TIP DIŞI KİŞİLER İÇİNTIP DIŞI KİŞİLER İÇİN

İLK YARDIMİLK YARDIM

Dr.TARIK ALTINOKDr.TARIK ALTINOK

SELENA F-10SELENA F-10

GEZGİN KORSANGEZGİN KORSAN

İLK YARDIMİLK YARDIM

•TANIMTANIM::

• HAYAT KURTARMAKHAYAT KURTARMAK

• DURUMUNU KORUMAKDURUMUNU KORUMAK

• SAKATLIKLARI KORUMAKSAKATLIKLARI KORUMAK

GENEL BİLGİLER 1GENEL BİLGİLER 1

• Kazanın üstüne gelebilecek bir Kazanın üstüne gelebilecek bir ikincisinden ikincisinden KENDİNİZİKENDİNİZİ ve kazazedeyi ve kazazedeyi koruyun.koruyun.

• Soğukkanlı ve mantıklı yaklaşım Soğukkanlı ve mantıklı yaklaşım önemlidir.önemlidir.

• Ortamın rahatsız edici olmasından, Ortamın rahatsız edici olmasından, kazazedenin alışılmadık görüntüsünden kazazedenin alışılmadık görüntüsünden rahatsız olmamaya çalışın.rahatsız olmamaya çalışın.

GENEL BİLGİLER 2GENEL BİLGİLER 2

• Kazazededen size hastalık geçmemesi Kazazededen size hastalık geçmemesi için elinizde kesik sıyrık yara bandıyla için elinizde kesik sıyrık yara bandıyla kapatılmalı, varsa lastik eldiven kapatılmalı, varsa lastik eldiven kullanın.kullanın.

• İdeali steril eldiven.İdeali steril eldiven.

GENEL BİLGİLER 3GENEL BİLGİLER 3

• Kazazedeye neyi niçin yaptığınızı açıklayın.Kazazedeye neyi niçin yaptığınızı açıklayın.• Size sorduğunun cevabını bilmiyorsanız dürüstçe Size sorduğunun cevabını bilmiyorsanız dürüstçe

söyleyin.söyleyin.• Hastanın bir yakınına iletmek istediği bir şey olup Hastanın bir yakınına iletmek istediği bir şey olup

olmadığını sorun.olmadığını sorun.• İlk sorulacak: “iyi misin?”İlk sorulacak: “iyi misin?”• Gözle görülür bir deformasyon, yaralanma var Gözle görülür bir deformasyon, yaralanma var

mı?mı?• Hava yolunun kontrolü nefes alıyor mu?Hava yolunun kontrolü nefes alıyor mu?• Dolaşım kontrolü; nabız almaya çalış, dolaşım Dolaşım kontrolü; nabız almaya çalış, dolaşım

yoksa kalp masajı...yoksa kalp masajı...

GENEL BİLGİLER 4GENEL BİLGİLER 4

• Yardım gelene kadar hastadan Yardım gelene kadar hastadan ayrılmayın!ayrılmayın!

TEKNELERDE SIK GÖRÜLEN TEKNELERDE SIK GÖRÜLEN KAZALARKAZALAR

• KanamaKanama• KırıkKırık• Burkulma,çıkıkBurkulma,çıkık• KrampKramp• YanıkYanık• Güneş yanığıGüneş yanığı• Arı sokmasıArı sokması• Deniz anasıDeniz anası• Gıda zehirlenmesiGıda zehirlenmesi• Yumuşak doku ezilmeleriYumuşak doku ezilmeleri• SoğukSoğuk• Diğer (şok vs.)Diğer (şok vs.)

KANAMA 1 KANAMA 1 • Kan kaybını azaltmak için Kan kaybını azaltmak için

doğrudan yaranın üstüne doğrudan yaranın üstüne bas.bas.

• Yara bölgesini kalp Yara bölgesini kalp seviyesinden yukarda tut.seviyesinden yukarda tut.

• Steril bez yara sıvısıyla Steril bez yara sıvısıyla kirlenince, bezi kaldırmadan kirlenince, bezi kaldırmadan üzerine ikincisini koy.üzerine ikincisini koy.

