متغیرهاVariablesVariables

.است که تغییر می کند و قابل اندازه گیري استصفتی متغیر

گرگانبررسی میانگین قند خون مردم شهر : مثال

متغیر؟

مقدار قند خونمقدار قند خون

• و یا گرگان سکونت در (آیا در مطالعه فوق محل سکونت : سوال یک متغیر است؟) خارج از آن

quantitativeکمی . 1

:با عدد نمایش داده می شوند

کمی پیوسته•

قد افراد، مقدار قند خون: مانند

کمی گسسته•کمی گسسته

تعداد انگشتان یک دست، تعداد فرزندان یک : مانند...خانواده، تعداد زایمانهاي یک خانم و

qualitativeکیفی . 2

جنسیتنژاد، : کیفیت صفات را نشان می دهد مانند

اسمی

binaryدو حالته

جنسیت، ابتال یا عدم ابتال به سرطان ریه: مانند جنسیت، ابتال یا عدم ابتال به سرطان ریه: مانند

nominalچند حالته

نژاد، گروههاي خونی: مانند

رتبه ايordinal

سطح تحصیالت: مانند

استروابط زیر قابل تصور بین آنها دو متغیر باشند، Yو Xطور کلی، اگر به

X Y

X Y

X Y

X Y

ایفا می کنند، به ) مطالعات تحلیلی(ها ،به لحاظ نقشی که در تحقیق متغیر

: چند گروه مهم تقسیم می شوند

Independent Variableمتغیر مستقل Independent Variableمتغیر مستقل

Dependent Variable متغیر وابسته

Intervening Variableگرمتغیر مداخله

Background Variableمتغیر زمینه اي

متغیر مستقل)independent (

.تغییر آن باعث تغییر سایر متغیرها می شود

متغیر وابسته)dependent (

.تحت تاثیر متغیر مستقل می باشد .تحت تاثیر متغیر مستقل می باشد

بررسی ارتباط نوشیدن قهوه و ابتال به سرطان ریه: مثال

متغیر مستقل و وابسته؟

سرطان ریه: وابستهنوشیدن قهوه : مستقل

متغیر زمینه اي)demographic(

همه در معموالً و دارند عمومی حالت متغیرها نوع این تعدادي پژوهش، موضوع تناسب به دارند،که وجود تحقیقات

سن، جنسیت، مانند .گیرد می قرار بررسی مورد آنها از ...و شغل، تاَُهل، وضعیت

آن به مطالعه کنار در تواند می .وابسته نه است مستقل نه آن به مطالعه کنار در تواند می .وابسته نه است مستقل نه.یافت دست

مخدوش کننده متغیر)confounder(

بررسی ارتباط نوشیدن قهوه و ابتال به سرطان ریه: مثال

آیا این ارتباط واقعی است یا عامل دیگري وجود دارد؟

....کمی فکر کنید

سیگار: درست حدس زدید

:خصوصیات متغیر مخدوش کننده

متغیر مستقلی براي متغیر وابسته می باشد. 1

)با هم دیده می شوند(با متغیر مستقل در ارتباط است . 2 )با هم دیده می شوند(با متغیر مستقل در ارتباط است . 2

متغیر مستقل

متغیر وابسته

گرمتغیر مداخله )متغیر مخدوش کننده(

:به مثال قبلی بر می گردیم

سیگار

سرطان ریه قهوه

واحد اندازه

گیري

نوع

متغیر

نقش

متغیرعملی -تعریف علمی نام

متغیر

سال کمی

پیوستهمستقل بر اساس شناسنامه

فاصله زمانی بین تولد تا زمان ورود به مطالعهفاصله زمانی بین تولد تا زمان ورود به مطالعه

سن

صفرابررسی ارتباط جنسیت و سن با تعداد سنگ هاي : مثال

پیوسته فاصله زمانی بین تولد تا زمان ورود به مطالعهفاصله زمانی بین تولد تا زمان ورود به مطالعه

---- کیفی مستقل تظاهر فنوتیپی بیمار از نظر جنسی

برداشت فرد پرشسگربرداشت فرد پرشسگر

جنس

عدد کمی

گسستهوابسته بر اساس سونوگرافی از کیسه صفرا،

تعداد سنگ هاي صفراوي گزارش شده در

سونوگرافی

سنگ

صفرا

واحد اندازه گیريواحد اندازه گیري نوع متغیر نوع متغیر نقش متغیرنقش متغیر متغیر متغیر

