imam gazali - alemlerin sirri_text.pdf
TRANSCRIPT
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 1/226
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 2/226
ÖNSÖZ
Rahman
ve Rahim
Olan
Allah'n
Ad
ile balarm.
Dünya
tarihinde
ün
yapm
büyük
insanlarn deeri
genellikle
dünyay
terk edip
ahirete
göç
ettikten
sonra
anlalmtr.
Deerli
air,
ilim
adam
olan
kiiler,
daha
çok
dünya
hayatna
gözlerini
yumduktan
sonra
ün
ka-
zanmlardr.
1
uras
da bir
gerçektir
ki, bir
çok ilim
adamlar, sa-
vmduklar
fikrin
doruluuna ve
yüceliine
inandklar
için
çou
kez zulme ve
ikenceye
uramlardr.
Hattâ
Jm
çoklar,
öbürlerini
zindanlarda son
derece
acüar için-
de
geçirmilerdir.
Ve
bir
ksm, âlimler
de
inandklar mu-
kaddes
davalar urunda
can
vermilerdir.
.
Acaba
Tercümesine Allahn
inâyetiyle
muvaffak
ol-
duumuz
u
ALEMLERN
SIRRI
ve
AHÎRET LMLE-
RME
//K TUTAN
BAHA
BÇLMEZ
NC
adl kitabla-
rmn yazar
bulunun
büyük imam,
mam
Gezâlî bunlar-
dm
hangisidir?..
,
mam
Gezâlî
hayatn
hapishanede
geçirmemitir
ve
savunduu
dava
urunda her türlü
tehlikeyi göze
alma-
m%$Ur.
Bunun büyük bir
srr
ve
azim
bir
hikmeti
olsa
gerek.,.
Evet
O,
davas
urunda
büyük tehlikeleri
göze
al-
mamtr.
Çünkü davasn
söndürmek
deil, devam
et$v-
,
balad
ii yarda
brakmak
deil,
bitirmek
istiyor-
Vc^zi
fesini
üzerine
ald
dinî
taahhütleri
ne
olursa
terine
getirmeliydi.
Her türlü
felâketi
göze
alsayd,
fâni
hayat
ortadan
kalksayd balad
i
yarm
kalacak-
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 3/226
—
6
—
t, gayeye
vasl olamayacakt.
Düündüklerini
gekçekle-
tiremiyecekti.
Âlem-i
slama
bu kadar büyük
bir
hizmet-
te
bulunamtyacakt.
Bunun
için gününün hükümdarlar
ile
iyi
geçinmek,
ancak o sayede
balad
ii
bitirmek,
çeitli
çevrelerden
Islama
olan hücumlar kendi
felsefî
görülerini ortaya se-
rerek
çürütmek, Islâmn
her dinden
daha üstün bir
din
ol-
duunu
bütün cihana duyurmak
ve
bunu üstün zekasyle
güçlü
kalemi ve
keskin
gömüleri
üe
isbat etmek istiyor-
du...
Evet
O,
yüzlerce kitab
yazmakla, her
konuya
cesaret
ve
metanetle
girmekle
bu
arzusunu
en
iyi
ekilde baar-
may
salamtr.
O
büyük
Alim, Islama amanszca
saldran
filozoflar
susturmu,
zndklar,
ehli
dalâlet
ve
buVat püskürtmü
ve
nefis
ile
eytan
9
a
esir
olanlar
da
hizaya
sokmutur..
te
bütün
bunlar baarabilmek için
O,
zamannn
hükümdarlar
ile
iyi
geçinmek
zorunZuunu
dumyutur.
Yoksa bir takm akl ermiyen
kiilerin
dedii gibi dünya
meta'
için
onlara körü körüne boyun emi
deildir.
Bü-
yük
imam bu gibi zillet ve
meskenet kokan
davranlar-
dan
tenzih
ederiz..
imam
Gezâlî'nin ilmî
kudreti
ve
derunî dirayetinden
bahs edecek
olursak,
bir
kaç
cild kitap yazmak gerekir.
Bu
sebeple
O büyük
bilginin
bu
yönüne temas etmiyece-
iz.
Bu
babda ancak
sununla yetineceiz.
j
j
imam
GfezâU'nin
EhluUah'dan
Ur
zat
ölduumL
onun
son derece ilmi
bir
dirayete sahip
bulunduunu
isbat
ede-
cek
en
büyük
delil ve
elle tutulur
en
bariz isbat,
fkza
ça-
nda dilimize çevrilen
bütün
Mtablarnn kap%üm\tmckr..
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 4/226
Evet, eer
O,
gerçekten ermi
ve visal'i
hak etmi
bir
zat
olmasayd, mânâ
alannda
nüfuz
ve söz sahibi
olma-
sayd, gerçek
hak ehM
üim
ve
irfan sahibi bulunmasayck,
eserleri
bu
derece
revaç
bulurmuydu..
Bütün
insanlkdan
bu kadar
ilgi
görürmüydüf
'..
u
halde
büyük
mamn
kitablar
dikkatle
okunmak,
ruhlarn derinliklerine
onun
feyzinden
azamî
derecede
sokulmal..
Onun baha
biçilmez
öütleri,
güzel
duygulara
susuyan
gönüllerimize, dünya
sevgisi
ile kararan
kalble-
rimize
doru
esen
birer
meltem
olmaldr...
Biz
mütercim olarak
âcizane onun
bu
eserini
ter-
cüme etmekle, büyük
âlimin mübarek
ruhunu
âd
edebil-
mi,
bizlere
cömertçe
sunduu
feyzinden
içebilmi isek,
gerçekten
kendimizi
bahtiyar sayacaz...
Say
ve
gayret bizden,
tevfik ve hidayet Allah
3
dan..
Naim
Erdoan
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 5/226
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 6/226
GR
Hamd
Allah'a
mahsustur.
(O
Allah
ki,)
Rubûbiye-
tinde
ilk,
ezeliyetinde
kadim,
hakimiyetinde
hakim,
izze-
timde kerîmdir..
Onun,
zâtnda
ve
sanatnda
benzeri,
mem-
leketinde
ise
ei yoktur
Yapcdr.
Herey
onun
kudre-
ti
Ue
yaplmtr.
Ezelî
ve
sfatndan
hariç
olmyan
ke-
lâm
ile konuan
da odur
Onun
nimetine
hamd
ederim.
Gazabnn
bertaraf
edilmesi
için de
ondan
yardm
isterim.
O Allahtr,
Rab-
bimdir,
eriki
yoktur,
Rubûbiyetinde
ei
yoktur
Rah-
metini
dilediine
tahsis
eder.
Peygamberlerini
Muhammed
(SeUeUahu
aleyhi
ve sellem
ve
alâ
âlihi
ve
îtretihi)
ile
sonuçlamtr..
Günün insanlarn,
iç
ve
d
gayelerine
ulamak
için
gerçek
himmet
ve
gayretten ksr
görünce,
yeryüzündeki
krallar
'dan bir
topluluun,
benden,
istediklerini
elde
et-
mek
ve
bu
uurda
kendilerine
yardmc
olacak
ve
k
tu-
tacak misli
görülmemi
bir
kitab
yazmam
rica
edince,
istihareye
yattm ve
(Âlemlerin
srr,
iki
cihandakileri-
riin kefi)
diye
adlandrdm
bir
kitab
yazdm.
Bu
kitab,
bir
çok bablara,
makalelere,
konulara
ayr-
dm,
îçinde
çok
doru
mertebelerden
de
bahsettim.
Bu
kitabda,
Memleket
idaresine
istekli
olanlarn
nasl
hare-
ket
edeceklerini,
ilerini
nasü
yoluna
koyup
tedvir
edecek-
lerini
açk
olarak
anlattm.
Ordularn
gönlünü
almak,
güh
zel
öüt
ve
hareketlerle
kendine
çekmek,
babnda
baar
s&lyabilecek
bilgin
ve takvaya
ermi
kimselerin
bu
ko-
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 7/226
—
10
—
zuda
daha hakim
bir mevki
elde
etmeye
muvaffak ola-
caklarn
da izah
ettim..
Bu
(kitabm) ilk
beenen ve
bana
Yolculuktan ikin-
ci
dönüümde,
nizamiye
okulunda
okuyan
Selmiye
ehlin-
den
Tumurt
olu
Muhammed isimli
maribli bir
ad£m ol-
mutur.
O, ayn zamanda
bana
u
tavsiyede
de
buljjfanu-
tur: Bu
çok kymetli
bir
kitabdr.
Deersiz kiilerin
ya-
rnda
bunu
yaymak doru
olmaz
Çünkü içinde
açklan-
mas gereken
öyle deerli srlar
vardr ki bugünkü
dünya
bundan nefret edebilir.
Bu
kitab,
öyle
kymetli
bilgileri,
kefi
imkânsz
öyle
srlara
iaret etmektedir
ki,
o srlar hükemadan
gayri
hiç
kimse
anlyamaz...
nallah,
Allah
seni, istediin
hereyi
ihtiva
eden bu
kitabla
amel
etmeye
muvaffak
klar..
BARLAR
OTUZ
MAKALEDE
AÇIKLANMITIK
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 8/226
BRNC
MAKALE
Hakimiyet
ve
idare, iyi, kötü,
ansl, ansz, baa-
ran, baaramyan
kiiler arasnda mücadele
ve
çekime-
ye
mahal
olan gayet
büyük bir
itir.
Kskançlk, garez,
hiyle,
desise
ve
benzeri
bütün
kötü
huylar
ve
duygular
ondan
ileri gelir.
Böyle
güç
olan
bir eyi
elde edebilmek
ve
onu ayakta
tutabilmek
için
mutlaka
£üyük bir insan
olmak,
köklü
bir
sabr
sahibi bulunmak ve
çok
miktarda
parayada
malik
olmak gerekmektedir.
—Bu
imkânlar
bu-
lunmazsa bu
büyük
i
baarlamaz
'
Bununla beraber yüce
bir himmet
de
gerekmekte-
dir.
Nitekim Muaviye:
(R.A.)
«Yüce
i
ve
gayelere
vasl
olmak
için
âzami himmet
gösteriniz
Ben
Hilâfete ehil
deildim,
çaltm,
gayret
ettim
ve
ona
nail
oldum..»
de-
mitir.
Eskilerin
hikâyeleri,
haber
ve
eserlerinden
holana-
can
muhakkaktr.
Bunlar okuduum
zaman
görecek-
sin
ki, insanlarn
biraz
hariç,
hiç
kimse
krallk
derece-
sine, babas
veya
annesinden
dolay
erimemitir.
Gör-
müyormusun,
Mülk'ün
asl varisi
ve
must
hakk
olan
ev-
lad
Resul
(S-A-V) den bu
mülk
nasl
zorla
alnmtr ..
imdi
biraz
sana,
Zul
Karney'nin
kssasndan
bahs
edelim:
O,
Cebelolu
Sa'bdr.
Annesinin
ad
Heyelânedir.
Babas
dokumac
idi.
O,
Beni
Humeyr
Oymanda
bir
yetimdi.
Annesi,
Kostantin
—
istanbul
—
ehrinde
oyuncak
eyay
tehir
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 9/226
—
12
—
eden
bir
Galeri
bulunduunu
duydu
ve
olunu
oraya
gö-
türdü.
(Çocuu orada
gezdirirken)
oyuncaklarn
üattode
duran
bir resim
gördü
bu
resim
Kiraln
Heykeli idi.
Anne-
si
Ona:
—
Yavrum
bunlardan
istediini
seç,
dedi.
Çocuk
he-
men
elini
kiraln
tacna
uzatt.
Annesi
ondan bir
kaâ defa
menetti
ise
de çocuk
bir
türlü elini
ondan
çekmedi.
Bir
Yunan
onu
gördü
ve
aralarnda
öyle bir
konuma
geçti:
—
Sen
Heyelâne
ve
bu da olun
Cebelolu
SAfcdny
oeil
mi?
—
Evet
—
lerde beni
ve çoluk
çocuumu
himayenize
almak
artyla
size
büyük bir
sr
açklayacam,
dedi
ve
çoeuga
dönerek
sözlerine
öyle
devam
etti:
Sen
dou'ya
ve
bat-
ya hükm
eden
büyük bir
kral
olacaksn
(bunu duyan
annesi
onu)
gizlice
Babil
topraklarna
kaçrd.
Sonra
ka-
dn
o adamn
sözlerini
dorulayacak
üst üste tam
üç
rüya
gördü:
1
—
Rüyasnda
sanki yer
bir
ekmek
olmu ve
olu
onu
yemi
olarak
gördü.
K
2
—
Rüyasnda,
Olunun
denizlerin
bütün
suyunu
içmi
ve
topraklarm
yemi
olduunu
gördü.
3
—
Rüyasnda
olu,
göe çkm,
yldzlar
bir
bir
toplam
ve
ay
elleri
ile
svazlam
bir
halde
gördü.
Bilâhere
hzrla
buluunca,
ona
bu rüyay
yorumla-
m
ve büyült
bir
kral
olacam,
peygamber
ve
hekim-
lerle
buluacan,
buna
benzer
nice
büyüklüklere
erie-
ceini
müjdelemitir.
.
Bu
kssa'dan
hisse
almak
istersen
unlara
dikkat
et-
melisin:
Bir
ey'i
mutlaka
baarmak
istersen
azm ve
him-
met,
srlarna
yap
îin
sonunu
getirmeye
çal
Esbaba
tevessül
et Bu
kitab
sakn
elinden
brakma
Sonra;
ki*
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 10/226
—
13
—
t
zû
beyaza, beyaz
da
kzla
boyamasn
becerebilenleri
iyice
tedkik
et
Bu
anlattm
vasflardan yoksun
isen, kendine
yar-
dm
edecek,
destek
olacak
kimseleri
bulmaktan
aciz
isen,
kendini bu
yönden
güçlü hisetmiyorsan o zaman ilim
sa-
libi olmaya çal,
zuhd-ütekva yolunu seç Kendine sadk
kalacak ve yolunu takip edecek
bir
çok örenci
bul Adet-
lerini çoalt
Sana
uçuup gelmeleri
içm
baz kerametler
edin
Doruluktan
ayrlma,
dürüstlüü
de
elden
brakma
Eer
mutluluk
meltemi bir
gün esecek olursa,
1
tale-
belerine,
insanlarn
iledikleri
fsk-ü
fücurdan
bahs
et
rtikâb
caiz olmyan
ilerle
megul olduklarn da
açkla
j
Her snfta ve
tabaka'dan sözlerine, özlerine
güven-
diin arkadalarn
uyar.
Sözünü dinleyecek
ve
sana güvenecek kimseler
güç-
lenince, insanlardan kalbur
üstü
olan havas tabakasn,
güzel
ve
uyumuak
sözlerle
kendine
cezpetmeye
çal
Kendine muhalif saydklarn
ve
inad
elden brak-
myanlar da açk munazare
ve
tartmalara
davet
et
Daha
sert
olanlara
da sert davran
islâm'n zuhurunu, doup yayln
bir
gözden
geçir..
Görmüyor
musun slâm dini
nasl
zuhur
etmitir.
lk ön-
ce
muarzlarna
nasl davranmtr.
'u ayeti dikkatle oku:
«(Habîbim
öyle)
de: Ey
Kâfirler,
ben
sizin
tapmakta
ol-
duklarnza
tapmam
».
Benim
(kendisine
ibadet
de devam)
edeceime
de
siz
kulluk
ediciler deilsiniz.
Ben (zaten)
;
sizin
taptklarnza
(hiç
bir
zaman)
tapm deilim. Siz
de benim kulluk
etmekte
olduuma
(hiç
bir zaman)
tap-
m
deilim. Siz
de
benim
kulluk
etmekte
olduuma
(hiç
bir
vakit)
kulluk
ediciler
deilsiniz.
Sizin
dininiz
size,
be-
nîm
dinim
bana.»
(1)
.
_
(1)
El-Kâfinm
sûresi âyet:
1,2,3,4,5
6
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 11/226
Önceleri
böyle
müsamahakar
davranan
slâm,
saadet
zirvesine
çiknca
güçlenip
kendisini
zinde
hisedmce
ba-
knz
muarzlerme
nasl klnç
çekmitir:
«Onun
için
o
Küfr
edenlerle
(muharebede)
karlatnz
zaman
bo-
yunlar
m
vurun »
(1)
-
Düman
malûp
edip
srtn
yere
getirdikten
sonra,
düman
bar
yapmak
istediinde
onu
cizyeye
balyarak
onlara
nasl
bar ilân
etmitir:
«Eer
(dümanlar)
ban*
a
meyi
ederlerse,
sen
de ona
yana
ve Allaha
güvenip
dayan.»
(2)
*
i
Zafere
kavuup
irade
çadrlermm
direkleri
semVya
doru
yükselince
baknz
ne demitir:
«Hiç
bir
peygambe-
rin yer
yüzünde
ar
basp
(harp
edip)
zaferler
kazfcin-
caya kadar
(muharip
dümandan)
esirler
almas
vaki
ol-
mamtr.»
(3)
f
I
Ey
Hakimiyet
isteyen kii
îte
sen
de bu
mînvâl
•
nsanlara
akü ve
mantklarna
göre
hitab
et
Adalet
öl-
çülerinden
sakn
ayrlma
Her
yerde
adaletle hükm
etf
Faziletli
kimselere
kar
sayg
duymay
iar
edin
Askerleri
doyur,
krklar
sar
nsaf
dan
ayrüma
Etra-
fndakileri
yani
âlimleri
ve
memurlar
doyur
Bunu
baa-
ramazsan,
hakkn
srtn
yere
getirmek,
adâleti
kkten
ykmak
için
rüvet
yaygn bir
hal
alr.
Halk
arasmda
zul-
mün
gayri
ihtiyarî
artar,
kalpler
senden
çevrilir,
kem
göz-
le
sana doru
yönelir.
Parkna
varmadan
iç
ve
dtan
çökmeye
yüz tutarsm...
(1)
Muîammed
sûresi
âye:
4
(2)
El-Enfâl
sûresi
âye:
61
(3)
El-Enfâl
sûresi
âyet:
€7
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 12/226
—
15
—
unu da hatrdan çkartma ki,
mazlumun,
senin istek
Ve
&yelerini
sfra indirecek
kadar büyük
bir
himmeti
vardr.
Dürüstlüü kendine düstur edinen
salam karak-
terli
üstün ahlâkl
kiilerin
himmeti
gibi
bunlarn
him-
metleri de bulutlardan
yamur boaltabilecek kadar
te-
sirli
olur ..
Sbneltekin'in
olu
Sultann
u
kssasn
dikkatle oku:
Bir
gün
O.
Hint kiralna
bir elçi
göndererek sordurdu:
-r-
Siz
Halik inkâr
ediyor,
peygamberleri yalanl-
yorsunuz.
Buna
ramen
ömrünüz
uzun
oluyor.
Biz
ise,
Âllajt'k
inanyor,
peygamberlere
sayg
gösteriyoruz.
Yine
de
Ömürlerimiz
sizinkine oranla
ksa oluyor.
Bize bunun srrn açklar
msnz?..
—
u
üzerinde
meyva bulunan
aaca
bakî
O yerin-
den
kopana kadar
sana
cevab
vermiyeceim.
Sen dur
ve
yerinden
kprdama, dedi.
Sonra
gösünü
iirdi,
onun
yerinden kopmas
için
yürekten
bir
temenni
de
bulundu.
Himmeti ve gayreti
kuv-
vetlendirdi.
Aradan çok bir zaman
geçmeden
aaç
sallan-
maya,
insanlarda
kaçmaa
balad. Aaç
büyük bir gü-
rültü
kopararak
yere ykld. Melik (kral)
elçiyi
görünce
haykrd:
*
—
«îte benden beklediin
cevab ..
Sultana deki:
Bir
tek
himmet,
büyük bir
meyvesi bulunan
aacn yerinden
çkmasn
salarsa,
nasl olurda mazlumlarn
himmeti za-
limlerin
yok
olmasmda, köklerinin
kazlmasnda
tesirli
olamaz
ayet
hakszla
urayanlarn himmeti zalimlere
tesir edemiyorsa
muhakkak
dualar
bulutlardan öteye
ge-
çemiyor
da
ondandr
Baz geçmi
kitablarda
varit olmutur: «Eer zalim-
den
intikam almazsam ben
de
zalimim...»
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 13/226
16
—
Sonra unu
da iyi bil ki,
adalet
heybetle
olur. Gere-
kirse öldüreceksin.
îcab
ettiinde
asacaksn.
Çitatei*
çou
kez
bunlar,
halka huzur,
memlekete sükun
getirh*.
Yer-
yüzünün
düzelmesini salar..
tf
Çünkü
Sultan,
yeryüzünde
Allah'n
gölgesldir:
Her
mazlum
ona gelir
ba
vurur
ve
derdini döker.
(l)
Öyleyse Ta
gediine
koymakta tereddüt
gösterme
Çünkü
yerinde
icabnda öldürmek,
cinayetleri^
ofctaâftn
kalkmasn
salar. (Sizin
için
ksasda
hayat
vardr )
yurulmutur.
{
Bedir
Savama
katlan
Büyük
ahab
Amr
bia
el-Âs
(R.A.)
Muaviye'yi uyarm
ve onu,
büyük iler
balama-
ya
tevik
etmitir
de
kasidelerinde
göyle
demitir:
«Muaviyem Halkn
derdi
bitmez...
Muaviyem
ömrümde
bir
kerrecik
olsun
sana
bouna
biat
etmi
deilim »
«Nice
yal
insanlar
tanrmki
zekâ
ve
kuradaklar
sayesinde
harblerde
büyük »
baarlar
kazanmtr.
Ülkeye
hakim
olup onu
düzene
sokmak
için dier
bir
usulde
paray
esirgememektir.
Baka
çarelerle
de
bal
edi-
lebilir
fakat cimrilii
terk
etmeden,
mazlumun
sesim kt*
lak
vermeden,
orduyu
doyurmadan
bu iler
baarlmaz.
u
halde halkn
durumunu
yakndan
izlemek
ve
incelemek
için
kendine
bir
vakit
ayrmalsn
Çünkü
maiyetindeki-
lerle halkdan
gaflet
etmek zulmün
meydana
gelmesini
tevlid
eder. Eski
kitablara
bir
bak: Kisrâ'nm
kz
o
kifcab*
lan «Divan»
diye
adlandrrken
yalan söylememitir.
. . r
(1)
Ebu Hureyre
(R.A.)
dan rivayet
edilmitir:
Rj&sultijiah
sellallahu
aleyhi
ve sellem
öyle
buyurmulardr:*
«Sultan
Yeryüzünde
Allah'n
gölgesidir.
Zayf
ona
gelir
v«
sulm'a
urayan ondan
yardm
ister.
Her kim
Dünyada
Allah'n
sultanna
ikram
ederse
kyamet gününde
Allah
da ona
ikram
eder.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 14/226
17
—
.
Katiplerin
gündüz
yazdklarn
akam
olunca
bir göz-
âm
geçir.
•
Göreceksin,
bir
kiraln
gafletinden
nice
mazlumlar
hakszlklara
uramtr
Vaziyet
normal
halde
ise,
herkezin ileri
geri
konu-
ma
müsaade
etme
(Çünkü
basn
derde
girer.)
Ksas
âtart
hir ey varsa, hemen
icra
et.
Yalnz bunu yapar
-
IggjjE
Allah'n
sana gösterdii
yoldan
emrettii prensip-
lerden
ayrlma
Vellahu
âlem.
Âlemlerin
Srr
—
2
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 15/226
ÎKNC
MAKALE
Sultann
oturmas,
siyaseti, uykusu
ve
gecesi
hak-
knda.
larm
hazrlayp
getirmeleri
için ev halkna
emredersin.
Bundan
sonra
atna biner
dar
çkar, halkn
dertlerini
dinlersin
Hakszla
uruyanlarm
sesine
kulak
verirsin.
Ülkede
ceryan eden olaylar
gözden
geçirirsin.
Daha
sonra
haricî
ve
dahilî
dümanlarn
errinden
kurtulmak
için
gereken
tedbirini
alr, silâhn
kuanr öylece
döner-
sin
sarayna...
Bayram
günleri
halk
ve
yabanc
elçileri
kabul
et-
mek
için
ayr
bir
yer
hazrlatrsn. Mazlumlar
dinlersin.
Oraya
gelen kalabalk
halk
sah sollu ikiye
ayrrsn.
Gözünden herkesi
daha iyi görebilmek,
kötü
niyet
ta-
dn halkn
ortasn açk
brakrsn.
htiyaç
sahihlerini
dinler,
tanmadn
kiilerin
durumunu
da incelersin.
Bilmediin
kimseler
hakkmda
tatminkâr
bir
bilgi
elde etmedikçe, onlar
yakndan
tanmadkça,
yannda
is-
tihdam
etmezsin
ilim,
akl,
tecrübe erbâbmdan
adamlarn olsun
ki
onlarla
memleket ilerini
enine
boyuna
rahatça
gör%©-
bilesin.
Vezirlerin
de takvaya
ermi ehli
Salâh kiilerden
olsun.
Günahkârlardan, Ali
ahin
emrini
yerine
getirnijten
fasklardan
olmasn..
Çünkü
kendine
hayr
olmyan
kii-
nin
bakasna hiç
hayr olmaz ..
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 16/226
ölen
vakti
oldu
mu
meclisden
kalkarsn.*
Kiraln
divanda bir gözcüsü
olmaldr
O,
günü
gü-
nüne
saati
saatna
olub bitenlerden
kiral
haberdar
et-
melidir.
Kral,
yemek
sofras
kurulduunda
askerlerini,
ar-
kadalarn
çarmal,
yakn dost ve
akrabasna
ikramda
bulunmal,
taahhütlerini yerine
getirmeli.. Bu
hususta
adeta
erimelidir.
Krk
kableri, yklan
gönül
evlerini ta-
mir
etmesini bilhassa
baarmaldr.
Hele
yemeini
hazrlayan aç'ya
bir gözcü
dikmei
katiyen
hmâl
etmemelidir.
Yemei
önce
aç
tatmal,
sonra tayan
daha sonra
da
kiraln
önüne koyan
kii
bir lokma
yemelidir. (îte
ibret
dolu
olaylar) :
Zarolu
ehr.-i Baz,
kendisine
ikram
edilen yaran
elmay
yedii
için
ölmütür
/aan,
arkadann
kendisine
ikram
ettii yarm
ka-
deh
zehirli
arapdan
ölmütür
Onan
Peygamberi Hazreti
Muhammed
(S.A.V.) in
kendisine
sunulan
zehirli
kzarm etten
yemesi ölümüne
sebeto ofemtur
Î8m
Lu'lüenin
bça
Koca
Halife Haz
Ömer'in
sr-
tma
sapJandnda
zehirli
idi..
Abdurrahman
bin
Mulcem,
îmam
Ah
Kerremellahu
veçhenin
bana
indirdii
klç
da
zehirli idi.
Hoca
kz Hasar,
kocas Hasan
bin Ali'yi zehirle-
mitir..
Bir gün
ykanmam
üzüm
istemiti,
bunu
bir
frsat
kabul
ederek
hemen
onu zehirlemi ve
ölümüne
sebeb
olmutur..
Buna
benzer
nice
örnekler
vardr
ki
saymakla
bit-
Evet,
yemek, su,
uyku, yatak
çarafndan bile ze-
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 17/226
—
20
D
ülkelerle
de ilgin
bulunsun:
Mektuplaarak
iKm~
lorini
elde
etmek
için
gayret
et
Fakir,
sofî,
tadr,
tabîb
gibi
çeitli
klkta
adamlar
göndermek
suretiyle
onlardan
sakn
ilgini
kesme ..
Halife
Memunu
düün:
Dier
ülkelerde
kendisine
haber
ulatracak
bir
çok
güvenilir
sadk
insanlar
vard.
Bütün
krallar
bilhassa
buna
dikkat
ederlerdi.
Onlara*
usul ve
perensipleri
bu idi...
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 18/226
ÜÇÜNCÜ
MAKALE
Melik'in,
kendisine
sunulan
gizli
raporlar
inceleme-
si,
baz
mühim ileri çözümlemesi için,
gece yarsna ka-
dar uyumamas uygundur.
Gündüz
uykusu,
gecedeki
uykusuzluu
için
bir
çare-
dir.
Gece
meydana
gelecek yorgunluu giderir.
.
Melik, ayrca yorgunluunu
giderecek,
sinirlerini
'
teskin edecek
baz
ilaçlar
kullanmaldr.
Damgal fesadç kiilerin
tezvirlerinden bilhassa
ka-
çnmaldr
Gelen
bütün
haberleri,
insaf
ve
mantk
süzgecinden
geçirmelidir. Her habere inanmamaldr.
Çizgiler
birbiri-
ne
benze
ye
bilir.
Bu
yüzden
de
çok
defa
kiiyi,
artabi-
bilir.
Osman bir Affan'm
ilk
dehâs, Ebu
Bekr Olu
Mu- ,
.
hammed
hakkndaki imzay fark
etmesinde
görülmütür.
Bu
husus,
hikayecilerin
nakl
ettikleri insanlarn
siyerin-
de açk açk izah edilmitir.
Kadnlar
arasnda
yapt
tercihin
kimse
farkna
*armamaldr. Çünkü
kskançlktan
doan zararn
telâ-
fisi mümkün deildir.
Kadnlarn
kskanmas,
çok defa
erkeklerin
hasedinden
daha büyük
felâketler
tevlid eder.
Kiraln
siyasî yönü
de
kuvvetli
elmal..
Knanmak
endiesiyle, srtn büsbütün
uursuz
bir
güvene
dayama-
manda^.. (Yani
bana
bir
ey
olmaz deyip srt
üstü yat-
mamaldr..)
air'in sözü
nekadar
açktr:
«
— Akrabalar olsa
bile, insafszlk, insanlar arasn-
da
uçurumlarn
meydana gelmesine
sebeb
olur ..»
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 19/226
—
22
—
Kii,
babasnn
arkadalarnn
—
fakir
olsalar
da-
hj
—
hatrlarn
sormal,
onlardan ilgiyi
kesmemelidir.
Resül-u
Ekrem'in
(S.A.V.)
u
göz alc
davranna
bir
bak:
Sk
sk
mübarek
hanelerini
ziyaret
eden bir
Yahudi
ka-
dna,
ayaa kalkarlard.
Bir
gün Hanm
Aie
(R.A.)
Ona:
—
Bir Yahudi
kadna
m
ayaa kalkyorsun
? De-
mee kalmad,
Resülüllah
(S.A.V.)
hemen
eevab verdi-
ler:
«
—
Bu
kadm,
Hatice
zamannda
bu evi sk
sk ziya-
ret ederlerdi.
O
vefat
ettikten
sonra yine
bu adetine
de-
vam ediyor.
Anda
sadakat
imandandr ..»
air:
«Suyu
içilen
kuyu'a
pislik
atma
ki
zalimler-
den saylrsn..»
demitir.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 20/226
DÖRDÜNCÜ
MAKALE
LDERLK
VE
MEMLEKET
DÜZEN HAKKINDA
Liderlik
hususunda îslâm bilginleri
ihtilaf etmiler-
dir:
Bazlarna
göre
Nas (Kur'andan ayet) bunu tayin
etmitir:
«Bedevilerden
o geri
braklanlara
de
ki: «Ya-
knda
çetin
bir
harp
ehli
olan
bir
kavme,
kendileri
ile
muharebe etmek, yahut
(muharebesiz) onlarn
müs-
lüman
olmalarn
salamak
üzere da'vet olunacaksnz.
Binâenaleyh
(onlarla
döümek
hususunda) itaat eder-
seniz Allah
size
güzel bir
mükâfat
verir, evvelce döndü-
ünüz
gibi
dönerseniz sizi elem verici bir
azabla azaplan-
drr.»
(1)
Ebu
Bekr
(R.A.) Peygamberin vefatndan sonra
halk
kendine
itaat
etmelerine çarmtr.
Ve
halk
da
onu halife olarak kabul
etmi
ve
uymutur.
Baz müfessirler,
(Hani
peygamber
zevcelerinden
birine gizli bir
söz söylemiti.»
(2)
ayetinin
tefsirinde
öyle demilerdir:
Peygamber
Hazrati Aie'ye hitaben
«Benden
sonra
halife
baban
olacaktr..»
Bir kadn
Peygambere:
—
Seni gayp ettikten sonra
kime
ba vuracaz?
diye sorunca
Peygamber
Ebu
Bekr
(R.A.Ju göstermi-
lerdir.
Ebu Bekr (R.A.) Peygamber
sellâlahu
âleyhi
vesel-
lemin
salnda imamlk etmitir,
imamlk ise
dinin di-
reidir ..
(1)
El-Fetfe;
16.
(2)
Tahrini sûresi
âyet:
3
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 21/226
—
24
—
Naslardan
ayrlmayanlarn
dedikleri
bundan
ibaret-
tir.
Sonra tevil
yoluna
saparak
öyle
dediler:
Eer
Ali
(K.V.)
Halifelerin
ilki
olsayd
umulan
semeriyi
vermez-
di.
Sonra
onun
dördüncü
olmas
erefine
bir
halellik
ge-
tirmez.
Çünkü
Resulullah
(S.A.V.)
de
peygamberlerin
sonuncusudur.
Bu
usûl
ve
prensiblerden
ayrlanlar
u iddiada
bu-
lundular:
Bu,
iddianz
tamamen
havaî ve isteklerinize
uy-
gun
düen bozuk
bir iddiadr.
Hilâfet ve
hükümler
babn-
da
ölçü
meydandadr:
Davud,
Süleyman,
Zekeriya
ve
Yahyay
(Allann
selâm
üzerlerine
olsun)
buna
örnek
verebiliriz..
Hanmlarna
dediler:
Hilâfet
(Makam)
kimindir?
Onlarda
«Onundur»
diyerek
bunu
kabul
ettiler.
Bu
da
batldr.
Çünkü
bu miras
yolu
ile-
olsayd
Halife
Ab-
bas
(R.A.) olurdu.
Fakat
delil
apaçk
meydandadr,
perdeyi
aralam-
tr:
Halk
topluluu,
bayram günü
irad
edilen hutbenin
metninde
ittifak
etmilerdir:
O hutbede
Resul-i
Ekrem
<
S.A.V.)
öyle
demitir:
«Ben, kimin
mevlas
olursam
Ali
de onun mevlâsdr »
(1)
Bunun
üzerine
Ömer
(R.A.)
«Ey Hasann
babas
b-
ravo sana Benim
dostum
oldun.
Hatta
her
dostumun
dostu
oldun,
demi,
Peygamberin
bu
sözüne
rza
göster-
mitir.
Sonralar
Riyaset
sevgisi
galip
geldi,
sancaklarn
dalgalanmas,
atlarn
harb
alanlarnda
aha
kaldrlmas,
ülkelerin
feth
edilmesi
sevdasna
düüldü.
Dönüp
dolap
yine
ilk
anlamazla
düdüler.
Onu
artlarna
attlar
az-
c k bir
menfaat
karlnda
sattlar.
(1)
Bu hadisi,
îmam
Aihmed
Musnedinde,
îbni
Mace'de
Ber-
râ'dan,
Tirmizî,
nesaî, Ziya
Zeyd
bin Erkam'dan
(R.A.)
rivayet
etmilerdir.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 22/226
—
25
—
Peygamber (S.A.V.) hasta
yatarken,
hokka
ve
be-
yaz bir kâd
getirin, size
mükülünüzü
hal
edeyim, ben-
den
sonra kimin
i
bana
geçeceini
açklayaym, dedi.
Ömer
hemen
oturduu
yerden
frlad.
Brakn
adam,
görmüyor
musunuz,
hastadr?.. Fazla
skmayn,
onu
ra-
hatsz
etmeyin,
dedi..
Bunlardan sonra
anlyoruz ki,
naslarm
tevili
yoluna
sapmanz,
batl
olmu
ve
icmaa
avdet
etmi
saylrs-
nz
u da
açk
olarak
anlatlmtr:
Abbas?
Ali, Hanm ve Evlâd biat
merasimine
katl-
mamlardr.
Sakîfeliler,
Hazrecli'ye
uymanzda size
muhalefet
etmilerdir.
Bbu
Bekr'in olu,
Muhammed, babas
ölüm
döein-
se iken
onun yanma
girmi, babas
ona:
—
Olum amcan
çar da
hilafeti
ona
vasiyet
ede-
yim.
—
Hak üzere mi
yazaym,
yoksa batl
üzere
mi?
—
Hak
üzere
yaz
—
Eer
hak üzere
yazacaksam
hilâfeti
oullarna
tavsiye etmen
gerekir...
—
unu
iyi bil ki
bunu
senden
bakasna daha
lâ-
yk
görmekteyim.
Bunun
üzerine
babasnn
yanndan
ayrlan
Muham-
med
doru Ali'nin
yanma
gitti..
Onun
(Ebu
Bekr'in)
Resulullah
sallallahu aleyhi
ve
sellemin
minberindeki
:
«Ben sizin
en
iyiniz
deilim,
bana
destek
olun » sözü,
bilinen
eylerdendir. Bunu
O,
aka
m, yoksa
gerçek
mi
olarak
söylemitir?
Yahut
halk
denemek
için
mi
söylemitir? Eer
aka
olarak söylemi ise,
halifeler
böyle ciddi
meseleleri
aka
yapamazlar Eer
ciddi
söylemi
ise,
bu, o
takdirde
hilâ-
fet makam
ile
badamaz.
Denemek
için
söylemi ise
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 23/226
—
26
—
u
ayet
karsna
dikilir:
«Kinden
göüslerinde
(dünya-
dan kalma)
ne
varsa
hepisini
söküp
atacaz.»
(1)
Durum,
böylece
vuzuha
kavuunca,
bu, onlarn
bir
ittifak
saylm
olur.
Bu
söz
tabu ki
Sadr-i
evvel'e'
ait
bir
söz
olmu
olur.
Ali'nin
ve
onunla
çekien
kiinin
zamanna
gelince:
Bu
babta
Peygamberin
hükmü
katidir:
«
—
Her iki
ha-
lifeye
birden
biat
edilirse,
onlardan
birini
öldürün »
bu
ne
kadar
garip bir
eydir?..
Bir
hak
ikiye
nasl
bölüne-
bilir
Evet,
Hilafet,
bir
cisim
deil
ki
ikiye
bölünebilsin,
araz
deil
ki inksam
kabul
etsin,
cevher
de deil
ki
tec-
didi
mümkün
olsun ..
Öyleyse,
bu nasl
alnp
satlabilir?..
Ebû Haizm'in
rivayet
ettii bir
hadisde
sabit olmu-
tur:
«—
Ahirette
görülecek
dâvalarn ilki,
Ali ile
Muaviye
davasdr.
Allah,
Ali'nin
doruluuna
hükm
edecek,
di-
erleri
ise Allah'n
dileine
kalacaktr..»
îslâmn
muballii
bulunan
Resulullah
sellellahu
aley-
hi
ve
sellem,
Ammar bin
Yasr'a
demitir
ki:
«Seni,
azgn
bir
cemaat
öldürecek,
îmam'm
(islâm Liderinin)
azgn
ve zalim
olmas
kafiyen
doru olamaz.»
îmamet, iki
kii
arasnda
paylalamaz,
tpk
Rubû-
fejyet
gibi..
Onlardan
sonra
gelen bir
gruh
da
u iddia
da
bulun-
mutur:
Yezit, Hüseyn'in
öldürülmesine
kafiyen
raz
olmamtr..
imdi
sana, bir
biri ile harp
eden
iki
kiral
misal
vereyim:
Bunlardan
biri,
dierine galip
gelince,
onu aca-
ba
askeri,
kumandann
haberi
olmadan
öldürür
mü?
(Asla )
Habersiz
öldürmek,
ancak
bir hata mahsulü
ola-
bilir
(1)
El-
Araf:
43.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 24/226
—
27
—
Bir
de
Hüseynin
öldürülmesini, düün: Arada
geçen
iddetli,
çarpma,
cierlerini kavuran
iddetli susuzluk,
bann kesilip
tanmas
gibi
feci
olaylardan sonra
böy-
le
bir
hata
ihtimali kabil
midir?
Bir arksnda
Ali'yi
öen
Cariye'yi
öldüren kii,
Ali'ye kininden ötürü
mü
öldür
mütür,
yoksa
Cariye'ye
olan
kininden dolay mi
öldürmütür?..
Bir
Muaviyenin olu Yezid
ile
Hüseynin
olu
Ali
Zeynel
Abidin arasnda geçen
u
muhavereye baknz:
Yezid:
—
Sen,
Allann
kati ettii
kiinin
olusun
—
Ben,
insanlarn
nahak yere
öldürdüü
kiinin
o-
luyum,
dedi
ve u
âyeti
okudu:
«Kim
bir
mümini
öldü-
rürse
cezas,
içinde ebedi
kalc
olmak
üzere cehennem-
dir.
Allah
ona,
gazap
etmitir,
Ona lanet etmitir, ve
ona
çok
büyük bir
azab
hazrlamtr.»
(1)
Ya
Yezid,
Rabbine
ceza
m
veriyorsun?
Onu
cehen-
neme koyup ebediy orada yakp, ona
lanet mi ediyorsun?
Diye onu
susturmutur..
Bu deliller
hükümsüzdür,
hiç bit
eriat
hakimi
bu-
nun
doruluuna hükm
etmez,
diye
bir itirazda
bulunur-
sanz cevabmz
hazrdr:
—
Milyonlarca
kiinin
de
bildii bir
hadise
vardr:
Bin
ay
minberlerde Ali'ye
sövdünüz
Bunu
size, kitab
m, Sünnet
mi,
yoksa peygamber mi emretmitir?..
Onlardan sonra gelenler,
Hilâfet
makamna, kitab,
sünnet
ve icmai ümmetle mi
oturmulardr,
hayr
hayr
Onlar o
makama ancak
Ebu
Müslim El-Horosanî'nin k-
lma sayesinde oturmulardr..
Birde
klnç
kadar
keskin
olan,
Muarr'in
u
sözü-
ne baknz:
(1)
En-Nisâ:
93.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 25/226
—
28
—
«
—
Benden
sonra
hilafet
otuz
sene
devam
edecek,
ondan
sonra-
krallk
(balyacak..)
Abbasa
söyledii
u
mucizesi
de
akllara
durgunluk
vermektedir:
«Ey
krk
kiraln
babas »
bakmz
(Mulûk)
demitir
de
(Halife)
dememitir..
(Bununda
derin
ve
gayet
ince
bir
anlam
olsa
gerek.)
imdi
senvey
Mulk-üdevlet
isteklisi,
böyle
bir
dilek-
te
bulunuyorsan
Allah'a
tam
manasyla
kulluk
et
Malî
fedakârlklarda
bulun
Sabrl,
dikkat
ayn
zamanda
titiz
ol
îyi
ölç,
biç,
tahammül
etmesini
bil,
bara
önem
ver
k:
baarya
ulaabilesin.
Allah
Teâla
en
iyi
bilendir...
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 26/226
BENC
MAKALE
Mülkünü
artrmak istersen,
dier devlet
adamlar
ile
tan,
her yönden
zengin olmaya
bak,
onlar
kendine
çekmeyi bil
Eline
geçen
frsatlar
deerlendir
Eskiler
ne demiler:
«
— Rüzgârlarn
eserse,
onu frsat bil,
çünkü
her
dalgann
sonu
muhakkak
sükûnettir ..
«Memleketin ana
kilit
noktalarna
güvendiin
büyük adamlar
yerletir. Ga-
yene
vasl olmak
için
emniyet
ve huzur
köprülerini
kur
Fikirlerini benimseyen
bulunursa,
onlar güzel
ilaç-
larla
beslet
Sonra
askerlerin
sayma
bak,
yaknlarnn
saysn
da iyi
hesapla
Gelirini, giderini
iyi
tedkik
et
Bir sene
içinde ordu-
yu tam
üç
defa tefti et
Öncülerin
—
Güvendiin insanlardan
olmak arty-
la
—
dört
yüz
kiiden
az olmasn..
Bir
ülkeye
harp
ilân edecek
olursan
gayet
temkinli
elman gerek..
ayet
ban
derde
girecek
olurda bir
sknt
ile
kar
karya
kalrsan,
askerlerini
saf
saf
yaparsm.
a-
yet
öndeki
saf
malup
olursa arkadaki
onun
yerini alr..
Onlar yüksek
bir yerden
seyret
Hücuma
geçmeden za-
fer
kazanabilirsen
ne
âlâ
hemen
zafer
bayram
diker-
sin.. Sonra kendine
en
iyi
atlar ve
adamlar
ayr.
Çünkü
hiç belli olmaz, önceden
sana hiyanet
eden
sonradan da
hiyanet
eder..
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 27/226
—
30
—
Askerlerin
arasnda çok
kurnaz
kimselerin
bulun-
sun.
Daima
onlarla ifreli
görü.
ayet savamadan
bir
ganimete
sahip
olursan
o
za-
man
yine
de
dümanlarn
göz
önünde
tut
ayet
onlar-
la harp
yapmak
zorunda
kalrsan,
acele
et.
Belki
harbi
kayp
ederim
diye
tereddüt
gösterme.
Zul-Karneyn'in
Dara
askerine
yaptm
düün
Onlar
nasl
perian
edip
baarszla
uratt,
ilerledikçe
iler-
ledi.
Atlgan
ol Geri
kalma
Sefere
çkarken
durumu
iyi-
ce
gözden
geçir.
Gerekirse
harp
hayvanlarn
çoaltr-
sn
ya
da
azaltrsn..
Katilleri
iyi
tanyabilecek
casusla-
rn
bulunsun.
Korkaklardan
uzakla
Nöbetçilere
dikkat
et Hazinelerini
iyice
incele
noksanlayor
mu,
yoksa
fazlalayor
mu,
dikkat
et
Mutlaka
gflafflfifc
gerekiyorsa,
her
m
kadar,
geri at
cîincfi
zengin
olaju
tercih
et
diyorsa
,
da
.
aen,
mnlra,
soy
-
ca
,
vey
a güzellik
bakmndan
zengin
olan
tercih
et
u da hatrnda
olsun
ki, casuslar
olmyan, etrafdair
sk,
sk haber
alamyan bir
kural,
ruhsuz
cesedden fark-
szdr.
Skntl anlarda
lâzm olacak
korunma
aletlerini
ya-
nnda
ta. Çünkü
bana
neler geleceini
önceden
kesti-
remezsin
Askerlerin
arasndaki
anlamazla
dikkat
et. Bu
anlamazl
küçümseme
Halk taraf
ndan
gönderilen
heyetleri
kabul
et
(dertlerini
dinle )
Vezirlerine
emret:
nsanlarn
yiyecek,
içecek, giye-
cek neleri
varsa
kontrol
etsinler.
Halk
ürün
yetitirmek-
fitne
uçan
yakacak
konumalardan
menet
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 28/226
—
31
—
ten alkoyma.
Çürikü
ürün, hem
sana nemde
insanlara
bîni
hacette
lâzm
olur.
Tarm isleri
ile urasmvanlarn
haline
bir
bak
:
Efor
hu
jfcgP
fakirlik
dnlaysnyla
yiig
çeviriyorsa,
ona
gerekli araç
vft gerdim
temm
etmelimin
ayet,
bu,
bir
uzat?
Nitekim
Hind kiral:
«Memleket
tavuklarnn
çok-
luu
ile
iftihar
ederim. Çünkü
O, hakimiyet
belirtilerin-
den bir parçadr..» demitir.
Övleyse
mülk.
Qj£JtÇ£r]£
ayakta,
durabilir.
ÇfâfjBSP
olmadan
mülk
ayakta
duramaz..
Evet,
Melik,
Valilere
de dikkat
eder; hazinelerini
sk
sk
kontrol
eder. Eer ürününü
baka
ey
ile
satmya
gücü yeterse ve
buna imkân
bulabilirse
bunu da yapar.
