TEMEL İLK YARDIM

DR.GALİP BOZOKLAR

İLK YARDIM NEDİR?Herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye düşüren bir durumda, sağlık görevlilerinin yardımı sağlanıncaya ya da h/y yaşam bulguları normale dönene kadar, hayatın kurtarılması amacıyla, OLAY YERİNDE, tıbbi araç gereç aranmaksızın, ELİMİZDEKİ ARAÇ VE GEREKÇELERLE yapılan İLAÇSIZ uygulamalardır.

İLKYARDIMIN TEMEL UYGULAMALARI NELERDİR? 1) KORUMA: Olay yerinde olabilecek tehlikeleri belirleyerek güvenli bir alan oluşturmaktır. 2) BİLDİRMEEn hızlı şekilde gerekli yardım kuruluşlarına haber verilmesidir.112 aranmalıdır112 NASIL ARANIR?©Kesin yer ve adres, önemli noktalar ©Kim, hangi numaradan arıyor?©Olayın tanımı,©Hasta / yaralı sayısı,©Hasta / yaralıların durumu,©Nasıl bir yardım aldıkları? Açıklanmalıdır.3) KURTARMA Olay yerinde hasta yaralılara yapılacak işlem ; hızlı ancak sakin ve bilinçli bir şekilde yapılmalıdır!

H / Y’ NIN BİRİNCİ DEĞERLENDİRMESİ YAPILIR.BİLİNÇ ÖNCE BAKILIR YOKSA:A. (AIRWAY) SOLUNUM YOLU AÇIKLIĞININ SAĞLANMASI,B. (BREATHING) SOLUNUMUN KONTROLÜ VE SAĞLANMASI,C. (CIRCULATION) DOLAŞIMIN SAĞLANMASI ( DIŞ KALP BASISI UYGULANMASI ).

KANAMA NEDİR?Damar bütünlüğünün bozulması sonucu kanın damar dışına çıkmasına kanama denir.

KANAMA ÇEŞİTLERİ1- Atardamar kanaması: Kalp atışına uyumlu şekilde aralıklı fışkırır akar ve açık kırmızı renklidir.2- Toplardamar kanaması: Koyu kırmızı renkli, devamlı sızarak akar.3- Kılcaldamar kanaması: Kanama yavaş ve sızıntı şeklindedir. Küçük kabarcıklar görülebilir.önemsizdir.

DIŞ KANAMALARDA İLKYARDIMAMAÇ: Kanamayı kısa zamanda kontrol altına almak ve yarayı temiz tutmaktır! Yara üzerine direk baskı yapılır, Kanama durmazsa ikinci bir bez konarak basınç arttırılır,Gerekirse bandaj ile sarılarak kanlanmış bezler kaldırılmadan basınç arttırılır, Kanayan bölgeye en yakın basınç noktasına bası uygulanır, Kanayan bölge yukarı kaldırılır, Kanama kol veya bacaklardaysa ve kırık şüphesi yoksa, kanama bölgesini kalp hizasından yukarıda tutulur, Şok pozisyonu verilir,Sık sık yaşam bulguları kontrol edilir ( 2-3 dk. arayla ).TURNİKE UYGULAMASI İÇ KANAMALARDA İLKYARDIM H / y’nın bilinci ve AB’ si değerlendirilir.Üzeri örtülerek ayakları 30 cm. kaldırılır.Asla ağızdan yiyecek içecek VERİLMEZ. Kapalı kırık varsa, kan damarlarının yaralanmasını önlemek ve bir iç kanamaya sebep olmamak için h / y nın hareketsiz kalması sağlanır.Hasta / yaralının Şok Pozisyonunda, yaşamsal değişimleri izlenir.112 aranarak tıbbi yardım istenir.

SOLUNUM YOLU TIKANIKLIĞI

TAM TIKANMA BELİRTİLERİ1-NEFES ALAMAZ!2-ACI ÇEKER, ELLERİNİ BOYNUNA GÖTÜRÜR!3-KONUŞAMAZ!4-RENGİ MORARMIŞTIR!İLKYARDIM:“HEİMLİCH MANEVRASI YAPILIR”KARINA BASKI YÖNTEMİ…

YARALANMALARDA İLKYARDIM1- Saplanan asla cisim çıkarılmaz, kanama varsa etrafına tampon yapılır2- Kanama varsa durdurulur,3-Yara içi kurcalanmaz4- Yara temiz bir bezle örtülür,5- Yara üzerine bandaj uygulanır,6-112 aranır.

