1 Ms Sarah Kapitlu: 'Il-Pajsaġġ Malti’ minn Imrieżaq

Il-Pajsaġġ Malti

Il-pajsaġġ Malti huwa mimli ġmiel naturali. Din hi xena popolari fil-

pajsaġġ Malti!

2 Ms Sarah Kapitlu: 'Il-Pajsaġġ Malti’ minn Imrieżaq

Għoljiet bil-widien għaddejjin minn bejniethom. Ħafna minn dawn

huma bl-art ċatta. Allura maż-żmien l-irħula nbnew fuqhom.

l-Imdina (Malta) u ċ-Ċittadella (Għawdex) huma eżempji ċari ta’ dan.

Le ! Però, fix-xitwa, meta tinżel ħafna

xita l-widien jimtlew bl-ilma u

jiffurmaw xmajjar żgħar.

L-iktar waħda popolari hija:

Wied il-Qlejgħa (Chadwick Lakes)

Insibu xmajjar

f’Malta?

3 Ms Sarah Kapitlu: 'Il-Pajsaġġ Malti’ minn Imrieżaq

Insibu deżerti

f’Malta?

Lanqas deżerti ma’ nsibu. Iżda nsibu

x-xagħri (art fejn ma jikber xejn,

ħlief xi ftit pjanti).

4 Ms Sarah Kapitlu: 'Il-Pajsaġġ Malti’ minn Imrieżaq

Elementi oħra fil-pajsaġġ Malti huma:

Bajjiet (Fuq naħa waħda tal-gżira)

Dan ir-ritratt juri

masġar mill-isbaħ

f’Malta. Dan huwa l-

Buskett. Hemm imorru

ħafna nies biex jistrieħu

u jilagħbu.

5 Ms Sarah Kapitlu: 'Il-Pajsaġġ Malti’ minn Imrieżaq

Irdumijiet (Fuq in-naħa l-oħra tal-gżira)

Barrieri (Illum dawn saru ukoll parti mill-pajsaġġ Malti + Dan huwa l-uniku riżors

naturali f’Malta)

6 Ms Sarah Kapitlu: 'Il-Pajsaġġ Malti’ minn Imrieżaq

L-Ambjent Fiżiku

L-arċipelagu Malti hu magħmul minn tliet gżejjer prinċipali:

Malta

Għawdex

Kemmuna

Kif ukoll numru ta’ gżejjer iżgħar:

Kemmunett

Il-Gżejjer ta’ Selmun

Il-Gżira Manoel

Filfla

Il-Ġebla tal-Ġeneral

7 Ms Sarah Kapitlu: 'Il-Pajsaġġ Malti’ minn Imrieżaq

Din tinkludi:

widien - għoljiet - irdumijiet -

portijiet naturali - bajjiet - għerien - daħliet

- diversi qsim fil-blat.

Meta ngħidu topografija infissru l-elementi u

l-forom ta’ wiċċ l-art.

Ejja naħsbu ftit, x’tinkludi it-topografija

Maltija?

8 Ms Sarah Kapitlu: 'Il-Pajsaġġ Malti’ minn Imrieżaq

Għoljiet

F’Malta u Għawdex insibu ħafna għoljiet.

Missierijietna kienu bnew l-ibliet tagħhom fuq l-għoljiet biex ikunu

jistgħu jħarsu aħjar il-gżira.

L-Imdina (Malta) + iċ-Ċittadella (Għawdex) huma mibnija fuq

għoljiet ċatti.

Il-Belt Valletta: Din kienet mibnija mill-kavallieri fuq l-għolja Xebb

ir-Ras.

Xi irħula oħra mibnijin fuq għoljiet huma:

Ir-Rabat, Ħad-Dingli, il-Mellieħa (Malta)

u

Ix-Xagħra, in-Nadur u ż-Żebbuġ (Għawdex)

9 Ms Sarah Kapitlu: 'Il-Pajsaġġ Malti’ minn Imrieżaq

(Dawn it-tliet irħula huma l-għoljiet li Għawdex hi

msemmijagħalihom.)

Widien

Il-Wied tal-Pwales (jinsab taħt l-għoljiet tal-Wardija)

Wied Speranza u Wied il-Għasel huma żewg widien kbar. Dawn jagħmlu parti

minn wied enormi , il-Great Fault. ((Dan jaqsam il-gżira mill-punent għal-lvant

eżattament minn Fomm ir-Riħ għall-Madliena.) . Din it-tpinġija tista’ tgħinek:

Il-Great Fault

Wied

Speranza

Wied il-

Għasel

LVANT PUNENT Fomm ir-Riħ

Fejn jinstabu l-widien?

