ta matunung gafu ta pangikatalak tamtentu.

5Ya Mehulun Ta Katunung Tam

1 A ta ayanin gafu ta matunung ki-tanan ta pangikatalak tam ta Dafu tame-wan Hesus Kristu a kofun na kitanan hapana Namaratu, te nekaru ni Hesus ya liwattam kiden, 2 a intu hala ya gafu na allakna Namaratu tekitam nga magnayun. Apake matalak kitam hapa te itta ya ikatalaktam ta mesipat kitam sangaw ta kalalakina Namaratu ewan. 3 A maski am itta yapagzigātān tam a matalak kitam la, te amutam ta yen ya mangatad ta pagattam tam.4 A am maita na Namaratu ya pagattamtam a pake ikatalak na kitam hapa. A gafuta ikatalak na kitam a yen ta itta hapa yaikatalak tam ta megitta kitam tentu. 5 Aawetam sangawmelogot ta ikatalak tam, tepake iparikna na Namaratu ya pangiddukna ta nonot tam gafu ta Kahalwa na en ngamagyan tekitam.

6 A ta idi ta awetam para la nepanguruga awetam haman nakkwa ya patarabakuna Namaratu tekitam. Ammi ta datangna arawen nga dana pinili na a dinob na iHesus, petta ikaru na ya liwat tam kiden.7 A yen mina ya pake nonotan tam, te amtekitam mina nga tolay a ikayat tam hudya sumagapil ta sakā tolay tam? Ammimabalin de ta itta tekitam ya maturad ngasumagapil ta pake mappya en na tolay.8 Ammi te Hesusen a sumagapil hamantekitam ta pagliwat tampara la tentu, a yenya pakaitan tam ta pake iddukan na kitamna Namaratu. 9A gafu ta nekarun ni Hesusya liwat tam kiden a matunung kitananmantu ta pakaitan na Namaratu ewan. Agafu ta matunung kitanan a pake ilillikna kitam hapa sangaw ta pangpa-gang naNamaratu ta awan kiden mangurug. 10 Temaski itta ya nangikatupagan naNamaratutekitam ta idi, a pinagbalin na kitanan takofun na kiden gafu ta pangikaru na Anakna en ta liwat tam kiden. A gafu ta kofun nakitanan a ikerutan na kitam hapa sangawta mekaduwa na pasi, te nesipat na kitam

Roma 5:11 240 Roma 6:1hapa ta katolay na en. 11A maski am inda-gan tam para la ya pangalap na tekitam aittan hala ta ayanin ya pagay-ayatan tamta Namaratu ewan gafu ta Dafu tamewanHesus nga nangpakofun tekitam.

Ya Gafu Na Pasi Tam Ikid Na Katolay Tam12Anu kawagan namantu tamagliwat ya

tolay? Ono had ya nagafun na pagliwat da?Te awan haman ta awan magliwat.

A gagangay ta sa magliwat kitam gafu tatatakday la na tolay, te i mina Adanen yagafu na liwat tam. A tentu en nagliwat adumagdag hapa ya pasi na, a yen ta masihapa ya ngamin tolay gafu ta sa nesipat kidta liwat na gingginafu da en Adan. 13Ammimaski am dulay hapa ya tinarabaku napopolu kiden dadagkal a awena hamannekwenta naNamaratu ya liwat da, te awanpara la ya lintig na en nga mangipasikkalta liwat da kiden. 14Ammimaski am awenanekwenta ya liwat da a sa nagpasi hala yangamin tolay addet te mina Adan addet tanepangidagut ni mina Mosesen ta lintig naNamaratu. Amaski amdulay ya tinarabakuda a bakkan haman ta kuman na liwat nimina Adanen, te i Adan a nagsoysoy tanebar na Namaratu tentu, ammi ta kadwankiden a awan ta nagsoysoyan da, te awanpara la ya lintigen. A yen mina ya pakenonotan muy, te maski am awan ta nag-soysoyan da a nasi kid hala, te ya uray naNamaratu a dana nesipat kid ta liwat nagingginafu da en Adan.

A gafu ta kumanen a kuman na pinag-gitta na Namaratu i mina Adan ikid ni AfuHesus gafu tekitam, te ikid duwa ya kumanna fun tam. Ammi itta hapa ya pagdu-man da, 15 te ya iatad ni Hesus tekitama bakkan ta kuman na neatad na liwat niAdan tekitam. Te ya uray na Namaratua sa masi ya ngamin tolay gafu ta sa ittakitamngamin ta bari na nagliwaten. Ammimaski kunna ten a pake dakdakal para yauray na Namaratu ta pake ikallak na kitamgafu ta nesipat kitanan te Hesus. A yenta ikwenta na kitam ta matunung pettamatolay kitam.

16A ya takday para pagduman da amaskiam tatakday la ya liwat ni mina Adan apake adaddu ya nesipat ta pangpa-gang naNamaratu tentu. Ammi gafu ta allak naNamaratu nga nepaita ni Hesus tekitam

a sa pakoman na kitam, maski am pakeaddu ya liwat tam kiden, petta ibar na tamatunung kitam. 17 A gafu ta nagliwati mina Adanen a sa maabak ya ngamintolay gafu ta pasi da. Ammi gafu ta pakedakal ya allak na Namaratu nga nepaitani Hesus tekitam a ibar na ta matunungya ngamin kiden mangikatalak tentu. Aawena kid sangaw maabak na pasi da, teikid sangaw ya mangabak gafu ta nesipatkid na ta katolay ni Hesus Kristu.

18Kuman na naggitta mantu i mina Ada-nen ikid ni Hesus, te maski am tatakdaykid a pake addu na tolay ya nesipat tatinarabaku na tagtakday tekid. Te ya nag-balinan na dulayen nga iningwa ni minaAdan a nekwenta na Namaratu ta liwatna ngamin tolay, a yen ta nesipat kid tapangpa-gang na Namaratu te Adan. Ammiya nagbalinan na mappya nga iningwa niHesus a nekwenta na Namaratu ta katu-nung na ngamin kiden tolay nga nesipattentu, a yen ta matolay kid. 19 A gafuta nagsoysoy ya takday a sa magliwat yangamin tolay, ammi gafu ta malogon yatakdayen a sa matunung hapa ya ngaminkiden nedagga tentu.

20-21 A ya lintigen hapa nga nedagut nimina Moses ta dadagkal tam kiden a uraynaNamaratu ta yenyamangibar ta kadulayna tolay kiden, te ta kawan para la nalintig na en a aweda amu ta magliwat kid.Ammi ta nepangatad na ta lintig na ena aweda haman nedulot, a yen mantu yamangipasikkal ta kanayun magsoysoy kid,a awan ta takwanna pagaddetan da amawamasi ya ngamin kahalwa da. Ammi maskipake nagliwat kitam gafu ta pagsoysoy tamta lintig na en, a pake dakdakal para yaallak na Namaratu tekitam, te ya allak naen tekitam a yen ya mangibar ta matu-nung kitamgafu ta pangikatalak tam te AfuHesus. A yen hapa ya mangibar ta matolaykitam nga magnayun.

6Ya Pagzigut Tamen Ya Pasi Tam

1A amdumakalmantu ya allak naNama-ratu gafu ta liwat tam kiden a anu mina yauray tam? Mappya de am idulot tam la yamagliwat petta pake dumakal para ya allakna tekitam?

Roma 6:2 241 Roma 6:232 Ammi had kun tam hud magliwat

bakawa nasin haman ya gagangayen nonottam nga uminam magliwat? 3 Awemuypanaw amu ta ikitam ngamin nga nagzigutta pangurug tamen a nesipat kitanan hapate Hesus Kristu. A gafu ta nesipat kitamtentu a nesipat kitam hapa ta pasi na en.4 Te tekitamen nagzigut a nekwenta ta ne-tanam kitam, petta mesipat kitam hapa tapasi na en. Ammi gafu ta natolay hala iHesus ta pakapangwa ni Dama na ewan anesipat kitam hapa ta katolay na en, pet-tam kumanen a mabalin kitam magnonotta mappya na nonot. 5 Te am nesipatkitanan ta pasi na en a mesipat kitam hapata katolay na en.

6 A tekitamen nagzigut a nesipat mantuya gagangayen nonot tam ta pasi ni Hesustentu en nelansa ta nagappan na en, pet-tam kumanen a maperdi ya pagliwat nabari tam, a awetanan sangaw megalut tapagliwat tam. 7 Te am nasin ya tolay anaubadan na ta pagliwat na. 8 Ammi gafuta nasi kitanan ta pakesipat tam te Hesus aitta ya ikatalak tam ta mesipat kitam hapata katolay na en. 9 A gafu ta natolay halai Hesus a amu tanan ta awenan sangawmasi, te naabak na haman ya pasi. 10 Atentu en nasi a inawe na haman ya ikayatna bari na en petta ikerutan na kitam. Agafu ta inawe na ya ikayat na bari na en apakenegungay ta dulayenngamamagliwattentu. Ammi gafu ta natolay hala a awanna ta magsalin tentu, petta intu la nonotanna ya Namaratu ewan. 11A kumanen minata tagtakday tekamuy, te am nesipat kamte Afu Hesus a amu muy mina ta negittakanan hapa tentu petta awemuy magliwat,te intu la nonotmuy ya kuman na nonot naNamaratu ewan.

12 A mappya mantu ta awemuy pagtu-rayan ya dulay ta bari muy kidina, pettaawemuy sangaw kurugan ya inaman da ennga dulay. 13A kumanen hapa ta ramyentana bari muy, te awemuy kid ituluk ta du-lay, te nekwenta ta nasi kanan haman, anatolay kanan te Hesus. A mapmappyahud la ta iatad muy ya ngamin bari muyta Namaratu ewan, petta magserbi kamta katunungan. 14 Te awenan mabalin tapagliwatan na kam na dulayen, te negun-gay na kanan na Namaratu ta lintig na en,

petta intu la ikatalak muy ya allak na ennga mangpasikan tekamuy.

15 Ammi am kakurugan ta intu la ikata-lak tam ya allak na Namaratu tekitam amappya de am idulot tam la ya magliwatpetta pakoman na kitam? Awena mabalin,te bakkanmina ta kunna ten na razon tam.16 Te awemuy hud manonot ta maski amanu ya pangitulukan muy ta bari muy atagabu na kanan. A am tagabu na kamna dulay a iange na kam sangaw ta pasina kahalwa muy. Ammi am Namaratuewan ya pakitagabun muy a ituldu na kamta matunung petta matolay kam. 17-18 Apake matalakak hapa ta Namaratu gafutekamuy, kahkahulun, te maski am tagabuna kam na dulay ta idi a negungay kanan,te pake netug muy na ya pangurug muyta uhohug na Namaratu nga netuldu teka-muy, a nagbalin kanan ta tagabu na katu-nungan ikid na kappyanan.

19 A neangarig ta kam ta kuman natagabu ikid na negungay, te yen ya malo-gon maawatan na tolay. Te ya kuman natarabakumuy ta idi a nepatagabumuy la yabari muy ta awan ta kapkappyan addet tapake dumakal ya tinarabaku muy ta dulay.Ammi ta ayanin a mappya ta patagabumuy ya bari muy ta matunung petta pakemappya kam. 20 A tekamuyen nakitagabuta dulay a naguray kam la ta ikayat muyennga tarabakun, ammi awemuy para la amuya mappya en. 21 Ammi awan haman taneatad na tarabaku muyen, te awan san-gaw ta pagbalinan na am bakkan la ta pasina kahalwa muy. A ta ayanin a mamatkanan gafu ta tinarabaku muy en. 22Ammigafu ta negungay kanan ta dulay, annatagabu kanan na Namaratu ewan a nabag-gawan na ya nonot muy, a yen sangawya pagbalinan na ya magnayun na angat.23 A am angarigan mina ta idulot tam laya magliwat a tandanan na kitam na liwattam ta pasi na kahalwa tam. Ammi amituluk tam ya bari tam ta Namaratu ewan asagolyatan na kitam sangaw ta magnayunna angat, te yen ya iatad na ta ngamin ki-den nesipat ta Dafu tamewan Hesus Kristu.

7Ya Keangarigan Na Mangurug Ikid Na

Lintigen

Roma 7:1 242 Roma 7:181A ta ayanin a itta yamabidak ta kagittak

kiden nga Hudyo gafu ta ikid ya makkamuta lintig na Namaratu. Amumuy, kahkahu-lun, ta negalut kitam ta lintig na en addetta masi kitam, ammi am nasi kitanan anaubadan kitanan ta lintig na en. 2 Yapagnonotan muy mina nga keangarigan aya babbayen nga nakiatawa, te ya ibar nalintig na Namaratu a megalut ya babbayenta atawa na en addet ta pasi na lalaki en.Ammi am nasin ya lalaki en a naubadan naya babbayen ta lintigen, a mepalubus nata makiatawa ta takwan am yen ya ikayatna. 3 Ammi am makidagga mina ta takdayna lalaki am itta para la ya atawa na en amakaliwat ta lintigen, te makikadallaw na.Ammi am nasin ya atawa na en kapye namakiatawa ha, a awan ta liwat na te awenanakikadallaw.

4 A kumanen hapa tekitam nga Hudyonga mangikatalak te Hesus Kristu. Team nesipat kitanan ta nasi en a negun-gay kitanan mantu ta lintig kiden, pettamedagga kitanan hapa ta matolayen, pet-tammagserbi kitam ta Namaratu ewan. 5Atekitamen para la mangidulot ta gagan-gayen nonot tam ta idi a kuman na sigidalumattog ya ikayat tam nga dulay gafu talintig na en, te ya ihangat na lintig na entekitam a yen haman ya ikayat tam. Agafu tamehangat ya ikayat tamen a kumanna masanat kitam mantu nga magliwat,ammi awanhaman ta neatad na tinarabakutam am bakkan la ta pasi na kahalwa tam.6 Ammi ta ayanin a naubadan kitanan talintigen nga nekegalutan tam, te nekwentata nasi kitanan ta pakesipat tam te Hesus,petta takwan na ya pakidafu tam ta Na-maratu. Te bakkan na ta lintig na en ngadan ya nonotan tam ta pakidafu tam tentu,te ittan ya nonot tam nga bagu gafu taKahalwa na en nga mangpanonot tekitam.

7 A gafu ta naubadan kitanan ta lintigna en a anu ya uray tam? Dulay de yalintig na en? Awan, awena dulay, te amawan mina ya lintig na en a awek minanarikna ta itta liwat ku, te ya takday ibarna ta lintig na en a “Awem passilan yakwa na kagittam tolay,” kunna. A yenya pakkamun ku ta dulay ya pumassil.8 Ammi gafu ta dana ikayat ku ya ihangatna lintig na en a kuman na lumattogmantu

ya dulayen nonot ku petta passilan ku yangamin magmagannud. A am awan minaya lintig na en a awek mina amu ta ittateyak ya uminam magliwat. 9 A ta awekenpara la pakkamu ta lintig na en a pahig kuta mappya ya katolay ku. Ammi teyakennakadangag ta lintigen a lumattog na yauminamen magliwat, a yen ya pakkamukta itta ya pasi teyak. 10 A ya neatad mantuna Namaratu nga mangikari ta pagtolayantam a yen haman ya mangipasikkal ta pasina kahalwak. 11 Te ya dulayen nonot ku akuman na inayayyaw nak gafu ta lintig naen, a yen ta nagliwatak, a nariknak ta masiyak sangaw gafu ta liwat ku ta lintig na en.12A yen hapa ya pakkamun tam ta mappyaya lintig na en, te yen haman ya mangibarta liwat tam. A bakkan mantu ta lintig naen ya agyan na dulay, te mappya haman, amatunung hapa ya ngamin ibar na.

13 Ammi am kakurugan ta mappya yalintig na en a had kunna? Te yen de yamangatad ta pasi na kahalwa tam?

Bakkan, te ya uminamen magliwat tabarikin a sinanat nak petta magliwatak talintig na en nga mappya, a yen mantu yamangatad ta pasi na kahalwak. Ammi urayhala na Namaratu ta kunna ten petta pakeipasikkal na tekitam ya kadulay na liwattam. Te ya lintig na en a pake palattoganna ya dulay nga itta ta gagangayen nonottam.

Ya Zigat Na Pangurug Tam Ta Lintig14 A ya maawatan tam mantu ta lintig

na Namaratu a yen ya pakkamun tam tanonot ikid na gagangaynaNamaratu ewan.Ammi had kunku mangurug ta lintig naen? Te awek haman negitta ta nonotna, te kuman na pagtagabun nak garayna uminamen magliwat ta barikin. 15 Akuga napopoyungak ta idi ta agangwa nabarikin, te maski am ikayat ku ya mappyaawek haman makkwa, te intu hud la kwanku ya dulayen nga ikatupag ku. 16 A gafuta nekatupag ku ya pagliwat ku ta lintigna en a nalawag mantu ta sinagappya nanonot kin ya lintig na en. 17 A bakkanmantu ta iyak ya gafu na liwat ku, te nagafuhaman ta dulayen nga magyan teyak, 18 teamuk ta awan pulus ta mappya teyak, tagagangayen nonot ku. A maski am ikayatku yamappya a salinan nak na gagangayen

Roma 7:19 243 Roma 8:16nonot ku petta awekmakkwa ya ikayat ken.19 A awek mantu kwan ya ikayat ken ngamappya, te intu hud la kwan ku ya dulayennga awek ikayat. 20 A gafu ta kwan ku yaaweken ikayat a bakkan mantu ta iyak yagafu na am awa ya dulayen nga magyanteyak.

21 Maawatan ku mantu ya gagangay nabarikin, te am ikayat ku ya mangwa tamappya a abikan haman ya dulayen ngamanabtabang teyak. 22 Te matalak hamanya bagu en nonot ku ta lintig na Namaratu.23 Ammi ya mariknak ta barikin a takwanya lintig na, a salinan na ya lintig na nonotku. A pagtagabun nak hapa na dulayen ngakaragatan na barikin. 24-25 A kakallakakmantu na tolay, te am iyak hapa la tatak-day a kurugan ku ya lintig na Namaratuta nonot ku hapa la, ammi ya barikin akurugan na haman ya lintig na dulay. Inyamantu ya mangikerutan teyak petta awe-nak mina mapagtagabu na barikin? Te yenhaman ya mangiadayu teyak ta Namaratuewan. A matalakak na ta Namaratu ewante ittan ya Dafu tamen Hesus Kristu a intunya mangikerutan teyak.

8Ya Panguffun Na Kahalwa Na Namaratu

1A ta ayanin gafu ta itta kitanan te HesusKristu a awena kitam maabak na mamagli-waten tekitam. 2 Te ya naparubak hapagafu ta nesipatak na te Afu Hesus a pakematolayakna gafu taKahalwanaNamaratunga magyan teyak. A gafu ta netuldu naen teyak a naubadanak na ta lintigen ngamangsanat ta pagliwat ku ikid na pasik.3 Te maski am lintig na Namaratu a awenahaman magamma ya pagliwat tam am awamasanat na kitam hud la gafu ta makafuykitam garay nga mangidulot ta ibar na en.A gafu ta awena magamma ya pagliwattam a neatad na Namaratu ya masmasikantekitam, te dinob na ya Anak na en talutakin nga pake negitta hala tekitam tolayfwera la ta pagliwat tam, petta ikaru naya liwat tam kiden. A gafu ta nakisagapili Hesus tekitam a inazi na Namaratu yagafu na pagliwat tam gafu ta bari na en,petta am nesipat kitanan te Afu Hesusa intun ya mangpasikan tekitam, 4 pettaawetanan magliwat am awa kwan tam hud

la ya mappya nga ibar na lintig na entekitam, te bakkan na ta gagangayen nonottam ya dagdagan tam am awa Kahalwa naNamaratu nga mangituldu tekitam. 5 Teya dumagdag ta danen gagangay na a intula ikatalak na ya bari na en, ammi ya du-magdag ta ikayat na Kahalwa na Namaratua yen hapa ya pake ikatalak na ammi tabari na en. 6 A am intu dagdagan tam yadanen gagangay tam a masi kitam hala taNamaratu ewan, ammi am intu dagdagantam ya ikayat na Kahalwa na Namaratu amatolay kitam sangaw magnayun, a awanna sangaw ta burungan tam. 7 Te yagagangayen nonot tam a intu ikayat na yaikatupag naNamaratu, a awena kurugan yalintig na en, te awena mabalin tentu. 8 Teya mangikatalak la ta danen gagangay na aawena matalak na Namaratu tentu.

9 Ammi mappya tekamuy, kahkahulun,te bakkan ta kunna ten ya gagangay muy,te ya Kahalwa na Namaratu tekamuy ayen ya ikatalak muy. Ammi ya awena enpagyanan na Kahalwa na en nga nehulunte Hesusen a awan hapa tentu i Hesus. 10Aikitam nga pagyanan ni Hesus a kakuruganta nagbanad ya bari tam ta Namaratu takuman na nasi gafu ta dulayen tekitam,ammi maski kunna ten a matolay hala yakahalwa tam tentu gafu ta katunung niHesusen nga nekesipatan tam. 11 A gafu taittan tekitam ya Kahalwa na Namaratu nganangtolay teHesus ta pasi na en a intuhapala sangaw ya mangtolay ta bari tam kidengafu ta Kahalwana enngamagyan tekitam.

12Amappyamantu, kahkahulun, ta pag-talekudan muy ya gagangayen nonot muy,te petta kurugan muy la ya Kahalwa naNamaratu. 13 Te am intu pagtolayān muyya gagangayen nonot muy a masi kam taNamaratu ewan. Ammi am papasin muyya gagangay na bari muy gafu ta pangurugmuy ta Kahalwa na Namaratu a matolaykam tentu. 14 Te ya ngamin kiden man-gurug ta ituldu na Kahalwa na Namaratua yen kid ya ānāk na Namaratu. 15 A yenta awetam mina italaw ta pagtagabun nakitam na Kahalwa na en, te ya Kahalwa naen nga magyan tekitam a igitta na kitamhaman ta ānāk na kiden. 16 A yen ta“Amang,” kuntam, am makimallak kitamtentu, te yen haman ya iparikna na Ka-

Roma 8:17 244 Roma 8:35halwa na en ta nonot tam, petta amu tamta anak na kitam na Namaratu. 17 A gafuta anak na kitanan, a pagamid na hapatekitam ya ngamin kwa na, te kahulunna kitam ni Hesusen nga makipaggamid.Ammi mappya ta makipagzigat kitam teHesus ta ayanin petta mesipat kitam hapasangaw ta kalalaki na ikid na pakedayawanna.

Ya Zigat Tam Ikid Na Ikatalak Tam18 A maski am mazigatan kitam ta kato-

lay tam sin, a kuman na assang la ya zigattamin, te sangaw am isipat na kitam naNamaratu ta kalalaki ni Hesus a awetananmanonot ya zigat tamen gafu ta kalalakitam nga nesagolyat na tekitam. 19Temaskiya ngamin kiden pinaratu na Namaratunga neduma tekitam tolay a kuman natimoltollok kid nga magindag ta araw napangipabuya na Namaratu ta ānāk na ki-den. 20-21 Te ikatalak da ta mesipat kidhapa ta pakedayawan na ānāk na kidenna Namaratu, te itta sangaw ya araw ngaaweda paglabag, te sa pabagun na sangawya ngamin kiden pinaratu na. Te maskiawan ta liwat da ta idi a negagedna kid halana Namaratu gafu ta liwat ni mina Adanen,petta awena magdulot na dana en uray natekid. Ammi itta la ta uray na ta sa mesipatkid hala sangaw ta pakedayawan na ānākna kiden.

22 Ammi ta ayanin a kuman namaaggutan mauli ya ngamin kiden na-padday, petta awedan sangaw magdanikid na masi. 23 A maski tekitam tolay amaaggutan kitam hapa nga mauli, te gafuta ittan ya Kahalwa na Namaratu tekitama nakakkapan tanan ya nepaunnan naen nga bendisyon. A yen ta manalasigakhapa ya nonot tam ta pagindag tam, temaaggutan kitamngamauli, petta samaaziya ngamin pagdakat na bari tam kidin,gafu ta naamaw na kitam ta anak na. 24 Atekitamen nekerutan ta gafu na pangurugtamen a yen hapa ya gafu na pangikatalaktam ta itta para la ya iatad na Namaratutekitam. Ammi awetam para la maita yaikatalak tam, te am naita tanan mina aawetanan indagan, te ittan. 25 Ammi amitta ya ikatalak tam ta kwa tam sangaw yaawetam maita, a gagangay ta magattamkitam magindag.

Ya Panguuffun Na Kahalwa Na NamaratuTekitam

26 A kumanen hapa uffunan na kitamna Kahalwa na Namaratu ta pagkafuy tam,te awetam amu am anu mina ya adangantam ta kadwan pakimallak tam, ammi yaKahalwa na en ya sumagapil tekitam, teitta haman ta nonot tamngamakimallak tapagahayan tam nga awetammepāssay. 27Agafu ta Namaratu ya makkamu ta nonot nangamin tolay a amu na hapa am anu yaikayat na uhohugan na Kahalwa na en tanonot tam, te intu adangan na ya kumanna ikayat na Namaratu tekitam.

28 A ikitam nga mangidduk ta Namaratua dana amu tam ta maski am anu ya du-matang tekitam a pagbalinan na Namaratuta kappyanan tam, te yen ya nepangalapna tekitam petta magdulot ya uray na entekitam. 29 Te maski ta pake gafgafu nangamin a dana amu na ya ngamin kidenngamangurug sangaw tentu, a dana nekarina hapa ta yen kid ya igitta na ta Anak naen Hesus, petta pake madayawan i Hesusgafu ta kaddu na wāgi na kiden nga negittatentu. 30 A ya ngamin kiden nekari na ngamegitta te Hesus a yen kid hapa ya inalapna. A ya ngamin kiden inalap na a yenkid hapa ya nebar na ta matunung kid. Aya ngamin kiden nebar na ta matunung anesipat na kid hapa ta kalalaki na.

Ya Pangidduk Na Namaratu Tekitam31 A gafu ta yen ya uray na Namaratu

tekitam a anu mina ya uray tam? Te amNamaratu ya kahulun tam a itta hud yamakkwa na mangikatupag tekitam? 32 Agafu ta awena neituk na Namaratu ya pakeAnak na en tekitam ngamangikaru ta liwattam a itta hud ya awena iatad tekitamawa sa iatad na ya ngamin. 33 A itta hudsangaw ya makedarum tekitam ta Nama-ratu ewan, bakawa intu haman ya nangpilitekitam, a nebar na hapa ta awan ta liwattam. 34 A mabalin hud ta itta sangaw yapangpa-gang na tekitam, te dana nekaru niHesus ya liwat tam kiden. A kustu hapaya nepangikaru na te natolay hala, a taayanin intun ya pinakabari tam ta hebingnaNamaratu ewan, te pakimallak na kitam.35A itta hud mantu ya makeadayu tekitamta pangidduk ni Hesus? Te maski am anuya zigat tam, ikid na kapopoyungan tam,

Roma 8:36 245 Roma 9:13a awena kitam pagtalekudan. A kumanenhapa am mabisin kitam, ikid na awan tabarawasi tam. A maski am itta kitam tangahab na avut, ono am itta ya makitapiltekitam, a idulot na la ya pangidduk natekitam. 36 Naggagitta ya kadwan tekitamta kuman na napopolu kiden mangurugnga binida da ta lebru na Namaratu, te yainuhohug da gafu ta zigat da a“Kinanghahawapapasin da kami, Afu, gafu

ta pangurug mi teko. A mekwentakami ta kuman na partin da ta da-pun,” kunda.

37 Ammi maski am anu ya zigat tamnga mangtampa mina tekitam a maabaktam hala gafu te Hesusen nga mangidduktekitam. 38-39 Te maski am masi kitam onomatolay kitam la, a amuk ta awan tamakea-dayu tekitam ta pangidduk na Namaratuikid na Dafu tamewan Hesus Kristu. Temaski am anghel, ikid na kompormi namagturay, ikid na kompormi na dumatang,ikid na awan para la dumatang, ikid naanitu ta utun, ikid na anitu ta akban, amaski am anu ya napadday, a awan tamakeadayu tekitam ta pangidduk na Na-maratu tekitam.

9Ya Damdam Ni Pablu Ta Hudyo kiden

1-2 A ta ayanin itta ya ibar ku tekamuygafu ta sakā Hudyok kiden, a awek hapamagtulad te tagabu nak ni Hesus, a kustuya uhohugan ku ta kuman na nepariknana Kahalwa na Namaratu teyak. Te yakuman na mariknak ta nonot ku a pakemadamdamak, ikid na kanayun matakit yanonot ku ta kagittak kiden, te melogot kidsangaw gafu ta aweyan da ya nesaad naNamaratu ta dafu da. 3 A gafu ta kahulunku kid, ikid na kagittak kid nga Istralita,a ikayat ku ta iyak mina ya pa-gangan naNamaratu ikid na iwasik ni Afu Hesus ammabalinmina ta ikid ya ikerutan na. 4Te yaIstralita kiden ya napolu kiden nekwentana Namaratu ta anak na, a ikid hapa yanagyanan na dakar na en, a ikid ha yanakitaratun na ikid na inatadan na ta lintigna en ikid na pangdayaw da tentu. Aikid hala ya nangikarin na tamangikerutantekid. 5 A gafu ta simsima kid nig minaAbrahamen a gagangay ta ikid mina yamesipat ta nekari na Namaratu teg mina

Abrahamen. A ikid hapa ya nagafun niHesusen nga magturay ta ngamin ikid namangikerutan ta ngamin tolay.

Ampade Namaratu ya madaydayawanaddet ta addet.

6 Ammi maski am awedan nesipat tanekari na Namaratu teg mina Abraham aawetam mina pahig ta awena idulot naNamaratu ya nekari na en, te maski amsa nagafu kid te mina Abraham a awenahaman pinaggagitta na Namaratu ta saIstralita kid. 7 A maski am sa nagafu kidte mina Abrahamen a awena pinaggagittana Namaratu ta sa simsima na kid. Teduwa haman ya anak ni mina Abraham, aya uhohug na Namaratu tentu a“Ya anak mina Isak ya nekariken teko nga

mesipat ta bendisyon ku teko, tebakkan te Ismael,” kunna.

8 A ya ikayat na uhohugan ta isin abakkan ta simsima na bari na en ya ikwentana Namaratu ta simsima na, te intu laikwenta na ya ihuga na kiden ta kuman nanepangihuga na te Isaken ta idi. 9 Te yanekari na Namaratu teg Abraham ta kawanpara la ni Isaken a“Magtoli yak hala sangaw tekamuy ta

kumanin na hulan ta takday darun,a yen sangaw ya paganak naatawamina Sara ta lalaki,” kunna.

10 A itta hapa ya takday para na mangi-pasikkal ta uray na Namaratu, te ta nepa-gatawa nig Isak ikid ni Rebeka a natarun iRebeka ta siping na lalaki, i Hakob ikid niEsaw. 11-12 a ya uhohug hapa na Namaratute Rebeka a“Itta ya duwa na asitay ta sirat mina, a ya

kapozyanan sangaw ya maturturayammi ta imunnanen.

A pake umaddu sangaw ya simsima dakiden, te magbalin kid sangaw taduwa na tolay,” kunna.

A ta aweda en para la nekeanak, ikid nakawan para la na iningwa da ta mappyaikid na dulay a dana pinili na Namaratuya takdayen, te bakkan ta kuman na urayna tolay ya nepangpili na, te uray na hapala. 13 A nepasikkal na para ya gagangayna pangpili na, te ya uhohug na ta takdaysurat a“Pake iddukan ku ya simsima kiden ni

Hakob ammi ta simsima kiden niEsaw,” kunna.

Roma 9:14 246 Roma 9:3314 A anu mantu ya uray tam? Killu

de ya gagangay na pangpili na Namaratu?Bakkan, 15 te ya uhohug na en te minaMoses ta idi a“Am itta ya ikayat ku pilin a pilin ku la, a

am itta ya ikayat ku isipat ta kallakku a isipat ku la,” kunna.

16 Am itta mantu ya pilin na Namaratu abakkan haman ta uray na ikid na tarabakuna ya gafu na pangpili na Namaratu tentu,te pulus ta awan mina ta pilin na am awaikallak na en la.

17 A nonotam para ya uhohug na Nama-ratu te Faraon nga Ari na Egiptano kiden,te ya uhohug na en tentu nga nesurat taBibliya a“Iyak ya makāuray ta magari ka, petta iko

sangaw ya pakaitan na pakapang-wak

gafu ta pangabak ku sangaw teko,a petta mepadangag hapa sangaw ya

kalalaki na pakapangwak ta ngaminpaglelehutin,” kunna.

18 A am itta mantu ya ikayat na en ikallak,a ikallak na la, a am itta ya ikayat na enpatuyagan ta nonot na a patuyagan na lahapa. A gafu ta kunna ten a mabalin takummuy nga maguhohug teyak ta19 “Anu kawagan na mantu ta paliwatan

na Namaratu ya awan mangurugtentu? Te maski am anu ya kwantam a intu la kwan tam ya uray natekitam?” kummuy de.

20Ammi ya tabbag ku hapa a“Tolay kam la haman, a itta hud ya amu

muy petta ituldu muy ya Nama-ratu.”

Te ikitam nga pinadday na en a mappyahud ta tagasoysoyan tam ya nangpaddayentekitam.“A te bakkan mina ta kunna sin ya nepa-

madday mu teyak,” awetam minakumin.

21 Te am angarigan ta itta ya paddayanna maginlala-ba a awena hud mabalin tapagdaduman na ya paddayan na, petta ittaya pake ispot ikid na gagangayen la na la-ba? A kumanen hapa ta Namaratu ewan, temabalin haman ta paddayan na ya ikayatna en paddayan?

22 A mappya para ta maawatan muyya itta ta nonot na Namaratu, te maskiam ikayat na ipaita ya pagporay na ikid

na pakapangwa na ta gagangay kidenmapa-gang a awena la bit, te italantanna ya arawen nga pangpa-gang na tekid,23-24 petta dana ipaita na ya kalalaki naallak na ta mayat kiden mekallak, te yenkid ya dananeparanna ikid na inagagayna,kontodu ikitammangurug nga Hudyo paseHentil. 25 A yen hapa ya dana nebar na tasurat ni mina Osyas:“A ya Hentil kiden nga awek pinili ta idi a

yen kid hapa ya ikwentak ta tolayku.

Awek kid inidduk ta idi, ammi ta ayanin aiddukan ku kid na,” kunna.

26 “A ya awek kiden nekwenta ta tolay ku taidi, a ya simsima da kiden sangawyamagngagan ta ‘Anak na sigatolayna Dyos,’ ” kunna ha.

27 Ammi ya uhohug hapa ni Isayas gafu taIstralita kiden a“Maski am pake addu ya Istralita kiden ta

kuman na kaddu na ginat kiden tabebay

a assang la sangaw ya mekerutantekid,

28 te am idatang na Namaratu ya pangpa-gang na ta lutakin a pake alistu ikidna masikan,” kunna.

29 A uhohug hapa ni Isayas gafu ta sakāHudyo na kiden a“Am awan mina ta nehuna na Namaratu

tekitam ta anak tama sa negitta kitam mina ta pinapasi

na kiden ta ili na Sodom ikid naGomora,” kunna.

30 A ya maawatan tam mantu gafu taHentil kiden ta idi, a aweda nakanonotnga makipakoma ta Namaratu, ammi taayanin a ya simsima da kiden ya ikwentana ta matunung gafu ta pangikatalak date Hesus. 31 Ammi ya Istralita kiden nganagafura magpatunung ta bari da gafu talintig na en a awan ta mabalinan da.

32 “Te anu hud ta kunna ten?” kum.A onay, te bakkan haman ta Namaratu

ya nekatalak da ta katunung da, am awapagbannag da hud la. A yen ta awan tamabalinan da, te nekatupag da garay ya ne-saad naNamaratu ngamangikerutan tekid.33 A dumatang mantu tekid ya kuman nainuhohug na Namaratu nga nesurat niIsayasen;“Itta sangaw ya isaad ku nga batu ta ili na

Ziyon,

Roma 10:1 247 Roma 10:19petta magserbi mina ta kuman na

pagpatayukān na tolay kiden tabali.

Ammi takwan sangaw ya uray da ta batu engafu ta aweda sangaw ikatalak,

a yen hapa sangaw ya kuman na ke-tumpapan da.

Ammi yamangikatalak sangaw ta isaad kena awena sangaw melogot,” kunna.

10Ya Pagkurangan Na Istralita Kiden

1A ya ibosag ku tekamuy, kahkahulun, apake matakit ya nonot ku gafu ta kagittakkiden nga Istralita. A kanayun pakimal-lak ku kid petta mekerutan kid mina, 2 teamuk ta pake ikakinan da ya dumagdag talintig na Namaratu. Ammi intu dulay tekillu garay ya pangawatan da, 3 te awedahaman amu ya iatad na Namaratu tekidpetta matunung kid mina tentu. A gafuta aweda amu a paruban da la ipasikkal yakatunung na bari da gafu ta pangdagdag data lintig na en. A yen ta aweda ikatalak yaiatad na Namaratu, petta mekwenta minata katunung da. 4 Ammi awan na hamanta serbi na lintigen nga ikatalak da, teya pasi ni Hesusen ya addet na, a intunmina ya ikatalak da, petta mekwenta kid tamatunung gafu ta pangikatalak da tentu.

5 Intu mina pagnonotān da ya nesuratni mina Moses ta idi, te ya uhohug na taIstralita kiden a“Am sigida idulot muy ya ngamin kiden

nesurat ta lintig na Namaratupetta awemuy pulus magliwat

a matolay kam sangaw magnayun gafu takatunung muy,” kunna.

6 Ammi gafu ta awan ta awan nagliwat anebar hapa ni Moses ta itta ya ikwentana Namaratu ta katunung tam am ikatalaktam. A awena masapul ta itta ya magafu talangit petta kurugan tam, te dana dumagutna haman i Hesusen. 7A awena masapul taitta ya magafu ta agyan na nagpasi kidenpetta ibar na tekitam, te nasi haman iHesusen a natolay hala. 8 Te ya ikwentana Namaratu ta katunung tam a dana ne-paita na haman ta bida na surat kiden ngakanayun basan tam ikid na nonotan tam.A yen hapa ya kanayun ipadpadangag mita ngamin tolay petta kurugan da. 9 Te am

kurugan tam ta tinolay na Namaratu i AfuHesus ta pasi na en, otturu ibosag tam taintu hala ya dafu na ngamin a mekerutankitam. 10 Te ya pangurug na nonot tam yaikwenta na Namaratu ta katunung tam, aam yen ya ibosag tam a ikerutan na kitam.11 A ya uhohug na hapa ta takday para nasurat a“Ya ngamin kiden mangikatalak tentu, a

aweda sangaw melogot,” kunna.12Te maski am Hudyo kitam ono am Hentilkitam a awan ta idaduma na Namaratutekitam am ikatalak tam i Afu Hesus. Teya Dafu na takday a Dafu da ngamin, amalogon mangatad ta ngamin kiden maki-mallak tentu, 13 te ya uhohug na hapa tatakday ha na surat a“Ya ngamin kiden makimallak ta Dafu tam

ewan a ikerutan na kid,” kunnahapa.

14 Ammi aweda haman makimallak taaweda ikatalak. A aweda ikatalak ya awedaen para la nadangag. A awan hapa tamadangag da am awan ta umange mangi-padangag tekid. 15 A awan hapa ta angemangipadangag am awena medob. Amminonotan tam ya nebar ni mina Isayas tasurat na en:“Pake ispot ya umange kiden mangipadan-

gag ta mappya en damag,” kunna.16 A addu mantu ya nedob, a ispot hapa yanepadangag da, ammi intu dulay te pakeaddun ya awan mangurug ta nepadangagda en. A naggagitta kid mantu ta dadagkalda kiden nga binida ni mina Isayasen,“Ay Afu, manmano la ya nangurug ta

nepadangag mi tekid,” kunna.17A ta kuman na inuhohug ken a awan ta

mangurug amawan tanadangagna, a awanta madangag na am awena mepadangag yauhohug ni Hesus tentu. 18Ammi ya takdaypara saludsud ku gafu ta Istralita kiden aawan hud ta nangipadangag tekid? Ittahaman, te“Madangag haman ya ngahal na Namaratu

addet ta ngamin paglelehutin.A nepadangag ya uhohug na kiden addet

ta ngamin kiden lugar ta lutakin,”kunna.

19Ammimabalin de ta awenamaawatan naIstralita kiden? Ammi anu haman ta awedamaawatan? Te ya uhohug na Namaratutekid a

Roma 10:20 248 Roma 11:16

“Pangahugun ta kam sangaw gafu ta tak-wan na tolay nga awan para lamakkamu teyak,

a magtaratna kam sangaw gafu ta pangu-rug da teyak,” kunna.

20 A ya takday para uhohug na nga pakenepasikkal ni Isayasen tekid a“Ya awan kiden nakanonot teyak ta idi

a amu dak na, te maski awedakinapag a nakipakamu yak tekid,”kunna.

21 Ammi ya uhohug na en gafu ta Istralitakiden a“Pake nabayagak na nga mangagagay ta

masoysoy na tolay, ammi kanayunpagtalekudan dak,” kunna.

11Ya Kasasaad Na Istralita Kiden

1 Anu mantu ya uray na Namaratu taIstralita kiden? Sa newarad na de yangamin kiden tolay na nga pinili na taidi? Awan, te bakkan ta yen ya ikayat kuuhohugan, te Istralita yak haman, a awe-nak haman newarad. Simsima nak hapani mina Abrahamen, a neanakak ta tribuni mina Bendyamin. 2 A awemuy mantupahig ta sa newarad nan ya tolay na kidennga pinili na ta idi, te nonotan muy yatabbag na Namaratu te mina Eliyas tentuen nangpaliwat ta Istralita kiden ta idi, teya uhohug bit ni Eliyas a3 “Ay Afu, itam ya iningwa na tolay mu

kidin, awa nagtalekudan da ka, Afu,te pinapasi da haman ya dinob mu

kiden nga nangipadangag tekid,a pinerdi da hapa ya angiatanganmi kiden.A iyak la tatakday ya awannagtalekud teko,

a yen ta apagan dak hapa pettapapasin dak,” kunna.

4Ammi ya tabbag na Namaratu tentu a“Bakkan ta iko la ya awan nagtalekud

teyak,te itta la ya pituribu na kagittamkiden

nga awek newaradgafu ta awedamakimallak ta sinang dyosen

Baal,” kunna.5 A kumanen hapa ta ayanin, te itta laya assang la na Istralita kiden nga awannagsoysoy ta Namaratu, te dana pinili nakid gafu ta allak na en tekid. 6 A am pinilina kid gafu ta ikallak na kid a bakkanmantuta tarabaku da ya gafu na pangpili na en

tekid. Te am pahig tam ta itta para minaya tarabakun tam petta pilin na kitam aawetammantu ikatalak ya allak na tekitam.

7A anu mantu ya nagbalinan na kadwankiden Istralita? A ya nagbalinan da a awedanagamid ya ikayat da en gamidan, te intu lanakagamid ya pinili na kiden na Namaratu.Ammi ta kadwan kiden a pinagorayan nakid, pettamagbanad la yanonot da. 8 te yenhaman ya nebar na suraten;“Kuman na aweda makaita ikid na aweda

makadangag gafu ta pinagbanad naNamaratu ya nonot da addet ta idiaddet ta ayanin,” kunna.

9 A ya uhohug hapa ni mina Dabiden gafutekid a“Ampade melogot kid gafu ta ikatalak da

en, petta mapa-gang kid.10 Ampade magdaram kid, petta aweda

maita ya angen da,a mappya ta mazigatan kid gafu ta

dammat na agtun da,” kunna.Ya Uray Na Namaratu Ta Istralita Kiden

11 A gafu ta nagamamangaw ya Istralitakiden a anu mantu ya uray na Namaratutekid? Sa newarad na kid de petta awedansangaw magtoli tentu? A bakkan ta yenya uray na tekid, ammi gafu ta liwat daa uray na Namaratu ta mepadangag yapangikerutan na ta Hentil kiden hapa, pet-tam pumassil hapa ya Istralita kiden gafuta kallak na ta Hentil kiden. 12 Ammi amnapasinapan ya Hentil kiden ta bendisyonna Namaratu gafu ta nesod ya nonot naHudyo kiden a awan hud pake dakdakalpara ya bendisyon na tekid am magbabawiha ya Istralita kiden.

13 A ikamuy Hentil, a nonotan muy yaibar kin tekamuy, te ikamuy ya nangidobanna Namaratu teyak petta madangag muyhapa ya uhohug na. A pake ikakinan ku yatarabakuk tekamuy, 14petta pumassil minaya sakā Hudyok kiden, talo am mekerutanhapa sangaw ya kadwan tekid. 15 A gafuta nagtalekudan na Namaratu ya Hudyokiden a yen ta nakikofun na tekamuy ngaHentil. Ammi am pinagtoli nan sangawya Hudyo kiden a meangarig kid sangawta kuman na nasi en nga natolay hala.16 A gagangay hapa ta kunna ten, te amkwa na Namaratu ig mina Abraham nganapopolu nangurug tentu a kumanen hapa

Roma 11:17 249 Roma 11:36ta simsima da kiden ngamatolay ta ayanin.Te am kwa na Namaratu ya fun na kayu, akwa na hapa ya panga na kiden.

17 Ammi gafu ta napakka ya kadwan ki-den panga na kayu na en, a ikamuy Hentilya inalap na nga kuman na panga na kayuen nga nagafu ta talun, petta itulfu nakam ta fun na kayu na en, petta mesipatkam hapa ta angat na kayu en. 18 Ammiawemuy mina magparayag, te am parigmuy ta malmalalaki kam ammi ta pangakiden nga napakka a nonotan muy mina tafun na en ya pakesipatanmuy, te bakkan taikamuy ya pakesipatan na fun na kayu en.

19 “Ay mappya te napakka ya dana kidenpanga na petta ikami ya metulfu,” kum-muy de. 20A kakurugan hapa ta kunna ten,ammi nonotan muy ta newasik ya Hudyokiden gafu ta aweda nangurug, a ta ayanina ikamuy ya netali na. Ammi awemuyminamagparayag, te netulfu kam la gafu ta pan-gurug muy tentu. A mapmappya mantu tamagtalaw kanan tentu, petta awemuyhapasangaw melogot. 21 Te am awena kinengana Namaratu ya pangpanga kiden nga dana kengan na kam hud am awemuy idulot yapangurug muy tentu?

22 Nonotan muy mantu ya allak na Na-maratu tekamuy ikid na poray na ta Hudyokiden, te nagporayan na kid gafu ta nag-talekud kid tentu, a ikamuy na ya ikallakna. Ammi am awemuy idulot ya pangikata-lak muy ta allak na en tekamuy a azinna kam hapa. 23 A am angarigan ta mag-babawi sangaw ya Hudyo kiden nga awanmangurug a pakoman na kid hapa, pettametulfu kid ha ta dana fun da en hala. Team mangurug kid a itta ya pakapangwa naNamaratu nga mangitulfu tekid. 24 Te amamu na itulfu ya panga kiden nga nagafu tatalun a pake amu na mantu itulfu ya danakiden panga na ta kayu na en ta kuman naikiden hala.

25 A ya pake ipasikkal ku tekamuy,kahkahulun, a awemuy pahig ta mal-malalaki kam ammi ta Hudyo kiden. Teya nelemad tekitam a kuman na pa nag-banad bit ya nonot na kadwan kidenHudyoaddet la ta sa mangurug ya ngamin kidenHentil nga mayat mangurug. 26 Ammimakanonot hala sangaw ya Hudyo kiden

petta sa mekerutan kid hapa, te ya uhohugna suraten ta lebru na Namaratu a“Ange sangaw ya Mangikerutan nga sim-

sima ni mina Hakoben,a azin na sangaw ya dulay na nonot ta

sakā simsima na kiden.27 A pakoman ku kid sangaw ta liwat da te

dana netulag ku tekid,” kunna.28 Ammi ta ayanin para la a kuman na

ikatupag na kid naNamaratu gafu tekamuyHentil petta madangag muy ya damag niHesus. Ammi iddukan na kid hapa gafuta ikid ya pinili na ta palungu, a idulot nahala sangaw ya nekari na en ta dadagkalda kiden, 29 te maski am anu ya neatad naNamaratu ikid na pinili na a awenamabalinta ibabawi na.

30 A ta kuman na ikamuy Hentil ta idia awemuy nangurug ta Namaratu, a yaIstralita kiden ya tolay na. Ammi gafuta nagsoysoy kid tentu a ikamuy na yanekallak na pettamagbalin kamhapa ta to-lay na. 31Ammimaski amawenamangurugna Hudyo kiden ta ayanin a pumassil kidhapa sangaw tekamuy Hentil, pettam sakāikallak na kid hapa. 32 Te maski am anuya katolay tam a sa pinaggagitta na kitamna Namaratu ta nagsoysoy tentu, pettamkumanen a sa ikallak na kitam hapa.

Ya Pangdayaw Ni Pablu Ta Sistema NaNamaratu

33Pake ispotmantu ya allaknaNamaratutekitam tolay, te awan ta addet na amuna, a kumanen hapa ta kalalaki na nonotna. A itta hud ya makebar ta nonot naNamaratu? A itta hud ya makaparig tanonot na? 34 Ta kuman na inuhohug naaglavunen ta suraten a“Itta hud ya makkamu ta nonot na Nama-

ratu?A itta hud ya makatabarang tentu?

35 A itta hud ya masapul na tekitam, pettaintu mina ya gumatut tekitam.”kunna.

36 A kakurugan hapa ya nebar naaglavunen, teNamaratu hapa la ya pagafunna ngamin, ikid na makkamu ta ngamin. Aitta hala ya kappyanan na ngamin tentu.Ampade intu ya madaydayawan addet taaddet.

12Ya Pagkakahulun Na Mangurug

Roma 12:1 250 Roma 12:181 Mappya mantu, kahkahulun, ta pake

nonotanmuyyangamin allak naNamaratutekamuy, te ya pake ipasikkal ku tekamuya igawat muy mina ya bari muy tentu,petta magserbi kam la tentu ta kuman nasitatolay na atang, te yen ya pake ikayat na,petta kakurugan ya pangdayawmuy tentu.2A awemuymantu parigan ya gagangay naawan kiden mangurug, te pauli muy hudla ya nonot muy petta bagu ya gagangaymuy, petta amu muy hapa am anu ya urayna Namaratu tekamuy, te yen ya mappyaikid na kustu ikid na mangpatalak tentu.

3 A gafu ta patarabaku na Namaratuteyak a ibar ku tekamuy ngamin ta awanmina ta mangpātā-nāng ta bari na, temapmappya hud la ta magnonot kam takustu na nonot. Te am anu ya neatad naNamaratu ta amu na tagtakday tekamuy ayen la mina ya nonotan muy ikid na idulotmuy. 4 Intumina pagnonotanmuy ya kean-garigan na bari tam, te amu tam ta addu yaramyenta na bari tam, ammi magdadumaya tarabaku da ikid na pagserbi da. 5 A ku-manen hapa tekitam mangurug, te maskiam addu kitam a kuman na tatakday kitamla na bari gafu ta pagdadagga tam te HesusKristu. A mappya mantu ta maginguf-uffun kitam ta kuman na ramyenta na baritam. 6 A gafu ta magdaduma hapa ya amutam ikid na kalalaki tam nga neatad naNamaratu tekitam a tarabakun tam mantuya neatad na en nga amu tam.

A am intu neatad na ta takday yapangiuhohugna ta ipakamunaNama-ratu tentu a yen mina ya tarabakunna,te awena mina ikamat.

7 A am intu neatad na ta takday ya pan-guffun na ta kadwan kidena yen mina ya tarabakun na.

A yamakkamumangituldu amangituldula.

8 A ya makkamu mangpaturad a mang-paturad hapa la.

A ya makabalinen nga mangatad aawena mina iituk ya neatad na Nama-ratu tentu.

A ya makkamu mangtaron ta tarabakuna kadwan kiden a ikakinan na minaya pangtaron na.

A ya mangikallak hapa ta mazigatan aawena mina igitta ya kallak na en ta

kuman na pagatut,te malogon la mangikallak.

9Amappya hapa ta samangidduk kam takakurugan na pangidduk,te ikatupag muy mina ya ngamin du-

lay a pake itug muy ya mappya.10 A magkaid-idduk kam hapa ta kuman

na magkakabagis,te nonotan muy apolu ya kadwan

kapye muy nonotan ya bari muy.11 A awemuy mina matalakag ta

patarabaku na Namaratu tekamuy,te malogon kam mina gafu ta intu ya

magpatarabaku tekamuy,a ikakinan muy ya ngamin tarabaku muy.

12 A awemuy magdamdam, te kanayunmatalak kam la gafu ta pagtoli ni AfuHesus.

A maski am anu ya pagzigātān muy aattaman muy la setalak,a awemuy magimmang makimallak.

13A ammazigatan ya kabagis muy kidennga mangurug gafu ta awan tekid, auffunan muy kid hapa,a pagdulotan muy hapa ya ange kiden

magpasyar ta bali muy.14 A kumanen hapa am itta ya makitapil

tekamuy a“Maski ikatupag nak amappya yak la teko,”

kummuy,te awemuy igaged, a pakimallak muy

hapa.15A am itta yamatalak, a samatalak kam

ngamin.A am itta ya madamdam a sa damdam

muy ngamin hapa.16 A awemuy hapa idaduma ya ikattolay

muy, te igitta muy kid ta kuman nabari muy.

A awemuy hapa pahig ta mapmappyakam ammi ta kadwan kiden tolay,te makikofun kam la ta ngamin tolay

maski am kuman na neduma kidtekamuy.

17 A awemuy hapa isupapak ya dulay tadulayen,te dana nonotanmuy am anu ya map-

pya ta uray na kadwan kiden tolay.18A awemuy hapamakitabtabbag ikid na

makitapil,te parubanmuymina yamakikofun ta

ngamin tolay.

Roma 12:19 251 Roma 13:1419 A awemuy hapa magbalat, kahkahu-

lun, awa indaganmuy hud la ya pang-balat na Namaratu ewan,te yen ya uhohug na ta surat na

aglavunen:“Iyak sangaw ya mangbalat, a iyak ya mag-

supapak,” kunna.20A kumanen ammabisin yamangikatu-

pag tekamuy a pakanan muy. A ammakainum a penuman muy, te am kunnaten ya isupapak muy tentu a mamat nasangaw. 21 Ammi am ibalat muy mina yadulayen tekamuy a inabak na kananmantuna dulayen. Ammi mapmappya ta ipaitamuy yamappya petta ikamuy yamangabakta dulayen.

13Tumuluk Kitam La Ta Gubyernu

1 A mappya hapa, kahkahulun, ta samakituray kitam ta gubyernu, te yen yamangibbal tekitam, te ya ngamin kidenmagturay a ipalubus hala na Namaratuewan. A maski am inya ya magturay teki-tam a Namaratu hapa la ya makāuray. 2 Aam itta ya awan makituray a mekwentamantu ta awena kurugan ya nepasaad naNamaratu. A am inya ya awan makituraya intu hapa la ya gafu na pangpa-gangna magturay kiden tentu. 3 Te bakkanhaman tamappyana tolay ya pa-gangannamagturay am awa ya dulayen. A am ikayatmu ta awemmagtalaw tamagturay a idulotmu mantu ya mappya, te dayawan na kahapa. 4Te intu hala ya kuman na daddobanna Namaratu nga magserbi ta kappyanam.Ammi am mangwa ka ta dulay a magtalawkan sangaw, te bakkan ta kampon la yaturay na en nga mangpa-gang teko, te intuhapa ya turin na Namaratu nga mangpa-gang ta makaliwat. 5 A mappya mantuta makituray kitam petta malillikan tamhapa ya pangpa-gang na Namaratu ewan, aawan hapa ta pangpaliwatan na nonot tamtekitam.

6 A yen ta nonotan tam hapa ya pan-giatad tam ta gubyernu, te ya magturaykiden ya turin na Namaratu, a awan tatakwan na pagapagan da am bakkan tapagturay da. 7A mappya mantu ta awetamitalantan ya pagpaga tam ta gatut tamtekid, te yen haman ya magserbi tekid ta

tandan da. A pagan tam mantu ya sedulatam am sedula, ikid na bwis na lutak tamam bwis. A ipaita tam hapa ya amat tamikid na pangdayaw tam ta ngamin kidenseturay, 8 te maski am anu ya gatut tama mappya ta awetam italantan ya pagpagatam. Ammi itta ya takday gatut tam ngaawetam sa mapagpagan, intu hala ya gatutna pagkaid-idduk tam.

Ya Kadakalan Na Gatut TamAm kanayun iddukan tam ya ikattolay

tam a nedulot tanan ya ngamin pakkwa naNamaratu ta lintig na en. 9Te ya nagdadag-gan na ngamin kiden pakkwa na Namaratuta lintig na en a intu yan:“Iddukam ya kagittam tolay ta kuman

na pangidduk mu hala ta barim,”kunna.

A am pake kurugan tam ya tatakdayen ibarna a awetananmantumakaliwat ta kadwankiden ibar na, te awetam sangaw man-gadallaw, ikid na awetam sangaw mama-pasi, anna awetam magtakaw, a awetammaginggum. 10 Te ya mangidduk ta ikat-tolay na kiden a awena kid uyoyungan. Agafu ta pangidduk na ta ikattolay na kidena nedulot na ya ngamin lintig naNamaratu.

11 A mappya ta idulot muy ya ngaminnebar kin tekamuy, te dana amu muyhaman ta tanagay na ya datang na dafutam, a pake umab-abikan na ya araw napangikerutan na tekitam ammi tekitamen.A dulay hapa am madatangan na kitamnga awan nakaparan. A awetam makigittata masidug, te aghahukal na yan, a pakenonotan tam mina ya kwan tam, 12 temagge nagpasan ya araw na dulay ikid nazigat, a tanagay na ya araw na pagimbesti-gar na Namaratu tekitam. A iwarad muymantu ya tarabaku na sugiram, a iparanmuy ya bari muy petta makkwa muy yamekustu ta dakar. 13 A azin muy mantuya mafulotan na alikkad, ikid na magillaw,ikid na magatattug, ikid na mangipaita taawan ta kapkappyan na, ikid na makitapil,ikid na mangahugu. 14 A pagbalinan muyya bari muy ta bari ni Afu Hesus, pettaawemuynonotan ya karagatanna barimuynga dulay.

14Ya Pagdaduman Na Mangurug

Roma 14:1 252 Roma 14:191 A am angarigan ta itta ya takday man-

gurug nga mayat makidagga tekamuy ngamedyo makurang ya amu na ta kurugantam a pagdulotan muy la, a awemuy kadi-bati gafu ta takwan ya pangurug na. 2 Teya kadwan kiden mangurug a pahig data dulay am mangigup kid ta bilsag, a yalaplappa kiden la ya makan da. Ammita kadwan a makan da hala ya ngaminpagdaduman na kanan. 3 A ya manganmantu ta ngamin a awena mina idadulaya awan mangigup, a kumanen hapa taawanenmangigup ta bilsag, te awenaminapaliwatan ya mangigupen, te azo ikatalakna kid na Namaratu gafu ta pangurug date Afu Hesus. 4 A awetam mantu pali-watan ya kabagis tam gafu ta takwan yapangurug na, te itta hud ya turay tam pettamangpaliwat kitam? Te Namaratu hapala ya dafu tam ngamin, a intu hapa laya makkamu tekitam am magtayuk kitamono am matukalit kitam, ammi magtayukkitam hala, te i Afu Hesus ya mangpatayuktekitam.

5 A magdaduma hapa ya kadwan kidenmangurug gafu ta itta ya ngilinan da ngaaraw. Te ya kadwan a takday la na araw yangilinan da ta pangdayaw da ta Namaratu,ammi ta kadwan a sa ngilinan da ya ngaminkiden araw. A mabalin la ngamin, ammimappya ta awena magduwaduwa na nonottam gafu ta yen ya pilin tam. 6 A ya mag-ngilin ta takday la na araw a ngilinan nagafu ta yen ya pangdayaw na ta Namaratu,a kumanen hapa ta magngilin ta ngaminkiden araw. A ya mangan ta ngamin adayawan na hapa ya Namaratu, te paki-mallak na hapa ya kanan na. A kumanenhapa ta awanen mangigup, te pangdayawna hapa ya awena pangigup, a makimallakhapa yen. 7Temaski ammatolay kitamonoammasi kitam a bakkan haman ta kwa tamya bari tam, te kwa ni Afu Hesus. 8 Te ammatolay kitam a magserbi ya katolay tamte Afu Hesus, a am masi kitam a magserbihapa ya pasi tam tentu, pettam kumanenam matolay kitam ono am masi kitam akwa na kitam hapa la. 9 Yen haman tanasi i AfuHesus otturu natolay hala pettamintu ya dafu na nagpasi kiden pasematolaykiden.

Dulay Ya Mangpaliwat

10 A gafu ta kumanen a awan mina tamangpaliwat ta kabagis na en, a awanminata mangidadula, te sa maayagan kitamhaman ta atubang na Dyos, petta imbesti-garanna tekitam. 11Te yenhapa ya uhohugna ta lebru na en,“Gafu ta iyak ya Dyos nga awan masi a

kakurugan ta sa mamalentud san-gaw ya ngamin tolay ta atubang ku,

a ibosag da sangaw teyak ya ngamintinarabaku da,” kunna.

12 A kakurugan mantu ta mamalentud yatagtakday tekitam ta atubang naNamaratuewan, te pabida na tekitam ya gafu natinarabaku tam ta katolay tamin.

13Amappyamantu ta awetam paliwatanya kabagis tam gafu ta kanan na ikid nangilinan na. A ikari tam hapa ta awetamtarabakun ya gagangayen tarabaku tam ampahig na kabagis tam ta dulay, petta awedahapa makaliwat gafu tekitam. 14 Te yakuman na nepasikkal ni Afu Hesus teyak aamuk ta awan tamehangat na kanan, ammiam pahig na tolay ta itta ya mehangat amehangat mantu la tentu. 15 A am kanamhala ya pahig na kabagis mu ta mehangat,otturu paruban na hapa kanan a maperdimantu ya pangurug na gafu ta pangam,te awem haman ninonot ya kabagis men.Awem mantu kanan ya pahig na kabagismu ta mehangat, te intu hapa ya takdaynga iddukan ni Hesus, a dulay mantu amperdim ya pangurug na ta Hesusen nganangsaka tentu.

16 A maski am anu ya mappya teko aam dulay hapa ta kadwan a mapmappyata bay-am hapa la talo am dulay sangawya pagbalinan na mappya en teko. 17 Tebakkan ta intu nonotan tam ya kananikid na inuman ta pagturay na Namaratutekitam am awa matunung na nonot, ikidna makikappya ta kabagis tam kiden, ikidna makipagtalak gafu ta itta ya Kahalwana Namaratu tekitam. 18 A am yen kidmina ya pakolangan tam amappya hapa yapagserbi tam te Hesus, a matalak hapa yaNamaratu tekitam, yaga dayawan na kitamhapa na ikāttolay tam kiden.

19Mappyamantu, kahkahulun, ta intu latarabakun tam ya mangatad ta kappyananna tagtakday tekitam ikid na mangpadakalta pangurug tam kontodu pangurug na

Roma 14:20 253 Roma 15:13kahulun tam kiden. 20 A awetam minaperdin ya tarabaku na Namaratu ta kahu-lun tam kiden gafu ta kanan. Mappyahaman ya ngamin na kanan, ammi dulayam magliwat ya kabagis men gafu ta nakā-men. 21 Mappya ta awetam mangigup tabilsag ikid na awetam uminum ta bina-rayang ikid na awetam mangwa ta kom-pormi na makkwa tam am mabalin ta yenkid sangaw ya mangpatawag ta kabagistam. 22 Te maski am anu ya mappya teki-tam gafu ta pangurug tam ta Namaratu aawetam mina yen iparayag ta kabagis tamkiden, te mapmappya ta Namaratu la yamakkamu ta tarabaku tam. A am awetamsagappyan ya amu tamen ta dulay tekitama matalak kitam hapa, te awan sangaw takapopoyungan na nonot tam. 23 Ammiam magduwaduwa ya nonot tam gafu takanan tam a nakaliwat kitam, te kinan tamhaman ya awena sagappyan na pangurugtam. Te maski am anu ya itta ta nonot tamta tarabakun tam am awena sagappyan napangurug tam a liwat tammantu am idulottam ya ikayat tam nga kwan.

15Ya Pagtatakday Na Mangurug Kiden

1A ikitamhapa ngamasikanmangurug amappya ta makipagattam kitam ta kadwankiden nga malogon maabak ya pangurugda. A bakkan la ta bari tam ya nonotantam, 2 te nonotan tam hapa am anu yakappyanan na kabagis tam kiden, pettamagsikan hapa ya pangurug da. 3 Intumina nonot tam ya kuman na nonot naDafu tamewan Hesus, te awena ninonot yakappyanan na bari na en, awa naattamanna hud la ya zigat gafu tekitam. Te yanesurat ta lebru na Namaratu gafu tentu a“Iyak hapa la, Afu, ya nagattam ta pa-

madpadulay na tolay kiden teko,”kunna.

4 A yen mina ya pagnonotan tam, te yangamin kiden nesurat ta popolu kidenaraw a nesurat kid hapa gafu tekitam, pet-tam metuldu kitam. Te am attaman tamya zigat tam ikid na itug tam ya ituldu nasurat kiden tekitam a itta ya ikatalak tamta uffunan na kitam na Namaratu ewan.

5 A gafu ta intu hala ya mangatad tasikan tam ikid na pakaattam tam, ampadeintu hapa ya manguffun tekamuy, petta

magtatakday kam ta pakikahulun muy teHesus, 6 pettam kumanen hapa a maday-dayawan sangaw ya Dyos ewan nga Damani Afu Hesus gafu ta pagtatakday muy ikidna paggagitta na bida muy. 7 A mappyamantu, kahkahulun, ta maski am inya natolay ya sakā makigimung tekamuy a awe-muymina dugiman, temagkaid-idduk kammina ta kuman na pangidduk ni Afu Hesustekamuy, pettam kumanen a pake maitahapa ya pakedayawan na Namaratu gafutekamuy.

Ya Paggagittan Na Hudyo Ikid Na Hentil8 A pake ibar ku tekamuy ya gafu na

neangeniHesus Kristu: Immange taHudyokiden petta ituldu na kid ta intu hapa laya mangidulot ta nekari na Namaratu tadadagkal da kiden, petta aweda pahig tanaliwatan na kid Namaratu ewan. 9 Ammibakkan la ta Hudyo kiden ya gafu naneaange na, te nesipat na hapa ya Hentilkiden, petta dayawan da hapa ya Namaratugafu ta kallak na tekid. Te ya takdayuhohug ta surat kiden gafu te Hesus a intuyan:“Mehulunak sangaw ta Hentil kiden ta

pangdayaw ku ikid na pagkansyonku teko,” kunna ta Namaratu.

10A ya mekaduwa en hapa na surat gafu taHentil kiden a intu yan:“Ikamuy Hentil, makipagayayat kanan

hapa ta tolay kiden na Namaratu,”kunna.

11A ya mekatallu en para a“Ikamuy ngamin Hentil, dayawan muy ya

Namaratu ewan, te sa magdayawmina ya ngamin tolay tentu,”kunna.

12 A ya mekappaten para ya inuhohug niIsayas:“Itta sangaw ya meanak nga simsima

ni mina Dyesi, a intu hala san-gaw ya magturay ta Hentil kiden,a intu hapa ya ikatalak da pettamekerutan kid,” kunna.

13A Namaratu ewan mantu ya Dyos tamnga nangatad ta ikatalak tam. Ampadeintu hapa ya mangipasinap tekamuy tatalak muy ikid na mappya na nonot tapangurugmuy tentu, pettamdumakal paraya pangikatalak muy tentu gafu ta pang-pasikan na Kahalwa na en ta nonot muy.

Roma 15:14 254 Roma 16:2Ya Pangipasikkal Ni Pablu Ta Tarabaku Na

14 A ta kuman na iyak la takday a awanta pagduwaduwan na nonot ku tekamuy,kahkahulun, te mangurugak ta mappyaya ngamin nonot muy, ikid na addu yaamu muy petta makapagintultuldu kam.15 Ammi gafu ta nepatarabaku na Nama-ratu teyak a neturad ku la ya mangisuratta netabarang kin tekamuy petta awemuyhapa kaliwatan. 16Te iyak ya turin ni HesusKristu nga mangipadangag ta damag na enta kagitta muy kiden Hentil. A gafu tapangipadangag ku a kuman nak hapa napadi ngamangiatang ta Namaratu ewan, teya ngamin kiden mangurug a yen kid yakuman na iatang ku tentu, te sagappyan nakid hala gafu ta nabaggawan ya nonot da tapangurug da ikid na tarabaku na Kahalwana en tekid.

17 A kuman na iparayag ku mantuya tarabakuken ta Namaratu, te bakkanhaman ta iyak ya gafu na, te kahulun kuhaman i Afu Hesus nga manguffun teyak.18 A awek mantu ibar ta malalaki yak,ammi awek hapa ilemad ta nangurug yaaddu na Hentil ta nepadangag ku tekid, teitta haman i Hesus teyak nga nangpasikanteyak ta ngamin inuhohug ku. A kuma-nen hapa ta ngamin kiden tinarabakuk,19 te nehulun hapa ya pakapangwa na Ka-halwa na Namaratu ta nepangipadangagku tekid, a inuffunan nak nga maguhohugikid na mangwa ta pakaitan da ta kalalakina Namaratu. A pake nepadangag kun yadamag na pangikerutan ni Hesus ta ili naHerusalem ikid na ngamin kiden ili ta lehutna en, a maski abat ta iten Iliriko. 20 Teintu la pakolangan ku ya mangipadangagta damag ni Hesus ta ngamin kiden lugarnga awan para la nakadangag ta ngaganni Hesus Kristu, te awek ikayat magmulata dana namulan na takwan. 21 A gafuta kumanen a nedulot kun ya kuman nalinavun ni mina Isayasen ta surat na en, teya uhohug na en a“Ya awan kiden nakadangag tentu ta idi a

nadangag dan, a amu dan ya awenaen nepakamu tekid,” kunna.

22 A yen ta namingaddu yak hapa nata-lantan nga umange tekamuy. 23-24 Ammita ayanin a nabalin na ya tarabakuk taisin kid na lugar, a itta ya ikatalak ku ta

magsibalak tekamuy am eyak sangaw talugar na Espanya, te addet ta pake nabayaga pake ikayat ku magpasyar tekamuy. Asangaw am nabalin na ya pagkāan-anaptam a mappya hapa am uffunan dak ammagtugutak, petta makadulotak ta eyanken. 25 Ammi ta ayanin a eyak bit taili na Herusalem, te iangek bit la ten yamasapul na mangurug kiden ten. 26 Te yamangurug kiden nga taga Masadonya ikidna Giresya a nakanonot kid nga magkon-tribisyon ta pobre kiden nga mangurugta ili na Herusalem, te pake ikayat damanguffun. 27 A kustu hapa te nakagatutkid haman ta mappya tekid, te ya Hentilkiden nga taga Masadonya ikid na Giresyaa nesipat kid na ta uhohug na Namaratugafu ta Hudyo kiden mangurug ta ili naHerusalem. A yen ta mangatad kid taHudyo kiden ta ngamin masapul da.

28A sangawammabalinakmangitulud takontribisyon da kiden, a magsibalak hapasangaw tekamuy kapyek sangaw magdu-lot ta lugar na Espanya. 29 A ikatalak kuhapa ta sa mapasinapan kitam sangaw tabendisyon ni Afu Hesus am dumatangaktekamuy.

30 A itta hapa ya adangan ku tekamuy,kahkahulun, gafu te Afu Hesus, ikid naKahalwa na Namaratu nga magpakāidduktekitam. Te ya ikayat ku auffunandakhaenta pakimallak muy ta Namaratu, 31 pettaawenak sangaw an-anun na awan kidenmangurug ta iten Hudeya, a petta matalakhapa sangaw ya mangurug kiden ta ili naHerusalem gafu ta itta ya isirak ku san-gaw tekid. 32 A yen ya ikayat ku ta paki-mallak muy, petta am uray na Namaratua magdulotak na sangaw tekamuy, pettamatalakanak ikid na mabannayanak hapata pagpasyar ku tekamuy. 33A ya Namaratuewan nga mangatad ta ngamin mappyatekitam a makkamu hapa tekamuy.

16Ya Pakikumusta Ni Pablu Ta Taga Roma

Kiden1 A kumanen hapa ipakamuk tekamuy

ya kabagis tamin Fibi nga mangitulud tasuratin tekamuy, te intu ya takday babbaynga manguffun ta mangurug kiden ta ilina Senkareya. 2 A mappya ta pagdulotan

Roma 16:3 255 Roma 16:25muy, te kabagis muy hapa nga nedaggate Dafu tamewan Hesus. A ipaita muyhapa ya pangiddukmuy tentu ta kuman nagagangay namangurug. Amaski amanu yamasapul na tekamuy a yen haen ya iuffunmuy tentu, te addu hapa ya inuffunan na tamangurug kiden ta isin, kontodu iyak.

3A kumanen hapa makikumusta yak tegPersila ikid ni Akila, te kahulun kukid nga nakipagbannag ta tarabaku niHesus Kristu, 4yaga nesagapil da hapaya angat da teyak.A pake matalakak mantu tekid, ammi

bakkan la ta iyak am awa ngaminkiden mangurug ta Hentil kiden.

5A makikumusta yak hapa ta mangurugkiden nga maggagimung ta bali da,ikid ni Epeneto nga pake matakit tanonot ku, te intu ya imunnan nangu-rug te Hesus ta lugar na Asya.

6Amakikumusta yak hapa teMariya ngamasikan nagbanbannag ta panguffunna tekamuy,

7 kumanen hapa ta kahulun ku kidinaAndronikas ikid ni Hunyas nga sakābalud ku kiden ta idi.Yen kid na tolay ya ispot na turin ni

Hesus, a napolu kid nangurug ammiteyak.

8A makikumusta yak hapa teg Ampliatonga iddukan ku hapa ta pakikahulunmi te Afu Hesus,9 ikid ni Urbanus nga kahulun tam

makipagbannag ta tarabaku niHesus, ikid na iddukan ken Istakis,

10 ikid ni Apeles nga pake nangi-pasikkal ta pangurug na te AfuHesus,

ikid na ngamin kiden makidama teAristobulo.

11 A makikumusta yak hapa ta kahulunku sina Herodyon, ikid na mangurugkiden ta bali ni Narsisu,12 ikid nig Trifina ikid ni Trifusa nga

makipagbannag hapa ta tarabakuna Dafu tam,

ikid na iddukan kina Persida ngamasikanmagtarabaku te AfuHesus.

13 A makikumusta yak hapa teg Rufusnga napili na mangurug, ikid na hinana en, te nekwenta nak hapa ta anakna.

14 A makikumusta yak hapa tegAsinkritu, ikid ni Fugonte, ikid ni

Hermes, ikid ni Patrubas, ikid niHermas, ikid na kadwan kiden kabagistam nga magyan tekid.

15Amakikumusta yak hapa teg Pilologo,ikid ni Hulya, ikid nig Neriyo, kon-todu kabbayan na en, ikid ni Olimpas,ikid na kadwan kiden mangurug ngamakipaggimung tekid.

16 A ya pake ipasikkal ku tekamuyngamin amagimpadpadulot kam ta kumanna magkakabagis am kada maggagimungkam. A ya ngamin kiden mangurug ngamaggagimung ta kadwan kiden lugar amakikumusta kid hapa tekamuy.

Ya Mapozan Na Tabarang Na Tekid17 A ya mabidak para tekamuy, a pake

riknanmuy am itta yamangkulkulaw teka-muy ikid na magpakattway tekamuy gafuta aweda kurugan ya kuman na netuldutekamuy. Mappya ta lillikan muy kid, 18 tebakkan ta Dafu tamewan Kristu ya pakida-fun da am awa bari da hapa la. A gafu tamalalaki ya uhohugan da a maayayyaw daya awan magnonot.

19 A matalakanak tekamuy te amu nangamin tolay ya pangurug muy, ammiikayat ku para ta malalaki kam ta ngaminnga mappya, petta awemuy mapenam tadulay. 20 A ya Namaratu ewan nga man-gatad ta ngamin na mappya tekitam a intusangaw ya mangpasikan tekamuy pettamaabak muy ya tarabaku ni Satanas taagyan muy. Ampade mehulun hapa yakallak ni Afu Hesus Kristu tekamuy.

21A ya kahulun ku kiden sin ngamakiku-musta hapa tekamuy a i Timotyo, ikid niLusyo, ikid ni Dyason, ikid ni Sosipatro ngakagittak kiden Hudyo. 22 [**A maski iyakTersyu nga sekritaryo ni Pablu, a makiku-musta yak tekamuy gafu ta Dafu tamewanHesus**].

23-24Amakikumusta hapa kan tekamuy iGayus, kontodu ngamin kidenmakigimungta bali na in, a iyak, Pablu, ya sangaili na. Akumanen hapa makikumusta kan tekamuyi Irastu nga tusarero ta ili in ikid na kabagistam Kwartu.

Ya Pangdayaw Na Ta Namaratu25 A ta ayanin Namaratu ewan hapa la

ya makkamu mangpasikan tekamuy ta ku-man na megitta ta Damag ni Hesus Kristunga nepadangag ku tekamuy. A intu la

Roma 16:26 256 Roma 16:27nepadangag ku ya ngamin uray na Nama-ratu ewan nga nelemad na ta idi, 26ammi taayanin a pake nepalawag na tekitam gafuta surat na aglavun kiden. A yen hapa yanepadangag ku ta ngamin tolay pettaman-gurug kid, te yen ya nebilin na Namaratuewan nga awan ta addet na. 27 Intu hala yamalalaki naDyosngamadaydayawanaddetta addet gafu te Hesus Kristu. Amen!

1 Korinto 1:1-3 257 1 Korinto 1:13

Ya Mapolu En Surat NiPablu Ta Taga Korinto Kiden

Ya Gafu Na Suratin YanTa mekaduwa na pangisaned nig Pablu

ta damag ni Hesus a nagdulot kid ta ilina Korinto nga kadakalan na ili ta lugarna Giresya. A ya tolay kiden nga magyanta Korinto a magge dipuru Hentil kid ngamaguhohug ta agsitang na Giregu. Ammiitta hapa ya assang la na Hudyo, a kadaSabadu a makigimung kid ta kapilya da.A ta datang nig Pablu ikid ni Silas ta isinna ili a immange kid bit nakigimung takapilya na Hudyo kiden te kagitta da kidnga mangurug ta Namaratu, ammi awedapara nadangag ya damag ni Hesus. Ambasam ya Tarabaku Na Turin Kiden kapit-ulo 18 a mabasam hapa ya pagpasyar nigPablu ta isin na ili.

A gafu ta medyo nabayag ig Pablu ta isina nangurug hapa ya kadwan kiden Hudyote Hesus, ammi pake nagsoysoy ya kadwan,a yen ta nagtalekudan na kid nig Pablupetta ipadangag da ya damag ni Hesus taHentil kiden. A nangurug hapa ya pakeaddu tekid. A sangaw nagdulot ig Pabluta kadwan kiden ili nga mangipadangag tauhohug na Namaratu.

A ta gafan nig Pablu a timulyat hapa yakadwan kidenmangituldu ta ili na Korinto,a yen hapa ya datang na dulay tamangurugkiden ta iglesya, te nagkakattway kid nagafu tamangituldu kiden tekid. A intu paradulay te aweda pake naurnos ya paggag-imung da. A ta nepakadamag ni Pablu takaddu na problema da a yen ta nagsurattekid petta pake tabarangan na kid. A yanesurat ni Pablu tekid a intu yan:

1-3 Tekamuy ngamin nga iglesya na Na-maratu ta ili na Korinto,

Ampade Dama tamNamaratu ikid ni AfuHesusKristu yamangikallak tekamuypettamappya kam la.

A ya nagsurat tekamuy a iyak, Pablu,nga pinatudunan na Namaratu ewan pettaturin nak ni Hesus Kristu. A intu hapakahulun ku i Sostinu nga takday kabagis namangurug kiden. A ikamuy, kahkahulun,

ya negitta na Namaratu ta tolay na kiden,te negungay na kam gafu ta pangurugmuyte Hesus Kristu. A gafu ta tolay na kanan anesipat kanan hapa ta ngamin kiden tolayna nga magdayaw te Afu Hesus ta ngaminkiden lugar, te intu hapa la ya dafu tamngamin.

4 A am kada makimallakak ta Namaratuewan a pake matalakak hapa tentu gafutekamuy, kahkahulun, te nesipat na kananta allak na en gafu te Afu Hesus. 5-6 Amatalakakhapa tentu gafu ta nepasikkal natekamuy ya damag ni Afu Hesusen nga ne-tuldu mi tekamuy. A gafu ta nedagga kamteHesus a pinasinapanna kamhapa ta amumuy ikid napakauhohugmuy ta uhohugnaen. 7 A awan mantu ta kurang na neatadKahalwa na Namaratu ta pakapangwamuy,te malalaki kam la mangipaita ta ngaminkiden pakapangwa na Kahalwa na en addetta lattog na Dafu tamen Hesus nga indagantam. 8A intu hapa la ya mangpasikan teka-muy addet ta pagaddetan na, petta awansangaw ta pangihuyan na tekamuy ta arawna lattog na tekitam. 9 A mekatalak hapaya Namaratu nga mangpasikan tekamuy,te intu hapa la ya nangalap tekamuy pettamesipat kam ta Anak na en Hesus Kristunga dafu tam.

Ya Itabarang Ni Pablu Ta MagkakattwayKiden

10 Itta hapa ya pakikekallak ku teka-muy, kahkahulun, gafu ta ngagan na Dafutamewan Hesus, te mappya ta paggagittanmuy ya nonot muy ikid na uhohugan muy,petta awemuyminamagkakattway am awamagtatakday kam mina ta ngamin nono-tan muy ikid na pagbabidan muy. 11 Teya nadamag ku teg Klowe gafu tekamuya magkakattway kam kan gafu ta pag-tatapil muy. 12 A kuman na magtatapilkam, kunku, te ya uhohug kan na kad-wan a “I Pablu ya dagdagan mi,” kundakan. A ya uhohug kan na kadwan a “IApolos ya dagdagan mi,” kunda kan. Ata kadwan paha a “I Pedru ya dagdaganmi,” kunda kan. A pahig na kadwan tamalmalalaki kid paha, te “Intu la dagdaganmi i Hesus Kristu,” kunda kan. 13 A kumannanapispissangmantu ya bari ni AfuHesusgafu ta pagkakattway muy. Ammi i Pabluhud ya nagappa en nga nangikaru ta liwat

1 Korinto 1:14-16 258 1 Korinto 2:2muy? A i Pablu hud ya nesipatan muytekamuyen nagzigut?

14-16 Matalakak te bakkan ta iyak yanangzigut tekamuy, petta awan ta man-gibar ta iyak ya nesipatan na ta nepagzigutna. Intu la amuk nga zinigut ku i Krispuikid ni Gayus. Ay on, zinigut ku hapaig Istebanya ikid nga mamattama. Ammimaski kunna ten a bakkan ta iyak ya nesi-patan da am awa i Afu Hesus. A awan taamuk ta zinigut ku ta kadwan kiden. 17 Tebakkan ta yen ya pake nangidobanni HesusKristu teyak petta mangzigutak ta tolay,te intu la patarabaku na teyak ya mangi-padangag ta damag na nepangikaru ni AfuHesus ta liwat tam kiden. A awek hapapake inasinan ya paguhohug ku ta pangi-padangag ku, talo am aweda pake nonotanya pakapangwa na pasi ni Afu Hesus gafuta kalalaki na paguhohug ku. 18 Te yametawag kiden nga itta ta dalan na kaperdida a idadula da ya bida na nepangikaru niHesus ta pasi na en, ammi tekitam nga ittata dalan na pangikerutan na Namaratu anaparuba tanan ya pakapangwa na gafu tapangurug tam ta bida na pasi ni Hesusen.19 te ya uhohug na Namaratu ta lebru na ena“Abakankuya kalalaki namasistemakiden,

a melogot kid sangaw gafu ta sis-tema da,” kunna.

20 A awan mantu ya pagkappyananna kalalaki na masistema kiden, ikid nanakaadal kiden, ikid na malalaki kidenmakidibati. Te ya kalalaki na Namaratuewan a pinagbalin na ya kalalaki da ta awanta kapkappyan, 21 petta bakkan ta kalalakida en ya gafu na pakkamu da tentu. Agafu ta ilogot na kid na kalalaki da en aikayat na Namaratu tamekerutan kidminagafu ta pangurug da ta ipadangag mi tekid.Ammi kadulayan na te pahig na kadwan taawan ta kapkappyanna ipadangagmi. 22Teya Hudyo kiden a ipapilit da ta itta minaya ipaita na Namaratu ta pakapangwa natekid petta kurugan da. A ya Giregu kidenhapa a intu la kurugan da ya megitta en taamu da en. 23 Ammi intu la ipadangag mii Hesusen nga Mangikerutan tekitam gafuta pagappa na en ta krus. A ya ipadangagmi en ya magpābbag ta nonot na Hudyokiden, a pahig na Hentil kiden ta awan takwenta na. 24Ammi maski kunna ten a itta

hala ya kappyanan na tekitam mangurugnga inalap na Namaratu nga Hudyo pasebakkanen ta Hudyo, te ya pasi ni Hesusya pakkamun tam ta kalalaki na Namaratuewan ikid na pakapangwa na en. 25Amaskiam idadula na tolay kiden ya damag napangikaru ni Hesus ta liwat tam kiden amalmalalaki hala ya idadula da en ammi takalalaki da. A pahig da hapa ta makafuy yaDyos nga ipadangag mi, ammi ya pahig daen ta makafuy a masmasikan haman ammita kasikan na tolay.

Ya Kasasaad Na Pinili Na Namaratu26 A yen mina nonotan muy, kahkahu-

lun, ya kasasaad muy ta nepangalap naNamaratu tekamuy, te manmano tekamuyya malalaki ta kuman na pangikwenta natolay, a manmano tekamuy ya itta tu-ray na, a manmano tekamuy ya anak namaba-nang. 27 Ammi maski awan kan takalalaki muy ta kuman na pangikwenta natolay a ikamuy hala ya pinili na Namaratuewan, pettamamatan ya kadwan kiden ngapumahig ta itta ya kalalaki da. A pinilina ya makafuy petta mamatan ya masikankiden. 28A maski ya awan kiden ta saad danga idadula na kadwan kiden a yen kid yapinili na Namaratu, petta imitta ya awan,a imawan hapa ya itta, 29 pettam kumanenhapa a awanpulus tameparayag na tolay taatubang na ewan. 30Ammi gafu ta kalalakina en a nedagga na kitam te Hesus Kristu,petta intu ya kalalaki tam, te intuhapa la yanekwenta na Namaratu ta katunung tam,ikid na kappya tam, ikid na nepagpaga tamta liwat tam kiden. 31 A yen ya gafu nauhohug na suraten ta“Awetam mina dayawan ya bari tam, te

intu mina dayawan tam ya Dafutamewan gafu ta allak na tekitam,”kunna.

2Ya Gagangay Na Pangipadangag Ni Pablu

1 A ta kuman na iyaken, kahkahulun,teyaken umange nangipadangag ta damagna Namaratu tekamuy a awek naguhohugta malalaki ikid na maumag na uhohugtekamuy, 2 te ya itta en hapa la ta nonotkin a awan ta takwan na pakolangan kuta ipadangag ku tekamuy am bakkan teHesusen ikid na nepasi na en ta krus gafu

1 Korinto 2:3 259 1 Korinto 3:5tekitam. 3A teyaken nangituldu tekamuy akuman namakafuyak, amedyo nagpapilpi-gak hapa gafu ta burung ken ta paguhohugku tekamuy. 4 A yen ta awek nakauhohugtekamuy ta malalaki na uhohug nga man-gayayyaw tekamuy, te intu la nekatalakku ya pakapangwa na Kahalwa na Nama-ratu petta intu hapa la ya mangipasikkalta uhohugan ku tekamuy, 5 pettam kuma-nen a bakkan mina ta kalalaki na tolay yapangurugan muy am awa pakapangwa naNamaratu ewan.

Ya Kalalaki Nga Iatad Na Kahalwa Na Na-maratu

6 Ammi maski kunna ten a itta hala yamalalaki na bida nga ipadangag mi ta nag-tuyag kiden nga mangurug, ammi bakkanta kuman na gagangayen kalalaki na to-lay, a bakkan hapa ta kuman na kalalakina akkimohayan kiden nga magturay taarawin yan, te maperdi kan sangaw yapakapangwa da. 7 Ammi intu la ipadangagmi ya kalalaki na Namaratu nga awenanaamu ta idi. Te ta kawan para la nangamin kiden napadday a dana nanonotna ta ikallak na kitam, petta mesipat kitamta kalalaki na en gafu ta pasi ni HesusKristu. 8 Ammi ya akkimohayan kiden ngaanitu nga magturay ta arawin yan a awedaamu ya itta ta nonot na Namaratu, te amamu da mina a aweda mina nepapapasi yaDafu tamewan nga sekalalaki, petta awenamina nagdulot na uray na Namaratu ewan.9 Ammi ya uhohug na takdayen surat talebru na en a“Addu ya neparan na Namaratu gafu

ta mangidduk kiden tentu ngaawena maita na tolay, ikid naaweda madangag, ikid na awedamanonot,” kunna,

10 Te ya Kahalwa na Namaratu ya mangi-tuldu ta neparan na en tekitam, te intuhapa la ya mangipakamu ta ngamin kidennelemad na Namaratu.

11 Ta kuman na ikitam tolay a awetamhaman amu am anu ya itta ta nonot nakagitta tam tolay am aweda ibar tekitam.A kumanen hapa ta Namaratu, te awetamamu ya nonot na am bakkan ta Kahalwana en ya mangipakamu ta nonot tam. 12 Abakkan mantu ta kuman na anitu ya man-gituldu tekitam, te napasinapān kitam hudla ta Kahalwa na Namaratu ewan, petta

awetamminamakilavun ta kumanna awankiden mangurug, am awa amu tam minaya ngamin kiden neparan naNamaratu ngaiatad na tekitam. 13A yen hapa ya bidanmitekamuy, ammi bakkan ta intu uhohuganmi ya seasinen nga uhohugan na malalakikiden maguhohug, te intu la uhohugan miya ituldu na Kahalwa na Namaratu tekami.A yen hapa ya ipasikkalmi ta ngamin kidenpagyanan na Kahalwa na en.

14 Ammi ya tolay kiden nga awan parala nauli ya nonot da a aweda kurugan yaituldu na Kahalwa na Namaratu, te awan takwenta na tekid. A aweda hapa maawatan,te awena mabalin am awena iparikna naKahalwa na Namaratu tekid. 15 Ammi yatolayen nga pinasinapan na Kahalwa naNamaratu a marikna na ya ngamin gafuta Kahalwa na Namaratu tentu. Ammiawan ta makarikna tentu, te ya uhohug nasuraten a16 “Itta hud ya makkamu ta nonot na

Namaratu, petta iparikna na minatentu?” kunna.

Ammimabalin ta marikna tam ya nonot nate itta tekitam ya nonot ni Hesus Kristu.

3Ya Pangihuya Ni Pablu Ta Pagkattway Da

1 Ammi teyaken nangituldu tekamuy,kahkahulun, a kuman na awemuy hamannegitta ta pinasinapan na Kahalwa na Na-maratu, te kuman kam para la na abbing,te dagdagan muy haman ya kuman nagagangay na awan kiden mangurug. 2 Ayen ta awek nepakan ya kuman na bilsagna uhohug na Namaratu tekamuy am awagattak na la en, te kuman na awemuypara la makalintuk ta matuyag na bida. Amaski ta ayanin awemuy para la malintuk,3 te intu para la dagdagan muy ya kumangagangayen nonot muy ta idi gafu ta mag-impaspassil kam, ikid na magintaptapilkam. Parigan muy mantu la ya gagangayna awan kiden mangurug. 4 Te ya uhohugna takday a“Awan ta takwan na ikayat ku mangituldu

teyak am bakkan te Pablu,” kunna.“I Apolos hapa ya ikayat ku,” kunna hapa

na takday.Amegitta kammantu ta kuman na awan

kiden mangurug. 5 Ammi itta hud yakwenta mi ni Apolos, te daddoban kami

1 Korinto 3:6 260 1 Korinto 4:2la na Namaratu ewan nga mangituldutekamuy ikid na nangurugan muy te AfuHesus, ammi intu la tinarabaku na tag-takday tekami ya kuman na nepatarabakuna Dafu tamen tekami. 6 Iyak ya kumanna nagmula en, a i Apolos ya kuman nanagsibug, ammi Namaratu hapa la ya nag-patuhu ikid na nagpadakal ta mula kiden.7 A awan bale mantu am inya ya nagmulaikid na nagsibug, teNamaratu ewanhala yamangpadakal ta mula kiden. 8 A kumanennaggitta hala ya nagmula en ikid na nagsi-bugen, a azo masagolyatan kid sangaw tamegitta ta tinarabakuda. 9Te ikamini Apo-los a maggitta kami nga magtarabaku tapatarabaku na Namaratu tekami, a ikamuyya kuman na uma na.

Ya Keangarigan Na Mangurug KidenA ta kuman na takday para keangari-

gan a ikamuy hapa ya kuman na bali nganepapatayuk na Namaratu. 10 A gafu tapangpasikan na teyak a kumannak hapa namalalaki na kalapintero nga mangitunglakta kuman na arigi na bali na en, a ika-muy hapa sangaw ya mangibalin ta balien. Ammi mappya ta pake appiyan natagtakday tekamuy ya pangibalin na tabali en, 11 te awena mabalin ta talin naya netunglak ken, te awan ta takwan napakapatayukan na bali na Namaratu ambakkan la te Hesus Kristu. 12-13 A pakepilin muy mantu ya ibalin muy ta balien, te maparuba sangaw ta afuyen taloam malogon maapang. Te am kuman namagdalikompormi na kayu ikid na huluikid na gahut ya ibalin muy a kenga san-gaw ya ngamin nagbannagan muy. Ammiam kuman na balituk ikid na pirak ikidna mangina kiden batu ya ibalin muy amagnayun hala sangaw.

A pake mepasikkal mantu sangaw amanu ya tinarabaku na tagtakday tekitamngamangurug. Te am ittan sangawya arawna datang ni Afu Hesus a ya kuman na afuyna en sangaw ya mangparuba ta ngamintinarabaku tam, petta maita am itta yakappyananna ono awan. 14A amangariganta awena maapang na tinarabaku tam tapangparuba ni Afu Hesus a maatadan ki-tam hala sangaw ta sagolyat tam. 15 Ammiam kuman na maapang ya tinarabaku nakadwan a kenga mantu sangaw ya ngamin

nagbannaganda, amaggemesipat kidhapasangaw ta kaapang na tinarabaku da en,ammi melillik hala sangaw ya kahalwa dagafu ta pangurug da.

16A yenmina ya nonotanmuy, kahkahu-lun, te ikamuy mangurug ya kuman nabali na Namaratu ewan, te magyan halatekamuy ya Kahalwa na en. 17 Ammi amitta tekamuy ya kuman na mangtapangonomangkutkutet ta bali na en aNamaratuhapa sangaw ya mangpa-gang tentu, teneduma na ya bali na en petta magserbitentu. A ikamuy ya nekwenta na ta bali na.

Ya Kakurugan Na Kalalaki18Awemuy mantu paayayyaw, kahkahu-

lun, gafu ta kalalaki na sistema muy, te amintu ikatalak muy ya gagangayen sistemana tolay amapmappya ta iwaradmuy pettakuman kam na makilavun, petta malalakikam sangaw ta sistema na Namaratu ewan.19 Te maski am anu ya kalalaki na sistemana tolay a awan ta kwenta na ta uray naNamaratu, te ya nebar na ta takdayen surata“Sikwatan na Namaratu ya malalaki kiden

gafu ta sistema da en hapa la,”kunna.

20A ya uhohug na takday ha na surat a“Amu na Namaratu ya nonot na malalaki

kiden, a awankan ta kapkappyannanonot da,” kunna.

21-22A yen ta ibar ku tekamuy, kahkahulun,ta awan mina ta magparayag gafu ta pinilina en nga mangituldu tentu. Te maskiam Pablu, ono Apolos, ono Pedru, a samagserbi kami ngamin ta kumanna tagabumuy. A maski am anu ya pinaratu naNamaratu ta paglelehutin a samesipat kamta ngamin. Parefu kam seangat, a parefukam sangaw masi. Sa mesipat kanan taarawin yan, a kumanen hapa sangaw tadumatang. 23Ammi maski am kwa muy yangamin a kwa na kam ni Hesus, a kwa naNamaratu ewan i Hesusen.

