· رﺎﺘﻔﮕﺸﻴﭘ 4 رﺎﺘﻔﮕﺸﻴﭘ ﻊـﻴﻤﺟ ﻪـﻜﻠﺑ و ﻪـّ...

ــــــــــــــــــــــــ پيشگفتار ــــــ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

4

پيشگفتار

ى اهل معنـى و سـالكين الـى اللـه و بلكـه جميـع كليهمسلمانها و در حقيقت تمام مردم با انـصاف دنيـا، حـضرت

الـسالم را در مـسائل على بـن ابيطالـب عليـه »اميرالمؤمنين«اخالقى و انسانى و كماالت روحى، امـام و رهبـر و الگـوى

.دانند خوبى براى خود مىهمه او را بـه عنـوان . كنند همه به او خود را منتسب مى

مظهر اتم خوبيها و بزرگترين ولى خدا و از پاكترين نوع بشر تقين و امـام مهتـدين و ى پروردگار و رهبر م و انتخاب شده .شناسند اميرالمؤمنين مى

السالم را دوست و دشمن مدح كرده و اميرالمؤمنين عليه اند خداى تعالى در قرآن مكرر او در عظمتش كتابهائى نوشته

را به عظمت و بزرگى و صفات حميده يـاد كـرده و پيـامبر رفـى آله او را برادر و جانـشين خـود مع و عليه اهللا اسالم صلى

ى عظمـتش او را ى زهرا عليهاالسالم با همه فرموده و فاطمه به همسرى پذيرفته و بلكه يكى از افتخارات خود را كفويت

.السالم معرفى فرموده است با اميرالمؤمنين عليه

ــــــــــــــــــــــــ اميرالمؤمنين ــــــ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

5

السالم كه هـر يـك خـود قلـب ى معصومين عليهم ائمهتـر از ظمـت السالم را با ع عالم امكانند، على بن ابيطالب عليه

خود و پدر خود و امير خود دانسته و به وجود آن حـضرت .اند و به انتسابشان به آن حضرت، مكرر افتخار فرموده

مسيحيان و اكثر طرفداران اديان بزرگ جهـان، كتابهـا و اند كه ذكر فهرسـت آنهـا ى آن حضرت نوشته مطالبى درباره

.خود كتاب مفصلى خواهد شدكتــاب و ديــوان و قــصيده و مديحــه مــسلمانها هزارهــا

ى شخـصيت آن حـضرت تـدوين و تـأليف كـرده و دربارهى فـضائل آن بعضى از مفسرين اكثر آيـات قـرآن را دربـاره

.اند حضرت، تفسير و تأويل نمودهرسد كه قلم به دسـت بگيـريم و بخـواهيم لذا به ما نمى

ولـى چـون بـه لطـف . شرح حالى از آن حـضرت بنويـسيم الـسالم و عنايـات آن حـضرت كـه خـود مؤمنين عليـه اميرال

صراط مستقيم است، راه راستى از سير الى الله و حركت بـه سوى خدا كه صد در صد با حاالت و زنـدگى آن حـضرت

نمايـد، كند و او را براى كملـين الگـو معرفـى مـى تطبيق مى و آرزو داشـتم كـه . ى اساتيد به من تعلـيم داده شـده بوسيله

نم آن را بـه قلـم بيـاورم و بهتـرين راه ارائـه دادن آن را بتواتأليف كتابى كه در آن شـرح زنـدگى و حـاالت معنـوى آن

لذا اين كتاب كه تا حدودى همان راه . حضرت باشد، دانستم اميـد نمـايم كند تقديم به خوانندگان محترم مى را تعقيب مى

الگـو پـذيران مـسلمان كـامال است براى سالكين الى الله و .مفيد واقع گردد

در اين كتاب از بيان اختالفاتى كه در تـاريخ زنـدگى آن حضرت و تولد و شهادت و غيره بين مـورخين وجـود دارد خوددارى شده و آنچه به نظر اكثر آنها احتمالش بيشتر بـوده

ــــــــــــــــــــــــ پيشگفتار ــــــ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

6

نقل گرديده و زياد به اين گونـه مـسائل اهميـت داده نـشده .است

در اين كتاب بيشتر به سخنان حكمت آميز و فـضائل و ى آن حضرت توجه شده و اگـر كـسى دقـت صفات حميده

بيشترى در اين كتاب بكنـد يـك دوره حكمـت الهـى را در .آورد ضمن حاالت و سخنان آن حضرت بدست مى

در اين كتاب مراحل سير و سلوك و كماالت روحى بـا الـسالم دقيقـا ذكـر منين عليهالگو قرار دادن حضرت اميرالمؤ

كـه در قـرآن و (شده و صراط مـستقيم بـودن آن حـضرت مـشخص گرديـده كـامال ) روايات مكرر به آن اشـاره شـده

.استدر ايــن كتــاب بــه نكــات مهــم افــضليت اميرالمــؤمنين

آلـه و عليـه اهللا ى رسول اكرم صـلى السالم بر سائر صحابه عليهآن حضرت بيان گرديده و در ى اشاره شده و صفات حميده

.اين خصوص بيشتر از كتب اهل سنت استفاده گرديده استاميد است مورد قبول خداى تعالى و حضرت ولى عصر

.واقع گردد، آمين) روحى فداه(


7

»تولد اميرالمؤمنين در كعبه« مـيالدى آن 584روز جمعه سيزدهم ماه رجب سال سى عام الفيل مطابق بـا سـال

الـسالم در آله سى ساله بودند على بن ابيطالب عليـه و عليه اهللا زمان كه پيغمبر اكرم صلى .متولد شد» ى بنت اسد فاطمه«ى كعبه از مادرش خانه

آله از مادرشـان حـضرت و عليه اهللا رسول اكرم صلى ضمنا در آن روزى كه حضرت ى بنت اسد به خدمت آن بانوى با عظمـت رسـيده بـود از متولد شدند و فاطمه » آمنه«شنيد كه در وقت تولد فرزندش، چشمش باز شده و قصرهاى فـارس و شـام را » آمنه«

ى فاطمه. ز كرده است آله برو و عليه اهللا ديده و كراماتى از وجود مقدس رسول اكرم صلى رسيد و تولد ) شوهرش(حسرت و خوشحالى به خدمت حضرت ابوطالب بنت اسد با

پسر برادرش را با لبانى پر از تبسم و سرور به او تبريك گفت و براى او كراماتى كه از :شنيده بود نقل نمود، حضرت ابوطالب به او فرمود» آمنه«

تو هـم اگـر سـى ! كنى؟ آيا تو از اين موضوع تعجب مى سال صبر كنى من خودم به تو تبريك يك چنين فرزنـدى را خواهم گفت اال آنكه اين مولـود داراى نبـوت خواهـد شـد

1.ولى پسر تو وصى او و وزير او خواهد بودى بنت اسد حدود سى سال صبر كرد و از همان روزى كه حـضرت باالخره فاطمه

بـود در ضـمن خـدمتگزارى بـراى رسـول اكـرم ابوطالب ايـن بـشارت را بـه او داده شد تا آنكه روزى جمعى از اهل مكه كـه آله روزبروز انتظارش افزون مى و عليه اهللا صلى

ى ما كنار خانـه : بودند گفتند » يزيد بن قعنب «و » عباس بن عبدالمطلب «ى آنها منجملهو عظمـت آرام آرام ى بنت اسد با كمال عفت و هيبت كعبه نشسته بوديم ديديم فاطمه

او . الـسالم حاملـه بـود او آن روز نه ماهه بـه اميرالمـؤمنين عليـه . آيد به طرف كعبه مى

.6 و 5ى صفحه35بحاراالنوار جلد -1


8

كرد، حال خوشـى داشـت، ى كعبه را گرفت و با خداى تعالى مناجات مى ى خانه پرده :منجمله عرض كرد

پروردگارا من به تو ايمان دارم و به هر چه تو به عنـوان و من كالم جدم حـضرت . اى معتقدم ادهرسول و كتاب فرست

گـذارى كـرده ابراهيم خليل كـه ايـن بنـاى قـديمى را پايـه پس به حق آن كسى كه ايـن . دانم ى توحيد راست مى درباره

خانه را بنا كرده و به حق اين طفلى كه در رحـم دارم تولـد .فرزندم را بر من آسان فرما

ى كعبه شد ى بنت اسد وارد خانه شد و فاطمه ناگهان همه ديديم كه ديوار كعبه باز از ديدگان ما غائب شـد مـا » ى بنت اسد فاطمه«و ديوار دوباره به حال اول برگشت و

اى از جانـب ى باهره را ديديم متوجه شديم كه بـه زودى مـسأله همه وقتى اين معجزه 1. افتد خداى تعالى اتفاق مى

تولد : آله پرسيدم و عليه اهللا من از رسول خدا صلى : گويد جابر بن عبدالله انصارى مى السالم چگونه بوده است؟ حضرت اميرالمؤمنين عليه

:فرمودآه آه از بهترين مولودى كه بعد از من به سنت حـضرت

.مسيح متولد شده سؤال كردى )بعد از سخنانى فرمود (

اى جابر قبل از آنكه فاطمه بنت اسد به على بن ابيطالب بـود » مثـرم «السالم حامله شود مرد عابد و راهبى به نام هعلي

و در تمام اين مـدت . كه بيش از صد و نود سال عمر داشت كــرد و هــيچ حـاجتى از خــداى تعــالى بنـدگى خــدا را مـى

نخواسته بود جز يك حاجت و آن اين بود كه خداى تعـالى ولى و محبوب خودش را به او نشان دهد تا آنكـه يـك روز

.8 ـ 6ى صفحه35بحاراالنوار جلد -1


9

طالـب يش مستجاب شد و خـداى تعـالى حـضرت ابـى دعاچـشمش بـه آن » مثـرم «السالم را نزد او فرسـتاد وقتـى عليه

حضرت افتاد از جا برخاست و پيشانى او را بوسـيد و او را شما كه هستيد خدا شما را : كنار خودش نشاند و عرض كرد

.دوست داشته باشد» تهامه«من مردى از : السالم فرمود حضرت ابيطالب عليه

.هستم از كجاى تهامه؟: مثرم گفت

.از مكه: حضرت ابوطالب فرمود از كدام خانواده؟: مثرم گفت

.ى عبد مناف از خانواده: حضرت ابوطالب فرمود از كدام فرزند عبد مناف؟: مثرم عرض كرد

.هاشم از بنى: حضرت ابوطالب فرمود مثرم از جا برخاست دوباره پيشانى حضرت ابوطالب را

كنم كه درخواست مرا به من خدا را شكر مى : بوسيد و گفت عطا فرمود و نمردم تا آنكه ولى از اوليائش را مالقات كردم،

بـه تـو بـشارتى : سپس به حـضرت ابوطالـب عـرض كـرد زيـرا بـه مـن از جانـب . و اين را باور و قبول كـن . دهم مى

خداى على اعلى الهامى شده كه من براى تـو آن بـشارت را .بگويم

آن چيست؟: حضرت ابوطالب فرمودآيد كـه او ولـى پسرى از تو بوجود مى : مثرم عرض كرد

الله، امام المتقين، وصى رسول رب العالمين است اگـر او را سالم مرا به او برسان، به او بگو كه مثرم به تـو سـالم ديدى

رسانده و شهادت داده كه خدا يكى است و شريك نـدارد و ى او و رسول او است و تو حقا آله بنده و عليه اهللا صلى محمد

.وصى او هستى


10

شود به تـو آله نبوت تمام مى و عليه اهللا اگر به محمد صلى .گردد وصايت و خالفت آن حضرت تمام مى

حضرت ابيطالب وقتى اين را شنيد از خوشـحالى گريـه اسم اين مولود چيست؟: كرد و فرمود

.السالم است عليه» على«و اسم ا: مثرم گفتخواهم آنچه تـو گفتـى من مى : حضرت ابوطالب فرمود

.با دليل و برهان واضحى براى من توأم باشدخـواهى همـين اآلن در همـين جـا چـه مـى : مثرم گفت

.بشودخواهم همين اآلن طعامى از مى: حضرت ابوطالب فرمود

.بهشت اينجا حاضر گرددهـاى اى از ميـوه موعـه مثرم دعا كـرد خـداى تعـالى مج

مختلف بهـشتى از قبيـل خرمـا و انگـور و انـار بـراى آنهـا .فرستاد

ها را خورد و يـك حضرت ابوطالب مقدارى از آن ميوه انار هم برداشت با خوشحالى در همان لحظه به خانه آورد و

ى بنت اسـد خوردنـد و او بـا همـسرش آن انار را با فاطمه ى حـضرت همان شب نطفـه ى بنت اسد همبستر شد فاطمه

هاى بهـشتى بـسته شـد و السالم از آن ميوه اميرالمؤمنين عليه الـسالم حاملـه ى بنت اسد به على بـن ابيطالـب عليـه فاطمه 1.گرديد

ى بنت اسد پس از نه ماه وقتى در ابتداء، درد زايمانش گرفته بـود در منـزل فاطمهمـن دردى احـساس كـردم و دعـا : چه شده؟ گفت : حضرت ابيطالب به او فرمود . بود

.ام خواندم فعال آرام شده

.6ى صفحه31بحاراالنوار جلد -1


11

اجازه بده بروم زنهاى آشنا را خبر كـنم تـا تـو را كمـك : حضرت ابوطالب فرمود .نمايند

.دانيد، انجام دهيد هر طور شما صالح مى: ى بنت اسد گفت فاطمه :گويد حضرت ابوطالب مى

ى شهمن وقتى برخاستم از خانه بيرون بروم هاتفى از گو اى ابوطالـب صـبر كـن، نبايـد : ام مرا صدا زد و گفـت خانه

.دست ناپاكى به بدن ولى خدا برسدى كعبه حركـت ى بنت اسد براى التجاء به خداى تعالى به سوى خانه سپس فاطمه

ى شود و او وارد خانـه گيرد ديوار شكافته مى ى كعبه قرار مى كند و وقتى كنار خانه مى .گردد كعبه مىانـد وقتى وارد كعبه شدم ديدم چهار زن مجلله ايستاده : گويد ى بنت اسد مى طمهفا

كنند آنها لباسهاى حريـر سـفيدى پوشـيده بودنـد، آنهـا خوشـبوتر از و مرا استقبال مى من » الله ةوليالسالم عليك يا «: همه دستجمعى به من سالم كردند و گفتند . مشك بودند

شستم آنها هم در مقابل من نشستند و بـا كمـال محبـت در سپس ن . به آنها جواب دادم درخشيد زايمان به من كمك كردند ناگهان ديدم فرزندم كه صورتش مانند خورشيد مى

اشهد ان الالـه اال «: ى اول سر به سجده گذاشت و گفت او در همان لحظه . متولد شد سـپس معلـوم .»حمد رسول الله الله و ان محمدا رسول الله و اشهد ان عليا وصى م

شد كه اين زنها حضرت حوا و حضرت مريم و سـومى آسـيه زن فرعـون و چهـارمى .السالم هستند مادر حضرت موسى عليهم

ى كعبـه از جانـب خـداى تعـالى ى بنـت اسـد سـه روز در خانـه حضرت فاطمه شـد و روز ىهـاى بهـشتى پـذيرائى مـ ى اين چهار زن و مالئكه مقرب با ميـوه بوسيله

.ى كعبه بيرون بيايد چهارم اراده فرمود كه از خانهحضرت ابوطالب كه چهار روز بود به انتظار همسر و فرزند عزيزش لحظه شمارى

كشيد ناگهان ديد دوباره ديوار كعبه شكافته شـد و كرد و پشت ديوار كعبه انتظار مى مى


12

الـسالم در آغوشـش ماننـد عليـه ى بنت اسد در حالى كه فرزندش اميرالمؤمنين فاطمه .ى كعبه بيرون آمد درخشد از خانه خورشيد مى

ى اختيار پريد و فرزندش را در آغوش كشيد و دسـت فاطمـه حضرت ابوطالب بى ى كعبه ايستاد و در حال مناجـات بـا بنت اسد را گرفت و در سرزمين ابطح كنار خانه

:خداى تعالى گفتيا ذا الغسق الدجى يا رب والقمر المبتلج المضى ن لنا من حكمك المقضىبي ماذا ترى فى اسم ذا الصبى

.خدايا براى ما بيان كن كه اسم اين طفل چه باشد: ى معنى اين است كه خالصه :ناگهان لوحى ديده شد كه اين اشعار رويش نوشته شده بود

تما بالولد الزكىخصص والطاهر المنتجب الرضى على اشتق من العلى » على«فاسمه من شامخ

ى معنى اين است كه نام او از نام على اعلى گرفته شده و اسـم او بايـد كه خالصه ى كعبه آويز بود تا زمانى كه هشام بن عبدالملك آن را و اين لوح به خانه (باشد » على«

1).ن بردى كعبه برداشت و از بي از خانهانـد و آن حـضرت را بدرقـه ى بنت اسد بوده و ظاهرا آن خانمها همچنان با فاطمه

.ى حضرت ابوطالب رسيدند اند تا به خانه كرده مىگفتنـد كـه او السالم مى ى على عليه من سخنان آنها را كه درباره : گويد ابوطالب مى

2.شنيدم ايم، مى رت كردهطاهر است و اگر ما بخواهيم او را شستشو كنيم به او جساام كـه هنـوز بـه رسـالت آله بـرادرزاده و عليه اهللا رسول اكرم صلى : گويد ابوطالب مى

او را از دسـت خانمهـا . مبعوث نشده و حدود سى سال بيشتر از عمرشان نگذشته بود گرفتند و دست او را در دستشان فشردند و با او حرف زدند و از همه چيز از او سؤال

.14ى صفحه35وار جلد بحاراالن -1



13

و از اسرار زيادى كه معلوم بود بين آنها از قبل وجود داشته گفتگـو نمودنـد در كردند 1.اين موقع آن خانمها كه آمده بودند غائب شدند و من ديگر آنها را نديدم

آلـه و عليـه اهللا السالم همان گونه كه در آغوش رسول اكرم صلى ولى پسرم على عليه سپس ايـن ) اى پدر يعنى سالم بر تو (» يا ابه السالم عليك «: بود رو به من كرد و گفت :آيات را از قرآن قرائت كرد

بسم الله الرحمن الرحيمô‰ s%)) yx n= øù r& tβθ ãΖ ÏΒ ÷σ ßϑ ø9 $# ∩⊇∪ t⎦⎪ Ï% ©! $# öΝ èδ ’ Îû öΝ Íκ ÍE Ÿξ |¹

tβθ ãè Ï±≈ yz ∩⊄∪ t⎦⎪ Ï% ©! $# uρ öΝ èδ Ç⎯ tã Èθ øó ¯=9 $# šχθ àÊ Ì ÷è ãΒ (( 2

.ار شدنديعنى مؤمنون رستگى بوسـيله : آله با شور و اشتياق عجيبى فرمود و عليه اهللا كه در اينجا رسول اكرم صلى

منـد شوند، به خدا قسم تو فرمانده آنها هستى، تو آنها را از علمت بهـره تو رستگار مى شوند، به خدا قسم تو راهنماى آنها هستى، به خدا قـسم مند مى و آنها هم بهره . كنى مى

.شوند ى تو آنها هدايت مى بوسيلهآلـه بـا كمـال محبـت زبانـشان را در دهـان علـى و عليه اهللا سپس رسول اكرم صلى

.السالم گذاشتند كه ابواب علوم به قلب او باز شد عليهكردنـد و بـا او حـرف آله همه روزه بـا او مالقـات مـى و عليه اهللا و پيامبر اكرم صلى

.زدند مىى اعالم عمومى كرد تا مردم مكه و اطراف براى وليمـه روز سوم حضرت ابوطالب

حـضرت ابوطالـب آن روز سيـصد شـتر و . اهل مكه همه آمدند . فرزندش جمع شوند .بريد و مردم را اطعام فرمود صدها گاو و گوسفند سر


.3 ـ 1ى مؤمنون آيات سوره -2


14

ضمنا به آنها دستور داده بود كه قبل از غذا بايد هفت مرتبه كعبه را طواف كننـد و الر پذيرائى شوند و وقتى وارد شـدند اول بـه پـسرش علـى بـن ابيطالـب بعد وارد تا

1.السالم سالم كنند و بعد غذا بخورند عليهى سرگذشـت مـيالد مـسعود حـضرت اين بود خالصه

.السالم اميرالمؤمنين على بن ابيطالب عليه

»نكات علمى و عرفانى« :اما نكاتى كه بايد در اينجا مورد توجه واقع شود

السالم كه نوزاد است آن هم ى مؤمنون از طرف حضرت على عليه ـ قرائت سوره 1در زمانى كه هنوز قرآن نازل نشده با زبان امير و فرمانـده مـؤمنين يعنـى اميرالمـؤمنين

.السالم بسيار قابل توجه است عليهعت توانم حق مطلب را ادا كنم و به قلم بياورم ولى به قـدر بـضا من در اينجا نمى

:گويم خود مى‰ى در قرآن كلمه s%)) y((x n= øù r&) براى سه دسته از مـردم ) يعنى تحقيقا رستگار است

:گفته شده .مؤمنون: اول .»قد افلح من تزكى«: كسى كه اموالش را پاك كند كه فرموده: دوم .»ح من زكيهاقد افل«: كسى كه روح و نفسش را پاك و تزكيه كند كه فرموده: سوم

:كند خداى تعالى در قرآن مؤمنين را اين گونه توصيف مىt⎦⎪ Ï% ©! $#)) öΝ èδ ’ Îû öΝ Íκ ÍEŸξ |¹ tβθ ãè Ï±≈ yz ∩⊄∪ t⎦⎪ Ï% ©! $# uρ öΝ èδ

Ç⎯ tã Èθ øó=9 $# šχθ àÊÌ÷è ãΒ ∩⊂∪ t⎦⎪ Ï% ©! $# uρ öΝ èδ Íο 4θ x. ¨“=Ï9 tβθ è=Ïè≈ sù



15

∩⊆∪ t⎦⎪ Ï% ©! $# uρ öΝ èδ öΝ Îγ Å_ρã à Ï9 tβθ Ýà Ï≈ ym ∩∈∪ ω Î) #’ n? tã

öΝ Îγ Å_≡ uρ ø— r& ÷ρr& $ tΒ ôM s3 n= tΒ öΝ åκß]≈ yϑ ÷ƒ r& öΝ åκ ¨ΞÎ* sù ç ö xî š⎥⎫ ÏΒθè=tΒ ∩∉∪

Ç⎯ yϑ sù 4© xö tG ö/ $# u™ !# u‘ uρ y7 Ï9≡ sŒ y7 Í× ¯≈ s9 'ρé' sù ãΝ èδ tβρ ßŠ$ yè ø9 $# ∩∠∪

t⎦⎪ Ï% ©! $# uρ öΝ èδ öΝ Îγ ÏF≈ oΨ≈ tΒ L{ öΝ Ïδ Ï‰ôγ tã uρ tβθ ãã≡ u‘ ∩∇∪ t⎦⎪ Ï% ©! $# uρ ö/ ãφ

4’ n? tã öΝ Íκ ÌE≡ uθ n= |¹ tβθ Ýà Ïù$ ptä† ∩®∪ y7 Í× ¯≈ s9 'ρé& ãΝ èδ tβθ èOÍ‘≡ uθ ø9 $# ∩⊇⊃∪

š⎥⎪ Ï% ©!$# tβθ èOÌ tƒ }¨ ÷ρ yŠ öÏ ø9 $# öΝ èδ $pκ Ïù tβρ à$ Î#≈ yz ∩⊇⊇∪ ((١

نفس بـراى كـسى ى بدون ترديد اين صفات كه در اين آيات ذكر شده بدون تزكيه زيرا پروردگار متعال آنها را بـه عنـوان صـفات بـاطنى ايـن دسـته از . شود حاصل نمى

ى نفس را نگذرانده باشد و موفق مؤمنين بيان فرموده و محال است كسى مراحل تزكيه .به اين گونه از صفات باشد

تر ايمان درجاتى دارد گاهى انسان مؤمن اسـت ولـى ايمـانش آن اضحبه عبارت و قدر قدرت ندارد كه اعضاء و جوارحش را تحت نفوذ خود قرار دهد و فقط قلـبش را

تر است و با زحمت و ترساندن دارد و گاهى ايمانش قوى اى باز مى از انحرافات عقيده و اعـضاء و جـوارح خـود را از كند خود از عذاب الهى، دست به طرف گناه دراز نمى

ى نفس كامل ممكن است بـراى دارد كه اين دو درجه از ايمان بدون تزكيه گناه نگه مى زيرا اين دو درجه از ايمان تنها با داشتن اعتقاد به مبدأ و معاد براى . انسان حاصل شود بـه مثال كـسى كـه معتقـد . ى نفس هم نكرده باشد شود اگر چه تزكيه انسان حاصل مى

قيامت است ولى دنيا دوست و حسود و بخيل است ممكن است به خاطر ترس از خدا و جهنم نماز بخواند و واجباتش را انجام دهد و حتى محرمات را ترك كند ولى داراى

امـا . اى از قبيل حب دنيا و انحرافات زيادى در اعمـال و افكـارش باشـد صفات رذيله ر باال است كه نماز را با خضوع و خشوع و با نشاط و ى ايمانش آن قد كسى كه درجه

.11 تا 2ى مؤمنون آيات سوره -1


16

بيهـوده و لغـوى خواند و از هر عمل و سخن و كار ى دل و فطرت خود مى با خواسته كند، امانـت دهد، دست به شهوات محرمه دراز نمى كند زكات مال خود را مى پرهيز مى

و اين . كند مواظبت مى كند، اوقات نمازها را با عشق و عالقه و عهد خود را رعايت مى دهـد، حتمـا اش به او تحميل كند انجام مـى اعمال را بدون آنكه كسى و يا حتى عقيده

ى نفس را گذرانده باشد، زيرا اگر يقظه و بيـدارى از خـواب غفلـت بايد مراحل تزكيه .نداشته باشد

.توبه و حركت به سوى خدا نكرده باشد .استقامت و تعهد نداشته باشد

.راط مستقيم دين راهش را ادامه نداده و تقوى نداشته باشددر ص . مال خدا نباشدمحبتش منحصرا

.با نفس اماره جهاد نكرده باشدى عبوديت را نديده باشد و معتصم بالله نباشـد چگونـه ممكـن اسـت ايـن مرحله

.اعمال را با رضايت و اقباى قلب انجام دهد‰بنابراين گفتن s%)) yx n= øù r& t((βθ ãΖ ÏΒ ÷σ ßϑ ø9 و »قد افلح من زكيها« مساوى است با گفتن #$

يـا علـى، : السالم فرمود آله به على بن ابيطالب عليه و عليه اهللا زمانى كه رسول اكرم صلى انـد شوند منظور آن حضرت، آن دسته از مؤمنينى بـوده ى تو رستگار مى مؤمنين بوسيله

تو امام و راهنمـاى آنهـا هـستى و آنهـا از : فرمايد تى مى اند و وق ى نفس كرده كه تزكيه شوند منظور كسانى هستند كـه داراى ى تو هدايت مى كنند و بوسيله علمت استفاده مى السالمرسيده بـه ى اطهار عليهم لذا در روايات فراوانى كه از ائمه . اند اين درجه از ايمان

:اين جمله مكرر اشاره شده كه مستصعب اليحتملـه اال ملـك مقـرب او رواياتنا صعب «

.»نبى مرسل او مؤمن قد امتحن الله قلبه لاليمانيعنى روايات ما فهمش سخت اسـت كـسى جـز ملـك مقرب يا نبى مرسل و يا مؤمنى كه قلبش بـه ايمـان امتحـان

.فهمد شده باشد نمى


17

الـسالم لـب عليـه آله بـا علـى بـن ابيطا و عليه اهللا بنابراين گفتگوى رسول اكرم صلى الـسالم بـراى ايـن ى اين آيات در روز اول تولد حضرت على بن ابيطالب عليه بوسيله

السالم امام المتقين معرفى شود او امير و فرمانده آن دسته از مؤمنـان بوده كه على عليه ى ى نفس شده و در ايمان امتحان شده معرفى گردد نه آنكه او در رديف ائمه كه تزكيه

ها و دنياپرستان و هواپرستان و غيـر خداپرسـتان و يـا كفر و كافرين و امير تزكيه نشده .ثبات و متعبد ولى منحرف مانند خوارج نهروان معرفى گردد مؤمنين متزلزل و بى

بلكه وجود مقدسش براى مؤمنين تزكيه نشده امتحـانى بـوده كـه آنهـا را از ميـان : فرمودهمؤمنين با اخالص خارج كند لذا

1»و لوال انت يا على لم يعرف المؤمنون بعدى«اگر تو نبـودى مـؤمنين واقعـى و مـؤمنين تزكيـه شـده

.شدند شناخته نمىخواهد بگويد كه السالم در روز اول تولد مى بنابراين حضرت على بن ابيطالب عليه

اهند به كماالت خو كنند و مى ى نفس كرده و مى من امير مردم با ايمانى هستم كه تزكيه .باالترى برسند

السالم در كعبه متولد شد؟ ـ چرا على بن ابيطالب عليه2گوئيم اگر چه كعبه به دست موحد بزرگـى چـون حـضرت ابـراهيم در جواب مى

ى كعبه صاحب درستى كه توحيد را تبليغ كند ساخته شده ولى بعد از آن حضرت خانهبود كه روح توحيد هنوز در آن حلول نكرده بود نداشت و در واقع كعبه چهار ديوارى

لذا بتها و الت و عزى جاى توحيد را گرفته بودند و مردم براى پرستيدن بتها به طواف پرداختند ولى در روز سيزدهم مـاه رجـب روح توحيـد، يعنـى كـسى كـه در كعبه مى

ين اميرالمـؤمنين يعنـى مـولى الموحـد »اال اللـه الالـه «: گويد ى اول تولدش مى لحظه

يكى از فرازهاى دعاى ندبه و مضمون روايات متعددى كه در كتب اهل سـنت -1

.شود ديده مى


18

ى توحيـد و خانـه . و كالبد توحيـد . السالم در آن متولد شد و در اين ظرف توحيد عليه .روح توحيد دميده گرديد

ى مناسبى براى از بين بـردن بتهـا بعـدها بـر لذا آن حضرت با بدست آوردن زمينه را از كعبـه دور ى كعبـه رود و بتهـاى خانـه آله باال مـى و عليه اهللا دوش پيامبر اكرم صلى

دهد و اگر كـسى بـا چـشم دل كند و آن را امير موحدان به موحدين اختصاص مى مىى توحيد را به عنوان واليت مطلقه مـشاهده نگاه كند به جاى كعبه روح امير و فرمانده

. كند مى گذاشتند؟ » على«ـ چرا نام اين مولود را 3

در حقيقـت همـان معنـى » على«. ستاز اسماء اعظم پروردگار ا » على«در حقيقت اسـت كـه مـن اينهـا را »الالـه اال اللـه «در واقع همان معنى » على«. است »الله اكبر «

.كنند دهم به خاطر آنكه اهل معرفت به سادگى آنها را درك مى توضيح نمىو در باال گفتيم و ديديم كه در جواب حضرت ابيطالب وقتى از خداى تعـالى نـام

» على«بگذار زيرا » على«شود اسمش را كند در آن لوح نوشته مى سؤال مى فرزندش را .كه نام خداى تعالى است» على«مشتق است از

الـسالم آنچنـان شايد اين مطلب كنايه از آن باشد كه حضرت على بن ابيطالب عليه او معرفـت خـدا اسـت و مظهريت و مرآتيت صفات حق تعـالى را دارد كـه معرفـت

:و اطاعت خدا است و محبت به او محبت به خدا است كه فرموداطاعت ايـا سـلمان معرفتـى بالنورانيـة معرفـت اللـه عزوجــل و «

1.»معرفت الله عزوجل معرفتى بالنورانيةى يعنى اى سلمان معرفت من با نورانيت ايمان و تزكيـه

نفس و نگاه حقيقى، معرفت خداى عزوجل است و معرفت وجل معرفت من است بـه نورانيـت و پـاكى دل و خداى عز

.ايمان



19

و » اذن اللـه «و » عـين اللـه «و » وجـه اللـه «السالم و از اينجا است كه على عليه است و آنچنان كه روح و بدن در انـسان »جنب الله «و » نفس الله القائمه «و » يدالله«

الـسالم عينيـت ن ابيطالب عليـه عينيت پيدا كرده اعمال خداى تعالى هم با اعمال على ب دهنـد و كـار علـى الـسالم نـسبت مـى پيدا كرده است و لذا كار خدا را به علـى عليـه

دهند به عنوان مثال اگر شما سـيماى كـسى را در آينـه السالم را به خدا نسبت مى عليهام همچنين اگر شـما اعمـال و معجـزات علـى بـن گوئيد من آن كس را ديده ببينيد مى

الـسالم در علـى عليـه ام پـس گوئيد اعمال خدا را ديده السالم را ببينيد مى طالب عليه ابيتوان نام و صفات فعل او را بر ايـن و صـفات و اعمال و افعال با خدا يكى است و مى

السالم ، على افعال اين را بر آن گذاشت پس هم نام خدا على است و هم نام على عليه . استى مسلمانان جهان كعبه است و كعبه محل تولد حضرت وز قبله ـ بدون ترديد امر 4

الـسالم در السالم است، حاال چرا بايد حضرت على بن ابيطالب عليـه اميرالمؤمنين عليه آلـه دسـتور و عليـه اهللا كعبه متولد شود و پس از آن خداى تعالى به رسـول اكـرم صـلى

و در هر شبانه روز الاقل پنج مرتبه بـه بفرمايد كه مسلمانها به سوى كعبه نماز بخوانند ى كعبه متولد آله خودش در خانه و عليه اهللا آن طرف توجه كنند و چرا پيغمبر اكرم صلى

.آله متوجه شوند و عليه اهللا نشود تا مردم به خود رسول اكرم صلىبـه خـاطر آله و عليه اهللا به رسول اكرم صلى شايد علتش اين باشد كه مسلمانان طبعا

اسالمشان و به خاطر آنكه در هر نماز در تشهد، واجب است شـهادت بـه رسـالت آن حضرت را بدهند و صلوات بفرستند خودبخود متوجـه آن حـضرت هـستند و ممكـن نيست كه يك شبانه روز بـر مـسلمانى بگـذرد و نـام مقـدس حـضرت رسـول اكـرم

.آله را به زبان جارى نكند و عليه اهللا صلىآله و حـضرت علـى بـن ابيطالـب و عليه اهللا براين چون حضرت رسول اكرم صلى بنااند و هر دو يكى هستند و توجه به هر السالم دو پدر اين امت و دو ولى اين مردم عليه

برخوردار است و بلكه اگر اعتقاد و توجـه اى در اسالم دوى آنها از اهميت فوق العاده شود توجه به حضرت على بن ابيطالـب آله سبب اسالم مى و هعلي اهللا به رسول اكرم صلى


20

گردد و اگر كسى توجه دائمى بـه السالم سبب حركت در صراط مستقيم اسالم مى عليهدار آله نداشـته باشـد و از او پيـروى نكنـد اسـالمش خدشـه و عليه اهللا رسول اكرم صلى

السالم نداشته باشـد و از آن هگردد همچنين اگر كسى توجه به على بن ابيطالب علي مىحضرت پيروى نكند از صراط مستقيم خارج شده و طبعا از اسالم ناب محمدى خارج

ى ايـن گردد پس بايد مسلمانان به هر دوى آنها متوجه باشند و خداى تعالى زمينـه مى .توجه را براى آنها فراهم كرده باشد

ى بردن نامش در هـر نمـاز و علـى بـن لهآله را بوسي و عليه اهللا لذا رسول اكرم صلى ى نماز است هميشه در مقابـل ى تولدش در كعبه كه قبله السالم را بوسيله ابيطالب عليه

فكر مردم مسلمان قرار داده و نگذاشته كه مردم الاقل در نمازها و عبـادات از ايـن دو و اشـهد ان «فـتن ايستد با گ وجود مقدس غفلت كنند لذا يك مسلمان وقتى به نماز مى

آله با توجـه و عليه اهللا خود را به پيروى از اسالم رسول اكرم صلى» محمدا عبده و رسوله ايستد خود را به پيروى از صـراط كند و وقتى به طرف قبله مى به آن حضرت وادار مى

السالم كـه حقيقـت و روح كعبـه اسـت وادار مستقيم با توجه به على بن ابيطالب عليه . نمايد مى

»از تولد تا ده سالگى«آلـه بـه و عليـه اهللا السالم تا سن ده سالگى كه رسول اكرم صلى على بن ابيطالب عليه

توانست همدم آن حضرت و عارف به حق آن رسالت مبعوث شد تنها كسى بود كه مى خنان آله را درك كند و سـ و عليه اهللا توانست رسول اكرم صلى حضرت باشد و تنها او مى

او را بفهمد و صددرصد در علم و عصمت همدوش آن حضرت باشد بر ايـن اسـاس آله او را از حضرت ابوطالب به عنـوان بـرادر خـود و انـيس و عليه اهللا رسول اكرم صلى

خود و رفيق خود گرفت و نزد خود، او را نگه داشـت و شـب و روز بـا آن حـضرت .همدم و مأنوس بود


21

رسول اكرم عليهماالسالم در اين مدت مانند دو درياى حضرت على بن ابيطالب و مواجى كه با هم مالقات كنند و از ذخائر يكديگر استفاده كنند بـوده و هـيچ كـدام بـر

آلـه بـود و عليه اهللا ديگرى غلبه نكرده و مزيتى جز نبوت كه مخصوص رسول اكرم صلى .اند بر هم نداشته

و در عـالم ملـك و . ا سن سى سالگى تنهاى تنها بودآله ت و عليه اهللا رسول اكرم صلى و دائما با عوالم ملكـوت مـأنوس . اين دنيا انيسى كه او را صددرصد درك كند نداشت

شـد و در عـالم ملـك كم بعثتش نزديك مـى ولى چون در سن سى سالگى كه كم . بود. او باشـد الزم داشـت ى برادرى كه پشتوانه . براى مقابله با مردم دنيا انيسى الزم داشت

كمـك و شـريكى كـه در . مرد فصيحى كه سخنان او را به مـردم برسـاند الزم داشـت .پيشبرد اسالم و در رنج و آزار امت با او باشد الزم داشت

السالم را به دنيا فرستاد تا رسـول اكـرم خداى تعالى حضرت على بن ابيطالب عليه مام اين امـور بـا او ماننـد هـارون بـراى حـضرت آله را يارى كند و در ت و عليه اهللا صلى

1.السالم همراه باشد موسى عليهدر تفسير ثعلبى آمده كه بعد از تولد حضرت علـى بـن

السالم قحطى شديدى در بـين قـريش و مـردم ابيطالب عليه . مكه بوجود آمد و حضرت ابيطالب فرزندان متعددى داشت

آلــه بــه عبــاس بــن و عليــه اهللا يــك روز پيغمبــر اكــرم صــلىعبدالمطلب عموى محترمش فرمـود كـه بـرادرت ابوطالـب

آله به على و عليه اهللا بر اين اساس صدها مرتبه در صدها روايت رسول اكرم صلى -1

.»انت منى بمنزلة هارون من موسى«: السالم فرمود بن ابيطالب عليه

»احقاق الحق«الله نجفى مرعشى در كتاب ةيمرحوم آب اهل سنت فهرست كرده و متجاوز از صـد صـفحه يعنـى از اين روايت را از كت

را به فهرست اسناد و كتب اهـل » احقاق الحق «5 جلد 234ى تا صفحه 132ى صفحه .سنت در خصوص اين روايت اختصاص داده است


22

بينى كه مردم به چه سختى زندگى فرزندان زيادى دارد و مى بيا با هم برويم و بـه ابوطالـب كمـك كنـيم و هـر . كنند مى

كداممان يكى از فرزندان او را با خود به منزل بياوريم تـا او . كندتر بتواند زندگيش را اداره راحت

آلـه و عليـه اهللا عباس قبول كرد و بـا رسـول اكـرم صـلى حركت كرد و به نزد ابوطالب رفتند و به حـضرت ابوطالـب

را بـراى مـن » عقيـل «: ابوطالب عرض كرد . جريان را گفتند .خواهيد ببريد مانعى ندارد بگذاريد بقيه را مى

الم الس آله على بن ابيطالب عليه و عليه اهللا رسول اكرم صلى بوسـيد و را برداشت و او را در آغـوش گرفـت و او را مـى

و او را دائمـا همـراه خـود نگـه . بوئيـد و بـه خانـه بـرد مىداشت تا به نبوت مبعوث شد و عباس جعفر بن ابيطالـب مى

1.را براى تكفل برداشت و به خانه آورد: آله يك روز به سلمان فرمـود و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى

ده هزار سال قبل از آنكه آدم خلـق شـود مـن و علـى چهاركرديم وقتـى نورى بوديم كه در محضر پروردگار عبادت مى

خدا حضرت آدم را خلق كرد اين نور را دو نيم فرمود نيمى 2.على بن ابيطالب شد من شدم و نيمى

هـا آله در مدت ده سال قبـل از بعثـت تن و عليه اهللا بنابراين حضرت رسول اكرم صلى السالم كه در عبادت خدا و محبت به خدا، بـا او انيسش حضرت على بن ابيطالب عليه

. زده، بوده اسـت شنيده و با او حرف مى كرده و سخنان آن حضرت را مى هماهنگى مى اگر چه به صورت ظاهر از نظر بدنى با او سى سال تفاوت سنى داشته كه ايـن مـسأله


هست كـه نقـل در اين زمينه روايات بسيارى .24ى صفحه 35بحاراالنوار جلد -2 .خواهد شد


23

ميــت اســت ولــى در عــين حــال پيغمبــر اكــرم اه در نظــر اهــل معرفــت بــسيار بــى :آله فرمود و عليه اهللا صلى

يا على خداى تعالى بدن من و تو را از يك گل آفريـده 1.است

اى از پيغمبــر اكــرم لحظــه) قبــل از بعثــت(الــسالم در مــدت ده ســال علــى عليــهآلـه و عليـه اهللا شد و حتى آن قدرى كه بـا رسـول اكـرم صـلى آله جدا نمى و عليه اهللا صلى

.كرد ى بنت اسد معاشرت نمى معاشر بود با پدرش ابوطالب و مادرش فاطمهآله هم در اظهار محبت نسبت بـه او از هـيچ چيـز دريـغ و عليه اهللا رسول اكرم صلى

حتى روزى كه مبعوث به رسالت شد . برد فرمود و در همه جا او را همراه خود مى نمى 2.ر كنارش، در طرف راستش خوابيده بودد آن حضرت به صورت ظاهر هم

»السالم آله به على عليه و عليه اهللا محبت رسول اكرم صلى«السالم را دوست آله آن قدر على بن ابيطالب عليه و عليه اهللا حضرت رسول اكرم صلى

و «ى كرد و خداى تعالى هم بـا كلمـه داشت كه او را به عنوان جان خود معرفى مى مى .فرمود ى مباهله آن را تأييد مى در آيه» انفسنا

: فرمـود و گاهى مـى . على جان من است : گفت گاهى مى الـسالم را بـا خـود از و گاهى على عليه . على روح من است

هـر كـه مـرا : فرمـود و گاهى مـى . كرد يك شجره معرفى مى و هـر كـه . دوست دارد بايد على را هم دوست داشته باشـد

و . اويم على هم امير و فرمانـده او اسـت من امير و فرمانده


.44ى صفحه» آله و عليه اهللا رسول اكرم صلى« كتاب -2


24

داند بايد على را هم مـوالى خـود هر كه مرا موالى خود مى .بداند

مـن : ى امتش فرمود آله به همه و عليه اهللا رسول اكرم صلى از مـا را برنجانـد و على دو پدر شمائيم و اگر كسى هر يك

گـاهى روى مبـاركش را بـه علـى بـن . عاق والـدين اسـت فرمود و با يك دنيا محبت و عشق به السالم مى ب عليه ابيطال :گفت او مى

على جان، تو برادر منى، على جان، تو وصى منى، على جان، تو وارث منى،

على جان، گوشت تو گوشت من است و خون تو خون من است،

على جان، هر كس با تو در صلح و صفا باشد با مـن در جنگـد بـا مـن جنگيـده صلح و صفا است و هر كس با تو ب

.است على جان، تو ظرف علم و حكمت منى،

على جان، تو باب شهر علم منى،على جان، تو روز قيامت در كنار حوض كوثر جاى مـن

كنى، نشينى و دوستانت را از آب كوثر سيراب مى مىهائى كـه مـن دهى و به وعده على جان، تو ديون مرا مى

.كنى ام وفا مى به مردم دادهبلنـديهائى از نـور در ى جان، شيعيان تو در بهشت بر عل

اطراف و در كنار من هستند و آنها را من به خاطر تو دوست .دارم مى

على جان، اگر تـو نبـودى مـؤمنين واقعـى بعـد از مـن گرديدند، شدند و مسلمانها امتحان نمى شناخته نمى


25

اى مردم على من، هادى گمراهـان اسـت، نـورى بـراى .ستكوردالن ا

.على عزيز من ريسمان محكم خدا است .على جانم راه راست به سوى خدا است

تر است، از همه زودتر به مـن على از همه به من نزديك گرويده و از همه بيشتر به من ايمان دارد، هيچ كس منقبت و

.فضيلتى مانند على نداردسپس با شعف و نـشاطى و خـشوع غيـر قابـل وصـفى

خـدايا دوسـت : كـرد داشت و عرض مى دست به دعا بر مى دارد و دشـمن بـدار هـر كـه بدار هر كه على مرا دوست مى

.دارد را دشمن مى علىكنـد و پـستش خدايا يارى كن هر كه على مرا يارى مى

.كند كن هر كه على را پست مى

»على بن ابيطالب در سن ده سالگى«ــه ــسالم ده ســاله وقتــى حــضرت علــى بــن ابيطالــب علي شــد و رســول اكــرم ال

آله به رسالت مبعوث شد در مجـالس و مجـامع مختلـف بـه رسـالت آن و عليه اهللا صلىآلـه ايمـانش را و عليـه اهللا كرد و براى ترويج رسالت رسول اكرم صلى حضرت اقرار مى

الـسالم را اول مـؤمن و نمود تا جائى كه تمام مورخين على بن ابيطالب عليـه اظهار مى .اند دانستهاول مسلمان

ى آله به رسالت مبعوث شده بود و آيه و عليه اهللا در اوائلى كه رسول اكرم صلىö‘ É‹Ρr& uρ)) y7 s? u Ï± tã š⎥⎫ Î/ tø% F{ 1.بود گرديده نازل ))#$

انـد و در كتـاب طبقـات الكبـرى طبق آنچه مورخين و روات اهل سنت نوشته -1 214ى ى شعراء آيه سوره. آمده است187ى صفحه1جلد


26

ى كبرى امر فرمود كه غذائى آله به حضرت خديجه و عليه اهللا رسول اكرم صلىالم دستور فرمود بنى عبدالمطلب را كه آن الس درست كند و به على بن ابيطالب عليه

روز چهل نفر بودند به آبگوشت دعوت كند وقتى آنها غذا را خوردند پيغمبر اكرم :آله به آنها فرمود و عليه اهللا صلى

ام كيست كـه بـه مـن ايمـان من به رسالت مبعوث شده بياورد با اين شرط كه اول كسى كه به من بگرود بـرادر مـن

الـسالم فـورا از و براى او بهشت است على عليه خواهد بود 1.جا برخاست و ايمانش را اظهار نمود

آلـه و عليـه اهللا ى معجزات و كراماتش به رسالت پيغمبر اسالم صـلى وقتى او با همه مولود كعبـه پـسر ابوطالـب علـى عـالى، بـه : اقرار نمود جوانان و مردم ضعيف گفتند

آله ايمـان آورده پـس بايـد مـا هـم بـه او ايمـان و هعلي اهللا رسالت حضرت محمد صلى .بياوريم

:فرمود خداى تعالى در اين زمينه مىö≅ è%)) 4’ s∀ Ÿ2 «! $$ Î/ # J‰‹ Îγ x© © Í_ ø‹ t/ öΝ à6 uΖ ÷ t/ uρ ô⎯ tΒ uρ

… çν y‰Ψ Ïã ãΝ ù= Ïæ É((=≈ tG Å3 ø9 $#2 يعنى اى پيامبر به كفار بگو كه شهادت خدا بـه رسـالت

اب اسـت يعنـى علـى بـن من و كسى كه در نزد او علم كتـ .كند السالم كفايت مى ابيطالب عليه

بـين دانست كه اگر على نباشـد، علـوم او در آله چون مى و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى مردم مسلمان نباشد، شجاعت او نباشد، حلم و صـبر او نباشـد، حفاظـت او از اسـالم

.ماند سالم باقى نمىاثرى از ا نباشد، از خودگذشتگى او در راه اسالم نباشد،

در اين خـصوص 4ل سنت در كتاب احقاق الحق جلد دهها حديث از كتب اه -1 .نقل شدهاست و ما در همين كتاب به بعضى از آن روايات اشاره خواهيم كرد

.43ى ى رعد آيه سوره-2


27

ى وفاتش مدح على بـن ابيطالـب را در ميـان مـسلمانان لذا از اول بعثتش تا لحظه داشت كه همه از على دم بزنند و مدح او را بگويند و به او فوق گفت و دوست مى مى

.العاده اظهار محبت كنند

السالم از زبان رسول اكرم مدايح على بن ابيطالب عليه« »آله و عليه اهللا صلى

انـد كـه رسـول اكـرم ى خود نوشـته علماى اهل سنت و اهل تشيع در كتب معتبره :گفت آله همه جا مى و عليه اهللا صلى

.السالم سيد مسلمين است على عليه .السالم امام متقين است على عليه .السالم قائد غر محجلين است على عليه .السالم يعسوب مؤمنين است على عليه .السالم ولى متقين است على عليه .السالم يعسوب دين است على عليه .السالم امير مؤمنين است على عليه

الـسالم آقـاى فرزنـدان حـضرت آدم غيـر از على عليـه .پيامبران است .السالم زينت اوصياء انبياء است على عليهالسالم اول كسى است كـه روز قيامـت پيـامبر على عليه

.بيند آله را مى و عليه هللا اكرم صلى .السالم صديق اكبر است على عليه .السالم فاروق اين امت است على عليه .السالم فاروق بين حق و باطل است على عليه


28

السالم اول كـسى اسـت كـه بـه رسـول اكـرم على عليه آله ايمان آورده و آن حضرت را تصديق نموده و عليه اهللا صلى .است

.الم اول كسى است كه به خدا ايمان داردالس على عليه .السالم يعسوب مسلمين است على عليهآله در و عليه اهللا ى رسول خدا صلى السالم خليفه على عليه

.امت آن حضرت بعد از آن حضرت است .السالم يعسوب قريش است على عليهالسالم بهترين كـسى اسـت كـه پيغمبـر اكـرم على عليه

.آله او را بين مردم گذاشته است و عليه اهللا صلى .السالم سيد عرب است على عليه .السالم در دنيا و آخرت آقا است على عليه .السالم آقاى مؤمنين است على عليه. آله است و عليه اهللا السالم وزير پيامبر اكرم صلى على عليه

.السالم هم صبحت با پيغمبر است على عليهآلـه اول و عليـه اهللا اكـرم صـلى السالم با پيـامبر على عليه

.كسانى بودند كه خدا را به وحدانيت شناختندهـاى رسـول خـدا السالم كسى است كه وعده على عليه

.كند آله را عملى مى و عليه اهللا صلىالـسالم كـسى اسـت كـه اسـرار رسـول خـدا على عليه

.دارد آله را نگه مى و عليه اهللا صلىآلـه را و عليـه اهللا امبر اكـرم صـلى السالم ديون پي على عليه

.پردازد مىالـسالم در دنيـا و آخـرت بـرادر رسـول خـدا على عليه

.آله است و عليه اهللا صلىالـــسالم صـــندوق علـــم رســـول خـــدا علـــى عليـــه

.آله است و عليه اهللا صلى


29

السالم درى است كـه اگـر كـسى بخواهـد بـر على عليه كند بايد از آن در وارد پيامبر وارد شود و از علوم او استفاده

.گرددآلـه و عليـه اهللا السالم وصى رسـول خـدا صـلى على عليه

.است .السالم قائم به امر رسول خدا است على عليه .السالم امام امت است على عليه .ى خدا در زمين است السالم خليفه على عليه .السالم امام خلق خدا است على عليه .ه استالسالم مولى هم على عليه .السالم وارث علم پيغمبر است على عليه .ى پيغمبر است السالم پدر ذريه على عليه .السالم بازوى پيغمبر است على عليه .السالم امين رسول خدا بر وحى الهى است على عليهالسالم مولى كسى اسـت كـه پيغمبـر مـولى او على عليه

.است .ر استالسالم صاحب لواء پيغمبر در محش على عليه .السالم پدر اين امت است على عليه

ــه ــى علي ــدا عل ــول خ ــوض رس ــاحب ح ــسالم ص ال .آله است و عليه اهللا صلى

ى نـاكثين و قاسـطين و مـارقين السالم كشنده على عليه .است

ى هـر مـؤمنى بعـد از السالم دوست و فرمانده على عليه .آله است و عليه اهللا رسول خدا صلىى رســـول خـــدا يـــار شـــدهالـــسالم اخت علـــى عليـــه

.آله است و عليه اهللا صلى


30

آلـه و عليـه اهللا السالم محبوب رسول خدا صـلى على عليه .است

.السالم سيد اوصياء است على عليه .السالم افضل اوصياء است على عليه .السالم امام اتقياء است على عليهآلـه و عليـه اهللا السالم وارث پيـامبر اكـرم صـلى على عليه

.است .السالم شمشير بران خدا است على عليه .السالم راهنما و هادى است على عليه .ى طاهرين است السالم پدر ائمه على عليهالـسالم از همـه زودتـر در مقابـل اوامـر الهـى على عليه

.تسليم شده استالسالم در آسمان و زمـين وزيـر رسـول خـدا على عليه

.آله است و عليه اهللا صلى .السالم در نزد خدا محبوبترين اوصياء است على عليه .ترين مردم است السالم از حيث نسب شريف على عليه .ترين مردم است السالم از حيث منصب گرامى على عليه .السالم مهربانترين مردم است به رعيت على عليه .السالم عادلترين مردم است در ميان رعيت على عليه مردم است بـه قـضايائى كـه السالم بصيرترين على عليه

.افتد اتفاق مى .السالم ولى خدا است على عليه

الـسالم در دنيـا و آخـرت ولـى و فرمـانبردار على عليـه .آله است و عليه اهللا رسول خدا صلى

السالم ولى مؤمنين است بعـد از رسـول خـدا على عليه .آله و عليه اهللا صلى

.منه استالسالم امام هر مؤمن و مؤ على عليه


31

آلـه را گرفتـه و عليه اهللا السالم سنت پيغمبر صلى على عليه .كند است و عمل مى

ــه ــر علـــى عليـ ــمنان را از ملـــت پيغمبـ ــسالم دشـ الـ .كند دور مى آله و عليه اهللا صلى

آلـه بـه و عليه اهللا السالم بعد از پيغمبر اكرم صلى على عليه .مؤمنين اولى است

.ين مؤمنين به پيمان الهى استالسالم با وفاتر على عليه .السالم مقاومترين مردم است به عهد الهى على عليه .ترين مؤمنين است به رعيت السالم رئوف على عليه .السالم امين بر سر خدا است على عليهترين مـردم السالم در نزد خدا در مزيت، عظيم على عليه

.استت بـه جـز السالم آقـاى اولـين و آخـرين اسـ على عليه

.پيغمبران .ى عارفين است السالم قبله على عليه .ى امت علمش بيشتر است السالم از همه على عليه .ترين مردم است السالم حليم على عليه .نيكوتر است ى مردم خلقش السالم از همه على عليهى امت معرفتش بـه خـدا بيـشتر السالم از همه على عليه

.استل كسى است كه بر حوض كوثر وارد السالم او على عليه

.شود مى .السالم شجاعترين مردم است على عليه .ترين مردم است السالم سخى على عليه .ى بهشت و جهنم است كننده السالم تقسيم على عليه .تر است ى مردم صحيح السالم دينش از همه على عليه .السالم يقينش از همه بيشتر است على عليه


32

.سالم حلمش از همه كاملتر استال على عليه .السالم پرچم هدايت است على عليه .السالم منار ايمان است على عليه .السالم امام اولياء خدا است على عليهكننـد السالم براى كسانى كه خدا را اطاعت مى على عليه

.نور استرسـول خـدا السالم روز قيامت صاحب پرچم على عليه

.استهـاى رحمـت امـين و كليـددار خزانـه الـسالم على عليه .پروردگار است .السالم بزرگ مردم است على عليه .السالم نور اولياء خدا است على عليهالسالم امام كسانى اسـت كـه خـدا را اطاعـت على عليه

.كنند مىآلـه و عليه اهللا السالم حبيب دل رسول خدا صلى على عليه

.است . زمين استالسالم امين خدا در روى على عليه .ى مردم است السالم حجت خدا بر همه على عليه .السالم ركن ايمان است على عليه .ى اسالم است السالم پايه على عليه .السالم چراغ نوردهنده است على عليه .السالم منار هدايت است على عليه .السالم علم باالئى است براى مردم دنيا على عليه .ستقيم استالسالم صراط م على عليه .السالم راه روشن به سوى خدا است على عليه .السالم داناترين مردم به روزهاى خدا است على عليه


33

آلـه و عليـه اهللا ى پيغمبر صلى السالم غسل دهنده على عليه .است

آلـه و عليـه اهللا ى پيغمبر صـلى السالم دفن كننده على عليه .است

ى مـردم از همـه الـسالم در مقابـل امـر الهـى على عليه .مقاومتر است

الـــسالم از جهـــت قرابـــت بـــه پيغمبـــر علـــى عليـــه .ى مردم نزديكتر است آله از همه و عليه اهللا صلى

.السالم ثروتمندترين مردم است على عليهآلـه و عليـه اهللا السالم حجت رسول خـدا صـلى على عليه

.است .السالم باب علم خدا است على عليه .ليل خدا استالسالم خ على عليهآلـه و عليـه اهللا السالم خليل رسـول اكـرم صـلى على عليه

.استآلـه و عليـه اهللا السالم شمشير رسول خـدا صـلى على عليه

.است .السالم راهى به سوى خدا است على عليه .السالم نبأ عظيم است على عليه .السالم مثل اعالى خدا است على عليه . استالسالم امام مسلمين على عليه .السالم آقاى صديقين است على عليه .السالم با تقواترين مردم است على عليه .السالم رهبر مسلمين در بهشت است على عليه .السالم داناترين مردم است على عليه .السالم مهدى است على عليه .السالم جوانمرد است على عليه


34

.ستالسالم را خدا براى امامت انتخاب كرده ا على عليهالــسالم در مقــام محمــود، بــا پيغمبـــر علــى عليــه

.آله مصاحب است و عليه اهللا صلى .السالم در روز قيامت سلطان است على عليهآله و عليه اهللا السالم صاحب سر رسول خدا صلى على عليه