Derideki yaralanmada:Derideki yaralanmada:• Turnike son çaredir!Turnike son çaredir!• Derin ve 1cm den geniş Derin ve 1cm den geniş

kanama varsa, küçük bir kanama varsa, küçük bir yarada kanama durmuyorsa, yarada kanama durmuyorsa, hastada şok belirtileri hastada şok belirtileri gelişirse hastaneye götür.gelişirse hastaneye götür.

KANAMA 2- turnikeKANAMA 2- turnike

• Basıyla durdurulamayan Basıyla durdurulamayan kanamada kullanılır. kanamada kullanılır. Amaç yaralı bölgeye kan Amaç yaralı bölgeye kan akımını azaltmak.akımını azaltmak.

• 20 dk da 2-3 dk turnikeyi 20 dk da 2-3 dk turnikeyi gevşetin.gevşetin.

• Turnikenin etkili olması Turnikenin etkili olması için nereye uygulanmalı?için nereye uygulanmalı?

• Omuz dirsek arasınaOmuz dirsek arasına• Kalça diz arasınaKalça diz arasına• El parmaklarına (eklem El parmaklarına (eklem

üzerine gelmeyecek üzerine gelmeyecek şekilde)şekilde)

KANAMA 3KANAMA 3

• Kopmalar ve Kopmalar ve KanamaKanamaTurnikeyle kanamayı

azaltın.20 dk da 2-3 dk turnikeyi gevşetin.Kopmuş organı temiz ve kuru bir torbaya koyun.Torbayı içi buz dolu bir kaba koyun.Organı direk suya, alkole, tentürdiyot gibi maddelere asla temas ettirmeyin!!!

KırıkKırık

• Kırık en az iki taraftan Kırık en az iki taraftan desteklenmeli ve destekler desteklenmeli ve destekler bezle sarılmalı, bağlanmalı.bezle sarılmalı, bağlanmalı.

• Sabitle,Sabitle,

• ne gevşek ne çok sıkı ama ne gevşek ne çok sıkı ama mutlaka kemik uçlarının mutlaka kemik uçlarının çevre dokuya zarar çevre dokuya zarar vermesi önlenmeli.vermesi önlenmeli.

• Deri bütünlüğünün Deri bütünlüğünün bozulduğu (açık) kırık, bozulduğu (açık) kırık, kapalı kırıktan daha kapalı kırıktan daha acildir.acildir.

Çıkık & BurkulmaÇıkık & Burkulma

•BurkulmaBurkulma: kasın, : kasın, tendonun, eklemin tendonun, eklemin zorlanması, aşırı zorlanması, aşırı gerilmesi.gerilmesi.

•ÇıkıkÇıkık: kemiğin başka : kemiğin başka bir kemiğe eklemleştiği bir kemiğe eklemleştiği yerden çıkması.yerden çıkması.

BurkulmaBurkulma

• Dinlendir, hareketsizleştirin.Dinlendir, hareketsizleştirin.

• Soğuk uygulayın. (ilk 24 saat içerisinde)Soğuk uygulayın. (ilk 24 saat içerisinde)

• Basınç uygulayın ve burkulan yeri Basınç uygulayın ve burkulan yeri yukarı kaldırıp, kan akımını düşürerek yukarı kaldırıp, kan akımını düşürerek ödemi (şişmeyi) azaltın. (ilk 24 saat ödemi (şişmeyi) azaltın. (ilk 24 saat içerisinde)içerisinde)

• Pamuk veya yünle sarıp, üzerini Pamuk veya yünle sarıp, üzerini bandajlayın.bandajlayın.

ÇıkıkÇıkık

• ACİLDİR!!ACİLDİR!!• Çıkığı yerine takmaya Çıkığı yerine takmaya

çalışmayın!! çalışmayın!! • Dinlendir, Dinlendir,

hareketsizleştirin.hareketsizleştirin.• Soğuk uygulayın.Soğuk uygulayın.• Omuz çıkığında kolun Omuz çıkığında kolun

çıktığı şekli bozmadan çıktığı şekli bozmadan hastaneye götürün. hastaneye götürün.

