iii analiza problemów społecznych i sposoby ich rozwiązywania‚ iii.pdf · alkoholizm jest...
TRANSCRIPT
III
Analiza problemów społecznych i sposoby ich rozwiązywania
Podczas przeprowadzonych warsztatów strategicznych zostały wyłonione następujące
problemy społeczne dotykające społeczność lokalną.
III.1. Problemy dotyczące opieki społecznej
Niewystarczająca ilość pracowników socjalnych
Brak zorganizowanych struktur wolontariatu
Bariery architektoniczne
Niewystarczające wsparcie prawnika, psychologa, logopedy dla rodzin z problemami
Brak zorganizowanej opieki nad dziećmi w okresie wakacyjnym na wsiach
Nadużywanie alkoholu
Przemoc w rodzinie
„Euro-sieroctwo”
Bariery w pełnym udziale osób niepełnosprawnych w życiu społecznym
Problemy w wychowaniu
Ubóstwo wśród wielu rodzin
Bezrobocie (omówione w obszarze rynku pracy)
Omówienie wybranych problemów, szczególnie dotkliwych dla społeczności:
Alkoholizm
Uczestnicy warsztatów zgodnie uznali, iż głównymi przyczynami nadużywania alkoholu są:
- zbyt łatwy dostęp do alkoholu,
- trudności z zatrudnieniem,
- ubóstwo,
- brak lub niewystarczająca stabilizacja rodzinna,
- przemoc w rodzinie (fizyczna i psychiczna) – jest także skutkiem uzależnienia
alkoholowego
-tradycyjne wzorce picia alkoholu.
To jeden z głównych problemów społecznych nie tylko w gminie, ale i w Polsce.
Skutki nadmiernego picia alkoholu są powszechnie znane. Nowotwory,
schorzenia neurologiczne, patologie: od przemocy w rodzinie do bezdomności. Utrata
zdrowia fizycznego i psychicznego, nie tylko samego uzależnionego, ale i ogromne
spustoszenie wśród najbliższych osoby uzależnionej. Nie bez znaczenia są również
poważne straty finansowe dla państwa, szczególnie w zakresie leczenia uzależnionych
oraz wprowadzania towarów alkoholowych bez akcyzy.
Alkoholizm jest chorobą, która rozwija się w czasie. Można ją zatrzymać, lecz nie można
wyleczyć. Istnieją sposoby i środki, które będą sprzyjały całkowitej abstynencji osoby
uzależnionej i rekonstrukcji jej sposobu życia. Nie znany jest dotąd sposób, aby osoba
powróciła do kontrolowanego picia. Leczenie choroby alkoholowej jest długotrwałym
procesem tak jak długotrwałym procesem jest rozwój uzależnienia. W naszej gminie Komisja
do Spraw Rozwiązywania Problemów Alkoholowych pomaga rodzinom z problemem
alkoholowym. W uzasadnionych przypadkach chorzy kierowani są na leczenie. Najczęściej o
leczenie zabiegają osoby, które zamierzają zmienić sytuację domową, a więc rodziny
alkoholików, czasami choć niezwykle rzadko, leczeniem zainteresowani są sami chorzy.
Najczęściej jest ona przeprowadzana w formie terapii otwartej, rzadziej w formie leczenia
zamkniętego
Punktów sprzedaży alkoholu w gminie jest 11. W porównaniu do innych ośrodków
wiejskich jest to standard. Problemem wg. uczestników warsztatów nie jest fakt sprzedaży
alkoholu z akcyzą, tylko sprzedaż takiego alkoholu nieletnim oraz handel alkoholem
nielegalnym.
Gmina, z racji swojego położenia, jest podatna na możliwość bardzo łatwego dostępu
do nielegalnego alkoholu, bez akcyzy, czyli pochodzącego z przemytu zza wschodniej
granicy. Łatwość dostępu, społeczna akceptacja takich zachowań i przekonanie o bezkarności
nielegalnego handlu, daje przepustkę do niejednokrotnie otwartego handlu za przyzwoleniem
sąsiadów i najbliższej rodziny, otoczenia.
Jaki jest zatem sposób na zatrzymanie bądź chociażby spowolnienie procesu
pogłębiającego się uzależnienia od alkoholu coraz większej ilości osób i w coraz młodszym
wieku?
Zajęte stanowisko w w/w sprawie jest następujące: należy podjąć próby profilaktyki
nastawionej głównie na edukację dzieci i młodzieży oraz budować warunki sprzyjające
wychowaniu w trzeźwości, dać alternatywę dla innych pozytywnych zachowań oraz
propagować brak przyzwolenia na istniejące patologie, nie tylko nadmiernego spożywania,
ale i nielegalnego handlu alkoholem.
Ubóstwo
Za główne przyczyny ubóstwa uznano:
- alkoholizm,
- brak chęci do pracy,
- bierność zawodowa,
- brak miejsc pracy,
- wielodzietność,
- wyuczona bezradność,
- postawa roszczeniowa,
-niskie kwalifikacje i kompetencje zawodowe.
Pojęcie ubóstwa jest relatywne. Pojęcie osoby biednej i bogatej jest różne w odniesieniu nie
tylko do wschodniej i zachodniej Polski, ale i ośrodków miejskich i wiejskich. Ktoś, kto na
wsi Polski wschodniej należy do tzw. klasy średniej, na zachodzie może być osobą biedną (co
nie oznacza ubogą). Dużo zależy też od stopnia zamożności całego społeczeństwa. Do
elementarnych potrzeb jakie powinny być zaspokojone, należy zaliczyć wyżywienie,
mieszkanie, ubranie, zachowanie zdrowia. Mniej podstawowe to uczestnictwo w kulturze czy
wykształcenie. Zatem dostrzegając poważny problem ubóstwa w minie, należy stwierdzić, iż
niezaspokojone są wszystkie podstawowe elementy godnego życia. Skąd jednak tak duże
braki w dochodach w rodzinach? Czy problemem zawsze pozostaje brak zatrudnienia? Czy
może niechęć do przekwalifikowania, albo zwyczajnie nieumiejętność racjonalnego
wydatkowania środków pieniężnych, tak by potrzeby były zaspokajane w podstawowym
stopniu i systematycznie.
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej rocznie udziela wsparcia z racji ubóstwa ok.180
osobom. To dużo zważywszy, że to tylko jedna z wielu form pomocy jakie przyznaje ośrodek.
Podstawą niwelowania różnic w sytuacji materialnej społeczności wydaje się zatem kilku
torowe, jednoczesne podejście do problemu, a więc:
• Aktywizacja osób biernych w działania na rzecz wspólnego dobra,
• Pomoc w zdobyciu niezbędnych kwalifikacji bądź zmianie zawodu
• Nieakceptowanie zjawisk wyuczonej roszczeniowości, a doradztwo osób do tego
kompetentnych (porady psychologa, doradcy zawodowego)
• Edukacja organizacyjno-finansowa rodzin, które nie radzą sobie z racjonalnym
wydatkowaniem zarobionych pieniędzy
• Współpraca z organizacjami pozarządowymi świadczącymi usługi podnoszenia
kwalifikacji,
• ale też świadczących pomoc , typu CARITAS, wolontariat, etc.