41 Mappya mantu, kahkahulun, ta ik-

wenta da kami ta daddoban la ni HesusKristu, te ikami ya nekatalak na ngamangi-padangag ta awena en nepakamu na Na-maratu ta popolu kiden dadagkal. 2 A gafuta nekatalak na kami a mappya mantu taidulot mi la idulot ya ngamin patarabaku

1 Korinto 4:3 261 1 Korinto 4:20na tekami. 3 Ammi am takwan ya uraymuy teyak a awek la burungan, te awanbale teyak am anu ya uray muy, kumanenhapa ta uray na kadwan kiden, te maski aminya na tolay a awan haman ta makkamunga magimbestigar teyak, te awek hapaimbestigaran ya barikin. 4 Awan ta amukta pangilogot ku ta Namaratu, ammi maskikunna ten a bakkan ta yen ya mangibarta kawan na liwat ku, te Namaratu la yamakkamu am kustu ya tarabakuken tentuono awan. 5Mappya mantu ta awetam ka-ma la padulayan ya ikattolay tam ta awenapara la datang na Dafu tamewan, te amdumatang na a intu sangaw ya mangpalat-tog ta ngamin kiden melemad, a ibar nasangaw ya ngamin kiden razon na nonottam. A yen sangaw ya pakadangag tam tauray na Namaratu ta tagtakday tekitam.

Ya Pangihuya Ni Pablu Ta Pagparayag Da6 A intu nabidak tekamuy, kahkahulun,

ya gagangay mi ni Apolos, petta ikamimina ya parigan muy, petta intu la dagda-gan muy ya kuman na nesurat ta lintigen,pettam kumanen a awemuy sangaw mag-parayag gafu ta pilin muy nga mangituldutekamuy. 7 Te itta hud ya katununganmuy nga mangidaduma ta tolay? A maskiam itta ya amu muy nga awena amu nakadwan a bakkan hud ta Namaratu ewan yanangiatad ta amu muy? A am kakuruganta intu ya nagafun na a anu kawagan namantu ta iparayag muy?

8 Kuga malalaki kam pon, te amu muyna ya ngamin, a awemuymasapul ya ituldumi. Mappya te ittan tekamuy ya ngaminpakapangwa na Kahalwa na Namaratu, anapnapolu kanan ammi tekami nga mag-turay ta kuman na ari. A am kakuru-gan mina ta magturay kanan a matalakakhapa, te nabalin na mina ya pangituldu mitekamuy amakipagturay kamin hapa teka-muy. 9 Ammi ta kakurugan a awena parala mabalin, te ikami nga turin ni Hesus akuman na pinaakban na kami na Namaratuammi ta kadwan kiden tolay, te nagbalinkamin haman ta kuman na nabalud kidennga ipabuya da kapye da papasin, te maitahaman na ngamin tolay kontodu anghel

ya pagdakat na katolay mi. 10 *Addet taayanin a kanayun makurang ya kanan miikid na inuman mi, a napispissang ya pag-barawasi mi, a napalpaluk kami, a awemimakaintak te awan ta kabukodan na pag-dulotanmi. 11Amazigatan kami ngamaga-pag ta magserbi tekami, te magbanbannagkami haman. A am itta ya mangigagedtekami a sagolyatan mi ta mappya. A ammatapangan kami a attaman mi la. 12 Aam mapadpadulay kami a mappya la yaitabbag mi. Nagbalin kamin ta kuman nahugta na kadwan kiden tolay, te ikwentada kami ta kuman na tapang na paglele-hutin. 13 Awan kami kan ta nonot gafuta pangipadangag mi ta damag ni Hesus,ammimappya tekamuy te senonot kam de,te awan haman ta mangtapang tekamuy.Makafuy kami kan, ammi tekamuy a mat-urad kam de, ikid na madayawan kam, aikami ya medadula.

14 A maski am isurat ku ya kumanin nauhohug tekamuy a awemuy mina pahig taamāmatan ta kam, te tabarangan ta kam lagafu ta ānāk ta kanan nga iddukan ku. 15Temaski am addu ya mangituldu tekamuy aiyak hapa la ya nekwenta ta dama muy, tenagbalin kam ta kuman na ānāk ku kidengafu ta pangurug muy ta damag ni HesusKristu nga nepadangag ku tekamuy. 16 Aikayat ku mantu ta makigitta kam teyak.17 A yen ta dinob kun i Timotyo nga man-gituldu tekamuy, te intu hapa ya kuman naanak kin nga iddukan ku ikid na ikatalak kugafu ta pangurug na te Afu Hesus. A ibarna ha sangaw tekamuy ya ngamin kidengagangay na tarabakuk ikid na pangurugku te Hesus ta kuman na itulduk ta ngaminkiden mangurug ta ngamin eyan ku.

18 Ammi ya kadwan kidina tekamuy anagparayag kid na, te ibar da kan ta awekmaturad nga magtoli umatubang tekid.19 Ammi eyak hala sina ta mavit am itulukni Afu Hesus, a pasikkalan ku sangaw amitta ya makkwa na magparayag kidina ngamegitta ta uhohugan da. 20 Te am kakuru-gan ta nesipat kid na hapa ta pangikerutanna Namaratu a bakkan mina ta uhohugda la ya mangpasikkal am awa tarabaku

* 4:10 Nauli ya katunud na bida kiden ta bersikulo 10 addet ta 13, petta matarus ya bida. Te ya bida ta bersikulo 10ta kadwan kiden Bibliya a dumagdag ta bersikulo 12, a nagbalin ta bersikulo 13,

1 Korinto 4:21 262 1 Korinto 6:3da en gafu ta pakapangwa na Namaratutekid. 21 A ikamuy mantu ya mangnonotam imanu sangaw ya paguhohug ku tadatang ku tekamuy, te am usutānmuy la yakuman na parayag muyen a mappya san-gaw ta ihuya ta kam. Ammi am nagbabawikanan a maita muy sangaw ya pangiddukku tekamuy ikid na kasippat na nonot kin.

5Ya Pangihuya Ni Pablu Ta Pagkillu Na

Nonot Da1A ya takday para na dulay nga nadamag

ku tekamuy a ya kagitta muyen mangurugya mangdorug kan ta bakkanen ta atawana. Ammi pake kaamamatan para ya liwatna te intu kan kadallawan na ya atawana dama na en. Addu ya mangadallaw taawan kiden mangurug, ammi awan parata nadangag ku tekid nga mangadallaw taatawa na dama na ta kuman na itta entekamuy. 2 A anu haman ta iparayag muypara la ya pangurug muy am ituluk muy lata makigimung tekamuy ya mangadallaw?Mapmappya hud la ta magdamdam kammina, a dugiman muy mina ya nakali-watina nga makigimung tekamuy. 3-5 Amaski am awanak tekamuy a kuman naitta yak hala tekamuy gafu ta pakimallakta kam. A gafu ta pinatudunan nak hapani Afu Hesus a uray kun ta pa-gangan muymina ya nakaliwatina. Te am nagkakampatkanan sangaw a itta yak hapa tekamuy gafuta pakapangwa ni Afu Hesus, a yen ta ibarku tekamuy ta ituluk muy ya nakaliwatinate Satanas petta pagzigātan na ya bari naen, talo am magbabawi sangaw, pettamkumanen a mekerutan sangaw ya kahalwana en ta araw na datang ni Afu Hesus.

6 Awan mantu ta kapkappyan naparayag muy am itta para la ya dulaytekamuy. Awemuy hud manonot ta amtagorayan muy la ya dulay na tarabaku tamakigimung kidina tekamuy a umalasighala sangaw tekamuy ngamin. 7 Mappyamantu ta azin muy ya dulayen tekamuy,petta awan sangaw ta pakadulayan muy.Te yen ta neatang ni Hesus ya bari na engafu tekitam, petta sa mabaggawan kitamta kadulay tam. 8 A mappya mantu ta amkada maggagimung kitam a pake nonotantam ya nepangikaru ni Afu Hesus ta liwat

tam kiden, a awetam tagorayan ya dulayta pakikahulun tam, te mappya hud la tapagtalekudan tam ya dana en gagangaytam, petta mangdayaw kitam ta matunungikid na mappya na nonot.

9Nonotan muymina ya nesurat ku teka-muy ta idi, te “Awemuy la makikahu-lun ta tolayen nga mangadallaw,” kunkupaen. 10-11 Ammi bakkan ta intu bidanku ya awan kiden mangurug, am awakagitta muyen mangurug nga magliwat.Te am intu mina lillikan muy ya ngaminkiden mangadallaw ikid na maginggum,ikid na magtakaw, ikid na makimallak tatakwan na dyos a masapul mantu ta e kamta awan ta totolay. Ammi intu hud labidan ku ya kagitta muyen mangurug ngamagliwat, te maski am mangadallaw onomaginggum, ono makipagdayaw ta tak-wan, ono mamadpadulay, ono magillaw,ono magtakaw a awemuy la sumisi-gedtentu, ikid na awemuy makikkanan tentu.12-13 Ammi ya awan kiden mesipat ta pan-gurug tam a bakkan haman ta iyen kid yapa-gangan tam, te Namaratu hala sangawyamakkamu ta isina kid. Ammi ya mesipatkiden tekamuy ta paggagimungan a map-pya ta yana kid ya pa-ganganmuy amdulayya tarabakun da. Yen ta dugiman muymina ya nakaliwaten nga kinan ku pettaawena mesipat tekamuy.

6Ya Tabarang Ni Pablu Ta Mangidarum

1 A itta hapa ya tabarang ku tekamuygafu ta pangidarum muy. Te am itta kanya pangpaliwatan muy ta kabagis muy aidarum muy kan. Ammi anu kawagan nata emmuy idarum ya kabagis muyen taatubang na awan kiden mangurug? Map-pya mina ta kagitta muy kiden mangurugya makkamu magimbestigar tentu, ikidna magnonot ta pangpa-gang da tentu.2 Awemuy panaw amu ta ikitam nga to-lay na Namaratu ya kauffunan na san-gaw nga mangibbal ta ngamin kiden to-lay ta paglelehutin? A am amu tanansangaw ya mangibbal ta ngamin tolay aawan hud ta amu muy petta ikamuy san-gaw ya magimbestigar ta assang la naproblema muy? 3 A awemuy de amu taikitam hapa sangaw ya magimbestigar ta

1 Korinto 6:4 263 1 Korinto 7:1anghel kiden ta langit? A awetam hudmantu amu ya magimbestigar ta ikatto-lay tam ta lutakin? 4 Am itta mantuya magpaimbestigar ta kabagis na en aaweda mina ange ta atubang na awan ki-den megitta ta nonot muy. 5 A bidan kuya kumanin tekamuy petta mamat kammina, te awan hud ta senonot tekamuy ngamakkamu magimbestigar ta pagtatapilānna magkakabagis? 6 Ammi ta kuman naikamuyina a idarum na takday ya kabagisna en, a pake dulay para te idarum na taatubang na awanmangurug. 7Ammimaskiam inya sangaw tekamuy ya mangabak taidarum na en a dana naabak haman gafu tanedarum na ya kabagis na en. Mapmappyamina ta attamanmuy la yamamaddayen tadulay ikid na magdarogas tekamuy ammita sakā mamadday kam hapa ta dulay.8Ammi ta kuman na ikamuyina a magliwatkam haman ta kadwan kidina tekamuy, adarogasan muy kid hapa maski am kagittamuy kiden mangurug?

9 Kuman na awemuy de manonot tamaski am inya ya mamadday ta dulay aawena sangaw mesipat ta pangikerutan naNamaratu. A awemuy mantu paayayyaw,te addu sangaw ya madugiman. Te ya ma-gatattug, ikid na makipagkultu ta sinangtolay, ikid na mangadallaw, ikid na bakla,10 ikid na magtakaw, ikid na maginggum,ikid na magillaw, ikid na mamadpadu-lay, ikid na tulisan, a awan sangaw tekidta mesipat ta pangikerutan na Namaratuewan. 11 Kumanen haman ya gagangayna kadwan kiden tekamuy ta idi. Ammitekamuyen nagzigut a nedagga kam te AfuHesus gafu ta pakapangwa na Kahalwa naNamaratu, a nekwenta na Namaratu tamatunung kam na tolay. A takwan namantu ya kasasaad muy, te binaggawan nakam ni Afu Hesus ta liwat muy kiden, a ne-gungay na kam ta dulayen ta paglelehutin.

Ya Pagserbi Na Bari Tam Kiden12 Gafu ta inubadan na kitam na Na-

maratu a “Mabalin mantu ta kwan kula ya ngamin ikayat ku,” itta ya kumin.Ammi bakkan haman ta kappyanan tamya ngamin ikayat tam. A maski am awanta mehangat teyak a awek ikayat megalutmaski ta awanen mehangat teyak. 13 Takuman na uray na kadwan a awan kan ta

ihangat na Namaratu nga kanan tam, tepinadday na kan ya sirat tam nga mak-agiling ta ngamin ikayat tam nga kanan.A gagangay kan ta kunna ten, te awenakan magnayun na sirat tam ikid na kanantam, te paggittan na kid sangaw azin naNamaratu. A yen hapa ya razon da tapangadallaw da. Ammi killu ya razon da,te bakkan haman ta iyen ya nepamaddayna Namaratu ta bari tam petta kadallawantam ya ngamin karagatan na bari tam,te gagangay ta magserbi kid mina te AfuHesus, a i Hesus hapa ya magserbi ta baritam kiden, petta matolay kitam sangaw.14 Te maski am masi kitam a tolayan nakitam hala na Namaratu ewan ta paka-pangwa na en ta kuman na nepangtolay nate Afu Hesus.

15 Kuman na awemuy de manonot tapinakabari ni Hesus Kristu ya bari tamkiden. A mappya hud ta igungay tam yabari tam tentu petta idagga tam ta barina makikadallawen? Madi haman. 16 Team makidagga ya tolay ta akikadallawen amekwenta kid na ta tatakday la na bari. Teya uhohug na Namaratu ta lebru na en a“Am nagatawan ya lalaki en ikid na bab-

bayen a mekwenta kid na ta tatak-day la na bari,” kunna.

17Ammi ikitam nga nesipat te Afu Hesusa nedagga hapa ya kahalwa na ta kahalwatam. 18A mappya mantu ta adayunan muyya makidorug ta awemuy atawa, te maskiam anu ya pagliwatān na tolay fwera la tapangadallaw na a awena mazigman na barina. Ammi yamakidorug ta awena en atawaa pagliwatān na hapa la ya bari na en, 19 tenonotan muy yan: ya bari muy kidina yakuman na bali na Kahalwa na Namaratu, tenesipat na ya Kahalwa na tekamuy pettapagyanan na kam. 20 A bakkan mantuta kwa tam ya bari tam, te ginātāng nahaman na Namaratu, te nekaru na kitam tanepangsaka ni Afu Hesus tekitam. Mappyamantu ta Namaratu ya madayawan gafu tatarabaku na bari tam kidin.

7Ya Ituldu Ni Pablu Ta Nagatawa

1 A ta ayanin a tabbagan ku hapa yapohut muyen nga nesurat muy teyak.“Mapmappyade ta awenapulusmakidorugna lalaki ta atawa na en?” kummuy.

1 Korinto 7:2 264 1 Korinto 7:24

2Ammi am gagangay ta kunna ten a awenahud sangaw ange makidorug ta bakkanenta atawa na? A mapmappya mantu ta ittaya atawa na tagtakday lalaki, a kumanenhapa ta tagtakday babbay. 3 A mappyahapa ta iatad na babbayen ya katununganna lalaki en, a kumanen hapa ta lalakien. 4 Te ya babbayen a bakkan la tentuya makākwa ta bari na en am awa atawana en hapa, a bakkan hapa ta lalaki enya makākwa ta bari na en am awa bab-bayen hapa. 5 A maski am bagu nagatawaono am nabayag na nga nagatawa a awedamina iituk ya bari da ta atawa da. Ammiam ikayat muy ta immangan muy bit laya pagdorug muy petta mapmappya yapakatagop muy ta pakimallak muy a ma-balin hapa am naggitta ya nonot muy.Ammi mappya hapa ta awemuy pabayaganya awemuy pagdorug talo am paruban nakam ni Satanas a e kam makidorug ta tak-wan gafu ta awemuy pakaguwad ta barimuy. 6 Ammi maski ibar ku yan tekamuya bakkan haman ta kuman na pakkwa naNamaratu tekamuy, ammi ibar ku la yakuman na mappya ta uray kin hapa la.7Pake ikayat ku tamegitta mina ya ngamintolay teyak nga awan maglahām, ammiamuk hapa ta magdaduma ya neatad naNamaratu ta tagtakday tolay.

8 A ya uray ku hapa ta awan kiden taatawa ikid na balu kiden a mappya am idu-lot da mina ya awan mangatawa ta kumanna iyak. 9 Ammi am aweda maguwad yabari da a mapmappya mantu ta makiatawaya babbay, a mangatawa hapa ya lalaki, temapmappya ta itta ya atawa da ammi taumalzub ya pagattug da.

10-11 A itta hapa ya ibar ku ta nagatawakiden, ammi bakkan la teyak ya nagafunna, te dana nebar ni Afu Hesus, te intunebar na ta awena mina makigungay nababbay ta atawa na en, kumanen hapa talalaki en. Ammi am angarigan ta dananegungay a mappya ta awena ha sangawmakiatawa, ammi am ikayat na makiatawaa mappya ta makikappya ta dana en atawana.

12-13 A ya ibar ku ta kadwan kiden teka-muy a uray ku la, te awan ta amuk nganebar ni Afu Hesus. Te am angarigan ta ittatekamuy ya dana nagatawa ta awan man-

gurug a awena mina makigungay tentuam ikayat na la makidagga na awanenmangurug. 14 Te ya awanen mangurug amesipat hapa ta bendisyon na Namaratuta pagatawa da gafu ta atawa na en man-gurug. Te am bakkan mina ta kunna tena awena mina mesipat na anak da kidenta bendisyon na Namaratu, ammi ta kaku-rugan a mesipat kid hala. 15 Ammi amangarigan ta ikayat na awanen mangurugya makigungay ta atawa na en manguruga pagurayan na la ten, te am kunna tenya ikayat na a maubadan mantu ya man-gurugen ta pagatawa da, ammi ikayat naNamaratu ta magmappya kid mina. 16 Team babbayen ya mangurug a nonotan namina ya atawa na en talo am mekerutanhapa sangaw gafu tentu, a kumanen hapata lalaki en.

Ya Metabarang Ta Mangpauli Ta KasasaadDa

17Mappya mantu ta am anu ya kasasaadna tagtakday mangurug ta nepangalap naNamaratu tentu a awena mina pagtaleku-dan ya kasasaad na en nga neatad na Na-maratu tentu, te yen ya itulduk ta ngaminkiden paggagimungan na mangurug. 18 Aam angarigan mantu ta Hudyo ka gafuta kabanggit mu a awem pagtalekudan yakaHudyom. A am bakkan ka ta Hudyogafu ta awem nabanggit a awem pahig tamabanggit ka mina petta magbalin ka taHudyo. 19 Te awan ta kwenta na kabanggitmu, ono kawan na kabanggit mu, te intu lamekwenta ya pangurug tam ta patarabakunaNamaratu tekitam. 20Amaski am anu yagagangayen tarabaku na tagtakday teka-muy ta nepangalap na Namaratu tekamuya idulot muy la ten. 21 Te am dana tagabukan ta nepangalap na Namaratu teko amakitagabu ka la. Ammi am pagurayanna ka na dafumen a maguray kan hapa.22Te maski ammakitagabu ka ta tolay a in-ubadan na ka ni Afu Hesus ta pakitagabumta dulay. Ammi ya awanen nakitagabu tatolay ta nepangalap na Namaratu tentu anagbalin hala ta kuman na tagabu ni AfuHesus. 23A gafu ta mangina ya nepangsakani Afu Hesus tekamuy a bakkanmina ta to-lay ya pakitagabun muy am awa Namaratuewan. 24 A maski am anu ya kasasaad muyta nepangalap na Namaratu tekamuy a yen

1 Korinto 7:25 265 1 Korinto 8:5-6la ya idulot muy ta kuman na pakitagabumuy ta Namaratu ewan.

Ya Ituldu Na Ta Awan Kiden Nagatawa25 A ta ayanin a tabbagan ku hapa ya

pohut muyen gafu ta awan kiden ta atawa.Awan ta amuk nga nebar ni Afu Hesus,ammi ibar ku la ya uray kin, te mekatalakhapa ya itulduk tekamuy gafu ta panguffunni Afu Hesus teyak. 26 A ta kuman na uraykin, gafu ta ittan ya zigat tam, a mappya taidulot na tagtakday mangurug ya kasasaadna en. 27 Te am itta ya atawa na a awenamina igungay, a am awan ta atawa na aawenaminamagapag ta atawa na. 28Ammiam ikayat na mangatawa a awan ta liwatna, kumanen hapa ta babbay, ammi ittahala sangaw ya zigat da nga mehulun tapagatawa da, a yen ta ilillik ta kam mina tazigat. 29 A ya ikayat ku uhohugan ta isin,kahkahulun, a tanagay na ya pagaddetanna arawin yan, a assang la ya araw tam. Aya seatawa en a mappya ta apolu nonotanna ya ikayat naNamaratu ta kumanna awa-nen ta atawa. 30 A ya magdamdamen hapaa apolu nonotan na mina ya ikayat na Na-maratu ta kuman na awanen ta damdam.A ya magayayaten a kuman na awanenta pagayayat na. A ya aggātāngen hapaa awena mina pakolangan ya ginatang naen. 31 A kumanen hapa ta ngamin kidenmagserbi tekitam ta lutakin, te tanagay kidna imawan.

32 Ikayat ku mantu ta awan tapakapoyungan muy, te ya lalaki en ngaawan ta atawa na a awan ta nonotan naam bakkan la ta patarabaku ni Afu Hesustentu, petta matalak hapa tentu. 33 Ammiya seatawa en a addu ya nonotan na tamagserbi tekid ta pagkatolay da, pettamamamallak na ya atawa na en. 34 Ayen ta nagkattway ya nonot na, te duwaya pakolangan na. Kumanen hapa tababbay, te ya awanen ta atawa a nonotanna ya ikayat ni Afu Hesus petta intu latatakday ya pagserbin na bari na ikidna angat na. Ammi ya babbayen ngaseatawa a addu hapa ya nonotan na tamagserbi tekid ta pagkatolay da, pettamamamallak na ya atawa na en. 35 Amaski bidan ku yan tekamuy a awena taihangat ku ya pangatawa na lalaki ikid napakiatawa na babbay, ammi uffunan takam la ta kappyananmuy, petta awanmina

ta pakatabtabangan muy ta pangurug muyte Afu Hesus.

36A am angarigan ta itta ya balatang ngaawena pakiatawan na dadagkal na kiden,otturu nonotan da sangaw ta aweda minaihangat, a mappya hapa am pakiatawan da,te awena dulay. 37 Ammi am awena ikayatmakiatawa na balatangen, a kumanenhapaya nonot na dadagkal na kiden gafu taawan ta mangipersa tekid, a mappya hapaam aweda pakiatawan ya balatang da en.38 Mappya mantu am makiatawa, a kuma-nen hapa am awena makiatawa.

39A ya babbayen nga seatawa a dulay ammakigungay ta atawa na en, te mappya taidulot da ya pagatawa da addet ta masi yatakday tekid. Ammi am nasin ya lalaki ena mabalin ta makiatawa ha ya babbayen taikayat na, ammi mappya ta intu atawan naya kagitta na en mangurug te Afu Hesus.40 Ammi ta kuman na uray ku a dakdakalpara ya talak na am awenan makiatawa.A kustu hapa de ya uray kin te itta hapaya Kahalwa na Namaratu teyak nga mang-panonot.

8Ya Metuldu Gafu Ta Kanan Nga Neatang

1A ta ayanin a tabbagan ku hapa ya uho-hugmuyen gafu ta panganmuy ta neatangda ta sinang dyos kiden. “Awan ta dulayam mangan kami, te sa amu tam haman tatulad ya atangan da kiden,” kummuy. Akakurugan yana, ammi bakkan haman taamu tamen ya mangatad ta kappyanan nakadwan kiden kabagis tam nga makurangya amu da, te mapmappya ta nonotan tamya pangidduk tam tekid. Te am intu laikatalak tam ya amu tam a yen sangaw yagafu na parayag tam. Ammi ya pangidduktam ta kabagis tam kiden ya mangpasikanta pangurug da. 2 Am itta ya magparayaggafu ta amu na a makurang mantu ya amuna. 3 Ammi am itta ya mangidduk a kaku-rugan ta itta ya amu na.

4A ya ikayat ku uhohugan tekamuy gafuta pangan muy ta neatang da ta sinangdyos kiden a amu tam ta tulad ya sinangdyos da kiden, te tatakday la ya Dyos. 5-6Amaski am addu kan ya dyos ta langit ikidna lutakin nga ibar na kadwan kiden tolayta dafu da a tekitam mangurug a amu tam

1 Korinto 8:7 266 1 Korinto 9:11ta tatakday la ya Dyos, a intu hala ya Damatam nga makkamu ta ngamin, a ikitam yamagserbi tentu. A amu tam hapa ta tatak-day la ya dafu tamewan nga Hesus Kristu,te intu ya pinagpadday na Namaratu tangamin, a matolay kitam hapa gafu tentu.

7 Ammi maski kunna ten a awena parala netug na kadwan kiden mangurug yakuman na amu tam, te pahig da para lata kakurugan ya sinang dyos kiden gafu tanapenam kid ta idi nga nangan ta atang.A am mehulun kid hapa nga makikkan taneatang gafu tekamuy a aweda ikwenta tagagangay la na igupan am awa nonotanda hud la ta atang, a intu la nonotan daya pagliwat da ta Namaratu, te medyomakafuy para la ya pangurug da. 8 Ammiawek ibar ta matalak ya Namaratu tekitamgafu ta kanan tam, te awan bale tentu amanu ya kanan tam. Te maski am man-gan kitam mina ta neatang a bakkan taiyen ya pangkatupagan na tekitam. A amawetam mangan a bakkan hapa ta iyen yapangsagolyatan na tekitam.

9 Ammi maski kunna ten a mappyata pake nonotan muy ya kwammuy taloammagamamangaw sangawyamakafuyenmangurug gafu tekamuy. 10 Te am an-garigan ta itta ya agagayan da tekamuy takapilya na sinang dyos da petta makikkanka tekid a mabalin ta maita na ka sangawna takday kabagis mu nga makafuy man-gurug. A gafu ta iko ya takday makkamu tangamin kappyanan, a tumurad hapa san-gaw ange makikkan tekamuy ta neatangmaski am pahig na ta dulay. 11 A gafu taamumen a pinerdim ya nonot na kabagismen nga nekerutan ni Hesus Kristu, te tu-muradmagliwat gafu teko. 12A gafu ta pin-erdim ya nonot na kabagis men nga maka-fuy a nakaliwat kan tentu, otturunakaliwatkan hapa te Hesus. 13 Am mabalin mantuta tumurad magliwat ya kabagis ku gafuta kanan ku a awek na mantu mangan taneatang, petta bakkan ta iyak ya gafu napagliwat na.

9I Pablu Mina Ya Parigan Da

1 Ammi anu haman ta kunna ten yanonot ku? Awenak hud inubadan ni AfuHesus petta magurayak mina ta ngamin

ikayat ku? A bakkanak hud ta turin ni AfuHesus? A awena hud nakipaita ni Hesusteyak ta kabalinan na pasi na? A bakkanhud ta ikamuy ya pakaitan ta tarabakukgafu ta panguffun ni Afu Hesus teyak? 2 Amaski am awena ibosag na kadwan ta turinnak ni Afu Hesus a dana amu muy, te iyakya gafu na pangurug muy tentu, a ikamuymantu ya pakaitan ta turin nak. 3 Ammigafu ta itta tekamuy ya awan mangurug taturin nak a imbestigaran dak. A yen ta pakeipasikkal ku, petta nonotan da mina.

4 Pahig muy de ta awan ta turay ku gafuta awek nakitandan tekamuy. Ammi maskikunna ten a awan hud ta katununganmi niBarnabas ngamangibar ta pagtolaymi gafuta bannag mi ta ituldu mi kiden? 5 A awanhud ta katunungan mi nga mangihulun taatawami ta kumanni Pedru ikid na kadwankiden turin ni Hesus ikid na kabagis nakiden, petta mesipat kid hapa tekami? 6 Apahig muy de ta magbannag kami ni Barn-abas ta takwan na tarabaku gafu ta awan takatunungan mi nga makitandan ta ituldumi kiden. 7 Ammi am itta ya magserbi takadwan a awan hud ta katunungan na ngamangibar ta iuffunna tentu? Ya suddalu enhud yamakkamu ngamagpaga ta armas nakiden? A awenahudmabalin tamagkakkapya nagmula en ta nemula na en? A ammagtaron ta kalding awena hud kakkapanya gattak na en? 8-9 Ammi bakkan la tagagangay na tolay yamangipasikkal ta isin,te dana yen haman ya netuldu na Nama-ratu ta lintig na en nga nepesurat na teMoses;“Am pagaggikan muy ya anwang muy a

awemuy busalan, petta makakanhapa,” kunna paen.

Ammi bakkan ta intu la bidan na ya kap-pyanan na anwang, 10 am awa kappyananna tolay hapa. A nepesurat na yan gafuta pangkenga na tekami nga ange mangi-padangag ikid namangituldu ta uhohug naen. Te gagangay ta ikatalak mi hapa yameatad tekami gafu ta bannagmi ta kumanna ange kidenmagaradu ikid namaggapas.

11 Ikami mantu ya kuman na nangim-ula ta uhohug na Namaratu tekamuy, tepagkappyanan na kahalwa muy. A madihud am mesipat kami hapa tekamuy ta

1 Korinto 9:12 267 1 Korinto 9:27pagkappyanan na bari mi? 12 *Intu minapagnonotan muy ya magtaron kiden tasimbaan na Namaratu ta idi, te nesipat kidnangan ta neatad na tolay kiden ta simbaa-nen. A ya nangatang kiden hapa ta agyanna simbaanen a nangan kid hapa ta ne-peatang na tolay kiden tekid. 13Akumanenhapa tekami ngamangipadangag ta damagni Hesus, te nebar na ta pagtolayan mimina ya pangipadangagmi. 14Temaski amitta ya gatut muy ta mappya ta kadwan ki-den mangituldu tekamuy a dakdakal paratekami. Ammi maski kunna ten awemihaman ibar ta mauffunan da kami mina, temapmappya ta attaman mi ya zigat mi ngamagapag tamagserbi tekami, petta awan tanonotan na tolay kiden nga magpabbag tadamag ni Hesus nga ipadangag mi tekid.

15 A yen mina ya nonotan muy, te maskiam itta mina ya kesipatan ku tekamuy aawek la ibar. A bakkan ta iyen ya pagsuratku tekamuy ta ayanin petta itta mina yaiatad muy teyak, te mapmappya ta masiyak mina ta bisin ammi ta patandanak ngamangipadangag ta damag ni Hesus. Te ampatandanakmina a kumanna awan sangawtameparayag ku. 16Temaski am ipadangagku ya damag ni Hesus a awena mabalinta yen ya iparayag ku, te yen haman yakuman na gatut ku tentu, a kakallakakna sangaw am awek ipadangag ya nebarna en teyak. 17 Am angarigan ta danauray ku mina nga ange mangipadangag amabalin ta indagan ku ya metandan teyak.Ammi bakkan haman ta kunna ten te ittahaman ya gatut ku ta nangikerutan teyak,a mappya mantu ta idulot ku ya nekatalakna en teyak. 18 Anu mantu ya sagolyat ku?Intu la sagolyat ku ya talak ku gafu ta awekipapaga ya pangipadangag ku ta damag niHesus, a yen ta awek mangibar ta meatadteyak gafu ta pangipadangag ku.

19 A maski am awan ta tolay nga mang-patagabu teyak a kuman na makitagabuyak hala ta ngamin tolay talo am itta yamaagagay ku tekid nga dumagdag te AfuHesus. 20 Te am itta yak ta kagittak ki-den nga Hudyo a dagdagan ku hapa yagagangay da kiden. A kurugan ku hapa yalintig da kiden nga nesirak ni mina Moses

tekid, petta mayat kid hapa magdangag taipadangag ku tekid. Ammi maski kuruganku ya lintig da a bakkan ta yen ya ikatalakku ta mangtolay teyak. 21 A am itta yakhapa ta Hentil kiden nga awanmakkamu talintig na Hudyo kiden amakigitta yak hapatekid, talo am itta hapa ya mapadagdag kutekid. Ammi awek dumagdag ta pagsoysoyda ta Namaratu, te kanayun kurugan ku yapatarabaku ni Afu Hesus teyak. 22 A amitta yak tamangurug kidenngamedyo killupara la ya pangurug da a igittak hapa yabarik tekid, petta malogon kid hapa mag-dangag ta itulduk tekid. Te maski am anuya gagangay na tolay a igittak la ya bariktekid talo am mekerutan kid mina gafu taipaitak tekid. 23A yen ta kanayun nonotanku am anu ya megitta ta damag ni Hesus,petta mesipatak hapa ta pagkappyanan naipadangag ken ta kadwan kiden.

24 Pake nonotan muy mina ya gagangayna magkainnabak kiden nga magbilag, temaski am samagbilag kid a yamangabakenla ya maatadan ta sagolyat. A kumanenhapa mina tekamuy, te mappya ta pakeikakinan muy ya mangidulot ta pangurugmuy petta itta hapa sangaw ya sagolyatmuy. 25 Te am magtrening ya magbilagkiden a azin da ya ngamin kiden dulay ngamagpakafuy ta bari da. A addu hapa yaattaman da ta mazigat, petta maatadan kidsangaw ta barobu na mangabak. Ammiintu la sagolyat da ya don na lanut ngamagkatang sangaw. Ammi tekitam ngamangurug a maatadan kitam sangaw tasagolyat nga magnayun. 26 Am para iyakhapa la a awek mantu parigan ya magbi-lagen nga awan makkamu ta datangan na,te pake patunungan ku hud la ya kumanna agbilag ku. A awek hapa parigan yamagboksing ta bakkabakkan, 27 te pena-man ku ya barikin ta zigat, a iturayan kuta mappya. Te am awek hapa isipat yabarikin ta itulduk ta kadwan a mabalin tamelogotak hapa ta pagaddetan ku.

10Ya Tabarang Ni Pablu Gafu Ta Sinang Dyos

Kiden* 9:12 Ya bida ta bersikulo 12 ta kadwan kiden Bibliya a yen ya nagbalin ta bersikulo 14 ta isin petta matarus ya bida.

1 Korinto 10:1 268 1 Korinto 10:221 Mappya ta nonotan muy hapa,

kahkahulun, ya pakelogot na dadagkaltam kiden nga pinohet ni mina Moses talugar na Egipto ta palungu na araw. Tetekiden nagtugut a sa nasigongan kid takulam na Namaratu, a sa nakadakit kidhapa ta nepaggungay na bebayen. 2A gafuta pagyan da ta addun na kulamen ikid nahahat na danumen nga naggungay a yenya kuman na nepagzigut da ta pangurugda te Moses. 3 A sangaw sa nangan kidhapa ta nanna en nga neatad na Namaratutekid ta kalafukanen, 4 a sa uminum kidhapa ta danumen nga pinagarut na tabatu en. Ammi takwan na batu ye-yen,te pakaitan ta nehulun hapa i Hesus Kristutekid ta awena en para la nagbalin ta tolay.5 Ammi maski sa nesipat kid ta isin kidna bendisyon a pake assang la tekid yapinagdulot na Namaratu ta bagu en lugarda, te nasesenut nasi ya kadwan kiden, anekutukutet ya bari da ta kalafukanen.

6 A iyen kid mina ya nonotan tam, pettaawetammina karagatan ya dulay ta kumanna ikid. 7 A awemuy hapa makipagdayawta sinang dyos kiden ta kuman na ikid, teya nebar ni mina Moses ta surat na en gafutekid a“Nekabalin da nangatang ta sinang dyos da

en a nagtogkok kid, kapye da nan-gan ikid na uminum ta neatang daen, kapye da nagsasala ikid na na-galikkad ta dulay,” kunna ta suratna en.

8 Awetam mantu makidallaw ta kuman nakadwan tekid, te pina-gang na kid na Na-maratu, a nagpasi ya dwafulutallu ributekid ta takday la na araw. 9A awetamhapaparuban ya Namaratu ta kuman na kadwankiden, te addu ya nagpasi tekid ta dagat naulag kiden nga dinob na Namaratu tekid.10Aawetamhapa libakanyaNamaratu gafuta zigat tam ta kuman na kadwan kiden, tepinapasi na kid na anghelen nga dinob naNamaratu.

11 A ya ngamin kiden dumatang tadadagkal tam kiden ta idi a nepalubusna Namaratu gafu tekitam, te nepesuratna hapa ya netuldu na tekid, petta ittahapa ya pagnonotan tam, te tanagay na yapakadatang tam ta pagaddetan na arawin

yan, a abikan na ya pangpa-gang na Na-maratu ta awan kiden makanonot. 12 Aam pahig muy ta awemuy maayayyawgafu ta malalaki ya pangurug muy a pakeimugudan muy mina talo am melogot kamhapa. 13 Ammi maski am anu ya naparubamuy nga pakaayayyawan ono pagzigātāna gagangay haman ta yen ya pinarubana ngamin tolay. Ammi mekatalak halaya Namaratu nga manguffun tekamuy, teawena ipalubus ta maparuba kam ta awe-muyen maattaman, te maski am anu yapakaparuban muy a daggan na Namaratuya pakaattam muy, petta itta ya pagalikinmuy ta pagliwatan.

14 A mappya mantu, kahkahulun, taumadayu kam ta pangatangan da ta sinangdyos kiden. 15 *A pake nonotan muy hapaya ikayat ku uhohugan tekamuy, te awekhaman ibar ta kakurugan ya dyos da kidennga atangan da, anna awek hapa ibar tadumatang sangaw ya dulay tekamuy gafuta pangan muy ta iatang da en, 16 ammiawek ikayat ta mesipat kam ta anitu, te amitta ya iatang da a ya anitu na sinang dyoskiden ya ātāngān da. 17 Gafu ta senonotkam a nonotan muy mina am kustu ya ibarku tekamuy gafu ta inuman tamen ikid nakanan tamen ta kada paggagimung tam.18 Te ya inuman tamen nga pakimallaktam a yen ya pakesipatan tam ta daga niHesus Kristu. A ya panen hapa nga pag-babingayan tam kapye tam kanan a yen yapakesipatan tam ta bari ni Hesus. 19A gafuta tatakday la ya panennga kesipatan tamayen hapa ya mangatad ta pagtatakday tammaski addu kitam. 20 Kumanen haman taidi ta Hudyo kiden nga nangatang ta Na-maratu, te am kada nangan kid ta neatangda tentu a nesipat kid hapa ta Nama-ratu. 21 A am makipaginum kam mantu tapanadamdaman tam ta daga ni Afu Hesusa had kummuy para ange makipaginum takwa na anitu kiden? Kumanen hapa ammakikkanan kam ta neatad ni Afu Hesus ahad kummuy para makikkanan ta neatangda en ta anitu? 22 Ikayat muy hud tamangahugu ya Dafu tam? A mabalin hudtamagammamuy ya pangpa-gang na teka-muy?

* 10:15 Ya bida ta bersikulo 19, ikid na 20 ta kadwan kiden Bibliya a yen ya imunnan ta isin, petta matarus ya bida.A ya bida ta bersikulo 15 ta kadwan Biblya a yen ya nagbalin ta bersikulo 17 ta isin.

1 Korinto 10:23 269 1 Korinto 10:1423 Ta kuman na uray muy a “Awan ta

mehangat tekitam,” kummuy. A kakuru-gan hapa yana, ammi mappya ta nonotantamyamappya en. Temaski ammepalubusya ngamin tekitam a itta hapa ya awanenmanguffun tekitam, ikid na awanen man-guffun ta ikattolay tam. 24 A mapmappyahud la ta nonotan tam ya kappyanan naikattolay tam, te bakkan la ta kappyananna bari tam. 25 A am ikayat muy gu-matang ta igupan muy ta dapun, a ma-balin hapa, ammi awemuy la pohutan amdana neatang da, 26 te kwa na Namaratuya ngamin paglelehutin kontodu ngaminmagyan ta utun na lutakin. 27 A am aga-gayan na kam na awan mangurug pettamangan kam ta bali na a e kam la manganam ikayat muy, a awemuy hapa pohutanam itta ya dana neatang da. 28 Ammiam itta ya makanonot nga mangibar teka-muy ta “Dana neatang da yan,” kunna, amappya mantu ta awemuy kanan, te pettaawena sangaw pahig ta usut kammagliwatgafu ta pangan muy. 29 Bakkan mantu tanonot muy ya burungan ku am awa nonotna nangibaren tekamuy. Am iyak a awekla kanan, te am kanan ku ya pahig na enta dulay a padulayan na mantu ya mappyateyak. 30 A maski am pakimallak ku apoluya neatang da en kapyek kanan a padu-layan nak hala sangaw gafu ta pangan ken,ammi awek ikayat tamapadulay yamappyateyak. 31Mappyamantu tamaski amanuyatarabakun tam, ikid na kanan tam ikid nainuman tam a dana nonotan tam mina yaNamaratu, petta intu ya madayawan gafuta ipalubus tam ta bari tam. 32 A awetamhapa pagurayan ya amu tam am ikazigmanna nonot na ikattolay tam, kompormi amHudyo, ono Hentil, ono kagitta tam kidenmangurug. 33Ya kuman na gagangay ku tabari kin a maski am anu mina ya ipalubusku ta barik a dana nonotan ku bit am anuya mappya ta uray na kadwan kiden tolay,te bakkan la ta kappyanan ku ya nonotanku am awa kappyanan na ngamin, talo ammekerutan kid hapa.

111 A mappya mantu ta iyak ya parigan

muy, te parigan ku hapa i Afu Hesus.

Ya Gagangay Mina Na Babbay Ta Paggag-imungan

2 A matalakak hapa tekamuy, kahkahu-lun, gafu ta kanayun nonotan muy ya ne-tulduk tekamuy, ikid na idulot muy la yapatarabaku ni Hesus nga netulduk teka-muy. 3 Ammi mappya ta ipasikkal ku paratekamuy ya gagangay na kaurnos tam, teya kasasaad ni Afu Hesus a intu ya ulu nalalaki en, a ya lalaki hapa ya ulu na babbay,a Namaratu ewan ya ulu ni Hesus. 4 Ayen ta am makimallak ya lalaki ta paggag-imungan ono ammangiuhohug ta ipakamuna Namaratu, a awena mina panyawān yaulu na kapye na makimallak, te iamamatna haman ya ulu na en. 5 Ammi am bab-bayen ya makimallak ono mangiuhohug taipakamu na Namaratu a awena mina azinya nepanyaw na ta ulu na, petta awenaiamamat ya ulu na. Te am awena ma-panyawān na babbay a megitta hala tamakikadallawnga nausipan ya ngamin hukna. 6 A am awena ikayat panyawān ya uluna a mappya mantu ta mausipan. Ammidulay haman am mausipan ya babbay, temangamamat haman, a yen ta panyawānna mina ya ulu na. 7 Ammi madi ammatappanan ya ulu na lalaki gafu ta intuya pakaitan ta kalalaki na Namaratu ewan,ammi ya babbay ya pakaitan ta kalalakina lalaki en, 8 te bakkan ta babbayen yanagafun na lalaki en am awa lalaki en yanagafun na babbayen. 9 A bakkan ta lalakien ya pinaratu na Namaratu ta kahulunna babbay, te ya babbay ya pinaratu na takahulun na lalaki. 10A yen ta mapanyawānmina ya babbay, te yen ya pakaitan tamepalubus makimallak ikid na mangiuho-hug ta ipakamu na Namaratu, petta awenamina ballāwan na anghel kiden. 11 Ammimaski kunna ten magkauf-uffun hala yalalaki ikid na babbay gafu ta azo nesipat kidte Afu Hesus, 12 te ya napopolu en babbay anagafu hala ta lalaki en, ammi ta ayanin aya babbay ya pagafun na lalaki, a Namaratuhapa ya nagafun na ngamin.

13 Mappya ta ikamuy hapa yamangnonot ta uhohug kin tekamuy, temappya hud am makimallak ya babbay taNamaratu am awena mapanyawān na uluna en? 14 Intu mina pagnonotan muy yagagangay na tolay kiden addet ta idi, te

1 Korinto 10:15 270 1 Korinto 12:3

mamat haman ya lalaki am adanuk ya hukna kiden, 15 ammi am adanuk ya huk nababbay a yen ya lugar na pakadayawanna, te yen ya neatad na Namaratu ngamagserbi ta tappan na ulu na.

16A am itta ya magsoysoy ta netabarangkin a anu mabalin ku, te intu la ipasikkalku ya dana gagangay tam, a yen haman yadagdagan da ta kadwan kiden iglesya.

Ya Pangan Da Ta Panadamdaman Da TeAfu Hesus

17 A itta hapa ya takday gagangay muynga awek dayawan, te am maggagimungkam a bakkan haman ta mappya yatarabakun muy am awa dulay. 18 Te yanadamag ku tekamuy a magkakattwaykanan kan ta pangan muy, te itta yamangan, a itta hapa ya awan makakan. Amedyo kurugan ku hapa ya nadamag ken,19 ammi mappya hapa am kunna ten pettamalasinmuy ya pake nangitug ta pangurugda. 20A gafu ta kunna ten ya gagangaymuya perdin muy mantu ya pakikkan muy tanetuldu ni Afu Hesus, te bakkan haman teAfu Hesus ya nonotan muy ta pangan muyam awa pagbattug muy la. 21Te ya kadwankiden a dana unnanan da kanan ya balunda en, a awan na ta isipat da ta kadwankiden. A gafu ta kumanen a mabisin hapaya kadwan, ikid na mellaw ya kadwan.22 Anu awemuy hud dana mangan ikid nauminum ta bali muy? Kuman na idadulamuy ya iglesya na Namaratu, te amāmatanmuy haman ya kahulun muy kiden nganapanglaw. Anu hud mina ya uhohuganku tekamuy? Mappya hud ta dayawan takam? Awek dayawan ya tarabakun muy, tebakkan ta kunna ten ya netulduk tekamuy.

23 Intu nesirak ku tekamuy ya kuman nanetuldu ni Afu Hesus ta ituldu na kiden tahiklam na nepangitalaba ni Hudas tentu.24 Te nagibbal i Hesus ta pan kapye nanepakimallak, kapye na ha ginadgadwa. A“Ye-yan ya barik nga mapapasi sangaw

gafu tekamuy. Kanan muy mantu,te panadamdaman muy teyak,”kunna.

25 A ta nekabalin da nangan ta panen ainibbalan na hapa ya naginuman da en, a

“Ye-yan na inuman ya dagak nga mangi-pasikkal ta bagu en tulag na Nama-ratu tekamuy. Am kada uminumkam ta isin a nonotan dak,” kunna.

26A yen ta kada mangan kam ta isin na panikid na uminum kam ta isin na inuman ayen ya mangipasikkal ta pasi ni Afu Hesusaddet ta pagtoli na sangaw tekitam.

27 Ammi am itta sangaw ya mangan ikidna uminum ta panadamdaman tam te AfuHesus ta idaduma na ya ikattolay na kidena sakā mekabat ta namapasi kiden ta barini Hesus ikid na mangiburud ta daga naen. 28Mappya mantu ta dana appiyan muyya nonot muy petta awan ta idaduma muy,petta kustu sangaw ya pangan muy ikid napaginum muy. 29 Te am itta ya manganikid na uminum ta awena paggagittan yangamin kiden mangurug a padatangan naya pangpa-gang na Namaratu tentu. 30Yenhaman ta nagkafuy ikid na nagtatākit yakadwan kiden tekamuy, yaga nasi para yakadwan. 31 Ammi am dana riknan tammina ya nonot tam petta pakappyan tama melillik kitam ta pangpa-gang na teki-tam. 32 Ammi maski am pa-gangan na yamangurug a awena ta ikatupag na am awapatunungan na la, petta awena ikabat tapangpa-gang na ta awan kiden mangurug.

33 A mappya mantu, kahkahulun, taam magkakampat kam nga mangan tapanadamdaman tam te Afu Hesus a awanmina ta madugal, a maginsipsipat kam.34 Am itta ya madugal, a dana manganmina ta bali na en petta awemuy sangawpagbalinan ya pagkakampat muy ta pagli-watanmuy, a pa-gangan na kam sangaw naNamaratu ewan. Itta para mina ya itulfukta isin kid na bida, ammi bidan ku sangawtekamuy am makaange yak sin.

12Ya Magdaduma Na Mabalinan Na Mangu-

rug1 A ta ayanin a ipalawag ku ya magdad-

uma na pakapangwa na Kahalwa na Nama-ratu nga iatad na tekamuy, te awek ikayatta makilavun kam. 2 Ammi dana nonotanmuy, kahkahulun, ya gagangay muy ta idita awemuy para la pakkamu ta Namaratu,te netawag kam tentu gafu ta anitu kidennga nangayayyaw tekamuy pettamakimal-lak kam ta sinang dyos kiden. 3 A yen ta

1 Korinto 12:4 271 1 Korinto 12:24pake ipalawag ku yan tekamuy: am itta yamagbida nga napasinapān ta Kahalwa naNamaratu a awena mabalin ta padulayanna i Hesus. Ammi am ibosag na i Hesus taintu yaDafu tamayaKahalwanaNamaratumantu ya nagafun na uhohugan na.

4 A magdaduma hapa ya pakapangwana mangurug kiden, ammi tatakday laya pagafun da, te ya Kahalwa na Na-maratu ya mangatad ta pakapangwa natagtakday tekid. 5 Magdaduma hapa yapagserbi da, ammi tatakday la ya Dafu danga magpatarabaku tekid. 6 A magdad-uma hapa ya tarabaku da, ammi Nama-ratu hala ya mangpasikan tekid ngamin.7 Mapasinapān mantu ya tagtakday man-gurug ta pakapangwa na Kahalwa na Na-maratu petta itta ya makkwa na ta pagkap-pyanan na ngamin.

8 Te ya iatad na ta takday a ya pangi-pasikkal na ta uray na Namaratu.

A iatad na ta takday para ya pangi-pakamu na ta kakurugan.

9A itta para ya pasinapān na Kahalwa naen ta pakemasikannapangikatalaknata iatad na Namaratu tentu.

A itta para ya makapagmappya ta mag-daduma na takit gafu ta pangpasikanna Kahalwa en.

10A itta para ya pasinapān na nga maka-pangwa ta kuman na pakapangwa naNamaratu.

A itta para ya pasinapān na ngamangiuhohug ta ipakamu na Nama-ratu ta maggagimung kiden.

A itta para ya pasinapān na pettamalasin na ya nagafu na Namaratuikid na anitu, ono am uray la na tolay.

A itta para ya pasinapān na pettamakauhohug ta Namaratu tamagdad-uma na agsitang.

A itta para ya pasinapān na petta ibarna ya ikayat na bidan na takdayen nganagsitang ta magdaduma na agsitang.

11 A maski am magdaduma ya makkwa natagtakday mangurug a ya Kahalwa na Na-maratu ya mangpasikan tekid ngamin, teisaned na ya ikayat na iatad ta tagtakdaytekid.

Ya Gagangay Na Bari Ni Hesus Kristu12 A naatadan mantu ya tagtakday teki-

tam ta pakapangwa tam gafu ta ikitam yalugar na bari ni Hesus Kristu ta lutakin.

Te ya gagangay na bari na tolay a addu yaramyenta na kiden, ammi maski addu kida tatakday kid la na bari. A kumanen hapata bari ni Afu Hesus. 13Te maski am anu yakatolay tam a sa nesipat kitam ta Kahalwana Namaratu ta nepagzigut tamen, pettamagbalin kitam ta kuman na tatakday la nabari. A kompormi am Hudyo kitam, onobakkan kitam ta Hudyo, a kompormi amtagabu kitamono awetammagtagabu, te sanapasinapān kitam ta Kahalwa na Nama-ratu petta tagtakday kitam ta pakapangwana en.

14 Ya kasasaad mantu na bari tam abakkan ta tatakday la ya ramyenta na, amawa addu ya ramyenta na kiden. 15 A amangarigan ta madamdam mina ya takki,te “Awek mekwenta ta bari te bakkanakhaman ta kamat,” am kunna, a killu hamanya razon na, te mappya ta itta hapa yatakki na bari. 16 A am madamdam hapa yabangbang, te “Awek haman mekwenta tabari, te bakkanak haman ta mata,” kunna,a killu ha yen, te mappya ta itta hapa yabangbang na bari. 17Te am angarigan ta sapumassil mina ya ngamin kiden ramyentana bari ta mata kiden petta dipuru matakid a itta para mantu ya pakadangag nabari en? A am dipuru bangbang mina yangamin bari a itta para mantu ya pakalabna? 18 Ammi mappya, te Namaratu hapala ya makkamu ta pagyanan na tagtakdayramyenta na bari petta mappya ta kumanna ikayat na en. 19 Te am angarigan tatatakday la ya ramyenta a awena mantumekwenta ta bari, te kamat am kamat, onomata ammata. 20Ammi mappya te bakkanta kunna ten, te addu haman ya ramyentana, ammi tatakday la ya bari. 21 A dulayhapa am idadula na mata ya kamat. “Oh,aweta ka masapul,” awena mina kumin.A awena mina idadula na ulu ya takki,“Aweta ka masapul,” awena mina kumin.22 Te ya ramyenta kiden nga ikwenta tamta makafuy a yen kid ya pake mesasita.23 A ya ramyenta tam kiden nga ikwentatam ta dupal a yen kid ya pake paispotantam, a ya ramyenta tam kiden nga ikamattam a tappanan tam kid. 24 Ammi yaramyenta tam kiden nga ispot a pagurayantam kid. Ammi pinagdadagga naNamaratuya ngamin kiden ramyenta na bari tampetta dakdakal ya pakesipatan na awanen

1 Korinto 12:25 272 1 Korinto 13:12ispot, 25 pettam kumanen awan mina tamedadula ikid na awan mina ta madugi-man, am awa magintartaron ya ngamin ki-den ramyenta na bari. 26 Te am matakitanya takday ramyenta tam a sa matakitanya ngamin bari tam, a am madayawan yatakday ramyenta tam a matalak hapa yangamin bari tam.

27 A yen mina ya pagnonotan muy, teikitam ngamin nga mangurug a nagbalinkitam ta bari ni Hesus Kristu, a ya tagtak-day tekitam ya kuman na takday ramyentana bari na. 28 A Namaratu hapa la yamakkamu ta pakesaadanna tagtakday teki-tam, te intu apolu netun na ya turin kidenni Afu Hesus, a mekaduwa ya mangiuho-hug kiden ta ipakamu na Namaratu, amekatallu ya mangituldu kiden. A sangawnetun na hapa ya makapangwa kiden takuman pakapangwa na Namaratu, ikid namakapagmappya ta magdaduma na takit,ikid namakkamu kidenmanguffun, ikid namakkamu kiden mangibar ta mappya, ikidna makauhohug kiden ta magdaduma naagsitang. 29A bakkanmantu ta sa turin kid,anna bakkan ta sa ikid ya mangiuhohug taipakamu na Namaratu, anna bakkan ta saikid ya mangituldu, a bakkan ta sa ikid yamakapangwa ta kuman na pakapangwa naNamaratu. 30 A bakkan ta sa ikid ya maka-pagmappya ta takit, anna bakkan ta sa ikidya maguhohug ta magdaduma na agsitang,anna bakkan ta sa ikid ya makkamu man-gibar ta ikayat na uhohugan na nagbida enta magdaduma na agsitang. 31 A gafu tamagdadumayapakapangwanaKahalwanaNamaratu nga iatad na tekamuy a mappyata karagatan muy ya mangatad ta pagkap-pyanan na kagitta muy kidenmangurug. Amappya ta ipasikkal ku hapa tekamuy yapake malmalalaki para na tarabaku.

13Ya Pangidduk Tam Ya Malmalalaki Na

Tarabaku Tam1 A maski am amuk ya maguhohug ta

ngamin kiden aguhohug na tolay ikid naanghel kiden, ammi am awek mangidduka awan ta kappyanan na paguhohug ku,te masitangak la ta kuman kanitol na gasaono lata. 2 A maski am malalaki yakmangiuhohug ta ipakamu na Namaratu,

ikid namaawatan ku ya ngamin kiden urayna Namaratu nga nelemad na ta kadwan,ikid na masikan hapa ya pangikatalak kuta Namaratu petta mahantud ya bagetaykiden, ammi am awek mangidduk a awanmantu ta kappyanan na kalalakik. 3 Amaski am sa isaned ku ya ngamin itta teyakta pobre kiden, ikid na isagapil ku mina yangamin barik petta itta sangaw ya iparayagku, ammi am awek mangidduk a awan nasangaw ta sagolyat ku.

4A ya gagangay hapa na mangiddukA malogon magattam ikid na

mangikallak.A awena pumassil ikid na magparayag.5 A awena pātā-nāngan ya bari na, ikid

na awena paakbanan ya ikattolay nakiden.

A awena maginggum.A awena malogon magporay, ikid na

awena panpanan ya takit na nonot na.6 A awena matalak ta dulay, te matalak

hud la ta matunung.7A awenamaglibak, ikid na awena padu-

layan ya tarabaku na kadwan, am awaikatalak na ta mappya kid.

A ikatalak na ta mappya ya ngamin du-matang,

a attaman na ya ngamin kiden zigat.8Amaski am anu ya kalalaki na amu tam

a itta hala sangaw ya pagaddetan na, ammiawan sangaw ta pagaddetan na pangidduktam. Te ya mangiuhohug ta ipakamu naNamaratu a awan sangaw ta iuhohug na.A ya makauhohug ta magdaduma na agsi-tang a magimmang sangaw. A kumanenhapa sangaw ta mangipakamu ta kaku-rugan, 9 te makafuy para la ya pakkamutam, kumanen hapa ta pangiuhohug tamta ipakamu na Namaratu. 10 Ammi am du-matang na sangaw i Hesus a ulin na sangawya pakkamu tam petta masikan, a yen san-gaw ya pakkamu tam ta ngamin. 11 Ta ku-man na iyaken ta kaabbing ken a naguho-hugak ta kuman na abbing, te ya pagnonotku ikid na pagrazon ku ta idi a kumanna gagangay na abbing. Ammi teyakendimmakal na a inawek na ya gagangayna abbing. 12 A kumanen hapa tekitamta ayanin, te kuman na mali-bag para laya amu tam ikid na maita tam. Ammisangaw am ittan i Hesus a pake amu tam

1 Korinto 13:13 273 1 Korinto 14:18ya ngamin ipaita na Namaratu tekitam,te makiatubang tekitam. Assang la yaamu tam ta ayanin, ammi maawatan tamsangaw ya ngamin ta kuman na pakkamuna Namaratu tekitam. 13 Sa magimmangmantu sangaw ya ngaminmakkwa tamnganeatad na Kahalwa na Namaratu tekitam, aintu lamagnayun ya pangurug tam, ikid napangikatalak tam, ikid na pangidduk tamta ikattolay tam. A ya tallu kidin yan yaidulot tam mina, ammi intu dakdakal yapangidduk tam.

14Ya Metabarang Ta Makauhohug Ta Tak-

wan Na Aguhohug1 Mappya mantu ta ikakinan muy ya

mangidduk, ammi mappya hapa am kara-gatan muy ya pakapangwa na Kahalwana Namaratu, aglalo ta pasinapān na kampetta iuhohug muy ya ipakamu na teka-muy, petta mapasikan ya kadwan kidenmangurug. 2 Ammi ya makauhohug tamagdaduma na agsitang a bakkan hamanta tolay ya kabida na am awa Namaratuewan. A awena maawatan na tolay kidenya ikayat na uhohugan, te ya kahalwa na enya magbida, a melemad ta kadwan kiden.3 Ammi ya mangiuhohug ta ipakamu naNamaratu a intu kabida na ya sakā tolayna kiden, petta dumakal ya amu da ikidna pangurug da ikid na talak da. 4 Yamakauhohug ta magdaduma na agsitang abari na en hapa la ya uffunan na, ammi yamangiuhohug ta ipakamu na Namaratu auffunannayangamin iglesya. 5 Ikayat ku tasa makauhohug kam mina ta magdadumana agsitang, ammi ikaykayat ku para taiuhohug muy ya ipakamu na Namaratu, tedakdakal ya panguffun na ammi ta takwanna agsitang, malaksid am itta ya mangibarta ikayat na uhohugan, petta mauffunanhapa ya ngamin kiden maggagimung.

6 A am angarigan, kahkahulun, ta eyakmakigimung tekamuy, anna ka-ma yak lamaguhohug ta takwan na agsitang a ittahud ya kappyanan na paguhohug ku teka-muy? Mapmappya ta itulduk ya uhohugna en tekamuy, ono uhohugan ku minaya ipakamu na Namaratu tekamuy, pettamaawatan muy. 7 Intu mina nonotan muy

ya gagangay na maggitara ono magpata-gung, te ammagrarabak ya sitang na gitaraen ono pata-gungen a meduma sangaw yamagkansyon ono magtalip. 8 A am tumak-wan hapa ya sitang na amaryungen ngapagpakampat da ta suddalu kiden a amu dahud ta e kid na makigubat? 9 A kumanenhapa tekamuy, te am intu uhohugan muyya awena maawatan na tolay a awan tamakkamu am anu ya ibar muy, a kuman namagbida kam ta paddaden. 10 Kakuruganta itta ya addu na aguhohug ta paglele-hutin nga maawatan na kadwan kiden to-lay, 11 ammi am awek maawatan ya aguho-hug na maguhohugen teyak a “Kuman naaguhohug na mamanuk,” kunku, a kuma-nenak hapa tentu. 12 A gafu ta pake ikayatmuy ta mapasinapān kam ta pakapangwana Kahalwa na Namaratu a mappya ta intukaragatan muy ya pakapangwa na en ngamanguffun ikid namangpasikan ta ngaminkiden maggagimung.

13-15 A am itta yak ta aggagimungan ahehitan nak na Kahalwa na Namaratu ngamaguhohug ta takwan na agsitang a ya ka-halwakin la ya maguhohug, te pakimallakna tentu, ammi awena haman maawatanna nonot ku am anu ya uhohugan ku.A gafu ta kumanen a makimallakak latentu ta amu na kahalwakin, ammi maki-mallakak hapa sangaw ta amu na nonotku, petta maawatan na kahulun ku kidennga maggagimung. A kumanen hapa ammagkansyonak, te am kansyonan ku yaamu na kahalwak a kansyonan ku hapasangaw ya amu na nonot ku. Yen taam itta sangaw ya hehitan na Kahalwa naNamaratu nga makimallak ta takwan naagsitang nga bakkan ta agsitang na en hapala a magadang hapa mina ta panguffun naNamaratu tentu petta meuhohug na hapaya inuhohug na en ta agsitang na en hapala, petta sa maawatan na ngamin kidenmaggagimung. 16Te am itta yamaguhohugta takwan na agsitang ta pangdayaw nata Namaratu a awena haman amu na kad-wan kiden am anu ya inuhohug na pettaonan da hapa. 17 Te maski am mappya yapangdayaw na a awan haman ta iatad na takadwan kiden. 18 Matalakak ta Namaratuta kanayun maguhohugak hapa tentu tamagdaduma na agsitang, te maski mamen-

1 Korinto 14:19 274 1 Korinto 14:31gaddu yak de ammi tekamuy. 19 Ammi amitta yak ta maggagimung kiden a ikaykayatku hud la ya magbida ta maski lilima lana uhohug nga maawatan na nonot kukontodu nonot da ammi ta magbida yakta mafuluribu na uhohug ta takwan naaguhohug.

20 Mappya mantu, kahkahulun, ta awe-muy magnonot ta kuman na agnonot naabbing. Te am intu la pakolangan muyya pakauhohug muy ta magdaduma naagsitang a megitta kanan mantu ta ab-bing nga mafulotan matalak ta mammayna en. Mappya ta megitta kam ta abbingnga makilavun ta dulay, ammi ammaggag-imung kam nga mangdayaw ta Namaratua mappya ta magnonot kam ta kuman naagnonot na dadagkal. 21 Nonotan muymina ya nebar na Namaratu ta popolu ki-den dadagkal nga nepesurat na te Isayasen,te ya uhohug na en tekid a“Maningbangngag ye-yan kid na tolay te

aweda dangdangagan ya uhohug kutekid.

A doban ku mantu sangaw ya makagubattekid nga maguhohug ta takwan naaguhohug, talo am yen sangaw yapagnonotan da.

Ammi maski kunna ten awedak sangawdangdangagan,” kunna.

22 A ya ikayat na uhohugan na suratenam itta ya maguhohug ta magdaduma naagsitang nga awena maawatan na mag-dangag kiden a awena haman magserbi tamangurug kiden am awa awan kiden man-gurug, petta pagnonotan da ta pangpa-gang na Namaratu tekid. Ammi am ittaya mangiuhohug ta ipakamu na Nama-ratu a bakkan ta awan kiden mangurug yaserbi na am awa mangurug kiden, pettapagnonotan da ta panguffun na Namaratutekid. 23 A pake ipasikkal ku para am hadkunna, te dipende ta uray na awan kidenmangurug nga umange nagpasyar teka-muy. Te am angarigan ta sa nagkakampatya ngamin kiden mangurug ta lugar muy,anna sakā mehulun hapa ya kadwan ngaawan mangurug, a am sa maguhohug kamta magdaduma na agsitang a anu sangawya uray da? Ibar da hud ta Namaratu yagafu na? Awan, te ibar da sangaw ta samaguyung kanan. 24 Ammi am angarigan

ta sa mangiuhohug kam ta ipakamu naNamaratu ta agsitang muyen hapa la amaawatan na hapa na awanen mangurug,a manonot na sangaw ya liwat na ta awenamangurug, te napalattog na ya liwat na ki-den gafu ta uhohugan muy, a magtalaw nahapa ta pangpa-gang na Namaratu tentu.25 A gafu ta naukadan ya ngamin nelemadna ta nonot na amagtakab hapamagdayawtaNamaratu, a ibar na sangaw ta itta kad yaNamaratu tekamuy.

Ya Gagangay Mina Na Pagserbis Na Man-gurug Kiden

26 Anu mantu ya mappya, kahkahulun?Mappya ta am nagkakampat kanan ta pag-gagimungan muy a makiserbis ya tagtak-day tekamuy ta kuman na amu na gafuta pakapangwa na Kahalwa na Namaratutekamuy. Ya makkamumagkansyon a iser-bis na ya pagkansyon na. A ya makanonotta ituldu na a isipat na hapa ya itulduna. A ya makanonot ta bagu nepakamu naNamaratu tentu a bidan na hapa. A am ittaya hehitan na Kahalwa na Namaratu ngamaguhohug ta takwan na agsitang a ma-balin ta magsitang hapa basta itta hapa yamangibar ta ikayat na uhohugan, te map-pya ta mauffunan ya ngamin kiden mag-dangag. 27 A am itta mina ya maguhohugta takwan na agsitang amappya ta duduwakid la ono taltallu kid la, a mappya hapa tamatubtubbat kid. A mappya hapa ta ittaya takday nga mangibida ta uhohugan da.28 Ammi am awan ta makkamu mangibidata uhohugan da en a mappya ta aweda lamagsitang ta agyan na paggagimungan, temaguhohug kid ta nonot da en hapa la ikidna Namaratu.

29 A am itta mina ya mangiuhohug taipakamunaNamaratu amappya ta duduwakid hapa ono taltallu kid, ammi mappyahapa ta pake dangagan na kadwan kidenpetta marikna da am kustu ya ibar da.30 A am angarigan ta itta ya iparikna naNamaratu ta takdayen nga imatuttud tapagbida para la na takday a mappya tamagimmang na ya napolu en petta ipadan-gag na takdayen ya neparikna na Nama-ratu tentu. 31 Te mabalin ta sa mangiuho-hug kam ngamin ta ipakamu na Nama-ratu, petta sa makaadal kam anna sa ma-pasikan kam. Ammi mappya ta matubtub-

1 Korinto 14:32 275 1 Korinto 15:15-16bat kam, 32 te maski am Kahalwa na Nama-ratu yamagpauhohug tekamuy a gagangayta iguwad muy mina ya bari muy, 33 teawena ikayat naNamaratu tamaggagindankammasitang, am awa maurnos kamminata kuman na gagangay da ta kadwan kideniglesya, 34-35 (-) 36 **te bakkan haman taikamuy ya nagafun na uhohug na Nama-ratu, anna bakkan ta ikamuy la ya nagdu-lotan na.

37 A am kakurugan ta itta tekamuy yanapasinapān ta Kahalwa na Namaratu, onomakkamu mangiuhohug ta ipakamu na ena dana amu na mina ta intu la nesuratku tekamuy ya uray na Namaratu. 38 Aam itta ya awan mangurug a awena mantukurugan na Namaratu.

39 A mappya mantu, kahkahulun,ta karagatan muy ya mangiuhohug taipakamu na Namaratu, anna awemuyihangat ya maguhohug ta magdadumana agsitang, 40 ammi mappya ta pakepakappyan muy ya pagserbis muy pettamasinukud ya ngamin tarabakun muy.

Ya Gagangay Mina Na Babbay Ta Paggag-imungan

(v 34) †*A kumanen hapa mappya taawena magbida na babay kiden ta paggag-imungan, te mehangat kid nga manabta-bang petta timuluk kidmina ta lalaki kidennga mangituldu, te yen hapa ya nebar nalintig na Namaratu. (v 35) A am itta minaya pohutan da ta lalaki da kiden a pohutanda sangaw ta bali, te mamat am isimmu daya magsitang ta paggagimungan.

15Ya Pangipasikkal Na Ta Katolay Ni Hesus

1 A ta ayanin, kahkahulun, a pidwanku ha bidan tekamuy ya nepadangag kentekamuy nga mappya nga kinurug muy taaddet ta ayanin. 2 Te am idulot muy laidulot ya pangurug muy ta nepadangagken tekamuy a mekerutan kam, ammi intudulay am kampon la ya pangurug muyen.

3 A ya pake nepadangag ku tekamuy taidi a yenhala ya netuldu teyak, te ya kuman

na nebar ku tekamuy a nekaru ni HesusKristu ya liwat tam kiden ta pasi na en,petta magdulot ya uhohug na Namaratunga nesurat ta palungu na araw. 4 A tanekabalin na pasi ni Hesusen a netanamda hapa. Ammi ta mekatallu en na araw anatolay hala, petta magdulot ha ya kumanna nesurat na aglavun kiden. 5 A tentuen natolay a nakipaita kan te Pedru, akumanen hapa ta kadwan kiden turin na.6 A sangaw ha ta mittan a nakipaita kan tanasurok kiden ta limagatut na kabagis tamkiden nga nagkakampat, a addu kid parala abat ta ayanin, ammi nasin ya kadwan.7 A sangaw ha ta mittan a nakipaita kante Santiago, a kumanen kan ha ta ngaminkiden turin na, 8a iyak hapa ya kapozyananna nakipaitan na. Ammi iyak ya kumanna kadulayan, 9 te dana tinapangan ku yaimunnan kiden mangurug, a yen ta iyakya pake kadulayan, a awekminamekwentata turin na. 10 Ammi gafu ta allak naNamaratu teyak a pinagturin nak hapa niHesus. A mappya hapa te awena nelogotna allak na en teyak, te iyak yamasmasikanmagbannag ammi ta kadwan kiden turinna. Ammi bakkan haman ta iyak ya namas-pasikan ta barik am awa Namaratu ewan.11Ammi awan bale am inya tekami ya mas-masikan, te intu la mesasita ya ipadangagmi en nga pasi ni Hesus Kristu ikid nanepagtolay na en, a yen hapa ya kinurugmuy.

12 A gafu ta ipadangag mi ya nepagtolayni Hesus a anu kawagan na mantu ta tak-wan ya bidan na kadwan kiden tekamuy, tebidan muy kan ta awena sangaw matolayna masi. 13 Ammi am kakurugan mina taawena matolay na masi a awena mina na-tolay ni Hesusen. 14 A am kakurugan minata awena natolay ni Hesus a awan mantuta kapkappyanna ipadangagmi, yaga awanhapa ta kapkappyan na pangurug muy.15-16A am kakuruganmina ya bidanmuyenta awena sangaw matolay na masi a awenamantu natolay ni Hesus, a nagbalin kaminhapa ta matulad na mangipadangag, te

* 14:36 Nealit ya bersikulo 34, 35 petta dumagdag ta bersikulo 40, te gagangay ta bersikulo 36 ya tulfu na bida en tabersikulo 33. † 14:40 Ta kuman na uray na kadwan kiden nga makkamu ta nagafun na suratin yan a bakkan kan tePablu ya nagsurat ta bersikulo 34, 35, am awa netulfu kan hala na takday nangiparig ta surat ni Pablu. A bakkan kanta Pablu ya nagsurat ta duwa kidin bersikulo, te awena kan negitta ta nesurat na ta kapitulo 11 gafu ta paguhohug nababbay ta iglesya.

1 Korinto 15:17 276 1 Korinto 15:38ipadangag mi ta tinolay na Namaratu iHesusen ammi awena haman tinolay. 17 Aam kakurugan mina ta awena natolay aawan mantu ta kapkappyan na pasi na enikid na pangurug muy tentu, te seliwatkam para la. 18 A maski ya kabagis tamkiden nga nagpasi a kakallak kid namantu,19 te am ikatalak tam tamatolay kitam gafuta pangurug tam te Hesus, ammi awetamsangawmatolay ta pasi tam a ikitammantuya pake kakallak ammi ta ngamin tolay, teilogot na kitam na kinurug tam.

20 Ammi mappya te bakkan haman takunna ten, te kakurugan ta natolay hala iHesus, a ya nepagtolay na en ya ikatalaktam ta matolay hapa sangaw ya ngaminkidenmangurug, te kumannamasmasidugkid para la ta tanam da kiden. 21-22 Te amgagangay ta sa masi kitam gafu ta nesi-pat kitam ta liwat ni Adan a sa matolaykitam hapa sangaw gafu ta nesipat kitamte Hesus Kristu, te am tolay ya nagafunna pasi tam a gagangay ta tolay hapa yapagafun na pagtolay tam. 23Ammimappyata indagan tam ya araw tam, te i Hesus yanapolu en tinolay na Namaratu, a sangawam magtoli a tolayan na hapa ya ngaminkiden nesipat tentu. 24 A sangaw ta pa-gaddetan na arawin yan a ituluk ni Hesusya ngamin kiden iturayan na ta dama naewan Namaratu, petta intu ya makkamuta ngamin. Ammi mappya ta dana abakanni Hesus ya ngamin kiden katapil na ngamagturay ikid na mangibbal ikid na maka-pangwa. 25 Te mappya ta intu bit la yamakkamu ta ngamin addet ta pangabak nata ngamin kiden katapil na, 26 a ya pasien ya kapozyanan na abakan na, 27 te yauhohug na suraten a“Nepaturay na Namaratu ya ngamin ta

anak na en petta intu ya makkamuta ngamin,” kunna.

Ammi iturayan na sangawya ngamin fwerala ta Namaratu, te intu haman ya nangi-paturay ta ngamin tentu. 28 A sangawam nepaturay nan ya ngamin te Hesus aipaturay hapa ni Hesus ya bari na en tadama na en nga nangipaturay ta ngamintentu, pettam kumanen a Namaratu halasangaw yamakkamu ta ngamin a magserbihapa sangaw ya ngamin tentu.

29 A kumanen hapa am kakurugan mina

ta awena sangaw matolay na masi ta ku-man na uraymuy a anu kawagan namantuta magzigut kam ha gafu ta nagpasi kidennga awan nakazigut ta katolay da en? Team aweda sangaw matolay a anu mantu yakappyanan na pagzigut muy gafu tekid?

30 A kumanen hapa tekami, te awemimina isagapil ya angat mi ta kinanghahawam awemi ikatalak ta matolay kami halasangaw. 31-32 Awek magtulad, kahkahulun,ta kanayun itta yak ta ngahab na avut gafuta tarabakukin. Amaski ta isin Efeso a pakenazigatanak gafu ta nakitapil kiden teyakta kuman na maporay na atu. Ammi awanbale, te itta ya ikatalak ku te Afu Hesusta sa mahahulun kitam sangaw ta atubangna ewan. Ammi am kakurugan mina taawena sangawmatolay namasi a awek hudmelogot gafu ta tarabakukin? A am kaku-rugan mina ta melogotak a mapmappyamantu ta parigan ku ya nonot na maga-yayat la magboda ta kinanghahaw talo amtanagay kan na ya pasi na. “Te am masiyak na a awan na sangaw ta pangamamuk,”kunna. 33Ammi awemuy mina paayayyaw,kahkahulun, ta mangitawag kidina teka-muy, te am makilelet kam ta awan man-gurug a parigan muy hapa sangaw yagagangay da. 34 Magnonot kanan mina tamappya na nonot, petta awemuy sangawmagliwat, te ya kadwan kidina tekamuy amakilavun kid para la ta Namaratu, a yenmina ya ikamat muy.

Ya Gagangay Na Bari Na Matolayen35 Ammi mabalin ta itta ya mangpohut

teyak gafu ta kasasaad na nagpasi kiden, te“Am kakurugan ta matolay hala sangaw ya

masi a had kunna, a anu hud yaneduman na bari da,” kunna.

36 Ammi kumanen ya saludsud na awanmakanonot, te awena manonot ya gagan-gay na imula na ta lutakin, te ya imulana en a awena haman magtuhu am awenabit malabag. 37 A maski am anu ya im-ula na, kompormi am ammay ono takwanna hukal a awena haman negitta ta tuhuna en sangaw, te sisibukal la na hukal tanekamula na en, 38 ammi takwan sangawya tuhu na en. Te dana netun na Na-maratu ta hukal en ya mayan na tuhu naen, a kumanen hapa ta tagtakday hukal,te magdaduma hapa sangaw ya tuhu da.

1 Korinto 15:39 277 1 Korinto 16:239 Kumanen hapa ta magindumohuma nasebilsag, te ya bilsag na tolay a bakkan takuman na bilsag na anwang, a takwan paraya bilsag namamanuk kiden, a takwanparaya bilsag na ikan kiden. 40A takwan para yabari na bitwan kiden ta langitewan, te yakalalaki na itta kiden ta langit a magdumata kalalaki na itta kiden ta lutakin. 41 Aya kalalaki na bilagewan a magduma hapata kalalaki na hulanen, a takwan para yakalalaki na bitwan kiden, a magdadumapara ya kalalaki na tagtakday bitwan.

42 A yen mina ya pagnonotan muy, team matolay sangaw ya nagpasi kiden amagduma sangaw ya bari da. Te ya baritam kidin nga metanam a malabag kidsangaw, ammi am tolayan na kid sangawna Namaratu a aweda sangaw malabag, temagnayun kid la. 43 Am metanam ya baritam kidin a dakat kid na, te awan na taangat da, ammi am matolay kid sangaw amalalaki kid, te masikan kid na. 44 A yabari tam kidin nga metanam a gagangaykid la bari, ammi ammatolay kitam sangawa maatadan kitam ta takwan na bari ngamegitta ta Namaratu ewan. Te am maka-padday ya Namaratu ta gagangay la na baria makapadday hapa ta takwan na bari ngamegitta tentu. 45A yen hapa ya uhohug natakdayen surat te“Ya napolu en Adan, a natolay ta gagangay

la na angat,” kunna,Ammi te Hesusen a intu ya kuman nanapozan nga Adan nga mangatad ta mag-nayun na angat. 46 A yen ta imunnan yagagangayen bari tam, a sangaw ta pangto-lay na tekitam a maatadan kitam ta baritamngamagnayun. 47A ya napolu en Adana nagafu ta lutak, ammi ya takdayen naAdan a nagafu ta langit. 48 A am anu yakatolay na taga lutaken a kumanen hapaya katolay na ngamin kiden nagafu tentu.A am anu ya katolay na taga langitewana kumanen hapa ya katolay na ngaminkiden nesipat tentu. 49 Gafu ta negitta yabari tam ta taga lutaken a megitta kitamhapa sangaw ta bari na taga langitewan.50Te ya gagangayen bari tam, kahkahulun,nga sebilsag ikid na sedaga a kakurugan taaweda sangaw mesipat ta pangikerutan naNamaratu, te awena mabalin ta magnayunya gagangayen nga malabag.

51 A dangagan muy mantu ya ibar kintekamuy nga awena amu na tolay kidenta idi, te awetam haman sa masi, te ittapara la sangaw ya matolay ta datang ni AfuHesus. Ammi maski kunna ten a sa mauliya ngamin kiden mangurug nga matolaykontodu nasi. 52 Te am magsitang sangawya kapozyanan na amaryung a alistu kitammauli ta kuman na kalistu na pagkimay namata tam. A am nagsitang na sangaw yaamaryung na en a sa matolay ya ngaminkiden nagpasi nga mangurug, te maatadankid sangaw ta bari da nga awan masi. Aikitamngamatolay para la a samauli kitamhapa nga megindan ta pagtolay na nagpasikiden. 53 Te ya bari tam kidin nga malabaga mappya ta matalin kid ta awan malabag,a ya gagangayen masi a matalin sangaw tamagnayun. 54 A am dumatang na sangawya kumanin a yen sangaw ya pagdulot nauhohug na suraten te“Awanna sangaw ta pasi, te nangabak na ya

Namaratu ewan. 55Had paramantuya pangabak na pasi? Awan na, teawan na ya dagat na pasi,” kunna.

56 Te ya dagat na pasi tam a intu hala yaliwat tam kiden, a abakan na kitam naliwat tam gafu ta lintig en nga mangpapa-gang tekitam. 57 Ammi dakal ya talak tamta Namaratu ewan, te inuffunan na kitampetta ikitam ya mangabak ta pasi tam gafuta pangurug tam te Hesus Kristu nga dafutam.

58 A iyen kid mina ya nonotan tam,kahkahulun, petta awena matampa napangikatalak tam ta Namaratu. A ikakinantam la ya ngamin patarabaku ni Afu Hesustekitam, temaski am anu ya tarabakun tamta pangurug tam tentu a amu tam ta awenasangaw melogot na pagbannag tam.

16Ya Ituldu Ni Pablu Ta Ilimut Na Maggag-

imung Kiden1 A ta ayanin a itta hapa ya ibar ku

tekamuy gafu ta ilimut muy ta pobre kidennga mangurug. Mappya ta parigan muyya kuman na nebar ku ta mangurug kidentaga Galasya, 2 te kada Liggu a maguknudmina ya tagtakday tekamuy ta lugar na il-imut na. Te am anu ya ikari muy ta meatadmuy a yen ya uknudan muy, pettam ku-manen a aweta kam sangaw sanedan ta

1 Korinto 16:3 278 1 Korinto 16:24ilimut muy am dumatangak tekamuy gafuta dana nauknud muy na. 3 A sangawam dumatangak a magpili kam ta ikayatmuy idob nga mangitulud ta ilimut muy, adoban ku kid sangaw ta ili na Herusalem,te maski ihulun da hapa sangaw ya suratku ngamangipakamu tekid. 4A ammappyasangaw ta eyak hapa ta ili na Herusalem amaski mehulun kid hapa sangaw teyak.

5Gagangay ta eyak halamagpasyar teka-muy, ammi magsibsibalak hapa ta kadwankiden mangurug ta lugar na Masadonya,kapyek dumatang tekamuy. 6 A mabalinta mabayagak hapa tekamuy maski addetta kabalinan na agirid, talo am itta sangawya iuffun muy teyak am magdulotak san-gaw ta kadwan kiden lugar nga imeyan ku.7 Ammi awek bit la magsibal tekamuy taayanin, te awek ikayat ta mavitak la teka-muy, te ikayat ku ta mabayagak tekamuyam ipalubus ni Afu Hesus. 8 A magyanakmantu la bit ta isin ili na Efeso addet tapyesta na Pentikostes, 9 te maski am adduya makitapil teyak ta isin a addu hapa yamayat magdangag ta itulduk tekid.

10 A am angarigan ta dumatang san-gaw i Timotyo tekamuy a pagdulotan muyta mappya, petta awena mamat mangit-uldu tekamuy, te kagittak hapa nga mag-tarabaku ta uhohug na Namaratu. 11 Amaski awena para la laklakay a awan minata mangidadula tentu. A am kanu sangawya pagtugut na tekamuy a uffunan muyhapa, petta awena sangaw matalantan ngadumatang teyak, te indagan mi na kabagiskidin ya datang na.

12 A ya kabagis tamin Apolos a pakenepapilit ku ta mehulun mina ta kabagistam kiden nga magtoli tekamuy, ammiawena kan matagop ta ayanin, a ange kansangaw am matagop na.

13 A mappya hapa ta imugudan muypetta awena magkafuy na pangurug muy,te mappya hud la ta pasikanan muy pettamaturad kam ta kuman na awanmagtalaw,14 ammi mappya hapa ta ipaita muy yapangidduk muy ta ngamin tarabaku muy.

15-18 Matalakak hapa teg Isteban, ikidni Portunatu, ikid ni Akayku, ta enda enpagpasyar teyak, temaski aweta kammaitaa ikid ya kuman na tali muy nga man-abtabang ta damdam ku tekamuy, a ku-

manen hapa ta damdam muy teyak. Danaamu muy, kahkahulun, ya pangurug nigIsteban, te ikid ya napopolu kiden nangu-rug ta agyan muy ewan addet ta Akaya,a pake malogon kid hapa nga manguffunta kadwan kiden mangurug. A ikayat kuta pake nonotan muy yen kid na tolay, adangagan muy hapa ya ituldu da tekamuy,kumanen hapa ta kadwan kiden kagitta danga magtarabaku ta uhohug na Namaratu.

19A yamangurug kiden ta kadwan kideniglesya ta lugar na Asya a makikumusta kidhapa tekamuy. A ig Akila ikid ni Persilaikid namangurug kiden ngamaggimung tabali da a makikumusta kid hapa tekamuygafu ta makikahulun kitam ngamin te AfuHesus. 20A ya ngamin kiden kabagis ta isinEfeso a makikumusta kid hapa tekamuy,a mappya ta kanayun magkakumkumustakam hapa ta kuman na magkakabagis ngamagkaid-idduk.

21Ayanapozanennganesurat ta isin a yakamat kin hapa la ya nagsurat. 22 Ampadedumatang na mina ya dafu tamin Hesus,ammi am itta tekamuy ya awan mangid-duk tentu a mappya ta megaged mina.23 Ampade i Afu Hesus ya makkamu teka-muy ngamin. 24 Iddukan ta kam ngamingafu ta pakikahulun tam te Hesus Kristu.

2 Korinto 1:1-2 279 2 Korinto 1:12

Ya Mekaduwa En Surat NiPablu Ta Taga Korinto KidenYa Gafu Na Suratin Yan

A ta nepagsurat ni Pablu ta napolu ensurat na ta iglesya ta ili na Korinto amedyonagdamdam hapa talo am namatan kidgafu ta pangihuya na en tekid ta surat naen. A gafu ta burung na tekid a dinobna i Tito nga ange mangrikna tekid, pettaipadamag na sangaw tentu am ginawat daya surat na en, ono am nagporay kid gafuta pangihuya na en tekid.

A ta pagyan ni Pablu para la ta lugar naMasadonya a nagtoli hapa i Tito nga angemangipadamag te Pablu gafu ta iglesya enta Korinto. A mappya kan hapa te nagawatda kan ya surat na en, a nagbabawi kidkan hapa ta tinarabaku da en nga dulay,a matalak kid kan hapa ta surat ni Pablutekid. Ammi intu kan dulay te itta kanya kadwan kiden nga mamadpadulay tePablu, a nebar da kan ta awan ta turayna nga mangihuya tekid, te bakkan kan takakurugan na turin ni Hesus awa sinangturin la.

A gafu ta nepadamag ni Tito te Pablua nagsurat ha i Pablu tekid petta pakeipasikkal na ya nepangpatudun ni Hesustentu. A pake nepasikkal na para yangamin kiden zigat na nga naattaman nagafu ta pangipadangag na ta uhohug naNamaratu tekid, petta pake nonotan damina ya pangidduk na tekid. A ya nesuratni Pablu tekid a intu yan:

1-2 Tekamuy ngamin nga iglesya na Na-maratu ta ili na Korinto,

kontodu ngamin kiden tolay na Nama-ratu nga magyan ta lugar na Akaya.

Ampade Dama tam Namaratu ikid niAfu Hesus ya mangikallak tekamuy pettamappya kam la.

A ya nagsurat tekamuy a iyak, Pablu,nga turin ni Hesus Kristu nga pinatudunanna Namaratu ewan. A ya kabagis taminTimotyo ya kahulunkinhapangamagsurattekamuy.

3 Ampade madaydayawan ya Namaratuewan nga Dama ni Afu Hesus Kristu, teintu hapa ya Dama tam nga mangikallak

tekitam, ikid na Dyos tam nga kanayunmanguffun tekitam. 4 A pasikanan naya nonot tam ta ngamin kiden zigat tampetta amu tam hapa sangaw mangpasikanta nonot na kadwan kiden mazigatan, teintu pangpasikan tam tekid ya kuman nanepangpasikan na Namaratu tekitam. 5 Teammesipat kitam ta zigat ni AfuHesus gafuta pakikahulun tam tentu a kumanen hapata pangpasikan na ta nonot tam.

6A tekami en nangipadangag ta uhohugna Namaratu tekamuy a addu ya zigat mi,ammi naattaman mi hala petta mauffunankam ikid na mekerutan kam. A maskinazigatan kami a pinasikan na Namaratuya nonot mi petta ikami hapa ya mang-pasikan ta nonot muy am mazigatan kamhapa ta kuman na zigat mi. 7 A awemihapa magburung tekamuy, te maski ammazigatan kam ta kuman na zigat mi aamu mi ta mesipat kam hapa ta kuman napangpasikan na Namaratu ta nonot mi.

Ya Zigat Nig Pablu Ta Lugar Na Asya8 A bidan ku yan tekamuy, kahkahulun,

petta amu muy hapa ya zigat mi tekami endumatang ta lugar muy kontodu ngaminna lugar na Asya, te pake nagsurok yadammat na zigat mi addet ta awemi ikata-lak ta matolay kami.9 “Gagangay de ta ipasi tam sangaw ye-yan

na zigat,” kukummi.Ammi mappya hala yen, petta bakkan tabari mi ya ikatalak mi am awa Namaratuewan nga mangtolay ta nasi. 10 A mappyahapa te nekerutan na kami hala ta zigat mien ngamagge nasinmi, a amuk ta kanayunikerutan na kami. A yen hapa ya ikatalakmi ta ikerutan na kami hala sangaw am ekami mangipadangag. 11 Ammi mappya tauffunan da kami hapa ta pakimallak muy.Te am addu ya makimallak a addu hapasangaw ya matalak ikid na magdayaw taNamaratu am madangag da ya pangikallakna tekami gafu ta pakimallak muy.

Ya Pangipasikkal Ni Pablu Ta Kappya NaNonot Na

12 A mappya ta pakimallak da kami,kahkahulun, te ya talak mi a awan ta dulayta nonot mi, awa kanayun ipaita mi yamatunung na nonot ta atubang na ngamintolay, aglalo tekamuy. A intu la gagangay

2 Korinto 1:13 280 2 Korinto 2:6mi ya kuman na amu mi ta gagangay naNamaratu, te bakkan haman ta sistema natolay ya nekatalakmi amawa panguffunnaNamaratu tekami. 13 A teyaken nagsurattekamuy ta idi a awemuy mina pahig tanelemad ku ya ikayat ku uhohugan teka-muy, te nalawag haman ya ikayat ku uho-hugan, a malogon hapa mabasa. 14Amaskiam awemuy pake naawatan ya kadwan nganesurat ku tekamuy ta idi a ikatalak ku halata sa maawatan muy sangaw ya ngamin,petta matalak kam sangaw tekami ta ku-man na katalak mi tekamuy ta araw naange ni Afu Hesus.

15A gafu ta nekatalak ku ya pangikatalakmuy tekami a dana uray ku ta magpasyaryak tekamuy apolu kapyek magdulot tatakdayen eyan ku, petta mamidwa minaya pagpasyar ku tekamuy. 16 Te ya urayken teyaken a magsibalak mina nga mag-pasyar tekamuy kapyek magdulot mina taMasadonya, otturu magsibalak ha minasangaw ta pagtolik tekamuy, petta uffunandak ha nga medob ta lugar na Hudeya.17 Ammi awek amu am pahig muy de tanagduwaduwa ya nonot kin gafu ta aweknedulot ya uray ken? A pahig muy de taparigan ku ya nonot ikid na sistema namanguyoyung, petta “On, e yak,” kunkutekamuy, ammi ta nonot kin hapa la a“Awek la ange,” kunku de. 18 Ammi pa-gasingan ta Dyos nga awan magtulad amtulad ya uhohug ku tekamuy, te am “On,”kunku tekamuy, a awek otturu aweyan tanonot kin hapa la, te maski am anu yauhohugan mi tekamuy a awemi hamanikihu ya tulad ikid na kakurugan, 19 amawa intu la parigan mi i Hesus Kristu ngaAnak na Namaratu ewan nga nepadangagmi ni Silas ikid ni Timotyo tekamuy. Team itta kitam te Hesus a awena mabalinta manguli ya nonot na Namaratu tekitampetta mekihu ya “On” ikid na “Bakkan”.20 Te ya ngamin kiden nekari na Namaratutekitam amagdulot kid halamagdulot gafute Hesus.

A yen ta “Amen” kun tam ta pakimallaktam ta ngagan ni Hesus, petta Namaratuhala ya madayawan, te ya “Amen” nga kuntam a yen ya pangikatalak tam ta mag-dulot hala ya nekari na en tekitam. 21 ANamaratu hapa ya kanayun mangpasikantekitam petta magtatakday kitam ngamin

ta pakikahulun tam te Hesus Kristu, tepinasinapan na kitam ta Kahalwa na en.22 A ya Kahalwa na en hapa ya sinyal naNamaratu tekitam, te intu ya imunnan tangamin kiden nekari na tekitam, a yen yaikatalak tam ta itta para la sangaw ya iatadna tekitam.

Ya Pangipalawag Ni Pablu Ta KetalantanNa

23 Ammi anu kawagan na ta awek ned-ulot ya uray ken nga umange tekamuy?Pagasingan ta Dyos am tulad ya uhohugku tekamuy, te am nedulot ku mina yaumange tekamuy a gagangay ta nehuya takam mina gafu ta tinarabaku muy, ammiawek nekayat ta mamatan kam ta atubangku ta pangihuyak tekamuy. 24Ammi maskiitta ya pangihuyan ku tekamuy awena taikami ya dafu na pangurug muy am awaikayat mi hud la manguffun ta pangurugmuy petta dumakal para ya talak muy, teamuk ta masikan ya pangikatalak muy teHesus.

21 A yen ta awek bit la immange teka-

muy, te awek ikayat ta madamdam kamgafu ta pangtabarang ku tekamuy ta ku-man na ikamuyen ta napolu en neangektekamuy. 2 Te am pagdamdaman ta kama awan na sangaw ta ikatalak ku tekamuy,te am madamdam kam a madamdamakhapa. 3 A yen ta nesurat ku ya itta en tanonot ku tekamuy, petta dana pakappyanmuy mina ya agangwa muy, pettam ku-manen am makaange yak mina tekamuya awek hapa magdamdam gafu tekamuy,am awa matalakak mina. Te nekatalakku ta am matalakak tekamuy a sa mata-lak kam hapa, petta gisatalak kitam. 4 Ateyaken nagsurat tekamuy a nagtangitakhapa, te kuga madamdamak, a matakithapa ya nonot ku ta nepangihuyak teka-muy ta surat ken, ammi awek haman ne-gakkad yamagpadamdamtekamuy amawaikayat ku hud la ta amu muy mina ya sikanna pangidduk ku tekamuy.

5 Ammi ya nangamāmaten teyak tapagyan ku tekamuy ta idi a bakkan lata iyak ya namatan am awa sa ikamuyhapa; malaksid ta kadwan tekamuy, teawek ikayat ta matadam ya paguhohug kutentu. 6 Ammi gafu ta parefu ya nonot na

2 Korinto 2:7 281 2 Korinto 3:6

kadwan kiden tekamuy ta pangpa-gang datentu a gustun yen. 7 A mappya hapa tapakomanmuyna, a pasikananmuyhapa yanonot na talo am pake mepallat sangaw yadamdam na. 8 A mappya hapa ta ipasikkalmuy ya pangidduk muy tentu. 9 Te yenta nagsuratak tekamuy ta kwa en sina, tepangparubak la tekamuy, petta amukminaam malogon kam mangidulot ta ngaminmetabarang tekamuy. 10 A am pakomanmuy ya nakaliwatina a pakoman ku hapa.Ammi maski am anu ya pakoman ku apakoman ku hala gafu tekamuy ta atubangni Afu Hesus, 11 petta awan sangaw ta ib-balan ni Satanas ta panguyoyung na teki-tam, te dana amu tam haman ya gagangayna.