.استالسالم در اهل زمين و اهل آسـمان امـين خـدا على عليه

.استــه ــى علي ــده عل ــسالم احياكنن ــدا ى ال ــول خ ــنت رس س

.آله است و عليه اهللا صلى .السالم ممسوس در ذات خدا است على عليه

ــه ــر علـــى عليـ ــسالم روز قيامـــت حجـــت پيغمبـ الـ .آله در ميان امت است و عليه اهللا صلى

.السالم بزرگ مهاجرين و انصار است على عليهــه ــى علي ــر عل ــون پيغمب ــو و خ ــت و م ــسالم گوش ال

.ستآله ا و عليه اهللا صلى .السالم پدر حسن و حسين عليهماالسالم است على عليهآلـه و عليه اهللا السالم اندوه را از رسول اكرم صلى على عليه

.كند دور مى .السالم شير خدا در روى زمين است على عليه .السالم شمشير خدا به روى دشمنان است على عليه .السالم حبيب خدا است على عليه .احب لواء حمد استالسالم ص على عليه .شود السالم اول كسى است كه وارد بهشت مى على عليهالـسالم اول كـسى اسـت كـه درب بهـشت را على عليه

.كوبد مى .ى عرب است السالم جزادهنده على عليه


35

.ى اين امت است السالم جزادهنده على عليه .السالم امير نيكان است على عليه .ن استالسالم قاتل فاجرا على عليه .ى كافران است السالم كشنده على عليه .آله است و عليه اهللا السالم داماد پيغمبر صلى على عليه .السالم بهترين بشر است على عليه .السالم بهترين انسان است على عليه .السالم بهترين مردان است على عليه .السالم بهتر از همه است على عليهمبر زبهترين كـسى اسـت كـه السالم بعد از پيغ على عليه

.خورشيد بر آن طلوع و غروب كرده است .السالم امير آيات قرآن است على عليه .آله است و عليه اهللا السالم امين رسول خدا صلى على عليه .السالم صديق است على عليه .السالم شاهد است على عليه .السالم مهتدى است على عليه .و مساكين استالسالم پدر يتيمها على عليه .السالم پناهگاه ضعيفان است على عليه .السالم حبل الله المتين است على عليه . الوثقى استةالسالم عرو على عليه . التقوى استكلمةالسالم على عليه .السالم چشم خدا است على عليه .السالم زبان صادق خدا است على عليه .السالم جنب الله است على عليه .السالم دست خدا است هعلى علي .السالم باب مغفرت خدا است على عليه


36

ــه ــى علي ــه عل ــسالم درب مدين ــدا ال ــول خ ــم رس ى عل .آله است و عليه اهللا صلى

السالم است كه رواياتش در كتب اهـل اينها بخشى از فضائل على بن ابيطالب عليه .سنت نقل شدهدر جلـد چهـارم احقـاق الحـق ) هرضوان الله تعالى علي (الله مرعشى ةيو مرحوم آ

السالم به صورت فهرسـت بـه بيشتر از آنچه ما نقل كرديم از فضائل اميرالمؤمنين عليه :گويد عربى نقل فرموده و مى

الـسالم ى حضرت اميرالمـؤمنين عليـه اوصافى كه درباره در ضمن روايـاتى كـه آله و عليه اهللا حضرت رسول اكرم صلى

است و ما با زحمت بسيار آنها را در كتب اهل سنت موجود سـپس تـا . ايم اينهـا اسـت آورى كرده و خالصه نموده جمعــل وصــف از اوصــاف آن حــضرت را فهرســت 247 وار نقپردازد و روايات آنها را با سند كند و بعد به شرح آنها مى مى

و معرفى كتبى كه اين اوصاف در آنها نقل شده از كتب اهل 1.كند تاب احقاق الحق نقل مىسنت در چند جلد از ك

ـ مرحوم آ -1 4ى كتـاب احقـاق الحـق صـفحه 4جلـد اللـه مرعـشى نجفـى در ةي :نويسد مى

آلـه اميرالمـؤمنين علـى بـن و عليـه اهللا النعوت واالوصاف التى وصف بها رسول الله صـلى . السالم و لقد التقطناها بالكد االكيد والجهد الجهيد من كتب القوم ابيطالب عليه

السالم ـ علي عليه 3. السالم امام المتقين ـ علي عليه 2. السالم سيد المسلمين ـ علي عليه 1 6. السالم ولى المتقين ـ علي عليه 5. المؤمنينالسالم يعسوب ـ علي عليه 4. قائد الغر المحجلين

ـ علـي 8. »امير كل مؤمن«السالم اميرالمؤمنين ـ علي عليه 7السالم يعسوب الدين ـ علي عليه ـ علـي 10. الـسالم خـاتم الوصـيين ـ علـي عليـه 9. »ما خال النبيين«السالم سيد ولد آدم عليهالسالم اول من يصافح النبى يوم ـ علي عليه 11. سول الله يوم القيامةالسالم اول من يرى ر عليه

ـ 14. السالم فـاروق هـذه االمـة ـ علي عليه 13. السالم الصديق االكبر ـ علي عليه 12. القيامة


37

اللـه السالم اول من صـدق رسـول ـ علي عليه 15. السالم الفاروق بين الحق و الباطل علي عليه

الـسالم يعـسوب ـ علي عليـه 17. السالم اول من آمن بالله ـ علي عليه 16. »ن برسول اللهآم«الـسالم ـ علي عليـه 19. »فى امته من بعده«السالم خليفة رسول الله ـ علي عليه 18. المسلمين

سـيد الـسالم ـ علـي عليـه 21. اللـه السالم خير من تركه رسول ـ علي عليه 20. يعسوب قريش 24. السالم سيد المـؤمنين ـ علي عليه 23. السالم سيد فى الدنيا واالخرة ـ علي عليه 22. العرب

ـ علـي 26. الـسالم صـاحب رسـول اللـه ـ علي عليـه 25. السالم وزير رسول الله ـ علي عليه ـ علي 28. ول اللهالسالم منجز وعد رس ـ علي عليه 27. السالم اول من وحدالله مع رسوله عليهاللـه مـن السالم خير من تركـه اخلفـه رسـول ـ علي عليه 29. السالم موضع سر رسول الله عليهفـى الـدنيا « ـ عليـاخو رسـول اللـه 31. السالم قاضى ديـن رسـول اللـه ـ علي عليه 30. بعده

السالم بـاب رسـول اللـه ليه ـ علي ع 33. السالم عيبة علم رسول الله ـ علي عليه 32. »واالخرةالـسالم القـائم بـامر ـ علـي عليـه 35. السالم وصى رسول الله ـ علي عليه 34. الذى يؤتى منه

ـ علـي 37. »امـام االمـة «الـسالم االمـام علـى امـة رسـول اللـه ـ علي عليـه 36. رسول الله. »البريـة «السالم امام خلـق اللـه عليه ـ علي 38. »بعد رسوله«السالم خليفة الله فى ارضة عليه ـ علـي 41. السالم وارث علـم رسـول اللـه ـ علي عليه 40. السالم مولى البرية ـ علي عليه 39 ـ 43. »عاضد رسول الله«السالم عضد ـ علي عليه 42. »ولد النبى«السالم ابو ذرية النبى عليه

السالم مولى من كـان رسـول اللـه ـ علي عليه 44. ى وحيهالسالم أمين رسول الله عل علي عليهالسالم قاضـى ـ علي عليه 46. السالم صاحب لواء رسول الله فى المحشر ـ علي عليه 45. مواله

الـسالم ابـو ـ علي عليه 48. السالم الذائد عن حوض رسول الله ـ علي عليه 47. الله عداة رسولالسالم قاتل الناكثين ـ علي عليه 50. السالم صاحب حوض رسول الله يه ـ علي عل 49. هذه االمة

ـ 52. بعد رسـول اللـه » كل مؤمن«السالم ولى المؤمنين ـ علي عليه 51. والقاسطين والمارقين ـ 54. الــسالم حبيــب رســول اللــه ـ علــي عليــه 53. الــسالم صــفى رســول اللــه علــي عليــه

السالم خاتم ـ علي عليه 56. السالم أفضل الوصيين ـ علي عليه 55. »يينالوص«عليسيداالوصياء . السالم امام االتقيـاء ـ علي عليه 58. »الوصيين«السالم خير االوصياء ـ علي عليه 57. االوصياء

الـسالم ـ علـي عليـه 61. السالم سيف اللـه ـ علي عليه 60. السالم وارث النبى ـ علي عليه 59


38

ـ 64. السالم اقدم الناس سلما ـ علي عليه 63. السالم ابواالئمة الطاهرين ـ علي عليه 62. الهادى

السالم احب االوصـياء ـ علي عليه 65. »فى السماء واالرض«السالم وزير رسول الله علي عليهالسالم اكرم النـاس ه ـ علي علي 67. الناس حسبا» اشرف«السالم اعظم ـ علي عليه 66. الى اللهالسالم أعدل الناس بالـسوية ـ علي عليه 69. السالم أرحم الناس بالرعية ـ علي عليه 68. منصبا

ـ علـي 72. الـسالم ولـى اللـه ـ علـي عليـه 71. ـ عليأبصر النـاس بالقـضية 70. »فى الرعية«الـسالم ولـى المـؤمنين بعـد ـ علي عليـه 73. »فى الدنيا و االخرة«السالم ولى رسول الله عليه

76. السالم امام كل مؤمن و مؤمنة ـ علي عليه 75. ـ عليالمؤدى عن رسول الله 74. رسول الله ـ 78. السالم االخذ بسنة رسول الله ـ علي عليه 77. السالم ولى كل مؤمن و مؤمنة ـ علي عليه. السالم أولى الناس بعد رسـول اللـه ـ علي عليه 79. رسول اللهالسالم الذاب عن ملة علي عليه

الـسالم أوفـى النـاس ـ علـي عليـه 81. ايمانـا » المـؤمنين «السالم أول النـاس ـ علي عليه 80الـسالم أقـسم ـ علي عليه 83. السالم أقوم الناس بعهدالله ـ علي عليه 82. بعهدالله» المؤمنين«

ـ علـي 85. بالرعية» المؤمنين«السالم أرأف الناس ـ علي عليه 84. بالسوية» نينالمؤم«الناس ـ علـي 87. الـسالم أمـين اللـه علـى سـره ـ علي عليه 86. السالم أعدل الناس فى الرعية عليه الـسالم سـيد األولـين واالخـرين مـاخال ـ علي عليـه 88. السالم أعظم الناس عندالله مزية عليه

الـسالم اول المـسلمين االصـحاب ـ علي عليـه 90. السالم قبلة العارفين ـ علي عليه 89. النبيين. السالم أكثر االمة علمـا ـ علي عليه 92. »ايمانا«السالم اقدم االمة سلما ـ علي عليه 91. اسالما

ـ علـي 94. »احلم النـاس «ا حلم» اوفر االمة» «أفضل االمة«السالم أعظم االمة ـ علي عليه 93الـسالم ـ علـي عليـه 96. السالم أعلم االمة بالله ـ علي عليه 95. السالم أحسن الناس خلقا عليه

ـ علـي 98. السالم آخر لناس عهدا برسول اللـه ـ علي عليه 97. أول الناس ورودا على الحوضـ 99. السالم أول الناس لقيا برسول الله عليه الـسالم ـ علـي عليـه 100. عليأشجع النـاس قلبـا

الـسالم ـ علي عليـه 102. السالم قسيم الجنة والنار ـ علي عليه 101. الناس كفا» اسبع«اسخى الـسالم أكمـل ـ علـي عليـه 104. السالم أفضل الناس يقينـا ـ علي عليه 103. أصح الناس دينا

ـ 107. السالم منـار االيمـان ـ علي عليه 106. سالم راية الهدىال ـ علي عليه 105. الناس حلما ـ علـي 109. السالم نور جميع من أطـاع اللـه ـ علي عليه 108. السالم امام اولياءالله علي عليه


39

ثقـة «السالم امين رسول اللـه ـ علي عليه 110. السالم صاحب راية رسول الله يوم القيامة عليه

ـ علـي 112. الـسالم كبيـر النـاس ـ علي عليه 111. لى مفاتيح خزائن رحمة اللهع» رسول الله ـ عليـأمين رسـول 114. السالم امام من أطاع الله ـ علي عليه 113. السالم نور أولياء الله عليه

الـسالم ـ علـي عليـه 116. السالم صاحب حوض رسـول اللـه ـ علي عليه 115. الله فى القيامة ـ علـي 118. الـسالم مـستودع مواريـث االنبيـاء ـ علـي عليـه 117. ب قلـب رسـول اللـه حبي ـ عليـركن 120. الله على بريتـه السالم حجه ـ علي عليه 119. السالم امين الله على ارضه عليه

ـ 123. السالم مصباح الـدجى ـ علي عليه 122. السالم عمود االسالم ـ علي عليه 121. االيمان ـ علـي 125. السالم العلم المرفـوع الهـل الـدنيا ـ علي عليه 124. السالم منار الهدى علي عليه

الـسالم ـ علي عليه 127. السالم الصراط المستقيم ـ علي عليه 126. السالم الطريق الواضح عليه ـ علـي 129. يـام اللـه السالم أعلم المؤمنين با ـ علي عليه 128. الكلمة التى الزمها الله المتقين

ـ علـي 131.الـسالم غاسـل رسـول اللـه ـ علـي عليـه 130. السالم أعظم المؤمنين رزيـة عليه ـ 133. السالم المتقدم الى كـل شـديدة و كريهـة ـ علي عليه 132. السالم دافن رسول الله عليه

ـ علـي 135. م الـرؤف بالنـاس الـسال ـ علي عليـه 134. السالم أقوم الناس بأمر الله علي عليه. السالم افضل النـاس منزلـة ـ علي عليه 137. السالم الحليم ـ علي عليه 136. السالم االواه عليه ـ 140. السالم اعظـم النـاس غنـى ـ علي عليه 139. السالم اقرب الناس قرابة ـ علي عليه 138

الـسالم ـ علـي عليـه 142. السالم باب اللـه ليه ـ علي ع 141. السالم حجة رسول الله علي عليه. السالم سيف رسـول اللـه ـ علي عليه 144. السالم خليل رسول الله ـ علي عليه 143. خليل الله

الـسالم المثـل ـ علي عليه 147. ـ عليالنبأ العظيم 146. السالم الطريق الى الله ـ علي عليه 145 ـ 150. الـسالم سيدالـصديقين ـ علي عليه 149. سالم امام المسلمينال ـ علي عليه 148. األعلى

ـ علـي 152. الـسالم اتقـى النـاس ـ علي عليـه 151. السالم قائد المسلمين الى الجنة علي عليه ـ علـي 154. الـسالم اعلـم النـاس ـ علـي عليـه 153. »هـذه االمـة «السالم افضل الناس عليه. السالم الـدال ـ علي عليه 156. السالم عالم الناس ـ علي عليه 155. المؤمنينالسالم صالح عليه. السالم المهدى ـ علي عليه 159. السالم الهادى ـ علي عليه 158. السالم العابد ـ علي عليه 157السالم ـ علي عليه 162. السالم المجتبى لالمامة ـ علي عليه 161. السالم الفتى ـ علي عليه 160


40

ـ 164. الـسالم الملـك فـى االخـرة ـ علـي عليـه 163. صاحب رسول الله فى المقام المحمود

ـ علياالمين فى 166. السالم االمين فى اهل االرض ـ علي عليه 165. عليصاحب سر رسول الله. اللـه ـ عليممـسوس فـى ذات 168. السالم محيى سنة رسول الله ـ علي عليه 167. اهل السماء

ـ علـي 171. الـسالم مقـيم الحجـة ـ علي عليـه 170. السالم اكمل االمة يقينا ـ علي عليه 169. السالم شيخ المهاجرين واالنـصار ـ علي عليه 172. السالم حجة النبى على امته يوم القيامة عليه ـ علـي 175. والـسبطين ـ علياب 174. السالم لحم رسول اللـه و دمـه و شـعره ـ علي عليه 173 ـ علـي 177. السالم مفرج الكرب عـن رسـول اللـه ـ علي عليه 176. السالم ابوالريحانتين عليه ـ علـي 179. »علـى اعدائـه «السالم سيف الله ـ علي عليه 178. السالم اسدالله فى ارضه عليهالـسالم ـ علي عليـه 181. ول اللهالسالم حامل راية رس ـ علي عليه 180. الله السالم حبيب عليه

ـ علياول من يقـرع بـاب 183. السالم اول من يدخل الجنة ـ علي عليه182. صاحب لواء الحمد ـ 186. الـسالم ديـان العـرب ـ علي عليه 185. السالم ربانى هذه االمة ـ علي عليه 184. الجنة

السالم ـ علي عليه 188. السالم ذوقرنى الجنة ليه ـ علي ع 187. السالم ديان هذه االمة علي عليه ـ 191. ـ عليقاتل الفجـرة 190. السالم أمير البررة ـ علي عليه 189. عبقرى اصحاب رسول الله

» المخـشوشن » «االخـشن «الـسالم األخيـشن ـ علـي عليـه 192. السالم قاتل الكفـرة علي عليهالسالم خيـر ـ علي عليه 194. السالم صهر رسول الله ه ـ علي علي 193. فى ذات الله» االخشى«

ـ علـي 197. الـسالم خيـر الرجـال ـ علي عليه 196. السالم خير الناس ـ علي عليه 195. البشر ـ عليخيـر مـن 199. الـسالم خيـر البريـة ـ علي عليه 198. السالم خير هذه االمة بعد نبيها عليه

. السالم صاحب رسول اللـه فـى الجنـة ـ علي عليه 200. النبىطلعت عليه الشمس و غربت بعد ـ علـي 203. الـسالم أميـر آيـات القـرآن ـ علي عليه 202. السالم الب االمة ـ علي عليه 201 205. السالم امام البررة ـ علي عليه 204. السالم صاحب لواء رسول الله فى الدنيا واالخرة عليه

السالم احـب الخلـق الـى اللـه و ـ علي عليه 206. الله فى الجنة م رفيق رسولالسال ـ علي عليه 209. السالم احب الرجال الى النبى ـ علي عليه 208. السالم باب العلم ـ علي عليه 207. رسوله

211. السالم اجود الناس منزلـة ـ علي عليه 210. السالم اقرب الناس من رسول الله ـ علي عليه. السالم اعظـم النـاس علـى اللـه ـ علي عليه 212. السالم اعظم الناس عندالله عنĤء ـ علي عليه


41

آلـه در اوصـاف حـضرت اميرالمـؤمنين و عليـه اهللا بنابراين آنچه پيغمبر اكـرم صـلى مورد اتفاق سنى و شيعه است و ما در اينجا بعضى از اوصـاف . السالم بيان فرموده عليه

بـر انـد و داللـت كـاملى آلـه بيـان فرمـوده و عليه اهللا آن حضرت را كه رسول اكرم صلى اعلميت و عظمت و برتر بـودن آن حـضرت بـر سـائرين و اثبـات مقـام عـصمت آن

آله به و عليه اهللا حضرت و شخصيت و بزرگوارى آن حضرت و محبت پيغمبر اكرم صلى كنيم و اگر الزم باشد در توضيحش مطالبى بيان او است، به عنوان چهل حديث نقل مى

.خواهيم نمود

الله على النـاس بعـد السالم حجه ـ علي عليه 214. السالم قائد االمة الى الجنة ـ علي عليه 213

ـ 217. الـسالم الـصديق ه ـ علي علي 216. السالم امين رسول الله ـ علي عليه 215. رسول اللهالسالم ـ علي عليه 219. السالم اقرب الناس الى الجنة ـ علي عليه 218. السالم الشاهد علي عليه

السالم ابـو اليتـامى ـ علي عليه 221. السالم المهتدى ـ علي عليه 220. قائد المؤمنين الى الجنة. السالم ملجـأ كـل ضـعيف ـ علي عليه 223. السالم زوج االرامل ـ علي عليه 222. والمساكين

ـ علـي 226. السالم حبل الله المتين ـ علي عليه 225. السالم مأمن كل خائف ـ علي عليه 224الـسالم عـين ـ علي عليـه 228. السالم كلمة التقوى ـ علي عليه 227. السالم العروة الوثقى عليه ـ علـي 231. اللـه السالم جنب ـ علي عليه 230. لله الصادقالسالم لسان ا ـ علي عليه 229. الله. السالم بـاب الحطـة ـ علي عليه 232. السالم يدالله المبسوطة على عباده بالمغفرة والرحمة عليه. الـسالم اول مـن وحداللـه ـ علي عليه 234. السالم اول من صدق رسول الله ـ علي عليه 233 ـ 237. السالم باب مدينـة العلـم ـ علي عليه 236. الله سالم باب علم رسولال ـ علي عليه 235

ـ 239. الـسالم وارث علـم النبيـين ـ علي عليه 238. السالم ابوالعترة الطاهرة الهادية علي عليه ـ علـي 241. اللـه فـى ارضـه بعـد النبـى ـ عليحجـه 240. السالم احكم الناس حكما علي عليه

كـل «السالم ولى كل مؤمن و مؤمنة ـ علي عليه 242. السالم امين رسول الله على حوضه عليهالسالم ـ علي عليه 244. السالم ولى من كان رسول الله وليه ـ علي عليه 243. »مسلم و مسلمة

الـسالم عليه ـ علي 246. السالم المبلغ من الله و رسوله ـ علي عليه 245. خليفة الله على عباده .السالم خدن رسول الله ـ علي عليه247. قاصم عداة رسول الله


42

ل سنت در فضائل على بن ابيطالب چهل حديث از كتب اه« »السالم عليه

»اول«كـه از كتـب 137ى صـفحه 3در كتاب مـستدرك جلـد

معتبر اهل سنت است در حديث صـحيحى از رسـول اكـرم :آله نقل شده كه فرمود و عليه اهللا صلىاوحى الى فى علـى ثـالث انـه سـيد المـسلمين و امـام «

.»قائد غر المحجلين المتقين وى علــى عنـى بــه مـن از جانــب خـداى تعــالى دربـاره يالسالم سه چيز وحى شـده اول آنكـه او سـيد مـسلمين عليه

است دوم آنكه او امام متقين است سـوم آنكـه او قائـد غـر .محجلين استالسالم سـيد على عليه : فرمايد آله مى و عليه اهللا طبيعى است كه وقتى رسول اكرم صلى

ست يقينا اين سيادت و آقائى به خاطر اعلم بـودن و اتقـى بـودن آن و آقاى مسلمين ا حضرت نسبت به سائر مسلمانان است و وقتى او سيد و آقـاى مـسلمانان باشـد بايـد

.آله هم باشد و عليه اهللا جانشين رسول اكرم صلىالسالم امام متقين است طبيعى است كه وقتى آن حضرت امام و پيـشواى على عليه

. امام و پيشواى سائرين هم هستوى باشد قطعااهل تق »دوم«

از رسـول اكـرم 70ى صـفحه » ذخائر العقبـى «در كتاب :آله نقل شده كه فرمود و عليه اهللا صلى


43

فى على ثالثا انه سيد المسلمين و ولى المتقـين و قائـد « .»الغر المحجلين

د سـي السالم سـه چيـز اسـت او ى على عليه يعنى درباره .مسلمانان است ولى متقين است و قائد غر محجلين است

پر واضح است كه در اينجا ولى بـه معنـى فرمانـدهى اسـت كـه روى محبـت بـه اى گرفته شده است آنجـا كـه خـداى تعـالى دهد و اين معنى از آيه تابعينش فرمان مى

:فرمايد مى$ uΚ ¯Ρ Î))) ãΝ ä3 –Š Ï9 uρ ª! $# … ã& è!θ ß™ u‘ uρ t⎦⎪ Ï% ©! $# uρ (#θ ãΖ tΒ# u™ t⎦⎪ Ï% ©! $#

tβθ ßϑ‹ É) ãƒ nο 4θ n= ¢Á9 $# tβθ è? ÷σ ãƒ uρ nο 4θ x. ¨“9 $# öΝ èδ uρ t((βθ ãè Ï.≡ u‘١ جز اين نيست كه ولـى شـما خـدا و رسـول او و : يعنى

كننـد و در حـال ى نماز مى اند و اقامه كسانى كه ايمان آورده .باشند دهند مى ركوع زكات مى

الـسالم ن آيه حضرت على بن ابيطالب عليـه كه بدون ترديد منظور از مؤمنين در اي است و وقتى كسى در رديف خدا و رسول خدا داراى واليت بر متقين و مؤمنين باشد

.امامت است اولى و احق به رهبرى و »سوم«

كند كه علـى از ابن عباس نقل مى 235ى خطيب خوارزمى در كتاب مناقب صفحه :السالم فرمود عليه

ود قبـل از همـه بـر پيغمبـر اكـرم يك روز من صـبح ز خواستم كسى زودتر آله وارد شدم و هميشه مى و عليه اهللا صلى

آله را نبيند ولـى آن روز كـه و عليه اهللا از من پيغمبر اكرم صلى ى دحيـه «بر آن حضرت وارد شـدم ديـدم در صـحن خانـه

آله را در دامـن و عليه اهللا نشسته و سر رسول اكرم صلى » كلبى

.55ى ى مائده آيه سوره -1


44

» دحيـه «و آن حضرت به خواب رفتـه اسـت مـن بـه گرفته رسول خدا حالشان چطور است؟: سالم كردم و گفتم

اى برادر رسول خدا حال پيغمبـر خـوب : گفت» دحيه« .است

خدا به تو جـزاى خيـر از طـرف مـا خانـدان : من گفتم .عنايت كند

من شما را دوسـت دارم و نـزد مـن يـك : گفت» دحيه«خواهم تقديمتان كـنم و آن ايـن مى مدحى از شما هست كه

است كه تو اميرالمؤمنينى تو قائد غر المحجلينى، تـو در روز روز قيامـت پـرچم ) غير پيامبران (قيامت سيد فرزندان آدمى

روز قيامت تو و شيعيانت با رسـول . حمد به دست تو است آله و امتش بـه سـوى بهـشت بـا شـتاب و عليه اهللا اكرم صلى

.رويد مىر كسى است كه واليت تو را قبـول كنـد و تـو را رستگا

دوست داشته باشد و زيانكار كسى است كـه تـو را دشـمن آله دوستداران تـو انـد و عليه اهللا بدارد، دوستداران محمد صلى

ــد ــفاعت محمـ ــد و شـ ــو انـ ــمنان تـ ــمنان او دشـ و دشـ .رسد آله به دشمنان تو نمى و عليه اهللا صلى

وقتى من نزديـك . ى خدا شده نزديك من بيا اى انتخاب آله و عليه اهللا رفتم او سر مقدس رسول اكرم صلى » دحيه كلبى «

. را از دامن خود برداشت و به دامـن مـن گذاشـت و رفـت آلــه سرشــان را بلنــد كردنــد و و عليــه اهللا رســول اكــرم صــلى

اين همهمه باالى سر من چه بود من جريـان را بـه : فرمودند آلـه و عليـه اهللا رسـول اكـرم صـلى آن حضرت عرض كـردم،

نبود او جبرئيل بود او تو را به همـان » دحيه كلبى «او : فرمودنام كه خدا تو را ناميده وصف نموده است او آن كسى است


45

كه محبت تو را در دل مؤمنين و ترس تو را در دل كفار قرار 1.داده است

يعه و سنى قبول دارند كه شود كه ش از اين حديث و دهها حديث ديگر استفاده مى السالم از جانب خداى تعالى به نام اميرالمـؤمنين معرفـى شـده و على بن ابيطالب عليه

ى مـردم و مـؤمنين ى مـؤمنين باشـد بايـد از همـه طبيعى است كه اگر كـسى فرمانـده توانـد كـس ديگـرى تر باشد و تـا او وجـود دارد نمـى تر و با فضيلت تر و عالم باتقوى .ده مطلق مردم مسلمان و مؤمن باشدفرمان

.22ى صفحه4 و احقاق الحق جلد 267ى صفحه18بحاراالنوار جلد -1آله فى بيته فغدا عليه علي بـن ابيطالـب و عليه اهللا كان رسول الله صلى : عن ابن عباس قال «آلـه فـى و عليـه اهللا السالم بالغداة و كان يحب أن اليسبقه اليه احد فـدخل و اذا النبـي صـلى عليه

السالم عليك كيف أصـبح رسـول : صحن الدار و اذا رأسه فى حجر دحية بن خليفة الكلبي فقال ـ و عليه اهللا بخير يا أخا رسول الله صلى: آله ؟ قال و عليه اهللا الله صلى الـسالم ي عليـه آله قال لـه عل

جزاك الله عنا أهل البيت خيرا، قال له دحية إنى احبك و ان لك عندى مدحة ازفها اليك، أنت أميرالمؤمنين و قائد الغر المحجلين، أنت سيد ولد آدم يوم القيامة مـا خـال النبيـين والمرسـلين،

آلـه و حزبـه الـى و عليـه اهللا ولوآء الحمد بيدك يوم القيامة تزف أنت و شيعتك مع محمد صـلى آلـه محبـوك و و عليه اهللا الجنة زفا زفا، قد أفلح من توالك و خسر من عاداك، محبو محمد صلى

ل صفوة اللـه، فأخـذ دان منى يا خ : آله و عليه اهللا مبغضوه مبغضوك، لن تنالهم شفاعة محمد صلى رسـول اللـه ) ل اسـتيقظ خ ( فرفـع آلـه فوضـعه فـي حجـره و ذهـب و عليـه اهللا رأس النبي صلى

يـا علـي لـيس هـو : السالم فقال ما هذه الهمهمة؟ فأخبره علي عليه : آله رأسه فقال و عليه اهللا صلىدحية الكلبى، هو جبرئيل سماك باسم سماك الله به، هو الذي ألقى محبتك في صدور المـؤمنين

.»و رهبتك في صدور الكافرين


46

»چهارم«رسـول اكـرم ) 169ى صـفحه 4المطبوع به ذيل االصابه جلـد (در كتاب استيعاب

:آله فرمود و عليه اهللا صلىشود وقتى اين طور شد مالزم اى بر پا مى بعد از من فتنه

زيرا او اول كـسى اسـت . السالم باشيد على بن ابيطالب عليه .بيند امت مرا مىكه روز قي

كند، او اول كسى است كه روز قيامت با من مصافحه مى .او صديق اكبر است

كنـد، او او كسى است كه حق و باطل را از هم جدا مـى يعسوب مؤمنين اسـت ولـى منـافقين يعسوبـشان مـال دنيـا

1.است الـسالم حـق از ى كلمات و سخنان حضرت اميرالمؤمنين عليـه توضيح آنكه بوسيله

شود زيرا او با حق است و حق با او است او معصوم است پس هر چه را باطل جدا مى .باطل بداند باطل است صحيح بداند صحيح است و هر چه را

:نويسد كه مى) 99ى صفحه(در كتاب المناقب خواسـت ارشـاد شـود نـزد روزى در زمان خالفت عمر مردى از اهل كوفه كه مى

د آمد و در خدمت آنها نشست و از آنهـا تقاضـا كـرد كـه او را ذر و مقدا سلمان و ابى :ارشاد كنند آنها به او گفتند

.26ى صفحه4 و احقاق الحق جلد 36ى صفحه38بحاراالنوار جلد -1ستكون بعدى فتنة، فاذا كـان ذلـك فـألزموا علـي بـن : آله و عليه اهللا قال رسول الله صلى «

السالم فانه اول من يرانى، و اول من يصافحنى يوم القيامة و هو الصديق االكبـر و ابيطالب عليه لباطـل، و هـو يعـسوب المـؤمنين و المـال يعـسوب هو فاروق هذه االمة يفـرق بـين الحـق و ا

.»المنافقين


47

خود را هميشه ملزم كن كـه از كتـاب خـدا قـرآن جـدا و كوشش كن كه دست از دامـن علـى بـن ابيطالـب . نشوى .السالم بر ندارى عليه

شود مـا زيرا او هميشه با قرآن است و از قرآن جدا نمى ــهاد ــه ش ــىهم ــرم ت م ــر اك ــنيديم از پيغمب ــه ش ــيم ك ده

السالم بـا حـق اسـت و على عليه: آله كه فرمود و عليه اهللا صلىالسالم است اينها با يكـديگر همـه جـا دور حق با على عليه

السالم اول كسى است كـه بـه مـن ايمـان على عليه . زنند مىآورده و اول كسى اسـت كـه روز قيامـت بـا مـن مـصافحه

و او فاروق بين حـق و باطـل . او صديق اكبر است كند و مىى مـن است، او وصى من است، او وزير من است، او خليفه

و به سنت و دسـتور مـن . در ميان امت من بعد از من است .كشد را مى دشمنان

پس چرا مردم ابـابكر و : آن مرد كوفى از آنها سؤال كرد ا جـواب دادنـد انـد؟ آنهـ عمر را براى خالفت انتخاب كرده

السالم را ندانستند آنچنان كـه آن دو نفـر مردم حق على عليه الـسالم را انكـار كردنـد و نيز حق علـى بـن ابيطالـب عليـه

الـسالم همـان خالفت براى آنها نبود به خدا قسم على عليـه ى رسـول اكـرم صديق اكبر و فاروق اظهر است و او خليفـه

رسـول خـدا . مير مؤمنان اسـت آله است و او ا و عليه اهللا صلىى مردم امر فرمود كه بـه او بـه آله به ما و همه و عليه اهللا صلى

1.عنوان امير مؤمنان سالم كنيم و اين دو نفر هم با ما بودند »پنجم«

پيغمبـر اكـرم : انـد كـه گفـت جمعى از محدثين اهل سنت از ابن عباس نقل كـرده :السالم نگاه كرد و فرمود الب عليهآله به على بن ابيط و عليه اهللا صلى

.27ى صفحه4احقاق الحق جلد -1


48

انت سيد فى الدنيا و سيد فـى االخـرة مـن احبـك فقـد «اللـه فالويـل احبنى و من ابغضك فقد ابغضنى و بغضك بغض

.»لمن ابغضكتو هم در دنيـا : آله فرمود و عليه اهللا يعنى پيغمبر اكرم صلى ه كسى كه تـو را دوسـت داشـت . آقائى و هم در آخرت آقائى

باشد مرا دوست داشته و كسى كه تو را دشمن داشـته باشـد مرا دشمن داشته و دشمنى با تو دشمنى بـا خـدا اسـت واى

.ها بر كسى كه تو را دشمن بدارد ى واى همهوقتى من از صنعا وارد بغداد شـدم و ايـن : گويد ى روايت فوق ابواالزهر مى درباره

ى آن منكـر شـد و در آخـر جلـسه » معـين يحيى بـن «روايت را براى مردم نقل كردم اين دروغگوى نيشابورى كـه از عبـدالرزاق : روزش كه در ميان مردم نشسته بود گفت

اين روايت را نقل كرده كجا است؟ .من اينجا هستم: من از جا حركت كردم گفتم

يحيى بن معين از اين شجاعت و قيام و معرفى من خوشش آمد و تعجـب كـرد و عبـدالرزاق چگونـه ايـن : ا نزديك خود دعوت كـرد و بـا ماليمـت گفـت خنديد و مر

.حديثى را كه براى ديگران نقل نكرده براى تو نقل كرده استمن وقتى به صنعا رفتم عبدالرزاق در صنعا نبود وقتى از حال او جويـا شـدم : گفتم

ه هم خيلى مريض و عليل بودم و را ى خودش رفته است من با آنكه او در قريه : گفتنددور بود به آنجا رفتم او از مسائل خراسان از من پرسيد من هـم بـه او جـواب دادم و چيزهائى گفت كـه مـن نوشـتم و از آن قريـه بـه صـنعا بـا خـود او برگـشتيم وقتـى

خواستم از او جدا شوم و به بغداد بروم به من گفت بر من واجب است كه حق تـو مىكنم كه تا بحال كسى غير تـو آن را از مـن اى تو نقل مى را اداء كنم، من يك حديثى بر

. نشنيده است، آن وقت به خدا قسم اين حديث را از ابن عبـاس بـراى مـن نقـل كـرد 1.يحيى بن معين مرا تصديق كرد و از من بخاطر آن جسارت عذرخواهى نمود



49

»ششم« :گفت كه مى كند ابن مغاذلى در كتاب مناقب از ابن عباس نقل مى

الـسالم آله دست مرا و دست على بن ابيطالب عليه و عليه اهللا وزى رسول اكرم صلى ر .اى برد و چهار ركعت نماز خواند را گرفت و ما را به گوشه

:سپس دستش را به طرف آسمان دراز كرد و گفتخدايا موسى بن عمران سؤال كرد و من هم از تو سؤال

ت كنى، كار را بر خواهم، شرح صدر به من عناي كنم و مى مىمن آسان نمائى، گره را از زبانم بردارى كه مردم حـرف مـرا بفهمند، براى مـن وزيـرى از اهلـم كـه علـى بـن ابيطالـب

السالم است را قرار دهى محكم كنى بـازويم را بـه او و عليه .در كارهايم او را شريك من قرار دهى

يـا : آله الى علـي فقـال و عليه اهللا نظر النبي صلى : عن عبدالله بن عباس رضى الله عنه قال «

بى و حبيبى حبيب اللـه و عـدوك عـدوى و على انت سيد فى الدنيا سيد فى االخرة حبيبك حبي عدوى عدو الله والويل لمن ابغـضك بعـدى ـ صـحيح علـى شـرط الـشيخين عـن مـستدرك

ـ ابواالزهر باجماعهم ثقة و اذا تفرد الثقـة بحـديث فهـو علـى 327ى صفحه3الصحيحين جلد ـ : اصلهم صحيح سمعت اباعبدالله القرشي يقول لمـاورد : واني يقـول سمعت احمد بن يحيـى الحل

ابواالزهر من صنعاء و ذاكر اهل بغداد بهذا الحديث انكره يحيى بن معين فلما كان يـوم مجلـسه قال في آخر المجلس اين هذا الكذاب النيسابورى الذى يذكر عن عبدالرزاق هذا الحـديث فقـام

جلس فقربه و أدناه ثـم هوذا أنا، فضحك يحيى بن معين من قوله و قيامه في الم : ابواالزهر فقال اعلم يا أبا زكريـا انـى قـدمت : كيف حدثك عبدالرزاق بهذا ولم يحدث به غيرك، فقال : قال له

صنعاء و عبدالرزاق غائب فى قرية له بعيدة فخرجت إليه و أنا عليل، فلما وصلت إليه سألني عن قـد وجـب : لما ودعته قال لـى أمر خراسان فحدثته بها و كتبت عنه و انصرفت معه الى صنعاء، ف

على حقك فانا احدثك بحديث لم يسمعه منى غيرك، فحدثنى والله بهذا الحديث لفظـا فـصدقه .»يحيى بن معين و اعتذر اليه


50

.مد هر چه خواستى به تو داديمشنيدم منادى ندا داد كه اى اح: گويد ابن عباس مىيـا : السالم فرمود و گفـت آله رو به على بن ابيطالب عليه و عليه اهللا رسول اكرم صلى

اباالحسن دستت را به طرف آسمان دراز كن و دعا كن و از خدا حوائجت را بخواه كه الـسالم دسـت بـه طـرف خداى تعالى به تو عنايت خواهد كرد على بن ابيطالب عليـه

:مان دراز كرد و گفتآسبپذير و بـراى مـن خدايا براى من نزد خودت عهدى را

.نزد خودت محبتى را قرار ده

β: خداى تعالى ايـن آيـه را نـازل فرمـود Î))) š⎥⎪ Ï% ©! $# (#θ ãΖ tΒ# u™ (#θ è= Ïϑ tã uρ ÏM≈ ys Î=≈ ¢Á9 $#

ã≅ yè ôf u‹ y™ ãΝ ßγ s9 ß⎯≈ oΗ ÷q §9 $# ((# tŠ ãρ١ لح انجام داده خداى تعالى براى آنها محبتى يعنى كسانى كه ايمان آورده و عمل صا

.دهد قرار مىآله اين آيه و تفسيرش را براى اصحابشان تـالوت و عليه اهللا سپس پيغمبر اكرم صلى

:آله فرمودند و عليه اهللا فرمودند آنها شديدا از اين مسأله تعجب كردند پيغمبر اكرم صلىبخش تقسيم كنيد اگر قرآن را به چهار از چه تعجب مى

2.كنيم يك بخشش تنها در فضائل ما خاندان نازل شده است

.96ى ى مريم آيه سوره -1

.56ى صفحه4احقاق الحق جلد -2آله بيـدى و اخـذ و عليه اهللا اخذ رسول الله صلى : روى بسند يرفعه الى ابن عباس رض قال «

اللهـم سـألك موسـى بـن : السالم فصلى اربع ركعات ثم رفع يده الى السماء فقال بيد علي عليه عمران و أن محمدا يسألك أن تشرح لى صدرى و يسرلى امرى و تحلل عقدة من لسانى يفقهـو

، قال ابـن عبـاس رضـى قولى واجعل لى وزيرا من أهلى عليا اشدد به أزرى و أشركه في أمرى آلـه يـا و عليـه اهللا الله عنه فسمعت مناديا ينادى يا احمد قد اوتيت مـا سـألت فقـال النبـي صـلى

أباالحسن ارفع يديك الى السمĤء و ادع ربك و اسأله يعطيك فرفع علي يده الى الـسماء و هـو


51

»هفتم« :آله نقل شده كه فرمود و عليه اهللا از رسول خدا صلى در كتاب فرائد السمطين

خواهد متمسك به دين مـن بـشود و سـوار كسى كه مى ى نجــات بعــد از مــن گــردد بــا علــى بــن ابيطالــب ســفينهو دشـمنانش را دشـمن بـدارد و السالم همنشين باشـد عليه

.دوستانش را دوست بداردى من بعد از من در ميان امت من زيرا او وصى و خليفه

در زمان حيات و بعد وفات من است، او امام هر مـسلمان و امير هر مؤمن بعد از من است، سخن او سخن من است، امر او امر من است، نهى او نهى مـن اسـت، پيـرو او پيـرو مـن

ى كننـده ى او پـست كننـده ، يار او يار من است و پست است .من است

كسى كه بعد از من از على جدا شـود روز : سپس فرمود بيند و كسى كـه بـا بينم و نه او مرا مى قيامت نه من او را مى

گردانـد و على مخالفت كند خدا بهشت را بـر او حـرام مـى به على بن دهد و كسى كه پشت جايگاه او قرار مى جهنم را

السالم كند آن روزى كـه او را بـه خـدا عرضـه ابيطالب عليه گردانـد و كـسى كـه علـى را كنند خداى تعالى از او رو مى

كنـد يـارى يارى كند خدا او را روزى كه با او مالقـات مـى

βللـه تعـالى علـى نبيـه اللهم اجعل لى عندك عهدا و اجعل لـى عنـدك ودا فـأنزل ا : يقول Î)))

š⎥⎪ Ï% ©! $# (#θ ãΖ tΒ# u™ (#θ è= Ïϑ tã uρ ÏM≈ ys Î=≈ ¢Á9 $# ã≅ yè ôf u‹ y™ ãΝ ßγ s9 ß⎯≈ oΗ ÷q §9 $# ((# tŠ ãρ ــي ــا النبــــ فتالهــــمـم : آلـه و عليـه اهللا آله على أصحابه فعجبوا من ذلك عجبا شديدا فقال النبي صلى و عليه اهللا صلى

ع فينا اهل البيت خاصة و ربـع حـالل و ربـع حـرام و ربـع تعجبون ان القرآن اربعة ارباع ـ فرب .»فرائض و احكام والله انزل فينا كرآئم القرآن


52

خواهد نمود و خداى تعالى دالئل او را در سؤال قبـر بـه او .كند تلقين مى

دو امام امـت مـن بعـد از حسن و حسين : سپس فرمود انـد، مـادر آنهـا پدرشان هستند و آقاى جوانان اهـل بهـشت

. و پدرشان سيد اوصياء است. ى عالم است ى نساء همه سيدهاند كـه نهمـى آنهـا حـضرت و از فرزندان حسين نه نفر امام

از اوالد من است، اطاعت آنهـا اطاعـت مـن اسـت و » قائم«و مـن بـه خـداى تعـالى معصيت آنها معـصيت مـن اسـت

كنم از كسانى كه فضيلت آنهـا را منكـر شـوند و شكايت مى حرمت آنها را ضايع كنند يارى و واليت خدا براى عتـرتم و پيشوايان امتم كافى است و منتقم منكرين حـق آنهـا خـداى

بود و زود است كه ظالمين بدانند كـه چگونـه تعالى خواهد 1.وضع آنها زيرورو خواهد شد

.82ى صفحه4احقاق الحق جلد -1من أحب أن يتمسك بدينى و يركب سفينة النجاة بعدى : آله و عليه اهللا قال رسول الله صلى «

وال وليه فانه وصيى و خليفتى على امتى فـى حيـاتى و فليقتد بعلي بن أبيطالب وليعاد عدوه ولي بعد وفاتى و هو إمام كل مسلم و أمير كل مؤمن بعدى قوله قولي و أمره أمرى و نهيه نهيـى و

السالم من فارق عليا بعدى لم يرنـى و تابعه تابعى و ناصره ناصرى و خاذله خاذلى ثم قال عليه عليا حرم اللهعليه الجنة و جعل مأواه النار و من خذل عليا خذلـه لم أره يوم القيامة و من خالف

الله يوم يعرض عليه و من نصر عليا نصره الله يوم يلقاه و لقنه حجته عند مسألة القبـر ثـم قـال والحسن والحسين اماما امتى بعد ابيهما و سيدا شباب اهل الجنة امهما سيدة نـسĤء : السالم عليهلمين و ابوهما سيد الوصيين و من ولد الحسين تسعة ائمة تاسعهم القائم مـن ولـدى طـاعتهم العا

طاعتى و معصيتهم معصيتى الى الله أشكو المنكرين لفضلهم والمضيعين لحرمتهم بعدى و كفـى أى بالله وليا و ناصرا لعترتى و ائمة امتى و منتقما من الجاحدين حقهـم و سـيعلم الـذين ظلمـوا

.»منقلب ينقلبون


53

»هشتم«مـن در كـودكى : ابـن مردويـه از ام سـلمه نقـل كـرده كـه گفـت در كتاب مناقب

ى زندگى مرا داده بود، اين شخص كه سرپرستى داشتم كه مرا بزرگ كرده بود و هزينه الـسالم را بعدها پير شده بود عادتش اين بود كه بعد از هر نماز على بن ابيطالب عليـه

.گفت داد و دشنام مى فحش مىوزى من به او گفتم كه اى پدر چه چيز باعـث شـده كـه تـو علـى بـن ابيطالـب ر دهى؟ السالم را دشنام مى عليه

السالم عثمان را كشته و يا الاقل در چون على بن ابيطالب عليه : در جواب من گفت .خون او شريك بوده است

داشتى و به بودى و سرپرستى مرا به عهده نمى اگر تو مربى من نمى : من به او گفتم آلـه را نقـل و عليـه اهللا جاى پدر براى من نبودى من براى تو سرى از رسول خدا صـلى

ى او السالم و آنچه درباره كردم و لكن بيا بنشين تا براى تو از على بن ابيطالب عليه نمى .ام مطلبى نقل كنم ديده

ن روز نوبـت مـن بـود ى من آمدند و آ آله به خانه و عليه اهللا روزى پيغمبر اكرم صلى .آمدند زيرا هر نه روز يك دفعه نزد من مى

پيغمبــر تــشريف آورد در حــالى كــه انگــشتهايش را در انگــشتهاى دســت علــى اى ام سلمه از اتاق بيرون برو و خانـه را بـراى : به من فرمود . السالم قرار داده بود عليه

پيغمبـر و علـى . اتاق بيرون رفتم من از . السالم خالى بگذار من و على بن ابيطالب عليه شنيدم ولى كردند من صداى آنها را مى بن ابيطالب عليهماالسالم با يكديگر صحبت مى

به در اتاق رفـتم و . گويند تا آنكه با خودم گفتم نصف روز گذشت فهميدم چه مى نمى: آله به مـن فرمـود و عليه اهللا آله سالم كردم پيغمبر اكرم صلى و عليه اهللا به پيغمبر اكرم صلى

باز مـشغول حـرف زدن . اصرار در آمدن به داخل اتاق نكن برگرد جاى خودت بنشين الـسالم پيغمبـر شدند تا آنكه ظهر شد بـا خـودم گفـتم روزم تمـام شـد و علـى عليـه

آله را مشغول خود كرده لذا برخاستم دوباره به در اتاق رفتم و سالم كردم و عليه اهللا صلىمزاحم نشو من برگشتم و جاى خودم نشستم تـا : آله به من فرمود و عليه هللا پيغمبر صلى


54

كند و پيغمبر اآلن آفتاب غروب مى : آنكه ديدم نزديك غروب آفتاب شد با خودم گفتم رود و هـيچ روند و روز من، نوبت من از بـين مـى مى آله براى نماز و عليه اهللا اكرم صلى

لـذا . آن روز نديده بودم، خيلى به من سخت گذشت تر از روزى را در زندگى، طوالنى . سالم علـيكم : باز دوباره برخاستم آهسته به در اتاق رفتم و درب اتاق ايستادم و گفتم

بله، وارد شو من داخل اتاق شدم ديدم على : آله به من فرمود و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى آله گذاشته و دهـانش را و عليه اهللا السالم دستش را به روى زانوى پيغمبر اكرم صلى عليه

آلـه نزديـك گـوش علـى و عليـه اهللا نزديك گوش پيغمبر قرار داده و دهن پيغمبر صـلى السالم وقتى متوجه شد كـه زنند اما على عليه السالم است و با هم آهسته حرف مى عليه

آيـا بـروم و : كردآله عرض و عليه اهللا خواهم وارد اتاق بشوم به پيغمبر اكرم صلى من مى .بله: آله فرمود و عليه اهللا اين كار را بكنم پيغمبر اكرم صلى

السالم روى از من گرداند و به من نگاه نكرد تا مـن على عليه . من داخل اتاق شدم آله مرا گرفت و روى زانو و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى . داخل شوم و او از اتاق خارج شد

ردها نسبت به همـسرشان از لطـف و معـذرت خـواهى دارنـد نشاند و آنچه معموال م .آله هم نسبت به من انجام دادند و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلىاى ام سلمه مرا سرزنش نكن زيرا جبرئيل از طـرف پروردگـار آمـده : سپس فرمود

السالم را وصى خودم بعد از خودم قرار دهم و داد كه على عليه بود و به من دستور مى من بين جبرئيل و على بن ابيطالب عليهماالسالم نشسته بودم جبرئيل طرف راست مـن

.طرف چپ من نشسته بود السالم و على بن ابيطالب عليهالـسالم را كرد كه من على بن ابيطالب عليه جبرئيل به من از طرف پروردگار امر مى

بپذير و مرا سـرزنش نكـن تا روز قيامت به آنچه بنا است انجام شود امر كنم، عذر مرا خداى تعالى براى هر امتى نبيى اختيار كرده و براى هر پيغمبرى وصـيى برگزيـده مـن

السالم وصى من در عترت و اهل بيت و امـت مـن بعـد از پيغمبر اين امتم و على عليه .من است


55

باز هم حاال اى پدر. السالم مشاهده كردم ى على عليه اين بود جريانى كه من دربارهكنى؟ ولى آن مرد از آن ساعت به بعد دهى يا ديگر دشنام او را ترك مى او را دشنام مى

:گفت ريخت و مى ى خدا اشك مى كرد و در خانه شب و روز با خدا مناجات مىدانـستم و عمـل السالم نمى ى على عليه خدايا مرا بيامرز بخاطر آنچه كه من درباره « 1.وح كردى نص و او توبه» كردم مى

.76ى صفحه4احقاق الحق جلد -1و كان لها مولى حضنها و رباها وكان اليصلي صالة إال سـب عليـا و شـتمه، : ام سلمة قال «

لـوال : النه قتل عثمان و شرك فـي دمـه، قالـت : يا أبت ما حملك على سب علي؟ قال : قالت له آلـه و عليه اهللا زلة والدى ما حدثتك بسر رسول الله صلى انك موالى و ربيتني و انك عندى بمن

آله و كان يومى و و عليه اهللا ولكن اجلس حتى احدثك عن على و ما رأيته أقبل رسول الله صلى آله و هو يخلل أصـابعه فـى و عليه اهللا انما كان يصيبنى فى تسعة ايام يوم واحد، فدخل النبي صلى

سلمة اخرجى مـن البيـت و اخليـه لنـا، فخرجـت و اقـبال يا ام : ليه يده فقال اصابع على واضعا ع السالم : قد انتصف النهار اقبلت فقلت : يتناجيان و اسمع الكالم وال أدرى ما يقوالن حتى اذا قلت

التلجى وارجعى مكانك، ثم تناجيـا طـويال حتـى قـام : آله و عليه اهللا عليكم الخ فقال النبي صلى الـسالم : ذهب يومى و شغله على، فاقبلت امشى حتى وقفت على الباب فقلت : د الظهر فقلت عمو

قـد زالـت : التلجى فرجعت فجلست مكانى حتى اذا قلت : آله و عليه اهللا عليكم الخ قال النبي صلى الشمس اآلن يخرج الى الصالة فيذهب يومى ولم ارقط يوما أطول منه أقبلت امشى حتى وقفـت

نعم تلجى فدخلت و علي واضع يده علـى : آله و عليه اهللا السالم عليكم الخ فقال النبي صلى : فقلتآله وفم النبي على اذن علي يتـساران و عليه اهللا ركبتى رسول الله قد أدنى فاه من اذن النبي صلى

جهـه نعم فدخلت و علـي معـرض و : آله يقول و عليه اهللا أفامضى وافعل والنبي صلى : و علي يقول آله و اقعدنى فى حجره فاصاب منـي مـا يـصيب و عليه اهللا حتى دخلت و خرج فاخذنى النبي صلى

يا ام سلمة التلومينى، فان جبرئيل أتـاني مـن اللـه : الرجل من اهله من اللطف و االعتذار ثم قال علي عن يأمرنى أن اوصى عليا بأمر من بعدى و كنت بين جبرئيل و علي و جبرئيل عن يميني و

شمالي، فأمرنى جبرئيل أن آمر عليا بما هو كائن الى يوم القيامة فاعذرينى وال تلومينى، ان اللـه


56

»نهم« از اميرالمـؤمنين علـى بـن ابيطالـب 12ى ابن الفـوارس در كتـاب اربعـين صـفحه

آله به صحراى مدينـه و عليه اهللا من با پيغمبر اكرم صلى : كند كه فرمود السالم نقل مى عليهرفتيم وقتى وارد باغها و نخلستانهاى مدينه شديم يكى از درختهاى خرما با صيحه و با

: ديگرى گفتفرياد به :اين نبى مصطفى است و آن على مرتضى است سومى با صيحه به چهارمى گفت

:اى به ششمى گفت اين موسى است و آن هارون است پنجمى با صيحه .اين پيامبر، خاتم االنبياء است و آن خاتم االوصياء است

و آله با تبسم به من نگـاه كـرد و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى بلـه يـا رسـول : گويند گفتم شنوى درختها چه مى مى: فرمود

گذارى؟ اسم اين درخت خرماى مدينه را چه مى : الله فرمود . داننـد كـه اسـم آن چـه باشـد خدا و پيغمبر بهتر مـى : گفتماسمش را خرماى صيحانى بگذار زيرا آنها به فضيلت : فرمود

1.اند تو و فضيلت من صيحه زده

اختار من كل امة نبيا و اختار لكل نبي وصيا، فانا نبي هذه االمة و علـي وصـيى فـى عترتـى و

عه، فأقبل أبوها يناجى أهل بيتى و امتى من بعدى، فهذا ما شهدت من على اآلن يا ابتاه فسبه اود .»اللهم اغفرلي ما جهلت من امر علي و تاب توبة نصوحا: الليل والنهار و يقول

.، در مدينه خرماى صيحانى معروف است113ى صفحه4احقاق الحق جلد -1ــه : الــسالم قــال عــن اميرالمــؤمنين علــي بــن ابيطالــب عليــه « ــا و رســول الل خرجــت أنى صحراء المدينة فلما صرنا في الحدآئق من النخل صاحت نخلة لنخلـة هـذا آله ال و عليه اهللا صلى

صاحت الثالثة لرابعـة هـذا موسـى و ذاك هـارون ثـم النبي المصطفى و ذلك على المرتضى ثمآله و عليه اهللا صاحت خامسة لسادسة هذا النبي خاتم النبيين و ذاك خاتم الوصيين فنظر النبي صلى

بلـى يـا رسـول اللـه : يا اباالحسن أما تسمع ما قالـت الـنخالت قـال : سما و قال له الى علي متب


57

»دهم«السالم نقـل حموينى در كتاب فرائد السمطين از امام صادق عليه بكر بن حمويه ابى

من بـه تـو حـاجتى : يك روز پدرم به جابر بن عبدالله انصارى گفت : كند كه فرمود مى .تر است تا با هم تنها بنشينيم و من سؤالم را از تو بكنم دارم كى كارت سبك پدرم با جابر نشـستند و باالخره. هر وقت بفرمائيد من در خدمتم : جابر عرض كرد

ى زهـراء لوحى كه در دست مادرم فاطمـه به من بگو : از جابر سؤال كردند و فرمودند آله ديدى چگونه بود و آن حضرت چـه چيزهـا در آن و عليه اهللا دختر پيغمبر اكرم صلى

گيـرم كـه مـن روزى بـه محـضر خدا را شاهد مى : لوح به تو نشان دادند؟ جابر گفت آلـه آن و عليـه اهللا ى زهراء عليهاالسالم در زمان حيات پيغمبر اكـرم صـلى طمهمادرتان فا

السالم متولد شده بودند براى تبريك ميالد فرزندش روزى كه حضرت امام حسين عليه السالم وارد شدم و تبريك و تهنيت گفتم ديـدم در دستـشان حضرت سيدالشهداء عليه

است و در آن لوح خطوط سـفيدى نوشـته شـده لوح سبزى بود كه فكر كردم از زمرد پدر و مادرم بـه فـدايتان بـاد اى دختـر : درخشيد عرض كردم بود كه مثل خورشيد مى

ايـن لـوحى اسـت كـه خـدا بـه : آله اين لوح چيست؟ فرمود و عليه اهللا پيغمبر خدا صلى م و اسـم دو آله هديه كرده كه در آن اسم پدرم و اسم شـوهر و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى

پسرم و اسماء اوصياء از اوالد من در آن هست و پدرم به خاطر خشنودى من آن را به .من عطا كرده است

سپس مادرتان فاطمه عليهاالسالم آن لوح را به من دادند، من هم آن را مطالعه كردم .و از روى آن نوشتم

بله و : عرض كرد ممكن است آن را به من نشان بدهى؟ جابر : پدرم به جابر فرمود اى بيرون آورد پدرم از جيب خود صحيفه . با هم به راه افتادند تا به منزل جابر رسيدند