جنس نوزاد

وزن نوزاد

1394بررسی وزن تولد در روستاهاي شهرستان گرگان در سال

سن جنینی

بیماري هاي مادر

سواد مادر

واحد اندازه گیري واحد اندازه گیري نوع متغیر نوع متغیر متغیر متغیر

مقدار مصرف

بررسی رابطه اعتیاد به تریاك و سرطان مثانه در بیماران مراجعه کننده به مرکز آموزشی درمانی پنج آذرگرگان

نقش متغیرنقش متغیر

مقدار مصرف

سرطان مثانه

سن

جنسیت

مدت مصرف

شکل مصرف

؟؟

؟

سوال ؟

؟

بخشی از جامعۀ آماري است

که به منظور بررسی موضوعی معین انتخاب میشود که به منظور بررسی موضوعی معین انتخاب میشود

تا نتایج بدست آمده از بررسی نمونه اي بر اساس درجۀ اطمینانی معین

. به جامعۀ آماري تعمیم داده شود

به شیوه و نحوة انتخاب نمونه ها از جامعۀ آماري اطالق میشود و این شیوه

.ها دو دسته اند

)Probability Sampling(احتمالی -1 )Probability Sampling(احتمالی -1

)Non Probability Sampling(غیر احتمالی -2

)SIMPLERANDOM(ساده تصادفی -1

)SYSTEMATIC(تصادفی سیستماتیک -2

)CLASSIFIED(شده طبقه بندي -3 )CLASSIFIED(شده طبقه بندي -3

)CLUSTER(خوشه اي -4

Covenience(آسان -1 Sampling(

Porposive(هدف دار -2 Sampling(

جامعهpopulation

نمونهSample

نمونه تصادفیRandom Sample

توصیفیر آماDescriptiveStatistics

آمار استنباطیInferenceStatistics

نظریه احتمالProbability

Theory

)فرضیه(گزاره

عا لم واقعی

درست غلط

م

میص

ته

وزح پذیرش

فرضیه

تصمیم صحیحتصمیم

غلط خطاي

نوع دوم

ممی

ص ت

هوز

ح

فرضیهرد تصمیم صحیحتصمیم

غلط خطاي

نوع اول

Pr( فرضیهرد (فرضیه درست/

Pr(پذیرش فرضیه پذیرش فرضیه)Pr(فرضیه غلط/ (فرضیه غلط/

Pr(فرضیه درست/پذیرش فرضیه)

سطح اطمینان =

Pr (فرضیه غلط/رد فرضیه)

)آزمون(توان تصمیم =

یکی از مواردي که تحت تاثیر حجـم نمونـه و تعـداد افـراد .گیرد، دقت آن مطالعه استمورد مطالعه قرار می

اگر تعداد افراد مورد مطالعه کم باشـد نتـایج و میـانگین هاي به دست آمده بسیار بـا یکـدیگر متفـاوت اسـت و از سوي دیگر با مقادیر واقعی در جامعه ي هدف نیز اخـتالف سوي دیگر با مقادیر واقعی در جامعه ي هدف نیز اخـتالف

.آشکاري خواهند داشت

براي تعیین نوع رابطه اي که جهت محاسبه حجم نمونه در گیرد، محقق در یک طرح تحقیقاتی مورد استفاده قرار می

: ابتدا باید تعیین کند که

هدف از انجام طرح برآورد کردن یک مقدار یا مقایسه -1.کردن چندمقدار است

در مرحله بعد محقق باید ماهیت این مقادیر را مشخص -2 در مرحله بعد محقق باید ماهیت این مقادیر را مشخص -2.کند که این مقدار یک میانگین است یا یک نسبت

هدف مقایسه میانگین یا نسبت با یک مقدار ثابت -3. است یا مقایسه دو یا چند میانگین یا نسبت می باشد

نهمو

م نجحه

سبحا

میک میانگین

یک نسبترد

آوبر

میانگین

مقایسه یک میانگین با یک عدد ثابت

نهمو

م نجحه

سبحا

م

سهقای

م

میانگین

نسبت

مقایسه دو یا چند میانگین

مقایسه یک نسبت با یک عدد ثابت

مقایسه دو یا چند نسبت

مثالدر کارکنان بهداشـتی دریافـت Bتعیین تیتر آنتی بادي علیه هپاتیت -1

در بیمارسـتان فیروزگـر شـهر تهـران در Bکننده ي واکسن هپاتیـت 91شهریور

هدف محقق مشخص نمودن یک عدد است و با توجه بـه ایـن کـه تیتـر آنتی بادي به صورت یک میانگین اعـالم مـی شـود جهـت محاسـبه

