İlaÇ etkİnlİĞİ dİyetle nasil...
TRANSCRIPT
![Page 1: İLAÇ ETKİNLİĞİ DİYETLE NASIL DÜZENLENİR?hacettepebeslenmevediyetetik.org/beslenme2017/asliakyolmutlu.pdf · Farmakokinetik Farmakodinamik Tokluk Gastrik boşalmanın yavaşlaması](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022021702/5cd4e38488c99380658d9dd9/html5/thumbnails/1.jpg)
İLAÇ ETKİNLİĞİ DİYETLE NASIL DÜZENLENİR?
Doç. Dr. Aslı AKYOL MUTLU Hacettepe Üniversitesi, Beslenme ve Diyetetik Bölümü
![Page 2: İLAÇ ETKİNLİĞİ DİYETLE NASIL DÜZENLENİR?hacettepebeslenmevediyetetik.org/beslenme2017/asliakyolmutlu.pdf · Farmakokinetik Farmakodinamik Tokluk Gastrik boşalmanın yavaşlaması](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022021702/5cd4e38488c99380658d9dd9/html5/thumbnails/2.jpg)
![Page 3: İLAÇ ETKİNLİĞİ DİYETLE NASIL DÜZENLENİR?hacettepebeslenmevediyetetik.org/beslenme2017/asliakyolmutlu.pdf · Farmakokinetik Farmakodinamik Tokluk Gastrik boşalmanın yavaşlaması](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022021702/5cd4e38488c99380658d9dd9/html5/thumbnails/3.jpg)
* Etkilerin spesifik olması
* Aynı düzeyde öngörülebilir etki
* Diğer ilaçlardan etkilenmemesi
* Doğrusal etki göstermesi
* Hiçbir dozda toksik olmaması
* Tedaviyi tek bir dozla gerçekleştirmesi
* Besinlerden etkilenmemesi
İDEAL FARMAKOLOJİK TEDAVİ
![Page 4: İLAÇ ETKİNLİĞİ DİYETLE NASIL DÜZENLENİR?hacettepebeslenmevediyetetik.org/beslenme2017/asliakyolmutlu.pdf · Farmakokinetik Farmakodinamik Tokluk Gastrik boşalmanın yavaşlaması](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022021702/5cd4e38488c99380658d9dd9/html5/thumbnails/4.jpg)
![Page 5: İLAÇ ETKİNLİĞİ DİYETLE NASIL DÜZENLENİR?hacettepebeslenmevediyetetik.org/beslenme2017/asliakyolmutlu.pdf · Farmakokinetik Farmakodinamik Tokluk Gastrik boşalmanın yavaşlaması](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022021702/5cd4e38488c99380658d9dd9/html5/thumbnails/5.jpg)
Farmakokinetik
Uygulama yolu
Farmasötik form
Doz/süre
Farmakodinamik
Organ fonksiyonu
Çoklu terapi
Met
abo
lik d
uru
m
Yaş Cinsiyet
Beslenme durumu
Diyet Organ fonksiyonu
Enfeksiyon/stres
Alkol/sigara
Supleman
Genetik
![Page 6: İLAÇ ETKİNLİĞİ DİYETLE NASIL DÜZENLENİR?hacettepebeslenmevediyetetik.org/beslenme2017/asliakyolmutlu.pdf · Farmakokinetik Farmakodinamik Tokluk Gastrik boşalmanın yavaşlaması](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022021702/5cd4e38488c99380658d9dd9/html5/thumbnails/6.jpg)
![Page 7: İLAÇ ETKİNLİĞİ DİYETLE NASIL DÜZENLENİR?hacettepebeslenmevediyetetik.org/beslenme2017/asliakyolmutlu.pdf · Farmakokinetik Farmakodinamik Tokluk Gastrik boşalmanın yavaşlaması](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022021702/5cd4e38488c99380658d9dd9/html5/thumbnails/7.jpg)
![Page 8: İLAÇ ETKİNLİĞİ DİYETLE NASIL DÜZENLENİR?hacettepebeslenmevediyetetik.org/beslenme2017/asliakyolmutlu.pdf · Farmakokinetik Farmakodinamik Tokluk Gastrik boşalmanın yavaşlaması](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022021702/5cd4e38488c99380658d9dd9/html5/thumbnails/8.jpg)
İlaç dozu Oral yoldan alım
Emilim Dolaşım
Metabolizma Atım
Kan-beyin bariyeri
Hedef organ Reseptör ile bağlanma
Post-reseptör aktivasyon Hücresel metabolizma (iyon kanalları, enzimler)
Farmakokinetik Farmakodinamik
Tokluk Gastrik boşalmanın yavaşlaması
İnce bağırsakların pH’sında değişme Hepatik kan akışının hızlanması
Gastrointestinal geçiş süresinin artması
![Page 9: İLAÇ ETKİNLİĞİ DİYETLE NASIL DÜZENLENİR?hacettepebeslenmevediyetetik.org/beslenme2017/asliakyolmutlu.pdf · Farmakokinetik Farmakodinamik Tokluk Gastrik boşalmanın yavaşlaması](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022021702/5cd4e38488c99380658d9dd9/html5/thumbnails/9.jpg)
İlaçların açlık (-) / tokluk (+) durumuna göre alımları ?