ى خـودم ى خود نگاه كن تا مـن از نوشـته اى جابر تو روى نوشته : از پوست و فرمود

تـسميه الـصيحانى : الله و رسوله اعلم قـال : آله قال له ما تسمى نخل المدينة قال و عليه اهللا صلى

. »ألنهم قد صاحوا بفضلك و فضلي والسالم


58

ى خود شـد و جـابر پدرم مشغول قرائت نوشته . را با يكديگر تطبيق كنيم بخوانم تا آن كرد و آنها آن را مقابله كردند حتى يك حرف اين اى كه نوشته بود نگاه مى روى نسخه

گيرم كه مـن آنچـه را در خدا را شاهد مى : جابر گفت . دو نسخه با هم تفاوت نداشتند 1:ام و نوشته شده بود اين است ى زهراء عليهاالسالم ديده لوح فاطمه

بسم الله الرحمن الرحيمز جانـب خـداى عزيـز حكـيم بـه اى است ا اين نوشته

ى خـود و راهنمـاى محمد نور خود و سفير خود و واسـطه اين نوشته را روح االمين از جانب پروردگـار عـالمين . خود

.به او نازل كرده استاى محمد عظيم بشمار اسماء مرا و شـكر كـن و انكـار

» الالـه اال انـا «من آن خـدائى هـستم كـه . نكن نعمتهاى مرا قاصم الجبارينم، مذل الظالمينم، ديـان . ائى جز من نيست خد

الدينم، من آن خدائى هستم، كه هيچ خدائى جز من نيـست يـا تـرس از غيـر . غير فضل من داشته باشد كسى كه اميد به

عذابش كنم عذابى كه هرگز كسى را . عدالت من داشته باشد را پس عبادت م . از ميان مردم عالم آنچنان عذاب نكرده باشم

مـن مبعـوث نكـردم پيغمبـرى را و . بكن و بر من توكل كن ايامش را كامل نكردم و مدتش را نگذراندم مگر آنكه بـراى

و . و من تو را بر تمام انبياء فضيلت دادم . او وصى قرار دادم منظـور حـضرت (وصى تو را بر تمام اوصياء فـضيلت دادم

اواخر عمر كور بوده به دالئلى اينكه معروف است جابر بن عبدالله انصارى در -1

الـسالم صحيح نيست و تا آخر عمر چشم داشته و در اربعين حضرت سيدالشهداء عليه ى زيـادى كـه در راه بـراى حـضرت ديـده بـه خـاطر گريـه در كربال كه چشمش نمى

.السالم كرده بود، بوده است عبدالله عليه ابى


59

ه دو فرزند و دو و تو را ب ) السالم است على بن ابيطالب عليه سبط حسن و حسين گرامى داشتم،

ام و حسن را معدن علم خودم بعد از پـدرش قـرار داده ام و او را به شهادت و حسين را مخزن وحى خودم قرار داده

ى امرش را به سعادت گرامى داشتم، خاتمهتـرين كـسانى اسـت كـه شـهيد او بهترين و با فـضيلت

.ى شهداء است همهى او باالتر از درجه. اند شدهى ى خود را با او قرار دادم و حجـت بالغـه كلمات تامه

.خود را نزد او قرار دادمى عتــرت او و كلمــات آنهــا مــردم را ثــواب بــه وســيله

.كنم دهم و عقاب مى مىسيد العابدين است و زينت 1است،» على«اول آنها نامش

.ى من است اولياء گذشتهاست » محمد«ر است كه نام او پسرش شبيه جدش پيغمب

زود اسـت، . ى علم مـن و معـدن علـم مـن اسـت شكافندهكسى كـه رد . هالك شود » جعفر«ى كنندگان بوسيله سرپيچى

مـن مثـوى . كند او را مثل رد كـردن كـالم حـق مـن اسـت ى پيروان و انصار و دارم و او را بوسيله را گرامى مى » جعفر«

.كنم اوليائش مسرور مىو بـراى . را به امامت » موسى«كنم بعد از او يار مى و اخت

ى زمان او فتنه و كورى و ظلمت شديد قرار دادم ولى رشـته و حجت مـن . شود ام قطع نمى امامت كه آن را واجب دانسته

كـسى كـه . افتند گردد و اولياء من به بدبختى نمى مخفى نمى و كسى كه يكى از اينها را انكار كند نعمتهاى مرا انكار كرده

يك آيه را از كتاب من تغيير دهد به مـن افتـرا بـسته اسـت

. شده استنوشته» على«در نسخه بحاراالنوار كلمه -1


60

واى بر افترازنندگان و انكاركنندگان و در وقتى كه مدت » موسى«ى من شده ى من و محبوب و انتخاب امامت بنده .شود تمام مى

ى اوليـاء مـرا كسى كـه هـشتمى را تكـذيب كنـد همـه اصر مـن اسـت و ولى من است، ن » على«تكذيب كرده و آن

كسى اسـت كـه مـن تمـام مواريـث نبـوت را بـر دوش او رسانم ولى او را شيطان گذارم و او را به قدرت زيادى مى مى

قدرتمنــدى كــه مــستكبر اســت، متكبــر و خودخــواه اســت .كشد مى

ى مـا بنـا ى شايـسته شود در شهرى كه بنـده او دفن مى قول ) ن الرشيد هارو(كنار بدترين خلق من ) ذوالقرنين(كرده

.من حق استپــسرش و » محمــد«كــنم بــه و چــشم او را روشــن مــى

ــه ــم خليف ــن اســت اش بعــد از او، او وارث عل و معــدن . مو مركز اسرار من است و حجت مـن بـر . حكمت من است

دهم و او را شفيع خلق من است، بهشت را مأواى او قرار مى ى آنهـا كه همـه دهم هفتاد هزار نفر از اهل بيتش قرارش مى

.اند مستوجب آتش جهنماو ولى من » على«كنم سعادت را براى پسرش و ختم مى

است و ناصر من است و شاهد بر خلق من است و امين من كنم كسى را كه به سوى و از او خارج مى . بر وحى من است

كند و خازن علم من است، اسمش راه من مردم را دعوت مى .است» حسن«

ى اينهـا را كنم همه پس از آن كامل مى . » ذلك ثم اكمل «كـه ) روحـى فـداه اسـت الله ةبقيمنظور حضرت (به پسر او

او داراى كمال موسـى و نـور . رحمت از براى عالميان است


61

اولياء من در زمان غيبت او ذليـل . عيسى و صبر ايوب است فرستند همـان طـورى كـه آنها را دشمنان هديه مى . شوند مى

پـس . فرسـتند ن ترك و ديلم را براى يكديگر هديه مى اسيرازننـد و اينهـا هميـشه خـائف و كشند، آتـش مـى اينها را مى و خــون اينهــا روى زمــين ريختــه . زده و ترســانند وحــشت

. در ميان زنهاى آنها دائما گريه و زارى وجـود دارد . شود مىرا، هـر اى ى اينها من هر فتنـه بوسيله. اند اينها حقا اولياء من

ى اينها بـر لغزشها را بوسيله . كنم كورى و تاريكى را دفع مى بـر . برم ى اينها از بين مى دارم و غل و زنجيرها را بوسيله مى

اينها صـلوات و رحمـت از طـرف پروردگارشـان بـاد اينهـا .هدايت شدگانند

اگر در : بصير گفت گويد كه ابى عبدالرحمن بن سالم مى .كرد را شنيده بودى كفايتت مىعمرت فقط همين روايت

1.دار اين حديث را از نااهالن مخفى نگه

.123ى صفحه4، احقاق الحق جلد 197ى صفحه36بحاراالنوار جلد -1بسم الله الرحمن الرحيم هذا كتاب من الله العزيز الحكيم لمحمد نوره و سفيره و حجابـه و «

دليله نزل به الروح االمين من عند رب العالمين عظم يا محمد عظم أسمائى و اشكر نعمـائى وال حد آالئى انى أنا الله الاله اال أنا قاصم الجبارين و مذل الظالمين و ديان الدين انـى انـا اللـه تج

الاله اال انا فمن رجا غير فضلى أو خاف غير عدلى عذبته عذابا ال اعـذ بـه أحـدا مـن العـالمين مدته اال جعلت لـه وصـيا و فاياى فاعبد و على فتوكل انى لم ابعث نبيا فأكملت ايامه و انقضت

انى فضلتك على االنبياء و فضلت وصيك على االوصياء و اكرمتك بشبليك بعده و سـبطيك حسن و حسين فجعلت حسنا معه علمى بعد انقـضاء مـدة أبيـه و جعلـت حـسينا خـازن و حيـى

رجـة جعلـت فأكرمته بالشهادة و ختمت له بالسعادة فهو أفضل ممن استشهد و ارفـع الـشهداء د كلمتى التامة معه و الحجة البالغة عنده بعترته اثيب و اعاقب أولهم سيد العابدين و زين اوليĤئى الماضين و ابنه شبيه جده المحمود محمد الباقر لعلمى و المعدن لحكمى سيهلك المرتـابون فـى


62

1.ى سنى و شيعه نقل شده است حديث لوح در كتب معتبره

رنه فى أشياعه و أنصاره و جعفر الراد عليه كالراد على حق القول منى ألكرمن مثوى جعفر و الس

اوليائه و انتجبت بعده موسى و انتجبت بعده فتنة عميا حندس الن خيط فرضى الينقطع و حجتى التخفى و ان اوليĤئى اليشقون اال و من جحد واحدا منهم فقد جحد نعمتى و مـن غيـر آيـة مـن

دى موسى و حبيبى و خيرتى كتابى فقد افترى على وويل للمفترين الجاحدين عند انقضاء مدة عب ان المكذب بالثامن مكذب بكل اوليائى و على وليى و ناصرى و من أضع عليه أعبـاء النبـوة و امنحه باالصطالع يقتله عفريت مستكبر يدفن بالمدينة التى بناها العبد الصالح الى جنب شر خلقى

عده فهـو وارث علمـى و معـدن حكمـى و حق القول منى ألقرن عينه بمحمد ابنه و خليفته من ب موضع سرى و حجتى على خلقى فجعلت الجنة مأويه و شفعته فى سبعين من اهل بيته كلهـم قـد استوجبوا النار و اختم بالسعادة البنه على وليى و ناصـرى و الـشاهد فـى خلقـى و امينـى علـى

ثم اكمل ذلك بابنه رحمة للعالمين وحيى و اخرج منه الداعى الى سبيلى و الخازن لعلمى الحسن عليه كمال موسى و بهاء عيسى و صبر ايوب و ستذل أوليائى فى زمانه و يتهادون كما يتهادون رؤس الترك و الديلم فيقتلون و يحرقون و يكونون خـائفين مرعـوبين وجلـين و تـضيع االرض

كل فتنـة عميـاء حنـدس و بهـم بدمائهم الويل والرنين فى نسĤئهم اولئك اوليائى حقا بهم ادفع اكشف الزالزل و ادفع االصار و االغالل اولئك عليهم صلوات من ربهم و رحمة و اولئك هـم المهتدون قال عبدالرحمان بن سالم قال ابوبصير لولم تسمع فى دهرك اال هـذا الحـديث لكفـاك

.»فصنه اال عن اهله

الـسالم فـى حـديث السالم عن ابيه عليه ليهعبدالله ع و فى امالى الشيخ باسناده عن ابى «-1اللوح م ح م د يخرج فى آخر الزمان على رأسه عمامه بيضاء تظله مـن الـشمس تنـادى بلـسان

.»فصيح يسمعه الثقلين والخافقين هو المهدى من آل محمد يمأل االرض عدال كمـا ملئـت جـورا .9ى صفحه37بحاراالنوار جلد


63

»يازدهم« 121ى محمد بن احمد حنفى معروف به ابن حسنويه در كتاب بحرالمناقب صفحه

:نويسد مى :آله فرمود و عليه اهللا كند كه پيغمبر اكرم صلى عبدالله بن مسعود نقل مى

مـن : شبى كه مرا به آسمانها بردند جبرئيل به من گفـت .مأمورم كه بهشت و جهنم را به شما نشان دهم

بهشت و آنچه در او : آله فرمود و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى از نعمتها بود ديدم و جهنم و آنچه از عذابهاى دردناك در او

.بود مشاهده كردم در داشت بر هر درى چهار كلمـه نوشـته بهشت هشت

اى بهتر از دنيـا و آنچـه در دنيـا اسـت شده بود كه هر كلمه .براى كسى كه بفهمد و عمل كند، بود

جهنم هفت در داشت بر هر درى سه كلمه نوشته شـده اى براى كسى كه بفهمد و عمل كنـد بهتـر از بود و هر كلمه

.دنيا و آنچه در دنيا است بود :شده بود بر در اول نوشته: ل به من گفتجبرئي

براى هر . »الاله اال الله، محمد رسول الله، على ولى الله «. ى خوشى چهار صـفت اسـت اى است، وسيله چيزى وسيله

قناعت، كينه را از بين بردن، حسد را ترك كردن و با خوبـان .نشستن

مـد رسـول الاله اال الله، مح «: بر در دوم نوشته شده بود اى اسـت و بـراى هـر چيـزى وسـيله » الله، علـى ولـى اللـه

دسـت . ى وصول به نعمتهاى آخرت چهار چيز اسـت وسيلهكشيدن بر سر يتيمان و محبت نمودن به يتيمـان و عطوفـت

زنان و سعى در رفع حوائج مـسلمين و اظهـار نسبت به بيوه .محبت به فقرا و مساكين


64

الاله اال الله، محمد رسول «: بود و بر در سوم نوشته شده اى اسـت و بـراى هـر چيـزى وسـيله » الله، علـى ولـى اللـه

زدن، كـم حـرف . ى سالمتى در دنيا چهار صفت است وسيله .روزه نگرفتن كم خوابيدن، كم غذا خوردن و كم

الاله اال الله، محمد رسول «: بر در چهارم نوشته شده بود كسى كه ايمان به خدا و روز قيامت دارد » هالله، على ولى الل

كنـد، كـسى كـه ايمـان بـه خـدا و روز مهمانش را اكرام مى كند، كسى كـه ايمـان بـه اش را اكرام مى قيامت دارد همسايه

كند، كـسى خدا و روز قيامت دارد پدر و مادرش را اكرام مى كه ايمان به خدا و روز قيامـت دارد يـا سـاكت اسـت و يـا

.زند مىخوب حرف الالـه اال اللـه، محمـد «: و بر در پنجم نوشـته شـده بـود

خواهد فحش نـشنود، كسى كه مى » رسول الله، على ولى الله خواهد ذليل نـشود كـسى را ذليـل كسى كه مى . فحش ندهد

خواهد به او ظلم نشود ظلم نكنـد، كـسى نكند، كسى كه مى دنيـا بـشود خواهد متمسك به ريسمان محكم خدا در كه مى .»الاله اال الله، محمد رسول الله، على ولى الله«: بگويد

الاله اال الله، محمد رسـول «: بر در ششم نوشته شده بود كسى كه دوست دارد قبرش وسيع باشد، » الله، على ولى الله

.جادار باشد مسجد بسازدخواهد بدنش را جانوران زيرزمين نخورنـد كسى كه مى

.سجد بيشتر بمانددر مكسى كه دوست دارد تازه و شاداب باشد، براى مـسجد،

.فرش تهيه كندكسى كه دوست دارد جاى خودش را در بهـشت ببينـد

.با مسجد مأنوس باشد


65

الالـه اال اللـه، محمـد «: و بر در هفتم نوشـته شـده بـود : روشنائى قلب در چهار چيز است » رسول الله، على ولى الله

ها، خريد كفن براى مردگـان و ت مريضها، تشييع جنازه عياد .قرض را ادا كردن

الالـه اال اللـه، محمـد «: و بر در هشتم نوشته شـده بـود خواهد از هر يـك از كسى كه مى » رسول الله، على ولى الله

صـدقه : شـود اين هشت در وارد شود متمسك به چهار چيز و نگه داشتن خـود از دادن، سخى بودن، حسن خلق داشتن

.اذيت بندگان خدادر اينجا تذكر اين نكته الزم است كه اگر دقت شود بهشت متعلق به كسانى است «

ى اول عقائدشان صحيح باشد يعنى اقرار به توحيـد و اقـرار بـه رسـالت كه در مرحله الـسالم و يـه آله و اقرار به واليت حضرت على بن ابيطالب عل و عليه اهللا رسول اكرم صلى

استفاده »» الاله اال الله، محمد رسول الله، على ولى الله «ى تشيع داشته باشند كه از كلمه خواهند به بهشت راه پيدا كنند بايد خود را از ى دوم كسانى كه مى شود و در مرحله مى

ى نفـس كننـد و اعمـال صـالحه داشـته باشـند كـه از صفات رذيله برهاننـد و تزكيـه اند و مـا آنهـا را نقـل نمـوديم كـامال ايـن معنـى هائى كه بر درهاى بهشت زده اعالميه

شود و كسى كه سر سوزنى از صفات رذيله در او وجود داشته باشـد قطعـا استفاده مى :شود چنانكه در احاديث زيادى آمده كه وارد بهشت نمى

1»اليدخل الجنة من كان فى قلبه مثقال حبة من الكبر«ى كـوچكى از كبـر در نى اگر كـسى بـه مقـدار دانـه يع

.شود روحش باشد وارد بهشت نمىترديـد بايـد قبـل از بنابراين بـدون . و سائر صفات رذيله هم به همين قياس است

ورود به بهشت عقائد را تصحيح كرد و صفات رذيله را تزكيه نمود زيرا بهـشت جـاى ت ديگر نبايد نزاعها و جنگ و جدالها مردم ناسالم از جهت روحى نيست زيرا در بهش

.152ى فحه ص1بحاراالنوار جلد -1


66

باشد و بايد همه مانند يك روح در بدنهاى مختلف گرد يكديگر زنـدگى كننـد و ايـن الـسالم از آن جهـت نقـل روايت را در ضمن فضائل حضرت على بـن ابيطالـب عليـه

السالم در رديف اعتقـاد بـه ى مردم بدانند واليت على بن ابيطالب عليه نموديم كه همه :آله فرمود و عليه اهللا سپس پيغمبر اكرم صلى. وحيد و نبوت قرار گرفته استت

بعد نگاه كردم ديدم بر درهاى جهنم نيز مطـالبى نوشـته :شده است

كـسى كـه اميـد بـه : بر در اول سه كلمه نوشته شده بود .خدا داشته باشد خوشبخت و سعادتمند است

.كسى كه از خدا بترسد در امان استى كه به اميد و ترس از ديگران غير از خدا مغـرور و كس

.شود شود هالك مىكـسى كـه : بر در دوم نيز سـه كلمـه نوشـته شـده بـود

افـراد عريـان را در دنيـا . خواهد در قيامت عريان نباشـد مى .بپوشاند

خواهد در روز قيامت تـشنه نباشـد در دنيـا كسى كه مى .گان را آب دهد تشنه

ر قيامت گرسنه نباشـد، شـكمهاى خواهد د كسى كه مى .گرسنه را در دنيا سير كند

:و بر در سومى نيز سه كلمه نوشته شده بود .خدا لعنت كند دروغگويان را

.خدا لعنت كند بخيلها را .و خدا لعنت كند ظالمين را

:و بر در چهارم سه كلمه نوشته شده بود .كند خدا ذليل كند كسى را كه اهانت به اسالم مى

دا ذليل كند كسى را كـه بـه اهـل بيـت پيغمبـر اكـرم خ .كند آله اهانت مى و عليه اهللا صلى


67

خدا ذليـل كنـد كـسى را كـه كمـك ظـالمين بـر ظلـم .مخلوقين باشد

:و بر در پنجم سه كلمه نوشته شده بود .از هواى نفس به خاطر ايمانت پيروى نكن

زبانت را به چيزى كه قصد نكردى زيـاد بـاز نكـن كـه .وط از رحمت خدا خواهى كردسق

.و كمك براى ظالمين نباش :و بر در ششم نوشته شده بود

من كه جهنمم، حرامم بر كـسانى كـه متهجدنـد و نمـاز .خوانند شب مى

.دهندگان من حرامم بر صدقه .گيرندگان من حرامم بر روزه

:و بر در هفتم سه كلمه نوشته شده بوداينكـه بـه حـساب حساب كنيد نفـس خـود را قبـل از

.حاضرتان كنند .توبيخ كنيد نفستان را قبل از اينكه توبيختان كنند

و خدا را بخوانيد قبل از اينكـه شـما را بـه سـوى خـدا بياورند و قدرت بـر دعـا كـردن و دعـا خوانـدن و عبـادت

1.نداشته باشيد

و كتـاب 144ى صفحه 8 و بحاراالنوار جلد 128ى صفحه 4 احقاق الحق جلد -1

.28ى اربعين حافظ ابو محمد ابى الفوارس صفحه

لما اسرى بـى الـى الـسماء : آله و عليه اهللا قال رسول الله صلى : عن عبدالله بن مسعود قال «جنة والنار، قال فرأيت الجنة و ما فيها من النعـيم قد امرت بعرض ال : السالم قال لى جبرئيل عليه

و رأيت النار و ما وعد فيها من اليم العذاب والجنه لها ثمانية ابواب و على كل باب منهـا اربـع كلمات كل كلمة منها خير من الدنيا و ما فيها لمن يعلمها و يعمل بها و النـار لهـا سـبعة ابـواب


68

ت كل كلمة خير من الدنيا و ما فيها لمن يعلمها و يعمل بها قال لى على كل باب منها ثالث كلما

فعلى االول منها مكتوب الاله اال الله محمد رسول الله على ولى الله لكـل : السالم جبرئيل عليه ء حيلة و حيلة العيش اربع خصال القناعة و نبذ الحقد و ترك الحسد و مجالسة اهل الخيـر و شى

ء حيلـة و حيلـة انى مكتوب الاله اال الله محمد رسول الله على ولى الله لكـل شـى على باب الث السرور فى االخرة اربع خصال مسح رؤوس اليتامى و التعطف على االرامل و السعى فى حـوائج المسلمين و تفقد الفقراء و المساكين و على الباب الثالث مكتوب الاله اال الله محمد رسول اللـه

ء حيلة و حيلة الصحة فى الدنيا اربع خصال قلة الكالم و قلة المنام و قلة على ولى الله لكل شى الطعام و عدم قلة الصيام و على الباب الرابع مكتوب اربع كلمات الاله اال الله محمد رسول الله

ن بالله واليـوم االخـر على ولى الله من كان يؤمن بالله و اليوم االخر فليكرم ضيفه من كان يؤم فليكرم جاره من كان يؤمن بالله واليوم االخر فليكرم والديه من كان يؤمن باللـه واليـوم االخـر فليقل خيرا أو يسكت، و على الباب الخامس مكتوب الاله اال الله محمد رسول اللـه علـى ولـى

من اراد ان اليظلم فاليظلم من اراد أن الله من اراد أن اليشتم فاليشتم من اراد ان اليذل فاليذل يستمسك بالعروة الوثقى فى الدنيا فليقل الاله اال الله محمد رسول الله على ولـى اللـه و علـى الباب السادس مكتوب الاله اال الله محمد رسول الله على ولى اللـه مـن احـب ان يكـون قبـره

اليأكله الديدان تحت االرض فليسكن المـساجد، مـن واسعا فسيحا فليبن المساجد، من احب أن احب أن يكون طريا مطرا فليكسو المساجد بالبسط من احب ان يرى موضعه من الجنـة فليـأنس المساجد، و على الباب السابع مكتوب الاله اال الله محمد رسول الله على ولى الله بياض القلـب

الجنائز، و شـرى االكفـان، و رد القـروض و علـى البـاب عيادة المرضى واتباع : فى اربع خصال الاله اال الله محمد رسول الله على ولى الله من اراد الدخول فى هـذه االبـواب الثمانيـة : الثامن

فليتمسك باربع خصال بالصدقة والسخى و حسن الخلق والكف عن عبادالله ثم قرئت مـا علـى ب اول مكتوب ثالث كلمات، من رجى الله سعد و من خاف الله أمـن، ابواب جهنم فاذا على البا

من : والهالك المغرور من رجى غير الله و خاف سواه و على الباب الثانى مكتوب ثالث كلمات اراد أن اليكون عريانا فى القيامة فليكسو الجلود العارية فى الدنيا و من اراد أن اليكون عطشانا

العطاش فى الدنيا و من اراد ان اليكون جائعا فليطعم البطون الجايع فى الدنيا، فى القيامة فليسقى


69

»دوازدهم«كـرم روايـت شـده كـه روزى پيغمبـر ا 52ى در كتاب مناقـب خـوارزمى صـفحه

ى ام سلمه كه نوبت او ى همسرش زينب دختر جحش به خانه آله از خانه و عليه اهللا صلىبود تشريف برد چيزى نگذشت كه در را زدند معلوم بود كه پشت در، على بن ابيطالب

آلـه متوجـه شـدند و عليه اهللا زد رسول اكرم صلى السالم است چون او آهسته در مى عليه .وى خود نياورد و طورى وانمود كرد كه صداى در را نشنيده استولى ام سلمه به ريـا رسـول : ام سلمه گفت . برخيز در را براى او باز كن : فرمودند) ص(پيغمبر اكرم

كـنم او در الله، اين كيست كه از حد خود تجاوز كرده است؟ من در را برايش باز نمى .اى نازل شده است من ديروز آيهى وقت من خود را وارد كرده و حال آنكه درباره

: با خشونت فرمودآله تقريبا و عليه اهللا رسول اكرم صلىخواهد خدا را اطاعت كند بايد از پيامبر هم كسى كه مى

اطاعت كند زيرا اطاعت خدا همـان اطاعـت رسـول اللـه و دم در مـرد بـا شخـصيتى . تمرد رسول خدا تمرد خدا است

او كسى است كه خدا و 1حزق نيست ايستاده است او نزق و رسولش او را دوسـت دارنـد و او هـم، خـدا و رسـولش را

.دوست دارد

لعن الله الكاذبين، لعن الله الباخلين، لعن اللـه الظـالمين، و : و على الثالث مكتوب ثالث كلمات ل اذل الله من اهان االسالم، اذل الله من اهـان اهـل البيـت، اذ : على الرابع مكتوب ثالث كلمات

التتبع الهوى : الله من اعان الظالمين على ظلم المخلوقين، و على الخامس مكتوب ثالث كلمات الله، والتكـن عونـا لظـالمين و تجانيه االيمان و التكثر منطقك فيما اليعنيك فتسقط من رحمه

على السادس مكتوب انا حرام علـى المتهجـدين، انـا حـرام علـى المتـصدقين، انـا حـرام علـى حاسـبوا انفـسكم قبـل ان تحاسـبوا، و وبخـوا : الصائمين، و على السابع مكتوب ثـالث كلمـات

.»انفسكم قبل ان توبخوا، وادعوا الله عزوجل قبل ان تردوا عليه والتقدروا على ذلك

.نزق به معنى فرس و حزق به معنى حمار است -1


70

كردم او دو طرف در را باالخره من برخاستم و در را براى او باز : گويد ام سلمه مى بسته نگه داشت و در را گرفت و نگذاشت حركت و يا صدائى را از مـا بـشنود و مـن

آله اجازه گرفـت و داخـل شـد و عليه اهللا تم او از رسول اكرم صلى هم به جايگاهم برگش :آله رو به من كردند و فرمودند و عليه اهللا رسول اكرم صلى

بلـه او علـى بـن ابيطالـب : شناسى؟ گفـتم آيا اين را مى :السالم است فرمود عليه

گوئى سجيت او از سجيت من است، گوشـت راست مى خون مـن اسـت و او مظهـر او گوشت من است و خون او

.علم من است .اينها را بشنو و شهادت بده

.او بعد از من قاتل ناكثين و قاسطين و مارقين است .اينها را بشنو و شهادت بده

.من است ى سنت كننده او به خدا قسم زنده .اينها را بشنو و بعد از من شهادت بده

و مقـام اى هزار سال بعد از هزار سال بين ركن اگر بنده كند با على عبادت كند ولى روز قيامت كه با خدا مالقات مى 1.اندازد دشمن باشد خداى تعالى او را به رو در جهنم مى

همين مضمون در كتـب اهـل اين روايت مكرر به 245ى صفحه 4احقاق الحق جلد -1

. سنت نقل شده استآله من عند زينب بنت جحش فأتى بيت ام سلمة و كان يومها من و عليه اهللا خرج النبي صلى «

السالم فدق الباب دقا خفيا، فانتبه رسول آله فلم يلبث أن جĤء على عليه و عليه اهللا رسول الله صلى آله قومى فافتحى له الباب فقالت يا و عليه اهللا ها رسول الله صلى الله الدق وانكرته ام سلمة فقال ل

من هذا الذى بلغ من خطره ما تفتح له الباب فاتلقاه بمعاصمى و قد نزلت فى آية من : رسول الله كتاب الله باالمس فقال كالمخشن ان طاعة الله طاعة الرسول و من عصى الرسـول فقـد عـصى

ال ليس بالنزق وال بالحزق يحب الله و رسوله و يحبه الله و رسوله، ففتحت له الله ان بالباب رج


71

»سيزدهم« از ابى االسود دئلـى 78ى صفحه 6ابن حجر عسقالنى در كتاب لسان الميزان جلد

اى مردم بر شما باد : فتگ قحافه شنيدم كه مى از ابوبكر بن ابى : كند كه او گفت نقل مى آلـه شـنيدم كـه و عليه اهللا السالم پيروى كنيد زيرا من از پيغمبر اكرم صلى كه از على عليه

:فرمود مىعلى بهترين انسانى است كه خورشيد بر او طلوع كـرده

.كند و غروب مى 1.او بهترين بشر است: و فرمود

»چهاردهم«ى مأمون عباسـى از حـضرت علـى بـن نقل شده كه روز در كتاب جواهر العقدين

الـسالم تقـسيم به چه دليل جـدت اميرالمـؤمنين عليـه : السالم پرسيد موسى الرضا عليه :السالم فرمود ى بهشت و جهنم است؟ حضرت على بن موسى الرضا عليه كننده

كنيد كه پيغمبر مگر شما از جدتان ابن عباس روايت نمىالـسالم ايمـان و حب على عليه : رمودآله ف و عليه اهللا اكرم صلى

حــضرت رضــا . بلــه: مــأمون گفــت. بغــض او كفــر اســت

الباب فأخذ بعضادتى الباب حتى اذا لم يسمع حسا وال حركة و صرت الى خدرى استأذن، فدخل

: الـسالم قـال نعم هذا على بـن ابيطالـب عليـه : آله أتعرفينه؟ قلت و عليه اهللا فقال رسول الله صلى سجيته من سجيتى و لحمه من لحمى و دمه من دمى و هو عيبة علمى اسمعى اشهدى هو صدقت

والله محيى سنتى، فاسمعى واشهدى و أن عبدا عبدالله ألف عام بعـد الـف عـام بـين الـركن و .»المقام ثم لقى الله مبغضا لعلى ألكبه الله يوم القيامة على منخريه فى نار جهنم

.250ى صفحه4حق جلد احقاق ال -1ايها الناس عليكم بعلي بن ابيطالب فانى سمعت : عن ابى االسود الدؤلى سمعت ابابكر يقول «

و قـال «. »على خير من طلعت عليه الشمس و غربـت بعـدى : آله يقول و عليه اهللا رسول الله صلى .»فى حديث آخر على كان خير البشر


72

الـسالم السالم فرمودند كه روى همين اصـل علـى عليـه عليه . والنار است الجنةقسيم

دهـم كـه تـو احسنت خدا مرا بعد از تو زنده نگه ندارد شهادت مـى : مأمون گفت ). مرا دادىچه خوب جواب(وارث علوم پيغمبر اكرمى

السالم حضرت رضا عليه بعد كه از نزد مأمون بيرون آمديم من به: گويد اباصلت مى .چقدر خوب جوابش را داديد: عرض كردم

:السالم به من فرمودند حضرت رضا عليهخواست، ولى اين را بدان كـه اى بود كه او مى اين كلمه

علـى السالم كه از پـدرش من شنيدم از حسين بن على عليه كــرد كــه پيغمبــر اكــرم الــسالم نقــل مــى بــن ابيطالــب عليــه

ى بهـشت و اى على تو تقسيم كننده : آله فرمود و عليه اهللا صلىايـن مـال : گويد جهنمى، روز قيامت كه شود جهنم به تو مى

1.من و اين مال تو

.263ى صفحه4احقاق الحق جلد -1فى جواهر العقدين ان المأمون قال لعلي الرضا ابن موسى بن جعفر الصادق ابن محمد الباقر «

ابن على زين العابدين ابن االمام الحسين باى وجه جدك علي ابن ابيطالب قسيم الجنـة والنـار؟ سمعت رسول : اليا اميرالمؤمنين ألم ترو عن ابيك عن عبدالله بن عباس رضى الله عنه ق : فقال

بهذا ظهر كونه قـسيم : بلى، فقال : حب على ايمان و بغضه كفر؟ فقال : آله يقول و عليه اهللا الله صلى ال أبقانى الله بعدك يا اباالحسن، اشهد أنك وارث علوم رسول الله : الجنة و النار، فقال المأمون

ا احسن ما أجبت به اميرالمـؤمنين فقـال يـا آله قال ابوالصلت عبدالسالم الهروى م و عليه اهللا صلىاباالصلت إنها كلمة من حيث يهوى، ولقد سمعت الحسين يحدث عن أبيه علي رضـى اللـه عنـه

أنت قسيم الجنة والنار فيوم القيامة تقول النار هذا لى : آله و عليه اهللا قال لي رسول الله صلى : قال . »و هذا لك


73

»پانزدهم« الغفاريه ةل معاذ كند از قو نقل مى 547ى صفحه 5ابن اثير در كتاب اسد الغابه جلد

آله مـأنوس بـودم و بـا آن حـضرت در و عليه اهللا من با پيغمبر اكرم صلى : گويد كه او مى كـردم، جراحتهـا را مـداوا پرسـتارى مـى رفـتم مريـضها را سفرها و غزوات بيرون مى

آله وارد شدم و عليه اهللا ى عايشه براى ديدن پيغمبر اكرم صلى نمودم، يك روز به خانه مىآيـد آله بيرون مى و عليه اهللا السالم از خدمت پيغمبر اكرم صلى م على بن ابيطالب عليه ديد

و اشاره بـه علـى (اين : فرمود آله به عايشه مى و عليه اهللا و سپس شنيدم پيغمبر اكرم صلى تـرين آنهـا محبوبترين مردها است در نزد من و گرامى ) كرد السالم مى بن ابيطالب عليه 1.حق او را بشناس و او را گرامى بداراست براى من

»شانزدهم«ذر نقل شده كـه از سلمان فارسى و مقداد و ابى 99ى در كتاب بحرالمناقب صفحه

آله بـه و عليه اهللا السالم فخر كرد، پيغمبر اكرم صلى مردى بر على بن ابيطالب عليه : گفتند :السالم فرمود على بن ابيطالب عليه

بر اهل شرق و غرب و عرب و عجم، يا على افتخار كن ترين آنهـا هـستى و پـسر عـم زيرا تو از جهت نسب گرامى

.پيغمبر اكرمى ترين آنهائى از جهت شخصيت خودت، تو گرامى

ترين آنها از حيث درجه و مقام، گرامى ترين آنها از حيث فرزند، گرامى

324ى حه صف4احقاق الحق جلد -1

: قالت معاذة الغفاريـة «.ى اهل سنت مكرر نقل شده است اين روايت در كتب معتبره آله اخرج معـه فـى االسـفار أقـوم علـى المرضـى واداوى و عليه اهللا كنت انيسا برسول الله صلى

من آله بيت عائشة و علي رضى الله عنهما خارج و عليه اهللا الجرحى فدخلت على رسول الله صلى يا عائشة ان هذا احب الرجال الى و أكرمهم على فاعرفى له حقـه و أكرمـى : عنده فسمعته يقول

.»مثواه


74

ترين آنها از حيث برادر، گرامى لم،ترين آنها از جهت ع گرامى

داناترين آنها از جهت حكمت، ترين آنها از جهت اسالم، قديمى ترين آنها از جهت غناى نفس، عظيم

خـوانى و بهتر از همه قرآن كتاب خداى عزوجل را مـى فهمى، مى

از همه حسب و نسبت باالتر است،شـوى از همـه قلبـت در وقتى كه با جنـگ روبـرو مـى

شجاعتر است، يشتر است،جود و سخاوتت از همه ب

رغبتيت به دنيا از همه بيشتر است، زهد و بى اى، از همه بيشتر جنگ و جهاد را ديده

ترى، خلق از همه خوش از همه راستگوترى،

.از همه نزد خدا و من محبوبترىمـدت بنـدگى بعد از من سى سال زنده هستى و در اين

ر كننـد صـب كنى و بر ظلم قريش كه به تو وارد مى خدا را مى .كنى مى

. كنـى سپس اگر ياورى داشته باشى در راه خدا جهاد مى آنچنـان كـه مـن بـا . كنـى و با راهنمائى باطن قرآن قتال مى .تنزيل و ظاهر قرآن جنگ كردم

شوى و محاسنت با خون سرت خضاب سپس شهيد مى ى صـالح مبغـوض و ى ناقـه كننده گردد قاتل تو مانند پى مى

.دور از خدا استشود تو در هر امرى مغلوب و حقت غصب مى اى على

خواهم بر اذيتهاى امت براى خدا و بـه خـاطر ولى از تو مى


75

من صـبر كنـى، اجـرت نـزد خـدا محفـوظ اسـت و ضـايع 1.شود خدا از اسالم به تو جزاى خير دهد نمى

»هفدهم«شـود انتخـاب شـده از احاديـث آنچه در اينجا تحت عنوان يك حديث نوشته مى

آله در مكانهـاى مختلـف بيـان فرمـوده و در و عليه اهللا ى است كه پيغمبر اكرم صلى زياد .اى در كتب اهل سنت ذكر شده است احاديث متعدده

:آله فرمود و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلىخواهد حضرت آدم را بـا علمـى كـه در او كسى كه مى

.هست ببيندسى كـه خواهد حضرت آدم را با سالمت نف كسى كه مى .در او هست ببيندخواهد حضرت آدم را با مسالمتى كه در او كسى كه مى

.السالم نگاه كند هست ببيند به على بن ابيطالب عليه

.331ى صفحه4احقاق الحق جلد -1ان رجال فاخر علي ابن ابيطالب فقال له رسول : ذر قالوا عن سلمان الفارسى و المقداد و ابى «

ر اهل الشرق و الغرب و العرب و العجم فأنت أكرمهم نسبا و يا على فاخ : آله و عليه اهللا الله صلى ابن عم رسول الله و أكرمهم نفسا و اكرمهم درجة و أكرمهم ولدا و أكرمهم أخا و أكرمهم علما و اعلمهم حكما و أقدمهم سلما و اعظمهم غنى فى نفسك و مالك و أنت أقـرئهم لكتـاب اللـه

با فى لقاء الحرب و أجـودهم كفـا و ازهـدهم فـى الـدنيا و عزوجل و اعالهم نسبا و أشجعهم قل أشهدهم جهادا و احسنهم خلقا و أصدقهم لسانا و أحبهم الى الله و الى و سـتبقى بعـدى ثالثـين سنة و تعبدالله و تصبر على ظلم قريش لك ثم تجاهد فى سبيل اللـه اذا وجـدت أعوانـا تقاتـل

نزيله ثم تقتل شهيدا تخضب لحيتك من دم رأسك قاتلـك على تأويل القرآن كما قاتلت على ت يعدل عاقر الناقة فى البغضاء لله و البعد من الله يا على انك من بعدى فى كـل امـر مغلـوب و مغصوب تصبر على االذاء فى الله وفى محتسبا أجـرك غيـر ضـايع عنداللـه فجـزاك اللـه عـن

االسالم خيرا يا على«.


76

:آله فرمود و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلىفهمـى كـه در او خواهد حضرت نوح را با كسى كه مى

.هست، ببينده در او خواهد حضرت نوح را با تقـوائى كـ كسى كه مى

.هست ببيندخواهد حضرت نوح را با حـسنى كـه در او كسى كه مى

.هست ببيندخواهد حضرت نوح را با خشيتى كـه در او كسى كه مى

.هست ببيندخواهد حضرت نوح را با علم و حكمتى كه كسى كه مى .در او هست ببيندخواهد حضرت نوح را با حاكميتى كه در او كسى كه مى

.هست ببيندخواهد حضرت نوح را با فقاهـت و فهمـى كسى كه مى

.كه در او هست ببيندخواهد حضرت نوح را با اطاعت و بنـدگى كسى كه مى

الـسالم نگـاه كه در او هست ببيند به على بن ابيطالـب عليـه .كند

:آله فرمود و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلىرا بـا » يحيـى بـن زكريـا «خواهد حـضرت كسى كه مى

.كه در او هست ببيندزهدى خواهد حضرت يحيى بن زكريا را با جهـاد كسى كه مى

.و كوششى كه در او هست ببيندخواهد حضرت يحيى بن زكريا را با اطاعت كسى كه مى

.و بندگى كه در او هست ببيند


77

خواهـد حـضرت يحيـى بـن زكريـا را بـا كسى كه مـى بيطالـب طهارت و پاكى كه در او هست ببيند بـه علـى بـن ا

.السالم نگاه كند عليه :آله فرمود و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى

خواهد حضرت ابراهيم را با حلمـى كـه در كسى كه مى .او هست ببيند

خواهد حضرت ابـراهيم را بـا مقـام خليـل كسى كه مى .اللهى كه در او هست ببيند

خواهد حضرت ابراهيم را با صداقتى كه در كسى كه مى .بينداو هست ب

خواهد حضرت ابراهيم را با سخاوتى كه در كسى كه مى .او هست ببيند

خليل را بـا علـم و خواهد حضرت ابراهيم كسى كه مى السالم حكمتى كه در او هست ببيند به على بن ابيطالب عليه

.نگاه كند :آله فرمود و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى

و خواهد حضرت موسـى را بـا شخـصيت كسى كه مى .عظمتى كه در او هست ببيند

خواهد حضرت موسى را با هيبتى كه در او كسى كه مى .هست ببيند

خواهد حضرت موسى را با مناجاتى كـه او كسى كه مى .با خداى تعالى دارد، ببيند

خواهد حضرت موسى را با شجاعتى كه در كسى كه مى .او هست ببيند

و خواهـد حـضرت موسـى را بـا حـشمت كسى كه مى .شوكتى كه در او هست ببيند


78

خواهـد حـضرت موسـى را بـا قاطعيـت و كسى كه مى .شدتى كه در او هست ببيند

خواهد حضرت موسى را با زهدى كه در او كسى كه مى .هست ببيند

خواهد حضرت موسى را با قربى كه به خدا كسى كه مى .نگاه كند السالم دارد ببيند، به على بن ابيطالب عليه

:آله فرمود و عليه اهللا بر اكرم صلىپيغمخواهد حضرت عيسى را بـا كسى كه دوست دارد و مى

.بندگى و عبادتى كه در او هست ببيندخواهد حضرت عيسى را در حال سـياحت كسى كه مى

.و سير و سفر ببيندخواهد حضرت عيسى را با سننى كـه در او كسى كه مى

.هست ببيندى را با ورعى كه در او خواهد حضرت عيس كسى كه مى

.هست ببيندخواهد حضرت عيسى را با زهدى كه در او كسى كه مى

.هست ببيندخواهد حضرت عيسى را با صدق و صفائى كسى كه مى

.كه در او هست ببينداى خواهد حضرت عيسى را با توبـه و انابـه كسى كه مى

.كه در او هست ببيندام صـفوة خواهد حـضرت عيـسى را در مقـ كسى كه مى

.السالم نگاه كند عليه اللهى ببيند، به على بن ابيطالب :آله فرمود و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى

.خواهد جمال يوسف را ببيند كسى كه مى


79

خواهد حسن و نيكوئى يوسف را ببينـد بـه كسى كه مى .السالم نگاه كند على بن ابيطالب عليه

:ودآله فرم و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلىخواهد اسرافيل را با هيبتـى كـه دارد ببينـد، كسى كه مى

ميكائيل را با مرتبه و مقـامى كـه دارد ببينـد، جبرائيـل را بـا ــه علــى بــن ابيطالــب عظمــت و جاللــى كــه دارد ببينــد، ب

.السالم نگاه كند عليه :آله فرمود و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى

ر او بـه خواهد يعقـوب را بـا حزنـى كـه د كسى كه مى الـسالم خاطر فراق يوسف بود ببيند، به على بن ابيطالب عليه

.نگاه كند :آله فرمود و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى

خواهد به عظمت ملك سليمان نگاه كند بـه كسى كه مى .كند السالم نگاه على بن ابيطالب عليه

خواهد اهميت صبر ايوب را متوجـه شـود، كسى كه مى .السالم نگاه كند ابيطالب عليهبه على بن

خواهد ورع و پارسائى يـونس را ببينـد، بـه كسى كه مى .السالم نگاه كند على بن ابيطالب عليه

:آله فرمود و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلىآلـه و عليـه اهللا خواهد خلق عظيم محمد صلى كسى كه مى

.را ببيندخواهـــد حـــسب و نـــسب محمـــد كـــسى كـــه مـــى

.آله را ببيند و عليه اهللا صلىآلـه را و عليـه اهللا خواهد شرافت محمد صـلى كسى كه مى

.ببيند


80

خواهـــد كمـــال و منزلـــت محمـــد كـــسى كـــه مـــى .آله را ببيند و عليه اهللا صلى

آلـه و عليه اهللا خواهد فداكاريهاى محمد صلى كسى كه مى .السالم نگاه كند را ببيند، به على بن ابيطالب عليه

ى تعالى در او هفتـاد صـفت از صـفات انبيـاء زيرا خدا السالم را جمـع كـرده، كـه در احـدى غيـر از او ايـن عليهم

.صفات جمع نشده استآله صفاتى را براى على بن و عليه اهللا در بعضى از روايات وقتى كه پيغمبر اكرم صلى

:السالم بيان كرد فرمود ابيطالب عليه به اين مردى كـه خواهد ببيند هر كس اين صفات را مى

.آيد نگاه كند دارد مىمردم وقتى كه چشم به در دوخته بودند تـا ببيننـد آنكـه

آله به سخنانش ادامه و عليه اهللا آيد كيست، رسول اكرم صلى مىــود ــه در : داد و فرم ــت ك ــاهى اس ــيد و م ــل خورش او مث

ى قلـبش از همـه . ى درخـشان اسـت اند، مثل سـتاره حركتتـر ى مـردم بـا سـخاوت دستش از همه مردم شجاعتر است،

.است بر دشمن او لعنت خدا بادفرمود مـردم بـه آن آله با حرارت اين مطالب را مى و عليه اهللا وقتى پيغمبر اكرم صلى كردند كه ببيننـد ايـن شـخص كـه فرمودند همچنان نگاه مى طرفى كه پيغمبر اشاره مى

اسـت و منظـور پيغمبـر اكـرم الـسالم عليـه » على بن ابيطالب «آيد كيست ديدند او مى 1.آله آن حضرت است و عليه اهللا صلى

تـا 392ى از صفحه 4 اد مطالب فوق در كتاب احقاق الحق جلد احاديث و اسن -1موجود است كه ما آنها را خالصه كرده و به خواننـدگان محتـرم تقـديم 406ى صفحه

. داريم مى


81

من اراد ان ينظر الى آدم فى علمه فلينظر الى علـى بـن «: آله و عليه اهللا قال رسول الله صلى

.»السالم ابى طالب عليهمن اراد ان ينظر الى آدم فى سالمته فلينظر الى علـى «: آله و عليه اهللا رسول الله صلى و قال

.»السالم بن ابى طالب عليهمن اراد ان ينظر الى آدم فى سلمه فلينظر الى على بن «: آله و عليه اهللا و قال رسول الله صلى

.»السالم ابى طالب عليهمن اراد ان ينظر الى نوح فى فهمه فلينظر الى على بن «: آله و عليه اهللا و قال رسول الله صلى

.»السالم ابى طالب عليهمن اراد ان ينظر الى نوح فى تقواه فلينظر الى على بن «: آله و عليه اهللا و قال رسول الله صلى

.»السالم ابى طالب عليهى نوح فى حسنه فلينظر الـى علـى من اراد ان ينظر ال «: آله و عليه اهللا و قال رسول الله صلى

.»السالم بن ابى طالب عليهمن اراد ان ينظر الى نوح فى خشيته فلينظر الى علـى «: آله و عليه اهللا و قال رسول الله صلى

.»السالم بن ابى طالب عليهمن اراد ان ينظر الـى نـوح فـى حكمتـه فلينظـر الـى «: آله و عليه اهللا و قال رسول الله صلى

.»السالم بن ابى طالب عليه لىعمن اراد ان ينظر الى نوح فى حكمه فلينظر الـى علـى «: آله و عليه اهللا و قال رسول الله صلى

.»السالم بن ابى طالب عليهمن اراد ان ينظر الى نوح فى فقهه فلينظر الى على بـن «: آله و عليه اهللا وقال رسول الله صلى

.»السالم ابى طالب عليهمن اراد ان ينظر الى نوح فى طاعته فلينظر الـى علـى «: آله و عليه اهللا و قال رسول الله صلى

.»السالم بن ابى طالب عليهمن اراد ان ينظر الى يحيى بن زكريا فى زهده فلينظـر «: آله و عليه اهللا و قال رسول الله صلى .»السالم الى على بن ابى طالب عليه


82

من اراد ان ينظر الى يحيى بن زكريا فى جهاده فلينظر «: آله و عليه اهللا ه صلى و قال رسول الل

.»السالم الى على بن ابى طالب عليهمن اراد ان ينظر الى يحيى بن زكريا فى طاعته فلينظر «: آله و عليه اهللا و قال رسول الله صلى .»السالم الى على بن ابى طالب عليه

من اراد ان ينظر الى يحيـى بـن زكريـا فـى طهارتـه «: آله و عليه اهللا ىو قال رسول الله صل .»السالم فلينظر الى على بن ابى طالب عليه

من اراد ان ينظر الى ابراهيم فى حلمه فلينظر الى على «: آله و عليه اهللا و قال رسول الله صلى .»السالم بن ابى طالب عليه

من اراد ان ينظر الى ابراهيم فى خلته فلينظر الى علـى «: آله و عليه اهللا و قال رسول الله صلى .»السالم بن ابى طالب عليه

من اراد ان ينظر الى ابراهيم فـى صـدقه فلينظـر الـى «: آله و عليه اهللا و قال رسول الله صلى .»السالم على بن ابى طالب عليه

ينظر الى ابراهيم فى انابته فلينظر الى على من اراد ان «: آله و عليه اهللا و قال رسول الله صلى .»السالم بن ابى طالب عليه

من اراد ان ينظر الى ابراهيم فى سخاوته فلينظـر الـى «: آله و عليه اهللا و قال رسول الله صلى .»السالم على بن ابى طالب عليه

م فى حكمتـه فلينظـر الـى من اراد ان ينظر الى ابراهي «: آله و عليه اهللا و قال رسول الله صلى .»السالم على بن ابى طالب عليه

من اراد ان ينظر الى موسى فى بطشه فلينظر الى على «: آله و عليه اهللا و قال رسول الله صلى .»السالم بن ابى طالب عليه

من اراد ان ينظر الى موسى فى هيبته فلينظر الى علـى «: آله و عليه اهللا و قال رسول الله صلى .»السالم بن ابى طالب عليه

من اراد ان ينظر الى موسى فى مناجاتـه فلينظـر الـى «: آله و عليه اهللا و قال رسول الله صلى .»السالم على بن ابى طالب عليه


83

من اراد ان ينظر الى موسى فى شـجاعته فلينظـر الـى «: آله و عليه اهللا و قال رسول الله صلى

.»الم الس على بن ابى طالب عليهمن اراد ان ينظر الى موسى فـى شـوكته فلينظـر الـى «: آله و عليه اهللا و قال رسول الله صلى

.»السالم على بن ابى طالب عليهمن اراد ان ينظر الى موسى فى شدته فلينظر الى على «: آله و عليه اهللا و قال رسول الله صلى

.»السالم بن ابى طالب عليهمن اراد ان ينظر الى موسى فى زهده فلينظر الى علـى «: آله و عليه اهللا لىو قال رسول الله ص

.»السالم بن ابى طالب عليهمن اراد ان ينظر الى عيسى فـى صـفوته فلينظـر الـى «: آله و عليه اهللا و قال رسول الله صلى

.»السالم على بن ابى طالب عليهاراد ان ينظر الى موسى فى قربه فلينظر الى علـى من «: آله و عليه اهللا و قال رسول الله صلى

.»السالم بن ابى طالب عليهمن اراد ان ينظر الى عيسى فـى عبادتـه فلينظـر الـى «: آله و عليه اهللا و قال رسول الله صلى

.»السالم على بن ابى طالب عليه سـياحته فلينظـر الـى من اراد ان ينظر الى عيسى فـى «: آله و عليه اهللا و قال رسول الله صلى

.»السالم على بن ابى طالب عليهمن اراد ان ينظر الى عيسى فى سننه فلينظر الى علـى «: آله و عليه اهللا و قال رسول الله صلى

.»السالم بن ابى طالب عليهمن اراد ان ينظر الى عيسى فى ورعه فلينظر الى على «: آله و عليه اهللا و قال رسول الله صلى

.»السالم ابى طالب عليهبن من اراد ان ينظر الى عيسى فى زهده فلينظر الى علـى «: آله و عليه اهللا و قال رسول الله صلى

.»السالم بن ابى طالب عليهمن اراد ان ينظر الى عيسى فى صدقه فلينظر الى على «: آله و عليه اهللا و قال رسول الله صلى

.»السالم بن ابى طالب عليه


84

من اراد ان ينظر الى عيسى فى انابته فلينظر الى علـى «: آله و عليه اهللا قال رسول الله صلى و

.»السالم بن ابى طالب عليهمن اراد ان ينظر الى يوسف فى جماله فلينظر الى على «: آله و عليه اهللا و قال رسول الله صلى

.»السالم بن ابى طالب عليهمن اراد ان ينظر الى يوسف فى حسنه فلينظر الى على «: آله و عليه اهللا و قال رسول الله صلى

.»السالم بن ابى طالب عليهمن اراد ان ينظر الى اسرافيل فـى هيبتـه فلينظـر الـى «: آله و عليه اهللا و قال رسول الله صلى

.»السالم على بن ابى طالب عليه ان ينظر الى ميكائيل فـى رتبتـه فلينظـر الـى من اراد «: آله و عليه اهللا و قال رسول الله صلى

.»السالم على بن ابى طالب عليهمن اراد ان ينظر الى جبرائيل فى عظمتـه فلينظـر الـى «: آله و عليه اهللا و قال رسول الله صلى

.»السالم على بن ابى طالب عليهيل فى جاللتـه فلينظـر الـى من اراد ان ينظر الى جبرائ «: آله و عليه اهللا و قال رسول الله صلى

.»السالم على بن ابى طالب عليهمن اراد ان ينظر الى يعقوب فى حزنه فلينظر الى على «: آله و عليه اهللا و قال رسول الله صلى

.»السالم بن ابى طالب عليه على من اراد ان ينظر الى سليمان فى ملكه فلينظر الى «: آله و عليه اهللا و قال رسول الله صلى

.»السالم بن ابى طالب عليهمن اراد ان ينظر الى ايوب فى صبره فلينظر الى علـى «: آله و عليه اهللا و قال رسول الله صلى

.»السالم بن ابى طالب عليهمن اراد ان ينظر الى يونس فى ورعه فلينظر الى على «: آله و عليه اهللا و قال رسول الله صلى

.»الم الس بن ابى طالب عليهآله فى خلقه و عليه اهللا من اراد ان ينظر الى محمد صلى «: آله و عليه اهللا و قال رسول الله صلى

.»السالم فلينظر الى على بن ابى طالب عليه


85

آلـه ايـن صـفات را بـراى و عليـه اهللا در بعضى از روايات وقتى پيغمبر اكـرم صـلى كرد و ابوبكر در آنجا نشسته بود به پيغمبر اكـرم برد بيان مى شخصى كه اسمش را نمى

به خوشا به را با سه پيغمبر مقايسه كرديد، به شما يك مرد : آله عرض كرد و عليه اهللا صلى حال اين چنين مردى، آيا آن شخص كيست؟

شناسى؟ آيا او را نمى: آله فرمود و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى دانند كه او كيست؟ خدا و پيغمبرش بهتر مى: بكر گفت ابى

.السالم است الب عليهاو ابوالحسن على بن ابيط: آله فرمود و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى

آلـه فـى و عليـه اهللا من اراد ان ينظر الى محمـد صـلى «: آله و عليه اهللا و قال رسول الله صلى .»السالم ابى طالب عليهحسبه فلينظر الى على بن

آله فى شرفه و عليه اهللا من اراد ان ينظر الى محمد صلى «: آله و عليه اهللا و قال رسول الله صلى .»السالم فلينظر الى على بن ابى طالب عليه

آلـه فـى و عليـه اهللا من اراد ان ينظر الى محمـد صـلى «: آله و عليه اهللا و قال رسول الله صلى .»السالم نزلته فلينظر الى على بن ابى طالب عليهكماله م

آله فى هديه و عليه اهللا من اراد ان ينظر الى محمد صلى «: آله و عليه اهللا و قال رسول الله صلى الـسالم السالم فان فيه تسعين خصله من خصال االنبياء عليهم فلينظر الى على بن ابى طالب عليه

.»حدا غيرهجمع الله فيه و لم يجمع افلينظر الى هذا الرجل المقبل الـذى هـو كالـشمس و : آله و عليه اهللا او قال رسول الله صلى «

القمر السارى و الكوكب الدرى، أشجع الناس قلبا و أسخاهم كفا، فعلى مبغضه لعنة اللـه تعـالى، .»السالم يهقال فالتفت الناس لينظروا من هذا المقبل فاذا هو على بن ابيطالب عل

يا رسول الله اقست رجال بثالثة من الرسل بخ بخ لهذا الرجل من : و فى روايت قال ابوبكر «: اوال تعرفه يا ابابكر قال الله و رسوله أعلم، قـال : آله و عليه اهللا هو يا رسول الله؟ قال النبى صلى

خ بخ لك يا أباالحسن و أين مثلك يا السالم ، فقال أبوبكر ب هو أبوالحسن على بن ابيطالب عليه .»أباالحسن


86

خوشا به حالـت اى اباالحـسن : السالم گفت ابوبكر رو كرد به على بن ابيطالب عليه .كيست مثل تو اى اباالحسن

»هجدهم«پيغمبـر : گويـد مى چاپ تبريز 18ى اخطب خطباء خوارزم در كتاب مناقب صفحه

:آله فرمود و عليه اهللا اكرم صلىركـب شـود و جـن اگر درختـان قلـم شـوند و دريـا م

تواننـد ى انسانها نويـسنده شـوند نمـى حسابگر گردد و همه 1.السالم را احصاء نمايند فضائل على بن ابيطالب عليه

:فرمايد خداى تعالى در قرآن مىآنكـه كلمـات بگو اگر دريا براى نوشتن كلمات خداى مـن مركـب شـود قبـل از

كه يك درياى ديگر هم به كمك آن گردد ولو آن پروردگارم نوشته شود دريا خشك مى 2.دريا بيايد

اگر آنچه درخت در زمين هست قلم شود و دريا هفت برابر شـود و : و نيز فرموده 3.شود مركب گردد هرگز كلمات پروردگار من تمام نمى

الـسالم ى اطهـار علـيهم آله و ائمـه و عليه اهللا در احاديث فراوانى از رسول اكرم صلى حتـى مرحـوم . الـسالم هـستند ى اطهـار علـيهم كلمات الله ائمـه : اند دهرسيده كه فرمو

اين روايت به اسناد مختلف در كتب اهل سنت نقل شده مراجعه شود به كتاب -1

.392 تا 389ى صفحه4احقاق الحق جلد لو أن الغياض أقالم و البحـر مـداد : آله و عليه اهللا قال رسول الله صلى : عن ابن عباس، قال «

.»السالم واالنس كتاب ما أحصوا فضائل على بن ابيطالب عليهوالجن حساب

لو كان البحر مدادا لكلمات ربـى لنفـد : قال الله تعالى «.109ى ى كهف آيه سوره -2 . »البحر قبل ان تنفد كلمات ربى ولو جئنا بمثله مددا

لو ان ما فى االرض من شـجرة اقـالم و : قال الله تعالى «.27ى ى لقمان آيه سوره -3الله ماتكل تدر ما نفحة ابعبه سدعن بم هدمر يحالب«.


