ilja visser ambacht
DESCRIPTION
Dutch haute couture designer Ilja Visser created a unique collection that was showed in the Rijksmuseum, Amsterdam. The pieces were based on different wall decorations designed bij famous architect Pierre Cuypers, who finished the Rijks in 1885. The select amount of guests were invited with a postage that included a plastered tablet and a hammer. Needless to say what they had to do with this... By breaking the plaster the official invitation appeared in a transparant paper sleeve. The invitation was made of a thick carton board with a black foil print. Next to this I designed a diary for all invited guest during the show. In this publication the proces of the project was explained. The whole thing was printed in black and white.TRANSCRIPT
ILJA VISSERIN HET RIJKSMUSEUM
EEN ONTMOETING MET PIERRE CUYPERS
NO
EEN ONTMOETING MET PIERRE CUYPERS
"Even terug naar 1885. Het jaar waarin Pierre Cuypers de bouw
van het Rijksmuseum te Amsterdam voltooide. Met bijzondere
aandacht voor de constructie en decoraties als onderdeel van
de architectuur heeft hij een gesamtkunstwerk gecreëerd.
Toen de tijdgeest echter sober en strak dicteerde, verdwenen
de decoraties. Jaren van technische ontwikkelingen en nieuwe
bouwkundige inzichten volgden. En nu, aan het begin van de 21e
eeuw: de verbouwing van het Rijksmuseum, waarbij de decoraties
van Cuypers op ambachtelijke wijze worden gerenoveerd. Tijdens
een Hard Hat Tour door het Rijksmuseum wordt Ilja Visser
getroffen door de originele motieven en kleuren van Cuypers'
decoraties. Ze herkent de liefde voor het ambacht en de
gedrevenheid om iets bijzonders te creëren. Dankzij een stipen-
dium van het Prins Bernhard Cultuurfonds heeft Ilja Visser een
speciale collectie kunnen ontwerpen. Met trots presenteert
Ilja Visser 'Ambacht, een ontmoeting met Pierre Cuypers'."
2
ILJAVISSERpagina 8
ANNA VAN GREVENSTEINpagina 4
PRINS BERNHARD CULTUURFONDSpagina 10
PIERRECUYPERSpagina 6
3 INHOUDSOPGAVE
BRIEVEN AAN CUYPERS
pagina 12 pagina 13
pagina 20 pagina 21
pagina 22 pagina 24
pagina 32pagina 40
pagina 66pagina 67
pagina 68
pagina 74 pagina 89
pagina 72
pagina 91pagina 90
pagina 75
4
ANNEVANGREVENSTEIN
ANNE VAN GREVENSTEIN5
O mdat het Rijksmuseum in de afgelopen eeuw steeds
meer expositieruimte
nodig had en het tijdsbeeld
voorschreef dat kunstwerken
in een strakke witte ruimte
gepresenteerd worden, zijn de
oorspronkelijke structuur en
decoraties zo goed als verdwe-
nen. Gelukkig heeft Cuypers zijn
ontwerpen minutieus vastgelegd,
zodat zijn archief een schat aan
informatie biedt. Om een duide-
lijk beeld van het oorspronke-
lijke motief en de kleur van de
decoraties te krijgen, hebben
de restaurateurs twee methoden
toegepast. Ten eerste hebben zij
met strijklicht langs de muur
geschenen om de teksten te
ontcijferen waarbij elk reliëf
een letter opleverde. Daarnaast,
om de patronen te ontdekken,
hebben de restaurateurs met een
vergrootglas en een scalpel de
verf op een klein oppervlak
laag voor laag weggekrast. Op
deze manier is achterhaald of de
ontwerpen ook inderdaad op de
bedoelde plaats en in de aan-
gegeven kleuren zijn uitgevoerd.