• Kol omuzdan dirseğe Kol omuzdan dirseğe kadar vücuda yapışık ama kadar vücuda yapışık ama kemik omuzdan yukarı kemik omuzdan yukarı kaymışsa, oynamaması kaymışsa, oynamaması için üçgen sargıyla için üçgen sargıyla vücuda sabitleyin.vücuda sabitleyin.

KrampKramp

• Kramplı kişi sizseniz paniğe kapılmayın.Kramplı kişi sizseniz paniğe kapılmayın.

• Kramp ilk hissedildiğinde bir alt ve bir üst Kramp ilk hissedildiğinde bir alt ve bir üst eklemlerden o bölgeyi hareket ettirip ağrısız eklemlerden o bölgeyi hareket ettirip ağrısız bir pozisyon bulmaya çalışın.bir pozisyon bulmaya çalışın.

• Yüzüyorsanız kıyıya veya havuz kenarına Yüzüyorsanız kıyıya veya havuz kenarına ulaşana kadar kramp ağrısına ulaşana kadar kramp ağrısına dayanabilirsiniz!dayanabilirsiniz!

• Kramplı bölgeye masaj yapın veya Kramplı bölgeye masaj yapın veya yapılmasını isteyin.yapılmasını isteyin.

YanıkYanık• 3 tip yanık vardır:3 tip yanık vardır:

– 1. Derece1. Derece: yüzeysel, ör. Güneş yanığı: yüzeysel, ör. Güneş yanığı– 2. Derece2. Derece: çok ağrılı, yanan derinin üstünde : çok ağrılı, yanan derinin üstünde

içi su dolu kabarcıklar oluşmuşiçi su dolu kabarcıklar oluşmuş– 3. Derece3. Derece: yanan yer ağrısız, siyah renk: yanan yer ağrısız, siyah renk

Yanık 2Yanık 2

• Soğuk uygula. (buz değil, soğuk su Soğuk uygula. (buz değil, soğuk su kullan!!)kullan!!)

• Yanık merhemi + C vitaminiYanık merhemi + C vitamini

• Yarayı sar enfeksiyon gelişmesin.Yarayı sar enfeksiyon gelişmesin.

• Yoğurt, diş macunu, bal gibi bir madde Yoğurt, diş macunu, bal gibi bir madde ASLAASLA sürme!! sürme!!

• Derin yanıklarda, 2. ve 3. derecede şok Derin yanıklarda, 2. ve 3. derecede şok riskine hazırlıklı ol ve hastaneye götürriskine hazırlıklı ol ve hastaneye götür

Güneş yanığıGüneş yanığı• Soğuk içecek desteği yap.Soğuk içecek desteği yap.

• Soğuk suyla yıka.Soğuk suyla yıka.

• Güneş sonrası kremi kullan.Güneş sonrası kremi kullan.

Sıcak çarpmasıSıcak çarpması• Baş dönmesi, baş ağrısı, huzursuzluk; Baş dönmesi, baş ağrısı, huzursuzluk;

artmış vücut ısısı; kırmızı, sıcak deriartmış vücut ısısı; kırmızı, sıcak deri

• Nemli soğuk örtüyle sarNemli soğuk örtüyle sar

• Isı düşünce kuru örtü ile değiştir.Isı düşünce kuru örtü ile değiştir.

• Vücut ısısı tekrar artarsa soğuk-nemli Vücut ısısı tekrar artarsa soğuk-nemli örtüyü bir kez daha kullan.örtüyü bir kez daha kullan.

Soğukta Uzun Süre KalmaSoğukta Uzun Süre Kalma

• Islak kıyafet varsa çıkar.Islak kıyafet varsa çıkar.

• Battaniye ile sar, bere Battaniye ile sar, bere giydir.giydir.

• Sıcak içecek desteği.Sıcak içecek desteği.

• Solunum ve dolaşım Solunum ve dolaşım durması olursa, 50 dk durması olursa, 50 dk geçse dahi suni solunum geçse dahi suni solunum ve kalp masajı yapılmalı.ve kalp masajı yapılmalı.

• Kazazedeyi ASLA banyo Kazazedeyi ASLA banyo benzeri sıcak bir ortama benzeri sıcak bir ortama aniden sokma.aniden sokma.

Arı SokmasıArı Sokması

• İğneyi çıkar.İğneyi çıkar.