87

مجلسى در بحاراالنوار باب پنجاهم از جلد بيست و چهارم را به اين معنـا اختـصاص 1.داده است

انـد به من گفته: گويد امام اهل سنت محمد بن ادريس شافعى در ضمن اشعارى مى من اگر اين كار را نكنم و مدح آن حضرت را . بگوالسالم مدحى ى على عليه كه درباره

:گويم كنند پس مى مى نگويم مرا متهم به دشمنى با اواگر آب هفت دريائى كه خداى تعالى خلق كرده مركب شود و آسمان كاغذ گـردد و درختان زمين خدا قلم شود و جن و انس نويسنده گردند و هر يك پـشت سـر هـم

توانند شان مناقب آن حضرت را پشت سر هم بنويسند، نمى همهبراى نوشتن بايستند و 2.از اين مناقب حتى يكى را بنويسند

»نوزدهم«الـسالم را توصـيف كـن براى من علـى عليـه : روزى معاويه به ضرار صدائى گفت

حتما بايد او را بـراى مـن : معاويه گفت . مرا معاف بدار : من به او گفتم : گويد ضرار مى حاال كه من مجبورم او را توصيف كنم به خـدا قـسم علـى : ضرار گفت .توصيف كنى

گفـت السالم بسيار تيزبين و دورنگر بود، بسيار قوى و پرقدرت بود، سخن كه مى عليهداد، علم از اطرافش مانند نهرى جارى بـود، كرد و به عدالت حكم مى كالم را تمام مى

اش شت داشـت، بـا شـب و تـاريكى نطقش حكمت آميز بود، از دنيا و مـال دنيـا وحـ

.»ان االئمة كلمات الله« باب پنجاهم 24 بحاراالنوار جلد -1

.391ى صفحه4احقاق الحق جلد -2 : الشافعىقال

فان انا لم افعل يقولوا معاند يقولون لى قل فى على مدائحا و اشجار أرض الله أقالم كاتب فلو أن ماء السبعة االبحر اللتى

و كان جميع الجن و االنس كتبا اذا الخط أفناهن عدن عوائد وراموا جميعا منقبا اثر منقب اذا كل منهم واحد قام واحد

لما خط من تلك المناقب واحد


88

كرد، دسـتش را زيـر و مأنوس بود، به خدا قسم اشكش دائما جارى بود، دائما فكر مى پوشيد مى فرمود، لباس كمى نمود و حديث نفس مى كرد و به نفسش خطاب مى رو مى

.خورد و غذاى خوبى نمىداد و به مجرد را مى كرديم جوابمان در بين ما مثل يكى از ما بود، تا از او سؤال مى

فرمود، با اينكـه مـا بـه او خيلـى نزديـك خواستيم ما را مطلع مى اينكه خبرى از او مى كرديم در اثر هيبتش بـا او زيـاد حـرف بوديم و او به ما خيلى نزديك بود، جرأت نمى

كـرد و بزنيم و به خاطر عظمتش ما سخن را آغاز كنـيم، مـردم متـدين را احتـرام مـى داشـت و فـرد قدرتمنـد را در بـاطلش بـه طمـع داد، مساكين را دوست مى ىعظمت م

گيـرم در و من خـدا را شـاهد مـى . كرد انداخت، ضعيف را از عدلش مأيوس نمى نمىشـدند و او در محـرابش ها پـر مـى شد و در آسمان ستاره بعضى از شبها كه تاريك مى

پيچيد آنچنان كه مار گزيده ىگرفت و به خود م گرفت محاسنش را به دست مى قرار مى :گفت كرد و مى پيچد و با حزن، گريه مى به خود مى

كنى يـا مـرا اى دنيا غير مرا گول بزن، به من تعرض مى هيهات، هيهات من تو را به طالق بائن سـه ! كنى؟ تشويق مى

كـنم، عمـر تـو كوتـاه اسـت و طالقه كردم رجوع به تو نمى زاد و دورى سـفر و راه پـر ارزش تو كم است آه آه از كمى

.وحشتريخت و هر كـه در در اينجا معاويه اشك نحسش جارى شد و روى محاسنش مى

خدا رحمت كند ابا الحسن على : معاويه گفت . كرد اطرافش بود با صداى بلند گريه مى اى ضرار وقتى او به شهادت . گوئى السالم را، همان طور بود كه تو مى بن ابيطالب عليه

حزن من مثل كسى بود كه فرزندش را در دامنش : حزنت چقدر بود؟ ضرار گفترسيد 1.ذبح كنند

و از كتـاب احقـاق الحـق . طبع مصر 143ى صفحه 2 كتاب امالى بغدادى جلد -1 .433ى تا صفحه425ى صفحه4جلد


89

»بيستم« :در كتاب مسند احمد بن حنبل آمده كه پسر عمر بن خطاب گفت

شده كه اگر السالم سه چيز داده به على بن ابيطالب عليه خواسـتم از بود من آن را بهتـر مـى يكى از آنها براى من مى

.متهائى كه خداى تعالى به من داده استتمام نعآله به او دخترش را داده و و عليه اهللا اول آنكه پيغمبر صلى

.السالم فرزند آورده است او براى على عليههـاى آلـه درهـاى خانـه و عليـه اهللا دوم آنكه پيغمبر صـلى

.ى او را اصحاب را به طرف مسجد بست مگر در خانه پرچم اسالم را به او عطـا كـرده سوم آنكه در روز خيبر

1.را هم اضافه كرده است» ى نجوى آيه«است و در رواياتى

اعفنـى يـا : صـف لـى عليـا رضـى اللـه عنـه، قـال : قال معاوية لضرار الصدائى يا ضرار «

من وصفه فكان والله بعيد المدى، شديد القوى، يقول أما إذ البد : قال. لتصفنه: اميرالمؤمنين، قال فصال و يحكم عدال، يتفجر العلم من جوانبه و تنطق الحكمة من نواحيه، يستوحش مـن الـدنيا و زهرتها، و يستأنس باليل و وحشته، و كان والله فزير العبرة، طويل الفكرة، يقلب كفه و يخاطـب

من الطعام ما جشب، كـان فينـا كأحـدنا يجيبنـا اذا سـألناه، و نفسه، يعجبه من اللباس ما قصر و ينبئنأ اذا استنبأناه، و نحن مع تقريبه ايانا و قربه منا النكاد نكلمـه لهيبتـه، وال نبتدئـه لعظمتـه، يعظم أهل الدين و يحب المساكين، اليطمع القوى فى باطله، وال ييـأس الـضعيف مـن عدلـه، و

فى بعض مواقفه و قد أرخى اليل سدوله و غـارت نجومـه وقـد مثـل فـى أشهد بالله لقد رأيته محرابه قابضا على لحيته يتململ تململ السليم، ويبكى بكاء الحزين و يقول يادنيا غـرى غيـرى، أبى تعرضت أم الى تشوقت؟ هيهات هيهات قد باينتـك ثالثـا الرجعـة فيهـا، فعمـرك قـصير و

د و بعد السفر و وحشة الطريق، فبكى معاويه و قال رحم اللـه أبـا خطرك حقير آه آه من قلة الزا .»الحسن فلقد كان كذلك، فكيف حزنك عليه يا ضرار قال حزن من ذبح ولدها فى حجرها

26ى صفحه2فى كتاب مسند احمد بن حنبل جلد « -1


90

بنا به آنچه پسر عمر گفته سه فضيلت يا چهار فضيلت از فضائل على بن ابيطالـب .دهيم يك آنها را مختصرا توضيح مى السالم در بين اصحاب مسلم بوده كه ما يك عليه

ى زهـراء عليهاالـسالم را بـه آله دخترش فاطمه و عليه اهللا ىاول آنكه پيغمبر اكرم صل السالم داد و آن حضرت پنج فرزند براى حضرت علـى و رسـول على بن ابيطالب عليه

آله از آنها به وجود آمـد و و عليه اهللا اكرم عليهماالسالم آورد يعنى نسل رسول اكرم صلى رسول «و كتاب » السالم امام مجتبى عليه«و كتاب » انوار زهراء عليهاالسالم«ما در كتاب

مفصال به اين مطلب اشـاره نمـوده و اهميـت ايـن موضـوع را » آله و عليه اهللا اكرم صلى السالم نبود از آدم تا قيامـت همـسرى كـه لياقـت ايم و اينكه اگر على عليه متذكر شده

شد اين به آن معنى است ىى زهراء عليهاالسالم را داشته باشد يافت نم ازدواج با فاطمه السالم مقام و عظمتش از حضرت ابراهيم و حـضرت موسـى كه على بن ابيطالب عليه

.به مراتب باالتر استهائى كه بـه درهاى تمام خانه : آله دستور فرمود و عليه اهللا دوم آنكه پيغمبر اكرم صلى

كه در همين (لسالم را ا ى على بن ابيطالب عليه شد ببندند مگر درب خانه مسجد باز مى و آن به اين معنى است كه هيچ يك از اصـحاب پيغمبـر ) شود كتاب جداگانه بحث مى

رسند و او تنها السالم نمى آله به عظمت و مقام على بن ابيطالب عليه و عليه اهللا اكرم صلى .آله بوده است و عليه اهللا همدوش پيغمبر اكرم صلى

فردا رايـة و پـرچم را بـه : آله فرمود و عليه اهللا صلىسوم در جنگ خيبر پيغمبر اكرم دهم كه خدا و پيامبر، او را دوسـت دارنـد و او هـم خـدا و پيغمبـر را دست كسى مى

أحب إلـى عن ابن عمر قال و لقد اوتى ابن ابيطالب ثالث خصال ألن تكون لى واحدة منهن

آله ابنته و ولدت له، وسد االبـواب اال بابـه فـى و عليه اهللا زوجه رسول الله صلى : من حمر النعم اين روايت را جمع زيـادى از علمـاى اهـل سـنت در كتـب . »المسجد، وأعطاه الراية يوم خيبر

ى تـا صـفحه 433ى از صـفحه 4اند مراجعه شود به كتاب احقاق الحق جلد صحاح خود نوشته تفسير ثعلبى و كتاب مناقب و كتـاب مطالـب الـسؤال و . »آية النجوى «و فى روايات و . 436

.449ى صفحه4كتاب اضواء على السنة المحمدية و احقاق الحق جلد


91

كه به اين موضوع (السالم داد ابيطالب عليه دارد آن وقت پرچم را به على بن دوست مى ).هم در همين كتاب اشاره خواهد شد

آله از جانب خداى تعالى دستور فرمـود كـه و عليه اهللا م صلى چهارم آنكه پيغمبر اكر آله در خلوت حرف بزند و با او مالقات و عليه اهللا خواهد با پيامبر اكرم صلى هر كس مى

كند بايد قبل از ورود و مالقات با آن حضرت صدقه بدهد هـيچ كـس جـز علـى بـن ا بـه غيـر از علـى بـن ابيطالـب السالم اين كار را نكـرد و مـردم در اينجـ ابيطالب عليه

.السالم بسيار بد امتحان دادند عليه »بيست و يكم«

كند كه پيغمبر اكـرم نقل مى 113ى تاب نظم دررالسمطين صفحه زرندى حنفى در ك :السالم فرمودند آله به على بن ابيطالب عليه و عليه اهللا صلى

اى على به تو سه چيز داده شده كه به احـدى حتـى بـه يكى آنكه تو داماد منى، ولـى مـن ايـن . اده نشده است من د نيـستم و ايـن ) آلـه و عليـه اهللا يعنى داماد پيغمبر صـلى (گونه

ى صـديقه و به تـو زنـى مثـل فاطمـه . چنين پدر زنى ندارم عليهاالسالم دختر من، عنايت شده، ولى به من مثـل او زنـى

.عنايت نشده است حـسن و حـسين و به تو پسرانى از صلب خودت مثـل

از صلب من مثل آنها بـه مـن عليهماالسالم عنايت شده ولى در عين حال شما از مـن هـستيد و مـن از . داده نشده است

1.شمايم

يا على اوتيت ثالثـا لـم يـؤتين : السالم آله قال لعلى عليه و عليه اهللا عن رسول الله صلى «-1

وتيت صهرا مثلى و لم اوت انا مثلى و اوتيت صديقه مثـل بنتـى و لـم اوت مثلهـا احدا وال انا ا زوجه و اوتيت الحسن و الحسين من صلبك و لم اوت من صلبى مثلهما و لكـنكم منـى و انـا

.»منكم


92

توضيح آنكه اگر چه حضرت امـام حـسن و امـام حـسين عليهماالـسالم فرزنـدان ى آن حـضرت نيـستند و در مقابـل فرزنـدان پيغمبرند ولى چـون فرزنـدان بالواسـطه

خـود امتيـازى اسـت كـه رسـول اكـرم . الـسالم انـد بالواسطه على بن ابيطالـب عليـه .فرمايند آله به آن اشاره مى و عليه اهللا صلى »بيست و دوم«

به مكه : گويد نويسد كه حرث بن مالك مى الطالب مىكفايةگنجى شافعى در كتاب تـازگى بـراى علـى بـن رفتم، سعد بن ابى وقاص را ديدم، از او سؤال كـردم كـه آيـا

ام كه اگـر يكـى از چهار چيز براى او ديده : اى؟ گفت السالم منقبتى شنيده ابيطالب عليه .داشتم بود بهتر بود از اينكه در دنيا مثل عمر نوح را مى آنها براى من مى

ى برائـت نـازل شـد ابـابكر را آله وقتى سوره و عليه اهللا اينكه پيغمبر اكرم صلى : اول به طرف مشركين قريش و او يك شبانه روز به طرف مكه راه رفته بود ولى بعد فرستاد

:السالم فرمود به على بن ابيطالب عليهاز او بگير و تو ى برائت را بكر برو و سوره عقب سر ابى .آن را تبليغ كن

بكـر بكر رساند و دستور پيغمبر را عمل كـرد و ابـى السالم خود را به ابى على عليه يـا : آله عرض كرد و عليه اهللا ريخت و به پيغمبر اكرم صلى گشت در حالى كه اشك مى بر

نـه : آلـه فرمـود و عليه اهللا ى من چيزى نازل شده؟ پيغمبر اكرم صلى رسول الله آيا درباره مگر خوبى، ولى از جانب پروردگار دستور آمده كه اين سوره را جز خودم يا كسى كه

.به مردم قريش تبليغ نكند) از اهل بيت من باشد:يا فرمود(از من باشد آله در مسجد بـوديم و در آنجـا زنـدگى و عليه اهللا اينكه ما با پيغمبر اكرم صلى : دوم

:كرديم ولى يك شب در بين ما صدا زد و فرمود مىــوند ــارج ش ــسجد خ ــد از م ــه باي ــاى (هم ــى دره يعن

بـر و آل مگر آل پيغم ) هايشان را به طرف مسجد ببندند خانه .على


93

ما هم همه بيرون رفتيم و درهـا را بـستيم در حـالى كـه كفـشهايمان را بـه زمـين وقتى كه فـرداى آن شـب شـد عبـاس ) شديم با ناراحتى و تأثر خارج مى (كشيديم مى

عمويت : آله به محضر آن حضرت رسيد و عرض كرد و عليه اهللا عموى پيغمبر اكرم صلى در ) يعنـى علـى بـن ابيطالـب را (كنى و اين پسر را مى و اصحابت را از مسجد بيرون

دهى؟ مسجد سكونت مى :آله فرمود و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى

ام و از من از طرف خودم شما را از مسجد خارج نكرده ام بلكـه پيش خود اين جـوان را در مـسجد سـكونت نـداده

.خداى تعالى امر كرده است كه اين كار را بكنمآله ، عمر را با سعد به طرف لـشكر و عليه اهللا جنگ خيبر پيغمبر اكرم صلى در: سوم

:آله فرمود و عليه اهللا فرستاد و آنها شكست خورده برگشتند پيغمبر اكرم صلىكنم كه خدا و رسولش او فردا پرچم را به مردى عطا مى

.را دوست دارند و او هم خدا و رسولش را دوست داردترسـم آنهـا را آله از او تعريف كرد كـه مـن مـى و عليه اهللا رم صلى و خيلى پيغمبر اك

السالم را آله ، على بن ابيطالب عليه و عليه اهللا فردا كه شد پيغمبر اكرم صلى . شمارش كنم خواست، اصحاب گفتند كه او چشم درد است ولى در عين حال او را آوردند در حالى

آلـه و عليـه اهللا پيغمبر اكرم صـلى . روى هم بود السالم كه چشمهاى على بن ابيطالب عليه پيغمبـر اكـرم . تـوانم نمـى : السالم عـرض كـرد على عليه . چشمهايت را باز كن : فرمودى انگشتـشان روى چـشم علـى بـن ابيطالـب آله آب دهانشان را بوسـيله و عليه اهللا صلى .او فاتح خيبر شدالسالم ماليدند و او شفا يافت و پرچم را به دست او دادند و عليه

را بـه آله فرمود و اين مطلـب و عليه اهللا در روز غدير خم، پيغمبر اكرم صلى : چهارم :همه رساند كه

اى مردم آيا من به مؤمنين از خودشان اولى نيستم؟ .بله: اين كلمه را سه مرتبه فرمود همه گفتند

:آله فرمود و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى


94

السالم نزديك آمد دسـتش على عليه . اى على نزديك بيا آله هم دستش را بلند و عليه اهللا را بلند كرد و پيغمبر اكرم صلى

كــرد تــا جــائى كــه مــن ســفيدى زيــر بغــل پيغمبــر اكــرم كسى كـه : سپس فرمود . كردم آله را مشاهده مى و عليه اهللا صلى

من موالى او هستم، على موالى او است، ايـن جملـه را آن .به تكرار فرمودندحضرت سه مرت

آله سوار بر و عليه اهللا السالم اين است كه رسول اكرم صلى از مناقب على عليه : پنجمكفـار قـريش بـه علـى بـن . الـسالم را گذاشـت اسب سرخش شد و رفت و على عليه

آلـه سـختش و عليه اهللا السالم طعن زدند و گفتند كه چون پيغمبر اكرم صلى ابيطالب عليه او را . آيـد السالم را ببرد و از مصاحبت با او خوشش نمى ى بن ابيطالب عليه بوده كه عل

آن حضرت فورا خود را به پيغمبـر . اين سخن به على بن ابيطالب رسيد . گذاشته است قريش گمـان : ى آن حضرت را گرفت و گفت آله رساند و مهار ناقه و عليه اهللا اكرم صلى

تتان بوده كه مرا با خود ببريد و از مصاحبت با مـن ايد سخ گذاشته اند شما كه مرا كردهالـسالم گفـت و اشـكش از ديـدگانش اين را على بن ابيطالـب عليـه . آيد خوشتان نمى

آله غضبناك شد و در ميان مردم به طورى فرياد زد كه و عليه اهللا پيغمبر صلى . جارى شد :همه جمع شدند آن وقت فرمود

ه بـراى او حـسودى اى مردم آيا از شما كسى هست كـ آيـا : الـسالم فرمـود نباشد، سپس رو به على بن ابيطالب عليه

شوى اى پسر ابيطالب كـه تـو بـراى مـن بـه خوشحال نمى ى هــارون بــراى موســى باشــى اال اينكــه بعــد از مــن منزلــه

چرا هم از خدا : السالم عرض كرد على عليه . پيغمبرى نيست 1.راضى هستم و هم از پيغمبر خدا

.446 تا 445ى صفحه4 احقاق الحق جلد -1 قال اتيت مكة فلقيت عن حرث بن مالك 151ى الكنجى الشافعى فى كفاية الطالب صفحه «

قد شهدت له أربعا ألن تكون لى واحـدة : هل سمعت لعلى منقبة؟ قال : سعد بن أبى وقاص، فقلت


95

»ت و سومبيس«نويــسد كــه پيغمبــر اكــرم مــى76ى خطيــب خــوارزمى در كتــاب مناقــب صــفحه

:آله در روزى كه خيبر فتح شد فرمود و عليه اهللا صلى

بكر ببرائة الى مـشركى منهن أحب إلى من الدنيا اعمر فيها مثل عمر نوح ان رسول الله بعث ابى الـسالم أبـابكر ها، فرد على عليه قريش فساربها يوما و ليال ثم قال لعلى اتبع ابابكر فخذها و بلغ

ال إال خيرا اال انه ليس يبلغ عنى اال أنـا او : ء؟ قال يا رسول الله أنزل فى شى : فرجع يبكى، فقال آله فى المسجد فنودى فينا ليال و عليه اهللا رجل منى او قال من اهل بيتى، قال و كنا مع النبى صلى

.السالم و آل على عليهليخرج من المسجد اال آل الرسول آله فقال يـا رسـول اللـه و عليه اهللا قال فخرجنا نجر نعالنا فلما اصبحنا أتى العباس النبى صلى

آلـه مـا أنـا و عليـه اهللا أخرجت أعمامك و أصحابك و أسكنت هذا الغالم، فقال رسول الله صلى و الثالثة أن نبى الله بعـث عمـرا و أمرت باخراجكم وال إسكان هذا الغالم، إن الله أمر به و قال آله العطـين الرايـة رجـال و عليه اهللا سعدا الى خيبر، فخرج سعد و رجع عمر فقال رسول الله صلى

الـسالم يحب الله و رسوله و يحبه الله و رسوله فى ثناء كثير اخشى ان احصى فدعا عليـا عليـه فتفل فـى عينـه مـن : ال استطيع، قال : تح عينيك، فقال اف: ء به يقاد فقال له إنه أرمد، فجى : فقالوا

قــال والرابعــة يــوم غــدير خــم، قــال رســول اللــه . ريقــه و دلكهــا بابهــا مــه و أعطــاه الرايــةأيها الناس الست أولى بالمؤمنين من أنفـسهم ثـالث مـرات، : و ابلغ، ثم قال : آله و عليه اهللا صلىآله يده حتى نظرت بيـاض و عليه اهللا و رفع رسول الله صلى ادن يا على، فرفع يده : بلى، قال : قالوا

و الخامسه من مناقبه أن رسول الله : من كنت مواله فعلى مواله، حتى قالها ثالثا قال : ابطيه، قال انما خلفه : آله ركب على ناقته الحمراء و خلف عليا فنفست ذلك عليه قريش قالوا و عليه اهللا صلى

الـسالم فجاء حتى أخذ بعزز الناقة، فقال على عليه : ره صحبته، فبلغ ذلك عليا قال انه استثقله و ك الـسالم و بكى علـى عليـه : زعمت قريش انك انما خلفتنى انك استثقلتنى و كرهت صحبتى قال

ايها الناس امـنكم احـد اال و : آله فى الناس فاجتمعوا ثم قال و عليه اهللا فنادى رسول الله صلى : قاله حاسد، أال ترضى يا بن ابيطالب ان تكون منى بمنزلة هارون من موسى اال انه ال نبـى بعـدى، ل

.»رضيت عن الله و رسوله: السالم فقال على عليه


96

يا على اگر طوائفى از امت من آنچه را كه نصارى بـراى گفتنـد مـن اند براى تو نمـى السالم گفته حضرت عيسى عليه

لمانى بر تو عبـور نكنـد گفتم كه مس ى تو مى سخنانى درباره مگر آنكه خاك پايت و زيادى آب وضويت را براى استشفاء

ولى همين براى تو بس است كه تـو از منـى و مـن از . ببردبرم، تو براى برى و من از تو ارث مى توأم، تو از من ارث مى

از من ى هارون براى موسى هستى جز آنكه بعد من به منزله كنـى و ها و ديون مرا ادا مـى بدهى پيغمبرى نخواهد بود، تو

كنى، در آخرت تو نزديكتـر به سنت من با دشمنان جنگ مى .ى مردم به من هستى از همه

تو روز قيامت در كنار حوض كوثر جانشين من هـستى .كنى و منافقين را از حوض كوثر دور مى

تو اول كسى هستى كه در كنار حوض كوثر بر من وارد .شوى مى

كــسى از امــت مــن هــستى كــه داخــل بهــشت تــو اولشوى، شيعيان تو بر منبرهـائى از نـور سـيراب، صـورتها مى

كنم آنهـا سفيد، اطراف من در بهشت هستند، من شفاعت مى .را و در بهشت آنها همسايگان من هستند

تشنه در قيامت صورتهايشان مثـل زغـال دشمنان تو لب .سياه است

مـسالمت بـا تـو، . است يا على جنگ با تو جنگ با من مسالمت با من است اظهار محبت و اظهار صـميميت كـردن

آشكار به تو، اظهار محبت و صميميت آشكار به مـن اسـت، محبت تو را در دل نگه داشتن مثل محبت به من اسـت كـه

.در دل نگه داشته شودانـد، گوشـت تو درب علم منى، فرزندان تو فرزندان من

، خون تو خون مـن اسـت، حـق بـا تـو تو گوشت من است


97

است و حق به زبـان تـو هـر وقـت سـخن بگـوئى جـارى شود، آنچه تو بگوئى همان حق است، آنچه در قلب تو و مى

.در مقابل چشم تو است و تو آن را قبول دارى حق استايمان با گوشت و خون تو مخلوط است آنچنان كـه بـا

.گوشت و خون من مخلوط استلى به من امر فرموده اسـت كـه مـن بـه تـو و خداى تعا

عترت تو و دوستان تو بشارت دهم به بهشت و به دشـمنان شـود شما جهنم را وعده بدهم، يـا علـى وارد حـوض نمـى

كسى كه دشمن تو باشد و دوستان تو در كنار حوض غيبت .ندارند

تعـالى حمـد در اين موقع من افتادم به سجده براى خداى : السالم فرمود على عليه ام كردم بر نعمتهائى كه او به من داده است و از اسالم و قرآن اين نعمتها را فائده بـرده

1.و خداى تعالى محبت مرا در دل خاتم االنبياء و سيدالمرسلين انداخته است

.483ى صفحه4احقاق الحق جلد -1آله يوم فتحت خيبر، يا على لوال ان تقول فيك طوآئـف مـن و عليه اهللا قال رسول الله صلى «

السالم لقلت فيك اليوم مقاال التمـر بمـالء مـن تى ما قالت النصارى فى عيسى بن مريم عليه امالمسلمين اال و أخذوا تراب رجليك و فضل طهورك يستشفون به، ولكن حسبك أن تكون منى و أنا منك، ترثنى و أرثك، أنت منى بمنزلة هرون من موسى اال أنه ال نبى بعدى، أنـت تـؤدى

قاتل على سنتى و أنت فى االخرة أقرب الناس منى، و انك غدا على الحـوض خليفتـى دينى و ت تذود عنه المنافقين، و انك أول من يرد على الحوض و انك اول داخل يدخل الجنة من امتى، و ان شيعتك على منابر من نور روآء مرويين مبيضة وجوههم حولى، أشفع لهم فيكونون غدا فـى

و ان عدوك غدا ظمأ مظمئين مسودة وجوههم مقمحين، يا علـى حربـك حربـى و الجنة جيرانى سلمك سلمى و عالنيتك عالنيتى و سريرة صدرك كسريرة صدرى، وأنـت بـاب علمـى، و ان ولدك ولدى و لحمك لحمى و دمك دمى، و أن الحق معك و الحق على لسانك ما نطقت فهو

ط لحمك و دمك كما خالط لحمى و دمى، و أن الحق و فى قلبك و بين عينيك، وااليمان مخال


98

»بيست و چهارم« :نويسد مى78ى اخطب خوارزم در كتاب مناقب صفحه

نظر شما در طالق كنيز چيست؟ عمـر از جـا : فتنددو نفر نزد عمر آمدند و به او گ نشسته بودند و در ميـان آنهـا يـك مـرد برخاست و به طرف جمعيتى كه دور يكديگر

ى طالق كنيـز چيـست؟ آن نظر شما درباره : بود رفت و به آن مرد اصلع گفت 1»اصلع«» سـت دو مرتبـه ا «: عمر برگشت به آن دو نفـر جـواب داد » دو مرتبه است «: مرد گفت

ى پيغمبريـد و از شـما ما به خدمت شما آمديم و شما خليفـه : يكى از آن دو نفر گفت پرسيد مگر خدا بـه شـما مطالـب را سؤال كرديم شما به نزد اين مرد آمديد و از او مى

دانى اين مـرد اصـلع كيـست ايـن علـى بـن واى بر تو مى : دهد؟ عمر گفت تعليم نمى ى او شـنيدم كـه آلـه دربـاره و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى السالم است من از ابيطالب عليه

ى ترازوئى گذاشته شود و ايمان على بن ابيطالـب اگر آسمانها و زمين در كفه : گفت مىالـسالم رجحـان پيـدا ى ديگر باشد ايمـان علـى بـن ابيطالـب عليـه السالم در كفه عليه 2.كند مى

الله عزوجل أمرنى أن ابشرك أنت و عترتك و محبك فى الجنة، وأن عدوك فى النار، يا على

الـسالم فخـررت سـاجدا قال على عليه : اليرد الحوض مبغض لك وال يغيب عنه محب لك، قال سالم و القرآن و حببنى الى خاتم النبيين لله سبحانه و تعالى و حمدته على ما انعم به على من اال

.»آله و عليه اهللا و سيدالمرسلين صلى

.كسى است كه موهاى قسمت جلو سرش ريخته باشد» اصلع«-1

اين حديث را در كتاب مناقب ابن مغازلى و طبرى در كتاب ذخـائر و بغـدادى -2ع المـودة و در كتاب نزهة المجـالس و كـشفى حنفـى در مناقـب و قنـدوزى در ينـابي

.615ى صفحه 5احقاق الحق جلد . اند شفشاوى و جمع ديگرى از اهل سنت نقل كرده


99

كند كه بـه حـضرت علـى بـن نقل مى ابن ابى الحديد در شرح نهج البالغه از عمر به خدا قسم اگر ايمان تو با ايمان مـردم روى : السالم خطاب كرد و گفت ابيطالب عليه

1.كند زمين وزن شود ايمان تو رجحان پيدا مى و 22ى صـفحه ة و در كتاب مفتـاح النجـا 33ى صفحه 5در كتاب كنزالعمال جلد

اگـر آسـمانها و : كنـد كـه گفـت نقل مى از ابن عمر 100ى كتاب روض االزهر صفحه ى السالم را در كفـه ى ترازو بگذارند و ايمان على بن ابيطالب عليه زمين را در يك كفه

2.كند السالم رجحان پيدا مى ديگر قرار دهند ايمان على عليه »بيست و پنجم«

آلـه و عليـه اهللا كند كه پيغمبر اكرم صـلى در كتاب ينابيع الموده از ابن عباس نقل مى :فرمودند

≅اى على مثل تو در بين مردم مثـل è%)) uθ èδ ª! $# î‰ ym r&((

≅در قرآن است كسى كه è%)) uθ èδ ª! را يك مرتبه تالوت ))#$كند مانند اين است كه يك سـوم قـرآن را تـالوت كـرده و

≅كسى كه دو مرتبه è%)) uθ èδ ª! را بخواند مثل اين اسـت ))#$

≅ را خوانده و كسى كه سـه مرتبـه كه دو ثلث قرآن è%)) uθ èδ

ª! . را بخواند مثل اين است كه تمام قرآن را خوانده باشد))#$همچنين تو يا على كسى كه تنها به قلبش تو را دوسـت

دارا است و كسى كه تو را به قلب و بدارد يك ثلث ايمان را

يا على والله لو وزن ايمانك بايمـان : قال«. 170ى صفحه3شرح نهج البالغه جلد -1 .»اهل االرض لرجحهم

.618 تا 613ى صفحه5الحق جلد احقاق -2لـو أن الـسماوات واألرض : آلـه و عليـه اهللا ل اللـه صـلى قال رسو : روى عن ابن عمر قال «

ح ايمان عليفي كفة لرج موضوعتان في كفة و ايمان علي«.


100

زبان دوست بدارد داراى دو ثلث ايمان است و كسى كه تـو ه قلب و زبان و ابراز قدرت در كمك به تو دوست بدارد را ب

.ى ايمان است داراى همهبه خدائى كه مرا به حق به پيامبرى مبعوث فرمـوده اگـر آنچنان كه اهل آسمانها تو را دوست دارند اهل زمين هم تـو

داشتند خداى تعـالى احـدى از آنهـا را عـذاب را دوست مى 1.كرد نمى

»بيست و ششم«نـزد ام سـلمه : كند كـه گفـت ب فرائد السمطين از شهر بن حوشب نقل مى در كتا

ام . خواهد به منزل او وارد شـود گيرد و مى بودم ديدم مردى از ام سلمه اجازه ورود مى ام سـلمه . من ابوثابت خدمتگزار علـى بـن ابيطـالبم : گفت تو كيستى؟ او : سلمه پرسيد

ت داخل خانه شد و ام سلمه به او مرحبا گفـت و ابو ثاب . مرحبا به تو داخل شو : فرمودكننـد اى ابوثابت در زمانى كه ارواح پـرواز مـى : احوالش را پرسيد و ضمنا به او گفت

الـسالم پشت سر على بـن ابيطالـب عليـه : كند؟ ابوثابت گفت روح تو به كجا پرواز مى او اسـت از موفقى، به خدائى كه جانم در دسـت قـدرت : خواهد رفت ام سلمه گفت

:فرمود آله شنيدم كه مى و عليه اهللا پيامبر اكرم صلى

ايـن روايـت بـه 621ى صـفحه 5 احقاق الحق جلد 125ى صفحه ة ينابيع المود -1ى از صفحه 5سندهاى مختلف در كتب اهل سنت نقل شده به كتاب احقاق الحق جلد

. مراجعه شود622ى صفحه تا 619: آلـه و عليه اهللا قال رسول الله صلى: عن ابن عباس رضى الله عنهما قال« اما اصل حديث

يا على ما مثلك فى الناس اال كمثل سورة قل هو الله احد فى القرآن من قرأها مرة فكأنمـا قـرأ و من قرأها ثالث مرات فكأنما قرأ القرآن ثلث القرآن و من قرأها مرتين فكأنما قرأ ثلثى القرآن

كله و كذا أنت يا على من أحبك بقلبه فقد أخذ ثلث االيمان، و من أحبك بقلبـه و لـسانه فقـد أخذ ثلثى االيمان و من أحبك بقلبه و لسانه و يده فقد جمع االيمان كله والذى بعثنى بالحق نبيا

.» السماء لما عذب الله احدا منهم بالنارلو أحبك أهل االرض كما يحبك أهل


101

على با حق و قرآن است و حق و قرآن با على است اين شـوند تـا آنكـه كنـار حـوض دو هرگز از يكديگر جدا نمى

1.كوثر بر من وارد شوند »بيست و هفتم«

ــاب ــةكواكــب در كت ــد الدري ــ 39ى صــفحه1 جل ــر اك ــه پيغمب ــرده ك رم نقــل ك :آله فرمود و عليه اهللا صلى

.على با قرآن است و قرآن با على استاز ام سلمه نقل كرده كه پيغمبر 134ى صفحه 9مجمع الزوائد جلد و نيز در كتاب

:آله فرمود و عليه اهللا اكرم صلىالسالم با راستى و درستى است و حق با علـى على عليه

شـوند تـا در كنـار ىالسالم است اينهـا از هـم جـدا نمـ عليه 2.حوض بر من وارد شوند

در كتـاب احقـاق الحـق روايـات زيـادى از 624ى صفحه 5 احقاق الحق جلد -1 . از كتب اهل سنت به اين مضمون نقل شده است638 تا 623ى صفحه

كنت عند ام سلمة رضى الله عنها اذا اسـتأذن : عن شهر بن حوشب قال « اما اصل حديث مرحبا بـك يـا : السالم فقالت ام سلمة أنا أبوثابت مولى على عليه : من أنت؟ قال : له رجل فقالت

يا أباثت أين طارقلبك حين طـارت القلـوب مطايرهـا؟ : أباثابت ادخل فدخل فرحبت به ثم قالت آله و عليه اهللا وفقت والذى نفسى بيده لقد سمعت رسول الله صلى : السالم قالت تبع على عليه : قال .»على مع الحق والقرآن والحق والقرآن مع على ولن يفترقا حتى يردا على الحوض: يقول

به مضمون اين دو روايت احاديث زيادى در كتب اهل سنت نقل شده كه اگـر -2 645 تـا 639ى صفحه 5كسى بخواهد فهرست آنها را ببيند به كتاب احقاق الحق جلد

علـى مـن القـرآن : آله يقول و عليه اهللا سمعت رسول الله صلى : تعن ام سلمة قال «.مراجعه كند .»والقرآن مع على، اليفترقان حتى يردا على الحوض


102

»بيست و هشتم« صنابجى كه از روات اهل سـنت اسـت از 31ى صفحه 4در كتاب اسد الغابه جلد

:آله فرمودند و عليه اهللا كند كه پيغمبر اكرم صلى السالم نقل مى على بن ابيطالب عليهآينـد ى كعبه هستى به سوى تـو مـى اى على تو به منزله

.روى ولى تو به سوى مردم نمىبنابراين اگر مسلمانها به دنبال تو براى خالفت آمدنـد و تسليم تو شدند از آنها قبول كن و اگر نيامدند تو بـه طـرف

1.آنها نرو تا بيايند »بيست و نهم«

: از انس بن مالك نقل شده كه گفت170ى صفحه13در كتاب صحيح ترمذى جلد آله مرغى طـبخ شـده گذاشـته بودنـد پيغمبـر اكـرم و عليه اهللا صلى در مقابل پيغمبر اكرم

:آله دست به دعا برداشت و عرض كرد و عليه اهللا صلىخدايا محبوبترين مخلوقت را بفرست تا با مـن از ايـن «

الـسالم پيـدا ناگهان ديديم على بن ابيطالب عليه » مرغ بخورد خوردن آن مرغ آله مشغول و عليه اهللا شد و با رسول اكرم صلى

2.شدندترين احاديثى است كه در كتب اهل سنت به اسناد مختلـف اين حديث از معروف

.معروف است» طير مشوى«نقل شده و به عنوان حديث

اق به مضمون حديث فوق روايات زيادى در كتب اهل سنت نقل شده بـه احقـ -1: السالم قـال عن الصنابجى عن على عليه «. مراجعه شود 648 تا 646 صفحات 5الحق جلد

انت بمنزلة الكعبة تـؤتى والتـأتى، فـان أتـاك هـؤالء القـوم : آله و عليه اهللا سول الله صلى قال ر . »فسلموها اليك يعنى الخالفة فاقبل منهم و ان لم يأتوك فالتأتهم حتى يأتوك

.318ى صفحه5 احقاق الحق جلد -2اللهم ائتنى بأحب خلقك : لآله طير قا و عليه اهللا كان عند النبي صلى : عن انس بن مالك قال «

.»اليك يأكل معى هذا الطير، فجاء على فأكل معه


103

مـرغ طـبخ : گفـت نويسد كه انس بـن مالـك مـى مىطبرى در كتاب ذخائر العقبى آله بسم الله و عليه اهللا مبر اكرم صلى آله آوردند پيغ و عليه اهللا اى براى پيغمبر اكرم صلى شده

:گفت و يك لقمه از آن را خورد و عرض كردنزد تـو و مـن را پروردگارا محبوبترين خلق خودت در

.بفرست تا با من از اين مرغ بخوردالسالم در زد من فهميدم كه علـى بـن ابيطالـب در اين موقع على بن ابيطالب عليه

: مـن گفـتم . علـى هـستم : كيست؟ گفت : زند گفتم در مى السالم پشت در است و عليهدوبـاره ديـدم پيغمبـر ) توانند شما را ببينند نمى(آله كار دارند و عليه اهللا رسول اكرم صلى

ى ديگرى خورد و باز همان دعا را كرد و على بـن ابيطالـب آله لقمه و عليه اهللا اكرم صلى باز هـم بـه . منم: السالم گفت على عليه كيست؟: السالم هم دوباره در زد من گفتم عليه

.آله مشغول كارى است و عليه اهللا پيغمبر صلى: السالم گفتم على عليهى ديگرى برداشت و خـورد و آله لقمه و عليه اهللا ى سوم پيغمبر اكرم صلى براى مرتبه

قتـى الـسالم در زد و همان دعاى قبل را تكرار كرد براى بار سوم على بن ابيطالب عليه : آله شـنيد جـواب داد و عليه اهللا كيست؟ او با صداى بلند كه رسول اكرم صلى : من گفتم

.منمانس در را باز كن، مـن در را بـاز كـردم علـى : آله فرمود و عليه اهللا رسول اكرم صلى

الـسالم آله چشمش به علـى عليـه و عليه اهللا السالم وارد شد، وقتى پيغمبر اكرم صلى عليهم فرمود و گفتافتاد تبس:

، مـن در هـر لقمـه كـه »خدا را شكر كه تو را قرار داد «كردم كه خداى تعالى محبـوبترين كـسانى خوردم دعا مى مى

است بفرستد و با من هم غذا شود حـاال كه نزد او و نزد من .بينم آن كس تو هستى مى

كـرده مـن به حق خدائى كه شما را به رسالت مبعوث : السالم عرض كرد على عليه آله به انس و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى. سه مرتبه در زدم ولى انس مرا راه نداد و ردم كرد

:بن مالك فرمود


104

.چرا در را باز نكردى و به او جواب رد دادىآمـد و مـشمول دعـاى دوست داشتم يكى از انصار مى : گويد كه من گفتم انس مى

:آله با تبسم فرمودند و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى. شد شما مىبه خاطر محبتى كه به اقوامش دارد اين كار را كرده او را

1.كنيم مالمت نمىبعـد از نمـاز روزى: السالم نقل شده كه فرمـود در روايتى از على بن ابيطالب عليه

آلـه و عليه اهللا آله در مسجد بوديم، پيغمبر اكرم صلى و عليه اهللا صبح من و پيامبر اكرم صلى آله ايـن بـود كـه و عليه اهللا ى پيغمبر اكرم صلى از جا برخاست من هم برخاستم و برنامه

كـرد و وقتـى در آن مكـان زيـاد از خواست به جاى معينى برود مرا مطلع مى وقتى مى آمـد كـه رفتم تا از آن حضرت خبر بگيرم زيرا دلم نمى فرمود من مى معمول توقف مى

:آله به من فرمود و عليه اهللا م، آن روز پيغمبر اكرم صلىمدتى در فراقش بمان

دهها روايت به مضمون فوق در كتب سـنى و شـيعه روايـت شـده اگـر كـسى -1ى از صفحه5لحق جلد را ببيند به كتاب احقاق ا » طير مشوى «بخواهد فهرست روايات

. مراجعه كنيد368 تا 318آله طيرا، فسمى و و عليه اهللا انس بن مالك قدمت لرسول الله صلى عن«و اما اصل حديث

مـن أنـت : اللهم ائتنى بأحب الخلق اليك و الى، فأتى على فضرب الباب فقلت : أكل لقمة ثم قال مثـل االولـى، : آله على حاجة، ثم أكل لقمـة و قـال و عليه اهللا ان رسول الله صلى : على، قلت : قال

قلت : فقلت فضرب على ،أكل و عليه اهللا ان رسول الله صلى : من أنت؟ قال على آله على حاجة، ثميا انس : آله و عليه اهللا فضرب على و رفع صوته، فقال رسول الله صلى : لقمة و قال مثل ذلك قال

ه الذى جعلك فانى الحمدلل: آله تبسم ثم قال و عليه اهللا فدخل فلما رآه النبى صلى : افتح الباب، قال والذى بعثك انى ألضـرب : ادعو فى كل لقمة ان يأتينى بأحب الخلق اليه و الى فكنت أنت، قال

لم رددته، قلـت كنـت : آله و عليه اهللا فقال رسول الله صلى : الباب ثالث مرات و يردنى انس، قال مايالم الرجل علـى حـب : آله و قال و ليهع اهللا احب معه رجال من االنصار، فتبسم رسول الله صلى

.»قومه


105

ى روم آن حضرت به خانه عايشه رفتند من هـم بـه خانـه ى عايشه مى من به خانه خودم يعنى خدمت حضرت فاطمه عليهاالسالم رفتم با حسن و حسينم بـودم آنهـا بـه

ز مـدتى طاقـت ولى پس ا . من هم به وجود آنها مسرور بودم . وجود من مسرور بودند آله را تحمـل كـنم لـذا از جـا و عليه اهللا نياوردم و نتوانستم بيشتر فراق رسول اكرم صلى

من علـى : كيه؟ گفتم : ى عايشه رفتم در را زدم، عايشه گفت حركت كردم و به در خانه پيغمبـر : من برگشتم ولى با خـود گفـتم . اند پيغمبر استراحت كرده : هستم عايشه گفت

آله استراحت كرده باشند و عايشه هم در خانه باشـد نـه ايـن طـور و عليه اهللا اكرم صلى مـن علـى هـستم : عايشه صدا زد كيست؟ گفتم . نيست لذا برگشتم و دوباره در را زدم

پيغمبر كارى دارد، من حيا كردم ولى در جـاى خـود مانـدم و از در زدن : عايشه گفت تم كه به خانه بـروم و صـبر كـنم لـذا كشيدم ولى طاقت نداش مكرر خودم خجالت مى :اين بار وقتى عايشه سؤال كرد. ى سوم محكمتر زدم دوباره در را براى مرتبه

آله بـه و عليه اهللا من على هستم شنيدم كه پيغمبر اكرم صلى : كيست؟ و من بلند گفتم .در را براى على باز كن: گويد عايشه مى

.شدماو هم در را باز كرد و من داخل خانه من جريانم را بـراى . بنشين يا اباالحسن : آله به من فرمود و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى

يا رسول الله شما بفرمائيد، بـه : گوئى گفتم تو بگويم يا تو جريان تأخيرت را به من مى :آله فرمود و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى. جهت اينكه فرمايشات شما بهتر است

ام بود و آن غول كارى بودم ولى گرسنه اى ابا الحسن مش ى عايشه شدم با اينكه كردم وقتى كه وارد خانه را اظهار نمى

در اينجا زياد نشستم در عين حال مثل اينكه در اين خانه هم شد كه عايشه براى من حاضـر چيزى براى خوردن پيدا نمى

كند لذا دستم را به طرف آسمان دراز كردم و از خـدائى كـه ام بـراى رفـع گرسـنگى . دهد ك است و فورا جواب مى نزدي

سؤال كردم كه فورا دوستم جبرئيل بر من نـازل شـد و ايـن پيغمبر بـا دسـت بـه آن اشـاره (مرغ كه در مقابل من هست


106

وحـى كه خداى تعالى به مـن : جبرئيل آورد و گفت ) فرمودكرده كه اين مرغ بريان بهترين و پاكترين طعام بهشت اسـت

.ام براى تو اى محمد آوردهلذا من من خدا را زياد شـكر كـردم و جبرئيـل برگـشت ولـى : دوباره من دسـتم را بـه طـرف آسـمان دراز كـردم و گفـتم

خواهم كه كسى را از بنـدگانت كـه تـو او را خدايا از تو مى دوست دارى و من هم او را دوست دارم و او تو را دوسـت

شد با مـن در خـوردن داشته باشد و مرا هم دوست داشته با اين مرغ بريان شريك گردان در همـين لحظـه صـداى در را

لـذا . »مـنم «: گفتى شنيدم و صداى بلند تو را كه به عايشه مى در را باز كن تا على وارد شود و تـو داخـل : به عايشه گفتم

كردم تا وقتى كـه تـو آمـدى شدى من دائما حمد خدا را مى وست دارى و تو مـرا دوسـت اينجا نشستى زيرا تو خدا را د

دارى و خدا تو را دوست دارد و من تو را دوست دارم پـس .اى على از اين مرغ بريان با من بخور

آله بـه و عليه اهللا وقتى كه من با پيغمبر از گوشت آن پرنده خورديم پيغمبر اكرم صلى ريـان را مـن ج . ات را نقـل كـن يا على حاال تو براى من حرف بزن و قصه : من فرمود

.آله گفتم و عليه اهللا براى پيغمبر اكرم صلى :آله به عايشه فرمود و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى

خواستى اين كار بشود و او در خوردن اين مـرغ تو نمى با من شريك گردد ولى هر چه خدا خواست انجام شد، امـا

پرسم اى حميرا چرا تو اين كار را نسبت به على بن از تو مى السالم كردى؟ بيطالب عليها

آمد با شـما از ايـن مـرغ بهـشتى يا رسول الله دوست داشتم پدرم مى : عرض كرد .خورد مى


107

:آله فرمود و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلىتـوزى تـو نـسبت بـه علـى بـن ابيطالـب اين اول كينـه

دانـم در دلـت دهـى مـن مـى السالم نيست كه انجام مى عليهگـذرد بـاالخره السالم چه مى بيطالب عليه نسبت به على بن ا

.كنى السالم جنگ مى يك روزى تو با على عليه !مگر ممكن است زنها با مردها مقاتله و جنگ كنند؟: عايشه گفت

:آله فرمود و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلىخيـزى و السالم به مقاتله بر مى اى عايشه تو با على عليه

از اصحاب من با تو همراهى كنى و جمعى جنگ را آغاز مى كننـد و تـو را وادار كنند و تو را دعوت به ايـن كـار مـى مىكنند به او حمله كنى و در اين جنگ آنچنان شما رسوائى مى

آوريد كه اولين و آخرين آن را بـراى يكـديگر نقـل ببار مى اى كنند و عالمت اين كار تو كه سوار خـر شـيطان شـده مى

آنكه به آن مكان جنگ برسى و به جنگ اين است كه قبل از گردى كه به تو پارس وادار شوى مبتال به سگهاى حوأب مى

كنـى كـه برگـردى و بـا علـى كنند و تو درخواسـت مـى مىالسالم جنگ نكنى ولى چهل نفـر از اصـحابت نـزد تـو عليه

دهند كه اينجا حوأب نيـست و خورند و شهادت مى قسم مى كنـى بـه اشند، سپس حركـت مـى ب اينها سگهاى حوأب نمى

شهرى كه اهل آن شهر از ياران تو هستند شهرى اسـت كـه و نزديكترين زمينها به آب مكانش دورترين زمينها به آسمان

و تو باالخره به آرزويت نخواهى رسـيد و بـر ) بصره(است گردى و تو را آن روز كسى كه از مهلكـه نجـات دهـد و مى

ش به مدينه برگردانـد همـين با جمعى از اصحاب و معتمدان الـسالم و اشاره به على بن ابيطالب عليه (شخص خواهد بود

تر است تا تو نـسبت او هميشه نسبت به تو خيرخواه ) فرمود


108

ترسانم از آنكـه بـين مـن و تـو در قيامـت و تو را مى . به او جدائى بيافتد زيرا هر كه را كه على از زنـانم طـالق دهـد و

ز وفات من جدائى بيندازد طـالق و جـدا بين من و او بعد ا .نمودن او صحيح و جائز است

.اى كاش من قبل از آنكه اين جريان اتفاق بيفتد بميرم: عايشه گفت :آله فرمود و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى

هيهات هيهات به حق آن كسى كه جان من در دست او ا است آنچه گفـتم انجـام خواهـد شـد مثـل آنكـه دارم آن ر

يـا : آله به من فرمود و عليه اهللا سپس رسول اكرم صلى . بينم مىخواهم به بالل وقت نماز ظهر شده است مى على برخيز زيرا

.بگويم، كه اذان بگويدپيغمبر به مسجد تشريف برد و به بالل دستور داد اذان ظهر را بگويد، بالل هم اذان

آلـه نمـاز خوانـد و مـن هـم بـا آن و عليه اهللا گفت و نماز بر پا شد و پيغمبر اكرم صلى 1.حضرت نماز خواندم و ما مدتى در مسجد نشستيم

كه در باال گفتـه شـد دو ) مرغ بريانى (ممكن است اين قضيه با حديث طير مشوى آلـه در و عليـه اهللا قضيه باشد كه به يكديگر شباهت داشته باشد زيرا پيغمبر اكـرم صـلى

السالم را به عنوان كسى كه خـدا و رسـولش او را طالب عليه موارد مختلف، على بن ابي .دوست دارند و او هم خدا و رسولش را دوست دارد معرفى كرده است

»ام سى«باسناد صحيحه 126ى صفحه 3ستدرك صحيحين جلد حاكم نيشابورى در كتاب م

:ى فرمودآله در موارد مختلف و عليه اهللا و مختلفه نقل كرده كه پيغمبر اكرم صلىالسالم در آن شهر است و كسى من شهر علمم على عليه

2.بايد از در وارد گردد خواهد وارد شهر شود كه مى



109

ى مـن مدينـه : آله فرمـود و عليه اهللا و نيز پيغمبر اكرم صلى الـسالم درب آن شـهر اسـت و كـسى كـه حكمتم على عليه

1.خواهد به حكمت برسد بايد از درب آن وارد شود مىمن شهرى هـستم كـه بهـشت معنويـت و : نيز فرمود و

كماالت در ميان آن شهر است و علـى درب آن شـهر اسـت خواهد وارد بهشت آنچنانى شود بايـد از در آن كسى كه مى 2.وارد گردد

مـن شـهر : آلـه فرمـود و عليـه اهللا و نيز پيغمبر اكرم صـلى خواهـد فقاهتم و على درب آن شهر است و كـسى كـه مـى

شـود بايـد از درب آن وارد به مسائل علمى و فقاهـت وارد 3.گردد

ايـن حـديث از . »آله انا مدينة العلم و علـى بابهـا و عليه اهللا قال رسول الله صلى «-2الله مرعشى نجفى در كتاب احقـاق ةياحاديث متواتر بين مسلمين جهان است مرحوم آ

را به فهرست اسناد اين حديث شريف اختصاص 501 تا 468 ى از صفحه5الحق جلد .داده است

تـاريخ .»قال رسول الله انا مدينة الحكمة و على بابها فمن اراد الحكمـة فليـات البـاب «-1 .502ى صفحه5 و چند كتب معتبره ديگر و احقاق الحق جلد 204ى صفحه11بغداد جلد

ليمان بلخـى در كتـاب ينـابيع المـودة ابن مغازلى در كتاب مناقـب و شـيخ سـ -2انا مدينـة الجنـة و علـى : آله و عليه اهللا قال رسول الله صلى « كند كه نقل مى 73ى صفحه .»بابها

505ى صـفحه 5 الخواص و احقاق الحـق جلـد ة ابن جوزى درى كتاب تذكر -3 و مـن اراد العلـم فليـأت انا مدينة الفقه و علـى بابهـا : آله و عليه اهللا قال رسول الله صلى «

.»الباب


110

ى علمـم و علـى درب آن خانـه من خانـه : و نيز فرمود 1.است

ى حكمتم و علـى درب آن خانـه من خانه : و نيز فرمود خواهد داراى حكمت باشـد بايـد از درب است كسى كه مى 2.آن خانه وارد شود

»سى و يكم«: كنـد كـه گفـت از ابن مسعود نقل مـى 65ى صفحه 1 االولياء جلد حليةدر كتاب

قرآن بر هفت حرف نازل شده و براى هر حرفى از قرآن ظاهر و باطنى است و در نزد 3.ى علم ظاهر و باطن قرآن وجود دارد السالم همه على بن ابيطالب عليه

»سى و دوم«كه رسول اكرم ندك نقل مى 64ى صفحه 1 االولياء جلد حليةحافظ ابونعيم در كتاب

:آله فرمود و عليه اهللا صلىاگر حكمت به ده بخش تقسيم شود نه قسمت از آن بـه

السالم تعلق دارد و يك قسمت آن به سائر مـردم و على عليه السالم در آن يـك قـسمت هـم از ديگـران دانـاتر على عليه

4.است

انا دار العلـم : آله و عليه اهللا قال رسول الله صلى «77ى فى كتاب ذخائر العقبى صفحه -1 .»وعلى بابها

.السالم ابن مغازلى فى كتابه مناقب اميرالمؤمنين عليه-2اراد الحكمـة فليـأت ا فمـن انا دار الحكمة و على بابهـ : آله و عليه اهللا قال رسول الله صلى « .»الباب

.515ى صفحه5احقاق الحق جلد -3ان القرآن انزل على سبعة احرف ما منها حرف اال و له ظهر و بطـن و : عن ابن مسعود قال «

.»السالم عنده علم الظاهر و الباطن ان عليا ابن ابيطالب عليه

.519ى صفحه5 احقاق الحق جلد -4


111

د نـه قـسمت آن كند كه اگر علم به ده بخـش تقـسيم شـو و نيز ابن عباس نقل مى السالم است و در آن قسمت دهم باز على بـن ابيطالـب متعلق به على بن ابيطالب عليه

1.ى مردم داناتر است السالم از همه عليه »سى و سوم«

كنـد كـه از ابن عباس نقل مـى السالم ناقب اميرالمؤمنين عليه ابن مغازلى در كتاب م :آله فرمود و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى

دانـم مگـر آنكـه بـه علـى بـن چيزى را من از علم نمى 2.ام پس او باب علم من است ابيطالب آن را تعليم داده

:آله فرمود و عليه اهللا رسول اكرم صلىخواهد زندگى و مرگ مرا داشته باشد و در كسى كه مى

بهشت عدن كه خدا به من وعده فرمـوده مـسكن كنـد بايـد الــسالم را داشــته باشــد و واليــت علــى بــن ابيطالــب عليــه

دوستانش را دوست داشته و دشمنانش را دشمن داشته باشد انـد و مطيـع ى او كـه فاضـل و با محبت و واليت پيرو ذريه

از گل ) يعنى دوازده امام (خداى تعالى هستند باشد زيرا آنان من خلق شده و خداى تعالى فهم و علـم مـرا بـه آنهـا داده

كننـدگان فـضيلت آنهـا از امـت مـن، است، واى بر تكذيب

قسمت الحكمة عشرة أجـزاء فـاعطى علـى منـه تـسعه : آله و عليه هللا قال رسول الله صلى «

