II.19 og II.20

Síðmiðaldir: Kreppa og plága

II.19

Síðmiðaldir 1300-1500

• Á tímabilinu 1300-1500 fækkaði fólki í Evrópu vegna:

styrjalda pesta hungursneyða

Tveir stóratburðir

100 ára stríðið– Langvarandi stríð (1337-1453) milli Englendinga og

Frakka um stórt lén í Frakklandi sem báðir aðilar þóttust eiga tilkall til.

– Að lokum sigruðu Frakkar • Jóhanna af Örk – svikin – brennd á báli

Svarti dauði– Svarti dauði – drepsótt- frá Asíu til Evrópu– Barst mögulega með rottum– Kýlapest (meirihluti dó) og lungnapest (Allir dóu)

– Líklega dó þriðjungur evrópubúa – um 27 milljónir– Varð rothögg fyrir lénskerfið.

Ísland í ríki Noregskonungs

II.20

Lögin breyttust

• Þegar Íslendingar urðu þegnar Noregskonungs

breyttust lögin.

• Gömlu þjóðveldisaldarlögin Grágás féllu úr gildi

en í staðin komu nýjar lögbækur.

• Lögrétta missti hlutverk sitt sem löggjafarvald og

varð fyrst og fremst dómstóll.

Nýjar lögbækur

• Fyrst kom Járnsíða 1271 en Íslendingar voru ekki ánægðir með hana.

• Áratug síðar kom Jónsbók og hún varð lögbók Íslendinga næstu 400 ár.

• Nokkur ákvæði hennar gilda enn.

Mikilvægar breytingar

• Með gildistöku Gamla sáttmála og beggja lögbókanna urðu tvær mikilvægar breytingar: 1. Þegngildi: – Konungur fékk bætur fyrir víg einstaklinga en

ekki ættingjar þeirra.• Sakamál verða því opinber mál í stað þess að vera

einkamál áður.

2. Framkvæmdavald kom til Íslands* Sýslumenn konungs