Halife
Memun ikide bir silahlarn,
çadrlarn
tefti
ve
kontrol
ederdi,
vekiline
bu
hususta
dikkatli
olmas
için
emirler verirdi..
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 29/226
ALTINCI
MAKALE
VALLERN
TAYN
Bölgelere vali tayin ederken
dikkat et Halka kar
efkatli ve
yumuak
olanlar tayin
et..
Onlara,
altndan
kalkamyacaklar
yükü
yükleme
ki ülke felâkete
urar..
Onu
ve
tayin
ettiin
Kal'enin
askerlerini
iyice do-
yur.
Onun
gelir kaynaklarna
ve suyuna
dikkat
et.
Kal'enin
muhafaz
için
divar
ve burçlarna dikkat
etmeli, oralara kendilerine
güvenilir nöbetçiler
dikmeli-
sin.
Bizzat
kendin kontrol etmelisin. Gece
askerlerle
ih-
tilâttan
kaçm
ki,
birisinin
kötü
niyetine,
su-ikasdna
kur-
ban gidebilirsin
lakir görme. Çünkü bir
sine
k
kocaman
d^v^yi
haklaya-
bilir ttir
çok
akrfth1ftr
r
flûfctUgU
biyîlr
—
ylanl
a
r
ül
rî
iTT-
mislerdir
.
Küçük diye hor bakma.
Zira
nice
ejderhalar
akrep-
lerin
zehrinden
ölmülerdir.
Vali'nin içki içmemesi lâzmdr.
Emir
de öyle..
çki
içilen yerleri tefti etsin
ve içenleri cezalandrsn. Çünkü
*çkide,
bir çok belâ, afet, akl sarsacak,
insanlar
arasn-
da
fitne,
fesad ve
hased kazanlar
kaynatacak zararl un-
surlar vardr..
Mülk sahibi kiilerin
kskanld herke-
ssin malumudur.
Neca,
Ebu
Talip olu
Cafere sordu:
\
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 30/226
—
33
—
«
—
Peygamber
eshab ile yemek yerken
nasl
ya-
parlar?
—
Yere
sofray
kor, onlarla birlikte yer. Bu arka-
dalarnn
sevgisini
kazanmak
için
en
büyük
tevazu
ör-
r-eidir,
sanrm.
—
Evet
doru söylüyorsun.. Çünkü O,
kral
olsay-
d,
kendisine
has mükellef
yemekler yerdi,
sofrasmda
içki, kaymak eksik
etmezdi,
para'ya mala, mülke
son
de-
rece
dükün olurdu.. Ona
selâmm
ulatrmanda
bir sa-
knca görmüyorum. Çünkü
O,
herkese iyi
davranyor;
yabanclarn, kaside söyliyen
herkesin
aznda
onun
na-
m dolamaktadr..
Haz.
Süleyman, haftay, bir
ksmn askerlere,
bir
ksmn halkn meselelerine,
dier bir ksmn ibadete, ka-
lan ksmn da hikmetleri
dinlemeye
ve kadnlarla me-
gul
olmaya
ayrrd.. Ara
sra
öyle
derdi:
«Ey
ülkenin
sahihleri
Ehli
ilim
ve
ehli
salâh'dan
ayrlmayn Çünkü
ardnz
zaman,
sizi doru
yola
onlar koyar.
Aklnzn
takld
eyi size
onlar açklar.
Öfkelendiinizde
sizi yumuatmay
ancak onlar baarr-
lar. Elinizde avcunuzda bir
eyiniz olmadnda size
har-
cyacak
olan yine onlardr..
Mü'minlerin
emiri,
Ali
bin
Ebu
Talip der
ki:
«CehPin
kardeiyle
arkada
olma,
sakn
bundan
sa-
kn
Nice cahiller vardr
ki,
kendisine arkada
olan
ha-
lim, selim kiileri felâkete sürüklemitir..
Kii, kiinin
aynasdr, gezdii arkada ile
tannr. Hereyi, benzeriy-
le ölçülür,
kalbden
kalbe
de
hiç üphe yok ki bir
yol
var-
dr.. Buluunca
birbirlerini
tanrlar..»
Melik,
elenceyi
azaltmal,
güldürücü
basit
sözler-
den
uzak
durmal,
alay
ve bo
mizahlardan da
holanma-
naldr..
Âlemlerin
Sim
—
3
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 31/226
—
34
—
Vezirini,
daima
ilim
söyleyen,
sakâh
bildiren,
insan-
larn
tabaka ve
snflarna
göre
hareket
etmesini
bilen
gayet
kabiliyetli ve
dirayetli
kimselerden
seçmelidir..
Cehaleti
yaygn
bir
hal arz
eden
kiilerin
d
görü-
nülerine
aldanmayn
(onlarn riya
kokan
sözlerine
sa-
kn
kanmayn )
u
ksa
hikâyeyi
dikkatle
oku:
Bir gün
Behlûl,
Ha-
run
Reid'in
meclisine
girer,
bir
köeye
büzülüp
oturur
ve Harun
Ona:
—
Ban
meclisin üst
tarafna
kaldr,
der.
—
Oturduum
yer
yok
olacana
göre
üstüde
yok
olacaktr
diye
mukabele
eder
ve
öyle
bir beyt
irad
eder:
Pabuç
düzeltmeye
de
raz
olursun,
yeterki
adam
ol
Çünkü
Ruhî
kemale
ermemi
kii
yükselemez.
Hak
et-
medii
mevkiye
çksa
bile
bir
gün
yine
ayaa
düer..»
Kral,
kendi nefsi
için
kendine
has
yemekleri
seç-
mesi
gerekir.
Halife
memun,
memunuye
denilen
yemei
tercih
ederdi. Irak
valisi mahallebi'yi
çok
severdi.
Emeviler et
yahnisini çok
severlerdi,
etin
derisini
yüzer
içini
yerlerdi.
Ebu
Talib
El-Mekkî
anlatmtr:
Peygamber
sellel-
lahu
aleyhi
ve sellem
öyle
buyurmulardr:
Cinsi
gücüm
azalnca
durumu kardeim
Cibrile
anlattm,
bana
et
yah-
nisini
yememi
tavsiye
etti..
Zülkarneyn
safra
bolantsn
teskin
ettii
için
zr-
bâh severdi.
Bir defasnda
safradan
dolay,
aln
terlemi ve
kar-
puza
su,
bal,
sirke
kartrp
içmi ve
derhal
iyilemi..
Kaim ve
ince
unu
kartrp
ekmei
ondan
yapard.
Filozof
Mencuk
arad
der
M:
Zayf
mideler
için
ince
un-
dan
yaplm
ekmek daha
yararldr.
îyi
pimemi
ekmek de mide
için
zararldr.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 32/226
YEDNC
MAKALE
HZMETÇLER
HAKKINDA
Kapclkla
itigal
eden
kimsenin,
k
giyimli, zevk
sahibi,
güçlü ve güzel
kokulu
olmas
gerekir..
Ekmek ve
sebzeleri
iyi
seçip
mükemmel
bir
ekilde
hazrlamasn
bilmesi de
gerekmektedir.
Aç ve
sakî
hakknda da
ayn
eyi
söyleyebiliriz..
Yemek içmek
hususunda
tasavvuf
ehlinin
adab, k-
rallarnkine
benzer.
îbrahim
Bin
Edhem
Zuhd-ütakva
içinde
yaamay
tercih
etmitir.
Yemek
—
içmek
babnda
gayet
mütevazi
davranr-
d.
Ar
yemeklerden
çok hafif
olan
tercih
ederlerdi.
Bütün
savaçlar
ve
kendilerine
fikir
danlan
kii-
lerinde
böyle
olmas
gerekmektedir.
Askerler
kn klada
kalmal,
sefere
ancak
yaza
doru
çkmaldr.
Balarndaki
kumandan
sefere
çkma
mevsimini iyi
düzenleyip
ayarlamaldr.
Bir
sene
içinde
dört
mevsimin
bulunduunu
bilmelidir:
Hazirann
yarsndan
Eylül'ün
yarma
kadar
yaz,
Kânun-ü Evvel'in
yarsna
kadar
sonbahar,
Azar
(Mart)
m
yars na
kadar kÇ
Hazirann
yarma
kadar
da
ilkbahardr,
ite
günein
menzilleri
bundan
ibarettir.
Bunu
Peygamber
haberi de
teyid
etmitir:
«Aylar
yarlannca
zamanlar
da
deiir..»
Kral
ikinüden sonra çkarsa
iyi yapar. ayet
çk-
mazsa,
Raiyyemn (halkm) ikâyetlerini
dinlemek, yahut
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 33/226
—
36
—
îfcret
verecek baz
kssalar ihtiva eden
kitablar
okumak
için
yerinde
oturur.
Eski
krallar
selâma
oturduklar
zaman,
bir
su-ikas-
da
uramamak
için, kafes
arkasnda
otururlard.
Kral'n,
tp,
tarih,
Acem
ehnamesini,
Acem,
Deyle-
me
tabi
olanlarn
kssalarn, okumas
münasip
olur.
Kiraln
kendini koruyacak
muhafzlar
olmaldr.
Bu
muhafzlar
onu
nereye
giderlerse
beraberinde
gidip
herhangi bir kötülük
gelmemesi
için kiral
korurlar.
Ha-
mama
girdikleri zaman
da
muhafaza ederler.
Nice
kral-
lar
hamamda
öldürülmülerdir..
Kendi evindeki
hamam tabiiki
kral
için
daha
iyidir.
E
y
insanlar,
kiralnz öldüü
zaman,
onun hastal
-
n
veya
ölümünü,
ortalk
iyice
s
alrinlegiaceye
kadar
,
yem
hir kirala, hia.t—
tamamlanlma
ya.
kada.r
gUtofiM-
niz
Sen ey
kral
Allah'a
hamd
et, sevab
ilemeye de-
vam
et,
çünkü
bitmeyen
zikir
odur.
îbni
ebiddün
ya,
Taberî
tarihinde,
afii mezhebi
ile
dier mezheblerde
görüp oku-
duklarn çoalt
Kisralar
gibi
bid'at ehili
olup
sapklar-
dan olma
Biliyorsun ki
onlar,
bid'ât ve
taknlklar yü-
zünden
helak
olup
gitmilerdir.
Nimetlerin
ecir kanatlar
vardr,
onlar
ükürle
takviye
et,
Allah'a, kar
salah yo-
lunu takip,
et
Salih bir
melik-e
ölüm
melei
geldi
kulana
unu
fsldad:
«
—
Merhaba
Sen,
gelenlerin
en
iyi,
beklenilenlerin
de
en
deerlisisin »
Kral
ona:
«Emrolunduunu yap, de-
yince..
«—
Sen
ruhunu,
istediini yerine
getirmedikçe al-
mam,
diye
cevab
verdi.
Bunun
üzerine
Salih
kral
abdest
ald
namaza
dur-
du,
tam secdede
iken
ölüm
melei
gelip
ruhunu
kapz
etti..
(Her
eyin)
en
iyisini
bilen üphe
yok ki
Allah'dr
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 34/226
BÎR
KAÇ
GÜZEL
HKÂYE
Buveyh
olu
Mahmud,
Irak
topraklarna
sahip
olun-
ca,
hizmetçisine
bin
dinar
verip
öyle
emretti:
îsfihan
ehrindeki
Sultan
Sokana
git,
sokan
tam
banda
bir
ev
vardr.
çinde
yal
bir
kar
-
koca
oturmaktadr.
çeriye
gir,
selâm ver
ve de
ki:
Olunuz,
nasl
olduunu-
zu
soruyor.
Onu
özleyip
önlemediinizi
bilmek
istiyor.
Bu
emri
alan
hizmetçi
derhal
oraya
gidiyor,
durumu
onlara
anlatyor,
«siz
fakir
insanlarsnz,
ihtiyacnz
var-
dr,
ihtiyacnz
karlamak
üzere
size
bu kadar
para ge-
tirdim,
diyor.
htiyar,
biz
zenginiz,
çünkü
bizim
gönlü-
müz
zengindir,
gönlü
zengin
olan
kii,
her
zaman,
her
yerde
zengin
saylr,
diye
cevab
veriyor
ve
derin bir
ne-
fes
aldktan
sonra
u msralar
okuyor:
«—
Üstümde
elbiseler
vardr.
Eer
bunla
bir
para
ile
ölçülecek
olsa
bir
para onlardan
çok
daha
kymetli
olur;
Lâkin
içlerinde
bir
zat
vardr,
eer
bu
zat,
dünya-
daki
bütün
insanlarla
karlatrlacak
olursa
deer
ba-
kmndan
hepsinden
fazla
olur...»
Kiral,
elendirecek
olan
arkcs,
güzel
sesli
olma-
hdr..
Ne var
ki
asla
teanniye
sanmamaldr.
Türkü
söyleyen
kii,
sesini
ayarlamasn
bilmelidir.
Ebu-Say:
«
—
Senin
akn için
knanmam,
bana
ayr bir
zevk
veriyor,
kim
ne
derse
desin,
asla
aldrmyorum..»
demi-
tir.
.
Türkü
veya ark
söyleyen
kimsenin
musiki
bilmesi
lâzmdr.
Usul
ve
notadan
haberi
olmas
gerekir.
Hele
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 35/226
—
38
—
Ali
Bin
Sîmâ'nm musiki
kitablarna
ttlâ
olmas
arttr.
Biz bunu, ayrca
(Essebiyl
Lienâissebîl)
isimli
kitabmz-
da
açkladk.
imdi
size
ondan
bir
nebze
anlataym:
u
felek'in
deverannda öyle
bir sesler vardr
ki
ak-
l
banda olan
bir kii onlar
duyacak olsa
yerinde
sa-
bit
duramaz...
Musa
(Aleyhisselam)
Dörtlü,
altl
ve sekizli
na-
me notalarn
onlardan almtr.
Hristiyanlar
bunlardan
bir
ksmn
uygulamlardr.
jUlhân
Rumun,
Tecnis
Irak'n,
Zekalk
acemin,
da-
llar
zencinin
veya habelilerin,
Bora
yahudilerindir..
Sokrat:
«
—
ibadet
gösterilerinden
çkan
seslerin
nameleri,
dönen feleklerde
dalga
dalga olur:
Nazar, sihir ve istis-
ka
sahiblerinin hizmetleri
gibi tesirli olur.
—
Bunlar
tafsilatyla
yerinde
anlatacaz
inaallah..»
ayet kralla
bulumak
ve görümek sana
nasip
olursa, Filozoflarn
aadaki gösterilen
tavsiyelerinden
ayrlma:
«
—
Kralla
bulutuunda,
kendini
korumak için
en
esasl
vikaye
elbiselerini
giy
yanma girdiinde
kör ola-
rak gir; ondan
ayrldnda
da
dilsiz olarak
ayrl ..»
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 36/226
SEKZNC
MAKALE
Vezir yerinde oturur, mabeynci
yannda
olur. Yaz-
clar
önünde oturur. Kimse skk vaziyette
olmaz.
Mec-
lis
heybet
ve
vekarle dolu olur.
ihtiyaçlar,
mabeyneilere
söylenir.
Kâtiplere
yazdr-
lr.
Vezirin
Ittlana
arz edilir. Bilahare melike
götürülür.
Emirleri
kral
verir. Vezir tebli eder. Bundan sonra uy-
gulamas
halka düer...
Bazlarna
göre
Melik,
Cum'aya
ç.'kmaz, ancak ken-
cisine tahs
is edilen hir verde klar Cum'a.
namazm..
Evet,
kendi
maiyetiyle
birlikte,
kendisine ayrlan ka-
pal
bir
yerde
namaz
klp
herkes
daldktan
sonra mai-
yetiyle birlikte
ordan
çkarlar..
Onun
(Kiraln)
haftada
iki günü olmal:
Biri hatim .
dieri
ziyaret
için. .
Sabah
namazndan sonra
Meük
için Kuran okunur.
Sonra tevbe
yaplr. Bunlardan sonra
vaiz
vaizini
yapar,
daha sonra da
ihlâs muavvizeteyn ve tatiha ve
elif lam
mîm okunarak
duas
yaplr. Duay
imam
yapar.
Duada
Melik'e ve Müslümanlara
dua
edüir.
Melikin Hafta içinde bir
halvet
ve
inziva
günü
de
olmaldr.
O
gjjpdfi
O- ™kir ve ibadetlerle
meaffil
olur.
Memleket
ilerine, hesap ve
kitab
ilerine
de
bakma-
s
için kendilerine, ayr bir gün tahsis
edilmelidir..
Allah,
en
iyi
bilendir..
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 37/226
DOKUZUNCU
MAKALE
EKMEK,
AÇI,
KASAP
Kasap, dince
zayf olmamal.
Zira dince
zayf olan ka-
sap
gereken
temizlie riayet
etmez.
Necis
ve
mide
bu-
landran
kirliliklerden
uzak durmaz.
Ekmekçi ve aç
da
böyle
olmaldr.
Hamur
tekneleri,
piirme araçlar ve
un et
gibi
ey-
lerin
temiz
olmasna
da
dikkat
göstermelidir.
Açnn
yannda
yemek kitablar
bulunmaldr.
Merubat,
çeitlerini,
tatl ve
meyvelerin en
güzel-
lerini, güzel ve
nefis
kokulu
olanlar ez
cümle vücuda ya-
rarl
olan
yiyecek
ve
içecek
çeitlerini
tammanasiyle
an-
latan,
açklayan
kitablar
yanndan
eksik etmemelidir.
Evet
ey
insan
iyi yemek
piirmek
daha
dorusu ye-
mek
piirme
sanatn
örenmek
istersen
bunlar
öreten
Mtablara
ba
vur.
(Kitabussebiyl)in
sonunda
bundan
bir
nebzecik
bahsettik.,
aklî
ilimleri
örenmek
istersen,
(Ki-
tabul-Makasid,
ki
tabunnecat) 'a
ba
vur daha
derinlere
dalmak,
derinliklerden
incileri
almak
istersen, Din
esas-
larn
bildiren,
eyhimiz
îmam
El-Haremeyn'in
(El-Mu-
hît,el-Irad)
adl
kitablarna
müracaat
edebilirsin.
Bu
hususta
yararl
olacak
kitablarmz
ise
unlardr:
<
Kitabul-iktisad
fil-itikad,
kitabu
kavaMil
- akaid,
Erri-
sâletül-Kudsiyye)
...
Tp hakknda
bilgi
istersen,
bu
konuda da
kitablar
fazlasiyle
mevcuddur.
Bu
anlattklarmn
en
yararls,
kendisiyle
amel
edilendir.
Hakk, batldan
ayrabilmen
için
bütün erî
kitablar mütalaa
etmelisin.
En
iyi
bilen
Allahtr...
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 38/226
41
—
MEMURLARIN
DERECELER
f
Hesap,
Cebir,
mukayase
ve
ölçme
ilimlerini
bilmiyen
olarak
çaltrma
Çünkü
bu
ilimlerden
haberi
olmyan birine:
—
Zaviyeli
yer
hakknda ne
dersin
diye
bir
sual
so-
rarsan :
—
Arnla
ve
karla ölçersin,
diye
eevab vermeye
kalkr..
Alnacak
memurlar,
muhasebede
imtihan
edilir.
Ka-
übler
yaz
ilerinde
imtihana tabi
tutulur.
Her memurun
kanun kitablarmdan
da
haberdar
olmas gerekmektedir.
Onlarda aranacak
vasflar:
Akl
ve
zekâlar yerinde
cjmah,
fazl
ve
ihsan
sahibi bulunmal,
az
veya
çok, yerine
göre Dairede
kalmasn,
ie
tahammül
göstermesini
bil-
melidir...
Ahlâkan
da
kâmil olmas
gerekir ...
Kimse
tarafn-
dan kötülenmi,
bakalarna
lisânen saldrm,
masûm
insanlara
lakap
takm
olmamaldr,
Sa.tra.nr. oynamalnda, bir
saknca
görmediler.. Fakat
BjüaaE
oynamasna
reva*
vftT-mprmpv
Azdeir?
kumar
oynamak
için
(cebinden)
zar ç-
kardnda,
kendisine:
—
O
elin
kesilmesi lâzmdr,
denildiinde
cevab
u
olmutur:
—
Onu
terk
etmekle,
elimi
bizzat
kendim
kesmi
ol-
maz mym?...
Haccac
bin Yusuf'un toprak yemesi
de
ikâyet
ko-
rusu
oldu. Ona,
himmet buyur da
brak toprak
yemesini,
cediler.
O
da
azm etti,
kötü itiyadmdan vaz
geçerek
bir
daha
toprak
yemedi...
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 39/226
—
42
—
imdi
Ey
Kral? Ali himmete
kii,
sabr
sayesinde
ulaabilir.
Mü'minlerin
emiri
Ali
(K.V.) nn
u
sözünü
ibretle oku:
*
«Yücelikleri,
yorgunluun
nispetindi*
ejdfi
ftdebilit-
sin»
SMildSE
isteklisi
geceleri
uymasa
Hem
aziz
olrrmfr
.rmlîVpHnP
dalmyan
lrimaP
J
hifi
inni
pIHa
pHpfoilir
mj
?
Dalarn
tepesinden, kayalar nakl
etmek,
bence
ki-
ilerin minnetlerinden
daha iyidir
Delikanlya
çalp kazanmak aypdr,
dediler, ben
de:
—
Asl
ayp
dilencilik
yapmaktr,
diye
cevab
verdim..
Altm
sene
yaayan
kiiyi
düünün.
O
sürenin
yar-
sn
gece
alp
götürmütür. Kii,
ömrünün dörtte birini
de
nasl geçirdiini —
sada
m
solmad çar-çur ettiini
bilemez. Dörtte
biri
ise,
kâh
hastalkla
kâh
yallkla
kâh
çoluk
çocuun
istikbalini
düünmekle geçer.. Mademki
Hayat böylece bölünüp heba oluyor, öyleyse
uzun ömür-
lü olmay istemek
neden?...»
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 40/226
ONUNCU
MAKALE
Ey
Melik
Mülkünün
devam
etmesini
istiyorsan,
ordu-
na
güzel
bak
Onu,
tenbellik ve
nifakdan
koru
Sonra
bütçeni iyice
tedkik
et..
Bütçenden baz
malî
fedakârlk-
larda
bulunman
gerekirse
cimrilik
yapma
müsbet
yer-
lerde ondan
harca...
ayet
karndaki
dümandan
korkar,
srtn
yere ge-
tirmee takat
yetiremezsen o
zaman
bar
yollarn
ara-
tr.
Zaman
dediin,
aynen
gezegenler
gibi
seyr
eder..
Onun
yaknlarn
kendine,
rüvetle
dahi
olsa
çekmee
bak
Onlar,
ona
kar
kkrtmaya
çal
Birinin
devleti-
ne
zarar
getirmesinden korkarsan,
ona
mudahanada
bir
saknca
görme.
Bar
yollarn
ara,
ona
kar gayet
mü-
tevaz
ve
sempatik
davranmaktan
da
geri
durma.
Felek sana,
ayet
aksi davranrsa
sabr
etmesini
bil.
Çünkü
birgün o,
sana da
gülümseyecektir.
Bir
yeri
muhasare
etmek
sevdasndaysan,
o
yerde
yaayanlarn
arasm
bozmak
için,
birlik
ve
beraberlikle-
rini
boz
Süleyman
Rüsteme
yazmtr:
Ben,
yanndakilerin,
sana
bir
su-
Kasd
yapacakla-
rndan
korkuyorum.
Hattâ seni
yakn
zamanda
düman-
larna
teslim
edeceklerinden
endie
ediyorum.
Dier
yandan
da
Rustem'in
arkadalarna
öyle bir
hitabda
bulunmutur:
Bence
bu
adam
sizi
harcyacak..
Kendi
namnza
on-
dan korkup
çekinmelisiniz. O,
sizin
ona kar
geldiinizi,
cnu
sevmediinizi
hattâ
ona
bir
kötülük
düündüünüzü
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 41/226
—
44:
—
iddia
ediyor.
ayet
Kal'ay
ehrnBaz'a
.
teslim
edecek
olursa
unu
iyi bilin ki kabak sizin
banza
patlyacak-
tjr...
Sonra aralarnda harp
kopunca
hepisi
ehr-i
Baza
kaçtlar.
Süleyman bunu
bir frsat
bildi.
Rüstemi
öldür-
dü,
ehr-i
Baz
esir
etti
ve
her
iki taraf bir bir
klnçtan
geçirdi.
humlarm ek, onlarn
bölünmelerini, bir
birine
dümele-
rini
bala
î
Düman
kalesindeki
birlii boz
Kendi gücünü ikiye ayrrsn ve
ary
kovandan ç-
karr
gibi
kale halkn bir bir
kaleye
çkarrsn..
Üç
kötüden
biri
ol, iyilik
görmek
için,
mazlum, üze-
rine atlayp
düman
malup
etmek için, zalim,
düman
malup
edince
maln yama
etmek için de
karga olî
Kale
içinde
yaayanlara da bir mesaj
gönderirsin:
Kendi
yararn,
cannn
selâmet
ve
emniyette
olmasn
arzu
eden varsa saf
fmuza
iltihak etsin,
diye...
Kalenin
zabtnda
iyi
harp
eden, cesur
askerleri
lâ-
yk
olduklar
mühim
yerlerde
dikersin.
Kendin bir
su-i kasda
kurban
gitmemen
için
içeri-
den
çkp,
tekrar
girmelerine müsaade
etmezsin.
Hazreti Muhammed
(S.A.V.) i
düün: Hayber
ku-
atmasnda,
içerdekilerin
dar
çkmasna
mani
olmad.
Onlardan
çou
dar
çknca bir daha
içeriye
girmeleri-
ne
müsaade
etmedi..
Banda
bulunduun
askeri ikiye
bölersin..
Baktm
ki
i
gayet
güzel devam
ediyor.
O
zaman
hemen hücu-
ma
geçersin.
Ok
atmak,
Mzrak
sallamak
derken,
kal'eyi
ele
ge-
çirirsin de
farkmda
bile
olmazsn.. Kaleyi
ele
geçirdin
mi
içindekilere
yani
halka
ilimezsin.
Allah (C.C.)
en
iyi
bilendir...
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 42/226
ONBKÎNCt
MAKALE
Sefere
çkmadan,
sefer aletlerini
hazrla, askerlerine
bir süre önce sefere çklacan duyur
arkada,
halk ida-
re edebilecek dirayetli bir vekil brak Yannda,
ihtiyaç
duyacak olduun
eyleri
yapabilecek sanatkârlarn
bu-
lundurulmasn
da sakn
ihmâl
etme
Askerleri
sevk
ve
idare
edebilecek
gayet
becerikli,
becerikli
olduu kadar
da
emin, bir
önceki
savalarda
ün
yapm
kiiler
bulunsun
Vezir olarak
seçecein
kii, Siyaset
erbabnn
hal
tercümelerini, ülkelerin, krallarm hal ve
hareket
tarzla-
rn
iyi
bilen gayet
bilgili
ve
uyank
kimselerden
olmal-
dr,
(vezirin)
îbni
Murre'nin
(Kavâninil-Melik)
kitabn-
dan
haberi
olmas,
îbni
Kuteybe'nin (Kutubul-Baytare)
sinden bilgisi
bulunmas gerekir.
Çünkü
bu
kitablar, has-
talklarn çeitli devalarndan bahs ederler..
(Hayvanlar hakkmda da
bilgisi
bulunmas
gerekir)
Hele at cinslerinden haberi olmas en mühim bilgiler-
dendir.
Biliyorsun
ki
Atlar, tam altm
cinsdir.
iskender,
atma
bakar,
hastalndan
anlard.
te
bu, en çetin bir
Tp
ilmidir. Zira onun hakknda baka-
sndan bilgi
istenmez.
Hayvanlarna,
yemlerine,
pencerelerde
ve yahut
çadrnn
kapsnda
oturup
bizzat
kendileri nezaret eder-
lerdi. Kendisine:
Bu kadar
hayvan bakclarn var,
neden bizzat ken-
din nezaret ediyorsun,
diyenlere
cevab
hazrd:
—
Neden
olmasm, bunlar
kendimindir, kendim için-
dir. .
•/
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 43/226
Bir
gün
at
hastalanmt..
Ona
Çovan suyundan içi-
rildi
O da,
bi
iznillâihi
teâla iyileti..
Zimmîlerin kabirlerinden
elde edilecek havas
cüm-
lesindendir:
Peygamber
(S.A.V.) e
bundan
sordular.
Cevab
ver-
di:
«Zimmîlerin kabrinden
intikam sayhalar
duyarsn,
kâh korkarsn,
,
kâh
korkmazsn.. Horktuun
zaman
(baz
havaslarla) ifayab
olabilirsin..
Bu tip havaslar,
hayvanlar, bitkiler
ve cemadattan
bir
çoklarnda bulunabilir.
Bu
kitabn
bölümlerinde,
bun-
dan
çok
bahs
ettik...
Ebu Hüreyrenin öyle
dedii
nakl
edilmitir:
Ömer
binil-Hattâb, Kudüs ehrini
feth ettii zaman,
Abdullah
bin
Mes'udu oraya Vali tayin etti.
Oraya mu-
hacir olarak
gittiimde yanma girdim.
Ne
bir
terifatç-
s
vard, ne
de
bir
muhafz...
Sebebini
sorunca böyle
eyleri
Osman
hdas
edecek
£,kibetini
de kendi
gözünüzle
göreceksiniz..
Baktm
ki
atn kendi
eliyle tarayp kaarlyor..
Se-
bebini
sordum,
u
cevab aldm:
«—
Resulullahm
(S.A
.
V.) öyle
buyurduunu duydum:
(
Her
kim
fafindi
hay-
vann
kendi
eliyle
tararsa, kllarn
tamizlerse.
her
bîr
tanesine
karlk
tam
on
sevah
verilecektir..)
ben
bu
se-
vab
haska.sma,
m
vereceimi
sanyorsun?
—
Kendine,
ve
kurtarrna kendin hak?
Rn. Rgni
azdran
kibrinden
daha
iyidir
..»
Ebû
Hazim'den
de ayns
nakl
edilmitir:
Dedi
ki:
Ömer bin
Abdul-Aziz'in yanma gitmigtim.
Lambas sö-
necek oldu.
Kendisine:
—
Hizmetçiyi
/çaraym,
dedim.
—
Hayr
—
Ben kalkp
yakaym,
dedim.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 44/226
—
Hayr
Olma?
dedi
ve kendisi
düzeltti
ve
sözüne
unu ilâve etti: Kalktm.
Kalkarken ben
Ömerdim.
Otur-
dum,
yine
ben
Ömerim..
(hani deien bir
ey var
m-
dr?)
Kahr
olsun
mütekebbirler
diyerek
u
iiri
söyle-
di:
«Yükseline' insan,
tevabi artn^
RnhiiHpninr>P
ingan
Kii,
dallar eilmi
aaçtan meyve
toplar,
meyve-
siz
aacn
dal
yukar hoplar.»
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 45/226
ONÎKNCI
MAKALE
Nasl
uyuyacana dair
Yolculuktaki
muhafzlarn,
keskin zekâl
ve gayet
atlgan
olsun.
Kendi nefsin için
bilhassa
uyank
ve
dikkatli olman
gerekir.
Gündüzleri
uyu Geceleri hikâye ve
siyer okumak,
Memleket sorunlarn
gözden geçirmekle vakit geçir
gayet
kale
içinde olursan,
muhafzlar
kaplara
ve
duvarlara
nöbetçi
dik
(Ku bile uçurtmasnlar..)
Kapclar
ehli-Salâh'dan,
uyank
ve
zeki
kimselerden
olsunlar.
Uykunu, güzel
ve
kapal
bir yerde uyu. Ailen dar-
da
olsun,
Kap anahtar yannda
bulunsun.
Cann, baz cariyeler
isterse,
souk
ve
kat bakl-
lar tercih
etme
unu da unutma
ki,
h
affij
ruhlu çirkin
-
Ca'fer essadk (R.A.)
ye
sordular
:
—
Neden
siyahlar,
beyazlara tercih ediyorsun?
—
Onlar,
yaza da gelir ka
da...
Onlarn
daha
nice
güzellikleri
vardr ki siz bilemezsiniz?..
Abdul-Melik
bin Mervan:
Kr\ gjizf»
cinsi temas
T
en
vahi
kadnla yaplandr , dedi.
Eskiden
baz
Melikler,
Scak
ilaçlar
içmekten
çeki-
nirlermi
de
onlara,
Felan
erkek, felan
kadmla
öyle cin-
sî hayat
yaad, böyle
ilikiler
kurdu diye hikâyeler an-
latarak
ilaçlar içmrlermi...
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 46/226
—
49
—
Haccac'n olu derki:
«Kadnlar,
yasllardan
flfigfl,
gecel
eri
kendilerinden
giaiac
Hîr Vmi^A uyuyan
Mdcakleactea
nefret
edgde&j»
(1)
Halife
Memunun
yannda,
biri
siyah
dieri beyaz iki
Cariye
ihtilaf ederler:
Beyaz Olan:
—
Beyaz
kar,
ilaç olarak kullanlabilir,
Günein
be-
yaz
güzeldir,
elbiselerin
en
iyisi,
beyaz
olanlardr,
yu-
murta, kömürden daha
güzeldir,
der.. Siyah
cevab verir:
—
Kn kömürü yazm
cfihpnngm
g-ihi
aina.fr
nlan gii-
Yal
kiilere düen
'akln
ayb
iddetlidir.
Gözde
be-
yazlk
körlüktür.
Siyah kadir
gecesi,
bin aydan hayrl-
dr.. Genç
kzlar,,
karayaz
delikanllara
mest olurlar..
n
«Kara yazl delikanllar
sevdii için
onu severim. Srf
cnu
sevdiim
için
de kara balara baylrm..» irini
de
söyliyerek
beyaz
eariye'yi
mat
eder,..
Bana, kendisine
son
derece
güvendiim biri anlatt:
Halife
Mansur,
alevîleri
öldürmeye
giriti.
Onun er-
rinden
bir
çok aleviler
Yemene kaçtlar.
Sonra
Ehli Beyt'e
kar sevgisi bulunan
Memun halife olunca, Fatmîlerin
ileri gelenlerinden
kimlerin
kaldn
sordu.
Kendisine
Yemende,
onlardan
bir
grup
insanlarn
bulunduunu
ha-
her
verilince, derhal
onlara
haber
sald. Onlar
da
arala-
mda
karar aldlar:
Her
biri,
vekil
veya
hizmetçilerin-
den kendilerine benziyen
birini göndeecek,
böylece Ha-
life
hayr
murat
etmi
ise
mesele
yok,
ayet
kötülük
mu-
rat tti
ise
yine kendilerine
bir ey olmam
olacak
ve bu
sayede
nesilleri
ila yevmil-kyame devam
edecek..
(1)
îmam Gazali,
her
konuya
temas ettii gibi, Seksolojiyi
•de
ihmal
etmemitir..
Hayret
dorusu .,
(mütercim)
Alemlerin Srr
—
4
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 47/226
—
50
—
Mermna
gönderdikleri,
adamlar
izaz, ikram gördü-
ler. Orada
evlenip
kaldlar.. Orada
yerletiler,
üreyip
tü-
rediler..
îte
onun:
«Biz
ehli
beyte
kar
kötülük
düünmeyiz
cnlar da
bize
kar
kötülük
düünmezler» sözü bu
gerçe-
in
en
bariz
ifadesidir ...
Vellahu
Alem..
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 48/226
i
ONÜÇÜNCÜ
MAKALE
Hileli
Yeminler
(Yemin edeceksen)
îbni
Sureyc'in beya etüzi e-
kilde yemin et.
Önceleri
ona
itibar
etmezdim,
arkadalarmzdan bir
topluluk onu kabul
ederlerdi. Sonra,
armakla.
kayna-
tltog
Mgatete»
Kulunçlular için
bir
yarar görünce (fik-
rini kabul
ettim.)
Evet,
her
ihtilafl
meselede hakim
hükmünü verin-
ce,
ihtilâf ortadan
kalkar.
Yemin
nüshasnda, tevil yolu
ile
feshine
gidilecek
anlamlar
bulunmaldr.
Yemin, yemin ettirilmek
istenen
kiinin
niyetine
gö-
redir.
Vekil tayin ederken,
onun akdi
hususunda
biraz
ti-
tiz
ve
dikkatli
olman gerek.
lafzlar
bilhassa
genel
ma-
na
ifade
eden
cinslerden
kullan:
«Talakm veya
vekilimin
ika edecek olduju
talâk,
her
ne
zaman üzerine vaki
olur-
sa
bosun »
gibi...
Hukemâ nn söz
ve
fetvalarn
yasaklama
Bunlar
kabul
edince sende
gizli kalsn.
ahidlerin
,
hakimlerin
yazs
da yannda
bulunsun.
Bunlar, sakn
anlamlarn
anlamyaçak
kimselere teslim
etmiyesin.
Çünkü
O,
yeminin ne
olduunu
bilemez.
Allah, kelimeleri ve
sfatlar
ile
ilgili
bulunan
lâfz-
larla
yemin__eta^
et.
Ulema bunun
dnda
kalan mukaddes
eylerle ye-
min
edilip
edilmiyecei
hususunda
ihtilâf etmilerdir.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 49/226
—
52
—
Yemini
Kamus:
Kiinin
bir
ey
yalan
olduunu
bil-
dii
halde
o ey
hakknda
yemin
etmesidir.
Bu
ülkeler
için
pek
zararl
olan
bir
eydir.
Oturduun
zaman,
ey
Kral,
edepliler
gibi
otur.
Az
konuanlardan
ol.
Çünkü
çok konumak
ne
kirala
ne
de
kendini
bilen
bir
muttakya
yarar..
Sözle,
alimlere
bir
çok
faide
salyabilirsin.
Müftüle-
rin
hata
yaptna
zahip
olma.
Verdikleri
fetvalar
bir
biri
ile
karlatr.
Resulullah
sellellahu
aleyhi
vesellemin
öyle
buyur-
duunu
duydum:
(1)
«
—
Müftüler
sana
fetva
verseler
de
sen
(yine)
ken-
di
nefsine
dan»
Bunlarda
Peygamberin
(S.A.V.)
sözleridir:
«Helâl
açktr,
haram
açktr,
aralarnda
üpheli
eyler
vardr.»
üphelendiini
brak;
üphe
duymadn
al »'
«Helâli
kendine
azk
edinen
kimsenin
duas
kabul olur,
kiilii
bilinir,
gidiat
(Tavr-ü
hareketi)
düzelir,
sözü
geçerli
olur,
emniyyet
ve
huzuru
bol olur,
ekli
güzel,
zürriyeti
temiz olur,
nutfesi
aydnlanr,
göz
ya
çok olur,
hikmeti
zahir olur,
öfkesi
az
olur, kalbi
rikkat
bulur
günâh
hafif
olur.
ey Ali haksz
(kazanlan)
dirhemi
geri
vermek,
Ya
Ali
Öfkelenen
kiiye
Allah
gazab
eder,
zulm
eden
de zulma
urar,
çok
sadaka
verenin
zurriyetine
yar-
dm görür..»
Herkesin
gidecei
yer
ayndr.
Dönü
üphe
yok
ki
sadece
onadr
insanlarn
bazlar
zulma
urarsa,
hepsi
zulma
u-
ram
saylr:
«Kim
bir
can,
bir
can
mukabilinde
veya
(1)
Bu hadisi,
Buharî
Tarüde
(îsteftl
nefseke
ve
in
eftâkeî
müftün..)
lâfz
ile
rivayet
etmitir.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 50/226
—
53
—
yeryüzünde bir fesad çkarmakdan dolay olmayarak, öl-
dürürse,
bütün
insanlar öldürmü
gibi
olur.
Kim de onu, kurtarrsa
bütün
insanlar diriltmi
gibi
olur.»
(1)
v
nsanlara, sadaka vererek,
hayr
yaparak,
adil ve
efkatti davrranaraS,
iyilikte
bulunursan,
bundan
herkes
istifade
eder.
Çünkü
yaplan
iyilikten herkes faydalan-
maktadr. Kiinin
hanmna: «Senin bir ksmn
bouyo-
rum »
sözünü görmüyormusun? Bunu
söyledii vakit bir
ksm
deü,
kadnn hepsi bo
olmaktadr..
Çünkü talâk
(boama) tecezzi
kabul
etmez
(yani
bölünmez.)
Ey
Melik kendisine
uyacan
bir îmanm bulunsun
Dinini bilen bir kimse olsun..
Bu
imamn
ihtiyar
ya da-
amâ
olmas
zararl deildir.
Sonra Ülkendekilere
yaz ve hesab
öretmelisin.
Ö-
retmenin köle
veya yal
olmas sakncal deildir.
Ka-
dnlarn
da
dinlerini
öreten
kimseleri
bulunmaldr..
Ey
Melik biliyorsun ki zaman çok bozuldu...
Erkek
erkekle,
kadn
kadmla
megul olmya
balad...
Bu,
(Lu-
tilik)
en
büyük günâhtr Çünkü
bu,
Allann gazabn mu-
cibtir...
Baz ibâhiyeciler bunun
cevazine
kail olmaktadrlar.
Bu
konuda onlar pek
ileri
gittiler. Kâh aklî, kâh naklî de-
liller
serd
ederek ortaya
bir çok
üphe
ve
tereddütler
sa-
vurdular...
«Yerde ne varsa,
hepsini sizin
(
faideniz) için
yaratan Odur.
(2)
gibi ayetlerin zahirini
delil
göstererek
dediler
ki:
Eskiden insanlar böyle idi:
Helâl,
haram diye
bir ey yoktu. Sonradan
peygamberler geldiler (kendilik-
lerinden
bir çok
yasaklar koydular. Helâl olan eyleri ha-
ram,
haram
olanlar
da
helâl
ettiler.
(1)
El
Madde:
32.
(2)
Bakara Sûresi
29. ayet.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 51/226
—
54
—
Ebu
Bekr'in (R.A.)
Hanife oullarnn
mallarn
mu-
bah
klmasn
buna
delil
gösterdiler.
Peygamber hitablar ya
mevcudadr, ya
da
ma-
dum'a.,.
Madum
olan muhateb
olamaz. Mevcuda
olan hi-
tablar da,
zamanndakilerle
yaar,
onlarla ölüp gider.
Nusayriye
gibi
baz
mübahçlar, ite bu
gibi üphe-
lere sarlp saptlar,
saptrdlar.
Yeri*
gelince
hepsini ayr
ayr
anlatacaz...
Ey
Talip Sana
temiz
giyinmek,
temiz ve güzel ko-
kular
sürünmek, az ve öz
konumak gibi
kiiyi
yücelten
güzel
ve
yararl
hasletleri
açkladm.
Arkadalarna
da
edebli' davran
Yaknn
olsun,
ol-
masn hiç
biri senden
yalanmasn...
Filozoflarn u
sözleri
calibi
dikkattir:
Uç
kimse var
ki,
zamannda
ve
yerinde
terbiye edip,
kendini
saydrmazsan
bana
belâ
olurlar
:
1
—
Çocuun,
2
—
Hanmm,
3
—
Hizmetçin...
Sakn
krallara fazla
sokulma
Çünkü onlar
seni,
kendilerine
yaklatrrlarsa
sâna
ikence yaparlar,
ken-
dilerinden
uzaklatrrlarsa
bu
defa da
üzerler...
te
krallara vereceim
öütler
bunlardr».
Bunla-
r elde
etmeye
çalrsan
mutluluklar
seni
beklemekte-
dir. Allah
bir
eyi
murat
ederse
mutlaka
sebeplerini
halk
eder.
Kaza
ve
kaderi
onu
kmldatr..
Allah,
Meryeme ya
hurmay, aacm
sarsmadan
da
verebilirdi
lâkin
Meryem
Süresindeki
ayette
de anlatld-
gibi
aacn
sallamasn
emr etti
meryeme..
Çünkü her
eyi
Allah
sebebe
balamtr.
Eer krmz
tala beyaz
ta
birden
yapmya
kadir
olabilirsen,
haydi ne
duruyor-
sun yapsana
Gayret
ve
himmeti
az ve
yetersiz olan
kiiler,
bir
ey
baaramazlar;
üstelik
seni
de
tembel
yaparlar.
Yani is-
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 52/226
—
55
^-
tediklerini
elde etmene
mani
olurlar.
Halbuki isteyen,
is-
tediine
çalmak
ve gayret
etmekle ulaabilir.
Ehli
Tasavvuftan bir
zat,
bunu
duyunca,
«Kendimi
u
memlekete
talep
etmek
babnda
bir
deneyeyim»
dedi.
Kendisi,
ilim irfan
ve
edeb bakmndan
yüklü olduu için,
bu
yetenei kendinde
buluyordu.
Tuttu önce kapclara
yaklat, onlarla
Kirala
hizmet
etmeye balad.
Hüsn-ü
Huluk'u her tarafa
yaylr
oldu. Sonra
balar ölünce
onun yerini
ald.
Derken kademe
kademe yükselmeye balad. Derken
Vezir öldü.
Nam
etrafa
yayld
için
derhal
vezirin
ye-
rini
ald. Halka hükm
etmee,
onlar adaletle
idare
et-
meye
balad.
Herkes tarafndan
sevildi.
öhreti Memle-
ket
çapnda
yaylmaya balad. Derken
Kral
da
öldü,
halk
derhal
onu
balarna kral tayin
ettiler.
Zaten Srf
bu
gaye'ye
nail olmak
için
önceden
kiraln
kz ile de ev-
lenmiti.
Muhammed bin Sabbah' gördüm:
«Elmevt»
karesinin
dibinde inzivaya çekildi.
bade-
te
koyuldu.
Kal'e halk onu
kale
içine almak istiyordu.
Kalenin
içini
gezdirmek
arzusunda
idiler.
Lâkin onlarn
arzularna ram olmad. Ha
bire Mürit toplamaya
bala-
d, Onlara nefis mücadelesinin
nasl yaplacan,
eyh'e
itaatin
ne
demek
olduunu
öretti. Müritlerine
durmadan
kendinin
büyüklüünden bahs
etti. O kadar
mâhirane
sözler
söyledi ki
hemen hepsini
kendine
balad.
Derken halk
da
kendine çekmee
muvaffak
oldu.
Müritlerine
durmadan
unu
telkin
ediyordu: nsanlar
eriati
terk ettiler. i ilerlettikçe
hekes ona
mensup
olmaya
koyuldu.
Bir
gün kalenin
sahibi,
ava
çkt. Kale halknn çou
onun
müritleri idi.
Kapy
açtlar. çeriye girdi. Kale sa-
hibi avda
öldürüldü.
Onun ölümünü frsat bildi ve
kale
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 53/226
—
56
—
halknn
bana
geçti, idareyi
eline
ald.
Nam,
an, mez-
hebi
yaylmaya
balad.
Durmadan
batmî
mezhebini
yay-
maya balad.
Bunu
duyunca
dayanamadm
(kavasml-
Batmyye)
isminde
bir
kitab
yazdm.
(Onlarn
batl
inançlarn
red
ettim.)
Ve unu açkladm:
insanlar
son
samanlarda
ite böyle
yoldan
sapacaklar,
eriat
elden
brakacaklar
din
adna bir çok
hurâfet
ve bid'at yollar-
na
sapacaklar...
îte
Ey Melik,
sana gerçekleri
izah
et-
tik. Yürüyecein
yolu
da
gösterdik.
Bu
yola
sülük
eder-
sen
mutlaka
isteklerine
nail
olursun...
Ömer
binil-Hattab,
El-Hatie'ye,
Abes
ile
Zibyan'm
kssalarm
bir
arada derlemesini
emr
etmitir.
Demek
ki'
böyle
kitablar
derlemekte,
okuyup
tenev-
vür etmekte
bir
saknca
yoktur.