.»والناس جزءا واحدا و على أعلم بالواحد منهم

1- 521ى صفحه5 و احقاق الحق جلد 254ى صفحهةينابيع المود . قسم العلم عشرة أجزاء فاعطى على منها تسعة وهو بالجزء العاشر : عن ابن عباس رفعه قال «

.»علم الناسأ

.501ى صفحه5احقاق الحق جلد -2 .»ما علمت شيئا إال علمته عليا فهو باب مدينة علمي: آله و عليه اهللا قال رسول الله صلى«


112

كننـد، بـه شـفاعت مـن آنهائى كه قطع اتصال مرا با آنها مـى 1.رسند نمى

ى اطهـار الـسالم و ائمـه شود كه على بن ابيطالـب عليـه از اين احاديث استفاده مى .آله مساوى هستند و عليه اهللا السالم در علم و حكمت با پيامبر اكرم صلى عليهم »مسى و چهار«

سعيد الخدرى و اسماء بنت عميس و جابر و ابى رافـع و حـضرت هريره و ابى ابى :كنند كه حسن بن على عليهماالسالم نقل مى

الـسالم را بـراى دادن طالـب عليـه آله على بن ابـى و عليه اهللا روزى پيغمبر اكرم صلى الـسالم يـه صدقات به سوى مستحقين آنها فرستاده بود، وقتى حضرت اميرالمـؤمنين عل

آلـه نمازشـان را خوانـده بودنـد علـى بـن ابيطالـب و عليه اهللا برگشتند رسول اكرم صلى آلـه سرشـان و عليه اهللا السالم را ديدند كه در كنارشان نشسته است رسول اكرم صلى عليه

السالم گذاشتند در اين هنگام بر پيغمبر اكـرم را روى زانوى حضرت اميرالمؤمنين عليه الـسالم شد، حـضرت اميرالمـؤمنين عليـه آله از طرف پروردگار وحى مى و عليه اهللا صلى

كم آفتـاب غـروب آله ناراحت شود، كم و عليه اهللا خورد مبادا رسول اكرم صلى تكان نمى السالم نماز عصرشان را نخوانـده بودنـد پيغمبـر كرد و حال آنكه على بن ابيطالب عليه

:را برداشتند و فرمودندآله سرشان و عليه اهللا اكرم صلىنـه، پيغمبـر اكـرم : اى عـرض كـرد يا على نماز خوانـده

: آله دست بـه دعـا برداشـتند و عـرض كردنـد و عليه اهللا صلىاللهم ان عبدك عليا احتسب بنفسه على نبيك اوفى طاعتـك «

.»و طاعت رسولك فاردد عليه الشمسالم خـود الس ى تو على بن ابيطالب عليه يعنى خدايا بنده

را بجاى پيامبرت قرار داد و به اطاعت تو و اطاعت پيامبرت .وفادارى كرد خورشيد را براى او برگردان

.122ى صفحه22 بحاراالنوار جلد -1


113

1.همه ديدند كه خورشيد برگشت بعد از آنكه غروب كرده بود :توضيح

بدون ترديد از نظر اعتقادى براى خـداى قـادر متعـال مـشكل نيـست كـه بـه هـر اى او را نگه دارد و يا گردش زمين برگرداند و چند دقيقهاى كه شده خورشيد را وسيله

السالم نمازش را بخواند و به اين وسيله به مـردم را معطل كند تا على بن ابيطالب عليه ى السالم بنـده آله و على بن ابيطالب عليه و عليه اهللا دنيا بگويند كه چون رسول اكرم صلى

گـذارد و رشيد و افالك را در اختيار آنها مـى واقعى خدا هستند خداى تعالى ماه و خو .آنها تحت فرمان اين خاندان خواهند بود

»سى و پنجم« :گويد مى 89ى اخطب خوارزمى در كتاب مناقب صفحه

ى سـر السالم بـراى مـن بـه منزلـه على بن ابيطالب عليه 2.است براى بدن

كتب اهل سنت نقل اى است كه به اسناد مختلف در اين حديث از احاديث متواتره .شده است :توضيح

السالم نباشد، صبر و بردبارى او نباشد، خدمات او و سخنان او يعنى اگر على عليه .ميرد رود و مى و امامت او بعد از من نباشد، نام من و نام اسالم از بين مى

5 مجموع احاديث و اسناد آنها از كتب اهل سنت در كتاب احقاق الحـق جلـد -1 . ذكر شده و اين حديث از احاديث متواتره است539ى حه تا صف521ى صفحه

: و فـى روايـت » على منى بمنزلة رأسى مـن بـدنى «: آله و عليه اهللا قال رسول الله صلى -2و فـى » علـى منـى بمنزلـة الـرأس مـن بـدنى «: و فى حديث » على منى مثل رأسى من بدنى «

.241 الـى 235ى صفحه 5ق الحق جلد احقا.»على منى بمنزلة رأسى من جسدى «: روايت


114

»سى و ششم«مبـر اكـرم پيغ: از ابن مسعود نقل شده كه گفـت 43ى در كتاب مفتاح النجا صفحه

:آله فرمود و عليه اهللا صلىى روح من السالم براى من به منزله على بن ابيطالب عليه

1.است در جسدمى حيات جسد است و اگر او نباشد جسد به توضيح آنكه همان گونه كه روح مايه

الـسالم نبـود اسـالم و پيـامبر تنهائى حركتى ندارد همچنين اگر على بن ابيطالب عليـه السالم نبـود و علوم اسالمى، حركت و حياتى نداشت، اگر على بن ابيطالب عليه اسالم

الـسالم و اگر حضرت على بـن ابيطالـب عليـه . اسالم و دين محمدى پيشرفتى نداشت ى حقـايق اسـالم و شـجاعتش در سخنانش و تفسيرش بر قرآن و توضيحاتش دربـاره

.ماند ين مقدس اسالم اثرى باقى نمىمقابل دشمنان اسالم و دفاعش از اسالم نبود از د »سى و هفتم«

كند از سلمان فارسى نقل مى205ى احمد بن حنبل در كتاب فضائل صحابه صفحه :فرمود آله كه مى و عليه اهللا من شنيدم از رسول اكرم صلى: گفت كه مى

من و على قبل از خلقت حضرت آدم يك نور بوديم كه كـرديم، او را تـسبيح را مـى در نزد خداى تعـالى بنـدگى او

نموديم سـپس وقتـى خـداى تعـالى كرديم و تقديس مى مىحضرت آدم را خلق فرمود اين نور را دو نيم كرد نيمى مـن

.السالم شد شدم و نيمى على بن ابيطالب عليهاند كه فهرست آنها در اين روايت را اكثر كتب اهل سنت به اسناد مختلف نقل كرده

. نقل شده است255ى تا صفحه242ى از صفحه5ق جلد كتاب احقاق الح

على : آله و عليه اهللا قال رسول الله صلى : اخرج ابن النجار فى تاريخه عن ابن مسعود قال -1

.5 جلد 242ى احقاق الحق صفحه.بن ابيطالب منى كروحى فى جسدى


115

اش اين است كه روح رسول اكـرم و و اين روايت از روايات متواتره است و معنى على بن ابيطالب عليهماالسالم در عالم ملكوت يك چيز و يك علم و يك حقيقت بوده

او راهنمـاى است ولى وقتى به عالم ملك قدم گذاشت و خداى تعالى اراده فرمود كـه بشر باشد او را به دو قسمت تقسيم نمود يكى را بـه صـورت حـضرت رسـول اكـرم

السالم درآورد كـه يكـى و ديگرى را به صورت على بن ابيطالب عليه آله و عليه اهللا صلىآلـه و و عليه اهللا ى بين رسول اكرم صلى ى بين خدا و خلق باشد و ديگرى واسطه واسطه

شود كه ايـن نـور را خـداى تعـالى در اول ات بسيارى استفاده مى خلق باشد و از رواي 1.ى اين نور خلق كرده است ى اشياء را بوسيله خلقت آفريده است و همه

و اما در بسيارى از روايات كه آمده اين نور هزارها سال قبـل از خلقـت حـضرت اسـت كـه در اش اين آدم و يا چهارده هزار سال قبل از خلقت حضرت آدم بوده معنى

گويد اين نـور قبـل از خلقـت خلـق آن زمان اين نور وجود داشته و با رواياتى كه مى .آفريده شده است منافاتى ندارد

»سى و هشتم«كنـد كـه رسـول اكـرم نقـل مـى 44ى خطيب خوارزمى در كتاب مناقـب صـفحه

:آله فرمود و عليه اهللا صلىاشـد و كسى كه دوست دارد زندگيش مانند زندگى من ب

ماننـد مـرگ و عـالم ) يعنى عالم بعد از اين عالمش (مرگش بعد از اين عالم من باشد و داخل بهشتى كه پروردگـار مـن

الـسالم و عليه به من وعده داده است بشود، على بن ابيطالب الـسالم ى هدى علـيهم ذريه و اهل بيت طاهرينش يعنى ائمه

ست داشته باشد كه چراغهاى نوردهنده هستند بعد از من دو

.مفصال اين موضوع توضيح داده شده است» در محضر استاد« در كتاب -1


116

ى هـدايت و از آنها اطاعت كند زيرا آنها شما را از در خانـه 1.كشانند به گمراهى نمى

»سى و نهم«كنـد كـه از عبدالله بن عمر نقل مى 46ى خطيب خوارزمى در كتاب مناقب صفحه

آله سؤال شد كه در شب معراج خداى تعـالى بـا و عليه اهللا از رسول اكرم صلى : گفت مى :آله فرمود و عليه اهللا بانى با شما حرف زد؟ رسول اكرم صلىچه ز

الـسالم بـا مـن به زبان حضرت على بن ابيطالـب عليـه زد، به من الهام شد كه سؤال كنم كه آيا خدا با من حرف مى خدايا : السالم لذا گفتم زند يا على بن ابيطالب عليه حرف مى

اى : ى فرمـود زنى يا على؟ خداى تعـال آيا تو با من حرف مى احمد من هستم، نه مثل چيزهاى ديگر كه هستند من به بشر

شوم و به چيـزى شـباهت نـدارم تـو را از نـور مقايسه نمى الـسالم را از نـور ام و على بن ابيطالب عليه كرده خودم خلق

ام و من از باطن دل تو اطالع دارم در قلب تو تو خلق نموده سالم نيافتم لذا با زبان او با تو ال كسى را محبوبتر از على عليه

.زنم حرف مى 2.اين روايت به اسناد مختلف در كتب اهل سنت نقل شده است

»چهلم«از سليمان بن مهران اعمـش نقـل 191ى رزمى در كتاب مناقب صفحه خطيب خوا

شبى در خواب بودم با زنگ در بيدار شدم پشت در رفتم و سـؤال : كند كه او گفت مىمنـصور (جعفـر ى اميرالمؤمنين ابـى من فرستاده : ت؟ او در جواب من گفت كيس: كردم

: ى بود، لذا من بسيار ترسيدم و با تـرس گفـتم هستم او در آن روزگار خليفه ) دوانيقى

.104ى صفحه5قاق الحق جلد اح -1



117

ى من فرسـتاده و بـه مـن دانى چرا اميرالمؤمنين اين موقع شب تو را به در خانه آيا مى .دانم نه من نمى: چه كار دارد گفت

دانستم چـه شـده چـرا او در هر حال من برخاستم و به فكر فرو رفته بودم نمى بهاند مرا خواسته است، باالخره مدتى فكر كردم اين موقع كه همه چشمها به خواب رفته

خواهد از فضائل اميرالمـؤمنين علـى بـن ابيطالـب عاقبت به خود گفتم كه او حتما مى كشد و حتى گر به حق جواب او را بدهم او مرا مى سؤال كند و من ا السالم از من عليه

.مرا زنده به دار خواهد زددر اين موقع به خدا قسم از زندگى مأيوس شده بودم و يقين كرده بودم كه او مـرا

و حنـوط . ى خود را نوشتم و كفنم را زيـر لباسـم پوشـيدم خواهد كشت لذا وصيتنامه ى منصور به نزد او رفتم وقتى بر او و با فرستاده .و با زن و فرزندانم وداع نمودم . كردم

وارد شدم با ترس به او سالم كردم او جواب داد و به من اشاره كرد كه بنشينم در ايـن اى نشـسته اسـت، تـا حـدى ى او در گوشـه موقع ديدم عمر بن عبيد وزير و نويسنده

: ردم و گفـتم خوشحال شدم و خدا را شكر كردم ولى در عـين حـال دوبـاره سـالم كـ اللـه و بركاتـه بعـد نشـستم او فهميـد كـه مـن السالم عليك يا اميرالمؤمنين و رحمـه

اى را كه به من گفت ايـن ام ولى چيزى به من نگفت پس از لحظاتى اول جمله ترسيده .اى سليمان: بود كه

.بله يا اميرالمؤمنين: گفتم رفـتم و خـدمتش نشـستم او من نزديك او. اى پسر مهران بيا نزديك بنشين : گفت

اى اعمش به خدا قسم اگر به مـن راسـت : بوى حنوط را از من استشمام كرد و گفت .دهم زنده تو را به دار بكشند نگوئى دستور مى

اگر دروغ بخواهد مـرا گويم زيرا اى اميرالمؤمنين بپرس من به تو دروغ نمى : گفتم .دتواند نجاتم بده نجات بدهد راست گفتن بهتر مى

كنم به من بگو تو قبل از سليمان من بوى حنوط از تو استشمام مى : او به من گفت اى؟ گفتى و چرا به خود حنوط ماليده آنكه اينجا بيائى با خود چه مى

.گويم گويم و به تو راست مى من به تو مطلب را مى: گفتم


118

منين تـو را اميرالمـؤ : وقتى فرستادگان تو در آن موقع شب نزد من آمدند و گفتنـد اميرالمؤمنين مرا در اين : گفتم خواسته من كه از جا برخاسته بودم ترسيدم و با خود مى

السالم را سـؤال موقع شب نخواسته مگر براى آنكه از من فضائل على بن ابيطالب عليه آويزد، لذا دو ركعـت نمـاز كند و وقتى من به او آنها را بگويم مرا زنده زنده به دار مى

ه و وصيتم را نوشتم و در حالى كه فرستادگان تو فشار آورده بودند كه هـر چـه خواندزودتر نزد تو بيائيم كفنم را پوشيدم حنوط كردم و با زن و فرزندانم وداع نمودم و اآلن

ام و مطيع و فرمانبردارم و من از زندگى مأيوسـم ولـى ضـمنا بـه عفـو شـما هـم آمده .اميدوارم

گويم با اينكه تكيـه داده بـود نيد و دانست كه من راست مى او وقتى سخنان مرا ش وقتـى مـن »الحول وال قوة اال بالله العلى العظـيم «: برخاست و درست نشست و گفت

و اين جمله را از او شنيدم دلم آرام شد و ترسم برطرف شد و اين حالت را از او ديدمالحول وال قوة اال بالله العلى «: فتترسيدم ولى دوباره گ ديگر از سطوت و ابهت او نمى

اسم من چيست؟: سپس رو به من كرد و گفت»العظيم .عبدالله منصور محمد پسر على بن عبدالله بن عباس: گفتمراست گفتى حاال تو را به خدا و به حق قرابتم به رسول خـدا بـه مـن بگـو : گفت

كنيد و ى فقهاء نقل مى روايت از همه السالم چند ى فضائل على بن ابيطالب عليه درباره چقدر روايت وجود دارد؟

.حداقل ده هزار حديث ولى بيشتر از اينها است: گفتمكـنم تـا السالم نقـل مـى من دو حديث براى تو در فضائل على عليه : منصور گفت

شود كامل گردد ولى به شرط آنكه قـسم بخـورى آنهـا را احاديثى كه از فقهاء نقل مى .شيعيان نقل نكنىبراى

.دهم كه آنها را به كسى نگويم خورم ولى قول مى قسم نمى: گفتمكنى تو خودت چند حـديث در فـضائل علـى بـن ابيطالـب فرار مى : منصور گفت

آله و دامادش و برادرش و شوهر دختر و عليه اهللا السالم و پسر عم رسول اكرم صلى عليه كنى؟ اش نقل مى محبوبه


119

.دانم كم حديث مىبسيار : گفتم مثال چقدر؟: گفت .بسيار كم اى اميرالمؤمنين: گفتمكنـى، اى واى بر تو اى سليمان قبال گفتى ده هزار يا هزار حـديث نقـل مـى : گفت

سليمان همان ده هزار حديثى كه قبال گفتى، بلكه بيشتر، همان درسـت اسـت در ايـن مـن بـراى تـو دو حـديث در : موقع منصور دو زانو نشست و خوشحال بـود و گفـت

كنم اگر تو آنها را شنيده بودى به من بگو و السالم نقل مى فضائل على بن ابيطالب عليه .اگر نشنيده بودى، آنها را گوش بده و بفهم

.كنم آنها را بفرمائيد كنم و تقاضا مى گوئى عمل مى شنوم و به آنچه مى بله مى: گفتم. كـردم، شـب و روز نداشـتم روان فـرار مـى روزگارى بود كه من از بنـى مـ : گفت

و در همه جا مخفى بـودم و در ميـان . اى زندگى كنم توانستم در شهر و يا در قريه نمىشدم مطابق آنچـه كـه مـردم آن گشتم و به هر شهرى كه وارد مى شهرهاى مختلف مى

لـب دادم و من با بيان فـضائل علـى بـن ابيطا داشتند خود را تطبيق مى شهر دوست مى كردند و آب و نانى به شدم، مردم به من ترحم مى ى مردم نزديك مى السالم به همه عليه

اى و گاهى خرج راهى كه بتوانم به شهر ديگرى بروم به دادند، گاهى لباس كهنه من مى صبح و شـب در مـساجدشان و » شام«رسيدم مردم » شام«دادند، تا آنكه به شهر من مى

از شـان يـا زيرا آنها همه. كردند السالم را لعنت مى ن ابيطالب عليه بعد از هر نماز على ب .خوارج و يا از طرفداران معاويه بودند

در يكى از روزها وارد مسجدى شدم ولى لباس درستى كه بدنم را بپوشاند نداشتم آمد وضو گـرفتم و وارد مـسجد شـدم و دو ركعـت نمـاز و با آنكه از آنها خوشم نمى

نكه نماز جماعت بر پا شد و من هم با آنها نماز ظهر و عصر را خوانـدم و خواندم تا آ گفتم بايد از جا برخيزم و در ميان صـفوف نمـاز جماعـت بگـردم و بـراى با خود مى

غذاى شبم چيزى از آنها بگيرم ولى وقتى امام جماعت نمازش را تمـام كـرد و رو بـه كند در مقابـل ت كه كسى جرأت نمى مردم نشست ديدم آن پيرمرد به قدرى با وقار اس

ناگهان ديدم دو پسربچه بسيار زيبا و سفيد و نورانى وارد مسجد شـدند . او حرف بزند


120

: گفت و فرمـود » مرحبا«وقتى امام جماعت آنها را ديد با شوق و شعف بسيارى به آنها نى كـه من از جـوا . مرحبا به شما و كسى كه شما را به اين اسمها نامگذارى كرده است

كنارم نشسته بود پرسيدم اين دو پسربچه و اين امام جماعت كى هستند؟ و با هم چـه امام جماعت پدربزرگ اين دو پسربچه اسـت و در ايـن : نسبتى دارند؟ آن جوان گفت

السالم را دوست داشته باشد جز اين پيرمـرد كـس شهر مردى كه على بن ابيطالب عليه دانى؟ الله اكبر از كجا اين را مى:من گفتم. ديگرى وجود ندارد

الـسالم ، ابيطالب عليه اش را به نام دو پسر على بن از آنجائى كه اسم دو نوه : گفت .حسن و حسين گذاشته است

: من خوشحال شدم و از جا برخاستم و به نزد امام جماعـت رفـتم و بـه او گفـتم آيـد بله بدم نمى : ردد گفت مايليد برايتان حديث خوبى نقل كنم كه چشمانتان روشن گ

بگو خدا رحمتش را بر تو نازل كند و اين را بدان كه اگر تو چشم مرا روشن كنى مـن .هم چشم تو را روشن خواهم كرد

پدرم از پدرش و او از جدم نقل كرده كه گفته يك روز مـا خـدمت رسـول : گفتمالم دختـر پيغمبـر اكـرم آله نشـسته بـوديم ديـديم فاطمـه عليهاالـس و عليه اهللا اكرم صلى

آله بر آن حضرت وارد شد و عرض كـرد كـه پـسرانم حـسن و حـسين و عليه اهللا صلىالعاده اظهار ناراحتى اند و او فوق اند و هنوز برنگشته عليهماالسالم از نزد من بيرون رفته

.كرد كرد و حتى آن حضرت بلند گريه مىبرخاست و دست بـه آسـمان بلنـد كـرد و آله فورا از جا و عليه اهللا رسول اكرم صلى

:عرض كرداند، اند نور چشم من خدايا حسن و حسين دو فرزند من

و تـو بـه آنهـا از مـن مهربـانترى و تـو . اند ى قلب من ميوهدانى كه آنها كجا هستند خدايا، مهربانـا، بـه آنهـا مهربـان مى

سالمتـشان باش و در هر كجا كه هستند آنها را حفظ كـن و .دارنگه


121

ى آله تمام شد جبرئيل بـا جمعـى از مالئكـه و عليه اهللا وقتى دعاى پيغمبر اكرم صلى : آله نازل شـدند، جبرئيـل عـرض كـرد و عليه اهللا مقرب و با عظمت بر پيغمبر اكرم صلى

محزون و غمگين مباش و به تو بشارت باد كه دو فرزند با فضيلتت كه هـم در دنيـا و » نجـار ى بنى حظيره«تر است در ندو پدرشان از آنها با فضيلت ا هم در آخرت با فضيلت

.اند و خداى تعالى ملكى را براى حفظ آنها موكل كرده است به خواب رفتهآله و اصحابشان خوشحال شدند و برخاستند و به حظيره و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى

ليهماالسالم دست به نجار رفتند، ديدند حضرت امام حسن و حضرت امام حسين ع بنىگردن هم در حالى كه آن ملك يك طرف بالش را زيـر بـدن آن دو و طـرف ديگـر را

.اند گذارد آفتاب بر بدن آنها بتابد خوابيده روى آنها گرفته و نمىآله خم شـدند و آنهـا را آن قـدر بوسـيدند و دسـت بـه و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى

آله حضرت امـام و عليه اهللا ند سپس پيغمبر اكرم صلى صورتشان كشيدند تا بيدارشان كرد ى دحيـه «السالم را روى دوش گذاشت و جبرئيل در حالى كه بـه صـورت حسن عليه

: گفـت السالم را بر بالش سـوار كـرد و مـى درآمده بود حضرت امام حسين عليه » كلبىشـما را شـرافت خداى تعالى شما را امروز در دنيا شرافت داده آنچنان كه در آسـمانها

.داده استيـا : كرد و عرض كرد بردند ابوبكر به آنها برخورد باالخره همان گونه كه آنها را مى

رسول الله يكى از اين دو بچه را به من بدهيد تا كمك شما يا كمك رفيق شما باشم و خدا بـه : ودآله فرم و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى . كنم تا به خانه برسانم من آنها را حفظ مى

تو جزاى خير بدهد ما حامالن خوبى براى آنها هستيم و آنها هم خوب سوارشوندگانى .هستند و پدر آنها بهتر از آنها است

بردند و ابوبكر همراه آنهـا بـود تـا بـه آله و جبرئيل آنها را مى و عليه اهللا پيغمبر صلى مردم را در مسجد دعـوت : فرمود آله به بالل و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى . مسجد رسيدند

سپس پيغمبر . كن، تا همه جمع شوند بالل هم فرياد زد و مردم را در مسجد جمع كرد آله ايستادند و خطبه خواندند و حمد و ثناى الهى را نمودنـد سـپس و عليه اهللا اكرم صلى :فرمودند


122

خواهيـد شـما را بعـد از خـودم بـه اى مسلمانان آيا مى حيث جد و جده راهنمائى كنم؟بهترين مردم از .بله يا رسول الله: همه گفتند

بر شما باد به حسن و حسين عليهماالسالم زيـرا : فرمودآلـه اسـت و مـادر بزرگـشان و عليـه اهللا جد اينها محمد صلى

ى زنهاى اهل بهـشت خديجه عليهاالسالم دختر خويلد سيده ه بـر پيغمبـر و اول كسى است كه به ايمان و بـه آنچـ . است

گرفته و آنها را تصديق نموده و بـه خـدا و نازل شده پيشى .پيغمبر ايمان آورده است

اى جمعيـت : آله فرمـود و عليه اهللا سپس پيغمبر اكرم صلى مسلمين آيا شما را به بهتـرين مـردم از حيـث پـدر و مـادر

راهنمائى كنم؟ .بله يا رسول الله: همه گفتند

بر شما باد به حسن : آله فرمود و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى الـسالم اسـت و حسين عليهماالسالم زيرا پدر آنها على عليه

كه خدا و رسولش او را دوست دارند و او هم خدا و رسول را دوست دارد و مادرشان فاطمه عليهاالـسالم دختـر رسـول خدا است كه خداى تعالى در آسمان و زمين بـه او شـرافت

.داده استاى جمعيـت : آله فرمـود و عليه اهللا س پيغمبر اكرم صلى سپ

مسلمين آيا شما را بر بهتـرين مـردم از حيـث عمـو و عمـه راهنمائى كنم؟

.بله يا رسول الله: گفتندبر شما باد به حسن و حسين عليهماالسالم زيـرا : فرمود

بال دارد و با مالئكـه در عموى آنها جعفر طيار است كه دو ى آنها ام هانى است و ام هـانى رواز است و عمه بهشت در پ .طالب است دختر ابى


123

اى جمعيت مسلمين آيا شما را بر كسى كه از : باز فرمود حيث دائى و خاله بهترين مردم باشند راهنمائى كنم؟

.بله يا رسول الله: همه گفتندبر شما باد بر حسن و حسين عليهماالسالم زيـرا : فرمودى آله است و خاله و عليه اهللا ابراهيم پسر محمد صلى دائى آنها

.آنها زينب دختر پيغمبر استگويم دهم و مى اى مردم من شما را تعليم مى : باز فرمود

كه جد حـسن و حـسين عليهماالـسالم در بهـشت اسـت و شان در بهشت است و پدرشان در بهشت است و مـادر جده

ى بهـشت اسـت و خالـه آنها در بهشت است و دائى آنها در آنها در بهشت است و خودشان در بهـشتند و كـسى كـه دو

السالم را دوست داشـته باشـد بـا پسر على بن ابيطالب عليه آنها در بهشت است و كسى كه آنها را دشمن داشته باشد در

و يكى از الطافى كه خدا به آنها دارد اين اسـت . جهنم است .ر ناميده استكه آنها را در تورات شبر و شبي

دانى كه حـسن و حـسين عليهماالـسالم در خدايا تو مى ى آنهـا در بهـشت بهشتند و جد آنها در بهشت است و جده

است و پدر آنها در بهشت است و مادر آنها در بهشت است ى آنها در بهشت اسـت و عموى آنها در بهشت است و عمه هشت است و ى آنها در ب و دائى آنها در بهشت است و خاله

كسى كه آن دو را دوست بدارد در بهشت است و كسى كـه .آنها را دشمن بدارد در جهنم است

وقتى كه اين جريـان را بـراى امـام جماعـت گفـتم و امـام : منصور دوانيقى گفت اين دو چيز مـال تـو اسـت و تـو » هذان لك «: جماعت آن را از من شنيد به من گفت

السالم پس دو خلعت بر من پوشـانيد ى بن ابيطالب عليه روايت كن اين را در مورد عل و مرا بر استرى كه آن روز قيمت آن در آن شهر صد دينار طال بود سوار كرد و به مـن


124

اى جوان چشم مرا روشن كردى خدا چشم تو را روشن كنـد و مـن تـو را بـه : گفت .روشن شود كنم كه چشمت با ديدن او جوانى راهنمائى مى

اى راهنمـائى راهنمائى كن خدا تو را رحمت كند او مرا بـه آدرس خانـه مرا : گفتم .كرد

من طبق آدرس او به در آن خانه رفتم همان طورى كه سوار بـر اسـب بـودم و دو ى ورود داد، من داخل خلعت دستم بود در را كوبيدم و خادم را صدا زدم به من اجازه

سته و بـسيار خـوش قيافـه و بـسيار جوانى را ديدم كه به روى سريرى نش . خانه شدم .جذاب است

دسـت مـرا بـا احتـرام . سالم خوبى به او كردم او جواب مرا بهتر از سالم مـن داد به خدا قسم اى جوان من اين لباسى : گرفت و مرا پهلوى خودش نشاند و به من گفت

اسـم او شناسم، به خـدا قـسم اى مى اى و اين استرى را كه سوار شده را كه تو پوشيده ابومحمد نيست بلكه اسمش حسن است تو را به اين استر سـوار ) يعنى امام جماعت (

مگر به خاطر آنكه تو خدا و رسول و ذريـه . نكرده و اين لباس را به تو نپوشانده است بنابراين من دوست دارم كه تو حـديثى از فـضائل . دارى و عترت پيغمبر را دوست مى

.الم برايم نقل كنىالس على بن ابيطالب عليهاز : پـدرم گفـت . كـنم بسيار خوب با عالقه و محبت براى تو حديثى نقل مى : گفتم

آلـه و عليـه اهللا روزى خـدمت پيغمبـر اكـرم صـلى : قول پدرش و از جدش كه او گفت حسن و حسين را در بغل گرفته بـود و نشسته بوديم كه فاطمه عليهاالسالمدر حالى كه

آلـه رسـيد، پيغمبـر اكـرم و عليـه اهللا خـدمت پيغمبـر اكـرم صـلى كـرد شديدا گريه مـى :آله فرمود و عليه اهللا صلى

چه چيز تو را اى فاطمه به گريه انداخته خدا چشمان تو را نگرياند؟چرا من گريـه نكـنم زنهـاى قـريش مـرا سـرزنش : فاطمه عليهاالسالم عرض كرد

پيغمبـر اكـرم . ر و نـادار اسـت كنند كه پـدرت تـو را بـه شـوهرى داده كـه او فقيـ مىفاطمه گريه نكن به خدا قـسم خـدا ايـن شـوهر را بـراى تـو : آله فرمود و عليه اهللا صلى


125

ام و خداى تعالى از باالى هفت آسمان تـو را بـه او انتخاب كرده من كه انتخاب نكرده .اند مرحمت فرموده و جبرائيل و ميكائيل و اسرافيل شاهد اين ازدواج بوده

تعالى به مردم زمين نگاه كرده و از ميان آنهـا پـدرت را بـه نبـوت مبعـوث خداى ى دوم باز به زمـين و اهـل زمـين نظـر فرمـود و از ميـان مـردم علـى در مرتبه . فرمودالسالم را انتخاب كرد و خداى تعالى او را به عنوان همسر به تو مرحمـت فرمـود عليه

.من هم او را وصى خودم قرار دادمعلى شجاعترين مردم است از حيـث قلـب، . از من است و من از على هستم على

تـرين ترين مردم است از جهت حلم، قـديمى عالمترين مردم است از جهت علم، حليم .ى مردم است تر از همه دست دل بازتر و خوش خلق. مردم است از جهت اسالم

رم و كليـدهاى گيـ اى فاطمه روز قيامت وقتى كه من پرچم حمد را در دسـت مـى دهـم، علـى در آن روز آنچنـان ى آنها را بـه علـى مـى همه. بهشت در دست من است

جـان مـن روز فاطمه. اند ى فرزندانش زير لواى آن حضرت عظمتى دارد كه آدم و همه شناسـند از آن دهم كه هر كس از امتم را مى قيامت على را بر سر حوض كوثر قرار مى

عليهماالسالم دو پـسران او سـيد جوانـان اهـل بهـشت از حسن و حسين . سيراب كند اند، اسم اينها قبال در تورات نوشته شده به نام شبر و شبير، بعد نام آنها اولين تا آخرين

را حسن و حسين عليهماالسالم به خاطر كرامت پيغمبر و كرامـت آنهـا بـه پيغمبـر در .اسالم گذاشتند

پوشـد و علـى بـن س از لباسـهاى بهـشت مـى اى فاطمه روز قيامت پدرت دو لبا پوشد و پرچم حمـد در دسـت السالم هم دو لباس از لباسهاى بهشت مى ابيطالب عليه

گيرند و من آن پرچم را به على بن ابيطالـب من است و امت من زير آن پرچم قرار مى ز قيامـت و رو . دهـم السالم نزد خدا دارد مـى السالم به خاطر كرامتى كه على عليه عليه

اى محمد جد تو حضرت ابراهيم خوب جدى است و برادر تو على : كند منادى ندا مى السالم خوب بـرادرى اسـت و روز قيامـت وقتـى خـداى تعـالى مـرا بن ابيطالب عليه

شـوم خواند و روز قيامت وقتى من زنده مـى السالم را هم با من مى خواند على عليه مىكند كنم على هم با من شفاعت مى وقتى كه من شفاعت مى شود على هم با من زنده مى


126

دهد دهم على هم جواب پروردگارش را با من مى جواب پروردگارم را مى و وقتى من و على در مقام محمود با من است على كمك من اسـت در موقـع بـاز كـردن درهـاى

.بهشتهنـوز فاطمـه از . بلند شو اى فاطمه على و شيعيان او روز قيامت جزو رستگارانند

اى فاطمه گريه نكن، محزون : جا برنخاسته بود كه پيغمبر رفت كنار او نشست و فرمود. اش زيـادتر شـد روم، فاطمـه گريـه شوم و از دنيا مى مباش من به زودى از تو جدا مى

مرا زير لواى حمد در حالى كه امتم را : پدر پس من كجا تو را ببينم فرمود : عرض كرد .نم خواهى ديدك شفاعت مى

اى پدر اگر مـن شـما را آنجـا نديـدم كجـا ببيـنم؟ : فاطمه عليهاالسالم عرض كرد بينى در حالى كه جبرائيل طرف راستم و ميكائيل طرف چپم مرا روى صراط مى : فرمود

زنم پروردگارا امتم، امـتم بـر و اسرافيل پيش رويم و مالئكه پشت سرم و من صدا مى كنم كنم و به طرف چپم نگاه مى كن، پس به طرف راستم نگاه مى اينها حساب را آسان

خدايا : گويد بينم و هر پيغمبرى آن روز به كار خودش مشغول است و مى و امتم را مى و اول كسى كـه از امـت مـن بـه مـن . گويم خدايا امتم، امتم خودم، خودم ولى من مى

اى محمـد : گويـد ى تعالى مـى خدا. شود تو و على و حسن و حسين هستيد ملحق مى شـان را اگر امت تو روز قيامت با گناهانى مثل كـوه در بزرگـى نـزد مـن بياينـد همـه

.بخشم در صورتى كه شرك به من نياورده باشند و دشمنان مرا دوست نداشته باشند مىالسالم از من شـنيد دسـتور داد، ده وقتى آن جوان اين فضائل على بن ابيطالب عليه

تو كه هـستى، گفـتم : درهم طال و سه دست لباس به من دادند، بعد از من پرسيد هزار. من آزاد و از سادات هـستم : تو آزادى يا بنده؟ گفتم : به من گفت . من اهل كوفه هستم

اى بود بـه دستور داد سى دست لباس كه در صندوقى بود و ده هزار درهم كه در كيسه روشن كردى اى جوان خدا چشمت را روشن چشمم را : سپس به من گفت . من دادند

اى جوان من حـاجتى بـه تـو : ولى به من گفت . و بيشتر از اين از من سؤال نكرد . كندروى تـا بـرادر فردا صبح به فـالن مـسجد مـى : گفت. آورم انشاءالله بر مى : گفتم. دارم

.بدبخت مرا ببينى


127

ترسيدم كـه ت زيرا مى بر من آن شب خيلى طوالنى گذش : گويد منصور دوانيقى مى .من تا صبح از دنيا بروم

و بـراى نمـاز . فردا صبح رفتم به همان مسجدى كه او براى من توصيف كرده بود حضور يافتم در صف اول ايستادم به خاطر ثواب بيشترى كه دارد در طرف چـپ مـن

ه اى بود و سر و صـورتش را كـامال پوشـاند يك جوانى نشسته بود كه بر سرش عمامه سر او نگاه اش از سرش افتاد من به بود ولى وقتى خواست به ركوع برود ناگهان عمامه

.كردم ديدم سرش مثل سر خوك و صورتش به شكل صورت خوك استبه خدا قسم مـن آنچنـان حواسـم در نمـاز پـرت شـد كـه : منصور دوانيقى گفت

دانـستم چـه بود من نمـى نفهميدم در نمازم يا غير نمازم از تعجبى كه در دلم پيدا شده اى جوان اين : خوانم تا آنكه امام جماعت نمازش را سالم داد من به آن جوان گفتم مى

مثل اينكـه تـو رفيـق بـرادر مـن : او به من گفت . بينم چه حالتى است كه من در تو مى بله دست مرا گرفت و از جا بلند : هستى كه تو را به مسجد فرستاده تا مرا ببينى؟ گفتم

سپس مرا . كشيد كه نزديك بود قبض روح شود كرد حتى داد مى رد و شديدا گريه مى كمـن وارد . وارد شـو : سپس گفت . به اين ساختمان نگاه كن : به منزل برد و به من گفت

من قبال مردى بـودم كـه : گاه نگاه كن و گفت به اين تكيه : بعد به من گفت . خانه شدم به عهده داشتم و بين اذان و اقامه هزار مرتبه على بـن گفتم و امامت جمعى را اذان مى

يك روز جمعه كـه ايـن كـار را كـرده بـودم و از . كردم السالم را لعن مى ابيطالب عليه مسجد به همين خانه وارد شدم و آن روز چون روز جمعه بود چهار هزار مرتبه على و

.گاه تكيه كرده بودم اوالدش را لعن كردم و به اين تكيهخوابم برد در عالم رؤيا ديدم مثل اينكه من در بهشتم و ديـدم علـى بـن ابيطالـب

هـم بـا او تكيـه السالم در بهشت تكيه كرده است حسن و حـسين عليهماالـسالم عليهاند و زير پاى آنها جانمازهائى از نور افتاده در ايـن هنگـام مـن بـه رسـول خـدا كرده او هم نشسته است و حـسن و حـسين عليهماالـسالم آله نگاه كردم ديدم و عليه اهللا صلى

السالم ظرف آبى اسـت و بـه دسـت امـام جلوى او هستند و به دست امام حسن عليه بـه : آله به امام حسين فرمـود و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى . السالم جامى است حسين عليه


128

د و آن حضرت السالم به آن حضرت از آن جام آب دا من آب بده، حسين بن على عليهاو بـه آن . بـه پـدرت هـم آب بـده : آلـه فرمـود و عليه اهللا بعد پيغمبر اكرم صلى . آشاميد

سـپس رســول اكــرم . الــسالم هـم آشــاميد حـضرت آب داد، علــى بـن ابيطالــب عليـه ى اين جمعيت آب بده، او هم به همه : السالم فرمود آله به امام حسن عليه و عليه اهللا صلى

به آن شخصى كه بـه : آله فرمود و عليه اهللا بعد پيغمبر اكرم صلى . اميدندآب داد و همه آش : حسن صورتش را از من گرداند و فرمود . آب بده ) منظورش من بودم (دكه تكيه كرده

اى پدر من چطور به او آب بدهم در حالى كه او در هر روز هزار مرتبه پـدرم را لعـن .ن حضرت را لعن كرده استكند و همين امروز چهار هزار مرتبه آ مى

تو چـرا . خدا تو را لعنت كند : آله رو به من كرد و فرمود و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى خدا (تو چرا ! دهى؟ و به برادرم فحش مى ! كنى؟ السالم را لعن مى على بن ابيطالب عليه

كنـى و فحـش بـه اوالد مـن حـسن و حـسين عليهماالسالمجـسارت مـى ) لعنتت كند !؟دهى مى

دهـن آله به من تف كرد كه تمام صورت و بدنم را آب و عليه اهللا سپس پيغمبر صلى و مـرا . ديـدم آن حضرت گرفت كه وقتى بيدار شدم جاى آب دهن آن حضرت را مـى

بينـى و مـرا همان آب دهن مسخ كرد و به صورت خوك درآورد همين طورى كه مـى .آله براى جهانيان قرار داد و عليه اهللا ى غضب پيغمبر اكرم صلى خداى تعالى نشانه

اى سليمان بـن مهـران : كه منصور دوانيقى به من گفت : گويد سليمان بن مهران مى .اين دو حديثى را كه من در اختيارت گذاشتم پيش تو محفوظ بماند

.نه اى اميرالمؤمنين: گفتممـن سـپس بـه . ها و جواهر احاديث اسـت اين دو حديث از گنجينه : منصور گفت

السالم السالم ايمان است و بغض على عليه واى بر تو اى سليمان، حب على عليه: گفت .نفاق است

.اى اميرالمؤمنين به من امان بده: من گفتم .به تو امان دادم: گفت ى كشندگان حسين بن على عليهماالسالم چيست؟ نظر شما درباره: گفتم


129

.ت خود دورشان كند و لعنت بر آنها بادخدا آنها را از رحم. اند آنها در آتش: گفتآله را بكشد همين طور اسـت و عليه اهللا كسى كه هر يك از اوالد پيغمبر صلى : گفتم

او هم در آتش است؟ :منصور سرى تكان داد بعد به من گفت

سـلطنت نـازا : سه مرتبه اين جمله را گفـت . واى بر تو سليمان، سلطنت نازا است برخيـز بـرو و : بعـد بـه مـن گفـت . سياست پدر و مادر ندارد است، ملك عقيم است،

خواهى بگو و يك كلمـه از آن را السالم را هر طور كه مى فضائل على بن ابيطالب عليه .از كسى كتمان نكن والسالم

اين بـود چهـل حـديث در فـضائل علـى بـن ابيطالـب السالم از كتب اهل سنت و جماعـت كـه مـا آنهـا را از عليه

زاران روايـت انتخـاب نمـوده و در ايـن كتـاب نقـل ميان ه .نموديم


130

»ى تاريخ زندگى خودش السالم درباره اظهارات على بن ابيطالب عليه«برگرديم به تاريخ زندگى حضرت مولى الموحدين امام المتقين علـى بـن ابيطالـب

.السالم عليهده سـالگى كـه رسـول اكـرم ما در اينجـا تـاريخ زنـدگى آن حـضرت را از سـن

.كنيم شوند از زبان خود آن حضرت نقل مى آله مبعوث مى و عليه اهللا صلىالـسالم مبعـوث بـه كه وقتى رسول اكـرم عليـه ) 40ى صفحه( در قبل گفتيم ضمنا

السالم ده ساله بود ايمانش را به نبوت رسول اكـرم رسالت شد و على بن ابيطالب عليه فرمـود كـه منجملـه خودشـان مى ه در مجالس و محافل مختلف، اظهار آل و عليه اهللا صلى :فرمايند مى

وقتـــى در همـــان روزهـــاى اول كـــه پيغمبـــر اكـــرم

‘ريفةى شـ آلـه مبعـوث شـده بـود آيـه و عليه اهللا صلى É‹Ρ r& uρ))

y7 s? u Ï± tã š⎥⎫ Î/ t ø% F{ آلـه و عليـه اهللا بر پيغمبر اكرم صـلى 1))#$اى على خدا مرا : و فرمود آن حضرت مرا صدا زد . نازل شد

دانـم و مى . امر فرموده كه نزديكانم را از عذاب الهى بترسانم كه من وقتى آنها را بـه ايـن موضـوع دعـوت كـنم آنهـا بـه

. دهند و به من پاسخ نمى . شوند سادگى حاضر به اجابت نمى اى محمـد : لذا سكوت كردم تا جبرئيل نزد من آمد و گفـت

اى عمل نكنى خداى روردگار امر شده اگر به آنچه از طرف پ .كند تعالى تو را عذاب مى

خواهم كه يك من نان و طعام تهيه اى على من از تو مى كنى و يك ران گوسفند هم بر آن اضافه نمائى و قدحى شير

ى بنى عبدالمطلب را دعوت كنى تا من با آنها بگيرى و همه .حرف بزنم و اوامر الهى را به آنها برسانم

.214ى ى شعراء آيه سوره-1


131

ها را كه پيغمبر فرمـوده بـود من طبق دستور تمام برنامه آنها آن روز چهل نفر مـرد . انجام دادم و آنها را دعوت كردم

بودند كه همه آمدند و دعوت مرا اجابت كردند در ميان آنها و » ابوطالـب «عموهاى آن حضرت هم بودند مثـل حـضرت

.»ابولهب«و » عباس«و حضرت » حمزه«حضرت ــه ــى ك ــر وقت ــتور پيغمب ــه دس ــدند، ب ــع ش ــه جم هم

آله ، سفره انداخته شد و غذائى را كه تهيه كرده و عليه اهللا صلى .بودم در مقابل آنها گذاشتم

آلـه مقـدارى از گوشـت را و عليـه اهللا پيغمبر اكـرم صـلى هـا را در اطـراف سـفره برداشت و تكه تكه كـرد و آن تكـه

.گذاشتن غذا را بخورند همگـى از سپس دستور داد با نام خدا آ

آن غذا خوردند و بـه خـدائى كـه جـان علـى بـن ابيطالـب ى آنها را السالم بدست او است غذا آن قدر نبود كه همه عليه

سير كند ولى همه از آن غذا خوردنـد و سـير شـدند سـپس يا على آنهـا را سـقايت : آله فرمود و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى

آنها بردم همه خوردند و سير شدند كن من قدح شير را نزد آله بعد از غذا خواست با آنهـا و عليه اهللا وقتى كه پيغمبر صلى

ايـن شـخص : پيشدستى كـرد و گفـت » ابولهب«حرف بزند شما را شديدا سحرتان كرده همه از جـا برخاسـتند و بـدون

آله با آنها حرفى بزنـد متفـرق و عليه اهللا آنكه پيغمبر اكرم صلى .شدند

ايـن : آله به من فرمود و عليه اهللا روز بعد پيغمبر اكرم صلى بر من در سخن پيشى گرفت و مردم قبل ) يعنى ابولهب(مرد

از آنكه حرف مرا بشنوند متفرق شدند باز دو مرتبـه آنهـا را دعوت كن و تمام چيزهائى را كه ديروز تهيـه كـرده بـودى

ضرت فـرداى من هم طبق دستور آن حـ . امروز هم تهيه كن


132

ــه آن روز همــه ــل ى برنام ــا را انجــام دادم و عــين روز قب هجمعيت غذا خوردند و سير شدند و آشاميدند و هـيچ چيـز

اى : آله به آنها فرمود و عليه اهللا بعد پيغمبر اكرم صلى . كم نيامد عـرب پسران عبدالمطلب بـه خـدا قـسم مـن جـوانى را در

م كرده باشد بهتـر از شناسم كه براى هدايت اقوامش اقدا نمىام من براى شما چيزى آورده . ام آنچه كه من براى شما آورده خداى من، به من امر فرمـوده . كه بهتر از دنيا و آخرت است

كه من شما را به آن چيز دعوت كنم كدام يك از شما مرا در كنيد تا آنكه او بـرادر اين دعوت و هدايت زودتر اجابت مى

ى من در ميان شما باشد، هيچ يـك فهمن و وصى من و خلي آله را ندادند، اما مـن و عليه اهللا از آنها جواب پيغمبر اكرم صلى

ى آنهـا و مـن در آن روز از همـه » من«از آن ميان صدا زدم من يا رسول الله وزير : سنم كمتر بود و كوچكتر بودم، گفتم

آله سـخنش و عليه اهللا دوباره پيغمبر اكرم صلى . تو خواهم بود را تكرار كرد آنها باز هـم جـواب ندادنـد ولـى مـن دوبـاره

ــتم ــتم و گف ــن«: برخاس ــه » م ــول الل ــا رس ــرم . ي ــر اك پيغمبآله سرم را در بغل گرفت و رو به آنهـا كـرد و و عليه اهللا صلىى اين خليفه . اين وصى من است . اين برادر من است : فرمود

عـد از مـن گـوش حرف او را بايـد ب . من در ميان شما است جمعيت از جا برخاستند و همـه . اطاعتش را بكنيد بدهيد و

كند آقا دارد تو را امر مى : گفتند خنديدند و به ابوطالب مى مى 1.كه حرف پسرت را بشنوى و از او اطاعت كنى

.324ى صفحه2 ـ الغدير جلد 191ى صفحه18بحاراالنوار جلد -1

آله و عليه اهللا لما نزلت هذه اآلية على رسول الله صلى : السالم قال عن على بن ابيطالب عليه «آله فقال لى يا على ان الله تعـالى و عليه اهللا دعانى رسول الله صلى » ألقربينوأنذر عشيرتك ا «:

فضقت بذلك ذرعا و عرفت أني متى اباديهم بهذا األمـر : أمرنى أن أنذر عشيرتك األقربين قال


133

يا محمد إنك إن لم تفعل ما امرت : أرى منهم ما أكره، فصمت على ذلك و جاءني جبرئيل فقال

بك ربك فاصنع لنا يا على صاعا من طعام، واجعل عليه رجل شاة؛ و امأل لنـا عـسا مـن به اعذ لبن، ثم اجمع لي بني عبدالمطلب حتى اكلمهم و ابلغهم ما امرت به، ففعلـت مـا أمرنـي بـه، ثـم دعوتهم أجمع وهم يومئذ أربعون رجال يزيدون رجال او ينقصون رجال فيهم أعمامه أبوطالـب و حمزة والعباس و أبولهب، فلما اجتمعوا له دعاني بالطعام الذي صنعت لهم فجئت به، فلما وضعته

آله جذمة من اللحم فنتفها بأسنانه؛ ثم ألقاها في نواحى الـصفحة؛ و عليه اهللا تناول رسول الله صلى حاجـة و مـا أرى إال خذوا بسم الله؛ فأكل القوم حتى صدروا ما لهم بشيء مـن الطعـام : ثم قال

مواضع أيديهم وايم الله الذي نفس علي بيده أن كـان الرجـل الواحـد مـنهم ليأكـل مـا قـدمت لجميعهم، ثم جئتهم بذلك العس فشربوا حتى رووا جميعا، وايم الله أن كان الرجل الواحـد مـنهم

: هم بدره أبولهب الـى الكـالم فقـال آله أن يكلم و عليه اهللا ليشرب مثله، فلما أراد رسول الله صلى آله ، فقال لـي مـن و عليه اهللا لشد ما سحركم صاحبكم، فتفرق القوم و لم يكلمهم رسول الله صلى

يا علي إن هذا الرجل قد سبقني الى ما سمعت من القول فتفرق القوم قبل أن اكلمهم، فعد لنا : الغدففعلت ثم جمعتهم فدعاني بالطعـام فقربتـه لهـم، : لي، قال من الطعام بمثل ما صنعت، ثم أجمعهم

اسـقهم فجئـتهم بـذلك العـس : ففعل كما فعل باألمس و أكلوا حتى ما لهم به من حاجة، ثم قال يا بني عبدالمطلب إنـي : آله فقال و عليه اهللا فشربوا حتى رووا منه جميعا، ثم تكلم رسول الله صلى

ا جئتكم به إني قد جئتكم بخير الدنيا واالخـرة، والله ما أعلم شابا في العرب جاء قومه بأفضل مموقد أمرني الله عزوجل أن أدعوكم إليه، فأيكم يؤمن بي و يؤازرني على أمري فيكـون أخـي و

: فأمسك القوم، وأحجموا عنها جميعا، قـال : وصيي و وزيري و خليفتي في أهلي من بعدي؟ قال أنا يا نبي اللـه : ألحدثهم سنا و أرمصهم عينا، وأعظمهم بطنا، وأحمشهم ساقا، فقلت فقمت و إني

إن هذا أخي و وصيي و وزيري و : فأخذ بيدي، ثم قال : أكون وزيرك على ما بعثك الله به، قال قـد أمـرك أن : فقام القوم يضحكون و يقولون ألبيطالب : خليفتي فيكم، فاسمعوا له و أطيعوا، قال

.»سمع البنك و تطيعت


134

در همـان اوائـل نوجـوانى مـن بـا پيغمبـر : فرمايد السالم مى على بن ابيطالب عليه اى محمد تو ادعاى : آله بودم جمعى از سران قريش نزد او آمدند و گفتند و عليه اهللا صلى

اى، آباء و اجدادت هيچ كدام يك چنين ادعائى نكرده، ما پيشنهادى داريـم بزرگى كرده خـواهيم بـه مـا نـشان بـدهى اگر تو اجابت كنى و قبول نمائى و آنچه را كـه مـا مـى

پيغمبـر . فهميم كه تو ساحر و دروغگو هـستى فهميم كه تو پيغمبرى و اگر نكنى مى مىاين درخت را تو صدا بزن كـه بـا : خواهيد؟ گفتند چه مى : آله فرمود و عليه اهللا اكرم صلى

پيغمبــر اكــرم . هــايش نــزد تــو بيايــد و در مقابــل تــو بايــستاد تمــام ريــشه و شــاخه :آله فرمود و عليه اهللا صلى

شما اين كـار اگر خدا براى . خدا بر همه چيز قادر است آوريد و به حـق و حقيقـت شـهادت را بكند ايمان به او مى

دهيد؟ مى .بله: همه گفتند

:آله فرمود و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى. دهـم خواهيد به شما نشان مى همين اآلن آنچه را كه مى

گرديـد و صـالح بـر نمـى دانم كه شما به خير و ولى من مى دانم آنهـا خـود را در ند كه مى بلكه در ميان شما كسانى هست

سپس . كنند اندازند و جمعيتها را بر ضد من بسيج مى چاه مى :اشاره به درخت فرمود و گفت

اى درخـت اگـر ايمـان بـه خـدا و روز قيامــت دارى و دانى من پيغمبر خدايم از جا كنـده شـو و در مقابـل مـن مى

.خود را به اذن خدا قرار بدهرا به حق مبعوث كرده ديدم درخت از جا با ريـشه و شـاخ و به خدائى كه پيغمبر

نمـود اى پرواز كرد و از خود صدائى خارج مى برگش با سرعت بلند شد و مانند پرنده .آله قرار گرفت و عليه اهللا و در مقابل پيغمبر اكرم صلى

گيرد مىدارد و بال ديگر را به زير اى كه يك بال خود را باال نگه مى و او مثل پرنده هاى پائينش را ى باالى خود را بر سر رسول خدا نگه داشت و شاخه اين درخت شاخه


135

. آلـه ايـستاده بـودم و عليـه اهللا ى من قرار داد و من طرف راست پيغمبر صـلى روى شانه آله گفتند امر كن كـه نـصف و عليه اهللا جمعيت با حال غرور و تكبر به پيغمبر اكرم صلى

.د تو بيايد و نصف ديگرش برود و در جاى خود باشداين درخت به نزآلـه بـه و عليه اهللا آله اين كار را كرد يعنى رسول اكرم صلى و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى

نصف درخت دستور داد كه به جاى خود برگردد و نصف ديگرش نزد پيغمبـر بمانـد، شد، آنها با كفـر و گردنكـشى بـه آله انجام و عليه اهللا اين كار به دستور پيغمبر اكرم صلى

آله عرض كردند بگو اين نصف هم باز برگـردد و بـه نـصف و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى .ديگرش ملحق شود و مانند اول باشد

آله دستور فرمود اين نـصف درخـت بـه نـصف و عليه اهللا حضرت رسول اكرم صلى .برگشتديگر بپيوندد او هم اطاعت كرد و درخت به حال اول

من اول مؤمن به تو هستم اى رسول » الاله اال الله«: من در اينجا با صداى بلند گفتمكنم كه درخت آنچه را كه تو از طرف پروردگار امر خدا و اول كسى هستم كه اقرار مى

كند و بـراى سـخنانت احتـرام قائـل اسـت در حالى كه تصديق به نبوت تو مى . كردى .انجام دادو . كند شان گفتند او يك ساحر دروغگوئى است و عجب سحرى مى ريش همهاما ق

منظورشان من (آيا غير از اين پسر، كس ديگرى در امور تو، تو را تصديق كرده است؟ 1).بودم

* * * در شبى از شبها كـه بـسيار تاريـك بـود، پيغمبـر اكـرم : فرمايد السالم مى على عليه

: و به من فرمودآله مرا خواست و عليه اهللا صلىشمشيرت را بردار و به كوه ابوقبيس باال رو هر كـس را

.بر سر كوه ديدى گردن بزن

.ى قاصعه ـ نهج البالغه خطبه476ى صفحه14بحاراالنوار جلد -1


136

ى كوه رسيدم، مردى را در آنجا ديـدم وقتى به قله . من به باالى كوه ابوقبيس رفتم ى خون بود، از ديدنش ناراحت شدم او مـرا كه صورتش سياه و چشمهايش مثل كاسه

من نزديك او رفتم و با شمـشير او را دو نـيم كـردم، شـنيدم . علىيا : صدا زد و گفت ــه ــه اى از همــه ضــجه و نال ــزد رســول اكــرم ى خان ــه بلنــد شــد برگــشتم ن هــاى مك

ى خديجه بود، خبر كشتن آن مرد را به آله و آن حضرت آن شب در خانه و عليه اهللا صلى :آن حضرت دادم به من فرمود

خـدا و : اى؟ گفـتم شتهدانى چـه كـسى را كـ يا على مى اى، بـه الت و عزى را كشته : فرمود. دانند رسول خدا بهتر مى

1.شوند خدا قسم، از اين به بعد هرگز آن بتها عبادت نمىشب ديگرى كه پيامبر خدا باز در منزل خديجه بودند، مرا نزد خود خواستند، مـن

پيغمبـر اكـرم اى علـى پـشت سـر مـن بيـا، : به خدمتش مشرف شدم بـه مـن فرمـود هاى تاريـك رفتم از كوچه رفت و من هم پشت سر آن حضرت مى آله مى و عليه اهللا صلى

ى چشمها به خواب بودند آن حضرت كنار كعبـه كعبه رسيديم، همه مكه گذشتيم تا به بيـا روى دوش مـن سـوار : فرمود. بله يا رسول الله: اى على گفتم : ايستاد به من فرمود آله خـود را خـم كـرد و مـن بـه روى دوش آن و عليه اهللا ر اكرم صلى شو و سپس پيغمب

ى كعبه سرنگون كردم و از كعبه بيرون آمـديم و بـه حضرت باال رفتم و بتها را از خانه :آله به من فرمود و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى. منزل خديجه برگشتيم

اولين كسى كه بتها را شكست جدت ابراهيم بود و بعـد .شكنى آن تو آخرين كسى هستى كه بتها را مىاز

اهل مكه وقتى صـبح از خـواب برخاسـتند ديدنـد بتهايـشان روى زمـين افتـاده و جز على و پسرعمويش كس ديگر اين كار را نكـرده و از آن : سرنگون شده همه گفتند 2.ى كعبه قرار داده نشد شب به بعد بتى در خانه