12 A teyaken umange ta lugar naMasadonya a nagsibalak ta ili na Troaspetta ipadangag ku ya damag ni Hesustekid ten, te kuman na naukadan ya lugarda kontodu bangbang da ta pangituldukta uhohug ni Afu Hesus. 13 Ammi kumanna awena nakaintak na nonot ku, tenekatalak ku hapa ta dumatang i Tito nganagafu mina tekamuy, petta itta mina yamadamag ku tekamuy. Ammi awek hamannasimmu i Tito en, a yen ta nagtugutan kuya itta kiden ta ili na Troas, te nagdulotakna ta Masadonya talo am yen sangaw yapakasimmun ku tentu.

Ya Pangipasikkal Ni Pablu Ta Pakaturin Na14 Ammi maski am had sin na lu-

gar ya eyan mi nga pangipadangagan apake matalakak ta Namaratu ewan gafuta pakikahulun mi te Hesus Kristu, teintu ya kanayun mangiunnan tekami takuman na kapitan mi nga mamaspasikanta patarabaku na tekami. A mesaned yadamag na kalalaki na ta kuman na ban-gog ta ngamin kiden lugar gafu tekami.15 Te ikami nga mangipadangag ta damagni Hesus a kuman kami na bangog na ennga makamamallak ta Namaratu ewan. Akuman na malab da kami hapa na mangu-rug kiden nga mekerutan pase awan kidenmangurug nga megaged.

16 Ta kuman na uray na megaged kidena kuman kami na mahuyuken nga man-giaswang ta pasi da nga magnayun. Ammita mekerutan kiden a kuman kami na ma-bangogen nga mangiaswang ta angat da

nga magnayun. A inya mantu ya megittanga mangidulot ta kumanin na tarabakuam bakkan la ta awan maginggum, 17 teaddu haman ya mayat mangisaned ta uho-hug na Namaratu petta itta ya magamidda ta pirak. Ammi bakkan haman ta ku-manen tekami, te matunung la ya nonotmi. A gafu ta makikahulun kami te Hesusa maguhohug kami ta kuman na itta kamita atubang na Namaratu ewan, te intu yanangidob tekami.

31 Ammi maski am uhohugan ku ya ku-

manin a awemuy pahig ta dayawan ku yabarimi tekamuy petta pagdulotan da kami,te masapul muy hud ya surat nga mangi-pasikkal tekami ta kuman na kadwan kidennga umange tekamuy? A masapul mi hudya surat muy nga mangipasikkal tekami takadwan kiden mangurug? 2 Ikamuy hapala ya kuman na surat nga mangipasikkaltekami, te kuman na nesurat ya netuldumi en ta nonot muy, a malogon mabilbighapa gafu ta agangwa muy, pettam ku-manen a amu na ngamin tolay ya ituldumi gafu tekamuy. 3 A gafu ta pangurugmuy a nalawag ta itta hapa ya kuman nanesurat ni Hesus Kristu ta nonot muy gafuta nepadangag mi en tekamuy, a awenamalogon maazi ta kuman na nesurat nalapis, te pake nekurnit na Kahalwa na Na-maratu ta nonot muy. Ta idi a nekurnit naNamaratu ya lintig na kiden ta batu, ammita ayanin a nekurnit na kid ta nonot natolay.

4 A awek mina bidan yan am awa Nama-ratu ewan ya ikatalak mi gafu ta panguf-fun ni Afu Hesus tekami. 5 A awan hapata kalalaki mi nga pahig mi ta mesigudtekami, te awan haman ta mabalin mi amawena kami uffunan na Namaratu ewan.6 A intu hapa la ya mangpasikan tekamipetta makkwa mi ya mangipadangag tabagu en tulag na nga pepadangag na tangamin tolay. Ammi ya tulag na en ngaipadangag mi a bakkan ta kuman na danakiden lintig na nga nesurat ta batu am awaintu netulag na ya panguffun na Kahalwana en tekitam, te ya dana kiden lintigna a yen kid ya gafu na pangpa-gang naNamaratu tekitam, ammi ya Kahalwa na enya mangatad ta magnayun na angat.

2 Korinto 3:7-8 282 2 Korinto 4:6Ya Pagduman Na Lintig Ikid Na Bagu en

Tulag7-8 A ta nepangituldu ni Moses ta lintig

na Namaratu nga nekurnit na ta batu anagdangang ya mukat na en gafu ta paka-pangwa na Namaratu tentu. A maskimagkulkulsap ya dakar na en a aweda pakeaitan na Istralita kiden ya mukat na engafu ta sikan na en. Kakurugan ta dakal yapakapangwa na Namaratu nga nehulun tapangatad na ta lintig na kiden, ammi dak-dakal para ya pakapangwa na ngamehulunta pangatad na ta Kahalwa na en tekitam.Te ya lintig na kiden ya mangatad ta pasina tolay kiden, ammi ya Kahalwa na en yamangatad ta magnayun na angat gafu tadamag ni Hesus Kristu nga ipadangag mitekamuy.

9 A am dakal ya pakapangwa na Nama-ratu nga nehulun ta lintig na en nga man-gibar ta pakaliwat tam, a gagangay ta pakedakdakal para ya pakapangwa na en ngamehulun ta damag na pagpakoma na teki-tam, te ikwenta na tamatunung kitam. 10Agafu ta pake dakdakal ya pakapangwa nanga mehulun ta bagu en tulag na a kumanna awan mantu ta kalalaki na pakapangwana en nga nehulun ta dana en tulag na.11 Te am kakurugan ta seppakapangwa yaimunnanen nga awanmabayag a gagangayta pake dakdakal para ya pakapangwa namagnayunen.

12 Pake dakal mantu ya pangikatalak mita bagu en tulag na, a yen ta awemi ika-mat am awa pake ipadangag mi ta map-pya. 13 A awan ta ilemad mi ta kuman nimina Mosesen, te ya iningwa ni Moses akada nabalin nangituldu ta lintig na Nama-ratu ta tolay kiden a nagumomuk ta ga-gamit petta aweda it-itan ya pagaddetanna dakaren nga awan magnayun. 14 Ammiintu dulay, te kuman na mangudal yanonot da, te aweda naawatan ya serbi naumomuk na en. Te maski addet ta ayaninam kada basan na Hudyo kiden ya danaen tulag a aweda maawatan ya ikayat nauhohugan, te itta para la ta nonot da yakuman na umomuk ni Moses.

A aweda mantu amu ta newasan ya danaen tulag gafu ta pasi ni Hesus Kristu, 15 temaski ta ayanin am mebasa ya surat kidenni mina Moses ta paggagimungan da a

kuman na natappanan para la ya nonot da,te killu ya pangawatan da. 16 Ammi ammagbabawi kid mina petta mangurug kidta Dafu tamewan a maazi hapa ya kumanna tappan na nonot da, a maawatan dangamin.

17 Ammi ya Dafu tamewan nga kinan kua intu hala ya Kahalwa na Namaratu, temaski am inya ya pagyanan na Kahalwana en a awan na ta magsalin tentu, pettamalogon umabikan ta Namaratu. 18 A iki-tam ngamin nga umabikan tentu a awetamumomukan ya mukat tam ta kuman nimina Mosesen ta idi, petta pake maita halaya kalalaki na pakapangwa na Dafu tamengafu tekitam, te awena haman magkulsapna kalalaki na en tekitam am awa sumikanhud la, a masesenut kitam hapa nga me-gitta tentu gafu ta Dafu tamenngaKahalwana Namaratu.

41A gafu ta kallak na Namaratu ewan nga

magpatarabaku tekami a awena matampana talak mi ta tarabaku mi in. 2 A in-awe min hapa ya kuman na gagangay nakadwan kiden nga kaamamatan. A awemiayayyawan ya magdangag tekami, te awanta ilemad mi, a awemi hapa patakwananya ibar na uhohug na Namaratu am awapake bidanmi hud la ya katunung na, pettamaparuban na kami na ngamin tolay ammatulad kami na mangaskasaba, te Nama-ratu hapa ya magdangag ta bida mi.

3 Ammi ta kuman na uray na kadwan akuman na mali-bag kan ya ipadangag mi,te awena kan maawatan na tolay kiden. Agagangay ta awena maawatan na kadwante kuman na inumomukan da ya nonot da,a yen kid ya awan mekerutan. 4 A gafuta aweda mangurug a kwa na kid mantuna dyos na awan kiden mangurug. A ku-man na pinagdaram na ya nonot da, pettaaweda maawatan ya ikayat na uhohuganna damag na kalalaki ni Hesusen, a yenta aweda kurugan ta intu hala ya kagittana Namaratu ewan. 5 A bakkan hapa tabari mi ya ipadangag mi am awa HesusKristu, te intu ya dafu na ngamin tolay. Aikami ya magserbi tekamuy ta kuman natagabu muy gafu te Hesus. 6 Te ya Nama-ratu ewan nga nagpadakar ta sugiramen tanepagparatu na ta ngamin paglelehutin a

2 Korinto 4:7 283 2 Korinto 5:10intu hala ya nagpadakar ta nonot mi pettaamu mi ya kalalaki na en nga itta te HesusKristu.

Ya Kalalaki Na Namaratu Ta Banga NaLutak

7 Ammi kuman na awemi megitta ngamangipadangag ta kalalaki na en, te kumankami na banga na lutak nga pagyanan nabalituk. Ammi uray hala na Namaratu taikami yamangipasikkal ta kalalaki na pettabakkan ta ikami ya dayawan na tolay kidenam awa kalalaki na en nga seppakapangwa.8 Te ya pagdakat mi a mazigatan kamita kompormi na zigat, ammi awena kamimapatuluk, te pasikanan na kami na Na-maratu ewan. A mapopoyung kami, ammimatalak kami la. 9 A matapangan kami,ammi awena kami iwagak na Dyos mi, akuman na mewarad kami ta lutak, ammiawemi haman masi.

10 A kanayun attaman mi ya mamapasiha mina te Hesus ta bari mi kiden, pettamaita hapa ya pagtolay ni Hesus ta barimi. 11 Te maski matolay kami a kuman namagyan kami la ta ngahab na pasi gafu tapangipadangag mi te Hesus. Ammi maskikunna ten, petta maita hala ya pagtolay niHesus tekami. 12 A gafu ta pangipadangagmi ta damag ni Hesus a yen de sangaw yaipasi mi, ammi mappya tekamuy te yen yapagtolayan muy.

Ya Ikatalak Na Masi13 A ya uhohug na takday surat ta Kan-

syon Kiden a“Nangurugak, a yen ta naguhohugak,” kun

na nagsuraten.A gafu ta mangurug kami hapa ta kagittana pangurug na nagsuraten a yen ta bidanmi hapa ya pangurug mi. 14 Te amu mi tamaski am masi kami a mesipat kami halate Afu Hesus. Te ya nangtolay te Afu Hesusa tolayan na kami hapa, a ihulun na kamihapa sangaw tekamuy, petta itta kitamngamin ta atubang na ewan. 15Amaski amanu ya zigatmi ta tarabakumi amappya la,temagserbi hala tekamuy kontodu ngaminkiden makadangag, pettam kumanen ammesaned ya damag na allak na Namaratuta addu na tolay a madayawan hapa san-gaw ya Namaratu, te addu hapa sangaw yamatalak tentu.

16 A yen ta awena matampa na talakmi, te maski am masesenut maralay yabari mi a mapabagu hala ya nonot mi ikidna kahalwa mi ta kinanghahaw. 17 Te yazigat mi kiden ta ayanin a kuman na mavitla ikid na malampaw, te yen kid sangawya pangsagolyatan na Namaratu tekami tapake dakal na bendisyon nga magnayunnga awan ta kegittan na. 18A yen ta aweminonotan ya maita na mata tam, te awenahamanmabayag, te intu hud la nonotanmiya awan maita nga magnayun ta agyan naNamaratu ewan.

51 Te ya bari tam kidin ya kuman na bali

nga pagyanan tam ta pagtolay tam parala ta lutakin. A amu mi ta maski amnakutkutet na ya bali tamin a itta hala san-gawya takwannapagyanan tamnga awenapinadday na tolay, te iatad na Namaratuewan. A awena sangaw makutkutet, temagnayun la ta langitewan. 2 A gafu taisin a kuman na manalasigak kami gafu tamabanta kami ta bali mi in, te pake kara-gatan mi ya bagu na bari mi ta langitewan,3 pettam kumanen am ittan ya bagu nabari mi a awena kuman na nauhagan nakahalwa mi. 4 Te am itta kami para la tabari mi kidin a manalasigak kami gafu tazigat na bari mi kidin. Gagangay ta awemiikayat ya masi am awa ikayat mi hud la tatakwan mina ya bari mi, pettam kumanena matalin ya bari mi in masi ta magnayunna bari. 5Amappya te Namaratu ewan halaya nangiparan tekitam ngamin, petta ittahala sangaw ya kumanen na bari tam, teya Kahalwa na en nga magyan tekitam yamangipasikkal ta ngamin kiden nekari natekitam.

6 A gafu ta itta ya Kahalwa na Namaratutekami a awena matampa na talak mi, awamappya la ya ikatalak mi. A kanayunnonotan mi ta am itta kami para la ta barimi kidin a kuman na adayu kami para lata Dafu tamewan, 7 te awemi para la maitaam awa ikatalak mi la ta itta tekami. 8 Agafu ta itta ya ikatalakmi tentu, a ikaykayatmi hud la ya masi, petta itta kamin taagyan na Dafu tamewan. 9Ammi maski ammatolay kami ono am masi kami a intu lakaragatanmi yamakamamallak tentu, 10 tegagangay ta sa mauknud kitam sangaw ta

2 Korinto 5:11 284 2 Korinto 6:3-4agyan na pangparuban ni Afu Hesus teki-tam ngamin, petta maatadan ya tagtakdaytekitam ta kuman na tinarabaku tam tapagtolay tamin kompormi ammappya onodulay.

Ya Pangipasikkal Ni Pablu Ta Tarabaku Na11 A gafu ta imbestigaran na kitam san-

gaw ni Afu Hesus a amu mi mantu ya mag-talaw talo am magliwat kami tentu. A yenta ipasikkal mi hapa ya kappya na nonotmi ta tolay kiden nga magdangag tekami.Ammi maski am anu ya kasasaad na nonotmi a dana amu haman na Namaratu taawemi mangayayyaw, a matalakak hapaam kunna ten ya uray muy tekami. 12 Amaski am isurat ku yan tekamuy awenata padayaw kami tekamuy am awa ibar kula ya nonot mi ikid na gagangay mi teka-muy, petta yen sangaw ya itabbag muy takadwan kidina nga magparayag, te bakkanta nonot da ya paispotan da am awa pan-gayayyaw da ta tolay.

13 A am kakurugan ta maguyung kamita kuman na ibar na kadwan a Namaratumantu ya makkamu tekami. Ammi amkakurugan ta matunung hala ya nonot miikid na gagangay mi a ikamuy ya man-gibar. 14 Te ya kuman na mangpasikantekami a bakkan haman ta uray mi amawa pangidduk ni Hesus, te ya dana nonotmi a nasi haman ya takday la na to-lay nga nangisagapil ta bari na tekitamngamin. A nekwenta mantu ta nasin hapaya ngamin tolay gafu ta pasi ni Hesusen,pettam kumanen a matolay kitam la ngamagnayun. 15 Ammi yen ta nasi i Hesusennga nangsagapil ta ngamin tolay pettamikitam nga matolay gafu tentu a awetananmina idulot ya uray tam am awa uray nanangsagapilen tekitam nga natolay halapetta mekerutan kitam.

16 A yen ta awemin idaduma ya tolay,te bakkan haman ta uray na tolay ya gafuna pangikwenta mi tekid am awa uray naNamaratu ewan, te paggagittan na hamanya ngamin tolay. A maski am nekwentami i Hesus ta kuman na gagangay la natolay ta idi, a bakkan na ta kunna ten yapangikwentan mi tentu ta ayanin, te nato-lay hala. 17 A am itta mantu ya nedaggate Hesus Kristu a nagbalin na ta bagu natolay, te newasa nan ya dana en nonot na

ikid na gagangay na, a kuman na bagun yanonot na ikid na gagangay na. 18 AmmiNamaratu hapa la ya naguray nga nangulitekitam. Te gafu ta nepangikaru ni Hesusta liwat tam kiden a pinakoma na kitam, anekwenta na kitanan ta kofun na kiden. Aneatad na hapa tekami ya tarabaku mi ngamangipenam ta tolay kiden tentu. 19 Te yaibar mi tekid a i Hesus Kristu ya pinakabarina Namaratu ewan nga nangikaru ta liwatna ngamin tolay, pettamaazi ya pangikatu-pagan na Namaratu tekid, a awenan san-gaw ikwenta ya liwat da kiden tentu. Aikami ya nekatalak na nga mangipadangagta pagpakoma na ikid na pagpakofun natekid.

20A ikami mantu ya pinakabari ni HesusKristu, te ikami ya kuman na simuk naNamaratu ewan nga mangagagay ta tolaykiden. A gafu ta pinakabari na kami niHesus a

“Magkofun kanan ta Namaratuewan,” kummi ta pagagagay mi tekid.21“Te ya awanen ta liwat ya pina-gangnaNamaratu ewan gafu ta liwat tam kiden,petta mesipat kitam ta katunung na engafu ta pangikatalak tam ta nangikaruen tekitam,” kummi hapa.

6Ya Pangipasikkal Ni Pablu Ta Zigat Da

1 Makipagtarabaku kami mantu ta Na-maratu ewan gafu tekamuy. A yen ta adan-gan mi tekamuy ta awemuy andarakatanya allak na Namaratu tekamuy. 2 Te yauhohug na en ta idi nga nesurat ni Isayasa“Gafu ta pakimallak muyen teyak a di-

nangag ta kam ta kustu na arawna pangikallak ku tekamuy. A yenhapa ya araw na nepanguffun kutekamuy, petta mekerutan kam,”kunna.

A yen mina ya nonotan muy, kahkahulun,te bakkan la ta idi ya pagdangag na ikidna pangikerutan na ta tolay na am awaayanin, te ayanin ya ikayat na en nga arawnga pangikallak na ikid na pangikerutan natekamuy. 3-4 A awan hapa ta iningwa mingamagsalin ta pangurugmuy, te kanayunnepaita mi hud la ta daddoban kami la naNamaratu ewan, petta awan ta pangpali-watan muy ta tarabaku mi.

2 Korinto 6:5 285 2 Korinto 6:5A addu hapa ya mangipasikkal ta dad-

doban na kami, te attaman mi la ya kom-pormi na zigat, 5 ikid na paluk, ikid namebalud, ikid na makitapil, ikid na mag-bannag, ikid na awan masidug, ikid nabisin. 6 A intu para mangipasikkal ya kap-pya na nonot mi, ikid na pakkamu mi taNamaratu, ikid na pagattam mi, ikid nakasippat na nonot mi, ikid na panguffunna Kahalwa na Namaratu tekami, ikid napangiddukmi nga awanmalalab. 7Aawemipulus magladdud, am awa ipaita mi hudla ya pakapangwa na Namaratu ta ngaminuhohuganmi ikid na tarabakunmi. A awanta ikkamanmi ambakkan la ta katunungnanonot mi ikid na agangwa mi.

8 A ya medagga para ta kasasaad mi aitta ya mangpātā-nāng tekami, ammi ittahapa ya magpaakban. Itta ya mangdayawtekami, ammi itta hapa ya mamadpadulay.A maski am kustu ya uhohugan mi a man-gayayyaw kami kan. 9 A ibar na kadwanpara ta awan ta makkamu tekami, ammiamu na kami na Dyos kontodu addu natolay. A kuman na kanayun itta kaminta ngarab na pasi, ammi matolay kamila. A pa-gangan na kami na Namaratupetta metuldu kami, ammi awena kamipapasin. 10 A addu hapa ya pagdamdamānmi, ammi itta la itta ya talak na nonot mi.A napanglaw kami hapa, ammi addu yanagba-nang gafu ta netuldu mi tekid, temaski awan ta ba-nang mi ta paglelehutina kwa mi hala ya ngamin nga pinadday naNamaratu ewan.

11 A iyen kid ya bidan ku tekamuy ngataga Korinto petta amu muy ta awan tailemad mi tekamuy, te dakal ya pangiddukna nonot mi tekamuy. 12 A awan ta ku-rang na pangidduk mi tekamuy, ammi yanonot muy kiden hapa la ya nagpakurangta pangidduk mi tekamuy. 13 A mappyamantu ta padakalan muy hapa ya nonotmuy tekami ta kuman na nonot mi teka-muy, te ikwenta ta kam ta kuman na anakku kiden.

Ya Mangurug Kiden Ya Bali Na Namaratu14 A ya takday para itabarang ku teka-

muy a awemuy mina makitaratu ta awanmangurug gafu ta pangatawa muy onotarabaku muy, te itta hud ya paggagit-tan na matunung ikid na killu? A had

kukunna magdadagga na madakar ikid namasugiram? 15 A mabalin hud ta itta yapakitaratun ni Hesus ikid ni Satanas? A yenmina ya pagnonotan muy, te mabalin hudta mesipat ya awanmangurug ta kesipatanna mangurug? 16 A mabalin hud para taitta ya sinang dyos ta bali na Namaratu? Teikitam nga mangurug ya kuman na bali nasigatolay na Dyos, te ya uhohug na en a“Magyanak tekid, a makihulunak tekid, te

iyak yaDyos dangamakkamu tekid,a ikid ya tolay ku kiden.

17 Adayunan muy mantu ya awan kidenmangurug petta awemuy mekabattekid.

A awemuy si-gedan ya mangatad tapakadulayan muy, a matalakakhapa sangaw tekamuy,

18 te iyak sangaw ya dama muy, aikamuy sangaw ya anak ku kiden,”

kun na Namaratu ewan nga makapangwata ngamin.

71A gafu ta yen kid na kappyanan ya nekarina Namaratu tekitam, kahkahulun, a map-pya ta azin tam ya ngamin kidenmangatadta pakadulayan na bari tam ikid na nonottam. A kanayun itug tamhapa ya talaw tamta Namaratu ewan, petta megitta kitam takatunung na.

Ya Talak Ni Pablu Ta Taga Korinto2 A ta kuman na dana nebar kun teka-

muy, kahkahulun, a padakalan muy minaya nonot muy tekami, te awan ta liwatmi tekamuy. A awan hapa ta bigad muygafu tekami, ikid na awan ta inuyoyunganmi tekamuy. 3 A maski am ibar ku yan aawemuy pahig ta paliwatan ta kam, te yakuman na nebar ku ta idi a pake matakit yanonot mi tekamuy, te am uray mina na Na-maratu a ikayat mi makipagyan tekamuyaddet ta awetam masi.

4 A gafu ta damag ni Tito tentu en na-gafu tekamuy a dakal ya pangikatalak kutekamuy, a dayawan ta kam. A maskiaddu ya zigat kin a matalak la ya nonotku, te natabtabang na ya damdam kin gafutekamuy. 5 Te ta idi tekami en bagu naka-datang ta isin Masadonya a awan ta naka-bannayan mi am awa nazigatan kami parala gafu ta makitapil tekami ikid na burung

2 Korinto 6:6 286 2 Korinto 8:9na nonot mi tekamuy. 6 Ammi mappya,te ya Namaratu ewan nga mangpasikanta nonot na magdamdam a pinasikan naya nonot mi ta datang ni Tito nga nagafutekamuy. 7 Ammi bakkan la ta datang naen ya nekatalak mi am awa nepadamag natekami, te binida na ya talak na gafu teka-muy, te madamdam kam kan nga makaitateyak.

A pake nafulotan mantu ya talak ku,te masikan kam kan nga nangipasikkalteyak ta naglibak kidina teyak. 8-9 Ammita kabalinan na nepagsurat ku tekamuya nadamag ku ta nagdamdamān muy yanesurat ken. A maski am mavit la yadamdam muy a nagdamdaman ku bithapa ya nesurat ken nga nagpadamdamtekamuy. Ammi ta ayanin a awek namadamdam am awa matalakanak hud la,ammi bakkan ta intu ikatalak ku ya pag-damdam muy am awa pagbabawi muy taliwat muy, te ya kumanen na damdam yaikayat na Namaratu. A mapmappya mantuta kunna ten petta awemuy sangaw mel-ogot gafu tekami. 10 Te am magdamdamkitam ta kuman na ikayat na Namaratu amappya ya pagbalinanna, temekerutan ki-tam gafu ta pagbabawi tam, a awetam pag-damdaman ya pagbabawi tamen. Ammi yapagdamdam na awan kiden magbabawi aintu la pagbalinān na ya pasi na kahalwada. 11 Ammi mappya ya pagbalinān napagdamdam muy, te itan muy awa pakenakanonot kam, te nagburung kam gafuta dulayen tekamuy, yaga nakaporay kamta nakaliwaten, a nagdamdam kam hapatekami. A yen ta malogon kam hapa nganangipasikkal ta kappya na nonot muy, aneafura muy yamangpa-gang ikid namag-patunung ta nakaliwaten. A iyen kid yamangipasikkal ta awan na ta liwat muy, tenapakappyan muy na ya dulayen tekamuy.

12A teyaken nagsurat tekamuy a bakkanta intu nonotan ku ya nagliwaten ononagliwatan na en, am awa ikamuy, pettaam itta kam ta atubang na Namaratu ariknan muy mina am anu ya addet napangkenga muy tekami. 13 A gafu ta map-pya ya nepasikkal muy a nabannayan hapaya nonot mi.

Ammi pake nadaggan para ya talak migafu ta talak ni Tito, te nabannayanhapa ya

nonot na gafu tekamuy. 14 A yen ta mata-lakak ta talak ni Tito tekamuy, te nedayawta kam tentu ta awena en para la umangetekamuy, a mappya te awedak nelogot, teamu nan ta kakurugan ya pangdayawanmitekamuy, a kumanen hapa ta ngamin kidenbinida mi tekamuy. 15 A yen ta dumakalhapa ya idduk na nonot na tekamuy, temanonot na ya pangidulot muy ta uhohugku tekamuy, ikid na pagpadulot muy tentugafu ta amat muy tentu. 16 A yen ta pakematalakak na, te awan na ta burung kutekamuy, te amuk na ta mekatalak kam.

8Ya Ilimut Na Mangurug Ta Mazigatan

1 A ya takday para na mabidak teka-muy, kahkahulun, a ipakamuk tekamuy yapangidduk na iglesya kiden ta lugar naMasadonya gafu ta pangpasikan na Nama-ratu tekid. 2Temaski pakemazigatan kid tapagpobre da a nasurok haman ya neatad data kadwan kidenmazigatan gafu ta talak data Namaratu. 3 A pake naitak ta neatad daya addet na meturad da, otturu nesipat dahapa ya nesirak da en nga magserbi minata bari da. A awan haman ta nangpersatekid am awa ikid hapa la ya naguray, 4 tedana nebar da tekami ta sakā manguffunkid hapa ta kagitta da kiden mangurug talugar na Hudeya.

5 A pahig mi ta assang la mina ya iatadda, ammi pakenasurokhaman. Ammi dananeatad da ya bari da ta Namaratu kon-todu ikami, te “Yen ya uray na Namaratu,”kunda, kapye da neatad ya ilimut da en.6A yen ta nebar ku hapa te Tito ta pedulotna mina tekamuy ya ilimut muy nga danaen nebar na tekamuy ta idi. 7 A gafu tamalalaki ya pangurugmuy teHesus, ikid napakkamu muy ta Namaratu, ikid na pangi-tuldu muy, ikid na pangidduk muy tekami,ikid na pangkenga muy a mappya ta ipaitamuy hapa ya kalalaki na panguffun muy tamazigatan kiden.

8 Ammi maski ibar ku yan tekamuy abakkan haman ta bilin ku tekamuy, amawa bidan ku la ya pangkenga na kadwankiden, talo am ikayat muy hapa ipaita yapangidduk muy ta mazigatan kiden. 9 Aintu mina pagnonotan muy ya allak niHesus Kristu, te pake naba-nang ta idi ta

2 Korinto 8:10 287 2 Korinto 9:6langitewan, ammi nagbalin ta napanglawna tolay gafu ta pangidduk na tekamuy,pettam kumanen a magba-nang kam tamagnayun na ba-nang gafu ta kapanglawna en. 10 A ya ibar ku mantu tekamuya mappya ta ibalin muy ya pinegafwananmuyen ta takdayen sina darun, maski teikamuy haman ya imunnan nakanonot ngamaguknud ta iuffun muy.

11 A maski am anu ya ittan tekamuy amappya ta yen ya iatad muy, petta idulotmuy ya negafu muyen. 12 Te am itta la yaayat muy nga mangatad a intu la ikayat naNamaratu am anu ya meatad muy. 13 Teawek hapa ikayat ta ikamuy ya mazigatanpetta mabannayan ya kadwan kiden, amawa parefu kam mina. 14 A gafu ta itta yasobra muy ta ayanin a mappya am yen yaiuffun muy ta makurang en, a sangaw amitta ya sobra da a yenhapa sangawya iuffunda tekamuy gafu ta kurang muy, pettamkumanen a parefu kam mina mauffunan.15 Ta kuman na nebar ni Moses ta surat naen a“Umange nagimana ya tolay kiden ta kustu

ta kanan da, a ya nakaalap ta addua awan ta surok na, a ya nakaalapta assang la a awan ta kurang na,”kunna.

Ya Pangdayaw Ni Pablu Ta Kahulun NaKiden

16 A matalakak hapa ta Namaratu ewan,te neatad na te Tito ya kagitta na nonot minga mangkenga tekamuy. 17 A pake mata-lak hapa nga medob tekamuy, te maskiam awek mina dinob a pake nagafura ngaumange, te dana nanonot na hala ya mag-toli tekamuy, petta uffunan na kam ngamangiparan ta kinan ken nga ilimut muy.18 A pehulun ku tentu ya takday kabagistam nga dayawan na ngamin kiden man-gurug gafu ta pangaskasaba na ta damag niHesus Kristu. 19 A mappya para te intu yapinatudunān namangurug kiden taga kad-wan kiden iglesya, petta mehulun tekami.A mappya ta intu ya manguffun tekaminga mangisaned ta ilimut muy ta pobrekiden ta ili na Herusalem, petta maita daya kappya na nonot mi, a madayawan hapai Afu Hesus. 20 A gafu ta pake dakal yanelimut namangurug kiden a awemi ikayatta itta sangaw ya mangpaliwat tekami gafu

ta pangisaned mi, 21 te ikayat mi hud lata mappya ya tarabaku mi ta atubang naNamaratu ewan pase tolay kiden.

22 A doban ku hapa ya takday parakabagis mi nga mehulun teg Tito, a adduhapa ya nepangparubak tentu ta addu natarabaku, te pake pasikkalan ku am mal-ogon, a mappya kad. A ta ayanin gafu tatalak na tekamuy a pake ikayat na hapamanguffun. 23 Dana amu muy i Tito, teintu ya kahulun ku ngamanguffun teyak tatarabakuken tekamuy. A ya kadwan kidenkabagis mi nga mehulun tentu a ikid ya di-nob namangurug kiden taga kadwan kideniglesya, a madayawan hapa i Hesus Kristugafu ta tarabaku da. 24 Mappya mantu taipaita muy ya pangidduk muy tekid, pettaamu na nangidob kiden tekid ta kakuruganya pangdayawan mi tekamuy.

9Ya Pangipasikkal Ni Pablu Ta Ilimut Da

1Gagangay ta awekmina bidan ya ilimutmuy ta tolay kiden na Namaratu, 2 te danaikayat muy haman, a yen ta nedayaw takam ta mangurug kiden taga Masadonya.

“Nonotan muy ya taga Korinto kidenawa namegafu kid na nga maguknud tailimut da abat ta takdayen sina darun,”kunku tekid.

A addu hapa ya mayat tekid gafu ta mal-ogon kam. 3 A yen ta dinob ku hapaya kabagis kidina nga manguffun sangawtekamuy, petta dana nakaparan kanan takuman na nebar ku ta taga Masadonyakiden, petta awek sangaw melogot tanepangdayaw ku tekamuy. 4 Te am angari-gan ta mehulun sangaw teyak ya kadwankiden taga Masadonya, anna awemuy parala neparan ya nekari muyen a mamatakna sangaw te nelogot dak, ammi bakkan lateyak ya mamatan am awa ikamuy hapa.5A ta kuman na uray ku a mappya ta apoluange ya kabagis kiden ammi teyak, pettauffunan da kam nga mangiparan ta nekarimuyen, pettam kumanen a dana ittan tadatang ku tekamuy, a maita sangaw taawemuy napersa am awa naguray kam lamangatad gafu ta ayat na nonot muy.

6 Te iangarig ku tekitam; a am magmulakitam ta assang a assang hapa sangaw yamaapit tam, ammi am addu ya imula tam a

2 Korinto 9:7 288 2 Korinto 10:12addu hapa sangaw yamaapit tam. 7Amap-pya mantu ta dana magnonot ya tagtakdaytekamuy am piga ya meatad na, a awenamina pagdamdamān ya pangatad na ta ku-man na napersa am awa mangatad setalak,te yen ya ikayat na Namaratu. 8A maski teintu hapa la yamakeatad ta ngaminmawagmuy petta kanayun kustu, a maski surokānna para ya iatad na tekamuy, petta dakalhapa ya meuffun muy ta ngamin kidentarabaku nga mappya. 9 Te ya uhohug nasuraten gafu ta mangurug ta Namaratu a“Kanayunmangatad yamangurugen ta ku-

man na magpurwak, te atadan naya pobre kiden, a kanayun nonotannaNamaratu ya allak na tekid addetta addet,” kunna.

10 A gafu ta Namaratu ewan ya kanayunmangatad ta imula muy ikid na kananmuya daggan na para ya neatad na en tekamuypetta itta hapa ya kuman na ipurwak muyta mazigatan kiden, otturu pakaddun napara, petta imaddu hapa sangaw ya iatadmuy, 11 te pagba-nangan na kam pettakanayunmangikallak kamhapa ta kadwan.A addu hapa sangaw ya matalak ta Nama-ratu gafu ta ilimut muy nga petulud muytekami. 12 Te am isaned mi sangaw yailimut muy a duwa sangaw ya pagbalinānna, te malampawan ya tolay kiden ta zigatda, yaga addu sangaw ya magdayaw taNamaratu gafu ta neatad muy.

13A ya panguffun muy mantu ya mangi-pasikkal ta pangurug muy, a dayawanda sangaw ya Namaratu gafu ta idulotmuy ya pangurug muy ta damag ni HesusKristu, te yaga mepasikkal ya pangiddukmuy tekid kontodu ngamin kiden mangu-rug. 14 A dakal hapa sangaw ya pangiddukda tekamuy, a pakimallak da kam hapasangaw gafu ta panguffun na Namaratunga nesurok na tekamuy, petta mesanedhapa tekid. 15 A mappya hapa ta kanayundayawan tam ya Namaratu ewan, gafu takallak na en tekitam nga awan ta addet na.

10Ya Pangipasikkal Ni Pablu Ta Kasasaad Na

1-2Apetta awek sangawmakaporay teka-muy am eyak sangaw tekamuy a yen tamakikekallakak na tekamuy ta suratin takuman na kasippat ni Hesus Kristu, petta

pake itug muy mina ya tabarang na suratkin tekamuy. Te ya uhohug na kadwankidina tekamuy a

“Mamat haman i Pablu am itta sin taatubang tam, ammi am adayu tekitam akuga maturad,” kunda kan.Ammi gagangay tamakaporayak sangaw

ta kadwan kidina, te ibar da haman ta intula pakolangan mi ya pagkappyanan na barimi ta kuman na awan kiden mangurug.3 Ammi maski am gagangay kami la na to-lay a bakkanhaman ta pagkappyananmi yanonotan mi, te kuman na itta kami hamanta gubat gafu ta patarabaku na Namaratutekami. Ammi ya armas mi kiden a bakkanta kuman na armas na awan kiden mangu-rug, 4 te seppakapangwa ya armas mi nganeatad na Namaratu ewan. A yen kid yapangperdi mi ta bida na katabbag mi kidennga mangsalin ta uhohug na Namaratu.5 A abakan mi ya ituldu da nga tulad, ikidna ngamin kiden ipabbag da ta ituldu naNamaratu nga iparayag da. A fulatān miya nonot da petta mangurug kid te AfuHesus. 6 A am nabalin kanan mangidulotta ngamin patarabaku ni Hesus tekamuy apa-gangan mi hapa sangaw ya masoysoykidina nga awan magbabawi.

7 A yen kid mina ya nonotan muy pettaamumuy am inya ya kakurugan na turin niHesus Kristu. Te am itta ya mangikatalakta intu ya turin ni Hesus a pake nono-tan na mina am anu ya mangipasikkaltentu, te masmasikan para ya mangi-pasikkal tekami. 8A maski am ipasikkal kula ya pakapangwa mi nga neatad na Nama-ratu tekami a awek la ikamat, te neatad nahaman ta panguffun mi ta pangurug muy,te bakkan ta pangperdi mi tekamuy. 9 Aibar ku yan tekamuy petta awemuy pahigta tātālawan ta kam ta surat ku kiden. 10Teya uhohug kan na kadwan kidina a

“Kugamefulot ya porayna surat kidenni Pablu, ammi am itta sin ta atubangtam a kuman na makafuy nga maguho-hug, a kuman na awan ta kwenta nauhohugan na,” kunda kan.11 Ammi ya ibar ku hapa tekid a maski

am anu ya nesurat kin a kumanen halasangaw ya uhohugan ku ta atubang muy.12 Ammi maski am seturadak sangaw ngamaguhohug tekamuy a awek kad meturadnga makigitta ta mangiparayag kidina ta

2 Korinto 10:13 289 2 Korinto 11:13bari da. A killu ya nonot da, te ya nonotda en hapa la ya pangita da ta katunung nabari da.

13 Ammi tekami a awemi ikayat pa-surokan ya tinarabaku mi ta kuman na ittakidina tekamuy, te intu la bidan mi ya ad-det na nepatarabaku na Namaratu tekami,a uray na ta ikamuy hapa ya mesipat taituldu mi. 14 A gafu ta nesipat na kamta ituldu mi a finulatan mi kam hud awauray na Namaratu ta mangurug kam gafutekami, te ikami haman ya napolu naka-datang ta agyan muy nga nangipadangagta damag ni Hesus tekamuy. 15 A awanmantu ta fulatanmi ta tarabaku na takwan,ammi am dumakal na sangaw ya pangurugmuy a ikatalakmi ta umalawa hapa sangawya lugar na pagtarabakunmi ta sakā Hentilmuy kiden. 16 Te am kanu sangaw yakabalin na tarabaku mi tekamuy a ikayatmi ipadangag ya damag ni Hesus ta kadwankiden lugar ta unnan muy, te awemi ikayatmagfulat ta dana tinarabaku na takwan.17 Te ya uhohug na takday surat a“Awetammina iparayag ya bari tam, te intu

la mina iparayag tam ya Dafu tame-wan gafu ta kallak na en tekitam,”kunna.

18 A yen mina ya nonotan muy, teya sagappyan muy mina a bakkan minata mangpatudun ta bari na am awa yapinatudunan na Namaratu nga dinob natekamuy.

11Ya Pagpatunung Ni Pablu Ta Taga Korinto

Kiden1Aawekmina idulot ya kumaninna bida,

te kuman na bida na awanen ta nonot.Ammi attaman dak hala, 2 te iahugu takam haman ta kuman na pangiahugu naNamaratu tekitam. A gagangay ta man-gahugu yak, te iyak haman ya kuman nanangiatawa tekamuy te Hesus Kristu. A amigawat ta kam sangaw tentu ta ange na sina ikayat ku ta awan ta takwan na atawamuy am awa intu la tatakday. 3 Ammimaburungak tekamuy talo am maperdiya pangidduk muy te Hesus gafu ta pan-gayayyaw ni Satanas tekamuy ta kumanna nepangayayyaw na ulagen te Eba ngaatawaniAdan. 4Te am itta ya umange teka-muy nga mangituldu ta takwan na Hesus

nga awemi netuldu tekamuy a awemuy kidhaman ihuya am awa ikayat muy hamandangagan. A am ituldu da tekamuy ya tak-wan na ispiritu nga bakkan ta Kahalwa naNamaratu nga magyan tekamuy, ono ampatakwanan da ya damag ni Hesus Kristunga kinurug muy ta idi a pakolangan muyhud la ya ituldu da. 5 A maski am malalakikid a dakdakal ya pakapangwak nga man-gituldu tekamuy ammi ta isina kid nga apemagmalmalalaki ammi teyak. 6Amaski amawek malalaki maguhohug a awek hamanmakilavun ta kuman na kadwan, te amukhaman ya kakurugan nga netuldu na Na-maratu teyak, a dana nepasikkal kun yantekamuy ta ngamin kiden netulduk teka-muy.

7 Ammi awek amu am liwat ku tekamuygafu ta awek nangibar ta iuffun muy tapangitulduk tekamuy. Te immalinnakakhud la ta kuman na makitagabu tekamuy,petta ikamuy mina ya umata-nang ngamagbalin ta anak na Namaratu ewan. 8 Akuman na nagtakawak ta kadwan kideniglesya gafu tekamuy, te ya neatad daen teyak a yen haman ya nealap ku takanan ku ta nepagyan ken tekamuy, pettamakauffunak tekamuy. 9 A maski ittaya maapag ku ta nepagyan ken tekamuya awek haman inadang tekamuy, te yakabagis kiden tagaMasadonya ya nangihu-lun ta neuffunda teyak. A yen ta awekhapasangaw magadang tekamuy petta awemuymazigatan gafu teyak. 10 Te am adanganku mina ya masapul ku tekamuy a awekna sangaw meparayag ya awekin matan-danan ta pangipadangag ku ta damag niHesus. A gafu ta kakuruganen nga netulduni Hesus teyak awek ipalubus tamaperdi yaiparayag kin, petta amu na ngamin tolay talugar na Akaya ya gagangay kin. 11 Ammianu kawagan ta awek mangibar ta iuffunmuy teyak? Gafu ta aweta kam de ikayat?Bakkan, te amu haman na Namaratu tapake ikayat ta kam, a yen ta aweta kampagzigātan.

12 A awek hapa sangaw ulin ya kumanna gagangay ken, te awek ikayat megitta takadwankidenngamangidayaw ta tarabakuda tekamuy, petta aweda sangaw mebar takagittak kid hapa, 13 te sinang turin kidhaman, a intu la tarabakun da ya man-

2 Korinto 11:14 290 2 Korinto 12:1gayayyaw, te ape pagbalinan da ya bari data turin ni Hesus. 14 A anggem, te maskiya dafu da en Satanas a ape pagbalinanna hapa ya bari na ta anghel na Namaratuewan. 15 A kumanen hapa ta daddoban nakiden, te pagbalinan da ya bari da ta ku-man na mangituldu ta katunungan. Ammidulay sangaw ya pagaddetan da te megittahala ta tinarabaku da.

16A ta kuman na inuhohug ken a awedakhaen igitta ta awanen ta nonot, ammimaski am awanak ta nonot a attaman dakhala, petta dangagan muy ya iparayag kinta kuman na kadwan kidina nga mangi-tuldu tekamuy. 17 (Ya uhohugan ku taayanin a bakkan te Afu Hesus ya nagafunna te maguhohugak haman ta kuman naawanen ta nonot, te iparayag ku ya awanta kwenta na. 18 Ammi gafu ta ikayat muyde dangagan ya mangiparayag ta kalalakina bari da a parigan ku kid hapa taloam ikatalak dak hapa.) 19 Ta kuman nauray muy a dana amu muy ya mappya; aanu kawagan namantu ta pakolanganmuyya mangituldu kiden nga manguyoyungtekamuy? 20 Te pātā-nāngan da ya barida ammi tekamuy, a pagbalinan da kamta kuman na daddoban da, a uyoyunganda kam, a afutan da ya pagtolayan muy,a amāmatan da kam para, ammi attamanmuykid haman. 21Ammi tekami ennagyantekamuy, kahkahulun, a mamatak hamannga manguyoyung tekamuy. Ammi pako-man dak on?

Ya Iparayag Ni PabluA idulot ku la bit ya maguhohug ta ku-

man na awanen ta nonot, te maski am anuya iparayag na kadwan kidina ameparayagku hapa. 22 Ibar da ta Hebreyu kid, aHebreyu yak hapa. A simsima kid kanna Istralita kiden, a simsima dak hapa.A simsima kid kan ni mina Abraham, asimsima nak hapa ni Abraham. 23 A ibarda hapa ta daddoban kid ni Hesus Kristu,ammi malmalalaki yak para. A maski ammaguhohugak na ta kuman na maguyunga kakurugan haman, temazmazigat hamanya tinarabakuken, te namengaddu yak na-balud gafu ta pangipadangag ku te Hesus,a namengaddu yak hapa napaluk. A awek

amu tekid ammi kanayun itta yak ta nga-hab na pasi. 24 te namenglima ya pag-paligat na kagittak kiden Hudyo teyak tasagtallufulu siyamna paligat. 25Anameng-tallu hapa ya nepagpaluk na taga Romakiden teyak ta kayu. A mittanak hapanawarad ta batu addet ta masi yak. Anamengtallu hapa nalammad ya bapor ki-den nga nagluganan ku, a mittanak hapata danumen nga gumafgafut ta kompormina kuma-baw addet ta tangagaw a tāhik-laman. 26 A gafu ta kanayun makatug-tugutak makaal-alit a kuman na nesaldakya angat ku ta karayan nga naglayus, ikidna gakkad na tulisan, ikid na gakkad nakagittak kiden Hudyo, ikid na gakkad naHentil kiden. A addu ya nasimmuk ngadulay ta ili pase adayu ta ili, ikid na bebay,ikid na ape makikabagis. 27 A kanayunmabanbannagak ikid na mazigatanak, teawek nakakasidug ta addu na hiklam, a na-mengaddu hapa ya bisin ku gafu ta kawanna kanan ku ikid na inumanku, a ta kadwana nala-batak ta sanawen gafu ta kurang naulolat ku.

28 A bakkan la ta isin kid na zigat yanaattaman ku, te kinanghahaw a kumanna agtun ku ya burung ku ta problema naiglesya kiden ta kadwan kiden lugar. 29Amitta ya makafuy tekid a awek hud mariknaya kafuy na. A am itta ya naayayyaw tekida awek hud magporay ta nangayayyawententu.

30 Ammi maski am bidan ku yan kidna zigat ku a bakkan mina ta isin kid yaiparayag ku, te awan ta iatad na. Am ma-balin ta iparayag ku ya kasasaad na barika mapmappya ta iparayag ku ya pagkafuyku. 31Amadaydayawan ya Namaratu ewannga Dama ni Afu Hesus, te amu na ta awekmagtulad. 32 A nonotan muy ya pagkafuyken teyaken umange ta ili na Damasku. Teya gubernadoren ten nga kahulun ni Arien Aretas a dinob na ya ange mangilakapteyak ta ruwangan na ili en petta gafutandak. 33Ammi awedaknagafut te netagudakna kabagis kiden ta umag na kuribut, kapyedak neuriyay ta lawan na batu en alad, anakatammangak na.

121 A awan ta iatad na tekamuy am idulot

ku bidan ya kasasaad na bari kin, ammi

2 Korinto 12:2 291 2 Korinto 12:19mappya ta bidan ku hala ya nepakamuni Afu Hesus teyak gafu ta nagmatakarenteyak. 2 Ta mekamafulu appat na darun taidi a ka-ma la naalapak ta utun ta lawanna langitewan, ammi awek amu am kahal-waken la ya naalap ono kontodu bari kin,Namaratu ewan la ya makkamu. 3 Ammiamuk ta naalapak ta pake ispot na lugarta lawan na langitewan, a Namaratu la yamakkamu am kahalwaken la ya naalap onokontodu bari kin. 4A itta hapa ya nadangagku nga awek mepadangag, te awena ma-balin ta tolay ya mangipadangag ta nadan-gag ken. 5 Pake matalakak gafu ta nakkwateyak, ammi awan ta dayawan ku ta barikin am bakkan la ta pagkafuy kin. 6 Ammimaski am bidan kumina ya nakkwa teyak aawek megitta ta maguyung, te kakuruganhaman. Ammi awek la bidan ya kuman nanagmatakar teyak, petta awan sangaw tamangdayaw teyak, temapmappya hud la taintu nonotanda yamaita da ta gagangay kuikid na madangag da ta itulduk tekid.

7 A gafu ta ngamin kiden nepakamu naNamaratu teyak ta langitewan a nepalubusna ta itta ya dakal na pagzigātān ku nganagafu te Satanas, petta awek magparayaggafu ta nepaita na teyak. 8 Namillu yaknga nakimallak te Afu Hesus, petta azin namina ya pagzigātān kin, 9 ammi ya uhohugna teyak a

“Awem la, te kustun sangaw ya pan-guffun ku teko, te gafu ta pagkafuymen a mapasinapan ka ta pakapang-wak,” kunna teyak.A yen ta ikatalak ku ya pagkafuy ku,

petta mapasinapanak ta pakapangwa niHesus Kristu. 10A gafu ta itta i Hesus teyaka pake matalakanak mantu ta pagkafuy ku,ikid na mangtapang teyak, ikid na ngaminkiden pagzigātān ku, ikid na mamadpadu-lay teyak, ikid na kapopoyungan ku, te amawan ta mabalin ku a pasikanan nak niHesus.

11 Kakurugan ta nagbida yak ta kumanna awan makanonot, ammi pinersa dakgaray, te awedak garay sinarangitan ta na-madpadulay kiden teyak. Gagangay ta ika-muy mina ya nangibida ta kappyak tekid,te maski am awan ta kalalakik a awekhaman naak-akban ammi ta sinang turinkidina nga mangpātā-nāng ta bari da. 12Te

teyaken nagyan tekamuy a addu hamanya nepaitak tekamuy, petta panguruganmuy ta turin nak ni Hesus Kristu, te nasip-pat kami tekamuy, a addu hapa ya naitamuy ta pakapangwa na Namaratu gafu tatarabakuken tekamuy. 13 A itta hud mantuya neduman muy ta iglesya kiden ta kad-wan kiden lugar? Intu la amuk ta liwat kutekamuy ya aweken nepagadang ta iuffunmuy teyak, ammi awena hud mabalin tapakoman dak?

Ya Pangidduk Ni Pablu Ta Taga Korinto14 A ta ayanin a mekatallun yan na eyak

pagpasyar tekamuy, ammi aweta kam san-gaw pagzigātan, te bakkan ta intu kara-gatan ku ya panguffun muy teyak am awaya pangituluk muy mina ta bari muy teAfu Hesus. Te bakkan mina ta anak yamakkamu ta kasapulan na naganak tekidam awa ya naganak mina ya makkamu takasapulan na anak na kiden. 15 A maskiam igastuk mina ya ngamin kwak a ikayatku la petta magserbi ta kappyanan na ka-halwa muy. Te maski isagapil ku para yaangat ku gafu tekamuy am yen ya ikayatmuy. Ammi ampadakalan ku ya pangiddukku tekamuy a mappya hud ta paassanganmuy ya pangidduk muy teyak? 16 Ammiya uhohug na kadwan kiden nga umangemangituldu tekamuy a

“Kakurugan ta awan ta inadang niPablu tekamuy, ammi sistema na la yen,petta maayayyaw na kam nga mangatadta pobre kiden, ammi intu hala sangawya mangalap ta iatad muy,” kunda teka-muy.17 Ammi anu hud ya naita muy teyak ta

panguyoyung ku tekamuy? A inuyoyun-gan na kam hud na dinob ku tekamuy?18 Dinob ku i Tito ikid na takday kabagistekamuy petta uffunan da kam ta ilimutmuy ta pobre kiden, a anuhudyanaitamuyta panguyoyung da tekamuy? A awek hudnegitta tekid? Awekhudparigan ya ituldukta dinob ku kiden tekamuy?

19 Anu mantu ya uray muy ta ngaminkiden mabidak tekamuy? Pahig muy deta sagappyan ku ya gagangay ku teka-muy petta mappya ya nonot muy teyak,ammi bakkan ta kunna ten, kahkahulun,te nesurat ku yan tekamuy petta magserbita kappyanan muy, a uhohugan ku yan ta

2 Korinto 12:20 292 2 Korinto 13:13atubang na Namaratu ewan, te itta yak teHesus Kristu. 20A nesurat ku yan tekamuy,te maburungak talo am madatangan takam sangaw nga mangwa ta awan ta kap-kappyan, a pagka-mamuy sangawya porayku tekamuy. A maburungak tekamuy taloam madatangan ku sangaw ya magintap-tapil, ikid na magimpaspassil, ikid na mag-poray, ikid na maginggum, ikid na magim-padpadulay, ikid namagingliblibak, ikid namagparayag, ikid na awemuy masinukud.21A maburungak para talo am mamatanaksangaw ta atubang na Namaratu gafu takadwan tekamuy. Te am awena para lanagbabawi na kadwan kiden tekamuy ngamanguyoyung ta atawa na kadwan ikid namangwa ta awan ta kapkappyan a pakemadamdamak sangaw ta atubang na Na-maratu ewan.

13Ya Kapozyanan Na Tabarang Ni Pablu

Tekid1 A am dumatangak sangaw tekamuy,

anna itta para la ya nakaliwat a mappya tamapa-gang kid, ammi mappya ta itta san-gaw ya duwa ono tallu na mangipasikkalta liwat da, te yen haman ya uhohug naNamaratu ta lintig na en. 2A ta mekaduwaen neangek tekamuy ta idi a dana tin-abarangan ku ya nakaliwat kiden kontodukadwan kiden naggagimung, a pidwan kukid ha tabarangan ta ayanin ta suratin yanta kumanna iyaken, te ya uhohug ken tekida

“Am itta para la sangaw ya awan nag-babawi ta pagliwatan na ta datang kutekamuy a awan sangaw ta malillikan tapama-gang ku tekid,” kunku paen.3 A gafu ta ikayat muy pasikkalan am

paguhohugan nak ni Hesus Kristu a maitamuy sangaw ya pakapangwa na, te awenamakafuy mangpa-gang tekamuy am awamasikan. 4Temaski am kuman namakafuyta nepasi na en a natolay na hala gafu tapakapangwa na Namaratu tentu. A maskiikami, kuman na makafuy kami hapa amitta kami ta atubang muy, te parigan miya gagangay ni Hesus, ammi itta hapa yapakapangwa mi nga mangpatunung teka-muy, te mesipat kami ta pakapangwa naNamaratu gafu ta nesipat kami ta katolayni Hesus.

5 A kumanen bakkan mina ta iyak yaparuban muy am awa bari muy hapa la,petta maamu muy mina am kakurugan yapangurug muy. Pasikkalan muy mantu amanu ya itta ta nonot muy, te am kakuruganyapangurugmuya awanhud iHesusKristutekamuy, intu la dulay am sinang mangu-rug kam la. 6 A am pake magnonot kama ikatalak ku ta yen sangaw ya pakkamunmuy ta bakkan kami ta sinang turin niHesus.

7A pakimallak ta kam ta Namaratu ewanta awemuy sangaw pidwan ya kuman nakadulay muyen. Ammi awena ta ikamimina ya madayawan gafu tekamuy, temaski am aweda kami ikwenta ta turinni Hesus a ikayat mi la ta mappya yatarabakun muy. 8 Te maski am anu yakakurugan a awena haman mabalin ta ile-mad mi, a mappya mantu ta ibosag min.9 Te maski am pahig na kadwan kiden tamakafuy kami ngamangtabarang tekamuya matalak kami la basta masikan kam ngamangidulot ta kappyanan. A yen ta pakepakimallak ta kam, petta pakappyan muyya nonot muy. 10 A yen ta isurat ku yan takawan kin para la tekamuy pettam sangawam dumatangak tekamuy a awek sangawmakaporay tekamuy, te ya pakapangwakinnga neatad na Namaratu teyak a bakkan taiyen ya pangkutkutet ku tekamuy am awapangpasikan ku tekamuy.

11 A ya napozanin nga uhohug kutekamuy, kahkahulun, a Namaratu yamakkamu tekamuy. Pakappyan muy yanonot muy a nonotan muy ya ngamintabarang kin tekamuy. Pagtatakdayanmuy ya nonot muy, petta mappya la yapagkakāhulun muy, a magyan tekamuyya Namaratu ewan nga mangidduk ikidna mangatad ta kamappya na nonot muy.12 Ipaita muy ya pagingid-idduk muy,13 a makikumusta tekamuy ya ngaminkiden mangurug ta agyan kin. Ampademapasinapan kam ta panguffun ni AfuHesus Kristu, ikid na pangidduk naNamaratu ewan, ikid na pakikahulun naKahalwa na en.

Galasya 1:1-5 293 Galasya 1:13-14

Ya Surat Ni Pablu Ta TagaGalasya Kiden

Ya Gafu Na Suratin YanYa lugar na Galasya a pake alawa na

lugar, a addu hapa ya ili na kiden. A yaili kiden na Antiokya ta Pisidya, ikid naIkoniya, ikid na Listra, ikid na Derbe, ayen kid na ili ya pinasyar nig Pablu ikidni Barnabas ta gafu na pangipadangag data damag ni Afu Hesus. Am basam yaTarabakuNaTurinKiden ta kapitulo 13 ikidna 14 a yen ya pakabasam ta tarabaku nigPablu ta isin kid na ili, ikid na pangigafgafuda ta iglesya ta tagtakday na ili.

A ta nepagtugut nig Pablu ta lugar naGalasya a awena la mabayag a itta ya kad-wan kiden nga tumulyat ta gafan da ngamangituldu ta takwan na bida, yaga pinad-padulay da i Pablu en, te nebar da ta awenaturin ni Hesus. A ta nepakadamag ni Pabluta takwan na ya kurugan na netuldu nakiden a yen ta nagsurat tekid petta paketabarangan na kid. Te ya tumulyat kidenta gafan nig Pablu a mangurug kid kanhapa te Hesus, ammi gafu ta Hudyo kid aipapilit da hapa ya dana en gagangay danga magbanggit ikid na mangihangat takadwan kiden na kanan. A gafu ta Hentilkan ya taga Galasya kiden a makurang kanya pangurug da am aweda hapamabanggit.Ammi ta kumannanetuldunaNamaratu tePablu a tulad ya netuldu na sakā Hudyo nakiden, a yen ya pake nepasikkal na hapa tasurat na in ta taga Galasya kiden.

1-5Tekamuyngamin nga iglesya nga tagaGalasya.

Ampade Dama tamewan Namaratu ikidni Afu Hesus Kristu ya mangikallak teka-muy petta mappya kam la.

A uray na Namaratu ta isagapil ni Hesusya bari na en tekitam gafu ta liwat tamkiden, petta igungay na kitam ta magdulaykidin ta ayanin. Ampade Namaratu yamadaydayawan addet ta addet.

A ya nagsuratin tekamuy a iyak, Pablu,nga turin ni Hesus Kristu ikid na Damatamewan Namaratu, a makikumusta hapa

ya ngamin kidin kahulun ku sin nga man-gurug.

Ya Pangpaliwat Na Ta Taga Galasya KidenA awemuy mina pahig, kahkahulun, ta

tolay ya nangidob teyak, te awan hamanta nangisaad ikid na nangidob teyak ambakkan la te Afu Hesus ikid na Dama tame-wan Namaratu nga nangtolay tentu ta pasina en. 6 A yen ta nagsuratak tekamuy tepake nakagtutak gafu ta pagsunsunmuy, teawemuy para la nabayag mangurug a pag-talekudan muy haman ya nangikallakentekamuy gafu te Hesusen. Matalak kampaen ta damag na allak na en tekamuy, ata ayanin a mangurug kanan ta takwan nadamag nga awan negitta ta nepadangag mien tekamuy. 7 A ta kuman na mariknak aitta de ya namopoyung tekamuy, te pagkil-luyan da ya Damag ni Hesus Kristu. 8Ammimaski am ikami mina ono anghel nga tagalangit ya mangipadangag ta takwan teka-muynga awannegitta ta nepadangagmi entekamuy ta idi a mappya ta igaged na kamina Namaratu ewan. 9 A pake ipasikkal kunha, te am angarigan ta itta mina ya mangi-padangag tekamuy ta takwan na damagnga awan negitta ta kinurug muyen ta idia Dyos sangaw ya mangpa-gang tentu.

Ya Nagafun Na Nepadangag Ni Pablu10 “A anu haman ta kumanin ya uho-

hugan ni Pablu en,” kummuy de? A onay,te petta awemuy mina kurugan ya ibarna tumulyat kiden ta gafan ken tekamuy,te ibar da kan ta intu la ipadangag kuya makamamallak ta tolay a bakkan taNamaratu ewan. Ammi am kakuruganmina ta kunna ten a awek mina negittata daddoban ni Hesusen, anna awek minanebar ta ayanin ta igaged na Namaratu yamangipadangag ta takwan na damag ngaawan negitta ta ipadangag ku. 11 Ammiya pake ipasikkal ku tekamuy, kahkahulun,a ya damag ni Hesus nga nepadangag kutekamuy a bakkan haman ta nonot na tolayya nagafun na, 12 te bakkan ta tolay yanakadangagan ku, a bakkan hapa ta to-lay ya nangituldu teyak, te yen haman yanepakamu ni Hesusen teyak.

13-14 A dana amu muy haman ya gagan-gay ken ta idi teyaken para la dimmagdagta relisyon na Hudyo kiden, te pake in-abak ku ya addu na sakā Hudyok kiden

Galasya 1:15 294 Galasya 2:10ta relisyon mi, a pake masikanak dim-magdag ta netuldu na dadagkal mi kiden.A yen ta masikanak hapa nakitapil ikidna nangpazigat ta iglesya na Namaratu,petta maperdi mina. 15Ammi gafu ta danapinili nak na Namaratu ewan ta kawanken para la, a nekallak nak hapa, 16 tenepakamu na ya Anak na en Hesus teyakpetta kurugan ku, a pinatudunan nak ngaange mangipadangag ta agyan na Hentilkiden. A maski am nepaita na Namaratuta killu ya pangurug ku tentu ta idi a aweknagapag ta nangituldu teyak, 17 anna awekumange nakibibida ta turin kiden ta ilina Herusalem nga imunnan nesaad ammiteyak, awa iyak hapa la ya immange takalafukanen ta itenArabya, petta iyakhapala ya makanonot ta ituldu na Namaratuteyak. A sangaw nagtoli yak ha ta ili naDamasku.

Ya Testimonyo Ni Pablu18 A ta kabalinan na tallu darun a

umange yak ha ta ili na Herusalem pettamagkaaamu kami ni Pedru, a nagyanaktentu addet ta mafulu lima na araw. 19 Aawek naita ya kadwan kiden turin fwerala te Santiago nga kabagis na Dafu tamenHesus. 20Apagasingan la ta Dyos am awenakustu na nesurat kin ta isin tekamuy.

21A ta nekabalin na kumanen a umangeyak hapa ta iten Siriya ikid na Silisya.22 Ammi ya kahulun tam kiden nga tagaHudeya nga mangurug te Hesus a awedakpara la amu, te awedak para la naita.23 Ammi nadamag da la ta mangurug nahapa ya nakitapil tekid ta idi, anna ipadan-gag nanhapa ya damagniHesus nga pinad-padulay na ta idi. 24 A dinayawan da hapaya Namaratu ewan gafu teyak.

2Ya Neange Ni Pablu Ta Ili Na Herusalem

1 A ta nepagpasa na mafulu appat nadarun a umange yak ha ta ili na Herusalem,ammi hinulun nak ni Barnabas, a inalapku hapa i Tito ta kahulun mi. 2 A umangeyak ta atubang na turin kiden ikid nakalalaklakayan kiden gafu ta nepaita naNamaratu teyak. A pake nepasikkal kutekid ya damag ni Hesus nga nepadangagku ta Hentil kiden, petta damagan ku tekidam anu ya uray da, te awek ikayat ta kenga

ya nagbannagan ken ikid na pagbannaganken para la. 3 A mappya hapa, te matalakkid teyak. A dana amu da hapa ta Hentili Tito en nga nehulun teyak, ammi maskikunna ten a aweda haman nepapilit tamabanggit mina. 4 A yen hapa ya ikayatmi nga dangagan tekid, te ta idi a ittaya umange nakigimung tekami nga apepumarig tekami, petta pang-itan da tekamiammagpabanggit kami ta Hentil kiden ngamangurug. A gafu ta mangurug kamin teHesus a nebar da haman ta makurang yapangurug mi gafu ta awemin dagdagan yalintigen nga netuldu ni Moses ta kumanna ikid. A yen ta kinasaba da kamin pettapagtagabun da kami ha ta lintigen. 5Ammimaski kunna ten a awemi pulus timuluktekid, pettam kumanen a awan tamelagumtadamagniHesus nga ipadangagmi ikid naisirak mi tekamuy.

Ya Pagkakattway Na Turin Kiden6 A maski am anu ya kalalaki na sakā

turin ku kiden nga magtaron ta iglesya taili na Herusalem, a awan bale teyak am anuya kasasaad da, te awan haman ta idadumana Namaratu tekami. A maski am ikid yadayawan na kadwan kiden a awan hamanta neatad da teyak petta daggan da minaya amuk ikid na itulduk, 7 te naawatan data iyak ya nesaad na Namaratu ta angemangipadangag ta damag ni Hesus ta Hen-til kiden, a kumanen hapa te Pedru taHudyo kiden. 8 Te ya nanguffun te Pedruta pangipadangag na ta Hudyo kiden a intuhala ya nanguffun teyak gafu ta Hentilkiden. 9 A gafu ta naita da ya panguffunna Namaratu teyak, a ya uhohug nig Pedruikid ni Santiago, ikid ni Hwan teyak, te ikidya kuman na makkamu, a

“Mappya mantu ta ikamuy ni Barn-abas ya mangipadangag ta Hentil kiden,a ikami ya umange ta Hudyo kiden,”kunda,

a nagaalimano kamin hapa, pettamepasikkal ya pagkaap-appya mi.

10 “A nonotan muy hapa ya pobre ki-den nga mangurug ta isin Herusalem, teuffunan muy kid,” kunda hapa.

A “On,” kunku hapa, te yen haman ya dananonot ku.

Ya Pangihuya Ni Pablu Te Pedru

Galasya 2:11-12 295 Galasya 3:411-12 Ammi sangaw ta medyo nabayag

a umange hapa i Pedru nga nagpasyartekami ta ili na Antiyoka. A mappyabit, te nakikihkihu hapa ta Hentil kiden,a nakikkanan bit hapa tekid. Ammi tadatang na kadwan kiden Hudyo nga dinobni Santiago, a nakigungay haman i Pedru,a awenan abikanān ya Hentil kiden, tenagtalaw ta uhohugan na sakā Hudyo nakiden nga awan nakikihu ta awan kidennabanggit. A gafu tamadi ya tinarabaku naen a nagsasitangan ku hapa ta atubang na,13 te yaga dumagdag hapa tentu ya kadwankiden Hudyo, a yen ta nehulun hapa iBarnabas tekid. 14 A teyaken nakaita tanedaduma da ya kadwan kiden manguruga nagsasitangan ku i Pedru ta atubang nakadwan kiden, petta madangag da hapa, tekuman na nelemad na haman ya ituldu nadamag ni Hesus tekitam. A ya uhohug kutentu a

“Maski am Hudyo ka, Pedru, aguta nagtalekudam paen ya relisyon naHudyo kiden gafu ta mangurug kan teHesus? A anu kawagan na mantu taipersamna ya nagtalekudamen ta Hentilkiden, te awem kid na pakipulpulapulangafu ta aweda hapa mabanggit?” kunkutentu.Ya Gafu Na Katunung Tam

15-16 A yen mina ya pake nonotan muy,te ikami nga Hudyo a dana amu mi yalintig na Namaratu addet ta kaabbing mi,te bakkan kami ta kuman na Hentil kidennga awan makkamu ta lintig na en. Ammimaski kunna ten a amu min ta bakkan tatarabakun tam ya ikwenta na Namaratu takatunung tam, te intu la ikwenta na yapangikatalak tam tentu. A yen mantu laya ikatalak mi ya nepangikaru ni Hesus taliwat mi, petta ikwenta na ta matunungkami, te bakkan haman ta pangidulot tamta lintig na en ya mangatad ta katunungtam.

17A gafu ta ikayatmimangurug te Hesuspetta matunung kami ta pakaitan na Na-maratu a dana nebosagmi ta negitta kaminhapa ta Hentil kiden nga nakaliwat. Amminagbalin kami hud ta makaliwat gafu tapangurug mi te Hesus? Bakkan ta kunnaten. 18 Ammi am angarigan ta tolin ku haya lintig naNamaratu nga nagtalekudan kuta idi petta yen ya ikatalak ku ta mangatad

ta katunung ku a makaliwatak ha ta Na-maratu ta netuldu na en nga mangatad takatunung ku. 19 A yen ta kuman na nasiyak na ta lintig na en petta matolayak takuman na netuldu na Namaratu teyak. Teya lintig na en hapa la ya pakkamun ku taawan tamabalin ku ta ibar na en ambakkanta Namaratu ewan hapa la ya manguffunteyak.

20A gafu ta nesipatak ta pasi ni Hesusenta nekelansa na en ta krus a ya katolaykin a bakkan mantu ta tolay, te i Hesus yanagtolay teyak. A ya angat kun ta ayanina angat ku gafu ta pangikatalak ku taAnak na Namaratu nga mangidduk teyak,te nesagapil na ya bari na en teyak pettamelillikak ta pama-gang na Namaratu tangamin kiden nagliwat. 21 A awek mantuilemad ya kallak na Namaratu teyak, te amangarigan ta matunung mina ya tolay tapangitan na Namaratu gafu ta pangidulotna ta lintig na en a kenga mantu ya nepasini Hesus, a kuman na awan ta serbi na.

3Ya Pangihuya Ni Pablu Ta Taga Galasya

Kiden1 Ammi tekamuy nga taga Galasya a

kuman na awan ta nonot muy, te maskiam pake nepasikkal ku ya pasi ni Hesustekamuy nga nangikaru ta liwat tam kidena nepalubus muy haman ta itta ya nan-gayayyaw tekamuy, te pahig muy na tamatunung kam ta pakaitan na Namaratugafu ta pangidulot muy ta lintig na en.2 A itta mantu ya pohut ku tekamuy, tetekamuyen nangurug te Hesus a itta hudya tinarabakumuypettamapasinapān kamta Kahalwa na Namaratu? A nagdulothud ya Kahalwa na en tekamuy gafu tanedulot muy ya lintig na en? Awa intu lanangidulotan na tekamuy ya pangikatalakmuy ta damag ni Hesus nga nepadangagmitekamuy. 3 A itan muy mantu ya kawanna nonot muy, te nekatalak muy biten yaKahalwa na Namaratu ta gafu na pangurugmuy, ammi ta ayanin a pahig muy hamanta itta ya sikanmuyngamangidulot ta uraymuy hapa la.

4A bakkan la ta yen ya pakaitan ta kawanna nonot muy, te nonotan muy para yangamin naattaman muy ta idi ta nakitapil

Galasya 3:5 296 Galasya 3:14-17kiden tekamuy gafu ta pangikatalakmuy teHesus, ammi ta ayanin a kuman na awanta serbi na pagattam muyen, te pumahigkanan haman ta nakitapil kiden tekamuyta idi. Ammi mabalin hud ta awan taserbi na pagattam muyen? 5 A intu minapagnonotanmuy ya kadwan kiden kahulunmuy nga itta ya pakapangwa da, te bakkanta pangidulot da ta lintigen ya nepangatadna Namaratu ta Kahalwa na tekid petta ittaya pakapangwa da, te yen la ya nangatadanna ya pangikatalak da ta damag ni Hesus.

Ya Keangarigan Ni Abraham6 A mappya ta nonotan muy hapa ya

kasasaad ni mina Abraham, te ya uhohugna suraten gafu tentu a intu yan:“Kinurug ni Abraham ya nebar na Na-

maratu tentu a yen ta nekwentana Namaratu ta matunung i Abra-hamen,” kunna.

7 A maski am inya mantu ya mangikatalakta nekari na Namaratu ewan a yen hapa yaikwenta na ta matunung ta kuman ni minaAbrahamen. 8A ya uhohug na Namaratu temina Abraham a“Gafu ta iko, Abraham, a pake magasat

hapa sangaw ya ngamin tolay tangamin kiden lugar,” kunna.

A ta nepaguhohugnaNamaratu ta isin temina Abrahamen a intu nepadangag na yadamag ni Hesus ta kawan na en para la, anepesurat na hapa petta dana mepasikkalya uray na en gafu ta Hentil kiden, tedana negakkad na ta isipat na kid hapa temina Abrahamen am parigan da hapa yapangurug na. 9 A maski am inya mantuya mangidulot ta pangurug na ikid napangikatalak na ta allak na Namaratu a yenhapa yamesipat ta bendisyon naNamaratunga nekari na te mina Abrahamen gafu tapangurug na en hapa.

Ya Mapa-gang Gafu Ta Lintigen10 Ammi ya awanen mangidulot ta

pangikatalak na ta allak na Namaratu gafuta intu ikatalak na ya pangidulot na talintig na en a yen sangaw ya mapa-ganggafu ta awena sa idulot ya ikatalakna en. Teya takday para uhohug ta lebru na lintigena

“Mapa-gang sangaw ya ngamin tolay ngaawan mangidulot ta ngamin ki-den nesurat ta lebru na lintigen,”kunna.

11 A kakurugan mantu ta awan ta matu-nung ta pakaitan na Namaratu gafu tapangidulot na ta lintig na en, te ya uhohugniminaHabakuk nga aglavun naNamaratua“Ya mangikatalak ta allak na Namaratu

tentu a yen ya ikwenta na ta matu-nung, a matolay hapa sangaw ngamagnayun,” kunna.

12 Ammi ta nepangatad na Namaratu talintig na en ta dadagkal tam kiden a awenahaman nebar ta ikatalak da mina ya allakna tekid, te intu la nebar na ta“Idulot muy la ya ngamin lintig ku nga

neatad ku tekamuy, a matolay kamsangaw,” kunna.

13Ammi gafu ta sa nagliwat kitamhaman talintig na en a yen ta itta ya pangtaguhalinna tekitam. Ammi yen ta sinaka na kitamhapa ni Hesusen, te intu ya netali tekitamnga tinaguhali na Namaratu tentu en na-gappa ta kayu en, te yen hapa ya uhohugna takday surat,“Am itta ya nebesin ta kayu a yen ya pakai-

tan ta nagtalekudan na Namaratu,”kunna.

14-17 A pake nonotan muy,* kahkahulun,am inya ya sakā nesipat na Namaratu tanepangikari na te Abrahamen, te “Iko ikidna simsimam,” kunna. A awena mantusakā nesipat ya ngamin kiden simsima naam awa tatakday la. A awan ta takwan naikayat na uhohugan am bakkan te HesusKristu. A yen ta immange i Hesus ngametali tekitamngamin, pettamesipat hapaya Hentil kiden ta allak na Namaratu nganekari na te mina Abrahamen, pettam ku-manen hapa a pasinapān na kid ta Kahalwana en gafu ta pangikatalak da te Hesus.

A ya pake ipasikkal ku ta isin a maskiam pake napozan ya nepangatad na Nama-ratu ta lintig na en, te nagpasa haman yaappatagatut a tallufulu darun, a bakkan tayen ya tali na tulag na en te mina Abra-hamen, te masmasikan haman ya tulag naen, te dana nepagasingan na haman. Amangarigan ta ikitam tolay ya mamadday ta

* 3:14-17 Nauli ya katunud na bersikulo kiden ta isin petta matarus ya bida. A kunna sin ya katunud da: 16, 14, 17,15.

Galasya 3:18 297 Galasya 4:6tulag ikid na nabalin na naperman ya tulagtam a awena sangaw mabalin ta mauli.A kumanen hapa ta tulag na Namaratute mina Abrahamen, te awena mabalin tamaazi. 18A gagangay hapa ta kunna ten, teya nekari naNamaratu temina Abrahamenikid na simsima na kiden a allak na la tekid,te awena para la nebar ya lintig na en. Aam kakurugan mina ta isipat na kitam tanekari na en te mina Abrahamen gafu tanedulot tamya lintig na en a bakkanmantuta allak ya gafu na am awa pangidulot tamhud la ta lintig na en.

Ya Serbi Na Lintigen19Anu kawagan na mantu ta nedagga na

Namaratu ya lintig na en? Anu hud yaserbi na? A yen ta nedagga na petta ittaya mangipasikkal ta liwat na tolay kiden.Ammi ape netunglak addet la ta neaangena simsima ni mina Abrahamen, te intuya pake nangidulot ta nekari na Namaratute Abraham. A pake naturturay para yanekari na Namaratu te Abraham ammi talintig na en, te ta nepanggawat na tolaykiden ta lintig na en a bakkan haman taNamaratu ya nangigawat awa dinob na hudla ya anghel na kiden, a ikid ya nangigawatte Moses kapye na kid netuldu ta tolaykiden. 20 Ammi ya nekari na Namaratu teAbraham a awan ta takwan na nangiuho-hug tentu am bakkan ta Namaratu ewanhapa la.

21 A anu mantu ya maawatan tam talintig na en? Kuman na ikatupag na de yanekari na en te mina Abraham? Bakkanta kunna ten, ammi magduma ya pagserbida. Te am angarigan ta neatad na minaya lintig nga mangtolay tekitam a ma-balin mantu ta matunung kitam tentu gafuta pangidulot tam ta lintigen. 22 Ammibakkan haman ta kunna ten, te ya lintig naen ya mangibar ta liwat tam, petta man-gurug kitam te Hesusen nga mangikerutantekitam, pettam kumanen a mesipat kitamhapa ta nekari na Namaratu te mina Abra-hamen.

23 Ammi ta awena en para la neaange niHesusen a awan haman ta amu na tolay ki-den ta kurugan da am bakkan la ta lintigen.A kuman na negalut kid mantu ta lintigenaddet ta itta ya mangituldu tekid, pettamangurug kid te Hesus. 24 A ya lintigen

mantu ya manggamma tekid ta kuman namangtaronen ta abbing, te taronan na kidaddet ta ketta sangaw ni Hesusen, te ammangurug kid tentu a ikwenta na Nama-ratu ta matunung kid na. 25A gafu ta man-gurug kitanan tentu a awetanan masapulya manggamma tekitam.

26A ta ayanin a ānāk kanan na Namaratunga negitta tentu gafu ta pangikatalakmuyte Hesus. 27Te tekamuyen nagzigut gafu tapangikatalak muy tentu a intun ya nonotmuy ya nonot ni Hesus. 28 A ta kumanna pangitan na Namaratu tekamuy a awanta nagdaduman muy, te bakkan kanan taHudyo ikid na Hentil, ikid na lalaki ikidna babbay, ikid na tagabu ikid na mag-patagabu, te sa naggagitta kamhamangafute Hesus. 29 A gafu ta nedagga kanan teHesus a mekwenta kanan hapa ta simsimani mina Abrahamen, a kwa muy hapa yangamin na nekari na Namaratu tentu.

4YaKasasaadNaAwanPara LaMakkamuTe

Hesus1 A pake bidan ku para ya keangarigan

na abbing nga taronan na mangtaronen,te am angarigan ta itta ya isirak na damana abbingen tentu a awena bit ibbalan naabbingen ta kaabbing na para la. A maskiam kwa na ya ngamin kiden isirak na damana en tentu a negitta bit la ta tagabu ennga awan ta kwa na, 2 te takwan bit la yamakkamu magtaron tentu ikid na kwa nakiden addet ta arawen nga nebar na damana en. 3Akumanenhapa tekamingaHudyota idi ta awemi enpara la pakkamu ta kustu,te ya lintig na Namaratu nga nesirak nadadagkal mi kiden tekami a yen ya kumanna nagturay tekami ta idi. 4Ammi ta paka-datangna arawennganebar naNamaratu ayen ya nepangidob na ta Anak na en Hesus,ammi neanak hala na tolay. A sa nedulotna hapa ya ngamin nebar na Namaratu talintig na en, 5 petta ipasikkal na ta intuya makabalin nga mangsaka ta tolay kidennga iturayan na lintigen, pettam kumanena alapan na kami hapa na Namaratu ewanta pake ānāk na. 6 A gafu ta nesipat nakam hapa nga Hentil a amu tam ta anakna kitanan gafu ta pagyanan na kitam naKahalwa na en nga nagyan ta Anak na

Galasya 4:7 298 Galasya 4:27en Hesus, a yen ta “Amang Namaratu ”,kuntam hapa ta pakimallak tam tentu. 7 Agafu ta allak naNamaratu tekitama bakkankitanan mantu ta kuman na tagabu ngaiturayan na lintigen, te pake ānāk na kitamna Namaratu ewan, a gafu ta anak na kitama isipat na kitam hapa ta ngamin kwa na.

8 A ya kasasaad muy ta idi ta awemuyenpara la pakkamu ta Namaratu a kuman nanakitagabu kam ta magdaduma na paki-mallakan nga bakkan ta Dyos. 9 Ammi taayanin gafu ta amu muy na ya Namaratunga nakipakamu tekamuy a anu kawaganna ta ikayat muy magtoli ta nagtalekudanmuyen? Te kuman na ikayat muy hapatagabu tamakafuy ikid na awanmakauf-fun tekamuy. 10 A gafu ta magtalaw kampara la ta nagtalekudan muyen a ngilinanmuy haman ya kadwan kiden araw, ikid nahulan, ikid na darun, ikid na magdadumanapyesta. 11Ayen ta nagburungakna teka-muy te kuman na kenga de ya pagbannagken tekamuy.

Ya Kapopoyung Ni Pablu Ta Taga GalasyaKiden

12 A yen ta pake ipasikkal ku tekamuy,kahkahulun, ta parigandakmina ta ayanin,te nagbalinak hapa ta kuman na ikamuyHentil, te nagtalekudan kun haman yagagangayna sakāHudyokkidenpettaman-gurugak te Afu Hesus. 13 A teyaken nangi-padangag ta damag na en tekamuy taneangeken tekamuy a mappya haman yanepagpadulot muyen teyak, te amu muyta umange yak ta agyan muy gafu ta takitna barikin. 14 A nazigatan kam hapa gafuta takit ken, ammi maski kunna ten aawedak haman nedadula, ikid na awedaknagtalekudan, te pinagdulot dak ta kumanna anghelak na Namaratu ewan, ta kumanna pagpadulot muy mina te Hesusen. 15 Apake matalak kam paen teyak, te maggekilotan muy ya mata muy kiden ta talakmuy teyak, petta iatadmuy kidmina teyak.A anuhudmantuya liwat ku tanagdulaynaya nonot muy teyak? 16 Pinagbalin dak deta ikatupag muy gafu ta nabidak ya kustutekamuy?

17 Ammi ya mangayayyaw kiden ngamagpakolang tekamuy a dulay ya pag-pakolang da, te ikayat da ta makigungay

kam tekami, petta ikid hapa la ya pakolan-gan muy. 18 A mappya hapa ta itta yamagpakolang tekamuy am mappya la yapagpakolang da ta kuman na iyaken ta ket-taken tekamuy. 19Ammi gafu ta nagsunsunkam, anak ku, a mazigatanak ha ta kumanna maganak, te kuman na pidwan ku haya tarabakuken tekamuy, petta pake kustumina ya pangurug muy te Hesusen ngamangikerutan tekamuy. 20 Ampade ittayak mina tekamuy ta ayanin petta sangmalapat mina ya paguhohug ku tekamuy,te magburungak gafu ta kapopoyung nanonot ku tekamuy.

Ya Keangarigan Na Duwa Kiden Babbay21 A itta hapa ya damagan ku tekamuy,

te am ikayat muy ha megalut ta lintigen aamu muy hud am anu sangaw ya kasasaadmuy? 22 Intu mina pagnonotan muy yaduwa kiden anak ni mina Abrahamen ngabinida niMoses ta surat na en. Te ya takdaya kuman na tagabu, te anak haman natagabu na en, ammi ya takdayen a bakkanta tagabu, te anaknapake atawana en Sara.23A ya anak na tagabu na en a neanak halata kuman na gagangayen meanak. Ammiya anak na pake atawa na en a intu halaya nekari na Namaratu tekid, a awan minayen am bakkan ta uray na Namaratu ewan.24-25 Ammi ya bida na duwa kiden babbaynga naganak a maumag hapa ya ikayatna uhohugan, te ikid hala ya kuman nakeangarigan na duwa kiden tulag naNama-ratu ta tolay. Te ya babbayen nagtagabunga nagngagan te Hagar a intu hala yakeangarigan na lintig na en nga neatad nata Istralita kiden ta agyan na BagetayenSinay ta itenArabya, te ya babbayen ikid nalintigen a kuman na naggitta kid naganakta tagabu.

A ya tolay kiden taga Herusalem ngadumagdag para la ta lintigen a ikid yakuman na anak ni Hagar, te naggitta kidmagtagabu. 26Ammi ikitam ngamangurugte Afu Hesus a bakkan kitam ta tagabu,te kuman na anak kitam ni mina Sara ennga pake atawa ni Abraham. A yen taawetam parigan ya tolay kiden nga tagaili na Herusalem ta lutakin, te ya ili naHerusalem ta langitewan ya kakurugan nalugar tam. 27A ya linavun ni mina Isayasenta surat na en a ad-addu sangaw ya anak ni

Galasya 4:28-29 299 Galasya 5:13Sara ammi ta tagabu en, te ya uhohug naen a“Magayayat kan, iko nga awan nakaanak,

a pake gimihawa ka,temaski nabaybay-an ka a ad-addu sangaw

ya anak mu nga iatad na Namaratuammi ta anak na gagangayen maga-

nak nga seatawa,” kunna.28-29 A ikitam, kahkahulun, nga mangu-

rug te Hesus, a naggitta kitam te minaIsaken nga neanak ni mina Sara en, te saikitam ya ānāk kiden ni mina Abraham nganekari na Namaratu tentu. Ammi intu paranonotan muy ya kasasaad na duwa kidenanak ni Abraham ta idi, te ya neanakenta kuman na gagangayen meanak a tinapilna i Isaken nga neanak ta pakapangwa naKahalwa na Namaratu. A kumanen hapatekitam ta ayanin, te tapilan na kitam hapana dumagdag kiden ta lintigen. 30 Ammiawetam mina burungan yen, te intu minanonotan tam ya uhohug na Namaratu teAbrahamen nga nesurat ta kumanin:“Patugutam la ya tagabu ina ikid na anak

na, te awena mabalin ta mesipatya anak na tagabu ta kesipatan naanak na awan magtagabu,” kunna.

31 A yen mantu ya ibar ku tekamuy,kahkahulun, petta maawatan muy mina yakasasaad muy. Te ikitam nga mangurug teAfuHesus a awetanan negalut ta lintigen takuman na ānāk kiden na tagabu. Te bakkanhaman ta ānāk na tagabu ya mesipat tanekari na Namaratu te mina Abraham amawa anak na awanen magtagabu.

5Awetam Timuluk Ta Magpatagabu Teki-

tam1A awetananmantu megalut ta lintigen,

te inubadan na kitam ni Afu Hesus. A gafuta naubadan kitam a awetam hapa timu-luk ta magpatagabu kiden mina tekitam,te magintak kitam hud la ta nakaubadantamen. 2 A pake nonotan muy ya ibarkin tekamuy: te am pabanggitan muy yabari muy gafu ta yen ya ikatalak muyta mangikerutan tekamuy a awan mantuta pakesipatan muy te Hesus. 3 A pakeipasikkal ku para tekamuy ta am itta teka-muy ya pabanggit gafu ta yen ya ikatalak danga mangikerutan tekid a mappya mantuta sa idulot da ya ngamin nesurat ni mina

Moses ta lintigen. 4 Te am pahig da tamatunung kid sangaw ta pangitan na Na-maratu gafu ta pangidulot da ta lintig na ena nakigungay kid na mantu te Hesusen ngaMangikerutan, te awedan ikatalak ya allakna Namaratu tekitam. 5 Ammi ikitam ngamangikatalak ta panguffun na Kahalwa naNamaratu tekitam a itta ya ikatalak tam tamatunung kitam ta pangitan na Namaratugafu ta pangikatalak tam te Hesus. 6 Te amnedagga kitanan te Hesus a awan bale amnabanggit kitanan hapa ono am awetamnabanggit, te intu la ikayat na Namaratu taipasikkal tam ya pangurug tam tentu gafuta pangidduk tam ta ikattolay tam kiden.

7 A mappya haman ya pangurug muy taidi, ammi anu haman ta netulukmuy ta ittaya manabtabang tekamuy petta awemuyikatalak ya kakurugannganetuldumi teka-muy. 8Te ya ipapilit namanabtabang kidentekamuy a bakkan haman ta Namaratu yanagafun na, te takwan haman ya nangaya-gan na tekamuy. 9 A am ituluk muy taitta ya mangituldu ta killu tekamuy a pakesumaned sangaw ya ituldu da ta ngaminkiden tekamuy. 10 Ammi maski am kunnaten ya uhohugan ku tekamuy a ikatalak kula ta pagnonotan na kamni AfuHesus pettamegitta ya nonot muy ta kuman na nonotku. A maski am inya ya manabtabangta pangikatalak muy te Hesus a Namaratusangaw ya makkamu mangpa-gang tentu.

11 A pahig de na kadwan kidina ta iyakpara la ya takday nga mangipasikkal tamabanggit mina ya tolay. Ammi am kaku-ruganmina ta kunna ten a anu kawagan namantu ta tapilan nak para na sakā Hudyokkiden nga magpabanggit ta tolay? Te amipadangag ku mina ta mekerutan ya tolaygafu ta kabanggit na en a awedak na minatapilan. Ammi yen ta ikatupag dak la gafuta intu la ipadangag ku ya nepangikaruni Hesus ta liwat tam kiden tentu en na-gappa ta krus. 12 Ammi ya ikayat kin minata magpabanggit kiden nga mamopoyungtekamuy a kaponan da mina ya bari da amangarigan ta intu la ikatalak da ya nagalgalta bari da.

Naubadan Kitam Petta Magserbi Kitam TaKappyanan

13 Ammi tekamuy, kahkahulun, a in-alap na kam na Namaratu ewan petta

Galasya 5:14 300 Galasya 6:7maubadan kam ta nakegalutan muyen.Ammi maski am naubadan kanan a bakkanmina ta yen ya pambar muy petta intutarabakun muy ya angzen ta awa ikayat nabari muy, te mappya ta magintagtagabukam la ta pagkaid-idduk muy. 14 Te yauhohug na Namaratu ta lebru na en a“Iddukam ya kagittam tolay ta kuman na

pangidduk mu ta barim,” kunna.A am tarabakun muy mantu ya kumanna inuhohug na in ta isin a mekwenta takinurug muy ya ngamin lintig na. 15Ammiam idulot muy la ya magtatapil, ikid nagindukdukmar, a itan muy sangaw awamaperdi sangaw ya pakikahulun muy teAfu Hesus.

Ya Gagangayen Nonot Tam Ikid Na Ka-halwa Na Namaratu

16 Mappya mantu, kahkahulun, tapetuldu kam ta Kahalwa na Namaratu ngamagyan tekamuy, petta awemuy sangawmedulot ya gagangayen nonot muy. 17 Teya gagangayen nonot tam a tabtabanganna ya ikayat na Kahalwa na Namaratu, aya ikayat na Kahalwa na en a tabtabanganna hapa ya ikayat na gagangayen nonottam, petta awetam idulot ya gagangayentarabakun tam. Te ya gagangayen nonottam ikid na Kahalwa na Namaratu amagkakatkatupag kid. 18 A gafu ta ittanya Kahalwa na Namaratu tekamuy ngamangituldu ta mappya a awan mantu taserbi na lintigen tekamuy, te awan hamanta panguffun na. 19 Ammi am tumulukkam ta gagangayen nonot muy a intusangaw tarabakun muy ya mangadallaw,ikid na magnonot ta dupal na nonot, ikidna magatattug, 20 ikid na mangiatang tasinang dyos, ikid na maganitu, ikid namangikatupag, ikid na makitapil, ikid namangahugu, ikid na mafulotan magporay,ikid na maginggum, ikid na makikattway,21 ikid na makipassil, ikid na magillaw, ikidna mafulotan magragsak, ikid na kadwanpara na kumanin. A pake itabarang kutekamuy ta kuman na nabidak tekamuyta idi ta am itta ya mangwa ta kumaninkid na tarabaku a aweda sangaw mesipatta pangikerutan na Namaratu.

22Ammi am kuruganmuy ya Kahalwa naNamaratu nga magyan ta bari muy a map-pya sangaw ya patarabaku na tekamuy,

petta intu la tarabakunmuy yamangidduk,ikid na matalak, ikid na makikappya, ikidna magattam, ikid na mangikallak, ikid namangatad. 23A uffunan na kam hapa pettamekatalak kam, ikid na masippat kam, apetta iguwad muy hapa ya bari muy ikidna nonot muy. A am yen kid na tarabakuya pakkwa na tekamuy a anu hud para yaserbi na lintigen tekamuy, te awan hamanta lintig nga mangihangat ta isin kid natarabaku. 24 Te ya ngamin kiden tolay nganedagga te Afu Hesus a nesipat dan hapaya gagangayen nonot da ta nagappan niHesusen, kontodu ngamin kiden pinassilanda. 25A gafu ta ittan tekitam ya Kahalwa naNamaratu ngamangtolay ta kahalwa tam amappya ta sigida parigan tam ya ituldu natekitam. 26A awetam hapa magparayag, teawan sangaw ta iatad na am awa pakidibatitam, ikid na pagimpaspassil tam.

6Ya Pagpatunung Tam Ta Bari Tam Ikid Na

Kahulun Tam1-2 A maski am anu ya problema muy

ikid na zigat muy, kahkahulun, a mappyata magkauf-uffun kam, petta medulot muyya lintig ni Hesusen, te “Magkaid-iddukkam,” kunna. A am angarigan ta itta yameddatangan muy nga magliwat, a ika-muy nga napasinapān ta Kahalwa na Na-maratu ya angeminamangtabarang tentu.Ammimappya tamalapat ya pangtabarangmuy tentu, te am awemuy hapa nonotanya bari muy a mabalin ta masanat kamhapa magliwat. 3 Te am pahig tam tamalalaki ya amu tam ta awan haman takalalaki tam a ayayyawan tam hala ya baritam. 4 A bakkan mina ta ikattolay muy yapakanonotan muy ta malalaki kam, te intuhud la nonotan muy ya Namaratu ewan, team sagappyan na kam a yen mina ya gafuna talak muy, a bakkan ta ikattolay muyya gafu na. 5 Te am anu ya patarabaku naNamaratu ta tagtakday tekitam a mappyata yen ya tarabakun tam.

6 A ikamuy hapa nga metuldu ta uho-hug na Namaratu a mappya ta isipat muyhapa ya mangituldu tekamuy ta magserbitekamuy. 7A awemuy pahig ta maayayyawmuy ya Namaratu, te maski am anu yaimula na tolay a kumanen hala sangaw ya

Galasya 6:8 301 Galasya 6:18apitan na. 8 A am intu la imula tam yaikayat na bari tam a awan mantu sangawta takwan na maapit tam am awa pasi tamnga magnayun. Ammi am intu imula tamya ikayat na Kahalwa na Namaratu tekitama intu sangawmaapit tam ya magnayun naangat gafu ta Kahalwa na en nga magyantekitam. 9 A mappya mantu ta awemuymahulat nga mangipaita ta mappya, team awemuy magkafuy a itta hala sangawya apit muy nga mappya, a awena hapasangaw matalantan. 10 A yen ta kanayunipaita muy mina ya mappya ta ngamintolay ta ketta para la na araw muy, aglalota kahulun muy kiden nga mangurug.

Ya Pangihuya Ni Pablu Ta MagpabanggitKiden

11A ya isurat kun tekamuy ta mapozan aitan muy awa pake dakal ya letra na kidenpetta pake nonotan muy ya ibar kin:

12 YA MANGIPAPILIT KIDEN TA MA-BANGGIT KAM MINA A IKAYAT DA TAITTA MINA TA BARI MUY YA PAKAITANTA PAKIDAGGAMUY TEKID, PETTAMALIL-LIKAN DA YA PANGIKATUPAG NA SAKAHUDYO DA KIDEN TEKID GAFU TA AWEDAIKATALAK YA PASI NI HESUSEN.

13 Ammi maski am nabanggit kid ta ku-man na nebar na lintig na Namaratu aaweda haman kurugan ya kadwan kidennebar na. A ikayat da ta mabanggit kamhapa ta kuman na ikid petta matalakankid gafu ta nagalgal ya bari muy kiden.14Ammi teyak hapa la a annun ku ikatalakya nagalgal ta barikin? Te awan ta takwanna ikatalak ku am bakkan la ta Dafu tame-wan Hesus nga nangikaru ta liwat ku kidenta nagappan na en. A gafu ta nesipatakhapa ta pasi na en a matabeng teyak yangamin kiden pakolangan na awan kidenmangurug, a matabeng hapa ya pakolan-gan ku tekid. 15 A maski am nabanggitya tolay, ono awena nabanggit, a awanhaman ta pagduman da, te intu la mek-wenta ya bagu na nonot. 16 A Namaratuhapa sangaw ya mangikallak ta ngaminkiden mangpahig ta isin na lintig pettamappya kid la, te yen kid ya Istralita naNamaratu nga kakurugan. 17 A awek nasangaw ikayat ta itta sangaw yamangihuyateyak ta kuman na awek turin ni Hesus,te ya ngamin kiden piglat ku ta barbarikinnga neatad na mangikatupag te Hesus a

yen kid ya pakaitan ta iyak hala ya turin nanga kakurugan.