Nierówne szanse w życiu społecznym osób z rodzin
dysfunkcyjnych (dzieci, młodzież i dorośli)
Za główne przyczyny nierównych szans osób z rodzin dysfunkcyjnych należy uznać patologie
uzależnień, bezradności nie radzenia sobie ze sprawami ekonomicznymi, wychowawczymi i
osobowymi w rodzinie i są to:
- alkoholizm,
- sytuacje losowe,
- ubóstwo,
- brak środków na rozwój kulturalny i edukacyjny
- utrwalone społeczne stereotypy myślenia o takich osobach naznaczone determinizmem
W gminie jest małe zaangażowanie osób z rodzin dysfunkcyjnych w działalność społeczną,
ale też brak jest programów, lub są niewystarczające, jeśli chodzi o podejmowanie wspólnych
działań osób mających dobrą sytuację społeczną i tych z problemami. Zdaniem uczestników
warsztatów wyrównywanie tych szans powinno przybrać formy otwarcia się społeczności na
problemy społeczne swojego otoczenia, poprzez wspólne akcje, przedsięwzięcia i działania.
Bezradność w sprawach opiekuńczo- wychowawczych
Główne przyczyny bezradności to:
- wyuczona bezradność
- ubóstwo,
- alkoholizm,
- przemoc,
- brak pozytywnych wzorców w rodzinach i wsparcia społecznego
Wszystkie te elementy oddziałują negatywnie na psychikę człowieka, prowadzą do nerwic,
depresji. Obniżenie nastroju wpływa niekorzystnie nie tylko na samopoczucie, ale także na
stosunki z otoczeniem, wydajność w pracy. Osłabiony psychicznie człowiek nie radzi sobie w
podstawowych sprawach związanych z opieką i wychowaniem dzieci. Dzieci z takich rodzin
zazwyczaj są zaniedbane, cechuje je brak pewności siebie, są mniej ambitne i gorzej
przystosowane do życia w społeczeństwie, a nierzadko agresja staje się sposobem na
przełamanie trudności - często pozostają w konflikcie z prawem.
Zmianę tej sytuacji wśród mieszkańców naszej gminy, poprawić może radykalny plan
profilaktyki - przeciwdziałania tym zagrożeniom. Osoby ze schorzeniami cywilizacyjnymi, do
których należą także depresje czy nerwice powinny mieć łatwiejszy dostęp do informacji na
ich temat i ewentualnego leczenia tych schorzeń, w zależności od potrzeb:
farmakologicznego, terapeutycznego. To ostatnie jest trudniejsze w realizacji ale dużo
bardziej efektywne. Dużym powodzeniem cieszą się terapie z zastosowaniem technik
relaksacyjnych. Realizacja tego projektu jest jednak trudna, wymaga nakładu środków
finansowych, zatrudnienia odpowiednio wykwalifikowanej kadry pracowników, a przede
wszystkim zrozumienia problemu przez osoby, których ten problem dotyczy.
Problemem pośrednim jest też niewydolność wychowawcza. Szybkie tempo życia,
niewystarczająca ilość czasu poświęcona dzieciom oraz brak elementarnej wiedzy na temat
wychowania prowadzą do frustracji, braku porozumienia i kryzysu rodziny. Jak najbardziej
wskazana jest aktywizacja rodziny we wspólne spędzanie czas wolnego, tak by czas z
dzieckiem nie był tylko obowiązkiem, ale też czasem własnego rozwoju i poznawania
najbliższych osób.
III.2. Problemy dotyczące zdrowia i sportu
Mały dostęp do obiektów sportowych (poza placem zabaw)
Mała oferta sportowo rekreacyjna dla dzieci i młodzieży, ale też dla osób dorosłych i
seniorów
Małe zaangażowanie dorosłych w popularyzowanie zdrowego stylu życia
Niska świadomość społeczna potrzeby uprawiania sportu
Bak nawyków u wielu młodych osób zdrowego stylu życia
Infrastruktura sportowa w żadnym zakresie nie jest odpowiednia i wystarczająca dla
mieszkańców
Niepełnosprawność i choroby
Utrudniony dostęp do opieki medycznej, szczególnie osób starszych
Problemy z uzyskaniem skierowania na badania
Omówienie wybranych problemów, szczególnie dotkliwych dla społeczności
Niepełnosprawność, choroby
Jako główny czynnik powodujący problemy związane z chorobami i wynikłą z tego
niepełnosprawnością należy zaliczyć:
- zły stan zdrowia,
- ubóstwo (brak środków na zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych),
- zbyt mały i trudny dostęp do rehabilitacji, długi okres oczekiwania,
- małe nakłady na profilaktykę zdrowia
- brak zachowań prozdrowotnych
Przewlekła choroba i inwalidztwo stawiają człowieka w nowej sytuacji, zmieniającej
aspekty jego wcześniejszego funkcjonowania. Pojęcie niepełnosprawności i przewlekłej
choroby nie są całkowicie jednoznaczne ani też od siebie oddzielone. Człowiek stając
się osobą niepełnosprawną nie traci żadnego ze swych praw ludzkich. Akceptacja
własnego inwalidztwa jest mechanizmem psychologicznym i dokonuje się stopniowo,
ale jest konieczna do prawidłowego funkcjonowania w środowisku, do realizacji
zamierzonych planów życiowych, zawodowych, do spełnienia się w określonych
rolach społecznych. Głównym celem strategii rozwiązywania problemów społecznych
gminy jest kształtowanie społeczeństwa otwartego na wszystkie potrzeby społeczne.
Opiera się ona na pojęciu prawa i poszanowaniu różnic indywidualnych. Strategia
uwzględniać będzie potrzebę nowego podejścia do kwestii niepełnosprawności,
koncentrującego się na rozpoznaniu i usunięciu różnych barier, które utrudniają lub
wręcz uniemożliwiają osobom z niepełnosprawnością osiągnięcie równych szans i
uczestnictwo we wszystkich dziedzinach życia.
Niepełnosprawni są mniej widoczni na rynku pracy, rzadziej korzystają z dostępu do
dóbr kultury, wiedzy czy rekreacji, utrudniony jest też dostęp do ośrodka zdrowia,
rzadziej też i ile w ogóle aktywnie włączają się w realizację własnych zainteresowań,
hobby, szczególnie jeśli wymaga tego wyjście na zewnątrz i otwarcie się na
społeczność, dlatego też nieocenionym jest tutaj jednak wsparcie z zewnątrz. Osoby
cierpiące są bardziej wrażliwe tak na krytykę jak i w zwykłych relacjach
międzyludzkich.
Szczególnie dotyczy to osób starszych, one niosą ciężar własnej niedołężności
wynikającej z racji wieku. Problemy dotyczą nie tylko zdrowia, ale i zakresu usług
medycznych, braku kontaktów z innymi (osobami starszymi, ale i młodzieżą), braku lub
niewystarczającej oferty spędzania czasu wolnego przez te osoby a przede wszystkim
poczucia bycia potrzebnym. Dlatego też działania włączające wolontariuszy, osoby
młode, instytucje i organizacje pozarządowe powinny być wielozakresowe i
systematyczne, zgodne z wymienionymi poniżej sposobami rozwiązywania problemów
osób starszych.
Istotnym problem są też choroby wśród dzieci i młodzieży. O ile u osób starszych
można najczęściej leczyć, to w tym przypadku niezbędna jest przede wszystkim
profilaktyka i promocja zdrowego stylu życia.