ISI İLE OLUŞAN YANIKTA İLKYARDIM1-Kişi hala yanıyorsa, paniğe engel olunur, koşması engellenir.2-H / y nın battaniye vb. ile üzeri kapatılır ve yuvarlanması sağlanır. yani alevlerin hava ile teması kesilir3- AB’si değerlendirilir.4-yumuşak akan temiz çeşme suyu altında tutulur. soğuk uygulama yapılır..5- Ödem oluşabileceğinden yüzük, bilezik vb. çıkarılır.6- Giysiler çıkarılır.7-Deri su ile dikkatle temizlenir.8- Su toplayan yerler patlatılmaz. soğuk uygulama yapılır9- Yanık bölgelere birlikte bandaj yapılmaz.10-Yanık üzeri temiz bezle örtülür, yanık üzerine hiçbir madde sürülmez. 11- Hasta / yaralı battaniye ile örtülür.

KİMYASAL YANIKLARDA İLKYARDIM Deriyle temas eden kimyasal maddenin en kısa sürede deriyle teması kesilmelidir.Giysiler çıkarılmalıdır.Bölge bol, tazyiksiz suyla, en az 15-20 dk. yumuşakça yıkanmalıdır.Daha sonra h / y battaniye vb. ile örtülmelidir.Tıbbi yardım sağlanmalıdır.112

ELEKTRİK YANIKLARINDA İLKYARDIMSoğukkanlı ve sakin olunmalıdır.H / y ya dokunmadan önce elektrik akımı kesilmelidir.Akımı kesme imkânı yoksa yalıtkan bir maddeyle kişinin elektrikle teması kesilmelidir. suyla temas olmamalıdırH / y’nın AB’ si değerlendirilmelidir.H / y kımıldatılmamalıdır.Hasar gören bölge örtülmelidir.Tıbbi yardım istenmelidir.

BİLİNÇ KAYBI NEDİR?Beynin normal fonksiyonlarındaki bir aksama sonucu; uyku halinden başlayarak, hiçbir uyarıya cevap vermeme haline kadar giden, BİLİNCİN kısmen ya da tamamen kaybedilmesidir.BAYILMA Kısa süreli, yüzeysel ve geçici bilinç kaybıdır. Beyne giden kan akışının azalması sonucu oluşurKOMAYutkunma, öksürük gibi reflekslerin ve dıştan gelen uyarılara karşı tepkinin azalması yada yok olması ile ortaya çıkan uzun süreli derin bilinç kaybıdır.beyin hasarıyla oluşur

HAVALEKasların kontrol edilemeyen kasılmalarıdır. Sinir merkezindeki tahriş sonucu beyinde gerçekleşen elektriksel boşalmalardır.SARA KRİZİNDE İLKYARDIM Olayla ilgili güvenlik önlemleri alınır. Kriz kendi sürecine bırakılır. Hasta bağlanmaya çalışılmamalıdır.Kilitlenmiş çene açılmaya çalışılmaz. Yüzüne su atılmaz Yabancı herhangi bir madde kullanılmaz.(soğan, sarımsak,kolonya vb.) Kendini yaralamamasına dikkat edilir. Etraftaki zarar verebilecek malzemeler uzaklaştırılır. Sıkan giysiler gevşetilir. Kusarsa yan çevrilir. Başının altına yumuşak bir şey konur, Düşme sonucu yaralanma varsa ilgilenilir. Tıbbi yardım istenir.

ZEHİRLENME NEDİR?

Vücuda zehirli bir maddenin girmesi sonucu normal çalışmasının bozulmasıdır.Normalde yaşamsal fonksiyonlarına zarar verebileceğinden vücuda giren her türlü madde toksik sayılmalıdır.

ZEHİRLENMELERDE GENEL İLKYARDIM

• Zehirlenmeye neden olan maddeyi uzaklaştırmak. (Zehirli madde vücuttan ne kadar hızlı uzaklaştırılırsa o kadar az miktarda emilir.)• Yaşamsal fonksiyonların devamını sağlanması.• Sağlık kuruluşuna bildirme. (112)

KIRIK NEDİR?

Kemik bütünlüğünün bozulmasıdır. Kırıklar, darbe sonucu ya da kendiliğinden oluşur.