Zoals Cuypers ambachtslieden
door middel van ‘training on the
job’ opleidde en inzette om zijn
ontwerp te realiseren, bekwamen
nu leerlingen van de schilders-
opleiding Sint Lucas in Boxtel
zich in het vak bij het herstel-
len van de decoraties. Ze werken
met dezelfde kleuren, schilder-
technieken en penseelvoering als
in de 19e eeuw. Ook wordt de verf
op dezelfde manier als destijds
aangebracht door handgesneden
sjablonen en doorstuiftekeningen
te gebruiken.
DE RESTAURATIE EN RECONSTRUCTIE VAN CUYPERS' DECORATIE-
SCHEMA WORDT UITGEVOERD DOOR DE STICHTING RESTAURATIE
ATELIER LIMBURG ONDER LEIDING VAN PROF. ANNE VAN
GREVENSTEIN, DE VOORMALIG DIRECTEUR. ALS HOOGLERAAR
CONSERVERING EN RESTAURATIE IS ANNE VAN GREVENSTEIN
VERBONDEN AAN DE UVA.
6
PIERRECUYPERS
PIERRE CUYPERS7
En, zo meende hij, als
eenmaal uiting is gegeven
aan het vakmanschap dan mag
het ook worden bewonderd;
gemetselde stenen gewelven en
decoratie maken onderdeel uit van
de architectuur van een gebouw.
Cuypers, geïnspireerd door de
Arts & Craftsbeweging, was nauw
betrokken bij de oprichting van
vakmanscholen en leidde zelf
de ambachtslui op die het
Rijksmuseum bouwden. Pierre
Cuypers zag zijn ontwerp van het
Rijksmuseum als een hommage aan
de kunsten en de geschiedenis van
Nederland. Het gebouw zelf moest
bovendien de schoonheid reflecte-
ren van de objecten die erin
tentoongesteld werden. Bij de
opening in 1885 was het museum
dan ook niet alleen het grootste
bakstenen gebouw van Nederland,
het werd ook overvloedig
gedecoreerd met ornamenten,
tegeltableaus, wandkleden en
schilderingen; ‘een gesamtkunst-
werk’. Want architectuur, vorm en
kleur weerspiegelden tezamen de
rijke vaderlandse geschiedenis en
de rol daarin van kunst
en cultuur.
PIERRE CUYPERS (1827 – 1921) WAS DE ARCHITECT VAN HET
RIJKSMUSEUM IN AMSTERDAM. HIJ HAD, NAAST EEN VOORLIEFDE
VOOR NEOGOTIEK, DE WENS OM HET AMBACHT WEER TERUG TE
BRENGEN IN ZIJN VAKGEBIED.
8
9
MEER DAN EEN DECENNIUM GELEDEN ALWEER STARTTE ILJA
VISSER ALS STUDENT MODEVORMGEVING AAN DE KUNSTACADE-
MIE IN ARNHEM. ILJA LIEP STAGE IN NEW YORK BIJ DONNA KARAN
EN MARIA CORNEJO EN LEERDE HIER DE FIJNE KNEEPJES VAN HET
VAK KENNEN.
Na haar afstuderen
verhuisde Ilja naar
Milaan om daar de
oorsprong van mode, textiel
en inspirerende ontwerpen te
ontdekken. Hier ontstond de
basis van haar ambitie die in
2005 realiteit werd met het
introduceren van haar eigen
couturelijn. Al snel werd dit
label aangevuld met een eigen
prêt-a-porter lijn, ‘Ready to
fish_’. In 2009 is de Ilja
Visser Group opgericht.
Het atelier, de showroom en de
Ready to fish_ brandstore vormen
nu één creatief bolwerk in een
monumentaal pand aan de
Prinsengracht te Amsterdam.
ILJAVISSER
ILJA VISSER
10
Door actieve fondsenwerving
en inkomsten uit loterijen
kan het fonds jaarlijks
ruim 3.500 projecten en perso-
nen ondersteunen op het gebied
van theater, muziek, beeldende
kunst, geschiedenis, letteren,
monumentenzorg en natuurbehoud.
Met een landelijk fonds en twaalf
provinciale afdelingen is het
Cultuurfonds een van de grootste
particuliere cultuurfondsen van
Nederland. In 2010 bestond het
Prins Bernhard Cultuurfonds 70
jaar.