Tabela 13. Dane o stanie zdrowia dzieci zebrane w Ośrodku Zdrowia w Leśnej Podlaskiej na przestrzeni
lat 1999-2003
1999 2000 2001 2002 2003 Razem
Liczba dzieci zbadanych 254 214 223 310 246 1247
Liczba dzieci
zakwalifikowana do czynnej
opieki
139 112 82 181 204 718
Wady wrodzone 1 3 1 - 11 16
Zaburzenia rozwoju - 16 15 3 12 46
Wady i choroby narządu
wzroku
49 39 16 42 50 196
Przewlekłe choroby układu
oddechowego
16 11 4 12 12 55
Choroby i zaburzenia układu
krążenia
7 8 6 15 9 45
Trwałe uszkodzenia narządu
ruchu
66 35 44 83 90 318
Dzieci przebadane w ramach bilansu w latach 1999-2003, pochodziły z grup
wiekowych od 2 do 18 lat. W latach 1999- 2001 ilość dzieci zakwalifikowanych do grup
dyspanseryjnych zmniejszała się, natomiast w 2002r. i 2003r. odnotowano ponowny
wzrost wad dających podstawę do kwalifikacji do tych grup. Łącznie przebadano 1.247
dzieci z tego zakwalifikowano do grup dyspanseryjnych 718. Analiza tego okresu
wykazuje wzrost zachorowalności wśród dzieci z wadami wrodzonymi. Ilość
przypadków z kolejnych grup dyspenseryjnych waha się: w pierwszych trzech latach
zmniejsza się, natomiast w kolejnych dwóch ponownie rośnie. Wyjątek stanowią dzieci
zaliczone do grupy z zaburzeniami rozwoju, wśród których obserwuje się systematyczny
spadek przypadków zachorowalności do 2002r. i ponowny wzrost w 2003r.
Z analizy powyższych danych wynika, że stan zdrowia przebadanych dzieci
poprawiał się w lekkim stopniu do 2001r., natomiast od 2002r. zanotowano ponowne
jego pogorszenie.
Podobne statystyki dotyczące zachorowalności dorosłych na wybrane choroby w
latach 1999-2003 podaje tab.17.
Tabela 14. Liczba osób dorosłych zapadających na wybrane choroby na przestrzeni lat 1999 - 2003
1999 2000 2001 2002 2003 Razem
Układ
krążenia
552 795 845 802 822 3816
Nowotwory 24 13 9 15 12 73
Gruźlica 7 2 2 5 7 23
Z analizy danych dotyczących chorób krążenia w latach 1999-2003 zaznacza się
wyraźny wzrost zachorowalności. Wzrost ten tłumaczyć można stresogennymi
warunkami życia, które w głównej mierze wpływają na rozwój tego rodzaju chorób.
Jeśli chodzi o choroby nowotworowe i zachorowania na gruźlicę to występują one w
znacznie mniejszym nasileniu niż choroby układu krążenia. W latach 1999-2001
obserwuje się spadek zachorowalności i ponowny wzrost w 2002 i 2003r.
Zdaniem uczestników warsztatów, niezbędnym jest tutaj profilaktyka zdrowia z różnych
zakresów i dla różnych odbiorców oraz promocja i aktywizacja zdrowego stylu życia,
poprzez organizację sportowych imprez (z włączaniem rodzin), lepszy dostęp do
obiektów sportowych.
Uboga oferta sportowo rekreacyjna dla dzieci i młodzieży, osób
dorosłych i seniorów
- Brak infrastruktury
- Małe zainteresowanie sportem amatorskim
- Brak środków finansowych
Sport dla większości społeczeństwa jest forma rekreacji i aktywnego spędzania czasu
wolnego. W świadomości mieszkańców gminy, dla wielu sport nie jest kojarzony
pozytywnie, jako komponent dobrego samopoczucia i zdrowia. Walory aktywności fizycznej
i sportu, uprawianego w różnych, dostępnych dla każdego formach, wciąż pozostają nieznane
lub niedoceniane. Przy wydłużaniu się wieku życia niesie to poważne zagrożenie dla zdrowia
i jakości życia. Na terenie gminy jest uboga oferta, szczególnie dla dorosłych, w tym
seniorów. Wiąże się to nie tylko ze znikomą infrastrukturą, przystosowaną do różnych
odbiorców, w każdym wieku i o różnorodnych zainteresowaniach, ale też z niewystarczająca
kadrą instruktorską. Na terenie gminy organizowana jest tylko jedna impreza cykliczna o
charakterze sportowym – Memoriał Dariusza Doroszuka – Turniej piłki nożnej.
Dotychczas najlepszą ofertą sportową dla młodzieży jest piłka nożna. ok. 100 osób czynnie
uczestniczy w całorocznych zajęciach i rozgrywkach z innymi zespołami piłkarskimi z terenu
województwa. Zdaniem uczestników warsztatów podstawą zwiększenia oferty sportowej dla
mieszkańców jest promocja zdrowego stylu życia, poprzez ułatwienia w dostępie do
infrastruktury sportowej oraz świadczenie usług związanych z upowszechnianiem sportu.
III.3. Problemy dotyczące kultury
Mały dostęp do kultury
Niskie czytelnictwo
Brak szacunku i tolerancji
Zanikanie tradycji
Brak miejsc spotkań szczególnie na wsiach
Mała atrakcyjność istniejących zajęć i wachlarz wyboru (głównie plastyczne)
Zajęcia skierowane są głównie do dzieci
Brak tzw. kultury wysokiej
Brak oferty zajęć twórczych dla młodzieży i mała oferta dla seniorów
Omówienie wybranych problemów, szczególnie dotkliwych dla społeczności
Nierówne szanse w dostępie do kultury
- koncentracja życia kulturalnego w większych ośrodkach
- zaniedbanie rozwoju kulturalnego dzieci przez rodziców
Nierozbudzone potrzeby odbioru kultury dzieci, młodzieży i
dorosłych
- brak świadomości wśród rodziców, że rozbudzenie świadomości kulturalnej ma istotny
wpływ na rozwój dzieci
- brak nawyków czytelniczych,
Kultura jest jednym z kluczowych obszarów życia społecznego. Uznanie kultury za czynnik
rozwoju wymaga przyjęcia założenia, że sektor kultury to system na który składają się:
instytucje publiczne oraz organizacje pozarządowe. Ponadto kultura buduje tożsamość
regionalną, w oparciu o kulturowe dziedzictwo i współczesne wyzwania. Kultura powinna
być jednym z istotnych czynników rozwoju społecznego ale i gospodarczego. Tymczasem w
świadomości dużej części mieszkańców, taktowana jest drugorzędnie i niejednokrotnie
zbytecznie. Podejście do kultury jako elementu fakultatywnego, dodatku do życia a nie
kultury jako sposobu na życie, powoduje zanik wrażliwości na potrzeby kulturalne.
Współczesna kultura masowa, czyli telewizja, Internet, czy nowe technologie multimedialne
wyparły większość form działalności kulturalnej na wsiach skupionych wokół klubów, zespołów, czy
grup. Kultura to niewątpliwie czynnik warunkujący rozwój osobisty człowieka ale i stymulujący
rozwój społeczny, gospodarczy czy turystyczny. Zdaniem uczestników warsztatów niezbędnym jest
tworzenie warunków do promocji tradycji lokalnych, czytelniczych, ale też integracji różnych
grup, twórców i artystów. Ważną sprawą jest także wykształcanie i promowanie dobrych
nawyków obcowania i poznawania kultury, także tej tzw. wysokiej.