137

ــر اكــرم صــلى ــا پيغمب ــه اهللا روزى ديگــر ب ــر اكــرم و علي ــودم، پيغمب ــه نشــسته ب آلگران را تقدير فرمـوده خداى تعالى براى تو جهاد با فتنه : آله به من فرمود و عليه اهللا صلى .است

با آنهـا جهـاد كـنم گريهائى كه براى من نوشته شده كه يا رسول الله اين فتنه : گفتم چيست؟دهنـد انيت خدا و رسالت مـن مـى شوند كه شهادت به وحد جمعى پيدا مى : فرمود

.اند ولى با سنت من مخالفيا رسول الله پس من به چه دليل با آنها جنگ خواهم كرد و حال آنكه آنهـا : گفتم

:فرمود. دهند دهم شهادت مى همان را كه من شهادت مىكننـد گذارند و مخالفت امر الهى را مـى تو با آنها به خاطر بدعتهائى كه در دين مى

.جنگ خواهى كردشـوم از خـدا ايد كه من موفق به شهادت مى يا رسول الله شما وعده فرموده : گفتم

تر براى من برساند و در مقابل روى شـما بخواهيد كه خداى تعالى آن را هر چه سريع .كشته شومى و من بـه تـو وعـده . پس چه كسى با ناكثين، قاسطين، مارقين جنگ كند : فرمود

ضربتى بـا : بودم و شهيد هم خواهى شد و اشاره فرمود به سر من و گفت شهادت داده در آن موقـع، . شـود زنند كه محاسنت به خون سـرت رنگـين مـى شمشير به سرت مى

اينجـا كـه وقـت : آله گفتم و عليه اهللا صبرت چگونه خواهد بود؟ من به پيغمبر اكرم صلى پيغمبــر اكــرم ) ام ت شــدهكــه موفــق بــه شــهاد( صــبر نيــست بلكــه بايــد شــكر كــنم

ى بـراى همـين طـور اسـت درسـت گفتـى پـس حـاال آمـاده : آله فرمود و عليه اهللا صلىمقدارى از آنچـه خواهـد شود كه يا رسول الله چه مى : گفتم. هاى ديگران باش دشمنى

.شد براى من بيان كنى :فرمود

شـوند امت من بعد از من به فتنه و گمراهى كشيده مـى كنند، شـراب را رأى خود تأويل و به آن عمل مى قرآن را به


138

به عنوان نبيض و رشوه را به عنوان هديه و ربا را بـه عنـوان داننـد، كتـاب خـدا را از موضـع خـودش معامله حالل مـى

.كنند و پيشرفت در آن روز با گمراهان است تحريف مىدر آن زمان در خانه بنشين و صبر كـن تـا آنكـه افـسار

در آن موقـع كـه تـو . دارى نزد تو قرار گيرد خالفت و زمام ى تو به جوش هاى مردم درباره دار خالفت شدى، كينه عهده

ها و نيرنگها عليه تو به كار خواهد خواهد آمد و انواع خدعه در اينجا بايد تو با آنها جنگ كنـى بـر اسـاس تأويـل . رفت

قرآن، آنچنان كه من با مشركين بر اساس تنزيل قرآن جنـگ كنم و اين را بدان كه حال آن مردم با مشركان اوليه فرقى مى .كند نمى

گـران بـشناسم يـا بـه ى فتنـه مردم اين چنينى را من بـه منزلـه . يا رسول الله : گفتم .ى مرتدان بدانم منزله

1.گران قرار بده آنها را به منزله فتنه: فرمود* * *

ا خواسـت و مأموريـت داد كـه بـراى آله مـر و عليه اهللا روز ديگرى رسول خدا صلى .به آن سامان بروم» يمن«اصالح بين مردم يا رسول الله آنها جمعيت زيادى هـستند در ميـان آنهـا پيـر مردانـى : عرض كردم

.هست و من جوان نو رسى هستم چگونه بين آنها را اصالح كنم :آله فرمود و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى

ى رسـيدى بـاالى گردنـه » يمن «يا على وقتى كه نزديك اى درختهـا، : بايست و با صداى بلند فرياد بزن و بگو » افيق«

9الحديـد جلـد ، شرح نهج البالغه ابـن ابـى 308ى صفحه 32بحاراالنوار جلد -1 .206ى صفحه


139

ها، اى زمين، محمد پيغمبر خدا بـه شـما سـالم اى سنگريزه .رسانده است

ها اشراف پيدا كـردم من به سوى يمن رفتم وقتى كه باالى گردنه رسيدم و بر يمنى اند من در آنجا طرف من يورش آورده ا و شمشيرها به ه ناگهان ديدم آنها با تيرها و نيزه

هـا، اى اى درختها، اى سـنگريزه : آله صدا زدم و عليه اهللا ى پيغمبر اكرم صلى طبق توصيه .ى خدا به شما سالم رسانده است زمين، محمد فرستادهها و زمين به لرزه درآمد و به يك صدا ى درختان و تمام سنگريزه ناگهان ديدم همه

.بر محمد رسول خدا و بر تو سالم باد: همه گفتندمردم يمن وقتى اين صداها را شنيدند لرزه بر اندامشان افتاد و زانوهايـشان سـست

هاى خود را به زمين انداختند و با سرعت به طرف من آمدند و گوش بـه شد و اسلحه 1.تمفرمانم شدند من هم در ميان آنها صلح و آشتى برقرار نمودم و برگش

خواستم به سفر يمن بـروم پيغمبـر اكـرم قبال وقتى من مى : السالم فرمود على عليه .آله سفارشهائى به من فرمود و عليه اهللا صلى

.371ى صفحه17 بحاراالنوار جلد -1آلـه فـوجهني إلـى و عليـه اهللا دعاني رسول الله صلى : السالم قال عن على بن ابيطالب عليه «

يـا : يا رسول الله إنهم قوم كثير و لهم سن و أنا شـاب حـدث، فقـال : اليمن الصلح بينهم، فقلت ثرى، محمد رسـول اللـه يا شجر يا مدر يا : علي إذا صرت بأعلى عقبة أفيق فناد بأعلى صوتك

فذهبت فلما صرت بأعلى العقبة أشرفت على أهل الـيمن فـإذا هـم بأسـرهم : يقرئكم السالم، قال مقبلون نحوي، مشرعون رماحهم، مسورون أسنتهم، متنكبون قسيهم شاهرون سـالحهم، فناديـت

فلم يبـق شـجرة وال : ليا شجر يا مدر يا ثرى، محمد رسول الله يقرئكم السالم قا : بأعلى صوتي و على محمد رسـول اللـه و عليـك الـسالم، فاضـطربت : مدرة وال ثرى إال ارتج بصوت واحد

قوائم القوم، وارتعدت ركبهم، و وقع السالح من أيديهم، وأقبلوا إلي مسرعين، فأصلحت بيـنهم .»وانصرفت


140

آنكـه قـبال او را اول آنكه مبادا با احدى جنگ كنى مگر بـه خـدا قـسم اگـر يـك نفـر . به اسالم دعوت كرده باشـى

ر اسـت از آنچـه ى تـو هـدايت شـود بـراى تـو بهتـ بوسيله .خورشيد بر آن طلوع يا غروب كند

يا رسول الله مرا با اين سن كم بـه قـضاوت و داورى : به آن حضرت عرض كردم .فرستى كه همه از من بزرگترند در ميان جمعيتى مى

:ى من گذاشت و گفت پيغمبر خدا دست بر سينه يعنـى خـدايا زبـانش را »اللهم اهد قلبه و ثبـت لـسانه «

.حكم و قاطع و دلش را راهنمائى كنمو فرمود وقتى كه دو نفـر بـراى قـضاوت در مقابـل تـو

اى در بـين نشينند تا سخن هر دو را خوب گـوش نـداده مىآنها قضاوت نكـن زيـرا اگـر سـخن آنهـا را گـوش بـدهى

گردد به خدائى كه جان مـن حقيقت نزاع براى تو آشكار مى ميـان دو نفـر مـن در دست او است نـشد كـه در قـضاوت

آلـه و عليـه اهللا از رسول خدا صـلى . هيچگاه ترديد داشته باشم ــيدم ــا: پرس ــود ب ــاز بخــوانم؟ فرم ــه نم ــردم چگون ــل : م مثترين مـردم از ايـن جمعيـت بـا آنهـا نمـاز بگـذار و ضعيف

ترين مردم را بكن و نسبت به مردم دل رحم مراعات ضعيف 1.باش

* * * كردم ناگهـان مـردى از دانـشمندان يهـود از انى مى يك روز براى مردم يمن سخنر

ميان جمعيت برخاست در حالى كه كتابى در دست گرفتـه بـود و بـه آن كتـاب نگـاه شمايل و خـصوصيات ابوالقاسـم، محمـد را : كرد سرش را بلند كرد و به من گفت مى

است و نـه كوتـاه آله نه بلند قد و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى : گفتم. براى من توصيف كن



141

قد، موهاى سرش نه مجعد است و نه باز و افتاده، سر مبـاركش بـزرگ ولـى مناسـب . باشد، رنگ صورتش سفيدى است كه مختصرى بـه قرمـزى متمايـل اسـت بدنش مى بنديش درشت و كف دست و كف پايش درشت و ضخيم است از ميان سـينه استخوان

اش پر پشت و ابروهـايش پيوسـته و پيـشانى محاسنى . تا نافش خط باريكى از مو دارد رود مثل اين است كـه از بـاال بـه پـائين قـدم بـر وقتى راه مى . بلند و چهارشانه است

.ام دارد من مثل او را در زيبائى قبال و بعدا هم نديده مىچيزى بـود كـه از آن اين: گفتم. ادامه بده : دانشمند يهودى گفت . بعد ساكت شدم

در چشمان آن حـضرت قرمـزى : اشتم و گفتم، دانشمند يهودى گفت حضرت به ياد د است، محاسن زيبائى دارد، دهانش خوشبو است، وقتى كه بخواهد به طرف پـشت يـا

.دهد گردد، حرفها را خوب گوش مى مقابل نگاه كند با تمام بدن بر مىيـك : دانشمند يهودى گفـت . به خدا قسم اينهائى كه گفتى همه در او هست : گفتم

در پشتش حالـت خميـدگى : او چيست؟ گفت : من گفتم . چيز ديگرى بايد در او باشد اين همان حالتى است كه من بـراى تـو : من به دانشمند يهودى گفتم . شود مشاهده مى

رود كـه در رود مثل اين است كه از باال به سوى پـائين مـى شرح دادم كه وقتى راه مى .آيد ذهن بيننده بوجود مىاين نحوه راه رفتن حالت خميدگى در

ام و در آنجا نوشـته اين صفات را من در كتاب پدرانم يافته : دانشمند يهودى گفت شـود سـپس بـه شـهرى كـه از شود و در همان جا مبعوث مى كه او در مكه متولد مى

كند و ياران او كه با او مهـاجرت جهت حرمت و عظمت مانند مكه است مهاجرت مى ى آنها نخلـستان دارى و كـشاورزى از اوالد عمرو بن عامرند كه حرفه كنند جمعى مى

.كنند است و در مجاورت آنها يهوديها زندگى مىآله اسـت و عليه اهللا همين همين همين است رسول خدا صلى : السالم فرمود على عليه .كه تو گفتى

سول خدا دهم كه او پيغمبر خدا است و او ر من شهادت مى : دانشمند يهودى گفت ميرم و بـر ايـن و بر اين اعتقاد زنده خواهم بود و بر اين اعتقاد مى . بر تمام خلق است


142

اعتقاد روز قيامت انشاءالله محشور خواهم شد و تا در يمن بودم اين مرد دانشمند همه .كرد آمد و از من استفاده مى روزه براى كسب علم و دانش مى

»لبالسالم در شعب ابوطا على عليه«وار گـرد وجـود مقـدس پيغمبـر السالم و پدر بزرگوارش پروانه حضرت على عليه

كردند در شعب ابيطالـب چرخيدند و دائما او را محافظت مى آله مى و عليه اهللا اكرم صلى بـسيار كـار ) ام ذكـر كـرده » آلـه و عليه اهللا رسول اكرم صلى«شرح قضيه را در كتاب (كه

الـسالم در كنـار پيغمبـر اكـرم كه هر شب حضرت على عليه سخت شد يعنى الزم بود كـرد آله بماند و گاهى كه خطر هجوم دشمنان آن حضرت را تهديـد مـى و عليه اهللا صلى

خوابيد تا اگر كـسى بـه جايگـاه آن حـضرت السالم در جاى آن حضرت مى على عليه كـه در جـاى آن آلـه را بكـشد ببينـد و عليـه اهللا حمله كرد و خواست رسول اكرم صلى

.السالم خوابيده است حضرت على بن ابيطالب عليه

»وفات پدرش حضرت ابوطالب«شـد وفـات الـسالم وارد ترين مصائب كه بر على بن ابيطالـب عليـه يكى از سخت

.حضرت ابوطالب بود. ابوطالب كه اسمش عبد مناف بود و سيد بطحاء و بزرگ قريش و رئيس مكه بـود

و خدمات آن حـضرت بـر اسـالم و . آله بود و عليه اهللا سول اكرم صلى و هميشه حامى ر ) انـد كه جمعى نوشته (اش نوشت نبوت به قدرى زياد بود كه بايد كتاب مفصلى درباره

آن مصيبت به قدرى بر على بن ابيطالب . ماه رجب سال دهم بعثت از دنيا رفت 26در آله در مـصيبت او و عليه اهللا اسالم صلى و رسول اكرم عليهماالسالم سخت بود كه پيغمبر

كـرد و رسـول السالم گريه مى كردند على عليه اش را حمل مى گريه كرد و وقتى جنازه


143

نمـود و بـه آن حـضرت خطـاب ى او حركـت مـى آله جلـو جنـازه و عليه اهللا اكرم صلى :گفت فرمود و مى مى

ى رحـم كـردى و در محبـت بـه مـن اى عموجان صله .گذاشتى خدا به تو جزاى خير عنايت كندچيزى كم ن

به خدا قسم پدرم و جدم عبدالمطلب و هاشم و عبـدمناف : السالم فرمود على عليه اى بت نپرستيدند آنها به طرف كعبه بر دين حضرت ابـراهيم به هيچ وجه و حتى لحظه

1.خواندند و پيرو آن دين بودند نماز مىتحت الـشعاع روز قيامت تمام نورهاى خالئق را نور پدرم : السالم فرمود على عليه

2.ى طيبه را دهد مگر نور خمسه قرار مى 3.پدرم در عين فقر آقا بود و مانند او فقيرى به آن آقامنشى ديده نشده بود

. پسرم هميشه در خدمت پسرعمويت باش و از او جدا نـشو : گفت پدرم به من مى : فرمـود وارى و نـاراحتى در امـانى و سـپس مـى زيرا تا وقتى با او باشى از هرگونه دش

آله و عليه اهللا پسرم راه مطمئن و درست و مورد وثوق همراه بودن با حضرت محمد صلى 4.است

»وفات حضرت خديجه«ى كبرى عليهاالسالم كه در حقيقت همچون مادر براى على وفات حضرت خديجه

شد كـه بـر آن حـضرت محسوب مى السالم بود نيز از مصائب بزرگى بن ابيطالب عليه آله در اثر مصيبت حضرت ابيطالب و عليه اهللا وارد گرديد زيرا از طرفى رسول اكرم صلى

آمدند كه و حضرت خديجه آن قدر محزون و غمگين بودند كه كمتر از خانه بيرون مى

.144ى ه صفح15 بحاراالنوار جلد -1


.368ى صفحه1تاريخ يعقوبى جلد -3



144

و از طرف ديگر على بن. اصحاب پيغمبر آن سال را عام الحزن يعنى سال حزن ناميدندخواست كارى كند كه پيغمبر اكـرم السالم عالوه بر حزن و اندوه خود مى ابيطالب عليه

خديجـه و ابيطالـب ى حضرت لذا اشعارى درباره . آله كمتر محزون شود و عليه اهللا صلى .كنيم نظر مى فرموده كه ما به خاطر اختصار از نقل آنها صرف

»آله و عليه اهللا ىالسالم و معراج رسول اكرم صل حضرت على عليه«

السالم در معراج بـا اگر چه به صورت ظاهر و از جهت بدنى على بن ابيطالب عليه آله نبوده است ولى مگر ممكن است كسى كه هميشه در بعـد و عليه اهللا رسول اكرم صلى

ملكى و ملكوتى با آن حضرت بوده در اينجا الاقل در بعد ملكوتى، آن حضرت را تنها آلـه بـوده و او دوش و عليـه اهللا و قطعا از اين بعد همه جا با رسول اكـرم صـلى بگذارد

كرده است و رواياتى هم بر اين مدعى گـواه بدوش آن حضرت در آسمانها حركت مى .است

:السالم فرمود امام صادق عليهآلـه را صـد و و عليـه اهللا خداى تعالى رسول اكـرم صـلى

در هـر مرتبـه در خـصوص بيست مرتبه به آسـمانها بـرد و الـسالم واليت و امامت اميرالمؤمنين و يازده فرزندش عليهم

.ى واجبات تأكيد و توصيه فرمود بيشتر از بقيهخواسـت بـا رسـول اكـرم وقتى كـه خـداى تعـالى مـى

آلــه در معــراج حــرف بزنــد بــا تــن صــداى و عليــه اهللا صــلىرم چـون رسـول اكـ زد الـسالم حـرف مـى اميرالمؤمنين عليه

السالم را خيلى دوست آله على بن ابيطالب عليه و عليه اهللا صلى 1.داشت مى

. همين كتاب به اين روايت اشاره شده است163 در صفحه -1


145

»آله و عليه اهللا هجرت با پيغمبر اكرم صلى«آله متوجه شدند كه كفار قريش تصميم دارند شـبانه و عليه اهللا وقتى پيامبر اكرم صلى

الـسالم مود كه على عليـه ى آن حضرت بريزند و او را به قتل برسانند دستور فر به خانه :حاضر شود و جريان را به آن حضرت در ميان گذاشت و فرمود

اى على من از جانب خداى تعالى مأموريت دارم كه تـو را در جاى خود بخوابانم و تنها به طرف غار ثور فـرار كـنم

نظر تو چيست؟ مانيد؟ با اين كار، شما سالم مى: السالم عرض كرد على عليه

.بلى: فرمودالسالم با لبانى پر از سرور و تبسم سر بـه سـجده گذاشـت و بـراى ايـن على عليه

كند، شـكر آله مى و عليه اهللا لطف كه خداى تعالى جان او را فداى جان پيغمبر اكرم صلى و آن حضرت اول كـسى بـود (پروردگار را نمود و دو طرف صورت را به خاك ماليد

پس از ) الهى دو طرف صورت را به روى خاك گذارد ىكه در اسالم براى شكر نعمتهايا رسـول اللـه هـر دسـتورى بفرمائيـد انجـام : آنكه سر از سجده برداشت عرض كرد

سـر و جـانم فـداى . ى خاطر انجام دهيد ى خود را بدون دغدغه دهم و شما وظيفه مى را خوشحال شما باد، من خدمتگزار شمايم، اگر اليق باشم برادر شمايم، و هر چه شما

.دهم و از خداى تعالى توفيق اطاعتت را آرزو دارم كند با دل و جان انجام مى مى :آله فرمود و عليه اهللا رسول اكرم صلى

على جانم آيا حاضرى كه لباس مـرا بپوشـى و خـود را شبيه به من نمائى و تو را به جاى من به قتل برسانند؟

بلـه : هار تشكر و افتخار نمود و عرض كـرد السالم باز هم اظ على بن ابيطالب عليه .با جان و دل حاضرم و ممنون و مسرورم


146

:آله فرمود و عليه اهللا رسول اكرم صلىخـوابى و آن روپـوش پس امشب در رختخواب من مى

كـشى كشم به رويـت مـى سبزى كه من هر شب به رويم مى و اين امتحان مهمى است كه براى تو خواهد ) برد حضرمى (

.بودامتحـان كنـد و خواهد تو را على جانم خداى تعالى مى

مرا هم امتحان نمايد همان گونه كه خليلش حضرت ابراهيم . و پسرش حضرت اسماعيل را در ذبح اسماعيل امتحان كرد

.زيرا رحمت خدا شامل نيكوكاران خواهد شد

»ى مرد يهودى قضيه«زرگان يهود در مسجد كوفه در آن وقتى روزى يكى از ب : السالم فرمود امام باقر عليه

السالم از جنگ نهروان برگشته بـود بـه خـدمت آن حـضرت كه على بن ابيطالب عليه خواهم از شما بپرسم كه به من سؤاالتى از موضوعات مختلفى مى : رسيد و عرض كرد

.غير از پيغمبر و وصى پيغمبر كسى از آنها اطالع ندارد. خواهى سؤال كـن اى برادر يهودى از هر چه مى : م فرمودند السال اميرالمؤمنين عليه ايم كه خداى عـز وجـل وقتـى پيـامبرى را ما در كتابمان خوانده : رئيس يهوديان گفت

كند كه از اهل بيـت خـودش يكـى را انتخـاب كنـد كـه كند به او وحى مى مبعوث مى ند كه به آنچه بـه او وحـى ك رهبرى امتش را بعد از او به عهده بگيرد و او را متعهد مى

شده در ميان امتش بعد از او عمل كند و خـداى عـز وجـل ايـن اوصـياء را در زمـان كند حاال تو به من بگو بـه مى زندگى پيامبران و بعد از وفاتشان به چيزهائى امتحانشان

كند و به چند چند چيز خداى تعالى اوصياء پيغمبران را در زمان حيات آنها امتحان مى نمايـد؟ و وقتـى كـه خـدا از آنهـا چيز بعد از وفات پيغمبران، آن اوصياء را امتحان مى

دهد؟ ى اوصياء چه عملى انجام مى راضى شد درباره


147

به خدائى كه غير از او خدائى نيست و به خدائى كه دريا را : السالم فرمود على عليهران نازل فرمود قـسمت اسرائيل شكافت و تورات را بر حضرت موسى بن عم براى بنى

.بله: كنى؟ گفت دهم كه اگر به تو حق را گفتم اگر درست بود، حقيقت را اقرار مى مىتـو را بـه خـدائى كـه دريـا را بـراى : الـسالم فرمـود دوباره على بن ابيطالب عليه

اسرائيل شكافت و تورات را بر موسى بن عمران نازل فرمود اگر درست جوابت را بنى .بله: شوى؟ رئيس يهوديان گفت مان مىگفتم مسل

خـداى عـز وجـل در زمـان حيـات پيغمبـران، : السالم فرمود على بن ابيطالب عليه وقتى كـه از . كند تا اطاعت آنها را آزمايش نمايد اوصيائشان را به هفت چيز امتحان مى

دهـد مـى به پيغمبران دستور . آنها به خاطر اطاعتشان و تحمل ناراحتيهايشان راضى شد كه آنها را در زمان حياتشان به عنوان دوست خود بپذيرند و بعد از وفاتشان به عنـوان اوصياء خود، آنها را قرار دهند و طاعت اوصياء به گـردن امـت، آنهـائى كـه مقيـد بـه

.اطاعت انبياء هستند قرار داده خواهد شدهفـت موضـع بـه سپس خداى تعالى بعـد از وفـات پيـامبران اوصـياء آنهـا را در

كند تا صبر آنها را بسنجد و وقتى كه امتحان آنها براى خداى تعـالى چيزهائى مبتال مى دهـد و ايـن خوشـبختى را بـا بخش بود پايان كارشان را خوشبختى قـرار مـى رضايت

.فرمايد محشور شدن و ملحق شدن آنها به انبياء در قيامت كامل مىيرالمؤمنين حاال به من بگو خداى تعالى تو راست گفتى اى ام : رئيس يهوديان گفت

آله چند مرتبه امتحان كرده است و بعد از وفات و عليه اهللا را در زمان حيات محمد صلى آن حضرت، تو را چند مرتبه امتحان فرمـوده اسـت؟ و آخـر كـارت بـه كجـا منتهـى

.شود مىبرخيز تـا بـه : دالسالم دست رئيس يهوديان را گرفت و فرمو على بن ابيطالب عليه

.تا براى تو تمام جريانات را بگويم) دور از اين عده(كنارى برويم اجازه بده كه : السالم از جا برخاستند و عرض كردند اصحاب على بن ابيطالب عليه

.ما هم با اين مرد يهودى از اين جريانات مطلع شويم و از شما استفاده كنيم


148

. سم كه دلهاى شما تحمـل آنهـا را نداشـته باشـد تر من مى : السالم فرمود على عليه :اصحاب گفتند

چرا يا اميرالمؤمنين؟ى شـما بوسـيله به خاطر اينكه اكثر اين مصائب: السالم فرمود على بن ابيطالب عليه

.به من رسيده استاى اميرالمؤمنين به ما آن مطالب را بگوئيد به خدا قـسم مـا روى : مالك اشتر گفت

دانـيم كـه خـداى تعـالى بعـد از غمبرى جز شما سراغ نداريم و مـا مـى زمين وصى پي پيغمبرمان، پيغمبرى مبعوث نخواهد كرد و اطاعت شـما بـر گـردن مـا ماننـد اطاعـت

.پيغمبرمان استاى برادر يهودى، خداى : السالم نشست و رو به مرد يهودى كرد و فرمود على عليه

آله هفت جا امتحـانم كـرده و مـرا مطيـع و عليه اهللا عز وجل در زمان حيات پيغمبر صلى گـويم كـه گويم بلكه بخاطر ايـن مـى خود يافته است اينها را به خاطر خودستائى نمى

1))و اما بنعمة ربك فحدث(( .نعمت خدا را بايد بيان كرد در كجا و در كجا، اى اميرالمؤمنين؟: رئيس يهوديان گفت

آنها خداى تعالى به پيغمبرش وحى كرد و رسالت را بـه او عنايـت اما اول : فرمودمـن خـدمتگزار او در . اش از نظر سـنى بـودم فرمود و من كوچكترين اقوام و خانواده

.رفتم و دنبال كارهاى او به دستور او مى. اش بودم خانهو عبـدالمطلب كوچـك و بزرگـشان را بـه اسـالم آله بنى و عليه اهللا رسول اكرم صلى

.شهادت به وحدانيت خدا و رسالت خودش دعوت كردآنها به او اعتنا نكردند و حرف او را گوش ندادند و رسالت او را منكر شـدند و از او دورى كردند و با او دشمنى نمودند و ساير مردم به همين جهت به او رو نياوردند و

آلـه را بـا يقـين كامـل و و ليـه ع اهللا با او مخالفت كردند ولى من تنها، پيغمبر اكرم صـلى اطاعت كامل اجابت كردم و حتى در دلم كوچكترين شكى خلجان نكرد و سه سال بر

.11ى ى ضحى آيه سوره-1


149

همين وضع بود كه غير از من و دختر خويلد رحمها الله نه كسى با آن حـضرت نمـاز السالم رو به اصـحابش فرمـود و خواند و نه به رسالت او شهادت داد سپس على عليه

.همين طور است كه فرمودى يا اميرالمؤمنين: ن طور نبود؟ همه گفتنداي: گفتهائى بودند كه پيغمبـر به فكر حيله اما دومى، اى برادر يهودى، قريش دائما : فرموداى جمـع شـدند و اى كه كردنـد در خانـه آله را بكشند آخرين حيله و عليه اهللا اكرم صلى

در ميان آنها حاضر بود تا بـاالخره بـر » ثقفى مغيرة بن شعبه «ابليس ملعون در صورت اى از قبايل قريش مردى را انتخاب كنند و هر كدام اين عقيده رأى دادند كه از هر قبيله

آلـه در و عليـه اهللا از آنها شمشيرى بدست بگيرند و شبانه در وقتى كه پيغمبر اكرم صـلى ل يـك نفـر كـه او را كـشته خواب است بر او هجوم كنند و با شمشيرهايشان او را مث

انـد باشد او را به قتل برسانند، بعد از كشتن او، تمام قريش چون در خـون او شـريك .رود توانند به او تسليم كنند و در نتيجه خونش هدر مى قاتلش را آنها نمى

آله نازل شد و اين خبر را به و عليه اهللا جبرئيل قبل از اين جريان بر پيغمبر اكرم صلى ــرم آن حــ ــر اك ــين كــرد و پيغمب ــراى او تعي ــى شــب و ســاعتش را ب ضرت داد و حتآله را از جانب خدا امر نمود كه از مكه در آن شب خارج شود و به غـار و عليه اهللا صلى

آله نزد من آمد و اين خبر را به من داده و به من امر و عليه اهللا پناه ببرد، پيغمبر اكرم صلى مـن فـورا اطاعـت . بم و جان او را از اين مهلكه نجات دهم فرمود كه در جاى او بخوا

كـنم و بـه آلـه مـى و عليه اهللا و خوشحال بودم كه جانم را فداى پيغمبر اكرم صلى . كردمدر آن شب در رختخواب او خوابيدم، مردان قريش يقين داشتند . شوم جاى او كشته مى

ى او حمله كردنـد وقتـى د و به خانه كشن آله را مى و عليه اهللا كه امشب پيغمبر اكرم صلى وارد اتاق شدند و آنها با من و من با آنها روبـرو شـدم، مـن شمـشيرم را كـشيدم و از

.دانند خودم دفاع كردم آن طورى كه خدا و مردم مىآيـا ايـن چنـين : السالم رو به اصحابشان كردند و فرمودند سپس اميرالمؤمنين عليه

1.است يا اميرالمؤمنينهمين طور : نيست؟ همه گفتند

.364ى خصال شيخ صدوق ابواب هفت گانه صفحه-1


150

السالم عنـد منـصرفه عـن ى رأس اليهود على بن ابى طالب عليه أت: عن ابى جعفر قال «

يا أميرالمؤمنين إنـي أريـد أن أسـألك عـن : وقعة النهروان و هو جالس فى مسجد الكوفة فقال إنا نجد في الكتاب : سل عما بدالك يا أخا اليهود؟ قال : أشياء ال يعلمها اال نبي أو وصي نبي قال

ا بعث نبيا أوحى إليه أن يتخذ من أهل بيته من يقوم بأمر أمته مـن بعـده و أن أن الله عزوجل إذ يعهد إليهم فيه عهدا يحتذي عليه و يعمل به في امته من بعده و أن الله عزوجل يمتحن األوصياء

و كم في حياة األنبياء و يمتحنهم بعد وفاتهم فأخبرني كم يمتحن الله األوصياء فى حياة األنبياء؟ يمتحنهم بعد وفاتهم من مرة؟ و إلى ما يصير آخر أمر األوصياء إذا رضي محنتهم؟

والله الذي ال إله غيره، الذي فلـق البحـر لبنـي إسـرائيل وأنـزل : السالم فقال له علي عليه ـ : نعم قال : السالم لئن أخبرتك بحق عما تسأل عنه لتقرن به؟ قال التوراة على موسى عليه ذي وال

نعـم، : السالم لئن أجبتك لتـسلمن؟ قـال فلق البحر لبني إسرائيل و أنزل التوراة على موسى عليه إن الله عزوجل يمتحن األوصياء في حياة األنبيـاء فـي سـبعة مـواطن : السالم فقال له علي عليه

حيـاتهم و ليبتلي طاعتهم، فإذا رضي طاعتهم و محنتهم أمـر األنبيـاء أن يتخـذوهم أوليـاء فـي أوصياء بعد وفاتهم و يصير طاعة األوصياء في أعناق االمم ممن يقول بطاعة األنبياء، ثم يمـتحن

السالم في سبعة مواطن ليبلو صبرهم، فإذا رضـي محنـتهم خـتم األوصياء بعد وفاة األنبياء عليهم .لهم بالسعادة ليلحقهم باألنبياء، وقد أكمل لهم السعادة

صدقت يا أميرالمؤمنين فأخبرني كم امتحنك الله في حيـاة محمـد مـن : ودقال له رأس اليه السالم بيـده مرة؟ و كم امتحنك بعد وفاته من مرة؟ و إلى ما يصير أخر أمرك؟ فأخذ علي عليه

يا أميرالمؤمنين أنبئنا بـذلك : انهض بنا انبئك بذلك فقام إليه جماعة من أصحابه فقالوا : و قال المور بدت لـي : ولم ذاك يا أميرالمؤمنين؟ قال: ني أخاف أن التحتمله قلوبكم، قالواإ: معه، فقال

يا أميرالمؤمنين أنبئنا بذلك، فوالله إنا لنعلم أنه مـا علـى : من كثير منكم، فقام إليه األشتر فقال آله نبيا سـواه و و عليه اهللا ظهر األرض وصى نبى سواك، وإنا لنعلم أن الله اليبعث بعد نبينا صلى

: السالم و أقبل على اليهودي فقال أن طاعتك لفي أعناقنا موصولة بطاعة نبينا، فجلس على عليه يا أخا اليهود إن اللهĤراؤها على أن ينتدب من كل فخذ من قريش رجل، ثم يأخذ كل رجل منهم

اشه فيضربونه جميعا بأسيافهم ضربة رجل آله و هو نائم على فر و عليه اهللا سيفه ثم يأتي النبي صلى


151

ى جريـان بـه مناسـبتهاى مختلـف در ايـن كتـاب بقيه( ).خواهد آمد

واحد فيقتلوه، وإذا قتلوه منعت قريش رجالها و لم تسلمها فيمضى دمه هدرا، فهبط جبرئيل عليـه

آله فأنبأه بذلك و أخبره بالليلة التي يجتمعون فيها والساعة التي و عليه اهللا السالم على النبي صلى في الوقت الذي خرج فيـه إلـى الغـار، فـأخبرني رسـول اللـه يأتون فراشه فيها، وأمره بالخروج

آله في سبعة مواطن فوجدني فيهن ـ من غيـر و عليه اهللا عزوجل امتحنني في حياة نبينا محمد صلىأمـا أولهـن فـإن اللـه : وفيم وفيم يا أميرالمؤمنين؟ قال: تزكية لنفسي ـ بنعمة الله له مطيعا قال

آله و حمله الرسالة و أنا أحدث أهل بيتي سنا، أخدمه فـي و عليه اهللا إلى نبينا صلى عزوجل أوحى بيته و أسعى في قضاء بين يديه في أمره، فدعا صغير بني عبدالمطلب و كبيرهم إلى شهادة أن ال

تزلـوه و إله إال الله و أنه رسول الله فامتنعوا من ذلك و أنكروه عليه و هجروه، و نابـذوه و اع اجتنبوه و سائر الناس مقصين له و مخالفين عليه، قد استعظموا ما أورده عليهم ممـا لـم تحتملـه

آله و حدي إلى ما دعـا إليـه مـسرعا و عليه اهللا قلوبهم و تدركه عقولهم، فأجبت رسول الله صلى ألرض خلق مطيعا موقنا، لم يتخالجني في ذلك شك، فمكثنا بذلك ثالث حجج و ما على وجه ا

آله بما آتاه الله غيري و غير ابنة خويلـد رحمهـا اللـه و عليه اهللا يصلي أو يشهد لرسول الله صلى بلى يا أميرالمـؤمنين فقـال : أليس كذلك؟ قالوا : السالم على أصحابه فقال وقد فعل ثم أقبل عليه

:السالم عليهيـل األراء و تعمـل الحيـل فـي قتـل النبـي و أما الثانية يا أخا اليهود فإن قريشا لم تـزل تخ

آله حتى كان آخر ما اجتمعت في ذلك يوم الدار ـ دارالندوة ـ و إبلـيس الملعـون و عليه اهللا صلىآلـه و عليـه اهللا حاضر في صورة أعور ثقيف، فلم تزل تضرب أمرها ظهر البطن حتى اجتمعت صلى

نفسي، فأسرعت إلى ذلك مطيعـا لـه مـسرورا بالخبر، و أمرني أن أضطجع في مضجعه و أقيه ب السالم لوجهه واضطجعت في مضجعه و أقبلت رجاالت قريش لنفسي بأن اقتل دونه، فمضى عليه

آله فلمـا اسـتوى بـي و بهـم البيـت الـذي أنافيـه و عليه اهللا موقنة في أنفسها أن تقتل النبي صلى السالم علـى أصـحابه والناس، ثم أقبل عليه ناهضتهم بسيفى فدفعتهم عن نفسي بما قد علمه الله

.بلى يا أميرالمؤمنين: أليس كذلك؟ قالوا: فقال


152

آلـه بـاالخره رسـول اكـرم و عليه اهللا برگرديم به سرگذشت زندگى رسول اكرم صلى آله در آن شب پس از نماز مغرب و عشاء به خانه رفت و امانات مردم را و عليه اهللا صلى

اينهـا را بـه دسـت : الـسالم سـپرد و بـه آن حـضرت فرمـود به على بن ابيطالب عليـه .شوى آئى و به من ملحق مى رسانى و بعد به مدينه مى صاحبانش مى

آله از خانه بيرون رفتند و با آنكه كفار قريش خانـه و عليه اهللا سپس رسول اكرم صلى $ :ى ى شـريفه آيـه ى يس تا را محاصره كرده بودند آن حضرت سوره uΖ ù= yè y_ uρ)) .⎯ ÏΒ È⎦ ÷⎫ t/

öΝ Íκ‰ É‰ ÷ƒ r& # t‰ y™ ô⎯ ÏΒ uρ óΟ Îγ Ï ù= yz # t‰ y™ öΝ ßγ≈ oΨ øŠ t± øî r' sù ôΜ ßγ sù Ÿω t((βρ ç ÅÇ ö7 ãƒ.1 را تـــالوت فرمـــود ومــشتى خــاك از زمــين برداشــت و بــه طــرف آنهــا ريخــت و بــا آنكــه رســول اكــرم

.آله از كنار آنها عبور كرد او را نديدند و عليه اهللا صلىآلـه هجـوم و عليـه اهللا ى پيغمبـر صـلى فار قريش بـه خانـه به هر حال در آن شب ك

علـى . ابتدا با پرتاب سنگ به رختخواب پيغمبر عمل زشتشان را شروع كردنـد . آوردندخواهيد؟ چرا اين السالم سر مباركش را بلند كرد و فرياد زد كه چه مى بن ابيطالب عليه

كنيد؟ كارها را مىولى در عين حال آنها قـصد كـشتن علـى بـن كفار صداى آن حضرت را شناختند

السالم را كردند و خالـد بـن وليـد و همراهـانش بـه علـى بـن ابيطالـب ابيطالب عليه السالم با شمشيرهاى برهنه هجوم آوردند ولى آن حـضرت بـا سـرعت و چـابكى عليه

را گرفـت و فـشرد كـه شمـشير از » خالد بن وليد«عجيبى از جا حركت نمود و دست غلطيد و دست و پا تاد و مانند حيوانى كه سرش را بريده باشند روى زمين مىدستش اف

. و على بن ابيطالب بر آن بيست و پنج نفر هجوم آورد و همه را تار و مار كـرد . زد مىالـسالم محمد كجا است؟ على عليـه : پرسيدند السالم مى آنها در ضمن فرار از على عليه

خواهيد؟ مگر شما نگفته پرده بوديد كه او را از من مى مگر او را به دست من س : فرمود

.9ى ى يس آيه سوره-1


153

بوديد كه او بايد از مكه بيرون برود حاال كه خودش با پاى خودش از مكه بيرون رفتـه !است ناراحتيد؟

آلـه و عليـه اهللا الـسالم جـاى پيغمبـر اكـرم صـلى كفار از اينكه على بن ابيطالب عليه آله قرار داده بـود و عليه اهللا خاطر رسول اكرم صلىخوابيده و خود را در معرض خطر به

.كردند تعجب مىنويـسد غزالى با آنكه از علماى متعصب اهل سنت است در كتاب احياء العلوم مـى

كه خداى تعالى در آن شب به جبرئيل و ميكائيل وحى فرمود كه من بين شـما دو نفـر ام آيـا ا را كمتر از ديگرى قـرار داده ام و عمر يكى از شم عقد برادرى و اخوت خوانده

شما حاضريد كه عمر كمتر را قبول كنيد تا برادرتان عمر بيشترى داشته باشـد؟ و او را : هيچ يك از آنها جواب مثبت ندادند خداى تعالى به آنها فرمـود . بر خود ترجيح دهيد

ام ببينيـد م قرار داده اين برادرى را عينا براى على بن ابيطالب و پيغمبر اكرم عليهماالسال آلـه و عليـه اهللا السالم چگونه در رختخواب پيغمبـر اكـرم صـلى كه على بن ابيطالب عليه

آله نموده و براى حفظ پيغمبر خود و عليه اهللا خوابيده و جانش را فداى پيغمبر اكرم صلى را به معرض هالكت و كشته شدن گذاشته است آنها به زمين آمدند، جبرئيل در طـرف

السالم نشست و ميكائيل در طرف پاى مباركش نشست و آنها سر على بن ابيطالب عليهگفتند خوشا به حالت، خوشا به حالـت، السالم مى از دو طرف به على بن ابيطالب عليه

كيست مثل تو كه خداى تعالى به خاطر گذشت تو بر مالئكه مقربش مباهات و افتخار ∅آلـه نـازل فرمـوده اسـت و عليـه اهللا اكرم صـلى و اين آيه را بر رسول . كند مى ÏΒ uρ))

Ä¨$ ¨Ψ9 $# ⎯ tΒ “ Ì ô± o„ çµ |¡ ø tΡ u™ !$ tó ÏG ö/ $# ÉV$ |Ê ó s∆ «! $# 3 ª! $# uρ 8∃ρ â™ u‘ Ï((Š$ t6 Ïè ø9 $$ Î/١ السالم بعد از سه روز كه ودايع و امانات مردم را به آنها رساند به همـراه على عليه

بنت اسد مادرش و فاطمه دختر زبير بـه طـرف ى ى زهراء عليهاالسالم و فاطمه فاطمهآله خارج شهر مدينه منتظر على بن و عليه اهللا مدينه حركت كرد و چون پيغمبر اكرم صلى

السالم بود و به مردم مدينه فرموده بـود تـا او نيايـد مـن وارد شـهر شـما ابيطالب عليه

.207ى ى بقره آيه سوره-1


154

و در خـدمت آن السالم بـا سـرعت خـود را بـه مدينـه رسـاند على عليه . نخواهم شد .حضرت وارد شهر مدينه شد

»عقد اخوت«

ى منوره شدند بـين مهـاجر و انـصار آله وقتى وارد مدينه و عليه اهللا رسول اكرم صلى السالم را بـه بـرادرى حضرت اميرالمؤمنين على بن ابيطالب عليه . عقد اخوت خواندند بـا يكـديگر در تمـام شـئون ى عقد اخوت اين بود كه مـسلمانان خود برگزيدند الزمه

ايثارگرى و برابرى داشته باشند، نكند كه يكى سير و ديگرى گرسنه باشد، يكـى داراى لباس و ديگرى برهنه باشد و باالخره در تمام امور مساوات را با يكديگر كامال رعايت

.كنند ى اين عقد اخوت آن شد كه مـسلمانان بـرادران خـود را بـر خـود در تمـام نتيجه

كردنـد آنهـا را فداى يكديگر مى دادند و حتى جان و مال خود مسائل مادى ترجيح مى نمودند نسبت به هـم بخـل نداشـتند در دلـشان كينـه هيچگاه بر يكديگر حسادت نمى

ى واقعى خدا بودند و مال دنيا را شان بنده شد و باالخره همه نسبت به يكديگر پيدا نمى دانــستند و در اموالــشان مــساوات بنــدگان خــدا مــىملــك خــدا و مــردم مــسلمان را

:نمودنـــد و خـــداى تعـــالى هـــم بـــا خطـــاب بلكـــه مواســـات را عمـــل مـــى و$ yϑ ¯Ρ Î))) tβθ ãΖ ÏΒ ÷σ ßϑ ø9 $# ×ο uθ ÷z Î) ((اين برادرى و برابـرى را تثبيـت فرمـود و اسـالم و مـردم ١

.دى بردندمسلمان از اين راه فوائد زيا »ى زهراء عليهاالسالم ازدواج با فاطمه«

ى منـوره علـى بـن شنبه در مدينـه الحرام روز پنج ذيحجةدر سال دوم هجرت اول ى زهراء عليهاالسالم ازدواج فرمود شرح جريان را از زبان السالم با فاطمه ابيطالب عليه

:شنويم السالم مى على بن ابيطالب عليه

.10ى ى حجرات آيه سوره-1


155

آيـا : روزى بـه مـن گفـت . ى داشـتم كنيزك خـدمتگزار ها از پدرش ى زهراء عليهاالسالم را بعضى دانى كه فاطمه مى

اند؟ خواستگارى كرده .نه: من گفتم

او را از پـدرش انـد و چرا بعـضى رفتـه : او به من گفت اند ولى او به آنها جواب مثبت نداده است، تـو چـرا خواسته

روى و از او آلـه نمـى و عليـه اهللا به خدمت پيغمبر اكرم صـلى آلـه او را بـه و عليه اهللا كنى پيغمبر اكرم صلى خواستگارى نمى

.تو خواهد دادمگر من چيزى دارم كه با آن وسـائل ازدواجـم را : گفتم .مهيا كنمآله برسى در و عليه اهللا اگر خدمت پيغمبر اكرم صلى : گفت

موضوع دهد و آن قدر به اين عين حال او به تو فاطمه را مى 1.اصرار كرد كه مرا وادار نمود تا خدمت آن حضرت رسيدم

آله آن قـدر جاللـت و هيبـت و عليه اهللا رسول اكرم صلى توانستم يك چنين مطلبى به ايشان اظهـار داشت كه من نمى

و حتى نرفتنم به خدمتش تا آن روز بـه همـين جهـت (كنم آله جـدا و يهعل اهللا بود واال من كه هيچگاه از رسول خدا صلى

).شدم نمىباالخره وقتى در آن روز رفتم و در محـضرشان نشـستم به خدا قسم نتوانستم از خجالت يك كلمه در ايـن موضـوع

الـسالم شود كه محرك على بن ابيطالب عليه از بعضى تواريخ استفاده مى ضمنا -1

اند و اين با مطلب فوق ى زهراء عليهاالسالم ابابكر و عمر بوده اطمهبراى خواستگارى ف منافات ندارد زيرا ممكـن اسـت بعـد از اصـرار كنيـزك آنهـا هـم علـى بـن ابيطالـب

.السالم را ديده باشند و آن حضرت را تشويق كرده باشند عليه


156

آله با كمال محبـت بـه و عليه اهللا حرف بزنم پيغمبر اكرم صلى اى از من درخواستى دارى، براى چه نزد من آمده : من فرمود

پيغمبـر اكـرم 1.م و چيزى نگفـتم بگو، من باز هم ساكت ماند چرا بـه اينجـا :آله خنديدند و دوباره فرمودند و عليه اهللا صلىمن پسرعموى شـمايم : اى و حاجتت چيست؟ گفتم آمده

ام و هميشه اسـالم را ام كه اسالم آورده و اول كسى بوده .نمودم ام و جهاد مى كرده يارى مى

گوئى، تـو بهتـر از آن راست است، درست مى : آله فرمود و عليه اهللا رسول اكرم صلى شـايد بـراى :آلـه خـودش فرمـود و عليه اهللا سپس رسول اكرم صلى . گوئى هستى كه مى

.اى درخواست ازدواج با دخترم فاطمه عليهاالسالم نزد من آمدهفاطمه عليهاالـسالم را بـه ازدواج مـن . بله يا رسول الله : من با تكان دادن سر گفتم

.درآوراند اما وقتى به او قبل از تو چند نفر به خواستگارى فاطمه عليهاالسالم آمده : مودفرولى تـو اينجـا بـاش تـا مـن برگـردم پيغمبـر اكـرم . ميلى كرده است ايم اظهار بى گفتهفاطمـه عليهاالـسالماز جـا . آله بـه داخـل اتـاق فاطمـه عليهاالـسالمرفتند و عليه اهللا صلى

ا گرفت و كفش آن حضرت را از پايـشان درآورد و آب برخاست، عباى آن حضرت ر

.136ى صفحه43بحاراالنوار جلد -1: آله فقالت موالة لـي و عليه اهللا ت فاطمة الى رسول الله صلى خطب: السالم قال عن على عليه «

فقد خطبت، فما : ال قالت : آله ؟ قلت و عليه اهللا هل علمت أن فاطمة قد خطبت الى رسول الله صلى ء أتـزوج بـه، و هل عنـدي شـى : آله فيزوجك، فقلت و عليه اهللا يمنعك أن تأتي رسول الله صلى

آله زوجـك، فواللـه مـا زالـت ترجينـى حتـى و عليه اهللا رسول الله صلى إنك ان جئت الى : فقالآله و كانت له جاللة و هيبة فلما قعدت بين يديـه افحمـت و عليه اهللا دخلت على رسول الله صلى

.»ما جاء بك ألك حاجة؟ فسكت: فوالله ما استطعت أن أتكلم فقال


157

براى وضو آورد و به روى دست مباركش آب ريخت و پاهاى آن حضرت را شست و .نشست

.فاطمه جان: آله فرمود و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى .بله: فاطمه عليهاالسالم عرض كرد

شناسـى و از و را مـى علـى كـسى اسـت كـه ا : آله فرمود و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى نزديكان است، با فضيلت است، او اول كسى است كه اسالم آورده و مـن هـم از خـدا

و او هـم از تـو . ام كه تو را همسر بهتـرين و محبـوبترين خلقـش قـرار دهـد خواسته گوئى؟ خواستگارى كرده است چه مى

ا فاطمه عليهاالسالم سرش را بـه زيـر انـداخت و سـكوت كـرد ولـى صـورتش ر .برنگرداند و كراهتى از خود نشان نداد

:آله از جا برخاست و فرمود و عليه اهللا پيغمبر صلى .سكوتش اقرار و رضايت او است. الله اكبر

اى محمـد فاطمـه را بـه ازدواج علـى : در اين موقع جبرئيـل نـازل شـد و گفـت اشد و على بـراى ى زهرا براى على ب السالم درآور زيرا خدا راضى است كه فاطمه عليه

1.فاطمه باشد

.93ى صفحه43 بحاراالنوار جلد -1: ما جـاء بـك يـا أباالحـسن حاجتـك؟ قـال : آله ضحك ثم قال و عليه اهللا سول الله صلى ر«

يا علي صدقت فأنت أفـضل : فقال. فذكرت له قرابتي و قدمي في االسالم و نصرتي له و جهادي يا علي إنه قد ذكرها قبلك رجال فذكرت : يا رسول الله فاطمة تزوجنيها، فقال : مما تذكر، فقلت

.لها فرأيت الكراهة في وجهها، ولكن على رسلك حتى أخرج إليكذلك فدخل عليها، فقامت فأخذت رداءه و نزعت نعليه و أتته بالوضوء فوضـأته بيـدها و غـسلت

إن علـي : لبيك لبيك حاجتك يا رسول الله؟ قـال : فقالت! يا فاطمة : رجليه، ثم قعدت، فقال لها و فضله و إسالمه و إني قد سألت ربي أن يزوجك خير خلقه و بن أبيطالب من قد عرفت قرابته


158

چيـزى دارى كـه مهـر : آله به نزد من آمد و فرمود و عليه اهللا سپس رسول اكرم صلى به خـدا : فاطمه قرار دهى؟ تا من او را به تو بدهم؟ همان طور كه سرم پائين بود گفتم

.قسم نه چيزى ندارم زرهى را كه به تو داده بودم چه كردى؟: فرمود .ارزد ى او كهنه شده و ارزشى ندارد فقط چهارصد درهم مىهست ول: گفتمپـولش را بـراى همان را مهر فاطمه عليهاالسالم قرار بده و آن را بفروش و : فرمودمن از جا برخاستم و رفتم و زرهم را فروختم و پولش را گرفتم و به خدمت . من بياور

ه آن حضرت تحويـل دادم آن حـضرت آله آوردم و پولها را ب و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى .از من نپرسيد كه آنها چقدر است و من هم چيزى نگفتم

آله بالل را خواست و يك مشت از آن پولها را بـه او داد و عليه اهللا رسول اكرم صلى ــه كــن بــراى فاطمــه: و فرمــود ســپس پيغمبــر اكــرم . ى زهــرا عليهاالــسالم عطــر تهي

به بازار : بكر داد و فرمود ركش از آن پولها پر كرد و به ابى آله دو دست مبا و عليه اهللا صلىو جمعى از اصحاب كه . برو آنچه براى فاطمه از لباس و اثاثيه الزم است خريدارى كن

آنها به بازار رفتند و هر چـه را . بودند با ابابكر همراه فرمود » عمار ياسر «ى آنها منجملهكـرد و آن را بـراى فاطمـه دادند اگر او قبول مـى ىبكر نشان م پسنديدند اول به ابى مى

.خريدند دانست مى صالح مىباالخره آنها پيراهنى براى فاطمه عليهاالسالم به هفت درهم و چارقـدى بـه چهـار

سياه بافت شهر خيبر و تخت خوابى كه از برگ خرما ساخته ) مالفه(اى درهم و قطيفه تان مـصرى بـود و يكـى از آنهـا را از ليـف اش از ك شده بود و دو عدد تشك كه رويه

خرما و ديگرى را از پشم گوسفند پر كرده بودند و چهار بالش كـه از پوسـت پـشمينه

أحبهم إليه؛ وقد ذكر من أمرك شيئا فما ترين؟ فسكتت و لم تول وجهها ولم ير فيه رسول اللـه

.الله اكبر سكوتها إقرارها: آله كراهة، فقام و هو يقول و عليه اهللا صلىزوجها علي بن أبيطالب فان اللـه قـد رضـيها لـه و يا محمد : السالم فقال فأتاه جبرئيل عليه

.»رضيه لها


159

اى بافت پشم و يك قطعه حـصير طائف ساخته شده و از گياه اذخر پر شده بود و پرده براى دوشيدن شـير و مـشكى بـراى اى و آسياب دستى و كاسه ) از بحرين (بافت هجر ى كوچـك اى لعاب داده شده و سبوى بزرگ سبز رنـگ و تعـدادى كـوزه آب و كوزه

بكر و سائر اصـحاب آنهـا را برداشـتند و بـه خـدمت و ابى . خريدند و صورت گرفتند آله آنهـا را ديـد در و عليه اهللا آله آوردند وقتى رسول اكرم صلى و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى

خدا بركـت داده اسـت بـه : فرمود. كرد را زير و رو مى حالى كه با دست مباركش آنها .ام رفتم اهل بيت پيغمبر و پس از آن همه متفرق شدند و من هم به خانه

رفتم و پـشت سـر پس از اين نامزدى من يك ماه صبر كردم همه روزه به نماز مى گـشتم و همـه روزه پيغمبـر اكـرم ام بـر مـى خوانـدم و بـه خانـه رسول خدا نماز مـى

ى زهراء عليهاالسالم ى ازدواجم با فاطمه ديدم ولى چيزى درباره آله را مى و عليه اهللا صلىآيـا : پس از يك ماه زنهاى پيغمبر دور من جمع شدند و به مـن گفتنـد . گفتم به او نمى

آله بخواهيم كه فاطمه عليهاالسالم را به تو و عليه اهللا مايلى ما براى تو از رسول خدا صلى كه به منزل خودت ببرى؟بدهد

.البته اين كار را بكنيد: من گفتم» ام ايمـن «آله رفتند در اين ميان و عليه اهللا آنها دسته جمعى خدمت پيغمبر اكرم صلى

ى كبرى زنـده بـود و ازدواج آله عرض كرد كه اگر خديجه و عليه اهللا به رسول خدا صلى السالم على عليه . شد ديد چشمش روشن مى السالم مى فاطمه را با على بن ابيطالب عليه

دهيـد؟ چـرا چـشم فاطمـه نمـى خواهد چرا به او فاطمـه عليهاالـسالم را فاطمه را مى كنيد كارهاى فاطمه عليهاالسالم را زودتـر عليهاالسالم را به ديدن شوهرش روشن نمى

.انجام دهيد تا با ازدواج فاطمه چشم ما هم روشن گرددالسالم از من زنش را مطالبه چرا خود على عليه : آله فرمود و عليه اهللا رسول اكرم صلى

.كند ما اين را از او توقع داشتيم نمىكشيدم و حيـا مـانع مـن خجالت مى : من كه در آن كنار ايستاده بودم، عرض كردم

.شده بود يا رسول الله


160

فاطمـه عليهاالـسالم آله عقد ازدواج مـرا بـا و عليه اهللا در اين موقع پيغمبر اكرم صلى على بركـة «: برخيز به نام خدا و بگو : خواند و نزد من آمد و دست مرا گرفت و فرمود سپس مرا نزد فاطمه عليهاالسالم برد و . »الله و ماشاء الله القوة اال بالله توكلت على الله

:نشاند و دست به دعا برداشت و گفتخـدايا . انـد نزد منخدايا اين دو نفر محبوبترين خلق تو . ى آنهـا قـرار بـده آنها را دوست بدار، خدايا بركت در ذريه

ى آنهـا را از و من آنها و ذريه. خدايا خودت حافظ آنها باش 1.دهم شر شيطان رجيم در پناه تو قرار مى

يا على، : سپس دست فاطمه عليهاالسالم را گرفت و در دست من گذاشت و فرمود : ى زهراء عليهاالسالم فرمود مبراى تو خوب همسرى است و به فاطمه فاطمه عليهاالسال

.السالم براى تو خوب شوهرى است اى فاطمه، على بن ابيطالب عليه چه كسى از شماها در اينجا هست؟: سپس پيغمبر به طرف زنها نگاه كرد و فرمود

مـن اسـت و من هستم يا رسول الله و اين زينب است و ايـن ام اي : ام سلمه گفت السالم در محضر چون به خاطر حضور على بن ابيطالب عليه (يك يك زنها را اسم برد

آله آنهـا را بـه و عليه اهللا پيغمبر آنها صورتهاى خود را پوشانده بودند و پيغمبر اكرم صلى تـان آمـاده همـه : آلـه فرمـود و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى ) داد صورت ظاهر تشخيص نمى

.ى من اتاقى تهيه كنيد براى دخترم و پسرعمويم در خانهشويد تا هاى شما يا رسول الله؟ در كدام حجره، در كدام خانه از خانه: ام سلمه گفت

.93ى صفحه43 بحاراالنوار جلد -1» جني رسول الله صلى : قال عليأتاني فأخذ بيدي فقال و عليه اهللا فزو قم بـسم اللـه و : آله ثم

م جاءني حتى أقعـدني عنـدها قل على بركة الله و ما شاء الله القوة إال بالله توكلت على الله، ث اللهم إنهما أحب خلقك إلي فأحبهما و بارك في ذريتهما، واجعـل عليهمـا : عليها السالم، ثم قال

.»منك حافظا، وإني أعيذهما بك و ذريتهما من الشيطان الرجيم


161

ى خودت و به ساير زنها دستور فرمود در خانه : آله فرمود و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى . عليهاالسالم درستش كنندى زهراء كه آن خانه را تزئين كنند و مطابق شأن فاطمه

.پس از آنكه اين كار را كردندمن نزد فاطمه عليهاالسالم رفتم و از او سؤال كـردم كـه آيـا : ام سلمه به من گفت