18 A ya Dafu tamewan Hesus ngaMangikerutan tekitam, ampade intu halaya makkamu tekamuy.

Efeso 1:1-2 302 Efeso 1:14

Ya Surat Ni Pablu Ta TagaEfeso Kiden

Ya Gafu Na Suratin YanA ya takday para na ili nga nangipadan-

gagan nig Pablu ta damag ni Hesus a intuhala ya ili na Efeso. Am basam ya TarabakuNa Turin Kiden kapitulo 19 ikid na 20 amabasam hapa ya pagpasyar nig Pablu taisin na ili, temedyo nabayag hapa ta isin naili ngamangituldu ta uhohugnaNamaratu.Ta damo na ange na en ta isin a maggenagtatapil ya tolay kiden gafu tentu, te ye-yen na ili ya mayor na pangpaddayan data sinang dyos na dyos da en Artemis. Agafu ta nangurug ya pake addu na tolay tanepadangag ni Pablu a nagtalekudan da yasinang dyos kiden nga ilaku na pandayānkiden. A ya dafu na pandayan kiden aintu ya nangsanat ta tolay kiden petta pa-gangan da mina i Pablu. Ammi mappya teaweda nasi-ged, a nagtugut hapa.

A ta nepagsurat ni Pablu tamangurug ki-den ta ili na Efeso a nabalud ta ili na Roma.A ye-yen na surat ya pake mangipasikkalta kadakalan na bendisyon na Namaratutekitam mangurug gafu te Hesus Kristu. Aya nesurat ni Pablu a intu yan:

1-2Tekamuy nga tolay na Namaratu tagaEfeso nga mangikatalak te Hesus Kristu;

Ampade Dama tam Namaratu ikid niAfu Hesus ya mangikallak tekamuy pettamappya kam la.

A ya nagsurat tekamuy a iyak, Pablu, ngaturin ni Hesus gafu ta uray na Namaratuewan.

Ya Bendisyon Na Namaratu Ta Itta KidenTe Hesus Kristu

3 Ampade madaydayawan ya Namaratuewan nga Dama na Dafu tamen HesusKristu, te pinasinapan na kitam tamagdad-uma na kappyanan na pakapangwa na engafu ta itta kitam te Hesus. A yen kid nakappyanan ya magserbi tekitam ta lugarna ewan nga awan maita. 4 A gagangay tapinasinapan na kitam, te ta kawan para lana lutakin a dana uray na Namaratu ta isi-pat na kitam te Hesus, petta awan sangawta pagkurangan tam am awamegitta kitamhala tentu nga meduma ta gagangay la na

tolay. 5 A gafu ta idduk na tekitam a dananekari na ta magbalin kitam ta anak nakiden gafu ta pangsaka ni Hesus tekitam,petta idulot na hapa ya uray na en tekitam.

6 A nekwenta na kitam ta anak na pettamadayawan hapa ya kalalaki na allak na entekitam, te nesipat na kitam ta Anak na ennga matakit ta nonot na. 7 A ta pasi naAnak na en a nasaka na kitam ta daga naen, te nekaru na ya liwat tam kiden pettamapakoma kitam. 8A pake nasurok para yaallak na Namaratu tekitam, te pinasinapanna kitam para ta kuman na amu na en,petta maawatan tam ya ngamin allak natekitam. 9 A nepakamu nan hapa tekitamya uray na en nga nelemad na ta idi, pettamagdulot ya bendisyonna ennganekari natekitam gafu te Hesus Kristu. 10 Te ya urayna en nga magdulot sangaw ta maatubangna araw a i Hesus sangaw ya pagdadagganna ngamin kiden nawatwatek ta lutakinkontodu langitewan.

11-12 A ta kuman na ikami hapa ngaHudyo a ikami ya popolu kiden pinili napetta medagga kami te Hesusen. Te addetta nekapadday na ngamin kiden napaddaya dana nekari na ta ikami ya kabukodan nakwa na nga matakit tentu. A gafu ta man-gurug kamin a nagdulot na ya ikayat naNamaratu ewan tekami, petta intu sangawya madayawan gafu tekami nga napopolukiden nangikatalak te Hesus. Te maskiam anu ya makmakkwa ta utun na lu-takin a pagbalinan na ya ngamin ta kumanna ikayat na en. 13 Ammi bakkan la taikami nga Hudyo am awa ikamuy hapa ngabakkan ta Hudyo. A gafu ta nedagga kananhapa te Hesus a sininyalan na kam hapa naNamaratu ewan. Te tekamuyen nakadan-gag ta kakurugan ta uhohug na Namaratua kinurug muy ya damag na pangikerutanna tekamuy. A gafu ta pangurug muy aneatad na ya Kahalwa na en petta kumanna sinyal na tekamuy, te yen ya nekari nata ngamin kiden mangurug tentu. 14 Aya Kahalwa na en hapa ya mangipasikkaltekitam ta itta hala sangaw ya iatad naNamaratu tekitam, petta pake maubadankitam ta ngamin kiden dulay, petta Nama-ratu hapa ya madayawan gafu ta ngaminallak na tekitam.

Ya Pakimallak Ni Pablu

Efeso 1:15 303 Efeso 2:1115 A teyaken nakadangag ta mangurug

kanan te Afu Hesus ikid na iddukan muyya tolay na kiden, 16-17 a awek mahulatmangibosag ta talak ku ta Namaratu gafutekamuy. A gafu ta intu hala ya Dyos niAfu Hesus ikid na Dama tam nga seppaka-pangwa a kanayun pakimallak ta kam hapatentu, petta padakalan na para ya amumuy tentu gafu ta Kahalwa na en, te intuya mangatad ta malalaki na nonot pettaamu muy ya nelemad na ta awan kidenmangurug. 18 A adangan ku para ta pakepagdakaran na ya nonot muy, petta pakeamu muy ya ikatalak muy tentu gafu tapangalap na en tekamuy, a petta amu muyhapa ya kalalaki na pagba-nang na en ngaisipat na ta tolay na kiden, 19-20 a kumanenhapa ta kalalaki na pakapangwa na en ngamamaspasikan tekitam nga mangurug. Apake malmalalaki ya pakapangwa na ammita ngamin kiden makapangwa, te yen yanepangtolay na te Hesus ta nepasi na en,kapye na pinātā-nāng ta langitewan. Ata ayanin a umatogkok na ta kanawan naNamaratu ewan ngamakipagturay tentu talugar na ewan.

21A tentu en nakapagtogkok ta iturayanna Namaratu ewan a pake napātā-nāng naammi ta ngamin kiden anghel ikid na anitunga itta ya turay da ikid na pakapangwada. A naatadan hapa ta ngagan na nga pakemalmalalaki ammi ta ngamin kidenngaganta ayanin ikid na maatubang. 22 Te intuya pinagturay na Namaratu ta ngamin ki-den naparatu ta ngamin paglelehutin, yagaintu hapa ya nesaad na ta kuman na ulu nangamin kiden mangurug ta paglelehutin.23Te ya pagdadagga na ngamin kidenman-gurug ya mekwenta ta bari na en, te iki-tam ngamin nga mangurug ya kedagganni Hesusen, a intu hapa ya makalannatta tagtakday mangurug ta ngamin kidenlugar.

2Ya Pagkappyanan Na Allak Na Namaratu

1A ta kuman na ikamuyen ta awemuyenpara la nepangurug a dana nasin ya ka-halwa muy gafu ta pagsoysoy muy ta Na-maratu ikid na liwat muy kiden. 2 A intula tinarabaku muy ya kuman na gagangay

na tolay kiden nga awan makkamu ta Na-maratu, te kinurug muy ya akkimohayanna anitu kiden nga itta ta paglelehutin, teanitu en hala ya mamaspasikan ta tolaykiden nga magsoysoy ta Namaratu. 3 Akumanen haman tekitam ngamin ta idi,te intu la tinarabaku tam ya dulayen ngakinaragatan na nonot tam, te maski amanu ya kinaragatan na bari tam ikid nanonot tam a yen ya tinarabaku tam. Agafu ta dulay ya gagangay tamen ta idi nganesigud tekitam a awan ta inindagan tamam bakkan la ta pangpa-gang na Namaratutekitam, te sa naggagitta kitam na ngamintolay.

4 Ammi gafu ta pake maidduk ya Nama-ratu ewan ikid na malogon mangikallak,a nekallak na kitam hala ta pangidduk natekitam. 5 A pake dakal hapa ya idduk natekitam, te maski am nasi kitam para lagafu ta pagsoysoy tam tentu a tinolay nakitam, te nesipat na kitam ta nepangtolayna te Afu Hesus. A nekerutan kitammantugafu ta allak na Namaratu tekitam. 6A gafuta nesipat kitanan ta nepagtolay ni Hesus anesipat kitanan hapa ta agtogkokan na enta lugar naNamaratu ewan, pettamakipag-turay kitanan hapa tentu ta ngamin, 7pettaam dumatang na sangaw ya kaarawan napagturay ni Hesus a ikitam hapa sangawya pakaitan na kalalaki na allak na Na-maratu ikid na pangidduk na en tekitamgafu ta pakesipat tam te Hesus Kristu. 8 Abakkan mantu ta kalalaki tam ya gafu napangikerutan na Namaratu tekitam, te al-lak la na tekitam gafu ta pangikatalak tamte Afu Hesus. 9 A bakkan hapa ta tarabakutam ya gafu na nangikerutan na tekitam,petta awan na sangaw ta meparayag tamta atubang na ewan. 10 Te maski am anuya kalalaki tam nga mangwa ta mappya aNamaratu haman ya nagafun na gafu tapakesipat tam te Hesusen, te dana neparanna ya tarabakun tam nga mappya, pettayen ya idulot tam.

Ya Pagpadagga Na Namaratu Ta HudyoIkid Na Hentil

11A yen ta nonotanmuymina, kahkahu-lun, ya katolay muy ta idi, te Hentil kamhaman ta nekeanak muy, a awemuy na-banggit ta kuman na Hudyo kiden. A yenta ikatupag da kam, te ibar da ta awan ta

Efeso 2:12 304 Efeso 3:8kwenta muy ta Namaratu gafu ta awenakan nasinyalan na bari muy ta kuman nanetuldu ni Moses ta lintigen. 12 A gafuta kumanen a awan ta nekatalak muy tamesipat kam sangaw te Hesus Kristu, teawemuy haman nesipat ta Istralita kidennga tolay na Namaratu. A gafu ta Hentilkam a awemuy hapa nesipat ta tulag naen te mina Abrahamen. A awan mantu tanekatalak muy ta idi, te awan haman taDyos muy nga makkamu mina tekamuy tapaglelehutin. 13 Ammi ta ayanin gafu taitta kanan te Hesus a neabikan na kam taNamaratu, te ya daga na en ya nangikaruta liwat muy kiden.

14 I Hesus mantu ya nangpamappya teki-tam ngamin nga Hudyo pase bakkanen taHudyo, te inazin na ya pagingkatkatupagtam, a pinagdagga na kitam. 15 Te ya lintigna Namaratu nga netuldu ni mina Mosesta Hudyo kiden a dinugiman na hamanya Hentil kiden ta idi. Ammi ta ayanin anewasa ni Hesus ya lintig na en kontodungamin kiden netuldu ni mina Moses gafuta pasi na en. Te ya pasi na en ya nagdu-lotan na ngamin kiden netuldu ta lintigen,petta azo mesipat tentu ya Hudyo pasebakkan ta Hudyo. A gafu ta pinagdagga naya duwa kiden na tolay te Hesus a mek-wenta kid na ta kuman na tatakday la natolay nga bagu pinaratu na, a magkāmap-pya kid na sangaw ta pagingkatkatupag da.16 A gafu ta sa nekaru ni Hesus ya ngaminkiden liwat na Hudyo kiden pase Hentilkiden a mabalin ta azo magkofun kid na taNamaratu, te awan na ta pangikatupaganna tekid.

17 A gafu ta ange ni Hesus ta lutakin ayen tamepadangag ya damag na pakikofunna Namaratu tekamuy Hentil nga awannakkamu tentu, a kumanen hapa ta Hudyokiden nga nakitulagan na ta idi. 18 Te ammangurug kitam te Hesus a sa pasinapānna kitam ta Kahalwa na Namaratu, kom-pormi am Hudyo kitam ono Hentil kitam,petta sa makaabikan kitanan ta Dama naewan gafu ta Kahalwa na en nga iatadna tekitam. 19 A yen ta awemuy na san-gaw madugiman nga makidagga ta tolaykiden na Namaratu, te sa nagdadagga ki-tam haman, a sa magkakahulun kitam ngamakidama ta Namaratu ewan. 20 A sa nek-wenta na kitam ngamin ta kuman na bali

na en, te ya popolu kiden turin ni Hesusikid na aglavun kiden nga nangiuhohugta ibar na Namaratu a yen kid ya kumanna arigi na bali na en, a nedagga kananhapa tekid. Ammi i Afu Hesus ya mayor naarigi, 21 a intu ya tunudān na kadwan kidenramyenta na bali. A masesenut mapatayukya bali en petta magbalin ta kuman nakapilya nga pagyanan na Namaratu ewan.22 A gafu ta timunud kanan hapa te AfuHesus a nedagga kanan hapa ta paddayanna en bali nga pagyanan na Namaratu gafuta Kahalwa na en nga magyan tekitam.

3Ya Nepakamu Na Namaratu Te Pablu

1 A yen ta itta yak ta agbaludanin, tekuman na uray ni Afu Hesus ta mabalu-dak gafu ta pangipadangag ku ta damagna en tekamuy Hentil. 2 Te dana amumuy haman ta iyak ya nekatalak na Na-maratu nga mangipadangag ta allak naen tekamuy Hentil. 3-5 A ta kuman nanesurat kin ta ayanin ta assang la a itta yanepakamu na Namaratu teyak nga awenaamu na popolu kiden dadagkal, te nelemadna tekid. Ammi ta ayanin a ikami nga turinni Hesus ikid na aglavun kiden a nepakamunan ya uray na en tekami gafu ta Kahalwana en. A am nabalin kanan sangaw ngamagbasa ta surat kin a amu muy sangawam had kunna pangawatan ku ta uray naNamaratu nga mehulun ta Anak na enHesus Kristu. 6 Te ya nepakamu na tekamia bakkan la ta Istralita kiden ya tolay naNamaratu, te nesipat nan hapa ya kadwankiden tolay nga bakkan ta Istralita, petta samagkakahulun kid nga medagga ta bari niAfu Hesus, petta parefu kid makagamid tabendisyon na Namaratu nga nekari na temina Abraham gafu ta pangikatalak da tadamag ni Hesus.

7 A gafu ta allak na Namaratu teyak apinasikan nak na pakapangwa na en, pettamagbalinak ta daddoban na en nga angemangipadangag ta damag ni Afu Hesus.8 A ta kuman na uray kin hapa la a iyakya kuman na kaaassangan na ngamin ki-den tolay na Namaratu, ammi iyak halaya inatadan na ta allak na pakapangwa naen, petta ipadangag ku ya kadakalan nabendisyon ni Hesus nga awenamabilbilang

Efeso 3:9 305 Efeso 4:11ta ngamin kiden Hentil. 9 A iyak hapaya pinatudunan na petta pake ipalawagku tekid ya uray na Namaratu ewan nganelemad na ta idi addet ta ayanin. 10A yenta pinagdadagga na Namaratu ya ngaminkiden mangurug te Hesus, petta magbalinkid ta takday la na iglesya, petta yen san-gaw ya pakaitan ta magindumohuma nakalalaki ikid na pakapangwa na Namaratuewan, te yen ya ipakamu na ta ngaminkiden anghel ikid na anitu nga seppaka-pangwa ta lugar na ewan. 11 Yen ya danauray na Namaratu nga nekari na ta kawanpara la na ngamin kiden napadday, a taayanin a nagdulot na hapa gafu ta Dafu tamewan Hesus Kristu. 12 A gafu ta pangikata-lak tam tentu a itta ya ikatalak tam ta awe-tam madugiman nga umabikan ta Nama-ratu ewan petta adangan tamya ikayat tamtentu. 13A yen ta ibar ku tekamuy ta maskiam nabaludak gafu ta pangipadangag ku teHesus tekamuy a awemuy tampan ya talakmuy ta nepadangag ken tekamuy, te yenhaman ya mangatad ta pakedayawan muyta atubang na Namaratu ewan.

Ya Pakimallak Ni Pablu Ta Mangurug Ki-den

14-15 A gafu ta isin a magtumagak ngamakimallak ta Dama tam ewan nga na-gafun na ngamin kiden tolay ta lutakinpase langitewan. 16 Te pake pakimal-lak ta kam ta isipat na kam na Nama-ratu ta pagba-nang na kalalaki na ewan,petta pake magsikan ya nonot muy ngamakkamu tentu gafu ta pakapangwa naKahalwa na en nga magyan tekamuy, 17 apetta pake metunglak hapa i Afu Hesus tanonotmuygafu ta pangikatalakmuy tentu.A adangan ku para ta pake magramut yapagkaid-idduk muy, 18 petta maggagittakam na ngamin kiden tolay na Namaratunga makaawat ta ngamin kadakalan ikidna pagaddetan na uray na Namaratu ewanta iglesya na en, 19 a petta pake mariknamuy hapa ya idduk ni Hesusen tekamuynga awetam sa maawatan, a petta sa ma-pasinapān kam ta kuman na kadyos naNamaratu ewan.

20-21 Ampade intu mina ya kanayun ma-daydayawan addet ta addet gafu tekitamnga iglesya na en, ikid ni Hesus Kristu. Temaski am anu ya manonot tam ta adangan

tam tentu a mabalin ta pake surokan napara gafu ta pakapangwa na en nga mang-pasikan tekitam.

4Ya Pagtatakday Na Bari Ni Hesus Kristu

1 A ta kuman na iyak hapa nga mabaludgafu ta pangurug ku te Afu Hesus, a itta yapakikekallak ku tekamuy, kahkahulun, temappya ta intu tarabakun muy ya megittata nangayagan na Namaratu tekamuy. 2 Teawemuy mina pātā-nāngan ya bari muyta kahulun muy kidina, awa mapmappyahud la ta masippat kam tekid. A magkaat-attam kam ikid namagkatultuluk kam gafuta pagkaid-idduk muy. 3 Te mappya taawemuy magtatapil am awa pake kenganmuy hud la ya pagkakabagis muy, te pinag-tatakday na kam na Kahalwa na Namaratu.4 Te ikitam ngamin nga nedagga te AfuHesus a tatakday kitam na bari, a tatakdayhapa ya Kahalwa na Namaratu ngamagyantekitam ngamin. A tatakday la hapa yaikatalak tam gafu ta nepagagagay na Na-maratu tekitam. 5 A tatakday la hapa yadafu tam ngamin, te i Hesus la tatakdayya kurugan tam ngamin, a intu hapa la yagafu na nepagzigut tam. 6 A tatakday lahapa ya Namaratu tam nga ingagan tamta Dama tam, te intu ya makkamu tekitamngamin ikid na magyan tekitam ikid namangpasikan tekitam.

7Ammi ya tagtakday tekitam a magdad-uma ya kalalaki tam nga neatad ni Hesustekitam, te inatadan na ya gintatakdayantekitam ta kuman na ikayat na en ngaiatad tekitam. 8 Ta kuman na uhohug naNamaratu ta takdayen surat a“Tentu en timullu ta utun a addu hapa ya

naabak na ta katapil na kiden, a yaginubatan na tekid a neatad na tatolay na kiden,” kunna.

9 A gafu ta timullu i Hesus ta kumanna kinan na suraten, a gagangay ta danaumakban bit addet ta umag na lutakin, 10 teumakban haman kapye na timullu, a pakenapātā-nāng hapa ammi ta ngamin kidenmagyan ta langit, petta intu yamakkamu tangamin paglelehutin gafu ta pakapangwana en. 11 A gafu ta neatad na en ta tag-takday tolay na a nagbalin ya kadwan taturin na kiden nga makkamu manguknud

Efeso 4:12-13 306 Efeso 5:2ta mangurug kiden. A nagbalin ya kadwanta aglavun ngamangiuhohug ta ibar naNa-maratu. A ya kadwan para ya mangisanedta damag na pangikerutan na Namaratu.A ya kadwan para ya magpastor nga man-gituldu ta mangurug kiden ta lugar da.12-13A yen kid ya nesaad ni Hesus ta iglesyana en petta ituldu da ya sakā tolay dakiden nga mangurug, petta metuldu kidnga mangituldu ta kadwan. A mappya takunna ten petta dumakal ikid na magsikanya pangurug na ngamin kiden nedagga tabari ni Hesus Kristu addet ta magsibukalya pangurug tam ikid na pakkamu tam taAnak na Namaratu, petta magbalin kitamta kuman na tatakday la na tolay nga awanta pagkurangan na nga megitta ta ngaminkiden kalalaki ni Hesus.

14 A mappya para ta kunna ten pettaawetam sangaw megitta ta abbing ngaawan angzen dagdagān ta ngaminmetuldunga tulad, te addu haman yamangayayyawgafu ta tulad da kiden. 15 Ammi tekitama intu la uhohugan tam ikid na tarabakuntamyakakurugangafu ta pangidduk tam taikattolay tam, pettam kumanen a dakalāntam ya ulu tamewan Hesus addet ta me-gitta kitam tentu. 16 A intu hapa la yamangpahehit ta tagtakday ramyenta nabari na en, petta maginguf-uffun kitam.Te am kustu ya pagtarabaku na tagtak-day ramyenta na bari na a sa dumakal yangamin barbari na, a magtuyag hapa gafuta pagingid-idduk na ramyenta na kiden.

Ya Metabarang Ta Mangurug Kiden NgaBari Ni Hesus

17A ya ibar ku tekamuy ikid na ipasikkalku gafu te Afu Hesus a awemuy na sangawtarabakun ya kuman na gagangay muyenta awemuyen nepangurug, te intu la nono-tan na awan kiden mangurug ya awan takapkappyan. 18 A nagsugiram ya nonot dagafu ta aweda nesipat ta angat na Nama-ratu ewan. A yen ta makilavun kid hapatentu gafu ta aweda metug. 19A awan hapata amat da, te ipaita da haman ya pagattugda ta pakaitan na tolay, petta tarabakun daya kompormi na kadulayan nga karagatanda.

20 Ammi tekamuy a bakkan haman takunna ten ya naamu muy ta pangurug

muyen te Hesus Kristu, 21-22 te am kakuru-gan ta netug muy ya kakurugan nga itta teHesus nga netuldu tekamuy a dana naazinmantu ya gagangayen nonot muy nga imi-nam magliwat, te yen haman ya nangatadta kadulayan muy ta idi gafu ta naayayyawna kam na dulayen nga ininamanmuy. 23Ata ayanin a ittan ya bagu en nonot muynga neatad na Namaratu tekamuy, 24 teya tagtakday tekamuy a nagbalin kanan takuman na bagu na tolay nga pinaratu naNamaratu, petta megitta kam tentu gafu takatunung na gagangaymuy ikid na kappyana nonot muy.

25 A gafu ta nagtalekudan muy na yatulad, a mappya mantu ta kanayun bidanmuy ya kakurugan ta kabagis muy kiden,te sa magkakahulun kitam nga nedagga tabari ni Afu Hesus. 26-27 A am magporaykam a awemuy magliwat, te mappya taawemuy idulot ya pagporay muy addet tafurab petta awena makaabikan na Satanastekamuy. 28A ya iminammagtakaw a map-pya ta iwasa nan ya magtakaw, petta angemagapag tamappya en na pangallun, pettaitta hapa sangaw ya isipat na ta awan kidenmakaapag. 29 A awan mina ta uhohuganmuy ta dulay am awa mappya mina, pettamagserbi ta kappyanan, petta mauffunanya makadangag.

30 A awemuy hapa pagdamdaman yaKahalwa na Namaratu, te intu haman yakuman na sinyal na Namaratu tekitam,petta melasin na kitam sangaw ta araw napangalap na tekitam.

31 A yen ta azin muy mina ya maglus-saw ikid na mafulotan magporay ikid namakitapil ikid na mamadpadulay ikid nakompormi na dulay. 32 A magingkalka-llak kam ikid na magingid-idduk kam. Amagimpakpakoma kam hapa ta kuman nanepagpakoma na Namaratu tekamuy gafuta nepangikaru ni Hesus tekamuy.

5Ya Gagangay Mina Na Anak Kiden Na Na-

maratu1 A gafu ta anak kanan na Namaratu

ewan nga iddukan na ta mappya a mappyata makigitta kam hapa tentu, 2 te magkaid-idduk kam mina ta kuman na pangiddukni Hesus tekamuy. Te nesagapil na ya bari

Efeso 5:3 307 Efeso 5:28-29na en tekitam, petta magserbi ta kuman naiatang na ta Namaratu nga mabangog ngamangmamallak tentu.

3 A gafu ta tolay kanan na Namaratuewan a awan mina ta manguyoyung taawena atawa, a awan mina ta maglahamikid na mangpassil ta awena atawa, tebakkan haman ta kunna ten ya tarabakuna mangurug. 4 A dulay hapa am bidanmuy ya kaamamatan ikid na awan ta kap-kappyan na bida, te intu hud la bidan muyya mappya en nga pakaitan ta talak muyta Namaratu ewan, 5 te pake nonotan muyyan: ya magatattug, ikid na mangibida tapaglaham na, a awena sangaw mesipat tapangikerutan ni Hesus ikid na Namaratu,kumanen hapa ta maginggum, te kumanna ikwenta na ya kaba-nang na ta dyos ngamangikerutan tentu.

6A awemuy hapa paayayyaw ta maglad-dud kiden nga mangsansanat tekamuy, tekakurugan ta pa-gangan na Namaratu yamagsoysoy kiden nga mamadday ta dulayna tarabaku. 7Amappyamantu ta awemuylumelet tekid, 8 te maski am kagitta dakam ta idi nga nagsugiram ta nonot, amadakar kanan haman gafu ta ketta ni AfuHesus tekamuy. A mappya mantu ta intutarabakunmuy yamegitta ta dakarmuyen,9 te ya dakaren ya mangatad ta ngaminkappyanan ikid na katunungan ikid nakakurugan.

10 A mappya hapa ta pake pasikkalanmuy am anu ya ikayat ni Afu Hesus, 11pettaawemuy mekabat ta itta kidina ta sugiramnga mamadday ta awan ta kapkappyan.Mapmappya hud la ta mamadday kam tamappya, petta pagnonotan da ta kadulayna gagangay da, 12 te kaamamatan hapaam bidan tam ya tarabakun da en ngailemad da. 13 A maski am ilemad da minaya tarabaku da a ya dakar na kappyananmuy ya mangipasikkal tekid ta kadulay natarabaku da, petta manonot da sangaw. Teya ngamin kiden madakaran a pake maitakid ta mappya. 14 Yen ta itta ya takdayuhohug na Namaratu nga kumanin:“Ikamuy nga kuman na masmasidug a

mahukal kanan te pagdakaran nakanan naAri en Kristu, te kumannanasi kam,” kunna.

15 A mappya mantu, kahkahulun, ta ap-piyanmuy ya gagangaymuy petta awemuy

mina parigan ya mapāpāwang ta nonotam awa makanonoten mina, 16 te awe-muy mina sensenan ya pangwa muy tapatarabaku na Namaratu tekamuy, te ittanya dulay ta kinangrarawin. 17 A awemuyhapa makilavun, te nonotan muy am anuya patarabaku ni Afu Hesus tekamuy. 18 Aawemuy mina magillaw, te yen haman yamangpaturad tekamuy nga mamadday tadulay. Mapmappya hud la ta mapasi-napān kam ta Kahalwa na Namaratu, 19 temagkakansyon kam ta uhohug na Salmokiden, ikid na kadwan kiden kansyon muyta Namaratu. Kumanen hapa ta adade ikidna not am yen ya iatad na Kahalwa na entekamuy. Te mappya ta magkakansyonkam ikid na magtokar kam ta Namaratuewan ta talak na nonot muy. 20 A map-pya hapa ta kanayun ibosag muy ya talakmuy ta Dama muy ewan Namaratu gafuta ngamin allak na tekamuy, te nesipatna kam te Dafu tamen Hesus Kristu. 21 Amagintultuluk kam hapa gafu ta ikamatmuy i Afu Hesus.

Ya Gagangay Mina Na Nagatawa22A ikamuy babay nga seatawa amappya

ta timuluk kam ta atawa muy ta kumanna itattuluk muy mina te Afu Hesus, 23 teya lalaki en ya pangulu na babbayen takuman ni Hesusen ta tolay na kiden, teikid ya nekwenta ta bari na en, a intu hapaya mangikerutan tekid. 24 A ta kuman naitattuluk na mangurug kiden te Hesus akumanen hapa mina ya itattuluk na babaykiden ta atawa da kiden ta ngamin ibar da.

25-27A ikamuy lalaki a iddukanmuy hapaya atawa muy ta kuman ni Hesusen taiglesya na en, te nesagapil na ya bari naen tekitam, pettamagbalin kitam ta kumanna atawa na. A yen ta dana binaggawanna kitam ta liwat tam kiden ta nepan-gibosag tam ta pangurug tam tentu ikidna pagzigut tamen ta danum. A gafu tapangbaggaw na en tekitam a neduma nakitam ta gagangay kiden na tolay, pettamegitta kitam tentu. Te sangaw am mag-toli a kumanna ibodana kitam, a pake ispotkitam hapa, te awan sangaw ta mansa tam,ikid na duping tam, ikid na kompormi nakadulay tam.

28-29Akumanenhapamina yapangiddukna lalaki kiden ta atawa da kiden, te ya

Efeso 5:30 308 Efeso 6:16mangidduk ta atawa na en a mesipat hapaya bari na en. A mappya mantu ta igittada ya atawa da ta kuman na bari da, teikatupag da hud ya bari da am awa taronanda haman petta kengan da. 30 A kumanenhapa ya pangkenga ni Afu Hesus tekitam,te bari na kitam.

31 A nonotan muy hapa ya uhohug naNamaratu ta lebru na en, te ya nebar na a“Am mangatawa ya lalaki a kuman na

makigungay ta dakal na kiden, temakidagga ta atawa na en, te mag-balin kid na ta tatakday la na tolay,”kunna.

32 A ya ikayat na uhohugan ta isin amedyo maumag hapa, ammi ta kuman napangawatanku a intu bidannaya gagangayni Hesus ikid na iglesya na en. 33Ammi ku-manenhapa tekamuynga lālāki, temappyata iddukan na tagtakday lalaki ya atawa naen ta kuman na pangidduk na ta bari naen hapa la, a mappya hapa ta dayawan natagtakday babbay ya atawa na en.

6Ya Itabarang Ni Pablu Ta Anak Ikid Na

Tagabu1 A ikamuy anak a kurugan muy ya hina

muy ikidnadamamuygafu ta samangurugkam te Afu Hesus, te gagangay haman takunna ten tekitam nga mangurug. 2 Te yauhohug na Namaratu ta suraten a“Ikamat mu ig hinam ikid na damam,”

kunna.A ye-yen hapa na uhohug ya napolu en

lintig na nga nehulunan na kari na, 3 te yanetulfu na ta lintigen a“petta mappya ya makkwa teko ikid na

mabayag ya pagtolaymu ta utun nalutakin,” kunna.

4A ikamuy nga seanak a awemuy pagpo-rayan ya anak muy kiden gafu ta pagpatu-nung muy tekid, te mapmappya hud la taituldu muy kid ta mappya na tabarang takuman na netuldu ni Afu Hesus.

5 A ikamuy tagabu a kurugan muy yadafu muy kiden nga itta ta lutakin, a ipaitamuy ya talawmuy tekid ikid na lagpat muyikid na kappya na nonot muy, te ikwentamuy kid ta kuman na dafu muyen Hesus.6 Ammi awemuy mina parigan ya apemangmamallak tekid, te maski am awedataronan ya tarabaku muy a idulot muy la

ya patarabaku da tekamuy ta kuman napakitagabu muy te Afu Hesus, petta med-ulot muy ya ikayat na Namaratu tekamuygafu ta kappya na nonot muy. 7A maglolo-gon kam mantu nga makitagabu tekid, teawemuy ikwenta ta tolay ya pakitagabunmuy am awa i Afu Hesus. 8 Te nonotanmuy ta maski am anu ya tarabakun muynga mappya a kumanen hapa sangaw yapangsagolyat ni Afu Hesus tekamuy, a ku-manenhapa ta ngamin tolay kompormi amtagabu ono bakkan ta tagabu.

9 A ikamuy hapa nga makātagabu anonotan muy ya tagabu muy kidina, temappya mina ya nonot muy tekid, a awe-muy kid tātālawan, te nonotanmuy ta intuhapa dafumuy ya dafu da en ta langitewan,a awan hapa ta idaduma na tekamuy.

Ya Kakurugan Na Katapil Na Mangurug10A ya napozanin nga mabidak tekamuy

a pasikanan muy ya nonot muy gafu tapagdadagga muy te Afu Hesus, te intupagsikananmuy ya pakapangwa na en. 11Aiserbimuyhapa yangaminkidenneatadnaNamaratu ta ikkaman muy, petta makkwamuy sangaw ya manggamma ta pagsis-tema ni Satanasen tekamuy. 12 Te bakkanhaman ta kuman na tolay ya katapil tamam awa anitu kiden ikid na dafu da kidennga seturay ikid na seppakapangwa, ikidna masikan kiden akkimohayan ta paglele-hutin ngamagpasugiram ta nonot na tolay,ikid na addu para na magdaduma na anitunga awetammaita ngamamadday ta dulay.13Amappyamantu ta kanayun ihulunmuyya ngamin kiden ikkaman muy nga neatadna Namaratu tekamuy, petta awemuy san-gaw magsunsun ta ketta na dulay am awaidulot muy hud la ya pakigubat muy addetta nangabak kanan.

14 A mappya mantu ta dana nakaparankam nga magatubang ta katapil muy ki-den ta kuman na suddalu, te alapan muyapolu ya kakurugan, te yen yamekwenta tapagsintaronmuy ngamagibbal ta pantalonmuy. A itugmuy hapa yamappya na nonot,te yen ya kuman na barawasi na landukta radang muy. 15 A malogon kam hapamangipadangag ta damag ni Hesus, te yenya kuman na pagsapatos muy. 16 A intupara idaggamuy ta isin kid ya pangikatalakmuy ta Namaratu, te yen ya kuman na

Efeso 6:17-18 309 Efeso 6:24kalasag muy nga mangpasi-gat ta tuladni Satanas, te ya tulad na kiden ya ku-man na pana na afuy. 17-18 A pake itugmuy hapa ta ulu muy ya pangikatalak muyta pangikerutan na Namaratu, te yen yakuman na taddung na landuk. A pakegikumanmuy ya uhohug na Namaratu ngaigawat na tekamuy ta pangkattab muy, team makimallak kam ta kuman na itulduna Kahalwa na en tekamuy a ipanonot naya uhohug na Namaratu tekamuy pettakuman na pangkattab muy ta mangparubaen tekamuy. Te mappya ta kanayun maki-mallak kam ikid na magadang kam tapanguffun na Namaratu ewan tekamuy.A pake imugudan muy makimallak taloam magamamangaw kam am dukmaranna kam ni Satanas. A pakimallak muyhapa ya ngamin kiden tolay na Namaratu,19 aglalo teyak, petta awek sangaw mamatnga maguhohug am awa pasikanan nakmina na Namaratu ewan, petta mepadan-gag ku ya damag na en nga melemad parala ta tolay kiden. 20Te maski am itta yak taagbaludanin a ikayat ku ta idulot ku hala yanekatalak ni Afu Hesus teyak, petta itta yaturad ku nga mangipadangag ta kuman naikayat na.

Ya Kapozyanan Na Ibar Na21-22 A ya nangitulud ta surat kin teka-

muy a ya kabagis kin Tikiku, te intu yapake iddukan ku, a mekatalak hapa man-guffun ta patarabaku ni Afu Hesus teyak.A intu ya dinob ku tekamuy petta ibar natekamuy ya kasasaad kin ta isin, a pettaintu hapa sangawyamangpasikan ta nonotmuy. 23Ampade Dama tamewan Namaratuikid ni Afu Hesus Kristu ya mangatad takamappya na nonot muy, ikid na mang-pasikan ta pangidduk muy gafu ta pangu-rug muy tentu. 24 Ampade ikallak na hapaya ngamin kidenmangidduk ta Dafu tamenHesus ta kakurugan na idduk.

Pilipos 1:1-2 310 Pilipos 1:18

Ya Surat Ni Pablu Ta TagaPilipos Kiden

Ya Gafu Na Suratin YanYe-yan ya takday na surat ni Pablu tentu

en para la nabalud ta ili na Roma. AmbasamyaTarabakunaTurinKidenkapitulo21 addet ta 28 a amum sangaw ya gafuna nekebalud na en. A tentu en parala nabalud a nangidob hapa ya mangurugkiden taga Pilipos ta ange mangitulud taiuffun da tentu, te ikid ya napnapolu ki-den mangurug te Afu Hesus ta lugar naMasadonya ta nepangipadangag nig Pabluta ili da.

A gafu ta kallak da te Pablu a yen ta nag-surat hapa tekid, te pakemadamdam tekid.A pake tinabarangan na kid hapa ta awedaipalubus ya ange kiden manabtabang tapangurug da te Afu Hesus, te ya kadwankiden Hudyo nga mangurug a nepapilit data awena kustu na pangurug na taga Piliposkiden am aweda hapa mabanggit.

Am ikayat mu hapa basan ya bida napagpasyar ni Pablu ta ili na Pilipos a itamya kapitulo 16 ta Tarabaku na Turin Kiden.

1-2 Tekamuy taga Pilipos nga nedagga teAfu Hesus Kristu, kontodu magtaron kidentekamuy ikid na kauffunan da kiden.

Ampade ikallak na kamngamin na Damatam Namaratu ikid ni Afu Hesus, pettamappya kam la.

A ya nagsurat tekamuy a iyak Pablu, ikidni Timotyo nga daddoban ni Hesusen.

Ya Pakimallak Ni Pablu Tekid3-5 Am kada nonotan ta kam, kahkahu-

lun, a pake matalakak ta Namaratu ewan,te intu nonotan ku ya ngamin neuffunmuy teyak gafu ta pangipadangag ku tadamag ni Hesus, te awena la magimmangna neuffun muy teyak addet ta gafu napagyan ku tekamuy addet ta ayanin. Aamkadamakimallakak a pakimallak ta kamhapa setalak. 6 A gafu ta Namaratu hapala ya namepegafu ta mappya na tarabakutekamuy a itta hapa ya ikatalak ku ta ped-ulot na hala tekamuy addet ta dumatangsangaw i Afu Hesus.

7 A maski am kunna ten ya nonot kutekamuy a kustu hala, te amuk ta ittayak hapa ta nonot muy, te nesipat kananhapa ta pangpatudunnaNamaratu teyak tapangipasikkal ku ta damag ni Hesus, a ku-manen hapa ta kabalud kin. 8A kakuruganpara ya talak ku tekamuy, te maski Nama-ratu ewan hapa ya makkamu ta kasikan nadamdam ku tekamuy ta kuman na takit nanonot ni Afu Hesus tekamuy.

9A am kada pakimallak ta kam ta Nama-ratu ewan a

“Pake padakalam, Afu, ya pangiddukda ikid na amu da ikid na pakarikna data kakurugan, 10petta amu da hapa pilinya kappyanan,” kunku.

Te am itta yen kid tekamuy a awan sangawta kadulayan muy ikid na pakehuyan muyta araw na pagimbestigar ni Hesus Kristutekitam, 11 te dana pinasinapanna kanan tamagdaduma na kappyanan nga nagafu teHesusen, a yen ta pake maita hapa sangawya kalalaki na Namaratu ewan gafu teka-muy.

Ya Kappyanan Na Kabalud Na12 Mappya hapa, kahkahulun, ta

ipakamuk tekamuy ya pagbalinan nadimmatang teyak, te gafu ta kabaludkin a mauffunan hapa ya pakesaned nadamag ni Hesus. 13 Te ya ngamin kidenumange nagpasyar teyak, kontodu ngaminkiden suddalu nga magtaron, a nadangagdan hapa ya damag ni Hesus teyak, teamu dan ta mabaludak gafu ta pangurugku tentu. 14 A ya kappyanan na para apake pinagturad ni Afu Hesus ya addu nakahulun tam kiden gafu ta kabalud kin,te awedan magtalaw mangipadangag tauhohug na Namaratu.

15-17 Itta hapa ya kadwan kiden ngamangipadangag ta damag ni Hesus gafuta pumasil kid teyak, a ikihu da ya pa-madakat da teyak ta pangipadangag da,petta madaggan mina ya zigat na kabaludkin, pettam kumanen a ata-nang kid minaammi teyak. Ammi mapmappya ya razonna kadwan kiden, te ikayat da manguf-fun mangipadangag gafu ta pangikayat dateyak, te amu da ta iyak ya pinatudunan naNamaratu nga mangipasikkal ta damag niHesus. 18 Anu mantu ya mappya? Mappyata matalakak tekid ngamin, te maski am

Pilipos 1:19 311 Pilipos 2:11anu ya razon na pangipadangag da, ammatunung ya nonot da, onomaski am killu,a mepadangag hala ya ngagan ni Hesus, ayen ya ikatalak ku.

19 A idulot ku la ya talak ku, te maskiam anu ya zigat kin a amuk ta mappyahala sangaw ya pagbalinan na teyak gafuta pakimallak muy ikid na panguffun naKahalwa ni Hesus teyak. 20 A itta mantuya ikatalak ku ta awek sangaw melogot, tekanayun iturad ku ya ngamin kiden zigat,aglalo ta ayanin, ta kuman na iyaken ta idi,pettam kumanen a madayawan hapa i AfuHesus gafu teyak, temaski ammasi yak onoam matolayak la. 21 Te am iyak hapa la,a awan ta kwenta na katolay ku am awekmagserbi te Hesus, a am masi yak mina amapmappya yen, te itta yak na tentu.

22 Ammi am angarigan ta mabayagakpara la a addu sangaw ya mabalin ku tamappya na tarabaku. A yen ta awek amuam had sin ya mapilik tekid duwa, 23 tekuman na mapopoyungak magpili. Te yaikayat ku ta kadwan a pagtugutān kunmina ya bari kin yan, petta itta yak mina teHesus, te mapmappya yen teyak. 24 Ammita kadwan amapmappya tekamuy amawekbit la magtugut petta mauffunan ta kampara la. 25 A yen mantu ya pakkamukta awek bit la magtugut, te mappya tamagyanak la bit tekamuy, petta mauffunanta kam nga magpadakal ta talak muy ikidna pangurug muy. 26 A mappya para takunna ten, petta kustu sangaw dumakal yatalak muy te Hesus gafu ta itta yak na hatekamuy.

27Ammi maski am itta yak tekamuy onoawan a mappya ta kanayun ipaita muy yamegitta ta netuldu ni Hesusen, petta amangarigan ta makaange yak sangaw teka-muy ono am awan a madamag ku ta mag-dadagga ya nonotmuy ikid namahulhulunkam nga mangipasikkal ta pangurug muyte Hesus. 28 A awemuy la magtalaw tamakitapil tekamuy, te ipadangag muy la yapangurugmuy tekid, temaski am ibar da tamelogot kam gafu ta pangurug muy a yenhaman ya ikatalak muy ta mekerutan kam.A Namaratu hala ya makāuray ta isin, 29 temaski am neatad na ta mangurug kam teHesus, a neatad na hapa ta mazigatan kamgafu tentu. 30 A yen ta nesipat kanan hapa

ta kuman na nagzigatan ken ta kettakentekamuy, ikid na pagzigātān ku ta ayanin.

2Ya Pangipasikkal Na Ta Umalinnak Kid

1 Am kakurugan mantu ta itta ya turadmuy gafu te Hesusen, ikid na awan tadamdam muy gafu ta pangidduk na ikidna takit na nonot na tekamuy, ikid namagkakahulun kanan gafu ta Kahalwa naNamaratu tekamuy, 2 a paggagittan muymantu ya nonot muy, ikid na pagkaid-idduk muy, petta pake matappag mina yatalak ku tekamuy. Te am anu ya nonot natakday a nonotmuyngaminmina, 3pettamkumanen awemuypumasil ta kahulunmuykiden, ikid na awemuy iparayag ya awanta kapkappyan. Te mapmappya hud la taumalinnak kam, petta awemuy pahig tamalmalalaki kam ammi ta kadwan. 4 Abakkan la mina ta kappyanan muy yanonotan muy, te isipat muy hapa nonotanya kappyanan na kadwan kiden tekamuy.5 Kumanen mina ya nonot muy, te kuma-nen hapa ya nonot ni Hesusen:

6Te addet ta gafgafu na ngamin a negittahala ta kadyos na Namaratu ewan.A gafu ta Dyos a bakkan ta intu ni-

nonot na ya kadyos na,7 te neatad na hud la ta kappyanan na

tolay kiden,te nagbalin hapa ta tolay, a nakigitta

para ta daddoban na tolay.8 A pake umalinnak para, te kanayun

tumuluk la maski addet ta pasi na,ammi bakkan haman ta gagangay na

pasi, te pasi na dulay na tolay, tepinagappa da haman ta kayu.

9Ayen ta pake pinata-nangnaNamaratuewan ammi ta ngamin,a inatadan na hapa ta ngagan na nga

at-ata-nang ammi ta ngamin kidenngagan,

10 pettam kumanen am mepadangag yangagan ni Hesus a mamalentud san-gaw tentuya ngamin kiden magyan ta langit,

ikid na lutakin, pase umag na lutak.11 A awan sangaw ta awan mangipadan-

gag ta pangdayaw da tentu,te maski am anu ya agsitang da a ibar

da sangaw ta

Pilipos 2:12 312 Pilipos 3:1-2“Hesus Kristu ya Dafu na ngamin,”

kunda, pettam kumanen a ma-dayawan hapa ya Dama na ewanNamaratu gafu tentu.

Ya Tarabaku Mina Na Mangurug12 Yen mantu ya gafu na, kakabagis, ta

itug muy la mina ya uhohug ku, tekamuy,aglalo ta kawan kin tekamuy, te kanayunkumanen haman ta ketta ken tekamuy taidi. Te mappya ta afuran muy appiyan yapakikahulun muy, petta awena maperdi.13 Te itta haman ya Namaratu tekamuynga mangpasikan ta nonot muy, petta ittaya ayat muy nga mangidulot ta ngaminpakkwa na tekamuy.

14 A am anu ya tarabakun muy, a awe-muymantu lamaglalibak ikid namakitapil,15 petta awan ta pakehuyan muy, pettaispot kam la nga ānāk na Namaratu ewan.Te gafu ta itta kam para la ta paglelehutinnga mekikkihu ta tolay kiden nga magkilluikid na magdupal ta nonot, a ikamuy minaya mangipaita ta pagkappyanan tekid takuman na zilag nga mangpadakar ta sugi-ram. 16 A mappya mantu ta pagdakarānmuy kid ta uhohug na Namaratu, te yen yamangtolay tekid.

Mappya ta yen kid na tabarang ya pakeitug muy, petta itta sangaw ya pangikata-lakan ku tekamuy ta araw na pagimbesti-gar ni Hesus tekitam, te am pasikkalanna sangaw ya mappya na tarabaku muy ayen sangaw ya pakkamuk ta awek nelogotta pagbannag ku tekamuy. 17-18 A maskiam papasin dak mina a matalakak hala,te am angarigan ta kuman na atang yapangurug muy ta Namaratu a mappya tamedagga hapa ya pasik, petta magbalin yaangat ku ta kuman na binarayangen ngameburud ta atangen, pettam kumanen a samakipagayayat kitam ngamin ta neatangtam ta Namaratu ewan.

Ya Bida Na Gafu Te Timotyo Ikid Ni Pafu-ditu

19 A am uray ni Afu Hesus a itta yaikatalak ku ta ange i Timotyo tekamuy, tedoban ku tamavit, petta am anu sangaw yamadangag na tekamuy a ibar na hapa san-gaw teyak, petta sang matabtabang hapaya damdam ku tekamuy. 20 Awan hamanta takwan nga medob ku mina tekamuy,te intu la ya amuk nga megitta ta nonot

ku nga mangidduk tekamuy. 21 Te ya kad-wan kidin ta isin a intu la karagatan daya magserbi ta kappyanan da hapa la, tekuman na aweda la tagopan ya ikayat niHesus. 22 Ammi te Timotyo a dana amumuy ya kappya na, te kuman kami la namattama nga magtarabaku mangisaned tadamag ni Hesus. 23 A ikatalak ku mantu tamadob ku sangaw tekamuy ta mavit, ammidangagan ku bit am anu ya dumatangteyak. 24Ammi am uray hapa ni Afu Hesusteyak a itta hapa ya ikatalak ku ta awena lamabayag a doban nak hapa tekamuy.

25 Ammi ya nonot ku te Pafuditu ngadinob muy teyak a pagtolin ku tekamuy,te kuga madamdam na tekamuy. Map-pya ta dinob muy teyak, petta pinakabarimuy nga manguffun teyak, te nehulhu-lun la teyak ta kuman na kabagis ku ngamanguffun ta tarabaku kin, yaga kahulunku hapa nga magattam ta zigat ta kumanna magsuddalu. 26 Ammi madamdam natekamuy, a naburungan hapa, te amu na tanadamag muy ya pagtakit na en. A yen tanaburungan talo am burungan muy hapa.27 A kakurugan ta nagtakit, a magge nasi,ammi nekallak na hala na Namaratu ewan,a nagmappyan. Ammi kallak na Namaratuhapa teyak ta awena nasi, te nelillik na yamedagga mina ta damdam kin. 28 A mesa-sita mantu ta doban ku i Pafuditu tekamuy,pettam kumanen a matalakan kam hapaam maita muy, ikid na lumampaw hapaya burung kin tentu. 29 A am dumatangna mantu tekamuy a pagayayatan muy takuman na pagayayat muy te Afu Hesus. Aipaita muy hapa ya pangdayaw muy tentu,kumanen hapa ta ngamin kiden megittatentu, 30 te nesalda na haman ya angat nagafu ta patarabaku ni Hesus tentu, amaggenasi petta idulot na ya neuffun muy teyaknga awemuy medulot ta idi.

3Ya Matunung Nga Kakurugan

1-2 A ya pake mesasita, kahkahulun, aidulot muy la ya talak muy te Afu Hesus.A pake itan muy hapa ya ange kiden mag-pabanggit tekamuy, te kuman kid na atukidenmaguyung, te dulay ya tarabakun da,te ipapilit da ya pakabigad na bari muy.A maski am nabidak yen tekamuy ta idi a

Pilipos 3:3 313 Pilipos 3:17mappya ta isurat ku ha, te kappyanan muyhapa. 3 Te ikitam nga mangurug te Hesusa ikitam ya kakurugan na simsima ni minaAbrahamen nga nakitulagan na Namaratu,te dayawan tam haman ya Namaratu takumanna ituldu naKahalwa na en tekitam.A maski am anu ya kalalaki na bari tamikid na nagafun tam a awan ta takwanna ikatalak tam ta mangikerutan tekitamam bakkan la te Hesus Kristu, te awetamikatalak ya bari tam. 4Am kakurugan minata mekerutan ya tolay gafu ta kalalaki naikid na bigad na ta bari na en a gagangayta iyakmina yamangikatalak ta kalalaki nabarik, ammi awek.

A maski am anu ya pangikatalak na kad-wan kiden tolay ta bari da a dakdakal paramina ya pangikatalak ku ta barik,

5-6 te ya dadagkal ku kiden a gingginafuda hala ya Istralita kiden nga popolukiden tolay na Namaratu.

A gingginafu da para ya tolay kiden niBendyamin nga pake madaydayawanna Istralita.

A teyaken neanak a binanggit dak hapata mekawalu en araw, te yen hamanya nebar naNamaratu ta popolu kidendadagkal mi.

A ya dana agsitang ku a Hebreyu hapa,te yen haman ya dana agsitang naIstralita kiden.

A addet ta kaabbing ku awan pulus tatinaliban ku ta ngamin kiden lintig naNamaratu,petta mekwenta yak mina ta matu-

nung ta atubang na ewan.A nedagga yak hapa ta pinpinanga na

Pariseyu kiden nga pake mafulotanmangidulot ta ngamin kiden lintig naNamaratu.

A pake masikanak hapa nga nangi-pasikkal ta pangurug ku ta relisyon kuta idi,te pina-gang ku yamangurug kiden te

Hesus nga nakikattway ta relisyonmi.

7 A ye-yen kid na tarabaku ya pakenekatalak ku ta idi, te pahig ku ta kap-pyanan ku kid, petta yen kid mina yapangikwentan na Namaratu tamappya yakna tolay. Ammi nagtalekudan ku kid na, anekwentak kid na ta awan ta kapkappyan,petta intu la kappyanan ku i Hesus. 8 Amaski am anu ya kappyanan ku ta idi a

ikwentak na ta awan ta iatad na, te pakemapmappya hud la ya pakkamuk te AfuHesus. A gafu ta intu a nekwentak na yakuman na kappyanan ken ta duping, a nag-talekudan kun, petta magamid ku ya kap-pyanan ni Hesus. 9 A newarad kun mantuya kuman na kappyanan ken ta idi, pettamedagga yak la tentu, pettam kumanen aigitta nak na Namaratu ewan tamappya natolay gafu ta ikatalak kun i Hesus. Te awekna ikatalak ta itta ya kappyanan ku gafu tapangidulot ku ta lintig na en, te makuranghaman. 10 A awan mantu ta takwan nakaragatan ku am bakkan la te Hesus, pettapake mesipatak tentu ikid na pakapangwana en nga nangtolay tentu. A isagapil kuya barik tentu ta nagzigatan na en, pettamegitta yak tentu ta pasi na en, 11 taloam mesipatak hapa sangaw ta tolayan nakiden.

Ya Karagatan Ni Pablu12 Awek ibar ta dumatang na teyak ya

ngamin karagatan ku teHesus, a awekhapaibar ta awan ta pagkurangan ku, ammipake pakolangan ku am had kunkumegittatentu, talo ammagamid ku sangaw ya gafuna nepanggamid na teyak. 13Am iyak hapala, kahkahulun, a awek ibar ta nagamid kunyen, ammi takday la ya kwan ku, te awek lanonotan ya itta ta gafan ku, te masikanakmang-atubang ta patarabaku na Namaratuteyak ta ayanin. 14 A kuman na pariganku la ya magkain-inabak kiden magbilagaddet ta pagaddetan na dalan da, te pakepasikkalan ku ya isagolyat na Namaratuewan teyak am ayagan nak sangaw ta utun,petta pake mesipatak sangaw ta ngaminkalalaki ni Hesus.

Ya Tabarang Ni Pablu Tekid15 A maski am pahig muy, kahkahulun,

ta awan ta kurang na pangurug muy amappya ta parigan muy la mina ya kumanna nonot kin. Ammi am takwan ya nonotmuy a mappya ta Namaratu hapa la yamakkamu mangipaita ta kustu tekamuy.16 Ammi maski am had sin ya nagaddetantam ta pangurug tam a mappya ta idulottam la, petta awetam magsunsun.

17 Mapmappya, kahkahulun, ta parigandak mina, a am itta ya kadwan tekamuynga dumagdag ta kuman na netuldu mi en

Pilipos 3:18 314 Pilipos 3:16tekamuy, a yen kid hapa ya parigan muy,18 te addu haman ya ape mangurug nganebar ku tekamuy ta idi, a pidwan ku haibar ta ayanin, te itangit ku para ta intula parigan da ya awan kiden mangikatalakta nepangikaru ni Hesus ta liwat da kiden.19Ammi awan ta takwan na pagaddetan daam bakkan la ta pangtaguhali na Namaratuewan, te ya sirat da hapa la ya dyos da, aiparayag da para ya kāāmāmatān, te intula nonotan da ya katolay da ta lutakin.20 Ammi ikitam nga kakurugan na mangu-rug a intu nonotan tam ya katolay tam talangitewan, te yen ya agyan ni Afu Hesusnga mangikerutan tekitam. A ipa-na tamya datang na tekitam, 21 te intu sangawya manguli ta bari tam kidin nga makafuyikid na malogon masi, petta megitta kid takalalaki na bari na en. Te intu haman yaseppakapangwa apagbalinanna yangaminta kuman na ikayat na.

41A yen ya gafu na tabarang ku tekamuy,

kakabagis, te ikamuy ya kuman na sagolyatku nga pake iddukan ku ikid na ikatalak kuikid na kadamdamān ku. A pake itug muymantu ya pangurug muy te Afu Hesus.

Ya Kapozyanan Na Tabarang Na2 A ya tabarang ku hapa teg Eyodya

ikid ni Suntuke a azin muy ya kalussawmuy, a pagdaggan muy ya nonot muy, temagkabagis kam haman gafu te Afu Hesus.3 A am itta tekamuy ya mekatalak ngamakigitta teyak a tabarangan muy haen yaduwa kidina nga babay, petta magmappyakid, te kagittak kid haman nga nangisanedta damag ni Hesus, te nakihebing kid teyaknga nanguffun ta idi; sa ikid nig Klementeikid na kadwan kiden katarabakuk ngaawan kid sin na ngagan, ammi itta halaya ngagan da ta lebru na mangtolayentekitam.

4Amappyamantu, kahkahulun, ta sigidamatalak kitam gafu ta nedagga kitanan taDafu tamewan. A ulin ku ha petta awemuykaliwatan, Magayayat kanan la.

5 A maski am anu ya problema muya awemuy hama magimpalpaliwat, temangikalkallak kam mina, te tanagay naya datang ni Afu Hesus tekitam, a intusangaw ya makkamu ta makaliwat. 6 A

maski am anu ya dumatang tekamuy aawemuy la burungan, te makimallak kamla Namaratu ewan. A ibosag muy hapa yatalak muy tentu gafu ta kallak na tekamuy,7 temaski am awemuy amu amhad kunna amapasinapan kam hala ta kagitta na nonotna Namaratu nga awanmagburung, te intuhapa la ya mangtaron ta nonot muy tapangikatalak muy te Hesus.

8 A ya mesasita para, kahkahulun, amintu karagatan muy ya mappya ikid napangdayaw na ngamin tolay tekamuy aawan mina ta nonotan muy am bakkanla ta kakurugan, ikid na malalaki, annamatunung, ikid na awan ta kadulayan, ikidna ispot, ikid namadayawan. 9A ya ngaminkiden netulduk ikid na nesirak ku tekamuynga kurugan tam a parigan muy kid lahapa, kumanen hapa ta ngamin naita muyikid na nadangag muy teyak, a itta la yaNamaratu ewan tekamuy nga mangatad tapagintak na nonot muy.

Ya Talak Ni Pablu Ta Neuffun Da Tentu10 A pake matalakak hapa te Afu

Hesus gafu ta nakanonot kanan ha ngamangikallak teyak ta kuman na ikamuyenta idi. Ammi maski am awan ta nepetuludmuy teyak abat ta nabayag a awek hamanpahig ta newarad dak, te amuk ta nonotandak hala, te mazigat hapa ya pangituludmuy ta iuffun muyen. 11 A awemuyhapa pahig ta bidan ku yan gafu tamazigatanak, te maski am anu ya kasasaadku a matalakak la, te mapenamak na tangamin dumatang teyak. 12 Te nariknakya zigat na makurangan, a nariknak hapaya gasat na masurokan, te itta ya kabattugku, a itta hapa ya pagbisin ku. Ammimaski kumanen a matalakak la ta ngamindumatang teyak, 13 te mabalin ku la yangamin ta pangpasikan ni Afu Hesus teyak.

14Ammimaski kunna ten amappya hapayen tekamuy te inuffunan dak ta zigatkin. 15 A maski addet ta nepangipadangagku ta damag ni Hesus tekamuy ikid nanepagtugut ku ta lugar na Masadonya aawek hapa naliwatan ta awan haman tatakwan nga nanguffun teyak am bakkanla ta ikamuy nga taga Pilipos. 16 A maskiteyaken nagdulot ta ili na Tesalonika nganagafu tekamuy a namidwa kam haman

Pilipos 3:17 315 Pilipos 3:23nagpetulud ta iuffun muy teyak. 17 Ammimaski am bidan ku yan tekamuy a awemuypahig ta itta ya karagatan ku ta iatad muypara teyak, te intu la karagatan ku ya addunamayan na nemulaken gafu ta panguffunmuy teyak, petta itta hapa ya medagga taisagolyat na Namaratu tekamuy. 18 Ammiam iyak hapa la a ittan ngamin teyak, aawan na ta masapul ku, te nasurok na yaneatad muy nga netulud ni Pafuditu teyak.A ikwentak hapa ya neatad muyen ta ku-man na mabangog na atang nga makama-mallak ta Namaratu ewan. 19 A maski amanu ya masapul muy a ya Dyos ewan ngamakkamu teyak a intu hapa ya makkamutekamuy gafu ta itta kam te Hesus. A isipatna kam hapa ta kaba-nang na kalalaki naewan. 20 Ampade madaydayawan ya Damatamewan Namaratu addet ta addet.

Ya Pakikumusta Ni Pablu Tekid21 A kumanen hapa makikumusta yak

ta ngamin kiden mangurug te Hesus taagyan muy, a makikumusta hapa tekamuyya kahulun ku kidin, 22 ikid na ngaminkidin mangurug taga ili na Roma, aglalo tamagtarabaku kiden ta bali na Ari in.

23Ampade i AfuHesus yamakkamu teka-muy. Yen la ya addet na surat kin tekamuy.

Kolosas 1:1-2 316 Kolosas 1:15

Ya Surat Ni Pablu Ta TagaKolosas Kiden

Ya Gafu Na Suratin YanA ya takday para na surat nga nesurat

ni Pablu ta kabalud na en para la ta ili naRoma a intu yan. Ammi ya pagduman na takadwan kiden nagsuratan na a aweda parala nagkāit-ita nig Pablu ikid na mangurugkiden ta isin na ili. Ya nangipadangag tauhohug na Namaratu tekid a i Paparas ngakofun ni Pablu. A ta kabalud ni Pablupara la ta ili na Roma a immange hapa iPaparas nga nagpasyar tentu, a binida naya problema na iglesya ta ili na Kolosas. Teya problema da kan a itta kan ya takwan namangituldu nga immange nagpasyar tekid,a takwan kan hapa ya relisyon da nga ne-tuldu da ta tolay kiden. A ya netuldu da kana dakdakal kan ya anghel kiden ammi teAfu Hesus, a yen kid mina ya pakimallakanda.

A gafu ta binida ni Paparas te Pablu anagsurat hapa i Pablu ta mangurug kidenta ili na Kolosas, petta pake ipasikkal na yakakurugan tekid, a neatad na ya surat naen te Paparas petta enna itulud ta iglesya.A ya nesurat ni Pablu tekid a intu yan:

1-2Tekamuy nga tolay na Namaratu tagaKolosas ikid na kabagis mi nga mangikata-lak te Hesus Kristu.

Ampade Dama tam Namaratu yamangikallak tekamuy petta mappya kamla.

A ya nagsurat tekamuy a iyak, Pablu, ngaturin ni Hesus gafu ta uray na Namaratuewan. A kahulun ku hapa ya kabagis taminTimotyo.

3-4 Pake matalak kamin, kahkahulun, taNamaratu ewan nga Dama ni Afu Hesusgafu ta nadamagmi tekamuy, te mangurugkamkanhapa te AfuHesus, ikid na iddukanmuy kan hapa ya tolay na kiden. A yen taam kadamakimallak kami a ibosagmi hapaya talak mi ta Namaratu gafu tekamuy.5 A gafu ta kinurug muy ya kakurugannga nadangag muy ta damag ni Hesus nganepadangag ni Paparas tekamuy, a ittan yaikatalak muy ta iatad na Namaratu teka-muy ta lugar na ewan, a yen ya indagan

muy setalak gafu ta nadangag muy ikid nakinurug muy.

6 A ya bida ni Hesus nga nepadangagni Paparas tekamuy a sumaned na hapata ngamin paglelehutin. A pake umaddunhapa ya mangurug te Hesus gafu ta damagna en, te magbabawi kid ta tarabaku da ennga dulay. A mappyan hapa ya tarabakunda ta kuman na ikamuyen tekamuyennakadangag ta kakurugan ikid na nakkamuta allak na Namaratu tekamuy. 7 A i Pa-paras nga nangipadangag ta allak na Na-maratu tekamuy a intu hala ya sakā tagabumi nga pake abikan tekami. A mekata-lak hapa nga mangidulot ta patarabaku niHesus Kristu, petta mauffunan kam hapa.8A intu hapa ya nangipadamag ta iddukanda kami hapa gafu ta Kahalwa naNamaratunga mangpasikan tekamuy.

9 A addet ta nepakadamag mi ta pangu-rug muy ikid na pangiddukmuy a kanayunpakimallak mi kam ta pasinapān na kamna Namaratu ta malalaki na nonot gafuta Kahalwa na en, petta pake amu muyya uray na en tekamuy, 10 a petta intu latarabakun muy ya megitta ta dafu muyenHesus petta matalak hapa tekamuy. A pakeadangan mi para ta dumakal la mina yamappya na tarabaku muy ikid na amumuyta Namaratu ewan, 11 petta pake mapasi-napān kam ta pakapangwa na en, pettaitta ya turad muy ikid na talak muy ngamagattam ta ngamin dumatang tekamuy.12 A mappya mantu ta ibosag muy hapa yatalak muy tentu, te intu ya Dama muy nganangpakustu tekamuy, petta mesipat kamta kasasaad na anghel kiden nga magyanta dakar na Namaratu ewan. 13 A isipatna kitam ta dakar na en, te dana pinohetna kitam ta sugiramen nga nangigalutan niSatanasen tekitam. A nealit na kitanan tapangikerutan na Anak na en nga pake id-dukan na, petta intu ya makkamu tekitam,14 te intu ya nangikaru ta liwat tam kidenpetta mapakoma kitam.

I Hesus Ya Kagitta Na Namaratu Ewan NgaNangikerutan Tekitam

15 A gafu ta awetam maita ya Namaratuewan a ya Anak na en Hesus ya pake pakai-tan tam ikid na pakkamun tam tentu. Aintu hapa ya makkamu ta ngamin kiden

Kolosas 1:16 317 Kolosas 2:4napadday, 16 te intu hapa la ya pinagpad-day na Namaratu ta ngamin kiden maitatam pase awetam maita ta lutakin ikidna langitewan, kontodu magdaduma naanghel nga seturay ikid na kadwan kidenmakapangwa, petta intu hapa la ya ma-dayawan gafu ta ngamin kiden pinaddayna. 17Dana ittanmantu i Hesusen ta kawanpara la na ngamin, a ta ayanin a intuhapa ya mangibbal ikid na magtaron tangamin, petta magdanang kid la nga awanmakutukutet. 18 A intu hapa ya kuman naulu tam, te ikitam ngamin mangurug yabari na ta lutakin. A gagangay ta intu yaulu tam nga mangtolay tekitam, te intuya imunnan magnayun tentu en natolay tapasi na en, petta magbalin ta kātā-nangānna ngamin. 19 A gagangay hapa ta intu yakātā-nangān na ngamin, te dana uray naNamaratu ta intu ya pagyanan na ngaminkalalaki na kadyos na ewan, 20 petta intuya pinakabari na nga mangpamappya tangamin kiden nakigungay tentu ta lutakinpase langitewan. Te ya daga na en nganagarut ta krus a yen ya nepangikaru nata liwat tam kiden, petta magkakahulunkitam na Namaratu ewan.

Napakoma Kitanan Gafu Ta Pasi Ni Hesus21A ikamuy hapa nga adayu ta Namaratu

ta idi, a kuman na katapil na kam ta idigafu ta magsoysoy ya nonot muy ikid nadulay ya tinarabaku muy. 22-23 Ammi taayanin a pake magkakahulun kanan naNamaratu ewan gafu te Hesus, te nesipatna kam ta bari na en tentu en nasi, pettamegitta kam hapa ta kappya na en. Aam idulot muy la idulot ya pangurug muytentu, petta pake metunglak ta mappya aawan na sangaw ta pakaliwatan muy ikidna pangihuyan na tekamuy am igawat nakam sangaw ta Namaratu ewan. A mappyamantu ta awemuy pagtalekudan ya nekata-lak muyen nga nekari na Namaratu teka-muy ta damag ni Hesus. Te awan hamanta takwan na ikatalak tam ta mekerutankitam am bakkan la ta damag ni Hesus ngamepadangag ta ngamin tolay ta paglele-hutin, te iyak, Pablu, ya nekatalak na ngamangipadangag ta damag na en.

Ya Zigat Ni Pablu Nga Manguffun Ta Man-gurug Kiden

24 A maski am mazigatanak gafu tapangipadangag ku ta damag ni Hesus amatalakak la, te amuk ta mappya ya pag-balinan na tekamuy, te kuman na lannatanku ya zigat kiden ni Hesus ta barikin hapala gafu ta iglesya na en, te intu hala ya tolayna kiden nga medagga ta bari na en. 25 Teiyak ya nekatalak na Namaratu ewan ngamanguffun ta iglesya ni Hesus, petta pakeipasikkal ku tekamuy ya uray na Namaratuta uhohug na en. 26-27 Te addet ta pakepalunguna arawa itta yauraynaNamaratuewan nga awena amu na tolay kiden ta idipase anghel na kiden. Ammi ta ayanin apake mepalawag ta tolay na kiden, pettaikid hapa ya pakkamun na ngamin tolay tapagba-nang na kalalaki na en nga nelemadna ta idi, te ya pagba-nang na kalalaki naen nga aweda amu ta idi a intu hala i HesusKristu ngamagyan tekamuy, a intu hapa yaikatalak muy ta mesipat kam hapa sangawta kalalaki na en.

28 A intu hala ya ipadangag mi tangamin tolay. A pake ituldu mi kid, annatabarangan mi kid ta mappya na uhohug,petta am mepaatubang kid sangaw ta Na-maratu ewan a awan mina ta pagkuranganda am awa pake mekustu kid hud la gafute Afu Hesusen nga magyan tekid. 29 Ayen ta ikakinan ku ya tarabakukin tekidgafu ta pangpasikan na Namaratu teyak tapakapangwa na en.

21 A pake ibosag ku tekamuy, kahkahu-

lun, ta ikakinan ku la ya tarabakukin gafutekamuy, kontodu mangurug kiden ta ilina Laodisya, a kumanen hapa ta ngaminkiden nga awan para la nakaita teyak,2 petta magsikan mina ya nonot muy gafuta pagdadagga muy ikid na pagkaid-iddukmuy, a petta pake maawatan muy para yauray na Namaratu ikid ni Hesus Kristu ngaawena amu na tolay kiden ta idi. 3 Te yangamin kiden nelemad na Namaratu ewanta idi a i Hesus ya kuman na tulbik tamnga manghukat ta nelemad na en, pettaamu tam ya uray na en, te intu hala yanangatadan na Namaratu ta ngamin kidenpepakamu na tekitam. 4 A yen ya ibar kutekamuy petta awemuy mina maayayyaw,talo ammaay-ayu na kammina na kadwan

Kolosas 2:5 318 Kolosas 2:19tolay ta kaispot na uhohugan da nga tulad.5Amaski am awanak tekamuy a itta hala yanonot ku tekamuy, a matalakak tekamuygafu ta pagtatakday muy ikid na pangurugmuy te Afu Hesus nga netug muy ta nonotmuy.

Matolay Ya Mangurug Gafu Te HesusKristu

6 Gafu ta mangurug kanan te HesusKristu nga nesaad na Namaratu ta dafu nangamin amappyamantu ta intu tarabakunmuy ya megitta ta dafu muy. 7 A gafuta pake netug muy ya damag ni Hesusnga netuldu ni Paparas tekamuy a yenla ya idulot muy petta dumakal para yapangurug muy tentu, petta awena sangawmahantud na kinurug muyen. A mappyahapa ta kanayun ibosag muy ya talak muyta Namaratu gafu ta allak na ikid na iddukna tekamuy.

8 A imugudan muy hapa talo am ittasangaw ya mangitawag tekamuy ta takwanna relisyon nga ituldu da tekamuy. Team bakkan ta kuman na nesirak ni HesusKristu a tulad mantu, a awan ta iatad natekamuy, te nagafu ta nonot na tolay nganetuldu na anitu kiden tekid. 9A imugudanmuymantu talo ammetawag kam teHesus,te awan ta takwan na pagyanan na ngaminkadyos na Namaratu ewan am bakkan la taintu. 10 A gafu ta nedagga kam hapa tentua itta mantu la tentu ya ngamin masapulmuy, te intu ya kātā-nangān na ngaminkiden seppakapangwa nga anghel ikid naanitu ikid na tolay. 11 A gafu ta nedaggakanan te Hesus a sinyalan na kam, pettaitta ya pakaitan ta kwa na kam na Nama-ratu. Ammi ya sinyal muy a bakkan ta ku-man na kabanggit na Hudyo kiden, te intunasinyalan ya nonot muy, te newasa muyya gagangayen nonot muy ta nekesipatmuy ta pasi ni Hesusen. 12A gafu ta nesipatkanan ta pasi na en a nesipat kam hapata neketanam na en ta nepagzigut muyen.Ammi tekamuyen lumattog ta danumena nesipat kam hapa ta nepagtolay na en,te intu nekatalak muy ya pakapangwa naNamaratu ewanngamangtolay tekamuy takuman na nepangtolay na te Hesus ta pasina en.

13 Ta idi a nasin ya kahalwa muy gafuta liwat muy kiden ikid na kadulay nanonot muy. Ammi gafu ta pasi ni Hesus apinakoma na kitam na Namaratu ta liwattam kiden a nesipat na kitam ta pagtolayni Hesusen. 14 Te ya pasi na en ya nepang-purid na Namaratu ta ngamin kiden liwattam ta lintig na kiden, te dana nelista nakid ta kuman na gatut tam tentu. A tanepangilansa da te Hesus ta nagappan naen a uray na Namaratu ta sakā nelansahapa ya lista na liwat tam kiden petta ikaruna kid. 15 A gafu ta nekaru na ya liwat tamkiden a naabak na hapa ya Satanas ikid naanitu kiden nga kanayun mamadpadulaytekitam, te pinerdi na ya pamadpadulayda tekitam. A ta nepangipabuya da tapangpapasi da te Hesus a intu nepabuya naNamaratu ya pangabak na te Satanas ikidna anitu na kiden gafu ta pasi ni Hesus.

Naubadan Kitam Ta Ituldu Na Anitu Kiden16 (v16,20a) * Gafu ta pangabak ni Hesus

ta anitu kiden a naubadan kanan hapa taituldu na anitu kiden, te nesipat kanan tapasi ni Hesus. A yen ta awemuy minanonotan ya ibar na kadwan kidina ngamangihuya tekamuy gafu ta kanan muyikid na inuman muy. A am ibar da tangilinan muy mina ya dana kiden pyestana Hudyo kiden, ikid na bagu na hulan da,ikid na araw na agimmang da a awemuy laikaskasu, 17 te bakkan haman ta iyen kid yapake kakuruganen nga ituldu na Namaratutekitam, te yen kid la bit ya neunnan naNamaratu ta popolu kiden dadagkal pettakuman kid la na keangarigan na awanenpara dumatang. Ammi gafu ta ange niHesusen a intun ya kakurugan. 18 A awe-muy hapa ituluk ta ayayyawan da kam namangipapilit ta pakikultu da, te ikayat data timuluk kam hapa nga makimallak taanghel kiden, te intu la dagdagan da yanaita da ta tarinap da, a iparayag da ya amuda. Ammi awan ta kappyanan na amu da,te nagafu hala ta dana en nonot da ngadulay. 19A kuman na newasik da mantu yaulu da en, te nakigungay kid na haman teHesusen. Ammi gagangay ta intu ya kumanna ulu tam, te intu haman ya pagafun naangat tam ikid na sikan tam, petta dumakal

* 2:16 Ya gadwa na bersikulo 20 a netulfu ta isin petta matarus ya bida.

Kolosas 2:20 319 Kolosas 3:15mina ya ngamin bari na en ta kuman naikayat na Namaratu ewan. Te ya ngaminkiden urat na ikid na nagtotopan na tulangna kiden ya magingufuffun hapa petta du-makal ya bari na ta kuman na idagdakal nagagangayen bari tam.

20 (v20b) A gafu ta naubadan kananta ituldu na anitu kiden a awemuy minamakigitta ta kadwan kiden tolay ngapasikanan na anitu, te negungay na kamhaman ni Hesus. A awemuymantu pegalutta lintig da kiden 21 te addu haman yaihangat da nga mappya;

“Awemuy kanan ya kumanin, maskiawemuy la si-gedan, te makaliwat kam,”kunda.

22 Ammi ya ihangat da en a uray na Na-maratu ta magserbi tekitam. A awemuymantu kurkurugan ya ngamin madangagmuy nga mehangat, te bakkan haman taNamaratu ya nangihangat am awa tolay.23 Ta kuman na uray da a mappya yalintig da kiden, te uffunan da kid kannga mangurug, ikid na umalinnak, ikid namangiguwad ta bari da. Ammi ta kakuru-gan a awan haman ta iatad na tarabakunda, te padakalan na hud la ya pagkaragatna bari da.

3Ya Kappyanan Na Pakesipat Tam Ta

Nepagtolay Ni Hesus1 A ta kuman na inuhohug ken ta idi,

kahkahulun, a nesipat kanan haman tanepagtolay ni Hesus, a takwan na mantuya lintig muy, petta intu mina karagatanmuy ya itta en ta Namaratu ewan, te yenhaman ya agyan na dafu muyewan Hesusnga makipagturay tentu ta ngamin pa-glelehutin. 2 A awemuy la mantu nonotanya ngamin kiden karagatan da ta lutakinnga awan mabayag, te mapmappya ta intunonotanmuy ya neatad na Namaratu teka-muy ta lugar na ewan nga magnayun, 3 Tenasi kanan haman nga nesipat te Hesus,ammi nesipat kanan hapa ta nepagtolay naen, a sakā netagu ya angat muy ni Hesusta Namaratu ewan. 4 A am makipaita hasangaw i Hesus a sakā mepaita kitam hapatentu ngamegitta ta ngamin kalalaki na, teintu hapa la ya katolayan tam.

5 A mappya mantu ta iwasa muy yagagangayen nonot muy nga magkaragatta kwa na lutakin, petta awemuy man-gadallaw, ikid na magattug ta awemuyatawa, ikid na magattug ta sakā lalakimuy ikid na sakā babbay muy, ikid namaglaham. A awemuy hapa maginggum,te ya maginggum ya kagitta na makidyosta sinang tolay nga dyos. 6 A yen kidna tarabaku ya gafu na pangpa-gang naNamaratu ta ngamin kiden makaliwat. 7 Asakā nakihulun kam hapa tekid ta idi taisin kid na tarabaku, 8-9 ammi ta ayanin anagtalekudan muy na, a mappya ta awe-muy kid tolin. A awemuy mantu ipasinapya pagporay muy, ikid na makitapil, ikidna mangikatupag, ikid na mamadpadulay,ikid na maguhohug ta dulay na uhohug,ikid na magladdud ta sakā tolay muy, tenewasa muy haman ya gagangayen nonotmuy kontodu tarabaku muyen. 10 A gafuta nauli kanan neanak a ittan ya baguna nonot muy nga megitta ta nonot naNamaratu, petta dumakal la dumakal yaamu muy tentu ta pakangangayin. 11 Aya ngamin kiden nauli neanak nga Hudyoikid na bakkan ta Hudyo, ikid na nabanggitikid na awan nabanggit, a awan ta idadumana Namaratu tekid, te maski am anu yakatolay da a awan ta kwenta na, a kumanenhapa ta awanen para la mepenam, ikid naawan ta adal, ikid na tagabu ikid na awenaen magtagabu, te intu la mesasita i HesusKristu nga magyan tekitam.

12 A gafu ta sa pinili na kam ngaminna Namaratu ewan, a neduma na kam takadwan kiden tolay ta pangidduk na teka-muy. A mappya mantu ta ipaita muy yapakipagrikna muy ta ikattolay muy kiden,a kumanen hapa ta pangidduk muy tekid,ikid na kasippat muy, ikid na pagattammuy tekid, ikid na pangikallak muy. 13 Amagimpakpakoma kam hapa am itta yaliwat na takday ta kadwan tekamuy, temappya ta magimpakpakoma kam ta ku-man na nepagpakoma na Dafu tamewantekamuy. 14 Ammi ya pagkaid-idduk muyya pake mesasita, te yen ya magpasibukaltekamuy petta mappya ya kauknud muy.

15 A am itta ya problema muy nga mag-pakattway tekamuy a pataliban muy la,te intu nonotan muy ya pagpatatakday ni

Kolosas 3:16 320 Kolosas 4:10-11Hesus tekamuy, a yen mina ya tulukānmuy, te yen ta inalap na kam na Nama-ratu ewan petta magtatakday kam ta ku-man na magkakabagis. A nonotan muyhapa ya ngamin kiden bendisyon na Na-maratu tekamuy, te ibosag muy ya talakmuy tentu. 16 A mappya hapa ta kanayunmapasinapān ya nonot muy ta uhohugni Hesusen, petta mappya ya uhohuganmuy ta pagintultuldu muy ikid na pag-intabtabarang muy. A magkakansyon kamhapa setalak ta Namaratu ewan tamagdad-uma na kansyon. Kumanen hapa ta adadeikid na not am yen ya iatad na Kahalwana en tekamuy. 17 A maski am anu yatarabakun muy ikid na uhohugan muy amappya ta nonotan muy ya ngagan ni AfuHesus petta intu ya madayawan, a ibosagmuy hapa ya talak muy ta Namaratu ewangafu tentu.

Ya Metuldu Ta Nagatawa Kiden Ikid NaMagtagabu

18A ikamuy babay nga seatawa amappyata timuluk kam ta atawa muy ta kuman namekustu ta pangurug muy te Afu Hesus.19 A ikamuy lalaki a iddukan muy hapa yaatawa muy, a awemuy kid pagzigātan. 20 Aikamuy ānāk a kurugan muy ya hina muyikid na dama muy ta ngamin patarabakuda tekamuy, petta matalak hapa ya Nama-ratu ewan tekamuy. 21 A ikamuy seanaka awemuy pagporayan ya ānāk muy ki-den ta pagpatunung muy tekid, talo ammatampa ya talak da. 22 A ikamuy tagabua kurugan muy ya dafu muy kiden nga ittata lutakin ta ngamin patarabaku da teka-muy, ammi awemuy mina parigan ya apemangmamallak tekid, te maski am awedataronan ya tarabakumuy a idulotmuy la yapatarabaku da tekamuy gafu ta talaw muyta Dafu tamewan Hesus. 23Amaski am anuya patarabaku da tekamuy a maglologonkam la, a ikwenta muy ta bakkan ta tolayya pakitagabun muy am awa i Afu Hesus,24 te nonotan muy ta maski am anu yatarabakun muy nga mappya a intu sangawya makkamu nga mangsagolyat tekamuyta kuman na nekari na Namaratu ewan, temekwenta te Hesus Kristu ya pakitagabunmuy. 25 Ammi ya mangwa ta dulay a

maatadan hala sangaw ta kuman na in-ingwa na en, te awan ta idaduma na Nama-ratu ewan.

41 A ikamuy hapa nga makātagabu a

atadan muy ya tagabu muy kiden ta map-pya en nga mekustu tekid, te nonotan muyta itta hapa ya dafu muy nga magyan talangitewan.

Ya Kapozyanan Na Ituldu Na2 A ya ibar ku tekamuy ngamin a malo-

gon kam mina nga makimalmallak ta Na-maratu ewan, a awemuy kaliwatan yaman-gibosag ta talak muy tentu gafu ta allak naikid na bendisyon na tekamuy. 3A am kadamakimallak kam a pakimallak dak hapa,petta atadan nak na Namaratu ta araw kungamangipadangag ta uhohugna en, pettamepalawag ku ya uray na en nga nehulunte Hesus nga nelemad ta idi. 4 A maskiam yen ya gafu na kabalud kin ta ayanin apakimallak dak hala petta itta ya lugar kunga mangipalawag ta kadwan kiden tolayta agyan kin. 5A ya ibar ku para tekamuy akanayun nonotan muy am anu ya mappyanga tarabakun muy ikid na uhohugan muyta awan kiden mangurug, te awemuy minaipapa-na ya mangipaita ta kappyanan napangurug muy. 6 A am kada maguhohugkam a ipaita muy hapa ya masippat nanonot petta awena matabeng na uhohugmuy, te gagangay ta kunna ten petta amumuy am had kunna mina na tabbag muy tangamin tolay.

Ya Kapozyanan Na Pakikumusta Nig Pablu7-8 A ya nangitulud ta surat kin teka-

muy a ya kabagis kin Tikiku, te intu yapake iddukan ku, a mekatalak hapa ngamanguffun ikid namakipagtagabu teyak tapatarabaku ni Afu Hesus. A intu ya dinobku tekamuy petta ibar na am imanu yakta agyan kin, petta amu muy ya kasasaadkin ikid na ngamin tarabakuk, a petta intuhapa ya mangpasikan ta nonot muy. 9 Aintu hapa kahulun na i Onisimu nga kalu-garan muy. Intun hapa ya takday kabagisku nga mekatalak nga iddukan ku hapa. Aikid duwa ya pakadangaganmuy ta ngaminmakkwa teyak ta agyan kin.

10-11 A makikumusta hapa tekamuy iAristarku nga sakā balud kin, ikid ni

Kolosas 4:12 321 Kolosas 4:18Markus nga kasinsin ni Barnabasen, ikid niHesusen nga nengagan ta Husto. A dananesurat kun tekamuy ya tabarang ken gafute Markus, a am dumatang sangaw teka-muy a pagdulotan muy la. A ya tallu kidinla ya sakā Hudyok kidin nga makipaguffunteyak ta tarabakukin nga mangituldu tapangikerutan na Namaratu ewan, a dakalhapa ya talak ku tekid. 12 A makikumustahapa i Paparasen nga kalugaran muy ikidna tagabu ni Hesus Kristu. A pake ikakinanna hapa ya makimallak ta Namaratu gafutekamuy, te intu adangan na ta pake mag-tuyag ya pangurug muy ikid na awan minata kapopoyungan muy gafu ta patarabakuna Namaratu tekamuy. 13 A ibar ku la yantekamuy, te pake napasikkal kun hapa tadakal ya lagpat na nga magtarabaku gafutekamuy ikid na itta kiden ta ili na Laodisyaikid naHirapolis. 14Ayamakikumusta paratekamuy a i Doktoren Lukas nga iddukanku hapa ikid ni Demasen. 15 A ibar muyhapa ta makikumusta kami ta kabagis kukiden ta ili na Laodisya, kumanen hapate Nimpas kontodu mangurug kiden ngamaggagimung ta bali na en.

16 A am nabalin muy sangaw mangbasata suratin yan ta atubang na kabagis kidena pabasa muy hapa sangaw ta maggag-imung kiden ta ili na Laodisya, a kumanenhapa basanmuy sangaw ya surat ken tekid.17A ibarmuy hapa te Arkipo ta awenaminakaliwatan ya tarabaku na en nga nekatalakni Afu Hesus tentu, te mappya ta iduldulotmina. 18 A iyak hapa la, Pablu, ya nagsuratta kapozyanan na uhohug ta isin. Nama-ratu ewan ya makkamu tekamuy, a nono-tan dak hapa gafu ta kabalud kin. Awan na.

1 Tesalonika 1:1 322 1 Tesalonika 2:2

Ya Napolu En Surat Ni PabluTa Taga Tesalonika KidenYa Gafu Na Suratin Yan

Am basam apolu ya kapitulo 16 ikid na17 ta Tarabaku Na Turin Kiden a amumsangawyabidanapagpasyar nig Pablu ta ilina Tesalonika, te tekiden nagtugut ta ili naPilipos a nagdulot kid ta ili na Tesalonika.Ye-yan na ili ya mayor na ili ta lugar naMasadonya. A ya lugar na Masadonya yanedagga hapa ta lutak na Ari en taga ili naRoma.

Tallu liggwan la ig Pablu ta ili na Tesa-lonika nga nangipadangag ikid na nan-gituldu ta uhohug na Namaratu ikid nadamag ni Hesus. Ammi gafu ta mangu-rug ya kadwan kiden Hudyo ikid na Hentila nangahugu hapa ya Hudyo kiden ngaawan nangurug, a nakitapil kid na te Pablu.A gafu ta dulay ya negakkad da tentu anapersa nagtugut, a nagdulot na ta ili naAtenas ikid na Korinto, a yen ya naginda-gan na te Timotyo gafu ta nesirak na igTimotyo ikid ni Silas ta ili na Tesalonika.

A ta datang ni Timotyo te Pablu anepadamag na tentu ya kasasaad na man-gurug kiden ta ili na Tesalonika, yaga nebarna hapa tentu ya kapopoyung da gafu takahulun da kiden nga nagpasi. A yen tanesurat ni Pablu ya suratin yan tekid, teaddu ya ipasikkal na tekid, petta masikanya pangurug da, ikid na pangikatalak da takatolay na kahulun da kiden nagpasi. A yapake nesurat ni Pablu tekid a intu yan:

1 Ikamuy taga Tesalonika, ngamangurugta Dama tamewan Namaratu ikid ni AfuHesus Kristu:

Ampade sa ikallak na kam na Namaratuewan, petta mappya kam la.

A ya nagsurat tekamuy, kahkahulun, aikami Pablu, a Silas, ikid ni Timotyo.

Ya Pangdayaw Da Ta Pangurug Da2 Am kada makimallak kami, kahkahu-

lun, a kanayun pakimallak mi kam hapa. A“Mappya hapa yen teko, Afu, te inuffunamhapa ya taga Tesalonika kiden,” kummihapa tentu, 3 te intu nonotan mi ya pangi-pasikkal muy ta pangurug muy, ikid napagbannag muy gafu ta pangidduk muy,

ikid na pagattammuy gafu ta pangikatalakmuy ta datang ni Afu Hesus tekitam.

4 A amu mi hapa, kahkahulun, ta danapinili na kam na Namaratu gafu ta pangid-duk na tekamuy, 5 te ya damag ni Hesusennga nepadangag mi tekamuy a bakkan lata uhohug na tolay, te itta hapa ya paka-pangwa na gafu ta Kahalwa na Namaratunga nangipasikkal ta inuhohug mi en teka-muy, petta kurugan muy. A maski te naitamuy hapa ya gagangay mi ta pagyan mi entekamuy, a amu muy ta intu la tinarabakumi ya magserbi ta kappyanan muy.

6 A mappya hapa, te nakigitta kamtekami ikid ni Afu Hesus, temaski am inuy-oyungan na kam na awan kiden manguruggafu ta pangurug muy ta uhohug mi entekamuy, a matalak kam la ta dakal natalak nga neatad na Kahalwa na Namaratutekamuy. 7 A yen ta ikamuy mina ya pari-gan na ngamin kiden mangurug ta lugarna Masadonya ikid na Akaya, 8 te gafu tapangurug muy a negitta kanan hapa takuman na kampana, te pake nakaadayunya ngahal na uhohug ni Afu Hesus gafutekamuy addet ta ngamin kiden babali talugar na Masadonya ikid na Akaya. Agafu ta pake nesaned hapa ya damag napangurugmuy addet ta ngamin paglelehuta kuman na awan ta mabida mi ta isin kidna lugar, te dana amu dan. 9 A bidan dahapa tekami ya talak muy nga nagpadulottekami ta ange mi en tekamuy, te amudan ta nagtalekudan muy ya sinang dyoskiden, petta magserbi kam ta kakuruganna Dyos nga seangat. 10 A amu dan taindagan muy hapa ya datang na anak naen nga tinolay na ta pasi na en, te magafusangaw ta langit. A intu hala i Hesusnga mangilillik tekitam ta pama-gang naNamaratu ewan, petta awetam mekabat taawan kiden mangurug.

2Ya Pangipasikkal Da Ta Tarabaku Da en

Tekid1 A maski am anu ya bidan na kadwan

kiden tekami, kahkahulun, a dana amumuy haman ta awemi immange tekamuyta kuman na magpakewās, petta pakananda kami. 2Te kabalinan na nepangpaluk da

1 Tesalonika 2:3 323 1 Tesalonika 2:19tekami ta ili na Pilipos, ikid na nepanga-mamat da tekami a nagdulot kamin hapatekamuy. A dana amu muy haman ta adduya nakitapil tekami ta agyan muy, ammipinagturad na kami la na Namaratu ewan,petta ipadangag mi hapa ya uhohug naen tekamuy. 3 A awan hapa ta inayayyawmi ta maski am inya tekamuy, ikid naawan hapa ta iningguman mi tekamuy, tebakkan haman ta dulay ya nepangagagaymi tekamuy, te mappya haman. 4 Te gafuta ikatalak na kami na Namaratu ewan apinakimohayan na kami nga mangipadan-gag ta damag ni Hesus. A bakkan mantu tatolay ya mamallakan mi ta uhohugan mi,te intu hud la uhohugan mi ya kuman naikayat na Namaratu ewan, te intu hamanya mangparuba ta nonot mi.

5 A amu muy hapa ta awemi naguhohugta kuman na ape magdayaw tekamuy, tebakkan kami haman ta kuman na maging-aappya na tolay nga mangilemad ta pag-inggumna, te yaNamaratu ewan yamangi-pasikkal ta kappya na nonot mi. 6 A gafuta turin kami ni Afu Hesus a kakuruganta itta ya mabalinan mi nga mangalap taiuffunmuy, ammi inawemi hapa, te bakkanta intu kinaragatan mi ya pangdayaw natolay tekami, te maski am ikamuy onokompormi na tolay. 7Ammi maidduk kamihud la tekamuy ta kuman na kaidduk namagpasusu ta anak na.

8 A gafu ta idduk mi tekamuy a matalakkami la nga mangisipat ta pagkappyananmi tekamuy, te bakkan la ta uhohug naNamaratu ya nekayat mi isipat tekamuy,te maski ya ngamin bari mi ikid na angatmi, te meribu ya idduk mi tekamuy. 9 Teintu mina nonotan muy, kahkahulun, yapagbannag mi en hapa tekami en nangi-padangag ta damag ni Hesus tekamuy, temaski hiklam pase araw a nangallu kamihapa ta magserbi tekami, pettam kuma-nen awemuy mina mazigatan gafu tekami.10 Amu haman na Dyos pase ikamuy taawan pulus ta nangihuyan muy tekami, temappya ikid na matunung ya katolay mita atubang muy nga mangurug. 11 A amumuy para ta tinabarangan mi ya tagtakdaytekamuy ta kuman na pangituldu na damata ānāk na kiden, 12 te pake nepasikkalmi ikid na nemamallak mi ta intu la mina

tarabakun muy ya megitta ta Namaratuewan, te intu haman ya nangagagay teka-muy, petta mesipat kam ta iturayan na ikidna kalalaki na.

Ya Talak Da Ta Pangurug Na Taga Tesa-lonika Kiden

13 A kanayun matalak kami hapa ta Na-maratu gafu ta malogon kam nagdangagta uhohug na Namaratu, te awemuy ne-gitta ya nepadangag mi en ta uhohug natolay am awa uhohug na Namaratu, tekakurugan haman. A yen ta nauli hapaya nonot muy ikid na agangwa muy, teitta ya pakapangwa na uhohug na en ngamanguli tekamuy nga mangurug. 14 A yenya gafu na, kahkahulun, ta nekabat kamhapa ta kuman na zigat na tolay kiden naNamaratu nga taga Hudeya nga mangurugte Hesus, te ya pangpazigat na kalugaranmuy kidina tekamuy a kumanen hapa yanepangpazigat na Hudyo kiden ta kagittada kiden taga Hudeya nga mangurug teHesus. 15Ammi gagangay haman ta kunnaten, te ya Hudyo kiden hapa la ya nama-pasi ta aglavun kiden ta palungu na arawgafu ta pangipadangag da ta uhohug naNamaratu tekid, a sangaw netubbat dahapa papasin i Afu Hesus, a ta ayanin atapilan da kami hapa. Kuman na ikatupagda haman ya Namaratu kontodu ngamintolay, 16 te salinan da kami mina, pettaawemi mina ipadangag ya pangikerutan niHesus ta Hentil kiden. A gafu ta tarabakuda a kanayun daggan da ya liwat da kidenpetta pake mapannu kid. Ammi nagaddetna ya pagattam na Namaratu ewan tekid,te dumatang na ya pama-gang na tekid.

Ya Damdam Nig Pablu Tekid17Ammi ta kumanna ikami, kahkahulun,

a pake madamdam kami tekamuy gafu tapa nakigungay kami tekamuy, ammi maskiam awemi kam maita a itta kam hala tanonot mi. A yen ta pake karagatan mi yaange tekamuy, petta maita mi kam, te pakemadamdam kami tekamuy. 18 A gafu takaragatan mi ya ange tekamuy a kanayunkami gumanwat, aglalo teyak Pablu, ammisinalinan na kami garay ni Satanas. 19 Agagangay ta madamdam kami tekamuy,kahkahulun, te awan sangaw ta takwan naikatalak mi ikid na iparayag mi ikid nasagolyat mi ta atubang ni Afu Hesus am

1 Tesalonika 2:20 324 1 Tesalonika 4:8bakkan la tekamuy. 20Te am ittan sangaw iAfu Hesus a pake matalak ya nonot mi gafutekamuy, te ikamuy sangaw ya iparayagmi.