III.4. Problemy dotyczące edukacji i rynku pracy
Brak możliwości dokształcania i przekwalifikowania się
Niskie kwalifikacje zawodowe
Bezrobocie - gmina typowo rolnicza, bardzo słabe zaplecze przemysłowo-gospodarcze
dające zatrudnienie
Mała liczba mikro, małych i średnich przedsiębiorstw
Niechęć mieszkańców do zakładania własnej działalności gospodarczej
Słaba informacja na temat rynku pracy
Słaba informacja dot. Wykorzystania funduszy zew. przez przedsiębiorców
Niskie czytelnictwo
Nierówne szanse dzieci z rodzin dysfunkcyjnych
Obniżony wiek inicjacji alkoholowej
Niedostateczna wiedza rodziców dot. zagrożeń Internetu, używek czy przemocy w rodzinie
Zbyt mało zajęć twórczych dla młodzieży
Brak systemu wspierania talentów wśród dzieci i młodzieży
Zły system doboru podręczników
Mały dostęp do dóbr kultury i rekreacji
Niska, nieatrakcyjna jakość nauczania języków obcych
Słabe wykorzystanie funduszy z zewnątrz
Bierność zawodowa
Omówienie wybranych problemów, szczególnie dotkliwych dla społeczności
Bezrobocie
Problemów bezrobocia jest wiele, jako te najważniejsze, warunkujące istniejący stan w
gminie wyróżniono jako:
- niskie kwalifikacje i umiejętności poruszania się po rynku pracy,
- słabo rozwinięty lokalny rynek pracy,
- postawy roszczeniowe
Jest to jeden z najbardziej dotkliwych problemów naszej gminy. Bezrobocie zawsze
niosło ze sobą zagrożenie egzystencji dotkniętych nim jednostek, powodując nasilenie się
zagrożeń i napięć w sferze społecznej. Indywidualnym skutkiem bezrobocia jest przede
wszystkim pogorszenie sytuacji materialnej jednostki i rodziny. A taka sytuacja, jak wynika z
wypowiedzi uczestników warsztatów jest jedną z częstszych przyczyn powstawania patologii.
Bezrobocie na terenie gminy Leśna Podlaska na przestrzeni lat 2000 – 2006 przedstawia
tabela 5 przedstawiona w demografii – str. 24
Najmniejszą liczbę osób bezrobotnych Powiatowy Urząd Pracy w Białej Podlaskiej
odnotował w roku 2000 – zarejestrowano 262 osoby. W kolejnym roku liczba ta wzrosła aż o
53 osoby, w latach następnych utrzymywała się w granicach 298 osób (lata 2002, 2005,
2006), 303 osoby (w roku 2003) oraz 282 (w 2004 roku), a więc nie zmieniała się tak
gwałtownie jak w roku 2001. Nie mniej jednak jak wynika z danych zamieszczonych w tabeli
5, problem bezrobocia dotyczy kobiet jak i mężczyzn. Na koniec roku 2006 liczba osób
bezrobotnych wyniosła 298 osób co oznacza, że 6,63 % mieszkańców gminy Leśna Podlaska
jest dotkniętych bezrobociem.
Liczba osób uprawnionych do zasiłku dla bezrobotnych wahała się od 36 osób w 2001
roku do 11 osób w 2004 roku. W roku 2006 odnotowano 21 osób uprawnionych do zasiłku
dla bezrobotnych, co stanowiło 7,04 % ogólnej liczby bezrobotnych zamieszkujących gminę
Leśna Podlaska.
Liczba bezrobotnych absolwentów nie została odnotowana w statystykach PUP Biała
Podlaska. Jest to wynikiem zmiany w ustawie z 20 kwietnia 2004 roku o promocji
zatrudnienia i rynku pracy (Dz. U. Nr 99, poz. 1001), w której status osoby bezrobotnej został
zniesiony. Osoby bezpośrednio po zakończeniu swojej edukacji czy to na poziomie szkoły
średniej czy wyższej są kierowane na staże i przygotowanie zawodowe. Po odbyciu tych form
zatrudnienia, osoby te maja szanse uzyskać zatrudnienie. W przypadku nie uzyskania
zatrudnienia PUP rejestruje je jako osoby bezrobotne.
Okres pozostawania bez pracy jak widać w powyższej tabeli może trwać nawet
powyżej 24 miesięcy. W roku 2006 z terenu gminy Leśna Podlaska odnotowano 134 osoby
długotrwale bezrobotne, a więc najwięcej począwszy od 2000 roku. Tak duża liczba osób
długotrwale bezrobotnych jest wynikiem braku dostatecznej liczby miejsc pracy na terenie
naszej gminy jak i sąsiednich gmin. Może wynikać również z przyczyn i problemów leżących
w samych osobach bezrobotnych np. braku zaradności, braku motywacji oraz innych
problemów natury psychologicznej.
Praca jest jednym z głównych czynników decydujących o wykorzystaniu możliwości
życiowych człowieka. Stanowi niezbędny warunek egzystencji, wyznacznik miejsca
człowieka w społeczeństwie jest czynnikiem kształtującym osobowość. Brak możliwości
zatrudnienia prowadzi do osłabienia psychicznego człowieka i jednocześnie naraża go na
liczne zagrożenia ze strony środowiska zewnętrznego, czego konsekwencją mogą stać się
patologie społeczne.
Ze sprawozdawczości PUP Biała Podlaska wynika również niepokojąca
statystyka, osób bezrobotnych do 25 roku życia jest aż 90. Taka sytuacja może mieć
dwojakie podłoże. Z jednej strony są to osoby, które podjęły dalsze kształcenie, ale w
systemie zaocznym i chcąc korzystać z ubezpieczenia zdrowotnego są zobligowani do
zarejestrowania się jako bezrobotni. Z drugiej taka statystyka może wynikać z
preferencji na rynku pracy, bowiem ludzie młodzi nie posiadają doświadczenia i
umiejętności praktycznych jak pracownicy, choćby z kilkuletnim stażem. W pewnych
dziedzinach rynku pracy są po prostu nieatrakcyjni jako pracownicy (księgowi,
analitycy, marketingowcy, psychologowie, socjologowie, pedagodzy). Dla tej drugiej
grupy dokształcanie w formie szkoleń i warsztatów, udział w życiu społecznym, często
niweluje tę lukę, jaką jest brak realnego doświadczenia na danym stanowisku. Czasami
jest to także problem dotyczący zbyt wysokich aspiracji, niedostosowanych do własnych
zdolności i możliwości rynku pracy. Chęć szybkiego i dużego zarobku, rzadziej awansu,
przysłania rzeczywiste umiejętności, powodując niejednokrotnie emigrację zarobkową
poza granice kraju, gdzie wykonywanie pracy poniżej kwalifikacji nie jest przeszkodą,
za odpowiednie wynagrodzenie. Nie powoduje to jednak wśród poszukujących pracy
zwiększenia atrakcyjności na rynku krajowym, brak doświadczenia zgodnie z
posiadanymi kwalifikacjami, pomimo posiadanych lat pracy, jest często podstawową
przeszkodą w podjęciu zatudnienia.