• Soğuk uygula.Soğuk uygula.

• Ağız içinde arı sokarsa soğuk içecek Ağız içinde arı sokarsa soğuk içecek veya buz parçası ağızda tutulmalı.veya buz parçası ağızda tutulmalı.

• Hasta hızla Hasta hızla deride kızarıklıkderide kızarıklık, , nefes nefes almada zorlukalmada zorluk gibi bir dizi alerjik bulgu gibi bir dizi alerjik bulgu verirse anaflaktik şok gelişiyor demektir. verirse anaflaktik şok gelişiyor demektir. Hemen hastaneye götürülmeli.Hemen hastaneye götürülmeli.

Deniz anasıDeniz anası• Şişme, kaşıntı.Şişme, kaşıntı.

• Sirke veya tuzlu suyla yıka.Sirke veya tuzlu suyla yıka.

• Talk pudrasıyla ov.Talk pudrasıyla ov.

Gıda ZehirlenmesiGıda Zehirlenmesi

• Karın ağrısı, bulantı, kusma, ishal, Karın ağrısı, bulantı, kusma, ishal, halsizlik, bilinç bulanıklığı, terleme halsizlik, bilinç bulanıklığı, terleme başlıca bulgulardır.başlıca bulgulardır.

• Hasta içebildiği sürece su içmesini Hasta içebildiği sürece su içmesini sağlayın.sağlayın.

• Şok tablosuna hazırlıklı olun.Şok tablosuna hazırlıklı olun.

• Hastaneye götürünHastaneye götürün

Solunum ve Dolaşıma Solunum ve Dolaşıma MüdahaleMüdahale

Temel Bilgiler 1 Temel Bilgiler 1• Bilinç kontrolü için hastayı sarsın veBilinç kontrolü için hastayı sarsın ve

“ “iyi misin” diye sorun.iyi misin” diye sorun.

• Boynu destekleyerek kazazedeyi sırtüstü yatar Boynu destekleyerek kazazedeyi sırtüstü yatar pozisyona alın. (en az 2 kişi)pozisyona alın. (en az 2 kişi)

• Hava yolunu açmak için sırt üstü yatan Hava yolunu açmak için sırt üstü yatan kazazedenin alnını geriye itip, çenesini kaldırın.kazazedenin alnını geriye itip, çenesini kaldırın.

Çene göğüsten uzaklaşsın.Çene göğüsten uzaklaşsın.

• Boyun hasarından şüphelenirseniz kafasını Boyun hasarından şüphelenirseniz kafasını geriye atma adımını geçin.geriye atma adımını geçin.

Solunum ve Dolaşıma Solunum ve Dolaşıma MüdahaleMüdahale

Temel Bilgiler 2 Temel Bilgiler 2• Kazazedenin ağzına yanağınızı Kazazedenin ağzına yanağınızı

yaklaştırıp 2 tam nefes hissetmeye yaklaştırıp 2 tam nefes hissetmeye çalışın. Bu sırada göğüs hareketini çalışın. Bu sırada göğüs hareketini gözleyin. 10 saniye solunum işareti gözleyin. 10 saniye solunum işareti göremezseniz solunum yetersizdir.göremezseniz solunum yetersizdir.

• Çeneyi açıp yutağı tıkayan bir şey Çeneyi açıp yutağı tıkayan bir şey varsa parmaklarınızla çıkarın. Tıkayıcı varsa parmaklarınızla çıkarın. Tıkayıcı cisim yoksa 2 kurtarıcı nefes verin.cisim yoksa 2 kurtarıcı nefes verin.

• CPR=suni solunum + kalp masajı.CPR=suni solunum + kalp masajı.

• Hava yolu açık.Hava yolu açık.

• Bir el ile hastanın Bir el ile hastanın burnunu kapatın.burnunu kapatın.

• Diğer eliniz ile Diğer eliniz ile çeneyi açık tutun.çeneyi açık tutun.

• Derin nefes alın.Derin nefes alın.

• Ağzınızı kazazedenin ağzına hava Ağzınızı kazazedenin ağzına hava sızmayacak şekilde yapıştırın.sızmayacak şekilde yapıştırın.