و برخاسـت و رفـت و . بلـه : عطرى دارى كه براى خودت ذخيره كـرده باشـى گفـت ت مـن ريخـت و اى آورد كه در آن گرد مانندى بود او مقدارى از آن را كف دس شيشه

.من بو كشيدم ديدم آن عطر به قدرى خوشبو است كه من مثلش نبوئيده بودمآن وقتـى كـه : اى؟ فرمـود اين عطـر را از كجـا آورده : از فاطمه عليهاالسالمپرسيدم

اى فاطمـه : به ديدن پدرم آمده بـود پـدرم دسـتور داد و بـه مـن فرمـود » دحيه كلبى «وقتى او نشست و مدتى بـا پـدرم . او روى آن بنشيند زيراندازى براى عمويت بينداز تا

حرف زد و برخاست، از لباسش چيزهائى ريخت پدرم به من امـر فرمـود كـه آنهـا را آله سؤال كردم كه و عليه اهللا من از رسول اكرم صلى : گويد السالم مى على عليه . جمع كنم

.ئيل ريخته استآنها عنبر بودند كه از بال جبر: آنها چه بودند؟ او فرمودبـراى : آلـه بـه مـن فرمـود و عليه اهللا بعد پيغمبر اكرم صلى : گويد السالم مى على عليه

و ) پـدر عروسـم (ى من كه ى خوبى بدهى گوشت و نان به عهده ازدواجت بايد وليمه من به بازار رفتم و روغن و خرمـا خريـدم و ) كه دامادى (ى تو خرما و روغن به عهده

آله هم گوسفندى را كشت و نان زيادى تهيه كـرد و خـودش و عليه اهللا رسول اكرم صلى كرد و آنها را در روغن آستينش را باال زد و با دست مباركش خرماها را از دانه جدا مى

سپس رسـول اكـرم . تهيه فرمود » حبس«خالصه غذاى لذيذى به اسم نمود و سرخ مى هر كس را دوسـت دارى بـراى غـذاى امـشب آله به من پيشنهاد كرد كه و عليه اهللا صلى

آلـه همـه و عليـه اهللا دعوت كن من به مسجد رفتم ديـدم اصـحاب رسـول اكـرم صـلى زند خواستم جمعـى از آنهـا را انتخـاب كـنم و بـه شـام اند و جمعيت موج مى نشسته

دعوت نمايم و به بقيه چيزى نگويم ولى خجالت كشيدم لذا بر بلندى مسجد باال رفتم ى عروسـى تـان بـراى وليمـه ر آنجا ايستادم و همه را دعوت كـردم و گفـتم همـه و د

.ى زهراء عليهاالسالم بيائيد، امشب همه دعوتيد فاطمه


162

آله به راه افتادند مـن از و عليه اهللا ى رسول اكرم صلى مردم دسته دسته به طرف خانه .كشيدم كثرت جمعيت و كمى غذا خجالت مى

كنم خـداى اى على من دعا مى : آله از نيتم آگاه بود فرمود و ليهع اهللا رسول خدا صلى .تعالى بركت عنايت بفرمايد

ى من خوردند و براى مـن ها را از سفره مهمانان تا نفر آخرشان غذاها و آشاميدنى و ميهمانان با آنكـه بيـشتر از چهـار . دعا كردند كه خداى تعالى بركت مرحمت فرمايد

آلـه آن قـدر و عليه اهللا سير شدند غذا به بركت دعا پيغمبر اكرم صلىهزار نفر بودند همه ى زنهايـشان آله ظرفها را پـر كردنـد و بـه خانـه و عليه اهللا زياد آمد كه رسول اكرم صلى

اين هـم : فرستادند و يك ظرف هم در آخر كار برداشتند و از غذا پر كردند و فرمودند .باشد) نى عروس و داماديع(مال فاطمه عليهاالسالم و شوهرش

آله به ام و عليه اهللا در آن شب غروب آفتاب پيغمبر اكرم صلى : السالم فرمود على عليه فاطمه عليهاالسالم را نزد من بياور ام سلمه رفت و فاطمه عليهاالـسالم را : سلمه فرمود

شـد و از مى آله آورد پيراهن فاطمه به زمين كشيده و عليه اهللا به محضر رسول اكرم صلى ريخت وقتى نزديك رسـول خـدا هاى درشت عرق از پيشانيش فرو مى كثرت حيا دانه

آله رسـيد پـايش بـه پيـراهنش پيچيـد و بـه زمـين خـورد پيغمبـر اكـرم و عليه اهللا صلىخـدا تـو را در دنيـا و آخـرت از : آله فورا زير بغل او را گرفت و فرمـود و عليه اهللا صلى

.لغزشها حفظ كندى فاطمه عليهاالسالم در مقابـل پـدرش ايـستاد آن حـضرت پوشـيه را از روى وقت

صورت فاطمه عليهاالسالم برداشت تا من او را ببينم سـپس دسـت او را گرفـت و در خدا براى تو دختر پيـامبر خـدا را اى علـى مبـارك كنـد، : دست من گذاشت و فرمود

: به فاطمه عليهاالـسالم فرمـود فاطمه عليهاالسالم خوب همسرى براى تو خواهد بود و تـان، در آنجـا السالم براى تو شوهر خوبى است برويد بـه حجلـه اى فاطمه، على عليه

.منتظر باشيد تا من بيايممن دست فاطمه عليهاالسالم را گرفتم و به اتاقى كه براى مـا منظـور كـرده بودنـد

يم من از خجالت سرم را بـه زيـر آله نشست و عليه اهللا رفتيم و در انتظار پيامبر اسالم صلى


163

انداخته بودم ولى وقتى زيرچشمى به فاطمه عليهاالسالم نگاه كردم ديدم او از خجالت .كند چشمها را به زمين دوخته است و به من نگاه نمى

آله پس از چند لحظه كه گذشت تشريف آوردنـد و عليه اهللا باالخره رسول خدا صلى اينجا كيست؟ ما گفتيم بفرمائيد خوش آمديـد رسـول : و پشت در با صداى بلند فرمود

آله داخل شدند و فاطمه عليهاالسالم را كنـار خـود نـشاندند سـپس و عليه اهللا اكرم صلى ى زهرا عليهاالسالم از جا برخاست و فاطمه. دخترم براى من مقدارى آب بياور : فرمود

آلـه و عليـه اهللا اكـرم صـلى رسول. ظرفى را پر از آب كرد و به خدمت پيغمبر خدا آورد ظرف آب را گرفت و مقدارى از آن آب را مضمـضه كـرد و در ظـرف آب ريخـت و

تر نزديك: بعد، از آن آب مقدارى به سر مبارك فاطمه عليهاالسالم ريخت سپس فرمود آلـه نشـست آن حـضرت و عليـه اهللا بيا فاطمه عليهاالسالم در مقابل رسـول اكـرم صـلى

ى او پاشـيد و بعـد مقـدارى از آن آب را بـر پـشت و را ميان سينه مقدارى از آن آب :ى او ماليد و بعد دست به دعا برداشت و عرض كرد شانه

پروردگارا اين دختر من است اين محبوبترين خلق نـزد من است خدايا اين هم برادر مـن و محبـوبترين مخلوقاتـت

خودت ى محبوب و فرمانبردار نزد من است خدايا او را بنده .قرارش بده و اهلش را براى او مبارك گردان

بـه آله اين را گفت و حركت كرد و رفت و تـا سـه روز و عليه اهللا رسول اكرم صلى .ى ما نيامد خانه

خواست بيايد اتفاقـا آله نزد ما مى و عليه اهللا صبح روز چهارم وقتى رسول اكرم صلى تو اينجـا چـرا : آله به او فرمودند و عليه اهللا اسماء بنت عميس آنجا بود پيغمبر اكرم صلى

.هستى در اين اتاق مرد نامحرمى هستكند نيازمنـد پدر و مادرم فدايت باد وقتى دختر جوانى زفاف مى : اسماء عرض كرد

من در پشت درب هـستم كـه اگـر . باشد اى كه حوائجش را برآورد مى به زن با تجربه : آلـه فرمـود و عليه اهللا شد كمكش كنم پيغمبر اكرم صلى كارى داشته با فاطمه عليهاالسالم

.خدا حوائج دنيا و آخرت تو را برآورد


164

آن روز روز سردى بود من و فاطمه عليهاالسالم زير عبائى رفته بوديم وقتى صداى زدنـد شـنيديم آله را كه بـا اسـماء بنـت عمـيس حـرف مـى و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى

قسم به حقى كه من به : آله فرمود و عليه اهللا نيم رسول اكرم صلىخواستيم از جا حركت كمـا اطاعـت . شما دارم از جاى خود حركت نكنيد تا من هم در كنار شما قـرار بگيـرم

آله تشريف آورد از باالى سر ما پاهاى مباركش را بين و عليه اهللا كرديم پيغمبر اكرم صلى ى آن حضرت سـرد بـود مـن پـاى راسـت آن من و فاطمه عليهاالسالم وارد نمود پاها

حضرت را در بغل گرفتم و فاطمه پاى چپ آن حضرت را در بغل گرفت و ما پاهـاى .سرد آن حضرت را به سينه چسبانده بوديم تا آنكه گرم شود

كـوچكى كـه ى ى آبى به من بده من رفتم و كوزه يا على كوزه : سپس به من فرمود .پر از آب بود به خدمتش آوردم

آله سه مرتبه آب دهان مباركش را در ميان كوزه انـداخت و عليه اهللا رسول اكرم صلى اين آب را بياشام و مقـدار كمـى از آن را در : و آياتى از قرآن را به آن خواند و فرمود

ى آب را بـه سـر و آله بقيه و عليه اهللا كوزه نگه دار من اين كار را كردم رسول اكرم صلى .»خدا پليدى را از تو دفع كند و تو را پاك نگه بدارد«: دند و فرمودندى من پاشي سينه

اى بياور من آن آب را آوردم باز همـان كارهـائى يك مقدار آب تازه : دوباره فرمود ى ايـن آب هـم انجـام دادنـد و بـه ى آب قبلى انجام داده بودند دربـاره كه قبال درباره

و كمى از آن را نگهدار او هم طبق دستور عمل آن را بخور : دخترشان دادند و فرمودند آله آن آب را به سر و و عليه اهللا رسول اكرم صلى . ى آب را به آن حضرت داد كرد و بقيه

خـدا از تـو پليـدى را «: پاشيدند و سپس فرمودند ى فاطمه عليهاالسالم صورت و سينه .»دفع كند و تو را طاهر و پاك نگه دارد

اگر ممكن است چند دقيقـه از خانـه بيـرون بـرو و مـرا بـا :سپس به من فرمودند آلـه بـه دخترشـان و عليـه اهللا دخترم تنها بگذار وقتى من بيرون رفتم رسول اكـرم صـلى

فرموده بودند شوهرت چطور است فاطمه عليهاالسالم به آن حضرت گفته بود بهتـرين كردنـد و سـرزنش مـى شوهرها است اال آنكه زنهائى كه بـه ديـدنم آمـده بودنـد مـرا


165

آله تو را به شـوهرى داده كـه فقيـر اسـت و و عليه اهللا پدرت رسول اكرم صلى : گفتند مى .مالى ندارد

نه پدرت فقير . اى دخترم : آله به فاطمه عليهاالسالم فرمود و عليه اهللا رسول اكرم صلى . رفى كرده ى زمين را به من مع هاى طال و نقره خداى تعالى گنجينه . است و نه شوهرت

.ام من آنچه را كه نزد پروردگارم بوده انتخاب كردهداند، دنيا و آنچـه در دنيـا اسـت در مقابـل دخترم، اگر بدانى آنچه را كه پدرت مى

ام، ى خيـر تـو كوتـاهى نكـرده شود به خدا قسم اى دخترم من درباره چشمت خار مى تر، علمـش از همـه بيـشتر، ىام كه اسالمش از همه قديم شوهرى براى تو منظور كرده .حلمش از همه باالتر است

دخترم، خداى عزوجل در ميان اهل زمين دو مرد را برگزيده اسـت، يكـى از آنهـا .پدر تو است و ديگرى شوهر تو است

.مبادا از اوامر او سرپيچى كنى. دخترم شوهرت، خوب شوهرى است .يا على: مرا صدا زد و فرمودآله از ميان اتاق و عليه اهللا سپس رسول اكرم صلى

ات بشو و با همسرت مالطفت كن و داخل خانه : فرمود. بله يا رسول الله : من گفتم كسى كه او را برنجانـد مـرا رنجانـده و . ى تن من است با او مدارا كن زيرا فاطمه پاره

ن كـنم و خـدا را در ميـا كسى كه او را شاد كند مرا شاد كرده ديگر من خداحافظى مى .دهم شما قرار مى

»آله در غزوات و عليه اهللا السالم همراه رسول اكرم صلى على عليه«

كه در سال دوم هجـرت اتفـاق » بدر اولى «ى السالم در غزوه على بن ابيطالب عليه ى لشكر انتخاب شده بودند آله به عنوان فرمانده و عليه اهللا از طرف رسول خدا صلى. افتاد

آن حضرت سر چاههاى بدر توقف نمودند از مشركين خبرى نشد و ولى چند روز كه الـسالم در آنها از ترس لشكر اسالم حاضر به جنگ نشدند و علـى بـن ابيطالـب عليـه

.آله به مدينه برگشتند و عليه اهللا خدمت رسول اكرم صلى


166

»ى بدر السالم در غزوه على عليه« هجرت اتفاق افتاد على بن ابيطالـب كه آن هم در سال دوم » بدر كبرى «ى در غزوه

آله بود و از هفتاد نفر مشركى كه در آن و عليه اهللا السالم در خدمت رسول اكرم صلى عليهالـسالم بـه جنگ كشته شده بودند سى و پنج نفر آنها به دست على بن ابيطالـب عليـه

يـصد و ى سى و پنج مشرك، به دست سائر اصحاب كـه س خاك هالكت افتادند و بقيه .سيزده نفر از مهاجر و انصار بودند كشته شدند

بود كه »يا هو يا من ال هو اال هو «السالم در اين جنگ ذكرش على بن ابيطالب عليه .اين اسم اعظم است: آله فرمود و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى

»ى داستان مرد يهودى بقيه«

سـومين امتحـانى كـه : فرمودگفـت السالم در آنچه با بزرگ يهوديـان مـى على عليه آله از من فرمود اين بـود كـه در و عليه اهللا خداى تعالى در زمان حيات رسول اكرم صلى

كه آنها شيران و دليـران » وليد بن عتبه «و » عتبة بن ربيعه «و » شيبة بن ربيعه «جنگ بدر .كردند قريش بودند مسلمانان را به مبارزه دعوت مى

آله به آنهـا جـوابى و عليه اهللا يت و اصحاب پيغمبر اكرم صلى احدى از آن همه جمع آله با آن همه اصحابى كـه بودنـد مـرا بـا حمـزه و و عليه اهللا گفت رسول اكرم صلى نمى

ام در جنگ كمتر تر و تجربه عبيده به طرف آنها فرستاد من با آنكه از آن دو نفر كم سن را كشت غير از آنچه كه مـن آنهـا را در » شيبه«و » وليد«بود خداى تعالى به دست من

ى آنهـا مغلوبه بودن جنگ در آن روز كشتم و جمعى را اسير كردم و من بيشتر از همه خـدا او را (در آن جنگ شهيد شد » عبيده«مشركين را به هالكت انداختم و پسرعمويم

).رحمت كندايـن چنـين نبـود؟ آيـا : السالم رو به اصحابشان كردند و فرمودنـد سپس على عليه

ى مـرد ى قـضيه بقيـه (درست است يا اميرالمؤمنين همين طور بـود : ى آنها گفتند همه ).شود يهودى نقل مى


167

كه آن هـم در سـال دوم هجـرت اتفـاق » الكندرةقرقر«ى السالم در غزوه على عليه ابيطالـب سليم شنيدند كه على بـن ى لشكر اسالم بود و وقتى كه كفار بنى افتاد فرمانده

السالم با جمعى از لشكر اسالم در پى آنها است فرار كردند و حتى فرصت جمـع عليهكردن اموال خود را پيدا نكردند و مسلمانان اموال آنها را به عنوان غنيمت جنگى ضبط

.نمودند »السالم در جنگ احد على عليه«

وغ اعالم كردند كـه ور شد و كفار به در ى احد وقتى كه آتش جنگ شعله در غزوه الـسالم آله كشته شـده و مـسلمانان فـرار كردنـد علـى عليـه و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى

نمود در اين جنگ گشت و از آن حضرت مواظبت مى وار اطراف رسول اكرم مى پروانهالسالم با كفار جنگيد كه شمشيرش شكست رسـول اكـرم آن قدر على بن ابيطالب عليه

السالم نام داشت به على بن ابيطالب عليه » ذوالفقار«آله شمشير خود را كه و هعلي اهللا صلى .»الفتى اال على ال سيف اال ذوالفقار«: داد و جبرئيل در ميان زمين و آسمان ندا كرد

:آله به جبرئيل فرمود و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلىعنـى ي» و انا منكمـا : على منى و انا من على قال جبرائيل «

من : على از من است و من از على هستم جبرئيل عرض كرد .هم از شمايم

السالم در اين جنگ شصت و يا هفتاد زخم در بدن مبـاركش بـه وجـود على عليه ى حمـراء االسـد كـه پـس از چنـد روز بعـد از آمد و با آنكه كامال بيمار بود در غزوه

مكه را كه در اين جنگ شركت كرده ى احد اتفاق افتاد شركت فرمود و مشركين غزوه .بودند از حريم اسالم دور كرد


168

»ى داستان مرد يهودى بقيه« نقل گذشتهالسالم به رئيس يهوديان در آن حديث مفصل كه در صفحات على عليه

:شد فرمودآله اين بود كـه وقتـى و عليه اهللا امتحان چهارم من، در زمان حيات رسول اكرم صلى

ل مكه به ما هجوم آوردند تا انتقام كشته شدگان خود را در جنگ بدر بگيرند ى اه همهآلـه را مطلـع نمـود و رسـول خـدا بـا و عليه اهللا و جبرئيل نازل شد و رسول اكرم صلى

خورده يك مرتبـه ى احد سنگر گرفته بودند و مشركين زخم سربازان خود در كنار دره وار دور رسـول سلمانان كشته شدند، مـن پروانـه به سوى ما حمله كردند و جمعى از م

ولى مهـاجرين و انـصار فـرار . كردم چرخيدم و از او دفاع مى آله مى و عليه اهللا اكرم صلى آلـه كـشته و عليه اهللا هايشان در مدينه رفتند و همه گفتند كه محمد صلى كردند و به خانه

آله بـودم و خـداى و عليه اهللا صلىشده و كار تمام شده است و من در كنار پيغمبر اكرم تعالى بر ما نصرت داد و مانع پيشرفت مشركين شد و مـن آن روز در اثـر درگيريهـاى

السالم لبـاس خـود را على بن ابيطالب عليه زياد هفتاد زخم در بدنم بوجود آمد سپس خدا است انشاءالله اجرم با : فرمود داد و مى كنارى زد و جاى زخمها را به آنها نشان مى

همـين گونـه : آيا اين چنين نبوده؟ آنها گفتند : سپس رو به اصحابشان فرمودند و گفتند .بوده است يا اميرالمؤمنين

»السالم در جنگ خندق على عليه«

السالم در جنگ خندق يا جنگ احزاب شركت فرمود و اگر او نبود اسالم على عليهروبـرو شـد رسـول اكـرم » مرو بن عبدود ع«رفت زيرا وقتى در اين جنگ با از بين مى

:آله فرمود و عليه اهللا صلى. اآلن تمام ايمان در مقابل تمام كفـر قـرار گرفتـه اسـت

السالم شهيد شود ايمان از بين رفته و اگر يعنى اگر على عليه .كشته شود كفر از بين خواهد رفت» عمرو بن عبدود«


169

بـه قـدرى اظهـار محبـت بـه علـى بـن آله و عليه اهللا در اين جنگ رسول اكرم صلى رفت دست به دعا مى» عمرو بن عبدود «السالم فرمود كه وقتى او به طرف ابيطالب عليه

:برداشت و عرض كردالسالم را بر عمرو بن عبدود پيـروز پروردگارا على عليه

كن و او را از پيش رو و از پشت سر و از طرف راست و از زير پا از خطرات حفظ كن و باالى سر و از طرف چپ و از .مرا تنها نگذار

را كـشت و » عمـرو بـن عبـدود «الـسالم در اين جنگ وقتى على بن ابيطالب عليه آلـه بـه علـى بـن ابيطالـب و عليـه اهللا پيروزى نصيب مسلمانان شد رسـول اكـرم صـلى

:السالم فرمود عليهبه تو بشارت باد اگر عمل امروز تـو را بـا اعمـال امـت

آله بسنجند كار تو بر تمام اعمـال نيـك و عليه اهللا ر صلى پيغمبعمـرو بـن «كنـد ضـربت تـو بـر پيكـر آنها رجحان پيدا مى

.امروز بهتر از عبادت جن و انس بود» عبدود

»ى مرد يهودى ى قضيه بقيه«اى : فرمـود ) ذكـر شـد گذشـته كه در صفحات (السالم به آن مرد يهودى على عليه

مين امتحان من اين بود كه قريش و عرب و احزاب مختلـف بـا هـم برادر يهودى پنج آلـه و و عليـه اهللا همدست شدند و با يكديگر عهد و ميثاق بستند كه تا رسول اكرم صلى

ى آنهـا اند به خانه و زندگى خود برنگردند و همـه يارانش و بنى عبدالمطلب را نكشته ند و مطمئن بودند كه اين بار به هـدف خود را با تمام تجهيزات به نزديك مدينه رساند

.رسند مىآله نازل شد و به آن حضرت خبر آنچه را كـه و عليه اهللا جبرئيل بر پيغمبر اكرم صلى

.مشركين نيت كرده بودند داد


170

آله با يارانشان دور مدينه را خندق كندند و كفار تا پشت و عليه اهللا رسول اكرم صلى .زد غريدند و شمشيرهايشان برق مى مىخندق جلو آمدند و چون رعد

آله آنهـا را بـه خويـشاوندى قسمـشان داد و آنهـا را بـه و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى داشتند و معرفت خدا و اسالم دعوت نمود ولى آنها دست از دشمنى و عداوت بر نمى

ـ » عمرو بن عبدود «. دادند به سركشى خود ادامه مى ود بـه كه يكى از قهرمانـان عـرب بكشيد گاهى طلبيد و همچون شتر مست نعره مى خواند و مبارز مى ميدان آمد و رجز مى

.داد داد و گاهى شمشيرش را به راست و چپ حركت مى خود را تكان مىبسيار قوى و شجاع بـود رسـول » عمرو«هيچ كس جرأت مقابله با او را پيدا نكرد

براى جنگ با او از جـا بلنـد كـرد و بـا دسـت آله با صداى بلند مرا و عليه اهللا خدا صلى الـسالم شمـشير سـپس علـى بـن ابيطالـب عليـه (مبارك خود عمامه بر سر من پيچيد

و اين شمشير را كه :) ذوالفقار را از غالف بيرون آورد و به دست خود گرفت و فرمود ى ميـدان جنـگ آله بود به من داد و مرا روانـه و عليه اهللا متعلق به خود رسول اكرم صلى

ى زنهاى مدينه به خـاطر فرمود من از ميان لشكر بيرون آمدم، در حالى كه صداى گريه كـشته » عبـدود عمرو بن «داشتند كه من به دست ترحم به من بلند شده بود و يقين مى

.شوم مىاما خداى تعالى او را به دست من به قتل رساند با آنكه مردم عرب آن روز عقيـده

در اينجـا علـى بـن ابيطالـب . (توانـد بـا او روبـرو شـود ه هيچ پهلوانى نمـى داشتند ك را به مرد يهودى » عمرو«السالم با دست به فرق نازنينش اشاره كرد و جاى ضربت عليه

بر سر من زد ولى من او را كشتم و به خاطر » عمرو«اين ضربت را :) نشان داد و فرمود بى به دل دشمن انداخت كـه همـان باعـث خداى تعالى ترس عجي » عمرو«كشته شدن

.شكست قريش گرديدآيـا ايـن چنـين : السالم رو به اصحابش فرمود و گفت سپس على بن ابيطالب عليه

.بله همين طور بود اى اميرالمؤمنين: نبود؟ همه گفتند


171

»السالم در جنگ خيبر على عليه«ف اسـت زيـرا خيبـر السالم معـرو در جنگ خيبر شجاعتهاى على بن ابيطالب عليه

ترين درهاى آن همان درى بود كـه ى محكمى بود كه هفت درب داشت و محكم قلعهى خيبـر فـتح شـد و علـى السالم از جا كنده شد و قلعه به دست على بن ابيطالب عليه

.السالم مرحب يهودى را كشت و پيروزى را نصيب اسالم نمود عليه

»ى داستان مرد يهودى بقيه«: زنـد فرمـود السالم در آن حديث مفصلى كه با رئيس يهوديان حرف مى على عليه

مـن در ركـاب رسـول خـدا . امتحان شـشم مـن در شـهر همكيـشان تـو اتفـاق افتـاد آله به شهر خيبر كه پر از مردان شجاع بود حملـه كـردم دشـمن بـا تمـام و عليه اهللا صلى

. رين سنگرگاهها در اختيار آنها بـود تجهيزات مانند كوهى در برابر ما ايستاده بود و بهت شـدند رفتنـد كـشته مـى اى از مسلمانها به طرف آنها مى طلبيدند هر دسته آنها مبارز مى

نمودنـد ى كار را در دست من تصور مى كردند و چاره باالخره همراهان به من نگاه مى .يا اباالحسن برخيز: عاقبت به طرف من آمدند و يك زبان گفتند

آله هم به من دستور فرمود كه بر سنگر دشمن حمله كـنم و عليه اهللا ا صلى رسول خد باالخره آنها به داخـل . من اطاعت كردم و شمشير كشيدم و هر كه در مقابلم بود كشتم

شهر فرار كردند و در را بستند من با قدرتى كه پروردگارم به من عنايـت فرمـوده بـود تنها به داخل قلعـه رفـتم و هـر مـردى را كـه در درب قلعه را به آسانى از جا كندم و

نمـودم تـا آنكـه خـداى تعـالى كشتم و زنهاى آنها را اسير مى گرفت مى مقابلم قرار مى .نصرتش را نصيب ما فرمود

آيا اين چنـين : السالم رو به اصحابش فرمود و گفت در اينجا على بن ابيطالب عليه .لمؤمنينهمين طور بود يا اميرا: نبود؟ همه گفتند


172

»سرنگونى بتها«آله طواف كـرد بـه علـى بـن ابيطالـب و عليه اهللا در فتح مكه وقتى پيغمبر اكرم صلى

السالم دستور فرمود كه بر دوشش باال برود و دو بـت بـزرگ كـه در بـاالى كعبـه عليهى توحيـد را بـه موحـدان بـسپارد و از هرگونـه شـرك و بودند سرنگون كند و خانـه

. آن خانه را نجات دهدپرستى بت

»ى داستان مرد يهودى بقيه« : داشت فرمودم در سخنانى كه با رئيس يهوديانالسال على بن ابيطالب عليه

آله عـازم و عليه اهللا هفتمين امتحانى كه من داشتم اين بود كه وقتى رسول اكرم صلى را بپـذيرد و داشت و بلكه قصدش اين بود كه معذرت آنها فتح مكه شد او دوست مى

.كرد در آخر هم با آنها بكند به سوى خدا دعوتشان كند و آن كارى را كه در اول مىاى نوشت و در آن نامه آنها را از عذاب الهى بر حذر داشت و آنها را از به آنها نامه

ى عفـو و گذشـت را داد و آنهـا را اميـدوار بـه عاقبت بدشان ترسانيد و به آنها وعـده را قرار داد كـه بـراى آنهـا خوانـده » ى برائت سوره« فرمود و در آخر نامه رحمت الهى

بايد يكى از شما ايـن نامـه را بـه : شود و نامه را به اصحابش نشان داد و به آنها گفت كننـد سـپس مكه ببرد و براى آنها بخواند آنها سنگينشان بود كـه آن دسـتور را عملـى

ى مكـه ى را صدا زد و به او نامه را داد و او را روانـه آله مرد و عليه اهللا رسول اكرم صلى ايـن نامـه و ايـن سـوره را كـسى : كرد در همين وقت جبرئيل نازل شد و عرض كـرد

رسـول اكـرم . تواند به كفار قريش برساند مگر خودت و يا كسى كـه از تـو باشـد نمى داد و مرا بـه سـوى اهـل آله اين موضوع را به من فرمود و نامه را به من و عليه اهللا صلى

دانستم كه مردم مكه آن قدر با من دشمنند مكه فرستاد من به مكه رفتم و حال آنكه مى گذارند ولـو آنكـه بـه قيمـت از كنند و سر كوهها مى كه اگر بتوانند مرا قطعه قطعه مى

.دست دادن جان و زن و فرزندشان تمام شود


173

و آن نامـه را بـراى آنهـا . آله را به آنها رساندم و عليه اهللا ى رسول اكرم صلى من نامه ى اذيت و آزار با من روبرو شـدند و زن و ى آنها با خشم و كينه و وعده همه. خواندم

مرد آنها جوابى جز تهديد به من ندادند و شما ديديد كه من چگونه با آنها رفتار كـردم آيا اين چنـين نبـود؟ : و گفتالسالم رو به اصحابش فرمود سپس على بن ابيطالب عليه

.همين گونه بود اى اميرالمؤمنين: همه گفتنداى برادر يهودى اينها هفت چيزى بود كه : السالم فرمود سپس على بن ابيطالب عليه

ى آنها امتحان فرمود و در تمام آنها آنگونه كه من موفق بودم خداى تعالى مرا به وسيله اردى را كه خداى تعالى در آنها به من لطـف فرمـود كسى موفق نبود و اگر بخواهم مو

معرفـى خود را بـيش از ضـرورت پـاك : ترسم مورد نهى الهى كه فرمود شرح دهم مى .نكنيد واقع بشوم

گوئيد خداى تعالى فضائلى به شما داده شما درست مى : اصحاب آن حضرت گفتند شما را خداى تعالى موفق به ايد و كه به كسى نداده است شما نزديك به پيغمبر ما بوده

آلـه باشـيد و بـه و عليـه اهللا اينكه مثل هارون كه براى موسى بود براى پيامبر اكرم صـلى فضائل و موفقيتهائى كه شما موفق بوديد براى احـدى از مـسلمانان نبـوده ايـن را مـا

.ل داردآله ديده قبو و عليه اهللا گوئيم بلكه هر كس شما را با رسول اكرم صلى نمى »جنگ حنين«

الـسالم و شـجاعتهاى آن با رشـادتهاى علـى بـن ابيطالـب عليـه » حنين«در جنگ .حضرت مردم مسلمان به پيروزى رسيدند و اسالم رونق گرفت .اينها جرياناتى است كه منكر ندارد و همه به آن اعتقاد دارند

ور علـى بـن ى مباهله كه در حقيقت جنگ سردى با نصارى بود بـا حـض در قضيه آله آن حـضرت را بـه و عليه اهللا السالم به پيروزى رسيد و رسول اكرم صلى ابيطالب عليه

$)) 1ى عنوان جان خود معرفى كرد و خداى تعالى با كلمه oΨ |¡ àΡ r& uρ))آن را تأييد فرمود.

.61ى ى آل عمران آيه سوره-1


174

»السالم فرزندان على بن ابيطالب عليه«الـسالم را بيـست و هـشت نفـر جمعى از مورخين فرزندان على بن ابيطالب عليـه

.اند به اين شرح است ى زهرا عليهاالسالمبوده اند پنج نفر آنها كه از فاطمه دانسته »السالم تولد امام مجتبى عليه«

ى زهـرا السالم با فاطمـه پس از ده ماه كه از ازدواج حضرت على بن ابيطالب عليه اى تعالى به آنها فرزندى به نام ابـا ى ماه مبارك رمضان خد عليهاالسالم گذشت در نيمه

ى بركـت بـراى السالم عنايت فرمود وجود ايـن فرزنـد مايـه محمد حسن مجتبى عليه .كرد السالم به وجودش افتخار مى اسالم و مسلمين بود على بن ابيطالب عليه

ى شديد رسول اين نوزاد كه از مالحت و زيبائى خاصى برخوردار بود مورد عالقه كـسى كـه : فرمـود اش مـى آله قرار گرفته بود كه آن حضرت دربـاره و عليه اهللا لىاكرم ص

.حسنم را دوست بدارد مرا دوست داشته است »السالم تولد حضرت امام حسين عليه«

عبداللـه ى زهرا عليهاالسالم دومين فرزنـد پـاكش كـه ابـى فاطمه) سوم شعبان (در .الحسين نام داشت به دنيا آورد

ى شـهادتش را اين فرزند اگـر چـه از همـان اول بـراى كـسانى كـه فايـده وجودى زهرا و على بن ابيطالب ى حزن بود ولى براى مثل فاطمه دانستند صددرصد مايه نمى

دانستند اگـر چـه ايـن آنها مى . عليهماالسالم حزنشان توأم با نشاط و اميد موفقيت بود رسـد ولـى راضـى بـه رضـاى ه شهادت مـى ترين وضع ب ترين و فجيع فرزند با سخت

دانستند كه اين شهادت امت اسالمى را از بدبختيها و ظلمهـا پروردگارشان بودند و مى .دهد و شقاوتها نجات مى

او را . داشـتند رسول اكرم و على بن ابيطالب عليهماالسالم او را بسيار دوسـت مـى و . شـناختند ى نجـات امـت مـى او را چراغ هدايت و كـشت . دانستند عزيزتر از همه مى

.سالم خدا بر آن حضرت باد. كردند بينى مى السالم پيش باالخره او را سيدالشهداء عليه


175

»تولد حضرت زينب عليهاالسالم«السالم گذشت يعنـى پس از بيست و يك ماه كه از تولد حضرت سيدالشهداء عليه

الـسالم از تر على بن ابيطالب عليـه در پنجم جمادى االول سال پنجم هجرت اولين دخ اين دختر به قدرى با كمال بود كه از منبع وحـى . حضرت زهرا عليهاالسالم متولد شد

:السالم به او فرمود گرفت تا آنجا كه امام زين العابدين عليه در علوم مختلف الهام مى تـو 1»فهمـه غيـر مفهمـه انت بحمدالله عالمة غير معلمـة «

شمند با فهمى هستى كه از كسى درسى نگرفتـه دان بحمدالله .و تمام علوم و فهمت از منبع وحى به تو رسيده است

دومين دختر آن حضرت ام كلثوم كه همان زينب صـغرى اسـت از فاطمـه زهـراء الـسالم حـضرت محـسن عليهاالسالم متولد شد و پنجمين فرزند على بن ابيطالب عليه

.ن او را به عذاب دردناك معذب فرمايدخدا قاتلي. است كه سقط گرديدى زهـراء عليهاالـسالم السالم مادرشان فاطمـه اين پنج فرزند على بن ابيطالب عليه

است كه در مدت ده سال زندگى مشترك على و فاطمه عليهماالسالم اين پنج فرزند را .به دنيا آوردند كه تمام سعادت بشريت بستگى به وجود آنها داشته و دارد

ــه ــب علي ــن ابيطال ــى ب ــه عل ــضرت فاطم ــهادت ح ــد از ش ــسالم بع ــرا ال ى زهدختر جعفر بـن الحنفيـه حـضرت » خوله«عليهاالسالمازدواجهاى متعددى فرمود كه از

او وجـود بـا فـضيلت و بـا . متولد شـد » محمد بن الحنفيه «معروف » ابوالقاسم محمد « بـود و از خـود شـجاعتهائى بركتى بود، در جنگها همه جا در خدمت پدر بزرگـوارش

.داد نشان مىخداى تعالى به على بن دو فرزند دو قلو» صهباء«معروف به » ام حبيب تغلبيه«و از

و ديگرى پسر به » رقيه«السالم مرحمت فرمود كه يكى از آنها دختر به نام ابيطالب عليه .بود» عمر«نام



176

چهار پسر خداى تعـالى » عه كالبى ام البنين فاطمه بنت حزام بن خالد بن ربي «و از الـسالم عنايـت به على بن ابيطالب عليه» عبدالله«و » عثمان«و » جعفر«و » عباس«به نام السالم از سرداران سپاه ى آنها بخصوص حضرت ابوالفضل العباس عليه كه همه . فرمود

.شدندى آنها در آن واقعه شهيد ابى عبدالله الحسين در كربالء بودند و همهبـه علـى بـن ابيطالـب » عـون «و » يحيى«خداى تعالى دو پسر به نام » اسماء«و از

.السالم عنايت فرمود عليهو » محمـد اصـغر «خـداى تعـالى دو پـسر بـه نـام » مسعود دارميه «دختر » ليلى«از

.عنايت كرده كه هر دو در كربالء شهيد شدند» عبيدالله«عنايـت » ام الحـسن «و » رمله«لى دو دختر به نام خداى تعا » ام سعيد بنت عروة «از

و » نفيـسه «اند بـه نـام فرمود و از همسران متعدد ديگر على بن ابيطالب دخترانى داشته و » ام جعفـر «و » جمانـه «و » ام الكـرام «و » ام هانى «و » رقيه صغرى «و » زينب صغرى « . كه سالم خدا بر آنها باد»فاطمه«و » خديجه«و » ميمونه«و » ام سلمه«و » امامه«

»السالم به خالفت انتصاب اميرالمؤمنين عليه«

السالم و بلكه از يكى از بزرگترين حوادث تاريخ زندگى حضرت اميرالمؤمنين عليه ى نصب خالفت و يا تعيـين جانـشين بـراى رسـول حوادث بزرگ تاريخ اسالم مسأله

.آله بوده است و عليه اهللا اكرم صلىى كارهاى اسالم بخصوص در دراز مدت و بلكه تا روز قيامت مربوط به زيرا همه

.باشد آله مى و عليه اهللا خالفت و امامت و واليت بعد از رسول اكرم صلى .اند داده دين مقدس اسالم و بلكه اديان گذشته به اين مسأله فوق العاده اهميت مى

اى كه در همان لحظه) ت آمدهآنچنان كه در قرآن به كرا (حضرت موسى بن عمران كند، درخواست جانشين و خليفه براى خداى تعالى او را به نبوت و رسالت مبعوث مى

برادرش را به اين عنوان تعيين و او را از خداى تعالى درخواست » هارون«خود كرده و .نمايد مى


177

، در آن آلـه نيـز در همـان روزهـاى اول بعثـت و عليـه اهللا رسول معظم اسالم صـلى السالم را كـه اول مـؤمن بـه او اسـت بـه عنـوان ميهمانى فاميلى على بن ابيطالب عليه

و . داند براى موسى مى» هارون«فرموده و او را براى خود مانند جانشين خود معرفى مىى پر اهميت، تلويحا و يا آمد به اين مسأله از آن روز به بعد به هر مناسبتى كه پيش مى

فرموده و بلكه در اذهان مردم مـسلمان خالفـت علـى بـن ابيطالـب اشاره مى تصريحاغـدير «نمود و باالخره در آخر كار در روز هيجدهم ذيحجه در السالم را تثبيت مى عليهگـشت جبرئيـل الوداع بر مـى حجةآله از و عليه اهللا در آن وقتى كه رسول اكرم صلى » خم

آلـه را گرفـت و بـه او از طـرف و عليـه اهللا صـلى ى رسـول اكـرم نازل شد و مهار ناقـه :پروردگار خطاب كرد كه

$ pκ š‰ r' ¯≈ tƒ)) ãΑθ ß™ §9 $# õ Ïk= t/ !$ tΒ tΑ Ì“Ρ é& š ø‹ s9 Î) ⎯ ÏΒ y7 Îi/ ¢‘ ( β Î) uρ

óΟ ©9 ö≅ yè ø s? $ yϑ sù |M øó ¯= t/ … çµ tG s9$ y™ Í‘ 4 ª! $# uρ š ßϑ ÅÁ ÷è tƒ z⎯ ÏΒ

Ä((¨$ ¨Ζ9 $#١ مى كـه بـه تـو اى رسول، از آزار مردم نترس، دستور مه

ات را ام به مردم ابالغ كن كه اگر آن را تبليغ نكنى وظيفه داده .اى اى و رسالتت را كامل نكرده در تبليغ رسالت انجام نداده

آله در آنجا با آنكه منزلگاه خوبى نبود حتـى آب پيـدا و عليه اهللا لذا پيغمبر اكرم صلى كرد و امر الهى را اجرا نمود كه توضـيح اى براى حيوانات نبود توقف شد و علوفه نمى

:اين جريان اين استآله پس از حجة الوداع دستور فرمـود كـه و عليه اهللا خداى تعالى به رسول اكرم صلى

السالم را به جاى خود در واليت و امامـت و جانـشينى بايد فورا على بن ابيطالب عليه .منصوب كند

.67ى ى مائده آيه سوره-1


178

شـدند كه از آنجا مردم متفـرق مـى » غدير خم «ر آله هم د و عليه اهللا رسول اكرم صلى .همه را نگه داشت و اين امر الهى را به آنها ابالغ فرمود

مشروح جريان را در يازده جلد كتاب نقل » الغدير«ى امينى در كتاب مرحوم عالمه .كرده است

.ى اهل تشيع و تسنن اين قضيه به نحو متواتر ذكر شده است و در كتب معتبره :السالم فرمود على عليه

آلـه مـرا در ميـان و عليه اهللا به خدا قسم رسول اكرم صلى امتش جانشين خود قرار داد من حجـت خـدا بعـد از او در ميان مردم بودم خداى تعالى همان گونه كه مردم زمين را بـه واليت من ملزم فرموده است اهل آسمانها را هم بـه واليـت

بيح مالئكه در نـزد خـداى تعـالى من ملزم نموده است و تس .باشد ذكر فضائل من مى

اى مردم از من پيروى كنيد تا من شما را بـه راه راسـت هدايت كنم و به طرف راست و چـپ منحـرف نـشويد كـه

.گرديد گمراه مىاى مردم، من وصى پيغمبر شما و جانشين اويم من امير

بهشتم، من راهنماى شيعيان به سوى و فرمانده مؤمنينم و من رانم و من شمشير بـران عليـه دشمنانم را به طرف جهنم مى

1.دشمنان خدايم و من رحمت خدا براى اولياء خدايمآيـد را از دور ديدم كه مى » اصبغ بن نباته «رفتم در بازار راه مى : گويد ميثم تمار مى

مؤمنين على بـن من از اميرال» ميثم«اى : وقتى به من رسيد با حال اضطراب به من گفت ام كه بسيار مرا به شگفت آورده چطور ممكـن اسـت السالم حديثى شنيده ابيطالب عليه

من از علـى بـن : آن حديث چيست؟ اصبغ بن نباته گفت : من گفتم ! ما آن طور باشيم؟ احاديث ما خاندان عصمت و طهـارت صـعب : فرمود السالم شنيدم كه مى ابيطالب عليه

.184ى المرام صفحهغاية -1


179

اى كه خدا قلبش را به ايمان ملك مقرب يا نبى مرسل يا بنده است و مشكل، آن را جز .كند فهمد و تحمل نمى امتحان كرده باشد نمى

از جـا حركـت كـردم و بـه خـدمت علـى بـن ابيطالـب من فورا : گويد مى» ميثم«از شما خبرى را » اصبغ بن نباته «يا اميرالمؤمنين، : السالم مشرف شدم، عرض كردم عليه

: السالم فرمود على عليه . كنم ام و معنايش را درست درك نمى ده كه تعجب كرده نقل كر : حضرت تبسمى كردند و فرمودنـد . آن خبر چيست؟ من آن روايت را برايشان خواندم

كنى كه هـر علمـى آيا تو فكر مى : سپس فرمود . بنشين تا برايت توضيح دهم » ميثم« اى توانند بفهمند؟ ى علما مى را همهكنند كه السالم جرياناتى را از انبياء و مالئكه نقل مى ر اينجا على بن ابيطالب عليهد(

).بعضى از آنها از بعضى علوم اطالع نداشتندآله روز غدير خم دست مرا گرفت و به و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى : فرمايد سپس مى :مردم فرمود

. استخدايا هر كس من موالى او هستم، على موالى او مگـر . آيا تو نديدى كه مـردم نتوانـستند آن را تحمـل كننـد

اى كه خداى تعالى از ميان آن همـه مـسلمان نگاهـشان عدهپس اى ميثم بشارت بر تو باد، باز هم بشارت بر تـو . داشت

1.بادى خالفت بالفصل على بـن ابيطالـب منظور از نقل اين روايت اين است كه مسأله

عد دارد اول آنكه آن را با استدالالت علمى اثبات كنـيم كـه جمعـى از السالم دو ب عليهى انصاف به كتابهـاى آنهـا اند و اگر كسى با ديده علماى بزرگ شيعه آن را اثبات كرده

نمايد و خالفـت آن حـضرت را ثابـت شـده نگاه كند به سادگى مطلب را دريافت مى .داند مى



180

ــ ــت اهمي ــم و حكم ــق عل ــه از طري ــهدوم آنك ــق جمل ــول ت و عم ــرم ى رس اكبفهمد كه اين معنـى » اللهم من كنت مواله فان عليا مواله «: آله را كه فرمود و عليه اهللا صلى

.را علماى اسالم كمتر بيان نموده و كمتر كسى به حقيقت آن رسيده استتر هر مسلمانى و بلكه هر انسان عاقلى كـه نخواسـته باشـد عنـاد به عبارت واضح

كنـد و وقتى ببيند آن كسى كه دينى را آورده بـراى خـود جانـشينى تعيـين مـى . بورزددهد و فضائلى را كه ديگـران بخصوص او را روى دست بلند كرده و به مردم نشان مى

نمايد و لياقتهائى كه ديگران براى خالفت ندارند براى او اثبـات ندارند براى او بيان مى فهمد و الزم نيست كـه در رديـف انبيـاء سأله را مى كند بدون هيچ تأملى حقيقت م مى

. ى بـه ايـن واضـحى را درك كنـد ى مقرب قرار بگيرد تا ايـن مـسأله مرسل و مالئكه اللهـم مـن كنـت «ى السالم از اينكه فرمـوده كلمـه بنابراين منظور على بن ابيطالب عليه

.به شرح زير استكنند را فقط اين سه دسته تحمل مى» مواله فهذا على موالهخواهد اين علم را تحمل كند قائـل شـد و ابتداء بايد شرائطى را براى كسى كه مى

:آن شرائط اين است .آنكه بايد مؤمن باشد: اول

آلـه و و عليـه اهللا منظور از مؤمن كسى است كه به خداى تعالى و پيغمبر اكرم صـلى يعنى آنهـا . ت ايمان داشته باشد آنچه آن حضرت از معارف و علوم و قوانين آورده اس

آرامش قلب و اطمينان خاطر پيدا نمايد و هـر ى اين اعتقادات را يقين كند و به وسيله كند و ى بيشترى پيدا مى تر شود آن ايمان به جوارح و اعضاء او احاطه چه ايمانش كاملمعتـصم «ه او را كند و بلك نمايد و از هر گناه و معصيتى او را حفظ مى آنها را كنترل مى

.نمايد مى» بحبل الله«يا » باللهآنكه بايد مؤمن به اين مراحل امتحان شود يعنى تقواى او محكم باشـد و بـه : دوم

ى نصوح گردد و در اسـتقامت و پايـدارى اش را نشكند و صاحب توبه هيچ وجه توبه ا قرار دهـد و در راه رسيدن به مقصد كمال كوشش را بكند و در صراط مستقيم خود ر

ى عبوديت را كامل كند و شـيطان را با نفس خود جهاد كند و آن را رام نمايد و مرحله از خود براند و در تمام اين مراحل امتحان شود تا قلب او بـه ايمـان و مراحـل ايمـان


181

الـسالم را بـدون تواند واليت على بن ابيطالب عليه آن وقت است كه مى 1ممتحنه گردد واال يا صفات رذيله انـسان مـانع ايـن . راض روحى و با قلبى پاك بپذيرد مانع شدن ام .آورد شود و يا شيطان موانع را به وجود مى پذيرش مى

آله تنها بـه خـاطر حـب جـاه و و عليه اهللا بينيم اصحاب رسول اكرم صلى چنانكه مى آن حضرت اى به خاطر كينه و دشمنى با رياست و بعضى به خاطر حقد و حسد و عده

آلـه و عليـه اهللا پس از رسول اكرم صـلى السالم را نتوانستند واليت على بن ابيطالب عليه .تحمل كنند

اگر خوانندگان محترم در تاريخ به علل انحراف مردم از اين صراط مـستقيم دقـت طلبـى، ضـعف ى علت ايـن انحـراف، رياسـت شوند كه عمده كنند به خوبى متوجه مى

ى مـسائل كردند و همه دنيا بوده است كه اگر آنها نفس خود را تزكيه مى ايمان و حبكردند هيچگاه دچار يك چنـين گذاشتند و افكار خود را اصالح مى انحرافى را كنار مى

.شدند انحرافى به اين واضحى نمى هاى آله در يكى از كوچه و عليه اهللا روزى با پيغمبر اكرم صلى : السالم فرمود على عليه زديم از كنار باغى كه بسيار زيبا بود عبـور كـرديم مـن بـه رسـول اكـرم مدينه قدم مى

:آله عرض كردم و عليه اهللا صلى :چقدر اين باغ زيبا است آن حضرت فرمود

بله زيبا است ولى باغ تو در بهشت زيباتر است به باغ بعدى رسيديم آن باغ از نظر :آله عرض كردم و عليه اهللا رم صلىزيبائى مثل باغ قبل بود من به رسول اك

ى قبل را به من فرمود تا آنكـه از اين باغ هم زيبا است آن حضرت باز همان جمله بـه خـاطر آنكـه پيغمبـر اكـرم (كنار هفت باغ گذشتيم و من بـراى هـر يـك از باغهـا

كـردم و رسـول اكـرم ام را تكـرار مـى جملـه ) آلـه بـا مـن حـرف بزنـد و عليه اهللا صلىبـاغ تـو در :گفـت فرمود و مى آله در مقابل كالم من سخنش را تكرار مى و عليه هللا صلى

آنهـا را » سير الى اللـه «ى نفس است كه ما در كتاب اينها اشاره به مراحل تزكيه -1

.ايم شرح داده


182

بهشت از اينها زيباتر است باالخره به آخر آن كوچه رسيديم ناگهان ديدم رسول اكـرم هـاى ى خود فـشار داد و از گوشـه آله مرا در آغوش گرفت و مرا به سينه و عليه اهللا صلى

:فرمود و مىچشمش اشك مباركش جارى بوديا رسول الله بـراى چـه ايـن قـدر : يار و ياور باد من گفتم پدرم به قربان شهيد بى

كنيد؟ گريه مىى تـو را در دل نگـه داشـته و فعـال اظهـار از دست مردمى كه حقد و كينه : فرمود

در دل » احـد «و جنگ » بدر«ها كه از جنگ كنند ولى وقتى من از دنيا رفتم آن كينه نمى .اند نسبت به تو اظهار خواهند كرد شتهدا

:ماند؟ فرمود آيا دينم در آن روزگار سالم مى: من به آن حضرت عرض كردماى علـى بـه تـو بـشارت . آرى دينت سالم خواهد ماند

دهم در زندگى با منى، پس از مرگت نيز با منى، تو برادر مى تو ى منى، تو وزير منى، منى، تو وصى منى، تو انتخاب شده

هاى مرا عملـى كنى، تو وعده وارث منى، تو ديون مرا ادا مى كنى، تو امانتى كه از مردم نزد ى مرا آزاد مى نمائى، تو ذمه مى

رسانى، با ناكثين و قاسطين و مارقين من هست به اهلش مى ى هـارون كنى، تو براى من به منزله سنت من جنگ مى طبق

را بـراى خـود نيكـو براى حضرت موسى هستى، تو هارون دهـى آنجـا كـه قـوم موسـى او را ضـعيف الگوئى قرار مـى

شمردند و در فكر كشتنش بودند پس تو بايد بر ظلم قـريش 1.صبر كنى و از همدستى آنها عليه خود بترسى

پيغمبر : السالم فرمود كند كه اميرالمؤمنين عليه نقل مى ) رحمه الله (سيد بن طاووس آله نوزده روز قبل از آنكه از دنيا برود به مـن امرفرمـود كـه مـن از و عليه اهللا اكرم صلى

:محضرش به ميان مردم بروم و صدا بزنم و به مردم بگويم

.54ى صفحه28 و بحاراالنوار جلد 3فضائل الخمسه جلد -1


183

همه آگاه باشيد كسى كه به اجير خود ظلم كند و اجر او را نپردازد بر او لعنت خدا شـته باشـد و بـه همه بدانيد كسى كه واليت غير موالى خودش را دا : و نيز بگويم . باد

:اوامر موالى خود توجهى نكند لعنت خدا بر او باد و نيز فرمود بگويمهمه آگاه باشيد كسى كه ابوين خود را فحش بدهد و سب كند لعنـت خـدا بـر او

.بادآلـه و عليـه اهللا صـلى من طبق دستور آن حضرت بيرون آمدم و آنچـه پيغمبـر اكـرم

آيا براى آنچـه كـه بـه مـردم : به من گفت » عمر«. ردمفرموده بود در ميان مردم اعالم ك و جمعى از اصـحاب » عمر«. خدا و رسولش داناترند : گفتى توضيحى هم دارى؟ گفتم

آلـه و عليـه اهللا آله حركت كردند و به خدمت رسول اكرم صلى و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى ه آيـا بـراى آنچـه علـى بـن آله عرض كردند ك و عليه اهللا رسيدند و به پيغمبر اكرم صلى

السالم در ميان مردم اعالم فرمود تفسير و توضيحى هم هست يا خير؟ ابيطالب عليهمن بـه . ام بله، من او را به اين اعالميه امر كرده : آله فرمود و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى

. خدا بـاد ام بگويد كسى كه مزد اجيرش را نپردازد و به او ظلم كند بر او لعنت او گفته :گويد توضيحش اين است كه خداى تعالى در قرآن مى

≅ è%)) Hω ö/ ä3 è= t↔ ó™ r& Ïµ ø‹ n= tã # · ô_ r& ω Î) nο ¨Š uθ yϑ ø9 $# ’ Îû 4((’ n1 ö à) ø9 $#١ يعنى بگو اى پيامبر من در مقابل زحمات رسالتم اجـرى

.خواهم مگر اظهار محبت شما به نزديكانم از شما نمى .و اجر ما را نپردازد لعنت خدا بر او بادپس كسى كه به ما ظلم كند

كسى كه : كند السالم امر كردم كه در بين مردم ندا و نيز من به على بن ابيطالب عليه واليت غير موالى خودش را داشته باشد بر او لعنت خدا باد و خداى تعـالى در قـرآن

:فرمايد مى

.23ى ى شورى آيه سوره -1


184

© É< ¨Ζ9 $#)) 4’ n< ÷ρ r& š⎥⎫ ÏΖ ÏΒ ÷σ ßϑ ø9 $$ Î/ ô⎯ ÏΒ öΝ Íκ Å¦ àΡ r&((١ يعنى پيغمبر واليتش بر مؤمنين از خـود مـؤمنين بيـشتر

.و كسى كه من موالى اويم على موالى او است. است .پس كسى كه واليت غير على را داشته باشد لعنت خدا بر او باد

السالم را امر كردم كه در بـين مـردم اعـالم كنـد و و نيز من على بن ابيطالب عليه گيـرم و و خدا را شـاهد مـى . ش را سب كند بر او لعنت خدا باد كسى كه ابوين : بگويد

كسى كه يكى از ما دو . دانيد كه من و على دو پدر مؤمنينيم شما هم شاهد هستيد و مى .نفر را فحش دهد و سب نمايد لعنت خدا بر او باد

مـردم از جـا حركـت كردنـد و از خـدمت . وقتى كه سخن پيغمبر به اينجا رسـيد صدا زد اى اصحاب محمد، اى اصـحاب محمـد، هيچگـاه » عمر«: يرون آمدند پيغمبر ب

السالم چه در غـدير ى واليت على بن ابيطالب عليه آله درباره و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى 2.اى كه امروز تأكيد فرموده تأكيد نكرده است خم و چه در غير غدير خم به اندازه

: فرمودآله و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلىتـرين اعيـاد امـت مـن روز ترين و با فضيلت پر اهميت

غدير خم است، آن روز روزى بود كه خداى تعالى بـه مـن الـسالم را بـراى بـرادرم علـى بـن ابيطالـب عليـه : امر فرمود

.رهبرى و هدايت امتم بعد از خودم نصب كنمود و نعمـتش را آن روز روزى بود كه خداى تعالى دينش را در آن روز كامل فرمـ

و راضى شد كه اسالم براى امت من راه و روش كاملى باشد سـپس . بر امتم تمام نمود خـداى . اى مردم على از من است و من از علـى هـستم : به مردم خطاب كرد و فرمود

تعالى او را از طينت مـن خلـق فرمـوده اسـت و او امـام مـردم اسـت بعـد از مـن در الـسالم ن آنها در خصوص سنت من پيش بيايد على عليـه اختالفاتى كه ممكن است بي

.6ى ى احزاب آيه سوره -1



185

او يعـسوب . ى مؤمنين اسـت او امير و فرمانده . كند است كه آنها را براى مردم بيان مى او پـدر امامـان . ى زنهاى عالمين اسـت او همسر سيده . مؤمنين و بهترين وصيين است

.كنندگان است هدايتو . دوست داشته باشد مـن او را دوسـت دارم السالم را اى مردم كسى كه على عليه

دارم، كـسى كـه بـا السالم را دشمن داشته باشد من او را دشمن مـى كسى كه على عليه و كسى كه بـا علـى . السالم ارتباط داشته باشد من با او ارتباط خواهم داشت على عليه

ه بـه علـى و كـسى كـ . قطـع رابطـه خـواهم كـرد السالم قطع رابطه بكند من با او عليهالسالم را ولـى خـود كسى كه على عليه . السالم جفا كند من به او جفا خواهم كرد عليه

السالم بكنـد دارم و كسى كه دشمنى با على بن ابيطالب عليه بداند من او را دوست مى .من او را دشمن خواهم داشت

و الـسالم درب آن شـهر اسـت اى مردم من شهر حكمتم و على بن ابيطالب عليـه .هيچگاه نبايد كسى وارد شهرى بشود مگر آنكه از درب آن شهر وارد شود

كند مرا دوست دارد و حال آنكه علـى را دشـمن گويد كسى كه گمان مى دروغ مى .بدارد

اى مردم به خدائى كه مرا به پيغمبرى مبعـوث كـرده و از ميـان جميـع مـردم مـرا زمين بـراى امـتم بـه اختيـار خـودم خورم كه على را در روى انتخاب فرموده قسم مى

ام بلكه خداى تعالى نامش را در آسمانها ثبت كرده و بر مالئكه واليتش را نصب نكرده 1.واجب نموده استآله جميع دستورات دينى را به و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى: السالم فرمود امام باقر عليه