Ważnym zagadnieniem jest zjawisko tzw. „szarej strefy”, czyli pracy najemnej,
bez nawiązywania stosunku pracy pomiędzy pracodawcą, a pracownikiem. Z tytułu
wykonywania pracy nie rejestrowanej, pracownik nie uzyskuje ubezpieczenia
społecznego, okres wykonywania tej pracy nie jest również zaliczany przez ZUS jako
okres składkowy, a pracodawca nie odprowadza na konto ZUS i Funduszu Pracy
odpowiednich sum z tytułu wypłaconego wynagrodzenia oraz nie odprowadzany jest
podatek. Praca w „szarej strefie” jest to praca na własny rachunek, ma charakter
doraźny, czasowy. Dane GUS wskazują, że najwięcej osób pracujących „szarej strefie”
wykonuje pracę w usługach budowlanych (30,4 % ogółu pracujących w „szarej strefie”)
i przy pracach ogrodniczo – rolnych (20,6 %), a następnie w tzw. usługach sąsiedzkich
(17,3%) oraz w handlu (5,8%). W wyżej wymienionych czterech działach pracowało
75 % wykonujących pracę niezarejestrowaną. Szara strefa przynosi wiele strat
gospodarce, gdyż nie wpływają podatki i nie są odprowadzane składki na ubezpieczenie
społeczne, co uniemożliwia zabezpieczenie ludzi przed skutkami wypadków losowych
i na starość.
Dużym atutem niwelowania szarej strefy jest propagowanie podejmowania
własnej działalności gospodarczej. Daje to, bowiem możliwość nie tylko wszelkich
ubezpieczeń wymaganych prawem, ale i ubieganiania się o różnego typu
dofinansowania na rozwój działalności, możliwość zatrudnienia kogoś z najbliższego
otoczenia, dając mu również pełne prawa pracownicze.
Z danych Gminnego Ośrodka Pomocy w Leśnej Podlaskiej wynika, że jednym
z najczęstszych powodów udzielania pomocy jest bezrobocie, a w dużej mierze
klientami pomocy społecznej są rolnicy. Osoby trudniące się rolnictwem nie mogą
zarejestrować się jako bezrobotne, stąd statystyki Powiatowego Urzędu Pracy w Białej
Podlaskiej nie odzwierciedlają faktycznego stanu pozostawania bez pracy mieszkańców
naszej gminy. Tu jest właśnie problem bezrobocia ukrytego, polegającego na nie
wykorzystaniu zasobów pracy osób pracujących w małych, niewydolnych ekonomicznie
gospodarstwach rolnych.
Według uczestników warsztatów zmniejszenie bezrobocia powinno się odbywać nie przez
szukanie bezrobotnym zatrudnienia, ale przez stworzenie systemu mechanizmów pomocy w
poruszaniu się na rynku pracy. Osoby bierne i nie radzące sobie z na rynku pracy w pierwszej
kolejności wymagają pomocy specjalisty (psycholog, doradca zawodowy). Dużą wagę należy
też przywiązać do promocji zatrudnienia wśród okolicznych przedsiębiorców, współpracy z
Powiatowym Urzędem Pracy oraz promocję gminy jako atrakcyjnej ekonomicznie i
inwestycyjnie. Nowe miejsca pracy mogą powstać tylko wówczas, jeśli będą inwestorzy,
zainteresowani ulokowaniem swojego kapitału na terenie gminy, bądź mieszkańcy sami
podejmujący działalność gospodarczą (gł. usługowo-handlową i turystyczną)
Uboga oferta zajęć pozalekcyjnych dla dzieci i młodzieży
- niechęć dzieci do uczestnictwa z tych zajęciach z uwagi na niską atrakcyjność i porę
zajęć
- brak specjalistów
- brak zajęć rozwijających talenty muzyczne, sportowe, plastyczne
- małe zainteresowanie usługodawców potencjalnych lub niewystarczające środki finansowe
- brak lub w niewystarczającym zakresie infrastruktury dla działań w zakresie spędzania
czasu wolnego przez dzieci i młodzież
Podniesienie poziomu i jakości kształcenia mieszkańców jest jednym z istotnych założeń
wypracowanych przez uczestników spotkań warsztatowych. Nie tylko oferta skierowana do
dzieci i młodzieży ale też skierowanie zainteresowania na dorosłych, seniorów, którzy chcą
podnosić kwalifikacje, zdobywać nowe umiejętności i aktywnie wykorzystać czas wolny. Na
terenie gminy jest duża oferta edukacyjna dla młodzieży, nie zaspokaja ona jednak
zainteresowanych. Wynika to nie tylko z małej różnorodności oferowanych zajęć ale i często
braku chęci potencjalnych uczestników. Skąd taka bierność działań przy deklarowanej
aktywności w rozmowach? Być może zajęcia są mało atrakcyjne, lub nie dają satysfakcji z
uczestnictwa w stopniu zadawalającym zainteresowanych. Problemem jest także brak
warunków i oferty działań dla dzieci i młodzieży uzdolnionej. Pomoc tylko osobom z
problemami, spycha na margines i wyłącza niejednokrotnie z życia społecznego ludzi
kreatywnych i uzdolnionych . Wg uczestników warsztatów zajęcia pozalekcyjne powinny iść
dwutorowo i uwzględniać trendy w zakresie usług edukacyjnych i zainteresowania dzieci
młodzieży.
III.5. Problemy dotyczące bezpieczeństwa publicznego
Małe poczucie bezpieczeństwa
System oświetlenia niedostosowany do potrzeb
Zbyt mało patroli policji w miejscach i czasie wymagającym takich działań
Niski poziom współpracy policji z mieszkańcami
Brak systemu monitoringu w miejscach publicznych
Bark promocji zachowań obywatelskich i reagowania na działania bezprawne
Tolerancja na tzw. kombinowanie na granicy prawa, głownie dotyczące przemytu
Omówienie wybranych problemów, szczególnie dotkliwych dla społeczności
Niski poziom współpracy policji z mieszkańcami
- stereotyp o „donoszeniu” górą nad obywatelskim obowiązkiem i zachowaniem na korzyść
poszkodowanego
- małe zainteresowanie policji drobnymi przewinieniami
- policjant postrzegany raczej jako kolega niż funkcjonariusz publiczny
- brak zdecydowanej reakcji policji w sytuacjach zagrażających porządkowi publicznemu
Małe poczucie bezpieczeństwa
- brak monitoringu miejsc publicznych
- przyzwolenie społeczne na łamanie przepisów prawa (przestępstwa pospolite, jazda pod
wpływem alkoholu, paserstwo, pobicia, przestępstwa przeciwko porządkowi publicznemu
- mała skuteczność policji w prewencji
- słabo rozwinięta pomoc sąsiedzka
Dbałość o bezpieczeństwo to nie tylko zadanie policji i innych służb porządkowych.
Potrzebna jest również przebudowa świadomości społecznej i autentyczna współpraca
wszystkich odpowiedzialnych za przeciwdziałanie przestępczości oraz tych, którym nie jest
obojętne bezpieczeństwo mieszkańców. Wg uczestników warsztatów oraz ankietowanych
problemem jest także kwestia podejścia do służb porządkowych jako do funkcjonariuszy
publicznych, a nie znajomego policjanta. Małe środowiska charakteryzują się tym, że każdy
zna się z każdym i często wyegzekwowanie, w tym przypadku prawa, bywa kłopotliwe dla
obu stron. Należy zatem zacieśnić współpracę samorządu w policją i wprowadzić szkolenia z
zkaresu współpracy policji z mieszkańcami na rzecz większego poczucia bezpieczeństwa i
zmniejszenia przyzwolenia na tzw. drobne przewinienia, typu jazda pod wpływem alkoholu,
zakłócanie porządku publicznego czy wandalizm.