En ulvî gayelere
erimen
için
peygamberlerin
hayat-
Itrîm
oku
maksadlarna ulamak
için,
biliyorsun
onlar
dümanlara
kar
sabr
etmesini
ve
tahammül
gösterme-
sini
bilmilerdir...
Neticede
dilediklerini
de elde
elemi-
lerdir.
I
Süleyman
olu
Davud'un hikâyesini
biliyorsun:
Gayret
etti.
Azm
etti. Çocuk olmasna
ramen
Catu-
ti öldürdü.
Talût'un
kz
ile evlendi.
Talût Debba
idi. -
te
krallann
hikâyeleri
de
bu
minval
üzredir.
îbni
Kuteybenin,
(Kitabul-esbaö
vel-Maarif
)
adl
kitabn
bir gözden
geçir;
basit eylerle
uramaktan
vaz
geç Bak
air ne demi:
.
s.
,«
—
Edebli
olursan
korkma
feleklere
yükselirsin.
Yerdeki
altn
görmüyor
musun,
zaman gelir
.kiraln
tac
Vahi
hayvanlar
görmüyor
musun,
dövüp
terbiye
etmekle
nasl raks
öreniyorlar
..
Nasl
ehilleip
sahibi-
ne
saldrmyorlar?.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 54/226
Harun
Reid
öldüü
zaman,
Emini kendi
yerine ha-
life
tayin
etti.
Me'mun
ise
îsfihan'a
firar
etti. Kaçarken
beraberinde
Hasan bin
Sehi
de vard.
Me'mun,
ilim,
edeb,
san'at,
zuhd
ve
tekva
yolunu
tercih etti.
Büyük bir
camide
oturarak
ibadet yolunu
seç-
ti. Ondan
ilim
örenmek,
feyzinden
istifade
etmek için,
etraftan
bütün insanlar
akm
etti.
Sehi
olu
Hasan,
ge-
leni
insanlara
mütemadiyen:
«Halife
bu
olmal
idi,
Hali-
lâyk
olan
bu
idi.
Böyle
bilgili
alim
dururken,
ilden
halife olur
mu? Buna
uyun Bu,
ilk müslüman-
larm
adetidir »
diye
telkinde
bulundu.
Nihayet halk
iknaa
muvaffak
olup,
Memuna
tam
seksen bin asker
toplad.
Zaten acemler,
Eminin
baar-
szlndan
memnun
deillerdi.
Bunu
bir
frsat
bulup der-
hal
Me'mun'a
iltihak
ettiler.
Tahir
bin Hüseynin
ku-
mandasnda
büyük bir ordu
hazrland
ve
eminin
üzeri-
ne hücum
edildi.
Eminin
ordusu
malûp
oldu,
Emin
öl-
dürüldü
ve
bu suretle
Me'mun'da halkm
bana geçib
ha-
life oldu..
Buna
benzer
nice takâyelerimiz
vardr..
Sana, him-
met
ve
gayretini
artrmak
için
bu çok hikâyelerden
an-
cak
bir
kaç
tanesini
anlatyoruz...
Kelîle-
Dimne, El-Maazî
ve AbduPvehhabm
hikâye-
leri
bilinen
eylerdendir,
(bunlar
okumalsn )
yalan
ve-
ya
doru
olmasn
aratrmana hiç
lüzum yoktur..
îmam
afü
derki: Ban
dümesi, vücudun
toptan
yklmas
demektir.
Sözüne, ve
andlamalarna
sadk
kal
Seni, ev halkn
(dini yönden)
kontrol
edecek
biri
bu-
lunsun.
Memleket
meseleleri
ile
de
urasn
Narh ileri
ile
de
megul
olsun.
Her
nekadar insanlar,
fiatlandrma
ilerinden
men
edilmilerse
de
bunda bir
saknca yoktur. Çünkü
zaman
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 55/226
—
58
—
deimi,
insanlar
insafszlam
tamamen
ahlaken
bo-
zulmulardr..
nsanlarda
emânet,
emniyet
ve
güven
denilen
ey-
ler
kalmamtr.
Haberde
varit
olmutur:
f
Cenab-
Hak,
Musa
(Selâm
üzerine olsun )
y,
Pey-
gamber
olarak
gönderdii
zaman
Firavn'a
dediler
ki,
Çömezin
Musa
(AleyhisselamJ)
illetlerin
illetinden
bat
ediyor.»
Bunun
üzerine
Firavn
emr
etti,
Musa'y
(Aley-
hisselam)
yanma
çartt.
Ve
ona
öyle
hitab
etti:
—
Ey
oul,
sen,
illetlerin
illetiyle
konuduunu
id-
dia
ediyormuun,
bu
doru
mu?
—
Evet,
dedi.
—
Buna
ne ile
nail
oldun?
—
Saadet oku
ile...
—
Hangi
yönlerinden
duyuyorsun
sesini?.
—
Alt
yönümden...
—
Her
peygamberin
mucizesi
bulunur.
Söyle
baka-
lm,
senin
mucizen
nedir?..
Bunun
üzerine
Musa (aleyhisselam)
hemen
elindeki
asasn
ortaya
att,
O
asa
o anda
büyük
bir
ejderha
oldu.
Orada
bulunan
baz
bozuk
ruhlu
kiilerden
birisi:
«
—
Se-
rendibden
bir denek
getirilirse
o da böyle
yian
olur,
demee
kalmadan
hemen
Musa
(Aleyhisselam)
\
cevab
yetitirdi
—
îte
Denek
al,
dediin
doru
ise
senin elinde
de
ylan olsun
bakalm...
Adam,
beklenmedik
bu
sözü
duyunca
app
kald,
akna
döndü.
Diyecek
bir
söz bulamad..
Bunu
seyr
eden
Pirayn
da
akma
urad. Ne
diye-
ceini
bilemedi
ve
kendisini
öyle demekten
alamad:
«
—
O,
gerçekten
mucize
göstermitir.
Ona uyunuz »
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 56/226
—
59
—
Külli Saadet,
Ana
Feyizdendir..
Sonra
taharri-
ara-
tjrma-
yolu
ile kabul
ettii
her
mahalle
(yere)
akar.
Ana feyiz,
ana
illetten,
akllarn
idrakmdan
aciz
kal-
d
feyzi
vehmi
usulü
ile
tenai
eder,
Ana
feyizden,
illet-
ler illetinden sadr
olan
ise
faâl
akldr.
Bütün ruhlarn
sadr olduu
ana
kaynak
ise
Küllî
ruhtur.
Mahlukata
akldan
tecelli eden
ise,
sadece
Güne
nnn
pencerelerden
içeriye szmas
kadar
bir eydir..
Peygamberlere
akln
tecellisi
ise,
açk arazide
parl-
dayan
güne gibidir...
te
bu
anlattklarmz
Peygamber
efendimizin
u
mübarek
sözünün
anlamdr:
«—
Allah,
Yaratklar
karanlklar
içinde
yaratt.
Sonra
kendi nurundan
onlarn
üzerine birazck
verdi. Bu
nurdan nasibini
alan
hidayete
erdi. Bu
nurdan
kendisine
bîr ey
isabet
etmiyen
ise,
bir
biri
üzerine
karanlklar
içerisinde
kald..
u
ayetlerin ifade
ettii
anlamda
bundan
baka
bir
ey
deildir:
«
(Habibim)
gösünü senin
(faiden) için
(açp
da)
geniletmedik mi?
Senden
yükünü
de
kaldrp
attk.»
(1)
«Öyleya,
Allann,
gösünde
müslümanlk için
ini-
rah verdii
bir kimse -bu
sayede o,
Rabbinden
(gelen)
bir
nur üzerindedir.
(2)
îte brahim
aleyhisselam'a
tecelli
eden
nurda
bun-
dan
bakas deil
idi..
Bu,
balangçta
zayft:
Önce yl-
dzlar gördü-
ibrahim
Bu, benim
rabbimdir
dedi.- Vak-
taki
bu
nur îbrahime
tecelli
edip,
Mucahede
ve
himmet
yolu
ile
himmet
kanad kuvvet
buldu,
envari
kudsiyye
ile
onu
donatt, Manevi
alanda
yükseldikçe
yükseldi,
Ondan
sonra
gözüne
ne
ay,
ve ne de
güne
göründü:
—
Hepsini
(1)
El-înirah:
1,2.
(2)
Ez-Zümer:
22.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 57/226
—
60
—
terk
ederek—
öyle haykrd:
«
— Ben
yüzümü,
yerlerin
ve göklerin
yaradcsia
çevirdim
asla
müriklerden
de-
ilim »
îlâhî
nurun
kendisinde
parladn
görünce
artk
ne
mala
ehemmiyet
verdi, ne
de evlâda...
Hattâ ne
de
kendi
nefsine...
ite
vücudum
atelerin
olsun.
Olum kurban,
malm
da feyezan olsun,
demekten kendini
alamad.
Ey Melik
ite sen
de
böyle
ol
Bu minval
üzere
ol
da: sana sr
perdesi
açlsn,
Hak yolunu
göresin,
alemle-
rin
ehvalini
feraset mikyas
ile
ölçesin. Zalimi,
mazlum-
dan ayrd edebilesin.
unu da
asla hatrdan
çkartmamalsn
Zenginlik,
mal
ve can, dünyevî
ve uhrevî
saadetleri
elde etmek içindir.
Yukarda
göstermi
olduum
yoldan
gidersen,
kendini
nefsin
ve eytann ivâlarndan
rak
edersen,
saadet oku ile, sana
kar
gelip ba kaldranlar
mutlaka
yenersin.
Ancak
o
sayede
yüce
himmetleri»
zir-
vesine
erersin..
Yaradlmlarm
kymeti,
sevab için
komakla
anla-
lr.
Aksi
halde
bo cesedlerden
akp giden ruhlardan
baka nedir ki
onlar?..
Baz güzel
hikâye
(kitablarmda)
öyle yazlmtr:
Bir gün
melekler,
birbirlerine
hitaben:
—
Rabbimiz
insan
olunu
bir
nutfeden
yaratt,
son-
ra ona
kymet verip
kendine
dost
ittihaz
etti
de
ona
bü-
yük
bir
hakimiyet
verdi,
dediler.
Cenab-
Hak
Meleklere:
—içinizden
en tekva
ve zahit
olan
birini seçin,
diye
vahy
eti. Onlar
da
içlerinden Cebrail
ile Mikâil (Aleyhis-
selân)
lan
seçtiler.
Onlar,
ibrahim
aleyhisselâm'm koyunlarn
samak
maksadiyle
ala
toplad
bir
gün
yer
yüzüne indiler.
brahimin
Dört
bin
tane çoban, dört bir
tane
köpei
kö-
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 58/226
61
—
peklerin
her
birirlerinin
boynunda da krmz
altndan
bir halka
vard
—
krk
bin salan koyunu,
bir
o
kadar
da
at ve
develeri
bulunduunu
gördüler..
Her
iki
melek
de,
koyunlarn
topland
yerde
dikil-
diler.
Birisi:
«Subbûhun, Kuddusun »
diye-
davûdi
bir sesle hay-
krd.
Öbürü:
«Rabbul-
Melâiketi verruh » diye mukabelede bulun-
du. brahim
aleyhisselâm
onlara:
—
O
söylediklerinizi
tekrarlayn,
size
malmn
yan-
sm vereceim,
dedi.
Bir
daha tekrarlayn
malmn hepisi
sizin
olsun,
bir
daha
tekrarlaym
malm, canm
evlâdm-
n
eyim
varsa-
hepsi sizin olsun»
dedi.
Bunun üzerine Gök melekleri
öye hakirdi:
«
—
s-
te
kerem
buna
derler ..» Ardan
bir
ses
duyuldu: «Dost,
dostuna
uygundur »
imdi sen ey
Melik
Maln
varlna
veyahut yoklu-
una
aldrma
Cömertlie
dair
kssalar, (Esselsebîl
ve îhya-i
Ulum-
eddin)
adl kitablarmzdaki yerlerinde
bahs edeceiz..
Futuh'ü
Seyfeddin
el-
Kûfî'nin
kitabnda anlatlm-
tr:
amllar,
günlerce
süren
muhasara'ya
tahammül ede-
mez
oldular,
nihayet
teslim
olmaa
raz
oldular
ve
öyle
elediler:
Biz
ehrin
anahtarn
ancak Müminlerin
emiri
Ömer binil Hattab'a
teslim ederiz.
Bunun
üzerine, Ömer
(R.A.) bana bir
at
bir de
Merkep getirin
dedi.
Medinenin
ileri gelenleri,
ülke Hakiminin
bir erefi
vardr deyince
Ömer'den u cevab aldlar:
«
—
Bizlere
Ülkelerin
fethini
nasip eden
ve
bize
haki-
miyeti veren
Göün sahibidir içlerinizi temiz tutun
ve
gerçek
mutluluu
feleklern
ötesindeki
nur
ölçüleri
ile
cvlde
etmeye çalnz ...»
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 59/226
—
62
—
Bu
mukim
cevabdan
sonra
yoluna
devam etti. Yolda
giderken
Merkebi
çamurlu
bir göle dütü. Island,
çamur-
land.
Ata
binmesi teklif edildi, fakat
ata
binmekten im-
tina
etti.
Ona:
—
Askerler, hristiyan din adamlar
ve
ehrin ileri
gelenleri
gelip sana
selâm verecekler,
u
üstü ban
de-
itirirsen iyi yaparsm dedüerse de
O,
aldrmad..
Aradan
çok
geçmeden,
am ehalisi
balarnda
Din
reisleri
ve
ileri gelenleri olduu halde tantana ve debde-
be
içinde
çka
geldiler.
Ömer
(R.A,) i
o
halinde
görünce
hep bir azdan
haykrdlar:
«
— Sen
Ömersin Sana
sayg
duyuyor,
önünde
hür-
metle eiliyoruz.
Sana
itaat ediyor, emirlerine
de boyun
,
eiyoruz.. Mesih'in dedii çkt:
«Yamal üstü ba
çamurlanm
biri gelirse
O
çok
büyük
adamdr, ona
selâm
verin
ve sayg
gösterin »
de-
miti..
Bütün bunlar, Allah elçisinden feyz alanlarn srr-
dr nasl meydana çkp tecelli
etmitir,
gördünüz ite ..
Allah
elçisi'nin feyiz pnarlarndan sade Ömer
deil,
binlerce hatta yüzbinlerce insan
içmitir..
(Hutbetul-Be-
yan) isimli
kitab,
bu
zamanda ne vuku bulacan haber
veren
hakikatlarla doludur.
u
halde
Ey
Melik
Biri
senden
anlamay
talep
ederse
ve o
insan
müslüman
olursa onunla
anlamakta
tereddüt gösterme
ayet
Kâfir
olursa
ve
onu yenmeye
gücün yeterse,
hemen
frsat kaçrmamak için anla
anlama
belirli
bir
süre
içinde olsun.
Dört
aydan az
olmasn.
Himmetin
safi,
olup
yüce
memleketde bir
e
bulursa o zaman
ken-
dini tam
manasyla yetimi bulursun.
Ve
herkesin
sana
el-pençe durduunu
görürsün.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 60/226
63
Demek
her
eyde
esas
olan nefsin
tezkiye
ve
terbi-
si
esidir ki
bu
da
ancak
halvete
çekilip Allah'a
yalvarmak
ve
onu zikr etmekle
mümkün
olur.
Çünkü
ba
halet,
mükâefe-i
Melekutü
salar,
inam
lâhut alimine
balar. Bu
suretle
de
Lâhut
alemin
nasût
alemine
galebe
çalar'
Ondan sonra da
lâhî nurlar kan-
dili
olmak, senin
için
iden
bile
deildir...
air'in
biri:
«
—
Dolu
ve
ar kâseler, ne
yazk
ki
bize
bos geldi.
Sonra rüzgârla
dolunca hafifledi ve
içindekilerle uçma-
ya
koyuldu. îte
cisimlerde
böyledir. Ruhî
inkiafle
ge-
liirler...»
Ana
illet'den
saadet
arab,
üzerine
bir
damladm,
artk muhabbet
nurlar üzerine
arl arl
boalr.
(Ru-
hun manevî gdalar
olanca
gücü
ile
alr..)
ite
o
zaman,
halk
kendine
klmçsz bend
edersin,
Herkesin
sana
boyun
ediini
görürsün
Krallardan
bazlar
mzraklarnn
ucuna öyle yaz-
mlardr:
«—
Üzerimdeki Silâhlar Davud
yapm deil
lâkin
dünyann
tannm
kahramanlar
ona boyun emekte
biran bile tereddüt
göstermezler .»
.
Zira
onda
öyle
bir
Allah emri vardr
ki, Cömertlik
urunda,
cimrilik
ateinde
yanmaa
deer..»
Baktmki
yüzüne cihat
kaps
kapand, talep
kapsn-
dan
kovuldun. O
zaman, yine geri
dönme bu
defa
da
ken-
dini zühde ver
Çünkü
insanlar
iki türlüdür:
Ya
nasik
(badet
eden)
ya
da
Malik (îbadetsiz
dünyala
sahib
olan)..
Bunun
canl
bir
örneini,
Frezdak'n
Hazreti
Ömeri
anlatan
iirinde
görürüz:
«Sinek
gibi
(Mütevazi)
ol, kendinde
aalk his et-
me
Ya
da
ba
ol, salon
ortaya
düme ..»
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 61/226
—
64
—
Buna benzeyen bir iir de, Müminlerin
emiri Hazre-
ti Ali
(K.V.) söylemitir:
*
stediin ekilde,
kendisine
boyun eilen Melik
ol-
mazsan,
bari
boyun
een
bir
köle ol
Dünyada
istedik-
lerinin hepisini elde
edemezsin öyleyse
Onlar (Allah
için) terk
et
Hayat
iki
eyden ibarettir: Ya ibadet,
ya
da
haki-
miyyet.
Kii,
bu iki ey ile
yüceliklere
eriir.
'
însan
her eyi
mükemmel
olsa
da
bu
iki eyden
mahrum'
olursa yine
de
O,
benliine
erememi
demektir.»
Muaviye, olu Yezid'e
u
öütte
bulunmu:
ayet
hakimiyyeti
yitirirsen,
hiç
olmazsa
(ibadet
için)
mihrab yitirme
(böylece
büsbütün kendini bitir-
me )
3§te
bu
prensiplerle
eski insanlar, arzularna
nail
oldular.
Hattâ
bir
çok
melikleri,
zahidlerin
kaplarn
andr-
makta olduklarm
gördük.. Bundan dolaydr
ki
Kuey-
rî
öyle
demitir:
«Bir fakir,
emirin kapsnda
olursa emire
de
yazk
olur, fakire
de.. Fakat bir emir fakirin kapsnda olursa
Hem emir,
hem
de fakir
(son
derece) mutlu olur..»
Kalpler,
iç marifete
nail
olup
ona
Celâl
nuru münke-
if
olursa,
iç
hastalklarn
tahliye
ve
tasviyesi
salanm
yüce
âlemlerin
kefi ve ulvî mânâlarn
srr
kendisine
bah edilmi demektir
ki,
artk
bütün
melekler
etrafnda
el-pençe dururlar ve devaml olarak yannda
dört döner*
ler...
O
kii artk, Cennet
köklerini
ve içindeki göz alc
huri
ve
glmanlarm
müahade
etmeye
balar...
Nitekim
Allah
elçisi
peygamberler
peygamberi
Hazreti
Muham-
med
(S.A.V.) Harise
hitaben
öyle
buyurmulardr:
—
Naslsn ey
Haris?
—
Allah'a
gerçekten
iman ettim..
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 62/226
—
65
—
—
Her
eyin
hakikati
vardr, senin
imannn
haki-
kati
nedir?
—
Nefsimi
tamamen
dünyadan çekip
onun
saa sola
yalpa
yapmasn
önledim.
Kendimi
sanki cennetlerde
do-
layormu
gibi
his
ediyorum.
Cehenem
ehlini
görüp
onlarn
feci halini
seyr edi-
yormuum
gibi
duyuyorum,
kendimi..
Sanki
kendimi
Rabbimin arnda
apaçk
duruyor his
ediyorum...
—
Allann, kalbini
nurlandrm
olduu
bir mümini
imdi
tanm
oldum.
Sen
buna devam
et Sen
de ey me-
lik
«Ömrünü, günlerini
ve vakitlerini
üçe taksim
et:
Üçte
birini
nefsine,
üçtebirini
Milletine,
üçtebirini
de Rabbna (Ayr)
unu
da asla hatlndan
çkarma:
nsanlar etraf
n-
da, ancak
menfaatlar
için
dört
dönerler.
Allahdan
baka
herkes,
seni
kendi
nefsi
ve
çkar için
sever.
Allah
ise
se-
ni,
senin için
ister.
Öyleyse
onunla
ol,
ondan
hiç ayrlma
Bo
ümit ve
kuruntulara
kaplma
Âdem
kadar
yaasan
dahi bir
gün gölgen
zail
olacaktr.
Üstaz
El-Cuveynî,
meayihinden
naklen
bana anlat-
t: Mahmud
bin buveyh'a sormular:
talip
oldun
—
Bir
kadn
def
çalp
Amr
Bin Spt'ya
ait
olan
u
iirini
söylerken
duydum:
«Cesur
olan
kii,
emel
ve
ar-
zularna
nail
olur,
yese
kaplan
kii
ise,
eli
böründe ka-
lr...»
Felek,
tatl
ve
ac
(hadiselerle)
doludur
«Bunu
duyunca, ülkenin
idaresine talip
oldum.
istedim, çaltm
ve
gördüünüz
gibi
ite elde
ettim.
El-Hallâcdaki
azm'm
büyüklüüne
bakn:
Onu
kskananlar,
ona
çeitli isnadiarda
bulunmu,
cnu
hulul
ile itham
etmilerse
de o, korkmadan
bu it-
hamlara
aldrmadan
ölüme
raz
olmutur Onu
gerçek
Âlemlerin
Srr
—
5
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 63/226
—
66
—
*
yönü
ile
anlamayanlar
onun zahiri haîine kail
olmular-
dr. Çünkü onun batnn
anlayamamlardr..
Ebul-Abbas bin
urey'ha sordular:
—
Hallaç
hakkndaki
fikrin
nedir?
—
Benden daha
çok
fakih olan
bir
adamn hakkn-
da
ne diyebilirim
ki:
Gerçekten dediklerini
anlayamyo-
rum.
—
Ondan
duyduun
bir
cümleyi
bizlere nakl eder
misin?
(
—
Konumalarnn
birinde
bizi
göstererek
öyle
di-
yordu:
«Hazr
olann
ehadeti bâtl olur,
Gaip
olann ki
ise sahih
olur...»
Bu
gibi insanlar
hakknda
Allah
elçisi
(S.A.V.)
öy-
le buyurmulardr:
«
—
Ebrârm hesenât, Mukarraplarm kötülükleridir.
«Çünkü
onlar tecelli saffnida durup,
olanlara kar ne-
damet duyarlar.
Vaki
olacak
eylerden
korkarlar, Tam
bir ruh perhizi içinde
Allah'dan bakasna iltifat etmez-
ler.
Bu suretle
onlar, mücâhede,
tasfiye,
tezkiye
hakkn-
da
toplam
olduklar
ihmlerin
kanadlar ile
uçarlar, na-
sût
âlemlerin
perdelerini
yrtp âlemlerin
istikrar
ettik-
leri
yerden
çkarlar, nasûtiyet
lâhutiyyet sfatlar
ile
kaynar.
Sonra
tertemiz ruhlar
aslî
madeniyyetGrine
dönüür.
Vacibul-vücud
meltemleri
yüzlerine esmeye
ba-
lar.
Ba's-ü
badelmevt istirahat
çadrlarnda,
sadakat kö-
künde,
Muktedir
melik'in nezdinde istirahata
çekilirler.
Ak
Sarhou
baknz
ne
diyor:
«
—
Ak,
hepten
yok olmaktr,
diyene
Allah
rahmet
etsin ...
Sapasalam
kalbimi
birine
kaptrrsam,
ondan sade-
ce
kalb
kalr. (Sormayn) hicrandan
kalbim evk
göl-
gesinde çekilmi uyumaktadr.»
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 64/226
—
67
—
mdi
ey
melik
Sen
de yüceliklere erimek
ak.
mahbûba kavumak
evki kalmam
ise,
o
taktirde ha-
let-i
ruhiyyen
u iire
ne
kadar
da
uygun düer:
«
—
Eer
müibrem
bir
ihtiyac
karlayamyorsan,
hacet sahiblerinin
sende bir ümidi kalmam
ise, erefi
ile yaayan ahsiyet
sahibi deilsen,
Har
günü kendin-
den
f
aide beklenen kimse
de
deilsen,
O zaman
dünyada
yaamanla ölmen
arasnda hiç
bir
fark
yoktur,
demekte-
dir. Zira bir
kibrit
çöpü,
senin
hayatndan daha
çok
önem
tar...
Buna
benzer
bir
iir
daha:
«
—
Öldürmek
ve harp
yapmak
bize,
eteklerini
sü-
rüklemek
ise
kadnlara gerek...»
u
halde
insanlarn
kalplerini,
kitablar
ve
hediyeler
vererek kazanmaya
çal. Büyüklerin
ve
küçüklerin
sevgi
ve sempatisine mazhar
ol
Ulemaya
da
ikramn
olsun
bol...
Onlarn
açklar-
n
kapat,
kusurlarn
bala.
Bir bak,
seni, Muhammed Mustafa (Aleyhisselâm)
nasl
terbiye
etmitir:
«Bana
zulmedeni
afv
etmek,
bana gelmiyeni ziyaret
etmek, bana vermeyene
vermek,
sükûtumu
fikir,
sözümü
ibret klmakla
emr
olundum»
buyurmutur.
(Nezâket
ve
insanlk
kurallarn
kâianata
duyurmutur.»
Sana gelen
elçilerin sözlerini ayr ayr dinle,
söyle?
diklerini
ve
tekliflerini
iyice gözden geçir.
Cevab ver-
mekte acele
etme Cevab ar ve düünerek
ver. Gelen
misafir elçilerini
güler yüzle uurla
Tatl sözlrle gönül-
lerini
al
Eski
bir hikâye
Arap
hekimi, kisrânn yanma
girdii zaman,
ona
çok
bada bulundu
bazlar
bundan
dolay onu knadlar.
u
cevab verdi: Krallk
kolay deil.
Herkesin gönlünü
al-
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 65/226
—
68
—
mak lâzm..
Hakimiyyet
hiç
belli
olmaz,
bugün
olur
yarn
bakarsn
olmaz.
Eskilerden
meliklik sana
böyle intikal
etmitir.
Sen-
den
de
gelecek
nesle
öyle
intikal
edecektir
(Çünkü
hiç
kimse
burada
baki deildir.)
Müminlerin
emiri Ali
(K.V.) nin
ürinden
mülhem
ulan
u
örneklere
dikkat
et:
«ikbal
zaman
insanlar
bir
benzerler:
Meyvesi bulunt
bir
nankörlük
içinde
yanndan
ayrlverirler. . .
Oysa on-
lar, o
aaçtan
iylik
grömülerdi.
Önceden
sevdikleri
aa-
c sonradan
kesmee
koyuldular.
Yer
ehlini
sinde
kiilik
azald, Onda
biri
kadar
olan
na... Tecrübe
etmedikçe,
hiç kimseyi
eme Zira kiinin
çoukez
içi
dma
uymaz...»
nsanlardan
holandn
kimseleri
kendine elçi
seç.
Allah
insanlardan
ve
meleklerden
elçiler
seçmitir.
Allah,
peygamberlii kimlere
vereceini
en
iyi
bilendir...
Hamama girmek
istediinde,
Çaramba
günü girme-
i tercih et. Eserde varit
olmutur:
«Krk
gün
içinde
dört
defa
hamam yapan
kimse, fakirlikten
kurtulur..»
^.Allah'dan
hacetlerini
istemek
için, perembe
ve
cu-
ma
geceleri halvete çekü
Peygamberler,
âlimler,
erenler
o
gece
erdiler
murat-
larna...
iir:
«Hatr-u
hayalimden
geçmiyenler oldu.
Haber sorma
hayr bekle »
Cuma
günü
bir
saat
vardr ki, kim onu
idrak
ederse
mutlaka
istedii
olur.
Lâkin
bu
saat hususunda
Görü
ayrlklar
meydana geldi:
Kimine
göre
bu
saat
gürfün
ilk
saatlerine
düer.
Bazlarna
göre
bu
saat
günün
otfta-
sdr.
Dier
bir ksm
alimler
de
günün sonudur,
dediler.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 66/226
Fatma
(R.A.)
Cuma
günü, günein
batn
haber
vermek
için,
Cariyesini
darya
dikerdi,
x
0
Gece
En'am
süresini
oku, hiç
kimse
ile
konuma,
zira
o sûrede
«Allah,
elçiliini
nereye
vereceini
çok
iyi
bilendir.»
(1)
Evet
Allah.dan
dile,
Allah
peygamberlerine
verdii-
ni
kimseden
esirgemez.
uras
da
bilinmesi
gereken
husustur
ki, Her
pey-
gamberin
kendisine
has
bir
günü
vard:
Cumartesi,
Mu-
sa, Pazar
îsa,
Pazartesi
brahim,
(Allann
selâm
üzer-
lerine
olsun )
e mahsustur.
Nuh (
AleyhisselamJ
a
Sal
günü zafer
müjdesi
gel-
mitir.
Çaramba
günü
Zeradety Erminiyye
ehalisine
ga-
lip
gelmitir.
Perembe
ve
cuma günleri
de Cihan
Serveri
Hazreti
Muhammed
salallahü
aleyhi
ve
sellem efendimiz
hazretlerine
tahsis
edilmitir.
Müneccimler,
hafta
günleri
hakknda
öyle
dediler:
Her
yldzn
bir
günü
vardr:
Cumartesi
Zuhel'in
Pa-
zar
güne'in
pazartesi
ayn, Sal
merih'in,
Çaramba
Atared'in,
Perembe
Müterinin,
Cuma
da Zuhrenindir...
Onlarn
çouna
göre, Resulullahn
talihi,
Zuhre
ile
ilgilidir.
Onlar
bunun srrn
çözemediler.
Biz birazm
açkla-
yalm:
Musa
(Aleyhisselâm)
batya
doru
dua
etti,
Zuheii
O yönde
tahkim
etmek
için...
îsa
aleyhisselâm'm
kblesi günee
doru
doudur.
Peygamberimiz
Muhammed
Mustafa Sallallahü
aleyhi
ve
sellem'in
kblesi
de
Kabe'dir.
*
Bunlar
öyle
bir
sr
küpüdür
ki,
ona,
Allah'n
istedi-
i kimseden
bakas
muttali
olmaz
Çünkü
O, Harem-i
(1)
En'am
Sûresi,
ayet: 124.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 67/226
—
70
—
erife
kar
durduu
zaman,
Zuhel'in
oku
saa, Günein
oku ise
sola,
El-Ceda
da
tam
iki
omuzu ortas
hizasma
dümütür.
Böylece
mutluluk
tamamlanmtr,
hiç
kimseye
kon-
muyan
devlet
ve talih
kuu
sadece ona konmutur...
Hüccete erimi,
kelimesi
ali
olmu,
ümmeti
mesud,
eriat
da kavim
olmutur.
Ona,
doudaki Türkler,
batda
ise
maribliler
iman
etmilerdir.
Onlarn
hemen
hepsi
klnçla
deil, kitab
okuyarak
iman
etmilerdir.
imdi
Isann,
*
Sahilün
kiral ve
doktoru
olan Cali-
nosla
arasnda
geçen kssay dinle
:
Calinos,
îsa'ya:
—
Ben,
senden yerden
adam diriltmeni
istemiyorum,
Sadece
bu
Kânun
aynda felç
olan
u adam iyiletir
ye-
ter,
dedi.
—
Bana
bir karpuz
getirin,
dedi.
Getirdiler,
adama
ondan
içirdi
ve
adam
yank
ekmek
renginde
bir eyler
kustu. Ve
derhal iyileti.
Allann
izni ile hiç bir
eyi
kal-
madan
ayaa kalkt..
îsa aleyhisselâm
Calinos
iman edeceine
tehdid
et-
mee
balad, derken
îsa
Mabede ibadet
yapmaya girdi.
Calinos ise
Esatoriye
ve
Kerasiye hastalna
yakaland.
Ve
sabaha
kar
da
öldü.
Ali
olu Yusuf,
Bana
otlarnda
büyük
havaslar
bu-
lunan
El'herkan
adndaki bir
yerde
anlatt.
Ondan
bir
nebze
bu
kitabda, biraz
da
(Es-selsebil)
kitabmzda
an-
latacaz.
eyhul-îslâm Yusuf
dedi ki:
El-Muarrî'nin
zamannda
yanma
gittim,
Vezir
Onu
Kral
Salih
olu
mahmuda
Sabotaj
yapmt.
El-Muarrî,
Berahmîdir,
Resmin ifadna
kail
olmad
gibi, hayvann
da
yenmiyeceini
idia ediyor.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 68/226
—
71
—
Peygamberliin
de
akim
safiyetyle
insana nasip
olacam ileri
sürüyor.
Vezir
bunu
Kiraln yannda
o
kadar
tekrarlad
ki,
Jhayet
Kral
Ebul-Alâ
El-Muarrî'yi
yanma
çartt.
Ar-
dndan elli
atl askeri yollad.
eyhin yanma
arkadalarndan iki
adam
girerek
du-
rumu haber
verdiler.
El-Muarrî
de
Mescide
girdi (ve
ibadete
koyuldu.)
Müslim
yanma
girerek:
—
Ey
kardeim olu
Bize olan
oldu... Seni kral
yanna istiyor.
Seni
göndermezsek
bunu yapamayz.
Tes-
lim edecek
olursak
bu da
bizim için bir ar
vesiylesi olur..
El-Muarrî:
—
Sen
merak etme Misafirlerini
arlamakla me-
gul
ol,
benim, beni koruyacak
kralm vardr.
O,
himaye-
sinde
olanlar
elbette
korur,
sen
tasalanma
dedi.
Sonra
hizmetçisine
su
getirmesi çin
emir
verdi.
Hiz-
metçi suyu
getirdi,
tertemiz
ykand ve
gece yarma ka-
dar
namaz
klp
Allah'a dua
etti. Sonra
hizmetçisine
sor-
du:
—
Merih nerede
—
Filân menzilesinde
—
Onu
iyice
gözelt
Sonra u duay okuduunu
duyduk:
«Ey
illetlerin
i»leti Ey
mahlûkatm
yaradcs,
ey
Kadimel-ezel ben,
se-
nin yalnz senin
himayendeyim
Vezir, vezir ... Diye de
sözüne
ilâve etti.
Sabah afak sökerken
büyük bir gürültü duyuldu..
Bir
de baktk ki, misafirhane,
krk sekiz kii üzerine y-
klmam
m?..
Güne domak üzere iken
de
Mektup
kuu
bir mek-
tup
getirdi. Mektupda «eyhi
rahatsz
etmeyin, Vezirin
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 69/226
—
72
üstüne
hamam
ykld
(öldü)
» diye
yazl
idi.
eyh bana
dönüp
sordu:
—
Nerelisiniz?
—
Allah
topraklarmm
birindenim..
—
Sen, Herkazlsm
Sen Ali olu
Yusufsun
Seni
beni öldürmeye
gönderdiler
ve benim zndk
olduumu
iddia ettiler?
dedi
ve
bana
unu
dikta ettirdi:
,
«Beni
öldürmek
amacyla sabahladlar,
fakat
beni
öldürmee
kalkmadlar.
Oklarn
bana
nian aldlar.
Fa-
kat
bana deil, benden
birkaç
mil
uzaa
attlar. Askerle-
\apacaklarn
bilemediler.
Evet, onlara,
Firavun
hâkimiyetini
sona
erdiren
s-
ail
oullarn
kurtaran
Musa
(Aleyhisselâm)m
asasyla
kar
çktm...
(Çünkü)
ben,
devaml
oruç
tutarm,
zi-
kirle gecelerimi
ahlarm.
Yemei ancak
iki
bayramda
yerim..
Nefsimden,
kötü
amel
ve emelimden
korkarm.
Bu
yüzden
de
hayvan
etini
yemem
Onlar,
eriatn
haram
kld
bütün
eylerden
menederim...
Zavalllar
bana,
böyle
yüce
mertebeleri
terk etmemi
emrediyorlar.
Ben ancak Allah'a
ibadet
ederim,
bunun
karln
da
istemem. Çünkü
ibadetimi
srf
ona tazim
etmek
için
yaparm...»
îmdi
ey
Melik?
Eer sende
bu evsaf
mevcut ise bil
ki,
muratlarn
tümüne
nail,
gayelerin
hepsine
ermi olur-
sun
Dümanlarn
kahrolur,
Kalen suve
ile
Necai gibi
olursun Belki
de
yorulmadan
bütün kaleler
kendisine
açlan
Melik
Essüfyanî
gibi olursun
Birçok
topraklar
ve ekinlere
de sahip
olursun
Çün-
kü
insanlar
mala
kymet
verirler..
Sen
bu anlattm
nasihati
dinlersen,
skender
gibi
mutlu
olursun
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 70/226
—
73
—
Olmas
imkân dahilinde olan her
ey
sana müyesser
olur.
Hufcbetül-Beyân)daki enteresan haber:
«Hiç
üphe
etmeyin
Mutlaka adil,
salih, muttaki
bir
kral gelip ülkeye hâkim olacak nsanlara iyilikte bulu-
nacak.. (Herkes ondan memnun kalacak).
Bu,
Allah di-
lerse
yetmi üçten sonra
olacak...
Buraya
kadar yazdklarm,
sana
sunduum Rebbanî
lavatrmdandr... Kalp perdesi iyice
aralannca,
mania-
lar
ortadan
kalkar.
Lavh-i
mahfuzdakiler
ona
görünür.
üphesiz
gayp
âleminden
de
haberi
olur.
una da üphe yok
ki,
gayb
bilen
Allandr. Ama di-
lediine de
bildirir.
Görmüyor musun, krallar,
srlarn
dilediklerine
îyar'n Sultan
Mahmutla geçen
macerasn dinledim.
Ey
Melik
Bu
nüktelere
ve
iaretlere
dikkat
et.
Eer
öütten holananlardan isen, sana
verdiim öütleri
din-
ler
ve
ibret
alrsn.
Evet
bir
Melik,
facir ve
fasklar
yanma alacana*
âlimleri alsn. Onun için bu
davran daha
yerinde
olur,
sanrm.
-
Allah
bir eye
hüküm verdi mi
o,
muhakkak olur.
Yeryüzüne
bir
varis lâzmdr. Allah
ona
-yeryüzüne-
kullarndan dilediini varis
klar. Birinci ksm
burada
bitmitir. imdi
ise
ikinci ksma balyoruz...
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 71/226
RAHMAN
VE RAHM
OLAN
ALLAH'IN
SM
LE
BALARIM
Baz
zaman kendisine
ihtiyaç duyulan
eye biz
(Na-
mus)
=
esas deriz:
îlâç gibi.. Lâkin
güç
durumlar
avam
halk yannda,
esasa
ba vurmadan
hal
etmee
çalrz..
Düün
bir
kerre: Dinin
sahibi,
insanlara
akllarna
göre hitap
etmitir.
Kimine
(Ahrette)
ebedî olan güzel
çocuklar
verecek, kimine,
dikensiz kira.z,
kimine
meyve-
leri
tklm tklm
olmu
muz
aaçlar
verecektir.
Yüce
himmet
sahiplerine
de
kendi
cemal-i
ilâhisini müahede
ettirecektir...
(Yukarda
arzettiimiz
iiri bir kerre
daha
nakledelim )
«Ya
sinek
(gibi) ol,
küçüklüüne aldrma
Ya
da ba
cl
sakn
ortaya
düme »
unu
da
iyi
bil:
Zaman
insann
sevgilisidir.
nsanlar-
dan
bir
güruh
var
ki,
Allah'a
ulamak
için, kendilerine
bir
mezhep
bulurlar:
Zühd yolunu
seçerler.
Tebih çeker,
gece ezan okur, maaralara
kapanp durmadan
zikreder-
ler.
Kimileri de var ki büyük
iddialarda bulunurlar.
Bu
iddialarn isbat etmek için
de arkadana:
—
Filân
yere
git, unu unu
bulacaksn,
der.
Bir
taife
de
var
ki
Nur
gösterir.
Dier
bir
taife
de
sözde
keramet
göstermek
için
kabirler arasnda oturur,
bin
bir çeit göz
boyacl
yapar.
Bazlar da tlsmlarla urar,
havada
seccade
uçu-
rur,
suda
yürür.
Onun için,
mucize, sihir,
keramet arasn
iyi ayrdetmek gerekir:
Mucize insana gösterilen
âdet üstü hakatlerin
de-
vam
etmesidir:
Kur'an- Mecid
gibi..
te
bu mucizelerin
en büyüüdür,
zira
ona
kar
çklmaz,
kimse onun
ha-
met
ve azametini
susturamaz..
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 72/226
—
75
—
*
Keramet
ve
mükâefe
ehline
gelince:
Onlar çaltlar, hizmet
ettiler,
uratlar,
didindiler.
Bu
çalmalar
neticesinde
gözlerinden
gaflet
perdesi
kalkt.
Zikirle, kalbin
karartsn
giderdi,
kirini
temizledi.
Amansz
çalma ve
mücadele
sonunda da O,
müahede
ve
mükâefe
ehli oldu. Bu
sayede
de
kalbler, sadakat
ve
tasdik nurlar
ile
nurland,
mukaddes
ruhlar, durmadan
gelime
ve
ilerlemeler
kaydetti.
Böylece
lavh- mahfuz
sjrr
münkeif oldu.
Hasta
ve
rezil
cisimlerden
tertemiz
hatralar
zahir
olup, varln
kemal
kalbna
inklâp
eder.
Ehli
Cud,
soh-
betinden alacan
alr,
tarikat
semalarndan
hakikat
yl-
dzlar
parldamaya
balar.
îlk
önce
zayf bir yldz
kaps
açlr. Sonra
imann
süslü
penceresinden
Rabbai
bir nur
yaylr, da
Ibrahimî
bir
kamer
olur. Hakikat
güneinin pnarndan
muhabbet
pnarlar
fkrr.
Sonra
saffet
ve
sadakatla
dolan kalb,
tam
bir
vefakâr
edasyla
yüce
himmetler
burakna iner..
Bir melee ve
felee rastlar.
tiyak
kanadlar açlp, ha-
yet sular
ile
sulanm
manevî
bir
araziye
rastlar.
Böyle-
ce
beeriyet
libasndan
syrlr. Bil-külliye ona
iltihak
eder.
air:
«
—
Teselli çarelerini
aradm..
(Bulamadm)
Sizi
unutmayacama
dair haremeyne
yemin ettim..»
Bundan
sonra nee
ve surur
meclislerinin
kaplar
açlr. Ak-
Sadk, derin bir
vecdle keder
caddelerinin
sokaklarnda
haykrr:
«Kulunu ne
diye hicranla
öldürü-
yorsun?»
ayet
böyle
olan
bir
kuldan
tahammülsüzlük
müa-
hede
edilirse,
bilin ki, onu,
kudret eli
bu
hale
sokmutur.
Balangçta
cunûn olur, fakat
sonunda
bu,
funun'a inki-
lâp
eder.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 73/226
—
76
—
Balangçta
onu, bir
sürü name
ve
semalarla dola-
makta görürüz.
Edeb ve samimî
davranlar ayet
onu kapdan uzak-
latrm
ise, anlaki
araya
perde
çekilmitir.
Yok
eer
bunu
köprü
yapmaa
muvaffak
olmu
ise, o
köprüden,
bu
takdirde
ilmi
esar vastasyla
ilmi
ekber geçer.
O
il-
mi ekber ki
O'na
marifetler ilmi derler
Böylece O,
âk-
larn
halleri
ile hallenir, sadklarn
makamlarnda
yer
alr... Lahûtî
hikmet
aaçlar altnda,
Rabbul-Aleminin
yannda kemal-i zevkle, derunî bir nee
ile
istirahata çe-
kilir.
Cismanî
camlar krlr, onu
saadet
devletine
yüksel-
tir. Ondan sonra da
keramet
izhar etmee
balar...
Ahbablarndan birini gördümü
yüzünü
ayann
to-
zuna
koyar.
Amirî kabilesinden Leylâ
ile
Mecnunun hikâ-
yelerinden
nakledilenler
malûmunuz olsa
gerek:
Mecnunun
omuzunda
yedirip içirdii
bir
köpek gör-
düler
ve
sebebini sordular.
Cevap verdi: «Onu,
Leylâ'nn
kapsn korurken gördüm..»
iir:
«Mecnun, boluklarda
bir
köpek
gördü.
O
köpek
on-
dan
büyük ihsanlar gördü.. Onun
bu
halini
knadlar:
ni-
çin
bu
köpee
bu
kadar
lütufta
bulundun?
diye
sordular.
Ne olur beni
knamayn Gözlerim
onu
bir
defasn-
da
Leylâ'nn kaps
önünde görmütü
(baka ey sorma-
yn )
Bunu, Peygamber sallâllahu
aleyhi
vesellemden
nak-
ledilen
bir
haber teyid etmektedir: Zat-i
Riâlet
penah'a:
—
Niçin
felân kimsenin cenazesini
klmyorsun?
—
Ben
namaz
klmyanm
cenazesini klmam, buyur-
du.
Bunun üzerine Ömer
(R.A.)
«Ben onu, iki
rek'at bay-
ram namazn klarken gördüm» dedi.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 74/226
—
Nafileden
ibaka
namaz
klmyan
bir
kimsenin
namazn
nasl
klaym?
diye
cevap
verince,
Cebrail
.gelip
öyle
dedi:
—
Ya
Muhammed
(S.A.V.)
Onu,
bir
kerecik
olsun
bizim
kapmzda
gören
olmad
m?
(Bir
ses
duyuldu)
«Onu
benim
kapmdan
geri
çevirirsem,
kimin
kapsnda
duracak?..
üphe
yok
ki, ben
onu
af ettim.
Meleklerim
af
edilmesi
için
istifarda
bulundular.
üphesiz
Allah'n
hiç kimseye
ihtiyac
yoktur.»
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 75/226
ONDÖRDÜNCÜ
MAKALE
insanlar,
Kiraln
taatma
sevk edecek
öütler
Yukarda geçen
sahifelerimizde,
kiiyi hâkimiyete
sevk
edecek
olan
üç
yolu
anlatmtk.
Burada
da
baka
bir
usul tarif
edeceiz.
Önce
unu demek
isteriz:
Ey
Melii
beenmeyip,
onu
(kimmi
o
ki,
anas,
ba-
bas, çoluk
çocuu, mal-mülkü
sayesinde
baa geçiyor)
diye
ayplayan kimse
î
(Seninle
münâkaaya
girmeden
soralm):
Ken'an
olu Nemrûd
kim
idi?
Ba-bostan
sahi-
bi
Ad
kim
idi?
îdris bir
terziden baka
ne idi? Nuh,
Ma-
rangoz,
brahim
Koyun Çoban
deilmiydi?
Davud
demirci,
Talât
derici,
Salih
tacir,
Süleyman
Havvas
îsa
saraç,
Âdem
çiftçi
deil miydi
Sen Cenab-
Hakk'm
u
âyeti ile
öüt
almazmsm:
«Sen
mülkü
kime
dilersen ona
verirsin, mülkü
kimden
dilersen
ondan alr-
sn.
Kimi
dilersen
onun
kadrini
yükseltir,
kimi
dilersen
onu
alçaltrsm.»
(1)
unu da iyi bil
ki
mutlaka
uyulmas
gereken
bir Ki-
raln
bulunmas
lâzmdr.
Görmüyor
musun,
ar,
karnca
ve
dier hayvanlarn
birer emiri (lideri)
vardr.