* Emilim işlemlerinin düzgün ilerlemesi - ritonavir, nelfinavir (+) * Metabolizmanın düzgün çalışması - bazı diyabet ilaçları, enzim suplemanları (+) * Kusma/mide bulantısı gibi yan etkileri önlemek - allopurinol, bromocriptine, madopar (+) * İrritasyon veya ülser gibi yan etkileri önlemek - deksamethazon (+) * Besin ile ilaç etkinliğinin azalması - Rifampisin, valsartan, furosemid (-)
![Page 10: İLAÇ ETKİNLİĞİ DİYETLE NASIL DÜZENLENİR?hacettepebeslenmevediyetetik.org/beslenme2017/asliakyolmutlu.pdf · Farmakokinetik Farmakodinamik Tokluk Gastrik boşalmanın yavaşlaması](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022021702/5cd4e38488c99380658d9dd9/html5/thumbnails/10.jpg)
İlaç Öğün örüntüsü Etki
Varfarin Yüksek protein Uluslararası Normalize Edilmiş Oran (INR) ↓
Propranolol Yüksek protein Serum düzeylerinin ↑
Theofilin Yüksek yağlı Biyoyararlılığın ↑
Esomeprazol Yüksek yağlı Biyoyararlılığın ↓
Sikloserin Yüksek yağlı Serum düzeylerinin ↓
Öğün örüntüsü
Oman Med J. 2011 Mar;26(2):77-83.
Hepatik kan akışının artması Albümin seviyelerinin artması Safra asit salınımının artması
![Page 11: İLAÇ ETKİNLİĞİ DİYETLE NASIL DÜZENLENİR?hacettepebeslenmevediyetetik.org/beslenme2017/asliakyolmutlu.pdf · Farmakokinetik Farmakodinamik Tokluk Gastrik boşalmanın yavaşlaması](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022021702/5cd4e38488c99380658d9dd9/html5/thumbnails/11.jpg)
Sinir sistemi
Lipid düşürücü
Hipoglisemik a.