KIRIKLARDA İLKYARDIM

Yaşamı tehdit eden başka yaralanma varsa ona öncelik verilmelidir.H / y hareket ettirilmemelidir. Ani hareketlerden kaçınılmalı, kırık yerine konmamalıdır.Kırık kolda ise; ödem oluşacağından yüzük, bilezik,saat vb. eşyalar çıkartılmalıdır. Kırık olan bölgede hareketi önlemek gerekmektedir. Açık kırık varsa; tespitten önce yara üzeri temiz bir bezle kapatılmalıdır. Kırık olan bölge, bir üst ve bir alt eklemi de içine alacak şekilde sert cisimle tespit edilmelidir.(atelleme)Tespit edilen bölge yukarıda tutularak dinlenmeye alınmalıdır.Kırık bölgede sık aralıklarla nabız, derinin rengi kontrol edilmelidir.Hasta sıcak tutulmalıdır. Tıbbi yardım sağlanmalıdır.Kırık olan bölgenin hareket ettirilmesine izin verilmemelidir.

YILAN ISIRMA / SOKMASI

İLKYARDIM AB yönünden değerlendirilir.Hasta sakinleştirilip, dinlenmesi sağlanır.Yara su ile yıkanır.Yaraya yakın bölgedeki baskı yapabilecek eşyalar çıkarılır. (yüzük, bilezik, saat vb.)Yaraya soğuk uygulama yapılır. yara baş boyundaysa etrafına baskı yapılırYaralanan bölgeye dolaşımı engellemeyecek şekilde bandaj yapılır.Turnike uygulanmaz.Yaralı mümkün olduğunca hareket ettirilmez.Yara üzerine hiçbir müdahale yapılmaz. (Kesmek, emmek vb.)Yaşam bulguları izlenir.Tıbbi yardım istenir.112

KEDİ - KÖPEK ISIRMALARINDA İLKYARDIM

yara 5 dakika süreyle sabun ve soğuk suyla yıkanmalıdır.Yaranın üzeri temiz bir bezle kapatılmalıdır.yaraya temiz bir bezle basınç uygulanarak kanama durdurulmalıdır.Derhal tıbbi yardım sağlanmalı (112) ve hasta kuduz aşısı için uyarılmalıdır

BOĞULMALARDA İLKYARDIMBoğulma nedeni ortadan kaldırılır,Bilinç kontrolü yapılır,AB değerlendirilir,TEMEL YAŞAM DESTEĞİ sağlanır,Derhal tıbbi yardım sağlanır,112Yaşam bulguları izlenir.

BOĞULMA NEDİR?Vücuttaki dokulara yeterli oksijen gitmemesi sonucu dokularda bozulma harabiyet oluşması meydana gelmesidir.

BOĞULMA NEDENLERİBayılma ve bilinç kaybı sonucu dil kökünün geriye kaçması,.hava yolunun yabancı cisimle tam tıkanması,Asılma, Akciğerlerin zedelenmesi, Gazla zehirlenme,Suda boğulma.

HASTA / YARALI TAŞINMASINDA GENEL KURALLARBaş - boyun - gövde ekseni esas alınmalı,korunmalıdırEkip çalışması yapılmalı, H / y’ ya yakın mesafede çalışılmalı,Daha uzun ve güçlü kas grupları kullanılmalı,Sırtın gerginliğini korumak için dizler kalçadan bükülmeli,Yerden destek alacak şekilde, her iki ayağı kullanma ve birini diğerinden öne yerleştirme, Omuzlar leğen kemiği hizasında tutulmalıdır,Ağırlık kaldırırken karın muntazam tutulup, kalça kasılmalıdır, Kalkarken ağırlığı kalça kaslarına verilmelidir, Yavaş ve düz adımlarla yürünmelidir. (Adımlar omuzdan geniş olmamalı),Ani dönme ve bükülmelerden kaçınılmalı h / y az hareket ettirilmelidir.

SEDYE İLE TAŞIMA TEKNİKLERİo H / y sedyeye bağlanmalıdır. üzeri örtülmelidiro Başı gidiş yönünde olmalıdır.o Sedye daima yatay tutulmalıdır.o Güçlü kişi h / y’nın baş kısmında olmalıdıro Daima sedye hareketlerini yönlendiren ve komut veren biri olmalıdır.o Öndeki kişi sağ, arkadaki kişi sol ayakla yürümeye başlamalıdır (Değişik adımlar sedyeyi düz taşıma imkânı sağlar.)

ÖZETİ VERİLEN BU DERS NOTLARININ DERSHANEMİZDE

SINAVDA ÜSTÜN BAŞARI SAĞLAYACAK ŞEKİLDE DAHA

GENİŞ BİR ŞEKİLDE ANLATILDIĞINI BELİRTİR İLGİNİZE TEŞEKKÜR EDERİZ