III.6. Problemy dotyczące społeczeństwa obywatelskiego i integracji
społecznej
Niewystarczające zaangażowanie społeczne gminy w działania na rzecz społeczeństwa
obywatelskiego
Niewielka ilość organizacji pozarządowych na terenie gminy świadczących usługi
Niechęć do organizowania się
Brak miejsc do wspólnych spotkań
Mała ilość mieszkańców zainteresowanych pracą w organizacji
Zanik spotkań kultywujących wspólne tradycje i obrzędy
Słaba integracja społeczna
Brak wiejskich domów kultury/świetlic
Brak poszanowania rzeczy wspólnej, dobra publicznego
Podział mieszkańców gminy na „rejony”, stwarzające sztuczne granice i wzajemną niechęć
Niewystarczające otwarcie i nieufność na wszystko, co inne, tj. wiarę, kulturę,
zainteresowania
Omówienie wybranych problemów, szczególnie dotkliwych dla społeczności
Niewystarczające zaangażowanie społeczne gminy w działania na
rzecz społeczeństwa obywatelskiego
- niedostateczna motywacja do działań na rzecz wspólnoty
- obawa przed tzw. wytykaniem za „wychodzenie przed szereg”
- niska świadomość mieszkańców
Zwiększenie uczestnictwa mieszkańców w życiu społecznym gminy niesie wiele
pozytywnych aspektów po stronie samorządu i mieszkańców. Inicjatywy lokalne działają na
rzecz integracji społecznej mieszkańców oraz przeciwdziałają wykluczeniu społecznemu.
Wg uczestników warsztatów koniecznym jest podniesienie wiedzy z zakresu możliwości i
korzyści płynących z podejmowania różnorodnych inicjatyw społecznych.
Brak poszanowania rzeczy wspólnej, dobra publicznego
- złe wzorce w rodzinach
- złe warunki wychowawcze
- tolerancja społeczeństwa dla aktów wandalizmu i wulgarnych zachowań
III.7. Ankieta jako narzędzie służące do identyfikacji problemów
społecznych
W celu lepszej identyfikacji problemów społecznych oraz porównania ich z problemami
określonymi podczas warsztatów partycypacyjnych została przeprowadzona wśród
społeczności lokalnej ankieta. Adresatami ankiety byli mieszkańcy gminy, w tym uczniowie
gimnazjum w Leśnej Podlaskiej, liderzy społeczni, sołtysi, OSP, osoby starsze,
przedstawiciele rodzin, pracownicy jednostek administracji samorządowej. Rozdano 320
ankiet, natomiast zebrano 191 ankiet. Anonimowe ankiety, wypełniana indywidualnie często
„na miejscu” tzn. np. w Urzędzie Gminy, Gimnazjum, szkole. Ankiety wypełniano
dobrowolnie, jednak część mieszkańców odmawiała ich wypełniania. Przychylniej do
konsultacji podchodziły kobiety.
Problemy wypracowane podczas warsztatów pokrywają się w dużej mierze z problemami
wybranymi przez ankietowanych. Zauważono jednak pewne odstępstwa, które szerzej zostaną
omówione.
W odniesieniu do osób starszych najczęściej wskazywane problemy to niepełnosprawność,
niskie świadczenia i brak zajęć i kontaktów z ludźmi w tym samym wieku. Ankietowani
wyrazili też zaniepokojenie dla problemu samotności i izolacji osób starszych, a także
bierności środowiska zewnętrznego na potrzeby seniorów.
Nazwa Problemu Liczba zgłoszeń
Niepełnosprawność
Niskie świadczenia
Brak organizacji imprez kulturalnych
Brak zajęć, kontaktów z ludźmi w tym samym wieku
Brak zagospodarowania wolnego czasu w wieku
Poprodukcyjnym
Problemy zdrowotne
Niewystarczający zakres usług opiekuńczych
2. Problemy z dojazdem do lekarzy
Brak pomieszczenia dla tej grupy
3. Problemy zdrowotne
5. Samotność - izolacja
6.Ograniczona zdolność do samoobsługi
30
28
24
23
18
17
14
9
8
6
17
W odniesieniu do dzieci i młodzieży najczęściej wskazywane problemy to brak miejsca do
wspólnych spotkań, ograniczony dostęp do placówek kulturalnych, sportowych i
rekreacyjnych, ale też dużym problemem są używki – liczba zgłoszeń tych problemów jest
duża, co więcej pojawia więc problem narkotyków (bądź innych używek psychotropowych).
Należy również zwrócić uwagę również, na potrzebę kształcenia się i podnoszenia
kwalifikacji, rozwijania pasji i zainteresowań.
Nazwa problemu Liczba zgłoszeń
1. Brak miejsca spotkań np. w poszczególnych wioskach
2. Brak opieki nad dzieckiem np. w wieku przedszkolnym
3. Brak odpowiedniego miejsca na spotkania dla młodzieży
4. Ograniczony dostęp do Internetu
5. Ograniczony dostęp do placówek kulturalnych,
sportowych i rekreacyjnych
6. Narkotyki,
7. Alkohol
8. Papierosy
9. Brak możliwości dokształcenia się
10. Inne (brak boiska, kursów np. tańca, ośrodków
wypoczynkowych, kafejek w innych miejscowościach)
31
2
28
8
26
10
45
37
9
4
W odniesieniu do rodzin najczęściej wskazywane problemy to bezrobocie i alkoholizm.
Ankietowani nie uznali ubóstwa w tak znaczącym stopniu jak uczestnicy warsztatów jako
najbardziej dotkliwe problemy, na plan pierwszy wychodzi natomiast bezradność w sprawach
opiekuńczo-wychowawczych i niewydolność materialna rodziny.
Nazwa problemu Liczba zgłoszeń
1. Bezrobocie
2. Alkoholizm
3. Ubóstwo
4. Bezradność życiowa
5. Bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych
6. Przemoc w rodzinie
7. Niepełnosprawność
8. Rozbicia rodzin – wyjazdy zagraniczne
9. Niewydolność materialna rodziny
10. Brak dostępu do pomocy specjalistycznej
11. Patologia
48
39
19
15
7
8
2
8
28
10
1
Warto zastanowić się nad strukturą płciową i wskazywaniu problemów. Widoczny jest sposób
myślenia wypełniającego z uwagi właśnie na płeć. Mężczyźni rzadziej lub w ogóle nie
dostrzegają problemów z zakresu usług specjalistycznych, kwestii finansowych, bezradności
czy bierności. Również jeżeli chodzi o nałogi i używki kobiety dwukrotnie częściej zakreślają
te problemy. Pytanie z zakresu poprawy ochrony zdrowia w 90% ujawnia iż opieka
medyczna jest na zbyt niskim poziomie co do oczekiwań (wśród wszystkich grup
wiekowych), brakuje specjalistów.