Akl
kula
ile
dinle
anlarsan misafirler
gibi durma,
ona
kar
gayet
itaatli
ol
Aksi takdirde
klç,
boynunu
vurmak için
beklemektedir.
eriatn
sahibi,
Cihann
Peygamberi
(S.A.V.)in
u
mübarek
sözünü
duymadn
m?:
«Emiriniz, habeli
bir
köle
olsa dahi
uyunuz »
(1) Al-i Imran,
26
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 76/226
—
79
—
Allah
Taâlâ:
«Allah'a
ve
Resule, ve sizden olan
(Ulil-Emre)
itaat ediniz »
(1)
buyurmutur.
Akl sahipleri
ne demi:
«Ey
güçle
rzk
arayan
kii
îçin
bo
ise
bunu
bula-
mazsn »
ahinler
güçle,
nasl
yerlerde yiyecek
buluyor
kuv-
vetle,
Sinekler
zayf
olduklar
halde
nasl
bal yiyor
hik-
metle..
Ey akl banda
olan kii
Zaman
ve
devletle
ura-
ma Eskilerin bama gelenlerden ibret al
Ksmet ve
kaderlerine raz
olanlar
görürsen
onlar
ziyaret
et
Çünkü insanlarda
öyle havaslar vardr
ki,
kiiyi mk-
nats gibi
çeker.
ZüTkarneyn hakkndakini
duymadn m?: Krk
kii-
den müteekkil Hindli himmet
sahiplerini
görünce, onlar
rahatsz
edecek,
himmetlerini
datacak
çareler
düündü.
Onlara
kar plânlar kurdu.
Himmetlerini
ve
azm-ü-
sebatlarn davullarn çkard gürültü gibi
gürültülerle
datt.
Birlikleri
dald, üzerlerinden silindir
gibi
geçti.
Kitabul-Melik adl eserimizde
serdettiimiz
mânala-
ra
bak,
onun muhteviyat sana
yeter
sanrm..
Verdiimiz
iaretlerden faydalan Kelime yalanlama Çünkü
onlar
mucizelerin kardeleridir.
unu
da
iyi bil ki,
basz cisim,
günesiz
gök
düünü-
lemez.
Yeryüzü, imar,
ticaret, ziraat,
zenginlik, fakirlik,
mülk,
siyaset, emirlik
ve
vezirlik gibi unsurlar
olmadan
yerinde
duramaz.
u
halde
her
ey
birbiriyle
tanzim
ve
tertip
edilmek-
tedir.
Bu hakikatlar
size
sonradan açklayacaz...
(1)
Nisa
suresi, 59
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 77/226
ONBENC
MAKALE
YERSZ
DELLLERN
ÇÜRÜIÜLMES
Delil
hakknda
ortaya
çkacak
itirazlar
bulunabilir...
Ey
nünazara
ehli
î
çinizden
hiç
kimse
yok
ki, ortaya
att
bir
mesele
'hakknda
bir
delil
getirmesin..
Ancak
getirdii
delili,
baka
biri nakza
kalkr.
Pekâlâ
imdi
soralm:
Nakza
urayan
ey,
nasl
delil
olabilir?..
Delili
nakz
edene
gelince:
Eer
onun
delili
de
baka
bir
delil
ile
nakz
edilmi
ise,
ona
illet
girmi
demektir
ki,
delil
dizisinden
çkar.
Çünkü
nakza
urayan
ey
illete
ma-
ruz
kalm
demektir.
Öyleyse
her
delil
sarslm
ve
hatta
hastalanmtr..
Kesinlik
ifade
etmekten
aciz
kalmtr.
Bunu
öylece
izah
etmeye
çalalm:
Serdedilen
delil,
menkul
veya
makul
olup
da
ona
nakz
ariz
olursa,
hükmü
veya
kavli
bâtl
olur.
ayet kavli
bâtl
olur
dersen,
eriat
ykm
olursun.
Çünkü
hükümle
kavi
birbirine
tabidirler..
Yok
eer
hükmü
bâtl
olmutur
dersen
o
zaman
onunla
amel
de
bâtl
olmu
olur.
Eer
bu
dediklerimiz
sabit
olursa
hem
kavi,
hem
de
hüküm
bera-
berce
boa
çkm
olmaz
m?
Binaenaeiyh
müstedil
(delil
getiren)
in
anlayndan
meydana
gelecek
eserler
nerede
kalr?..
Farzet
ki,
delilin,
kyas
yolu
ile
elde
edilmi
aklî bir
delildir,
pekâlâ
ibu,
nakz
edilmi
menkul
bir
delile istinad
etmek
suretiyle
nasl
elde
edilebilir?
Eer
kyas
deilse,
sorulan
soru
nasl
neticelenecek?
u
halde
tahlil
ve isbat
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 78/226
—
81
—
yoluyla
elde edilecek hüküm bâtl oldu. Eer sözün illet
ve
malûlün çemberine
girdiini
farkedersen
malûlden
ay-
rlan illetin
ne
olduu
sorulur.
Yoksa illet
malûlden ayr
deil
midir?
Eer
malûlden
ayr
deilse delil olmas na-
sl
mümkün
olabilir.
gayet
malûlün içinde
ise
illet
ya
onun cinsidir
veya-
hut
da gayridir. Eer onun gayri
olduuna
kail
olursan
öyle
ise
sözünü
açklamak
için
delilin nerede
?
Eer o
onun
cinsidir
dersen
illiyet
ve
malûliyet
münasebetlerini
tam
layan
herkese
Fakn deniliyor. Fkh
ona
nasl tahsis
edilmitir.
Buna
dair
eserler
gösterin hani
nerede?
Kesin
delil
nerede?
Görü nedir?
Münazara, nücaveze
ne ifade
ederler?
Mücavereyi
açklama
usulü
ile
hüccetten
mükülün
giderilmesidir diye
tarif edersen ve bunu da:
-Biri bir
açklamada
bulunduunda-
«Falan kimse
açklama
yapt,
falan
kimse
mektubunu
aydnlatt»
diyerek
açklamaya
kalkrsan
ve
delil, burhan
da
çürütülürse, hüccet
getir-
mekle
bir
eyler
elde
etmeye
kalkman
neye
yarar ki?..
Delillerin birbiriyle çatmas
halinde
Cidali
mütea-
bike veya
Cidali
Cebal
usulleriyle
hasmnn srtn
yere
getirdim
dersen
bu
bo
sözler ve
istilâhi
lâfzlar eer de-
lilinin metni nakzla
ve
hasmlar
tarafndan
frlatlan
il-
letlerle
kesilirse
mutlaka
kayda
deer
bir cevap
vermeli-
sin.
u
da
iyi
bilinmelidir
ki
(buras
demagoji ve
çelimsiz
savunma yeri deildir.
Cevabn
sualsiz
ise bu
zayf
bir
müdahale olur.
Meselenin
bizatihi
kendinden
ise
nakza
uramam kesin bir
delil
getirmen
icap eder.
Zira
nakza
uram
delil hasta
bir
delildir ki,
cevaba
elverili
olamaz.
Hüccetten
veya
söylediin
eyi
tarif
etmekten
soru-
lursan,
bu
husustaki bilgin nakza
uramam
aklî veya
nakli bir delil tekil ediyorsa
isbatlayabilirsin.
Çünkü bir
Bir eyi
an-
Alemlerin
Srr
6
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 79/226
—
82
—
eyin
tarifi
ya
kendi
nefsiyle
olur
ya
gayriyle
olur*.
Eer
kendi
nefsiyle
olursa o artk
kesinlemi
bir
delildir.
Tas-
diki burhanlarn burhan
da
tasdik
saylr.
Meselâ,
«Bu
bir
adamdr
Bu
bir
gecedir..
Bu
bir
gündüzdür.. On, beten çoktur» dediim zaman, bunun
isbat
edilmesi
gerekmez.
Çünkü bu, bir burhana muhtaç
deildir.
îte bir
mesele
hakknda
delilin
böyle açk
ve
seçik
olmal. Çünkü böyle olursa illet
malûlünden ayrlmaz.
Burhanlar,
genellikle
tasdiki,
yahut
sebepleri açklanm,
yahut
da
nakz
edilmemi
menkul
burhanlar
olmaldr.
Zira
menkul bir
burhan,
nakza urarsa,
delilin hük-
mü zail olur.
îte
«kesin delil» sözümüzün manâs budur
Sonra
siz, Haber-i
Âhâd
ve
mursellerle istidlal
edi-
yorsunuz. Biliyorsunuz
ki
bunlarn
bazlar
ta'na
ura-
mtr
-haklarmda
ileri
geri
konuulmutur.-
Sonra
Mü-
tevatir
de
sizce delildir. Onda
da
gerçek
eletirme
ve
ara-
*
temaya önem
veriyorsunuz.
Zira gayeniz, riyaset babn-
da
hadiseler
ve
münakaalar
koparmaktr.
Hakk mey-
dana çkartmak için
gerçek aratrc says
ise
cidden
azdr...
•
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 80/226
ONALTINCI
MAKALE
TAHARET,
ÂDAB
VE
SEBEPLER
D
ve
iç
temizliinin
farz
olduu iyice bilinmelidir..
ç
temizlii, kalbi,
Allah'dan baka her eyden
te-
mizlemektir..
Kalbde,
bu
safi,
kâmil tahareti bulursan, bil ki, o
kalb,
Rabbani feyze,
Ledunnî
ve
ilâhî ilimlere mahal
ol-
mu olur. Esrar
perdesi açlp, keramet
pnarlar
fkrr.
Akl,
ehvet çukurlarndan
havas ve maarif semalarna
uruc
eder.
Bundan
sonra
da Rubûbiyyet
srlarna
eriir.
Böylece kemale ermi
akl cevheri
murakabe
kürsüsüne
oturmu
olur.
Sonra
Hazret-i
El-Kuds
arna
yükselir.
Ondan sonra
da
kendisine
çok mükellef ve deerli bir ak
sofras
takdim
edilir,
mahabbet
ziyafeti
çekilir.
Ondan
meydana
gelecek nurlar,
karanlk
tabiat
hey-
kellerini aydnlatr.
Temcid
lavhnm
üstünde
tevhid ka-
lemi yazmaa balar.
Bakarsn ki, onlardan kimi
said
(Mutlu)
kimi
ak
(bedbaht)
olarak
kayda
geçer..
Bir
kerre
de
sana
bu
iç âlemi münkeif
oldu mu,
ölü-
me
asla aldrmazsn
(ondan hiç
korkmazsn )
çünkü
ölüm,
aslnda
sevgilüeri birletirmekten
baka
bir ey
de-
ildir (Vuslattr )
u
kadar var
ki birbirlerinden
nefret
eden
ruhlar
ayrlmlardr.
Onlara:
—
Doru
söylüyorsanz,
haydi
ölümü
isteyin,
deni-
lecek..
Çünkü
o ruhlar
ölüm
talep
etmezler., (daha do-
rusu
buna
cesaret
gösteremezler..)
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 81/226
—
84
—
Bir
nazm
duydum:
«Karlatn
ac, eer
sevgili-
lerle
hirleeceksen
diner...»
Tahliye
yurdunda, visal kâseleri
sana sunulduunda,
yüzüne
hafif
ve
serinletici
meltemler
esecek
ve
takdim
münadisi:
«O halde nefaset
isteyenler,
bunu
arzu etmeli-
dirler»
(1)
diye
haykracak.
ite
o zaman
ruhun aydnlatc
bir melek olacak.
unu da bilmeni isterim:
Allah
mahlûk
at yaratm
ve
onlar
üç
snfa ayrmtr:
1.
Mücerred
akl
snf
-ki
onlar
meleklerdir.-
2. Mücerred
ehvet
snf -ki
onlar
hayvanlardr.-
3.
Akl
ve
ehvet snf
-ki
onlar
insanlardr..
Görülüyor
kii âdem
oullar her iki
taife
arasnda
bir
varlktr.
Akl,
ehvetine
galip
olanlar,
meleklere,
ehveti
akl-
larna
galip
olanlarsa
hayvanlara
iltihak
ederler.. Kur'-
an-
Kerim'in bir
âyetinde
(Emrolundiiun gibi
doru
ol ) buyurulmutur..
(îte
iç
temizliini
elde ettikten
sonra)
d
temizli-
ine
dönersin.
Bu
gerçekletirmek
için
u
öütümü dinle:
Önce
tertemiz
bir
su
al
Abdesttan
önce
elini
iyice
yka
Abdest alacan
zaman kbleye
dön
Üzerine su
sçratmamaya dikkat
et
Besleme çek,
misvak
kullan,
farza balarken
niyeti
ce unutma
Abdestin farz
altdr:
Yüzü
ykamaya balarken
ni-
yet
etmek,
yüzü
ykamak,
kollar
dirseklere
kadar
yka-
mak,
ban
ön
ksmn
mesh
etmek,
ayaklarn topuklar-
(1)
Et-Tatfif:
26.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 82/226
85
—
n birlikte
ykamak.
En
sahih kavle
göre
tertip
azalarn
(âyette
belirtildii
ekilde
ykanmas)
(1)
Hayzdan
=
kadnlarn
ayba
hallerinden
ykanma-
lar
da
farzdr.
Cenabetten
=
cünüplükten
ykanmak
da
farzdr.
Cünüp
kimsenin
ve aybal
kadmm,
ykanrken
ni-
yet
etmeleri
farzdr.
Abdesti
bozan
hususlar:
Uyumak,
hangi
nedenle
olursa
olsun
akln
zevali
(gitmesi),
erkein
kadna
dokunmas,
-yalnz
dokunann
cteil
de
dokunulann
da
abdesti
bozulur.-
Bu
hüküm en
doru
kavle
göredir..
Ferce
(avret
mahalline)
dokunmak...
(2)
Camiye
girme
adab :
Camiye
sa ayakla
girilir,
sol
ayakla
çklr.
Kii,
kbleye
arkasn
çevirmez.
Namaz
klarken
günee
veya
aya
doru
durulmaz..
Ancak
güne
ve
ay perdeleyecek bir
mania
bulunursa
o
zaman
o tarafa
durmakta
-kbleye
dütüü
takdirde-
bir
saknca yoktur.
Taharet almak
:
Her temiz
olan bir
eyle kii
taharetlenebilir..
Ancak
ekmek
ve
sair
kendisine
sayg
duyulan
yiyecekler
gibi
eylerle
taharet
yapmak
asla caiz
deildir.
Peygamber
Sallâllahu
Aleyhi
Vesellem
buyurmulardr:
(1)
mam Gazâlî
afii
olduu
için,
abdestin farzlarm
kendi
mezhebine
göre sralamtr.
Hanefi
okuyucularmn
bir
yanlla
kaplmamalar
için, bilhassa
buna
dikkatlerini
çeker
ve hanefilerde
abdestin
farz drrt
olduunu
hatrla-
trm..
(Mütercim)
(2)
Bu
saydklarnn
bazlar,
hanefilerde
abdest bozmaz.
(Mütercim)
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 83/226
—
86
—
«
—
Kemiklerle
taharetlenmeyiniz
Çünkü
onlar,
cinden
olan mümin
kardelerinizin
yiyecekleridir. Allah
c
kemikleri
etlendirir
de
onlar ondan
yerler.,»
Helaya
girerken
kii
u
duay
okur:
«Allahm sana bütün
pisliklerden, murdar ve necis
eytandan
snrm.»
Helâdan çkarken kiinin
okuyaca
dua
ise
udur:
«Allahm
beni
afv et Benden ezay (beni rahatsz
eden eyi)
gideren
ve
bana salk veren
Allah'a hamd ol-
sun »
Durgun suya,
yer yarna,
sokak ortasna,
deniz k-
ysna,
meyve veren aaç ve
dier aaçlarn altna abdest
bozulmaz..
Teyemmüme
gelince
:
er'an
makbul
olan
bir
özür,
korkutucu souk, vü-
cuttaki
tehlikeli yara ve
benzeri özürlerden dolay kii
te-
yemmüm,
yapabili.
Teyemmüm
toprak
ve
ele
yapan tozla
yaplabilir.
Anlattmz
özürlerden ötürü, cünup, hayz, lohusa gibi
ykanmalar
gereken
kimseler teyemmüm
edebilirler.
Teyemmüm,
yüz
ve
eller için, iki darbdan
ibarettir.
Öteki
fakihler,
ta,
duvar ve
her
toprak
cinsinden olan
eylerle teyemmümün caiz
olduunu
LÖylemilerdir.
Lâ-
kin
bu,
vaktin duhulundan (yani
vakit girdikten) sonra
yaplr. Teyemmüm
yaplrken
elde bulunan
alyans
çka-
rlr. Teyemmüm eden kimse, abdestli
olan
kimseye na-
maz
kldrabilir.
Bunu
Peygamzer (S.A.V.)in ashab yap-
mtr.
Temiz olmak artyla, yaralar
üzerine
sarlan
sarg-
lar
üzerine
abdest
alrken
veyahut
ykanrken
mesh
et-
mek de caizdir.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 84/226
—
87
—
NAMAZ
1
Bu
bahsi,
fazla
deil,
sadece
iki
makalede
özetleye-
ceiz.
Birinci
makale,
zahirî
hükümleri, ikinci
makale de
batmî hükümleri
ve
ariflerin namazda
duyduklar
manevî
zevkler hakkndaki bilgileri ihtiva edecek.
Bilmi ol
ki,
farz namazlar be
vakit namazdan iba-
rettir..
Rekâtlar
on
yedi, sünnetleri
ise
ov
sekiz
rekâttr.
Zahirî
hükümleri
unlardan
ibarettir:
Temiz bir
su
ile abdest almak,*
elbiseyi temizlemek,
bedeni
temizlemek, namaz
klnacak
yen
temizlemek, kb-
leye dönmek,
Fatiha
okumak, rükû
ve
sucudda iyice
dur-
mak,
iki secde arasnda
dorulmak,
rükûdan
dorulmak,
rükûda
üç
defa
(Sübhane
Rabbiyel-Azîm)
secdede
üç
de-
fa
(Sübhane Rabbiyel-Alâ) demek,
-en
az
budur. Bundan
fazla da
söylenebilir.- Namaz
vakitlerini
bilmek...
Namaz vakitleri
:
Sabah
namazn vakti, fecri
sadktaki
afak
sökme-
sidir. Eda vakti güne douncaya kadar uzar.
Öle
vakti,
günein
göün
ortasmdan
batya
doru
meyletmesi
zamanmdan ikinci vakti girene
kadardr.
îkindi
vakti,
ölenin
son
vakti
olan
her
eyin
gölgesi
iki
misli olduu zaman
balar,
güne batana
kadar devam
eder.
Akam vakti, gecenin balamasyla
balar. Yats
vakti ise,
gökte beliren krmz afak'm
gaip
olmasyla
girer,
sabah
vaktine
kadar devam eder...
Ebu
Hanife ile
El-Muznî'ye
göre, beyaz
afak
gaip
olduu
vakit, takvaya
eren ebrarm namaz
vaktidir...
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 85/226
—
88
—
Ezan
artür,
farz
deildir.
(1)
Namaz
klarken,
edeb kurallarna
riayet
etmelisini
Fadiahtan
çekinir
gibi
Allah'dan
hayâ
edeceksin.
«Sana
bakanlarn,
ehveni
yapma
beni »
mealindeki
haberi
duymadn
m?
Allah,
Kur'an-
Kerimde:
«Yoksa onu
kimsenin
gör-
miyeceini
mi sanyor?»
buyurmutur.
Evet,
namaz
vakitlerine
(bilhassa dikkat
etmelisin
Yalnz
öle
namazn,
çok scak
olduu
günlerde
bi-
raz
geciktirirsin,
nitekim
Allah
elçisi:
«Öleni
soutun
(geciktirin)
sabah
aydnlatn,
ikindiyi
geciktirin.»
bu-
yurmulardr.
Sonra nafileleri
klarsn:
Duhâ,
teravih,
iki
marip
arasndaki
namaz,
gece
namazlar,
Cumann*
on
Sünneti gibi
namazlar...
Cumann
adabna
da
riayet
etmelisin:
Ykanmak,
ca-
miye
erken
gitmek,
Kehf sûresini
okumak, Pe;
ber
(S.A.V.)e
bolca
salât-selâm
getirmek
Cumann
larmdandr.
O gün on
iki
rekât
hacet namazn
alt
selâmla klar-
sn. Fatihadan
sonra
(o
namazda)
bir ayetül-Kürsî
ve
üç
ihîâs
okursun.
Namaz
tamamlayp fari
olduktan
sonra
secde
edersin ve
secdende unu
söylersin:
«Sübhanellezi
Lebisel-izze,
ve
kale bihi,
Sübhanellezi
tatifu
bilmecdi
ve
tukrimu
bihi,
Sübhanellezi
ahsa
külle
eyin
bi ilmihi,
Süb-
hanellezi
la
yenbeittesbihu
illâ lehu,
Sübhane
zilizzi
velf
keremi,
Sübhane
zittavli
verrahmeti,
Es'elukellahummje
bi
maakidil-izzi,
min
arike,
Ve
munteharrahmeti
min
k}-
tabike,
Ve
bismikel-azemi
ve
Ceddikel-Alâ
ve bi
kelimatv-
(1)
Hanef
ilerde
ezan
Sünnet-i
Müekkededir.
En
dorusu
mam
Gazâlî'nin
bu
fkhî
meselelerini
malûmat
kabilinden oku-
mal,
tatbik
bakmndan
herkes
kendi
mezhebinin
icapla-
rn
yapmaldr.
(Mütercim)
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 86/226
—
89
—
kettammati külliha
elleti
lâ
yücavizhunne birrun velâ fa-
cirun,
en
tusalli
alâ Muhammedin
ve
Ali Muhammedin.»
Bu
duadan sonra
mümkün
olan eyleri dilersin.
Necisli
yerlerde,
gasp
edümi
topraklarda, ipek
elbi-
senin içinde, altn
yüzük
giyinik
olarak
namaz klamaz-
sn
Namaz,
son
derece tevazu ve huu içinde
kl
nsanlar cemaatle namaz klmak için bir
araya gelin-
ce
sanki
kyamet kopmu
da bir araya gelmiler sana-
caksn.
Ezan
okuyan
kiinin sesini,
srafil'in
sûr sesi olarak
telâkki
edeceksin.
Hatibin konumasn
da, Cenab-
Hakk'n
kullarna
tevbih
ve
itabla tecelli etmiçesine kabul
edeceksin.
Namazda hep
beraber ayakda durma,
arafattaki
Allah'n
huzurunda durmak gibi
sayacaksn ..
Sonra
topluluun
camiden
ayrlp
dalmasn,
kya-
metteki
dalmaa benzeceksin Malûm
olduu
veçhiyle
oradaki insanlarn
bir frkas cennete giderken dier
bir
frkas
da cehenneme gidecektir.
Abdestin
srr
ve
hikmeti:
Azalan temizleyip terbi-
ye
etmektir.
nsan
tpk
bir
aaca
benzer:
Nasl
ki
aacn
terbi-
ye ve
bakma
ihtiyac varsa
ite
insann
da
terbiye
ve
ba-
kma
öyle ihtiyac
vardr..
Evet aaçlar
budamak,
molozlarn almak, tpk tra
olmak
ve trnaklar kesmee benzer.
Zaman zaman
aaçlarn
sulanmas
ayn
insanlarn
ykanp
temizlenmesi
için
abdestle gusla
benzer.
Aaçlarm
etrafn temizlemek, insann
ruh
yapsm
.ayakta
tutmak
için
güzel
huylarla
süslenmesine
ne kadar
da benzemektedir ...
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 87/226
90
—
Evet insann,
dünyevî
tortular
atmas,
ruhan
geli-
mesini
engelleyecek
manialar arkaya
atmas,
marifet
baklalarn bitirir,
kalbi bir takm
çirkinliklerden,
temiz-
ler.
insan aacn
hayet
göz yalar
ile
sulamak, akl
nehirlerinin
kenarlarna
fazilet pnarlarn
aktmak,
o
aaca, muhabbet
kularnn ötmesini
tevhid bülbüllerinin
akmasn
kazandrr..
Marifetin
tümü, bereket
havuzla-
rnda
parldayan
yakn
nurlar,
sadakat
melteminin
sa-
fas, marifet
bahçelerinin
geçidinde
iman
nuru ile
alev
alev
olur...
Ezel
Münadisi,
müritlerin
kalbleri
ile öyle
çarr:
«
—
Baka
kalplardan,
ne arkl ve
ne
de garpl
olan
ate
demeden bile
yanmak hassasn
tayan mübarek
zeytin
aacna bürünün »
u kudsî
hadîs,
bu
gerçei ne
kadar
güzel
dile
getir-
mektedir:
«
—
Mü'min
kulum,
bana
nafile
ibadetlerle
yakla-
maa devam
eder. Tâ
ki
ben
onu severim.
Bir
de
ben
onu
sevdim
mi,
artk
onun
gördüü
gözü,
duyduu kula olu-
rum. Benimle
duyar,
benimle
görür..
Benimle gören,
be-
riimle
duyan
kuluma
vereceim
mükâfat'n
en
az
udur:
benimle
kendi arasnda
olan
perdeyi kaldrr,
ve
misalsiz
beni
temaa
eder.
Ona
öyle bir
nur
bahederim
ki, gerçek
hakikatlar
-batllardan-
ve gerçek
malûmatlar
-cahilden-
ayrd
eder..»
Açklamas
:
Nafile
namazlardaki
huu ve
vecd içinde olan kalb-
leri, onlar
mukaddes
snra
eritirir.
Rubûbiyet
celâlini
müahede
ederler,
kalp hakikatlar
semasndan
marifet
günei
domaa balar,
akl
mizan,
yakn
köprüsü gibi
zahir olur.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 88/226
—
91
—
te
bu,
Peygamber
(S.A.V.)in:
«—
Onunla bizi, ra-
hata erdir ey
Bilâl » sözü
ile,
Cenab-
Hakkn:
«Secde
et
ve
yaknlk elde
et »
kavlinin
açk
bir ifadesidir
Cafer Essadk der
ki:
«Bir
arif,
yüceliler
sahibine
secde
edince
-aradaki-
perde
kalkar, temiz kalpler
sidre-i
Münteha'ya
yükselir,
Mukaddes
nurlar
tecelli eder,
Hakkn harem
bahçelerinin
kaplar açlr.
O,
bu
halet
içinde yayanlara
istediklerini
verir.»
Tevhid
ehlinden
bazlar
bunu, öyle ifade
etmiler-
dir:
«Ondan
bir
eyler
istiyorum, o
da
benden
istiyor.
s-
tediklerimi,
onun istei
urunda terke
hazrm »
Namazda,
kalpler
hayvani
hislerden
arnnca,
kalb
sahalarndan
vesvese
karanlklar, gam
bulutlar bertaraf
edilmesi
için müahede
hasl
olur.
O
sayede
felekleri,
melekleri
aynelyakn
görmek
i-
den
bile
deildir.
El-Kaz
Elbestî der
ki:
«
—
Hakk görmek,
ancak ondan
bakasndan kör
kalmakla
mümkündür
Onu,
gözleyen gözler
mutlaka onu
görürler.
O,
her eyde
zahirdir. Ne var
ki, maiet derdi
ve
manâsz
hevesler araya
perde geriyor..»
Evet,
kalb,
içinde bir
aac
bulunan arsaya
benzer.
Biri
o
aacm
altnda
namaz
klmak
ister.
Fakat
üstünde
onu
kraat ve
münacatmn
lezzetinden
mahrum edecek
fazlasyla
cvldayan, yüksek sesler
çkaran kular var...
Kalkp
kular kovacak olursa namaz
vaktini
ve
o
derunî
zevkleri kaçracak.. O
derûnî lezzetleri elde
etmek için
aac kökünden
ykmaktan
baka
çare
bulamaz..
te
sen de
kalbine dünya
sevgisi
aacn
diktin
Aa-
c
vesvese
ve
gam keder
kazanmakla
doldurdum
Kurtul-
mann
çaresi kalbine
dikmi
olduun
o dünya
sevgisi
aa-
cn
kesmektir. (Sen de
öyle
yap
ite )
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 89/226
Cüneyd: «Dünya
üzüntüsünü
braktm
iim
yoluna
girdi,
ahiret
üzüntüsünü terk
ettim, kalbim
düzeldi.»
Namazdaki
hikmet,
hadimin
mahduma
takarrup
et-
mesi
eklinde
tecelli
eder.
Çünkü
onu
mahdum,
daima
zül
ve
inkisar kalbnda görür.
,
Sen de
hiç
farkna varmadan, Allah
seni
namazda
böyle
durduun
için
Makam-
mahmuda
yükseltir.
Sokrat'n:
«ibadet
ekillerinden
ve
tezahürlerinden
yükselen nameler,
dönen afak- Semay
çn
çn
çnlatr.»
sözü gayet dorudur. Çünkü
dua
ve
niyaz
kaplar açk-
tr.
Bunu
Kur'an-
Kerim'de
anlatmtr:
«Güzel kelimeler
ancak
ona yükselir.
Onu
da
iyi amel
yükseltir.»
(1)
Davud Peygamberin mizmar malûmdur.
Bir
eye ih-
tiyaç
duyduu
zaman, nefisleri ile
mücadele
eden
kiileri
çarp mihraplarnda durdururlard.
O
mizmar,
Müritlerin
kalblerini teshir etmek ve Da-
vudun
ihtiyacnn
biran
evvel
karlanmasn
salamak
için,
onlarn
himmet
ve
niyetlerini
bir noktada
toplamak
amacyla durmadan çalnrd. Ve bu suretle Davud'un
ih-
tiyac
derhal
görülürdü.. Istiska için
yaplan
dualarn
icabeti
gibi..
Kalbî ölçüler, ancak mahallin
taharetiyle
zahir olur.
Kalplerden perde
kalkarsa,
engeller
de
kalkar. Orada
Hak
yolu
uzanr,
marifet
cennetlerinin
kaplar
da
açlr.
Dünya
sevgisi
ile
kararm
ve
lekelenmi
ard
duygular/
yerini iyi ve makul duygulara
terk
eder. Durum
bu
olunt-
ca,
ihtiyaçlarn
mevlâna arzetmekte bir
saknca görme
Kalbine nedamet gömleini
giydir,
yüzünü
tevazu^
toprana koymakta
da beis
görme.
unu
da
iyi bil
ki,
her eyin
bir
vezni vardr. iirin
vezni
ise
Aruz'dur.
(1)
Fa
tr
Sûresi,
âyet:
10.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 90/226
—
93
—
Mümeyyizin ölçüleri
bir ey
incelemekle
olur.
Yiyecek
ve
içecekler kaplarla
ve avuçlarla
ölçülür.
Sofilerin
ölçüsü
de
ibadet
için
gündüz
ve
gece
vakitlerini
iyi
ayarlamakla
olur.
Hatiplerin
ölçülü
konumas,
sözleri iyice
ayarlamak
ve
insicaml
konumakla olur.
Kyametteki mizan
da, yapm
olduun
amelleri öl-
çecektir.
Günah kefesi
yaptn
kötü
ilerin
zulmetiyle,
sevap
kefesi
de
yaptm
iyi
hareketlerin
nuru
ile
dolacaktr.
Öyleyse durumunu
iyice
incele
ve
davranlarn
da
do-
rult. (Doru yoldan ayrlma )
...
ibrahim Aleyhisselâm,
tetkik ölçüsü
kendisine
zahir
olunca önce tetkik
yoluyla
gördüü
e3
r
e «bu
benim
Rab-
bimdir»,
dedi.
Sonra
kendisini,
iki kefe
arasmda
dimdik durmak
imkânna
sahip
olduunu görünce:
«Yüzümü
(Allah'a)
yönelttim »
demekten kendini
alamad.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 91/226
I
ONYEDÎNCt
MAKALE
Havas'n
says,
saylmayacak
kadar
çoktur,
çözümü
irin
tefsiri
yoktur.
Müshil
ilâc
ile
Kabz
ilâc
gibi...
Bu,
niçin ishal
yapyor,
bu
niçin
kabz
yapyor diye
soranla-
yz.
O
halde
eriat
Tabibine,
helâl,
haram,
mubah
ve
ben-
zeri
eyler
gibi
vazetmi
olduu
esaslara
nasl itiraz
ede-
biliriz?..
Kurann
havassmm
ifasnda
neye
tereddüt edersin?
Onda
özel
anlamlarn
özel
kaideleri
vardr.
Vakie
sûresi
gibi..
Bu, zenginlik
ve
mal
elde
etmek
için
okunur.
Gam, kederi
bertaraf
etmek
için
Duhan
sû-
resi,
belâ
ve
bakalarndan
gelecek
her
türlü
zararlar
gi-
dermek
için
de
Kehf
sûresi
okunur.
ilâçlar
tek
kullanmak
mümkün
olmad
gibi,
âyet-
leri
de
tek
okumak
-ona
bir
sûre
katmadan
okumak-
mat-
lubu hasl
etmez.
Müneccimi
susturmak
için
bir
mesele..
u
Küre
noktasnda
doan
bir
kulda
tasarruf
sahibi
olan
u
yldz
onda
nasl
tasarruf
etmitir?
Tab'i
ile
mi,
yoksa cinsi
ile mi?..
Yoksa
Hasiyyeti
ile
mi?..
Eer
Tab'i
ile
tasarruf
etti,
dersen
biliyorsun
ki
ta-
biatlar
çeitlidir.
Eer
Cinsi
ile dersen,
o,
semavîdir,
bu
ise
Turabîdir
(topraksal)
dr
diye
karna
çkarz.
Eer
Hasiyyeti
ile
dersen,
Hasiyyet,
bakâs
olmayan
bir
araz-
dr.
Hasiyyet
ile
olduunu
kabul
etsek bile,
sana
unu
sorarz:
Hasiyyet, yldz
da m
yoksa
ahsta
mdr?
Bunu
mutlaka
açklaman
ve
isbat
etmen
gerekmektedir.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 92/226
ÖNSEKZÎNCÎ
MAKALE
nsanlar havas
hususunda
ihtilâf
etmilerdir. Yani
farkl
fikirler
ortaya
atmlardr.
Bitki ve
hayvanlarn
hasselerine
gelince,
bunlar,
saylmayacak kadar
çoktur.
Tavanlarn
cierleri,
cierlere
iyi
gelir,
gözleri
de
gözlere iyi
gelir.
Domuzun iç
ya,
hayvanlarn
yemine
elverilidir.
Eein
beyni öldürücüdür.
Hudhud'da
birçok yararlar
vardr
ki,
bunu,
(Kita-
bül-Hayvan)
sahibi geni
olarak anlatmtr.
Fazla hara-
ret ve
fazla
souk
öldürücüdâr.
Yemekten
sonra su içmek
zararldr, idrar inesi
telef edicidir.
Hyarn
özünden az
yararldr.
Tahü
seks
gücünü
artrr.
Et
yanisi
de
çnk
fai-
delidir.
Nar suyu
içmek
mideyi
rahatlatr. Karpuzun
faidesi
de
çoktur.
Meyvelerin
en
iyisi,
en
olgunudur. En
iyisi yemek-
ten
önce
yenendir. Armut
müstesna
yemekten
sonra az
bile
zararldr.
Yemekten
sonra
hemen
su
içmek
mekruhtur.
Azar
azar içilmesi
müstahabdr.
Yaz
günleri
ac
yemek
çok
faidelidir.
ncir
ve
üzüm
gibi
meyveler
insana
çok yarar.
Narn
az,
yemekten
sonra
yararldr..
Uyku
zamannda
yemek
,
de
makbul
saylr.
Narn
az,
yemekten
sonra,
uyku
za-
man
zararldr.
Bilhassa
ekisi,
seks
severler
için zarar-
ldr..
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 93/226
ONDOKUZUNCU
MAKALE
çecekler
hakknda.
Skencebîn,
Zül-Karneyn
için
yaplan ilk
araptr.
Bu-
nun
en
iyisi
en
çok
bekletilenidir.
Nar
suyuna
gelince,
mi-
deyi
rahatlatr,
cierleri
souk
serin
tutar.
Haha,
me-
r.eke,
nilüfer
araplar
da
bilhassa
zihin
açklna
iyi
gelir.
Elma
suyunda
firçok
faideler
vardr.
Bilhassa
kal-
bin
takviyesinde
yarar
görülmütür.
Gül
arabna
gelince,
bu da
safra
bulantlarn
ön-
ler.
Ayva'da
da
çeitli
faideler
mevcuttur.
Daha
dorusu
her
vücuda,
neye
alm
ise
onu
vermelidir.
Mide
alt-
eylere
mahal
olmaldr.
ayet
saydmz
meyve
sular
baz
midelere
zarar
veriyorsa
o zaman
içeceklere
taham-
mülü
olmyan
midelerin
sahipleri
perhiz
yoluna
gitmelidir.
Radis-i
erifte
varit
olmutur:
«
—
Mide,
hastalklar
yurdu, perhiz
ise
ilâçlarn
ba-
dr.
Öyle
ise,
her
bedene
alt
eyi
veriniz »
erbet
içmee
alm
vücutlara
ihtiyaç
annda
er-
bet
verilmelidir.
Ebu Talib
Ei-Mekkî
der
ki:
«Salam
iken
ilâç
içmeye
yanamayn.
Çünkü
o, sa-
lnza
zarar
verir,
ilâçlar
son
baharda
kullanmak,
ilk
baharmdakinden
daha
iyidir.
Çünkü
o
mevsimde
meyve
bol olur,
ilâçlarn
tevlid
edecei
zararlar
o,
bertaraf
eder..
Baklalara
geline,
en
yararhs
Helyun
ile
Istinaçtr.
bni
Kuteybe
Peygamber
(S.A.V.)in
öyle
buyurdu-
unu
rivayet
eder:
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 94/226
—
97
«Dört haie vardr
ki
Cennettendir.
Üzerlerine
her
gece
cennet
suyundan bir
damla damlar. (Onlar
unlar-
dr)
:
Isfinaç,
Hindiba,
Helyun,
El-His..»
HeTyun,
vücudu
ya
tutar, El-His kan
yapar.
Yumurtann
en yararls,
rafadan olandr.
Hyarn
en
iyisi,
içidir..
Allah'n
Resulü
(S.A.V.)
buyurmulardr:
«
—
Ya olsun,
kuru olsun
incir
yeyin Çünkü
o, cüz-
zam, frengi
ve
nukres
hastalna iyi
gelir..»
Doktorlarn iddiasna
göre, incir
fcayz
kanma
da
iyi
gelmektedir.
îlk çkan
karpuzlar
sona kalan
karpuzlardan
daha
iyidir.
Son baharn hyar
hummadr.
Sonbahar rüzgârlar nezle
yapar. Herkesin
içtii kap-
tan su içmek birçok
hastalklar
tevlit eder.
îdrar inesi
Karpuz çekirdei
yemek, idrar
zorlatrr.
Hamam
ve
pis
yerlerde
mercimek
suyu
ile
ykanmak
mekruhtur.
Mercimek
suyu
ile
kaplar
ykamakta
beis
yoktur.
Çöven,
bedende
hasl
olan rutubetleri
kurutur.
Kiiyi
imanlatr
ve ayn zamanda
esmerletir.
Susam
macunu,
saç diri
tutar, teni
yumuatr.
Ayak-
lardaki
çatlamalar
önler, Cüzzam hastaln
da önler.
Kabak,
kara bulanty
önler, kabak
tatls
ise az-
daki
kurumaya
çaredir.
En yararl
tatl, hamuru
ekerinden
fazla olandr.
Tatllarn
en
güzeli
yumurta
tatlsdr. Kadayf tatls,
tatllarn
kiraldr.
En
yumuak tatl, sabuniye
ve
kâfuriye
tatllardr-.
Badem
ezmesi
ardr. En iyisi iyice olandr.
Et
yahnisine
gelince:
En
iyi
pienidir.
Bunun
en
lez-
zetlisi,
keçi
ve
koyun
etinin tazesinden yaplandr.
Risa-
let-penâh
efendimiz
(S.A.V.)
öyle
buyurmulardr:
Âlemlerin
Sim
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 95/226
98
—
«
— Kardeim Cebrail'e
cinsî gücümün
azaldn
ikâyet
ettim;
bana
et
yahnisini yememi tavsiye etti. Onu yeyin-
ce
eski
cinsî kudretime
kavutum..»
Tavuk
etinden
fazla
yemek,
vücudun
hemen
her
ye-
rinde hararete sebep olur.
Kzarm
kuzu
eti biraz ar
olmasna ramen
ye-
meklerin
en
güzelidir.
bahsedelim
Bir defasnda
Osman
bin
Af
fan (R.A.)
Resulü
Ek-
rem'e
(S.A.V.)
fndk
ve
fstk'tan
yaplm kadayf tak-
dim
ve
ikram
etti.
Efendimizin mübarek
yüzü
burutu ve «bu
zengin
yemeidir » diye
söylendi..
Sonra
kendilerine
süt ve
hurmadan yaplm
bir
ye-
mek
takdim
edilince
Aie
(R.A)
ya
dönerek
öyle
buyur-
dular:
«
—
Ondan ye ey
Aie
bu,
insan semizletir...»
Pey-
gamber
(S.A.V.) umumiyetle bal
yerlerdi.
Dünya
zevk ve lezzetlerini
elde
etmeye gücü
yettii
halde bunlar
terk eden
kimse
saysz
ecir
ve
mükâfata
mazhar
olur. Çünkü
o,
nefisle
çekimi, nefsin güzel
ve^
cazip
gösterdii
eylerden
uzak
durmutur..
Bu
çelimsiz
dünya ve
karanlk
hapishaneyi 'terk etti-
in
zaman
neye üzülyorsun?
Sen aslnda
zelil
olan
eyleri
terk etmi
oluyorsun..
Sen
bunu yapmakla
yüceliklere
yükselmi
oluyorsun. îlmi,
tevhid gibi
yüce
bir
ilim elde
etmi
oluyorsun
ki
o,
Allah bilme
ve
tanma ilmidir..
Aklî
ve
naklî delillerle Allah'
bilirsen, sana
öyle
bir
kanad
taklr
ki
onunla
melekût
âlemine
uçar gidersin.
Çünkü
ruhlar
üç
snftr:
1
—
Arif
ruh,
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 96/226
—
99
—
2
—
Nazik
(ibadet
eden)
ruh,
3
—
Zahid
ruh...
Bu
üçünü
bir
araya
getirebilen
kimseye
ölüm
ve
dün-
yadan
göçü
zarar
vermez. Çünkü o, artk kemale ermi,
daha
dorusu
kemal
âlemine yükselmi, sonsuz
mükâ-
fatlara nail olmutur. Ona
öyle
yüksek makamlar,
mu-
kaddes
nurlar lütfedilir
ki,
ruhanî
meleklere orada
kom-
u
olur. Onlara yanna gelip, hiç
duymad,
görmedii
birçok
ilimleri ona
öretirler.
Böylece
o,
bu
tefessüh
etmi
dünyadan ayrlr, hiç
bozulmayan ve
nimeti
bitmiyen
bir
âleme
karr
gider.
Bir
Hadîs-i
Kudsî :
«Kullarm için cennette, hiç
bir
gözün görmedii,
hiç
bir
kulan
duymad, hiç
kimsenin natr hayaline gel-
medii mükâfatlar
hazrladm.»
Bu
kudsî
hadîs;
Cennette,
cennet
nimetlerinin
öte-
sinde,
insanlarn görmeden yaamadan, idrak edemiye-
cekleri bir nimet
olduunu göstermektedir.
Çünkü onu, tanmadan,
görmeden tarif etmek im-
kânszdr..
Cinsî ilikiye
gücü
yetmiyen
bir
hadm, nasl onun
lezzetini bilemezse, Kudsî hadîsde
anlatlan
Cennet
ni-
metleri
de
görmeden, tatmadan
bilinemez..
u
halde
onu,
ancak, gören
ve
tadan bilir..
te
o
büyük nimet, kerim olan
Yüce
Allah' müa-
hede
etmektir.
îmdi sen, görmeden müahede
lezzetini idrak etmek
mi
istiyorsun.
îte bu
imkânszdr..
Korkaklar
harbin lez-
zetini idrak edebilirler
mi?
1
Bunca
gaflet
ve
masiyet
içinde, aradan
perdenin
kalkmasn
nasl
istiyebilirsin ..
Duymuundur:
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 97/226
—
100
—
Zeynel-
Abidin (R.A.)
namaza durduklar
zaman,
kendisi
ile
mahbubu
arasndaki perde kalkard.
Kalbi
ile
yüce
melekût
âleminde
seyran
ederlerdi...
Mü'minlerin
emiri
Ali
(K.V.)nin:
«
—
Semavat yolunu sorun bana
da
size
haber vere-
yim » sözünün anlam bundan baka nedir ki?..
Sen
ey
gafil
Ey
nefsinin
kulu
ve
ehvetinin
azat
ka-
bul etmez
esiri
Demek
ki,
ebrar ve
mukarreplerle
bera-
ber olmak istiyorsun?..
Olanca
cehalet
ve
Evliyann
kerametine
dil uzatmak-
la
m
istiyorsun
bütün
bunlar?..
Heyhat ..
iir:
«Yüceliklere
ucuzca ermek istersin,
hiç ar olmadan
bal
olur
mü? Sen cahilken,
benim
senden
raz olmam
is-
tersin, o cahil halinle sevgiüler senden
honut olur mu?..»
Çal nkâr etme Hüsn-ü zannn atna
bin
Biran
evvel gaye
ve
hedeflerine
ula
ifâ
gömleini giy
ayet mülakat, erefli âlemin
melekût
zirvesine
yük-
selmek istiyorsan
daima
az
yemei tercih
et
Resulul-
l&h
(S.A.V.)
öyle
buyurmulardr:
«
—
Zahitler, dünya
erefini
ve
ahire
t
nimetlerini
elde etmee muvaffak ol-
mulardr.»
Bir
gün Mecnun
Llyla'ya selâm
verdi.
Leylâ
selâm-
n
almad.
Mecnun nedenini sorunca Leylâ'dan
u
cevab
ald:
«
—
Dün gece
birazck
olsun
uyudun Eer
aknda
samimî
olsaydn uyumazdn »
Buna
Mecnun u mukabe-
lede bulundu:
«
—
Bütün çalma ve gayretlerime ramen,
sizleri
göremedim. Belki rüyamda görürüm
diye uyudum,
ba-
la
beni »
—
Demek
ki
beni
unuttun
da
hayalimle
uratn..
—
Ne yapaym seni göremeyince
bari timsalini gö-
reyim,
dedim.. Bunun üzerine Leylâ öyle bir
iir söyledi:
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 98/226
—
101
-f-
«
—
Perian
halim,
Mecnun'unkinden deiik
deildi.
Aramzdaki fark ancak
u idi:
Mecnun
akn
aça
vurmutur,
Ben
fakir
Leylâ
ise,
ak
içinde
saklyarak
ölmütü...»
Rasulullah
(S.A.V.) dediler
ki:
—r
Bir
ile
Hind, ak urunda ölmülerdir..
—
Bilâkis
ak
talamadklarndan ölmülerdir,
di-
ye
izah etti. Bunun
üzerine Aie
dedi
ki
—
Bu
sana da
evk ve sevgili
ile kavuma
hasreti
iras
etmez mi?
Bana gelince
ben,
sen öldükten
sonra ar-
tk
yaayamam
—
Sen benden
sonra
yaayacaksm; lâkin bana
ka-
vuuncaya kadar
üzüntü içinde
olacaksn î
dedi
ve müba-
rek sözlerini öyle bitirdi: ^Birbirlerini
seven çift
ölürse,
biri
eini, sanki gurbette olan birini bekliyormu
gibi bek-
lesin...»
•
*
ltR
«Gözden
rak
olanlarn
geliini
görüyoruz,
onlarla
görütüümüzde
hasretimizi gideriyoruz.