BERNHARD CULTUURFONDS
PRINS
HET PRINS BERNHARD CULTUURFONDS STIMULEERT CULTUUR
EN NATUURBEHOUD IN NEDERLAND – OP GROTE EN OP KLEINE
SCHAAL. BIJZONDERE INITIATIEVEN, BEVLOGENHEID EN TALENT
MOEDIGT HET FONDS AAN MET FINANCIËLE BIJDRAGEN,
OPDRACHTEN, PRIJZEN EN BEURZEN.
PRINS BERNHARD CULTUURFONDS11
CULTUURFONDS MODE STIPENDIUM
Het Prins Bernhard Cultuurfonds
stelt jaarlijks een bedrag van
€ 50.000 beschikbaar om een
jonge, talentvolle modeontwer-
per gelegenheid te geven zich
opnieuw primair op artistieke
verdieping en reflectie te rich-
ten. Het betreft een eenmalig
project voor een modeontwerper
die al commerciële collecties
heeft uitgebracht. Het Cultuur-
fonds Mode Stipendium werd begin
2010 toegekend aan Ilja Visser.
Het Cultuurfonds Mode Stipendium
wordt mogelijk gemaakt dankzij
een anonieme schenking.
CULTUURFONDS OP NAAM OF ANONIEM
Om initiatieven als het Cultuur-
fonds Mode Stipendium mogelijk
te maken is het Prins Bernhard
Cultuurfonds afhankelijk van
fondsenwerving en ondersteuning
vanuit het private kapitaal.
Het Cultuurfonds is actief als
intermediair voor het mecenaat
en als partner voor particulie-
ren, stichtingen en bedrijven die
cultuur een warm hart toedragen,
zoals ook het geval is bij deze
anonieme schenker van het
stipendium.
Een bijzondere vorm van geven aan
cultuur is het CultuurFonds op
Naam. Particulieren (bij leven
of via een nalatenschap),
bedrijven en stichtingen kiezen
voor deze schenkingsvorm van-
wege het administratieve gemak
en de uitgebreide mogelijkheden.
Het CultuurFonds op Naam biedt
instellers de mogelijkheid een
geliefde vorm van cultuur of
natuurbehoud te steunen en draagt
een zelfgekozen naam, in veel
gevallen een fantasienaam of
bijvoorbeeld de naam van een
overleden familielid, en soms
zelfs geheel anoniem.
12
Lieve meneer Cuypers,
Morgen is een speciale dag, ik trek m’n mooiste schoenen aan om
een kijkje te gaan nemen bij één van jouw bijzondere werken, het
Rijksmuseum. Ik hoor zoveel verhalen over de verbouwing, wat mij
ontzettend nieuwsgierig maakt. Daarom ga ik een Hard Hat Tour doen,
ik wil wel eens met eigen ogen zien hoe het er voor staat.
13 BRIEVEN AAN CUYPERS
Ik ben stomverbaasd! Hoe konden ze! Hoe konden ze! Al die bijzondere
muurdecoraties die jij voor de Eregalerij, de Voorhal, de
Nachtwachtzaal en in de trappenhuizen had ontworpen, zijn wit
geplamuurd! Waarom? Ik kan gewoon niet geloven dat die mooie
patronen, jouw idee, al die jaren onder een laag witte verf hebben
gezeten! Wat dacht die directeur toen hij deze beslissing nam?!
14
Het was wel erg bijzonder. Ik kwam vanmorgen aan, moest meteen mijn
hoge hakken uit en kreeg hele grote schoenen met metalen neuzen!
Jouw kunstwerk is namelijk als bouwput in beheer van de aannemer
en mijn hoge hakken zijn niet veilig genoeg! Ik kreeg ook een licht-
gevend hesje aan en een 'hard hat'. Het stond me mighty fine! Je had
me moeten zien, ik leek Bob de Bouwer wel!