لذا . ال حج و واليت را بيان نكرده بود مردم و به اصحابش فرموده بود غير از آنكه اعم آله از مدينه به قصد حج حركت كرد جبرئيل بر آن حـضرت و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى

رساند و خداى تعالى به تو سالم مى آله و عليه اهللا اى محمد صلى : نازل شد و عرض كرد



186

ى او كامل كردم را بوسيلهام مگر آنكه بعد دينم گويد كه من پيغمبرى را از دنيا نبرده مى .ام و حجتم را تأكيد كرده

براى تو دو چيز واجب، هنوز باقى مانده كه الزم اسـت آن دو چيـز را بـه قومـت .برسانى .ى حج است تعليم فريضه: اول

.ى واليت و خالفت بعد از تو است دوم فريضهكند كه تو را امر مى گذارم خداى تعالى زيرا من زمينم را از حجت هرگز خالى نمى

دستورات حج را به مردم بگوئى و خودت اعمال حـج را انجـام بـدهى و كـسانى كـه استطاعت دارند از اطراف و اكناف با تو حج كنند و دستورات حج آنها را به آنها تعليم

لذا آن سال به . اى شان را به آنها تعليم داده بدهى همان طورى كه نماز و زكات و روزه آله تمام مردم مسلمان را خبر كردند و به آنها گفتند كه و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلىدستور

خواهـد دسـتورات حـج را بـه آله قصد حج دارد و مى و عليه اهللا امسال پيغمبر خدا صلى لذا پيغمبر . شما تعليم دهد، همان طورى كه ساير احكام دين را به شما تعليم داده است

آله براى حج از مدينه خارج شد و مردم مقيـد بودنـد در ايـن سـفر و عليه اهللا اكرم صلى گويـد عمـل كنـد و مـى آله را دقيقا ببينند و آنچـه مـى و عليه اهللا اعمال پيغمبر اكرم صلى

.نمايندتـا آنجـا كـه (بودنـد بيشتر از هفتاد هزار نفر از مدينه و اطراف مدينه در خدمتش

آلـه بـه ميـان راه مكـه و مدينـه رسـيد و عليـه اهللا م صلى وقتى كه پيغمبر اكر :) فرمايد مىيا محمد خداى تعالى : جبرئيل از طرف پروردگار به آن حضرت نازل شد و عرض كرد

فرمايد كه اجلت نزديك شـده بـه تعهـدت، متعهـد بـاش و رساند و مى به تو سالم مى .ات تحويل بده وصى خودت را معرفى كن و مواريث نبوت را به وصيت و خليفه

السالم را براى مردم راهنما قرار ده و عهد و ميثاق و بيعتت را على بن ابيطالب عليه اند بنما، و بخصوص آنها را به با مردم تجديد كن و آنها را متذكر ميثاقى كه با من بسته

ام در خصوص واليت ولى خود و موالى آنها و مـوالى هـر عهدى كه من با آنها بسته السالم متذكر نما، زيرا من تو را قبض روح اى يعنى على بن ابيطالب عليه ن و مؤمنهمؤم


187

و دشـمنى . كنم مگر بعد از كامل كردن دينم و تمام كردن نعمتم به واليت اوليـائم نمىسپس بار ديگر جبرئيل در مسجد خيف اين دسـتور :) فرمايد تا آنجا كه مى (با دشمنانم

آلـه در و عليـه اهللا او رساند و باالخره وقتى پيغمبـر اكـرم صـلى را از طرف پروردگار به كه در بين مكه و مدينـه واقـع اسـت رسـيد، جبرئيـل بـراى » كراع غميم «مراجعت به

ى سوم بر آن حضرت نازل شد و همان مطالب را با قاطعيت بيـشترى بيـان كـرد مرتبهترسم كـه مـرا تكـذيب ن از قومم مى اى جبرئيل م : آله فرمود و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى

جبرئيـل . گـوش نكننـد الـسالم كنند و حرف مرا در خصوص على بن ابيطالـب عليـه كـه سـه فرسـخ بـه » غدير خـم «برگشت و پيغمبر به طرف مدينه حركت كرد وقتى به

مانده بود، رسيد و پنج ساعت از صبح گذشته بود و هوا بسيار گرم بود بـراى » جحفه«خدايت : م جبرئيل نازل شد ولى اين دفعه اين آيه را هم نازل كرد و گفتى چهار مرتبه

:فرمايد رساند و مى سالمت مى$ pκ š‰ r' ¯≈ tƒ)) ãΑθ ß™ §9 $# õ Ïk= t/ !$ tΒ tΑ Ì“Ρ é& š ø‹ s9 Î) ⎯ ÏΒ y7 Îi/ ¢‘ ( β Î) uρ

óΟ ©9 ö≅ yè ø s? $ yϑ sù |M øó ¯= t/ … çµ tG s9$ y™ Í‘ 4 ª! $# uρ š ßϑ ÅÁ ÷è tƒ z⎯ ÏΒ

Ä¨$ ¨Ζ9 $#(( 3١ ى رسول آنچه كه به تو نازل شده است از طـرف يعنى ا

بـه ) السالم در خصوص على بن ابيطالب عليه (پروردگارت اى مردم برسان و اگر اين كار را نكنى تبليغ رسالتت را نكرده

.دارد و خدا تو را از شر مردم نگه مىاوائـل اى از آنها جلو رفتـه بودنـد كـه آن روز جمعيت به قدرى زياد بودند و عده

آله امر فرمـود كـه همـه و عليه اهللا پيغمبر خدا صلى . رسيده بود » جحفه«جمعيت نزديك آلـه و عليـه اهللا و باالخره پيغمبـر اكـرم صـلى . اند برسند برگردند و آنهائى كه عقب مانده

.67ى ى مائده آيه سوره -1


188

ى منادى اعالم فرمود كه همه جمع شوند و دستور فرمود از جهاز شترها ماننـد بوسيله .مردم اشراف داشته باشند ى د تا بر همهمنبرى بسازن

آله روى آن جهازهاى شتران ايستاد، حمـد و ثنـاى الهـى و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى السالم را آن طورى كه در كتب شيعه و واليت و خالفت على بن ابيطالب عليه (1.فرمود

).و سنى بلكه در تمام كتب تاريخ نوشته شده به مردم اعالم فرمود

»بحثى از خالفت«السالم را اثبـات خواهيم خالفت بالفصل على بن ابيطالب عليه ما در اين فصل نمى

زيرا در ايـن . آله را بنويسيم و توضيح دهيم و عليه اهللا ى رسول اكرم صلى كنيم و يا خطبه باره به قدرى كتاب نوشته شده كه مجال مطالعه در مورد آن نيـست و آن قـدر پيـامبر

بيـان كـرده و و تلويحـا آله آن را در زمان حيات پر بركتش تصريحا و عليه اهللا اكرم صلى توضيح داده كه هيچ يك از مسائل و معارف اسالم را آن قدر توضيح نداده است ولـى در عين حال اهل سنت از موضع خود تكان نخـورده و شـيعه هـم بيـشتر از آنچـه بـا

.تفطرتش درك كرده مطلبى بدست نياورده اس .عقل و فطرت انسان گواه است: گويد زيرا شيعه مى

.ى قرآن در شأن و عظمتش نازل شده كسى كه صدها آيه .كسى كه به صريح قرآن از عصمت مطلق برخوردار بوده

.جواب نبوده كسى كه در مقابل هيچ مشكلى بى .كسى كه صدها فضيلت در روايات سنى و شيعه برايش ذكر شده

دير خم هفتاد هزار نفر از مردم مسلمان به امر خدا و رسولش با كسى كه در روز غ در بين مردم اگر وجود داشته باشد بايـد او را . اند او براى خالفت و واليت بيعت كرده

امت اسالمى براى خالفت و امامت انتخاب كنند، حاال چه شد كه بعضى از مردم ايـن ها را انتخاب كردند، بايد بماند زيرا اينجـا كار را نكردند و به ديگران متوسل شدند و آن



189

اند علماى شيعه و اهل سنت كتابهائى در مقابل يكديگر نوشته . جاى بحث از آن نيست 1.كه بايد اهل تحقيق به آنها مراجعه كنند

. ى نفـس بودنـد ولى ناگفته نماند كه اگر الاقل رؤساى مهاجر و انصار داراى تزكيه داشـتند و در مقابـل ى نفس است مـى مرحله از مراحل تزكيه يعنى استقامت كه دومين

ترسيدند و به خداى تعالى اعتماد كردند، از هيچ چيز غير از خدا نمى مشكالت صبر مى كردنـد و بـه گرفتند و در صراط مستقيم ديـن حركـت مـى كردند و از او كمك مى مى

كردنـد و در رات او را عمـل مـى نمودند و دسـتو آله اقتدا مى و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى نفـسانى را بـر كردنـد و هواهـاى تعهداتشان اسـتوار بودنـد و بـا نفسـشان جهـاد مـى

ى ى واقعـى خـدا بودنـد و سـلطه دادند و بـاالخره بنـده هاى الهى ترجيح نمى خواستهشدند و جان و مال اى مبتال نمى به اين اختالفات فرقه 2كردند، شيطان را از خود دور مى

سپردند و هميشه حكومت عـدل الهـى سلمين را به دست حكام مستبد و ستمگر نمى مى زمين به سوى كماالت روحى و سـعادت حركـت شد و مردم كره بر زمين حاكم مى

.شدند كردند و به آن موفق مى مىالسالم آله على بن ابيطالب عليه و عليه اهللا در تاريخ آمده بعد از آنكه پيغمبر اكرم صلى

حارث «و يا » عمر بن عتبه «مخزوم كه نامش را به خالفت منصوب فرمود مردى از بنى اى محمـد از : گفـت . آله رسيد و عليه اهللا بود، خدمت پيغمبر اكرم صلى » بن نعمان فهرى

.سه مسأله مايلم از شما پرسش كنم .خواهى بپرس هر چه مى: آله فرمود و عليه اهللا رسول اكرم صلى

. مثل كتاب شريف احقاق الحق و كتاب الغدير و دهها كتاب ديگر-1

ذكـر شـده و » سير الـى اللـه «در كتاب ى نفس است به ترتيبى كه اينها مراحل تزكيه -2ى به مراحل يقظه و توبه و استقامت و صراط مستقيم و محبت و جهاد با نفـس و اينها اشاره

.عبوديت است


190

بگو وقتى كه دستور دادى ما شهادت بدهيم خدا يكى است و معتقـد به من : گفتشويم كه تو رسول خـدائى آيـا ايـن دسـتورات از جانـب خـودت بـود يـا از طـرف

پروردگارت؟خداى تعالى از جانب خـودش بـه مـن وحـى : آله فرمود و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى

بـودم و مـن ى آن كننـده ى اين وحى هم جبرئيـل بـود و مـن فقـط اعـالم كرد واسطه .توانم چيزى را اعالم كنم مگر با دستور پروردگارم نمى

دوم بگو بدانم كه آيا نماز و زكات و حج و جهاد را از طرف خودت دستور : گفت دادى يا از طرف پروردگارت؟

بـه : سپس او گفـت . آله باز همان جواب را به آن مرد داد و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى گفتـى ) السالم كرد اشاره به على بن ابيطالب عليه (ى اين مرد و آنچه را كه درباره من بگ

كسى كه من موالى اويم ايـن علـى مـوالى او اسـت تـا آخـر . و به مردم اعالم كردى سخنانت آيا از طرف خودت گفتى يا از طرف پروردگارت بود؟

از جانـب خـدا بـود و نـه، ايـن وحـى بـود، : آله فرمـود و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى اش جبرئيل بود و من فقط آن را به مردم اعـالم كـردم و مـن اجـازه نـدادم كـه واسطه

.چيزى را به مردم بگويم مگر آنچه را كه پروردگارم به من امر كرده استكه نفسش را تزكيه نكرده بود و حقد و كينه سر تا پـاى وجـودش را فـرا (آن مرد

خدايا اگر محمـد آنچـه را كـه : آسمان بلند كرد و گفت سرش را به طرف ) گرفته بود گويد راست است، آتشى از آسمان بر من بفرست و سنگى از آسـمان بـر سـر مـن مى

.السالم نبينم و من اين خالفت را براى على بن ابيطالب عليه. فرود آور تا مرا بكشدى سر اين مـرد چيزى نگذشت ناگهان ابر سياهى رو : السالم فرمود امام صادق عليه

او فـرود آمـد و او را در جـا اى بر سايه افكند و رعد و برق مهيبى ايجاد شد و صاعقه .سوزاند


191

آله نازل شد و از جانب خدا اين و عليه اهللا در اين موقع جبرئيل بر پيغمبر اكرم صلى Α :يــا محمــد ايــن آيــه را بخــوان: آيــه را آورد و گفــت r' y™)) 7≅ Í← !$ y™ 5># x‹ yè Î/ 8ì Ï%# uρ ∩⊇∪

t⎦⎪ Ì Ï≈ x6 ù= Ïj9 }§ øŠ s9 … çµ s9 Ó((ì Ïù# yŠ١ ديديد چـه شـد؟ همـه : آله رو به اصحابش كرد و فرمود و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى

ــر اكــرم . بلــه: شــنيديد چــه گفــت؟ همــه گفتنــد : ســپس فرمــود. بلــه: گفتنــد پيغمب و واى بر كـسى را دوست بدارد » على«خوشا به حال كسى كه : آله فرمود و عليه اهللا صلى

2.كه او را دشمن بدارد

»آله و عليه اهللا السالم در كنار بستر پيغمبر اكرم صلى على عليه«السالم را گرفته بود زيرا پيامبر اكـرم حزن و اندوه سر تا پاى على بن ابيطالب عليه

ى على رفت ول آله تنها محبوب او كه هميشه با هم بودند به عالم قدس مى و عليه اهللا صلىالسالم هنوز مأموريتش در دنيا تمام نـشده و بايـد در ايـن زنـدان پـر بن ابيطالب عليه

. مشقت بماند اگر چه باز هم از يكديگر جدا نبودند و ارتباط روحى با يكديگر داشتند ولى مشكالت معاشرت با منـافقين و مـارقين و نـاكثين و قاسـطين را بايـد علـى بـن

حـضرت تر اين بـود كـه از همه مهم . ز اين به بعد تنها تحمل كند السالم ا ابيطالب عليه ى قـدرت روحـى و بـدنى كـه داشـت از طـرف پيغمبـر اكـرم السالم با همه على عليه

و الزم بـود . آله دستور صبر و سكوت در مقابل اعمال منافقين را داشـت و عليه اهللا صلى .خود نشان ندهدالعملى از شود عكس كه او هر قدر مورد ظلم واقع مى

آله در و عليه اهللا من هميشه پشت سر پيغمبر اكرم صلى : گويد على بن ابيطالبى كه مى 3.كند كردم آن گونه كه بچه در پى مادر حركت مى همه جا حركت مى

.2 و 1ى معارج آيات سوره-1 .165ى صفحه37بحاراالنوار جلد -2

.475ى صفحه14ى قاصعه و بحاراالنوار جلد نهج البالغه خطبه-3


192

آله را و عليه اهللا بسيارى از اوقات من رسول اكرم صلى : گويد على بن ابيطالبى كه مى 1.ديد و را نمىديدم و جز من كسى ا مى

من از ميان مسلمانان با كـسى جـز بـا پيغمبـر اكـرم : گويد على بن ابيطالبى كه مى آلـه بـه مـن آرامـش و عليـه اهللا آله مأنوس نبودم و مصاحبت پيغمبر صـلى و عليه اهللا صلى 2.داد مى

آله از كودكى مـرا در دامـن و عليه اهللا رسول اكرم صلى : گويد على بن ابيطالبى كه مى و هر صبح و شـام بـا او جلـسات . خود پروراند و در بزرگى خانه و زندگى به من داد

3.خصوصى داشتم كه در آن جلسات جز من و او كس ديگرى راه نداشتآله نشسته و مفارقـت و عليه اهللا حاال آن حضرت كنار بستر بيمارى رسول اكرم صلى

شـنيد و ديـد كـه بـه او بـا چـشم و گـوش خـود . شـود او از آن حضرت نزديك مى ترين موجودات بعد از خداى تعالى چه جسارتها و چه اذيتها نمودند حتى بـه محبوب

درد بـر او فـشار : او يك برگ كاغذ ندادند كه وصيت كند بلكه در مقابلش به او گفتند .گويد و او را رنجاندند آورده و هذيان مى

حـضرت نشـسته بـودم و سـر وقتـى در كنـار بـستر آن : گويد السالم مى على عليه كـرد كـه نازنينش در دامن من بود و عمـويش عبـاس، مـردم را از اطـراف او دور مـى

برد چيزى نگذشت كه ناگهان چشمش را ناراحتش نكنند و او در حالت اغماء بسر مى عمو جان حاضرى وصيت مرا بپذيرى : باز كرد و به عباس، عمويش نگاه كرد و فرمود

.ن شوى و ادا كنىو ديون مرا ضاماى من آن قـدر مـالى تر بوده يا رسول الله، شما از باد تند، سخى : عباس عرض كرد

.ندارم كه ديون تو را بتوانم ادا كنم





193

آله اين جمله را سه مرتبه به عبـاس فرمـود و عبـاس در و عليه اهللا رسول اكرم صلى :آله فرمود و عليه اهللا كرم صلىپيغمبر ا. ى دفعات همين جواب را به آن حضرت داد همه

سپس رو به . گويم كه مثل تو جواب مرا ندهد اى عباس اين وصيت را به كسى مى مـن از . هـاى مـن بـاش اداى بدهى تو وصيت مرا قبول كن و ضامن : من كرد و فرمود

. شنيدن اين سخن بغض گلويم را گرفت و بدنم لرزيد و اشك از ديدگانم جـارى شـد آلـه در دامـن مـن، ايـن طـرف و آن طـرف و عليه اهللا ارك رسول اكرم صلى ديدم سر مب

آله و عليه اهللا من آن قدر گريه كردم كه اشك ديدگانم صورت رسول اكرم صلى . غلطد مىتوانستم جواب آن حـضرت را بـدهم، لـذا دوبـاره نمى. زبانم بسته شده بود . را تر كرد

علـى آيـا بـه وصـيتم : را از من پرسيد و فرمود آله اين سؤال و عليه اهللا رسول اكرم صلى سپس به مـن . پدر و مادرم به قربانت حتما اين كار را خواهم كرد : كنى؟ گفتم عمل مى

من پشت سر آن حضرت نشستم و او را در آغوش گرفتم . اشاره فرمود كه او را بنشانم ـ : ى من داده بود و به مـن فرمـود و آن حضرت تكيه به سينه و در دنيـا و علـى جـان ت

شمـشير و : سپس بالل را صدا زد و به او فرمـود 1.آخرت برادر و وصى و جانشين منى . بستم همه را بيـاور زره و مركب و زين مركب و افسارش و كمربندى كه روى زره مى

رسـول . آله فرمـوده بـود آورد و عليه اهللا ى آنچه را كه پيغمبر خدا صلى بالل رفت و همه على جان برخيز اينها را بگير، من برخاستم و عباس : آله به من فرمود و ليهع اهللا اكرم صلى

آله به من و عليه اهللا سپس رسول اكرم صلى . آمد جاى من نشست و آنها را از بالل گرفتم من آنها را بردم و در منزل گذاشـتم سـپس برگـشتم و در . اينها را ببر به منزلت : فرمود

و انگشتر خود را از آله به من نگاه كرد و عليه اهللا ل اكرم صلى رسو. مقابل پيغمبر ايستادم اى على بگير اين انگشتر را اين انگشتر براى تو در : دست درآورد و به من داد و فرمود

.دنيا و آخرت خواهد بودى رسول اكرم داد كه خانه آله وقتى انجام مى و عليه اهللا اين اعمال را رسول اكرم صلى

آلـه رو و عليه اهللا هاشم و مسلمانها پر بود سپس رسول اكرم صلى آله از بنى و يهعل اهللا صلى



194

اى مـسلمانها بـا علـى : هاشم و مـسلمانهائى كـه حاضـر بودنـد كـرد و فرمـود به بنى شـويد، شويد، به او حسادت نكنيد كه كافر مـى السالم مخالفت نكنيد كه گمراه مى عليه

جاى على برخيز تا او دوباره سر جاى خود بنشيند از: سپس رو به عباس كرد و فرمود دهـى و جـوانى را پيرمردى را از جا حركت مـى : عباس گفت. و سر مرا به دامن بگيرد

آله اعتنائى نكرد و سه مرتبه حرف خـود و عليه اهللا رسول اكرم صلى ! نشانى؟ جاى او مى كرد و من در جـاى عباس ناراحت شد و با حال غضب از جا حركت . را تكرار فرمود

.او نشستمعباس، اى عموى رسـول خـدا مبـادا : آله به عباس فرمود و عليه اهللا رسول اكرم صلى

. بـرد من از دنيا بروم و به تو خشمگين باشم زيرا ناراحتى من از تو، تو را به جهنم مـى نـار خواست از منزل خارج شود با اين جمله برگشت و ك عباس كه قهر كرده بود و مى

1.آله نشست و عليه اهللا رسول اكرم صلى. را بيـاور پسرانم حسن و حسين : آله به بالل فرمود و عليه اهللا سپس رسول خدا صلى

به مجرد آنكه رسول اكـرم . آله آورد و عليه اهللا ها را به خدمت رسول اكرم صلى بالل بچه ى خود كرد و آنها را به سينه آله چشمش به عزيزانش افتاد آغوشش را باز و عليه اهللا صلى

. فرمود كشيد و نوازششان مى بوئيد و دست به سر و صورتشان مى چسبانيد و آنها را مى آله افتاده بودند من فكر كردم كـه ممكـن و عليه اهللا ى رسول اكرم صلى ها روى سينه بچه

ى ا از روى سـينه آله را ناراحت كنند لذا خواستم آنها ر و عليه اهللا است پيغمبر اكرم صلى آزادشـان : آلـه فرمـود و عليه اهللا مبارك آن حضرت كنار بكشم كه ديدم پيغمبر اكرم صلى

بگذار، اجازه بده مرا سير ببينند، من آنها را ببويم و آنها مرا ببوينـد، مـن از آنهـا بهـره .بگيرم آنها از من بهره بگيرند



195

لعنت و نفرين بر . روبرو هستند اى كننده آنها بعد از من با زندگى سخت و ناراحت خدايا من اين دو كودك و پدرشان را به . كسانى كه آنها را به ترس و وحشت بيندازند

1.سپارم تو مىصبرانه منتظـر ديـدار رسـول خـدا زنها پشت در اتاق بى : گويد السالم مى على عليه

آنهـا آن حـضرت را ى ورود داد و آله بـه آنهـا اجـازه و عليه اهللا رسول اكرم صلى . بودند .ديدار كردند

ى زهــرا فاطمــه. ى زهــرا عليهاالــسالم را صــدا زد از ميــان زنهــا دختــرش فاطمــهــداخت، پيغمبــر اكــرم ــدر ان ــدن پ ــه روى ب ــزان خــود را ب ــا اشــك ري ــسالم ب عليهاال

ى زهـرا زد، فاطمـه ى زهـرا عليهاالـسالم آهـسته حـرف مـى آله با فاطمه و عليه اهللا صلىآله دوباره با اشـاره بـه او و عليه اهللا حركت كرد، ولى پيغمبر اكرم صلى ز جا عليهاالسالم ا

آله ايـن دفعـه بـاز و عليه اهللا فرمود برگردد و در آغوش او قرار بگيرد، پيغمبر اكرم صلى ى زهـرا عليهاالسالمـشاد شـد و ى فاطمه سخنانى در گوش او زمزمه كرد اين بار چهره

2.شد يده مىاى بر لبهاى مباركش د خندهتابى نكن من از جان بى فاطمه: ى دوم فرموده بود بعدها معلوم شد كه به او در دفعه

ام باشـى كـه بـه مـن ملحـق ام كه تو اول كسى از خانواده پروردگارم درخواست كرده .شوى مى

ام، او به من مطالبى به فاطمه گفته : آله به من فرمود و عليه اهللا سپس رسول اكرم صلى 3.گويد آنها را قبول كن و عمل نما زيرا فاطمه راستگو است مىتو

اى آله رو به وخامت گذاشت من براى لحظـه و عليه اهللا كم حال رسول اكرم صلى كمى زهرا عليهاالـسالم مـرا از داخـل اتـاق صـدا از اتاق بيرون رفته بودم كه ديدم فاطمه

ساندم آن حضرت در حال احتضار بود زند، من با عجله خودم را كنار بستر پيغمبر ر مى



.491ى صفحه22 جلد بحاراالنوار -3


196

كـردم، پيغمبـر اكـرم وقتى او را ديدم نتوانستم خودم را نگـه دارم و زار زار گريـه مـى يا على چه چيز تو را به گريه انداخته است، حاال وقـت : آله به من فرمود و عليه اهللا صلى

كنم خدا مـرا ىم فراق من و تو نزديك شده من با تو اى برادر وداع . گريه كردن نيست .براى نعمتهائى كه برايم خلق كرده انتخابم فرموده

ى من و غم و حزن من براى تو و بـراى من براى خودم حزنى و غمى ندارم، گريه برند و اصحابم بر ظلـم ى مرا از بين مى بينم بعد از من فاطمه مثل آنكه مى . فاطمه است

خواهم كه امانت مرا كه شـما و از او مى سپارم شوند شما را به خدا مى بر شما متفق مى 1.باشيد قبول بفرمايد

ى سـفيدى روى آله در حالى كه مالفه و عليه اهللا چيزى نگذشت كه پيغمبر اكرم صلى پس از وفات آن حضرت آن قدر غم و انـدوه . ى مباركش افتاده بود از دنيا رفت چهره

كنم كه آنها تحمل آن همه حزن ىآمد گمان نم بر دلم ريخت كه اگر بر كوهها فرود مى ديدم كه عظمـت مـصيبت آن آن روز در ميان مردم اقوام و بستگانم را مى . كردند را مى

توانـست صـبر كنـد و تاب ساخته بود كه احدى از آنها نمى حضرت آنچنان آنها را بى .عقل خود را از كف داده بودند

ريختنـد و آلـه اشـك مـى و ليهع اهللا ى مردم از مصيبت رحلت رسول اكرم صلى همهكردم تنها من بودم كه صبر مى. اى نبود تاب بودند كه آرام كردن آنها كار ساده آنچنان بى

.نمودم ى بندگيم بود عمل مى و به آنچه وظيفهآله را برداشتم و غسل دادم و حنوط و كفن كردم و عليه اهللا ى رسول اكرم صلى جنازه

سپردم و در خانه نشـستم و و جسد مباركش را به خاك و بر آن حضرت نماز خواندم .آورى قرآن و به دستورات پروردگارم عمل كردم به جمع



197

هاى جانسوز شد و نه ناله ها جارى مى ام نه اشكهائى كه بر گونه من در انجام وظيفه و نه سنگينى مـصيبت وفـات رسـول ) ى زهرا عليهاالسالم هاى فاطمه مثل ناله (عزيزانم

1.نمود آله مرا از انجام وظائفم سست مى و عليه اهللا صلىاكرم آله از دنيا رفت سر مباركش و عليه اهللا وقتى پيغمبر اكرم صلى : السالم فرمود على عليه

شد به كف دست مـن ى من بود و زمانى كه روح مقدسش از بدنش خارج مى بر سينه ار غـسل آن حـضرت شـدم در د من عهده . سيالن پيدا كرد من آن را بر صورتم كشيدم

.كردند حالى كه مالئكه به من كمك مى. آلـه در و ديـوار را بـه شـيون انداختـه بـود و عليـه اهللا درگذشت رسول اكرم صـلى

ى ذكـر و اى از زمزمـه فرشتگان دسته دسته در رفت و آمد بودند و گـوش مـن لحظـه .دعاى آنها فارغ نبود

اى كـه و اين وضع تا لحظـه . فرستادند جمعى از مالئكه بر آن حضرت صلوات مى آله و عليه اهللا آيا چه كسى به رسول اكرم صلى. آن حضرت را به خاك سپردم ادامه داشت

2.دارد بيشتر از من در حيات و ممات حق

»آله و عليه اهللا پس از رحلت رسول اكرم صلى«ين در مدينه باشند توطئه كرد كه اگر منافق بينى مى آله پيش و عليه اهللا رسول اكرم صلى

السالم زمام امور را در دست بگيرد لـذا گذارند كه على بن ابيطالب عليه كنند و نمى مىآلـه در آن و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى : السالم نقل شده كه فرمود از على بن ابيطالب عليه

ارج مدينه لحظات آخر عمرش دستور داده بود تمام مردم در لشكر اسامة بن زيد در خ ى اوس و خـزرج و غيـرهم از مـردم در زادگـان و قبيلـه جمع شوند و احدى از عرب

ى آنهائى را كه ممكن بـود عهـد و آله همه و عليه اهللا مدينه باقى نماند، پيغمبر اكرم صلى


.188ى نهج البالغه خطبه -2


198

نگـاه پيمان را بشكنند و جنگ و دعوا بوجود بياورند و كسانى كه مرا بـه چـشم كينـه ى مرا به خاطر كشته شدن پدرانشان يا برادرانشان يا دوستانـشان ينهكنند و در دل ك مى

در جنگها و غزوات كه به دست من انجام شد، در دل داشتند به طرف خارج مدينـه و به لشكر اسامه روانه كرد، مهاجرين و انصار و ساير مسلمين و حتى منافقين و كـسانى

ئه كنند همه را زير پـرچم اسـامه جمـع كه به اسالم اعتقادى نداشتند و ممكن بود توط منظورش اين بود كه مبادا كسى در بين مردم مدينه باقى بماند كه چيزى بگويد كه . كرد

من آن را كراهت داشته باشم و كسى نباشد كه خود را در مقام خالفت و واليت و قيام ى امـتش رهبه امور رعيت و واليت بعد از او بنمايد لذا آخرين كالم آن حـضرت دربـا

ى اين اين بود كه همه به سوى لشكر اسامه حركت كنند و احدى تخلف نكند و دربارهاال چند نفرى از پاكـدالن . فرمود ى آن تأكيد مى مسأله زياد اصرار داشت و بسيار درباره

طبعـا اگـر بـه دسـتور آن . را كه آن حضرت براى كمك به من در مدينـه نگـه داشـت شـد و دل خـالى مـى بعد از وفات پيغمبر، شـهر از افـراد كينـه كردند حضرت عمل مى

و مقدمات كار خالفت و زمامـدارى رعيـت . شد انگيز از كسى شنيده نمى سخنان تفرقه ى مخالفـت و ديگـر كـسى بـه خـود اجـازه . گرديد بدون حضور بدخواهان برگزار مى

اى از آله ديدم عـده و عليه اهللا ولى با كمال تأسف پس از وفات رسول اكرم صلى . داد نمىى خـود افراد كه بنا بود در اردوگـاه اسـامه در ميـان لـشكر باشـند از دسـتور فرمانـده

.زير پرچم او نماندند و به سوى مدينه بازگشتند سرپيچى كردند وآلـه بـودم و از و عليه اهللا آن روز من مشغول كفن و دفن بدن مطهر رسول اكرم صلى

زيرا معتقـد بـودم مهمتـرين كـار بـرايم آن روز . گذشت غافل بودم ىآنچه در اطرافم م ى خـود را مراسم تدفين رسول خدا است، آنها از اين فرصت اسـتفاده كردنـد و نقـشه

عملى نمودند اين كار آنان آن هم در وقتى كه زير فشار مصيبت و ابتالء به مـاتمى بـه ده باشند ولى مـن صـبر كـردم و آن عظمت بودم مانند نمكى بود كه بر زخم دلم پاشي

1.وظائف خودم را ترك نكردم



199

دانـست مـن بـراى قحافه لباس خالفت را بر تن كرد و حال آنكه مى ابوبكر بن ابى ى پر جوش قلـبم سـرازير خالفت مانند محور آسياب و سيل علوم و معارف از چشمه

ى من لباس خالفـت رسند ول ى علم و دانش من نمى است و پرندگان تيز پرواز، به قله كردم كه چه كنم آيا بـا را رها كردم و از تصدى خالفت كناره گرفتم و با خود فكر مى

توانستم قيام كـنم و حـق خـود را دست خالى، بدون آنكه يار و ياورى داشته باشم مى مطالبه نمايم؟ يا آنكه در مقابل اين همه مصيبت، صبر كرده و شكيبائى را پيشه نمـايم،

كـرد و انـسان را افـسرده ى مصيبت به قدرى زياد بـود كـه كودكـان را پيـر مـى سنگيناى جـز هـست چـاره ساخت و براى مؤمن متعهد و كسى كه داراى امتحان ممتحن مى

ديدم كه صبر كردن بر اين همـه لذا مى . تحمل رنج و ناراحتى تا وقتى از دنيا برود نبود ثل كسى كه خارى در چشمش و استخوانى در لذا صبر كردم م . تر است فشارها عاقالنه

ديدم كه ميراثم را و بلكه هر چه دارم بـه در اين مدت به چشم خود مى . گلويش باشد 1.برند تاراج مى

حاال : گفت كردند، يكى از انصار مى آنها خالفت را در سقيفه به يكديگر تعارف مى پس به بزرگ انـصار سـعد بـن دهيد السالم نمى كه خالفت را به على بن ابيطالب عليه

دانم به كه شـكايت كـنم به خدا قسم نمى . عباده بدهيد او براى خالفت سزاوارتر است چون انصار يا به حق خود ظلم كردند يا در حق من ستم روا داشتند؟ نه بـه حـق مـن

2.ظلم كردند و من مظلومم

.ى شقشقيه نهج البالغه خطبه -1

يبه الرمـد ما زلت مظلوما منذ ولدتنى امى حتـى ان عقـيال ليـص : السالم قال على عليه « -2ى صـفحه 12وسائل الشيعه جلـد . »فيقول التذرونى حتى تذروا عليا فيذرونى و ما بى رمد

123. يعنى من هميشه مظلوم بودم از همان كـودكى حتـى وقتـى عقيـل چـشم درد بـود

.گذارم چشمم را دوا كنيد تا به چشم على دوا نريزيد من نمى: گفت مى


200

ه فرموده امامـان بايـد از آل و عليه اهللا پيغمبر اكرم صلى : ديگرى كه از قريش بود گفت قريش باشند، با اين سخن انصار را كنار گذاشتند و به قريش متوجه شدند ولى در هـر

.حال مرا از حقم مانع شدند» پسران سعيد «جمعى از دوستان نزد من آمدند و اعالم پشتيبانى كردند كه منجمله،

زبيـر بـن «و » سـلمان فارسـى «و » عمار ياسـر « و» ابوذر غفارى «و » مقداد بن اسود «و آله به من و عليه اهللا من به آنها گفتم كه پيغمبر اكرم صلى . بودند» براو بن عازب «و » عوام

كنم به خدا قسم هر بالئى بـه سـر سفارشاتى فرموده كه من از دستور او سرپيچى نمى من بيايد دست از بنـدگى و خـضوع در مقابـل فرمـان خـدا و وصـيت پيغمبـر اكـرم

1.دارم آله بر نمى و عليه اهللا ىصلكنند فرياد زد اى مـردم بـه خـدا بكر بيعت مى سعد بن عباده وقتى ديد مردم با ابى

السالم را كنار قسم من به فكر خالفت نبودم ولى وقتى ديدم شما على بن ابيطالب عليه تـا علـى گـويم گذاشتيد، من هم بعد از او به فكر خالفت افتادم اما اآلن بـه همـه مـى

بكر بيعت نكند من با هيچ كس بيعت نخواهم كرد و حتى اگر او هـم السالم با ابى عليهكـنم، سـپس سـوار مركـب خـود شـد و بـه بيعت كند من باز هم با احدى بيعت نمى

2.كرد، تا مرد اى زندگى مى رفت و همانجا در خانه» حوران«سرزمين او را به دستور ابوبكر مخفيانه كـشت، و يا به نقل بعضى از مورخين خالد بن وليد

.و قتل او را به اجنه نسبت دادندترسيدند كه اگر مـن واليـت امـر را بـه اصحاب پيغمبر مى : السالم فرمود على عليه

آنها نتواننـد دم بزننـد و از عهده بگيرم آنها را در فشار بگذارم و گلويشان را بگيرم كه همه عليه من قيام كردند و با هم متحـد شـدند تـا خالفت نصيبى نبرند، به همين دليل

3.واليت را از من به نفع ديگران برگردانند


.177ى كشف المحجه صفحه -2

.179ى كشف المحجه صفحه -3


201

آنها بعد از رحلت رسول اكرم به زمان جاهليت برگـشتند و بـا همـان تعـصب بـه بـه دوسـتان و . راههاى مختلف فكرى خود حركت كردند و به گمراهى كشيده شـدند

اى و از اهل بيت پيغمبر پيروى نكردند و از وسـيله .همفكران فاسد خود اعتماد كردند كه خدا بين خود و مردم قرار داده بود و به آنها دستور داده بود كه با آنها دوستى كننـد

ى محكـم ديـن را از جـاى الوثقى هدايت فاصله گرفتنـد و پايـه ةجدا شدند و از عرو ئى كه مركز گنـاه و فـساد اصلى خود منتقل كردند و آن را در جاى ديگر گذاشتند، جا

و درهاى گمراهى كه سبب شد مردم از اين سو بـه . و معدن هر اشتباه و خطا بود . بودآن سو سرگردان گردند و در غفلت و مستى به روش فرعونيان كـه از همـه چيـز و از

ى سعادتها دست كشيده و دل به دنيا بسته باشند و يا به كلى قطع رابطـه بـا ديـن همه 1.شند به روى آنها باز شدكرده با

اى پـسر ابيطالـب تـو : روزى عبدالله بن عوف به من گفت : السالم فرمود على عليه .اى و بر آن حريصى خيلى به خالفت دل بسته

كـنم بـه خـاطر آن من اگر خالفت را طلـب مـى . نه من اين چنين نيستم : من گفتم اسـت و حـق او اسـت كـه است كه خالفت ميراثى است كه رسول خدا برايم گذاشته

ى من است، شما براى خود جانشين تعيين كند و واليت امت پيغمبر بعد از او به عهده شما بين مـن و بـين خالفـت حائـل . تر از منيد بر خالفتى كه حق شما نيست حريص

2.ايد ايد و با زور شمشير آن را از من گرفته ايد و آن را در مقابل من تصرف كرده شدهآله به خالفت نشـست و عليه اهللا كسى كه بعد از پيغمبر صلى : السالم فرمود ليهعلى ع

كرد و برخالف آنچه حق مرا غصب كرده و ديد و از من عذرخواهى مى هر روز مرا مى با خودم . طلبيد كرد و دائما از من حالليت مى بيعت خود را شكسته بود با من رفتار مى

گردد بدون آنكـه گذرد و حق من به من بر مى استش مى ى ري گفتم دوران چند روزه مىدر اسالمى كه تازه از عهد جاهليت در دنيا نشو و نما كرده است و نوپا است رخنـه و

.150ى نهج البالغه قسمتى از خطبه-1

.184ى كشف المحجه صفحه-2


202

و من هم به خاطر طلب حقم جنگ و نزاعى بوجود آورده باشـم، . شكافى ايجاد گردد مـن مخالفـت نمايـد، يكى بگويد بله و طرفدارى از من كند و ديگرى بگويد، نه و بـا

آله كـه مـن و عليه اهللا بخصوص كه جمعى از ياران و خواص اصحاب رسول اكرم صلى ديدم، مكرر اظهـار پـشتيبانى بـه مـن آنها را باوفا به خدا و پيغمبر و كتاب و دينش مى

نمودند كه قيام كنم و حق خود را بگيرم ولى من در هـر كردند و به من پيشنهاد مى مىكردم و اميدوار بودم كه خودبخود حـق دارى دعوت مى نها را به صبر و خويشتن دفعه آ

من به من برگردد بدون آنكه جنگ كنم و خونريزى شود و به آنها هم همـين نويـد را كردم و روى جريـان طبيعـى ايـن من فكر مى . دادم تا آنكه دوران عمر او به سرآمد مى

و اگر نبود روابـط و . گرى متوجه نخواهد شد طور بود كه خالفت بعد از او به كس دي بكـر بود و از قبل با يكـديگر تبـانى كـرده بودنـد، ابـى » عمر«خصوصيتى كه بين او و

آله شنيده بود كه و عليه اهللا داد زيرا او از رسول اكرم صلى خالفت را به كس ديگرى نمى تالفى شد، بـه آنچـه آن حضرت به بعضى از اصحابشان فرموده بودند، اگر بين شما اخ

گويد عمل كنيد زيرا او بعد از من ولى شما است، ايـن السالم مى على بن ابيطالب عليه ى اسلمى است هنـوز نمـرده اسـت جمله را هم ابوبكر شنيده بود و هم عمر اين بريده

.توانيد از او سؤال كنيد مى :فرمايد قيه مىى شقش السالم با آه و اندوه در قسمتى از خطبه سپس على عليه

چقدر عجيب اسـت . »فيا عجبا بينما هو يستقيلها فى حياته اذ عقدها الخر بعد وفاته «كنـد ولـى كند و از من عذرخواهى مـى بكر در زمان حياتش خالفت را ترك مى كه ابى

.گذارد بعد از وفاتش آن را به ديگرى وا مى

»لسالمالسالم در وفات فاطمه عليهاا على بن ابيطالب عليه«آلـه مـصائب زيـادى در و عليـه اهللا السالم بعد از رحلت رسول اكرم صـلى على عليه

.ى زهراء عليهاالسالم بود زندگى ديد كه از همه مهمتر شهادت حضرت فاطمهآلـه هنـوز آرام و عليـه اهللا السالم بعد از وفات رسول خدا صلى على بن ابيطالب عليه

فاطمـه . ى زهراء عليهاالسالم شـروع شـد الت فاطمهنگرفته بود كه دوران نقاهت و كس


203

عليهاالسالم در اثر ظلم ستمگران، فرزندش را به نام محسن سقط كرد، بازوى مباركش را شكستند، به صورتش سيلى زدند، فدكش را گرفتند، او با ناراحتى و درد و رنـج در

برد، تا آن روزى ن رنج مى السالم از اين جريا ناليد و على بن ابيطالب عليه كنار خانه مى ى زهراء عليهاالسالم شهيد شد و از دار دنيا رفت آن قدر اين مصيبت بر على كه فاطمه

:السالم سخت گذشت كه در ضمن اشعارى فرمود بن ابيطالب عليه نفسى على زفراتها محبوسة

يا ليتها خرجت مع الزفراتى الخير بعدك فى الحياة

1ل حياتىوانما ابكى مخافة ان تطو

»نشينى السالم در زمان زمامدارى ديگران و خانه على عليه«بكـر كـه دو سـال طـول كـشيد مـشغول السالم در دوران ابى على بن ابيطالب عليه

آورى قرآن بود زيرا آن حضرت جميع قرآن را با تفسيرش، بـا شـأن نـزولش، بـا جمعبـاالخره بـا جميـع ترتيب مخصوصش، با قرائت صحيحش، با تأويـل و توضـيحش و

لذا او تنها كسى بود كه . آله شنيده بود و عليه اهللا خصوصياتش از دو لب رسول اكرم صلىآورى كنـد و ايـن كـار را كـه مهمتـرين كـار بـراى توانست قرآن را صحيح جمـع مى

.مسلمانان و اسالم بود در آن مدت انجام دادأويل و خصوصيات فـوق بـود از آن ولى متأسفانه آن كتاب را كه توأم با تفسير و ت

دانستند كه اگر چه در ظاهر قرآن خالفت بالفصل علـى زيرا مى . حضرت قبول نكردند السالم تصريح نشده ولى در تفسير و تأويل آن از زبان پيغمبر، كه جـز بن ابيطالب عليه

ـ ى اطهار علـيهم ائمه. وحى چيز ديگرى نبود، اين مسأله توضيح داده شده است سالم الى مطالب علمى و عميق و معارف حقه را مكرر در مكرر از اين كتاب نام برده و عمده

.اند السالم منتسب داشته به كتاب على بن ابيطالب عليه



204

»السالم كتاب على بن ابيطالب عليه«الـسالم ابيطالب عليـه در اينجا مناسب است رواياتى كه در خصوص كتاب على بن

لياقتى اكثر مسلمانان آن زمـان و قل شود ولى اصل كتاب به خاطر بى بدست ما رسيده ن الـسالم ى اطهار عليهم ى معصومين باقى مانده و ائمه اين زمان تنها و تنها در دست ائمه

.اند به بعضى از خواص آن را نشان داده و مطالبى را از آن نقل كرده

»السالم خصوصيات كتاب على بن ابيطالب عليه«ى حقـايق السالم به هيچ وجه هيچ مطلبى مبهم نمانده و همه ـ در كتاب على عليه 1

قرآن توضيح داده شده است و به خصوص آياتى كه تأويـل و تفـسير دارنـد تأويـل و :آله ذكر شده است و عليه اهللا تفسير آنها از زبان رسول اكرم صلى

ى آله درباره و عليه اهللا صلىمن از رسول اكرم: السالم فرمود على بن ابيطالب عليهχ :ى آيه Î))) t⎦⎪ Ï% ©! $# (#θãΖ tΒ# u™ (#θè=ÏΗ xå uρ ÏM≈ ys Î=≈ ¢Á9 $# y7 Í× ¯≈ s9 'ρ é& ö/ ãφ çö y{ Ïπ −ƒ Î y9ø9 $# (( 1

اى على منظور از اينها تو و شيعيانت هـستيد و : شنيدم كه رو به من كرد و فرمود من ايـن تفـسير را : گويد ميثم مى گاه تو و آنها كنار حوض كوثر است يعقوب بن وعده

بلـه : فرمود. السالم صحتش را سؤال كردم هاى پدرم ديدم از امام باقر عليه كه در نوشته 2.وجود دارد السالم اين تفسير مطلب همين طور است در نزد ما در كتاب على عليه

.7ى ى بينه آيه سوره-1

عت رسـول اللـه سم: السالم قال عن يعقوب بن ميثم انه وجد فى كتب ابيه ان عليا عليه -2⎪⎦χÎ))) t :يقول Ï% ©!$# (#θãΖtΒ# u™ (#θè=ÏΗ xå uρ ÏM≈ ysÎ=≈ ¢Á9 $# y7 Í× ¯≈ s9 'ρé& ö/ ãφ çö y{ Ïπ −ƒ Îy9ø9 ثـم التفـت الـى )) #$

فقال هم انت يا على وشيعتك وميعادك وميعادهم الحوض يـأتون غـرا محجلـين متـوجين قـال .السالم ندنا فى كتاب على عليهالسالم فقال هكذا هو ع يعقوب فحدثت به اباجعفر عليه


205

Ο$السالم در تفسير امام صادق عليه !9#)) y7 Ï9≡ sŒ Ü=≈ tGÅ6 ø9 $# Ÿω |= ÷ƒ u‘ ¡ Ïµ‹Ïù ¡ “W‰èδ

z⎯Š É) −Fßϑù=Ïj9 (( 1

اى در آن نيست كتاب على بن منظور از آن كتابى كه ترديدى، شك و شبهه : فرمود 2.السالم است و آن كتاب هدايت است از براى متقين ابيطالب عليه

خواستند مستند بيان كنند به كتـاب السالم وقتى مطلبى را مى ى اطهار عليهم ـ ائمه 2 .فرمودند السالم مراجعه مى بن ابيطالب عليهعلى السالم تمام آنچه بشر به آن از احكام و معارف و ـ در كتاب على بن ابيطالب عليه 3

ترين حقايق و حكمت نيازمند است به صراحت نوشته شد حتى ارش خدش كه جزئى .حكم از احكام الهى است بيان گرديده است

داده شـده و بهتـرين تفـسير و تأويـل در آن از ـ قرآن كريم در آن كتاب توضيح 4 .آيات قرآن ارائه داده شده است

السالم قصص قرآن مفصال توضيح داده شـده و شـأن نـزول ـ در كتاب على عليه 5 .گرديده است آيات قرآن ذكر شده و كيفيت نزول قرآن بيان

السالم و شـرح يهمى اطهار عل السالم اسامى ائمه ـ در كتاب على بن ابيطالب عليه 6حاالتشان ذكر شده و خلفاء اموى و عباسى و سـالطين و شـاههاى دنيـا و حـاالت و اسامى آنها و مدت سلطنتشان توضيح داده شده و اگر كـسى از سـادات و يـا ديگـران

الـسالم كـه كتـاب علـى اند، ائمه اطهـار علـيهم كرده براى خالفت و يا سلطنت قيام مى السالم به نام اين شخص در كتاب على عليه: فرمودند اختيار داشتند مىالسالم را در عليه

.شود عنوان خليفه يا پادشاه ذكر نشده پس او كشته مىكـرد آنهـا گـاهى السالم مطلبـى را بيـان مـى ى اطهار عليهم ـ اگر كسى براى ائمه 7سالم همـين ال گفتند بله اين مطلب صحيح است زيرا در كتاب على بن ابيطالب عليه مى

.گونه نوشته است

.2 و 1ى ى بقره آيه سوره -1

.21ى صفحه2جلد -2


206

السالم همان كتابى است كه خـداى ـ اين كتاب يعنى كتاب على بن ابيطالب عليه 8…ω)) ÿ: تعالى فرموده çµ ¡ yϑ tƒ ω Î) tβρ ã £γ sÜ ßϑ ø9 و منظور از مطهرون در اينجـا معـصومين 1))#$

ن كتـاب اند و معانى باطن قرآن را كـه همـا السالماند كه صددرصد در باطن پاك عليهمتوجهيشان به كتاب كنند و ديگران يا به خاطر بى السالم باشد مس و درك مى على عليه

تواننـد يـا نبايـد السالم آن كتاب را نمى و يا به خاطر عنادشان به على بن ابيطالب عليه بـاطن پـاك ظهور فرمود و مردم همـه در ) روحى فداه (مس كنند ولى وقتى امام عصر

.ر اختيار آنها ممكن است قرار بگيردشدند آن كتاب دالسالم به قدرى پر اهميت و از نظر قطر بزرگ است ـ كتاب على بن ابيطالب عليه 9

.كه هفتاد ذراع و يا به قطر ران شتر معرفى شده استآلـه بيـان فرمـوده و علـى بـن و عليـه اهللا ـ مطالب اين كتاب را پيامبر اكرم صـلى 10

آلـه و عليه اهللا دانيم كه آنچه رسول اكرم صلى وشته است و چون مى السالم ن ابيطالب عليه وحى است، از جانـب خـداى تعـالى اسـت روى هـواى نفـس خـود و بـا : فرمايد مى

ى آنها كالم الهى است و مانند قـرآن اهميـت گويد پس همه ى خود سخن نمى خواسته .دارد

السالم ثبت شده و آن را بـه ـ اين كتاب از آن جهت به نام على بن ابيطالب عليه 11آورى و الـسالم بـوده و جمـع اند كه تنها مخاطب حضرت علـى عليـه اين نام ياد كرده .ى رهبرى و هدايت متقين بوده است ى آن حضرت بوده و برنامه تأليفش به عهده

در آنهـا بـرده شـده » كتاب علـى «كند و نام اما رواياتى كه مطالب فوق را تأييد مى » جامع احاديث شيعه «و كتاب » بحاراالنوار«از هفتاد حديث است كه در كتاب متجاوز

2.مجموعه آنها ذكر شده است

.79ى ى واقعه آيه سوره-1

السالم بـرده شـده فهرست بعضى از رواياتى كه در آنها نامى از كتاب على عليه -2ى صـفحه 14 و جلـد 254ى صفحه 10 و جلد 67ى صفحه 2بحاراألنوار جلد «: است

و جلـد 56ى صـفحه 25 و جلد 390ى صفحه 23 و جلد 52ى صفحه 15لد و ج 10


207

ذكـر شـده چنانكـه امـام » جامعـه « اين كتاب در بعضى از روايات به عنـوان ضمناضـل علـم ابـن شـبرمه عنـد الجامعـة امـالء رسـول اللـه «:الـسالم فرمـود صادق عليه

السالم بيده ان الجامعة لم تدع ألحـد كالمـا فيهـا علـم و خط على عليه آله و عليه اهللا صلىالحالل والحرام ان اصحاب القياس طلبوا العلم بالقياس فلم يزدادوا مـن الحـق اال بعـدا ان

.»دين الله اليصاب بالقياسچيزى جـزء گمراهـى نيـست، ايـن » جامعه«يعنى علم پسر شبرمه در مقابل كتاب

الـسالم كـه بـا آله است و خط على بن ابيطالـب عليـه و عليه اهللا يغمبر صلى كتاب امالء پ در جامعه . براى احدى كالمى باقى نگذاشته است » جامعه«دست خودش نوشته است،

كليه علم حالل و حرام وجود دارد، طرفداران قياس، علم را با قياس مايلند بـه دسـت دين خدا با قيـاس ممكـن . كند يت دورتر مى بياورند ولى قياس انسان را از حق و واقع

1.نيست گفته شود

ى صـفحه 26 و جلد 35ى صفحه 26 و جلد 34ى صفحه 26 و جلد 33ى صفحه 26 26 و جلد 69ى صفحه 26 و جلد 52ى صفحه 26 و جلد 51ى صفحه 26 و جلد 50

ى صـفحه 46 و جلد 121ى صفحه 37 و جلد 220ى صفحه 27 و جلد 155ى صفحه و جلـد 22ى صفحه 48 و جلد 278ى صفحه 47 و جلد 33ى صفحه 47 و جلد 187 67 و جلــد 290ى صــفحه65 و جلــد 224ى صــفحه64 و جلــد 390ى صــفحه52

ى صـفحه 70 و جلد 365ى صفحه 70 و جلد 277ى صفحه 69 و جلد 222ى صفحه و جلـد 372ى صفحه 73 و جلد 75ى صفحه 73 و جلد 71ى صفحه 72 و جلد 394ى صفحه 79 و جلد 259ى صفحه 75 و جلد 8ى صفحه 75 و جلد 136ى صفحه 74 و جلـد 58ى صـفحه 100 و جلـد 88ى صفحه 79 و جلد 23ى صفحه 79 و جلد 4

104 و جلـد 365ى صفحه 103 و جلد 318ى صفحه 103 و جلد 210ى صفحه 103 .»429ى صفحه104 و جلد 208ى صفحه104 و جلد 7ى صفحه

.185ى صفحه1جامع احاديث شيعه جلد -1


208

الـسالم من بر امام صـادق عليـه : گويد بصير نقل شده كه مى در روايت ديگر از ابى توانم بپرسـم زيـرا فدايت شوم من سؤالى دارم كه اينجا نمى : وارد شدم و عرض كردم

اى را كه بر در لسالم پرده ا شنود، حضرت صادق عليه اينجا كسى هست كه كالم مرا مى خـواهى از هر چه مـى : اتاق ديگرى بود باال زد و وارد آن اتاق شد سپس به من فرمود

گوينـد كـه پيغمبـر اكـرم فـدايت شـوم، شـيعيانتان، حـديثى را مـى : سؤال كن، گفـتم ار السالم تعليم داده كه از آن هـز آله باب علمى را به على بن ابيطالب عليه و عليه اهللا صلى

آلـه بـه و عليـه اهللا رسول اكرم صلى : السالم فرمود شود ، امام صادق عليه باب علم باز مى السالم هزار باب علم را تعليم داد كه از هر يكى از آن هزار باب، على بن ابيطالب عليه

به خدا قسم علم حـسابى : گويد من گفتم بصير مى شود، ابى هزار باب علم ديگر باز مى .تهمين علم اس

اين علم هست : السالم مدتى سر را پائين انداخت بعد فرمود سپس امام صادق عليه » جامعـه «السالم تنها اين نيست، اى ابامحمد در نـزد مـا ولى علم على بن ابيطالب عليه

» جامعـه «فـدايت شـوم : چيست، گفـتم » جامعه«دانند كه اين است و اين مردم چه مى بى است كه طولش هفتاد ذراع بـا ذراع پيغمبـر اكـرم آن صحيفه و كتا : چيست؟ فرمود

كه پيغمبر آن را امالء كرده و على بن ابيطالـب آن را بـا دسـت . آله است و عليه اهللا صلىخودش نوشته در آن كتاب هر حالل و حرام و هر چيزى كه بـشر بـه آن احتيـاج دارد

ش بـه مـن زد و دست خـود السالم با ى خدش سپس امام صادق عليه حتى ديه . هستدهى گفتم، فدايت شوم بدن من متعلق به شما است هـر كـارى به من اجازه مى : فرمودحتـى : السالم با دست خودشان مرا فشردند و فرمود خواهيد بكنيد، امام صادق عليه مى 1.ى اين هم در آن كتاب هست ديه

.184ى صفحه1 جامع احاديث شيعه جلد -1


209

هـست كـه هفتـاد » جامعـه «در نزد ما : السالم فرمود در حديث ديگر امام باقر عليه ى خـدش وجـود دارد، امـالء همه چيز حتى ديه » جامعه«باشد در آن ذراع طول آن مى 1.السالم است آله و خط على بن ابيطالب عليه و عليه اهللا رسول خدا صلى

در اين زمينه روايات زياد ديگرى نيز وجود دارد كه ما به خاطر اختصار از نقل آنها .كنيم خوددارى مى

السالم هيچ سـخنى در معـارف و احكـام و ى اطهار عليهم به خاطر آنكه ائمه ضمناانـد عـين كـالم پيغمبـر اكـرم اند و آنچه فرمـوده مسائل دينى از خودشان عنوان نكرده

آله از تفسير قـرآن و آنچـه در قـرآن و عليه اهللا آله بوده و رسول اكرم صلى و عليه اهللا صلىآله هم به صريح قـرآن از و عليه اهللا سخنان رسول اكرم صلى اند و نازل شده تجاوز نكرده

ى آنهـا در طبق آنچه در باال گفته شـد همـه جانب پروردگار وحى شده است كه طبعا .السالم نوشته شده است كتاب على بن ابيطالب عليه

السالم به قدر آنچه براى بشر پس بايد معتقد شويم كه در روايات معصومين عليهم السالم از قوانين و معارف و احكام كه الزم بوده ان ظهور حضرت ولى عصر عليه تا زم

اند تا آنكـه حـضرت صـاحب از آن كتاب نقل شده و بقيه را براى زمان ظهور گذاشته .السالم آنها را براى مردم بيان كنند الزمان عليه

ى مطالـب حـاالت اميرالمـؤمنين در پايان انشاءالله بقيـه الم را در جلـد دوم ايـن كتـاب تقـديم خواننـدگان الـس عليه

روحـى اهللا بقيةنمائيم و از محضر مقدس حضرت محترم مى .كنيم فداه توفيق آن را درخواست مى

پايان

.186ى صفحه1 جامع احاديث شيعه جلد -1

· رﺎﺘﻔﮕﺸﻴﭘ 4 رﺎﺘﻔﮕﺸﻴﭘ ﻊـﻴﻤﺟ ﻪـﻜﻠﺑ و ﻪـّ...

Documents