Ayrlnzla
dünya
bize
dar olup,
Frat suyuna
dalan
kii
gibi olurum.
Aramzdan
uzaklatn
zamandr
k
ben
gerçek
ak
dersini alrm.
Bir yere
oturduumuzda,
aramzda
yok
olan hatr-
larz,
öylesine
ki,
meclisin neresinde oturacamz
bile-
Sddk- Azam'a ölüm
gelip
yaklanca,
hanm
öyle
haykrm
—
Eyvah ayrlyoruz
—
Bana
gelince,
ne
mutlu banaki sevgililere
kavu-
uyorum, demi..
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 99/226
—
102
—
u
halde ey
insan,
eer
sevgililere
kavumak istiyor-
san ölümden hiç
korkma,
Darul-Bekada
onlara
muhak-
kak kavuacaksn,
hazrlan
ölüme..
Gece
ibadetlerle
muzaffer olmaya
çal Çünkü
kii
tncak gece
kaim olmakla menzile
erebiîir.
Allah'a güvenerek hareket
edersen
göreceksin ki,
ölümden hiç ylmayacaksn
Bir Sabinin
unu
terennüm
ettiini
duyunca. Cüneyt
üstüaü
ban
yrtt:
«Zamanm
görüyorum
da
çok
hain
geçiyor.. Muga-
lete
bo
sözlerle
bitiyor...»
Zamanm
beni
bir hal üzere
brakmtr.
Halim nice
olur:
Ameller
su
yüzüne
çkp,
cisimlerde
toprak olun-
ca... Âklr
uyumazlar,
az
yerler.
Az
uyurlar. Onlara
itiyak bostanlarnn
kaplar
açlr,
marifet
güneleri
doar.
Ferdeler
arkasnda kurbiyyet
çiçekleri açar. Rab
cemaJPhin
nurlarndan
kalb köeleri
tam manâsyla
ay-
dnlanr.
Aradaki
perdeler
kalkar,
âk
mauku
çarr:
Kâinat
srlar çözülmütür
varlklarn
hakikatleri
tevaz-
zuh
etmitir Diye...
-Bunun
üzerine
ona,
çeitli mükâefeler hasl olur,
keramet
serpintilerine mazhar olur
ve
nihayet
en
yüksek
makamlarla tebir edilir...
Ebul Hasan
Ennûri
der
kî:
Ebi
Yezid
El-Bestamî'nin
odasnda ya
hurma
gördük.» Bize:
«
—
Ondan yeyiniz.
O,
bize Hzrn
hediyesidir, Al-
lah Resulünün yanndan
getirmitir.. Oysa
ben onu
ancak
Allah'dan
talep
etmitim..
Hzr vastas
ile
istememitim
onu.
Bir
de
baktm
ki
hzrn
ellerinde
durmuyor
mu
on-
lar?..»
dedi.
Sonra onu
takip
eden
Cuma
günü yanma
girince,
bu
defa
altn tabak içinde ya
hurma gördük..
—
Bize
ondan biraz ikram
eder
misiniz?
dedik.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 100/226
—
103
—
—
Hayr, o
bana
aittir,
sizin
için
getirilmi
deildir,
diye
mukabelede
bulundular..
—
Nasl
olur
bu,
anlatr
msnz?
—
Gece
oturup
kur'
an
okuyordum...
Ani
bir
ses:
ite
hediyen
Bunu
bizzat
-vastasz
olarak-
bizden
al
artk
aramzda
vasta
yoktur ..»
Marifet
zevklerinden
yoksun olan
ey
gafil
unu
iyi-
ce
aklna
koyman
isterim:
Allah
dostlar,
Allah',
âk-
larn,
sevgililerini
aradklar
gibi ararlar...
Rabia
bir
keresinde:
«
—
Dün
aramzda
geçen o
ulvî
olay
hakk
için,
bu-
gün
beni
eyhim
ubeyd
olu
Yunus
ile
bulutur »
derde-
mez
hemen
Yunus
içeriye
girdi ve:
—
Mutlaka
olacak
bir
ey
hakkndaki
duan boa
git-
ti... diyecek
gibi
olunca
Rabia
hemen
u
talepte
bulundu:
«—
Ey
eyh
imdi bunu
brak
da
bana
sevgililerin
yolunu
göster »
Cüneyt
çaltrd
dama
ücret
verirken, öte
yandan
bir
adam
atld
ve:
—
Bana
da
bir ey
vermez
misin,
ey
eyh,
diye
ses-
lendi.
—
Ey
ahmak
çalmyorsun,
bir
de
bizden ücret
ta-
lep
ediyorsun,
eer
sen de
onlar
gibi
çalsaydn
mutlaka
ücretini
alrdn...
eyh
iblî, bir
evin
önünden
geçerken
evin
sahibesi
kocasna
öyle
çktn
duydu: «Sana
yaptn
ey
ka-
dar
vereceiz,
her
eyi
bele
istiyorsun
—
Tembel olan adam
benden
daha
iyi
çalr,
doru
söylüyorsun
hanm,
dedi
ve
sözüne
unu ilâve
etti:
«
—
Ga-
yeme
ulaamadm,
havam
eridi..
Tembellik
belâs kyme-
timizi
hiçe
indirdi.
Çalsaydm,
elbette
sevgilim
benden
honut
olacakt.
(Her
kadn
gibi
o da
bizden
memnun ka-
lacakt.
.
.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 101/226
YRMNC
MAKALE
YEME,
ÇME
VE
SOFRA
ÂDÂBI
Allah
insan
yaratm
ve
onun
yaamas
için
de
gda
-
sn
vermitir.
Yeme
hususunda
insanlar
çeitli
karektere
sahibdir.
Bir
ksm
aza
kanaat
eder,
az
yemek,
az
içmek,
az
uyku
ile
son
derece,
kendisini
ibadete
verir.
Ve
bu
suretle
de
meleklere
benzer...
mdi
sen, ne
kadar
az
yersen
o kadar
gök
ehline ben-
zeyebilirsin
Bunun
faidesini
de,
kalbin
yumuamasnda
bulursun..
Gayesi
göbek
iirmek,
karn
doyurmak
olan
kiinin
sema
ehlince
pek
deeri
yoktur.
Yemek
ve
meyvelerden
az
yemek, insan
sal
için
son
derece
yararl bir
davra-
n
olur..
Çok
yemek
yemek hayre
alamet
olmasa
gerek..
Peygamber
sallallahu
aleyhi
ve
sellemin gayet
az
ye-
diinden
haberin
yok mu?..
Az yemekte
tp ve züht
oldu
unu
sana haber
vermediler
m
?
Evet,
karnlarda
iç
ateleri
vardr
ki,
içeriye
giren
her
ey yakp
kavururlar..
Cehennemin
yedi
kaps
vardr.
Karnlarn
da o ka-
dar
kaps
var:
1
—
Hrs
kaps,
2
—
irret kaps,
3
—
Nemime
kaps,
4
—
Durmadan
ackma kaps,
5
—
Hatalara
az aldr
kaps,
6
—
Haram
yeme
sevdas
kaps,
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 102/226
7
—
iybet
(Kiiyi arkadan
çekitirme)
kaps...
Cesedfn,
cehenneme delalet
edecek
yedi
kaps
var:
duyma,
görme,
konuma,
karn, avret
nahalli,
iki
el, iki
r.y
ak...
ite
bunlar,
çirkinliklere
sebeb
olan,
kiiyi kötü
yola
sürükleyen
kaplardr.
Bunlarn
en
elebas
hiç üphe yok
ki
karnlardr..
Kötü
ilerin en kötüsü
ise,
kullara
zulm edip. Baka-
larnn
haklarna
riayet
etmemektir..
nsanln
salk
tabibi,
yüce
peygamber
(sellellahu
aleyhi
ve
sellem)
buyuruyorlar:
«—
Herkim
haramdan
iki
lokma yerse,
tam
krk gün
duas
geri
çevrilir.. Göbe-
ini
(haraflidan)
iirip
büyütenin
yeri hiç
üphe
yok ki
cehennemdir..»
BAZI
HARAMLAR:
Gasp
edilen
(soygun)
dan
elde
edilen
mal,
hrszlk-
tan
kazanlan
mal,
kiralk
katil
olmakla
elde
edilen
mal,
yol
kesmek,
rüvet
almak,
haram
olan
eyleri
satmak
ve-
ya satn
almak,
hak
etmedii
eyi
almak,
gibi
gayr-i
me-
ru
usûllerle
kazanlan
bütün
mallar..
(îhyâ)
kitabmzda-
ki
helal
-
haram
bölümünde
tafsilatla
anlattmz
buna
benzer
haramlar...
HELÂL
KAZANÇ:
Asl
helâl
olan
eylerdir. Yumurta,
yamur, ot,
odun
ta
gibi
eyler..
Ve
meru
usûllerle elde
edilen ve
kazan-
lan
bütün
mallar...
I
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 103/226
—
106
—
AVLANMA
Avlanma
yolu
ile
elde
edilen
kazanç
hakknda âlim-
ler
arasmda
görü
ayrlklar
vardr
(bence):
avlanma-
mak daha
iyidir...
Dürüst
çalarak el
emeinle elde
ettiin mal,
en
he-
lâl
maldr..
Ebul-Huseyn
Ennurî,
Ebu
Yezîd
ve Suf
yan bin
Uyey-
ne
birleip,
paralarnn
bir ksm
ile
ekmek aldlar,
dier
ksmn fakirlere
sadaka olarak
dattlar...
Yemek
ye-
mek
için
sofraya
oturduklarnda,
Sufyan:
—
Acaba
bu
ekmek
nasl
meydana
gelmitir
? Bunun
nasl
ekilip
biçildiini biliyor
musunuz?
Diye sorunca,
—
Bilmiyoruz,
dediler.
Bunun
üzerine ekmei
ora-
ckta
braktlar,
yemeden çekilip
gittiler...
HAHAM
DENLEN
EY? Muammadr,
kolayca an-
lalmaz.
Onun
için
sana
birazn
anlataym:
Yaratc
birdir.
Mahlukat
hep
onun feyzindendir..
Bu
feyz'in bir
parcasma
tecavüz, hepsine
tecavüzmü
gibi
ka-
bul edilir.
Nitekim
Cenab-
Hak
kaatil
hakkmda
öyle
bu-
yurmutur: «Kim
bir
can,
bir can mukabilinde
veya
yer
yüzünde
bir fesâd
çkarmaktan
dolay
olmayarak,
öldü-
rürse,
bütün insanlar
öldürmü
gibi olur.
Kimde onu kur-
tarrsa
bütün
insanlar
diriltmi
gibi
olur.»
(1)
I
BR ADAM,
HANIMINA:
«SAÇIN
BENDEN
BO-
TUR » derse,
kadnn
bütünü
ondan
bo olur...
Tasaddukta
bulunduun
zaman
bundan hem
san',
nemde
masnu'u
(Yaradan
ve
yaradlan)
memnun
etmi
olursun.
(1)
El-Malde: 32.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 104/226
—
107
—
Helâl
bir
lokma,
indellahda
bir
çok
sadakalardan
ev-
lâdr..
Yemek
yemek
istediinde,
acktktan
sonra
yere
ya-
kn
bir sofrada
üç
parmanla
ye
Sofradan
doymadan
kalk
Yemee
otururken
de
bireyi
örenmek
için Ho-
cann
önünde
oturur
gibi
saygl ve
hürmetkar
bir
ta-
vrla
otur
unu da
iyi
bilmi
ol ki,
Allah
haramdan
bereketi
kaldrmtr..
Scak
yemekte
dört
zarar
vardr:
1
—
Dileri
çürütür,
2
—
Renkleri
sarartr,
3
—
Cieri
hasta
eder,
4
—Barsak
iltihabna
yol
açar..
Yemekten
önce
ve
sonra
el
ykanr..
Kar
-
koca
için,
birbirlerinin
izni
olmadkça,
azda
koku
yapan
eyleri
yemeleri
katiyen
caiz
deildir..
Çün-
kü
böyle
bir
hareket
eler
arasnda
nefret
uyandrr,
ge-
reken
alaka
ve
sevgi
balarnn
yava
yava
çözülmesine
hattâ
birbirlerinden
kopmalarna
yol açar..
Rü^un
aksine,
güzel
kokular
eleri,
birbirlerine
daha
çok
serdirir,
birbirlerine
da^a
mükemmel
bir
ekilde kay-
natrr..
Öerek yemekten
önce
ve
gerekse
sonra
elleri
yka-
mamak,
elbiseleri
kirletir
çirkin,
kokular
meydana
getirir.
Mademki
helâldan
gaye;
kalpleri
temizleyip
günâh-
lar
azaltmaktr,
öyleyse
onu
talep
etmek,
ilim
talep et-
mek gibi
farzdr..
uda
muhakkaktr
ki,
insan
hayre
iletmiyen
ilim
mutlaka
zararldr.
Bir
Hadis
meali:
«Herkim
bir
sene
helal
rzk
yerse,
ona ar
tarznda
bir
(ufuk)
açlr,
kalbinin
nurlar
parl-
dar.»
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 105/226
108
—
Bu,
gönülleri
açan,
marifet
nurlar
saçan,
kalplerde
hikmet
pnarlar
fkrtan,
gaflet
perdesini
aralyan,
gu-
rur
sedlerini
kaldran
ebedi
seâdetin
kimyasdr...
Onun
sayesinde,
tevhid
semâsnn
saffeti,
levh-i
Me-
cid'in
zarafeti
zahir
ve münkeif olur,
kiiyi,
mukarrep
meleklerinin
tesbit
sedalarm
iidir
hale
sokar...
unu
da iyi
bilmeni
isterim
ki
rRuhlar
öldükten
son-
ra,
ancak
kullara
yaplan
zulm
ve
hakszlklar
karln-
da
rehin
alnrlar.
Bunun
sr
ve hikmeti;
yek-dierinden
alacakl
olan
kimselerin,
adil,
alim,
bâki olan
hakimin
hu-
zurunda
davalamasdr
. .
.
Böylece
iki
kul
arasnda
adalet
ve
müsavat
salanm
olur.
Allann
huzuruna
selim
bir
kalple
gelmek
erefine
nail
olan
kimseler
bu
gibi
hâllerden
istisna
edilirler...
Çünkü onun
zimmeti
kullara
hakszlk
etmek
gibi kötü
ve çirkin
ilerden
tamamen
kurtulmu
ve
beri
olmutur.
Bu
dereceye
yükselmi
ve
kemal
bulmu
ruhlar,
ar-
zu
ettikleri
yerlerde
ikamet
edebilirler.
Hadis
meali:
«üphe
yok
ki,
ruhlar,
evlerini
ve
aile-
lerini
ziyaret
ederler,
onlar
iyi
yolda
bulurlarsa,
Allah'a
$ükr
ederler
;
kötü
yolda bulurlarsa,
geri
dönüp
öyle
hay-
krrlar:
Evladlarm,
sakn
dünyaya
kaplp,
benim
gibi
aldanmayn ...»
Her
türlü
kir,
günah
ve zulümlerden
arman
ruhlara
gelince:
Onlar,
ya cevher,
yahutta
melek
eklinde,
veya
da
cism-i
latif
olarak,
istedikleri
yerlerde
(kular
kibi)
uçarlar...
Hepsi,
müdrik
hassas
ve cisimlerden
ayrlla-
rnn
farkmda
olurlar...
Yine
bir
hadis
meali
:
«zulmü
bertaraf
etmek
için
ve-
rilen
bir
dirhem
Allah
katnda,
dört
bin
kabul
edilmi
hac-
dan
daha
iyidir...»
Hac
ve
çalmalarn,
günahlardan
korktuun
içinse,
o günahlarn kökünü
kaz ...
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 106/226
YRM
BRNC
MAKALE
RUHLARIN
TERBYES
En
büyük
dümann,
hiç
üphe
yok
ki
nefsindir.
Ni-
tekim
Resul-i
Ekrem
(S.A.V)
bir
hadisde
bize
bunu
olan-
ca
açkl ile
anlatmtr:
«
—
ki
omuzun
arasnda
bu-
lunan
nefsin,
dümanlarnn
en
idetüsidirî»
(1)
(Ne
mi
yapar?)
seni
felâkete
götürür,
vebale sü-
rükler...
Seni
aalklara
sevk
eder...
Lüzumsuz
heva
ve
heveslere
kaplmana
yol
açar...
Sana
yedirir,
seni
yu-
varlar,
daha
sonra da
öldürüp
tam
manasiyle
sana
hakim
olur.
(Ona
frsat
vermemek
için)
onun
kötü
duygular-
n,
çelimsiz
uydularn,
beyhude
satamalarn,
doymaz
tama'larn,
kökünden
kazyarak
bertaraf
et
Hadis
Meali/
«—
Allah
nefsi
yaratt
zaman
sordu:
—
Ben
kimim?..
O
da
cevap
verdi
:
—
Ben, ben
kimim?...
Bunun
üzerine
Allah
onu
çe-
itli
ikencelerle
terbiye
etti.
Ne
zaman
ona: «Ben
kimim » diye
sordu
ise O,
(Küs-
tahça/»
Ya
ben,
ben
kimim »
mukabelesinde
bulunmu-
tur.
En
nihayet
onu
tevazu ve
açlkla terbiye
etmi
ve
ancap
ondan
sonradr
ki ondan
müsbet
bir cevap
alm-
tr :
—
«Sen
öyle bir
Allansn
ki, senden
baka
hiç Ma-
but
yoktur »
Nefsin
bir
zenci kadnna
benzer:
Daima
kendi
(pis)
ehvetini
tatmin
etmek
için
sana
askmt
olur.
(1)
Bu
hadisi,
El Baynakî u
lafzla
rivayet
etmitir:
«Dümannn
en
azls, iki
omuzunun
arasnda
bulunan
nefsindir...»
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 107/226
—
110
—
Doyurduun
zaman,
daha fazlasn ister...
Ona
bo-
yun
emediin
zaman da seni yüzüstü
brakr,
gider. Ki-
iyi belâya
sürükleyenin
ta
kendisidir nefis
Evet
O,
bütün
alçaklklarn
ve
bayalklarn
ana
kay-
nadr
O,
bir canavar, o
bir
köpektir,
bazan da
yrtc,
aralan ve saldrgan
kaplandr ...
O, Amansz
dümandr Onun
hastal
çok;
ilac ise
gayet azdr
Ondan kurtulmann yegâne
çaresi,
balca yoiu,
on
muhalefet edip kap dar
etmektir:
«Nefis
senden
bir
ehvetin
tatmini
için bir dilekte
bulunursa,
mutlaka ona
bir
yol bulunur, fakat
sen,
onun
isteklerine mümkün olduu kadar muhalefet
et
Z'ra onun
arzusu
düman, ona muhalefetse
dostluktur »
Bir hastay
düün: ilâcn
aclna tahammül
gös-
termeden ifa bulabilir
mi?
El-^Bustî
kendi nefsi için
bakmz
ne söylemi:
—
«Akll kii,
durmaz beni alaya
alr,
inzivâ ise
ahlâkm güzelletirir. Ne kadar
güç
bir
durumdaym
zira
nefis,
canavar gibi
üstüme saldryor...»
Onu terbiye
etmeye niyet ettin
mi,
ikence
kamçlan
ile döv
onu
(Nasl m?) Tevazu
kamçs
ile
kibrini
kamçla
im-
tihan
ateiyle
iyice
piir
lmi,
onun
en
kymetli
dostu
olarak kabul
et
Salih
bir
amel
daima samimi
arkada
olsun
onun... Ona güzel huylar
öretir, salih amelleri
kazandnrsm...
Ona kar
nazik
davran,
fakat
sakn
onun yüz göz
olma
unu
da
iyi bil:
Allah
lâtiftir.
Lâtif olan kimseye
azap etmek,
Lâtifin
anndan
deildir.
Nefsini
cihad
azabma uratan
kimseye
hiç
Allah
azab
eder
mi?
Hayr i
(Müslümanlarda
güzel
bir)
adettir,
er
ise
uçurum...
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 108/226
—
111
—
Onu
nafile
ibadetlerle
terbiye
et,
eyhinin
önünde
ve
murakabesinde
iyice
tehzib
et
unu
da
iyi
bil ki:
Hocaya
itaat
ana-babaya
itaattan
yektir.
Zira
Hoca,
gerçek
mânada
bir
babadr.
Çünkü,
O
doru
yolu
öretiyor,
örenciyi,
cehalet
karanlndan
marifet
ve
ebedî
saadet
aydnlna
kavuturuyor,
terte-
miz bir
kurtulua,
meleklere
katla
O
eritiriyor.
u
halde
hoca,
örenciyi
günahlardan
uzaklatrmak
için en
tesirli
bir
doktordur.
Ana-baba
ise;
cinsî
arzula-
rn
tatmin
etmek
için
ehvet
atelerini
yaktlar...
Sonra
karlkl
tatmin
edilen
ehvet
senin
gibi
bir
meyve
ver-
di.
Hulâsa
yokluk
karandan
cehalet
karanlna,
çile
dolu
dünyaya
getirdiler.
Dünyaya
tanman
cihetinden
belki
doru
yaptlar
amma
aklen
pek
de
iyi
baaramadlar
bu
ii...
Ben
eyhul
-
îslâm
Ali
olu
Yusuf'un
sohbetinde
genç
bir
delikanl
iken,
Muarrî
nefsi
için
öyle
bir
nr
söyledi:
«Hayatm
boyunca
oruçluyum,
iftarm
benim
ancak
ölümdür.
îte
ancak
ogün
kendime
gelirim,
sabah
akam
derken
ecel
gelib,
zaman
beni
yalnz
brakt.
Dediler
ki:
Felân
kes,
arkadana
kar
gayet
sami-
midir,
(inanmam
çünkü)
dünyada
samimi
kimse
yoktur
Zira
balar,
o
mevkie
hiyanetle
gelmi,
müdafileri
ise
sekâbetle
ileri
atlmtr.
îster
iyi
ol,
ister
kötü...
Bir
mevkie
kavutun mu
mutlaka
efendisin.
.
«Vallahi
doru
söze
kulak
asmadlar...
Çünkü
Onu
mübalaa
ve
palavra
sandlar..»
Bu
iir,
lâzm
olmyan
bireyin
lüzumu
bahrindedir.
Bunu
anladn
undan
belli
olur
:Onlar
ii,
kartrdk-
larnda,
onlara
kulak
vermezsin,
seninle
elendikleri
za-
manda
da
asla
sarslmazsn
Nefsini,
böbürlenmekten
çe-
kver.
Çünkü
kibir,
nefsin
pek
holand
huylardandr.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 109/226
—
112
—
Büyük
gayeye
erimek
istersen o
nefsi,
krk sabah
veya dört
ay
inzivaya
çekilip bir evde haps et.. En iyi
davran
ite
budur.
Hiç
bir ey'e ihtiyac kalmyan
bir
ölü
gibi
his et,
kendini... Sana
ve
vücuduna uygun
ve
ya-
rayan
ne
bulursan
onu
ye.
eriat
yoluna
götürecek
sebep
lere tevessül et.
Nefsini
iyice
ezebilecek
bolluklarda
yürü Evin
ka-
ranlk olsun zarar yok...
badetlerin
için
k
daha elve-
rilidir.
Farz
namazlarn sakn terk
etme yice
uykun
gelmeden uyumaa
kalkma.
Acktn
zaman
yemein
üçde
ikisini ye.
Bunu orta-
lama
olarak hesablarsak
otuz
alt
lokma
tutar.
Z
;
krin: (Lâ ilâhe
ülellâh
El-Hayyul-Kayyûm)
olsun.
Bunu
dille
söylemekten
yorulursan, kalbinle devam
et.
Üzerine
gelenlerden
korkma Bakarsn,
çirkin haya-
let, cin,
eytanlar,
melekler
ve
muallimler
bir bir
gelir-
ler..
Sana
kimya
öretelim,
derler.
Dier bir
ksm
da
seni, urada bir
define
var diye
aldatmaa
çalr.
Onlardan biri vad
ederken,
dieri de tehdid
yoluna
sapar, hiç
birine
kulak asma Çünkü
doruluk
sayesinde
sana
bir
çok eyler
görünebilir. Kalbini
perdeleyen mani-
ler
bir
bir ortadan
kalkar.
Kalbin ile lavh-
mahfuz
ara-
sna
çekilen
perdeler
aralanr,
oradakileri
görmee
ba-
larsn..
Herkese,
müahedelerini
anlatmaa
balarsm, rüya
da
gördüklerini uyank halde görmee
balarsn..
Kalp
nurlanr,
göüs
açlr,
kâinat
yrtlr,
örtülü ve
kapal ,olan
gizli srlar açlr.
Bu
suretle
bir nevi
mucizeyi andran
kerametleri
göstermee muvaffak
olursun
Mucize
ile
keramet arasnda tahaddî
ve
izhar
bakmndan
farklar
vardr...
Evet, Kul, temkin derecesine
eriince,
hemen hepisi
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 110/226
Cenab-
Hakkn
hükmü
ile
husûle
gelir.
Ve
u
kavli celâ-
linin
srr
tezahür
eder:
«Bununla
beraber
Rabbinin
ni-
metini
durmayp
söyle»
(1)
Kavmi
arasnda
bir
eyh,
ümmeti
arasndaki
pey-
gamber
mesabesindedir.
eyhi
olmyan
kiinin
eyhi,
eytandr ...
eyhsiz
ölen
kimse,
Cahiliyet
devrinde
ölmü
gibidir..
Çünkü
eyh
kiiye,
doruyu
gösterir,
hakikati
öre-
tir,
Allah'a
nasl
varlacam
anlatr...
unu da
iyi
bilmi
ol ki,
halvet ve
inzivaya
çekilen
bir
kiiye,
zamanla
perdelerin
içinden
kurbiyyet
mel-
temleri
esmee
balar,
yaratklarn
kalp
snrlar
ona
aç-
Uverir.
îyi
insanlar, Hak
ehli
durmadan
onu
ziyaret eder-
ler...
Ona
baktn
zaman,
gayet
nazik,
lutufkâr,
sözü
sohbeti
dinlenen
mütevazi
bir zat
olarak
görürsün..
Çün-
kü
Allah,
Onun
kalbine
tecelli
etmitir.
Onu
sözünü
duy-
mu
ve
böylece
murat
ve
maksadlarma
erdirmitir.
Artk
bu
safhadan
sonra
ona,
müahede
günelerini
açar, hafifyat
(gizlilikleri)
bildirir,
kâinat
gösterir..
Vasl-
Billâh
olan
kiinin belli
bal
alâmetleri
un-
Güzel huy,
çok ilim,
tatl
söz
ve
tevazu...
Bu
yolun
yolcusu,
çok
alim
olmasna
ramen,
hiç
bir
zaman,
ks-
kanç,
kibirli,
zalim,
facir
deildir
Ve
çok yiyen,
çok
uyuyan
da
deildir. O, melekûtî
bir
ruha
sahibdir.
Cebrail
himmetini
takviye
etmi,
srafil
mutluluk
sûrunu
üfürmütür...
Bu,
ona
verilen
mânevî
kuvvettir.
O,
marifet
sahasn-
da
yürür. Tâ
ki Celâl
evi
ona
tecellî
eder.
Bu suretle
ona
eyle bir
meleke
hasl
olur
ki,
Su
ve
havada
yürümek,
uzak
mesafelerin
kendisine
yakn olmak
iten
bile deildir.
(1)
Ed-Duhâ:
11
Âlemlerin
Srr
—
8
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 111/226
—
114
—
îte
böyle
bir
adama
yaklan, onun
feyzinden,
ayn,
güne
nurundan
faydaland
gibi, faydalann
Velîlerin o
akla
durgunluk veren
halleri,
çou defa
müritlerine ve
örencilerine
intikal der..
Peygamberliin,
Musa
(Aleyhisselâm)
dan
Nun olu
Yua'a
intikal
ettii
gibi...
una da
bilhassa
dikkatini
çekmek
isterim: Bu
keyfiyeti, bu
durum
ve
ehvali
bilmiyen
kimseler
asla
do-
rulamaz..
Tpk
kimya
ilminden
habersiz
olan
kimsenin
bu
ilmi
dorulamad
gibi..
Kör
olan
kii,
ay'
nereden
görebilsin
Ey
insan
farkma
varmadan
nasipsiz
olarak
yok
olursun,
zavall insan, o
zaman
yannda
hiç
bir
dost
ve
ah-
bâb
da
kalmaz. Karnn
imi, gözü'nün
feri gitmi, dilin
balanm,
ilmin
azalm,
günahn
çoalm,
bo ümidle-
rin
fazlalam
bir halde
Rabbn durumunu
görürken
kv-
ranr durursun
Öyleyse
yanndaki
kiinin sana
seslen-
diini duy:
«
—
Mademki,
nefsin
tasallutundan,
eytann
tahak-
kümünden
kurtulmu
hürler gibi
olamyorsun
bari
onla-
r
ayplama
Murada
ermileri
kötüleme ...»
Levhin
ardndan
çarana
kulak
ver:
«
—
Hüsn-ü zanda
bulun:
Sen
attn
da
onun
için atl-
dn,
sen
yaraladn da
onun
için
yaralandm
ayet
&en il-
gini
kesmeseydin
onlar
da
senden
ilgilerini kesmek,
mü-
temadiyen
seni
ziyaret
ederlerdi.
Hizmet
etseydin
behe-
mehal sen de
hizmet
görürdün
Lâkin ne
yazk
ki
Uf tür-
lü doymak
bilmiyorsun
(Ruh
yapn harab oldu)
hiç
bir eyin
kalmad.
Hep-
si
boa
gitti.
Öldüün
zaman
pimanlk duyacaksn
ama
i
iten
geçecek... unu da
hatrdan hiç
çkartma:
Allah
daima, takvaya
eren
ve
bir
de
ihsan
edenlerle
beraberdir
iir:
«Bedbin
kiiye de
ki: (ne
zamana
kadar
devam ede-
cek bu
halin?
Ne
hayatn
arnyor
ne de
bize
görünüyor
(sun )
...
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 112/226
YRM
KNC
MAKALE
ZKR
Müminleri zikre
çaran ayet
ve
hadislerin
says
pek
çoktur. Biz bunlardan
bir
kaçn
serd
edeceiz.
Ön-
ce
ayetler:
«Öyleyse
siz
beni
(taatle,
ibadetle)
ann,
ben
de
sizi
(sevable,
mafiretle)
anaym.»
(1)
«Ey
iman
edenler,
Allah çok zikr
edin.»
(2)
«Rabbini,
içinden yal-
vararak
ve
korkarak
(fakat)
yüksek
olmayan
bir
sesle
sabah ve
akam
an.
Gafillerden
olma »
(3)
Görülüyor
ki, Allah,
bu
ayetlerde
zikirlerin
mertebe
ve
vakitlerini
beyan
etmitir.
(Acaba
bunlarn
hangisi
da-
ha
iyidir?)
Bunlarn
en iyisi ve
en güzeli
olan
zikr-i
hafi-
dir.
Çünkü
onda
dinleyiciyi rahatsz
etmek
diye
bir
prob-
lemle
karlamazsnz
Sonra bu
zikir,
gösteri
ve
nifak
gibi
iç
hastalklar-
dan
da
tamamen
arnmtr.. O, ayn
gizli
oruçla, gizli
ve-
rilen
sadakalara benzer.
îslâmda
buna
çok tevik
edilmitir.
Cihan
serverine, Helâl maldan
sadaka
olarak
veren
kimse ile, sabah
namazndan
sonra
güne
doana
kadar
zikirle megul
olan
kimse
arasndaki
üstünlük
hakknda
sual edenlere,
u cevab
vermilerdir:
«
—
Elbetteki
Al-
lah'a
zikr
etmek
daha iyidir »
(1)
Bakar
es:
152.
(2)
El-Ehzâp:
41.
(3)
El-Arâf: 205.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 113/226
Bir hadis
meali
:
«—
Her
kim
sabah
vaktinden
güne-
in domasna kadar Allah zikr ederse, krmz altn
yüklü
yüz
krmz
deveyi tasadduk eden kimsenin alaca
sevab
alr.
Abdul-Muttalip
oullarndan
sekiz köle
azat
etmi
gibi
sevab alr.»
Zikir
üç
çeit olur:
1
—
Dil
ile
yaplan
zikir..
Bu,
tilâvet
ve
ibadetlerde
yaplan zikirdir
ki,
mustahabdr.
2
—
Zikri
-
Hafi
-
Gizli
zikir...
Bu, ibadet
ve
sadaka
çeitlerinin
en
ileri
geleni
ve
alâsdr.
3
—
Kalp
zikri...
îte
bu
zikir sayesinde
kii,
her
ey-
den
el
etek çeker, yalnz
ve
yalnz
mahbubu ile megul
olur...
Bir Kudsî hadis meali:
«
—
Beni
içinden zikr edeni
kendi nefsimde, beni kalabalk
bir
topluluk arasnda
zik
edeni,
meleklerimin
yannda anarm.»
Sonra
birinci
yok
oluu
müteakip
ikinci
yok
olu
ha-
sl olur.
O da
kiinin
Hazret
El-Kudsi
görebilmek
için,
kendinden tamamen geçivermesidir.
u
halde zikir senin
için vaz
geçilmez
bir
iar olma-
ldr.
Ancak
bu sayede,
ölüm senin
üzerindeki
yükleri
kaldrr,
zikr
eden meleklerle beraber olursun
îyilik
karlkl
olduuna
göre, zikrin boa
gitmez,
bilâkis
zikrini
yaptm
varlk
tarafndan
kendine
yakla-
trlrsn. erefli
bir
kurbiyyet
ve
mesud bir
visaldir
bu .
Zikir;
Önce Kuran okumaktr.. Sonra tebih çekmek,
sonra
salavat-
erife
getirmek,
sonra
da
istifar
daha
sonra
da
duadr...
ite
zikri
kendine iar edinen
kiinin
vazifeleri bundan
ibarettir..
Buna
devam
et
ki,
O sana nubûbiyet srlarn
açsn,
seni
yüce
bir
hale soksun.
Bu
sayede melekleri
görmee
balarsn.
Müslüman
cinler
de
senin hizmetine
koarlar. Kendi organlarn
bile
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 114/226
—
117
—
sana
itaat
etmee
balarlar.
Kulamdaki
pas
gider
de
cemadatîn
tebihini
duymaa
muvaffak
olursun.»
Hiç bir
eyi hariç
deil,
hepsi
ona hamd
üe tebih
eder.»
(1)
Evet,
zikrin
meyvasmdan
sana
çok
eyler
verilir.
Ru-
hunu
o
derece
terbiye
etmi
olursun
ki,
Zeynel-Abidin'e
verilen
o
yüce
makamlarn
sana
da
bah
edildiini
gö-
rürsün...
ki,
Zeynel-Abidin
bir
gün
ve
gece
ieeri-
bin secde
yapard,
(yani
bin
rek'at
namaz
ki-
lard)
Bunun
semeresini
de
görmütür.
Çünkü
O,
Namaza
durduu
zaman
perdeler
açlr,
H^azreti
Elkudsi
(Allah')
görür
olmutur.
Zikir
sayesinde
nice
makam
sahibleri,
mükâefe
de-
recelerine
yükseldiler.
Su
ve
hava
da
yürüdüler.
Melekler
de
onun
sayesinde,
eref
ve
saadetin
zirvesine
yükseldi-
ler.
Yemek
içmek
gibi
nefsanî
eylerden
azade
olduklar
için
zikre
devam
ettiler.
Fikir
arabndan
içmek
için,
dün-
ya durdukça
daimilik
kazandlar.
'
Evet
zikir,
Melâikenin
tenzih
ve
tebih
görevleridir.
Zikir
sayesinde
mütekebbir
krallar
mütevazi
zahid-
lerin
yanma
cezp
edilir.
Ancak
o sayede
aklar
mertebe-
si
elde
edilir,
sadklar,
derecesine
bali
olunur.
Kalpleri
cezp
etme
melekesi
onunla
elde
edilir.
\
Sadakatle
zikr
eden,
hüsn-ü
edep
kapsnda
bekler,
zikirle
bütü
çareler
elde edilir.
Ancak
onunla,
dünyann
ikbal
ve
ikdam
pabucu
çka
-
rlp
atlr
ve
derûnî
vesveselere
galebe çalnr.
Zikr
eden
kimse,
kabinin
safâ
turun'da,
mukaddes
vadîde
durur
ve
Rabbinin:
«üphesiz
ben
Alemlerin
Rab-
b
Allahm »
sözünü
duyar..
ite
sana
ibret
alabüecein
bir Hikâye
:
(1)
El-îsna:
44.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 115/226
«Ümmiye
bin
Ebs-Salt
Essekafî,
kendisini
peygam-
berlie
namzet
görürdü,
(bir gün)
Kardeine:
Ben
buradaym,
bana
yemek
yapver
dedi.
Kardei
dedi
ki:
—
O,
uyurken
öyle
bir ey
gördüm:
Pencereden
iki
ku
gelip
içeriye
girdi,
gösünü yarp
içinden
siyah bir
nokta
çkardlar.
Biri
dierine:
sordu:
—
Nasl
kafal
bir
adammdr?
—
Evet,
evvel
gelenlerin
ilimlerini
tam
manasiyle
ezberlemi.
—
Nasl ruhan
temiz mi
bari?.
—
Hayr
—
Öyleyse
kalbini
ona
geri çevir,
çünkü
ona
pey-
gamberlik
yakmaz...
Peygamberlik
ancak
Abdul-mut-
talip
Sülâlesine
yarar,
dedi.
Uykudan
uyannca
kssay
ona
anlattm.
Durumu
örenince
alad
ve
irticalen
öyle
konutu:
«—
Gamlerim
uydu,
yolcular
geziyor.
)
Gözümü
yumuyorum,
yalar
durmadan
akyor..
Bana
yakn
veirldi, faakt
beraat asla
(Hiç
belli
deil)
ya
alev
alev
yanan
çardaklarla
çevrili
atee
atlacam..
Ya
da
ebrâra
vad
edilen,
cazip
bahçelerle
tezyin
edilmi
cenne-
te
atlacam.
Onlar
(ahiret ehli)
iki
frkadr: Bir
frkas
yastk
ve
koltuklarla
süslenmi
cennete,
dier
bir
frkas
ise
alev
aley
yanan
cehenneme
girecek,
kötü
amellerini
ya-
nnda
görecektir.
iki
menzil
bir
olmaz..
Çünkü
yaplan
iler
bir
deil-
dir...
insanlar
bir hayr
yapmaa
kalktüar
m,
önüne
en-
geller
çkar,
Cennet
yolunu
arayanlarn
yolunu
dünya
keser..
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 116/226
Kul
var
ki,
nefsini
knamtr.
Zira
kendini
muraka-
be
eden
bir varl
idrak
etmitir.
Öyleyse
neden
devaml
yaamaa
özenirsin,
madem
ki ölüm
gelip
sana
çatacak-
tr?..
Ondan
kaçan kii, bir
gün
mutlaka
tuzana
.
düe-
cektir...
steyerek
ölmezsen
bile
yalanarak
öleceksin.
Çünkü
ölüm
bir
erbettir, ki,
insan
onu
er-geç
içecektir ..»
Cieri
parça
parça
olan kii de
ölmütür
irk
onun,
maksadma
ve
gayesine
ulamasna
mani
olmutur
ehvetler,
yol
kesicidir
Zevkler,
bo
kuruntu
ve
ha-
yaller birer
mtania
tekil
ederler.
Susayan
kimse,
bulanna
da
tahammül
eder.
Gece
yürüyen
kimse,
gündüzün
kavurucu
scandan
kurtulur.
Kendini
ehvet
ceryanma
kaptran
kiinin savrhp
atlaca
yer,
üphesiz
ki
keneftir...
Nefisle mücadele
ederek
ulvî
yollar
kat
eden
kii,
önüne
gelen
engelleri
sabrla
ber
taraf
ederek
mutlaka
vüce
merteblere
erecektir.
Çok
yiyen ve
zamannda
tedbirini
almyan
kimseler-
de
asla
iflah
etmiyecektir...
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 117/226
YRM ÜÇÜNCÜ
MAKALE
NEFSLE MÜCADELE
ETMEK VE
ONA
KARI TEDBR ALMAK
Allahm
Resulü
(Sallallahü
aleyhi
ve
sellem)
buyur-
mulardr:
«
—
Küçük
cihad'dan
büyük cihada döndük.
—
Cihad-i
Ekber
nedir Ya
Resulellâh?
diye sordu
-
lar...
—
Nefisle
mücadele etmektir,
diye
cevab
verdiler
(1)
«
—
En büyük
cihat,
nefis ve
kötü
temayüllerinle çarpmandr.»
Yine Allah
elçisi
(S.A.V.)
öyle
buyurmutur: «Dü-
manlarn
en
büyüü,
iki omuzun
arasnda
bulunan nef-
sindir »
Bir hadis meali daha: «Ben ancak,
en
üstün ahlak
tamamlamak
için gönderildim..»
(2)
Nefsin
ahlâk çirkindir.. Onun hacminin küçük
ol-
masna bakp
aldanma.
Aslnda
O,
yedi kat gök
ve
yer-
ler
kadar
genitir.
O,
alev
alev
yanan
bir
atetir.
Onda,
gözle görünmiyen
bir
çok
canavarlar,
ehvet
köpekleri,
öfke
arslanlar,
muhalefet
çakallar,
hiyle^ve
desîse
tilkileri,
yatar ..
Çirkin
vesvese, kötü temayüller
askerleri
ile
sana
(1)
Deylemî
Allah
elçisinin öyle
buyurduunu nakl ediyor:
«En
büyük
cihat
nefis
,ve
kötü
temayüllerinle
çarpmandr.»
(2)
Buhar
bu
hadisji,
(El-Edeb) de Ebu hurey
reden öyle nakl
etmitir:
«Ancak ben
küzel
ahlak
tamamlamak
için
gönderil-
dim..»
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 118/226
—
121
—
saldrmak
için eytan
ancak orada
pusu
kurabilir..
te
bütün
bunlar o ufack
kal'e içinde tam
tekmil
seni
sap-
trmak,
dünyaya ve
geçici
menfaatlerine
taptrmak
ama-
cyla
çöreklenmilerdir.
Kalbe
gelince: O,
bir
ehirdir,
içinde
de
melek otu-
rur.
Aslnda
O,
lâtif,
idrak edici,
bilici,
Ruha
üfürülmü
Çam kozas
eklini
andran
o
et
parçasndan ap
ayr bir
eydir Muhatap
olan
O et
parças
deil,
Asl muhateb
olan
akldr. «Ey
akl sahipleri
benden
korkun,
bunda
kalbi
olan için
hiç
üphe yok
ki bir öüt
vardr,
kavra-
yan
kulaklar»
gibi
ayetlerden
kasd
edilen
mana
ite
bu-
dur
Yukarda iaret
ettiinrz nefis
ise
v
ehvetin
esiridir.
Gaflet
zinciri ile
kskvrak
balanmtr.
Ba
döndürücü
hayal
ve
kuruntularla
perdelenmitir.
Dünyaya
son de-
rece
meyli vardr hattâ
dünyaya
delicesine
ak
clmu-
tur. Bu
suretle ba
dönmü adeta
sersemlemi bir
e-
kilde
aalk
çukurlarna
yuvarlanmtr.
Kendisini
felâkete
sürükleyecek
olan
cesedinin
tezi-
yesi,
gelitirip
büyütülmesi
ile
meguldür
Evet,
ona ül-
fet
etmi
ve
ak
olmutur.
Bir
gün
nankör
cisim,
onu
unutacak, onu
bilmemeç-
llk ve
tanmamazlktan
gelecektir. Hattâ
ona
iade
edil-
'diinde,
ondan
nefret
edecektir
ve
nihayet
Rabbmm
u
sesleniini
duyacaktr:
«Dön rabbine,
sen
ondan raz, o
senden
raz olarak..»
(1)
te
bu
hitab,
muhatabn varln
gerektirmektedir.
Çünkü mevcud
olmayan
bir
eye
hitab
edilmez. Bir
hadis
meâli bunu ne
güzel teyid
etmektedir:
«
—
Her
Perembe ve
Pazartesi
günleri,
ümmetimin
amelleri
bana
sunulur.
yi
gördüklerime
sevinirim
kötü
için
de
Allah'a yalvarrm
(1)
Elfecr
Suresi,
ayet:
28
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 119/226
—
122
—
(unu
bizzat
hatrlatmak
isterim:)
Zanîlere
kar
Allah'
m öfkesi
son
derece
iddetlidir »
(1)
Bir
hadis
meali
daha:
«—
Bana
çok
salat-ü
selam
getirin.
Çünkü
Salâtnz
bana sunulmaktadr.»
imdi
sen,
ey
yalanc,
ey
sersem,
ey
gafil, ey
tevil-
ci Bakyorum
da
sâni' ve
kadir olan
Allah'
bundan a
çiz-
mi
gibi
göstermeye
yelteniyorsun da
ruhlarn
cisimlere
avdet etmiyeceinden
x
söz
ediyorsun
ve
diyorsun
ki:
Ruhlar,
san-
kadim'e
avdet
eder...
Pekâlâ
O
ruhlar,
onun
zatmdr,
yoksa
ondan
ba-
kas mdr?
Sualine
ne
diyeceksin
Tabii
böyle
bir
soru-
nun karsnda
app
kalacaksn
Sonra
sen,
nasl
olur da
inkâr
yoluna
sapabilirsin?
Nasl tahakküm
edip
de
onun
sonsuz
kudretini
inkâr
ede-
bilirsin?
Seni,
Annenin
karnnda
büyüten,
terbiye
edip
yeti-
tiren,
kabir
karnnda
terbiye
edemez
mi?
Birde
u
iddiada
bulunuyorsun:
—
Kemikler çürüyüp
bir
birine
karnca
bunlar
bir-
birinden
nasl ayrlacak?
—
Görmüyor
musun:
Her
eye
gücü
yeten O
büyük
Sanî
nasl
topraklar
birbirinden
ayrm,
ondan
altm,
gimü,
demir
bakr
ve daha
binlerce
madenler
meydana,
getemitir...
Sen
bunlar
yapamazsn
Amma
Allah
Öyle
mi
ya?
O,
Her eye
kadirdir.
Diledii
eyi,
dilediinde
hemen
yapmaya
gücü
yeter,
'
L
,
(1)
Bu
ladisi
Ed-Deylemî
ile
El-Hakîm
öyle
nakl
etmiler-
Öir:
«Ameller;
pazartesi
ve
perembe
günü
Allah'a
sunulur.
Ay-
rca,
Cuma
g-ünü de
ePygamberlere,
baba
ve
annelere
sunulur.
Amelleri
,
güzel
olarak
görürlerse
sevinirler
yüzleri
sevinçten
bem-
beyaz
olur.
Öyleyse
Allah'dan
korkun
ve
ölülerinizi
üzmeyin »
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 120/226
—
123
—
Sen acizsin.
Bir eyi
yapmaa
gücün
yetmez...
Hem
sen Ebû
Ali
Biri
Sina'nn
sözlerine
aldanyorsun.
O,
mu
doru söylüyor, yoksa Muhammed
(Sallallahü
aleyhi
ve
sellem)
mi?
Her
ikisinin
yapt
ie
ve
söyledikleri
söze
iyi
bak
Ondan sonra bir eyin
doruluuna veya
doru
olmadma
hükmet
Bu
hususta akim hükmüne müracaat et
ve
davây
ona
götür.
—
Bu akldr, O
nakildir,
diye
itiraza
kalkrsan,
o
zaman ihtiyaçlarna verecekleri cevab gözden geçir. Son-
ra
verilen
cevaplarn
isbatn kendilerinden istemen ge-
rekir. Buria yine
kendin
cevab
verecek olursan
o
takdir
-
de
sen,
ya
muariz,
ya
da tabib
olursun
Sonra
sen?