15 BRIEVEN AAN CUYPERS
Ik ben zo onder de indruk! Ik heb zo enorm veel ideeën en kennis opgedaan. Die gewelven, de hoogte, hoe je met licht hebt gespeeld in de verschillende ruimtes. Je neogotische vormen en je liefde voor pure materialen. Ik voelde me een elfje toen ik binnen was en in gedachten zweefde ik naar jouw tijd, wat een romantisch idee!
Ik kan er echt niet over uit! Ik begreep dat Schmidt-Degener, de museumdirectuur destijds, meteen na jouw dood de muren wit heeft gesaust om niets te laten afleiden van de kunstwerken!
16
Wat je waarschijnlijk nog niet wist en daarom schrijf ik je; als onderdeel van de verbouwing komen al die prachtige muurdecoraties weer terug. Heel voorzichtig worden kleine deeltjes verf verwijderd om te kunnen zien welk patroon je had bedacht. Gelukkig is er in de bibliotheek een archief van al je werk. Dus met enig meet- en denk-werk is het mogelijk geweest om elke muur weer zo te krijgen zoals jij hem hebt ontworpen. En tjonge jonge jonge... wat is het mooi aan het worden.
17 BRIEVEN AAN CUYPERS
18
19 BRIEVEN AAN CUYPERS
20
Eenmaal thuisgekomen hield het me erg bezig. Ik ben me wat meer in
je gedachtegoed gaan verdiepen. Zo kwam ik er achter dat je archi-
tecten hebt opgeleid op een locatie vlak bij het Rijksmuseum en ook
echte vaklui kweekte op de werkvloer van de bouw. Super zeg! En jij
trendsetter, de “Cuypersacademie” is helemaal retro! Anne van
Grevenstrein heeft jonge talenten gezocht én gevonden en leidt ze
op tot sjabloneerders en lijntrekkers, dat moet je toch zeer
aanspreken.
21
Ik ben zo door je geïnspireerd, ik wil dat iedereen ziet hoe
bijzonder je werk is! Daarbij komt dat ik het fascinerend vind dat
het leek alsof een deel van je werk voor altijd was verdwenen maar
dat het nu weer springlevend wordt dankzij echt vakmanschap!
Het ambacht herstelt cultuurgoed en dat in deze tijd, dat is toch
fantastisch. Tegenwoordig draait alles om snelheid en cijfers, ook
in mijn vak. Elk jaar moet ik een aantal collecties maken, die ook
nog goed moeten lopen. Ik heb bijna geen tijd meer om stil te staan
bij mijn oorsprong: het echte ambachtelijke handwerk van de couture.
Maar ik ben toch niet de enige die er zo over denkt…
BRIEVEN AAN CUYPERS
22
Vandaag was een zeer belangrijke dag. Ik was uitgenodigd door het
Prins Bernhard Cultuurfonds. Wauw! Ik kan het bijna niet geloven!
Ik heb een Cultuurfonds Mode Stipendium ontvangen! Ik ben zo
ongelooflijk blij. Het Prins Bernhard Cultuurfonds heeft een
anoniem Cultuurfonds dat er grote waarde aan hecht dat creativiteit
bij modevormgevers niet verloren gaat omdat ze zoveel aandacht
moeten besteden aan de bedrijfsvoering. Hoe fijn! Vakmanschap wordt
dus nog steeds gewaardeerd! En echt een eer, ik ben de eerste die
dit stipendium in ontvangst mag nemen. Financiële ondersteuning om
me weer te storten op wat mij het allermeest inspireert: creëren!
Hoe mooi kan het leven zijn!
23 BRIEVEN AAN CUYPERS
24
Uiteindelijk is het dan zover, ik mag beginnen. Ik heb een aantal
van jouw motieven als inspiratie gebruikt. Ik ben er mee gaan
schetsen. Hoe jij de vorm en ruimte hebt samengebracht is zeer
bijzonder. Ik ben aan het kijken of het me lukt om, net als jij hebt
gedaan, tweedimensionale patronen in balans te brengen met ruimte-
lijke vormgeving. Jij werkte weliswaar met muur en verf en ik
gebruik stoffen en spelden, maar zo’n zelfde evenwicht te bereiken
in mijn eigen vakgebied lijkt me een uitdaging.