Dawn jinsabu taħt l-għoljiet u

jagħtu għall-baħar.

10 Ms Sarah Kapitlu: 'Il-Pajsaġġ Malti’ minn Imrieżaq

Xi widien kbar oħra

f’Malta huma:

WIED IL-KBIRA

(fil-limiti ta’ ĦalQormi)

WIED QIRDA

(lejn Ħaż-Żebbuġ)

WIED DALAM

(limiti ta’ Birżebbuġa)

Fejn insibu l’i-

isbaħ veduti

f’Għawdex?

WIED IL-LUNZJATA

WIED MARSALFORN

(l-akbar wied f’Għawdex)

WIED RAMLA

WIED GĦASRI

WIED XLENDI

WIED SAN BLAS

Madliena

11 Ms Sarah Kapitlu: 'Il-Pajsaġġ Malti’ minn Imrieżaq

Irdumijiet

Irdum huwa blat għoli ħafna li jinżel dritt ‘l isfel, ħafna drabi

għall-baħar.

L-irdumijiet tal-gżejjer Maltin jinsabu fuq in-naħa tal-punent.

Fejn insibu l-ogħla irdumijiet f’Malta u f’Għawdex?

Malta – Ħad-Dingli

Għawdex – Qrib ir-raħal ta’ Sannat f’Ta’ Ċenċ

Wieħed jista’ jara diversi daħliet u bajjiet fl-irdumijiet

Eżempju: il-Ġnejna u Għajn Tuffieħa (Malta)

Xlendi (Għawdex)

12 Ms Sarah Kapitlu: 'Il-Pajsaġġ Malti’ minn Imrieżaq

Bajjiet

Il- Bajjiet jinstabu fuq in-naħa tal-Lvant.

Hawn ma nsibux għoli biex naslu għall-baħar. Anzi, il-kosta hija fil-baxx

ħafna.

Tul din il-kosta nsibu: daħliet, bajjiet u portijiet naturali.

Daħliet: Dawn jintużaw ħafna mis-sajjieda

(Eżempju: Marsaxlokk, Wied il-Għajn, L-Imsida, San Ġiljan u San Pawl il-

Baħar)

Bajjiet popolari huma:

Malta: l-Armier, l-Għadira, il-bajja ta’San Tumas u Pretty Bay

Għawdex: Marsalforn, u r-Ramla l-Ħamra

13 Ms Sarah Kapitlu: 'Il-Pajsaġġ Malti’ minn Imrieżaq

Portijiet

Il-portijiet minn dejjem kienu importanti għalina l-Maltin. Dawn

huma naturali, u mhux mibnija mill-bniedem. Il-portijiet

ewlenin huma:

Il-Port il-Kbir

Il-Port ta’ Marsamxett

Il-Port taċ-Ċirkewwa

Il-Port ta’ Marsaxlokk

Il-Port tal-Imġarr (Għawdex)

14 Ms Sarah Kapitlu: 'Il-Pajsaġġ Malti’ minn Imrieżaq

Għerien

L-għerien huma parti interessanti mill-aspett fiżiku ta’ pajjiżna.

Ħafna minnhom huma marbuta ma’ xi leġġenda.

Eżempju: Għar Ħasan (fil-limiti ta’ Birżebbuġa).

Għar Dalam ukoll jinstab fil-limiti ta’ Birżebbuġa.

Dan huwa għar kbir fejn instabu ħafna għadam ta’ annimali li llum

m’għadhomx jeżistu.

Blue Grotto - dan huwa popolari kemm mal-Maltin u kif ukoll mat-

turisti.

Jinsab f’Wied iż-Żurrieq.

Hawnhekk insibu grupp ta’ għerien ħdejn xulxin. Dawn jitfgħu kuluri

mill-isbaħ fuq il-baħar kaħlani.

Għerien oħrajn huma:

15 Ms Sarah Kapitlu: 'Il-Pajsaġġ Malti’ minn Imrieżaq

Għar il-Kbir (fil-limiti tal-Buskett)

Għar Lapsi (lejn is-Siġġiewi)

L-iktar għerien famużi ġewwa Għawdex huma:

l-Għar ta’ Ninu u l-Għar ta’ Xerri (Jinsabu fix-Xagħra u nsibu l-

istalaktiti u l-istalagmiti ġo fihom)

Stalaktiti u Stalagmiti

16 Ms Sarah Kapitlu: 'Il-Pajsaġġ Malti’ minn Imrieżaq

Għar ta’ Kalipso

Iħares fuq ir-Ramla l-Ħamra

Marbut mal-leġġenda ta’ Kalipso u Ulisse

L-Għar ta’ Kalipso (Għawdex)