Ahi-
ret doktoruna nasl
itiraz
edebilirsin?
Senden
Önce
gelenler sana nisbetle
daha
akll
ve
görgülü
idiler. tiraz
ya da
taciz'in
küfür olduunu anla-
dlar
da ondan
kurtulma
çarelerini
arayp
iman
ettiler.
Öyleyse sen
ey insan, seni ikide
bir ek
ve
üphelere
sürüklemeye çalan nefsine cihad ilân
et
eriata
uy,
Peygamberin buyruklarna kar diküme
Allah'n
sana
bir
hediyesi
olan
Kitabna
sayg
duyman
gerek...
Kiinin,
kiraln hediyesine
kar
çkmas
ve onu
hi-
çe saymas çok çirkin bir eydir . Nefsine
ram olup
de-
diklerini
yaparsan,
emirlerine
boyun
eersen
emin
ol
se-
ni felâketlere
sürükler...
u
geceye, gündüze, yaza ka, ilk
bahar,
son
baha-
ra,
ölü
haline
gelen
yerlerin
tekrar
diriliine,
ister iste-
mez
uyuyup
uyanmana, bir bak (Bunlar kim idare
edi-
,yör, bu ileri
kim
düzenleyip
yoluna koyuyor,
hiç
düün-
dün mü
..)
Daha
nice
böyle akllara
hayret
veren
açk
deliller
vardr
ki sen onulan
bilmezsin (daha
dorusu
bilmek
istemezsin..) ite bunlar idrak etmee çal
ve
sonra ne-
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 121/226
—
124
—
file mücahede
etmee devam
et
Göreceksin
nefsinin
kö-
tü
arzularn
yerine getirmek
öyle dursun,
bilâk
:
s
onu
kmyacaksm Onun
güzel
sfatlarn
da
elde
edeceksin..
(Çaresi
mi?)
Çaresi,
öyle:
Öfkeyi honutlukla,
kib-
ri tevazula,
cimrilii
cömertlikle,
hasislii balamakla,
sükutu
zikirle, uykuyu,
uykudan
fedakârlk yapmakla
tokluu açlkla,
gafleti
intibahle,
herkesin
yannda oyna-
yp
zplama
halvete
çekilmekle,
mudaheneyi sdk ile,
ehveti ezmekle,
batl
hakla
yenmekle elde
edilir, nefis
ter-
biyesi Ruhun kemali,
aalk
ve
baya
duygularn ze-
vali
ancak bunlarla
mümkün olur..
Varln
için tehlike arz
eden
afetleri bertaraf
eder-
sen
emin
ol ki
gaflet
perdesi aralanr. Belki
de
büsbütün
ortadan kalkar.
eytann
ivâsma tabi olmak sevdasmdasn. Bir de
kalkp Allah' sevdiini iddia
ediyorsun.
Hani
tevhid
halvetinin
eserleri
nerede?.,
(îbret
verici
ksa
bir kssa:)
Bir gün Davud aleyhisselân
vaaz verirken
biri
uyu-
du.
Bunun
üzerine Allah:
—
«Ey Davud
Bir
kimse
beni
sevdiini iddia edip
de
sonra uyursa,
bil ki O, yalancnn
tâ
kendisidir »
bu-
yurdu.
(Ksa bir Kssa
daha:)
ibrahim
Aleyhisselâm, Rüya-
snda
olunu
kurban
etmekle emr
edilince Olu
ona:
«
—
ite
babacm, dedi Bu kiinin,
dostunu
unuta-
rak uyumasnn cezasdr ..»
Adem (aleyhisselâm) uyuyunca Havva
yaradlp vü-
cud alemine
geldi...
air:
«
—
Hayret
dorusu,
bir ak nasl
uyur? Her uyku
ona
yasak
(ve
ar) olur....»
demitir.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 122/226
125
unu
iyi bil:
Yukarda anlatmtk...
Kalbin
bir
e-
hirdir. Nefsinin
eytan;
Çirkin arzu
ordusuna,
dünya
sevgisi askerlerini,
vesveseleri,
bo
ümitleri,
kötü zanla-
n,
Bo
megaleleri,
muhalefet
silâhlar,
ki
bir
borular
kötü öhret davullar, hakaret
khnçlar,
hokkabaz
adam-
lar,
toplayp
kalp ehrini
ykmak için
hücuma geçer.
Bu
askerler,
bu
ehri
kuatt
zaman, eer o ehrin
az-
manevî
gücü, güzel ahlâktan
meydana gelen adamla-
i
Evet, ehrin gerei
gibi
savunmas
yaplmazsa,
zi-
kir
bekçisi,
uyursa
sadakat
ve
samimiyet
kaleleri
yklr,
nefis eytan
kalp srlarnn üstüne
çömelir,
ameller
ha-
zinesinin
perdeleri
yrtlr,
bütün ülkede
ek,
üphe ave-
mesi
dolar, muamele
aaçlar kesilir,
amellerin
malla-
r yama
edilir.
Emellerin
meyvalar yenir,
kitab
hakkn-
da üphe vaki
olup, insanlar
dostlarna, arkadalk
yap-
maktan
nefret
duyar.
Herkes
mevlâsna
asi
olur.
Onlarn
her
birerleri
hava
ve
hevesine
tabi
olup
böy-
lece hepisi
burunlar
üstünde
cehenneme
sürüklenip
gi-
derler:
-«(Azgnlar)
derler:
kendilerini
(dünyada)
ba-
yalardan
saydmz
adamlar
neye
görmüyoruz?
Biz
onlar
elence
edinirdik.
Yoksa
gözler (imiz)
onlardan
uzaklap
kayd
m?»
(1)
Sende
onlardan
olmak
istemzesen
hazrlkl
ol,
îman
nurunun
erefine
bak,
gönlünü
düzelt,
dirilecein
gün el-
bet meyvasn
görürsün
Kendini
nereye
altrrsan,
ahi-
rete
de
onunla gidersin
Evet
unu
bilhassa
kulana
küpe
yap:
Nefsini
terbiye
edersen
ruhanî
bir
melek;
gaflet
ve
ehvet
peinde
koarsan,
Huzur-i
îlâhî'den
koulmu
bir
eytan olursun..
(1)
Sad sûresi,
ayet:
62,63
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 123/226
Devaml olarak
kötülüü
emr eden nefsinle
dele
et ki, sana arz ettii
tehlikelerden
kurtulup
«levvâ-
me»
haline inklâp
etsin.
Sonra
(çalmak
sayesinde)
onu
levvâme
halinden
«Mutmainne»
makamna
yükselt
Tpk
Sultann,
basit bir
memurunu,
kâtip
makamna
ora-
dan da
vezirlik makamna
nakl edip yükselttii
gibi...
Sonra onun
davranlarna
bakar, inceler.
Çünkü
Onun
ileri
bakasnn
ilerine
benzemez. Bakalarnca
ku-
sur
saylmayan iler
onun nazarnda
kusur
saylr.
te
nefsi
terbiye
etmekle
megul
olan
kii
de
böyledir.
Bir
makamdan bir
makama yükseltir
ruhunu..
Zira
Ebrarn
hasenat
-
iyilikleri
-
Mukarrebeleri
(Onlardan
daha
ileri
derecede olanlarn)
seyieleri
(kötülükleri)
mesabesindedir..
Kiiyi Allah'a
götüren
(yol
kolay
kolay
kat'
edil-
mez )
Zira
Mesafe
yaratklarn
nefes
says
kadar
çok
(uzak) dr.
Makamlar, ruhlarn
durumuna
göredir...
Pey-
gamber
sallallahu aleyhi
vesellem, bir
makam'dan
bir
makama
yükselirlerdi..
Onun
yükseldii
makamlar,
hep
mükâefe makamlar
idi.. Nitekim
Cihan
Peygamberi
(S.A.V.)
buna bilhassa
dikkati
çekmitir:
«
—
Kalbimi, üphesiz
ehvet
kuatabilir.
Bu
yüzden
ben günde
yüz
defa
Allah'a
istifarda
bulunurum »
(1)
Müminlerin emiri Ali
(R.A.),
nefis
hakknda
bir
nazmmda öyle
buyurmutur:
\
<
—
Dünya lezzetlerinden
kendimi çektim, nefsi]
buna
altrdm..
Nefsim,
zamann
atafatna
kar deerli idi. Sarsl-
maz
azmimi
görünce
zillete
boyun
edi..
(1) Bu hadisi,
Ahmed,
nusnedinde,
^Hislim
sahihinde,
•
Bbu
Davud
ve
nesai
El-Eger El-Müznî'den
rivayet
etmilerdir.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 124/226
—
127
—
Ona
öyle haykrdm:
«Ey
nefis
erefli olarak
öl
Dünya
önce
yüzümüze
güldü, sonra
arkasn döndü.. Gfeldii
zaman
cömertlik
onu
tüketemez,
arkasn
dönüp
gittii zman
da
cimrilik
onu geri
çeviremez...
(Evet )
nefis, yiid'in
brakt yerde durur: doyu-
rursan ba
dik,
aç
brakrsan
ba
eik
olur...»
îmdi
sen
de
onu terbiye
et,
sakm ona
yüz
verme
Peygamberler,
(aleyhisselâm) veliler
(ve
salih-
ler)
in
makamlarna
bak
Sevap
ve
senây
ganimet
bil.
Sadklarn zikri hiç
bir
zaman fasklarn zikri gibi deil-
dir
Zamanla
bunu
mutlaka
anlyacaksm
Bo
sözleri
ve
yersiz
davranlarn
çirkinliini duy-
muundur.
Duymazsan bile
az sonra
meydana
çkacak
duyacaksn..
Çünkü
insanlar
uykudadr.
Öldükleri
zaman
uyanacaklardr
Sen, meyvas
olmyan hiç
kimseye
göigesiyle faidesi
bulunmayan bir aaç
gibisin
Evet
sen,
yalanc
saçlarla
ban süsleyen
dazlak
kafal
kadnlar
gibisin.
Emanet saç,
balarndan
düün-
ce
dazlak
kafalar
meydana
çkacaktr
Ne
yazk
ki sen,
üzerindeki
kük
kyafetinin
düzgün-
lüü,
göz
alclna
kapldn
Yarn
kâfile
kalknca
yol
da
kalacaksm
zavall ...
Azn
da
olmayacak
ve
kâfile
çavuuna,
ne
olur
be-
ni geri
yolla
da
biraz azk
tedarik
edeyim
kendime, diye
yalvaracaksn...
Yalvaracaksn
amma
heyhat ...
Aljah elçisine
(sallallahü
aleyhi
vesellem)
e,
ölünün
yanandaki ya
damlasnn
sebeb ve
hikmetinden sual
ettiler...
öyle cevab
verdiler:
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 125/226
—
128
—
«
—
Küçük
çocuk Levh-i
mahfuzda ana-babasmm
ackl durumunu
müahede ettii için, Büyükte kendi i-
lerini
bizzat
müahede
edip,
hanm, çocuklar
ve
malla-
rm
geride
brakp
gittii için,
gözlerinden
ya
aktrlar
ve bu
yanaklarnda
görülür..»
ite ey gafil bundan
öüt
al,
durumunu bir kerre
daha
gözden geçir
Seni uyanmaya
davet ettim... Gönlünü ve
himmeti-
ni uyank
tut
üphe
yok
ki
zafer senindir...
Bütün gayesi yemek
yeyip karn
iirmek
olan
kim-
senin deeri, kanmdan
çkard
ey
kadardr.
(Sözlerimi) anlarsan,
uyanm olursun
(evet)
sen
kenidni daha iyi bilirsin.
Ben
(lâzm
gelen)
öütü
ver-
dim.. Amma
siz
(ey
insanlar)
öüt
verenleri
sevmezsiniz
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 126/226
YRM
DÖRDÜNCÜ
MAKALE
r
Ak,
evk,
Müahede, Mükâefe,
Öütler,
Naklî
ve
Aklî
Nehiyler
uras
muhakkaktr ki,
Muhabbet Allah
ile
velîleri
arasnda mümkün ve
carîdir:
«îman edenlerin
Allaha
ait
sevgileri
ise
(hereyden)
salamdr.»
(1)
Habis nefsin seni kkrtarak:
«
—
Göremediin
ve
senin
cinsinden
olmayan
birini
nasl
seversin?»
dersen,
cevabmz hazr
«
—
Sen,
Sann hakimin
yaratm
olduu
u
muaz-
zam
varl görmüyor
musun? O güzelim balar,
bahçe-
ler,
aaçlar,
kayalar
talar,
yeillikler,
ne
güzel yaratl-
m .
Bir bak
ne güzel
döenmi
bu
yeryüzü .
Gece,
gün-
düz,
yldzlar,
güne,
ay,
büyük
yldzlar,
tüm
gezegenler
ne kadar akla aknlk
ve hayret
vermektedir.
San'
hakimin
bu
güzel
sanat, kendi
varlna
delâ-
let
etmez mi?
Mahlûkat
yaratan, kâinat
donatan
O
ulu varlk
ne
yüce
bir
varlktr
Onu,
bütün
mevcudiyetimle
tebih
tak-
dis
ve tenzih
ederim ...
Kendine bir bak:
Eer düünürsen, kendi nefsinin,
mükemmel,
akla
hayret
verici
bir nizam ve intizam içe-
risinde yaratlm
oluun,
senin için
u
boluklarda
gör-
düün
ve
duyduun varlklardan
daha muknî bir delil
tekil
etmez mi,?.
.
(1)
Bakare
sûresi, ayet:
156
Âlemlerin Srr
—
9
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 127/226
130
—
Evet
kendi
varln
bile,
Allah'n
var olduuna
en
büyük ve en
canl
bir delildir
Çünkü
Allah
seni
sevdi
de
yaratt.
Konuan
bir
kimsenin
konumas,
kendisinin
mev-
cud olduunu göstermez mi?
airler ne demi:
«
—
Yetikin
genç bir
kz
kavmi-
ne
hitaben: (Görmedii
kiiye insan ak
alur
mu?)
sö-
zü tuhaf deil
mi?
Dedi ve ilâve etti: Gözlerim, yadan
iki
çeme
olmu...
Gözüm onu görmezse,
mutlaka gön-
lüm onu hayal
eder...»
eyh
Ebul-Ulâ
El-Muarrî
kendi
nefsi
için
öyle
de-
mitir:
«Ey
millet, kulam,
bir
canlya aktr. Kulaklar,
çoukez
gözlerden
önce ak olur.
Etrafnda
hastalk
olan
gözler,
bizleri öldürmütür. Bizi öldürenler tekrar,,
bize
can
vermemitir.
Çünkü
onlar,
Vücud
bakmndan,
Allah
yaratklarnn
en zayflardr »
Bu
hususta
varit
olan
Hadisler
pek
çoktur.
Hemen
hepisini (ihyâ)
kitabmzda serd etmi bulunuyoruz.
Bu-
lada
yalnz bir
kaç tanesini
nakl etmekle yetineceiz:
«Beni seven, 'yalancnn biridir. Çünkü gece
olunca
benden
(Gafil bir
halde) uyumutur »
«Kulum,
bana nafile
(ibadetlerle) yaklamaya
gay-
ret
eder.
Ve
ben
de
onu
severim.
Bir kerre
de
onu
sever-
sem
artk
ben onun duyduu kula
ve
gördüü
gözü
olu-
rum . .
.
Sevgi
ve
ak
ayn
eylerdir.
Bunlarn
en
üstünü,
a-
km mauka
balanm
olmasdr.
Sevgide esas
olan
samimiyettir.
Mauk'un
sözlerini
güzel
görmektir.
Böyle olunca, taleb himmeti, evk ate-
lerinin
kvlcm
ile alevlenir.
Ak
hali, insanda
iddetlenince,
kiiyi adeta
divâne'
ye
çevirir.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 128/226
—
131
—
Mauku daha
iyi
görünsün
diye
kalp
semâsnn kap-
lar
açlr. Emeller
gelinleri,
visaller
meclisinde
raks
et-
mee balar.
Temenni
kavallar,
çalar,
temenni
davullar
da
vurmaa
balar.
Eski
adamlar
öyle
demilerdir:
«Onu
arzuladm.
Hayâl
gücümde
canlanmca,
sanki
onu
çarm
da
yanma
gelmi
gibi, sevincimden
oyna-
maa
baladm..
Çardm,
«Buyur »
dedi. stedim,
onu
görünce, ne-
rede
ise
ölecektim...
Keke onun
namaz
kldn,
girip
çktn
zevkle
seyr
eden
mescid'in
duvarlarnn
talar
olsaydm »
te
böylece
toz havaya
kalkar,
Temenni
buharn
görürsün.
Yorgunluk
buhar
takviye
olur.
Kalplerdeki o
belirli bölünmeyi
his
edersin.
Ondan sonra
da
sende ne
uyku
kalr
ve ve
ne
de
rahat..
Bunu
müteakip
de
zayflama
ve
sararma
devresi
balar.
Uykusuzluk
belirtileri
görünüp
o
kocaman,
i-
man vücutlar
yava yava
erimeye
balar...
El-Munî:
Ak
olan,
yüzünden tannr.
Çünkü yüzü
sararm-
tr.
O
kendisine
kurban edilen
kimse
deildir.
Çünkü
O,
sanki kurban
olmak için
yemlenip
beslenmitir ...» de-
mitir.
Hadisde:
«—
Her gece
bir
münadi
öyle seslenir:
Dikkat edin
Allann
lâneti
çok
yiyen,
çok
uyuyanlardr,
(ey)
ademolu
sen,
bunun için
mi
yaratldn? Hesabn
hafif
olmasm,
cesedinin
saln,
hastalklarn
azalma-
sn,
arezlerinin
münsalih
olmasm,
uykunun azalmasn,
zikrinin
çoalmasn,
murad edip
de
mahbûbunun seni
ona
iletmesini,
seni
kendisine
kar
masiyetten
alp
da
taata
getirmesini
istiyorsan
nâfüe
(ibadetlerine)
hz
ver.
(Böyle
yaparsan)
felâh
bulur,
selâmete
erersin
•
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 129/226
—
132
—
EVK VE
MUKÂEFE
unu
bilhassa
iyice
bilmeni
isterim:
evk, Kiiyi,
mükâefe haline
kavuturur...
evk,
Mauka kavuma ve
onunla
buluma
arzusu-
dur
Mauka
kavumak,
ancak mükâefe
ile
elde
edilir..
Mükâefe, ya
ayan beyan
bir halde
olur,
ya da
kal-
bi
bir keyfiyet
arz
eder...
O,
mauk'un,
ak görmee tahammül
edebilecek
bir
halette
tecelli
etmesidir.
Lâkin ayan beyan
tecelli etmesi, kalp
ve
gezle
gör-
mek
olur
ki
bu
hal, bütün
hallerden
daha
iyi
ve
zevklidir.
Allah Elçisi
(Sallallahü
aleyhi
vesellem)
in durumu
gibi...
O,
onu,
îsrâ gecesi,
hem kalple hem de
gözle gör-
Bu
babta, Aie,
Ibni
Abbas
ve
Ali
(Allah
cümlesin-
den
raz
olsun)
dan
nakl
edilen
iki
rivayetin
shhatmda
en
ufak
bir
ek
ve
tereddüdümüz
yoktur
unu da
iyi bil ki,
gerçek
mükâefe, Mahbûbu
tam
manasiyle
görmektir. Bu
ise
sevenlerin
derecelerine gö-
re
deiir...
Tabii
ki
herkesin bakp
görmesi bir
deildir.
Bunun
en
az
derecesi
kalben
görmektir.
Gözle
gör-
mek,
bazlarna
göze
gelip giden bir
arazdr.
Bunun en
yüksek
derecesi, hem
gözle hem kalple (her
kisi ile)
mü-
ahede
etmektir..
Gaflet ve hava
perdeleri
ortadan
kalknca, mahbûb
tecelli eder;
3
ak, tam
mânasiyle beeri
libâs ve cismanî
manialardan
syrlp
bambaka
bir
hal
alr.
Perde
arka-
sndan hitab duymaa balar: «Bir vahiy
ile,
ya
bir
per-
de
arkasnda yahut bir elçi
gönderip
de
kendi
izni ile di-
leyeceini vahy
etmesi
olmadkça Allah'n
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 130/226
—
133
re kelâm
söylemesi olmamtr.
üphesiz ki
O,
çok
yüce-
dir,
mutlak
bir hüküm
ve
hikmet sahibidir.
(1)
Bu
mertebeye
bir
erdi
mi,
o
zaman
kâinatta
bütün
olup
bitenler
hakknda
bir
hitap
uzanr kendi
ne... Ve
sa
Aleyhisselâmm halini alr: «Evlerinizde
ne
yiyor, ne
fciriktiriyorsanz
size haber
veririm. Elbette
bunlarda
sizin
için, eer iman edicilerseniz, kat'i
bir
ibret
var-
dr.»
(2)
Melekler
ve
bütün
müslüman cinler onun emri
al-
tnda
ve itaatmda
olurlar.
Allah
ile
arasmdaki perde yr-
tlr.
Bu
sayede
kâinat
esrarnn
hulâsasn
bilmee
ba-
. .
.
Evet
lütuf meltemleri
esince,
gaflet perdeleri
kal-
kar, kâinat diledii ekle inklâp eder. Zira iki irade bir
birine
karnca,
bir olarak tezahür eder...
Yukarda, Sofiyehin durumunu
anlatrken
geçmiti:
«Görünce onu gördüm.. Onu
görünce
(birbirimizi)
gördük..»
Nasût alemi, onun
için,
ona
gayb'den
haber
veren,
ona bir çok varidat
getiren
lâtif bir
anlam olur, ki o va-
ridatlardan bazlar, keramet
meyvalar,
ve
gaybî
eyler-
le
konuma
melekesidir. Onu ancak bilen bilir.
Bilmiyen
kimseler onu
inkâr
eder.
Bozuk
arazilerin
gitmesiyle nefis cevherleir. Kud-
giyyet
kesp
edip, gaybî
iler artk ona ayan beyan
olur...
Bir
itiraz:
Bu
anlattklarn
peygamberlere
ait
eylerdir. Nasl
olur da buna Allah
velîleri
ortak
olabilirler?..
Aslnda gayib ilmi, Kadîm olan
Allah'dan baka hiç
kimse
bilemez.
(1)
Es-urâ:
51.
(2)
Al-i
tmran: 49.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 131/226
—
134
—
Ancak,
Allah
raz
olduu
kullardan
bazlarna
bunu
bildirebilir.
Duymadn
m Bir
ayette Allah
ne
buyurmu-
tur: «(O) bütün
gayb
bilendir.
Öyle
ki
gaybma kimseyi
muttali
etmez
O.
Meer
ki
beenip
seçtii
bir
peygamber
ola.
Çünkü
O, bunun önünden,
ardmdan
gözetleyiciler
di-
zer.»
(1)
Ayetteki
(Meerki
bir
peygamber
ola)
sözü,
avam
halkn,
gaybi bilmek, Allah
üe kullar
arasnda
ortak
bir
itir
diye
sanmamalar
içindir.
Ayetin
tefsiri
de
ortaya
attmz
bu
ihtimal
uzak
elmasa
gerek...
Çünkü
Krallarm
hazinelerine,
memluklar
muttali
olabilir.
Maukun
baz
gizli taraflarn,
gerçek ak
mü-
ahede edebilir.
Çok
güzel
yaplm
bir
tablo
gibi...
Bunu
(her
ne
ka-
dar bakalar
görebilir,
ondan
bir hisse
kapabilirlerse
de)
ancak
onun
gerçek
eklini
tam
manasiyle
sahibi
bile-
bilir..
te buna
dair bir
ayet:
«îte misaller
Biz
onlar
insanlar
için
irâd ediyoruz.
Alim
olanlardan
bakas
onlar
anlamaz.»
(2)
Cuneydînin
öyle
dediini
duydum:
«Herkes hallaç-
tr, lâkin
herkes
harrac
deildir »
Ebu
Yezîd
El-Bestamî
:
«
—
Temkin
derecesine
ulaan,
öyle
bir
doktordur
ki,
halkm
sr
kürsülerinde
oturup,
malikinin
(Allann)
izni
ile
memlûkun
(Kulun)
srlarna
mûttali olur.
Sel-
masl
Fatma,
Selmasl
müezzin
ezan
okuduktan
sonra,
evinden
çkp
öle
namazn
Bestamda
cemaatle
klmaz
myd?...»
(1)
El-Cin
sûresi:
26, 27.
(2)
El-Ankebût:
43.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 132/226
ayet,
bu
mümkün
deildir.
Çünkü böyle
bir
hal
peygamberler için bile varit deildir, nasl
olur
da baka-
lar için varit olabilir, dersen, cevabmz
hazr:
Sen
Allah'a
karg
m,
yoksa
kendine
kar
m
hükm
ediyorsun?
Eer Allah
namna hükm
ediyorsan,
küçüksün
bu-
na akim
ermez.. Kendi
damar
ve
kemiklerini
hattâ sar-
ndaki
kvrmlarn saymaktan bile
aciz
olan,
nasl
olur
da
Allah
ile
salih
kullar arama girebilir?
Sonra,
Allah
peygamberlerine ne
verdiini,
sen
ne
bileceksin
.
Nakil tank ile
ayet
baz ilimlerini
bilebilirsen, her-
eyi didikleyen akl karna dikilir...
Senin
iç
srlarna,
çocuun ve komun
bile vakf
ola-
maz... Ancak
asl
sahibin Olan Allah bilebilir.
Allah (Seçmi olduu Resulüne)
gaybi
bildirir,
bu-
yurmu,
sen
ise
henüz
vusul
perdesini aralayamamsn.
Bu halinle
mi
Allah
ile
Resulü arasmda ceryan
eden olay-
lara
vakf olacaksn?...
Önceden
seni
uyarm,
baz
eylere dikkatini
çek-
mitik:
Nefsinle
sava, ikide bir inkâra kalkma Zira ne-
fisle
savaman,
gözündeki
gaflet
perdesini
kaldrr.
Oysa
senin gözünü dünya bürümü, himmetin
gayet
zayfla-
m...
Hamam
böcekleri nerde, o
yüce
ve
erefli makam
nerde?...
Hüsn-ü niyet
ve
iyimserlik,
en
büyük iksirdir
Hem
öyle bir
büyük
iksir
ki
her cehli ilme
inklâp
ettirir. Ona
smsk
sarlan kii, vicdanen
müsterih
olur...
ite
sana özet
olarak
(anlattklarm)
bir
nevi
mu-
habbet, evk
ve
m
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 133/226
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 134/226
BÖLÜM
Kiiyi,
sefalet
ve sefahatten al koyacak zecrî
ted-
birler, yukarda
geçen vad
ve
veîd'i
anlatan,
serapa bir
öüt
mahiyetini tayan
ayetler,
ilginç
hikâyeler,
kiiyi
korkutan
veya
tevik
eden
iirlere gelince,
(bunlar
sa-
ylmyacak
kadar
çoktur..)
Öyleyse daha
kalben tekâmüle
erememi
olanlar
korkutun Ruhan
yükselmee ilk
admn
atan
kimseyi
de
daha fazla ilerlemesi için tevik ediniz
Zira
yeni
ba-
lyan kii, cehalet
yurdundan
henüz
çkmtr
Kayna-
mas, sapmamas,
batl uçurumlarna yuvarlanmamas
için
gereken
sedler çekilir.
Ruhî
tekâmül
babmda ilk
admm
atp ilerlemee
balyan kimseye gelince:
Onun
günah afv
edilmi,
kalbi
rikkate
ermi,
mü-
cahede
ak
güçlendirilmidir..
Öyleyse dar geçidi
geçe-
bilmesi için hzl
admlar
atabilen
bir deve
lâzm...
Nefis Mücahedesi, derunî terennümler,
kalbi,
kurak-
tan
heryeri
çatlam
adeta
ölü haline
gelmi
bir
yeri,
iddetli yamurlarn
canlandrd gibi,
canlandrr.
Ona
nev-i Nema
verir.
Güzel güzel amellerle onu
adeta yeer-
tir...
îte bu,
Müride
bambaka
evk alar, ayr bir
reng
verir
.
.
(Biraz
da
Ebu Hyyan Ettevhidî'yi dinleyelim:)
«Güzel
namelerin
faidesini
anlamyorsan,
senden
daha kaba
olan
develere
bak
:
Kularn cvlts
ile
uzun
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 135/226
—
138
—
saharlar zevkle
nasl admlyorlar,
uzun mesafeleri
gün-
lerce
yürüyüp
kat'
ediyorlar?..
Acem
meayihinin, «Helvât-
Erbaniyye krk
inzivâ»
diyee
adlandrdklar
inzivâya
çekilmen
lâzm..
Onlara
göre
O
inziva
celâ
(ayrl
bir
kenara büzülü)
dür.
îte bunu
adet
edin
Sonra
yemein
de
ölçülü
olsun.. Hergün bir
lokma
eksilt Yahut
yemek yerken ölçülü
ye Yemeini
hergün
biraz
daha azaltr, hafif
yemekler saffma
katlrsn.
Bir
Hadis meali:
«
—
Dünyada
en
çok doyanmz,
kyamet günü
açl
en
uzun olannzdr »
Bunu
baarabüirsen,
nefsini yani kendini
Allah'dan
bakasndan
alkoymu olursun.
Dünya
sevgisi
ve
çizgisine
meyi
etme ki,
sana
Mu
hammedi
(Sallallâhu
aleyhi
vesellem)
sfat
intikal
etsin..
öyle
buyurmulardr:
«
—
Hiç biriniz gibi
deilim
: Devaml olarak
Rabbi-
min
yannda
kahrm.
O, bana
yedirir,
içirir...»
îte bu,
sadk
ve
samimi
olan
kimselerin
halidir.
Zinhâr
yalanlayc
sapklardan
olma
Mukarrebler
(Allah'a
yaklamak
erefine
nail olan
kiiler) den
olamazsan,
bari ashab-
yemin (Saclar)
dan
ol
Hamd,
Alemlerin
Rabb
Allaha
mahsustur.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 136/226
YRM
BENC
MAKALE
LM
VE AMEL
Allahm yaratm olduu
insanlar içinde
(Havas)
unvann ancak
üç
snf
kazanmtr:
1
—
Alim
2
—
Arif
3
—
Nasik
(badete
kendini
veren..)
Alim,
ilme kendini
verib de
zahirî
ilimler
elde
eden,
ve
elde
ettii
ilimleri
tatbik eden
kimseye
denir.
Allah,
Onun,
iledii
güzel
ve
yararl
iler
sayesinde
batnî
ilim-
lere
de
varis klar. Muhabbet,
evk, Rza ilmi,
kader,
mü-
kâefe,
murakabe
ilimleri gibi
çok üstün
ilimlerin varis-
çisi
klar...
Aslmda bu
ilimler,
Sofiye, Safiye,
Sadka
ve
Vafiye
taifesinin
ilmidir.
Bu
ilme
eren havasdan baz
isimler verelim
El-Hasen, Süfyan, Fazl bin îyaz, Ebî
yezid El-Bes-
tamî,
EbulHasen
Ennurî,
Habibul-Acemî,
Maruf
El-Kar-
hî, akik El^Belhî, Muhammed
bin Hafif,
Bir bin Saîd,
Ahmed El Havarizmi, Ahmed
Eddarânî, Haris El-Mu-
hassibî
Siressakati,
Eb:l
Hüseyin
bin El-Mansur
El-Hal-
lâc, El-Cüneyd,
EJiblî,
Ebû
Nuaym
El-Kadî...
te
Kalplerinden Allahm zikri fkran
bu
Allah
adamlar, Zahiri
ilim
öhreti
ve
ehveti
ile megul
olan,
Himmetlerini
Zeydilere
sarf
eden,
nam
ve
gösteri
için
beyaz elbiseler
giyen,
Kitab tevillerle
karartan,
yrtk-
lar
kapatmaa
urap
da
bir türlü yrtklardan kurtula-
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 137/226
140
—
mayan,
kötülüklerden
kurtulamayan cinsden insanlar
de-
ildir.
Onlar,
feyiz
ve
bereket
zenbilleridir.
Gerçek
kan-
dillerdir
onlar...
ahid olan, varlu
akna
dalan
ve o
akn
derinlik-
lerine
inen onlardr ...
Dünyann
geçici ve göz
kamatrc
Mülkünde
gözleri
olmayan,
her
türlü
bo
itibarlara
kar karn
ve gözü
tok
olan yine
onlardr ...
Birde
dünya'ya
kendisini
kaptranlara gelelim:
(Ihlâs)
esaslar onlara göre, fuzulî eylerdir..
Bütün
hüner
ve marifetleri, raks
ve elenceden öteye geçemez.
Akrabalkla,
Shabîlik arasn ayrt
edemezler..
rti-
kâp
etikleri vebal
ve
ayplarn
en korkuncu:
Mauklarn
unuttular,
geçici menfaatlerle
uratlar.
Gerçek
ibadet
ve
taat
merdvenlerini
unuttular
da
halka
gösteri için
seccadeler
serdiler.
Allah'
ve
hakikati
unuttular.
Gerçee
bel
balamadlar.
Bir hadis
meali:
üphesiz
Allah
(Müraîlerin elbiselerini
çkarp Cen-
netin
kaplar
üzerinde) ite yalanclarn elbiseleri
«ba-
resi
bulunduu halde
asar..»
Çünkü
onlar, Dünyada
srf öhret kazanmak
için
iba-
det
yapmlardr.
Bu tip kimseler üzerlerindeki
elbiseleri,
Ehl-i
Kehf'in
sadk
köpeklerine
balayacaklard
ve
kendileri
de
onun
derisini
aralarnda taksim
edip
kendilerine
elbise
edine-
ceklerdir...
ite Dünya
sofilerinin
mükâfat
Perian hali
îte
Ahiret
sofilerinin mutluluk
fkran
hali
Çünkü
Ahiret sofileri ilimle ameli
bir
araya getire-
bilmi
ve
zafere
kavumu
kimselerdir.
Dediler, dedikle-
rini yaptlar.
Samimi
oldular
dâvalarn gerçekletirdiler.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 138/226
—
141
—
Örendiler,
örendikleri
ile
de
amel ettiler.
Sözleri,
özleri bir
oldu. Asl
ilim ve
mafiret
ibadet
ve
tekva ehli
bunlardr ite
Onlara
bu
hale
ulatran
içlerindeki
parldayan
yük-
sek
imanlar ve
yüce
himmetleridir. Bu
sayede
itiyak ka-
nadlar ile
Mukaddes ve
zevali
olmayan
bahçelere
uçtu-
lar.
Gayip
ilimlerinin
çiçeklerini
bir bir
toplamaa
hak
kazandlar. îte
bunlar,
Ahiret için (bir
lokma,
bir hr-
ka) deyip de
fakirlii iar
edinen,
ve
sebebleri bir
tarafa
iten
fakir
sofilerdir ..
Ahiret
bilginlerine
gelince:
Onlar hakknda da
baz
isimler
açklayaym:
El-Hasan
El-Basrî,
Süfyan bin Üyey-
ne,
Mezheb sahibi
Essevrî,
Ettai
Ettahirî, Ebu
Said El-
Hudrî, Ebu
Hanife
Ennu'man
bin
Sabit
Ei-Kufî,
Malik
bin Enes
El-Medenî,
Muhammed
bin
îdris
Eafî
El-Mut-
talibî,
Ahmed
bin
Hanbel E,ibanî,
El-Muznî,
îbni
u-
reyh,
El-Hed'dâd,
El-Kaffâl,
Ebuttayyip,
Ebu
Hamid,
Üstazimiz Ebul-Maalî,
Elcuveynî, eyh
El-Imam Ebu
îs-
hak,
brahim
El-Firuz Âbadî,
(irazi) ad
ile tannan..
Bu
zatn
eyhimizle, Sultann
yannda bir
tartmas
ol-
mutur.
Bende
yanlarnda
oturuyordum.
Gördüm ki: Mu-
nazareden
maksadlar,
bir
birlerine
üstünlük
taslamak,
yekdierini
mat
etmek
deil,
bilâkis
hakk
izhar
etmek
meselenin
derinliklerine ve
hikmetlerine
nüfuz
etmek
idi..
Sözlerini
süsleyip hasmn malup
etmek,
ayetin met-
nini bozup
bin
bir
tevile
kalkmak,
Peygamber
haberle-
rini tezyif etmek,
ez cümle
muhaseme ve
demegoji
gibi
pek
çirkin,
âlimlere
yakmayan
davranlardan
tamamen
arnmlardr
bu
gibi
alimeler..
îte bu
nitelikleri tayan
kimseler,
ahiret
alimlerinin
ta
kendileridir.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 139/226
—
142
—
Bu
tip
alimler,
aynen
peygamber
esbabna
benzerler:
Fetva vermeye
yetkili
iken
daima
fetvay
bir
birine
havâ-
le
ederler.
(O, benden
bu hususta
daha lâyktr )
deye-
rek
arkadan,
kendinden üstün
görüp
fazilet
örnekleri
gösterirler...
(1)
Bize gelince:
Biz
kötü
alimleriz.
Birbirlerimizi
ka-
rartmaa
çalgrz,
gerek
lisan
ve gerekse
kalemle
birbir-
lerimize
hücum
ederiz..
u
taife
ve
frkalara
bölünen
kiilerin
haline bir
bak
Bir
hadis
mealî:'
«
—
Her
kim hak
ettii
halde gösterii
terk
ederse
Ona
cennetin
en
yüksek
yerlerinde
bir
kök
yaplr »
(2)
(Bu
hadisin
altmda
kendimizi
inceliyecek
olur-
sak)
Ahirette
bize ne
ev verilecektir,
nede
hurî...
tmam
afiî,
(R.A.)
Ebu
Yusufla
bir
mesele
hakknda
tarttktan
sonra
bir
rüya
görmü.
Rüyasnda,
cennete
girmi
ve
nurundan
bir
taraf
prl
prl,
olan
bir
hurî gör-
mü
ve
ona
sormu:
—
Sen
kiminsin?
Hurî,
—
Hak
ettii
halde
gösterii
terk
eden
kimseye
aitim,
demi
ve
u
iiri
ilâve
etmi
sözüne:
«—
Hakk
çirkinliklere
kartrdlar.
Sonrada
batla
ve
gösterie bir
kartal
gibi
hucüm
ettiler.
Ilâh'dan
kaçtlar,
Kabirler
adedince
yalan
söylediler.
Nasl
Ilâh'dan
ecir
isteyebilirsiniz
ki, siz
gösteriden
kendinizi
kurtaramadnz »
Bu
beytinden
sonra
afiîe
demi
ki:
()
imdiki,
yarm kalm
ilimleri
ile,
dier
meslekdalarna
üstünlük
taslayan,
kimseyi
beenmiyen,
rakibini
srf
gözden
dü-
ürmek için,
yapc
tenkidden
ziyade
ykc
faaliyetlere
ba
vu-
ran
baz
meslektalarmzn
kulaklar
çnlasn ..
(Mütercim).
2()
Bu
hadisi
Tirmizî
ile
ibni
Mace rivayet
etmilerdir.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 140/226
—
143
—
•
Ey
afiî,
kl-ü kal ile,
zahiri
gösterilerinle
bu
ma-
kama nail
olamazsn
Eer
sen,
gerçekten samimi
isen ve
cennete
sahip
çkmak
istiyorsan,
ilmle
amel
etmen
gerekir.
Ülkelere
sa-
hip
olmak istiyenin,
tehlikeleri
göze
almas
gerekir. «Uyan-
dm zaman
anladm ki, gösteri
için
yaplan ibadet,
kendisine bilgin
süsü
vermek için
elde edilen
ilim,
kiiye
ahirette
hiç bir f
aide
temin edemez.
Bir
ayet
mealî:
«Rabbinin
katnda,
ahiret
Müttaki-
ler
içindir».
îte
ahiret
alimleri,
ite
dünya
fakirleri
ite
ahiret
fakirleri îte
dünya
alimleri ..
te
ahiret
alimleri
(Hepi-
sini
bir bir izah
ettik..)
Sen, o tembelliinle
kerametlerden
bahs
edersin
Bunca kusurlarnla yüksek
kökler istersin
(Buna im-
kân
var
m hiç?...)
Sen, tabu
bir
baka
kiisin. Bütün
çaban,
üpheler
uyandrmak, gerçekleri
yalanlamak
gibi
eylere
harcyor-
sun.
«Tozlar
kalkmca
göreceksin:
Ardndan
gelen
at
m-
dr, yoksa
merkeb
midir?»
diyen
aire
hak
vermek
ge-
rek..
îlim
kollarma
gelince, saylmayacak
kadar
çoktur.
En
faidelisi,
ahireti
anlatan
ilimdir:
eriat
ilmi,
El-Vahi-
dTnin
tefsirleri, Sahih hadisleri
içine
alan
kitablar, Kur'an
okuma
ve örenme
gibi..
Akideni
güzelletirmek
ve
kuvvetlendirmek
istersen,
eyhimizin imam
El-Haremeyn'in
(Levakihul-Edille)
ki-
tabn okuman lâzm.. Daha
olmazsa
(Kavaidül-Akâid)
kitabn
okumalsn..
Selef
-i Salih
yoluna sülük
etmek
istersen
mutlaka
(Necâtul-Ebrâr) kitabn
okumalsn —O
kitab,
din esas-
lar
hakknda
en son
telif
ettiimiz
kitabdr..
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 141/226
—
144
—
Bu
kitabn içinde,
sana hayli
teliflerden
bahs ettik..
stediini
oku,
dilediinle
amel
et
nallah yaknda
bulu-
uruz..
Senenin mevsimleri
bilinen
eylerdendir:
Yaz, sonba-
har,
k,
ilkbahar...
«Günei
ziyal,
ay
nurlu
yapan,
yllarn
saysn
ve
hesab bilmeniz için
Ona (ayn
seyr-ü hareketine, muhte-
lif) menziller
tayin eden
Odur.»
(1)
Müminlerin
emiri Ali
(K.V.)
dedi
ki:
«Bu (güzel) hava
ikbal
edince,
onu
alm,
arkasm
çevirip
gidince
de
ondan
saknn
Zira
aaçlarnza
yap-
t
zarar,
derilerinize
de
yapabilir.
Çünkü önü iyi
ve
gü-
zeldir.
Sonu ise yakc
ve zarar vericidir..»
limler
içinde,
sihir,
kehanet, bakr
gümüe
boya-
mak gibi
zararl
olan da vardr..
Bunlar
yapan
ve
uygu-
layan kimse
mutlaka
ahiretini
yitirmi demektir..
Kazançlar'dan
ruhlarn tiksinti
duyduu
çeitler
de
var:
Cenaze ykamak,
mezar kazmak,
süpürkecilik
yap-
mak
gibi..
Ahiret ilimlerini
talep etmekte
sana
yardmc olacak
ilimleri
tahsil
etmekte
en
ufak
bir
tembellik
gösterme
Bilgili
ve
bildiini
tatbik
edici
ol ki, Allah'n
güzel
yur-
dunda
en
büyük
gayeye
eriesin..
te
orada, Melik-i
Muktedirin
yannda, Cennet
ve
cennet
nehirlerinin
kenarlarnda,
ruhun en ufak
sknt
duymadan
gayet rahat
ve
komfor içinde
istirahata çeki-,
lirsin ..
1
(1)
Yunus
sûresi
ayet:
5.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 142/226
ACAYP FENLER
VE SEFERLER
BÖLÜMÜ
Cihan
serveri?
kainatn
Peygamberi,
peygamberimiz
Hazreti Muhammed
Mustafa (sellellahu
aleyhi ve
sellem)
efendimiz
buyurmulardr:
«
—
Kaf
da
arkasnda
batda,
günein
krk
yl
va-
ramad
beyaz bir yer vardr»
Ashap
sordu:
—
Ey Allann
Resûlü
(S.A.V.)
Orada
yaratklar
var
mdr?
—
Evet,
orada Allah'a
göz
ucu
kadar
asi
gelmeyen,
Adem
ve eytan tanmayan,
aralarnda,
kendilerine
e-
riatimizi
öreten,
hüküm
veren,
ayrca kitab- azizi talim
ettiren
meleklerin
bulunduu
çok
muhlis
müminler
var-
dr..
—
Ey
Allann
elçisi
bize, biraz
bu
garip
ve
acip
ey-
lerden
bahs etmez misiniz?..
—
Mümin cinlerden bir hanm arkadam vard,
bir-
kaç
yl
benden uzaklat,
nerede
olduunu
sorunca bana
u
açklamada
bulundu: «Kaf da
arkasndaki
Beyaz bir
yerde
ikamet eden
kz
kardeimin
yannda
idim..
Pekâla
onlar
Mümin midir? Diye sorunca,
u cevab
verdi:
«
— Evet,
onlara
kitabn okudum, iman ettiler. O
yerin
ardmda
ne
var?»
soruma
da:
«
— Kar,
su
hava, karanlk dalar vardr. »
diye
cevab
verdi..
«Pekâlâ
oraya güne çkabiliyor
mu?»
sorumu da:
(Evet » le karlad..
Alemlerin
Srr
—
10
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 143/226
—
146
—
Temim bin
Habib
Eddari'nin
hadisesi
de
pek
garip-
tir:
Onu
bir
gün,
cinler kapp
gitmiler.
Vard yerlerde
bir
çok garip
eyler görmü, hattâ
Deccâlm
bal
bulun-
duu
kökü
de
görmü..
Ona
sormular:
«Sen
hangi Mil-
lettensin?»
diye.
—
Muhammed sellellahu
aleyhi
ve
sellem'in
ümme-
tindenim, diye cevab
vermi..
«
—
O,
Peygamber
olarak
gönderildi mi?»
sorular-
na da,
«Evet »
diyerek
mukabele
etmi..
Daha sonrada
onlardan
«imdi
gidebilir
miyim?»
deyip izin
istemitir...
Akabede
vukua
gelen
cin
olay
bundan
da
garibdir:
Abdullah
bin
Mes'ut
dedi
ki:
Resûlüllah
(Sellellahu
aleyhi
vesellem),
ben
ve
Ali
bir
karanlk
gecede
yürüyorduk.
Birden
kendisi
durdu ve
bizi
de durduttu.
Biraz
sonra ne
görürüz,
oracktan
bir
adam çkp,
«Buyur Ya
Resûlellah demez
mi»
?
Bunun
üzerine bana,
üstündeki
fazlalk olan
elbise-
sini
verip,
Alinin (K.V.)
elinden
tutup
yerden
görülen
bir
delikten
aaya
indiler.
Beni
yerimde
oturttular.
Sabah
afak
açnca bera-
berlerinde
Zat'a
benzer
adamlar
olduu halde
döndüler.
Resûlüllah
sellellahu
aleyhi
ve
sellem,
ite
bunlar
Cin Tai-
fesinden
mümin
kardelerindir,
dedi.
Yanmda
hurmadan
yaplm
su
vard. Ondan
biraz içti
ve
abdest
ald.. Bu
olay
da
üzerinde
en
ufak
bir
münakaa
yaplmayan
bir
olay
olmutur.
(1)
Kendini
bilmez
baz
nefis
mahkûmlar
bunu tevile
kalkmlardr,
arzularna göre
yorumlamlardr.
Bu
ve
benzeri
olaylarn
içyüzünü anlamak
isteyen
varsa,
lütfen
eserlerimizden
(Meayibul-Mezahib)
adl
kitabmza ba-
vursun.
1 1
1
(1)
Sahiheyn
ve
dier
(hadis)
kitablarnda
bunu
teyâd ede-
cek
haberler mevcuttur..
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 144/226
—
147
—
Zaim bin
BePam'in
hikâyesine
gelince, o
da
garip
ve
akla
hayret
veren bir
kssadr: Bir
gün NiPin nereden
çk-
tn
merak
etmi
ve
yola
koyulmu.
Yolda giderken H-
zra
rastlam
ve
hzr
ona,
bir
yerlere
gireceksin
demi
ve
o yerin alametlerini
vermi..