25 BRIEVEN AAN CUYPERS
26
27 BRIEVEN AAN CUYPERS
28
29 BRIEVEN AAN CUYPERS
30
31 BRIEVEN AAN CUYPERS
32
Ben nu met de stofproeven bezig. Hoekige vormen gecombineerd met
ronde vormen. Het is een uitdaging om er een kloppend beeld van te
maken, dat ook één geheel vormt. Door jou werk ik anders dan anders.
Het is me namelijk opgevallen dat jij in al je werken op een
bijzondere manier rust creëert. Niks “de kunst van het weglaten”.
Jij combineert alles maar door zorgvuldig afgewogen ruimtelijke
verhoudingen behoud je orde. Ik vind dat een mooi streven. Ik wil
dan ook een aantal van jouw motieven combineren met mijn eigen
stukken. Vlechten, laag op laag, knopen... twee- en driedimensionale
combinaties! En dan zo dat ik een verloop tussen de verschillende
patroondelen bereik! In het klein lukt het, de testen zijn o.k.
Nu nog in het groot!
33 BRIEVEN AAN CUYPERS
34
35 BRIEVEN AAN CUYPERS
36
BRIEVEN AAN CUYPERS37
38
39 BRIEVEN AAN CUYPERS
40
Vandaag gaan we de eerste toile doorpassen. Ik ben erg benieuwd
hoe hij valt. Het is altijd het spannendst om de eerste vertaling
van het papieren ontwerp naar de stoffen versie te zien. Het leuke
is wel dat ik het dit keer in mijn eigen atelier heb vervaardigd.
Wellicht heb je stiekem al een kijkje genomen vanaf boven, over de
Prinsengracht, door de ramen naar binnen, mooi he!?!
41 BRIEVEN AAN CUYPERS
42
43
Mmm... het beeld komt over, wel is de pasvorm nog zeker niet wat het
moet zijn. Laat ik het zo zeggen; "het is nog geen twitter moment"…
(tja, dat leg ik je later nog wel een keer uit!). Ik werk hem bij,
zowel de toile als het patroon, maar daarbij moet ik zorgen dat ik
jouw motieven behoud.
BRIEVEN AAN CUYPERS
44
ANNE VAN GREVENSTEIN45
46
47 BRIEVEN AAN CUYPERS
48
49 BRIEVEN AAN CUYPERS
50
51 BRIEVEN AAN CUYPERS
52
53 BRIEVEN AAN CUYPERS
54
55 BRIEVEN AAN CUYPERS
56
57 BRIEVEN AAN CUYPERS
58
59 BRIEVEN AAN CUYPERS
60
61 BRIEVEN AAN CUYPERS
62
63 BRIEVEN AAN CUYPERS
64
65 BRIEVEN AAN CUYPERS
66
Vandaag komen ook de eerste testen van de borduursels binnen. Het
was een mega klus, met naald en draad zijn er wel duizend knopen op
een lapje van tien bij tien centimeter genaaid. Je zou de overgave
waarmee geknoopt wordt zeer waarderen!
67
Ik ontmoet vandaag de schoenspecialist. Ongelooflijk spannend, want
ik heb voor het eerst bij mijn collectie ook eigen schoenen ontwor-
pen. Dit is absoluut een ander vakgebied maar ik heb me goed laten
inlichten! Ook hiervoor heb ik weer veel geschetst. Het is leuk om
in een presentatie twee disciplines te hebben; kleding en schoenen.
Die moet ik uiteraard wel met elkaar in verband brengen. Zie het
een beetje zoals jij vloer en plafond met elkaar verbindt. Het mag
anders, maar het is mooi als het een geheel vormt en tegelijkertijd
moet toch elk onderdeel zijn eigenheid behouden.