Kardiyovasküler sistem
Hormon
Antimikrobiyal
Guar gum
Buğday kepeği
Bitki kabukları
Yulaf kepeği
Tohumlar
SUP
LEM
AN
TASY
ON
![Page 12: İLAÇ ETKİNLİĞİ DİYETLE NASIL DÜZENLENİR?hacettepebeslenmevediyetetik.org/beslenme2017/asliakyolmutlu.pdf · Farmakokinetik Farmakodinamik Tokluk Gastrik boşalmanın yavaşlaması](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022021702/5cd4e38488c99380658d9dd9/html5/thumbnails/12.jpg)
Birçok ilaç ağırlıklı olarak karaciğerde metabolize edilir: Faz 1 Oksidasyon, redüksiyon, hidroliz
Faz 2 Konjügasyon
Faz 1 Oksidasyon, redüksiyon, hidroliz
Sitokrom P450 enzim sistemi
- Faz I ilaç metabolizmasından sorumlu, «hem» içeren enzim grubu - Kolesterol, steroid sentezi; birçok ilaç ve yabancı kimyasalların detoksifikasyonunda - Temel olarak karaciğer ve ince bağırsaklarda - Cyto (hücre membranlarına bağlı) + chrome P (hem pigmenti) + 450 (450 nm dalga boyu ışığı emer) - ~ 50’den fazla türev - İsimlendirme: CYP (sitokrom geni) + 3 (familya) + A (alt grup) + 4 (spesifik enzim) - CYP 3A4 & CYP 3A5 => %60
![Page 13: İLAÇ ETKİNLİĞİ DİYETLE NASIL DÜZENLENİR?hacettepebeslenmevediyetetik.org/beslenme2017/asliakyolmutlu.pdf · Farmakokinetik Farmakodinamik Tokluk Gastrik boşalmanın yavaşlaması](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022021702/5cd4e38488c99380658d9dd9/html5/thumbnails/13.jpg)
Pharmacol Ther. 2013 Apr;138(1):103-41. Pharmacol Res. 2017 Apr;118:82-92.
![Page 14: İLAÇ ETKİNLİĞİ DİYETLE NASIL DÜZENLENİR?hacettepebeslenmevediyetetik.org/beslenme2017/asliakyolmutlu.pdf · Farmakokinetik Farmakodinamik Tokluk Gastrik boşalmanın yavaşlaması](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022021702/5cd4e38488c99380658d9dd9/html5/thumbnails/14.jpg)
Nurs Clin North Am. 2013 Dec;48(4):697-706.
![Page 15: İLAÇ ETKİNLİĞİ DİYETLE NASIL DÜZENLENİR?hacettepebeslenmevediyetetik.org/beslenme2017/asliakyolmutlu.pdf · Farmakokinetik Farmakodinamik Tokluk Gastrik boşalmanın yavaşlaması](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022021702/5cd4e38488c99380658d9dd9/html5/thumbnails/15.jpg)
Nurs Clin North Am. 2013 Dec;48(4):697-706.
![Page 16: İLAÇ ETKİNLİĞİ DİYETLE NASIL DÜZENLENİR?hacettepebeslenmevediyetetik.org/beslenme2017/asliakyolmutlu.pdf · Farmakokinetik Farmakodinamik Tokluk Gastrik boşalmanın yavaşlaması](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022021702/5cd4e38488c99380658d9dd9/html5/thumbnails/16.jpg)
Greyfurt Sitokrom P450 inhibitörleri
![Page 17: İLAÇ ETKİNLİĞİ DİYETLE NASIL DÜZENLENİR?hacettepebeslenmevediyetetik.org/beslenme2017/asliakyolmutlu.pdf · Farmakokinetik Farmakodinamik Tokluk Gastrik boşalmanın yavaşlaması](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022021702/5cd4e38488c99380658d9dd9/html5/thumbnails/17.jpg)
İlaç % % Klinik sonuç
Ca kanal blokör. 5-40 150-300 İleri hipotansiyon, güçsüzlük, ödem
Tirozin kinaz inhibitörleri <30 150-250 Kemik iliği baskılanması, kalp ritim bozuklukları
Anti-enfektif ilaçlar 30-60 >250 Kemik iliği baskılanması, kalp ritim bozuklukları
Triazolam, midazolam 30-40 150 Sakinleştirici etkinin artması
Cyclosporine, sirolimus 20 150-1000 Nefrotoksisite, kemik iliği baskılanması
Amiodarone, apixaban 30-70 150-300 Kalp ritim bozuklukları, gastrointestinal kanama
Clopidogrel <20 <20 Etkinliğin azalması
Buspirone, ketamine <20 >500 Halüsinasyon, baş dönmesi, uykululuk
Pharmacol Res. 2017 Apr;118:82-92.