Nihayet
bir
daa
vasl
olmu
ve
o
dada
yakuttan dört direk
üzerine kurulmu
bir
kubbe
görmü.
Bakm
ki,
Nil (nehri) onun
altndan
akyor.
Orada hiç
bozulmam
meyvalar
da
görmü...
kökler,
evler
ve
alemler
gördüm..
Saçma
ak
dümü
bir
ihtiyardm.
Bama
meltem
esdi de saçm
simsiyah
yapt,
ve
beni
gençletirdi.
O
köklerden
çarldm:
«
—
Bize gel efendi,
bize
gel
Buras
tekvaya
erenle-
rin
yurdudur »
Ben öyle
manevi bir
hava içerisinde
mest
olmu
bir
vaziyette
dururken
hemen
beni
Hzr
geri çek-
ti
ve
oraya
girmekten
menetti..
Bunun
hikmetini,
Resûllüllah
sellelahu
aleyhi
ve
sel-
lemin
u
mübarek
hadisinden
daha
iyi anlam
oluruz:
«—Yedi
nehir,
Cennetten
gelir:
Ceyhun,
Seyhun?
Dicle,
Frat,
Nil, Burdunda
bir
pnar
ve Kudüsdaki
Sil-;
van.. Çünkü
Zemzem
suyu onlardandr..»
Bu
anlattklarmdan
daha
garip olan, Bilokya
ile
Af-
fan'n
hikâyesidir.
Bu hikâye
gayet
uzuncadr. Biz
birazm
anlatalm:
«Onlar
yolculua
çkmlard.
Giderlerken
Süleyman
aleyhiselâmn
bulunduu yere
vasl
oldular.
Bilokya,
par-
mandaki
yüzüü
almak için ileri
atld. Orada
muvek-
kel
bulunan
(Ettenin) ismindeki
bir cin ona üfürüp
yak-
t. Affan
ona Karûresiyle
vurup diriltti. kinci
ve üçün-
cü
defa
elini uzatt
ve
ayn
akibete
maruz kald.
Affan
onu
ancak
üç
defa diriltmee
muvaffak
oldu..
Dördüncü
defasnda
tamamen yanp
helak oldu..
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 145/226
148
—
Af
fan:
«—
Onu
eytan
öldürdü ..
eytan
öldürdü ..» diye
bararak
çkt..
Bunun
üzerine
(Ettenîn)
ona
yaklap
bir
de
sen
dene bakalm,
dedi
ve
u
sözü
de
sözlerine
ekledi:
«
—
Bu
yüzük
Muhammed
Sellellahu
teala
aleyhi ve-
sellemden
baka hiç
kimseye
verilmez
Peygamber
ola^
rak geldii
zaman
ona
deki:
Mele-i âlâ
ehalisi,
seninle
dier
peygamberlerin fazi-
leti
(üstünlüü)
hakknda
tarttlar.
Allah
seni
bütün
peygamber
den
üstün
kld..»
Sonra
bana
emretti,
yüzüü
Süleymann
parman-
dan
çkartp ite
gördüün
gibi
sana
getirdim..
Allah
el-
çisi
sellellahu
aleyhi ve
sellem
yüzüü
alp,
Ali'ye (K.V.)
verdi.
Ali (K.V.)
Onu
parmana
geçirince, bütün
kular,
cinler
ve
insanlar
yanna
akm
ettiler. Onu
seyr
etmee
baladlar.
Sonra
Eddimiryat
denilen O
mehur
Cin
de
geldi.
(Bunun
bahsi
epeyce
uzundur.)
Ölen
namazna
durunca,
Cebrail
bir
dilenci
kln-
da
gelip
saflarn
arasnda
dolamaa
balad.
Rukua var-
dklar
zaman,
Alinin
arkasmda
dilenmek
maksadiyle
durdu,
derken
yüzük
Ali'den
sail
halinde gelen Cebraile
uçup
geçdi..
Bunun
üzerine
melekler
hayretten
kala
kald.
Sonra
Cebrail
kendi
suretinde
gelerek
öyle
dedi:
«
—
Siz
Allahn
kendilerine
in'am etmi
olduu
ehli
beytsiniz
Allah sizden
ricsi
gidermi
ve
sizleri
tertemiz
klmtr..
«Peygamber
sellellahu
aleyhi ve
sellem
bunu
Ali'ye
haber
verince
Ali öyle
dedi:
«
—
Geçici
nimetleri,
mutlaka
zail
olacak
mülkü,
he-
lalna
hesab,
haramnda
ikap
bulunan
dünyay ne
yapa-
lm
biz?..»
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 146/226
—
149
—
«
—
Madem
öyle,
neden
Muaviye
ile dünya için
sa-
vad?»
diye bir
itiraz varit
olursa
cevabmz
hazr:
«O, dünya
için deil,
kendisini
Hakka ulatracak
bir
Hak
için
savamtr »
Tahkime
gelince:
Bu, batldr.
Çünkü
tahkim,
mev-
cud,
mahdud,
maruf,
malum
üzerine
olur..
îte
fkh
ve
eriat
dediin budur ..
Söyleyin
bakalm,
baka
ne istiyorsunuz?
Olan
bi-
tenler
hakknda
daha
geni
açklama
arzu edenler,
(Nesi-
müttesnim)
diye
ad
verdiim
eserime
ba
vursunlar.
Ora-
da
bunlar
ve
zil-Karneyn
kssasndan
kâfi
derecede
bilgi
vardr
1
..
îbni
Ebiddünya'nn
(Riyazunnedim)
kitab ile, (Kita-
bul-Ekâlim
ve
Kitabul-Mesalik
vel-Memalik,
Musullu
Ma-
x
verdi'nin
kitablar)
na
ba vursunlar...
Feleklerin
birbirine
nisbetle geniliini
bilmek
ister-
sen,
sana bu
hususta
u
bilgiyi verebiliriz:
Yer
göü
bir
gecede kat'
eder. Havai
felee
gelince,
Onu
ay,
bir
ayda
kat'
eder. Bir
gece ile
bir ayda
kat etme
arasndaki
fark
gayet açktr.
Ate
feleine
gelince
onu
da
güne
tam bir
senede
kat' edebilmektedir.
Zuhal
feleine
gelince:
O,
en
büyüüdür..
O,
feleini
otuz
alt sene
içinde
ancak
kat*
edebilmektedir.
Bu
anlat-
tklarmzn
üstünde,
yedi cennetin-onlardan
birinin
geni-
lii
yedi
kat
gök
ve
yer
kadardr.
Tavann
tekil
eden
Kürsî
ile Ar
vardr..
Bu
anlatlanlardan
bir
eyler
elde
edebilirsiniz
Ne
oluyor
da,
himmetin
böyle
noksan
ve
ksr
olu-
yor?.. Bir
türlü
yüksek merdivenleri
trmanamyorsun,
saadet
okunu
kucaklayamyorsun?..
Çünkü
Sen,
nefsine
yem vermekle
ve onun
hizmetine
canla
komakla
megulsün
Kanck
bir
eee gönlünü
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 147/226
—
150
—
kaptrm
bir zavallya
nekadar
da benziyorsun..
O
kimse,
o kanck
eekle megul
olurken
kâfile
kalkarda
hiç far-
kna
varmaz
ve sonra
da Ekiyalarm
kurduklar
tuzaa
düüverir.
Evet,
bu,
rüyalar
ülkesidir.
Peygamberler
de bu rüya-
lar
yorumlamak
için
gelmilerdir.
Sen
bu
uykudan
uyandn
zaman,
o
yorumlarn
do-
ru olduklarn
göreceksin..
u
ikaz
duymadn
m
«
—
nsanlar uykudadr, öldükleri
zaman
uyanra
lar ..»
Dünya
hayatnda
sen, bir
batmda yatan
u
iki
çocu-
a
benzersin:
Biri,
arkadana:
«
—
Buradan
çkaym, belki
daha
geni
bir alem
gö-
rürüm »
der
ve çkar. Annesinin
kanmdan
daha
geni
olan
dünyay
görünce
o çocuk
tekrar
annesinin
karnna
dönmek
ister
mi?..
te
sen de
tpk
o
çocuk
gibi,
ahiret
alemine
göçünce
orasn
buradan daha geni
bulunca tek-
rar
bu
darack
dünyaya dönmei
arzular
msn?.,
(elbet-
teki
hayr..)
Sen Mevlanm kapsnda, kiraln
yanna
girmek iste-
yen
aç
bir
adamn halini
andrrsn
Kapda bir
ekmek bir
de köpek görür.
Köpek
onu
kiraln
sarayna
sokmak
istemez..
imdi
O
adam
eer azim
ve gerçek
büyük bir
him-
met
sahibi
ise.
Kiraln
huzuruna
girmei,
orada
bulunan
ekmee sahip
olmaa
tercih
eder. Çünkü
O,
kiraln
yan-
na
girdii
zaman,
o
ekmekten
daha
yumuak
ve üstelik
çeitli yemeklere
sahip
olacaktr..
Ve
böylece kendi
çek-
tii açlk
ve sefaleti
de
unutmu
olacaktr..
çeriye
gir-
mei
baaramayp
da,
bütün
gayesi
o
ekmei
yemek
olur-
sa
ve yerse netice
ne olur?
Netice ekmek
karnnda
kokar
küflenir
daha
sonrada
darya
çkarr.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 148/226
—
151
ite
(Arkada)
dünya
O
ekmektir. Köpek
ise
eytan-
dr..
Seni
Kâinatn
halik
olan
Allah'n
huzuruna
girmek-
ten
alkoymak istiyor. Öyleyse
O
ekmei o köpee atver
de
huzura
kavu
Sana,
ahiretini
kazandracak
her
biri
bir cevher
olan
güzel ameller kazanmaa bak'k'i,
ahiret
köklerinin kaplar
sana ardna
kadar açlp hurilerle
zevkle zifafa girebilesin ..
Senin
durumun
una benzer:
Bir topluluk karanlk
bir vadiye
gider:
O
vadi
hak-
knda
bilgisi
bulunan
biri:
«
— Bunun
talarndan yükle-
nip
çkarsanz
kazanrsnz »
diye
seslenir.
Hüsn-ü zan
sahibi
olan alr,
kötü zan sahibi tembel-
lik ederek
almaz.
O karanlktan güne aydnlna çknca ne görseler:
Talar
birer inci
ve yakut deiller mi?..
Bunun üzerine
ta
yüklenenler kazançl çktklar
için
sevinir, yüklenmi-
y
enler
de zararl çktklar için yerinirler..
îte
bu
bir
misaldir:
Dünyadaki
hareket
tarzn
an-
Kibirlilii
brak,
az
doymaa
bak, karnn
haramdan
temizle,
gözünü de fazla uyumaktan
alkoy
Böyle
yapar-
san belki
alacan alrsn.
Sen
ki, teninin ter kokutur,
vücudunu tahta kurusu
yer
de
zayflatr,
da
bunlara
kar-
gelemezsin..
Nasl olur
da
elbisen
ipek, tatlm hurma-
nn
çeitli
tatls,
ekmein Francala
olabiliyor?
Hiç
dü-
ünmedin
mi
yarn
üstünün
toprakla
örtüleceini?..
Duymadn m; Cenab Hakk'n,
Nebisini,
arpa ekme-
i
ile
bir
kerrecik
karnn
doyurduu için muhasebe etti-
ini
ve
ona
öyle
buyurduunu?:
«Sonra
and
olsun,
o
gün
elbet
ve
elbet
nimet
(1er)
den sorulacaksnz.»
(1)
(1)
ETTEKÂSUR:
8.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 149/226
YÜCE
HMMETLERE
VE
GAYELERE
NASIL
ERLR?
unu
iyi bilmi
ol ki:
Himmet,
niyet
ve
kasd
eden
kimsenin,
kalbini
gayeye
vasl olmak için
olanca
gücü
ile
ona
(Allaha)
tevcih
etmesidir;
bakasna deil...
Himmet erbabnn
hemmi
(kasd)
ayr ayr
birçok
eyleri elde
etmek için
olmamaldr
Mesela:
Birçok
ii
bir arada yürütmek
isteyen
kii,
hepisini
birden
yürüte-
mez.
Onun
için
onlar sraya
koyar
bir bir yapar.
te manevî
alandaki
hayatn
da
böyledir.
(Bütün
ibadetleri
bir
arada yürütemezsin.
Önce farzlar
yapacak-
sn,
sonra
nafile
ibadetlere
geçeceksin..)
unu
da iyi bil ki,
himmetler
nefsin
kollardr.
Bu
da
ancak
nefsin
irtifai
ile
ölçülebilir.
(Buradaki
nefisden
murat ruhtur.)
Herkesin
himmeti,
ruhî
kudsiyyet
ve yüceliine
gö-
redir.
Görmüyor
musun:
Kenefci,
süpürgeci,
derici,
ges-
sal
gibi
basit
ve
adi
sanatlarla itigal
eden
kiilerin
basit
himmetlerini..
îte
bunlarn
himmet
ve
azimleri kendi
ba-
sit
ve
hasis
himmetlerine
göre
olmutur
.
Saadet erbeti
dalrken, ona
talih
hamurundan
dü-
en
pay
o
kadar
olmutur.. Bu
ise
acizlerin
mazeret
beyan
edebilecekleri
bir
keyfiyettir
Onun
için
kiinin
himmeti
alî olmal,
Melik (Allah)
senin
maukundur.
Basit
eylere
ülfet
etme
Bu, baba-ana
gibi
belirli
neseb
ve asalet ii
hiç
deildir Buna
ancak
himmet
yü-
celii ile eriilir
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 150/226
153
—
Âlimler
ve
meliklerin himmetleri,
Küllî
ruhdan
fk-
ran
ilk feyazan
olmutur-
Sonra
ana
kaynaktan
uzakla-
tkça
dier
himm
etler
o
himmetlere
oranla
alçak
olmu-
tur.
Nitekim
hayvan
derecesi
insan
varlndan
sonra
gelmektedir.
Görmüyor
musun:
Fil ve
merkebin
himmetleri, yeme
Babas
dokumac olan,
Heyelan'dan
doma
Zul-Kar-
neyn'in
himmetine
bir
bak:
Himmetinin
yücelii
sayesin-
de
basit eylere
iltifat
etmemi,
yüksek
mevküer ve
haki-
miyetler
elde
etmitir Yeryüzünde
bunun örnei gayet
çoktur:
Eski
insanlar, Musiki
makamlarn elde
ettiler.
Onun
feleklerin seyr ve
devranndan
meydana geldiini
iddia
ettiler.
Felek dönünce ondan
usul
ve
vezin bakmndan
mükemmel
nameler
iitildiini ileri
sürdüler.
Onlar
öy-
le
nameler
ki,
onlar, Musa'ya
(Aleyhisselam) Vadide
verilen namelerin
dnda
mütalaa etmek
imkânszdr
Dier
bir ksm
insanlarda
Ud'un, bir
dada asl
bu-
lunan ve
burnunda
uddaki
olan
delikler adedince
delikler
bulunan bir
kuun
eklinden alndn iddia
etmilerdir.
te
bunlar,
size
sunduum
himmet
kollarnn
bir
kaçdr..
Demek ki himmet olmadan
gayelere
eriilmemekte-
dir.
Alimler için,
himmetleri
elde
etmek,
gayelere
ula-
mak,
okumaa
devam etmek
açla
ve
benzeri
bedenî
ih-
tiyaçlara
kar sabr
ve
tahammül
göstermekle mümkün
olur.
.
Memlekete
sahib
olmaa
talip olan
kimsenin
himme-
ti
de
artk
ona
göre
olur.
tiraz:
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 151/226
154
—
«
—
Bu
anlattklarn,
ezelî
saadetler zincirinin
dei-
mez,
eskimez halkalardr,
Kaderde kime
yazlm
ise ona
nasip olur. Kulun
aln
yazsm kim deitirebilir ki?..
Cevab:
«
—
itirazn
yerindedir,
doru söyledin, fakat kader-
de hakknda
ne
yazlm
olduundan haberin olmad
için, eref
ve haysiyet peinde olmalsn,
en
iyisini
elde
etmek,
en
erefli
mevkilere yükselmek için
çaba
sarf
et-
melisin.
Bunlar elde
etmek
için adeta
erilmelisin.
Tabii
bunlar,
ehvet
ve
zillet
mezbeleliinde
kazanlamaz
Nite-
kim bu
gerçei
yukarda
geçen bir iirde belirtmitik:
«
—
erefi
ve
haysiyeti alevler
içinde dahi
olsa
ara
Ebedî istirahat
ve
refah karargâh
olan cennette olsa
dahi
zilleti
terk
et »
Muaviyenin sözünü
duymutun:
«
—
Yüce ileri
elde
etmek için
himmet
gösterin
üphe
yok ki, ben
hilâfet
ehli deildim. stedim,
çaltm
ve elde ettim..»
(Sirru
bezânetil-Hudâ
vel-emedil-Aksâ
ila
sidretil-
Müntehâ)
adl
kitabnda öyle
bir hikâye
anlatmtm:
«Eski kr
allardan
biri
ölmü,
ehir kaplar
kapanm,
her
taraf
kitlenmi.. Sonra
u
karara
varmlar:
Biz bu
ehrin
anahtarn,
kolunda
a-â-nî'nin
nurunu
tayan
kimseden
bakasna vermeyiz..»
Aradan biraz geçtikten
sonra, kolunda
eski
knrallarmnkine benzeyen bir nur
ta-
yan bir fakir
çka
gelmi..
Vezirin
ince tedkikinden
geç-
tikten sonra
onu melik
yapmlar.
iBr gün
Vezir, Ona
Ud-i Kanârîden yaplan
büyük
bir
tabak gibi olan bir
he-
diye ile yanma
girmi.
Melik
—
Bunu
nerede
buldun
?
—
Bunun
gibisini bizim nehir çokça
getirir..
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 152/226
155
—
—
Bunun
nereden
geldiini hangi
memlekette bu-
lunduunu bana haber
vermedikçe, vezarette
bir
dakika
bile duramazsn,
ihtarnda
bulunur.
Bunun
üzerine
Vezir,
bir
ata
binip
yola
koyulur,
bir
dan
eteine
gelir
oras-
nda
geçer. Öbür
tarafa
geçince orada
bir
memleket
gö-
rür
ki
aaçlar
ayn kendi
hediyesine
benzemektedir.
Son-
ra
daa
doru
kouan bir
kalabalk
halk
görür.
—
Bunlar
ne
yapyorlar?
Diye sorunca
u
cevab
alr:
—
Bunlarn hepisi hakimiyet ve
memleketin idare-
sini elde etmek
sevdasndadrlar.
Çeitli
mücahede
ve
mücadelelerle bir senedir
bunun
peindedirler.
Kimin bi-
leinde
beyaz bir
nur
belirirse
onu
melik
olarak kabul
ediyorlar.
Sonra Vezir dönüp
Kirala kssay
anlatnca,
on-
dan
u
cevab
alr:
Kimseyi
hakir
görmeki seni
de
hakir
görürler..
Çal çabala ki,
herkes
tarafndan
anlasn.
ite
açlk
ve
mücahede
ile
elde
edilen
yüce
himmet ..
Alî himmet
neticesini kendi
gözlerinle
gördün.
Sen
de
böyle
yüce
himmetler
elde
etmek
istersen,
aç
kalmal,
ilim tahsil
etmeli,
inzivaya
çekilmelisin
O
za-
man sana.
Kâinatn
srlarna
dair
belirtiler
görünmeye
balar. Önce îste,
sonra çal...
Çal... Zira
çalmadan,
yorulmadan
yüceliklere
kavumak
hay
âldan
baka frr
ey
deildir..
Hamd Alemlerin Rabbi
Allah'a
mahsustur.
Salatu
Selâm Peygamberlerin
ulusuna olsun.
Amin...
Rahman
ve
Rahim
olan
Allah'n Ad
ile
(Balarm).
Hamd; kendi zâtna
devamllk
(ebedîlik) tahsis
eden,
kendisinden bakasna
insrâm
(yok
etmekle)
hükm
eden,
ölümü,
küfür ehline
de
îslâm
ehline
de
mukadder
klan,
Ezelî
ilmi
ile
hükümlerin
tafsilâtn
veren,
Ahireti,
dünyadan sonra
bir halef klan
ve
onu
kullarndan
erefli
kimselere bah eden Allaha
mahsustur...
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 153/226
—
156
—
Cenab-Hak:
«Her
canl
ölümü tadcdr..»
(1)
Buyur-
mu
ve bunu
Aziz kitabnn
üç
yerinde
tesbit etmitir:
Allah,
Uç alemin
ölümünü
murad etmitir:
Dünya
deni-
len
alemde ikamet eden
ölür.
Melekût
aleminde
yaayan-
lar
ölür,
Ceberut
aleminde
yaayanlar
da
ölür.
Birinci
nevi,
Adem
ve zürriyeti,
üç
nevi
ile,
hayvan-
lardr..
kinci
alem,
Melâike
ve cinlerdir..
Üçüncü
alem
ise,
Melaikeden
seçilmi
olanlardr.
Kur'
an Kerim'in
bir
ayetinde
Allah, «Allah,
hem
me-
leklerden,
hem
insanlardan
peygamberler
seçer.»
(2)
O seçkin
melekler,
Ruhanî
olanlarla hamele-i
ar
ve
birde Celâl
çardaklarnn
sahibleridir.
Onlar Allah
öyle
vasf etmitir:
«Göklerde
ve yerde
kim
varsa,
hep
onun-
dur.
Onun
huzurundakiler
kendisine
ibadet etmekten asla
kibirlenmezler,
yorulmazlar
da. Onlar,
gece gündüz
ara
vermeyerek
onu
tebih
(ve tenzih)
ediyorlar.»
(3)
Onlar
Allann
yannda
kymetli
varlklardr.
Bu
kur-
biyet ve
eref
üzere ölürler.
Ölüm,
onlarn bu
ereflerini
asla azaltmaz.
Önce
sana,
dünyevî
ölümden
bahs
edece-
im. Bir
halden
dier bir
hale
insan
nasl intikal
eder?
Onu
anlatacam.
Allah,
Resûlü
ve
ahiret
gününe
gerçekten
iman edi-
yorsan
iyi
dinle
Gerçekleri
sana
ayet
ve
sahih
hadislerle
isbat
edeceim,
delil
ve
mesnedsiz
hiç bir
ey nakl etmi-
yeceim...
Allah,
Adem
aleyhisselâmm
srtn
svazlaynca,
iki
kabze
ald: Birincisini
saa ikincisini
de sola alarak
top-
lad.
Sonra hepisini
Adem
aleyhisselâmm
gözü önünde
msr
danesi gibi serdi.
(1)
El-Enbiyâ:
35.
(2)
El-Hacc
sûresi:
75.
(3)
El-Enbiyâ:
19,20.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 154/226
—
157
—
Adem
onlara
iyice bir bakp gördü.
Allah
ona
(Ade-
me) bunlar Cennet
ehlinin ameli gibi
iler
yaptklar
için
cennete
girecekler, sen aldrma..
Bunlarda
Cehennem
ehlinin
yapt
ii
yaptklar
için
Atee
atlacaklar,
bunlara
da
aldrma Dedi..
Adem,
—
Nedir,
Cehennem
ehlinin ameli?
diye
sorunca,
—
Bana
erik
komak, peygamberlerimi
yalanlamak,
emir
ve
yasak
hususunda
kitabma kar
çkmak dedi.
—
Kendilerine,
kendilerini ahit göster,
belki yap-
mazlar..
N
Bunun
üzerine
Allah,
onlar kendi
nefislerine
kar
ahit
tutarak:
«Ben sizin
rabbiniz
deil
miyim?»
sordu..
Hepsi
«Evet »
dediler.
Onlarn
bu
itiraflarn
Meleklere ve Ademe
de teyid
ettirdi.
Onlar
Allann
Rubûbiyetini
ikrar
etikten
sonra, on-
lar
tekrar
yerlerine
iade
etti.
Böylece
onlar
Cisimsiz
birer canl
ruhu
oldular.
Onlar
Ademin
sulbüne red
edince
onlar
tekrar
öl-
dürdü,
ruhlarn kapz etti ve
ar bekçilerinden
bir
bekçi-
nin yannda
muhafaza etti.O mahut nutfe
rahme
düünce,
rahimde
karar
kld,
ekli
olutu oysa
ruh ölü
idi.
Melekûtî
cevheri,
Cesedin kokmasn
önledi.
Allah
o
cesede tekrar
ruh
üfürünce,
zamanmda
alp
da
ar
bekçi-
lerinin
birinin
yannda
muhafaza
edilen ruhu
tekrar gön-
derdi ve Ana
karnnda
çocuk
kmldamaa balad.
Nice Çocuklar anne
rahminde
kmldarlar. Onlarm
bu
hareketlerini baz
kadnlar duyarlar,
bazlar da
his
etmezler.
.
Buraya
kadar
Birinci
ölümle
ikinci
canlan
anlat-
m
oluyoruz..
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 155/226
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 156/226
BÖLÜM
Sonra Allah onu,
ömrü boyunca
dünya
da
durdur-
mutur.. Tayin edilen
eceli yaklap,
takdir edilen rzk
tamamlanp da ecel
gelip
yakasna
yapnca,
Dünyevî
ölümle
ölmesi
kararlatrlmca
Allah ona
dört
melek in-
dirir:
Biri, ruhunu sa
ayandan,
dieri sol ayandan,
baka
biri
de sa
elinden, dördüncüsü
sol elinden
çekip
çkarr...
Halet-i nezide
olan kii,
ruhunu teslim
etmeden,
çou
defa
Melekûti
iler kendisine
ayan olup,
melekler,
kendi
alemlerinden
ona
dünyadaki
amelinin gerçek
yönünü
gös-
terirler.
Eer
dili
çözülmü
ise,
onlarn varlklarndan
söz
eder..
Bazen de
kendi
kendine bireyler
mrldanr.
Kendisi-
ne
gösterilen
eylerin bir
eytan
ii olduunu
sanr. Dili
balanr,
konuamaz
hale gelir.
Tam
O
srada
melekler,
parmaklarnn
etrafndan ve
uçlarndan ruhunu
çkarmaa
çalrlar. Eer
iyi
bir
kim-
se
ise
ruhu, kapdan
su
boanr
gibi
rahatça
vücudundan
boanr..
Kötü
kimse
ise,
Islak yünden
çöplerin
ayklanmas
gibi
gayet
güç
bir ekilde
çkar..
eriat Sahibi bunu böyle
izah
etmitir..
Ölecek adam, karnna
diken
doldurulduunu sanr,
sanki
ruhu
inenin
deliinden
geçecekmi
gibi
his
eder
kendini.
Sanki Gök
üzerine
çökecekmi gibi
bir
hal
alr..
Ka'b
(R.A.) a
ölüm
hakknda
sordular:
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 157/226
—
160
—
*
«
—
O, bir
adamn kamna sokulan diken dal
gibi-
dir.
O
dal
kuvvetli
bir insan
çekmee balarsa,
o
daim
bir
ksm kopar, çkar dier
bir ksmda içerde
kalr..»
diye
cevab
verdi.
Resûlüllah sellellahu
aleyhi
ve
sellem
buyurdular:
«
—
Ölüm Sekreterinin
bir sekresi,
üçyüz
klmç
dar-
besinden
daha
iddetlidir
Ölüm
annda insann
vücudu
terler, gözlerinin feri
gider,
burnu ier,
barsaklar
bü-
yür, rengi sararr..»
(1)
Aie (R.A.)
Resûllüllah
sellellahu
aleyhi vesellem,
odasnda
uzanp
yatarken
ölüm
anmadaki
o
hazin
halini
görünce
öyle
demi:
«Bu aclar
sen
çekme»
ben
çeke-
yim.
—
Bundan
önce herhangi bir
Cin
çarpmasna
ura-
madn, yüksek ahsiyetin
hiç
bir
eyden korkmad...
imdi
ben
neden
yüzüne
böyle
bakaydm ..
Ölecek
bir adamn
rengi çekilince
o
anda senin nurun hertaraf
aydnlatrd...»
«
—
Allahm, bana
sekerat-
mevtimi
kolaylatr »
Ruhu gelip kalbe
taklnca,
dili
tutulur.
Ruh
göüste toplannca, kiiyi
konuurken görürse-
niz
mutlaka iki
yönden konutuunu bilin:
1
—
Durumu
son derece fecidir.. Zira
biriken
ruh,
gösünü
tazyik etmitir.
Görmüyor musunuz: Kii
gö-
sünden
ar
bir
darbe yeyince, dehete kaplp
bazen ko-
nuur, bazen
de
konuamaz Denekle
döülen kii mut-
laka
ses
çkararak
barr. Gösüne vurulan
müstesna,
o ses
çkarmadan
düer.
2
—
Konumas,
büyük bir hararetten
ileri gelir
ki,
bu ruhun çkmasna
ve ölen kimsenin iki durumdan
biri
ile
karlamasna
sebeb
olur:
(1)
Buhar
ve
Müslim
Sahihlerinde,
Aie
(R.A.) dan
naklet^
Peygamber
aleyhisselâmn
öyle
buyurduunu
rivayet
etmilerdir:
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 158/226
—
161
—
1
—
rtifa
hali
2
—
Burudet
hali..
Çünkü
O, o
anda
harareti
yitirmitir.
Bu
hal kar-
snda
mevtann
durumlar
deiiktir:
Kimine
melek,
ate-
den
zehirli bir
topuz vurur.
Ruh
darya
çkp
kaçar.
Son-
ra
zebanilere
teslim
ederler
onu.
Kimi ölü
de vardr ki
ondan
ruh,
yava yava
çkar.
Gelip
hulkuma
taklr.
Sonra
hulkumdanda -kalple
müt-
tesl bir
parças
müstesna-
çkar.
Ruh, biraz
evvel
bahs
ettiimiz
darbeden yemedikçe
kalbi
brakmaz.
Bunun
hikmeti udur:
O,
ölüm
denizine
daldrlr.
Sonra
kalbe konunca
sun,
öldürücü bir
zehir
gibi
bütün
cesedine yaylr.
Çünkü
hayat sun
ilk
konurken
kalbe
konmutur...
Baz
filozof
larn
fikri:
«Hayat,
ruhdan
baka
bir
eydir.
Bunun
mânâs,
Ru-
hun
cesedle
ihtilat
halinde
olmasdr...»
Can
hulkuma
geldii
zaman,
kii
imtihana
tabi tutu-
lur.
Çünkü o
anda
îblis,
bütün avenesini
o
insana
gönde-
rir.
Onlar ona-kendinden
evvel hayata gözlerini
yuman,
ana,
baba, karde
ve yakn
akrabas klna
girerek-öyle
diyerek
ivâ
etmee
çalrlar:
Ey fülan sen
mutlaka öle-
ceksin.
Biz biliyorsunki,
senden
önce öldük..
Yahudi ola-
rak
öl.
Çünkü
gerçek din,
yahudi dinidir..
Bu
tekliflerini
ayet
red ederse,
o zaman bakalar
gelir
ve u
teklifte
bulunurlar:
Sen hiristiyan
olarak
öl,
çünkü Allah
katnda
en
mekbul din,
Mesih'in
tebli
et-
mi
olduu dindir..
Musa'nn
dini
o dinle
nesh edilmitir.
Hulâsa Onun
imann
çalmak
için her dinin
akidele-
rinden
bahs
ederler..
te
Allah
O anda
diledii
kimsenin imann
kaydr-
verir..
Âlemlerin
Srr
—
11
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 159/226
162
—
«Ey Rabbimiz
bizi
hidayete erdirdikten sonra, îma-
nmz
kaydrma » mealindeki
ayet
ite bunu dile getir-
mektedir ..
Bunun
aksine,
Allah
kulunu
imannda
sabit
tutmak,
onu,
ondan kaydrmamak murat ettii
zaman,
o anda ona
rahmet gelir.. Kimisine göre
bu
rahmetten
murat,
Ceb-
rail
(aleyhisselâm) dr..
Ölüm döeinde yatan hastann
yanndan eytan
kovar.
Hasta onu
görünce
sevincinden
gülümsemee balar...
Bu durumu baz
ölüm
döeinde
olan
kimselerden
çou
kez
müahede
ederiz..
Cebrail ona,
ey
fülan beni tanmadn m,
Ben
Ceb-
rail'im.. Bunlar
da
senin dümann
olan
eytanlardr..
Korkma-ben nurdaym-
Dini
îslâm
ve
Muhammed (S.A.V)
in eriat
üzere
öl
Diye
ikazda
bulunur.
Kii için,
o anda,
bundan
daha
sevinçli
ve
sevimli
bir
ey
tasavvur edile-
mez..
«Canibinden
bize
rahmet
bala,
çünkü
sen,
ziya-
desiyle balaycsn »
mealindeki
ayet
de
bu
gerçei dile
getirmektedir ..
(Cebrailin
bu
tavsiyesi
ve
müjdesinden
sonra)
tabu ki
o insan
Ftrat üzere
ölür..-
Yani müslüman
Kimi insan da var
ki, ani bir ölüm
dardesiyle
can ve-
rir. Ayakta, oturmu bir halde, yahut
iinin banda, ya-
da
Allann
yasak ettii kötü
yerlerde
nameru
ilerle
u-
rarken birden
ölüverir..
ite
buna
ani
ölüm
derler.
Bu
ekil
ölenlerin
ruhu
birden kabz
edilir.
(Yani
ce-
sedinden birden
çkverir..-)
Kimisinin ölümü
de öyle:
Can
hulkuma
gelir,
yann-
da
alaan
yakn
akrabalarm görür. O
anda
öyle
bir ba-
rr
ki, insandan
mada bütün
varlklar
onu
duyar.
a-
yet insan onu duyacak
olsa tahammül edemez düüp
ba-
ylr..
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 160/226
—
163
Ölen kimsenin
en
son gaip ettii
ey,
duyudur.
Çün-
kü
ruh,
bütünü
ile
kalpden
ayrlnca
göz
görmez
olur.
kulakdaki
duygu
hassesi,
ruh
tamamen
çkmadkça
git-
mez.,
îte
bu
sebebledir
ki
Allah
elçisi
(sellellahu
aleyhi
vesellem)
öyle
buyurmutur:
«
—
Ölecek
olan
kimseye
ehadet
kelimesini
telkin
edin »
Ancak
ölecek kimse
çok
skntl
bir
halde
olduu
için,
ona
ehadet
kelimesini
durmadan telkin
edilmesini-
yani
devaml
olarak telkin
edilmesini-
yasaklamtr.
Ölecek
kimseye
baktn
zaman,
salyas
akm,
du-
daklar
takallu
etmi, burnu kararm,
gözleri
adeta
ye-
rinden
frlam,
bir
halde
görürsen bilki
o
adam
aki-
kötü-dir..
Anlaki
ahiretteki
bedbaht
hayat
kendisine
daha
o anda
gösterilmitir.
ayet az
kurumu,
yüzü mütebessim
bir
halde
gö-
rürsen,
bil
ki,
Ona,
ahirette
kavuaca
nimetler
ve
saadetler
müjdelenmitir.
Melek,
o temiz
ruhu
kabz edince,
hemen,
üzerinde
güzel elbise,
vücudlarmda
güzel
koku
bulunan
iki
güzel
yüzlü
melek alr,
Cennet
ipeinden
yaplm bir
ipek
çar-
pafa
sararlar.
O
bir
ar kadar küçük
bir
insan eklini
alr.
Dar-
dünyada
kazand
ilim
ve
akldan
hiç
bir
ey
yitirmemi
bir
halde
onü
alp
semaya
çkarrlar..
-Bu
key-
fiyeti
kimi
bilir,
kimisi
de
bilmez-
Etrafa yaylan
çekirge
gibi
çok
olan
geçmi
milletlerin
yanndan
geçerek
niha-
yet dünya
semasma
gelirler.
El-Emîn
kapy
çalar: Bir
ses:
—
Kimsiniz?
—
Ebu
Salsiyail
yani
Cibrilim...
Yanmdaki
de
filân
kimsedir..
1
—
Ne
güzel
adamdr
O,
onun akidesi
ve
ameli de
gazeldi.
Ne mutlu
ona,
diye
eevab verilir.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 161/226
kinci
Sema'ya
gelince:
Yine
kapy çalar.
Bir
ses:
—
Kimsiniz?
Cebrail
ilk
verdii cevab
verir.
—
Ho
geldiniz,
safa
geldiniz.
Ne
mutlu
yanmda
ki
adama
ki, bevakit namazn klm, orucunu
tutmu,
Al-
lann
bütün
emirlerini
yerine
getirip, neyh
ettii
eyler-
den
de
kaçnmta
Sonra üçüncü semamn kapsm çahr,
Sen kim-
sin?» diye
sorulur
ve Cebrail
birinci
ve
ikinci
gibi
cevab
verir.
Yanndakinin
ismini
söyledikten sonra
üçüncü
se-
madan
duyulan ses
u
olur:
«—
O
çok
güzel
bir
adamd. Allann
kendine ihsan
ettii
maln
hakkna
riayet ederdi.
Onu gerei
gibi har-
card..»
Nihayet
dördüncü semaya
gelirler.- Sen kimsin, diye
sorarlar,
birinci
defasmda olduu
gibi
gayet
nazikâne
bir
cevabda
bulunur.
Onlar
da
kendisine
u
sözlerle
güzel
bir
muabelede
bulunurlar:
«
—
gu
orucunu artlarna
riayet ederek,
yalan,
giy-
bet ve
orucun yüksek
manasma
zd
düen
kötü huylardan
armarak tutan
adamla
beraber ho
geldiniz ..»
Beinci
semaya vasl olunca, yine kapy çalar,
kim
olduu
sorulur,
Cebrail kendini
ve
yanmdakini
tantr.
Bunun
üzerine onlar da
u
karl
verirler:
«
—
Ho
geldiniz,
safa
geldiniz.
Ne
mutlu yanndaki-
ne ki, Hac
farizesini,
gösteri
ve her türlü art
düünce-
lerden
armarak,
tam bir mümine yakr ekilde
eda
et-
mitir..»
Altnc
semaya
gelince,
yine
kim
olduu
sorulur,
ce-
vab
verir
ve
onlar
da:
«
—
Merhaba Seher vakti
çok
istifarda
bulunan,
tasaddukda
bulunurken gizlilii
muhafaza eden su vann-
I
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 162/226
—
165
—
daki
adam
ne
mutlu
ve
ansl kimsedir,
bir
bilse »
diye
taltif
ederler..
Sonra
kendilerine
kaplar
tam
ardna kadar
açlr ve
ilerlemee
balarlar.
Celâl
ve
azemet
çardaklarna
gelince
Cebrail mutad
veçhiyle
kapy
çalar. Kendisine,
kim
olduu
sorulur.
Ce-
vab
verdikten sonra,
bir
ses duyulur:
«
—
Temiz bir
ruha sahip olan,
istifar
bol, marufu
emr
edip, kötülüklerden
neyh eden, yoksullar doyuran
u
salih kulumla
ho geldiniz »
Ordan
ayrdktan
sonra,
melekler
topluluu
yanndan
geçerler, hepsi
onlara
müjdelerde
bulunup,
cenneti
tebir
ederler.
El
skrlar,
derken kendilerini sidre-i
müritehâ-
da bulurlar. Cebrail
kapy
çalar, yine karlkl
ayn ko-
numadan sonra
duyulan
ses bu
defa
udur:
«
—
Srf
Allah
rzas
için ilenmi, salih
bir
amelin
sahibi
bulunan
mutlu bir adamla
geldiniz.
Merheba
size ..»
Açlan
kapdan
geçerler:
Ate,
nur, karanlk,
su,
kar,
buz
denizlerini
geçerler.
Her
deniz'in
kafi
tam bin
sene tutar.
Rahman'n
ar
üzerindeki
perdeler
yrtlr,
seksen
bin
çardak
görülür. Her
çardan seksen
bin
erefesi var-
dr.
Her
bir
erefe üstünde,
Allah tehlil, tebih
ve
tenzih
eden
bir
ay
vardr
ki,
bunlardan
bir
tanesi
dünya
göüne
deecek
olsa
onu yakp
kavurur.
Çardaklarn
ardndan
mukaddes
bir
huzurdan
bir
ses
duyulur:
«—
Buraya
kadar
getirdiiniz
zat
kimdir?
*
—
Felanolu
felandr..
Celil
(Celle
Celaluh)
«Onu bana
yaklatrn,
der
ve
kuluna
hitaben,
Sen
ne
güzel bir kuldun
Dedikten
sonra
onu
baz günâhlar
ile
knamaa
balar, kul
da
cezaya çarptrlacan
zan eder.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 163/226
—
166
—
Derken Allah onu
afv
eder
ve sonsuz
sevinç
ve
nes'e
ile
geçirir
günlerini..
Kad
Eksüm
olu
Yahya
hakknda bir
hikâye nakle-
derler:
Biri, onu
rüyasnda görür ve
sorar:
—
Durumun
nasl geçti?
—
Allah
beni
huzurunda
durdurarak,
ey
kötü eyh
unu
unu
yaptn
diye
çknca
bana,
ben
«Yarabbi bun-
lar
anlatmadm..
Pekâla
neleri
anlattn
öyleyse??.. Diye
sorunca, dedim
ki:
«Zuhrî,
Mamer'den, Oda
Utveden,
Aieden,
Peygamberden,
Cebrailden,
ve nihayet
Zat-i
Kib-
riyan'dan
unu
nakletmitir:
«slâm
yolunda
saçn,
sa-
kaln
aartan
kimseye
azab
etmekten
haya
ederim ..»
«
—
Sen,
Zuhri, Ürve,
Aie,
Muhammed,
Cibril,
he-
piniz
doru söylediniz,
haydi git,
afv ettim
seni ..»
tbni
Benâne
hakknda
anlatrlar:
Bir
def
asnda
biri
onu
rüyasmda
görür,
ve
ona
nasl
muamele
gördüünü sorar,
u
cevab
alr:
—
Allah beni
huzuruna
çarp
sordu:
«Sen,
ne
gü-
zel
konuuyor,
desinler diye
veciz
sözler
söylerdin..» ce-
vab
verdim:
Allahm,
Seni
noksan sfatlardan
tenzih ede-
rim.
Ben dünyada
sadece
senin
varlndan
bahs
etim..
—
Öyleyse,
dünyada
söylediin
gibi
söyle
bakalm:..
—
Onlar
yaratan
öldürdü,
konuturan
susturdu.
Yok
ettii
gibi, var
edecek,
datt
gibi
tekrar
bir araya
toplayacak
onlar...
—
Doru
söyledin, baladm
seni,
serbestsin,
haydi
gidebilirsin,
diye lutufda
bulundu..
Ammârolu
Mansur
hakkmda anlatmlardr:
Onu
rüyada
görüp,
Allah tarafndan
nasl
müamele
gördüünü
sordular.
u
cevab
verdi:
«
—
Allah beni
huzuruna
çarp,
bana
ne
ile
geldin
ey
Mansur
diye
sordu.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 164/226
—
167
—
—
Otuz
alt kere
Hacce
gittim,
o
ibadetlerle geldim
huzuruna..
—
Hiç
birini kabul etmedim, baka ne
getirdin
söy-
»
le
bakalm?
—
Sadece
senin rzan için
okumu
olduum üçyüz
altm hatim, getirdim..
—
Onlardan birtanesini bile
kabul etmedim, baka
getirdiin bir eyin var
m?
—
Sana, Rahmetinle
geldim,
rahmetine güvendim..
—
imdi oldu ite, haydi git,
baladm
seni ..
Bu
hakikatlar
dile getiren
daha
nice böyle güzel
hi-
kâyeler
vardr
ki,- hepisini
burada
sert
etmek
imkânsz..-
însanlardan kimi
de
var
ki,
Kursî-Ye
geldii
zaman:
«
—
Geri
çevirin onu » diye
bir
ses
duyulur
ve
per-
delerden
geri çevrilir.
Allah'a vasl olacaklar, ancak Onun
arifleridir
Onun
huzurunda
duracaklar
ise
Dördüncü
makam
ehli-
dir...
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 165/226
KÖTÜ
KMSEYE
GELNCE
Kötü
kimsenin
ruhu
cebir
suretiyle
ikence
ile
kabz
edilir.
Yüzü
hanzel
yemi kimsenin
yüzüne
benzer.
Ölüm melei
ona:
«
—
Ey
habis
ruh,
habis
cesedden
çk » diye barr.
O
da,
merkep
anrmas
gibi pek
çikin bir sesle
alamaa
balar.
Tam
o
anda
Azrail,
yannda
sert
bakl,
simsiyah
yüzlü,
korkunç
bir ekilde
zabaniler
bulunduu
halde
ba-
na
dikilmi,
kldan
yaplm
bir aletle
ruhunu
zorla
çek-
mee
koyulmular.. O,
Ruh
çekirge
ekilde bir
insan ah-
sna
inklâp
eder.
Kafirin
cismi,
mümine
nisbetle
ahirette
daha
büyük
olacaktr.-
Sahih
bir hadisde varit
olmutur:
«—
Kâfirin
bir
dii kyamet
günü atete
Uhud (da
kadar)
büyük
olacaktr.»
(1)
Kayayl
adnda bir
melek alp onu göe
çkartr.
Dünya semasma
çknca
kapy çalar.
Ordan bir
ses:
—
Kim o
—
Beraberindeki
kim?
—
Falan
olu falan..
—
Söze
merhabe
yok.
Ona
gök
kaps
da
açlmaya-
cak..
«Onlar
için gök kaplar
açlmayacak,
Onlar,
deve
ine deliine
girinceye
kadar
cennete
girmiyecekler-
dir.»
(2)
Emin
bu
sözü
duyunca onu
elinden
atp
frlatacak-
tr...
(1)
Bu
hadisi,
Ahmed,
Müslim,
Tirmizî
rivayet
etmitir.
Baz
rivayetlerde kayd öyledir:
«Kafirin
dii
kyamet
günü
Uhud
gibidir.»
(2)
El-
Araf
sûresi, ayet:
40.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 166/226
—
169
—
Ne
perian
ve
korkunç hal bu
Yukardan
frlatlp
yere
inince hemen
zabâniler
kapacak onu
büyük bir
ka-
yadan
yaplm
hapis-haneye
atacaklar.-
orada
kafirlerin
ruhu
barnmaktadr.
Yahudi ve
nesranîlere
gelince:
Onlar,
Kürsî'den
kabirlerine red
edileceklerdir..
Bu,
kendi
dinleri ve
eriatleri
üzerine ölen
kimsenin
halidir..
Kendi ykann
ve
defnini de
seyr
edecektir.
Mürike
gelince:
O,
bunlardan
hiç birini
göremiyecektir.
Çünkü
O,
fr-
latlp
atlmtr.
Münafa
gelince
O
da,
ikincisi
gibi,
memkut ve
mebuz
bir
halde
çu-
kuruna
red
edilecektir.
Müminlerden,
amelde
kusur
edenlere
gelince:
Bun-
larn
durumlar
deiik
olacaktr:
Kimini,
klm
olduu
namaz:
«Allah
seni,
beni
yok
ettiin
gibi
yok etsin »
diyerek
red
edecektir.
Çünkü O,
namazn
hrszlama,
tavuk
yem toplar
gibi
klmtr..
Kimini de,
vermi olduu
zekât
red
edecektir.
Çünkü
O,
zekâtn
desinler
için
vermitir.
Çok
defa,
kadnlara,
kendini
beendirmek
için
vermitir.
Kimisini,
Orucu
geri
çevirecektir.
Çünkü
O,
kendini
yemekten
al
koymu
amma
kötü
sözlerden,
çirkin
davra-
nlardan
uzaklaamamtr.
Koskoca
bir ay,
orucu
onay-
lamadan
çkmtr, de
farknda
olmamtr..
Kimini
de
Hacc
geri
çevirecektir.