3Ya Gafu Na Nepangidob Na Te Timotyo

1-2 A gafu ta awek maattaman ya awekpakaange tekamuy, a “Maski am awan takahulun ku ta isin Atenas a mappya tadoban ku i Timotyo, petta intu ya manguf-fun tekid,” kunku, te intu hala ya kabagismi ikid na katarabakun mi ta Namaratunga mangipadangag ta damag ni Hesus.A yen ta dinob ku nga mangpasikan ikidna mangtabarang tekamuy, 3 petta awenamina matampa na pangurug muy gafuta pagzigātān muy, te dana amu muy tanekari kitam nga mesipat ta zigat gafu tapangurug tam. 4 Yen haman ya binida mitekamuy ta ketta mi en para la tekamuy,te dana neunnan mi ta mazigatan kitamsangaw gafu ta pangurug tam, a ta ayaninamu muy na ta dumatang na tekamuy.5Ammi gafu ta awek pakadamag tekamuy aawek neattam, a yen ta dinob ku i Timotyotekamuy, petta ipadamag na sangaw teyakam umanu ya pangurugmuy, te nagburun-gak hapa talo am naayayyaw na kanan niSatanas, a nelogotak namina ta banbannagken tekamuy.

6 Ammi mappya, te bagu dumatang nai Timotyo, a matalakak ta nepadamag naen, te masikan kān la ya pangurug muyikid pangidduk muy. A nebar na hapa takanayun nonotan da kami, te madamdamkam kān nga makaita tekami ta kuman nadamdam mi hapa tekamuy. 7 A yen yagafu na, kahkahulun, ta maski am mazi-gatan kami gafu ta makitapil kiden tekamia natabtabang na ya damdam mi gafu tadamag na pangurug muy. 8 Te am amumi ta netug muy la ya pangurug muy teAfu Hesus a yen ya kuman na mangtolaytekami. 9 A maski am dakal ya pangdayawmi ta Namaratu gafu tekamuy a kuman namakurang para la, te am makimallak kamitentu a kuman na awan ta pagpakabalat mita neatad na tekami nga talakmi gafu teka-muy. 10 Ammi kanayun makimallak kamita araw ikid na hiklam, petta mapalubusankami mina nga ange ha tekamuy, petta

pake pannun mi hapa ya magkurang parala ta pangurug muy.

11 A mappya mantu ta Dama tam Na-maratu ikid ni Afu Hesus ya mangazi tamangsalin tekami, petta makaange kamitekamuy. 12 A mappya ta padakalan nahapa ya pagkaid-idduk muy, kumanenhapa ta ngamin tolay, petta nasurok yapangidduk muy ta kadwan ta kuman napangidduk mi tekamuy. 13 A yen kid yaadangan mi tentu, petta masikan mina yanonot muy nga mangwa ta mappya, pettaawan sangaw ta pakehuyan muy ikid napagkurangan na kappyamuy ta atubang naNamaratu ewan am ange ig Afu Hesus ikidna ngamin kiden kahulun na nga anghel.

4Ya Kadwan Kiden Itabarang Na Tekid

1 A itta hapa ya itabarang mi tekamuy,kahkahulun, gafu ta pagkakahulun tam teAfu Hesus. A maski te dana amu muyhaman ya netuldu mi en tekamuy pettaintu tarabakunmuy ya ikayat na Namaratuewan. A gafu ta yen hala ya tinarabakumuy a mappya ta idulot muy la ta kumanna tarabaku muyen hala. 2 Te amu muyhapa ta intu la netuldu mi tekamuy yakuman na netuldu ni Afu Hesus tekami,petta awan ta kadulayanmuy, 3 te ikayat naNamaratu ewan ta magserbi ya bari tam tapagkappyanan.

4 A yen ta awemuy mina makidorug taawemuy atawa, temappya ta amuna tagta-day tekamuy ya manggamma ta bari na,petta intu la tarabakun na ya kappyananikid na madayawan. 5 A awan mina ta ma-gatattug ta kuman na agangwa na awan ki-denmakkamu ta Namaratu, 6 te awanminata ange makisalnuk ta barawasi na kagittana en tolay. Dana nebar mi haman ikid nanepasikkal mi tekamuy ta Namaratu ewansangaw ya mangpa-gang ta ngamin kidenmangwa ta kumanen na kadulayan. 7 Tebakkan ta intu nepangagagay na tekitam tamagatattug kitam, am awa megitta kitammina ta kappya na ewan. 8 A am ittatekamuy ya magsoysoy ta itabarang kin, abakkan haman ta tolay ya pagsoysoyān naam awa Namaratu ewan, te intu haman yanangatad ta Kahalwa na en tekamuy, pettamegitta kam tentu.

1 Tesalonika 4:9 325 1 Tesalonika 5:139 A awek na uhohugan tekamuy ta id-

dukan muy mina ya kabagis muy, te dananetuldu na kam na Namaratu ta magkaid-idduk kam. 10Akakuruganhapa ta iddukanmuy ya ngamin kiden kabagis ta ngaminpaglelehut na Masadonya, ammi mappyahapa ta padakalan muy para ya pagkaid-idduk muy, 11 te mappya ta magintak kam,petta awemuy tabtabangan ya tarabaku nakadwan. Te dana netabarang mi hamanta magbannag magtarabaku ya tagtakdaytekamuy ta katunungan na tarabaku nahapa la, 12 pettam kumanen a dayawan nakam hapa sangaw na awan kiden mangu-rug gafu ta maita da ta awemuy ange ma-gadang ta kahulun muy kiden ta magserbitekamuy.

Ya Pangipasikkal Da Ta Kasasaad Na Nag-pasi Kiden

13 A itta hapa ya takday ipasikkal mitekamuy, kahkahulun, petta awemuymakilavun gafu ta kasasaad na kahulunmuy kiden nagpasi, petta awemuy hapamadamdam tekid ta kuman na damdam naawan kiden ta ikatalak. 14Te ammangurugkitam ta natolay hala i Hesus ta nepasina en a kumanen hapa mina ta nangurugkiden tentu nga nagpasi, te tolayan nakid hala sangaw na Namaratu ta kumanna nepangtolay na te Hesus. 15 Te yauhohug ni AfuHesus nga nesirak na tekamiikid na ipadangag min tekamuy a ikitamkān mangurug nga matolay addet ta angena tekitam a awetam kān mapmapoluammi ta nagpasi kiden. 16 Te am dumagutsangaw ya Dafu tamewan nga magafuta langit a madangag tam kān sangawya ngahal na kadakalan na anghel kidenikid na amaryung na Namaratu, kapye namagayayag hapa ni Afu Hesus. A mapolukānmagtolay ya ngamin kiden nagpasi nganedagga tentu, 17 te ikitam nga matolayaddet ta datang na Dafu tamewan a saigindan na kitam hapa ta tinolay na kiden,te ka-ma la patullun na kitam ta kulamkiden, petta magdadafung kitam hapata langit. A magnayun kitanan sangawtentu. 18 A mappya mantu ta ye-yen kidna uhohug ya sigida bibidan muy pettamatabtabang hapa ya damdam muy taawan kiden tekamuy.

5Ya Pagka-ma Na Datang Ni Hesus

1 A kumanen hapa awemi ibar tekamuy,kahkahulun, am kanu na araw ya datangna Dafu tamewan, 2 ammi maski, te danaamu muy haman ta ka-ma la dumatangta kuman na iange na tulisan ta hiklam.3 Te sangaw am pahig na tolay kiden taawan ta dulay, ikid na awan ta burunganda, a yen sangaw ya datang na pakadulayanda, te pagka-ma da sangaw ta kuman namaganaken am pagka-ma na ya zigat napaganak na, a awedan sangawmalillikan yapama-gang na Namaratu tekid.

4 Ammi mappya tekamuy, kahkahulun,te awemuy magyan ta sugiram ta kumanna awan kiden mangurug, a am magka-masangaw ya panglavvu na Namaratu ewanta kuman na ange na tulisan a awenakam sangaw madatangan, 5 te sa itta kamngamin ta dakar, a intu tarabakun muyya mappya. 6 A gafu ta awetam magyanta sugiram a mappya mantu ta awetampasiduganya iangenaDafu tamewan, pettaawetammekabat ta awan kidenmangurug.Te mappya ta imugudan tam la sehahukāl,petta awetam megitta ta mellaw. 7 Teya magyan kiden ta hiklam ikid na sugi-ram a intu la amu da ya magillaw ikid namasidug. 8 Ammi gafu ta magyan kitamta dakar a mappya ta kanayun mahukalla ya nonot tam, petta awetam megittata mellawen. A afuran tam ya pangurugtam ikid na pangidduk tam, te yen kidya mangikerutan tekitam. A itug tam laya pangikatalak tam ta pangikerutan niAfu Hesus tekitam, 9-10 te bakkan ta pama-gang na Namaratu ya nekari na tekitam,am awa pangikerutan na tekitam gafu tanepangsaka ni Afu Hesus tekitam ta pasi naen, pettam kumanen a maski am dana nasikitam ta datang na, ono am matolay kitamla amakipagtolay kitamhala sangaw tentu.11Ayen ta awemuyminamagimmangmag-impatpaturad ikid na magimpaspasikan tapangurug muy.

Ya Napozan Na Tabarang Da Tekid12 A ya adangan mi hapa tekamuy,

kahkahulun, a nonotan muy ya mang-taron kiden tekamuy nga nesaad ni AfuHesus, te yen kid ya mangituldu ikid namangtabarang tekamuy. 13 A pake ipaita

1 Tesalonika 5:14 326 1 Tesalonika 5:28muy mantu ya pangdayaw muy ikid napangidduk muy tekid gafu ta bannag datekamuy. A sa pagdadaggan muy hapa yangamin nonot muy, petta awemuy magim-paspasil.

14 A ya kadwan kiden para itabarangmi tekamuy, kahkahulun, a ihuya muy yamatalakag magtarabaku, a paturadan muyya magtalaw ikid na magburung, a uffunanmuy ya makafuy, a ipaita muy ya pagattammuy tekid ngamin. 15A am itta ya mangwata dulay tekamuy a itan muy ta bakkanta dulay ya isupapak muy tentu, te intumina apagan muy am anu ya kappyananna tagtakday tekamuy, a kumanen hapa tangamin tolay.

16-18 A ya ikayat na para na Namaratutekamuy gafu ta itta kam te Afu Hesusa kanayun pagayayatan muy ya kallak natekamuy, a pakimallak muy ya ngamintentu, a maski am anu ya dumatang teka-muy a “Mappya hapa yen teko, Afu, te ikoya makkamu teyak,” kummuy.

19-22 A kumanen hapa am itta yamaguhohug ta paggagimung muy ngapasinapān na Kahalwa na Namaratu aawemuy la ihuya, ikid na awemuy idadulaya uhohugan na. Ammi maski am inyaya maguhohug a pake pasikkalan muy ammappya ya uhohugan na, petta itug muy.Ammi am kuman na itta ya kadulayan na alillikan muy.

23 A ya Namaratu ewan nga mangatadta ngamin kappyanan, ampade intu yamangpatatakday ta nonot na tagtakdaytekamuy, petta awan sangaw ta pakehuyanmuy, am awa mappya la ya ngamin ka-halwa muy ikid na nonot muy ikid nabari muy addet ta dumatang i Afu Hesus.24A gafu ta mekatalak hapa ya nangalapentekamuy a idulot na la idulot ya ikayat miin tekamuy.

25 A mappya hapa, kahkahulun, ta paki-mallak da kami, 26a pakikumustamuyhapaya ngamin kiden kahkahulun mi ta agyanmuy.

27Peafurak hapa tekamuy gafu ta Nama-ratu ewan ta basan muy ya suratin yan tangamin kahkahulun muy kidina.

28 Ampade i Afu Hesus Kristu yamakkamu tekamuy.

2 Tesalonika 1:1-2 327 2 Tesalonika 2:2-3

Ya Mekaduwa En Surat NiPablu Ta Taga TesalonikaKiden

Ya Gafu Na Suratin YanTa nepagsurat ni Pablu ta napolu en

surat na ta nangurug kiden taga Tesa-lonika, a awena la nabayag a nadamag nata mapopoyung para la ya nonot da taaraw na iange ni Afu Hesus, te itta ya nan-gibar ta nagpasan ya ange na en, a awenanmantu magtarabaku na kadwan kiden gafuta kapopoyung da. A yen ta nesurat niPablu ya mekaduwa in surat na tekid, tepake ipasikkal na ta itta bit ya imunnandumatang kapye na umange i Afu Hesus,yaga pake tabarangan na ha ya awan kidenmagtarabaku petta magtarabaku kid mina,petta magdadagga ya pagkakahulun da. Aya nesurat na en a intu yan:

1-2 Ikamuy taga Tesalonika, nga mangu-rug ta Dama tamewanNamaratu ikid ni AfuHesus Kristu:

Ampade sa ikallak na kam na Namaratuewan, petta mappya kam la.

A ya nagsurat ha tekamuy, kahkahulun aiyak, Pablu, a kahulun ku hapa ig Silas, ikidni Timotyo.

Ya Pangdayaw Na Ta Pangurug Da3A pake matalak kami ta Namaratu gafu

tekamuy, kahkahulun, te pake dumakalpara ya pangurugmuy ta Namaratu gafu tatarabaku na en ta nonot muy, a kumanenhapa ta pagkaid-iddukmuy. A yen ta sigidaibosagmi hapa ya talakmi tentu, te kumanna gatut mi tentu ta mappya. 4 A gafu taattamanmuy la ya zigat muy, ikid na idulotmuy hapa ya pangurug muy ta ketta namakitapil tekamuy, a yen ta idayawmi kamhapa ta tolay kidennaNamaratu ta kadwankiden lugar.

5 Ammi ya pagattam muy ta makitapilkiden tekamuy a yen ya mangipasikkal tamatunung hala sangaw ya uray na Na-maratu tekamuy, kumanen hapa tekid, teipasikkal na ta ikamuy ya megitta ngamesipat ta pangikerutan na en gafu tapagattam muy ta zigat na pangurug muy.Ammi ikid hapa la sangaw ya pa-gangan nagafu ta pakitapil da tekamuy. 6 Te mappya

ta uray na Namaratu ta ibalat na ya paki-tapil da tekamuy, 7 petta mabannayan kamhapa. Te sa mabannayan kitam sangawam makipaita ha sangaw i Afu Hesus ngamagafu ta langitewan, te ihulun na hapaya dakal na afuy ikid na anghel na kidennga seppakapangwa. 8 A yen sangaw yapangbalat na ta awan kiden makkamu taNamaratu kontodungamin kidennga awannangurug ta damag ni Afu Hesus. 9 A atta-man da sangaw ya pangpa-gang na tekid,te magnayun kid la sangaw mazigatan ad-det ta addet gafu ta madugiman kid ngamedagga te Afu Hesus ikid na kalalaki napakapangwana en. 10Te amdumatang san-gaw i Afu Hesus a pake mepaita ya ngaminkalalaki na gafu ta anghel na kiden ngamehulun tentu, a madayawan hapa gafu tangamin kiden mangurug tentu. A ikamuyhapa ya mesipat tekid gafu ta kinurug muyna ya nepadangag mi en tekamuy.

11 A yen ta kanayun pakimallak mi kamhapa ta Namaratu ewan, petta uffunanna kam nga megitta ta nang-agagayan natekamuy.

“Atadam kid hapa, Afu, ta sikan da,petta medulot da ya ngamin igakkad danga mappya, ikid na ngamin tarabakunda nga megitta ta pangurug da,” kummihapa ta pakimallak mi,

12 pettam kumanen a madayawan hapa yangagan ni Afu Hesus gafu tekamuy, a ma-dayawan kam hapa gafu tentu. Amagdulothala sangaw yen gafu ta panguffun na Na-maratu ikid ni Afu Hesus tekamuy.

2Ya Masikan Na Pumasil Ta Namaratu

1 A itta hapa ya pake ipasikkal ku teka-muy, kahkahulun, gafu ta iange sangaw niAfu Hesus ikid na pangdafung tam tentuta utun. 2-3 Te yen ya pakikekallak mitekamuy ta awemuy la mapopoyung ikidna malangga gafu ta takwan na bida ngamadangag muy. Te am itta ya madamagmuy ta nagpasa kān ya araw na iange naDafu tamewan, a awemuy la kurugan, pettaawemuy maayayyaw. Te maski am had sinya pagafun na madamag muy, am yen yamepadangag tekamuy, ono am linavun natolay, ono am nesurat mi kān, a awemuy lakurugan, te tuladhaman. Te am tanagayna

2 Tesalonika 2:4 328 2 Tesalonika 3:5ya datang ni Afu Hesus ta lutakin a mapolubit ya pagtalekud na tolay kiden ta Na-maratu ewan, kapye na hapa lumattog natolayen nga masikan mamadday ta dulay.Ammi yen ya gagangay na agyan na ya pag-taguhalin na Namaratu, 4 te ikatupag na yaNamaratu ikid na ngamin kiden na dyos, apake pātā-nāngan na hapa sangaw ya barina, petta intu hapa la sangaw ya magu-ray nga ange magtogkok ta agtogkokan naNamaratu ta bali na en, te ipadangag nasangaw ta intu hapa la ya Dyos.

5Ammi dana amumuy haman ye-yen nabida, te yen ya kanayun nabidak tekamuyta kettaken para la tekamuy. 6 A danaamu muy mantu am inya ya manggubatta ayanin, te intu ya manggubat, pettadana iparan na ya paglattog na tolayen ngamamadday ta dulay, te itta sangaw ya arawna. 7 Te ya mamepegafu en ta dulay amagdaggun na magtarabaku ta melemad,a intu hala ya manggubat ta ayanin addetta ittan ya tolayen ngamasikanmamaddayta dulay, 8 (v 8a)* a yen hapa sangaw yapakipaita na ta ngamin tolay. 9 Ammi Sa-tanas ya mamaspasikan tentu petta itta yapakapangwa na nga mamadday ta addu napakaitan nga mangayayyaw ta tolay kiden.

10 A gafu ta addu sangaw ya pan-gayayyaw na nga dulay a malogonmaayayyaw ya gagangay kiden magim-perperdi, te aweda haman ikatalak yakakurugan na uhohug nga mangikerutanmina tekid. 11 A gafu ta aweda ikatalak, aipalubus na Namaratu ta maayayyaw nakid na masikan na mangayayyaw, pettakurugan da ya tulad, 12 (v 12,8b) pettamkumanen a sa pa-gangan na kid sangaw,gafu ta pake ikaykayat da ya mangwa tadulay ammi ta mangurug ta uhohug naen. Ammi am makipaita hapa sangaw iAfu Hesus nga magafu ta langit, a papasinna hapa ya mamaddayen ta dulay gafu tadangang na bari na en ikid na pakapangwana uhohugan na.

Ya Pangkenga Na Namaratu Ta Tolay NaKiden

13 Ammi mappya tekamuy, kahkahulun,te pake iddukan na kam na Namaratuewan, a dakal hapa ya talak mi tentu gafu

tekamuy, te addet ta awena para la paka-padday na paglelehutin, a dana nekari nata mekerutan kam. A negungay na kamhapa na Kahalwa na en, petta mangurugkam ta uhohug na en. 14A yen ta inagagayna kam hapa gafu ta mappya en damagnga nepadangag mi tekamuy, petta mesi-pat kam hapa ta kalalaki na Dafu tame-wan Hesus nga Mangikerutan. 15 A map-pya mantu, kahkahulun, ta pake magintakkam te Hesus, ikid na pake itug muy yangamin netuldu mi tekamuy ta ketta mi entekamuy, a kumanen hapa ta surat mi intekamuy.

16 A mappya tekitam, kahkahulun, teya Dafu tamewan Hesus nga Mangikerutanikid na Dama tamewan Namaratu, a ikidhapa la ya nangipasikkal ta pangidduk datekitam. Te gafu ta kallak da en tekitama itta ya mangpaturad ta nonot tam ngamagnayun, a itta hapa ya ikatalak tam tamatolay kitam. 17 Ampade padakalan dapara ya turad muy ikid na sikan muy, pettamappya sangaw ya ngamin tarabaku muyikid na uhohugan muy.

3Ya Pakimallak Da Mina Teg Pablu

1 A ya takday para, kahkahulun, a paki-mallak da kami haen, petta alistu mina yapangisaned mi ta uhohug na Dafu tame-wan, petta umaddu hapa ya mangurugtentu ta kuman na nepangurug muy. 2 Apakimallak da kami hapa, petta melillikkami ta dulay kidin na tolay, te addu hapaya mangikatupag ta kurugan tam. 3 Ammimappya, te mekatalak hala ya Namaratuewan nga makkamu tekitam ngamin, apake itunglak na kam hapa te Afu Hesus,ikid na ikerutan na kam ta mangigakkadenta dulay tekamuy. 4 A amu mi hapa taidulotmuy la idulot ya tabarangmi in teka-muy gafu te Afu Hesus. 5 Ampade itulduna kam hapa nga mangidduk ta kumanna pangidduk na Namaratu ewan tekitam,a petta magattam kam hapa ta zigat takuman na nepagattam na en gafu tekitam.

Ya Tabarang Da Ta Awan Kiden Mag-tarabaku

* 2:8 Ya gadwa na bersikulo 8 a netulfu ta bersikulo 12 petta matarus ya bida.

2 Tesalonika 3:6 329 2 Tesalonika 3:186 A itta hapa ya ibar mi tekamuy,

kahkahulun, gafu ta turay ni Afu Hesus nganeatad na tekami, te am itta ya kabagismuy nga matalakag magtarabaku ikid naawan mangidulot ta kuman na netuldu mien tekamuy, a mappya ta adayunan muy.7 Te dana amu muy haman ta intu minapariganmuy ya kuman na gagangay mi en,te awemi haman matalakag ta pagyan mien tekamuy, 8 a awan hapa ta inadang mitekamuy ta kanan mi am awa pinagan mihaman, te nagbanbannag kami hapa nganagtarabaku ta araw pase hiklam, pettaawemuy mazigatan gafu tekami. 9 Maskiam itta ya mabalinan mi nga mangalap taiuffun muy tekami a inawemi, te nangallukami hud la ta magserbi tekami, pettaikami hapamina ya pariganmuy. 10Te intumina nonotan muy ya lintigen nga nesirakmi tekamuy:

“Ya awan magtarabaku a awemuypakanan,” kummi.11 A yen ta bidan mi ya kumanin teka-

muy, te ya kuman na nadamag mi teka-muy a itta para la kan ya matalakag mag-tarabaku, a intu la kan tarabakun da yamanabtabang ta tarabaku na kadwan. 12 Ayen kid na tolay ya tabarangan mi gafu taturay ni Afu Hesus Kristu, te ya ibar mitekid a magintak kid mina, te magtarabakukid mina, petta ikid hapa la ya makkamuta kanan da. 13Ammi ya ibar ku ta kadwankidina tekamuy, kahkahulun, a mappya taawemuy mahulat mangwa ta kappyanan.14 Ammi am itta tekamuy ya awan man-gurug ta uhohug mi nga nesurat ta isin atakkilalan muymantu, a pagurayanmuy lapetta mamat. 15 Ammi awemuy la ikwentata katupag muy, te tabarangan muy hud lata kuman na takday kabagis muy.

Ya Mapozan Na Ibar Da16 A ya Dafu tamewan nga pagafun na

ngamin kappyanan, ampade intu hapa laya makkamu tekamuy ikid na mangatad tapagintak na nonot muy ta ngamin kidentarabaku muy.

17 Kumusta kam hala, kahkahulun.Iyakin Pablu ya nangisurat ta pakikumus-tak tekamuy, te kumanin ya pagpermak tangamin kiden surat ku petta amu muy tasurat ku.

18 Ampade i Afu Hesus ya manghulunikid na manguffun tekamuy ngamin.

1 Timotyo 1:1-2 330 1 Timotyo 1:13

Ya Napolu En Surat Ni PabluTe Timotyo

Ya Gafu Na Suratin YanA ta neange ni Pablu ta lugar na Asya

ikid na Masadonya nga mangipadangag tadamag ni Hesus a itta hapa ya duwa nakahulun na, a i Timotyo ya ngagan natakday, a intu hala ya nekwenta ni Pablu takuman na anak na, te malogon dumagdagta ngamin netuldu ni Pablu tentu. Ambasam ya Tarabaku na Turin Kiden ta ka-pitulo 16 a yen sangaw ya pakabasam tanepangihulun ni Pablu te Timotyo.

A ta nepagsibal da ta ili na Efeso anesirak ni Pablu i Timotyo petta intu yamakkamu magtaron ikid na mangitulduta mangurug kiden, te magdulot i Pabluta kadwan kiden ili. A sangaw nagsurathapa te Timotyo, te ituldu na para gafu tatarabaku na en nga magtaron ikid na man-gituldu. Ammi ya netuldu na te Timotyoa kappyanan tam hapa petta amu tam yaikayat na Namaratu tekitam. A timunudmantu sin ya surat na en te Timotyo.

1-2Anak ku, Timotyo.Ampade ikallak na ka na Dama tamewan

Namaratu ikid ni Afu Hesus, petta mappyaka la, te iko ya igittak ta anak ku ta kakuru-gan gafu ta pangurug mu te Afu Hesus.

A ya nagsurat teko a iyak, Pablu, te turinnak ni Hesus Kristu gafu ta uray na Na-maratu ewan nga mangikerutan tekitam,ikid ni Hesusen hapa nga ikatalak tam, tenaggitta kid nga nangidob teyak.

Ya Patarabaku Na Te Timotyo3 A ya pakikekallak ku teko, Aleng,

teyaken nagtugut nga umange taMasadonya a

“Magyan ka la ta isin ili na Efeso,petta matabarangam ya kadwan kidinmangituldu, petta aweda ituldu ya awankustu,” kunku.

4 A ibar mu mantu tekid ta awedan minapakolangan ya magmagannud na bida ngapinarparatu na palpalungu kiden tolay,ikid na awedamina paangtolin pagbabidanya pagkakahulun na palpalungu kiden. Teawan ta iatad na kumanin kid na bida

am bakkan la ta pagtatabbagan na tolaykiden. A awan mantu ta meuffun da tapangurug da petta idulot da mina ya urayna Namaratu tekid. 5 A mappya ta yenya metabarang tekid, petta pake itug damina ya pangurug da, ikid na mappya nanonot, pettam kumanen a mappya sangawya pangidduk da ta Namaratu ewan ikidna ikattolay da. 6 Te ya kadwan kidina akuman na umadayu kid na ta isin kid nakappyanan, a intu la nonotan da ya bidakiden nga awan ta kapkappyan, 7 te kara-gatan da ya mangituldu ta lintig kiden naNamaratu, ammi aweda haman maawatanya uhohugan da ikid na ipasikkal da. 8Amutam haman ta mappya ya lintig na Nama-ratu, ammi dulay am awetam amu ya gafuna nepangpadday na ta lintig na.

9 A mappya mantu ta nonotan tam yapagserbi na lintig na kiden, te bakkanhaman ta mappya kiden na tolay yainatadan na tekid, te pinadday na kid hudla gafu ta awan kidenmakkamu tamappya,ikid na masoysoy, ikid na awan makkamuta Namaratu, ikid na minagliwat, ikid nanagdupal ta nonot, ikid na mangidadula takwa na Namaratu, ikid na manguyoyungteg hina na ikid ni dama na, 10 ikid namamapasi, ikid na mangadallaw, ikid namagatattug ta kagitta da en lalaki ikidna kagitta da en babbay, ikid na magsi-brung ikid na maglaku ta tolay, ikid namagladdud, ikid na magdarogas, ikid nangamin kiden nga awan mangurug ta ku-man na netuldu tamen nga kakurugan.11 Te awan haman ta takwan na netuldutam am bakkan la ta mappya en damagna pakapangwa na Namaratu ewan ngamangbendisyon tekitam, te yen haman yanepangitalak na teyak petta ipadangag kuta ngamin tolay.

Ya Testimonyo Ni Pablu12 A matalakak hapa ta Dafu tamewan

Hesus nga Mangikerutan tekitam ikid namangpasikan teyak, te iyak ya nekatalakna ikid na pinatudunan na, petta magserbiyak hapa tentu ta kumanin na tarabaku.13 Ta idi a pake dulayak na tolay, te pad-padulayan ku ya ngagan ni Hesus, ikid napagzigātan ku ya mangurug kiden tentu, amasikanak nagporay. Ammi maski kunnaten a nekallak nak hala na Namaratu ewan,

1 Timotyo 1:14 331 1 Timotyo 2:15gafu ta awek para la nangurug te Hesusta idi, ikid na awek garay naamu ta dulayya tarabakuken. 14 A pake nasurok mantuya kallak na en teyak, te inatadan nak tapangurug ku tentu, ikid na pangidduk kuta tolay na kiden gafu te Hesus Kristu.

15 Itta ya bida en ta“Umange i Hesus ta paglelehutin

petta ikerutan na ya minagliwat,”kunna.

A kakurugan hapa ye-yen na bida, temaski am iyak ya kadakalan na dulay, 16 anekallak nak hala, petta iyak ya pakaitanta awan ta addet na pagattam ni Hesusen,pettam kumanen a iyak mina ya pagnono-tan na awan kiden para la mangurug, temaatadan kid hapa sangaw ta magnayunangat am mangurug kid. 17 Ampade ma-daydayawan ya Namaratu ewan addet taaddet, te intu la tatakday ya magnayunna Ari nga awan masi ikid na awan maita.Amen.

Ya Patarabaku Ni Pablu Te Timotyo18A ya ibar ku hapa teko, Aleng Timotyo,

a nonotam ya dana linavun na lalaklakaykiden ta tarabakum, te intu linavun da yanagafu ta Namaratu ewan. A dagdagammantu ya binida da teko, pettam yen kidya mangpaturad teko ta pakigubat mu tadulay. 19 Ammi mappya ta pake ibbalamya pangurug mu ikid na mappya na nonotta pakigubat mu, te ya kadwan a awedadangdangagan ya mappya na nonot, a yenta naperdin hapa ya pangurug da. 20 Ig Hi-menyo ikid ni Alehandru ya nekabat hapatekid, a yen ta pinagurayān ku kid ngaumange te Satanas, petta mapa-gang kidmagbida ta dulay.

21 A ya pake napopolu nga patarabakuk

tekamuy a kanayun pakimallak muy yangamin magdaduma na tolay ta Namaratuewan am kadamaggagimung kam. Amaskiam anu ya adangan muy tentu, a ibosagmuy hapa ya talak muy tentu gafu ta dan-gagan na ya pakimallak muy. 2 A isipatmuy hapa pakimallak ya ari kiden ikidna ngamin kiden magturay tekitam, pettamappya ya pagturay da ta ngamin kidenlugar tam. Te am mappya ya pagturayda a awetam sangaw magburung ta itta ya

manguyoyung tekitam, te malagpat kitamla nga mangidulot ta ngamin patarabakuna Namaratu tekitam.

3-4Mappyayen, Aleng, ngamangpakustuta Namaratu ewan, te intu haman yamangikerutan tekitam, a ikayat na tamekerutan hapa ya ngamin tolay nga awanmakkamu tentu, petta amu da hapa yakakurugan. 5 Te tatakday haman la yaDyos, a awan ta takwan na mangipakomatekitam ta Namaratu am bakkan la teHesus Kristu nga negitta ta tolay. 6 Te tadatang na arawen nga nebital na Nama-ratu a nesagapil ni Hesus ya bari na entekitam petta masaka na kitam. A yen yamangipasikkal ta pangikerutan na Nama-ratu tekitam. 7 A maski am pahig na kad-wan kiden ta tulad a kakurugan haman, teiyak ya turin ni Hesus nga pinatudunan nanga ange mangipadangag ikid na mangit-uldu ta kakurugan ta awan kidenmakkamuta kakurugan na Dyos.

Ya Metabarang Ta Maggagimung Kiden8 A ya ikayat ku mantu ta lālāki kiden a

ikid mina ya makimallak ta ngamin kidenpaggagimungan, ammi mappya ta awan taikatupag da ikid na tapilan da, petta awanta pagmansan na pakimallak da. 9 A yatabarang ku hapa ta bābāy kiden, a intula mina pagbarawasi da ya gagangayen nabarawasi, te aweda mina pake paispotanya bari da ikid na huk da ta sigal, ikid nabalituk, ikid na mangina en na ga-gamit,10 te mapmappya hud la ta intu paispotanda ya nonot da ikid na tarabaku da, te yenya mekustu ta babbay nga mangurug taNamaratu.

11 A mappya ta bābāy kiden hapa yaumalinnak ikid namagdangag ta bida pettametuldu kid hapa. 12 Te awek ituluk tama-mautun ya babbay ammi ta lalaki, temappya ta umalinnak hapa ya babbay.13Te bakkan haman ta babbayen ya napolunaparatu, am awa lalaki en, 14 a bakkanhapa ta lalaki en ya napolu en naayayyaw,am awa babbayen, a yen ya nagliwatanna. 15 Ammi maski nagliwat a mekerutanhala, te naganak na hapa ya babbay tamangikerutan tentu. A mekerutan mantuya bābāy am idulot da la ya pangurug da,ikid na pangidduk da, ikid na kappya nabari da ikid na nonot da.

1 Timotyo 3:1 332 1 Timotyo 4:43

Ya Magpastor Ta Mangurug Kiden1Kakurugan hapa ya uhohugan da en ta

“Am itta ya mayat magpastor a mappyahapa na tarabaku ya ikayat na,”kunda.

2Ammi am inya ya magpastor a mappya taawan ta pangihuyan na tolay kiden tentu,te tatakday la ya atawa na, a iguwad naya nonot na ikid na bari na. A mappyaya paghehit na, te makānnonot, a matalakhapa magpadulot ta bali na, a malalakihapa mangituldu ta kadwan. 3 A awenamagillaw, ikid na magporay, ikid na mak-itapil, te masippat hud la ikid na maidduk,a awena maginggum ta pirak. 4 A mappyahapa ya pagtaron na ta ānāk na kiden,petta aweda masoysoy am awa mangurugkid ta ngamin mebar tekid. 5 Te ya awanmakkamu magtaron ta ānāk na kiden tabali na a had kukunna mantu taronan yaitta kiden ta bali na Namaratu. 6 A awenamina mesaad ta magpastor am bagu la namangurug, te talo am magparayag sangawa mekabat hapa ta pama-gang na Nama-ratu te Satanas. 7A mappya hapa ta intu lamesaad ya amu na awan kiden mangurugtamappya na tolay, pettam bakkan sangawta iyen ya pakasikwatan na ta sikwat niSatanas.

Ya Kauffunan Na Magpastor8 A kumanen hapa ta manguffun kiden

ta magpastor, te mappya ta itta hapa yapakedayawan da gafu ta aweda magtulad,ikid na magillaw, ikid na maginggum tapirak. 9 A mappya ta pake itug da yangamin nepakamunaNamaratu tekitam takurugan tam. 10 Ammi am inya sangaw yamapili a mappya ta dana maparuba kid labit am mappya kid na manguffun, a ammaita sangaw ta awan ta pakehuyan da akustu ta mesaad kid na.

11A kumanen hapa ta atawa da, te map-pya ta itta hapa ya pakedayawan da gafu taaweda mamadpadulay, ikid na iguwad dayanonot da ikidnabari da. Amekatalak kidhapa mangidulot ta ngamin tarabaku da.

12 A am inya sangaw ya mesaad ta kauf-funan na magpastor a mappya ta tagtak-day kid la ta atawa, ikid na mappya hapaya pagtaron da ta ānāk da kiden ikid nangamin kiden magyan ta bali da. 13 Te

am mappya ya panguffun da a dakal hapasangaw ya pangdayaw na kadwan kidenmangurug tekid, a dumakal hapa ya talakda ikid na turad da ta pangurug da te HesusKristu.

14-15A ta kuman na iyak hapa, a ikatalakku ta makaange yak teko ta mavit, ammiam angarigan ta matalantanak sangaw ngaumange, a dana nesurat kun ye-yan kidna tabarang ku teko, petta ituldum kidhapa ta tolay kidina, petta amu da minaya ikayat na Namaratu ta tarabakun dagafu ta pangurug da ikid na paggagimungda. Te ikitam mangurug ya pagyananna siggatolayen na Dyos, a gagangay taikitam magdadagga ya makkamu ikid namangipasikkal ta kakurugan nga neatadna tekitam. 16 Te awan ta makelemad tamalalaki ya nangipasikkal ta relisyon tam,te ya bida na kansyonen gafu te Hesus a“Negitta haman ta tolay,

a pinagappa da ta kayu.Tinolay na Kahalwa na Namaratu,

a naita na turin na kiden.Nepadangag da ta ngamin kiden lugar,

a kinurug na tolay kiden.A ta ayanin a napātā-nāng na hapa ta lan-

gitewan,” kunna.4

Ya Makigungay Ta Kakurugan1 A itta para ya ipakamu na Kahalwa na

Namaratu nga madakar, te am umabikankan na sangaw ya pagaddetan na arawinyan a makigungay kan sangaw ya kadwanta kinurug tamin, te yen kan sangaw yapakolangan da ya ituldu na seanitu ngamangayayyaw tekid. 2 Te itta kan sangawya tolay kiden nga magimmamappya ngamangituldu ta tulad na anitu kiden, teawan ta marikna da ta allak da. 3A ihangatda kan sangaw ta mangatawa ya tolay,ikid na mangan ta kadwan na kakkanan.Ammi ya ihangat da sangaw na kakkanana yen haman ya neatad na Namaratu takanan tam, aglalo tekitam nga makkamuikid namangurug ta kakurugan. Amabalinmantu ta kanan tam ngamin am isipat tamhapa ibosag ya talak tam tentu gafu taneatad na en tekitam. 4 Te ya ngaminkiden pinaratu na Namaratu ta kakkanana mappya haman, a awan mina ta aweyan

1 Timotyo 4:5 333 1 Timotyo 5:10tam, te ikatalak tam hud la mina, a ibosagtam mina ya talak tam tentu gafu ta kallakna tekitam. 5 Te maski am anu ya kanantam a nekwenta ta mappya gafu ta uhohugna Namaratu ikid na pakimallak tam tentu.

Ya Tarabaku Na Mappya Na Mangituldu6 A am ituldum mantu yen kid na

tabarang ta kabagis tam kidina a magbalinka hapa sangaw ta mappya na mangit-uldu ta dalan ni Hesus Kristu, aglalo amkanayun pakanam hapa ya nonot mu tauhohug na en nga dinangagmu ikid na kin-urug mu abat ta ayanin. 7 Ammi awem ladangdangagan ya bida kiden nga pinaratuna tolay nga awena megitta ta Namaratu,te mapmappya hud la ta ipenam mu yanonotmu ta patarabaku naNamaratu teko.8Awan ta dulay am ipenam tam ya bari tamta zigat, ammi mapmappya ta ipenam tamya nonot tam ta patarabaku na Namaratutekitam, te itta ya iatad na ta pagkatolaytam ta lutakin, yaga itta hapa ya iatad nata pagkatolay tam ta agyan na Namaratuewan. 9 Mappya mantu ta pake itug tamye-yen na uhohug, te kakurugan haman.10 A yen ta pake ikakinan tam mina yamangidulot ta pakkwa na Namaratu teki-tam, te intu ikatalak tam ya siggatolayenna Dyos nga mangikerutan ta ngamin to-lay, aglalo tekitam mangurug.

11 A mappya mantu ta ituldum ye-yenkid na tabarang, a petug mu kid hapa tatolay kidina. 12 A am angarigan ta ittaya mangidadula teko gafu ta kaabbing mua awem la panunnutan, te ipaitam la yamappya ta ngamin aguhohug mu ikid naagangwam ikid na pangidduk mu ikid napangurug mu, petta parigan da ya kap-pya na nonot mu. 13 A ta awek para laange tekamuy a ikakinam ya pangibasamta Uhohug na Namaratu ta maggagimungkidina, kumanenhapa ta pangituldum, ikidna pangitabarang mu. 14 Te mappya taawem baybay-an ya pakapangwam, te yenhaman ya neatad na Namaratu teko gafu talinavun na lalaklakay kiden ta nepangipo-tun da ta kamat da teko.

15 Pake ikakinam mantu ya ngaminkidin patarabakuk teko, a yen kid la yatagopam, petta maita na ngamin tolay yanepagmappya na nonot mu ikid na agang-wam. 16 Pake nonotam ikid na ikakinam ya

ngamin tarabakum ikid na ituldum, pettamekerutan ka, a kumanen hapa ta mang-dangag teko.

5Ya Metabarang Gafu Ta Nabalu Ikid Na

Laklakay1-2Ayakadwanparana tabarangku teko,

Aleng, am ittamina ya tabarangamnga lak-lakay a igittam la ta damam; a am bakbakata igittam ta hinam, a am kagittam abbinga igittam ta kabagis mu, a am babbay aigittam ta wagim petta awem makanonotta dulay tentu.

3 A itam hapa ta mauffunan ya babbālukiden nga bābāy nga awan makaapag ikidna awan ta mang-uffun. 4 Ammi am ittaya anak da ono afuk da a mappya ta yenkid ya mang-uffun tekid, te ya ikayat naNamaratu a dana nonotan na anak kidenya isubalit da ta dadagkal da kiden, te ku-manen hapa ya pangidulot da ta pangurugda ta Namaratu. 5Ammi ya balu na babbaynga kakurugan ta awan ta kahkahulun naa mappya ta yen ya uffunan na maggag-imung kiden, te awan ta takwan na ikatalakna am bakkan la ta Namaratu ewan, a yenta idulot na la ya makimallak tentu ta arawpase hiklam, te adangan na ya magserbitentu. 6 Ammi am itta ya balu nga intu latarabakun na ya magapag ta ikayat na barina en a megitta hala ta awan mangurug, temaski am magatotolay para la ya bari na adana nasin ya kahalwa na.

7A yen mina ya itabarang mu ta babbālukiden, petta awan sangaw ta pakehuyan dagafu ta tarabakun da. 8 Ammi am awe-tam iddukan ya kahkahulun tam kiden ngamazigatan, aglalo am anak tam kiden ikidna dadagkal tam kiden, a yen mantu yapakaitan ta nagtalekudan tanan ya pangu-rug tam, a pake dulay kitam ammi ta awankiden mangurug.

9 A kumanen am melista ya babbālu ki-den, petta uffunan na kid namaggagimungkiden, a intu la melista ya babakbakat ki-den nga awan nangadallaw ta nepagatawada en nga nakadatang ta annamafulu nadarun. 10 A mappya ta madayawan kidhapa gafu ta kappya na tarabaku da, ikid nanagpadakal kid ta abbing, ikid na matalakkid nagpadulot ta ange magpasyar, ikid

1 Timotyo 5:11 334 1 Timotyo 6:4na nagbaggaw kid ta duping na kagitta dakiden mangurug, ikid na nang-uffun kidta mazigatan, ikid na nangipaita kid tamappya ta ngamin kiden tarabaku da.

11Ammi ya babbālu kiden nga awan parala pake bakbakat a awem ilista yen kid, taloammasmasikan sangaw ya ayat da ta lalakiammi te Afu Hesus a makiatawa kid ha. Aam yen sangaw ya pagbabawi da ta karida en te Hesus, 12 a makaliwat kid sangawgafu ta aweda nedulot ya dana kari da ententu. 13 A dulay para am mauffunan yenkid, te kwan da la sangaw ya makakalkalayta babali na kadwan. A bakkan la ta iyen, teangzen kid ta awa bidan ta awan kustu tababali. 14 A ikayat ku mantu ta makiatawaha mina ya babbalu kiden nga awan parala pake bakbakat, petta maganak kid, ikidnamangituldu kid ta ānākda kiden, pettamkumanen a awan sangaw ta panglibakan naawan kiden mangurug tekitam gafu tekid.15Amappya ta yen ya metabarang tekid, tedana tumawagna ya kadwankiden babbalute Hesus, a dumagdag kid na te Satanas.

16 A kumanen am itta ya takday mangu-rug nga itta ya kahkahulun na kiden ngabalu, a intu mina ya mang-uffun tekid, teawena kid mina ipaagtu ta iglesya, pettagustu sangaw ya iffun da ta babbālu ki-den nga kakurugan ta awan ta mang-uffuntekid.

Ya Metuldu Gafu Ta Lala-laay Kiden Mag-taron

17 A ya lala-laay kiden nga makkamu taiglesya gafu ta tarabaku da nga mangi-padangag ikid namangituldu ta uhohug naNamaratu a mappya ta itta hapa ya tandanda nga mehulun ta pangdayaw na tolaykiden tekid. 18 Te yen haman ya lintig naNamaratu nga nesurat ni mina Moses.“Awem busālān ya baka ammadamamaga-

ggik, petta mangan hapa,” kunna.A ya takday para surat na a“Gagangay ta matandanan ya magbannag

magtarabaku,” kunna.19 A am angarigan ta itta ya magpaliwat

ta takday laklakay a awem la kurugan yaipaliwat na malaksid am itta ya duwa onotallu na mangipasikkal. 20A am kakuruganta nagliwat a ihuyam ta atubang na mag-gagimung kiden, petta magtalaw hapa yakadwan kiden. 21 A ya ibar ku para teko ta

kettayan na Namaratu ewan ikid ni HesusKristu ikid na anghel na kiden a idulot muyan kid na tabarang, a igittam ya ngamintolay ta nonot mu, te dulay am itta yaidadumam.

22 A kumanen hapa am itta mina yaisaad mu ta magpastor a awem aggutanipotun ya kamat mu tentu, talo am intuisaad mu ya seliwat para la, a mekabat kahapa sangaw ta liwat na kiden. Mappya tamagpalan ka petta awemmekabat ta dulay,23-25a pake appiyamyapagpilim, te ya liwatna kadwan a melemad bit, a awetam amuabat tamabayag. Ammi ya liwat na kadwana awena melemad, te dana amu tam taawena para la nebar tekitam. A kumanenhapa ta tarabaku na tolay, te am mappyaa malogon maita. Ammi maski am awenamalogonmaita a awenahamanmelemad takanayun.

A mappya hapa, Aleng, ta bakkan la tadanum ya inumam, te uminum ka mina tatagassang la na binarayang gafu ta pagtakitna sirat mu.

6Ya Metabarang Ta Tagabu Kiden Ikid Na

Maba-nang1 A ya itabarang ku hapa ta tagabu ki-

den mangurug, a mappya ta ipaita da yaamat da ta dafu da, pettam kumanen awansangaw ta pangpadulayan na dafu da taDyos tam ikid na ituldu tam. 2 A amangarigan ta magkakabagis ya tagabu ikidna makattagabu tentu gafu ta pangurug date Afu Hesus, a bakkan mina ta yen ya pa-grazonan na tagabu en ta awena kuruganya makattagabu tentu, te mapmappya hudla ta pake ikakinan na ya pagtarabaku natentu, te panguffun na haman ta kagitta naen mangurug nga iddukan na Namaratu.

3 A sa ituldum ikid na itabarang mu ye-yan kid na uhohug ta tolay kidina. A amitta sangaw ya mangituldu ta takwan gafuta aweyan na ya netuldu ni Afu Hesus ikidna megitta ta relisyon tam, 4 a gagangaymantu ta magparayag, a awan ta amu na.A gafu ta itta ya ayat na nga makitabtab-bag ikid na makidibati ta kebalinan nauhohug, a yen sangaw ya pamegafwananna ketta na magimpaspassil, ikid na mag-ingkatkatupag, ikid na magimpadpadulay,

1 Timotyo 6:5 335 1 Timotyo 6:21ikid na magimpalpaliwat, ikid na makitap-tapil. 5 A yen kid na tarabaku ya gagangayna nagdupal kiden ta nonot, a aweda amuya kakurugan, te pahig da ta magba-nangkid gafu ta relisyon da.

6 A kakurugan ta dakal ya pagba-nangtam am matappag ya nonot tam gafu tapangurug tam ta Namaratu. 7 Te awanhaman ta nehulun tam ta nekeanak tam, aawan hapa sangaw ta ihulun tam am masikitam. 8 Ammi am kustu ya kanan tamikid na pagbarawasi tamamatappag kitam.9 Ammi ya magkaragat ta pagba-nang naa malogon masikwatan gafu ta intu kara-gatan na yamagmagannud na awan ta kap-kappyan, a yen kid sangaw ya mangitalabatentu petta umadayu ta Namaratu, a melo-got sangaw ta pangtaguhalin na Namaratu.10 Te ya pagkaragat na tolay ta pirak a yenya mangatad ta ngamin dulay. A yen taumadayu hapa ya kadwan kiden ta kinurugda en, te ya pagkaragat da ta pagba-nangda. A ta ayanin a kuman na itta ya kimad-dug ta nonot da gafu ta nagtalekudan da yapagkappyanan na kahalwa da.

Ya Metabarang Te Timotyo11 A yen ya gafu na, Aleng, ta awem la

parigan ya kuman na nonot da, te dad-doban ka na Namaratu ewan. Intu hudla karagatam ya mappya na tarabaku, ikidna kagitta na nonot na Namaratu, ikid napangurug mu tentu. A ikakinam hapa yamangidduk, ikid na magattam ta zigat, ikidna magattam ta kagittam kiden na tolay.12 Ta nepangagagay na Namaratu teko amappya hapa ya nepangipasikkal mu tapangurugmu, te addu hapa ya nakadangagteko. A maski am anu ya pagzigātām aikakinam la ya pangurug mu ta kuman namasikan makiunnan, petta magamid musangaw ya magnayun na angat nga nekarina Namaratu teko ta nepangagagay na enteko.

13-14 A magbilbilinak hapa teko, Aleng,ta kettayan na Namaratu ewan nga mang-tolay ta ngamin, ikid ni Hesus Kristu nganaturad nangipasikkal ta kustu ta atubangni Gubernador Pilato, te ya bilin ku tekoa pake appiyam ya ngamin patarabakukteko, petta awan sangaw ta kuman namansam ikid na pakehuyam addet ta angeni Afu Hesus tekitam.

15 A Namaratu ewan ya makkamu amkanu sangaw ya iange na sin, te intu latatakday ya malalaki na mangituray; intuya Ari na ngamin kiden ari, a Dafu nangamin kiden magturay, 16 te intu la tatak-day ya Dyos nga awan masi, a magyan tazilag nga awena maabikanan. A awan tatolay nga nakaita tentu, te intu ya Dyos ngaawena maita. A mappya te itta hapa tentuya ngamin kalalaki ikid na magnayun napakapangwa.

Ya Mapozan Na Metabarang17 A ya itabarang mu hapa ta maba-

nang kidina a aweda mina fulotan ya mag-parayag, ikid na aweda mina ikatalak yapagba-nang da nga awenamagbayag tekid.Te mapmappya hud la ta Namaratu ewanya ikatalak da ta makkamu tekid, te iburudna la tekitam ya ngamin magserbi tekitamta ikatalak tam. 18 A ibar mu tekid takanayun mangikallak kid mina, petta ma-surok ya pangwada tamappya ta kumannakasurok na pagba-nang da, te am siayayatkid mangatad ikid na mangisipat, 19 a mek-wenta ta kuman na neappiya ya kaba-nangda ta mabayag na araw, pettam kumanena kwa dan sangaw ya kakurugan na angatnga awan maafut.

20 A iko hapa, Timotyo, a pake appiyamya tarabakum nga nekatalak na Namaratuteko, a awem parigan ya maguhohug taawan mappya ta Namaratu. A pagurayamla ya makitulyat ta uhohugan na, te maskiibar da ta itta tekid ya kakurugan a tulad yaamuda. 21Te ya kadwankidennganehuluntekid a netawag kid na ta kinurug tam. Yenla ya addet na itabarang ku teko.

Namaratu ya makkamu tekamuyngamin.

2 Timotyo 1:1-2 336 2 Timotyo 1:16-18

Ya Mekaduwa En Surat NiPablu Te TimotyoYa Gafu Na Suratin Yan

Ya mekaduwa in surat ni Pablu te Tim-otyo a nesurat na tentu en nabalud ta ilina Roma. Ye-yan kan ya napozan na suratna kapye da pinapasi. Dana narikna na taabikan na ya pasi na a yen ta nagsurat ha teTimotyo petta daggan na ya netabarang naen tentu ta napolu en surat na. A mappyate nakadatang hapa tekitam ya surat na inyan petta madangag tam hapa ya mappyana tabarang.

1-2Anak ku, Timotyo.Ampade ikallak na ka na Dama tamewan

Namaratu ikid ni Afu Hesus, petta mappyaka la, te iko ya igittak ta anak ku ngaiddukan ku.

A ya nagsurat ha teko, Aleng, a iyak,Pablu, te turin nak ni Hesus Kristu gafu tauray na Namaratu ewan, petta ipadangagku ya magnayun na angat nga nekari na tangamin kiden nedagga te Hesus.

Ya Damdam Ni Pablu Te Timotyo3-4A pake matalakak ta Namaratu ewan,

te intu hala ya Dyos ku nga pakidafun kuta mappya na nonot ta kuman na dadagkalku kiden ta idi. A am kada makimallakaktentu ta araw pase hiklam a kanayun nono-tan ta ka hapa, te pake madamdamak ngamakaita teko, petta imag-agtay mina yatalak ku teko, te yaga manonot ku hapa yazigu na matam tekita en naggungay. 5 Amatalakak hapa, te manonot ku ya pangu-rug mu te Afu Hesus nga pake netug muta nonot mu, te negitta hala ta pangurugnig kakomen Loyda ikid ni hinamen Yunis.A matalakak ta itta hapa teko ya kagittana pangurug da. 6 A yen ta ipanonot kuhapa teko ya pakapangwam nga neatadna Namaratu teko ta nepangipotun ku takamat ku teko, petta pagatangam mina.7 Te ya Kahalwa na en nga neatad na Na-maratu tekitam, a bakkan haman ta yenya mangpaamat tekitam, te pasinapān nakitam hud la ta pakapangwa na en ngamangpaidduk tekitam ikid na mangpagat-tam tekitam ta zigat.

Ya Pangpaturad Ni Pablu Te Timotyo8 A mappya mantu, Aleng, ta awem ika-

mat ya ngagan na Dafu tamewan Hesus,a kumanen hapa teyak maski am itta yakta agbaludan gafu ta pangipadangag kutentu. Te mapmappya ta ikatalak mu yapakapangwa na Namaratu nga mangpatu-rad teko, petta makipagzigat ka hapa ngamangipadangag ta damag ni Hesusen. 9 Teintumina nonotam, Aleng, ya kallak naNa-maratu tekitam, te maski awan ta iningwatam ta mappya ta nakagatutan na tekitama inagagay na kitam hala, petta melillikkitam sangaw ta pama-gang na ta dulay. Teta kawan para la na paglelehutin, a dananekari na ta ikallak na kitam, pettamegittakitam tentu gafu te Hesus Kristu. 10 Aayanen la ya nepangipasikkal na ta kallakna tekitam, te dimmatang na i Hesusennga Mangikerutan tekitam, a naabak naya pasi, otturu nepasikkal nan tekitam yapakapangwa na en ngamangtolay tekitam,petta magnayun kitam. 11 A iyak hapa yaturin na en nga pinatudunan na Namaratuta ange mangipadangag ikid na mangit-uldu ta damag ni Hesusen. 12 A maski amyen ya gafu na zigat kin ikid na kabaludkin, a attaman ku la setalak, te awek hamanikamat ya patarabakuna en teyak. Te amukhaman ya Dyos ku ta itta ya pakapangwanangamagtaron ta nekatalak ken tentu, pettamagdulot hala ngamin addet ta pagadde-tan na arawin yan.

13A ya kakuruganen hapa nga nadangagmu teyak ta nepangitulduk ta kadwana yenhapa ya ihulhulum ta pangurug mu ikid napangidduk mu te Afu Hesus. 14 A gafu tapinakimohayan na kita na Namaratu ewan,petta ituldu ta ya nekatalak na en tekitaa mappya ta awem hapa paulin, te yenhapa ya manguffun ya Kahalwa na en ngamagyan tekita.

15A yen ta uhohugan ku yen teko, Aleng,maski te dana amum ya nonot na kahuluntamkiden tagaAsya ta nagtalekudan dak takabalud kin. Anehulunhapa tekid ig Figeluikid ni Hermogines. 16-18 Ammi matalakakte Onsiforu, te awenak nekamat ta kabaludkin. Te datang na en ta isin nga ili naRoma a nekakinan na ya magapag teyak, amappya te naapagan nak hapa. A kanayunnagpatotoli nagpasyar teyak ta agyan na

2 Timotyo 2:1 337 2 Timotyo 2:20nakabaludan kin, a pake nabannayan yanonot ku gafu ta idduk na en teyak. Adana amum hapa ta dakal ya panguffunna en teyak ta idi ta ili na Efeso. Am-pade sagolyatan na sangaw ni Afu Hesusya kallak na en teyak ta pagaddetan naarawin yan, kumanen hapa tekid ngaminnga mamattama.

2Ya Mappya Na Suddalu Ni Hesus Kristu

1 A iko hapa, Aleng, a mappya ta pauf-fun ka te Afu Hesus, petta pagsikanan nahapa ya nonot mu nga mangurug ikid namangidulot ta ngamin tarabakum. 2 Temappya ta ituldum hapa ya kadwan kidenngamekatalak ikid namegittamangituldu,petta mangituldu kid hapa ta kadwan para.A ya ngamin nadangag mu ta itulduk ayen hapa ya ituldum tekid, te yen hamanya amu na ngamin kiden mangurug takinurug tam. 3 A makipagzigat ka hapata kuman na zigat na suddalu nga nedobmakigubat, te kuman na suddalu kitam niHesus Kristu. 4 A gafu ta suddalu na kahapa a nonotam ya gagangay na suddalu taawena patabtabang ya bari na ta tarabakuna awan magsuddalu, te intu hud la nono-tan na ya patarabaku na nangpasuddalu ententu. 5 A nonotam hapa ya keangariganna magkainnabak kiden, te maski am inyasangaw tekid yamangabak a awena sangawmaatadan ta sagolyat malaksid am kinurugna ya ngamin kiden lintig na nagpainnabaktekid. A kumanen hapa tekitam, te map-pya ta idulot tam ya ngamin kiden lintigna mangpatarabaku en tekitam. 6 A takuman na takday para keangarigan, a yamalagpaten magmula a yen la sangaw yamakaapit. 7 A nonotam mantu, Aleng, yangamin kiden keangarigan kin, te Nama-ratu sangaw ya mangatad ta pangawatam.

8 A pake nonotam, Aleng, ta awan tatakwan na damag nga nekatalak ku tekoambakkan teHesusKristu nganatolay halata pasi, te intu hala ya Mangikerutan ngasimsima ni mina Ari en Dabid. 9 A ye-yen na damag ya gafu na nepangibalud daikid na nepangkawad da teyak ta kumanna pake dulayak na tolay. Ammi maskinakawadanak a awena nakawadan na uho-hug na Namaratu. 10A yen ta attaman ku la

ya ngamin kiden zigat ngamagpadagdag tatolay kiden nga pinili na Namaratu, pettamesipat kid hapa ta pangikerutan ni AfuHesus ikid na kalalaki na ewan nga mag-nayun.

11Kakurugan hapa ya uhohugan da en:“Am nesipat kitanan ta pasi ni Hesus

a kumanenhapa sangaw ta katolay na.12A ammesipat kitam ta kuman na zigat

na ena kumanen hapa sangaw ta pagturay

na en,ammi am pagtalekudan tam

a pagtalekudan na kitam kan hapa, teyen haman ya nebar na.

13 A maski am angarigan ta awetam ku-rugan ya nebar na ena kurug ta awena magladdud,” kunda.

Ya Mappya Na Magtarabaku Ta NamaratuEwan.

14 A yen kid na uhohug ya ituldum tatolay kidina, a pake tabarangam kid hapata kettayan na Namaratu ta aweda minapagtatapilān ya kebalinan na uhohug ngaawan ta kappyan, te matampa sangaw yapangurug na magdangag. 15 Ammi tekoa ikakinam la ya patarabaku na Namaratuteko, a pake appiyam hapa ya gagangay napangituldum ta uhohug na en, petta awemsangaw mamatan, am awa dayawan na kana Namaratu gafu ta tarabakum. 16A awemituluk ta itta ya magbida ta awena megittata Namaratu ewan, te yen sangaw ya man-giadayu ta tolay kiden tentu. 17 A sangawamdumakal ya bida da a kumalasig ta adduna tolay ta kuman na gurid, aglalo ta ituldunig Himenyo ikid ni Filetu, 18 te gimungaykid na ta kakuruganen, a ibar da hamanta nabalin na ya pangtolay na Namaratuta nagpasi kiden, te bakkan kan ta baritam ya tolayan na am awa kahalwa tam tanepangurug tamen. A pake mapopoyungna ya kadwan kiden mangurug gafu ta it-uldu da en nga nagkillu. 19Ammimaski amitta ya gimungay ta kinurug tam amaladdahala ya pagyanan na Namaratu tekitam, tepasikkalan na am inya ya kakurugan namangurug tentu. A am inya sangaw yamangngagan ta Namaratu ewan a mappyata pagtalekudan na ya dulay.

20 A am itam ya umag na bali na maba-nang a maitam ya magdaduma na pinggan

2 Timotyo 2:21 338 2 Timotyo 3:15ikid na pangitunan nga pirak ikid na bal-ituk, ammi nalaka ya kadwan, te kayu kidla ikid na lutak. Ya ispot na pinggan yaidasar na am itta ya sangaili na, ammi yamedyo dakat kiden yamagserbi ta angananna atu ikid na bahuy. 21 A kumanen hapatekitam, te am baggawan tam ya nonottam a mappya sangaw ya pagserbi tamta kuman na ispot na pinggan, te negittakitam ta dafu tamewan, petta pagserbin nakitam ta mappya na tarabaku. 22Amappyamantu, Aleng, ta magpalan ka, petta awemmekabat ta gagangayen karagatan na bab-bagu kiden, te intu mina karagatam yamagserbi ta kappyanam ikid na pangurugmu, a kumanen hapa ta pangidduk mu ikidna pakikahulum ta tolay kiden nga maki-mallak ta Namaratu ta mappya na nonot.

23 A awem la kimabat ta pagtatabbaganna kadwan kiden nga awan ta kapkappyan,te dana amum haman ta yen kid na bidaya mangatad ta pagtatapilān da. 24A dulayam kimabat hapa ya daddoban na Nama-ratu, te mappya ta ipaita tam ya allak tamta ngamin tolay, te masippat kitam minanga mangituldu tekid, ikid na magattamta makubbit metuldu. 25 A am itta yamakitapil tekitam a mappya ta tabbagantam ta malapat, talo am yen sangaw yapagpanonot na Namaratu tekid ta pag-babawi da, petta amu da sangaw ya kaku-rugan. 26 Te am magtoli sangaw ya nonotda a makaibbat kid na sangaw ta sikwatni Satanas, te dana sinikwatan na kid tapangayayyawna en tekid, petta kwan da yaikayat na.

3Ya Gagangay Na Dulay Na Tolay

1 A pake nonotam hapa ya ibar kin teko,Aleng, te dumatang sangaw ya dakal napagzigātān am tanagay na ya pagaddetanna arawin yan, 2 te pake umaddu sangaw yamaituk, ikid na maginggum ta pirak, ikidna maparayag, ikid na mangidadula, ikidnamaguhohug ta dulay, ikid namagsoysoyta naganak tekid, ikid na awan ta amatda, ikid na awan matalak ta nangikallaktekid, 3 ikid na awan mangikallak, ikid namamadpadulay, ikid na awan mangiguwadta bari da, ikid namagporay ta ikattolay da,ikid na mangikatupag ta mappya, 4 ikid na

mangitalaba, ikid na ka-ma la mamaddayta dulay, ikid na mangiparayag ta amu da,ikid na pake magkaragat ta pagayayat daammi ta Namaratu ewan. 5A agingkakurugkid sangaw ta Namaratu, ammi aweda ku-rugan ta itta ya pakapangwa na.

Mappya ta lillikam ye-yen kid na tolay,a am angarigan ta e kid sangaw tekamuya awem kid pagdulotan, 6 te mangayayyawkid, a simarok kid ta bali na kadwan, pettamaayayyaw da ya babay kiden ngamalapatta nonot. A malogon kid maayayyaw, tedana nagburung kid hapa ta kaddu na liwatda. 7 A yen ta kanayun kid magdangag tadalikomporminamangituldu, ammi awedahaman melasin ya kustu en nga mangit-uldu ta kakurugan.

8 Ammi ya mangayayyaw kiden ngamangituldu ta tulad a kanayun soysoyandaya kakurugan. A naggagitta kid nig minaHanes ikid niminaHambres nga nagsoysoyte mina Moses ta idi, te nagkillu ya nonotda. A awan ta kapkappyan na pangurug date takwan haman ya kurugan da. 9 Ammimaski temelogot kid hala sangaw ta kumannig mina Hanes ikid ni mina Hambres, temaita sangawna ngamin tolay ya kawan nanonot da.

Ya Tabarang Ni Pablu Te Timotyo10 Ammi mappya teko, Aleng, te dana

amum ya gagangay na itulduk ikid naagangwak ikid na igakkad ku ta pagtolaykin, a yen kid hapa ya pinarigam, a kuma-nenhapa ta pangurug ku ikid napangiddukku, ikid na pagattam ku ta zigat. 11 Adana amum hapa ya ngamin kiden nagzi-gatan ku nga inattaman ku ta idi gafu tapangikatupag da teyak ta ili na Antiyoka,a kumanen hapa ta ili na Ikoniya, ikid naili na Listra. Ammi maski nekatupag dak anekerutan nak hala ni Afu Hesus ta ngaminnegakkad da teyak. 12 A maski am inyaya mangidulot ta pangurug na te HesusKristu a gagangay ta itta ya mangpazigattentu, 13 te dumulay la dumulay sangaw yadulay na tolay, a kumanen hapa ta minan-gayayyaw. Ammi maski am mangayayyawkid a dana naayayyaw kid hapa.

14Ammi teko, Aleng, a mappya ta idulotmu la ya ngamin naadal mu ikid na kin-urug mu, te amum ta awena nagtulad nanangituldu en teko. 15 A maski addet ta

2 Timotyo 3:16 339 2 Timotyo 4:21

kaabbing mu a dana amum ya surat kidenna Namaratu ngamangatad ta amum pettamekerutan ka ta pangurug mu te Hesus.16 Te ya ngamin kiden uhohug nga nesuratta Bibliya a neaswang na kid na Namaratu,a pagkappyanan tam kid, petta metuldukitam ta kakurugan, ikid na mehuya kitamta dulay, ikid na matabarangan kitam tamappya, ikid na metuldu kitam ta ngaminpatarabaku na Namaratu tekitam. 17 Ayen ya pagserbi na surat na kiden pettaikitam nga daddoban na Namaratu ewan aawan sangaw ta pagkurangan tam, te dananetuldu kitam, petta amu tam ya mangwata ngamin kappyanan.

41 Itta para ya takday ibar ku teko, Aleng,

ta kettayan na Namaratu ewan ikid niHesus Kristu, aglalo te tanagay na yadatang na ta lutakin, petta intu ya magariikid na magimbestigar ta ngamin kidentolay kontodu nagpasi kiden. 2 A mappyamantu ta ikakinam ya mangipadangag tauhohug na Namaratu. A bakkan la tamappya na araw te maski am dulay naaraw, te mappya ta kanayun nakaparan kanga mangipasikkal ta kakurugan, ikid namangihuya ta magsoysoy, ikid na mang-paturad ta makafuy, a masippat ka hapata pangituldum tekid ngamin. 3 Yen kidya pakkwak teko, te dumatang na sangawya araw am aweda magdangag ta matu-nung na metuldu, te intu la tagasingatanda dangagan ya karagatan na bari da. Amagkalkalasig kid sangaw ta addu na man-gituldu, te intu apagan da ya mangitulduen ta tagasingatan na bangbang da. 4 Agafu ta kumanen a pagtalekudan da san-gaw ya kakurugan, te tumawag kid sangawmagdangag ta magmagannud na bida ngatulad.

5A yen ya gafu na, Aleng, ta idulot mu laya matunung na nonot, a attamam hapa yapagzigātām. A idulot mu la ya tarabaku namangipadangag ta damag ni Hesus, pettamagdulot ya ngamin patarabaku na Na-maratu teko. 6 Te awanak na sangaw, teitta yak na de ta ngahab na avut, a mag-tugutak. 7 Ammi maski te nedulot kun yangamin kabalinan ku ta pakigubat ken, anadatang kun ya pagaddetan ken, a awek

kad nawakay ya kurugan tam. 8 A awanna mantu ta nonotan ku am bakkan lata sagolyat ku nga neparan na Namaratuteyak, petta megitta yak ta katunung naewan. Te am dumatang na sangaw i AfuHesus a matunung sangaw ya pangitanna teyak, a sagolyatan nak ta neparan naNamaratu teyak, a kumanen hapa sangawta ngamin kiden magindag ta ange na teki-tam.

Ya Adangan Ni Pablu Te Timotyo9 A mappya hapa, Aleng, ta alistum ya

ange teyak, 10 te nagtugutan nak ni De-masen, a umange ta ili na Tesalonika, teintu la nonotan na ya kappya na bari na enta arawin yan. A awan hapa i Kresenti teimmange ta iten Galasya, a i Tito hapa yaimmange ta lugar naDalmasya. 11 I Lukas laya nasirak teyak. Alapam hapa i Markus takahulum, te mappya sangaw ya panguffunna teyak ta tarabaku kin, 12 te dinob ku iTikiku ta ili na Efeso. 13A sangaw am e kamsin a alapamhapa ya ulolat ken nga nesirakku ta bali ni Karpo ta ili na Troas. A alapamhapa ya surat ku kiden, aglalo ta papeleskiden, te pake masapul ku kid.

14-15 A pake magpalan ka hapa ammaitam sangaw ya agpaddayen Alehandru,temasikan nakitapil ta idi gafu ta nepadan-gag tamen. Addu hapa ya iningwa na teyakta dulay, ammi Namaratu sangaw ya man-gibalat tentu. 16Ta damona nepangidarumda teyak a awan ta nangipasikkal teyak, tesa newagak nak na kahulun ku kiden, ammimaski kunna ten amappya ampakoman nakid na Namaratu. 17 A maski newagak daka hinebing nak ni Afu Hesus, a pinasikannaknga pakemangipadangag ta uhohugnaen ta Hentil kiden nga nangibalud teyak,pettam madangag da hapa. A nelillik nakhapa ta nangigakkad kiden ta dulay teyak,18 a ikatalak ku ta sigida ikerutan nak tangamin dulay addet ta alapan nak ta pa-gariyan na en ta langit. Mappya ta intu yapake madaydayawan addet ta addet.

19 A kumanen hapa pakikumustam igPersila ikid ni Akila, a kumanen hapa tegOnsiforu ikid nga mamattama. 20 Nasiraki Rastu ta ili na Korinto, a nesirak kuhapa i Tropimo ta ili na Miletu te nag-takit. 21 Alistum mantu ya ange sin takaatubangan na agiridin. A makikumusta

2 Timotyo 4:22 340 2 Timotyo 4:22hapa teko ig Ubulo, ikid ni Pudente ikid niLino, ikid ni Klawdya, ikid na ngamin kidenkahkahulun tam ta isin.

22 Ampade Namaratu ya makkamu teko,ikid na manguffun tekamuy ngamin sina.

Tito 1:1-4 341 Tito 2:2

Ya Surat Ni Pablu Te TitoYa Gafu Na Suratin Yan

Ta awena para la nekebalud ni Pablu taili na Roma a dana nagsurat te Tito, te intuya takday pastor nga nanguffun te Pablu takuman ni Timotyo en. A nesurat na yan teTito petta amuna amhad kunna pagpastorna.

1-4Anak ku, Tito.Ampade ikallak na ka na Dama tamewan

Namaratu ikid ni Afu Hesus, petta mappyaka la.

A iyak, Pablu, ya nagsurat teko, te kumanna anak ta ka ta kakurugan gafu ta naggittakita nga mangurug te Afu Hesus.

A dana amum, Aleng, ta iyak ya dad-doban na Namaratu ewan ikid na turinni Hesus Kristu, te dinob dak nga angemangipadangag ta tolay na kiden nga pinilina, petta mangurug kid, a petta pake itugda hapa ya kakurugan nga negitta ta Na-maratu ewan. A yen ta ikakinan ku yatarabakuk tekid te ikatalak ku ya Namaratuewan nga awanmagtulad ta isipat na kid tamagnayun na angat ta kuman na nekari naen ta pake nabayag na araw. A ta datang naarawen nga dana pinili na a pake madakarya nekari na en gafu ta uhohug na en nganepepadangag na teyak, te iyak hapa la yapinatudunan na nga angemangipasikkal tapangikerutan na tekitam.

Ya Patarabaku Ni Pablu Te Tito5 A ta nepangisirak ku teko ta fugu na

Kareta a“Magyan ka la sin, Aleng, petta uffu-

nam ya mangurug kiden nga mangap-piya ta paggagimung da, te mappya taisaad mu ya kalalaklakayan kiden ngamangtaron tekid ta tagtakday na lugar,”kunku.6A am itta mantu ya isaad mu a mappya

ta mapili ya awan kiden ta pakehuyan da,ikid na tagtakday ta atawa. A dana itamhapa am mangurug ya ānāk da kiden, ikidna awan ta pakehuyan da gafu ta awedamanguuyoyung ikid na aweda masoysoy.7Te ya mangtaron ta tolay kiden na Nama-ratu a intuhala ya pinakabari naNamaratu,a mappya ta awena ipersa ya ikayat na en,ikid na awena malogon magporay, ikid na

awena magillaw, ikid na awena hapa mak-itapil, ikid na awena maginggum ta pirak.8 A mappya hapa ta malogon magpadu-lot ta ange magpasyar, ikid na malogonmangwa ta ngamin na pagkappyanan, ikidna makānnonot, ikid na matunung, ikid namangiguwad ta nonot na ikid na bari na.9 A mappya hapa ta pake itug na ikid naipasikkal na ya kakuruganen nga negitta tagagangayen ituldu tam, petta itta ya ibarna nga mappya ta ituldu na kiden, ikid naitabbag na ta masoysoy kiden tentu.

10 Te addu garay ya masoysoy ta tagaKareta kidina, ikid na maguhohug ta awanta kapkappyan, ikid na mangayayyaw,aglalo ta Hudyo kidina ngamangpabanggitta bagu kiden mangurug. 11 A mappyamantu ta gammam yen kid, te gafu taituldu da en a addu ya makikattway takakuruganen nga dadagkal kontodu anakda kiden. Ammi ya taga Kareta kidina amalogon kid la mangituldu ta tulad gafu tatandanan na kid na mangidob tekid. 12 Yabida na takday kagitta da nga nagtabarangtekid ta idi a

“Kanayun magtulad ya taga Karetakidin, a kuman kid na maguyung naatu. Matalakag kid magtarabaku ammimadugal kid,” kunna.13 A kakurugan hapa ya uhohug na en,

a yen ta pake ihuyam kid, sa ikid na man-gituldu kiden kontodu ituldu da kiden,petta appiyan da mina ya pangurug da,14 petta awedan sangaw dangdangagan yabida kiden nga pinaratu na Hudyo kiden,a kumanen hapa ta ibar na makigungaykiden ta kakurugan. 15 Te am mappya yanonot na tolay a mappya hapa ya ngamingakkad na, ammi ya dulay kiden ta nonotikid na awan mangurug a balittagan da yangamin ta dulay, te ya nonot da hapa laya magpadulay. 16 Ibar da haman ta amuda ya Namaratu, ammi ya tarabaku da yamangitalaba tekid, te nagdupal kid, ikidna masoysoy kid, a awan ta makkwa da tamappya.

2Ya Petuldu Ni Pablu Te Tito

1Ammi iko, Tito, amappya ta ituldum yanegitta ta mappya en metuldu nga kaku-rugan. 2 A pake ituldum hapa ya lala-laay

Tito 2:3 342 Tito 3:7kidina ta aweda mina magillaw, te iguwadda mina ya nonot da ikid na bari da, pettamappya ya pangurug da, a kumanen hapata pangidduk da, ikid na pagattam da tazigat.

3 A ituldum hapa ya baba-baat kidina taaweda mina mamadpadulay, ikid na mag-illaw, petta mappya hapa ya paghehit da takuman na megitta ta Namaratu. A mappyamina ya ngamin ipaita da ikid na ituldu data kaaassangan da kiden nga babay, 4 pettaparigan da kid hapa nga mangidduk taatawa da ikid na anak da kiden, 5 ikid namangiguwad ta nonot da ikid na bari da. Teawedaminamagpasyar ta babali ta kaddunna lalaki, te magintak kid la mina ta bali danga magtarabaku ta mappya na tarabaku,ikid na timuluk kid ta atawa da. A mappyata yen kid ya metuldu ta babay kiden,pettam awan sangaw ta mamadpadulay tauhohug na Namaratu gafu tekid.

6A ituldum hapa ya māssikan kidina ngalālāki, petta iguwad da ya nonot da ikid nabari da. 7 Te iko mina, Tito, ya mangipaitata mappya tekid, pettam yen sangaw yaparigan da. A am ituldum kid a pakeipaitam hapa ta matunung ka na tolay ngamakānnonot. 8 A appiyam hapa ya uho-hugam, petta awan sangaw ta pakehuyam,te am awan ta pangihuyan na makitapilteko a mamatan hapa gafu ta pagsoysoy nateko.

9A ya tagabu kidina hapa nga manguruga ituldum kid hapa, petta timuluk kid lata dafu da kiden ta ngamin patarabaku datekid. A aweda mina masoysoy, te pagta-lakan da mina ya dafu da kiden ta mappyana tarabaku. 10 A aweda kid mina pag-takawān, te ipaita da mina ta pake mekata-lak kid gafu ta aweda pulusmagakut. Te ammappya ya ipaita da ta ngamin paghehitda a yen sangaw ya pakaitan ta mappyahapa ya ituldu tam gafu ta Dyos tam ngamangikerutan tekitam.

11 Te ya allak na Namaratu ewan ngamangikerutan ta ngamin tolay a nepakamunan tekitam, 12 petta metuldu kitam ngamangazi ta ngamin kiden gagangay tamnga awan negitta tentu, ikid na ngaminkiden karagatan tam ta paglelehutin yan,petta mappya ikid na matunung ya paghe-hit tam ta katolay tamin para la. 13 A gafu

ta allak na en nga nepakamu na tekitama indagan tam hapa ya ikatalak tamen naaraw nga datang ni Hesus Kristu nga sep-pakapangwa. Intu hapa la ya Dyos tamnga malalaki ikid na Mangikerutan teki-tam, 14 te nesagapil na ya angat na tekitam,petta sakān na kitam ta mamagliwatentekitam. Te baggawan na hapa ya nonottam, petta pagbalinan na kitam ta tolay nanga mangipasikkal ta mappya na tarabaku.

15 A yen kid mantu ya ituldum ta tolaykidina, Aleng, a awem ituluk ta idadula daka, te ipaitam mina ya turay mu ta pangit-uldum ikid na pangtabarang mu tekid.

3Ya Gagangay Mina Na Mangurug

1 A pagnonotam hapa ya mangurug kid-ina petta kurugan da ya magturay kidentekitam ikid na ngamin kiden lintig nagubyernu, te mappya ta dana nakaparankid nga magtarabaku ta kakurugan natarabaku. 2 A ibar mu hapa tekid ta awedamina mamadpadulay ikid na makitapil taikattolay da, te ipaita da mina ya kasippatda ikid na kaalinnak da ta ngamin tolay.3 Te maski ikitamen ta idi a sa naggagittakitamnga awanmakkamu ta kappyanan, tenasoysoy kitam, ikid na naayayyaw kitamhapa, te tinagabu na kitam na ngaminkiden kinaragatan tam. A napannu hapaya nonot tam ta passil ikid na pangigakkadtam ta dulay, te ya nangikatupag tekitama nekatupag tam kid hapa. 4 Ammi tapakkamu tamen ta allak naNamaratu ewanikid na idduk na tekitam a yen ya nekatalaktam petta ikerutan na kitam. 5 A bakkanmantu ta tarabaku tamngamappya ya gafuna nangikerutan na tekitam am awa allakna la tekitam, te binaggawan na kitam taliwat tam kiden ta nepangzigut da teki-tam ta danum, a nauli kitam neanak. 6 Apinasinapan na kitam para ta pakapangwana Kahalwa na en gafu ta nedagga kitam teHesusen nga mangikerutan tekitam. 7 Teya allak na Namaratu tekitam a nebar nata matunung kitanan gafu te Hesusen, apinagbalin na kitam ta anak na kiden ngamang-alap ta iatad na tekitam, petta ittaya ikatalak tam ta matolay kitam ta mag-nayun.

Tito 3:8 343 Tito 3:158 Kakurugan ya ngamin inuhohug ku

ta isin, a ikayat ku ta pake ipasikkal muyan kid ta tolay kidina nga mangurug taNamaratu, pettam ikakinan da hapa yamagtarabaku ta kakurugan na tarabaku,te petta magserbi kid hapa ta kappyananna ngamin tolay. 9 Ammi am itta kamta paggagimungan a awem mina ituluk tapagtatabbagan da ya awan ta kapkappyan,ikid na pagkakahulun na palpalungu kidentolay, ikid na lintig kiden nga nesirak niMoses ta dadagkal tam kiden, te awanhaman ta iatad na inen kid na bida am awapagtatapilan hud la na tolay kiden. 10A amitta ya mangpakāttway ta maggagimungkiden a ihuyam. A am awena dangdanga-gan ta kabalinan na takday ono duwa napangihuyam a padayum la, 11 te amum nata killu ya nonot na, te gagangay na la tamagliwat. Ammi ya liwat na sangaw yamangitalaba tentu.

Ya Napozan Na Uhohug12 A kumanen hapa am idob ku sangaw

teko i Artemas onoTikiku a alistumya angemangdafung teyak ta ili na Nikopolis, temagyanak sangaw ta ten abat ta kabalinanna agirid. 13 A alistum hapa uffunan yakabagis tamin Zenas nga abugadu, ikidni Apolos ta ngamin masapul da, pettamakadulot kid ta eyan da. 14Ammi bakkanmina ta iko la ya manguffun, te ituldumhapa ya kabagis tam kidina petta malogonkid hapamanguffun tamasapul na kadwankiden, petta itta hapa ya pagserbi da takappyanan.

15 A ya ngamin kidin kahulun ku ta isina makikumusta kid teko, a pakikumustakhapa ya kofun ku kidina mangurug.

Namaratu ya makkamu tekamuy.

Pilimon 1-3 344 Pilimon 20

Ya Surat Ni Pablu Te PilimonYa Gafu Na Suratin Yan

Ya surat ni Pablu te Pilimon a intun yan,a nesurat na kan ta nekebalud na en taili na Roma. I Pilimon ya takday kofunni Pablu ikid na kabagis na nga nagyanta ili na Kolosas. A ya tagabu na en On-isimu a nagtakaw kan ta pirak ni Pilimon,kapye na netammang, a nakaadayu addetta ili na Roma. Awena nebar am hadkunna ammi nesimmu kan ni Onisimu iPablu ta nakabaludan na en, a yen hapaya nepakadangag na ta damag ni Hesus tePablu, a kinurug na hapa. A gafu ta pag-tolin ni Pablu i Onisimu te Pilimon a yen tanesurat na ye-yan na surat te Pilimon pettapakoman na mina i Onisimu, te bakkan nala ta tagabu na am awa kabagis nan hapagafu ta pangurug na te Afu Hesus.

Ya kallak ni Pablu te Onisimu ikid niPilimon a kumanen hapa ya kallak ni AfuHesus tekitam gafu ta liwat tam kiden taNamaratu ewan.

1-3Kofun ku, Pilimonnga kahulun kungamagtarabaku ta Namaratu ewan,

Ampade ikallak na ka na Dama tamewanNamaratu ikid ni Afu Hesus Kristu, pettamappya ka la. A kumanen hapa ta kabagistamina Appya, ikid ni Arkipo nga kumanna sakā suddalu tam, ikid na ngamin kidenmaggagimung ta balimina.

A ya nagsurat tekamuy a iyak, Pablu ikidna kabagis tamin Timotyo, ammi iyak yanabalud ta ili na Roma in gafu ta pangi-padangag ku te Hesus Kristu.

Ya Talak Ni Pablu Te Pilimon4 Pake matalakak ta Namaratu, kabagis,

am kada pakimallak ta ka, 5 te kanayunmepadamag teyak ya pangurug mu ikid napangidduk mu te Afu Hesus, a kumanenhapa ta ngamin kiden tolay na Namaratu.6 A yen ta pakimallak ta ka para, pettapake dumakal para ya pangurug mu ikidna pakkamum ta ngamin kiden bendisyonna Namaratu tekitam, pettam madayawanhapa i Hesus Kristu gafu ta panguffum takahulun tam kiden mangurug. 7 A gafu

ta pangidduk mu ta idi, kabagis, a naban-nayan hapa ya nonot na tolay kiden na Na-maratu, a yen hapa ya pake mangpatalakikid na mangpasikan ta nonot ku.

Ya Adangan Ni Pablu Te Pilimon8-10 A yen ta itta hapa ya adangan ku

teko, kabagis, te maski itta ya saad ku nganeatad ni Hesus a awek ibar ta doban ta ka,te makikekallakak la teko gafu ta pagkaid-idduk ta. A gafu ta laklakayak na hapa nganabalud gafu te Hesus a adangan ku tekota ikallak mu sangaw ya dinob ken teko taayanin, te nagbalin ta kuman na anak kuta kabalud kin. Intu hala ya tagabumenOnisimu nga nagtammang teko ta idi.

11 A ta idi a kuman na awan ta serserbina teko te madi ya tarabaku na, ammita ayanin a nangulin a makauffun nateko, a kumanen hapa teyak. 12 A taayanin a pagtolin ku teko, ammi pakemadamdamak sangaw tentu, 13 te ikayatku mina ta magyan la teyak, petta intumina ya pinakabarimngamanguffun teyakta kabalud kin. 14 Ammi awek la bit ala-pan am awek ibar teko, te awek ikayat tamapersa ka manguffun am awa nonot muhapa la. 15 Mabalin de ta nepalubus naNamaratu ya nepagtammang na teko tamavit la, pettamatabarangan ta uhohug naNamaratu, pettam kumanen a magdanangla sangaw magyan teko. 16 Ammi maskitagabum a awem mina igitta ta kuman natagabu am awa naturturay ammi ta tagabu,te iddukam mina gafu ta kabagis mun ngamangurug te Hesus Kristu. Gagangay takabagis kun nga iddukan ku, ammi dak-dakal mina ya idduk mu tentu ta ayanin, tetagabumngamagkabagis gafu ta pangurugna te Afu Hesus.

17 A kumanen am ikwenta nak hapa takahulum a pagdulotam la i Onisimu takuman na pagpadulot mu mina teyak. 18Aam itta ya liwat na ono gatut na teko, aiyak sangaw ya singiram. 19 Itam, te iyak,Pablu, ya pake nagsurat ikid na nagpermata isin, a kustu ta iyak sangaw ya mag-paga. Ammi awem de naliwatan, kabagis,ta dakdakal para ya gatut mu teyak, te ittaya magnayun na angat mu gafu ta nesipatken teko. 20 A mappya mantu, kabagis,am isubalit mu hapa teyak ya adangan kinteko gafu ta pagkahulun ta te Afu Hesus.

Pilimon 21 345 Pilimon 25Nonotam mantu yan, petta mabannayanhapa ya nonot ku.

21 A yen ta nagsuratak teko, te itta yaikatalak ku ta nasursurok sangaw ya pang-wam ta kuman na nebar kin teko.

22 A ya takday para manonot ku a ma-balin de am iparanan nak ta pagyanan kuta balimina, te ikatalak ku ta makatoli yaksangaw tekamuy gafu ta pakimallak muyteyak.

23 A itta hapa sin i Paparasen ngakahulun ku nabalud gafu ta damag niHesus Kristu, a makikumusta kan tekamuy.24 Magpakumusta hapa ya kauffunan kukiden, ig Markus, ikid ni Aristarku, ikid niDemas, ikid ni Lukas.

25 A mappya am ikallak na kam ngaminni Afu Hesus petta mappya ya kahalwamuy.

Hebreyu 1:1 346 Hebreyu 1:10

Ya Surat Ta Hebreyu KidenYa Gafu Na Suratin Yan

Awan kan ta makkamu am inya ya nag-surat ta Hebreyu kiden, te awena hamannetun na nagsuraten ya ngagan na. Ammita uray na kadwan a Pablu ya nagsurat,te ya suratin yan a gagangay na agsuratna. A ta uray na kadwan para a Apolos yanagsurat, a ta kadwan para a Lukas. Ammikompormi am inya na tolay ya nagsurat, teamu tam haman ta Kahalwa na Namaratuya nangituldu ta nesurat na.

A ya nagsuratan na kiden a Hebreyu kid,te Hebreyu ya agsitang da, ammi Hudyoya pangingaganan da tekid gafu ta relisyonda. Ammi ya kadwan kiden Hebreyu anangurug kid hapa te Afu Hesus, te amu data intu hala yaMangikerutan nga nekari naNamaratu ta dadagkal da kiden. Ammi gafuta mangurug kid na te Hesus a nekatupagna kid na sakā Hudyo da kiden nga awannangurug, a tinapil da kid. A pake nazi-gatan hapa ya kadwan, te nabalud kid, anagubatan ya kwa na kadwan, a namatanya kadwan. A gafu ta pake nazigatan kida kuman na ikayat da magbabawi ta pan-gurug da te Hesus, petta magtoli kid tarelisyon na Hudyo kiden, te yen ya pakenepapilit na nakitapil kiden tekid. A yenta nagsurat ya nagafun na suratin yan, tetabarangan na kid, ikid na paturadan nakid, petta idulot damina ya pangurug da teHesus, te ammagsunsun kid kan amelogotkid. A ya ngamin nesurat na ta isin ayen ya ipasikkal na tekid petta amu da takakurugan ya kinurug da en.

Ya Pinaguhohug Na Namaratu Ta Tolay1 A ta napopolu en araw am itta ya ibar

na Namaratu ta dadagkal tam kiden a yaaglavun kiden ya pinaguhohug na ta adduikid na magdaduma na bida. 2 Ammi taarawin yan a ya Anak na en ya pinaguho-hug na tekitam. A intu hala ya pinagpad-day na Namaratu ta ngamin paglelehutin,yaga intu hapa ya nesaad na ta magturaysangaw ta ngamin kiden napadday. 3 Agafu ta Anak na Namaratu a intu hapa yapakaitan ta kalalaki na Namaratu ewan,te ya kalalaki na Namaratu a kumanen

hapa ta Anak na en. A tentu en nabalinnangikaru ta liwat na tolay kiden a nagtolihapa ta langitewan, a nagtogkok na hapata kanawan na Namaratu, te makipagturayhapa tentu. A ta ayanin a intu hapa yamagtaron ta ngaminin paglelehut kontodulangit ta pakapangwa na uhohug na.

Naturturay I Hesus Ammi Ta Anghel Kiden4 A maski am anghel kiden ya dinob na

Namaratu ngamangidagut ta dana en uho-hug na a pake naturturay para ya Anak naen, te malmalalaki ya saad na nga neatadna Namaratu ammi ta saad da. 5 Te yauhohug na en tentu a“Ikon ya Anak ku, a ta arawin yan a

ipasikkal ku ta iyak la ya damam,”kunna tentu.

Ammi awan pulus ta anghel kiden ta nan-gibaran na ta kumanin. A kumanen hapa tatakday para na bida na:“Iyak ya dama na, a intu ya anak ku,”

kunna.A bakkan haman ta anghel ya ikayat na enbidan.

6 A ta nepangilattog na Namaratu tamementu en anak na ta lutakin a“Mappya ta intu ya dayawan na anghel

kiden,” kunna.7 Ammi ya uhohug na suraten gafu taanghel kiden a“Doban na Namaratu ya anghel na kiden

ta kuman na masikan na paddad,a pagserbin na kid ta kuman naafuy,” kunna.

8 Ammi takwan ya kasasaad na Anak naen, te ya uhohugna takday para surat tentua intu yan:“Iko Afu Dyos ya magnayun magturay.

A matunung hapa ya turay mu tangamin kiden iturayam,

9 te pake ikatalak mu ya mappya en,ammi ikatupag mu ya dulay.

A ya Dyos mu Namaratu ya nangpili teko,a pinasinapan na ka ta talak nga dak-

dakal ammi ta neatad na ta kahu-lum kiden,” kunna.

10 A mepasikkal para ta naturturay iHesus ammi ta anghel kiden, te ya uhohugna takday para na surat a“Iko, Afu, ya namadday ta lutakin ta

gafgafu na ngamin,a ya kamat mu kiden hapa la ya nang-

padday ta langitewan.

Hebreyu 1:11-12 347 Hebreyu 2:1411-12Ammi sa imawan kid hala sangaw, te sa

magdan kid ta kuman na ga-gamit,a lukutam kid sangaw ta kuman na

barawasi petta matalin kid.Ammi teko a magnayun ka la, a awem

sangaw manguli ikid na awem san-gaw maglaklakay addet ta addet,”kunna.

13 A ya takday para uhohug na Namaratunga mangipasikkal ta Anak na en a“E ka sin makipagtogkok ta kanawan kin,

te abakan ta ya katapil mu kiden,petta iko sangaw ya magturay tangamin,” kunna.

Ammi itta hud ya anghel nga nangibaranna ta kumanin? 14 Te ya anghel kiden aispiritu kid nga daddoban na Namaratu,te doban na kid nga ange manguffun taikerutan na kiden.

2Ya Metabarang Tekitam

1 A gafu ta naturturay ya Anak na Na-maratu ewan ammi ta anghel kiden a map-pya ta pake itug tam ya nadangag tamennga nagafu tentu talo am maliwatan tam.2-3Ta idi a pina-gang na Namaratu ya awankiden nangurug ta lintig na kiden nganedagut na anghel kiden, a papa-nun tammantu makalillik ta pangpa-gang na amawetam tagopan ya allak na Anak na enHesus nga mangikerutan tekitam. Te pakemappya haman ya nepadangag ni Hesusenammi ta nepadangag na anghel kiden. Teintu hapa la ya napolu nga nangipadangagta pangikerutan na tekitam tolay, a yanakadangag kiden tentu ya nangipasikkalhapa tekitam, 4 otturu Namaratu hapa yananguffun nga nangipasikkal ta nepadan-gag da en, te pinasinapan na kid ta paka-pangwa na Kahalwa na en, petta ihuga daya addu na pakaitan, ikid na magdadumana pagpaka-latan, te magdaduma hapa yakalalaki na Kahalwa na en nga nesaned natekid ta kuman na ikayat na en tekid. 5 Temaski am anghel kiden ya dinob na ngamangidagut ta lintig na kiden a bakkanhaman ta ikid ya pinili na nga magturayam mapabagu sangaw ya paglelehutin. Teya kuman na inuhohug ku ta ayanen atolay haman ya pinasinapan na ta kalalakina ikid na pakapangwa na Kahalwa na en

petta ikid ya magturay. 6 A yen hapa yauhohug na suraten ta lebru na Namaratu;“Anu haman ta tolay ya nonotam, Afu? A

anu haman ta simsima ni Adan yapakapoyungam?

7 Te nepaakbam bit la ammi ta anghelkiden, ammi inatadam hapa takalalaki na ikid na pakadayawanna,

te pinagturay mu ta ngamin kidenpinadday mu,” kunna.

8 A gafu ta sa peturayan na Namaratuya ngamin ta tolay, a awan mina ta awanmeturayān na. Ammi ta kuman na kakuru-gan a awan para ta maita tam ta tolay ngamagturay ta kuman na uhohug na suraten.9 Ammi ya maita tam nga magturay a intuhala i Hesus. Te dana naak-akban bit lahapa ammi ta anghel kiden, a gafu ta allakna Namaratu tekitam a nazigatan i Hesusnga nakisagapil tekitam tolay petta kakka-pan na ya pasi tam, petta matolay kitam. Agafu ta nazigatan i Hesus ta pakisagapil natekitam a yen ta sinagolyatan na Namaratuta kalalaki na ikid na dayaw na nga magtu-ray ta ngamin. 10 Te ya uray na Namaratuewan nga makkāmu ikid na mangpadulotta ngamin amasapul ta danamesipat kitamte Hesus, petta sa peturayan na ya ngamintekitam ta kuman na kinan na suraten.A mappya mantu ta dana mazigatan yanesaad na en nga mangikerutan tekitam,petta kustu ya pangikerutan na tekitam.

I Hesus Ya Kabagis Tam11 A ya nangbaggawen tekitam kontodu

sa ikitam nga binaggawan na a tatakdayla mantu ya dama tam. A yen ta awenamamat ni Hesus nga mangibar ta kabagisna kitam, 12 te yen haman ya uhohug na talebru na Namaratu;“Ipakamu ta ka, Afu, ta kabagis ku kiden,

a dayawan ta ka hapa ta kettayanna kahulun ku kiden nga maggag-imung,” kunna.