Tüm türevleri, 100-200 mL, < 4 saat
![Page 18: İLAÇ ETKİNLİĞİ DİYETLE NASIL DÜZENLENİR?hacettepebeslenmevediyetetik.org/beslenme2017/asliakyolmutlu.pdf · Farmakokinetik Farmakodinamik Tokluk Gastrik boşalmanın yavaşlaması](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022021702/5cd4e38488c99380658d9dd9/html5/thumbnails/18.jpg)
![Page 19: İLAÇ ETKİNLİĞİ DİYETLE NASIL DÜZENLENİR?hacettepebeslenmevediyetetik.org/beslenme2017/asliakyolmutlu.pdf · Farmakokinetik Farmakodinamik Tokluk Gastrik boşalmanın yavaşlaması](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022021702/5cd4e38488c99380658d9dd9/html5/thumbnails/19.jpg)
* Geleneksel bitki tedavileri > kronik hastalıklar > ilaç özütleri
* Toplumun %80’i bitkisel kaynaklı besin desteklerini kullanmakta
* İlaç tedavisine ek olarak, bitkisel desteklerin eş zamanlı kullanımı
* Hastaların ürünlere kolay ulaşımı
J Altern Complement Med. 2016 Apr;22(4):262-79.
![Page 20: İLAÇ ETKİNLİĞİ DİYETLE NASIL DÜZENLENİR?hacettepebeslenmevediyetetik.org/beslenme2017/asliakyolmutlu.pdf · Farmakokinetik Farmakodinamik Tokluk Gastrik boşalmanın yavaşlaması](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022021702/5cd4e38488c99380658d9dd9/html5/thumbnails/20.jpg)
![Page 21: İLAÇ ETKİNLİĞİ DİYETLE NASIL DÜZENLENİR?hacettepebeslenmevediyetetik.org/beslenme2017/asliakyolmutlu.pdf · Farmakokinetik Farmakodinamik Tokluk Gastrik boşalmanın yavaşlaması](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022021702/5cd4e38488c99380658d9dd9/html5/thumbnails/21.jpg)
![Page 22: İLAÇ ETKİNLİĞİ DİYETLE NASIL DÜZENLENİR?hacettepebeslenmevediyetetik.org/beslenme2017/asliakyolmutlu.pdf · Farmakokinetik Farmakodinamik Tokluk Gastrik boşalmanın yavaşlaması](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022021702/5cd4e38488c99380658d9dd9/html5/thumbnails/22.jpg)
J Altern Complement Med. 2016 Apr;22(4):262-79.
![Page 23: İLAÇ ETKİNLİĞİ DİYETLE NASIL DÜZENLENİR?hacettepebeslenmevediyetetik.org/beslenme2017/asliakyolmutlu.pdf · Farmakokinetik Farmakodinamik Tokluk Gastrik boşalmanın yavaşlaması](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022021702/5cd4e38488c99380658d9dd9/html5/thumbnails/23.jpg)
![Page 24: İLAÇ ETKİNLİĞİ DİYETLE NASIL DÜZENLENİR?hacettepebeslenmevediyetetik.org/beslenme2017/asliakyolmutlu.pdf · Farmakokinetik Farmakodinamik Tokluk Gastrik boşalmanın yavaşlaması](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022021702/5cd4e38488c99380658d9dd9/html5/thumbnails/24.jpg)
Sonuç & Öneriler
* Açlık/tokluk, öğün örüntüsü, besin ögeleri kompozisyonu kontrol edilmeli - Yaşlı bireyler & çoklu ilaç tedavisi alan kişiler
* Takviye edici besin desteklerinin regülasyonunun ve tüketicilere ulaşma yollarının önemi bir kez daha gündeme gelmektedir - Tüketici eğitimi
*Hastanın detaylı öyküsü, beslenme alışkanlıkları, besin tüketim kaydı ve kullandığı takviye edici besin destekleri ile kullandığı ilaçlar ve bu ilaçların dozajları sorgulanmalıdır - Diyetisyenler ile “multi-disipliner” çalışma ekiplerinin oluşturulması
* Sistematik metodolojiler ile hazırlanacak rehberlere özellikle klinik alanda gereksinim duyulmaktadır
*Antikoagülan ve antiplateletler, antidepresanlar, hormon benzeri ilaçların herhangi bir suplemantasyon ile eş zamanlı kullanımına dikkat edilmeli