Odpowiedzi ankietowanych mieszkańców akcentują zapotrzebowanie na 3 rodzaje działań:
zwiększenie oferty imprez sportowych i kulturalnych (kulturalnych tym zajęć cyklicznych),
organizacja kursów i szkoleń, oraz działania na rzecz aktywizacji społeczności. Przy
wszystkich tych potrzebach przewija się niewystarczająca lub brakująca infrastruktura (brak
lub niedostateczne zaplecze lokalowe, sprzętowe i kadrowe). Ankietowanych płci męskiej
niepokoi brak obiektów sportowych i imprez rekreacyjnych oraz systemu pomocy z zakresu
zajęć dodatkowych, rozwijających umiejętności.
Kobiet nie satysfakcjonuje poziom i zakres oferowanych usług kulturalnych i rekreacyjnych,
wskazują również na słabą integrację i zachowawczość wśród mieszkańców dla wspólnych
działań, dostrzegają też zdrowotne problemy i pogarszającą się sytuację materialną w
rodzinie.
III.8. Oczekiwania społeczne
Uczestnicy warsztatów określili oczekiwania społeczne stanowiące szansę na polepszenie
sytuacji społecznej na terenie Gminy:
• Akcje profilaktyczne
• Ośrodek rehabilitacyjny
• Propagowanie pozytywnych zachowań w sytuacjach niecodziennych (typu: pierwsza
pomoc, brak tolerancji na wandalizm, przemoc i łamanie prawa)
• Propagowanie idei wolontariatu i tworzenie struktur organizacyjnych dla takich
działań
• Utworzenie miejsc spotkań dla integracji społecznej ale i rozwijania zainteresowań i
twórczości ludowej
• Dodatkowa kadra instruktorów
• Ułatwienie dostępu do placówek i obiektów kulturalnych, oświatowych, sportowych
• Częstsze i cyklicznie organizowane imprezy integracyjne i aktywizujące społeczność
do wspólnych działań
• Zwiększenie wrażliwości osób młodych na starość, niepełnosprawność i samotność
• Współpraca samorządu, jednostek mu podległych z organizacjami pozarządowymi i
biznesem
• Zwiększenie kadry ośrodka pomocy społecznej, bądź efektywna współpraca ośrodka
pomocy z wolontariuszami
• Skuteczniejsza profilaktyka uzależnień z zastosowaniem metod innowacyjnych i
skutecznych dla odbiorcy
• Promocja i propagowanie aktywizacji zawodowej
• Zwiększenie i uatrakcyjnienie zajęć pozalekcyjnych
• Zwiększenie usług rekreacyjnych, sportowych, muzycznych i kulturalnych dla
mieszkańców
• Wsparcie psychologiczne i pedagogiczne
• Zwiększenie oferty kursów dokształcających i doradztwa – afektywna promocja
• Integracja mieszkańców w czasie wolnym
• Edukacja rodziców
• Promocja zdrowego stylu życia
• Poprawa atrakcyjności gminy
• Promocja przedsiębiorczości i wsparcie merytoryczne osób rozpoczynających
działalność gospodarczą
• Współpraca z wykwalifikowanymi instruktorami z zewnątrz
• Łamanie stereotypów i podnoszenie świadomości w codziennych relacjach
międzyludzkich
• Aktywizacja osób biernych do wspólnych akcji na rzecz społeczności (ochrona
środowiska, rekreacja, integracja, ekumenizm)
• Propagowanie zachowań współczesnego patriotyzmu (praworządność, poszanowanie
praw innych i dobra publicznego, wrażliwość na drugiego człowieka)
Oczekiwania społeczne wypracowane podczas warsztatów pokrywają się z oczekiwaniami
wybranymi przez ankietowanych.
W odniesieniu do osób starszych pojawiły się dodatkowe oczekiwania, poza tymi
wypracowanymi przez uczestników warsztatów, i są to:
- organizacja struktur wolontariatu,
- usprawnienie systemu pomocy osobom starszym,
- pielęgniarki środowiskowe jeżdżące do osób starszych, odwiedzanie osób
niedołężnych przez lekarza raz w miesiącu
- rozmowy ze specjalistami z dziedziny profilaktyki zdrowia, psychologii,
pedagogiki
- pomoc domowa, tj. w zakupach, codziennych sytuacjach
- zwiększenie liczby autobusów (gł. w wakacje), by bez problemu dostać się do
lekarza
- organizowanie dni otwartych w ośrodku zdrowia gdzie przyjeżdżają różni
specjaliści
- zwiększenie dostępu do specjalistów lekarzy
- wspólne zajęcia międzypokoleniowe
- zwiększenie pomocy dla organizacji pozarządowych, by świadczyły usługi na
rzecz osób starszych
Wypracowane przez uczestników warsztatów oczekiwania, niekiedy różniły się od
oczekiwań przedstawionych w ankietach, w odniesieniu do dzieci i młodzieży:
- kolonie i wyjazdy integracyjne, obozy, wymiany z młodzieżą innych krajów,
obozy językowe
- remonty świetlic i dostęp do nich
- spotkania profilaktyczne z osobami uzależnionymi, pomoc psychologiczna i
promowanie postaw szacunku do drugiego człowieka
- podniesienie poziomu finansowego organizacji pozarządowych, by te mogły
organizować czas wolny i wymiany młodzieży zagraniczne i w regionalne
- zatrudnienie wyspecjalizowanych instruktorów
- zwiększenie oferty zajęć sportowych (nowe dziedziny)
W odniesieniu do rodzin również pojawiły się dodatkowe oczekiwania i związane są z:
- zwiększenie poziomu finansowego organizacji pozarządowych by wzmocnić
potencjał organizacyjny do urozmaicenia czasu wolnego rodzin
- współpraca z przedsiębiorcami i pomaganie najbardziej bezradnym
- zwalczanie przemocy w rodzinach
- pomoc w poszukiwaniu pracy ( w tym zwiększenie zatrudnienia)
- poradnictwo i przeciwdziałanie bierności zachowań
- kontrola rodzin patologicznych, ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji dzieci w
tych rodzinach (urzędnik, psycholog, pielęgniarka)
- pomoc pedagogiczna w lepszym zrozumieniu jak wychowywać dzieci
Z zebranych wyżej danych wynika, że problemy określone przez zespół zadaniowy
podczas warsztatów partycypacyjnych są w dużej mierze zbieżne z problemami, potrzebami i
oczekiwaniami mieszkańców biorących udział w badaniach ankietowych. Różnice i
indywidualne podejście do problemów i oczekiwania co do ich niwelowania pozwalają na
szersze spojrzenie i ujęcie tych zagadnień przy planowaniu działań na rzecz rozwiązywania
problemów społecznych.
III.9. Analiza SWOT w zakresie polityki społecznej w gminie Leśna
Podlaska
SWOT – Analiza zasobów i otoczenia zewnętrznego
Jest to metoda aktualnej sytuacji w badanej sferze. Analiza SWOT służy określeniu
pozytywnych i negatywnych elementów wewnętrznych i zewnętrznych, wpływających na
rozwój polityki społecznej w gminie. Stanowi także narzędzie identyfikacji problemów.
Nazwa techniki pochodzi od pierwszych liter angielskich słów:
S - Strengths - Silne strony, atuty ZASOBY GMINY
W - Weaknesses - Wady, słabe strony ZASOBY GMINY
O - Opportunities - Okazje,
możliwości, szanse
OTOCZENIE
GMINY
T - Threats - Trudności,
zagrożenia
OTOCZENIE
GMINY
Technika ta oceniająca zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrzne czynniki, mogące mieć
wpływ na powodzenie planu strategicznego stanowi użyteczną pomoc prowadzącą do
dokonania analizy otoczenia zewnętrznego mającego wpływ na tę politykę. Wyniki
analizy SWOT są nieodzownym elementem procesu określenia priorytetów rozwoju.