13A ya takday para na uhohug na a“Nakigitta yak tekid nga mangikatalak ta

Namaratu,” kunna.“A itta kamin ikid na wāgik kiden nga

neatad na Namaratu teyak,” kunnaha.

I Hesus Ya Nangikaru Ta Liwat Tam14 A gafu ta sebilsag ikid na sedaga ya

pakapadday na wāgi na kiden a yen ta

Hebreyu 2:15 348 Hebreyu 3:17-18nakigitta hapa i Hesus ta kuman na katolayda, petta ikaru ya liwat da ta pasi na en. Teya pasi na en ya nepangabak na te Satanasnga mangapasi tekid, 15 pettam kumanena maubadan ya ngamin kiden pinagtagabuni Satanas, te pinersa na kid haman ngamakitagabu tentu addet ta kaassang da engafu ta talaw da ta pasi da.

16A amu tam haman ta bakkan ta anghelkiden ya pakapopoyunganniHesus amawasimsima kiden ni mina Abraham. 17 Amappya mantu ta negitta ta kabagis nakiden, pettam kumanen a magbalin hapata kadakalan na padi da nga makipagriknaikid namangikallak tekid ta atubangnaNa-maratu, te intu yamangikaru ta liwat da ki-den. 18 A gafu ta dadana nagattam ta adduna pagzigātān ikid na pangayayyawan amalogon hapamangikallak tekitam am iki-tam ya maayayyaw ikid na mazigatan.

3Naturturay I Hesus Ammi Te Moses

1 A gafu ta kumanen a ikitam, kahkahu-lun, ya magkakabagis nga megitta ta Na-maratu ewan, te pinagbalin na kitam takabagis na Anak na en. Amappyamantu tapakenonotan tam iHesusen, te intuhala yaturin na Namaratu ewan. A gafu ta kinurugtamen a intu hapa ya pinakabari tam taatubang na Namaratu ewan.

2 Ta idi a i mina Mosesen ya nesaad naNamaratu ta magturay ta tolay na kiden,a mekatalak hapa nga magtaron tekid takuman na magtaron ta bali, te ya bali naNamaratu a intu hala ya tolay na kiden.A mekatalak hapa i Hesus ta kuman nimina Moses, te sa nedulot na ya ngaminpatarabaku na Namaratu tentu. 3-4 Ammimaski am had sin na bali a gagangay ta ittaya namadday ta bali en, ammi ya namad-dayen ta ngamin kiden napadday a kagittahala na Namaratu. A yen ta naturturayi Hesus ammi te mina Mosesen, te intuhaman ya namadday ta bali na Namaratu,ammi i Moses ya takday la na tolay nganagyan ta bali na.

5 Ya kasasaad mantu ni mina Mosesa tagabu la na Namaratu nga mekatalakmagtaron ta bali na, te intu la nepasikkalna ta tolay kiden ya mebida sangaw tamabayag para na araw. 6 Ammi ta neange

ni Hesusen nga Mangikerutan tekitam aintu ya mekatalak nga magturay ta bali naNamaratu gafu ta Anak na. A ikitam hapaya bali na nga pagyanan na am idulot tamla idulot ya pangikatalak tam ta nekari naen tekitam. 7 Te ya uhohug na Kahalwa naNamaratu ta idi a“Am arawin yan ya pakadangag muy ta

uhohugan na Namaratu tekamuy8a awemuypagbanadan ya nonotmuy

ta kuman na dadagkal muy kidenta idi tekiden nagsoysoy ikid nanangparuba teyak ta agyan na kala-fukanen.

9Te maski am kanayun naita da ya kalalakina pakapangwak ta las-ud na ap-patafulu na darun

a parparuban dak la.10A yen ta nagporayak hapa tekid, a

‘Kuga pagtalekudan nak na tolay kidinyan, a gagangay ta aweyan da la yaitulduk tekid,’ kunku.

11 “A gafu ta pagporay ku tekid a‘Bakkan na sangaw ta Namaratu ya nga-

gan ku am makipagtalak sangaw ye-yen kid teyak,’ kunku.”

Ya Metabarang Ta Magbanad Ta Nonot12 A mappya mantu, kahkahulun, ta

imugudan muy, petta awan tekamuy tadulay na nonot nga awan mangurug, teyen sangaw ya mangiadayu tekamuy tasiggatolay na Dyos. 13 A magkapatpaturadkammina ta kinanghahaw ta ketta para naarawmuy, petta awan sangaw tamagbanadta nonot na gafu ta pakaayayyaw na tapagliwatan na. 14 Te am awetam pakekengan ya pangikatalak tamen te Hesuspetta idulot tam la ta addet ta addet a awansangaw ta kesipatan tam tentu. 15A yen tanonotan tam mina ya ikayat na uhohuganta danen surat ta Bibliya;“Am arawin yan ya pakadangag muy ta

uhohugan na Namaratu tekamuy aawemuy pagbanadan ya nonotmuyta kuman na dadagkal muy kidenta idi tekiden nagsoysoy teyak,”kunna.

16 A inya hud ya nakadangag ta uho-hug na Namaratu otturu nagtalekud tentuam bakkan ta dadagkal tam kiden ngapinagbakwit ni mina Moses ta lugar nataga Egipto kiden? 17-18 A inya hud para

Hebreyu 3:19 349 Hebreyu 4:14ya nangipagasingan na ta aweda sangawmakipagtalak tentu ambakkan ta ikid hapala nga nagtalekud tentu. A inya hud yanagporayan na ta addet ta appatafulu nadarun am bakkan ta ikid hapa la, te gafuta nagliwat kid a sa nagpasi kid ta kala-fukanen. 19A yenmantu ya pakkamun tamta aweda nakipagtalak ta Namaratu gafu taaweda nedulot ya pangurug da.

4Ya Talak Na Nonot Na Namaratu

1 A gafu ta nelogot ya napopolu kidendadagkal a pake magburung kitam minatalo am itta hapa sangaw ya melogot teki-tam, te indagan na para la ya makipagtalaktentu. 2-4 A awan hapa ta pambar tam, teitta haman ya nadangag tam nga mappyata kuman na nadangag na popolu kidendadagkal. A ikitam nga nakadangag ikidna mangikatalak ta tinarabaku ni Hesus amakipagtalak kitanan mantu ta Namaratuewan. Ammi ya napopolu kiden dadagkalnga nakadangag ta nebar na Namaratutekid a awan ta neuffun na nadangag daen tekid gafu ta aweda haman nekatalak.A gafu ta pagporay na Namaratu tekid anebar na te mina Moses ta“Bakkan na sangaw ta Namaratu ya ngagan

ku am makipagtalak kid sangawteyak,” kunna.

A yen ta negungay na Namaratu ya meka-pitu en araw petta ngilinan na tolay kiden,petta yen ya pagnonotan tam ta makipag-talak kitam mina tentu. Te ya ikayat nauhohugan gafu ta mekapitu en araw a“Nagimmang ya Namaratu ta mekapitu

en araw, te matalak na gafu tasa nabalin na ya ngamin kidentinarabaku na,” kunna.

A maski am sa nebalin na Namaratu yangamin a aweda haman kurugan ta mesi-pat kid hapa ta ngamin kiden tinarabakuna. 5A yen ta nebar na ta“Bakkan na sangaw ta Namaratu ya ngagan

ku am makipagtalak kid sangawteyak,” kunna.

6-7 A gafu ta nangilogot ya napopolukiden nga nagsoysoy ta nadangag da ena pinidwa ha na Namaratu ya nekari naen, petta mesipat ya mayaten mesipat. Tetentu ennabayag addet ta nepasi napopolu

kiden dadagkal a nepeuhohug na te minaDabiden ya ikari na en ta kuman na nebarkun ta ayanen;“Am arawin yan ya pakadangag muy ta

uhohugan na Namaratu tekamuya awemuy pagbanadan ya nonotmuy,” kunna.

A gafu ta nepeuhohug na te Dabidena netunglak na ya takwan na araw, pettamakipagtalak kitam mina ta Namaratuewan, te am arawin yan kan ya pakadangagtam ta uhohugan na tekitam a yen kanmina ya pakesipat tam ta talak na. 8 Temaski amnakadatang ya napopolu kiden talugar na Kanaan nga nangituludan ni minaHoswe tekid a bakkan haman ta iyen yapakesipat da ta talak na nonot na Nama-ratu, a yen ta nebar naNamaratu ya takwanna araw tekitam, pettamakipagtalak kitammina tentu. 9A yen mina ya pake nonotantam, te ya iatad na Namaratu nga talak natolay na kiden a megitta hala ta talak naen ta mekapitu en araw, te nagimmang nagafu ta sa nabalin na ya nepangparatu na tapaglelehutin. 10A am itta ya makipagtalakta Namaratu a pagkamagan na ya gagan-gayen tarabaku na ta kuman na Namaratuewan, te ikatalak na ta dana nabalin naya ngamin ikayat na Namaratu gafu tauhohug na en.

11 A gafu ta kumanen a awetam minapagbanadan ya nonot tam ikid na mag-soysoy ta uhohugan na Namaratu tekitamta kuman na napopolu kiden, te afurantam la ya makipagtalak ta Namaratu, pettaawetam sangawmelogot. 12Te ya gagangayna uhohug na Namaratu a sitatolay hamanikid na seppakapangwa, te kuman na ittaya tadam na nga matmatadam ammi tamagdwaakub na kampilan, yaga malogonsuminap addet ta umag na nonot tam ikidna kahalwa tam, ikid na umag na ngaminbarbari tam ikid na tulang tam kiden. Apasikkalan na hapa amanu ya nonotan tamikid na igakkad tam, 13 te awan ta melemadtam ta Namaratu am awa umapārān yangamin kasasaad na pinaratu na kiden. Amappya ta intu sangaw yamangita tekitamam kustu ya tinarabaku tam.

Ya Kadakalan Na Padi Tam14 A yen ta pake itug tam mina ya pan-

gurug tam, te itta ya kadakalan na padi

Hebreyu 4:15 350 Hebreyu 6:4tam nga nakasarok ta agyan na Namaratuewan, a intu hala ya anak na en Hesus.15Aamunahapamakipagrikna ta pagkafuytam, te naparuba na hapa ya kuman nangaminkidennangayayyaw tekitam, ammiinattaman na la petta awena makaliwat.16A gafu ta intu ya padi tam nga sumagapiltekitam ta atubang na Namaratu ewan amappya ta iturad tam la ya simarok ta balina ewan petta makimallak kitam tentu tapake atubang na ewan, te intu hala ya Dyosnga makkamu ta ngamin, a malogon hapamangikallak, petta mauffunan kitam amitta ya zigat tam.

51A ya netunglak ta kadakalan na padi ta

idi a dana pinili na Namaratu, kapye na ne-saad, petta intu ya pinakabari na ikattolayna kiden ta atubang na Namaratu, te intuya nanggawat ta iatad da ikid na peatang data Namaratu gafu ta liwat da kiden. 2A gafuta addu hapa ya pagkurangan na ta kumanna ikattolay na kiden, a maalumemak hapanga magtabarang tekid am angarigan tatumakwan kid gafu ta pakilavun da. 3 Agafu ta itta hapa ya pagkurangan na agagangay ta itta hapa ya iatang na gafu taliwat na kiden hapa la ta kuman na iatangna ta liwat na tolay kiden.

4 A maski am inya ya kadakalan na padita idi a awena haman naguray nagpadi,te inindagan na ya pagpili na Namaratutentu ta kuman na nepagpili na te minaAronen. 5 A kumanen hapa te Hesusen, tebakkan ta intu ya nangpātā-nāng ta barina ta kadakalan na padi, te Namaratu yanangpātā-nāng tentu. Te ya napolu enuhohug na Namaratu tentu a“Ikon ya Anak ku, a iyak la ya damam,”

kunna,6 kapye na hapa nebar ta“Ikon ya padi nga magnayun ta addet ta

addet, te nesaad ta kan ta kumanna pagpadi ni Melkisadeken ta idi,”kunna.

7 A ta ketta para la ni Hesus ta lutakin apake masikan makimallak tentu en maggemasi, te neayag na ya pakimallak na, yaganetangit na para ta Namaratu ewan ngamakkamumangikerutan tentu. Ammi gafuta malologon hapa timuluk ta pasi na en

a dinangag na hapa na Namaratu ya paki-mallak na en. 8 A maski am Anak naNamaratu a mappya ta pinaruba na hapaya magattam ta zigat na petta mapenammangidulot ta pangurug na. 9 A gafu taawan pulus ta pagkurangan na a nagbalinhapa ta magnayun na mangikerutan tangamin kidenmangurug tentu, 10 te pinag-balin na Namaratu ta kadakalan na padi takuman na pagpadi ni Melkisadek ta idi.

Ya Metabarang Ta Awan Para Maketug11 A addu para la mina ya ipasikkal

ku tekamuy gafu te Melkisadeken, ammimazigat nga melawlawag tekamuy, te ku-man na nagbangngag kanan. 12 Gagangayta ikamuy na mina ya mangituldu ta kad-wan, te nabayag kanan haman nakadan-gag, ammi kuman na masapul muy parala ya mangituldu ha tekamuy ta imunna-nen metuldu ta uhohug na Namaratu, tekuman na mapasusu kam para la, te awe-muy para makan ya kuman na matuyag nakanan. 13 A gafu ta kuman na gattaken laya maattaman muy a awemuy para la amuya pagduman na matunung ikid na killu.14Ammi yamatuyagen ta nonot, a masapulna ya matuyag na kanan, te napenam namagnonot, a marikna na ya pagduman namatunung ikid na killu.

61 Ammi gafu ta nabayag kitanan man-

gurug a taliban tam la bit ya mapopolukiden metuldu ta bagu kiden mangurug, temappya ta pagtuyagan tam ya pangurugtam ta kadwan kiden metuldu, te nabalinna haman netunglak ya kuman na arigina pangurugan tam, a yen ta awetananmina totolin bibidan yanapopolu kidenne-tuldu tekitam nga pagbabawi tam, ikid napamegafwanan na pangurug tam ta Nama-ratu, 2 ikid na pagzigut tam, ikid na pangisi-ged tam ta bendisyon, ikid na pagtolaysangaw na nagpasi kiden, ikid na pangpa-gang na Namaratu nga awan ta addet na.Taliban tam bit la yen kid na metuldu,petta nonotan tam ya kadwan kiden parametuldu nga mangpatuyag ta pangurugtam.

3 A am uray hapa na Namaratu a yenya itulduk tekamuy, petta awemuy sangawmagtalekud, 4 te am itta ya magtalekudta pangurug na en a awena mabalin ta

Hebreyu 6:5 351 Hebreyu 7:3magtoli ta nagtalekudan na en. Te dananaparuba nan haman ya dakar na Nama-ratu ikid na bendisyon na en, ikid na na-paruba nan hapa ya panguffun na Kahalwana Namaratu tentu, 5 ikid na kappyananna uhohug na Namaratu, yaga nakakkapanna para ya pakapangwa na Namaratu nganehulun te Hesus Kristu ta ange na en talutakin.

6 A am pagtalekudan na a awena mantumabalin ta magtoli, te neamamat nanhaman ya Anak na Namaratu, te kuman napinagappana la ta krus. 7Teyanonot na to-lay a kuman na lutak. A am dana naaradunya lutaken kapye na mamulan, a bendisy-onan na hapa naNamaratu ta udanen pettamalapat. A am lumattog hapa sangaw yamayan na lutaken a ittan ya magserbi tamakālutaken ta kanan na. 8 Ammi amangarigan ta intu la sangaw lumattog yasit ikid na kompormi na kadat, a awanta serbi na lutaken, a igaged nan mantuna makālutaken kapye na tungradan yamayan na en. A kumanen hapa ta tolay.

9 A maski am bidan ku yan tekamuy,kahkahulun, a awek ibar ta ikamuy yakuman na lutaken nga awan ta serbi na,te amuk ta ispot ya ipaita muy gafu tapangurug muy, a yen ya mangipasikkal tamekerutan kam. 10 A matunung hapa yaNamaratu, te awena kaliwatan ya tarabakumuy ikid na pangiddukmuy tentu, temaitana hala ya panguffun muy ta kahulun muykiden mangurug. 11 Ammi pake ikayat kupara ta iduldulot na tagtakday tekamuyya kuman na dana kalogon muyen addetta addet, petta magdulot hapa sangaw yangamin ikatalak muy ta iatad na Namaratutekamuy. 12 A nabidak yan tekamuy pettaawemuy la matalakag, am awa pariganmuymina ya imunnan kiden nangurug nganakagamid ta nekari na Namaratu gafu tapangurug da ikid na nepagattamda ta zigatda en.

Ya Pagpagasingan Na Namaratu Ta KariNa En

13-14 A intu mina nonotan muy i minaAbraham ta idi, te ya uhohug na Namaratutentu a“Pagasingan teyak am aweta ka sangaw

bendisyonan, a pakaddun ku hapa

sangaw ya simsimam kiden,”kunna.

A gafu ta awan ta atata-nang ammi ta Na-maratu ewan, a yen ta ngagan na en hapala ya nepagasingan na ta idulot na la idulotya nekari na en te Abrahamen. 15A gafu tainattaman ni mina Abraham ya magindaga nagamid na hapa ya nekari na Namaratutentu.

16A am angarigan ta tolay mina ya mag-pagasingan ta ipasikkal na en a ingaganna ya ngagan na Namaratu ewan gafu taatata-nang ammi tentu. A maski am anuya ipasikkal na, am ngagan na Namaratu yaipagasingan na a yen na hapa ya kuruganna kadwan kiden. 17 A kumanen hapata Namaratu, te gafu ta itta ya nekari naa ikayat na ipasikkal ya nekari na en tanangikarin na kiden, petta mangurug kidta awena sangaw ibabawi ya nekari na entekid. A yen ta ipagasingan na ya ngaganna en petta mepasikkal ya nekari na en.

18A gafu ta awena magladdud na Nama-ratu, a awenamantumabalin ta ibabawi naya nekari na en ikid na nepagasingan na. Ayen kid nga duwa yamangpaturad ta nonottam, te gafu ta umahat kitanan ta Nama-ratu ewan apaturadanna kitam, petta pakeitug tam ikid na idulot tam ya pangikatalaktam tentu. 19Te am ikatalak tamya uhohugna Namaratu tekitam a yen ya kuman nakegalutan na kahalwa tam, petta awetammagattāt ta pake sodan tamen ta agyanna Namaratu ewan. 20 Te yen ya imeyanni Hesusen nga mangiparan ta angen tamhapa, te nagbalin ta kadakalan na padinga magnayun ta kuman na pagpadi niMelkisadek ta idi.

7Ya Pagpadi Ni Melkisadek

1-2 A ya kasasaad ni Melkisadek ta idi, aintu ya ari ta lugar na ili na Salem, yagapadi hapa na Namaratu ewan. A ya ikayatna uhohugan na ngagan na en Melkisadeka, “Ari na Katunungan,” kunna. Ammi“Ari na Kappya” ya takday para ngagan nagafu ta intu hala ya ari ta lugar na Salem.3 Ammi awan ta makkamu am had sin yanagafun na pagpadi na, te awena hamannesurat am inya ya dama na ikid na hina naikid na dadagkal na kiden, kumanen hapata nekeanak na ikid na pasi na. A gafu ta

Hebreyu 7:4 352 Hebreyu 7:20-22kumanen ameangarig hapa ta Anak na Na-maratu, te kuman na awan ta pagaddetanna pagpadi na.

4 * A nonotan muy mantu ya kadakalna turay ni Melkisadek, te intu hala yainatadan ni Abrahamen ta pagkafulu nangamin kiden nagubat na ta kwa na arikiden, te enna dinafung i Abrahamen tentuen nagtoli nga ange namapasi ta ari ki-den, a binendisyonan na hapa. 5 Danaamu na ngamin tolay ta naturturay yamangbendisyon ammi ta bendisyonan naen, a yen ya mangipasikkal ta naturturayi Melkisadek ammi te mina Abraham, anaturturay hapa ya pagpadi na en ammita pagpadi na magLebi kiden ta ayanin, teya magLebi kiden a simsima kid ni minaAbrahamen, te ya dadagkal da en Lebi aafuk ni Abraham ta tud.

6 A ya magLebi kiden a itta hapa yaturay da, te ya takday lintig na Namaratuya mangibar ta ikid mina ya maatadan tapagkafulu na bannag na sakā Hudyo dakiden gafu ta pagpadi da, ammi sa sim-sima kid hala ni mina Abrahamen nga bi-nendisyonan ni Melkisadek ta idi.

7 Ammi naturturay para ya pagpadi niMelkisadek, te takwan ya nagafun na pag-padi na ta idi, te awena negitta ta na-gafun na pagpadi na magLebi kiden, teawan kid para la ten, a awan para la yalintigen nga nangpapadi tekid. Ammi gafuta padi i Melkisadek a intu ya inatadanni Abrahamen ta pagkafulu na kwa nakiden. Ammi binendisyonan na hapa iAbrahamen, te intu ya nakitulagan na Na-maratu ta palungu. 8 A maski am awanpara la ya magLebi kiden nga simsimani Abrahamen ta nepangdafung ni Melk-isadek tentu a itta kid para la ta bari niAbrahamen, a sakā nesipat kid hala tapangatad na ta pagkafulu na nagbannaganna te Melkisadeken. 9 A maski am ikid yamaatadan ta pagkafulu na nagbannagan natolay kiden a dana nangatad kid haman teMelkisadeken.

A yen ta naturturay ya pagpadi ni Melk-isadek ammi ta pagpadi na magLebi ki-den. 10 A pake maita para ta naturturay iMelkisadek, te ya magLebi kiden a aweda

hamanmagdanang, te nasi kid la. Ammi teMelkisadek a nepasikkal ta matolay la.

Ya Pangtali Na Namaratu Ta Pagpadi NaMagLebi Kiden

11 A maski am nesaad ya magLebi kidenta pagpadi da a awan haman ta mabalinanda nga manguffun ta tolay kiden pettamatunung kid mina ta Namaratu. A yen tainazi na ya pagpadi ni Aron ikid na kahulunna kiden nga magLebi, a takwan na ya ne-saad na nga magpadi ta kuman na pagpadini Melkisadek ta idi. 12 A gafu ta natalinya magpadi kiden a gagangay ta matalinhapa ya lintigen nga nangpapadi tekid, teya lintigen nga nedagut ni mina Mosesenta idi a yen ya nangatad ta pagpadi namagLebi kiden.

13-14Ammi ya tali da en ngamagpadi ngabinida na Namaratu ta suraten a bakkanhaman ta tribu ni Lebi ya nagafun na, teamu tam haman ta tribu ni mina Huda yanagafun na Dafu tamen Hesus, a bakkanta yen ya nagafun na padi kiden ta idi. Agafu ta awan ta nabida ni Moses ta lintigenta isin na tribu tentu en nangipalawag tatarabaku na padi, a yen ta nebar na Nama-ratu ya bagu na lintig nga mangpapadi teHesus. 15 A gafu ta ittan ya bagu na padinga negitta te Melkisadek, a yen para yamangipasikkal ta pagkurang na pagpadi namagLebi kiden. 16 Te bakkan ta lintig namagLebi kiden ya nangpapadi te Hesus, teya gafu na pagpadi na a ya pakapangwa naangat na nga awan ta addet na, 17 te yenhaman ya uhohug na Namaratu ta suraten;“Iko ya padi nga magnayun addet ta addet

te mesaad ka ta kuman na pagpadini Melkisadeken,” kunna.

18 A naazi mantu ya danen lintig gafuta itta ya kurang na, te awan ta neatadna, 19 a awan ta pakauffun na ta tolaykiden petta umabikan kid mina ta Nama-ratu. Ammi ta ayanin gafu ta damag niHesus a dakdakal ya ikatalak tam ammita nekatalak na dadagkal kiden, a intu yamanguffun tekitam petta makaabikan ki-tam ta Namaratu. 20-22A pake mapmappyamantu ya bagu en netulag na Namaratutekitam ammi ta dana en netulag na tadadagkal tamkiden, te i Hesus yamakkamu

* 7:4 Ya katunud na bersikulo 4 addet ta 10 a medyo takwan ammi ta katunud da ta kadwan kiden Bibliya, te nauliya katunud da ta isin petta matarus ya bida.

Hebreyu 7:23 353 Hebreyu 8:10mangidulot ta netulag na en tekitam. Agafu ta intu ya kadakalan na padi tam a ittahapa ya nekari na Namaratu tentu, te yauhohug na Namaratu tentu a“Nepagasingan ku ta padi ka nga mag-

nayun, a awek na sangaw ibabawi,”kunna tentu.

Ammi ta nekesaad na imunnan kiden nag-padi a awan haman ta nekari na Namaratutekid.

23 Ammi nakiduma para i Hesus taimunnan kiden nagpadi, te aweda hamannagdanang ta pagpadi da te nasi kid, ayen ta matubtubbat ya magLebi kiden ngamagpadi. 24 Ammi te Hesus a awena mag-immang magpadi te magnayun la addet taaddet. 25A yen ta itta ya mabalinan na ngamangikerutan ta mappya ta ngamin kidenumabikan ta Namaratu gafu tentu, te mag-nayun sitatolay ta atubang na Namaratuewan, petta pakimallak na kitam.

26A i Hesus mantu ya kadakalan na padinga makauffun tekitam te kagitta hala naNamaratu ewan, a awan ta liwat na ikid napakehuyan na, te awena mekabat ta magli-wat kiden, a ta ayanin a neata-nang hapaaddet ta utun na ngamin kiden magyanta langit. 27 A awena hapa masapul takanayunmangatang ta kumanna imunnankiden nga kadadagkalan na padi. Te ye-yen kid a kanayunnangatang kid bit gafu taliwat da kiden, kapye da nangatang gafu taliwat na tolay kiden. Ammi tentu a mittanla ya nepangatang na tentu en nangiatangta bari na ta pasi na en.

28 Ammi ta idi a ya lintigen ya nangpa-padi ta tolaymaski am itta ya pagkuranganna. Ammi ta ayanin a itta ya nekari naNamaratu a nepagasingan na para ta intumagpadi ya Anak na en nga magnayunmagpadi, te awan pulus ta pakehuyan na.

8I Hesus Ya Pinakabari Tam

1-3 A kumanin mantu ya pake ikayat kuuhohugan tekamuy: ittan ya kadakalan napadi tam ta kuman na nebar kun ta ayanin,a mappya ta neatang na ya bari na enta Namaratu gafu ta liwat tam kiden, temaski am inya ya mesaad ta kadakalan napadi a gagangay ta itta ya iatang na. A taayanin a nesaad ya kadakalan na padi tamta kanawan na dama na en nga magturay

ta langitewan. A intu hapa ya pinakabaritam ta pake agyan na Namaratu ewan, tebakkan ta agyan na gagangay na kapilyanga paddayan na tolay ta lutakin.

4 A ta ketta para la ni Hesus ta lutakin aawena mabalin ta magpadi ta gagangayenkapilya, te ya magLebi kiden la ya magpadiikid na mangatang ta kapilya in yen ta ku-man na nebar na lintigen nga mangpapaditekid. 5 Ammi ye-yen na kapilya nga nag-tarabakun na padi kiden a bakkan ta yen yakakurugan na agyan na Namaratu, te yenla ya neunnan na Namaratu ta kuman nakeangarigan la na agyan na en ta langit.Te ya uhohug na Namaratu te mina Mosestentu en ange namadday ta gagangayenkapilya a“A pake itam, Moses, am paddayam ya

kapilya en, te megitta mina ta ne-paitaken teko ta utun na bage-tayen,” kunna.

Ya Bagu En Tulag Na Namaratu6 A ya tarabaku ni Hesus ta ayanin ta

pake agyan na Namaratu ewan a pakemapmappya ammi ta tarabaku na nagpadikiden ta lutakin, te pake mapmappya hapaya bagu en tulag nga idulot na ammi tanapolu en tulag nga nedulot na popolu ki-den nagpadi. A kakurugan ta mapmappyaya bagu en tulag, te pakemapmappya hapaya ikari na Namaratu nga mehulun tentuammi ta napolu en tulag na. 7 Te am an-garigan ta awan mina ta kurang na napoluen a awena mina netali ya mekaduwa en.8Ammi kuman na nehuya na ya napolu entulag na gafu ta tolay kiden, te ya uhohugna en tekid a“Itta sangaw ya araw am mamaddayak ta

bagu na tulag ku ta Istralita kidenikid na taga Huda kiden.

9 Ammi bakkan sangaw ta kuman na danaen tulag ku ta dadagkal da kidenteyaken nangiuhet tekid ta lugar naEgipto,

te aweda haman kinurug ya tulag kentekid, a yen ta pinagorayan ku kidhapa,” kunna.

10 “A ya tulag ku sangaw ta tolay ku kiden aIyak hapa la sangaw ya mangipasinap ta

lintig ku kiden tekid,te isurat ku ta nonot da, petta malo-

gon kid sangaw mangurug.

Hebreyu 8:11 354 Hebreyu 9:12A iyak sangaw ya Dyos da nga makkamu

tekid,a ikid sangaw ya tolay ku nga mangu-

rug teyak.11 A awena sangaw masapul ta magintul-

tuldu kid.A awan sangaw ta,

‘O, nonotam ya Namaratu,’kumin,te amu nak sangaw na ngamin kiden tolay

kunga abbing ikid na dadagkal, ikid na

pobre ikid na naba-nang.12 A amu dak sangaw te ikallak ku kid

sangaw ta pagliwat da,te awek na sangaw nonotan ya liwat

da kiden teyak,” kunna.13 A gafu ta bidan na ya bagu na tulag, a

ikwenta na ya napolu en ta dadan na ngaawan ta kapkappyan. A ya nagbalinen tadan ikid na makafuy a tanagay na imawan.

9Ya Kasasaad Na Kapilya En Ta Lutak

1A gafu ta napolu en tulag na Namaratuta popolu kiden dadagkal a itta ya kapilyada ta lutakin nga nepapadday na Namaratutekid, a itta hapa ya kuman na lintig napangdayaw da. 2 Duwa hapa ya silid takapilya en, a dana neparan da ya napoluen silid, te yen ya pagyanan na medyo ata-nang na zilag nga pitu ya panga na, ikid nalamesa en nga tinunan da ta mafulu duwana pan. A ya nengagan da ta isin na silida, “Mangilin na Silid.” 3A ya mekaduwa ensilid, a itta ta lingad na zingzingen nga ga-gamit, ammi pake makanag. A ye-yen nasilid ya nengagan da ta “Pake Mangilin naSilid”.

4 A itta hapa ya angiatangan na balituknga pangapangan da ta hutaw nga maban-gog, ammi itta ta taakub na zingzingen.A ta umag na Pake Mangilinen Silid a ittaya nengagan da en “Lakasa na Tulag” nganahungun ta balituk. A ta umag na lakasaen itta ya banga en nga balituk, ikid nasarukud ni mina Aron nga nagsaringit taidi, ikid na duwa na batu nga dampig nganasuratan ta lintig kiden na Namaratu. Aya “mana en” nga kuman na pan a itta taumag na banga en. 5 A ya kalab na lakasaen, a yen ya nengagan da ta “Pakapakomanna Liwat Kiden”. A itta hapa ya duwa na

sinang ayam nga balituk nga sepayak, anagtayuk kid ta kalab na lakasa en nganagatubang. A yen kid ya nengagan data “Kerubim na Kadakaran”, te ya nag-tangnganan da en ya pakaitan ta dakarna Namaratu. Ammi bakkan ta ayanin yapangipalawag ku ta isin kid.

6 A sangaw am sa neparan ya ngaminkiden masapul da ta umag na kapilya ena simarok hapa ya padi kiden ta napoluen silid ta kinanghahaw, petta idulot daya gagangayen tarabaku da. 7 Ammi intula makasarok ta mekaduwa en silid yakadakalan na padi, ammi mittan la ta kadadarun. A awena mabalin ta simarok amawan hapa ta ihulun na ta daga na pinartida en, petta iatang na ta Namaratu gafuta liwat na ikid na liwat na tolay kidennga aweda negakkad. 8 Ammi gafu takeangarigan la ya gagangayenkapilya ta idia itta ya ikayat na uhohugan na Kahalwana Namaratu tekitam, te gafu ta kettapara la na zingzingen nga ga-gamit ikidna napolu en silid, a ikayat na uhohuganta awena mabalin ta magdalikompormi yaange maguhohug ta Namaratu.

9Ayakasasaadmantuna kapilya en ta idia yen ya pakaitan tam ta itta ya pagkuran-gan na dana en tulag na Namaratu tekid,te ya ngamin kiden neatang da ikid naneatad da ta pangdayaw da ta idi a awedanakabaggaw ta nonot na tolay kiden, tenarikna da para la ya liwat da. 10A ya pan-gurug na popolu kiden dadagkal ta dana entulag a nagserbi la bit ta pagkappyanan nabari da, te magdaduma ya pagbaggaw da,a nehangat kid mangan ta kadwan kidenkanan ikid na inuman. Ammi yen kidya nepakkwa na Namaratu tekid addet tapangatad na ta bagu na tulag.

Ya SarokNi Hesus Ta Kakuruganen Kapilya11 A gafu ta lumattog na i Hesus Kristu

a intun ya kadakalan na padi tam nganangihulun ta ngamin kiden naparuba tamnga mappya. Te awena haman simarok tagagangayen kapilya nga pinadday na tolayam awa kadakalanen kapilya ta langit ngapake mapmappya ammi ta pinadday natolay. 12 A nagdulot na ta pake agyan naNamaratu ewan, ammi awena magpatotolisimarok ta kuman na kadwan kiden tagagangayen kapilya am awa mittan la ya

Hebreyu 9:13 355 Hebreyu 9:27-28sarok na, te bakkan haman ta daga na kald-ing ikid na baka ya neatang na ta kuman naimunnan kiden, am awa daga na en hapala. A ye-yen na daga ya pake nangikaruta liwat tam kiden, petta mabalin na yapangikerutan na tekitam nga magnayunaddet ta addet.

13 Ta idi a ya daga na kalding ikid nabaka ya neatang da gafu ta liwat na tolaykiden, a ya iningwa da hapa am itta yakazigzigmanan na tolay a dana nekihu daya danum ta laffu na baka nga naapangkapye da iwarsi ta tolayen. 14A am yen kidna atang ya nakaazi ta kazigman na bari data idi, a kontimas ta mapmappya ikid namasmasikan ya daga ni Hesusen. Te gafuta pangurug na ta Kahalwa na Namaratunga nagyan tentu a neatang na ya bari naen ta Namaratu nga awan ta pakehuyanna. A ya daga na en mantu ya pake mak-abaggaw ta nonot tam ta tinarabaku tamkiden nga awan ta kapkappyan, petta intuntarabakun tam ya pakkwa na Namaratutekitam.

15 I Hesus mantu ya nangkustu ta baguen tulag na Namaratu tekitam, pettamaatadan ya tolay na kiden ta magnayunna bendisyon ta kuman na nekari na entekid. Te gafu ta pasi na en a sinaka nan yatolay na kiden nga nakaliwat ta ketta parala na dana en tulag na.

Ya Mangkustu Ta Tulag Na Namaratu16-17A ta kuman na keangarigan, am itta

ya mamadday ta papeles petta ibar na yangagan na mangalap sangaw ta kwa nakiden a awan para la ta kwenta na pape-lesen am matolay para la ya namaddayen.Ammi am nasin a masapul ya papelesen, teyen ya mangibar ta ngagan na mangalapta kwa na kiden. 18 A kumanen hapa tadanen tulag na Namaratu, te awan parala ta kwenta na am awan ta daga na nasinga mehulun ta tulag na en. 19 A yainingwa mantu ni mina Moses en ta iditentu en nabalin nangipadangag ta ngaminkiden lintig na Namaratu ta tolay kiden, anagpaparti hapa ta urbun na baka ikid nakalding. A nekihu na hapa ya daga da kidenta danum, te nangalap hapa ta darag na du-dut na kalneru, kapye na igalut ta kulangna hisop, kapye na isabbung ta daga kiden.

A sangaw newarsi na hapa ya daga kiden talebru na lintig kiden kontodu tolay kiden.20 “Ya daga in yan ya mangidulot ta

nakitulagan na Namaratu tekitam,”kunna hapa tekid.

21 A sangaw winarsin na hapa ya kapilyaen, kontodu ngamin kiden masapul da tapangdayaw da. 22 A gafu ta lintig na enta idi a gagangay ta metun ya daga naayam ta kadwan kiden usaran da, a amawan ta nagarut ta daga a awan hapa tamapakoman ta liwat na.

23 Ammi ya gagangay na pangdayaw data idi, ikid na kapilya en, ikid na ngaminkiden masapul da a bakkan ta yen kid yalugar na kakurugan na pangdayawan tam,te kuman kid la na keangarigan. A ma-balin hapa ta daga na ayam ya nangkustuta keangariganen, ammi ya mangkustu tapangdayaw tam ta langit a awena mabalinta daga na ayam, te masapul ya daga natolay nga awan pulus ta pakehuyan na.24Te bakkan haman ta gagangay na kapilyanga pinadday na tolay ya simarokan niHesusen am awa pake agyan na Namaratuewan nga kakurugan. A ta ayanin a intu yapinakabari tam ta atubang na ewan.

25A ya gagangay na kadakalan na padi taidi a kada darun simarok ta Pake Mangili-nen Silid petta ipaita na ya daga en nga apenangikaru ta liwat na tolay kiden, ammibakkan haman ta daga na, am awa daga naayam. Ammi te Hesusen a daga na en hapala, a bakkan ta namengaddu ya pangiatangna ta bari na, te mittan la. 26 Te amnamengaddu mina a gagangay mantu tanamengaddu nasi addet ta nekaparatu napaglelehutin. Ammi ta kakurugan anegittata tolay ta mittan la ta pagaddetan na arawkidin, petta pake azin na ya pagliwat tamgafu ta pangiatang na ta bari na en.

27-28 A gafu ta mittan la ya pasi na tolaykapye na imbestigaran na Namaratu ewan,a gagangay ta mittan la hapa ya pangikaruni Hesus ta liwat tam kiden kapye na halamagtoli ta isin. Ammi bakkan ta intu san-gaw iange na ya mangikaru ha ta liwat, amawa alapan na ya tolay kiden nga matalakmagindag tentu.

10Ya Kakurugan Na Bendisyon Na Namaratu

Hebreyu 10:1 356 Hebreyu 10:231 A ya ngamin kiden tinarabaku da ta

idi gafu pangurug da ta lintig kiden nganesurat ni Moses a bakkan ta yen kidya mangatad ta pagkappyanan da, te ku-man kid la na keangarigan nga neunnanna Namaratu ta dumatangen sangaw tamaatubang para na araw. Te maski amnamengpiga ya pangiatang da ta kuman naneatang da kiden ta kada darun, a awanhaman ta neatad da ta tolay kiden pettamatunung kid mina ta Namaratu. 2 Te amangarigan ta nagmappyan mina ya nonotda a neimmang da mina ya neatang dakiden. A am kakurugan mina ta kustu yanekabaggaw na nonot da kiden a awedamina nanonotan ya liwat da kiden. 3Ammigafu ta kanayun kid nangatang ta kadadarun a yen ya nakanonotan da ta itta parala ya liwat da. 4 On, te awena mabalin tadaga na baka ikid na kalding ya mangazi taliwat da kiden.

5A yen ta umange ya Anak na Namaratuta lutakin, te ya nebar na ta dama na en a“Yen ta dinob nak, te bakkan ta kuman na

iatang da kiden ya ikayat mu.A neatad mu teyak ya bari na tolay, petta

yen ya meatang teko,6 te bakkan ta daga na ayam ikid na

naapang na bilsag ya ikayat mu.7 “A ya inuhohug ken teko, Dyos ku, a‘Itta yak mantu sin, te kompormi ya pakkwam

teyak,a malogonak la ta kuman na linavun da

teyak ta surat kiden,’kunku.”8 A ya napolu en uhohug na ta isin a

bakkan kan ta magmagannud na atang yaikayat na Namaratu, te maski am yen kidya neatang da gafu ta lintig na kiden aawena kid nekatalak. 9 A ya mekaduwaen uhohug na ta “Itta yak mantu sin tekompormi la ya pakkwam teyak,” kunna,a yen ya pakkamun tam ta inawe na Na-maratu ya pangatang da ta idi petta intumetali ya pakeatang na Anak na en. 10 Agafu ta malogon i Hesusen ta nepakkwa naNamaratu tentu a napakoma kitanan gafuta nepangiatang na ta bari na en, a maskiam mittan la ya nepangiatang na.

Ya Neatang Ni Hesus11 A ya kuman na tarabaku na padi ki-

den ta idi a kinanghahaw nangiatang kid,te kanayun pidwan da la ya kuman na

neatang da kiden. Ammi awan haman tanaazi na neatang da kiden ta liwat na tolaykiden. 12 Ammi te Hesusen a mittan la yanepangiatang na ta bari na a kustun yenaddet ta addet. Te tentu en nabalin nan-gatang a nagtogkok na hapa ta kanawanna Namaratu ewan, te makipagturay hapatentu. 13 A itta la ten magaindag addet tasa naabak ya ngamin kiden katapil na.

14 A gafu ta tatakday la na atang a sanekaru ni Hesus ya ngamin kiden liwatna ngamin kiden mabaggawan, petta awanpulus ta pakehuyan da addet ta addet. 15Ayen hapa ya dana nepasikkal na Kahalwana Namaratu gafu ta nepeuhohug na taaglavunen, te ya uhohug na en a16 “Sangaw ta maatubang na araw a ma-

maddayak ta takwan na pakitulagku ta tolay ku kiden,

a iyak hapa la sangaw ya mangipasinap talintig ku kiden tekid,

te isurat ku ta nonot da, petta malo-gon kid sangawmangurug,” kunna.

17A ya uhohug na en para a“Awek na sangaw nonotan ya liwat da ki-

den,” kunna ta suraten.18 A gafu ta sa pinakoman na ya ngaminkiden liwat tam a awenan masapul ta ittapara ya meatang nga mangikaru ta liwattam.

Umabikan Kitam Ta Namaratu19 A gafu ta nagarut ya daga ni Hesus

ta pasi na en a yen mina ya ikatalak tam,kahkahulun, ta sa makasarok kitanan tapake mangilin na silid nga agyan na Na-maratu ta langitewan. 20 Te ya zingzingennga ga-gamit nga nagsalin ta gagangayenkapilya, a napissang na, te yen ya kean-garigan na bari ni Hesusen nga napapasigafu tekitam. Ammi gafu ta natolay hala anehukat na tekitam ya bagu na angen tamnga katolayan tam hapa.

21-22A gafu ta intu hapa ya kadakalan napadi tamngamagturay ta bali naNamaratua pake umabikan kitam mantu la ta Na-maratu ewan. A awetam pagduwaduwanya nonot tam, te pake itug tam hud la yapangikatalak tam tentu, te gafu ta dagana en a pake nabaggawan na ya nonottam ta tinarabaku tamen, a naulin hapaya gagangay na bari tam ta nepagziguttamen. 23 A awetam hapa pagpopoyungan

Hebreyu 10:24 357 Hebreyu 11:4ya nonot tam, am awa pake idulot tam hudla ya pangikatalak tamen nga nebosag tamta pangurug tamen, te mekatalak hapa yamangidulot ta nekari na en tekitam.

24 A nonotan tam hapa am had kun-tam magkapatpaturad, petta awetam tal-iban ya magkaid-idduk ikid na mappyana tarabaku. 25 A awetam la parigan yagagangay na kadwan ngamagabsen ta pag-gagimmung tam, te mapmappya hud la tamagimpaspasikan kitam, aglalo te maitatam haman ta abikan na ya araw na datangna Dafu tamen. 26 Te am naparuba tananya kakurugan, otturu pagtalekudan tama awan na sangaw ta takwan na mangazita liwat tam. 27 A awan hapa sangaw tatakwannapakesipatan tamambakkan la takattatalawanenna panglavvunaNamaratunga mangapang ta katapil na kiden.

Mapa-gang Sangaw Ya Magsunsun28 Intu mina nonotan muy ya nakkwa

ta nakaliwat kiden ta idi, te am itta yaawan nangurug ta lintig kiden nga ginawatni Moses ta Namaratu, ikid na itta hapaya duwa ono tallu na nangipasikkal ta li-wat na, a pinapasi da la, aweda nekallak.29 A kontimas mantu ta madmadammatsangaw ya pangpa-gang na Namaratu tamagtalekuden ta Anak na en, te nedadulanan haman ya daga na en nga nangbaggawtekitam, yaga nagtalekudan na para ya al-lak na Kahalwa na Namaratu tekitam. 30Teamu tam haman ya nebar na en ta“Iyak sangaw ya mangibalat, a pa-gangan

ku sangaw ya makaliwat,” kunna.A kumanen hapa ya inuhohug na ta takdaypara na surat;“Pa-gangan sangaw na Namaratu ya tolay

na kiden nga makaliwat,” kunna.31A kattatalawan mantu ya makasimmu tapangpa-gang na sitatolay na Dyos.

Ya Pagattam Na Mangurug32-33 Mappya, kahkahulun, ta nonotan

muy ya kasasaad muyen ta gafu na pan-gurug muy, te tekamuyen nadakaran gafuta uhohug na Namaratu a nasimmu muyhapa ya addu na zigat. Te namatan kamta atubang na addu na tolay, a nedadulada kam, yaga tinapil da kam para, ammimasikan kam la nagattam. A ta kadwan anesipat muy hapa ya bari muy ta kahulunmuy kiden nazigatan, 34 te nakipagrikna

kam hapa ta mangurug kiden nga nabaludgafu ta pangurug da. A naattaman muyhapa setalak ya nepakagubat na kwa muykiden, te dana amumuy ta itta hala sangawya magamid muy ta mapmappya na kwamuy nga awan mawakay.

35 A awemuy mantu iwarad ya turadmuy, te yen sangaw ya pakasagolyatanmuy ta dakal na sagolyat. 36 Te mappyata magattam kitam la petta idulot tam yaikayat na Namaratu, a maatadan kitamhapa sangaw ta nekari na en tekitam. 37Teya uhohug na en ta suraten a“Assang la na araw kapye na dumatang na

ikatalak tamen nga dumatang, teawan ta talantan na.

38A yen sangaw ya matolay ya ikwentak tamatunung gafu ta pangikatalak nateyak.

Ammi am itta ya magtalekud ta nekatalakna en a awek na sangaw pakolan-gan,” kunna hapa na Namaratu.

39 Ammi awek ibar, kahkahulun, ta ittatekitam ya magtalekud ikid na melogot, teikitam ya mangidulot ta pangikatalak tampetta mekerutan kitam.

11Ya Bida Na Malalaki Kiden Nangurug

1 Am kakurugan ta mangurug kitam ayen ya ikatalak tam tamaatadan kitamhalasangaw ta ngamin kiden indagan tam, te yapangurug tam ya mangipasikkal ta itta yaawetamen maita. 2-3 A gafu ta mangurugkitam a amu tam ta napadday ya ngaminpaglelehutin gafu ta Uhohug na Namaratu,te ya ngamin kiden maita a nagafu kidta awan maita. A yen ta sinagappya naNamaratu ya popolu kiden tolay gafu tanangurug kid tentu.

Abel4Ta kuman ni mina Abel, a nepaita na ya

pangurug na tentu en nangatang ta Nama-ratu ewan, te mapmappya ya neatang naammi ta neatang na kaka na en Kain, a yenta sinagappya na Namaratu, a nekwenta nata matunung i Abelen gafu ta pangurug na.A maski am nasin a itta la ya ipasikkal natekitam gafu ta pangurug na en.

Enok

Hebreyu 11:5 358 Hebreyu 11:205 A kumanen hapa te Enok, te gafu ta

nangurug a awena nasi, te inalap na Na-maratu siggatolay. A aweda naapagan yabari na en te inalap haman na Namaratu. Amaski ta awena en para la pakaalap a ittaya nangipasikkal ta pake matalak ya Na-maratu tentu. 6 A am awetam kurugan yaNamaratu a yenyapakkamun tam ta awenakitam hapa ikatalak, te maski am inya yamayat umabikan ta Namaratu a melogothala sangaw am awena kurugan ta intuya kakurugan na Dyos nga mangikallak tangamin kiden makimallak ikid na mang-dayaw tentu.

Nowe7 A ta kuman ni mina Nowe en hapa a

dana nebar na Namaratu tentu ta itta san-gaw ya dakal na layus ta lutakin. A maskiawan ta pakaitan ta maglayus a kinurugna hala ya uhohug na Namaratu tentu, tenamadday ta dakal na bapor ta kuman nanebar naNamaratu tentu, pettamekerutankid nga mamattama. A ya pangurug na enhapa ya mangipasikkal ta awan ta pambarna awan kiden nangurug nga nalimat talayusen. Ammi te Nowe a nekwenta naNamaratu ta matunung na tolay gafu tapangurug na.

Abraham8 A kumanen hapa te mina Abraham, te

pinatugut na Namaratu ta dana en lugarna, petta ange ta takwan na lugar ngaikari na Namaratu ta kwa na. A maskiawena la amu am had sin ya eyan na akinurug na la ya uhohug na Namaratutentu. 9 Ammi ta datang na ta lutaken nganekari na Namaratu tentu a dana itta tenya makākwa. Ammi gafu ta idulot na yapangurug na en a nakipagyan la tekid takuman na magpasyar la, te nagyan la tatolda na la-las. A kumanen hapa ta anakna en Isak, ikid na afuk na en Hakob, tenesipat kid hapa ta nekari na Namaratutentu. 10 A naattaman na la ya kumanenna bali na, te inindagan na ya takwan na ilinga magnayun nga pinadday na Namaratuewan.

11Amaski am pake bakbakat i mina Saraen nga atawa ni Abrahamen, a naganakkid hala ta pake kabakbakat na en gafu ta

pangurug ni Abraham, te nekatalak na yauhohug na Namaratu, te nekari na ta ittasangaw ya anak da.12 *“Ya anak mina Isak ya nekariken teko

nga mangidulot ta bendisyon kuteko, petta pake umaddu sangaw yasimsimam kiden,” kunna na Nama-ratu tentu.

13 Ammi tentu en dimmakal na i Isakena pinaruba na Namaratu i Abrahamen, tenebar na ta enna iatang ya anak na ententu. A gafu ta mangurug a enna papasinya mementu en anak na nga neatad na Na-maratu tentu, 14 te nekwenta na ta itta yapakapangwa na Namaratu nga mangtolayta nasi. A kumannanasi hala i Isaken kapyena hala natolay, te pinapasi na mina nadama na en am awena mina ginamman naNamaratu. 15A kumanenmaski awanminata anakniAbrahamengafu ta kalaklakaynaa intu hala tatakday ya nagafun na addu natolay ta kuman na kaddu na bitwan kidenta langit ikid na kaddu na ginat kiden tapingit na bebay nga awan mabilang.

Isak16A kumanen hapa te mina Isak, te gafu

ta kinurug na ya nekari na Namaratu tentua linavun na ta itta sangaw ya bendisyon naNamaratu ta anak na kiden ni Hakob ikid niEsaw.

Hakob17 A kumanen hapa te mina Hakob, te

gafu ta nangurug hapa a linavun na ta ittahapa ya bendisyon na Namaratu ta duwakiden afuk na nga anak ni Hose. A tentuen masi a nagtahelig ta sagukud na en nganangdayaw ta Namaratu.

18 Ammi sa nagpasi ig Abraham ikidni Isak ikid ni Hakob ta aweda para lapakagamid ta nekari na Namaratu tekid,ammi nedulot da la ya pangurug da addetta pasi da, te kuman na naita da ya pak-agamid da ta mabayag para na araw, tenebosag da ta aweda magnayun ta lutakennga nagyanan da am awa magpasyar kidla. 19 A gafu ta kumanen ya ibosag da aikayat da uhohugan ta indagan da para yatakwan na pagyanan da nga kakurugan.20 Ammi bakkan ta intu kinaragatan da ya

* 11:12 Ta kadwan kiden Bibliya a takwan ya katunund na bersikulo 12 addet ta 21, te ya bersikulo 12 ta Agta a intuhala ya 17 ikid na 18 ta kadwan kiden Bibliya. A ya 13–17; 14–19; 16–20; 17–21; 18–13; 19–14; 20–15; 21–16.

Hebreyu 11:21 359 Hebreyu 11:36lutaken nga nagtugutan da ta idi, te amyen mina ya itta ta nonot da a gagangayta tinoli da mina. 21 Ammi ta kakurugana intu kinaragatan da ya mapmappya napagyanan ammi ta nagtugutan da en, teitta hala taNamaratu ya ikayat da en. A yenta ikatalak na kid hapa, a awenamamat ngamangibar ta ikid ya tolay na kiden, a yen taitta ya neparan na ta kuman na ili da.

Hose22A kumanen hapa te mina Hose, te gafu

ta kinurug na hapa ya uhohug na Nama-ratu te mina Abrahamen a nanglavun hapatentu enmasi, te linavun na ya pagtugut nasakā Istralita na kiden ta lugar na Egipto,a nebar na hapa tekid ta ihulun da hapasangaw ya tulang na kiden.

Moses23A kumanen hapa ta dadagkal kiden ni

Mosesen, te gafu ta pangurug da a awedanagtalaw ta lintig na ari en, a yen ta awedapinapasi ya asitay da enMoses ta nekeanakna en, te netagu da hud la addet ta talluhulan, te naita da ta malalaki na abbing.

24-25 A gafu ta nangurug hapa i minaMoses tentu en dimmakal a inawe nanya makipagragsak ta dulay nga awanmabayag, a yen ta nagtalekudan na yaanak na ari en nga nangamaw tentu, teikaykayat na hud la ya makipagzigat tasakā tolay na kiden nga pinili na Namaratu.26 A negakkad na mantu ya makisagapil tasakā tolay na kiden nga pagafun na sangawni Hesus Kristu, te nekwenta na ta pakemapmappya sangaw ya iatad na Namaratutekid ammi ta ngamin kiden pagba-nanganta lugar na Egipto, a yen ta kanayunninonot na hapa ya mesagolyat tentu. 27Agafu ta pangurug na a nagtalekudan naya lugar na Egipto. A maski nagporay yaari en a awena nagtalaw, te neturad nala, te kuman na naita nan ya Namaratunga awan maita. 28 A gafu ta pangurugna a pinegafwanan na ya napopolu enSimana na Istralita kiden, te nagparti kidta kalneru kapye da newarsi ya daga na enta irwangan na bali da, petta awena kid si-gedan na anghelen nga medob mamapasi,te papasin na ya kadakalan na anak tatagtakday bali ta ngamin lugar na Egipto.

Istralita Kiden

29 A gafu ta nangurug hapa ya Istralitakiden a sa dumakit kid ta Bebayen Darag,te pinaggungay na Namaratu ya danumna en, petta angen da ya mamaga na lu-tak. Ammi ta nepangdagdag na armadona Egiptano kiden ta Istralita kiden a sanagkalimat ya Egiptano kiden, te nagtoli yadanum na bebayen.

30 A kumanen hapa ta pakigubat na Is-tralita kiden ta ili na Heriku, te gafu tapangurug da a linelehut da ya batu enalad nga makanag addet ta pitu araw, a sanakutkutet ya ngamin aladen, a simarok naya tolay kiden pettamagubatan da ya ili en.

Rahab31 A kumanen hapa te mina Rahab nga

nakisweldu ta pakidallaw na, te gafu tapangurug na hapa a awena nekabat taawan kiden nangurug nga nagpasi ta ili naHeriku, te dana pinagdulot na ya umangekiden nagsisim ta ili en ta idi.

Ya Kadwan Kiden32 A mabalin ta addu para mina ya

mabidak, ammi awek matagop ya man-gibida tegmina Gidyon, ikid ni mina Barak,ikid ni mina Samson, ikid ni mina Hepta,ikid ni mina Dabid, a i mina Samwel, ikidna aglavun kiden ta idi. 33 Te ya kadwana naabak da ya nakigubat tekid gafu tapangurug da. A ya kadwan para a matu-nung hapa ya pagturay da, a ya kadwan anagamid da ya nekari na Namaratu tekid.A gafu ta nangurug hapa ya kadwan anamunitan ya simuk na leon kiden ngamamapasi mina tekid. 34 A ya kadwanpara nga nefukuk ta dakal na afuy a awedanaapang gafu ta nangurug kid. A nakalillikya kadwan ta mamapasi mina tekid, a yakadwan a gagangay ta makafuy kid, ammisimikan kid. A naatadan hapa ya kadwan takalalaki da nga makigubat, a pinabilag daya armado na katapil da kiden. 35 A gafuta nangurug hapa ya kadwan kiden babaya natolay hala ya kahulun da kiden nasi.

Ammi ya kadwan kiden a nabalud kidgafu ta pangurug da, a napalpaluk kidaddet ta nasi kid. A naibbatan kid minaam nagtalekudan da mina ya pangurug da,ammi inawe da te ikaykayat da hud la yamasi petta mapmappya sangaw ya katolayda ta pagaddetan na arawin yan. 36 A gafuta nangurug ya kadwan a naattaman da la

Hebreyu 11:37 360 Hebreyu 12:14ya medadula, ikid na napalpaluk, ikid nanakawadan, ikid na nabalud. 37 A ya kad-wan a napapasi kid ta warad, a naggadwaya kadwan nga naragadi, a napapasi yakadwan ta kampilan. A pake kakallak paraya kadwan kiden nangurug, te awan ta pag-barawasi da amawa la-las la na kalneru ikidna kalding, te napanglaw kid. A nazigatankid gafu ta nakitapil tekid, 38 te napersa kidla kumalkalasig ta kompormi na lugar ikidna bagbagetay kiden nga awena pagyananna tolay. A nagyan kid la ta kweba kidenikid na kompormi na avut ta lutak. Ammiyen kid na tolay nga malalaki mangurug aawan ta megitta tekid ta paglelehutin.

39 A sa madayawan mantu ye-yan kidna tolay gafu ta kalalaki na pangurug da,ammi maski kunna ten a sa nagpasi kidhala. Ammi aweda para la naalap yanekari na Namaratu tekid gafu tekitam,40 te mapmappya ta uray na Namaratu taaindagan da kitam nga mapozan, pettamaggagindan kitam sangaw maatadan tangamin kiden nekari na tekitam ngamin.

12I Hesus Ya Parigan Tam

1A gafu ta pake addu ya napopolu kidentolay nga nangipasikkal ta pangurug da, amappya ta makigitta kitam hapa tekid, tegirawan da kitam ta kuman na magbabilagkitam ta adayu na pagbilagan. A azin tammantu ya ngamin pakasalinan tam, aglaloya pagliwatan tam nga napenaman tam, teidulot tam la idulot ya pangurug tam tangamin ibar na Namaratu tekitam addetta pagaddetan tam. 2 A gafu te Hesus yamangiunnan ikid na mangibalin ta pangu-rug tam a awetam mantu ilipay ya matana nonot tam ta takwan, te iita tam hud latentu, petta intu hapa ya maparigan tam,te malogon la nagattam ta zigat na krus,ikid na keamamat na ta pagpaappa da ententu, te itta ya nekatalak na ta matolayhala sangaw. A yen ta imatogkok na takanawan na Namaratu ewan nga makipag-turay tentu.

3 A yen mina ya pagnonotan muy,kahkahulun, petta awemuy sangawmatampa ikid na magtabeng nga magat-tam ta zigat na pangurug muy. Te ya Dafutamewan nga awan pulus ta pakehuyan a

pake mazmazigat ya naattaman na gafuta nangikatupag kiden tentu. 4 A maskiam anu ya zigat na pangurug tam a ittahud tekitam ya magarut ta daga na gafu taawena ikayat magliwat?

Ya Pangpatunung Na Namaratu Ta AnakNa Kiden

5 A am kuman na magtabeng ya nonotmuy gafu ta zigat muy a naliwatan muy deya tabarang na Namaratu ta suraten ngamangibar ta anak na kam;“Anak ku,” kunna, “awem pahig ta awan ta

gafu na am ihuya ta ka, a awem lamagtabeng am pa-gangan ta ka,

6 te yangamin kiden iddukanku apatunun-gan ku kid hapa, a ya amuk ta anakku a paligatan ku para,” kunna.

7 Awemuy mantu pagsunsunān ya zigatmuy, petta metuldu kam, te am ituldu nakitam na Namaratu a ikwenta na kitam taanak na. A itta hud ya abbing nga awenapatunungan na dama na? 8 Te parefuhamanyangaminkiden anak ta pangitulduna dama da. A am awena kam mina itulduna Namaratu a bakkan kam mantu ta anakna, te kuman kam na lavwag.

9Anonotanmuypara ta itta ya gagangaykiden dama tam nga mangituldu tekitam,a malogon kitam haman timuluk tekid. Amappya mantu ta pake malogon mina yaituluk tam ta Dama na kahalwa tam pettamatolay kitam sangaw. 10 Te ya gagangaykiden dama tam a ituldu da kitam abatta assang la na darun ta kuman na map-pya ta uray da, ammi ya ituldu na damatam Namaratu a magserbi ta kappyananna nonot tam ikid na kahalwa tam, pettamesipat kitam hapa ta kappya na. 11 A ampa-gangan na kitam a kakurugan ta awe-tam matalak, te madamdam kitam haman.Ammi sangaw am nabalin na a matalakya nonot tam gafu ta nagtunung na yagagangay tam, te netuldu kitam gafu tapangpa-gang na tekitam.

12 Mappya mantu, kahkahulun, ta awe-muy magtabeng, te pasikanan muy yapagkafuy muy. 13 A angen muy hapa yakatunungan na dalan, petta awena sangawmagpanganāt na kuman na pilay kiden ngadumagdag tekamuy, am awa magmappyakid mina.

14 A kumanen hapa afuran muy yamakikappya ta ngamin tolay, a pakappyan

Hebreyu 12:15 361 Hebreyu 13:2muy ya nonot muy petta megitta ta nonotna Namaratu, te ya awan megitta ta ku-man na nonot na a awena sangaw mesipattentu. 15 A mappya hapa ta magintartaronkam, petta awena sangaw melogot na pan-guffun na Namaratu tekamuy, petta awanhapa sangaw ta magtuhu ta agyan muyta magnonot ta dulay na nonot. Te amkumalasig sangaw ya kumanen a umadduhapa sangaw ya magtarabaku ta dulay. 16Aitan muy hapa ta awan sangaw tekamuyta mangadallaw, ikid na mangidadula tabendisyon na Namaratu ta kuman ni minaEsawen nga kaka ni mina Hakob. Te yabendisyon na Namaratu nga nekari na tadama na en Isak a gagangay ta Esaw minaya mangalap, ammi netali na haman tatakday la na pamurab. 17 A sangaw takabalinan na a pake kinaragatan na yaiatad na dama en, ammi awan tameatad natentu, te neatad nan tawagi na enHakob. Amaski tinangtangitanna para ya bendisyonna, ammi awena mabalin ta ibabawi nadama na en ya nepangatad na te Hakob.

Ya Kasasaad Na Dimmatangan Tam18 A yen mina ya pagnonotan muy,

kahkahulun, petta awena melogot na pan-guffun na Namaratu tekamuy, te ya dim-matangan muy a bakkan haman ta kumanna Bagetayen Sinay nga dimmatangan naIstralita kiden ta idi tekiden nakadangagta ngahal na Namaratu, te itta ya kat-tatalawan na afuy ikid na sugiram ikid namasikan na paddad. 19 A gafu ta nahigh-igalan kid ta sitang na amaryung ikid nangahal na Namaratu a aweda neattam yamagdangag. A nebar da te Moses ta intuya ange magdangag petta ibida na sangawya uhohug na Namaratu tekid, 20 te kuganagtalaw kid gafu ta nebar na en ta“Maski am tolay ono ayam ya mangilubeg

ta bagetayin a papasin muy sangawta warad,” kunna.

21A gafu ta pake kattatalawan ya naita da anakatalaw hapa i Moses.“Kuga magapilpilpigak ta talaw ku,”

kunna.22 Ammi tekamuy, kahkahulun, nga

mangurug te Afu Hesus a bakkan ta ku-manen ya dimmatangan muy, te naka-datang kanan hud la ta pake pagyanan

na siggatolay na Dyos. Intu hala ya ki-nan da en ‘Bagetayen Ziyon,’ ikid na baguen ili na Herusalem ta langit. 23 A ne-sipat kanan hapa ta rinibribu na anghelnga magkakampat magayayat ta atubangna Namaratu. A intu hapa kahulun muyya ngamin kiden anak na Namaratu nganelista ta langit, kontodu kahalwa na man-gurug kiden nga awan na ta pagkuranganda. 24 A nesipat kanan hapa ta Namaratuewan nga kata-nangan na kwes nga mag-imbestigar sangaw ta ngamin tolay. A nesi-pat kanan hapa te Hesusen nga nangidulotta bagu en tulag na Namaratu. A nabag-gawan kanan ta daga na en, te mapmappyaya ibar na daga na en ammi ta neatang nimina Abelen.

Ya Iturayan Nga Awan Mawalwag25 A mappya mantu ta pake dangagan

muy ya uhohugan na Namaratu tekamuyta ayanin, te gafu ta pina-gang na yadadagkal tam kiden nga awan nangdangagta tabarang ni mina Mosesen nga taga lu-takin a talaga ta pake pa-gangan na kitampara am angarigan ta awetam dangaganya mangtabarang tekitam nga nagafu talangitewan. 26 A ta nepaguhohug na Na-maratu tekid ta agyan na Bagetayen Sinaya nawalwag hapa ya lutakin gafu ta ngahalna en, ammi ta ayanin itta ya ibar na takumanin:“Sangaw am mittan,” kunna “a bakkan la

ta lutakin ya walwagan ku am awalangit hapa,” kunna.

27 A ya ikayat na uhohugan ta isin a samaazi sangaw ya ngamin kiden pinaddayna nga malogon mawalwag, petta intu lasangawmasirak ya awanenmawalwag. 28Agafu ta nesipat kitanan ta iturayan na Na-maratu nga awan mawalwag, a magserbikitam mantu tentu setalak ta kuman naikayat na. A ipaita tam hapa ya amat tamikid na pangdayaw tam tentu. 29 Te yaporay na Dyos tam a kuman na afuy, teafutan na ya apangan na.

13Ya Kadwan Para Na Tabarang

1 A kumanen hapa iduldulot muy la yapagkaid-idduk muy ta kuman na magkak-abagis, 2 ikid na awemuy hapa taliban yamagpadulot ta ange magpasyar tekamuy,

Hebreyu 13:3 362 Hebreyu 13:19te ya pinagdulot na kadwan ta bali da taidi a aweda naamu ta anghel kid. 3 Amakipagrikna kam hapa ta kahulun muykidennabalud, a uffunanmuykid ta kumanna ikayat muy am ikamuy ya nabalud. Akumanen hapa ta nazigatan kiden a uffu-nan muy kid hapa ta kuman na ikayat muyta bari muy.

4 A ikamuy nga seaatawa a kengan muyya pagatawa muy, petta awan mina tamakaliwat ta atawa na, te Namaratu san-gaw ya mangpa-gang ta ngamin kidenmangadallaw ikid na makidorug ta awedaen atawa. 5 A awemuy hapa maginggumta pirak, te matalak kam hud la ta ittatekamuy, te nonotan muy ya uhohug naNamaratu ta“Pulus ta aweta ka sangaw ilogot, anna pu-

lus ta aweta ka sangaw pagtaleku-dan,” kunna.

6 A yen mina ya pagturadān na nonot natagtakday tekitam, pettam kumanen a

“Awek na sangaw magburung, te Na-maratu haman ya manguffun teyak,”kuntam.

A “Anun ku hud burungan ya kwan natolay teyak?” kuntam hapa sangaw.7 A kumanen hapa awemuy kaliwatan

ya nangituldu kiden ta uhohug na Nama-ratu tekamuy ta idi, a nonotan muy hapaya agangwa da ikid na pangurug da teHesus Kristu, petta maparigan muy hapa.8 Te awena haman manguli i Hesus, teya kasasaad na ta idi a kumanen hala taayanin, a kumanen hala sangaw addet taaddet.

9 A kumanen hapa awemuy la dang-dangagan ya magmagannud na metuldu,aglalo am awena negitta ta nadangag muyte Hesus Kristu, petta awemuy sangawmetawag. Te ya kuman na ituldu na kad-wan a“Mappya ta kanan muy ya kumanin, te

mehangat ya kadwan kiden kanan,”kunda.

Ammi bakkan haman ta kanan ya mang-pasikan ta nonot tam ikid na pangurugtam am awa pakapangwa na Namaratutekitam. Te ya kanan na dumagdag kidenta lintig kiden nga dan a awan haman taiatad na ta kappyanan na nonot da addetta ayanin. 10Ammi tekitam nga mangurugte Afu Hesus a takwan na kanan ya ipakanna Namaratu tekitam, a awena mesipat na

dumagdag kiden para la ta dan kiden nalintig, te aweda kurugan.

Gumungay Kitam Ta Dana En Lintig11 A ya kuman na iningwa da ta idi ta

ketta para la na napopolu en kapilya, amnabalin na ya kadakalan na padi nga nan-giatang ta daga na ayam kiden ta umag naPake Mangilinen Silid a inalap da ya barina ayam kiden, a neadayu da kid ta babalikiden, kapye da kid inapang. 12A yen hapaya keangarigan na iningwa da te Hesus, teneange da hapa ta lawan na ili, petta adayuta simbaan da en, kapye da pinapasi. Agafu ta daga na en a nekaru na ya liwat tamkiden. 13 A gafu ta nasi i Hesus ta adayuta agyan na simbaan da en a mappya tadagdagan tam hapa, te gumungay kitamhapa ta dan kiden na lintig, petta medaggakitam tentu, a mesipat kitam hapa ta ku-man na nekeamamat na en. 14Te maski ampagzigātan da kitam ta isin a awan bale, tebakkan haman ta lutakin yan ya pagyanantam magnayun. A yen ta indagan tam yaili na Namaratu nga patayukan na sangawtekitam.

15 A gafu ta itta ya kadakalan na paditam ta agyannaNamaratu ewan a ittaminaya iatang tam tentu nga magnayun, a intuhala ya pangdayaw tam ikid na pangibosagna simuk tam ta ngagan na. 16 A awetamhapa taliban ya mangwa ta mappya ikid namangisipat ta awan kiden ta kwa, te yen kidhapa na tarabaku ya ikwenta na Namaratuta iatang tam tentu nga pake ikayat na.

17 A kumanen hapa timuluk kam tapinakadakal muy kiden, a idulot muy la yaibar da tekamuy, te taronan da ya kahalwamuy ta kuman na pakkwa na Namaratutekid, te paruban na kid hapa sangaw amkustu ya pangtaron da. A mappya mantuta malogon kam mataronan, petta awedamagdamdam am awa matalak kid mina, team pagdamdaman muy kid a melogot kamhapa sangaw.

18 A pakimallak dak hapa, te maski amkumanin ya nesurat ku tekamuy awan taamuk ta dulay ta nonot ku gafu tekamuy, teikayat ku ta mappya ya ngamin tarabakuk.19 A pake karagatan ku ta pakimallak dak,petta awan sangaw ta ketalantanan ku, teikayat ku ta mavit ya pagtolik tekamuy.

Ya Mapozan Na Uhohug

Hebreyu 13:20-21 363 Hebreyu 13:2520-21 Ya Namaratu ewan nga mangatad

ta ngamin kappyanan tam, a tinolay naya Dafu tamewan Hesus gafu ta daga naen nga nangidulot ta bagu en tulag naNamaratu tekitam. A gafu ta natolay aintun ya kadakalan na mangpastor ta tolayna kiden. Ampade Namaratu mantu yamangatad ta ngamin masapul muy, ikidna mangpasikan tekamuy, petta makkwamuy ya ngamin uray na ikid na ikayat natekamuy gafu te Hesus Kristu. Ampadeintu hapa ya madaydayawan addet ta ad-det. Amen.

22A yen ya ikayat ku, kahkahulun, ta at-taman muy la ya netabarang kin tekamuyta suratin yan, te apisi haman la na surat.23 A ya ibar ku para tekamuy a nakauhetna i Timotyo ta agbaludanen, a am mavitdumatang ta isin, a duwa kami sangawmaghulun ange magpasyar tekamuy.

24 Pakikumustan ta kam ngamin, ika-muy kadadagkalan kontodu kadwan kidenmangurug. Makikumusta hapa tekamuy yakahulun tam kiden taga Itali.

25Ampade Namaratu ya makkamu teka-muy. Onay!

Santiago 1:1 364 Santiago 1:17

Ya Surat Ni SantiagoYa Gafu Na Suratin Yan

I Santiago ya takday wagi ni Hesus nganeanak ni Mariya, ammi takwan ya damada, teNamaratu yanangihuga ta paketarunni Hesus, ammi te Santiago a putut ni Hoseen.

A ta awena para la nepasi ni Hesus aawena bit kinurug ni Santiago ta intu halaya Anak na Namaratu ewan, ammi ta neka-tolay ni Hesus ta nepasi na en a yen yanepangurug na tentu, te nakipaita i Hesustentu ta nekatolay na en. A sangaw a nag-balin hapa i Santiago ta takday na pastorta mangurug kiden ta ili na Herusalem.Am basam ya Tarabaku na Turin Kidenta kapitulo 15 ikid na 21 a yen hapa yapakabasam ta tarabaku ni Santiago.

A gafu ta pastor i Santiago a yen tanagsurat ta mangurug kiden ta kadwankiden lugar, aglalo ta Hudyo kiden nganangurug, petta pake itug da mina ya pan-gurug da. A intu ipasikkal na ta surat na inya kakurugan na mangurug, te maski amibar tam ta mangurug kitam, awan kān takwenta na am awan ta tarabakun tam ngamangipasikkal ta pangurug tam. Ya ittamantu ta akban ya nesurat ni Santiago.

Ya Serbi Na Pagzigātān1 Tekamuy nga tolay na Namaratu nga

nesaned ta ngamin kiden lugar.Ampade Namaratu ya makkamu teka-

muy.A ya nagsurat tekamuy a iyak, Santiago,

nga takday daddoban na Namaratu ewanikid ni Afu Hesus Kristu.

2 A am angarigan kahkahulun ku tamesipat kam ta magdaduma na pagzigātāngafu ta pangurug muy a ikwenta muy lata pagayayatan muy hala sangaw. 3 Teya nonotan muy mina a am itta ya zigatmuy nga mangankanna ta pangurug muya padatangan na hapa ya pagattam muy.4 A mappya ta idulot muy la ya pagattammuy, petta maazi ya ngamin na dulay tanonot muy, pettam kumanen awan sangawta pagkurangan muy.

5 A am angarigan ta itta tekamuy yamapopoyung gafu ta pagzigātān na a ma-gadang mina ta katunungan na nonot taNamaratu ewan, te awena haman ihuya,te malogon haman mangatad ta ngaminkiden makimallak tentu. 6 Ammi am ma-gadang kam tentu a mappya ta awemuypagduwan ya nonot muy, te mappya taikatalak muy hud la ta itta ya iatad natekamuy, te ya magduwa ta nonot na ameangarig ta palung na bebay nga awanmakaintak gafu ta paddaden. 7A am kunnaten ya nonot na a awena mina pahig ta ittaya iatad na Namaratu tentu, 8 te magin-gaappya haman, te awena pagtatakdayanya nonot na.

9 A kumanen hapa am mazigatan yamangurug gafu ta pobre a matalak halamina gafu ta dayawan na sangaw na Na-maratu ewan. 10 Ammi ya maba-nangena awan sangaw ta ikatalak na am bakkanla ta pangpaakban na Namaratu tentu, tegagangay ta imawan hala sangaw yamaba-nang kiden ta kuman na lappaw kiden.11Te am imata-nang na ya bilagen a yen yamangkatang ta kadat kiden, a mahunnakna hapa ya lappaw kiden, a maperdi yakappya da en. Kumanen hapa sangaw yamakkwa ta maba-nang kiden ta kasikan dapara la nga maguknud.

12 Nagāsāt mantu ya magattam tapagzigātān na, te sangaw am nepasikkalnan ya pakaattam na a masagolyatansangaw ta magnayun na angat, te yen yadana nekari na Namaratu ta ngamin kidenmangidduk tentu. 13 Ammi am angariganta itta yamagliwatmina gafu ta pagzigātānna en a awena mina ibar ta Namaratu yamamagliwat tentu, te ikayat na hud tamagliwat ya tolay? 14 A bakkan mantuta Namaratu ya mamagliwat tentu, te yatagtakday tolay hapa la ya mamagliwat tabari na gafu ta ikayat na haman ya dulay,te ya ikayat na en ya mangagagay tentuta kuman na makikadallaw, a kuman nabengbengan na ya bari na ta agyan napagliwatan na. 15A sangaw am natarun naya ikayat na en a maganak na hapa sangawta liwat na, a am dumakal sangaw ya liwatna en a yen ya mangapasi tentu.

16 Awemuy mantu paayayyaw ya barimuy, kahkahulun ku, 17 te awan haman tamagafu ta Namaratu ewan am bakkan la

Santiago 1:18 365 Santiago 2:12ta mappya ikid na mekustu tekitam. Teya namaddayen ta bitwan kiden nga mag-dakar ta langitewan a awena hamanmauli,a awena mabalin ta ul-ulin na ya iatad natekitam. 18 A gafu ta kabukodan na en nanonot a pinagbalin na kitam ta ānāk nakiden gafu ta uhohug na en nga mangi-pasikkal ta kakurugan, pettam kumanen aikitammina ya kaispotan na ngamin kidenpinadday na.

Ya Gagangay Na Maningbangngag19 A mappya hapa, kahkahulun ku ta

kanayun nakaparan kam mina nga mag-dangag, a dana nonotan muy hapa yabidan muy petta awemuy hama magporay.20 Te bakkan haman ta pagporay muy yamangidulot ta patarabaku na Namaratutekamuy. 21 Hantudan muy mantu yangamin dulayen nga napenaman na barimuy, a timuluk kam la ta Namaratu, pettametug muy ya uhohug na en nga nepem-ula na ta nonot muy, te yen sangaw yamangikerutan tekamuy.

22A am kada magdangag kam ta uhohugna Namaratu, amappya ta kuruganmuy yamadangag muy. Te am awemuy kurugan aawan mantu ta serbi na pagdangag muy, teuyoyungan muy hud la ya bari muy. 23 Team itta ya maningbangngag ta uhohug naNamaratu a parigan na mantu ya magis-pero en nga awan makanonot ta maita naen, 24 te pa itan na la bit ya gagangay namukat na en, kapye na magtugut nga angeta eyan na, a awenan manonot ya naita na.25 Ammi ya magtalekkurug mangdangagikid na mangitug ta uhohug na Namaratu,petta awena sangaw kaliwatan, a yen halasangaw ya mapasinapan gafu ta pangurugna ta nadangag na en, te ya uhohug na Na-maratu ya kakurugan na lintig nga mang-ubad tentu.

26 A am pahig tam ta kustu ya pangu-rug tam ta Namaratu ta awetam magafutya hila tam, a uyoyungan tam la ya baritam, te awan ta serbi na pangurug tamam awetam hapa magafut ya hila tam.27 Ammi ya mangurugen nga awan pulusta pangihuyan na Namaratu tentu a intuhala ya kanayun mangikallak ta ulila kidenikid na babay kiden nabalu ta pagzigātānda, yaga awena hapa paalasigan ya bari nata kadulay na kadwan kiden tolay.

2Ya Mangidaduma Ta Tolay

1 A ikitam, kahkahulun, nga mangurugta pakedayawan na Dafu tamewan HesusKristu a awetammina mangidaduma ta to-lay. 2 Te am itta ya ange makigimung teka-muy nga napanglaw nga magbarawasi tanapispissang, ikid na maba-nang nga mag-barawasi ta mangina ikid na magsakalangta balituk, 3 a am ibar muy ta naba-nangenta

“Ye Apo, magtuttud kan ta bangkuin,” kummuy,

ammi ibar muy hapa ta pobre en ta mag-tayuk la, ono magtogkok mina ta lutak, 4 adulay mantu ya itta ta nonot muy, te dulayya pangidaduma muy ta kahulun muy kid-ina. 5Nonotan muy mina, kahkahulun ku,ta intu pinili na Namaratu ya pobre kiden,te yen kid ya maba-nang ta pangurug datentu. A ikid hapa sangaw ya isipat na tapagariyan na, te yen ya dana nekari na tangamin kiden mangidduk tentu. 6 Ammitekamuy a amāmatanmuyhaman ya pobreen nga pinili na Namaratu, a dayawan muyhud la ya maba-nang kiden nga mangpazi-gat tekamuy, ikid na mangidarum teka-muy. 7 A yen kid para ya mamadpadulayta ngagan ni Hesusen nga nesipatan muy.

8 Intu mina nonotan muy ya kadakalanna lintig ta Bibliya, te ya ibar na a“Iddukammina ya kagittam tolay ta kuman

na pangidduk mu hala ta barim,”kunna.

A am pake kurugan muy mantu ye-yen na lintig a mappya hapa, 9 ammi amidaduma muy ya tolay a dulay mantu yatarabakun muy, a nakaliwat kanan ta lintigna Namaratu. 10Temaski am kuruganmuyya ngamin lintig na kiden fwera ta takdayla a mekwenta mantu ta nakaliwat kamta ngamin kiden lintig na. 11 Ta kumanna angarigan a “Awemuy la mangadallaw,”kunna. A “Awemuy hapa igakkad yamamapasi ta tolay,” kunna para. A maskiawem mangadallaw, am magpapasi ka anakaliwat kan mantu ta ngamin kidenlintig na Namaratu.

12A mappya mantu ta pilin muy ya uho-hugan muy ikid na tarabakun muy, pettaawemuy makaliwat, te paruban na kitamsangaw na Namaratu petta maita na am

Santiago 2:13 366 Santiago 3:4kinurug tam ya lintig na kiden nga mang-ubad tekitam. 13A am ittan sangaw ya arawna pangparuba na tekitam a awan sangawta kallak na ta awan kiden nangikallak,ammi ya pangikallak tam ta sakā tolay tamkiden a yen ya mangsalin ta pangpa-gangna tekitam.

Ya Kakurugan Na Mangurug14 A am mangurug kān ya tolay ta awan

ta tarabakun na nga megitta ta pangurugna en, a itta hud mantu ya kappyananna pangurug na en? A mabalin hud tamekerutan gafu ta pangurug na? 15 Te amangarigan ta itta ya takday kabagis muynga makurang ta ulolat na ikid na kananna, 16 a am ibar muy ta

“Namaratu ya makkamu teko pettaawem mala-bat ikid na mabisin,” kum-muy tentu,

a anu mantu ya serbi na inuhohug muyenam awan ta neatadmuy tamagserbi tentu?17 Am awan mantu ta tarabakun tam ngamegitta ta pangurug tam a awan mantu taserbi na pangurug tam, te nasin.

18A angarigan la ta ittamina yamakitab-bag teyak, te ibar na ta

“Bakkan ta kuman na inuhohugmina, te magduma haman ya gafu napangikerutan na Namaratu ta tagtakdaytolay, te ya kadwan a mekerutan kidgafu ta pangurug da, a ta kadwan amekerutan kid gafu ta tarabakun da ngamappya,” kunna mina.Ammi ya tabbag ku hapa, a had kukunna

mantumepasikkal na pangurug na kadwanam awan ta tarabakun da nga megitta tapangurug da? Ammi ya kadwan kidennga mappya ya tarabaku da a malogonmepasikkal ya pangurug da, te tarabakunda haman ya patarabaku na Namaratutekid, a yen ya mangipaita ta pangurug da.19 Am mangurug ka ta itta ya takday la naDyos a mappya hapa yen, ammi am yenla ya abat na kurugam a awan mantu tapakidumam ta anitu kiden, te amu da hapata takday la ya Dyos, ammi pa-gangan nakid hala sangaw, a yen hapa ya pagpapilpigda ta talaw da tentu. 20 Awan mantu tanonot mu am pahig mu ta mekerutan kamaski am awan tamangipasikkal ta pangu-rug mu.

21 Intu mina pagnonotam i mina Abra-hamen, te nangurug kan hapa ta Nama-ratu, ammi kinankanna na Namaratu yapangurug na, te nebar na haman ta iatangna mina ya anak na en Isak tentu. A gafu tanangurug a enna hala papasin ya anak naen, ammi ginammanna hapa naNamaratu.A gafu ta iningwa na a nekwenta na Nama-ratu ta matunung la na tolay. 22 Yen minaya pakaitam ta naggagitta ya pangurug naikid na tarabaku na, a nagdulot ya pangu-rug na gafu ta tinarabaku na en. 23 A gafuta tinarabaku na en hapa a nagdulot halaya uhohug na takdayen surat ta Bibliya, te“Kinurug ni Abraham ya uhohug na Nama-

ratu tentu, a nekwenta na Nama-ratu ta matunung gafu ta pangurugna en,” kunna.

A yen ta nengagan da i Abrahamen taKofun na Namaratu.

24-25 A kumanen hapa ta babbayen minaRehaben nga nagkakalamet ta idi, te nek-wenta na Namaratu ta matunung gafu tapangurug na, te inuffunan na hapa ya tolaykiden na Namaratu nga umange nagilalapta lugar na katapil da kiden, te pinagdulotna kid ta bali na petta magtagu kid, otturupinagtammang na kid ta takwan na dalan.Maamummantu tamatunung ya tolay gafuta tarabaku na, te maski am mangurugkān, am awan ta tarabaku na nga megittata pangurug na a awena mantu megittata matunung. 26 Ta kuman na bari natolay nga awan ta angat na a mekwenta tanasin, a kumanenhapa ta pangurug tam, temekwenta ta nasin am awan ta tarabakuntam.

3Ya Kadulayan Na Simuk

1 Mappya hapa, kahkahulun, ta man-mano la tekamuy ya magbalin ta mangit-uldu, te amu muy ta masmasikan sangawya pagimbestigar na Namaratu ta man-gituldu ammi ta ituldu na kiden. 2 Tegagangay ta sa magamamangaw kitam takadwan uhohugan tam, ammi am itta yaawan magamamangaw ta uhohugan na ayen ya pake matunung na tolay, te amu nagamman ya ngamin bari na.

3Ya kuman na panggamma da ta kabayua itun da ya busāl ta simuk na petta tim-uluk ta eyan da. 4 A nonotan muy para

Santiago 3:5 367 Santiago 4:5ya panggamma da ta bapor, te maski amumanu ya kadappug na ikid na kasikan napaddad nga mangitu-bang tentu a metu-rung hala ta ngamin ikayat na piloto naen gafu ta lapag na en nga alaassang.5 A kumanen hapa ya hila na tolay, temaski alaassang a mapegafwanan na halaya pake dakal na dulay gafu ta mauhohugna. 6 Nonotan muy hapa ya kalalaki naafuy, te maski am alaassang bit ya gatangna a dumakal la dumakal abat ta maapangya pake alawa na talun. A kumanen hapaya hila na tolay, te am pinagatangan niSatanas, a sumaned sangaw ya afuy na enta ngamin tolay. A ya hila tam mantu yakadakalan na dulay ta bari tam, a mekabathapa ya ngamin barbari tam ta kadulay naen.

7 A pake nonotan muy mina ya pagdu-man na hila tam ikid na simaron kiden tatalun nga mamanuk, ikid na ulag, ikid naikan kiden ta bebay, te malmalogon mag-amma ya simaron kiden ammi ta hila tamkiden, te itta haman ya makagamma tekid.8 Ammi awan para la ta tolay nga nak-agamma ta simuk na, te kuman na simukna madagat, a yen ta awena makaintak ngamaguhohug ta dulay.

9A nonotan muy hapa ya pagimmamap-pya na simuk tam, te dayawan tam bit yaNamaratu ewan, kapye tam padpadulayanya pinaratu na kiden tolay nga negittatentu. 10 Itta hud mantu ya kapkappyanna simuk tam, kahkahulun, am magserbita pangdayaw tam ta Namaratu kapye namagserbi ta pamadakat tam ta tolay? 11 Temabalin hud ta magdagga ya mamit ikidna mapet ta takday la na huhun? 12 Amagmayan hud ya agmayanan na dupat taapapet pase dupat? A naita muy hud paraya tabungaw nga magmayan ta dupat pasetabungaw, awa awan haman. A kumanenmantu ta simuk tam, te am gagangay tamappya a awena mabalin ta azo imuhet yamamit ikid na mapet.

Ya Mappya Na Sistema13Am inya kān tekamuy ya makānnonot

ikid na makkamu mangituldu a mappyamantu ta ipasikkal na ya kappya na nonotna gafu ta mappya na tarabaku, a awenamina magparayag am awa umalinnak hud

la mina ta kuman na gagangay na makān-nonot. 14 Ammi am magkapaspassil kamikid na magkain-inābāk kam a awemuymina iparayag ya sistema muy, te dupalhaman, 15 te bakkan ta Namaratu ya na-gafun na sistema muy am awa bari muyhapa la ikid ni Satanas, te negitta hala yasistema muy ta awan kiden makkamu taNamaratu. 16 Te maski am had ya kettayanna magkapaspassil ikid na magkain-inābāka yen hapa ya agyan na awan maurnos ikidna ngamin kadulayan.

17 Ammi am intu mina sistema na tolayya kuman na sistema na Namaratu amakil-lat mantu ya nonot na, a awena makitapil,a maalumemak, a maketug ta mauhohugtentu, a makipagtakit, a mangikallak, aawena mangidaduma ta tolay, a awenamaglemad na nonot na. 18 A yen kid yagagangay na mangpakappya ta kahulun nakiden, petta awan mina ta magtatapil, aumaddu hapa sangaw yamayat pumarig takappyanan na.

4Ya Tarabaku Na Mainggum

1 A nonotan muy para am anu ya gafuna pagtatapil muy ikid na paggagera muyam bakkan ta paginggum na bari muy, tekuman na itta ya gera ta bari muy kidinagafu ta ngamin kiden ikayat da. 2 Itta yaikayat muy ta maalap muy, ammi awe-muy maalap. A gafu ta awemuy maalapya passilan muy ikid na ingguman muya yen ta magingkatkatupag kam ikid namagtatapil kam, a sangaw magimpappa-pasi kanan. Ammi awemuy haman maalapya ikayat muy te awemuy haman adanganta Namaratu. 3 Ammi maski am adanganmuy a awena iatad, te dulay ya pagadangmuy, te intu la adangan muy ya magserbita pagayayat na bari muy.

4 Nagbalin kanan mantu ta kuman namangadallaw, te kuman na newarad muyya Namaratu petta makidorug kam ta tak-wan. Awemuy hud amu ta ampassilanmuyya kuman na pakolangan na awan kidenmangidduk ta Namaratu a nagbalin kananhapa ta katupag na? 5 Ammi pahig muyde ta awan ta kwenta na uhohug na en taBibliya ta

Santiago 4:6 368 Santiago 5:7“Iahugu na kitam na Kahalwa na en nga

magyan tekitam,” kunna.6Ammi maski iahugu na kitam na KahalwanaNamaratu, amappya ya iatad na tekitampetta awetammina nonotan ya dulay, te yanebar na hapa ta takday para na surat a“Uffunan na ya umalinnak, ammi salinan

na ya mangpātā-nāng ta bari na,”kunna.

7 Kappyanan na mantu ta timuluk kam taNamaratu, a atubangan muy ya Satanas, tepagbilagān na kam. 8Te am umabikan kamta Namaratu a abikanan na kam hapa.

A ikamuy magliwat a pagimmanganmuy mantu ya pagliwat muy, a ikamuymagduwa ta nonot muy a pagtakdayanmuy. 9 Awemuy mina magayayat ikid namagkakatawa ta ketta para la na liwat muy,te mapmappya hud la ta madamdam kamgafu ta liwat muy kidina. 10 Te am umalin-nak kam ta atubang na Namaratu a pātā-nāngan na kam hapa sangaw.

Ya Mangsalnuk Ta Lintig Na Namaratu11 A kumanen hapa awemuy mina mag-

impadpadulay, kahkahulun ku, te ya ma-madpadulay ikid na mangpaliwat ta kahu-lun na en mangurug a makaliwat ta lintignaNamaratu, te ugtulānnahamanya lintigna en tekitam. A am ugtulān muy mantuya lintig na Namaratu a awena mabalinta kurugan muy, te ugtulān muy haman.12Ammi itta hud ya aamumuy pettamang-paliwat kam ta ikattolay muy, te Namaratuhaman la ya makkamu mamadday ta lintigikid na mangpaliwat ta awan mangurug, aintu hapa la sangaw yamangnonot am inyaya pa-gangan na ono tolayan na.

Ya Pagparayag Na Awan Timuluk Ta Na-maratu

13 A kumanen hapa dangagan muy yaikayat ku uhohugan ta kadwan tekamuy, teya uhohug na kadwan tekamuy a

“Magtugut kami ta arawin ono lakwat,te e kami ta takday na lugar, te magyankami ten abat ta takday darun pettamagapag kami talo am addu sangaw yamaapagan mi,” kummuy.

14 Ammi awemuy haman amu am anu yadumatang tekamuy ta lakwat. A awe-muy hapa amu ta kuman na lappat laya angat muy nga pāpāngam la limitap.

15 Mapmappya hud la ta kumanin ya uho-hugan muy:

“Am ipalubus na Namaratu a matolaykami sangaw, a mangwa kami sangaw takumanin,” kummuy mina.

16 Ammi ya kuman na uhohugan muyen, apagparayag muy haman, a dulay ya mag-parayag. 17 Nebar kun mantu ya mappyatekamuy, petta amu muy, a am awemuytarabakun ya amu muyen nga mappya aliwat muy mantu yen.

5Ya Kelogot Na Magdarogas

1 A ikamuy maba-nang a dangagan muyya ibar ku tekamuy, te pagka-ma muy san-gaw ya pagtangit muy ikid na panalasigakmuy ta pangpazigat na Namaratu tekamuy,2 te sa mekutukutet sangaw ya ngaminkaba-nang muy, a afutan na ulolag ya ga-gamit muy kiden. 3On, te dana nagatattayhaman ya pirak muy ikid na balituk muynga awemuy neuffun ta awan kiden takwa, a ya pagatattay da sangaw ya mangi-pasikkal ta kainggum muy ikid na kaitukmuy, a magbalin hapa sangaw ta kuman naafuy petta kanan na ya bilsag muy. Maskiam tanagay na ya pagaddetan na arawinyan a masikan kam para maguknud, ammiintu la uknudan muy ya liwat muy ikid napakapa-gang muy.

4-6 Itan muy ya kaba-nang muy awayen hala ya lugar na nesirak muy ta nag-tarabaku kiden tekamuy, te dinarogas muykid. A kumankamnapagtolay na ari, te ittahaman ya ngamin tekamuy nga pakolan-gan muy ikid na pagayayatan muy. A adduhapa ya nedarum muy ikid na pinapasimuy ta awan kiden ta liwat, maski awedanakitapil tekamuy. Ammi Namaratu ewanhala ya nakadangag ta panalasigak da, aintu hala sangaw ya mangibalat, te kumankanan na bahuy nga pake mataba, ammiawemuy amu ta pinagtaba muy ya barimuy ta pakaparti muy.

Ya Pagattam Na Mangurug7 Ammi ikamuy, kahkahulun, nga mazi-

gatan a awemuy hama ibalat ya liwat namangpazigat kiden tekamuy, te indaganmuy la ya pagtoli na Dafu tamewan, teintu sangaw ya mangibalat. Intu mina

Santiago 5:8 369 Santiago 5:20pagnonotanmuy ya pagattamnamagtalunkiden, te attaman da la ya magindag taaraw na paggapas da, ammi dana indaganda ya imunnan na udan ikid na mapozanna udan. 8A kumanenmina hapa tekamuy,te attamam muy la ya magindag ta Dafutamewan, a pake itunglak muy ya pangu-rugmuy tentu, te tanagay na ya pagtoli na.

9 A awemuy hapa magkamulmulmuggafu ta pagzigātān muy, kahkahulun ku,petta awemuy sangaw mapaliwatan, tetanagay na ya iange na magimbestigartekitam. 10 Intu mina nonotan muy,kahkahulun, ya aglavun kiden na Nama-ratu nga nangiuhohug ta ibar na en ta idi,te masikan kid nagattam ta nangpazigatkiden tekid. A mappya ta parigan muyhapa ya kuman na nepagattam da en, 11 tedana uray tam haman ta pake nagāsāt yanagattam kiden ta zigat. A dana amumuy ya pagattam na laklakayen Hob tapalungu araw, te pake nazigatan hapa gafuta pangikatalak na ta Namaratu. Ammimaski netuluk na Namaratu ta nazigatana amu tam ta mappya ya uray na tentu,te kabalinan na zigat na en a pake pinasi-napan na Namaratu, te pake maidduk yaNamaratu a malogon hapa mangikallak.

Ya Gagangay Mina Na Magkari12 A ya pake mesasita, kahkahulun ku, a

awemuy mina magpagasingan, te am ittaya ikari muy a awemuy mina ikabkabatya Namaratu, a awemuy mina ikabkabatya kuman na ikabkabat na kadwan kidentolay, te “On,” kummuy la am onan muy,a “Awek la O,” kummuy am aweyan muy,petta awan sangaw ta pangpaliwatan naNamaratu tekamuy.