• Normal bir hızla havayı boşaltın. (1,5-Normal bir hızla havayı boşaltın. (1,5-2 saniye)2 saniye)

• Göğüs genişlemesini Göğüs genişlemesini göz ucuyla izleyin.göz ucuyla izleyin.

• Kendi normal Kendi normal solunumunuz için solunumunuz için aldığınız her nefesi aldığınız her nefesi kazazedeye verin. kazazedeye verin. (dakikada 14 kere)(dakikada 14 kere)

• Kazazede Kazazede kendiliğinden nefes kendiliğinden nefes alana kadar devam alana kadar devam edin.edin.

Dolaşım Kontrolü- Kalp Dolaşım Kontrolü- Kalp Masajı 1Masajı 1

• Morarma, kalp atımının kaybolması, Morarma, kalp atımının kaybolması, göz bebeklerinin büyümesi göz bebeklerinin büyümesi bulgularının aynı anda görülmesi.bulgularının aynı anda görülmesi.

• Nabız almakla vakit kaybetmeyin.Nabız almakla vakit kaybetmeyin.

• Hastanın sol göğsüne kulağınızı Hastanın sol göğsüne kulağınızı dayayın ve kalp atımını hissedin, 10 dayayın ve kalp atımını hissedin, 10 saniyeden fazla beklemeyinsaniyeden fazla beklemeyin

Dolaşım Kontrolü- Kalp Dolaşım Kontrolü- Kalp Masajı 2Masajı 2• Kalp atmıyorsa;Kalp atmıyorsa;• Karın tarafında Karın tarafında

kaburgaların alt sınırını kaburgaların alt sınırını bulun.bulun.

• Bunların göğüs Bunların göğüs kemiğine birleştiği yeri kemiğine birleştiği yeri bulun. 3 parmak ölçün bulun. 3 parmak ölçün ve bir elinizi yerleştirin. ve bir elinizi yerleştirin. Diğerini onun üzerine Diğerini onun üzerine yerleştirin.yerleştirin.

• Dirseklerinizi kırmadan Dirseklerinizi kırmadan omuzdan destek alıp omuzdan destek alıp göğüs kafesini yaklaşık göğüs kafesini yaklaşık 5 cm içeri bastırın.5 cm içeri bastırın.

Dolaşım Kontrolü- Kalp Dolaşım Kontrolü- Kalp Masajı 3Masajı 3• Dakikada 100 kompresyon Dakikada 100 kompresyon

gereklidir.gereklidir. (3 saniyede 5 kompresyon).(3 saniyede 5 kompresyon).• 15 kompresyon sonunda 15 kompresyon sonunda

iki defa suni solunum iki defa suni solunum yapın.yapın.

• Her bir dakika sonunda Her bir dakika sonunda solunum ve dolaşımı solunum ve dolaşımı kontrol edin.kontrol edin.

• Kazazede düzelme belirtisi Kazazede düzelme belirtisi gösterene veya siz bitkin gösterene veya siz bitkin düşene kadar kalp masajı düşene kadar kalp masajı ve suni solunuma devam ve suni solunuma devam edinedin

Düzelmeyi Nasıl Anlarım?Düzelmeyi Nasıl Anlarım?

• Kalbin 2-3 dk içinde yeniden atmaya başlamasıKalbin 2-3 dk içinde yeniden atmaya başlaması

• Vücut ısısının normale dönmesiVücut ısısının normale dönmesi

• CPR’ı izleyen 15 dk içinde pupillaların (göz CPR’ı izleyen 15 dk içinde pupillaların (göz bebeklerinin) küçülmesibebeklerinin) küçülmesi

• Arteriyel nabzın alınmaya başlanmasıArteriyel nabzın alınmaya başlanması

• Kazazedenin kendiliğinden solumaya başlaması Kazazedenin kendiliğinden solumaya başlaması ve kendiliğinden solunumun başlamasından 10 ve kendiliğinden solunumun başlamasından 10 dk içerisinde şuurun yerine gelmesidk içerisinde şuurun yerine gelmesi

İyileşme Pozisyonu*İyileşme Pozisyonu*

• Hastanın bilinci yerinde Hastanın bilinci yerinde değilse ve dolaşım-değilse ve dolaşım-solunum kendiliğinden solunum kendiliğinden normal devam ediyorsa normal devam ediyorsa iyileşme pozisyonuna iyileşme pozisyonuna alınır.alınır.