W celu uzyskania jasnej analizy traktuje się atuty i słabe strony jako czynniki wewnętrzne
z punktu widzenia polityki społecznej gminy, czyli te, na które lokalna społeczność i
lokalne instytucje mają wpływ (czynniki ludzkie, organizacyjne, materialne, finansowe,
instytucjonalne), a okazje i zagrożenia jako czynniki zewnętrzne, znajdujące się w
bliższym i dalszym otoczeniu gminy (polityczne, ekonomiczne, społeczne i
technologiczne, ekologiczne i prawne). Poniżej zamieszczono zapisy analizy SWOT dla
polityki społecznej w gminie Leśna Podlaska, opracowane przez uczestników warsztatów
partycypacyjnych.
Tabela 15. Analiza SWOT w zakresie polityki społecznej w gminie Leśna Podlaska
Silne strony Słabe strony
• Zasoby instytucjonalne samorządowe
oraz organizacje pozarządowe zajmujące
się polityką społeczną
• Wzrost zainteresowania tworzeniem
organizacji pozarządowych
• Korzystna współpraca podczas akcji
społecznych pomiędzy różnymi
instytucjami: samorząd – organizacje
pozarządowe – środowiska religijne
• Dobrze wykwalifikowana kadra
instytucji i organizacji działających na
terenie gminy Leśna Podlaska
• Aktywna praca na rzecz pomocy
dzieciom i młodzieży
• Oferta zajęć pozalekcyjnych dla dzieci
• Poradnictwo w zakresie: psychologii,
psychiatrii i prawa
• Współpraca ze strażą pożarną
• Dobra lokalizacja Ośrodka Zdrowia
• Realizowanie badań laboratoryjnych w
Ośrodku Zdrowia
• Zapewnienie opieki z zakresu
podstawowej opieki zdrowotnej
• Korzystne położenie gminy Leśna
Podlaska (gmina położona w pobliżu
miasta Biała Podlaska)
• Nierówność szans kształcenia i
zatrudnienia osób zamieszkujących na
terenach wiejskich – gmina Leśna
Podlaska jest gminą wiejską
• Niski poziom dochodów mieszkańców
• Niewystarczające wyposażenie placówki
opieki zdrowotnej w najpotrzebniejszy
sprzęt
• Niewystarczająca ilość ośrodków dla
rodzin w kryzysie
• Brak warunków do prowadzenia
skutecznej pracy socjalnej
• Niewystarczająca infrastruktura sportowa i
kulturalna
• Brak autorytetów moralnych i
pozytywnych wzorców do naśladowania w
środowisku lokalnym
• Niewystarczająca ilość środków
finansowych na działalność profilaktyczną
dla dzieci i młodzieży (kursy, szkolenia,
zajęcia interaktywne)
• Występowanie zagrożeń funkcjonowania
rodziny: uzależnienia, rozpad więzi
rodzinnych, bezrobocie, przemoc w
rodzinie, ubóstwo
• Marginalizacja i alienacja grup i osób
• Pogarszający się stan emocjonalny dzieci i
młodzieży
• Niewystarczająca współpraca pomiędzy
instytucjami samorządowymi a policją w
zakresie uzależnień
• Brak dodatkowych grup wsparcia dla
rodzin osób uzależnionych i
współuzależnionych
• Niska efektywność i skuteczność działań
podejmowanych na rzecz osób
uzależnionych
• Niski poziom konkurencyjności
świadczonych usług medycznych
• Brak odpowiedniego poziomu świadczenia
usług w zakresie ratownictwa medycznego
• Brak prowadzenia dodatkowych akcji
profilaktycznych np.: „białych niedziel”
• Brak lekarzy specjalistów z innych
dziedzin medycznych
• Niski poziom dostępu do zabiegów w
czasie wizyt domowych, ze względu na
brak średniego personelu i stałego
transportu medycznego
• Przestarzały sprzęt poradni
stomatologicznej ośrodku zdrowia
• Brak miejsc pracy
• Słabo rozwinięty obszar usług (zwłaszcza
w obszarze turystyki)
• Niski poziom wykształcenia mieszkańców
, niedostosowanie kwalifikacji
zawodowych do potrzeb lokalnego rynku
pracy
• Brak świadomości rynkowej oraz
niedostosowanie do wymogów rynku i
brak rynków zbytu wytwarzanych
produktów rolnych
• Gospodarstwa rolne słabo rozwinięte,
przynoszące małe dochody
• Znaczne rozdrobnienie gospodarstw
rolnych
• Brak organizacji rolniczych (grup
producenckich),
• Postawa roszczeniowa
• Niski poziom przedsiębiorczości
• Brak miejsc spotkań mieszkańców
• Niski poziom odmienności – stereotypy
Szanse Zagrożenia
• Zmniejszająca się stopa bezrobocia w
powiecie bialskim i w woj. lubelskim
• Propagowanie idei wolontariatu oraz
rozpoczęcie tworzenia struktur
wolontariatu
• Wzrost znaczenia organizacji
pozarządowych na wsi na rzecz pomocy
dzieciom i młodzieży
• Racjonalne rozdzielanie środków
publicznych
• Praca Gminnej Komisji ds. Rozwiązywani
Problemów Alkoholowych na rzecz
przeciwdziałania uzależnieniom
• Traktowanie uzależnienia w kategoriach
problemu społecznego
• Rozwijające się organizacje pozarządowe
• Imprezy i działania integrujące
społeczność lokalną
• Dostępność środków finansowych z Unii
Europejskiej
• Sposób dystrybucji funduszy unijnych
(środki dostępne na poziomie regionów, a
nie państw)
• Dostępność indywidualnych programów
pomocowych dla indywidualnych
mieszkańców oraz dla samorządu
• Niewystarczające środki finansowe na
opiekę nad dzieckiem i rodziną
• Brak ofert szkolenia i doskonalenia
zawodowego dla kadry w dziedzinie pracy
z rodziną
• Łatwy dostęp do środków odurzających:
alkoholu, narkotyków, papierosów
• Pogłębiające się ubożenie społeczeństwa
• Bezrobocie
• Występowanie zjawiska przejmowania
negatywnych wzorców i dziedziczenia
biedy
• Brak miejsc pracy dla ludzi powyżej 45
roku życia
• Kształtowanie się postaw roszczeniowych
w społeczeństwie
• Duża liczba rodzin korzystających z
pomocy społecznej
• Niewydolny system pomocy społecznej
• Obojętność znacznej części społeczności
lokalnej wobec potrzeb rozwiązywania
problemów
• Zachwianie funkcji rodziny
• Wzrost zagrożenia chorobami
cywilizacyjnymi
• Wyjazdy młodych i zdolnych osób za
lokalnego
• Rozwój technologii ułatwiających
przepływ informacji – Internet, telefonia
komórkowa itd.
granicę w poszukiwaniu pracy
• Negatywny wpływ mediów na dzieci i
młodzież
• Kryzys wartości rodzinnych,
patriotycznych
• Brak doświadczeń w zakresie
pozyskiwania funduszy unijnych (lub
innych zewnętrznych)