Ya Kappyanan Na Pakimallak Tam13 A kumanen hapa am itta ya mazi-

gatan tekamuy a mappya ta makimallak taNamaratu ewan. A am itta ya matalak amagkansyon mina magdayaw tentu. 14 Aam itta ya magtakit a paayagan na minaya kalalaklakayan kiden ta iglesya, pettaluggudan damina ta denu kapye da sangawpakimallak ta Dafu tamewan. 15Te ampakeitug da hapa ya pangikatalak da ta paki-mallak da a yen sangaw ya pagmappya namagtakiten, te pagmappyan ni Afu Hesus,yaga pakoman na hapa sangaw ta liwat na

kiden am angarigan ta yen ya nepagtakitna.

16Mappya mantu ta tagtakday tekamuyyamangibosag ta liwat muy kiden ta kahu-lun muy kidina, a pakimallak muy hapaya tagtakday tekamuy, petta magmappyakam, te ya pakimallak na mappya na to-lay a seppakapangwa hapa. 17 Intu minanonotan muy ya laklakayen mina Eliyas tapalungu araw, te kagitta tam tolay hapa,ammi tinalekkurugnanakimallak ta awenamina magudan, a awena kad nagudan abatta tallu darun a annam na hulan. 18 Asangaw tentu ha nakimallak a nagudan hatamasikan a limattog ha ya nagtuhu kiden,a nagmayan kid.

Ya Mangpadatang Ta Metawag19A takday para la ya mabidak tekamuy,

kahkahulun ku. Am angarigan ta itta yatakday netawag ta kinurug tam a mappyasina ta itta ya ange mangpadatang tentu,20 te nonotanmuyyan; amnedatangnan yanetawagen a mekerutan hapa ya kahalwana en gafu ta pakapakoma na ta kaddu naliwat na kiden.

A yen la ya addet na.

1 Pedru 1:1-2 370 1 Pedru 1:12

Ya Napolu En Surat Ni PedruYa Gafu Na Suratin Yan

Am nabasam ya Mappya en Damag niHesus Kristu nga nesurat ni Matyu, ikidni Markus, a Lukas, anna Hwan, a danaamum am inya i Pedru, te intu ya takdayna popolu kiden ituldu ni Hesus ta katolayna en para la addet ta pasi na en. I Pedruhapa ya nangilemad te Hesus ta nepangga-fut na suddalu kiden tentu, ammi sangawnagbabawi a nagtangit. A ta nepakipaitani Hesus ta ituldu na kiden ta nekatolay naen, a yen hapa ya nepangibar na te Pedru taparigan na hapa sangaw ya kuman na pasihala ni Hesus ammadatang na ya kala-laayna (Itam ya Hwan 21).

Am basam hapa ya Tarabaku na TurinKiden nga nesurat ni Lukas ta kapitulo 1addet ta 15, a yen hapa ya pakabasam tatarabaku ni Pedru ta kabalinan na netat-tullu ni Hesus ta langit. I Pedru ya takdayna pastor ta ili na Herusalem, a masikanhapa mangipadangag ta uhohug na Na-maratu, a namidwa hapa nabalud gafu tapangipadangag na.

A yen ta nesurat ni Pedru ya suratin yan,te paturadan na ya kadwan kiden mangu-rug nga mazigatan gafu ta pangurug da.

1-2 Tekamuy nga mangurug te HesusKristu, nga nesaned ta lugar kiden naPontu, ikid na Galasya, ikid na Kapadosya,ikid na Asya, a Bitinya.

Ampade padakalan na Namaratu ewanya allak na tekamuy, petta itta la itta yangamin mappya tekamuy.

A yanagsurat tekamuya iyak, Pedru, ngaturin ni Hesus Kristu.

A nesansaned kam ta pagyanan muykidina, te kuman na awemuy haman lugar,ammi maski te ikamuy ya pinili na Nama-ratu ewan ta awemuyen para la pakeanak,te dana negakkad na ta kwa na kam. A yenta negungay na kam hapa na Kahalwa naen, petta mangurug kam te Hesus, pettamkumanen a mabaggawan kam ta liwat muykiden gafu ta daga na en ta nepasi na en.

Ya Neparan Na Namaratu Ta Anak Na Ki-den

3 Dayawan ku la ya Namaratu ewan ngaDama na Dafu tamewan Hesus, te gafu tadakal ya allak na tekitam a nauli kitamneanak. A yen ta itta ya ikatalak tam tamagnayun kitam gafu ta natolay hapa iHesus ta pasi na en. 4 A gafu ta ānākkitanan na Namaratu ewan a atadan nakitam hapa sangaw ta lugar na kwa tamnga awan maperdi ikid na awan mawakay,te neappiya na la bit ta lugar na ewan.5 A mappya hapa te pataronān na kitam tapakapangwa na en gafu ta pangurug tamtentu, pettam awetam sangaw megungaytentu addet ta pagaddetan na arawin yan,te yen sangaw ya pangipaita na ta kustuen na pangikerutan na tekitam nga dananeparan na tekitam.

6 A yen mina ya nonotan muy ikid naikatalak muy, te am uray na Namaratu tadana mazigatan kam la bit ta kompormina pagzigātān a attaman muy la, 7 pettamepasikkal hapa ya mekustu ta pangurugmuy ta kuman na pake balituk. Temaski yagagangayen na balituk a dana lutun da taafuy petta maazi ya nekihu en nga duping.A am kunna ten ya pangpasikkal da ta pakebalituken a kumanen hapa ta pangurugmuy, te pake ad-addu ya iatad na pangu-rug muy ammi ta balituk, te maperdi halasangaw ya balituken, ammi ammepasikkalta kakurugan ya pangurug muy a yen san-gawyamangatad ta pakedayawanmuy ikidna kalalaki muy ta arawen nga datang niHesus tekitam.

8 A maski am awemuy para la naita iHesusen addet ta ayanin a iddukan muyhala, te intu ya kurugan muy. A pakedakal hapa ya talak muy tentu nga nagafuta Namaratu nga awemuy mebosag. 9 Agafu ta pangurug muy tentu a melillik yakahalwa muy ta mekaduwa en pasi.

10-11 A ya aglavun kiden na Namaratuta palungu na araw a dana binida da yaallak na Namaratu nga ipaita na teki-tam, te itta tekid ya Kahalwa na en nganangpalavun ta pangikerutan na tekitam.Ammi maski kunna ten a pake pakanon-nonotan da ya linavun da en, te nekabalinda nanglavun ta pasi na Mangikerutanenikid na pangpata-nang na Namaratu tentua pake ikayat da para dangagan am kanuna araw ikid na had kunna. 12 Ammi

1 Pedru 1:13 371 1 Pedru 2:4-5nepakamu na Namaratu tekid ta aweda labitmaita ya linavun da en, temagdulot kansangaw ta mabayag para na araw.

A ikitam mantu nga simsima da kidenya nagdulotan na ta ayanin. Te ya napolukiden nangipadangag ta uhohug na Na-maratu tekamuy a napasinapān kid ta Ka-halwa na Namaratu nga nagafu ta langit, aintu nepadangag da tekamuy ya ketta namangikerutanen nga linavun na aglavunkiden ta palungu na araw. Pake dakalmantu ya allak na Namaratu tekitam, temaski ya anghel kiden a ikayat da hapadangagan am anu ya itta ta nonot na Na-maratu gafu ta pangikallak na en tekitamnga tolay.

Ya Patarabaku Na Namaratu Tekitam13 A mappya mantu ta iparan muy ya

nonot muy, petta awemuy megitta tamellawen. A pake ikatalak muy la ya kallakna Namaratu nga ipaita na sangaw ta angeni Hesus tekitam. 14 A malologon kammina ta Namaratu ta kuman na ānāk, pettaawemuy tolin ya kuman na kinaragatanmuy ta idi ta awemuyen para la pakkamuta kustu. 15Ya gagangaynaNamaratu ewannga nangalap tekamuy a meduma, te awanta karagatan na ta dulay, at kumanen minahapa tekamuy. 16 te ya nepesurat na en taidi a“Mappya ta meduma kam, te meduma

yak,” kunna.17 A gafu ta “Amang,” kummuy ta Na-

maratu ewan a mappya mantu ta italawmuy ta katolay muyin para la ta lutakin, team uknudan na kitam sangaw ta atubangna ewan a awan sangaw ta idaduma natekitam, te atadan na sangaw ya tagtak-day tekitam ta kuman na tinarabaku tam.18-19 Te dana amu muy, kahkahulun, tayen ya nepangsaka ni Hesus tekitam pettamaubadan kitam mina ta dana en gagan-gay tam nga dulay nga pinarigan tam tadadagkal tam kiden. A bakkan ta intunepangpaga na tekitam ya kuman na pirakikid na balituk nga kanayun maglaka, amawa daga na en hapa la nga awan manguli.Te intu hala ya Kalneru na Namaratu nganegitta ta kaispotan na kalneru nga awanpulus ta zinnay na nga neatang na popolukiden dadagkal petta mekaru ya liwat dakiden.

20 Ammi maski ta idi ta awena en parala pakapadday na paglelehutin a dana urayna Namaratu ta Anak na en sangaw yamangsaka tekitam, a yen ta umangen hapata lutakin ta pagaddetan na araw kidenpetta mekerutan kitam hapa. 21 A gafu tatinolay na Namaratu ya Anak na en ngapinata-nang na ta hebing na ewan a ittaya ikatalak tam ta intu hapa sangaw yamangtolay tekitam gafu ta pangurug tamtentu.

22 A gafu ta kinurug muy ya kakurugan,kahkahulun, a nabaggawan na hapa yanonot muy, petta mangidduk kam hapata kakurugan na pangidduk. A mappyamantu ta ikakinan muy ya magkaid-iddukta kakurugan na idduk nga nagafu ta nonotmuy, 23 te bakkan kanan haman ta kumanna gagangay na tolay. Te gafu ta uhohugna Namaratu ya nemula na ta nonot muya nauli kanan neanak, te bakkan haman takuman na gagangayen hukal nga masi, temagnayun haman, a tolayan na kam. 24 Teya uhohug na takday aglavun a“Kuman na kadat ya tolay kiden,

a kuman na sabong ya kaispot da,te imawan kid hala sangaw ta kuman na

kadat kiden ngamagkatang, ikid nalappaw kiden nga magkahunnak,

25 ammi ya uhohug na Namaratu a mag-nayun la,” kunna.

A ye-yen na uhohug ya mappya en damagna Namaratu nga nepadangag da tekamuy.

21 A gafu ta nauli kanan neanak a map-

pya ta azin muy hapa ya ngamin kadulaymuy, te awan mina ta magladdud, ikid namagimmamappya, ikid na pumassil, ikidna mamadpadulay. 2-3 Te am mappya yanepakakakkap muy ta idduk na Namaratuewan tekamuy a mappya ta sigida kara-gatan muy ya uhohug na en ta kuman nabagu en neanak nga kanayun magsusu. Teya uhohug na en ya kuman na mappyana gattak nga awan ta kihu na. A yensangaw ya mangpadakal ta pangurug muypetta megitta kam ta kadakalan na ānāk naNamaratu ewan.

Ya Batu Na Namaratu4-5 *Ya kuman na keangarigan ni Hesus

a intu hala ya kuman na batu nga seangatnga pagpatayukān na Namaratu ta bali na,

1 Pedru 2:6 372 1 Pedru 2:22te maski am newarad na tolay kiden a intuhala ya negitta na Namaratu ta mapili ikidna kaispotan na batu. A gafu ta nedaggakanan tentu a negitta kam hapa ta kumanna batu kiden seangat, petta mapaddaykam ta bali na Kahalwa na Namaratu. 6 Teya uhohug na Namaratu nga nesurat taBibliya na dadagkal tam kiden a“Itta sangaw ya isaad ku ta mapili ikid na

kaispotan na batu, petta megitta tamayor na batu ta bali kin.

A maski am inya sangaw ya mangurugtentu a mesipat hapa sangaw tadayaw na en,” kunna.

7 A ikamuy mantu nga mangurug teHesus a itta hapa ya dayaw muy, ammi taawan kiden mangurug a nelogot kid, te yanesurat na takday aglavun na Namaratu taidi a“Ya batu en nga newarad namagbali kiden,

a netoli hala na Namaratu,a nagbalin ta mayor na batu ta bali na en,a intu hapa sangaw ya ketumpapan na

awan mangurug,” kunna.8 A gafu ta soysoyan da ya uhohug naNamaratu a nagdulot hapa ya nebar na en,te netumpap kid ta batu na en.

9 Ammi ikitam, kahkahulun, ya tolay ki-den na Namaratu nga pinili na, a nesaad nakitam hapa ta padi na kiden nga makipag-turay ikid na mangiatang ta pangdayawtam tentu gafu ta pangurug tam te AfuHesus, te yen kid na atang ya pake ikatalakna. A pinagbalin na kitam ta tolay na,petta ipadangag tam hapa ya kalalaki naen, te neuhet na kitam ta sugiramen, ikidna nealit na kitam ta dakar na en nga ispot.10Ta idi a kuman na awan ta kwentamuy taNamaratu, a awemuy nesipat ta kallak na,te awemuynesipat ta tolay na kiden. Ammita ayanin a nekallak na kanan, te tolay nakanan.

Ya Gagangay Mina Na Tolay Na Namaratu11 A gafu ta tolay kitam na Namaratu,

kahkahulun, a bakkan mantu ta lugar tamya paglelehutin, te kuman na magpasyarkitam la ta isin. A yen ta itabarang kutekamuy ta awemuy passilan ya itta tapaglelehutin nga karagatan na bari muy, teyen kid sangaw ya makigubat ta kahalwamuypettamelogot kam taNamaratu ewan.12 A mappya ta ipaita muy hapa ya ispot

ta atubang na awan kiden mangurug, temaski am angarigan ta padpadulayan dakam gafu ta awemuy megitta tekid a maitada hala ya pagkappyanan na agangwamuy.A am kanu sangaw ya panghukāl na Nama-ratu ta nonot da a mabalin ta magbabawikid, petta mangurug kid hapa tentu.

13 A gafu ta mangurug kanan te AfuHesus a mappya hapa ta timuluk kam la tangamin kiden magturay nga nepesaad natekamuy, aglalo ta kadakalan na magturay,14ammi kumanenhapa ta turin na kiden, teyen kid ya daddoban na nga ange mangpa-gang ta makaliwat, a intu dayawan da yamatunung. 15 A uray mantu na Namaratuta mappya ya tarabakun tam, petta awanta kuttagumabida na tinarabitab kiden ngamanglibak tekitam. 16Mappya te awan nata kumanna galutmuy gafu ta nepangubadni Hesus tekamuy, ammi bakkan mina tayen ya pambar muy petta mangwa kam tadulay, te daddoban kam haman na Nama-ratu ewan. 17 A mappya mantu ta ipaitamuy ya amat muy ta atubang na ngamintolay, ikid na iddukan muy ya kabagis muykiden mangurug, ikid na italaw muy yaNamaratu, ikid na dayawan muy hapa yakadakalanen magturay ta lugar muy.

Ya Gagangay Mina Na Magtagabu18A ikamuyhapa ngamagtagabu ta tolay

a malogon kam la ta dafu muy kidina, amasippat kam la tekid. Ammi bakkan lata maallak kiden ikid na maidduk kidentekamuy, te maski ya maporay kiden hapa.19 Te maski am awan ta liwat muy tekid,am attaman muy ya pangpazigat da teka-muy gafu ta pangurug muy ta Namaratua madayawan kam hapa. 20 Ammi am ittaya liwat muy tekid a itta hud ya pake-dayawanmuy gafu ta attamanmuy ya pag-paluk da tekamuy? Ammi am angariganta mazigatan kam gafu ta mappya a atta-man muy hapa, a pake dakal hapa ya talakna Namaratu tekamuy. 21 Te yen hamanya nepangalap na Namaratu tekitam pettatarabakun tam mina ya mappya maski ampagzigātān tam, te nazigatan hapa i Hes-usen gafu tekitam.

A yen mina ya pangnonotān tam, pettaparigan tam hapa, 22 te awan haman ta

1 Pedru 2:23 373 1 Pedru 3:18iningwa na ta dulay, ikid na awan ta in-uhohug na ta awan kustu. 23 A maski ina-mamat da a awena tinabbag. A tekid parala nangpazigat tentu a awena nanatalawawa Namaratu la ya nekatalak na, te intusangaw yamangpa-gang tekid ta kuman namekustu en tekid. 24 A ta nepagpaappa datentu ta kayu en a nesagapil na kitam gafuta liwat tam kiden, petta awetanan sangawmagliwat, am awa mangwa kitam hud la tamappya gafu ta pakesipat tam tentu, te yabigad na kiden ya namagmappya tekitam.25Ta idi a kuman kam na kalneru kiden nganetawag ta dafu da, ammi ta ayanin a nag-toli kanan ta dafumuyen ngamangtaron takahalwa muy.

3Ya Metabarang Ta Seatawa

1-2 A ikamuy hapa babay nga seatawa atimuluk kam hapa ta āttawa muy, te maskiam aweda para la mangurug ta uhohug naNamaratu a mabalin ta mauli ya nonot dagafu ta kappya na tarabaku muy ikid natalaw muy ta Namaratu, maski awan tamauhohug muy tekid. 3 A bakkan minata kaispot na huk muy ikid na barawasimuy ya pake pakolanganmuy, te bakkan tayen ya kakurugan na ispot. 4 Mapmappyahud la ta nonotan muy ya masippat ikidna magintak ta nonot muy, te ye-yen naispot ya awan magdan, ikid na dayawanna Namaratu ewan. 5 Kumanen ya kaispotna popolu kiden babay nga nangikatalakta Namaratu ta idi, te timuluk kid hapa taāttawa da. 6 Ta kuman ni mina Sara en atimuluk hala ta atawa na en Abraham, tenekwenta na ta dafu na. A am mappyahapa ya tarabakun muy gafu ta awan taburunganmuy ta dulay a negitta kam hapate mina Sara en.

7 A ikamuy hapa nga lālāki a nonotanmuy ta pake makāfuy ya bari na āttawamuy ammi ta bari muy, a iddukan muykid mantu, te mesipat kid hapa tekamuyta magnayun na angat nga neatad na Na-maratu tekamuy. A iddukan muy kid minapetta awan ta mangsalin ta pakimallakmuy.

Ya Metabarang Ta Mazigatan8 A ya mabidak hapa tekamuy ngamin

a pagdadaggan muy ya nonot muy, ikid

na magkaid-idduk kam ta kuman na magk-abagis, a makipagrikna kam ta kahulunmuy kidina, ikid namagkapaspasensa kam.9 A awemuy la ibalat ya dulayen, te atadanmuy hud la ta mappya, te yen ya gafu nanepangalap na Namaratu tekamuy pettamaatadan kam hapa ta mappya. 10 Te yauhohug na Namaratu ta lebru na en a“Ya mayat matolay ikid na makagamid

ta mappya a mappya ta awenamaguhohug ta dulay ikid na awenamagladdud,

11amawapagtalekudannamina ya ngamindulay, petta mangwa ta mappya.

A pake apagan namina ya pakikappya na tasakā tolay na kiden, petta yen la yanonotan na,

12 te kumanen hapa ya taronan na Nama-ratu, a dangagan na hapa ya paki-mallak na.

Ammi tamangwa en ta dulay a pagporayānna hapa,” kunna.

13 A am malogon kam mantu ngamangwa ta mappya a itta hud sangawmangigakkad tekamuy? 14 Ammi maskiam angarigan ta mazigatan kam gafu tamappya ya tarabakun muy a matalak kammina, te pasinapān na kam na Namaratuewan. A awemuy mantu italaw ya maki-tapil tekamuy, ikid na awemuy burunganya kwan da tekamuy, 15 te mapmappyata dana itug muy ikid na bikulan muy yatalawmuy ta dafu muyewan Hesus. A dananakaparan kananmina talo am itta sangawya mangibar ta gafu ta pangurug muytentu, petta itta ya tabbag muy. 16 Ammiitan muy ta awemuy pasinapān ya dulayta nonot muy, te malapat mina ya tabbagmuy.

A isipat muy hapa ya alinnak na nonot,petta maski am padpadulayan da kam aawemuy la pasinapān ta nonot muy, temas bali mamatan kid am maita da yakappyanan na pangurug muy te Hesus.17 A am uray na Namaratu ta mazigatankam gafu ta mappya ya tarabakun muy amatalak kam la, te mapmappya haman yenammi ta mazigatanen gafu ta tarabaku naen nga dulay. 18 Te intu mina pagnonotanmuy i Hesusen tentu en nasi nga nangikaruta liwat tam kiden. Te intu haman yamatunungen, ammi nazigatan haman gafu

1 Pedru 3:19 374 1 Pedru 4:13ta kadulay na kadwan, petta ikitam ngadulay ya padatangan na ta Namaratu ewan.

A ta nepangpapasi da tentu a nesipathapa ya bari na en ta zigat ta kuman naikamuy, te kagitta tam tolay haman. Ammita kabalin na pasi na en a natolay hala takuman na bari na en, ammi negitta ta Na-maratu ewan. 19 A gafu ta pangabak na tapasi a enna hapa nepasikkal ta anitu kidennga nabalud ta agyan na sugiram. 20 Aya anitu kiden hapa a ikid hala ya anghelkiden nga nagsoysoy ta Namaratu ewan taaraw ni mina Nowe en, te sa nagdadorugkid na tolay kiden. A nabayag hapa yanepagattam na Namaratu ta tolay kiden,te awena kid bit pa-gangan talo am itta yamagbabawi tekid. Te indagan na hapa yakabalin na baporen nga nepapadday na teNowe petta ahatan da mina ta paglayus nadanumen. Ammi pake assang la ya simarokta baporen, te walwalu la ya natolay takabalin na layusen.

21 A ya pakalasat na walu kiden talayusen a yen hapa ya keangarigan nanepagzigut muy ta danum, te gafu tapagzigut muyen a nesipat kam hapa tapasi ni Hesus ikid na katolay na enpetta mekerutan kam. Te am nabalin nanagzigut ya nedagga te Afu Hesus a bakkanta bari na en ya nabaggawan am awa nonotna en gafu ta kari na en ta Namaratu ewan.22 A gafu ta natolay hapa i Hesusen a ittanta lugar na Namaratu ewan nga makipag-turay hapa tentu, a timuluk hapa tentu yangamin kiden anghel ikid namagturay ngaseppakapangwa.

4Ya Kappyanan Na Pagzigātān

1A gafu ta netuluk ni Hesus ya bari na enta pagzigātān a mappya hapa, kahkahulunku, ta itug muy ya kuman na nonot naen. Te ya timuluk ta pagzigātān na barina ta kuman ni Hesusen a awenan san-gaw nonotan ya dulay, 2 petta maski ammabayag para la ya katolay muy a awemuyla tarabakun ya kuman na ikayat na barimuy ta idi, te intu la tarabakun muy yaikayat na Namaratu ewan.

3 Pake nabayag kam garay ta idi nganamadday ta dulay ta kuman na awan ki-den mangurug, te intu la tinarabaku muy

ya magalikkad ta awan ta kapkappyan,ikid na magatattug, ikid na kanayun mag-ilellaw, ikid na magdugal, ikid na mefulotta pagayayatan, ikid na makipagdayaw takompormi na sinang dyos nga bakkan taNamaratu. 4 Ammi gafu ta newasa muyya kumanen a pagpaka-lat na kanan nakahulun muy kiden ta idi gafu ta awemuyna makihulun tekid nga ange magtaburta katapangan na bari da, a padpadulayanda kanan hapa. 5 Ammi maayagan kidhala sangaw ta atubangnaNamaratu ewan,te pagpagan na kid ta liwat da, te dananegakkad na ta imbestigaran na ya ngamintolay, kompormi am matolay kid para laono am dana nasi kid. 6A yen ya gafu na tanepadangag ya pangikerutan na Namaratuta nagpasi kiden ta katolay da en pettamaski am masi kid ta kuman na gagangayna tolay, a mabalin ta matolay kid hala ngamegitta ta Namaratu ewan.

7 A ta ayanin a tanagay na ya pagad-detan na arawin yan, a mappya mantu taappiyan muy ya nonot muy, a gammanmuy ya bari muy, petta makimallak kam.8 A pake ipasikkal muy hapa ya pagkaid-idduk muy, te am iddukan tam ya ikattolaytam a fuhidan tam ya liwat da tekitammaski am addu. 9 A matalak kam la minanga magkapadpadulot ta bali muy, 10 temaski am anu ya neatad na Namaratu tatagtakday tekitam nga makauffun hapa takabagis tam kiden a mappya ta yen hapaya iuffun tam tekid, petta mappya kitamna magtaron ta magdaduma na peuffun naNamaratu tekitam. 11 Am itta ya mangit-uldu a mappya ta uhohugan na ya megittata uhohug na Namaratu. A am itta yamanguffun ta kadwan a mappya ta ikata-lak na ya pangpasikan na Namaratu tentu,pettam kumanen a Namaratu hapa sangawya madayawan gafu ta ngamin tarabakunmuy ta pangurug muy te Hesus Kristu. Tegagangay ta intu ya madayawan ikid namagturay addet ta addet. Onay!

12 Dana itug muy hapa ta nonot muy,kahkahulun, ta itta hala sangaw yamadammat na pagzigātān muy. A awemuymina pahig ta dana melillik kam mina,te gagangay ta itta ya mangankanna tapangurug tam. 13 Mapmappya hud la tamatalak kam la, māsi mekabat kam hapa ta

1 Pedru 4:14 375 1 Pedru 5:11kuman na zigat ni Afu Hesus, pettamefulothapa sangaw ya talak muy ta pagtoli natekitam, te yen sangaw ya pakepaita nangamin kalalaki na ikid na pakapangwa nata ngamin tolay.

14 A am padpadulayan na kam na awankiden mangurug gafu ta pangurug muyte Hesus a matalak kam mina, te yen yapakaitan ta pasinapān na kam na KahalwanaNamaratunga seppakapangwa. 15Ammiawan mina tekamuy ta mamapasi ikid namagtakaw ikid na kompormi namamaddayta dulay, petta bakkan ta yen kid ya gafuna pangikatupag da tekamuy. 16 Ammi ampagzigātan da kam gafu ta pangurug muyte Hesus a awemuy ikamat, te mas baliibosag muy tekid ya pangdayaw muy taNamaratu gafu ta mesipat kam ta ngaganni Hesus. 17 Te nonotan muy, kahkahulun,ta namegafun ya araw na pangpa-gang naNamaratu ta itta kiden ta bali na, a ampapa-gang na apolu ya tolay na kiden nganagliwat a anu sangaw ya pagbalinan naawan kiden mangurug ta uhohug na. 18 Takuman na takday uhohug ta lebru na Na-maratu a“Gafu ta mazigat mekerutan ya mappya

kiden na tolay a pake kakallak san-gaw ya dulay kiden tolay nga awanmangnonot ta Namaratu,” kunna.

19 A am uray mantu na Namaratu tamazigatan ya kadwan kiden tekamuy taayanin a mappya ta idulot da la ya map-pya na tarabaku, a ipataron da ya kahalwada ta Namaratu ewan, te awena ilogot yamangikatalak tentu.

5Ya Metabarang Ta Manaron

1 A ikamuy hapa nga kalalaklakayan taiglesya a itta hapa ya ibar ku tekamuy,te kagitta dak hapa laklakay, a iyak hapaya takday nakaita ta pangpapasi da te AfuHesus, a kahulun dak hapa sangaw ngamesipat ta kalalaki na en am magtoli teki-tam. 2 A ya ibar ku tekamuy, a taronanmuy ya mangurug kiden ta agyan muy, tekwa na kid na Namaratu ewan. A awemuymina madamdam magtaron gafu ta zigatna pagtaron muy, te matalak kam minagafu ta Namaratu ya manguffun tekamuy.

A awan mina ta magtaron gafu ta kara-gatan na ya tandan, te malogon la minamagtaron gafu ta talak na. 3 A awemuyhapa igitta ya taronan muy kidina ta ku-man na daddoban muy kid, te mapmappyahud la ta maski am anu ya ituldum tekid amapolu kam hapa, petta parigan da kam.4 A am magtoli sangaw ya kadakalan namanaron tekitam a atadan na kam hapasangaw ta sagolyatmuynga ispot nga awanmagdan.

5 A ikamuy hapa nga medyo aassang akurugan muy ya ibar na laklakay kidina, tetaronan da kamhapa. A samaggagitta kamhapa nga mangipaita ta alinnak na nonotta gintata-dayan tekamuy, te ya uhohug taBibliya a“Uffunan na Namaratu ya umalinnak,

ammi ikatupag na ya magparayag,”kunna.

6 A am angarigan mantu ta kuman namadammat ya kamat na Namaratu teka-muy a umalinnak kam la, te itta la sangawya pangpata-nang na tekamuy. 7 A maskiam anu ya kapopoyungan muy a ibar muyla ngamin tentu te intu ya makkamu teka-muy.

8 A mappya hapa ta imugudan muy, taloam dukmaran na kam sangaw ni Satanas,te intu hapa ya katapil tam ngamakakalka-lasig ta kuman na maguyung na atu, teapagan na ya dukmaran na. 9 Mappyamantu ta pake itug muy ya pangurug muyte Hesus, petta masikan kam nga mang-atubang te Satanas. A awemuy pahig taikamuy la ya pagzigātan na, te maski yakagitta muy kiden mangurug ta ngaminpaglelehutin a mazigatan kid hapa ta ku-man na pagzigātān muy. 10 Ammi amattaman muy la ya zigat muy abat ta sangmaba-bayag a paglampawan na kam naNamaratu ewan. Intu hala ya Dyos muynga mangatad ta ngamin kappyanan. Ayen ta inalap na kam petta mesipat kamhapa ta kalalaki na en nga magnayun gafuta itta kam te Afu Hesus. A patuyagan nahapa ya pangurugmuy, petta masikan kammang-atubang ta ngamin kiden mangsalintekamuy, 11Mappya te magnayun la tentuya ngamin kalalaki.

Ya Mapozan Na Uhohug Na

1 Pedru 5:12 376 1 Pedru 5:1412 A nesurat kun ya apisi in surat teka-

muy, te ye-yan ya itabarang ku ikid naipasikkal ku tekamuy, petta amu muy yapanguffun na Namaratu nga kakurugan. Amappya ta pake itug muy ta nonot muy,petta ikatalak muy.

I Silas hapa ya mangitulud ta surat kintekamuy, te intu hala ya kabagis ku ngaawan mangilogot. 13 A makikumusta hapatekamuy ya mangurug kiden ta isin ngakagitta na ili na Babilonya, te kahulunmuy kid hapa nga pinili na Namaratu. Amakikumusta hapa ya anak kin Markus.

14 A am kada maggagimung kam amagkaalimano kam ta talak muy. Nama-ratu ya makkamu tekamuy ngamin nganedagga te Hesus Kristu. Yen la ya addetna mabidak tekamuy.

2 Pedru 1:1-2 377 2 Pedru 1:16

Ya Mekaduwa En Surat NiPedruYa Gafu Na Suratin Yan

Yamekaduwa in surat ni Pedru a nesuratna ta mangurug kiden ta lugar na Asyaen Assang, te nadamag na ta tabtaban-gan na kid na mangituldu kiden ta awankustu. A yen ta nagsurat tekid, pettaamu da ya kustu ikid na awan kustu,petta awena mina maperdi na pangurugda. Pake nepasikkal na tekid ta itta sangawya mangidadula ta pangurug da, te yagaidadula da hapa sangaw ya pagtoli ni AfuHesus. A yen kān ta magpalan kid mina,petta aweda maayayyaw nga mangurug tatakwan.

1-2 Tekamuy ngamin nga mangurug teHesus Kristu,

Ampade dumakal ya kallak na Namaratutekamuy, petta itta la itta ya ngamin map-pya tekamuy gafu ta pakkamu muy tentuikid ni Afu Hesus. A gafu ta matunungya Dyos tamewan Hesus nga mangikerutantekitam a awan ta idaduma na tekitam, tenegitta na kam hapa tekami nga mesipatta kallak na en, petta parefu kitam ngamangurug tentu.

A ya nagsurat tekamuy a iyak, SimonPedru, nga daddoban ni Hesus Kristu, ikidna takday turin na nga mangipadangag tauhohug na en.

Ya Panguffun Na Pakapangwa Na Nama-ratu

3Agafu ta pakapangwanaNamaratu ngaitta te Hesus ikid na pakkamu tam tentua neatad na tekitam ya ngamin masapultam petta makkwa tam ya megitta ta Na-maratu ta katolay tamin para la, te yen yanepangalapniHesus tekitampettamesipatkitam hapa ta ngamin kalalaki na. 4A gafuta pangalap na en tekitam a itta hapa yanekari na nga pake dakal ikid na mappya,a am yen kid ya kurugan muy a mesipatkam hapa ta kuman na nonot na Namaratuewan, petta malillikanmuy ya dulayen ngakaragatan na awan kiden mangurug.

5 A yen ta pake ipasikkal muy minaya pangurug muy ta mappya natarabaku.

A am ikakinan muy ya mappya natarabaku a nonotanmuy hapa am anuya mekustu.

6Aammanonotmuyyamekustu a ituldumuy hapa ya bari muy.

A am ituldu muy ya bari muy a maatta-man muy hapa ya mazigat.

A am maattaman muy ya mazigat a idu-lot muy hapa ya megitta ta Namaratuewan.

7 A am idulot muy ya megitta ta Nama-ratu a iddukan muy hapa ya kabagismuy kiden nga mangurug.

A am itta ya pangidduk muy ta kabagismuy kiden a daggan muy para ta ku-man na pangidduk na Namaratu pettaawan ta idaduma muy.

8 Am yen kid na kappyanan ya itug muy tanonot muy ikid na kanayun idulot muy tamappya a yen yamangipasikkal ta awemuymakupat ta pakkamu muy ta Dafu tame-wan Hesus Kristu. 9 Ammi am mangurugkān ya tolay ta awena ipaita ye-yen kidna kappyanan a negitta hapa ta kuman nadaram, te kuman na intu la maita na yapake abikan tentu, a naliwatan nan ya gafuna nekabaggaw na ta liwat na kiden.

10A yen ya gafu na, kahkahulun, ta pakeikakinanmuymina ye-yen kid na tarabaku,petta awemuy sangaw melogot, te yen kidya mangipasikkal ta nepangpili ikid nanepangalap na Namaratu tekamuy. 11 Team idulot muy la ya kumanin a pagdulotanna kamhapa sangaw sedayaw tamagnayunna iturayan na Dafu tamewan Hesus ngamangikerutan tekitam.

12-13 A maski am dana amu muy ya ku-man na nabidakin tekamuy ikid na netugmuy ya kakurugan nga netuldu tekamuya mappya hala ta kanayun itotolik ibidatekamuy ta katolay kin para la, 14 te amukta tanagay na ya pagtugut ku tekamuy takuman na nebar ni Afu Hesus teyak taidi. 15 A yen ta nesurat ku yan, a isirakkun hapa tekamuy, pettam kumanen amawanak sangaw a itta hala ya pangnonotanmuy ta nabidak tekamuy.

Ya Mangipasikkal Ta Pagtoli Ni Hesus16 A ya kuman na nepadangag mi en

tekamuy ta idi a magtoli hala sangaw sini Afu Hesus nga seppakapangwa ta kumanna gagangay na ari. Ammi bakkan ta intu

2 Pedru 1:17-18 378 2 Pedru 2:11binida mi tekamuy ya kampon la na bidanga pinaratu na masistema na tolay, teikami hapa la ya pake nakaita ta dakar nakalalaki na en tentu en pa nanguli ta utunna bagetayen. 17-18 Te naghahulun kami tabagetayen, a pinagdakar na Namaratu yabari na en ta kuman na bilag, a dinayawanna hapa, te nadangag mi ya ngahal naNamaratu ewan nga nagafu ta langit;“Ye-yan ya Anak ku nga matakit ta nonot

ku, te pake matalakanak tentu,”kunna tekami.

19 A itta hapa ya pake mangipasikkalpara ta pagtoli na sangaw tekitam, te yalavun na aglavun kiden na Namaratu nganesurat da ta palungu na araw a yen kidya nangiunnan ta itta sangaw ya malalakina ari nga magafu ta Namaratu ewan. Aya uhohug da en mantu ya kuman nahilag muy nga magpadakar ta sugiram,petta yen ya pake kurugan muy addet tamagkarawan. Te am ittan sangaw ya arawna ange na a intu hapa la ya mangpadakarta nonot muy. 20 A mappya hapa ta dananonotan muy ya nagafun na linavun naaglavun kiden ta idi, te bakkan haman tanonot da hapa la ya nagafun na linavunda, 21 te aweda haman naguray nanglavun,am awa pinaglavun na kid na Kahalwana Namaratu, petta intu neuhohug da yanepeuhohug na Namaratu tekid.

2Ya Mangituldu Kiden Ta Tulad

1 Ammi maski kunna ten itta hapa yasinang aglavun ta idi nga naglavun ta tulad.A kumanen hapa ta ayanin, te magurayhapa sangaw ya kadwan kiden tekamuynga mangituldu ta tulad, te isaned da hapasangaw ya takwan na bida ta tolay kidina, ayen sangaw ya mangperdi ta pangurug da,te yaga ilemad da sangaw ya Dafu tamewanHesus ta intu ya nangsaka tekid, a yenta alistu sangaw ya pangpa-gang na tekid.2Ammi intu dulay te addu hapa sangaw yadumagdag tekid, a paruban da ya ngaminmagdaduma na dulay. A medadula hapasangaw ya pangurug tam gafu ta kahu-lun tam kiden nga dumagdag tekid. 3 Agafu ta mainggum hapa ya sinang mangi-tuldu kiden a paruban da kam sangaw nga

ayayyawan ta tulad na bida, pettamagamidda ya iuffun muy tekid.

Ammi pahig da ta awena magdulotna pangpa-gang na Namaratu tekid, temasidug kan na. Ammi kuga makilavunkid, te aweda manonot ya iningwa na Na-maratu ta araw ni mina Nowe en. 4 Teawena haman tinaliban ya anghel kidennagliwat, awa pinatugut na kid ta agyanda en, a nefukuk na kid ta lugar na pakemasugiram addet ta araw na pake pangpa-gang na tekid.

5 A kumanen hapa ta napopolu kidentolay nga awan nagtalaw ta Namaratu taaraw ni mina Nowe en, te awena kidnekallak, awa pinaglayus na ya ngaminpaglelehut da, a sa nagkalimat kid fwerala teg mina Nowe en nga nangipadangagta katunungan, ikid na pitu kiden kahulunna. 6 Kumanen hapa ta tolay kiden ta ilina Sodom ikid na Gomora ta araw ni minaAbraham, te tinungradan na Namaratu yangamin ili da, a sa naapang kid, pettamkumanen a ikid kān sangaw ya pagnono-tan na tolay kiden nga awan magtalaw taNamaratu. 7-8Ammi dana nelillik na ig Lotnga panganakan ni Abrahamen, te mappyakān na tolay, a sigida matakit kān ya nonotna gafu ta naita na ikid na nadangag na takailiyan na kiden, te intu la tarabakun daya awan ta kapkappyan, te sa magatattugkid ta kagitta da kiden lalaki ikid na kagittada kiden babay.

9 A yen kid na bida ya mangipasikkalta pangpa-gang na Namaratu, te amuna ikerutan ya mamat kiden tentu tapagzigātān da, yaga amu na hapa pagzigā-tan ya magtarabaku kiden ta dulay addetta datang na araw na pake pangpa-gangna tekid. 10 A pake mepallat hapa san-gaw ya pangpa-gang na ta sinang mangit-uldu kiden, te mafulotan kidmagatattug tangamin karagatan na bari da nga dulay.

“Annun mi hud mangurug ta magtu-ray tekami,” kunda,

te pake ipaita da para ya parayag da ikidna turad da, te padpadulayan da ya sep-pakapangwa kiden, petta maita ta awan tatalaw da tekid. 11 Ammi maski am pakenaturturay para ya pakapangwa na anghelkiden na Namaratu a aweda haman pad-padulayan yamaski al-alinnak ammi tekid,am awa gamman da kid la ta uhohug na

2 Pedru 2:12 379 2 Pedru 3:7

Namaratu. 12 Ammi takwan ya nonot nasinang mangituldu kiden, te padulayan daya aweda maawatan. A kuman kid mantuna ayam kiden nga awan makanonot, teintu la tarabakun da ya gagangay na barida. A awan mantu ta serbi na pakeanakda en am bakkan la ta pasi da, te isipat nakid hala sangaw na Namaratu ta pangpa-gang na ta seppakapangwa kiden, 13 pettamaatadan kid hapa ta kuman na tarabakuda en dulay.

A yen kid hapa yamangpali-bag ta pang-dayawmuy, te ikayat da makigimung teka-muy, ammi tagasingatan da para la ya ma-galikkad ta dulay maski ta araw. 14 A gafuta aweda para la matappag ta pagliwatanda a intu la itan da ya kadallawān da. Agafu ta malalaki kid hapa manggamid tangamin ingguman da a sisteman da paraya makafuy mangurug. Pa-gangan na kidmalat na Namaratu, 15 te nagtalekudan daya dalan na katunungan, a netawag kid na.Intu parigan da i mina Balam nga anak niBosar, te ya iningwa ni Balamen a kinara-gatan na ya itandan na mamagliwat tentu,16 ammi ya kabayu na en nga nagtakayanna a yen ya nangballaw tentu ta pagliwatna en, te naguhohug ta kuman na tolay, aginamman na ya dafu na en ta pagguyungna en.

17 Awan mantu ta pagkappyanan na to-lay kidin yen, te kuman kid na huhun ngaawan ta danum na, a kuman na mepayadkid la ta kuman na kulam nga awan taudan na. A kakurugan ta yen kid yanangiparanan na Namaratu ta lugar napake masugiram, 18 te kuga maparayagya agbibidan da. A ipasikkal da hapa yagagangayendulay nganapenamanna tolaykiden, petta maayayyaw da ya bagu kidennagbabawi, petta masi-watan kid ha tanagtalekudan da en. Te ya ibar da tekid a

19 “Am kurugan muy ya ituldu mitekamuy a malu-fut sangaw ya galut namagturay kiden tekamuy,” kunda tekid.Ammi aweda garay marikna ta galutan

na kid hapa na dulay na nonot, te maskiam anu ya kapenaman na tolay a kegalutanna hapa. 20 Te am angarigan ta aweyanda ya dulayen nga napenaman da ta idigafu ta mangurug kid na te Afu Hesus anaubadan kid na. Ammi am tolin da ha

ya nagtalekudan da en a nasi-watan kidha, a pake dulay na ya kegalut da ammi taaweda en para la pangurug. 21Mapmappyamina para ta awan ta amu da, te gafu takinurug da ya uhohug na Namaratu nganepadangag tekid, kapye da ha sangawnagtalekudan, 22 a nagdulot hala tekid yakuman na bida na dadagkal kiden;

“Kinān na atu ya neadwa na en,a ya bahuyen nazigut a umange hanagtabur,” kunda.

3Ya Pagaddetan Na Arawin Yan

1 Ye-yan, kahkahulun, ya mekaduwa nasurat ku tekamuy, te hukalan ku ya nonotmuy, petta pake nonotan muy ta mappyaya dana netuldu tekamuy; kumanen hapata napolu en surat ku. 2 Ikayat ku taawemuy kaliwatan ya linavun na aglavunkiden na Namaratu ta idi, ikid na inuhohugni Afu Hesus nga nepadangag na turin nakiden tekamuy.

3 Ya pake mapopolu mina nga amu muya am tanagay na ya pagaddetan na arawinyan a itta sangaw ya ange tekamuy ngamangidadula ta kurugan muy, te yeyankid sangaw ya mafulotan magatattug tangamin karagatan na bari da nga dulay.4Ya ibar da sangaw a

“Agu ta nekari ni Hesus ya pagtoli nata isin, petta ulin na ya paglelehutin?”kunda sangaw.

“A had agyan na mantu? Te abatta nekamulu na lutakin yan awan kadpara la ta nauli ta kasasaad na tolay. Aitta para la ngamin ta kuman na idi taketta na gingginafu tam kiden,” kundasangaw.

5 Ammi pamakukun da la, te aweda ikayatnonotan ya nakkwa ta lutakin yan tapalungu araw. Te gafu ta inuhohug na Na-maratu ta idi a ittan ya langit ikid na lutak,ammi danum ya nagafun na lutakin, a san-gaw danum hapa ya nangtolay ta ngaminnagtuhu ta lutak. 6 Ammi danum ha yanangperdi ta lutakin kontodu tolay kidengafu ta dakal na layus ta ngamin paglele-hutin. 7 A gafu ta uhohug na Namaratu anabayag ya lutakin ikid na langitewan abatta ayanin, te ibaybayagna kid addet ta arawna panguknud na ta awan kiden nagtalaw

2 Pedru 3:8-9 380 2 Pedru 3:18tentu, te yen sangaw ya pangpa-gang natekid, te tungradan na sangaw ya ngaminlutakin kontodu langitewan.

8-9 A ta kuman na uray na kadwan apahig da ta italantan na Dafu tamewan yapagtoli na en nga nekari na, ammi awan,te ya kuman na mavit tekitam a mabayagta Namaratu, a ya kuman na mabayag teki-tam a mavit la tentu. Awena mantu taitalantan ya ange na, te attaman na la yakabayag na gafu tekamuy, te pa-nagan nabit ya awan para la magbabawi ta pagliwatda, te awena ikayat ta itta ya maperdi tamaski takday la tekid. 10 Ammi sangaw tadatang na araw na pangpa-gang na Dafutamewan a yen sangaw ya pagka-ma natolay kiden ta kuman na tulisan ta hiklam,te ka-ma la magsitang ya “Du du du dudu,” kumin ta pake masikan, te imawansangaw ya langitewan, a sa maapang yangamin kiden seppakapangwa nga dulayta langit kontodu lutakin ikid na ngaminkiden napadday ta lutak.

11A gafu ta sa imawan sangaw ya ngaminpaglelehutin a anu mantu ya mappya teki-tam petta awetam hapa sangaw melogot?Mappya, kahkahulun, ta sigida idulot tamya kuman na megitta ta Namaratu ewan,12 a ikakinan tam la ya patarabaku na teki-tam ta pangipa-na tam tentu, a yen sangawya pagalistu na ange tekitam. A maskiam sa maapang sangaw ya lutakin ikid nalangitewan ta afuy, 13 a itta hala ya ikatalaktam ta bagu na lutak ikid na bagu na langitnga nekari na tekitam, a yen sangaw yapagyanan na ngamin katunungan.

14 A gafu ta aindagan muy ya kumanna nekari na Namaratu tekitam, map-pya, kahkahulun, ta pake makikappya kamtentu, a appiyan muy ya agangwa muy,petta awan sangaw ta pangihuyan na teka-muy ta ange na. 15 A ikwenta muy yapagattam na Namaratu ta kuman na iatadna ta awan kiden para la mangurug, pettamekerutan kid mina. Kumanin hapa yanesurat na kabagis tamen Pablu tekamuyta kuman na netuldu na Namaratu tentu,16 te yen hapa ya bidan na ta ngamin kidensurat na. Ammi mazigat maawatan yakadwan kiden bida na. A gafu ta awedamaawatan na aging-aamu kiden na tolayikid na magbalabalittag ta nonot, a pagkil-luyan da ya bida na kiden, a kumanen

hapa ta kadwan kiden surat na Namaratu,ammi melogot kid hala sangaw te killu yapangurug da.

17 Mappya, kahkahulun ku, te danaamu muy na ya dumatang sangaw ta ku-manin kid na tolay, a yen ta palananmuy kid mina, petta awemuy hapa sangawmaayayyaw ta tuladda, talo amyen sangawya pakekulzatan muy. 18 Mapmappya hudla ta ikatalak muy ya kallak ni Afu Hesusnga mangikerutan tekitam, a padakalanmuy ya amu muy tentu. Ampade intu yamadaydayawan addet ta addet. Onay!

1 Hwan 1:1-4 381 1 Hwan 2:8

Ya Napolu En Surat Ni HwanYa Gafu Na Suratin Yan

Ya ngagan na nagsurat ta isin a Hwan,a intu hala ya takday ituldu ni Hesus tapagyan na en para la ta lutakin. A tapaglaklakay ni Hwan a nesurat na ye-yanna surat, pettametuldu yamangurug kidenta kakurugan, te addu ya nangisaned tapagkilluyan, a nangitawag kid. Dumagdagmantu sin ya nesurat ni Hwan.

Ya Uhohugen Nga Nagbalin Ta Tolay1-4 Nagsuratak tekamuy, anak ku, gafu

ta “Uhohug na Namaratu” nga nagbalin tatolay, te nagpeta haman tekami, a naita miikid na nadangag mi, a pake binilbig mi tamappya, yaga nasamgad mi para ya barina en. Ammi ta awena para la nepagpetatekami a dana ittan. Maski ta kāwān parala na nekahukal na paglelehutin a danaittan te Dama na ewan Namaratu. Ammitentu nagpeta tekami a pinasikkal mi tamappya am anu ya katolay na, a amu minta intu hala ya Uhohug na Namaratu ngamangatad ta magnayun na angat.

A yen ta nagsuratak tekamuy petta amumuy hapa ya naita mi ikid na nadangagmi, pettam kumanen a mesipat kam hapatekami ta pakikahulun mi ta Namaratuewan ikid na Anak na en Hesus Kristu, teammesipat kam hapa a pake kustu ya talakmi.

Ya Gagangay Na Namaratu5A ya nadangag mi en te Hesus, a yen ya

ipadangag ku tekamuy, te ya gagangay kanna Namaratu ewan a pake madakar kan,te awan kan pulus ta pagsugiram na. 6 Aam ibar tam ta makikahulun kitam tentuta magtugtugut kitam para la ta sugiram anagtulad kitam mantu, te awetam hamantarabakun ya megitta ta inuhohug tam.7Ammi am intu angen tam ya dakaren ngadakar na Namaratu ewan a samakikahulunkitam, a ya daga na anak na en Hesusya mangbaggaw ta ngamin kadulay tam.8Am pahig tam ta awan ta dulay tekitam akuman na pagladdudān tam mantu ya baritam, te awetam haman amu ya kakurugan.9 Ammi am ibosag tam hala ya liwat tamkiden ta Namaratu, a mekatalak hapa nga

mangpakoma tekitam, amatunung hapa tapangpakoma na tekitam, te baggawan napara ya ngamin kadulay tam. 10 Ammi amilemad tam ta awan ta nagliwatan tam, aikwenta tammantu yaNamaratu tamagtu-lad, te awetam haman kurugan ya uhohugna en tekitam.

2Ya Panguffun Ni Hesus

1 Yen ta nagsuratak tekamuy, ānāk ku,petta awemuy mina magliwat, ammi amitta tekitam ya magliwat a itta hala i Hes-usen nga mangisagapil ta bari na en teki-tam ta atubang na Dama na ewan Nama-ratu, petta pakoman na kitam. A map-pya hapa, te awan pulus ta pagkilluyanni Hesus, 2 a intu ya nangikaru ta liwattam kiden, kontodu liwat na ngamin kidentolay ta paglelehutin.

3 A am kurugan tam ya ngaminpatarabaku na tekitam a yen ya pakkamutam ta kofun na kitam na Namaratu.4Ammi am itta ya mangibar ta “Magkofunkami na Namaratu,” kunna, ta awenakurugan ya patarabakunaNamaratu tentu,a magtulad haman, te intu la uhohugan naya awan kustu. 5 Ammi am itug tam la yauhohug na Namaratu a pake netug tananhapa ya pangidduk na Namaratu tekitam,a yen ya pakkamu tam ta itta kitam tentu.6 A am itta ya mangibar ta “Itta yak na taNamaratu,” kunna, a mappya mantu tatarabakun na ya kuman na tinarabaku niHesusen.

Ya Bagu Na Bilin7 Amu muy, kahkahulun, ya bilin ni

Hesus nga nesirak na tekitam, te“Magkaid-idduk kam la ta kuman na

pangidduk ku tekamuy,” kunna.A awan mantu ta takwan na isurat kutekamuy am bakkan hala ta dana en bilinni Hesus nga nadangag muy ta gafu nanepangurug muy. 8 Ammi ibar ku ta ku-man na bagu ya bilin na en, te kuman naayanen la ya pakkamu tam ta ikayat nauhohugan na pangidduk na en tekitam, aayanin la hapa ya pakaparig tam ta kumanna pangidduk na en tekitam, te imawanna ya sugiram na nonot tam a madakarankitanan ta kakurugan na dakar.

1 Hwan 2:9-11 382 1 Hwan 2:299-11 Ammi am “Madakar hala ya nonot

ku,” itta ya kumin, ta ikatupag na parala ya sakā tolay na a kurug ta masugirampara la ya nonot na, te dādagdagan nasugiramen, a awena amuya dadayumanna,te kuman na pinagdaram na sugiram naen. Ammi ya mangidduk ta sakā tolay naa yen ya magyan ta dakar, a awena sangawmetumpap magliwat.

12-14 A ta ayanin a nagsuratak tekamuyngamin mangurug, te pinakoman na kamna Namaratu ta liwat muy kiden gafu teHesus, a amu muy ya Namaratu nga ik-wenta muy ta Dama muy. A nagsuratakhapa tekamuy nga kalalaklakayan, te amumuy hapa ya Anak na Namaratu nga danaitta addet ta pake gafgafu na ngamin.A nagsuratak hapa tekamuy bābbāgu, temasikan kam, a inabakmuy ya Satanas ngamamagliwat mina tekamuy, gafu ta netugmuy ya uhohug na Namaratu ta nonotmuy.

15 A ya ibar ku para tekamuy a awemuyla pakolangan ya gagangayen ta paglele-hutin yan, ikid na awemuy la pakolanganya kuman na pakolangan na tolay kidenngamapenam ta paglelehutin, temaski aminya ya mangpakolang ta isin kid a awenanetug ya pangidduk na Dama na ewan.16 Te ya pangpakolang na tolay kiden tangamin kiden karagatan da, ikid na pang-pakolang da ta ngamin kidenmaita da, ikidna pagparayag da ta kalalaki da a bakkanta yen kid ya patarabaku na Namaratu,te nagafu kid hala ta nonot na tolay, ayen kid ya tarabakun na mapenam kidenta paglelehutin yan. 17 Ammi imawanhala sangaw ya paglelehutin yan kontodungamin kiden pakolangan na tolay kiden.Intu la magnayun ya mangidulot ta ikayatna Namaratu ewan.

Ya Pumasil Te Hesus18 Nadamag muy, kahkahulun, ta itta

sangaw ya masikan nga pumasil te Hesusam tanagay na ya pagaddetan na arawinyan. Ammi maski ta ayanin a addunya mangipopolu pumasil tentu, a yen yapakkamu tam ta tanagay na ya pagaddetanna arawin yan, te ikayat da ulin ya pangu-rugmuy teHesus. 19 Ikid paenyanakikahu-lun tekitam ta idi, ammi nakigungay kidna. A yen ta aweda nagdanang tekitam

te aweda negitta tekitam. Te am kagittatam kid mina a nagyan kid mina tekitam,ammi gafu ta nakigungay kid na a yenya pakkamu tam ta awetam kid kahulun.20 Ammi mappya tekamuy, kahkahulun, teitta hala ya Kahalwa na Namaratu teka-muy, a pinasinapan na kam petta amumuyya ngamin kakurugan.

21A bakkan mantu ta yen ya nepagsuratku tekamuy gafu ta awemuy amu ya kaku-rugan, te amu muy haman. Ammi nag-suratak hala tekamuy, petta idulot muy laya amumuy, te amumuy ta awan ta pagkil-luyan na kinurug tamen, te kakurugan langamin. 22 Inya hud ya mangisaned tatulad am bakkan ta awan kiden mangurugta kadyos ni Hesusen, te“Bakkan te Hesusen ya Mangikerutan am

awa pa nagyan bit ta bari na en,”kunda.

A yen kid mantu ya pumasil te Hesus, teazo aweyan da ya Namaratu ikid na Anakna en. 23 Ammi ya awan mangurug teHesus a adayu hapa ta Dama na ewanNamaratu, ammi ya mangurugen te Hesusa yen hapa ya pagyanan na Namaratu.24Mappyamantu, kahkahulun, ta pake itugmuy ya nadangag muy ta gafu na nepan-gurug muy, te am itug muy yen ta nonotmuy a kahulunna kammantu naNamaratuewan ikid na Anak na en Hesus, 25 a atadanna kam sangaw ta magnayun na angat ngadana nebar na tekitam.

26 Nesurat kun ya kumanin na uhohugtekamuygafu ta kadwankidenngaumangemangayayyaw tekamuy. 27 Ammi mappyate itta hala ya Kahalwa na Namaratu ngamakisagapil tekamuy, a maski am awan tatolay ngamangituldu tekamuy, te intu halaya mangituldu tekamuy ta ngamin, a awanta pagkilluyan na ituldu na, te kakuruganhaman ngamin. A mappya mantu ta idulotmuy la ya pangikatalakmuy te Hesus ta ku-man na netuldu na Kahalwa na Namaratutekamuy, 28 pettam kumanen am magpetaha sangaw i Hesus tekitam a awemuy san-gaw mapalan tentu am awa matalak kamtentu. 29 Amu muy ta matunung la yangamin gagangay ni Hesus, te Anak hamanna Namaratu ewan. A am matunung hapaya gagangay tam a yen yamangipasikkal taānāk kitam hapa na Namaratu ewan.

1 Hwan 3:1 383 1 Hwan 3:213

Ya Anak Kiden Na Namaratu1 Itan muy, kahkahulun, awa pake dakal

ya pangidduk na Namaratu tekitam, te ibarna haman ta ānāk na kitam, a kustu hapaya ibar na te kakurugan haman. Ammiya awan kiden mangurug a aweda malasinta ānāk kitam na Namaratu gafu ta awedagaray malasin ya Dama tam. 2 Maski taayanin, kahkahulun, a ānāk kitanan naNamaratu ewan, a awena para la maitaam anu sangaw ya pagbalinan tam. Ammisangaw am maita tanan ya panguli na baritamkiden a yenyapakkamu tam tamegittakitanan hala ta Namaratu ewan, te intuhapa la sangawya pakemaita tam. 3Gafu taitta ya ikatalak tam ta kumanin, a gagangayta a azin tam la azin ya ngamin dulaytekitam petta mappya kitam la ta kumanna kappya ni Hesusen.

4 A ya awan magimmang magliwat amakaliwat mantu ta lintig kiden na Nama-ratu, te intu liwat na tolay ya awena enpangurug ta lintig na kiden. 5Amu muy taawena pulus nagliwat ni Hesus, te umangehaman ta isin petta ikaru na ya liwat tamkiden. 6Aamkurug ta itta kitam la teHesusa awetanan mantu magliwat. Ammi yaawannagimmangmagliwat a awenamantuamu i Hesus, a awena para la amu ya gafuna neange na en ta lutakin.

7Awemuymantu paayayyaw, ānāk ku, teawan ta matunung ta kuman na katunungni Hesus am bakkan la ta pumarigen tentunga mangidulot ta mappya. 8 Ya mag-gakkad para la magliwat a kahulun mantuni Satanas, te kanayun nagliwat hamanya Satanasen maski abat ta gafu na en.Ammi yen ta nagpeta ya Anak naNamaratutekitam tolay, petta perdin na ya tarabakuni Satanas ta tolay kiden. 9 A am maulimeanak ya tolay petta magbalin ta anakna Namaratu a aweyan na mantu ya magli-wat, te itta haman ya nemula na Namaratutentu nga mangpasikan tentu. A awenamabalin ta magliwat, te putut haman naNamaratu ewan. 10Malasin tam mantu aminya ya ānāk na Namaratu ikid na ānāk niSatanas, te ya tarabaku da ya pangilasinantam tekid. Te ya awan mangidulot tamappya ikid na awan mangidduk ta sakā

tolay na kiden a bakkan mantu ta anak naNamaratu am awa anak na Satanas.

Ya Gagangay Na Awan Mangidduk11 Mappya, kahkahulun, ta magkaid-

idduk kitam, te yen haman ya kanayunnepadangag ni Hesus ikid na ikami addetta palungu. 12 Te awetam mina parigani mina Kainen nga dumagdag te Satanas,te pinapasi na haman ya wagi na en Abel.Ammi anu kawaganna ta pinapasi na? A onte nekatalak na Namaratu ya negawat nawagi na en Abel, ammi tentu a nagtaleku-dan na Namaratu ya negawat na en teawena kustu. 13 A awemuy mantu zigatan,kahkahulun, am ikatupag na kam hapa naawan kiden mangurug, te naggagitta kidhaman ni mina Kainen. 14 Ammi ikitammangurug a iddukan tam ya sakā tolaytam, a yen ya pakkamu tam ta nagtaleku-dan tanan ya pasi tam ikid na simarokkitanan ta pagtolayan tam. Ammi ya awanmangidduk a ittan para la ta agyan na pasi.15 Te maski am inya ya mangikatupag taikattolay na amekwenta hala tamamapasi,a yen ya pakkamu tam ta awena mesipatnamangikatupag tamagnayunna angat, temegitta haman ta mamapasi.

16 Ya pangidduk ni Hesus tekitam yapakkamu tam ta gagangay na mangid-duk, te nesagapil na ya angat na tekitampetta matolay kitam. A am kakuruganta mangidduk kitam a isagapil tam hapaya angat tam ta kabagis tam kiden, pettamatolay kid hapa. 17 A am itta teko mantuta maitam ta awan ta kahulum mangurug,am pulus na la ta awem nonotan, a hadkukunna mantu magbalin na pangiddukna Namaratu teko, te gagangay haman tamangidduk. 18Mappya mantu, ānāk ku, tabakkan mina ta kamkampon la ya pangid-duk tam am awa kakurugan mina, pettamkumanen a megitta hala ya tarabakun tamta inuhohug tam. 19 Te am kunna ten yapangidduk tam a yen ya pakkamu tam tamatunung kitam, a matalak la sangaw yanonot tam ta pakimallak tam ta Namaratuewan. 20 A maski am paliwatan na kitamna nonot tam a dakdakal haman ya amu naNamaratu tekitam, a intu hala sangaw yamakkamu tekitam.

21A am awena kitam paliwatan na nonottam a mappya, petta matalak kitam la ta

1 Hwan 3:22 384 1 Hwan 4:17pakimallak tam tentu. 22Amaski amanuyaadangan tam tentu a iatad na hala sangaw,gafu ta kurugan tam ya ngamin patarabakuna tekitam, ikid na tarabakun tamyamaka-mamallak tentu. 23A ya ikayat na mantu tatarabakun tam a mangurug kitam ta Anakna en Hesus Kristu ikid na magkaid-iddukkitam, te yen ya nebilin na tekitam. 24 Yangamin kiden mangurug ta bilin na kidentekitam a yen kid mantu ya makikahuluntentu, a makikahulun hapa ya Namaratutekid. A amu tam ta makikahulun ya Na-maratu tekitam gafu ta Kahalwa na en ngamagyan tekitam.

4Ya Mangituldu Ta Tulad

1Mappya, kahkahulun, ta awemuy hamakurugan ya ngamin kiden angemangituldutekamuy, maski am Kahalwa kan na Na-maratu ya magpauhohug tekid, te mappyata pake pasikkalan muy bit am kurug taNamaratu ya nangidob tekid ono awan,te addun ya sumaned ta paglelehutin ngasinang paguhohugan na Namaratu. 2 Pakedangagan muy bit am anu ya ibosag dagafu te Hesus, te yen sangaw ya pangi-lasinan muy ta magpauhohug tekid, team Hesus kān ya Mangikerutan ikid nakagitta na Namaratu nga negitta ta tolay,a yen ya pakkamu muy ta Namaratu yamagpauhohug tekid. 3 Ammi am bakkanta kunna ten ya ibosag da gafu Hesus ayen kid hala ya paguhohugan na katapil niHesus nga pumasil mina tentu. Nadangagmuy haman ta itta sangaw ya masikan napumasil te Hesus, ammi dana ittan hamanya paguhohugan na kiden. 4 Ammi map-pya, ānāk ku, te ānāk kanan na Namaratuewan, a naabak muy ya mangituldu kidenta tulad, te masmasikan ya Kahalwa na ennga manguffun tekamuy ammi ta manguf-funen ta awan kiden mangurug.

5 Ya awan kiden mangurug te Hesus ayen ya mangdangag ta mangituldu kidenta tulad, te sa ikid hala, a intu la ituldu daya megitta ta nonot na awan mangurug.6 Ammi ikitam nga mangurug te Hesus yaānāk na Namaratu ewan, a dangagan nakitam hapa na ngamin kiden makkamu taNamaratu. Ammi ya awan kiden makkamuta Namaratu a aweda ikayat mangdangag

tekitam. Yen mantu ya pakkamu tam tanapasinapan kiden ta kakurugan ikid nanapasinapan kiden ta tulad.

Ya Pangidduk Na Namaratu7 Ya pake itabarang ku tekamuy,

kahkahulun ku, a mappya ta sa magkaid-idduk kitam, te Namaratu ya mamepegafuta pangidduk. A ya ngamin kiden pinag-balin na ta anak na a yen kid ya gagangaymangidduk ikid na makkamu tentu. 8 Yaawanen mangidduk a awena mantu amuya Namaratu, te maidduk haman. 9 Apake nepasikkal na hapa ya pangidduk natekitam, te dinob na ya mementu en anakna ta agyan tamin lutak, pettamkumanen amatolay kitam hapa gafu tentu. 10A maskiam iddukan tam ya Namaratu a bakkan tayen ya gafu na pangikerutan na tekitamam awa pangidduk na en tekitam, te dinobna haman ya Anak na en, petta ikaru naya liwat tam kiden. 11 A gafu ta meribuya pangidduk na Namaratu tekitam, ānākku, a ittan mantu ya gatut tam ta mappyatentu, a yen ta magkaid-idduk kitammina. 12 Awan para la ta tolay nga nakaitata Namaratu, ammi am magkaid-iddukkitam a itta hala ya Namaratu tekitam, amagbalin hapa ya pangidduk na gafu tapagkaid-idduk tam. 13 A maski awetammaita a amu tam ta magkakahulun kitamna Namaratu gafu ta Kahalwa na en ngamagyan tekitam.

14 Ta nepangidob na Namaratu ta Anakna en ta paglelehutin a ikami ikid na sakāturin ku kiden ya nakaita tentu, a intu halaya ipadangag mi ta ngamin tolay, te intuhala tatakday ya makkamu mangikerutantekitam. 15Amaski am inyamantu yaman-gibosag ta Anak na Namaratu i Hesusen ayen mantu ya makikahulun ta Namaratu,a makikahulun hapa ya Namaratu tentu.16 A ikitam mantu nga mangurug te Hesusya makkamu ta pangidduk na Namaratu,te kinurug tam ya pangidduk na en nganepaita na tekitam gafu ta Anak na en.

Namaratu hapa la ya mamepegafuta mangidduk. A am inya mantu yamangidduk ta ikattolay na kiden a yen yamakikahulun ta Namaratu, a Namaratuhapa ya makikahulun tentu. 17 A gafu tamakikahulun kitam ta Namaratu ewan anagbalin na hapa ya pangidduk na tekitam,

1 Hwan 4:18 385 1 Hwan 5:17

pettam kumanen a awetam sangawmagtalaw ta araw na pangimbestigar natekitam, te maski ta ketta tam para lata lutakin a kagitta na kitam ni Hesus tapakikahulun na ta Dama na en. 18 Amnagbalin na ya pangidduk na Namaratutekitam a awetam sangaw magtalaw tauray na tekitam, te ya pangidduk na en yamangazi ta talaw tam. Am itta yamagtalawa awena para la nagbalin na pangidduk naNamaratu tentu, te intu la nonotan na yapangpa-gang na Namaratu tentu.

19A gafu ta Namaratu ya napolu nangid-duk tekitam a gagangay mantu ta iddukantam hapa. 20 A am itta ya mangiddukkan ta Namaratu ta ikatupag na para laya ikattolay na a tulad mantu ya ibar na,te papa-nun na hud iddukan ya Namaratuewan nga awan mait-ita, am awena amuiddukan yamait-ita na? 21Te itta haman yabilin na Namaratu tekitam ta am iddukantam ya Namaratu a mappya ta isipat tamhapa ya kagitta tam tolay.

5Ya Mangabak Ta Dulay

1A ya ngamin kiden mangurug te Hesusta intu hala ya Mangikerutan nga dinob naNamaratu ewan a yen kid mantu ya pututna Namaratu. A am kakurugan ta iddukantam ya nagputut tekitam a gagangay taisipat tam hapa iddukan ya kadwan kidenputut na. 2 A amu tam sangaw am matu-nung ya pangidduk tam tekid am pake id-dukan tamhapa yaNamaratu, te ipaita tamtekid ya kuman na nebilin na Namaratutekitam. 3 Te awan ta takwan na pakaitanna pangidduk tam ta Namaratu am bakkanta pangurug tam ta bilin na kiden. Abakkan haman ta pagzigātān tam ya bilinna kiden, 4 te ānāk na kitam haman, a ittaya mabalinan tam nga mangabak ta dulayta paglelehutin, te ya pangurug tam yapangabak tam ta dulay. 5 Inya hud mantuya mangabak ta dulay ta paglelehutin ambakkan ta ikitam nga mangurug te Hesusnga Anak na Namaratu ewan.

Ya Mangipasikkal Te Hesus6 I Hesusen ya mepasikkal nga

Mangikerutan tekitam gafu ta danumikid na daga, te nesagapil na ya barina tekitam ta pagzigut na en ta danum,

a kumanen hapa ta nepagarut na dagana en. A bakkan mantu la ta pagzigutna en ya nangipasikkal tentu am awapasi na en hapa. 7 A ya Kahalwa naNamaratu ya takday para mangipasikkaltentu, te ipasikkal na ya kakurugan. 8Tallumantu ya mangipasikkal te Hesus, te yanepagzigut na en, ikid na nepasi na en,ikid na Kahalwa na Namaratu, a naggagittahala ya pangipasikkal da. 9 Am itta yaipasikkal na tolay a kurugan tam haman,a kontimas na ta am itta ya ipasikkal naNamaratu tekitam, te dakdakal haman yapangipasikkal na, a ya nepasikkal na teHesus a Anak na kan.

10 A ya awan mangurug ta pasikkal naNamaratu a pinagbalin namantu ya Nama-ratu ta nagtulad, te awena haman kinurugya nepasikkal na ta Anak na en. Ammi yamangurug ta pasikkal na en a itta hapa tanonot na en ya mangipasikkal ta kinurugna en. 11 A ya pasikkal na Namaratu teki-tam a iatad na kān ya magnayun angat,ammi mehulun kān ta Anak na en. 12 Aya nagpadulot mantu ta Anak na en a kwana hapa ya magnayun na angat. Ammi taawanen magpadulot tentu a awena mantumesipat ta angat na en.

Ya Kappyanan Na Pangurug Tam13Nesurat ku ye-yen kid na uhohug teka-

muy, ikamuy nga mangurug ta Anak naNamaratu ewan, petta amu muy ta ittanya angat muy nga magnayun. 14 A amitta ya pakimallak tam ta Namaratu ewana itta hapa ya ikatalak tam ta dangagan nakitam, ammi mappya ta intu adangan tamya megitta ta ikayat na en hapa tekitam.15 A am amu tam ta dangagan na kitam tapagadang tam tentu a amu tam hapa taiatad na ya inadang tam.

16 A am angarigan ta itta ya makaitata magliwat ya takday kabagis na a paki-mallak na mina, malaksid am liwat na yapagtalekud na te Hesus, petta magbabawimina, te pakoman na hapa na Namaratu,petta awena sangaw melogot. Ammi amangarigan ta intu liwat na ya pagtalekudna te Hesus a awan ta serbi na pakimallakmuy tentu, te awena haman mapakoma namagtalekud te Hesus.

17 Gagangay ta makaliwat ya ngamin ki-den mangwa ta dulay, ammi mabalin ta

1 Hwan 5:18 386 1 Hwan 5:21mapakoma kitam ta liwat tam petta awe-tam mina masi, ammi itta ya takday liwatnga awan mapakoma.

18 Amu tam haman ya putut kiden naNamaratu ta aweda magdulot magliwat, tegafu ta putut kid na Namaratu a taronan daya bari da petta awena kid masi-ged ni Sa-tanas. 19A amu tam hapa ta ikitammangu-rug ya kahulun na Namaratu, a ya kadwankiden tolay ya ibbalan ni Satanas. 20A amutam para ta itta tekitam ya Anak na Nama-ratu, a pinagnonot na kitam petta amu tamya kakurugan na Dyos. A itta kitanan takakurugan na Dyos, te itta kitanan ta Anakna en Hesus nga mangikerutan tekitam. Aawan ta takwan na Dyos nga makeatad tamagnayun na angat am bakkan tentu. 21Akappyanan na mantu, ānāk ku, ta lillikanmuy ya magmagannud kiden nga sinangdyos. Yen la ya addet na.

2 Hwan 1 387 2 Hwan 13

Ya Mekaduwa En Surat NiHwanYa Gafu Na Suratin Yan

Ye-yanna surat ya nesurat na laklakayenHwan ta takday na iglesya, a bidan na tamagkaid-idduk mina ya mangurug kiden,ammi aweda mina ipalubus ta mangitulduya awan mangurug ta Anak na Namaratu iHesus. Dumagdagmantu sin ya surat na in.

1 Ya nagsurat tekamuy, kahkahulun, aiyakin nga laklakay na pastor.

A nagsuratak tekamuy kontodu ānākmuy kidina nga iddukan ku ta kakuruganna idduk. Ammi bakkan la ta iyak yamangidduk tekamuy, am awa ngamin ki-den makkamu ta kakurugan nga nepadan-gag ni Hesus Kristu tekitam. 2 A gagangayta mangidduk kitam gafu ta itta tekitam yakakurugan nga netuldu ni Hesus, a yen yanetug tam petta itta la itta ta nonot tamaddet ta addet.

3 A am idulot tam la ya mangurug takakurugan, ikid na magkaid-idduk a yaDama tam Namaratu ikid na Anak na enHesus ya manguffun ikid na mangikallaktekitam, ikid na mangatad ta pagintak nanonot tam.

4 Pake matalakak gafu ta nadamag ku takadwan kiden tekamuy, te dagdagan da lakan ya kakurugan nga nebilin na Namaratutekitam. 5 A ta ayanin itta ya itabarangku tekamuy, ammi bakkan ta bagu na bilinya itabarang ku am awa dana en bilin nganadangag tam addet ta gafgafu na pan-gurug tam. Mappya mantu ta magkaid-idduk kitam, te yen haman ya nadangagtam addet ta idi. 6 Te am iddukan tam yakabagis tam kiden a ikayat na uhohuganta kurugan tanan mantu ya ngamin ki-den bilin na Namaratu, aglalo ta magkaid-idduk kitam, te yen haman ya nadangagtam addet ta palungu. 7 Te umaddungaray yamangisaned ta tulad da ta ngaminpaglelehutin, te aweda haman kurugan taHesus ya Mangikerutan ikid na kagittan naNamaratu nga negitta ta tolay. Ye-yen kidya mangitawag ta tolay, a pumasil kid teHesus.

8Mappyamantu ta magpalan kam, pettaawena sangaw makenga na ngamin ban-bannag mi ta pangituldu mi en tekamuy,ikid na maatadan kam hapa ta ngaminisagolyat na Namaratu tekamuy. 9 Yakakurugan nga kurugan tam a i Hesus yaMangikerutan nga kagitta na Namaratuewan, a negitta ta tolay. A am itta yaawan mangpadanang ta kurugan tamengafu ta maguray la dumagdag ta takwanna metuldu, a awan mantu ta kesipatan naNamaratu tentu. Ammi ya mangpadanangla ta kurugan tamen a yen mantu yapagyanan na Namaratu ikid na Anak naen. 10 A am angarigan mantu ta itta yadumatang tekamuy ngamangipadangag tatakwan na uhohug nga awan negitta takuruganmuyen a awemuymantu la pagdu-lotan ta bali muy, maski awemuy la baran,11 te am baran muy a mekabat kanan hapata dulay gafu ta tarabaku na.

12A addu para mina ya ibar ku tekamuy,ammi awek la isurat ta ayanin, te eyaksangaw tekamuy sina, a magbabida kitamsangaw magaatubang, petta kustu sangawya katalak tam.

13 Makikumusta hapa ya kagitta muykidin mangurug ta isin. A yen la ya addetna.

3 Hwan 1 388 3 Hwan 15

Ya Mekatallu En Surat NiHwanYa Gafu Na Suratin Yan

Ye-yanna surat ya nesurat na laklakayenHwan ta kofun na en Gayus, a dayawanna ya pangurug na ikid na panguffun nata kadwan kiden mangipadangag, ammitabarangan na hapa ta awenamina pariganya kuman na pagparayag ni Dyotrepes.

1Teko, Gayus,A ya nagsurat teko a iyakin nga laklakay

na pastor, te iddukan ta ka ta kakuruganna idduk. 2A pakimallak ta ka hapa, kofun,petta ittamina ya ngamin kasapulam, annamapmappya la mina ya barimina ta kumanna kappya na kahalwam. 3 Te matalakak tadatang na kahulun tam kiden nga nagafuteko, te binida da ya pangurug mu ta kaku-rugan nga nepadangag ni Hesus tekitam, teneitan da kān ta ihulhulum la ya pangurugmu. 4Awan ta kadakalan na katalak ku amawa ya pakadangag ku ta ānāk ku kiden taihulhulun da ya pangurug da.

5 Mappya hapa, kofun, ya panguffum takabagis tam kiden, aglalo ta awem kidenamamu ta idi, 6 te binida da hapa ya pangid-duk mu tekid ta iglesya in ta isin. A amangarigan ta magsibal kid ha teko a map-pya hapa am ikallak mu kid ha. A uffunamkid ta eyan da ta kuman na megitta tamagtarabaku ta uhohug na Namaratu, 7 temalagpat kid nga ange mangipadangag tangagan ni Afu Hesus, a aweda ikayat tapangalapan da ya awan kiden mangurugnga pangipadangagan da. 8 A mappyamantu ta ikitam mangurug ya manguffunta kumanin kid na tolay, petta mesipatkitam hapa ta pangisaned da ta uhohug naNamaratu.

9 Itta hapa ya nesurat ku ta iglesyata agyamina, ammi pumasil garay i Dy-otrepes teyak, a awenak dangdangagan, tepagbalinan na ya bari na ta pinakadakalmuy. 10 Ammi am angarigan ta eyak san-gaw tekamuy a palattogan ku sangaw yangamin tarabakun na ikid na pamadpadu-lay na teyak. Ammi awena para la matap-pag ta isina, te awena haman pagdulotan

ya kahulun tam kiden nga ange mangi-padangag, yaga ihangat na para ya mayatmagpadulot tekid, a dugiman da kid ngamakigimung. 11 Mappya mantu, Kofun, taawem parigan ya kumanin na tolay ngamangwa ta dulay, te intu la parigam yamappya. Te intu kahulun na Namaratu yamangwa ta mappya, ammi ya mangwa tadulay ya awan makkamu ta Namaratu.

12 I Dimitriyu ya pake dayawan nangamin tolay, te pake dagdagan na hapa yakakurugan nga kurugan tam. A maski iyakhapa ya mangipasikkal ta kappya na nonotna, a amum ta awek mina bidan am awekamu ta kustu.

13Addu para mina ya ibar ku teko, ammiawek kayat isurat ta ayanin, 14 ammi maskite magkaita kita ta mavit, a magbida kitasangaw magatubang.

15 A mappya na nonot mina ya itta teko,a makikumusta hapa ya kofun ku kidin taisin, a kumanen pakikumustam hapa yakofun ku kiden ta isina. Yen la ya addet na.

Hudas 1-2 389 Hudas 11

Ya Surat Ni HudasYa Gafu Na Suratin Yan

A ya nagsuraten ta suratin yan a kabagisni Santiago, a ikid duwa ya wagi ni Hesus,te takday la ya hina da, ammi takwan yadama da. Te ya dama na duwa kidin a Hosenga atawa ni Mariya, ammi bakkan ta tolayya dama ni Hesus, te natarun i Mariya taawena en para la nakidorug ta lalaki.

A ya nesurat ni Hudas ta isin a intu halaya kuman na binida ni Pedru ta mekaduwaen surat na, ammi napnapolu kan ya suratni Hudas ammi ta surat ni Pedru. Amappyata pake nonotan tam ya nesurat na, tekakurugan ta addu ya mangisaned ta tak-wan na uhohug nga magpabbag ta uhohugna Namaratu. A ta kuman na uhohug niHudas ta isin na surat a pake isarangit tamkan mina ya kakurugan nga nadangag tamgafu te Hesus, te addu garay ya itta ta pa-glelehutin nga mangitawag. A ya nesuratni Hudas a intu yan:

1-2 Tekamuy ngamin mangurug nga id-dukan na Namaratu ewan ikid na taronanna addet ta dumatang na sangaw i AfuHesusen.

Ampade padakalan na para ya allak naikid na idduk na tekamuy petta mappyakam la.

A ya nagsurat tekamuy a iyak, Hudas,nga daddoban ni Hesus Kristu ikid na wagini Santiago.

3 A teyaken nakanonot nga magsurattekamuy, kahkahulun, a dana uray ku tapake ipalawag ku mina ya pangikerutanna Namaratu tekitam. Ammi ya nariknakta ayanin a mappya ta isurat ku ya pang-paturad ku tekamuy, petta isarangit muyya pangurugan tam nga nesirak ni Hesusikid na turin na kiden tekitam tolay naNamaratu, te dulay am talin tam ya nesirakda tekitam. 4 A mappya ta isarangit tam,te itta garay ya simarok tekitam nga apemangurug nga awan magtalaw ta Nama-ratu ewan. A balittagan da ya allak naen nga netuldu tekitam, petta sumi-gat, tepetta yen hala idulot da ya dulayen ngakaragatan na bari da. A aweda mantu pakemangurug te Afu Hesus ta intu la tatakdayya dafu tam. Ammi addet ta pake nabayag

a dana nesurat ya pama-gang na Namaratuta isin kid na tolay.

5 A yen ta pake pagnonotan ta kam, temaski dana amumuy yamabidak ta ayanina ikayat ku ta dangagan muy ha pettanonotanmuy. Te ya popolu kiden dadagkalnga nekerutan na Namaratu nga pinohetna ta lugar na Egipto a pinapasi na yakadwan kiden gafu ta aweda nekatalak yanangikerutan tekid. 6 A kumanen hapa taanghel kiden nga nagliwat ta pake idi para,te nagtugutan da ya lugar na pagturayanda nga neatad na Namaratu tekid, pettamangatawa kid ta babbay na tolay. Ammita ayanin a nefukuk na kid ta lugar na pakemasugirampetta indagan da ya pama-gangna tekid. 7 A kumanen hapa ta tolay kidentaga ili na Sodom ikid na Gomora ikid nakahebing da kiden nga ili ta araw ni minaAbrahamen, te nangadallaw kid, a nagatat-tug kid ta sakā lalaki da ikid na sakā babayda, a yen ta pina-gang na kid na Namaratuta afuy na en nga awan maazap, petta ittaya pagnonotan tam gafu tekid.

8Ammi ya sakā ange kiden makigimungtekitam a intu hala parigan da ya nagatat-tug kiden nga pina-gang na Namaratu taidi, te intu la dagdagan da ya tarinap dakiden, a pagzigmanan da mantu ya barida hapa la gafu ta pagattug da ta sakātolay da. A aweyan da hapa ya pagturayni Afu Hesus tekid, yaga idadula da para yaanghel kiden nga malmalalaki ammi tekid.9 Ammi ya anghel kiden nga idadula da apake dakdakal ya amat da ammi tekid, teintu nonotanmuy i Migelen nga kadakalanna anghel kiden, te duwa kid ni Satanas, anagkagubatan da ya bari ni mina Mosesenta nepasi na en. A gafu ta mamat i Migelennga mamadpadulay a awena nehuya i Sa-tanas ta dulay na uhohug am awa “Nama-ratu sangaw ya mangpa-gang teko,” kunnahud la tentu.

10 Ammi ya ape kiden mangurug ngasakā makigimung tekitam a idadula da yaaweda maawatan. A kuman na intu laamu da ya gagangay na ayam kiden ngaawan magnonot. Ammi yen hala ya nan-gatad ta kadulayan da ikid na perdisyonda. 11 A kakallak sangaw yen kid na tolay,te parigan da para i mina Kain nga anakni mina Adan nga timakwan ta netuldu na

Hudas 12 390 Hudas 25Namaratu. A gafu ta ingguman da hapaya pagba-nang da a parigan da hapa yaliwat ni mina Balam. A yen ta mekabat kidhapa sangaw ta kuman na pama-gang naNamaratu tegmina Kora en nga nagsunsunta nepagturay ni mina Mosesen tekid.

12 Ammi ya kadulay da para a li-baganda ya pagdayaw muy ta Namaratu ewan,te makisipat kid tekamuy ta pangan muyta panadamdaman tam te Hesus, ammitagasingatan da para la ya magalikkad tadulay. Ape magtaron kid hapa ta mangu-rug kiden, ammi intu la taronan da ya barida kiden hapa la. A awan mantu ta kap-kappyan da, te kuman kid na kulam kidennga ape mangatad ta udan ammi mepayadhaman. A mamidwa kid masi, te kumankid na kayu kiden nga nahantud gafu taaweda nagmayan ta araw na pagmayan damina. 13 A meangarig kid hapa ta palungkiden ta bebay nga awan makaintak, alumattog hapa ya tapang na agangwa data kuman na lukbak na palung kiden. Atumaktakwan kid hapa ta kumanna bitwankiden nga magal-alit ta pagyanan da. Ayen ta magnayun kid sangaw ta lugar napakemasugiramnga neparan naNamaratutekid.

14 A ye-yan kid na tolay ya binida hapani Enoken nga mekānnamen simsima niAdan, te ya uhohug na ta nepanglavun nata pama-gang na Namaratu tekid a“Dangagan muy, ange sangaw ya Dafu tam,

a mehulun hapa tentu ya awan baba-bang na anghel,

15 te paruban na sangaw ya ngamin tolay,a ipasikkal na ya liwat na ngamin

kiden nakaliwat nga iningwa data nepagsoysoy da ikid na nepan-glibak da tentu,” kun ni Enoken.

16A kustu hapa ya nebar na en, te kanayunmaglibak haman ya tolay kidin yan ngasakā makigimung tekitam, te paliwatanda para ya Namaratu gafu ta zigat da, adagdagan da ya ngamin kiden dulay ngakaragatan da. A pake mefulot ya parayagda, a agagayan da hapa ya kadwan tolaypetta makkwa da ya ikayat da tekid.

17 Ammi mappya, kahkahulun, ta nono-tan muy ya linavun na turin kiden ni AfuHesus Kristu, 18 te ya nebar da a

“Am tanagay na ya pagaddetan na arawinyan a itta sangaw ya mangidadulatekamuy gafu ta kurugan muy, teikayat da dagdagan ya dulayen ngakaragatan na bari da,” kunda.

19 A ye-yen kid hapa na tolay ya mang-pakāttway ta mangurug kiden, te idad-uma da ya kadwan, ammi ikid haman yameduma, te awan ya Kahalwa na Namaratutekid, a yen la nonotan da ya pagkatolay data lutakin.

20 Ammi tekamuy, kahkahulun, a map-pya tamagkauf-uffun kammina ngamang-pasikan ta pangurug muy ta Namaratuewan, a kanayun makimallak kam ta ku-man na ituldu na Kahalwa na en tekamuy.21 A awemuy hapa umadayu ta pangiddukna Namaratu tekamuy, te mappya ta at-taman muy ya magindag ta pagtoli ni AfuHesus, te yen sangaw ya pangidulot na taallak na en tekamuy, petta itta ya pagtolaymuy nga magnayun.

22-23 A am itta ya mapopoyung gafu taaweda amu am anu mina ya kurugan daa pake ituldu muy kid ta mappya, pettamekerutan kid nga meadayu ta afuy napangtaguhali na Namaratu ewan. A yakadwan kiden nga kuman na napafuyakta pagliwatan da a uffunan muy kid hapapetta magbabawi kid, ammi imugudanmuy hapa talo am mapafuyak kam hapa tafuyak da en.

24 A Namaratu ewan ya makkamumanguffun tekamuy petta awemuy mag-amamangaw magliwat. A intu hapa yamakkamu nga mangazi ta ngamin mansamuy, petta igihawa muy ya talak muy amiatubang na kam ta dakar na en. 25Ampademadaydayawan ya mementu en na Dyosnga mangikerutan tekitam gafu ta Dafutamewan Hesus Kristu. Intu la tatakday yaatata-nang na Dyos nga magturay ikid namakapangwa ta ngamin addet ta idi addetta sangawin addet ta addet. Amen.

Nagmatakar 1:1 391 Nagmatakar 1:11

Ya Nagmatakar Te HwanGafu Te Hesus Kristu

Ya Gafu Na Suratin YanA ya nagsuraten ta isin na surat a intu

hala ya Hwan nga nagsurat ta damagengafu te Hesus Kristu, ikid na tallu kidensurat nga apisi. Ammi ta nepagsurat na tasuratin yan a pake laklakay, a nafukuk taFugu na Patmos gafu ta pangipadangag nata damag ni Hesus. Te ya pinakadakal nagubyernu na Roma a aweda nangurug taNamaratu, te takwan ya dyos da, a awedaikayat ta itta ya mangipadangag ta takwanna dyos. A yen ta nefukuk da i Hwan.

Ammi kallak na Namaratu te Hwan, temaski nafukuk a addu ya nepaita ni AfuHesus tentu, petta amu na ikid na isurat naya dumatang ta lutakin ta pagaddetan naarawin yan. A ya nesurat ni Hwan a intuyan:

Ya Nagafun Na Suratin Yan1 Ye-yan ya bida na pinagmatakar ni

Hesus Kristu teyak, te dana nebar na Na-maratu tentu, petta yen ya pakkamunna tolay na kiden ta dumatang sangawta paglelehutin, te mappya ta mavit yadatang na. A dinob ni Hesus ya anghelna en teyak, petta ipakamu na ya pinag-matakar ni Hesus teyak. 2 A iyak mantuya mangipasikkal ta Uhohug na Namaratuikid na ngamin nepakamu ni Hesus teyaknga naitak ikid na nadangag ku gafu tanagmatakar teyak. 3A itta hapa sangaw yabendisyon na Namaratu ta ngamin kidenmangbasa ta ngamin nalavun ta isin, ku-manen hapa ta ngamin kiden mangdangagikid namangitug ta ngamin nesurat ta isin,te tanagay na ya araw na datang na.

Ya Uhohug Na Nagsuraten4-6 A iyak i Hwan, a ye-yan mantu ya

surat ku tekamuy ngamin nga maggag-imung ta pitu kiden kapilya ta lugar naAsya.

Ampade kanayun pasinapān na kam naNamaratu ewan ikid na Kahalwa na en ikidni Hesus Kristu. Te ya Namaratu ta idia intu hala ta ayanin, a intu hala sangawya umange. A ya Kahalwa na en hapa yakahulun na nga makapangwa ta ngamin.

A i Hesus hapa ya mekatalak nga nangi-pasikkal ta kakurugan, ikid na napopoluen natolay ta pasi, ikid na kata-nangan tangamin kiden magturay ta paglelehutin.

Ampade intu ya madaydayawan ikid namasikan magturay addet ta addet, te gafuta pangidduk na tekitam ikid na daga naen a naubadan kitam ta liwat tam kiden.A pinagbalin na kitam hapa ta kuman napadi na kiden, petta magserbi kitam ngamakipagturay tentu, ikid namangiatang tapangdayaw tam ta Dama na ewan Nama-ratu. Onay!

7A pake nonotanmuy yan! Te dumatangna sangaw i Hesus, a hulunan na kulamkiden na Namaratu, a sa maita da sangawna ngamin tolay ta utun na lutak, kontodunamapasi kiden tentu. A magagayoy san-gaw ya ngamin tolay ta ngamin paglele-hutin gafu ta ange na, te ihulun na yapangpa-gang na ta lutakin. A kurug tadumatang sangaw yan. Onay!

8 A ya uhohug na Namaratu nga Dafutamewan a“Iyak ya mangigafu ikid na mangibalin ta

ngamin,” kunna.Te intu hala ya itta ta idi, a intu hala taayanin, a intu hala sangaw ya umange ngaseppakapangwa ta ngamin.

Ya Bida Ni Hwan Ta Naita Na En9 A iyak, Hwan, ya takday kabagis muy

nga nedagga te Afu Hesus, a kahulun dakhapa nga mesipat ta iturayan na kiden,ikid na magattam ta pagzigātān gafu tapangurug tam. A ta kuman na iyak taidi a nafukukak ta fugu na Patmos gafu tapangipadangag ken ta uhohug na Nama-ratu ikid na nepakamu ni Hesus teyak. 10Ata araw na Liggu, nga araw na Dafu tamen,a napasinapānak ta Kahalwa na Namaratu,a itta ya nagmatakar teyak, te nadangagku ya masikan na ngahal ta talekud ken takuman na kasikan na amaryung. 11 A yauhohug na teyak a

“Isurat mun ya maitam,” kunna. “Apetulud mu sangaw ya surat mu ta man-gurug kiden ta pitu kiden iglesya nga ittata iten Efeso, ikid na Ismirna, ikid naPergamo, anna Tiyatira, ikid na Sardis,ikid na Piladelipya, ikid na Laodisya,”kunna.

Nagmatakar 1:12 392 Nagmatakar 2:1012 A naglipayak hapa, petta itan ku am

inya ya maguhohug teyak, a naitak ya pituna hilag nga balituk. 13A ta naghahatan nahilag kiden a itta hapa ya kuman na tolaynga nagbarawasi ta adadanuk na barawasiaddet ta takki na kiden, a nagbanda hapata ga-gamit ta kuman na balituk ta radangna en. 14Pake furaw ya huk na ta kuman nakafuraw na dagwak, a kuman na bagkangna afuy ya mata na kiden. 15 A ya takkina kiden hapa a kuman na baronsi kid ngagumatang ta kuman na bagkang. A yangahal na en hapa ya kuman na adug nadakal na tapaw. 16 A ya ibbalan na hapata ziwanan na en a pitu na bitwan, a tentunaguhohug a intu imuhet ta simuk na yakampilan nga maggwaakub ya tadam na, apake makillat hapa ya mukat na ta kumanna kasikan na bilag.

17 A ta nepakaitak tentu a napaidda yakna ta kuman na nasi ta takki na kiden.Ammi nepotun na ya ziwanan na en teyak,a

“Awem la magtalaw, iyak ya nangi-gafu ta ngamin, a iyak hala sangaw yamangibalin, 18 a iyak ya matolay ngamagnayun, te nasi yak ta idi, ammi itam,matolayak hala, a awek na sangaw masi,a itta teyak ya tulbik na pasi ikid napagyanan na nagpasi kiden. 19 Isurat mumantu ya ngamin maitam, te yen kidya mangibar ta itta, ikid na dumatangsangaw,” kunna.

20 “A ya pitu kiden bitwan nga naitamta ziwanan kin a yen kid ya keangariganna daddoban kiden na Namaratu ta pitukiden iglesya. A ya pitu kiden hilagnga balituk a yen kid ya keangariganna tarabaku na daddoban na kiden ngamesaned ta tagtakday iglesya,” kunna.

2Ya Nepesurat Ta Iglesya Ta Ili Na Efeso

1A ya uhohug na en para teyak a“Isurat mu yan ta daddoban kiden na

Namaratu nga maggagimung ta ili naEfeso:

‘Iyak yamangsanedmangita ta pitukiden hilag ikid na mangibbal ta pitukiden bitwan. 2 Amuk mantu yatarabaku muy ikid na pagbanbannagmuy ikid na pagattam muy. A amuk

hapa ta aweyanmuy yamangwa kidenta dulay, te pinarubamuy ya ape turinkiden ni Hesus a amumuy ta nagtuladkid. 3A amuk hapa ta awemuy mahu-lat, te naturad kam la nga magattamta zigat gafu ta pangurug muy teyak.4 Ammi itta hapa ya pangihuyan kutekamuy, te awemuy na mangiddukta kuman na ikamuyen ta palungu.5Mappyamantu tamagbabawi kanan,te nonotan muy mina ya gagangaymuyen ta awemuyen para la pakali-wat, a yen mina ya idulot muy. Team awan a eyak sangaw sina, a pa-gangan ta kam petta awemuy sangawmagserbi ta kuman na hilag ta agyanmuy. 6Ammi itta ya mappya tekamuy,te naggagitta kitam nga mangikatu-pag ta tarabaku na Nikoleta kiden.

7 ‘A am kakurugan hala ta itta yabangbang muy a mappya mantu tadangagan muy ye-yen kid na uhohugna Kahalwa na Namaratu ta iglesya ki-den. A ya ngamin kiden mangabak tadulay a yen kid sangaw ya pakanan kuta mayan na kayu en mangtolay ngaitta ta lugar na Namaratu,’ ” kunna.