.حجم نمونه باید از رابطه برآورد یک میانگین استفاده کرد

مقایسه فشار خون در دو گروه کودکان با وزن کم هنگام تولـد و وزن -2

نرمال

مقایسه فشار خون در دو گروه کودکان با وزن کم هنگام تولـد و وزن -2

نرمال

هدف محقق مقایسه میـانگین فشـار خـون در دو گـروه اسـت و جهـت .محاسبه حجم نمونه باید از رابطه مقایسه دو میانگین استفاده کند

2

22

21)(

dnZ

براي برآورد یک میانگین فرمول حجم نمونه در یک مطالعه مقطعی توصیفی

:که آیتم ها ي تشکیل دهنده آن عبارتند از

احتمال خطاي نوع اول = a

= z 1(بیان کننده ضریب اطمینان-a %( براي تعمیم نتایج نمونه به.جامعه است

d =دقت مطلوب براي تعمیم نتایج نمونه به جامعه است.

در اختیار نباشد، می توان آن dهرگاه هیچ پیش فرضی براي مقدار : نکته.را بین تا در نظر گرفت )(1. )(32.

حضرت بیمارستان در شده متولد نوزادان وزن تعیین براي اي مطالعه در مراکز سایر در مطالعات نتایج اساس بر 85 سال در اصغر علی

:داریم

96.105.

3

4.

21

Z

kgd

آید می دست به زیر صورت به نیاز مورد نمونه حجم

216

)4(.

3)96.1(2

22

n

:که آیتم ها ي تشکیل دهنده آن عبارتند از

احتمال خطاي نوع اول = a

2

2

21

)1()(

d

ppnZ

براي برآورد یک نسبت فرمول حجم نمونه در یک مطالعه مقطعی توصیفی

احتمال خطاي نوع اول = a

= z 1(بیان کننده ضریب اطمینان-a %( براي تعمیم نتایج نمونه به.جامعه است

پیش فرضی از فراوانی نسبی صفت مورد بررسی در جامعه = P

d =دقت مطلوب براي تعمیم نتایج نمونه به جامعه است.

در اختیار نباشد، می توان آن dهرگاه هیچ پیش فرضی براي مقدار : نکته.در نظر گرفت 0.2Pتا 0.1Pرا بین

هرگاه تحقیق در پی برآورد چندنسبت باشد، حجم نمونه کلی را : نکته.نزدیک تر است، درنظر گرفت 0.5باید بر اساس آن نسبتی که به

براي تعیین فراوانی بیماري دیابـت در مراجعـه کننـدگان بـه درمانگـاه حضـرت :رسول در سال بر اساس بررسی متون انجام شده اطالعات زیر را داریم

حجم نمونه مورد نیاز به صورت زیر به دست می آید

96.105.

08.

80%

21

Z

d

p

حجم نمونه مورد نیاز به صورت زیر به دست می آید

97)08.0(

)8.01(8.)96.1(2

2

n

تعیین واریانس

استفاده از مطالعات مشابه -1

استفاده از مطالعات مقدماتی -2

استفاده از تجربیات فرد متبحر- 3

استفاده از تجربیات فرد متبحر- 3

مقایسه یک میانگین با یک عدد ثابت

2

22

12

1)(

dn

ZZ

یک شاخص آمـاري اسـت کـه عبـارت از حـداقل اخـتالف )Effect Size(اندازه اثر : نکتهمعـادل ایـن شـاخص در علـوم .آماري معنی دار هنگـام مقایسـه دو گـروه مـی باشـد معـادل ایـن شـاخص در علـوم .آماري معنی دار هنگـام مقایسـه دو گـروه مـی باشـد

Clinical Important(بالینی،شاخصـی تحـت عنـوان حـداقل اخـتالف بـالینی مهـم Difference( است که عبارت است ازحداقل اختالف بین دو گروه که ازنظر بـالینی نیـز

بعنوان مثال چنانچه مصرف سـیگار در دو گـروه مبـتال وغیـر مبتالبـه .داراي ارزش باشدسرطان پروتستات تنها یک درصد اختالف داشته باشـد،این میـزان از نظـر بـالینی ارزش

چنانچـه ایـن اخـتالف .نخواهد داشت هرچند که ازنظر آماري این اختالف معنی دار باشدبنـابراین درمطالعـات بـالینی . بیست درصد باشد،از نظر بالینی نیز ارزشمند خواهـد بـود

آماري و کلینیکی با هم برابر باشنددرشرایط مطلوب بایداین دوشاخص

در مقایسه میانگین قند خون ناشتاي بیماران دیابتی با میانگین قند خون افراد عادي جامعه هرگاه بر اساس بررسی متون داشته باشیم

حجم نمونه مورد نیاز به صورت زیر به محاسبه می شود

85.020%

96.105.