• Dilin boğazı tıkamasını Dilin boğazı tıkamasını önler.önler.

• Yatar durumdaki kişinin Yatar durumdaki kişinin en rahat nefes aldığı en rahat nefes aldığı pozisyondur.pozisyondur.

• Kazazedenin yanından Kazazedenin yanından ayrıldığınızda güvende ayrıldığınızda güvende olmasını sağlar.olmasını sağlar.

Suda Boğulma 1Suda Boğulma 1

• Bilincini kaybetmiş kazazede sırt üstü Bilincini kaybetmiş kazazede sırt üstü yatırılmalı yatırılmalı

• Kazazedenin kafası gövdesinden Kazazedenin kafası gövdesinden aşağıda olmalıaşağıda olmalı

• Bu noktada nefes alıyorsa iyileşme Bu noktada nefes alıyorsa iyileşme pozisyonuna alınpozisyonuna alın

• Nefes alamıyorsa 2 kurtarıcı nefes Nefes alamıyorsa 2 kurtarıcı nefes verin.verin.

Suda Boğulma 2Suda Boğulma 2

• Göğüs genişlemesini gözleyin. Göğüs genişlemesini gözleyin. (genişleme yoksa hava yolunu (genişleme yoksa hava yolunu kontrol edin)kontrol edin)

• Dolaşımı kontrol edin ve kalp Dolaşımı kontrol edin ve kalp masajına hazırlanın.masajına hazırlanın.

• Kazazede kendiliğinden nefes aldığı Kazazede kendiliğinden nefes aldığı anda iyileşme pozisyonuanda iyileşme pozisyonu

Kafa travmalarıKafa travmaları

• Sizi alarma geçirecek Sizi alarma geçirecek bulgular:bulgular:- geçici bilinç kaybını - geçici bilinç kaybını takiben ayılma ve sonra takiben ayılma ve sonra dereceli uyuklama halidereceli uyuklama hali- solunum - solunum düzensizlikleridüzensizlikleri- oryantasyonu bozuk - oryantasyonu bozuk konuşmakonuşma- şiddetli baş dönmesi- şiddetli baş dönmesi

• Alışılmadık her Alışılmadık her durumda hastaneye git!durumda hastaneye git!

ŞOK 1ŞOK 1

• TANIM:TANIM:•Hayati organların kanlanmasının

bozulması sonucu oluşan tablodur• BelirtilerBelirtiler• Soğuk, solgun, Soğuk, solgun, gri-mavi derigri-mavi deri• Terleme bulantı kusma huzursuzluk Terleme bulantı kusma huzursuzluk • Susuzluk hissi kademeli bilinç kaybıSusuzluk hissi kademeli bilinç kaybı

ŞOK 2ŞOK 2

• Şoku oluşturan en önemli  nedenler: Şoku oluşturan en önemli  nedenler:

• Aşırı kan kaybıAşırı kan kaybı

• Geniş ve derin yanıklar          Geniş ve derin yanıklar          SIVI SIVI KAYBIKAYBI

• Aşırı kusma ve ishal            Aşırı kusma ve ishal           

• Aşırı terleme . Aşırı terleme .

ŞOK 3ŞOK 3

• MüdahaleMüdahale• Bariz yaralanma varsa Bariz yaralanma varsa

tedavi edilmeli.tedavi edilmeli.• Deriye yapışan sıkı Deriye yapışan sıkı

giysiler çıkarılmalı.giysiler çıkarılmalı.• Sırtüstü yatırıp ayaklar Sırtüstü yatırıp ayaklar

yukarı kaldırılmalıyukarı kaldırılmalı..• Varsa oksijen verilmeli.Varsa oksijen verilmeli.• Hastanın üzeri battaniye Hastanın üzeri battaniye

ile örtülmeli.ile örtülmeli.• Hızla hastaneye gidilmeliHızla hastaneye gidilmeli

• Sabrınız için Sabrınız için teşekkür ederim.teşekkür ederim.

• Dr Tarık AltınokDr Tarık Altınok

• SELENA F - 10SELENA F - 10