Ya Nepesurat Ta Iglesya Ta Ili Na Ismirna8 A ya nepesurat na hapa ta daddoban

kiden naNamaratu ngamaggagimung ta ilina Ismirna, a intu yan:

“Iyak ya nangigafu ikid namangibalinta ngamin, te nasi yak ta idi, ammi nato-layak hala. 9A amuk ta mazigatan kananikid na pobre kam, ammi ta kakuruganamaba-nang kam gafu ta pangurugmuyteyak. A kumanen hapa a amuk ta pad-padulayan na kam na Hudyo kiden gafuta pangurug muy teyak, ammi tulad kidna Hudyo, te itta kid haman ta kapilyani Satanas. 10 Ammi pake nonotan muyyan, te itta sangaw ya pebalud ni Satanasta kadwan tekamuy. A uray na Nama-ratu ta mazigatan kid abat ta mafuluaraw, petta maparuba kid, ammi awe-muy sangaw burungan ya zigaten ngamagge ittan tekamuy, te idulotmuy la yapangurug muy maski addet ta pasi muy,a atadan ta kam sangaw ta magnayunangat ta sagolyat muy.

Nagmatakar 2:11 393 Nagmatakar 2:2811 “A am kakurugan hala ta itta ya

bangbang muy a mappya mantu ta dan-gagan muy ye-yen kid na uhohug naKahalwa na Namaratu ta iglesya kiden.A ya ngamin kiden mangabak ta dulay aaweda sangawmekabat ta mekaduwa napasi,” kunna.Ya Nepesurat Ta Iglesya Ta Ili Na Pergamo

12 A ya nepesurat na hapa ta daddobankiden naNamaratu ngamaggagimung ta ilina Pergamo, a intu yan:

“Iyak ya seuhohug nga kuman nakampilan ngamaggwaakub ya tadamna,13 a dana amuk ta addu ya dumagdagte Satanas ta agyan muy, te pinapasi daya kahulun muyen Antipas nga mekata-lak nangipasikkal teyak. Ammi map-pya te awemuy newagak ya pangurugmuy teyak maski ta pangpapasi da en takagitta muyen nangurug. 14 Ammi ittahapa ya pangihuyan ku tekamuy, te yakadwan kidina tekamuy a dagdagan daya dulay ta kuman na netuldu ni minaBalamen. Te ya tarabaku ni Balam a ne-tuldu na ya Ari en Balak ta pangayayyawna ta Istralita kiden, pettamangan kid taneatang ikid na mangadallaw kid. 15 Apalpalugudan muy para ya kadwan kid-ina nga dumagdag ta ituldu na Nikoletakiden. 16 Mappya ta ulin muy ya nonotmuy, petta maazi ya mangatad ta kadu-layan muy, te am awan a alistu yak san-gaw umange tekamuy, a pa-gangan kusangaw yamakaliwat kidina tamatadamna kampilan nga magafu ta simuk kin.

17 “A am kakurugan hala ta itta yabangbang muy a mappya mantu ta dan-gagan muy ye-yen kid na uhohug naKahalwa na Namaratu ta iglesya kiden.A ya ngamin kiden mangabak ta du-lay a pakanan ku kid sangaw ta kanannga awan maita nga magafu ta lan-git, yaga atadan ku hapa ya tagtakdaytekid ta furaw na batu nga nasuratanta bagu na ngagan da, a awan sangawta makkamu ta ngagan da fwera la tamakāngaganen,” kunna.Ya Nepesurat Ta Iglesya Ta Ili Na Tiyatira

18 A ya nepesurat na hapa ta daddobankiden naNamaratu ngamaggagimung ta ilina Tiyatira, a intu yan:

“Iyak ya Anak na Namaratu nga nag-mata ta kuman na bagkang, ikid na nag-takki ta kuman na baronsi. 19 A amukya ngamin tarabakumuy gafu ta pangid-duk muy ikid na pangurug muy teyak,ikid na panguffun muy ta ikattolay muykiden, ikid na pagattam muy ta ngaminpagzigātān muy. A amuk hapa ta dak-dakal ya tarabaku muy ta ayanin ammita idi. 20 Ammi itta hapa ya pangihuyanku tekamuy, te pagurayan muy hamanya mangituldu ta dulay nga negitta tababbayen mina Dyezabel ta idi. Teigitta na ya bari na ta paguhohugan naNamaratu, ammi ayayyawan na hamanya tolay ku kidina, petta mangadallawkid ikid na mangan kid ta neatang.21 Pinagurayan ku la ya babbayina addetta ayanin talo am magbabawi mina tapakikadallaw na, ammi awena ikayat.22 Pagbalinan ku mantu ya dapan na enta kuman na dapan na magtakit, a samazigatan hapa sangaw ya kadallaw nakidina gafu ta pagkakadallaw da. Team angarigan ta aweda magbabawi tapatarabaku na babbayina, 23a sa papasinku sangaw ya dumagdag kidina tentu,petta yen sangaw ya pagnonotan naiglesya kiden ta iyak yamakaita ta nonotna tolay, a iyak hapa sangaw ya man-gatad ta tagtakday tekamuy ta kagitta natarabaku muy.

24 “Ammi ta kadwan kidina tekamuyta ili na Tiyatira nga awan dumagdagta ituldu na babbayina, ikid na awanmakkamu ta kinan da en ‘mazigat’ nganagafu te Satanas, a awek daggan yatarabakumuy, 25 te ikayat ku ta itugmuyla ya amu muy nga mappya addet tadatang ku tekamuy.

26 “A ya ngamin kiden mangabak tadulay ikid na mangidulot ta uray kutekid addet ta masi kid a atadan ku kidsangaw ta turay da ta kuman na turaykin nga neatad ni Damakewan teyak,petta ikid hapa sangaw ya makkamu tangamin kiden tolay ta paglelehutin. 27Amasikan hapa sangaw ya pangpa-gangda ta katapil da kiden, te pa-gangan dakid sangaw ta kuman na magtappok tabarreta ta kalamba. 28 A atadan ku kidhapa sangaw ta kalalaki da ta kuman na

Nagmatakar 2:29 394 Nagmatakar 3:14kalalaki na darammagan.

29 “A am kakurugan hala ta itta yabangbang muy a mappya mantu ta dan-gagan muy ye-yen kid na uhohug naKahalwa na Namaratu ta iglesya kiden,”kunna.

3Ya Nepesurat Ta Iglesya Ta Ili Na Sardis

1 A ya nepesurat na hapa ta daddobankiden naNamaratu ngamaggagimung ta ilina Sardis a intu yan:

“Iyak ya mangibbal ta pitu kidin bit-wan ta ziwanan kin, a itta teyak ya Ka-halwa na Namaratu nga makapangwa tangamin. A dana amuk hapa ya gagangayna tarabaku muy, te maski am ibar da tamagatotolay ya pangurug muy a masinhaman. 2 A mahukal kanan mantu, apasikanan muy ya itta in para la teka-muy petta awena hapa mekavut, te yakuman na pangitanmi ikid na Namaratuewan ta tarabaku muy a addu para laya pagkurangan na. 3Magbabawi kananmantu ta katalakag na nonot muy, anonotan muy ya nepadangag da teka-muy ta idi nga kinurugmuy, te yenminaya itug muy. Te am awemuy mahukal apagka-ma muy sangaw ya iangek teka-muy ta kuman na tulisan, te awemuysangaw amu ya araw na datang ku teka-muy.

4 “Ammi matalakak ta kadwan kidinatekamuy, te aweda tinapangan ya barida ikid na nonot da ta dulay, a yenkid sangaw ya mehulun teyak nga mag-barawasi ta furaw, te megitta kid. 5 Teya ngamin kiden mangabak ta dulay amagbarawasi kid hapa sangaw ta furaw,a awek sangaw azin ya ngagan da talebru namatolay kiden am awa dayawanku kid hud la ta atubang ni Damakewanikid na anghel na kiden.

6 “A am kakurugan ta itta ya bangbangmuy a mappya mantu ta dangagan muyye-yen kid na uhohug na Kahalwa naNamaratu ta iglesya kiden,” kunna.Ya Nepesurat Ta Iglesya Ta Ili Na

Piladelipya7A sangaw nebar na hapa ya isurat ku ta

daddoban kiden na Namaratu ngamaggag-imung ta ili na Piladelipya, a intu yan:

“Iyak ya kagitta na Namaratu ewannga awan mangilogot, a iyak ya man-gibbal ta tulbik na pangikerutan na Na-maratu nga dana nebar na te mina Arien Dabid. Am itta ya pasarokan kuta pangikerutan na Namaratu a awenamabalin ta madugiman, a am itta yadugiman ku a awena mantu mabalinta simarok. 8 A dana amuk hapa yatarabaku muy, a nonotan muy ta ittaya hinukatan ku ta sarokan muy ngaawena melitup. A maski am assang laya mabalinan muy a mappya te kinurugmuy ya uhohug ku, te awedak nelemad.9 Ammi ya Hudyo kiden nga mangipa-pilit ta ikid ya tolay na Namaratu amatulad kid, te nedagga kid haman takapilya ni Satanas. Ammi pake ipasikkalku sangaw ta ikamuy ya pake matakitta nonot ku, petta magamid kid sangawnga ange mamalentud ta atubang muy.

10 “A gafu ta kinurug muy ya uhohugku tekamuy nga magattam ta zigat napangurug muy a ilillik ta kam hapa san-gaw ta kadakalan na zigat nga dumatangta ngamin paglelehutin, te yen sangawya pangparubak ta ngamin kiden awanmangurug. 11Tanagay na ya angek teka-muy, a pake itug muy mantu ya pan-gurug muy, a awemuy hapa paayayyawpetta awemuy sangaw melogot ta is-agolyat ku tekamuy. 12 A ya ngaminkidenmangabak ta dulay a pake itunglakku kid sangaw ta kuman na arigi ta balina Namaratu ewan, petta aweda sangawmaazi addet ta addet. A imarkak hapasangaw ya bagu en na ngagan ku ta tag-takday tekid, kumanen hapa ta ngaganna Namaratu ewan, ikid na ngagan naili na Namaratu nga umakban sangawmagafu ta langit. Yen sangaw ya Bagu naIli na Herusalem.

13 “A am kakurugan ta itta ya bang-bang muy a mappya mantu ta dangaganmuy ye-yen kid na uhohug na Kahalwana Namaratu ta iglesya kiden,” kunna.Ya Nepesurat Ta Iglesya Ta Ili Na Laodisya

14 A ya nepesurat na hapa ta daddobankiden naNamaratu ngamaggagimung ta ilina Laodisya a intu yan:

“Iyak ya awan magtulad, te iyak yamekatalak nga mangipasikkal ta kustu,

Nagmatakar 3:15 395 Nagmatakar 4:11ikid na nangigafu ta ngamin kidenpinaratu na Namaratu ewan. 15 A yaamuk hapa tekamuy gafu ta tarabakumuy a kuman na matabeng kam teyak.A mapmappya ta awemuy mangurugammi ta ape mangurug kam. 16 Ammigafu ta matabeng kam a ilutab ta kam.17A ibar muy haman ta maba-nang kam,ikid na mappya la ngamin kasasaad muygafu ta awan pulus ta pagkuranganmuy.Ammi ta kakurugan a awemuy hamanamu ta kakallak kam ta kuman na nadis-grasya en, te kuman kam na pobre, ikidna daram, ikid na nauhagan. 18 Yatabarang ku mantu tekamuy a e kammina teyak nga gumatang ta kakuruganna balituk, ikid na furaw na ga-gamit,ikid na uru na mata muy, petta maba-nang ya kahalwa muy, a matappanan yaliwat na bari muy, a makaita kam hapa.

19 “Ibar ku yen tekamuy, te ya ngaminkiden iddukan ku a ihuyak kid, ikid natabarangan ku kid, a mappya mantu taafuran muy ya magbabawi. 20 A pakenonotan muy yan! te itta yak na tairwangan muy nga mangbar tekamuy.Am itta ya makadangag ta ngahal kuikid na magpadulot teyak a magdulotakhapa, a makiatubangak tentu. 21 A yangaminkidenmangabak ta dulay a isipatku kid nga makipagturay teyak, pettaparigan dak hapa ta pakipagturay ku teDamaken gafu ta pangabak ken.

22 “A am kakurugan hala ta itta yabangbang muy a mappya mantu ta dan-gagan muy ye-yen kid na uhohug naKahalwa na Namaratu ta iglesya kiden,”kunna.

4Ya Naita Ni Hwan Ta Langit

1 A ta kabalinan na a naglipayak, a ittaya kuman na irwangan nga sehahukat talangit, a nadangag ku ha ya ngahal nanagbida en teyak ta damo, a kuman naamaryung ya ngahal na.

“Gimon kan ta isin, te ipaitak hapateko ya dumatang para,” kunna.

2 A ka-ma la napasinapānak ta Kahalwana Namaratu, a kuman na itta yak na talangit, a naitak ya imatuttud ta agtuttudanna ari. 3 A pake makillat ya bari na en ta

kuman na ispot kiden batu nga madakarikid na darag. A itta hapa ya hunglun talehut na agtuttudan na en, ammi medyoazul ta kuman na batu na esmeralda. 4 Aitta hapa ya dwafulu appat na lala-laaynga gituttudan, te linehut da ya ari en,a tagtakday kid hapa ta kuman na agtut-tudan na ari. Sa magbarawasi kid ta dipurufuraw, a nagsangngat kid hapa ta balituk.5 A sangaw magaldug hapa ya kilat ikid namasikan na dalak ta agyan na agtuttudanna ari en, a itta hapa ya pitu na hilagta atubang na nga umal-alzub, te yen kidya pakaitan ta Kahalwa na Namaratu ngamakapangwa ta ngamin.

6 A ta atubang na ari en a itta hapaya bebay nga kuman na sarming, te pakemali-mang. A ta bikat na en hapa itta yaimatayuk ta appat na kuman na ayam ngaseangat ta kada suli na agtuttudan na arien. A addu hapa ya mata da ta ngaminatubang da ikid na addag da. 7A ya takdayayam a kuman na bari na tigre, a kumanna baka ya mekaduwa en, a ta mekatalluen itta ya kuman na mukat na tolay, a yamekappaten a kuman na hukkawen ngaimubbar. 8 Ammi sepayak kid ngamin, tetagannam kid hapa ta payak. A addu hapaya mata da maski ta sirat na payak da. Aaweda haman magimmang magkakansyonta araw pase hiklam;“Mappya la mappya ya Dafu tamin Nama-

ratu nga makapangwa ta ngamin.Intu la ya Dyos ta idi,a intu hala ta ayanin,

a intuhala sangawyaumange,” kunnakansyon da.

9 A am kada dayawan da ya itta ta agtut-tudan na ari nga matolay la magnayun, 10 asa maggagindan hapa magtumag ya dwa-fulu kiden appat nga lala-laay ta atubangna en, a azin da hapa ya sangngat da kapyeda itabnak ta atubang na en, a magkakan-syon kid na hapa:11 “O, Afu Dyos mi, awan ta meatad mi nga

megitta tekoam bakkan la ta pangdayaw mi ta

kalalakim ikid na pakapangwam.Te iko haman ya gafu na ngamin,a iko yamakāuray ta pakapadday da ikid na

katolay da,” kun na kansyon da.

Nagmatakar 5:1 396 Nagmatakar 6:45

Ya Kalneru En Nga Nakaukad Ta Papel1 A ta kabalinan na kumanen a naitak

hapa ya papelen nga nalukut nga inib-balan na ari en, a nasuratan hapa yanagdwaakub, ammi nalehutan ta pitu nadirkat petta awena maukadan. 2 A sangawnaitak hapa ya masikan na anghel nganagayag ta masikan:

“Inya ya itta turay na nga mangazita dirkat kiden, petta maukadan ya pa-pelin,” kunna,

3 ammi awan haman ta makkamu tangamin langit ikid na lutak, ikid na umagna lutak nga mang-ukad ta papelen.4 A nakatangtangitak na hapa te awanta naapagan da ta mang-ukad ikid namangbasa ta papelen. 5Ammi tinabtabangnak hapa na takdayen la-laay.

“Awem na la magtangit, te itam, ittaya Akkimohayan na Tribu na Huda ngasimsima ni mina Ari en Dabid. Intu yamakkamu mangazi ta dirkat kiden ikidna mang-ukad ta papelen, te intu yanangabak ta pasi na,” kunna teyak.6 A itan ku ya netuldu na en a kalneru

haman nga imatayuk ta nagtatangngananna ari en ikid na appat kiden ayam ikid nalala-laay kiden, ammi itta hapa ya bigadna ta kuman na bigad na atangen ngapinarti da. A pitu ya tarkud na kiden,kumanen hapa ta mata na kiden. Ammiya mata na kiden ya pakaitan ta Kahalwana Namaratu nga makapangwa ta ngamin,ikid na makkamu ta ngamin makmakkwata ngamin paglelehutin. 7 A imabikan yaKalneru en ta ari en, a ginawat na ya pape-len ta kamat na en. 8 A ta nepanggawat nata papelen a nagtatumag na hapa ya appatkiden ayam ta atubang na Kalneru en, adinayawan da. Kumanen hapa ta dwafulukiden appat nga lala-laay, ammi tagtakdaykid ta kuman na gitara ikid na diyug ngabalituk, a napannu ya diyug da kiden takuman na hutaw nga naapang, a magasok.A ya asok na hutawen ya keangarigan napakimallak na tolay na kiden na Namaratu.9 A sa nagkakansyon hapa ya lala-laay ki-den ta bagu na kansyon ta Kalneru en:“Iko la, Afu, ya amu mi ta makaalap ta

papelen nga nalukut,ikid na mangazi ta dirkat na kiden.

Te iko ya nasi,a ya dagam ya nepangsakam ta tolay

kiden na Namaratuta ngamin kiden nasyon ikid na lugar

ikid na ngamin kiden agsitang.10A pinagbalim kid ta padi na Namaratu,

petta makipagturay kid hapa tentuta ngamin paglelehutin,” kunda.

11 A sangaw naglipayak, te nadangag kuya ngaral na adaddu na anghel. Awedahaman mabilang, te nasurok ta rinibribukid. A kinalihung da ya ari en, ikid na appatkiden ayam, ikid na lala-laay kiden. 12 Anagkakansyon kid hapa ta masikan:“Malalaki ya Kalneru en nga pinapasi da.Intu la ya amu mi nga dayawan mi ta

ngamin pangdayaw,te itta ya ngamin tentu nga pakapangwa,

ikid na pagba-nang,ikid na kalalaki, ikid na kasikan, ikid na

bendisyon” kun na kansyon da.13 A sangaw tumubbat hapa ya ngamin

kiden seangat ta langit, ikid na lutak, ikidna umag na lutak, ikid na umag na bebay,te sa magkakansyon na ya ngamin kidenpinaratu na Namaratu:“Madaydayawan ya itta ta agtuttudan na

ari,ikid na Kalneru en ta ngamin pang-

dayaw.“Ikamuy la, Afu, ya malalaki magturay ikid

na dayawan mi addet ta addet,”kunda.

14 A sangaw tumubbat hapa magdayawya appat kiden ayam. “On ay!” kunda.A nagtatumag hapa ya lala-laay kiden ngamagdayaw.

6Ya Pangazi Na Ta Dirkat Kiden

1 Itan ku ha ya Kalneru en a azin naya napolu en dirkat ta papelen nalukut, anagayag na hapa ya takday ayam ta kumanna adug na dalak. “E kan,” kunna. 2 Anepagka-mak la ya nagtakay ta furaw nakabayu nga sehutug, a inatadan da hapata sangngat na, te yen ya pakaitan tapangabak na, a umange makigubat ikid namangabak ta katapil na kiden.

3A tentu en ha nangazi ta mekaduwa endirkat ta papelen a dadangagan ku hapaya ngaral na mekaduwa en ayam, te “Ekan,” kunna. 4 A limattog ha ya nagtakay

Nagmatakar 6:5 397 Nagmatakar 7:6ta kabayu nga pake darag. A inatadan dahapa ta dakal na kampilan, kapye na nedobnga ange mamadday ta gubat ta ngaminpaglelehutin, pettamagimpappapasi ya to-lay kiden.

5 A tentu en ha nangazi ta mekatallu endirkat a “E kan,” kunna ha na mekatallu enayam. A limattog ha ya nagtakay ta ngisitna kabayu, a nagibbal hapa ta agkilun. 6 Aka-ma la itta ya nagayag ta agyan na appatkiden ayam:

“Ya itandam ta tangagaw a tākaltekna baggat, ammi am mait a tallu kaltek,ammi awemulin ya paga namantika ikidna binarayang,” kunna ta magtakayen.7 A tentu en ha nangazi ta mekappaten

dirkat a nadangag ku hapa ya nebar namekappaten ayam, te “E kan,” kunna hapa.8 A limattog ya nagtakay ta kabayu ngamedyo ngila. A ya ngagan kan na nag-takayen a Pasi, a dumagdag hapa tentu yamagngaganen ta Tanam. A itta ya turay naduwa kiden, petta papasin da ya pagkappatna ngamin kiden tolay ta paglelehutin gafuta gubat, ikid na agbabisin, ikid na takit,ikid na kadwan kiden simaron ta lutak ngamagkan ta tolay.

9 A tentu en ha nangazi ta mekalimaen dirkat a naitak ya angiatangan. A taaddun na angiatanganen a naitak hapa yakahalwa na mangurug kiden nga pinapasida gafu ta pangurug da ta uhohug na Na-maratu ikid na pangipadangag da te Hesus,10 a magayayag kid hapa ta masikan:

“Ay Afu Dyos mi, iko ya matunungna Dyos nga awan mangilogot. A anumabayag ka, Afu, nga mangpa-gang tamamadday kiden ta dulay, pettamebalatmina ya pangpapasi da tekami?” kunda.11A ya nebar na Namaratu tekid a

“Magimmang kam la bit addet ta sanedagga tekamuy ya kadwan para nakahkahulun muy nga mapapasi sangawta kuman na ikamuy,” kunna tekid,

yaga inatadan na ya tagtakday tekid tafuraw na ga-gamit.

12A tentu en ha nangazi tamekānnamendirkat, a ka-ma la naglunig ta masikan,a pake nagsugiram na ya bilagen, yaganagdarag ya hulan ta kuman na daga.13 A negindan hapa ya bitwan kiden nga

nagkahunnak ta lutak ta kuman na kahun-nak namayan na kayu nga nakawanan. 14Asangaw lumitap hapa ya langit ta kumanna pakalukut na papel, a nawawalwag hapaya bagetay kiden ikid na fugfugu kidenta bebay addet ta naazi kid ta agyan da.15A ya akkimohayan kiden ta paglelehutin,ikid na magturay kiden ta suddalu, ikidna maturad, ikid na maba-nang, ikid nangamin kiden magtagabu pase awan kidenmagtagabu, a sa magtatagu kid ngamin takweba kiden ikid na hahat na batu kiden tabagetay kiden. 16-17 A nagayayag kid hapata talaw da, a binaran da ya bagetay kidenikid na batu kiden,

“Igsilan da kami, petta awena kamimaita na imatuttuden. A tappanan dakami, petta awemi mekabat ta pagporayna Kalneru en,” kun na ayag da,

A kunna ten ya iayag da, te ye-yen yakadakalan na pangpa-gang na Namaratuikid na Kalneru en. A itta hud ya maketu-rad ta pagporay da.

7Ya Tolay Kiden Nga Minarkan Na Anghel

Kiden1 A ta kabalinan na kumanen a naitak

hapa ya appat na anghel nga gitayukan takadadugu na paglelehutin, te gamman daya paddad kiden ta amyanan, ikid na aba-gatan, ikid na lalassangan, ikid na lalam-madan, petta awan pulus ta paddad tangamin na lutak ikid na talun, ikid nabebay. 2 A sangaw itta ya takday parana anghel nga nagafu ta lalassangan, ainibbalan na ya pagmarka na ta tolay nakiden na Dyosewan nga awan masi. A pakemagayag na hapa ya anghelen ta appatkiden anghel nga nedob nga mangperdi talutakin ikid na bebay.

3 “Awemuy bit perdin ya lutakina ikidna talun kiden, ikid na bebay kiden, tedanamarkanmi bit yamukat na tolay nakiden na Namaratu ewan,” kunna.

4 A nadangag ku hapa ya bilang na mi-narkan da, a tagmafulu duwa ribu kid tatagtakday na mafulu duwa kiden tribu naIstralita kiden, petta 144,000 kid ngamin(mamemfulu duwa ya mafulu duwa ribu),5 te 12,000 yaminarkan da ta tribu ni Huda,a 12,000 ta tribu ni Ruben, a 12,000 ta tribuni Gad, 6 a 12,000 ta tribu ni Aser, a 12,000

Nagmatakar 7:7 398 Nagmatakar 8:11

ta tribu ni Naptali, a 12,000 ta tribu niManasa, 7 a 12,000 ta tribu ni Simyon, a12,000 ta tribu ni Lebi, a 12,000 ta tribuni Isakar, 8 a 12,000 ta tribu ni Zabulon, a12,000 ta tribu ni Hose, a 12,000 ta tribu niBendyamin.

Ya Tolay Kiden Taga Ngamin Kiden Nasyon9A ta kabalinan na kumanen naglipayak

a ‘Adadi’! ta kaddu na totolay kiden; awedamabilbilang. Bababang kid taga ngamin ki-den lugar ikid na nasyon, ikid na agsitang,a gitayukan kid ta atubang na ari en ikidna Kalneru en. Sa nagbarawasi kid hapata dipuru furaw, a tagtakday kid hapa takuman na don na anaw. 10 A gisaayag kidta masikan:

“Madaydayawan ya Dyos tam ngamakkamu ta ngamin, ikid na Kalneruen, te malalaki kid nga mangikerutan,”kunda.11 A tumubbat hapa mangdayaw ya

anghel kiden nga nangkalihung ta ari enikid na lala-laay kiden ikid na appat kidenayam, te gisatumag kid ta atubang na ari ena dinayawan da ya Namaratu:

12 “Dayawanmi ka, Afu, te malalaki kana Dyos nga seppakapangwa. Mappyahapa yen, Afu, te iko ya mangatad tangamin bendisyon. Madaydayawan ka,Afu, addet ta addet,” kunda.

13Ayauhohughapana takday la-laay teyaka

“Amum de am inya ya tolay kiden ngamagbarawasi ta furaw, ikid na had sin yanagafun da?” kunna.

14 “Ay, awek amu, Ser. Iko de yamakkamu,” kunku hapa.

A ya nebar na teyak a“Yan kid ya nagafu ta lutak nga

nakaattam ta kadakalan na pagzigātān.A nagfuraw ya barawasi da kiden, tebinaggawan da kid ta daga na Kalneruen. 15 A yen ta itta kid sin ta atubangna Namaratu, a kanayun kid magserbitentu ta bali na in ta araw pase hiklam,a intu ya kanayun pagsigongan da. 16 Aawedan sangaw mazigatan ta bisin ikidna kawan na inuman da, ikid na patu nabilag, 17 te itta ya Kalneru en ta atubangna agtuttudan na Namaratu a intu yamangtaron tekid, a itulud na kid sangaw

ta huhunen nga mangtolay tekid, a Na-maratu sangaw ya mangfurid ta zigu namata da.” kunna.

8Ya Mekapitu En Dirkat

1A ta nepangazi na Kalneru en ta meka-pitu en dirkat a nagimmang ya ngaminmagsitang ta langit, a awan pulus tanagsitang addet ta gadwa na oras. 2 Asangaw naitak hapa ya pitu na anghelnga imatayuk ta atubang na Namaratu, ainatadan na ya tagtakday tekid ta kumanna amaryung. 3 A ya mekawalu en ngaanghel a nagibbal hapa ta kuman na pala-pala nga balituk, a neatad na tentu ya adduna hutaw nga mabangog am maapang,petta ikihu na ya asok na hutaw kiden tapakimallak na ngamin kiden tolay na Na-maratu ta agyan na angiatangan na balituknga itta ta atubang na Namaratu. 4A tentuen nangiburud ta hutaw kiden ta afuyena timullu ya asok na en nga nehulun tapakimallak na mangurug kiden ta atubangna Namaratu. 5 A sangaw pinannu naanghelen ya palapala na en ta bagkang naafuy nga inalap na ta angiatanganen, kapyena nepurwak ya afuy kiden ta lutak. Akima-ma la hapa ya dalak ikid namagaldugikid na kilat ikid na lunig.

Ya Pagsitang Na Amaryung Kiden6 A ta kabalinan na kumanen a neparan

na pitu kiden anghel ya amaryung da ki-den, te pagsitangan da kid. 7 A ta pagpa-sitang na mapolu en a namegafu nagudanta araru nga nakihun ta afuy ikid na daga, anaapang ya pagkatallu na lutaken kontodukayu kiden ikid na kadat kiden. 8 A tapagpasitang hapa na mekaduwa en anghelta amaryung na en a ka-ma la imalzubya kuman na dappug na bagetay, kapyena newasik ta bebay, a nagbalin hapa yapagkatallu na bebay ta daga, 9 a nagpasiya pagkatallu na ayam kiden ta bebay, anaperdi ngamin ya pagkatallu na baporkiden.

10 A ta pagpasitang na mekatallu enanghel ta amaryung na en a ka-ma laimalzub hapa ya dakal na bitwan ta langitta kuman na hilag, kapye na nahunnak talutak ta agyan na pagkatallu na karayan ki-den ikid na huhun kiden. 11A ya ngagan na

Nagmatakar 8:12 399 Nagmatakar 9:19bitwanen a ‘Mapet,’ kunna, a nagpet hapaya pagkatallu na danum kiden ta lutakin, anagpasi hapa ya addu na tolay nga uminumta danum kiden.

12 A ta pagpasitang na mekappatenanghel ta amaryung na en a nagdullam yapagkatallu na bilag ikid na hulan ikid nabitwan kiden, a nagkafuy ya pagdakar dapetta aweda magdakar ta pagka-lu na arawikid na pagka-lu na hiklam.

13 A teyaken hapa naglipay a naitak yahukkaw nga umuubar ta tangngan na lan-git a namillu nagsitang ta masikan:

“Kakallak, kakallak, kakallak sangawya awan kidenmangurug nga magyan talutak. Te sangaw am magsitang ya tallukiden amaryungnga tanagaypasitanganna anghel kiden a pake kakallak kid,”kunna.

91 A ta pagpasitang na mekalima en

anghel ta amaryung na en a naitak yatakday anghel nga nagafu ta langit, amminagsunak ta kumanna alislisangnabitwan.A tentu en nagtabnak ta lutak, a itta hapaya tulbik na ta kalab na pake adadalamenavut. 2 A tentu en nanghukat ta kalab naavuten a tumurayuk na ya napuskul naasok nga nagafu ta avuten, a nagsugiramya bilag ikid na langit gafu ta asoken. 3 Asangaw itta hapa ya adaddu na dudun nganagafu ta asoken, a tekiden nagtatabnakta lutak a itta ya dagat da ta kuman nadagat na manggagama. 4 Ammi nebar naNamaratu ta aweda si-gedanya kadat kidenikid na kayu kiden ikid na mula kiden, teintu la kagatan da ya tolay kiden nga awantamarka naNamaratu tamukat da. 5Ammiawena mepalubus ta papasin da ya tolaykiden, te pagzigātan da kid la abat ta limahulan gafu ta dagat da en ta kuman nadagat na manggagama. 6 A am dumatangsangaw ye-yan na zigat a ikakayat na tolaykiden ya masi ammi aweda haman masi.

7A ya pakaitan na dudun kiden a kumankid na kabayu kiden nga pagtakayan naange kiden makigubat, te itta ya kumanna sangngat na balituk ta ulu da, ammiya mukat da ya kuman na mukat na tolay.8 A itta hapa ya huk da ta kuman na huk

na babbay, a adanuk hapa ya ngipan data kuman na tong na tigre. 9 A ta radangda hapa itta ya siksik da ta kuman na bal-ayang, a am imubar kid a pake magsitangya payak da kiden ta kuman na pagsitangna adaddu na kalesa na gubat nga gergeranna kabayu kiden. 10 Itta hapa ya iffut data kuman na iffut na manggagama, a yenya agkagat da petta taltalamanan da yatolay kiden abat ta lima hulan. 11 Ittahapa ya ari da nga magturay tekid, a intuya anitu nga mangtaron ta adadalamenavut. Abadon ya ngagan na ta agsitang naHebreyu, ammi Apalyon ya ngagan na taagsitang na Giregu, (a ya ikayat na uho-hugan tekitam a Angapasi).

12A yen ya addet na mapolu en akattata-lawan na pagzigātān, ammi itta para duwanga dumagdag.

13 A ta pagpasitang na mekānnamenanghel ta amaryung na en a nadangag kuya maguhohug ta agyan na appat kidentarkud ta kadadugu na angiatanganen ngaitta ta atubang na Namaratu, 14 a ya ibar natamekānnamen anghel nga nagpasitang taamaryung a

“Ubadam ya appat kiden anitu nganegalut ta dakalen karayan nga Karayanna Yufurates,” kunna.

15Anaubadanhapa ya appat kiden anitu, tedana negalut kid addet ta isin na oras, ikidna araw, ikid na hulan, ikid na darun, kapyeda naubadan petta ange kid mamapasi tapagkatallu na tolay kiden. 16 A nadangagku hapa ya mangibar ta kaddu na suddaluda nga nagtakay ta kabayu, te dwagatut amilyon* ya bilang da.

17A ya pakaitan na kabayu kiden ikid namagtakay kiden nga nagmatakar teyak aitta ya netappan na magtakay kiden ta bal-ayang ta radang da nga pake darag ikid nangisit ikid na ngila. A ya ulu na kabayu dakiden a kuman na ulu na leon, a neaswangda ya afuy ikid na asok ikid na asok naburbura. 18 A nasi hapa ya pagkatallu natolay kiden gafu ta afuyen ikid na asokenikid na burbura en nga neaswang da. 19 Teya simuk da ya agyan na angapasi da yagaiffut da hapa, te kuman na ulag seulu yaiffut da kiden, a yen hapa ya agkagat da tatolay kiden.

* 9:16 A ya takday milyon a intu hala ya mafulu na maribu

Nagmatakar 9:20 400 Nagmatakar 11:620Ammi ya kadwankiden tolay nga awan

nasi ta isin kid na pagzigātān a awedahaman nanonot ya magbabawi ta tarabakuda en nga dulay, te nedulot da la ya maki-mallak ikid na mangdayaw ta anitu kidenikid na sinang dyos da kiden, ammi intu di-nayawan da ya awan makaita ikid na awanmakadangag ikid na awan makahehit, tepinadday da kid haman ta balituk ikid napirak ikid na baronsi, ikid na batu, ikidna kayu. 21 A aweda hapa nagbabawi tapamapasi da ikid na paganitu da ikid napagdalluk da ikid na pangadallawda ikid napagtakaw da.

10Ya Anghelen Nga Nangibbal Ta Lalalebru

1A ta kabalinan na kumanen a naitak yatakday ha na anghel nga seppakapangwanga nagafu ta langit. Itta ya hunglun tautun na ulu na en, a nahungun ya barina ta kulam. Nagdakar hapa ya mukat nata kuman na bilag, a ya takki na kiden yakuman na duwa na arigi nga umagātang.2 Itta hapa ya lalalebru sehahukat ta kamatna en. A nesabbung na ya takday takkina ta bebay, a ya takdayen takki na yanelubeg na ta lutak. 3A sangaw pake nagsi-tang ta masikan ta kuman na pagsitang naleon. A tentu en nagsitang a namempituhapa nagdalak. 4 A ta pagsitang na dalakkiden a magge isurat kun mina ya nebarna dalak kiden, ammi ginamman nak natakday maguhohug ta agyan na langit.

“Awem la isurat ya nebar na dalakkiden, te melemad,” kunna.5A ya anghelen nga naitak nga imatayuk

ta bebay ikid na lutak, a inuyad na ya kamatna ta langit, 6 kapye na nagayag:

“Pagasingan ta Namaratu ewan ngaawan masi ikid na namadday ta lutakikid na bebay ikid na langit kontodungamin kiden magyan tekid ta awan nasangaw ta talantan. 7Te amkanu sangawna araw ya pagsitang na mekapitu enamaryung a yen kid na araw ya pan-gibalin na Namaratu ta ngamin gakkadna en nga nelemad na ta idi, ammi dananepakamuna ta pinaguhohug na kiden,”kunna.

8A sangawnaguhohugha teyak yanagsi-tangen ta langit ta idi:

“Em alapan ya lalalebru en ta kamatna anghelen nga imatayuk ta lutak ikidna bebay,” kunna teyak.9 A umange yak mantu ta anghelen, a

inadang ku ya lebru en. A ya uhohug nahapa teyak a

“Alapam na ay, a kanam. Mamit san-gaw ta simuk mu ta kuman na tahu,ammi am nalintuk mun a matakit san-gaw ya sirat mu,” kunna.

10A ginawat kumantu ya lebru en ta kamatna en, a kinān ku, amamit kad ta kuman natahu, ammi ta nepaglintuk ken a matakithaman ya sirat kin. 11 A sangaw nadangagku ya maguhohug teyak:

“Mappya ta manglavun ka hapa san-gaw, te intu lavunam ya dumatang ngadulay ta addu na tolay ikid na dafu dakiden,” kunna.

11Ya Duwa Na Mangipasikkal

1 A ta kabalinan na kumanen a itta yanangatad ta sarukud teyak, petta pagrukudku.

“Em rukudan ya simbaan na Nama-ratu ikid na angiatangan na en, a bi-langam hapa ya ngamin maggagimung,2 ammi awem rukudan ya bagawen talehut na simbaanen, te yen ya meatadta tolay kiden nga awan makkamu taNamaratu, a gubatan da sangaw ya ili naNamaratu, te pagyanan da sangaw abatta tallu darun annamnahulan. 3Adobanku sangaw ya duwa na mangipasikkalnga magbarawasi ta kustal, a ipasikkalda sangaw ya peuhohug ku tekid addetta maribu dwagatut annamafulu araw(1260)*,” kunna.4 A ya duwa kiden mangipasikkal nga

nebar na teyak, a intu hala ya duwa ki-den kayu ikid na duwa kiden hilag ngamagindag ta atubang na Dafu na paglele-hutin nga binida na aglavunen Zikarayata palungu na araw. 5 A am itta sangawya mangigakkad ta dulay tekid a apanganda kid sangaw ta afuyen nga iaswang da,te kunna ten sangaw ya pangpapasi da tamakitapil tekid. 6A gafu ta pakapangwa da

* 11:3 Intu hala ya tallu darun a annam na hulan.

Nagmatakar 11:7 401 Nagmatakar 12:3en a ilitup da sangaw ya langit petta awenasangawmagudan ta araw na pangipasikkalda, a pagbalinandahapa ya danumkiden tadaga. A am kanu ya ikayat da a padatanganda hapa ya kompormi na zigat ta lutakin.

7 A am mabalin kid sangaw mangi-pasikkal a itta sangaw ya pake maporay nasimaron nga imuhet ta adadalamen avut,a ange sangaw makitapil ta duwa kiden, aam naabak na kid a papasin na kid hapa.8 A magyan la sangaw ya bari da kiden takalsada ta dakalen ili nga nangpapasin data Dafu da en Hesus ta idi, ammimeangarighapa ye-yen na ili ta kuman na lugar naSodom ikid na Egipto gafu ta kaddu naliwat na tolay na kiden. 9 A magyan lasangaw ya bari na duwa kiden ta kalsadaabat ta tallu araw a gadwa, te awena san-gaw ituluk na tolay kiden ta metanam yabari da, petta itta ya pakaitan na ngaminkiden tolay ta paglelehutin. 10Apakemata-lakan sangaw ya awan kiden mangurugnga magyan ta lutak gafu ta pasi na duwakiden, a ging-at-atad kid sangaw gafu tapagayayat da ta pasi na duwa kiden nganangpakakallak tekid ta idi.

11 Ammi am nagpasan sangaw ya tal-luhaw a gadwa a tolayan na kid ha naNamaratu, a magtayuk kid, a pake italawna kid sangaw na ngamin makaita tekid.12A itta sangaw yamagayag tekid ta langit,“Gimon kanan ta isin,” kunna sangaw, atimullu kid sangaw ta langit ta umag nakulam, a tatangadan na kid sangaw nakatapil da kiden. 13 Kabalinan na igon daa itta sangaw ya pake masikan na lunig,a maperdi sangaw ya pagkafulu na ili inyen, a magpasi sangaw ya pitu ribu natolay ta lunigen. A ya awan kiden nasi talunigen a pake makatalaw kid sangaw, aibar da sangaw ta pake masikan ya Dyos talangit. 14 Yen ya addet na mekaduwa enakattatalawan na pagzigātān, ammi alistusangaw dumagdag ya mekatallu.

Ya Mekapitu En Amaryung15A ta kabalinan na kumanen a pinagsi-

tang na mekapitu en anghel ya amaryungna en, a dadangagan ku ya addu na magsi-tang ta masikan ta langit:“Nangabakna yaDafu taminNamaratu ikid

na pinili na en magturay.

A ta ayaninna iHesusKristu yamakākwa tangamin kiden iturayan ta paglele-hutin,

a intu la ya magnayun magturay,”kunda.

16A ya dwafulu en appat na lala-laay ngasakā makipagari ta Namaratu a nagtatu-mag kid hapa ta atubang na enmangdayawtentu.17 “Mappya hapa yen teko, Afu Dyos, te iko

ya makapangwa ta ngamin.Iko ya Dyos ta idi, a iko hala ta ayanin.

A matalak kamin teko, te nepaitam yakadakal na pakapangwam,

a mamegafun ya pagturay mu tangamin paglelehutin.

18 “Kakurugan ta nakaporay ya awan kidenmangurug teko,

ammi nepaitam hapa ya pagporay mutekid.

A ittan ya araw na pangimbestigar mu tanagpasi kiden,

ikid na pangsagolyat mu ta ngamin kidenpinaguhohug mu,

ikid na tolay mu kiden nga magtalawteko nga pobre ikid na naba-nang.

A ayanin hapa ya araw na pangpa-gangmu ta ngamin kiden nagperdi talutakin,” kunda ta pangdayaw datentu.

19 A ta kabalinan na kumanen anahukatan ya simbaan na Namaratu talangit, a maaita ya lakasa en nga netaratuna Namaratu ta tolay na kiden. A tanekahukat na simbaan na en a nakakilkilat,ikid na nakadaldalak, a naglunig hapa ikidna nagararu ta masikan.

12Ya Pagmatakar Na Babbay Ikid Na Lamag

1A ta kabalinan na kumanen a nakipaitahapa teyak ya pakaitan ta langit. Itta yababbay nga pake makatulang ya barawasina ta kumanna bilag, a kumanna imatayukta hulan. A ta ulu na en a itta ya sangngatna nga sebitwan tamafulu duwa na bitwan,2 ammi tanagay na maganak, a “Agi, agi,”kunna ta takit na paganak na.

3 A sangaw takwan ha ya nakipaita talangit, te itta ya pake dappug na lamagnga darag, ammi pitu ya ulu na ikid namafulu ya tarkud na, a itta hapa ya kumanna sangngat na ari ta tagtakday ulu na.

Nagmatakar 12:4 402 Nagmatakar 13:4

4 Nesi-bat na ya iffut na en a netapal naya pagkatallu na bitwan kiden ta langit, anagkahunnak kid ta lutak. A sangaw nag-tayuk ya lamagen ta atubang na babbayenmaganak, te kanan na mina ya anak naen am imuhet. 5 A naganak ya babbayenta lalaki nga mekari magturay ta ngaminkiden nasyon ikid na tolay ta lutakin tamasikan na turay. Ammi nelogot ya lam-agen, te napatullu ya anak na babbayen taNamaratu ta agyan na agtuttudan na en.6 A nakabilag hapa ya babbayen addet talugar nga kawanan na totolay, te magtaguta lugaren nga dana neparan na Namaratutentu, petta mataronan addet ta maribudwagatut annamafulu araw.*

7 A sangaw nagbattak hapa ya gubat talangit, te sa nagtatapil ig Migel ikid na sakāanghel na kiden ta lamagen. Tumubbathapa nagtapil ya lamagen ikid na anitu nakiden teg Migel, 8 ammi naabak kid hala,a awan na ta lugar da ta langit, 9 a yenta naazi kid, a nehunnak kid ta lutak. Yanagngagan ta lamag a intu hala ya ulagenta palungu araw nga nagngagan hapa taDyablo ikid na Satanas, te intu ya man-gayayyaw ta ngamin tolay ta paglelehutin.A yen ta sa nehunnak kid ta lutak, sa ikidna anitu na kiden. 10 A sangaw nadangagku hapa ya masikan maguhohug ta langit:“Nangabak na ya pakapangwa na Nama-

ratu ewan,a magturay naman na ya pinili na en

Hesus Kristu,te naabak na ya nangidardarum ta kabagis

tam kiden, a nehunnak na ta lutak,te kanayun nedardarum na kid ta

atubang na Namaratu ta araw pasehiklam.

11 Ammi ikid ya nangabak tentu gafu tadaga na Kalneru en ikid na pangi-bosag da ta uhohug na en.

A aweda kinenga ya angat da ta pangibosagda tentu,

te nesagapil da la tentumaski addet tapasi da.

12 “Magayayat kanan mantu, ikamuy ngamagyan ta langit.

Ammi kakallak kanan nga magyan talutak ikid na bebay,

te dumagut na tekamuy ya Dyablo Satanas,a mefulot ya poray na,

te amu na ta assang na ya araw na,”kunna.

13-16 A gafu ta nehunnak ya lamagen talutak a dinagdag na ya babbayen naganakta lalaki, a nangipurdadhapa ya lamagen tadanum ta kuman na karayan, petta mealudmina malimat ya babbayen ta danumen.Ammi inuffunan na lutak ya babbayen,te nagbangrak, a lumitap ya danumen taumag na lutak. A inatadan na Namaratuya babbayen ta payak na ta kuman nadappug na hukkaw, petta makaubar addetta takday lugar nga kawananna totolaynganeparan na Namaratu tentu, petta awenamasi-ged na lamagen, a yen ya nangtaro-nan na Namaratu tentu abat ta tallu daruna gadwa. 17 A gafu ta pake nagporay yalamagen ta babbayen, a nangunungan naya kadwan kiden anak na petta makitapiltekid, te ikid ya mangurug ta ibar na Na-maratu ikid na mangipasikkal ta damag niHesus. 18 A nagtayuk ya lamagen ta pingitna bebay.

13Ya Simaron Nagafu Ta Bebay

1 A sangaw naitak ya pake kahighigalanna simaron nga imuhet ta bebayen. Pituya ulu na ikid na mafulu ya tarkud na, aitta hapa ya sangngat na ari ta tagtakdaytarkud na. A nasuratan hapa ya tagtakdayulu na ta kuman na ngagan na Dyos, tepasilan na ya kasasaad na Namaratu. 2 Akuman na dappug na atu ya simaronen nganaitak, ammi takwan ya takki na kiden tekuman na takki na mungaw, ammi dadap-pug hapa, a adanuk hapa ya lu na kiden. Aya simuk na en hapa a kuman na simuk naleon. A ya simaronin yan ya inatadan nalamagen ta kalalaki na ikid na pakapangwana, petta intu ya magturay ta ngamin itu-rayan na lamagen. 3 A ta kuman na naitaka itta ya dakal na bigad ta takdayen ulu nasimaronen, a yen ya pakalasinan ta nasi taidi, ammi gafu ta nagmappyan ya bigad naen a natolay hala. A gafu ta kumanen adumagdag ya ngamin tolay ta simaronen tapagpaka-lat da tentu. 4 A daydayawan dahapa ya lamagen gafu ta pakapangwa na ennga neatad na ta simaronen, yaga dayawanda hapa ya simaronen.

* 12:6 Intu hala ya tallu darun a annam na hulan.

Nagmatakar 13:5 403 Nagmatakar 14:5“Inya hud ya megitta ta simaronen,

itta hud ya makabalin nga mangabaktentu,” kunda.5 A pinagsikan hapa na lamagen ya

simuk na simaronen petta maguhohug tamaparayag ikid na dulay na uhohug, anepalubus hapa magturay ta lutak addetta tallu darun a gadwa. 6 A awena nag-immang mamadpadulay ta Namaratu, tepinadpadulay na ya ngagan na kontodutolay na kiden nga pagyanan na ta langit.7 A nepalubus hapa na Namaratu ta pamagturay la bit ya simaronen ta ngaminkiden tolay ta ngamin kiden lugar ikidna agsitang, petta pakākāllakan na hapaya tolay kiden na Namaratu. 8 A gafu takumanen a sa magdayaw ya ngamin kidentolay ta simaronen, fwera ta tolay kidennga dana nelista ta lebru na Kalneru en nganapapasi, te ta awena para la nekapaddayna paglelehutin a dana nesurat ya ngaganda ta lebru na en petta maatadan kid tamagnayun na angat.

9 A am kakurugan hala ta itta ya bang-bang muy a mappya mantu ta dangaganmuy yan:10 Am inya sangaw ya mebalud gafu ta

awena makidafu ta simaronen atimuluk la mebalud.

A am inya sangaw ya mapapasi gafu taawena makidafu ta simaronen atimuluk la mapapasi.

A yen ta pake maturad mina ya tolay kidenna Namaratu, petta idulot da la ya pangu-rug da.

Ya Simaronen Nga Nagafu Ta Lutak11A sangaw naitak ya takwan na kahigh-

igalan na simaron nga imuhet ta lutak.Duwa ya tarkud na ta kuman na tarkudna kalneru, ammi magsitang ta kuman naagsitang na lamag. 12 A ye-yen hapa yapinatudunan na napolu en simaron nga se-bigad ta idi ammi nagmappyan, te neatadna ya turay na en tentu, petta intu yakuman na pinakabari na. A persan na yangamin tolay, petta dayawan da ya napoluen simaron. 13 A itta hapa ya pakapangwana napozanen simaron petta palattoganna ya addu na pakaitan nga masikan ngapagpaka-latan na tolay kiden, te maskipaghunnakan na ya afuy ta lutak nga ma-gafu ta langit petta maita na ngamin to-lay. 14 A gafu ta palattogan na kiden nga

pakaitan a maayayyaw na hapa ya ngaminkiden tolay nga magyan ta lutak nga awanmangurug, petta mamadday kid ta sinangsimaron ta kuman na kagitta na napolu ensimaron nga sebigad.

15 A gafu ta pakapangwa na en hapa aihuga na ya angat na sinang simaronenpetta matolay ikid na makauhohug ikidna makapapasi ta ngamin kiden tolay ngaawan mangdayaw tentu. 16 A ya ngaminkiden tolay nga ata-nang ikid na alinnak,ikid na maba-nang ikid na pobre, ikid namagturay ikid na magtagabu a sa persanna kid sangaw nga mamarkan ta ziwananna kamat da ono mukat da, 17 pettamkumanen awan sangaw ta makalaku ikidna makagatang am awan tentu ya markana ngagan na simaronen ono bilang nangagan na.

18 A ya malalaki en magnonot a mappyata pake lavunan na mina am anu ya ikayatna uhohugan na numero na ngagan na, tengagan hala na tolay, a 666 ya numero na.

14Ya Kalneru en Ikid Na 144,000

1 A sangaw tumangadak a naitak ha yaKalneru en nga imatayuk ta kinan da enBagetay Zayon, a nehulun hapa tentu ya144,000 kiden tolay, a nasuratan hapa yatagtakday mukat da ta ngagan na Kalneruen ikid na ngagan na Dama na en. 2 Adadangagan ku hapa ya masikan na adugta kuman na dakal na tapaw ikid na dalak,ammi pake dangagan ku a adaddu kidna magkansyon ikid na maggitara. 3 Agisakansyon kid hapa ta bagu na kansyonta atubang na Namaratu, ikid na appatkiden ayam, ikid na lala-laay kiden. A awanta makkamu ta kansyon da en fwera la ta144,000 kiden, te nekaru na Kalneru en yaliwat da kiden. 4 Ye-yen kid na tolay yaawan nakaliwat ta Kalneru en ta kuman namangadallaw, te aweda ikayat medagga tatakwan, am awa dagdagan da la ya Kalneruen ta maski had ya eyan na. Yen kid yasinaka na Kalneru en, a neatad da ya barida ta Namaratu ikid na Kalneru en. 5 Aawan pulus ta uhohugan da ta awan kustu,te pake matunung kid la.

Ya Damag Na Tallu Kiden Anghel

Nagmatakar 14:6 404 Nagmatakar 15:16 A sangaw naitak ya takday anghel nga

umuubar ta utun, a ipadangag na ya Damagni Hesus nga awan mauli ta awan kidenmangurug nga magyan ta lutakin, pettamaski am anu ya katolay da ikid na agsi-tang da, ikid na gubyernu da a pakemadan-gag da. 7 A masikan hapa ya pangbar natekid,

“Magbabawi kanan, a mangurugkanan ta Namaratu, te tanagay na yaaraw na pangpa-gang na ta makaliwat.A mappya ta dayawan muy, te intu yanamadday ta langit ikid na lutak ikid nabebay pase ngamin kiden pagafun nadanum,” kunna.8 A tumubbat hapa magsitang ya

mekaduwa na anghel,“Naperdin ya ili na Babilonya, pin-

erdin na Namaratu ya kadakalanen naili, te ya umili kiden ya nangayayyaw takadwan kiden tolay ta kuman na nang-pagilellaw, petta mekabkabat ya tolaykiden ta pakikadallaw da ta takwan nadyos,” kunna.9A sangaw tumubbat hapa ya mekatallu

na anghel,“Am itta sangaw ya makidafu ikid na

mangdayaw ta maporayen simaron ikidna sinang simaronen, ikid na magpa-marka tamukat na onokamatna, 10aNa-maratu hapa sangawyamagporay tentu,a penuman na hapa sangaw ta kuman nabinarayangen nga mangpa-gang tentu,te kuman na iburud na sangaw tentu yapagporay na nga awan pulus ta laok, tepake masikan la.

“A pake kakallak kid hapa sangaw gafuta afuy ikid na burbura, a buyan nakid hapa na Kalneru en ikid na anghelkiden. 11 Te maski araw ikid na hiklamaweda mabannayan ta pagzigātān da,gafu ta pangdayaw da en ta simaronenikid na sinang simaronen, ikid na pag-pamarka da en ta ngagan na en tekid.A awena sangaw magimmang na afuyennga mangpagattam tekid addet ta ad-det,” kunna.

12 A yen mina ya pangnonotan na tolay nakiden na Namaratu, te am idulot tam yapangurug tam ta uhohug na Namaratu ikidni Afu Hesus a attaman tam la bit ya du-matang tekitamgafu ta awetampakidafu tasimaronen.

13 A ta kabalinan na kumanen a nadan-gag ku ya maguhohug teyak ta langit:

“Isuratmun yan. Mamegafu ta ayanina nagāsāt ya ngamin kiden masi ngamangurug te Afu Hesus,” kunna.

“On, kustu,” kunna hapa na KahalwanaNamaratu teyak, “Nagāsāt kid temag-immang kid na ta ngamin banbannag da,te yaga masagolyatan kid hapa sangawta tinarabaku da,” kunna.Ya Pakauknud Na Itta Kiden Ta Lutakin

14 A sangaw itan ku a itta ya furaw nakulam, a pagtuttudan na Tolayen Taga Lan-git, a nagsangngat hapa ta balituk, yaganagibbal hapa ta matadam na kumpay. 15Asangaw limattog ya takday anghel nga na-gafu ta umag na simbaan na Namaratu, abinaran na ya imatuttuden ta kulamen,

“Aran, maggapas kan, te dumatangna ya araw na aggapas, te nalutun yaammay kiden ta lutakewan,” kunna.

16 A newaradiwad na ya kumpay na en talutaken, a nabalin na nagapas ya mayan nalutakin.

17 A sangaw imuhet ya takday para naanghel ta simbaanen ta langit, a nagibbalhapa ta matadam na palataw. 18 A du-magdag para ya takday anghel nga nagafuta agyan na angiatanganen. Yen hapa yamakkamu ta afuy, a binaran na hapa yaanghelen nga nagibbal ta palataw,

“Aran, e kan magpa-pat ta unas kidenta lutak, te mabalin kid na malutu,”kunna.19 A newaradiwad na ya palataw na en

ta unas kiden, te kuman na unas ya tolaykiden nga awan mangurug, a sa inuknudna kid petta iange na kid ta kuman naagdapilan na Namaratu, petta mapa-gangkid. 20 A sa napapasi kid ta lawan na ilita agdapilan na Namaratu, a nagarut yadaga da kiden ta kuman na karayan addetta 320 na kilumetru, a adalam hapa addetta awang na kabayu.

15Ya Pagpazigat Na Anghel Kiden

1A ta kabalinan na kumanen a nakipaitateyak ya takwan na pakaitan ta langitnga pake pagpaka-latan, te itta ya pitu naanghel, a ikid hapa ya makkamu mangibu-rud ta pitu na pagzigātān ta tolay kiden

Nagmatakar 15:2 405 Nagmatakar 16:10ta lutak. A am nabalin na sangaw ye-yenkid na pagzigātān a yen sangaw ya addetna pangpa-gang na Namaratu. 2 A ittahapa ya naitak ta kuman na bebay ngakuman na nekihu ya sarming ikid na afuy.A ta pingit na bebayen a gitayukan hapaya ngamin kiden tolay nga nangabak tasimaronen ikid na sinang simaronen, teaweda nagpamarka ta numero na ngaganna en. A tagtakday kid hapa ta kumanna gitara nga neatad na Namaratu tekid.3 A gisakansyon kid hapa ta kansyon niMosesen nga tagabu na Namaratu ta idiikid na kansyon na Kalneru en. A kunna sinya uhohug na kinansyon da en:“O Afu Dyos nga makapangwa ta ngamin,

a dakal ikid na malalaki, Afu, yangamin tarabakum.

Iko la, Afu, ya Kadakalan na Ari ngamagtu-ray ta ngamin,

a mappya ikid na kustu ya ngamininingwam.

4 “A inya hud para ya awan magtalaw ikidna magdayaw teko, Afu,

bakawa iko la ya mappya.A sa ange sangaw teko ya ngamin tolay,

petta dayawan da ka, Afu,te naita da ya kappya na ngamin kiden

tinarabakum,” kun na kansyon da.5 A ta kabalinan na kumanen a naitak

ta naukadan ya mayor na silid na Nama-ratu ta simbaan na en ta langitewan. 6 Alimattog na hapa ya pitu kiden anghel ngamangiburud ta pagzigātān ta lutakin. Sanagbarawasi kid ta pake furaw, a nagbandakid ta ga-gamit nga pakemakillat ta kumanna balituk. 7 A ya mekappaten ta ayamkiden nga itta ta bikat na ari en a ennanesaned ya diyug nga balituk ta tagtakdayta pitu kiden anghel. A ya tagtakday diyugda a napannu ta pagporay na Namaratuewan nga awan masi. 8A magananwan la anapannuhapa ya simbaanen ta asok gafu takalalaki na Namaratu ikid na pakapangwana en, a awan ta makasarok ta simbaanenaddet ta kabalin na pitu kiden pagzigātānnga iburud na pitu kiden anghel.

16Ya Diyug Na Pagporay Na Namaratu

1A sangawnadangag kuhapa yamasikanmagayag ta umag na simbaanen, te dobanna ya pitu kiden anghel.

“E kanan, te emmuy iburud ya pagpo-ray naNamaratu ta lutakewannga itta tadiyug kidina,” kunna.2 A umangen ya takday anghel, a neb-

urud na ya mayan na diyug na en ta lu-tak, a sa naggagurid na ya tolay kidennga namarkan ya mukat da ta numero nasimaronen ikid na nagdayaw ta sinang barina en. A pake matakit ikid na mahuyuk yagurid da kiden.

3 A sangaw enna neburud na mekaduwaen anghel ya mayan na diyug na en tabebay. A nagbalin ya bebayen ta daga, takuman na daga na nasi. A sa nagpasi yangamin kiden ikan ikid na ayam ta bebay.

4 A sangaw enna neburud na mekatalluen anghel ya mayan na diyug na en tangamin kiden karayan ikid na wer ikid naubbug, a sa nagbalin ya ngamin danumda kiden ta daga. 5 A nadangag ku hapaya uhohug na anghelen nga manaron tadanum kiden:“Matunung ka hala, Afu Dyos, te iko ya

Dyos ta idi,a iko hala ta ayanin.

A kustu hapa ya pangpa-gangmu ta isin kidna tolay,

6 te yen kid ya nangpagarut ta daga natolay mu kiden ikid na pinaguho-hug mu kiden ta idi.

A ta ayanin a pinenummukid hapa ta daga.A yen ya mappya na balat,” kunna.

7 A itta hapa ya tumabbag ta agyan naangiatanganen:

“On, Afu Dyos, iko ya makapangwata ngamin, a mappya ikid na kustu yangamin pangpa-gang mu,” kunna.8 A sangaw enna neburud na mekap-

paten anghel ya mayan na diyug na en tabilag, a pake nadaggan ya patu na en addetta naapang ya tolay kiden ta patu na en.9 Ammi maski naap-apang kid ta patu nabilagen aweda haman nagbabawi, ikid naaweda nebosag ya kalalaki na Namaratungamakkamu ta isin kid na pagzigātān awapinaliwatan da hud la.

10 A sangaw enna neburud na mekalimaen anghel ya mayan na diyug na en taagtuttudan na simaronen, a nagsugiramna

Nagmatakar 16:11 406 Nagmatakar 17:6ya ngamin kiden lugar ta pagturayan nasimaronen, a nginalngal na tolay kiden yahila da kiden gafu ta zigat da. 11 Ammiaweda haman nagbabawi ta liwat da kiden,te pinadpadulay da la ya Dyos ta langite-wan gafu ta gurid da kiden ikid na takit dakiden.

12 A sangaw enna neburud na mekān-namen anghel ya mayan na diyug na enta karayan na Yufurates, a nabbasan napetta makadakit ya ngamin armado na arikiden nga magafu sangaw ta lalassangan.13 A sangaw naitak ha ya lamagen, ikid nasimaronen nga imuhet ta bebay ta idi, ikidna simaronen nga imuhet ta lutak ikid namangisaned ta laddudni Satanas. A imuhethapa ya matapang na anitu ta simuk natagtakday tekid ta kuman na bulprag. 14 Aitta hapa ya pakapangwa da, petta ihugada ya pagpaka-latan. A enda hapa aga-gayan ya ngamin kiden ari ta paglelehutin,petta sa magkakampat ya ngamin kidensuddalu da ta takday lugar, petta angekid makigubat ta Namaratu. 15-16 A yangagan na lugaren nga pagkakampatan dasangaw a ‘Armagidon,’ kunna ta agsitangna Hebreyu. A yen sangaw ya lugar napakilabanan da ta Namaratu ewan, te yensangaw ya kadakalan na araw na pakilabanna Namaratu tekid. A ya uhohug hapa niHesus a

“Dangagan muy, te pagka-ma muysangaw ya datang ku ta kuman na angena tulisan. A pake nagasgāsāt sangawya sehahukal ikid na sebarawasi ngamangipa-na teyak ammi ta masidugenikid na awan nagbarawasi,” kunna.17A sangaw ta pangipurwaknamekapitu

en anghel ta mayan na diyug na en a pehu-lun na ta paddad, a itta ya masikan nagsi-tang ta simbaanen ta agtuttudan na Nama-ratu. “Nabalin na,” kunna. 18 A ka-ma lanagsitang hapa ya kilat kiden ikid na dalakkiden, a naglunig hapa ta pake masikan. Ayen sangaw ya kadakalan na lunig addet tanekaparatu na tolay kiden, 19 te naggungayya lutak ta ili na Babilonya nga kadakalanna ili addet ta nagtallu ya nagyanan na ilien. A negindan hapa naperdi ya ngaminkiden ili ta paglelehutin, te yen ya balat naNamaratu ta ili na Babilonya, a sa ipenumna ya ngamin pagporay na tekid. 20 A sa

lumitap hapa ya fugfugu kiden ta bebay,ikid na bagetay kiden ta lutak. 21 A nag-gagindan nagkahunnak ya dadappug kidenararu ta tolay kiden, taglimafulu kilu yakadammat da, ammi pinadpadulay da la yaNamaratu gafu ta araru kiden, te akattata-lawan ye-yen na zigat.

17Ya Babbayen Nga Nagtakay Ta simaron

1 A sangaw umange hapa teyak ya tak-dayen anghel nga nagibbal ta diyug, a yanebar na teyak a

“E ka sin, te ipaitak teko ya babbayennga makikadallaw ikid na pangpa-gangna Namaratu tentu, ammi intu hala yakadakalan na ili nga nesaad ta nagmi-nangan na addu na karayan,” kunna.2-3 A inalap na anghelen ya kahalwak ta

pake adayu na lugar nga adayu ta tolay,a yen ya nagyanan ku teyaken nakaita tababbayen, a nagtakay hapa ta pake daragna simaron nga maporay. A ya uhohugpara na anghelen teyak a

“Ya babbayewan ya pangadallawan naari kiden ta paglelehutin, a kuman nanellaw hapa ya ngamin tolay ta bina-rayang na pakikadallaw na en tekid,”kunna.A ya simaronen nga nagtakayan na bab-

bayen a pitu ya ulu na ikid na mafulu yatarkud na, a napannu hapa ya bari na en taaddu na ngagan na Dyosewan, te ikayat nagubatan ya kasasaad na Namaratu. 4 A yababbayen hapa a nagbarawasi ta kuman naburik na ubi ikid na pake darag. A napannuhapa ya barawasi na en ta magdaduma namagadildilab ta kuman na balituk ikid naispot kiden batu. A kuman na mangigawathapa ya babbayen ta paginumannabalituk,ammi napannu haman ta ngamin kadu-layan, te intu ipenum na ya pakikadallawna. 5 A nesurat hapa ya ngagan na bab-bayen ta mukat na en:

BABILONYA KADAKALAN HINA NANGAMIN MAKIKADALLAW IKID NAMAMADDAY TA NGAMIN DULAY

Ammi melemad ya ikayat na uhohugan nangagan na kiden. 6 A kuman na nellawhapa ya babbayen, te pake nagragsak gafuta pagarut na daga na pinapasi na kiden,

Nagmatakar 17:7 407 Nagmatakar 18:2te bababang ya pinapasi na ta mangurugkiden te Hesus.

A ta nepakaitak ta babbayen ikid na nag-takayan na en nga pitu ya ulu na ikid namafulu ya tarkud na a “Ahu, anu panawyewan,” kunku. 7 Ammi ya anghelen nganaguhohug teyak a pake nepasikkal na yababbayen teyak:

“Awem pahig am anu yewan kid, tepake ipadangag ku teko, petta amum,”kunna.

8 “A ya simaronina nga nagtakayan nababbayina a itta ta idi, te awan haman taayanin, ammi tanagay na ha magtoli, temagafu sangaw ta avuten ta pake umagna lutakin. A sangaw am lumattog na aintu sangaw ya dayawan na tolay kidennga awan nelista ta nakelistan na mato-lay kiden ta awena para pakapadday napaglelehutin. Te ammaita da ta limattogna a

‘Imawan haman ta idi a anu kawa-gan na ta itta ha,’ kunda.

“Ammi awena sangaw mabayag, temewarad hala sangaw ta pangpa-gang naNamaratu tentu.

9-10 “A am itta ya mayat makkamu takebalinan na simaronen nga pagtakayanna babbayen a mappya ta pake malalakiya nonot na, te ya pitu kiden ulu naa yen kid ya keangarigan na pitu ki-den bagetay nga pagyanan na babbayen,ammi keangarigan kid hapa na pitu naari. Ammi awan na ya lima kiden, tedana naazi kid na, a magturturay parala ya mekānnamen. A awan para la yamekapitu en, ammi sangaw am ittan aawena mabayag.

11 “A ya bari na simaronen nga pag-takayannababbayen a intuhala ya kean-garigan na mekawalu na ari, ammi ta idia intu hala ya mekapitu ta pitu kiden.A awan na yen ta ayanin, ammi ta idiitta. A lumattog hala sangaw kapye namewarad ta pangpa-gang na Namaratutentu.

12 “A ya mafulu kiden tarkud nganaitam ta simaronen a yen kid ya pakai-tan ta itta sangaw ya mafulu na aringa awan para la mesaad ta iturayanda, ammi makipagturay kid sangaw tasimaronen abat ta takday la na oras.13 A tatakday la sangaw ya nonot da, te

idagga da sangaw ya turay da ikid nakalalaki da ta pagturay na simaronen.14Ayenkid sangawyamaghahulunmak-ilaban ta Kalneru en, ammi intu halasangaw ya mangabak tekid, te intu yapakemasmasikan ammi ta ngamin kidenari ikid na ngamin kiden magturay. A yangamin kiden tolay nga pinili na ikid nainalapna amesipat kidhapa ta pangabakna gafu ta aweda mangilogot,” kun naanghelen teyak.15A ya binida na en para teyak

“A ya karayan kiden nga naitam ngamagar-arut ta pagyanan na babbayenmakikadallaw a yen kid ya keangari-gan na tolay kiden ta addu na lugarikid na maguhohug ta addu na agsi-tang. 16 Ammi ya mafulu kiden ari ngameangarig ta tarkud ta simaronen, amaghahulun kid sangaw na simaronen,te ikatupag da sangaw ya babbayen ngamakikadallaw, a sa perdin da sangawya ngamin kwa na, petta magbalin san-gaw ta kuman na nauhagan, yaga afu-tan da sangaw ya bilsag na kapye dasangaw apangan ta afuy. 17 Kumanensangaw ya tarabakun da, te Namaratuya mangpatakday ta nonot da, te pettamaggagitta kid mangatad ta pagturayda ta simaronen, pettam kumanen a sadumatang sangaw ya ngamin gakkad naNamaratu addet ta sa mebalin ya inuho-hug na en.

18 “A ya babbayen hapa nga naitamta naperdi a yen ya keangarigan nakadakalanen na ili nga nakitagabun naari kiden ta paglelehutin,” kunna.

18Ya Kaperdi Na Ili Na Babilonya

1A ta kabalinan na kumanen a naitak yatakwan na anghel nga umakban ta lutak,te nagafu ta langit. A pake dakal hapa yaturay na te nadakaran ya lutaken gafu takalalaki na bari na en. 2A sangawanagayagta masikan:“Awan na, awan na ya Ili na Babilonya nga

kadakalan na ili.Te nagbalin na ta pagyanan na anitu kiden,

ikid na ngamin kiden espiritu nga du-lay, ikid na mamanuk nga magkanta bilsag na nasi.

Nagmatakar 18:3 408 Nagmatakar 18:203 Pina-gang na Namaratu ya ili ingafu ta sa pinagillaw na ya ngamin tolay

ta binarayang na pakikadallaw na entekid,

a gafu ta pinagliwat na hapa ya magturaykiden ta pakikadallaw na tekid,

te pinagba-nang na hapa ya maglakukiden gafu ta pagkaragāt na tolaykiden ta pakikadallaw na en tekid,”

kun na anghelen teyak.4A sangaw nadangag ku hapa ya takwan

na maguhohug ta langitewan:“Ikamuy nga tolay ku, umadayu kanan ta

makikadallawina,petta awemuy mekabkabat ta liwat

na kidina ikid na pangpa-gang kutentu,

5 te nahuttul na ya liwat na kiden abat talangit,

a iparan naNamaratu ya pangpa-gangna tentu.

6 “Aran, ibalat muy na ya liwat na ili ina,te atadan muy ta kuman na neatad na

ta kadwan,ammi doblen muy ya pangpa-gang muy

tentu,te ya dulayen nga nepenum na ta kad-

wan a masmasikan ya ipenum muytentu.

7Am anu ya kasikan na pagparayag na ikidna pagragsak na ta idi

a kuman en hapa ya iatadmuy ta zigatna ikid na damdam na,

te kuga maparayag ya nonot na.‘Anu hud ya burungan ku bakawa

ari yak haman na babbay, a awekhaman nabalu, te addu ya lālākikkiden,” kunna.

8 “A yen ta gulpe sangaw ya ngamin kidenzigat na,

te sa maggagindan ya bisin, ikid napasi, ikid na damdam ta takday lana araw.

A maapang sangaw ta afuy, te masikanya Namaratu nga mangpa-gangtentu,” kun na anghelen teyak.

9 A pake madamdam mantu sangaw yaari kiden nga nangkadallaw tentu ikid nanakipagragsak tentu, te am maita da san-gawya asokna ili en apakemakatangtangitkid na. 10 A umadayu kid hapa sangaw

tentu nga makatangtangit, te yaga magbu-rung kid sangaw tamekabkabat kid hapa tapangpa-gang na Namaratu ta ili en.

“Agayoy, agayoy, ta ili tamewan ngaBabilonya. Piga la ya pangpa-gang naNamaratu tentu, pade awa malalaki naili,” kunda sangaw.11-13 A makatangtangit hapa sangaw ya

maglaku kiden, te awan na sangaw tagumātāng ta ilaku da nga balituk, ikid napirak, ispot na batu, perlas, ga-gamit, ban-gog, kayu, tulang, baronsi, landuk, kanela,rikado, binarayang, denu, arena, baggat,baka, kalding, kabayu, lugan, yaga tolaypara nga pagtagabun da. 14 (-) 15 * Ta idia nagba-nang kid ta ngamin kiden nelakuda ta tolay kiden ta ili na Babilonya, ammisangaw gafu ta naperdin ya ili en amagyankid la ta adayu ngamakatangtangit, te yagamagburung kid hapa, te mekabkabat kidhapa ta pangpa-gang na Namaratu.16 “Agayoy, agayoy, ta ili tamewan,pade awa ispot paen ya pagbarawasi na

tolay na kiden ta darag ikid na asul.A ispot paen ya nesigal da kiden, ikid na

aritut da kiden nga balituk ikid naperlas, ikid na mangina na batu.

17 A piga la ya kaperdi na ngamin pagba-nang na ikid na kalalaki na,” kundasangaw.

A kumanen hapa sangaw ya damdam naitta kiden ta bapor da kiden ta bebay, yakapitan da ikid namagtarabaku kiden kon-todu ngamin makilugan, 18-19 te am maitada hapa sangaw ya asok na ili en ta adayu,a makatangtangit kid hapa sangaw gafu tadamdam da ta ili en.“Agayoy, agayoy, ta ili tamewan.Itta hud ya takwan na ili nga malalaki ta

kumanewan?Te intu paen ya nangalapan tam ta

pagba-nang tam gafu ta karga nabapor tam kiden nga ginatang da.

A piga la ya kaperdi na in,” kunda sangaw.20 Ammi ikamuy nga magyan ta langit a

magayayat kanan, te pina-gang na Nama-ratu ya nakaliwat. Sa magayayat kanan,ikamuy tolay na Namaratu, ikid na ikamuy

* 18:15 Ya bersikulo 14 a yan ya tulfu na uhohug na anghelen, a nehahat mantu ta bersikulo 21 ikid na 22 pettanagdadagga ya ngamin bida na anghelen.

Nagmatakar 18:21 409 Nagmatakar 19:10turin na ikid na paguhohugan na, te pina-gang nan ya dulayen babbay gafu ta in-ingwa na en tekamuy.

21A sangaw itta ya masikan na anghel, ainakkat na ya dakal na batu ta kuman nakadakal na aggilingan, kapye na newaradta bebay. A ya nebar na en hapa a“Kumanin sangaw ya pa-gang na ili na

Babilonya,temedangkak sangaw ta lutak, a awan

na sangaw.(v 14) A awan na sangaw ya ngamin kiden

karagatan na tolay na kiden,te imawan na sangaw ya ngamin

pagba-nang na ili in ikid na kalalakina, a aweda sangaw metoli tentu.

22Awan na sangaw ta sitang na gitara, ikidna tokar,

ikid na kansyon ta agyanna kalsadanakiden ikid na babali.

A awan na sangaw ta magtarabaku tentu,ikid na mamadday ta gagangayen

paddayan na tolay, a awan na san-gaw ta magbayu.

23 A awan na sangaw ta hilag nga mag-padakar tentu,

te awan na sangaw ta sitang na maga-yayat ta kuman na magboda.

Kumanin sangaw ya dumatang ta ili in,te ya maglaklaku kiden tentu yanagbalin ta kuman na ari kiden tapaglelehutin,

a inayayyaw da ya tolay kiden gafu tasistema na paglaku da.

24A intu para liwat na ya pasi na tolay kidenna Namaratu,

ikid na aglavun na kiden, pase ngaminkiden napapasi ta lutakin,” kunna.

19Ya Magayayat Ta Kaperdi Na Babilonya

1A ta kabalinan na kumanen a nadangagku ya kuman na agsitang na adaddu natolay ta langit, a gisakansyon kid:“Haleluya! Malalaki ya Namaratu ewan,te intu ya mangikerutan nga seppaka-

pangwa.2A matunung kad ya pangpa-gang na,te pina-gang nan ya makikadallawen nga

nangpadakat ta ngamin paglele-hutin

ta pakikadallaw na ta tolay kiden.

A nebalat nan hapa ya nepamapasi na tatolay na kiden,” kunda.

3 “Haleluya! Te magnayun la magasokya nagdakaten ili addet ta addet,”kunda ha.

4A ya dwafulu kiden appat na lalaklakayikid na appat kiden ayam ta bikat na ag-tuttudan na Namaratu a gitumagan kid taatubang na en, a dinayawan da.

“Kakurugan, madaydayawan ya Na-maratu,” kunda.5 A sangaw itta ha ya takday magsitang

ta bikat na agtuttudan na Namaratu,“Ikamuy ngamin nga daddoban na Nama-

ratu a dayawan muy.“Kumanen hapa tekamuy nga magta-

law tentu nga magturay pase awanmagturay.

“Sa dayawan muy ya Dyos tam,” kunna.6 A sangaw nadangag ku hapa ya awan

bababang na tolay, te gisasitang kid takuman na adug na dakal na tapaw ikid namasikan na dalak:“Haleluya! Madaydayawan ya Dyos nga

makapangwa ta ngamin,te magturay na ta ngamin.

7 “Magayayat kitanan! A dayawan tam yaDafu tam,

te dumatang na ya araw na boda naKalneru en, a neparan ya atawa naen.

8 “Te pinagbarawasi na Dyos ta furawikid na magadildilab na ga-gamit,”kunda.

(Ya furaw na ga-gamit ya keangarigan namappya kiden tinarabaku na tolay kidennga mangurug ta Namaratu ikid ni AfuHesus.)

9A sangaw itta ya anghel nga naguhohugteyak,

“Isurat mun yan:‘Nagāsāt ya ngamin kiden magawi

ta boda na Kalneru en, te mesipat kidna ta pagpamakan na,’ ” kunna.“Te kakurugan yan kid na uhohug na

Namaratu,” kunna ha.10 A nagtumagak na ta atubang na

anghelen, te dayawan ku mina, ammi gi-namman nak,

“Bakkan mina ta iyak ya dayawam,te Namaratu la mina, te daddoban nakla na Namaratu ta kuman na iko ikidna kagittam kiden aglavun nga mangi-pasikkal te Hesus, a yen ta paglavunan

Nagmatakar 19:11-16 410 Nagmatakar 20:4

nak na Kahalwa na Namaratu, petta iyakya mangipasikkal te Hesus,” kunna.Ya Nagtakay Ta Furaw Ta Kabayu

11-16A ta kabalinan na kumanen a naitakta kuman na nahukatan ya langit, a “Hu,hu”, itta ya dumagut ngamagtakay ta pakefuraw na kabayu, a natultulfu hapa ya adduna sangngat na ari ta ulu na en, te ya duwana ngagan na nga nesurat ta salnuk na enikid na uffu na en a

KATA-NANGAN NA ARI IKID NAKADAKALAN NA MAGTURAY

A kuman na bagkang na afuy ya matana kiden, te awan ta melemad tentu. Aawan pulus ta pagkilluyān na, te kustu yangamin ibar na, a matunung hapa am angemakilaban ta katapil na kiden. A itta hapaya ngagan na nga nesurat ta bari na, ammiintu hapa la ya makkamu am anu ya ikayatna uhohugan. Ammi amu na ngamin tolayta intu ya Kakurugan nga mekatalak. Aya pangingaganan da tentu a ‘Uhohug naNamaratu’, kunda, te itta ya matadam nakampilannga imuhet ta simukna en, te yenya pangkattab na ta tolay kiden ta ngaminkiden lugar, a pa-gangan na kid hapa takuman na magpaluk ta landuk.

A timunud hapa tentu ya armado ki-den nga nagafu ta langit, a ginsātakay kidhapa ta furaw kid na kabayu, ikid na nag-barawasi kid hapa ta dipuru furaw na ga-gamit. A gidaddagan hapa ya barawasi naari en, te ilublubeg na ya katapil na kidenta kuman na mangpalsok ta darag na ubas,te intu ya mangidatang ta pangpa-gangna Namaratu ewan nga seppakapangwa tangamin gafu ta pagporay na.

17 A naitak hapa ya takday anghel ngaumatayuk ta bilagen, a pake nagayayag tamamanuk kiden umuubar ta langit:“E kanan sin te magkakampat kanan, te

magpamakan ya Namaratu ewan.18 “E kanan sin temangigup kanan ta bilsag

na ari kiden ikid na suddalu kidenpase kumander da kiden, ikid nabilsag na kabayu pase magtakay ki-den.

“Kakkapan muy ya bilsag na ngamin to-lay nga tagabu pase awan nag-tagabu, ikid na alinnak pase ata-nang,” kunna.

Ya Kaabak Na Simaronen19A sangaw naitak ha ya simaronen ikid

na magturay kiden ta lutak ikid na suddaluda kiden, te sa nagkakampat kid pettamak-ilaban kid na ta nagtakayen ta furaw nakabayu ikid na suddalu na kiden. 20 Amminaabak ya simaronen ikid na kahulun na ennga mangisaned ta laddud ni Satanas.

(Ya nagladduden a intu hala ya na-madday ta pagpaka-latan ta idi, pettaayayyawan na ya tolay kiden nga nagpa-marka ta ngagan na simaronen, ikid nanagdayaw hapa ta sinang simaronen.)A ginafut da ya simaronen ikid na kahu-

lun na en nagladdud, a azo newarad dakid seangat ta alugen nga seafuy ikid naseburbura. 21 A ya kadwan kiden kahulunna simaronen a sa pinapasi na kid na nag-takayen ta furaw na kabayu ta kampilanennga imuhet ta simuk na en. A nagbasub-asug ya mamanuk kiden nga magkakan tabilsag da.

20Ya Maribu Na Darun

1 A ta kabalinan na kumanen a naitakya takday para na anghel nga dumagutta lutak, te nagafu ta langit. A nagibbalhapa ta dakal na kawad ikid na tulbik naAdadalamen Avut. 2 A ginafut na ya lama-gen, ya kinan da en ulag nga nangayayyawta tolay kiden addet ta palungu araw, intuhala ya Satanas ikid na Dyablo. 3 A ki-nawadan na anghelen, kapye na nehunnakta Avuten, kapye na hapa tinulbikan pettaawena makalattog, te mappya ta mabaludabat ta maribu na darun petta awenansangaw maayayyaw ya tolay kiden. Ammisangaw am nagpasan ya maribu na daruna mapalubusan nga lumattog, ammi mavitla.

4 A sangaw naitak hapa ya addu na to-lay nga imatuttud ta agtuttudan na ari,a inatadan na kid na Namaratu ta turayda, petta ikid na ya kahulun na kidennga magturay ta ngamin paglelehutin. Anaitak hapa tekid ya kahalwa na tolay ki-den nga naputulan gafu ta pangipasikkalda teHesus ikid na uhohugnaNamaratu, teyen kid ya awan nangdayaw ta simaronenikid na sinang simaronen ikid na awannagpamarka ta ngagan na ta mukat da ono

Nagmatakar 20:5 411 Nagmatakar 21:8kamat da. Ammi sa natolay kid hala pettamakipagturay kid te Hesus Kristu addet tamaribu na darun.

5 A yen kid ya napolu nga tolayan naNamaratu ta pasi da, ammi ya kadwankiden tolay nga nagpasi a aweda sangawmatolay addet ta maribu na darun. 6Ammimapmappya ya mesipat kiden ta apolu enpangtolay na Namaratu, a pake matalakankid sangaw, te awena kid sangaw masi-gedna mekaduwa na pasi, a magserbi kid la taNamaratu ikid ni Hesus Kristu, te magbalinkid ta padi na, a makipagturay kid tentuabat ta maribu na darun.

Ya Kewarad Ni Satanas Ta Afuyen7 A sangaw am nagpasan ya maribu na

darun a ipalubus na Namaratu ta lumattogya Satanas ta nakebaludan na en. 8 A kugaange ha sangaw mangayayyaw ta tolaykiden ta ngamin kiden lugar ta ngaminpaglelehutin. A sansanatan na sangaw yatolay kiden nga taga Gog ikid na Magog,pettamagkakampat kid ngamangiparan tagubat. Pake adaddu kid sangaw ta kumanna kaddu na ginat kiden ta bebay. 9 Asumaned kid sangawmanglehut ta ngaminna lutakin, a sa lehutan da sangaw yakampo na tolay kiden na Namaratu ikid naili en nga iddukan na. Ammimaudanan kidsangaw ta afuy a sa maapang kid. 10 A yaDyablo nga nangayayyaw tekid, amewaradhapa sangaw ta alugen nga seafuy ikid naseburbura nga newaradan na simaronen taidi ikid na turin na en nga nangisaned taladdud ni Satanas. A pake kākāllak kid taaraw pase hiklam addet ta addet.

11 A ta kabalinan na kumanen a naitakya imatuttud ta pake dakal ikid na furawna agtuttudan na ari, a ka-ma la imawanya lutaken pase langitewan gafu ta kettana imatuttuden ta furaw na agtuttudan.12-13 A sangaw naitak hapa ya nagpasi ki-den, ngamin ata-nang pase alinnak, a gi-tayukan kid ta atubang na imatuttuden tafuraw na agtuttudan, te ya ngamin kidennagpasi ta bebay ikid na lutak a sa imuhetkid ta tanam da kiden. A sangaw naukadanhapa ya lebru kiden nga nakesuratan tangamin kiden tinarabaku na nagpasi kidenta katolay da en. A naukadan hapa yatakday para na lebru nga nakelistan namatolay kiden. A gafu ta lebru kiden a yen

ya pakaitan ta tinarabaku na tagtakday,petta amu na Namaratu am anu sangaw yapangpa-gang na tekid.

14-15 A ya ngamin kiden nga awan tangagan ta nakelistan na matolay kiden asa mewarad kid ta alugen nga seafuy. Yaalugen nga seafuy a yen ya mekaduwa napasi, te yen sangaw ya kewaradan na nag-pasi kiden nga magafu ta tanam kiden.

21Ya Bagu Na Lutak Ikid Na Langit

1 A ta kabalinan na kumanen a naitakya bagu na langit, ikid na bagu na lutak,te imawan ya dana en langit ikid na lutak,a awan na hapa ya bebayen. 2 A naitakhapa ya ili na Namaratu, ya nengagan naen ta Bagu na Herusalem, a umak-akbanta lutak, te nagafu ta langit ta kuman naispot na nobya nga umange mangdafungta atawa na en. 3 A sangaw nadangag kuhapa ya maguhohug ta masikan ta bikat naagtuttudan na Namaratu,

“Itan muy awa magdadaggan ya Na-maratu ikid na tolay, te makipagyan naya Namaratu tekid ta takday lugar, tesa tolay na kid. 4 A intu hapa la san-gaw ya mangpurid ta zigu na mata dakiden, te awan na sangaw ta masi ikidnamadamdam ikid namagtangit, ikid namagtakit, te awan na ya danen kasasaadna paglelehutin,” kunna.5 A sangaw naguhohug hapa ya imatut-

tuden ta agtuttudan na ari,“Itan muy awa sa inulik ya ngamin

petta bagu,” kunna.A ya nebar na teyak a

“Isuratmun ya nadangagmu, te kaku-rugan na uhohug,” kunna.6A sangaw naguhohug ha teyak,

“Nabalin na. Iyak ya nangigafu ikidna nangibalin. A ya ngamin kidenmakainum a atadan ku kid ta inu-man nga awan mapagan nga magafu tahuhunen mangtolay, 7 te gagangay tayen ya kwa na ngamin kiden nangabak,a iyak sangaw ya Dyos da, a ikid sangawya ānāk ku.

8 “Ammi ya ngamin kiden magta-law, ikid na mahigal nga mangatubang,ikid na mangilogot, ikid na natapan-gan ta dulay, ikid na mamapasi, ikid

Nagmatakar 21:9 412 Nagmatakar 22:6na mangadallaw, ikid na maganitu, ikidna makimallak ta sinang dyos, ikid nangamin magladdud, a sa mewarad kidsangaw ta alugen nga seafuy ikid naseburbura, a yen ya mekaduwa na pasi,”kunna.9 A sangaw umange ha teyak ya takday

ta anghel kiden nga nagibbal ta diyug, a yauhohug na teyak a

“E ka sin, te ipaitak la teko yaNobya en ngamakiatawa ta Kalneru en,”kunna.10 A inalap na ya kahalwaken ta utun na

dakal na bagetay nga ata-nang. A sangawnetuldu na teyak ya Bagu en Herusalemnga ili na Namaratu, a imak-akban, te na-gafu ta langit. 11 A pake madakar ya ilien gafu ta kalalaki na Namaratu tentu, temagadildilab ta kuman na batu en sarmingnga makillat. 12 A nagibawān hapa ya ilien ta makanag ikid na ata-nang na gibaw,a mafulu duwa ya sasarokan na kiden, atagtakday kid hapa ta anghel nga magg-wardya. A nasuratan hapa ya tagtakdaysasarokan ta takday ngagan, te itta ngaminten ya ngagan na mafulu duwa kiden tribuna tolay kiden nga Istralita. 13 Itta ya talluna sasarokan ta daya, tallu ta amyanan,tallu ta abagatan, a tallu ta laud. 14 Aya kuman na kepundasyon na gibawen amafulu duwa na batu, a nasuratan hapa yatagtakday batu ta takday ngagannamafuluduwa kiden turin na Kalneru en.

15A ya anghelen nga naguhohug teyak anagibbal hapa ta pagrukud na nga balituk,te rukudanna ya ili en kontodu gibawna enikid na sasarokan na kiden. 16 A kalpig yakasasaad na ili en a naggagitta ya kadanukna ikid na kalawa na. A tentu en nagrukudta ili en a 12,000 (mafulu duwa ribu) nahekterya ya kadanuk na, kumanen hapa yakalawa na pase kata-nang na. 17 A tentuen nagrukud ta gibaw na ili en a inalap naya kuman na pagrukud na tolay. A 144(magatut appatafulu appat) na metru yakātā-nāng na gibawen. 18 A ya batu nagibawen a kuman na batu nga darag ngamali-mang. A dipuru balituk hapa ya balikiden ta ili en, ammi magalinu kid ta ku-manna sarming. 19Ayamafulu duwakidenpundasyon nga pagtayukan na gibawen anaispotan kid hapa ta magdaduma na batu

nga ispot, te itta ya darag, ikid na asul, ikidna ngila, ikid na māta, ikid na ngisit. 20 Aitta hapa ya nagkakihu ta burik na. 21 Aya mafulu duwa kiden sasarokan a perlasya tagtakday tekid, te ya takday perlas yatakdayna sasarokan. Adipurubalitukhapaya kalsada na ili en amagalinu ta kuman nasarming.

22 A ta kuman na naitak a awan ta sim-baan ikid na kapilya ta ili in yen, te agyanna Namaratu ikid na Kalneru en a awedamasapul ya simbaan. 23 A aweda masapulya bilag ikid na hulan, te ya Kalneru enya kuman na hilag da, a ya kalalaki naNamaratu ya magpadakar ta ngamin na ilien. 24A ya dakar na en ya angen na ngamintolay, a ya ari da kiden hapa a idagga daya lugar na pagturay da ta ili na Namaratu.25 A awena sangaw maserran ya sasarokankiden, te awanna sangaw ta hiklam ten, 26aiange da hapa ya ngamin kaba-nang da ikidna kappya da ta ili en.

27 Ammi mehangat sangaw simarokya awan mappya ta Namaratu, ikid namangwa ta kaamamatan ikid na maglad-dud, te intu la mapasarok ya nesurat tangagan na ta lebru na Kalneru en ngamangatad ta magnayun na angat.

22Ya Karayan Nga Mangtolay

1 A sangaw nepaita na anghelen teyakya karayan nga mangtolay nga nagafu taagyan na agtuttudan na Namaratu ikid naKalneru en, te kuman na laswadan, a pakemali-mang ta kumanna sarming, a nagaruthapa ta tangngan na kalsada na ili en. 2A tamagdwaakub na karayanen a itta ya kayunga mangtolay, a magmayan kid ta kadahulan. A ya don da kiden ya mangatadta sikan na tolay kiden ta ngamin kidenlugar, 3 te ya ngamin dulay ta idi a awan na.Namaratu ikid na Kalneru en ya magturayta ili en, a kanayun daydayawan na kidna tolay da kiden, 4 te aitan da sangaw yamukat na Namaratu, a mesurat hapa yangagan na en ta mukat da kiden. 5 Awansangaw tahiklam, a aweda sangawmasapulya hilag ikid na bilag, te ya Dafu da Nama-ratu ya mangdakar tekid, a makipagturaykid hapa tentu addet ta addet.

6A sangaw nebar na teyak,

Nagmatakar 22:7 413 Nagmatakar 22:21“Kakurugan yan kid na uhohug, te ya

Namaratu nga nangpalavun ta aglavunna kiden a dinob na ya anghel na enteko petta ipaita na am anu sangaw yadumatang ta mavit, petta mepadangaghapa ta tolay na kiden,” kunna.7A ya uhohug hapa ni Hesus a

“Itan muy awa tanagay na ya datangku tekamuy, a pake matalakan sangawya ngamin kiden mangitug ta uhohugkiden nebida ta lebru in yan,” kunna.8 A iyak, Hwan, ya nakadangag ikid

na nakaita ta ngamin nabidak ta isin.A teyaken nakadangag ikid na nakaita anagtumagak ta atubang na anghelen nganangipaita tekid teyak, te dayawan kumina. 9Ammi ya uhohug na teyak a

“Bakkan mina ta iyak ya dayawam, teNamaratu la mina, te daddoban nak lana Namaratu ta kuman na iko ikid nakagittam kiden aglavun ikid na ngaminkiden mangitug ta uhohug na lebru inyan,” kunna.10A sangaw nebar na anghelen teyak,

“Awem sangaw ilemad ya bida kidennga nesurat mu ta lebru in yan, te yenkid ya nepalavun na Namaratu teko, aawena la mabayag a magdulot. 11 Teya mangigakkad nga mangwa ta dulay,ikid na nagdupal ta nonot a idulot dala ya kuman na gagangay da en, a yamangigakkad nga mangwa ta mappya,ikid na mangnonot ta mappya na nonota idulot da la idulot ya mappya,” kunna.12A ya uhohug hapa ni Hesus teyak,

“Dangagam, te tanagay na ya datangku, a ihulun ku hapa ya isagolyat ku,te atadan ku sangaw ya ngamin tolayta kuman na megitta ta tinarabaku da.13 Iyak ya mapolu ikid na mapozan, teiyak ya nangigafu ta ngamin ikid namangibalin. 14 Mapasinapān ya ngamin

kiden nangazi ta duping ta ga-gamit dakiden, te mabalin da simarok ta ili enikid na mangan ta mayan na kayu enngamangtolay tekid. 15Ammimehangatsimarok ya kuman na atu kiden ikid namaganitu, ikid na mangadallaw ikid namamapasi, ikid namakimallak ta takwanna dyos, ikid na magladdud, ikid nangamin kiden mangayayyaw.

16 “Iyak, Hesus, a dinob ku ya anghelken teko, petta ibar mu sangaw yangamin naitam ikid na nadangag mu taiglesya kiden ta tagtakday lugar. Iyakya simsima ni mina Ari en Dabid, a iyakya nengagan da en Darāmagan ngamag-dakar ta magkarawan,” kunna.

17 “E kanan sin,” kun na Kahalwa naNamaratu,

“E kanan sin,” kunna hapa na atawana Kalneru en,

“E kanan sin,” kunna hapa na ngaminnakadangag.

Te maski am inya ya makainum, ikid nakompormi ya mayat, a ange mina uminumta danumenmangtolay te awan ta paga na.

18 A pake tabarangan ku ya ngaminmakadangag ta uhohug kiden nga nesuratta lebru in yan, te am itta ya mangidaggata nesurat ta isin a Namaratu sangaw yamangidagga ta zigat na kiden ta kuman nanesurat ta isin. 19 A am itta ya mangazita nesurat ta lebru in yan a Namaratuhapa sangaw ya mangazi ta billay na, pettaawena mesipat ta kayu en mangtolay ikidna ili na Namaratu nga nabida ta lebru inyan.

20 I Hesus ya mangipasikkal ta ngaminnesurat ku ta isin,

“Kakurugan ta dumatangak na tamavit,” kunna.Kustu Afu, dumatang kan mina.21Ampade i AfuHesus yamanguffun ikid

namangikallak tekamuyngamin. Awanna.