15

3

1

21

Z

Z

d

حجم نمونه مورد نیاز به صورت زیر به محاسبه می شود

216)3(

15)85.096.1(2

22

n

مقایسه دو میانگین

2

22

12

1)(2

dn

ZZ

رابطه فوق براي محاسبه حجم نمونه در مطالعات مقطعی تحلیلی،مورد : نکته.شاهدي،همگروهی و کارآزمایی بالینی مورد استفاده قرار می گیرد

براي مقایسه میانگین زمان پروترومبین پس از مصرف هپارین با وزن مولکولی کم و هپارین معمولی در بیماران مبتال به آنژین غیر ثابت

قلبی

هرگاه بر اساس بررسی متون داشته باشیم

85.02.0

96.105.0

3

1

1

21

Z

Z

d

حجم نمونه مورد نیاز به صورت زیر به دست می آید

2161

3)85.096.1(22

22

n

مقایسه یک نسبت با یک عدد ثابت

2

2

11102/1 )1()1(

d

pPZpPZn a

درمطالعات با جهت روبه عقب،به عنوان مثال مطالعه موردي :نکته درمطالعات با جهت روبه عقب،به عنوان مثال مطالعه موردي :نکتهبه سمت عامل مواجـه )پیامد(مطالعه از بیماري شاهدي،جهت حرکت

درحالی که درمطالعه باجهت رو به جلو،به عنـوان مثـال مطالعـه .استهمگروهی،جهــــت مطالعــــه از عامــــل مواجــــه بــــه ســــمت

.است)پیامد(بیماري

حجم نمونه براي مقایسه درصد فراوانی افسردگی در دانشجویان پزشکی هرگاه بر اساس بررسی متون داشته %) 20(با جامعه معمولی

:باشیم

96.105.0

1.0

4.0

2.0

21

1

0

Z

Z

Pd

p

.به صورت زیر محاسبه می شود

144

)1.0(

)4.01(4.085.0)2.01(2.096.12

2

n

85.02.01

Z

مقایسه دو نسبت

2

01

2

110012/1

)(

)1()1()1(2

PP

PPpPZPPZn a

:که آیتم ها ي تشکیل دهنده آن عبارتند ازاحتمال خطاي نوع اول = a

= z 1(بیان کننده ضریب اطمینان-a %(براي تعمیم نتایج نمونه به جامعه است.در گروههاي داررو نما و مداخله) پاسخ به درمان یا خونریزي (احتمال پشامد = و

0P1P

210 pp

p

قابل قبل از مداخله گروه در درمان به پاسخ میزان مواقع از بساري در :نکته گروه در درمان به پاسخ فرض پیش اساس بر را آن توان می لذا نیست بینی پیش.کرد برآورد RR مقدار و شاهد

RRp

)1(1 0

01

RRp

RRpp

1Pپیش بینی پاسخ به درمان در گروه مداخله

در متناوب فنوباربیتال و تب هنگام در رکتال دیازپام مقایسه عنوان تحت اي مطالعه در فرض پیش مقدار و درصد 10 و 5 ترتیب به و چنانچه تشنج و تب حمله از پیشگیري

زیر صورت به نمونه حجم گردد برآورد RR=3 مقدار و %30 کنترل گروه در درمان به پاسخ.شود می محاسبه

5625.0)13(3.01

33.01

p

4312.02

5625.03.0

p

73

)3.05625.0(

)3.01(3.0)5625.01(5625.028.1)4312.01(4312.0296.12

2

n

چنانچه گروه هاي مورد مقایسه در یک تحقیق بیش از دو گروه :نکتهنهایی باید تصحیح گردد باشند،حجم نمونه

nKn

داشته وجود پژوهش مورد گروه 5 اي مطالعه در چنانچه مثال عنوان به که گروه دو جهت بایست می ابتدا مناسب نمونه حجم برآورد براي باشد

اختالف کمتین(دارند سنجش مورد متغیر لحاظ از را اختالف کمترین مثال شده محاسبه عدد چنانچه و کردد محاسبه نمونه حجم )مهم کلینیکی

:شود می محاسبه زیر صورت به نهایی نمونه حجم باشد 80

1602801580 n

جهت نفر 160 به پنجگانه گروههاي از یک هر در تحقیق این انجام براي.نیازمندیم پژوهش

1602801580 n

با تشکر

بهترین به توانی می آنچه امروز فردا که باشد ، بده انجام وجه

.کرد کار بهتر بتواننیوتن

51