BRIEVEN AAN CUYPERS
68
Vandaag hebben we casting gehad. Maar liefst 110 langbenige dames
gezien. Ze komen echt van heinde en verre. Het was geen gemakkelijke
keuze. Los van de juiste maten heb ik me voornamelijk gericht op hun
uitstraling. Kunnen zij de motieven die jij hebt ontworpen en die ik
heb vertaald in mijn patronen op een perfecte manier uitdragen?
Lopen ze gracieus, maar niet te overdreven? Of eigenlijk, past de
outfit als een “vloeibaar jasje”? Ze hebben allemaal prachtige benen
en ‘bone structures’, hoe was dat in jouw tijd? Werden de modellen
69 BRIEVEN AAN CUYPERS
toen misschien gecast op genoeg vetjes? Hoe breder de heupen,
hoe beter? Veel borsten of weinig borsten? Weet je; dat is nu
een veelbesproken punt. Hedendaagse modellen zijn vaak te mager.
Maar wij hebben in elk geval een aantal toppers!
70
71 BRIEVEN AAN CUYPERS
72
De schoenen zijn klaar! Geweldig! Jemig, wat maakt dit het beeld
compleet zeg!
73 BRIEVEN AAN CUYPERS
74
Nou, het begint langzaam allemaal samen te vallen. Vorm en structuur
worden één. Ik probeer een mooi palet te maken van de kleuren die
jij ook hebt gebruikt. Ze zijn sterk en zeer bijzonder, voor deze
collectie kies ik er een paar uit. De materialen zijn puur… dit zal
je waarschijnlijk goed bevallen. Ik weet dat jij je hard maakte voor
steen, geen pleisterwerk of geschilderd hout. Alleen natuurlijke
materialen. Wel zijde, geen viscose, alleen steen, en geen
pleisterwerk is ons motto, toch?
75 BRIEVEN AAN CUYPERS
76
77 BRIEVEN AAN CUYPERS
78
79 BRIEVEN AAN CUYPERS
80
81 BRIEVEN AAN CUYPERS
82
83 BRIEVEN AAN CUYPERS
84
85 BRIEVEN AAN CUYPERS
86
87 BRIEVEN AAN CUYPERS
88
89 BRIEVEN AAN CUYPERS
Nou, de collectie is klaar. Jee! Bizar zeg! Wat een inspiratie en
wat ben ik trots op mijn vertaalslag. Ik vind het reuze spannend.
Er staat een beeld waar jij hopelijk ook trots op bent. Ik ben moe
en opgelucht tegelijk. Vandaag ga ik alle sets fotograferen om te
kijken wat de puntjes op de i zijn. Hier heb ik nog een heel klein
beetje tijd voor. Het is namelijk al bijna 13 januari, de dag van
de presentatie. Ik hoop dat je een gaatje in je hemel-agenda hebt
vrijgehouden!
90
Vandaag ga ik me klaarmaken voor de presentatie. Jawel, in jouw
huis, het Rijksmuseum. De meiden moeten mooi gemaakt worden en de
collectie moet naar het Rijksmuseum. Gedurende de verbouwing mogen
we niet allemaal tegelijkertijd naar binnen, is er geen kleedruimte
en zijn er nog tig haken en ogen waarmee we rekening moeten houden.
Een hele klus die geklaard moet worden, kan ik je vertellen!
Maar stel je voor: gracieuze modellen in ontwerpen die zijn
geïnspireerd op jouw decoraties lopen een show in de bijna
herstelde cultuurtempel!
91 BRIEVEN AAN CUYPERS
92
93 BRIEVEN AAN CUYPERS
94
95 BRIEVEN AAN CUYPERS
96
Dank aan:
Barbara de Back, Liliane A. Banning,
Drukkerij Pascal, Jorgen Koolwijk en
Arthur Westerop
Ontwerp:
Jor
gen
Kool
wijk
(un
coat
ed.n
l)
ILJA VISSER, 2011
ILJA
VIS
SE
R IN
HET
RIJ
KS
MU
SEU
M