Çünkü
O,
desinler
için
Hacce
gitmitir.
Veyahut
mukaddes
yerleri
haram
para
ile ziyaret
etmitir.
Kimisini de,
ana-baba
hakk
geri
çevirecektir.
Daha
nice
böyle
srlar
vardr
ki,
alimlerden
bakas
bilemez
*
onlar..
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 167/226
Bütün
bu anlattklarmz
hakknda
eserler
ve
haber-
ler varit
olmutur.
Amellerin
reddi
hakkmda
Muaz
bin
Cebelin nakl
etti-
i
haber
gibi..
Gayemiz,
kitab
muhteser
yazmak
olmasayd,
bu
babta
cildler
dolusu, sahih
hadisleri
ihtiva
eden
kitablar
yazardm.
eriat
ehli,
bunun
doruluunu, evladlarm
bildikleri
gibi bilirler..
Evet
Ruh
cesedine
iade
edilince, Onu,
ykanrken
ce-
sedinin
ba
ucunda
oturduunu
görürsün.
Çünkü
salih-
lerden
bir
çok
kimse için
perde açür, onu
dünyadaki
k-
lnda
görmee balar..
Çocuunun
cenazesini
ykayan
biri anlatt:
Çocuu
ykarken
bir
ahsn
gelip
ba
ucunda oturdu-
unu
görür. Onu görmemek
için,
baka bir
yöne döner.
Bir
de
ne
görsün
O
ahs
karsnda
görmez
mi
?
Bu
vaziyet,
ölü ykanp
kefene
sarlncaya
kadar de-
vam
etti.
Kefene
sarlnca,
herkes, onun
na'
üzerinde
oturmu bir halde
gördü..
Salih
kimselerin
bir çoundan
nakl edilmitir:
Biri
Naa
seslendi:
«
— Falan' nerde?
Ruh nerde?
Bu
ses
etraf
çnlatn-
ca
kefen
gösünden doru
üç
kere
açlp
kapand..»
Rabî Bin Hay
sem
hakknda
anlatlr:
O,
ykayannn
elinde kmldamtr..
Sddîk'm zamannda
bir
ölünün
konutuu
dillere
destan
olmutur.
Ömer
(R.A.) nm güzel ahlâk
ve
ölümünden sonraki
maceras
anlatla
anlatla
bitirilememitir..
Ruh,
Melekûtî
olan
ileri
müahede
edebilir.
Allah
bunu dilediine
duyurabilir..
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 168/226
Cenaze
kefene
sarlnca,
Ruh
gösüne
yapm
hal-
de
darda
kalr ve
korkunç
bir sesle
barr:
«
—
Çabuk
olun,
Rabbimin
hangi
rahmetine
götüre-
cekseniz
götürün
Nereye
gideceimi
bir
bilseniz,
beni
he-
men
oraya
götürürsünüz ..»
Eer
kötü
bir
kimse ise,
«-^
Ne
olur,
biraz
yava
olun
Benim
ne
gibi
bir azaba
sokulacam
bir
bilse-
niz,
olduum
yerde
brakrsnz
beni..»
Bu
sebeblerdir
ki
Allah
elçisi
(sellellahu
aleyhi
vesel-
lem)
yanndan
geçen bütün
cenazelere
kalkard.
Sahihde
varit
olan bir hadis
meali:
«
—
Yanndan
bir
Cenaze
geçti, sayg
göstermek
üze-
re
hemen ayaa
kalkt.
—
O,
bir
Yahudidir
dediklerinde,
—O,
insan
deil
midir? Diye
karlk
verdiler.
Resûl-i
Ekrem
(S.A.V.)
efendimiz
bunu,
zat-
Risa-
letlerine
bütün
melekûti
surlar
ayan-beyan
olduu
için
yaparlard..
Yanndan
geçen
cenazelere
efkatle
bakar,
sevindirirdi.
Çünkü,
onlarn
dilinden
anlard..
Cenâze
kabre
indirilip üstü
örtülmee
balaymca
ka-
bir
ona
öyle
konuur:
«Üzerimde
gururla
yürürdün
im-
di
karnm&Ökederli
olacaksn,
üstümde
çeitli
renkte mey-
valar
yerdin,
imdi
ise
içimde,
kurtlar senin
etini
yiyecek-
ler.» daha
buna
benzer
hakaret
dolu
sözlerle onu
azarl-
yacaktr..
Üzeri
toprakla
kapannca
ona
(Ruman)
denilen bir
melek nida
edecek..
îbni
Mesuddan
nakl
edilen
bir
hadis
meali:
Dedi
ki
:
Ey
Allann
Resûlü
.
Kii
kabre
konunca
ilk
karlaacak olduu
ey
nedir?
—
Ey ibni
Mes'ut,
bunu
bana ilk
defa sen
soruyor-
sun,
(anlataym):
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 169/226
—
172
—
ilk
defa
ona:
(Ruman)
adl
bir melek öyle
çaran
cak:
«Ey
Allann
kulu
yaptklarn
yaz
bakalm,
O diye-*
cek
ki:
Ne
kadm
var,
ne
de
defter..
—
Senin
avucun
kâdn,
tükürüün
mürekkeb'in,
kalemin
ise
parmandr.
Bunun üzerine,
Kefeninden bir parça
koparp,
kul,-
dünyada iken
yaz bilmedii halde- orada
yazmaa koyu?;
lur. Bir
gün içinde bütün iyilik
ve
kötülüklerini
yazar.,;
Sonra
melek onu dürer
ve
boazna
asar. te «Herkesin
(dünyadaki)
amel
ve
(hareket)
ini kendi boynuna dola-
dk.»
(1)
Ayetini
okudu,
Allann elçisi..
O
melek'in
ii
bitince
hemen kabre iki melek
daha
gelir...
Az dileri
üe
yerleri
yaran, yerlere kadar
dökü-
len uzunca sarkm
saçlar,
ve yldrm kadar
kasp
ka-
vuran sözleri,
imek
gibi
çakan
gözleri, her
taraf
kasp
kavuran frtna nefesleri ile
iki
siyah ve
korkunç
melek...
kisinin
elinde,
bütün cihan bir araya
gelse
kaldra-
myacak
kadar
ar bir
topuz
O
topuzla
en
büyük bir
kayaya
vursalar
paramparça
yaparlar.
Ruh
onlar
bu
halleri
ile
görünce korkusundan
titre-
mee balar. Kaçacak bir delik
bulamaynca
doru gelir
ölü
cesedinin
içine
girer,
ölü
gösünde dirilir.
Haleti nezi-
deki
halini
alr,
hiç
kmldayamaz
lâkin
onlar
görür
ve
söylediklerini
de
duyar. Hemen
sual
yamuruna tutarlar:
«
—
Rabbjn
jffldjr^.c
ünin
nedir,
peygamberin kimdir
?
Kblen,
neresidir
.?«
diye..
Eer Allann, muvaffak
klm
olduu kullarndan
biri ise
kolaylkla
cevab verir: Sizi bana gönderen
kim-
dir? Allah, rabbimd^^e^gamberim
de Muhammed
Mu
r
tafadr.
slâm
jd&
dinimdir
Kblem
Kâbefe.
(1)
îsra
sûresi,
ayet 13
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 170/226
Bundan
sonra
melekler,
birbirine
«Doru
söyledi
biz
adama
beyhude
hakaret
ettik.» derler
ve ona
kabrini bir
kubbe halinde
hazrlayp
Cennete bakan
bir
pencere
açar-
lar,
ipekten
gayet
konforlu
bir
döek
hazrlarlar.
Cennetin güzel
kokulu
meltemi yüzüne esmee
ba-
lar.. Dünyada
ilemi olduu
güzel
hareket
ve
ileri
güzel
bir
arkada
eklinde gelip
kyamete
kadar
ona
yaranlk
ederler.. Kabri nurla
dolup kyamete
dein
nee
ve
sevinç
içinde
olur..
Kyametin
kopmasn
biran evvel
arzular,
bu
arzusundan baka
hiç
bir keder ve
endiesi
de
olmaz..
lmi
ve
ameli
az
olan
müminin
derecesine
gelince:
Onun
gerçek
ilim
ve
melekût
surlarndan
hazz
yok-
tur.. Kabre
ilk giren
(Ruman)
ismindeki
melek'den son-
ra,
kendi ameli gayet
iyi
giyinmi ve güzel
kokular
sürün-
mü
bir
halde
ona
gelir
ve:
«
—
Beni
tanyamadm
m?
der.
—
Benim
yalnzlm
kabirde giderecek
olan,
bu
gü-
zel eklinle acaba
sen kim
olabilirsin
..
—
Ben senin dünya da
yaptm
salih
amelinim..
Üzülme,
korkma, biraz
sonra yanma,
Münker,
nekir
ismin-
de
iki
melek
gelip
sana
soru soracaklar,
sakn
onlardan
korkmayasm,
temkinli
ve
cesur ol,
sorularna
souk
kan-
llkla cevab
ver
Sonra
yanma
Rumann
dedii
iki
melek
gelir-birisi-
nin
ad
Münker,
dierinin ismi
Nekirdir.- Onu
kaldrp
oturttururlar
ve
(rabbin
kimdir?)
diye
sorarlar.
Hemen:
«—
Rabbim,
Allah,
kitabm
kuran,
peygamberim
Muhammed,
kblem
Kâbe, a
tam
brahim
,
milletim onun
milleti...»
diye
cevab verir.
Öna
da
öteki gibi
«doru
söy-
ledin
»
derler
ve
ona
ilk defa
bahs
ettiimiz
salih kula
yaptklar
muameleyi yaparlar. Ne
var
ki, Ona, sol
taraf
-
dan, cehennemden
bir kap
açarlar.
Orda
ylanlar,
çiyan-
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 171/226
—
174
—
lar,
akrebler
ve
sair
korkunç
eyler
görür.
Ve
korkmaa
balaynca
bu
sefer
de
melekler
ona:
«—
Bu
senin
yerin
deildir.
Önce
bu
senin
yerindi;
amma
Allah,
onu,
yapm
olduun
güzel
ameller
sayesini
de
cennetteki
bir yerle
deitirdi»
diyerek
açtklar
o ce-
hennem
kapsm
tekrar
kaparlar..
Kimi
insanda
var
ki
durumu
bundan
baka
sarsk
olduu
için
bir
türl
ü
(Rabbi
m
Alla]
.diyemez
ve
bundan
baka lafzlar
geveler
durur.
•
Ona
bir darbe
indirirler.
Kabiri
yanmaa
balar.
Ateler
içinde
alev alev
olan
kabir
birkaç
gün
sonra
yine
eski
haline
gelir. Sonra
yine
yanmaya
balar.
Hulâsa
k-
yamete
kadar
o hal,
böyle devam
eder.
$nsanla.rdan
-kimi
de
var
ki
Asi
hir-hayat
yaad
i^in^mmjjsiâmdr
demesi
güç
gelir kendine..
Önada bir
darbe
indirirler,
kabri
önceki
anlattmz
insann
kabri
gibi
ate
olur.
diyemez.
Çünkü onu
okumu,
fakat
içindeküerle
amel
et-
memi,
nasihatlar
ile
öütlenmemi-yasaklarmdan
kaçn-
mamtr..
Ona
da
ilk
ikisi
gibi
muamele
yaplr.
nsanlardan
baz
kimselerin
ameli
de köpek
ekline
girer,
kabirde
durduu
müdetçe
o köpek
tarafndan
aza-
ba
tabi
tutulur.
Haberde
varit olmutur:
«
—
nsanlardan
kiminin
ameli
domuz
yavrusu
ek-
line
girer..»
Bazlar
da
(Peygamberim,
Muhammeddir »
diye-
mez...
Çünkü
O,
sünneti
unutmutur..
Peygamberin
yolu-
nu takip
etmemitir..
insanlardan
bazlar, kblem,
Kâbedir.
diyemez.
Zira
namaznda,
gerei
gibi
kiblenin
aratrmasn
yapmam-
tr..
Yahut
abdesti
doru almam
ve
yada namaz klar-
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 172/226
—
175
—
ken
saa
sola
bakmtr. Yahut da
Rükû
ve
secdeyi do-
ru
yapmamtr.
Allah,
üzerinde namaz borcu
bulunan
kimsenin na-
mazn
kabul
etmez,
haram
bir
elbise
içinde
namaz
klan
kimsenin
de
namazn
kabul
etmez..
Baz^
kimseler
de
var ki.
Atam brahimdir,
diyemez.
Çünkü
Ibrahimin
Yahudi veya
nesranî
olduu
hakknda
artc bir
söz duymu
ve
üpheye
kaplmtr..
O
da, son
iki zayf
amelli
insanlara revâ
görülen
ce-
zalara
çarptrlr..
Biz
bu
çeit
bilgileri, daha
tafsilatl
olarak
(îhya)
adl
kitabmzda
anlattk...
Kötü
insana
gelince:
Ona
melekler sorarlar:
Rabbin kim?
'
Bilmiyorum
Zaten
dünyada
iken
anlamadn
bilmedin
derler..
Sonra ona demir kamç
ile
vurup
yedi
kat
yerin
di-
bine
indirirler
yer onu
tekrar üste
çkarr sonra
tekrar
vururlar o
tekrar
çkar
böylece
bu
yedi
defa
devam eder
Allaha
asi
gelmi
kimselerin
du
rumu
üphe yok ki
deiiktir,
kimi
kimse
varki ameli
köpek ekline
inkilap
edecek
ve
kyamete
kadar
onu
srp
duracak
Bu snf
insanlar
üpheci
olanlardr
Hulâsa
kabir azab
kabir eh-
line çeitli
ekildekinin ameline
göre
taddrlacaktr.
Biz
bunu özet
olarak anlattk
aslnda
kabir
azab
kiiye dünyada
korkmu
olduu
ey
eklinde
tecelli eder
bu
konuda
insanlarn»
karekterleri ve
huylar
muhtelif-
tir.
Pimanlk
günü
gelip
çatmadan
cenab
haktan
ma-
firet
ve
selâmet
dileriz.
Eski kimselerden
rüyalar nakl
edilmitir:
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 173/226
176
—
Bir
adam
rüyasnda
birini
görmü
ve
naslsn
diye-
rek
durumunu
sormu.
Ondan
u cevab alm
Ben
abdestsiz
namaz
klardm
bu
yüzden
Allah
bana
bir
canavar
musallat
etti
durmadan
beni
srp
duruyor
onunla
halim
ne
olacak
bilmem
Baka birini
rüyada
görüp
durumunu
sormular
u
cevab
alm:
den Allah
bana ateten
bir
gömlek
giydirdi
galiba kya-
mete
kadar
bu
gömlek
içinde
ikence
göreceim..
nasl
kabirde
diye..
Cevab:
Beni
ykyan
adam
iddetle
beni
kprdatt
ve
tabutta
bulunan
bir çivi
fena
halde
beni
yaralad
onun
acsn
halâ
vücudumda
his
etmekteyim
sabah
olunca
onu
ykayan
adama
^brdular
evet
onu
sarsmak
ve
kmldat
mak
ii
gayri
ihtiyarî
olmutu
diye
cevab verir..
Yine
rüyada baka
birini görürler
ve halini
sorarlar..
«Ben
iyiyim
ancak
üzerimi
örterlerken
bir
büyük ta
koptu
ve
diimi
krd
hâlâ onun
acsn
çekmekteyim»
diye
cevab verir..
Onun
bu
sözü
üzerine
kabri
açp
bakanlar
ve
hâlâ
o
tan orada
durduunu
görürler.
Bir
çocuk
çok
önce
vefat eden
pederini
rüyada
görür
ve
rüyasnda
babas
ona:
—
«Ey vefasz
evlâd,
git
babann
kabrini
düzelt
ve
sel onu
fena
halde
ykmtr »
der.
Sabah olun-
ca
çocuk,
babasnn
kabrine baktrmak
üzere bir
adam
gönderir.
Adam
gider bir
de
ne
görsün,
babasnn
dedii
gibi
yamur
ve
sel
suyu kabri
ykp
perian
bir
hale
sok-
mam
m?
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 174/226
Bir
Arabî
ölen
oluna,
«Allah
sana nasl muamele
etti?» diye
sorar..
Oul:
«
—
Bir
ey olmad,
yalnz
falan kimsenin
mezarna
yakn
bir
yerde defn edildim.
Meer o
faskm..
Ben
onu
azab
edilirken
ve
çeitli
ikencelere
uratlrken
görüyo-
rum
da
fena
halde
korkuyorum..»
diye
cevap verir..
Kabir ehlinin
ikence
ve çeitli
azaba uradklarna
dair daha nice
böyle
ilginç hikyelâer
vardr..
(Hepsini
burada
serd
etmek
imkânsz,
tabiî..) bunun
için
burada
eriat sahibi
Hazreti
Resûlullah'm
bir sözünü nakl
etmek
kâfi
gelir sanrm:
«—
Ölen
bir
kimse
kabirde,
diri
kalan
kimsenin
elem
duyduu gibi elem
duyar. .
4ynca
yüce Peyga
nber (S.A.V.), ölmü kimsenin
kemiklerinin
krlmasn yasak
etmitir:;
....
.-'-**._
-
.„..;
,
....... ..r
-
.
—
puntll
U ,J_' i—
Bir
defasnda
kabrin
üzerinde oturan
birine:
«
—
Ölülere kabirlerinde
eziyet
etmeyin »
diye
çk-
mtr..
(S.A.V.)
annesinin
kabrini
ziyaret etti
alad ki
yanndakileri
de
alatt.
Ve
dedi ki:
«
—
Ona
istifarda
bulunmak
için,
rabbimden
izin
istedim
vermedi,
sonra yalnz ziyaret için
izin
istediim-
de, ziyaret
edebileceime
müsaade etti..»
Siz
de
kabirleri
ziyaret
edin
Çünkü
O,
kiiye
ölümü
hatrlatr..
Kabirleri
ziyarete gittiklerinde
öyle
derlerdi
«
—
Müslüman
ve müminlerin
diyar
ehline
selâm..»
fecejz...
Siz.bi
zd
en
finiz
JbizLâe. size__tabi
.
olacaz.
Alla
hm, bizi
ve onlar mafiret
et Afv
(ve kere-
mm)î^^
*~
Hanmlarna,
kabir
ziyaretine
çktklarnda
bu
du-
ay
öretirlerdi..
Salih
El-Muzni:
«Âlimlerden
birine Mezarlkta
namaz
Âlemlerin Sim
—
12
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 175/226
—
178
—
klmak
neden
yasak
edilmitir?» diye
sordum.
u
cevab
aldm:
«—
Bu
babta
hadîs
varit
olmutur.» Sonra u
hadîsi
okudu:
«—
Ifezacbto
namaz,
klmaym*
Çünkü
bu,
sonu
oh
my
an
bir
ha
^reMn^edamettir..) »
(1)
Bazlarn
öyle
dedii
nakl edilir:
Bir gün
scak
basmt.
Kabirde
namaz
klmak iste^
dim.
Tam namaza
durmutum
ki babama
benziyen
bF
ahsm kabrin
üzerinde
oturduunu
gördüm ve
bana
öy-
le
çkt:
«Yeryüzü sana
dar m geldi?
Çoktandr
geliyor
bizi
burada
rahatsz
ediyorsun »
Bir
hadîs meali:
Allah'n
Resûlü (S.A.V.),
bir
yetimin
yanndan ge-
çerken,
onu, babasnn
kabrinde
alarken gördü. Buna
dayanamad,
kendisi
de
alad.
Ve
öyle
buyurdu:
»*
«
—
fili;
nna
aiP«irnn
fllflmflsnyla
gmfrp.
urar..»
(2)
Yani bu,
onu
üzer
ve
kötü
duruma
sokar
demektir.
Birini
rüyada
görüp
sorarlar:
—
Naslsn?
k
—
Berbat
Halimin
berbat
olmasna
falan adamla,'
falan kadn sebep
oldu.
Çünkü durmadan
bana
alyor-
için
inkâra
kalkrlar.
Bir
hadîs meali:
«Hayatnda
tandn
bir
mü'min
kardeinin
kabrin-
den
geçerken
selâm
veren
kiiyi
o,
mutlaka
tanr
ve
selâ-
mn
alr..»
Bir defasnda
Resûlü
Ekrme (S.A.V.)
defn
ettii ce-
(1)
Etteberâni
Rivayet
etmitir.
Resûlullah
(S.A.V.)
öyle
buyurmulardr:
«—Kabirde
ve
kabire
kar
namaz
klmayn »
(2)
Buhar ve
Müslim
Sahihlerinde
Ömer
(R.A.) dan
hadîsi,
öyle
nakl
etmilerdir:
«ölü
dirinin alamas
sebebiyle
azaba u-
lar..
Zndklar
bunu bir
türlü kabul
etmek
rar..»
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 176/226
—
179
—
nazenin
kabrinden
ayrlmlard.
Buyurdular
ki:
«—
O
bizim
ayak
seslerimizi
duymutur.
Zira onlar,
bakalarn
çok
daha
iyi
duyarlar..»
Fükehâdan
biri,
bir
ey vasiyet
etmeden
vefat
etti.
Sonra
gece
ailesini
ziyaret
ederek
öyle dedi:
«Falan
kim-
seye
u kadar
buday
verin,
falan
kimseden
de
emânet
olarak
kitap
almtm.
O kitab
bulun
ve
kendisine
verin »
Sabah
olunca
kardeler
gördüklerini
birbirlerine
anlatt-
lar.
Ve derhal
babalarnn
vasiyetini
yerine getirmek için,
dedii
adama buday
verdiler.
Sonra kitab aradlar
bu-
lamadlar.
Aradan
zaman
geçti
ve
nihayet
kitab
evin
bir
kenarnda
buldular,
getirip
sahibine
teslim
ettiler..
Eskilerden
biri
anlatt:
Babamz,
bize yaz
öretmek
için bir öretmen
tuttu.
Aradan
biraz
geçtikten
sonra
adam
öldü.
Alt
gün
sonra
kendisini
ziyaret
etmek
amac
ile kab-
rine gittik/
Orada aramzda
Allah'n
emrini
müzakere
ediyorduk.
Derken
oradan
bir
yemiçi
geçti
ve
biz
biraz
incir
alp
yedik,
kabuklarn
da
kabrin
üzerine
frlatp
at-
tk..
O günün
gecesinde
babam hocamz
rüyasnda
görür
ve
halini
sorar..
Hoca:
—
yiyim
çok ükür..
Lâkin
çocuklarn
kabrimi
mez-
bele
yaptlar..
Gelip
orada
küfre benzeyen
sözler
ettiler,
der.
Bunun
üzerine
babam
bizi hesaba çeker,
böyle böyle
yapmsnz
Hocanzn
kabrinde
küfre
benzer
sözler
et-
misiniz
diye
çkr..
Biz
buna karlk
hayretimizi
giz-
leyemedik
ve
öyle haykrdk:
«—
Sübhanallah
Ne
büyük bir zatm
meer,
dün-
yada
bizleri terbiye
ettii
gibi,
ahirete
de
göçtükten
son-
ra
bizleri
uyarmaktadr ..»
Bu
çeit hikâyeler
çoktur.
Biz,
konuyu
uzatp
dat-
mamak için
bu
kadar
ile yetindik...
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 177/226
KABKOEKLEKÎN
DURUMU
Kabir
ehlinin
dört
hali
vardr:
Kimi,
dizi
üzerine
otu*,
rur,
gözleri ufalanr,
cesedi çürür,
toprak
halini alr..
Bun4
dan sonra kendisi
dünya
semasnn dünündeki
bir
mele-i
kût
âleminde
seyr
etmee
balar.
Kimi, de var
ki
Allah
ona bir uyku verir.
Uyumaa:
balar ve
kendisine
yaplanlar
duymaz, his
etmez ve
son-;
ra
birinci
nefha ile
uyanr.
Kimisi de kabirde
bir
veya
iki
aydan
fazla
kalmaz,
ruhu, kendisini
cennete uçuracak
bir ku
üzerine
biner,
cennete uçar
gider..
Sahih bir
hadîsin meali:
«
—
Mü'minin
ruhu, cennet
aacma konan bir ku-
tur »
ehitlerin
ruhlarndan
soranlara
cevab
u
olmutur:
«
—
ehitler,
cennet
aacna konan
yeil
kularn;
kucandadr »
Kimisi
de
kabirde
gözleri
yok
olunca
«sûr»un
yanma
çkarlr,
«sûr» öfürünceye kadar
yanndan ayrlmaz..
Dördüncüsü:
Peygamber
ve
velüere has olan
bir
maz-
hariyettir Onlar
hareketlerinde
serbesttirler, içlerinden,
yeryüzünde kyamete kadar dolap
gezenler
vardr.
Bun-
lar
çou
kez
gece
görünürler..
Sanrm ki, Ebu Bekir
ile
Ömer
el-Faruk bunlardandr..
Allah'n
ResûhTne gelince:
O,
üç
âlemi
de dolap
gezmekte muhayyerdir.
Bu
yüce irade
sebebiyledir
ki, bir
gün
buna
iaret
ederek
öyle buyurmulardr:
«
—
Ben Allah
katnda
çok deerliyim.
Bu
yüzden
yeryüzünde beni
üçden fazla
brakmaz »
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 178/226
Evet,
O,
onüç
sene idi:
Zira
Hüseyin
otuzuncu
sene-
nin
banda
öldürülmütü.
(Bu
sebeple
Ulu
Peygamber
yeryüzüne)
kzp göe
çkmtr..
Salihlerden
'biri
onu
rüyada
gördü
ve sordu:
«
—
Ya Resûlullah?
Anam
babam
sana feda
olsun,
ümmetin fitneleri
hakknda
ne
düünüyorsun?»
—
Allah
onlarn
fitnesini
çoaltmtr.. Renim
hat-
rm
saymadlar
da
Hüseyni
öldürdüler..
Peygamberlerden
bazlar
da
yedinci kat
gökte
kal-
may
tercih
ederler:
brahim Aleyhisselâm
gibi..
Isa
Aleyhisselâm
ise beinci kat
göktedir.
Göklerin
her birinde
bir
peygamber
kalmaktadr.
Tâ
«sûr»
üfürülünceye
kadar
onlar oradan
ayrlmazlar.
>
Halil
(îbrahim
Aleyhisselâm),
Kelim
(Musa Aley-
hisselâm),
Ruh
(îsa
Aleyhisselâm),
Habîb
(Muhammed
Aleyhisselâm)
dan
baka
hiç biri
muhayyer
deildir.
Kal-
dklar
yerden
ayrlamazlar.
Amma
bu
saydmz
pey-
gamberler
serbesttirler,
istedikleri yerlere
gidip
gezebi-
lirler,
dolap
oturabilirler..
Velilere
gelince:
Dünyevî
bize
üzerine
duranlar
vardr:
¥]b\
Yezid
gi-
bi..
O
jtrsnL.aJ
t
.ind
a
d
unnojnuntazaman
yemek
yer,
fte
kabirdekilerin
durumu
bu
dört
halden
ibarettir:
Kimi
azaba
urar, kimi
rahmete kavuur,
kimi
azarlanr,
kimine
de
ikramda
bulunulur.
Yukarda
izah ettiimiz
bu
dört
keyfiyet
için,
gece
ve gündüzler
gibi
mefhumlar
tasavvur
edilemez.
Ancak
gözü
yukarya
çkamayan
kimseler
hakknda
düünülebi-
lir
bu
gibi
mefhumlar..
Onlardan
bazlarnn
da
Cuma
ve
bayram
günlerin-
den haberleri
olur.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 179/226
—
182
—
biri
ölüp geldi mi, hemen
yanlarna
ürler. Kimi
babasndan,
kimi evlâdndan
sorar. Herkes
kendi
akrabasnn durumu
örenmee kalkr..
Bazan
da
insan
ölür,
fakat
tandklarndan
hiç
kim-
seyi
göremez. Çünkü fecî
ve
son
derece tehlikeli
bir
ölüm
geçirmitir: Yahudi
veya
hristiyan olarak
ölmütür..
O,
doru
onlarn koularna
gider.
Dünyadan biri
göçüp
geldi mi komularndan
sorar:
dünyadan
ne
haber? diye.
Birini
rüyada görürler
ve
kendisine
sorarlar:
—
Allah,
sana
nasl
muamele
etti?
—
Ben, falan,
falan -tam be kii
sayarak- kimseler
hep cennetteyiz, diye
cevap verir. Onu
haricîler
arkada-
lar
ile
birlikte
öldürmülerdi..
Cabir (R.A.)ya bir
adam
hakknda
sordular. Cevap
verdi
—
Onu görmedik..
O
kendini
yüksek bir yerden atp
bomutu.
Allah
kendi katmerini, (yani
intihar
edenleri)
cezalandrr,
dedi. .
Bir hadîs meâli:
«Her kim kendini
demir parçasyla öldürürse,
kya-
met gününde onu, karnna
saplam bir
halde, cehenne-
min
tâ
ortasna ebedî
kalmak
üzere atlr..
Kendini,
bir
da
tepesinden
atarsa,
öylece
cehenne-
me yuvarlanp
gider.»
Zina
cezas
ile ölen
kadn, sûr
üfürülünceye
kadar
ayn
acy
his eder. Ondan sonra ikinci hayat balar..
Musa
ile
Âdem
Aleyhisselâm
arasnda geçen bir mu-
havere:
—
Allah
seni
kendi
eli
ile
yaratt,
ruhundan
üfürdü,
bütün melekleri sana
secde
ettirip,
seni ayrca cennette
iskân etti. Neden ona asî
geldin?
Âdem
(Aleyhisselâm):
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 180/226
—
183
—
—
Bir
günâh
ilenmeden,
kefe
sene
önce
takdir
edilir?
—
Elli
bin
sene
önce..
—
Elli
bin
sene
önce,
hakkmda
takdir
edilen
bir
günâhtan
dolay beni
nasl
knyorsun?
Bir
hadîs
meali:
«îsra
gecesi
Peygamber
(S.A.V.) bütün
peygamber-
lere
iki rek'at
namaz
kldrd.
Haruna
(Aleyhisselâm)
se-
lâm
verdi. O,
ona
ve
ümmetine
hayrla dua
etti.
dris
(Aleyhisselâma)
selâm
verdi, o da
ona ve
ümmetine ha-
yrla
dua
etti..»
Onlar ölmü,
gözleri
gaip
olmutu.
Öyleyse bu
ancak
ruhlarn
hayatdr.
I /)
Bundan
sonra üçüncü
bir hayat
j
g*la**
r
vGbj&g
>
Birinci hayat,
Allah'n
ruhlar,
kendi varlna
ahit
tuttuu
anda
balar
ki
bu
dünya hayat
saylmaz. Hz.
Alî
(K.V.)
den
nakl
edilmitir:
«—
nsanlar uykudadr,
öldükleri
zaman
uyanacaklardr..»
îte
ölülerin
hayatlar
ve
durumlar
bundan
ibaret-
tir:
Kimi
bir
yerde
kalr, kimi
diledii
yerleri
gezer,
kimi-
ne
sopa
atlr, kimi de
azaba
uratlr..
Kabir
azabn isbat
edecek
sahih
bir delü:
(Azabdan biri de)
atedir
ki
onlar,
sabah,
akam
buna arz
olunacaklar,
kyametin
kopaca
gün
de
«Fira-
vun
hanedann azabn
en çetinine
sokun»
(denilecek.)
(1)
(1)
El-Mü'min:
46.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 181/226
—
184:
—
KIYAMET
KOPARKEN NELER
OLACAK?
«Sûr
»un
üfürülüünden
sonra,
Cenab-
Hak,
kyame-
tin
kopmasn murad
ettii zaman, Dalar birbirine kay-
nacak, günein ziyas sönüp kapkara
kesilecek,
Denizler
birbiriyle
kaynamaa balyacak,
Dalar,
gök
âlemi
gi-
bi birbirine
girecek,
âlem
yklp
gidecek, Yldzlar
bir
tebih dizisi
gibi
yerlerinden kopup dalacak,
Gök, gül
ya gibi eriyecek, deirmen dönüünü
andran
bir
dönü-
le
dönecek..
Yer
eiddetli
bir
deprem
halinde
sallanmaa
balaycak, kâh
kapanacak,
kâh
açüacak,
Allah
bütün
bütün feleklerin yerlerinden sökülüp dökülmesini emre-
decek..
Yedi
kat
yerler,
yedi
kat
gökler, Kürsî
ve
sair
canl,
cansz hiç bir
varlk
kalmyacak...
Yer
ve
gök,
sakinlerinden
tamamen
boanacak..
Son-
ra Allah makama
tecelli
edip,
yedi
kat
g§f|f;
sama,
yedi
kat
yerleri
soluna
alp
öyle
selenecek:
^
«
— Ey
dünya,
ey
alçak dünya Hani
sahiplerin, ha-
ni
arkadalarn
nerede?..
Hani
cilvelerinle ümid
verdiin,
geçici zevklerinde ahiretlerinden
alkoyduun
dostlarn
nerede?..»
Daha
sonra Ebedîlii
ve
sonsuz azameti
ile
kendi
kendine öünerek öyle buyuracak: «Bugün
hâkimiyet
kimindir?..»
Cevap veren
yok ...
Sonra
bu
haykrna
yine
ken-
di
kendine öyle
cevap
verecek:
«
—
Bir
olan, Kahhar
olan Allah'ndr ..»
Bunu
müteakiben,
varlklar
akna
uratacak,
daha
büyük bir
i
yapacak:
Bir parmana
(kudretine) yerle-
teri, dier bir parma,ma (kudretine) gökleri saracak,
id-
detli bir
sarstktan
sonra öyle
diyecek:
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 182/226
185
—
«Melik-i
deyyân benim
Nerede
benden
gayri
bir
sü-
rü
eylere
tapan
puperestler? Nerede
bana
irk
koan-
lar
..
Nerede
benim ihsan
ettiim
rzklar
yeyip
de
bana
kar
nankörlük
yapanlar?
Nerede
rzkm
na
meru
yer-
lerde sarf
edenler?..
Nerede
cebbarlar?
Nerede
kendini
beenenler?.. Ha-
ni
mülk
kiminmi imdi?.»
Aradan
böyle sessizce
bir
zaman
geçer..
Artan ma-
kama kadar
hiç
bir
düünen
ve
duyan
canl bir varlk
yoktur..
Huriler
ve vildanlar,
barndklar
cennette
o
an için
sar olmu
ve duymaz
hale sokulmutur..
Sonra
Allah,Sakar
adl
cehennemden
bir
kuyu
açar.
Ondan ate alevleri
yükselir
her taraf
kuatr. Atlm
yüne sarlr gibi
tam ondört denize
yaylr. Onlardan
bir
damla su bile kalmaz..
Yerler
simsiyah
kesilir,
gökler
eri-
mi
bir
bakr
gibi
kavruk
zeytin
ya
haline
sokulur.
O
mUazzam
atein alevleri gök kubbesine
saldrmak istedi-
inde
Allah onu
meneder
ve
geri püskürtür.
Söner.
Bir
daha
alev çkmaz
olur.
Bundan
sonra Allah
Ar
Hazanelerinden
bir hezâ-
ne'yi
açar orada
hayat
denizi denilen bir deniz
vardr.
O
deniz,
ölmü ve kurumu yerlere yamur
yadrr
ve
yer
canlanmaa
yüz
tutar.
O
kadar
yamur
yaar
ki
suyu
yerde
krk
arn
kadar
kabarr. Cisimler yeniden
dirilmee yerden
bitmee
balar.
Bir
hadîs
meâli:
«
— insanlar, bel kemiinden
yaratlr, yine bel
ke-
miinden
avdet
edeceklerdir » Baka
bir rivayette
«ki-
inin
her taraf eskir,
bel
kemii
eskimez, balangç
ve
dönü
noktas
orasdr..»
olarak
varit olmutur..
O bel kemii
dedii ey, nohut kadar özü olmyan
bir
kemiktir.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 183/226
—
186
—
te
kabirlerinden
insanlar
bir bakla
gibi
o kemikten
bitecektir..
Hem de
birbirlerine
girmi,
kiminin
arkas
ki-
minin
banda,
kiminin
ba da kiminin
ayaklarnda
oldu-
u
halde
bitecekler.
Çünkü
o
gün
insanlar
yerlerin
ala-
mad
kadar
çok
olacaktr.
te
«Toprak,
onlardan neleri
(ycyip)
eksilttiini
biz
muhakkak bilmiizdir.
Nezdimiz-
de
de
(her eyi)
hfz
(ve
tesbit) eden
bir
kitap
var-
dr..»
(1)
âyetinin srr
meydana
çkm
olacak..
Bu hususta
(hya)
kitabmzda geni
malûmat
ver-
dik..
Ne'et
-yerden
dirilme ii- genç,
yal, kadn,
erkek
herkes
ve her varln
ne'eti tamamlannca
Allah
arn
altndan
lâtif
bir rüzgârn
esmesini emr
edecek..
Bunun
üzerine yerler,
hiç
bir
inii
yokuu
olmyan dümdüz
bir
yer halini
alacak.
Sonra
Allah ilk
defa
israil
Aleyhisselâm
diriltecek
ve
ona
Beytil-mukaddeste
bir
yerden
(sûr'a)
üfürmesini
emr
edecek..
(1)
Kaf Sûresi,
âyet:
4.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 184/226
—
187
—
StlR
NEDÎR?
*
«Sûr»,
ondört
dâiresi
bulunan
nurdan
bir
boy-
nuzdur.
Her bir
dâirede
Karada
yaratlmlarn
ruhla-
rnn
adedince
delik
vardr.
Bütün
ruhlar
ar
uultusu
gibi
bir
ses
çkararak
dirilecek,
yerle
gök
arasn
doldura-
cak,
sonra
her
ruh
kendi cesedine
girecek..
Ondan
sonra
insan,
hayvan,
ku
ve
her
varlk
dirilecek.
(Birinci)
«Sûr
»a
üfürülmü
(üfürülecek),
artk
Allah'n
diledikleri
müstesna
olmak
üzere,
gökler
de
kim
var, yerde
kim
var-
sa
hepsi
düüp
ölmütür,
(ölecektir).
Sonra
ona
bir
daha
üfürülmütür
(üf
ürülecektir) . O
anda
görürsün
ki
(ölü-
ler
dirilip)
ayakta
baknp
duruyorlar.
(1)
âyetinde
belir-
tildii
gibi
ayakta
. .
Zecre-i
Azime:
Sayha,
demektir.
Nitekim
Allah:
«Fakat
o
bir
tek
haykrtr.
Ki o
zaman
onlar
(görürsün
ki)
hemen
(diri
olarak)
topran
yüzündedirler.»
(2)
Bu-
yurmutur,
âyette
(Zecre)
kelimesinin
anlam
açklan-
§
Essahire,
alçak
yer
demektir.
Herkes
kabirden
kal-
knca,
kabirleri
üstünde
alabildiine
düzlük,
inii
yokuu,
bayr
olmyan
bir arazide,
çrl-çplak
akn
bir
halde,
gayet
düünceli
bir
durumda
oturacaktr..
Bir
hadîs
meali:
«
—
Çplak ve
sünnet
olmam
bir
vaziyette
dirilecek-
ler.
Yalnz
gurbette
mü'min
olarak ölüp
de
kefene
sarl-
mam
kimseler,
Cennetten
kendilerine
elbise
verilip
giy-
dirilmi
bir
halde
dirilecekler.
ehit
olarak
ölenler de
öy-
le
giyinik
olarak
dirilecekler.»
(1)
EZZÜMER:
68.
(2)
En-Nâziat:
13,
14.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 185/226
—
188
—
Bir
de Peygamber Efendimizin Sünnetine
smsk
sa-
rlanlar,
bir ine
delii
kadar
bile
ona
hanet etmiyenler
giyinik
olarak
dirilecekler.
Bir
hadîs
meâli:
«
—
Ölülerinizi,
iyice
kefenleyin Çünkü ümmetim,
kefenleri
ile dirilecektir.. Dier ümmetler
ise çplak...»
Bu
hadîsi
Ebu Süfyan müsned
olarak
rivayet
etmitir..
Yine
bir hadîs meâli:
«
—
Ölü,
kendi
elbisesi
içinde
dirilir..»
Bir
adam
ölürken,
falan
elbisemi
getirin,
demi,
din-
lememiler onu iç
çamarlar
ile gömmüler*.
Sonra
onu
rüyada
görüp de
halini soranlara
u cevab vermi:
«
—
Sizden elbisemi
istedim, vermediniz
böylece be-
nim
böyle
iç çamarmla ba
baa
kalmama sebep oldu-
r-.uz.
Onun için
de çok
üzgünüm..»
K
NEFHA
(SÜR ÜFÜRÜMÜ)
ARASINDA
BEKLEME
O,
ikinci bir
ölümdür.
Çünkü
bu
ölüm, insanlar
iç
hislerden
alkoymutur.
Cismanî
ölüm
ise
kiiyi
zahirî
hislerden
alkor.. Zira
cürümler
hareketi
gerektirmekte-
dir. Bu halde
onlar,
ne namaz
klarlar, ne oruç
tutarlar,
ne
de
ibadet ederler.
Allah bir melei bir Cusseye idhal
etseydi mutlaka orada ikamet ederdi..
Çünkü
O,
kendi
âleminde bir his
sahibidir.
Ruh,
basit
bir cevherdir. Cesede
girinci
hayat ve
ha-
reketi
düzenler.
Bilginler, iki nefha
arasndaki
süre
hakknda
ihtilâf
ettiler.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 186/226
—
189
—
Cumhura
göre
bu
süre,
krk yldr.
lmine ve
marifetine
güvendiim
birinden
dinledii-
me göre bu
süreyi
Allah'dan
baka
hiç kimse
bilemez..
O,
bunun Rubûbiyet
srlarndan
biri
olduunu ileri
Baz istisnalar
olabilir
deyince atldm
u
soruyu
sor-
dum:
—
Pekâlâ
Peygamber
Efendimizin
«Kyamet
günü
topran
ilk
diriltecek
olduu
kii
benim..
Yalnz
karde-
im Musa
(Aleyhisselâm)n ar
sütununa
yapm
bir
halde görünce
(aacam..)
O,
benden evvel
mi
dirildi
yoksa O,
Allah'n
müstesna
kullarndan
mdr, bilmiyo-
rum..»
sözünün
anlam nedir?
—
Anladmza
göre, bu
hadîsin
kapsamndan
cisim
olmyanlar
hariç
tutulur.
Çünkü
Musa'nn
imdiki
duru-
mu
cisimsiz
bir
keyfiyet
arz
etmektedir,
diye
konuyu
izah
etti.
ÖmeV
'
binil-Hattabm
yannda,
bu
makamn
dehetin-
den
bahs
edilirken
Kâ'p
öyle
demitir:
«—
Bu
yetmi
Peygamberin
amelini
ilemi olsan da-
hi,
Allah'n
istisna
ettii
kullardan deilsen,
onun
deh-
etinden
kurtulamazsn,
ey
Hattab
olu »
(îte
kurtulacak
olanlar)
dördüncü makam
ehlidir
ki,
Musa
(Aleyhisselâm)
da
bunlardan
biridir..
•
stisna ettii
kullarn
durumu
da
bizce pek
bilinme-
mektedir. Çünkü
onlar duyacak
his
edecek
olsalard
mut-
laka
Allah'n
«Bugün
Hâkimiyet
kimindir?»
Sorusuna,
«Ey Bir
Olan
ve
Kahhar olan Allah,
hâkimiyet
senindir »
diye cevap
verirlerdi..
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 187/226
—
190
—
KABRDEN KALKI
Her
fert
kabrinden
kalkp
üzerine
oturduu
zaman-
kimi çplak, kimi giyinik, kimi
kapkara, kimi
bembeyaz
olacak..
Kimin
de
büyük bir lâmba
gibi
(Lüküs) nuru ola-
cak,
kiminin
de
nuru
güne gibi olacak...
Ne var ki, herkesin
ba
tam bin
sene
eik
olacak,
ne
yapacan,
nasl hareket
edeceini
kestiremiyecek..
Nihayet
herkesi
mahere sürecek olan batdan
uul-
tusu
her
taraf kaplyacak
olan
bir
ate
doacak..
însan,
cin,
hayvan -ehlî ve
vahisi dahil
olarak-
ku
bütün varlklarn
ba
o
atei görünce
korkudan
daha da
eilecek, tir tir titreyecek..
Herkesi,
dünyada ilemi
olduu ameli tutacak
ve
ona:
—
Haydi kalk, haydi
mahere,
diyecek..
Ameli,
salih
olan
kii'ye,
kendi ameli bir
katr kl-
na girecek, kiminin
ameli merkep klna
girecek,
kimi-
nin ameli
de
-bazan üzerinde
tad,
bazan da
yere
frla-
tp
att-
bir koç eklini
alacak..
Her
birerlerine
(ameli
iyi
olanlardan)
her
taraf
ay-
dnlatan
nur
verilecek onun
altnda
yürüyecekler.
«Nurlar
önlerinde
sa
taraflarnda
yürüyecektir» mea-
lindeki
âyet
bunu
dile
getirmektedir.
Sol
taraflarnda
nur
olmyacaktr.
Sol taraflar ta-
mamen karanlk kaplyacak, hiç kimse oraya bakamya-
caktr.
Kâfirler,
üpheciler,
o
karanlklar
içinde kvranp
duracaklardr. Mü'minler
de
onlarm
o,
içleri
paralyan
hallerini
görünce Allah'a
hamd
edecekler.
Kendileri
öyle
feci durumlara maruz braklmadklar için sevinecekler..
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 188/226
Mü'minlere
bir
cemile
olmas
için. o
gün
Allah mü'-
minlere
perdeyi
aralyacak
Küffarn
o
meum
hallerini
seyr
ettirecektir.
Cennet
ehline,
nar
ehlinin
halini
seyr
ettirdii
gibi.
Nitekim
bir
âyette:
Gözleri
ehli
cehennem
taraf
ma
çevrildii
zaman da:
«Ey
Rabbimiz
bizi
zalimler
gurûhu
ile
beraber
bulundur-
ma» derler.
(1)
Dört
ey
var ki
ancak
dört
eyle
kymeti
bilinir:
Hayatn
kymeti
ölümle,
shhatin
kymeti
hastalk-
la,
zenginliin
kymeti
fakirlikle, saf
ann
kymeti
cefa
ile
ta.kdir
edilip
bilinir..
Kimi
insan da,
ayaklar
ve
elleri
üzerinde
yürüyecek,
kimileri
de
bazan
yanan
ve
bazan
sönen bir
nur
nda
-imanlarna
göre-
yürüyecekler.
Ba's
(dirilme)
günü,
herkesin
nuru,
imanlar
mikta-
rmca,
atacak
olduklar
admlar
hz
da
amellerine
göre
olacaktr.
Resulü
Ekrem'e,
nasl
dirileceklerini
sordular,
öyle
cevap
verdiler:
«—
Bir
deveye
bir
kii,
bir
deveye
be
kii,
bir deve-
ye
on
kii
bindirilmi
halde...»
Bu
hadîsin
anlam
(Allahu
âlem)
öyle
olsa
gerek:
islâm
dininde
kader
birlii
yapm
insanlara,
Allah
acya-
cak
ve
onlar için,
amellerinde
üstüne
binecekleri
deve
ya-
rstt&cftk
»
Bu
amellerinin
zayf
olmasndan
ileri
gelmektedir.
Bunu,
bir
örnek
vermek
suretiyle
izah
edelim:
Meselâ
birkaç
arkada
bir
olup
yolculua
çkarlar.
çlerinden
hiç
biri,
tek
bama
bir
deve
almaa
gücü
yet-
mez.
kisi
veya
üçü
birleip,
kendilerini
gidecekleri
yere
(1)
El-Araf:
47.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 189/226
192
ulatracak
bir
deve
satn
alrlar. Ve
münavebe
ile
o de-
veye binerek gidecekleri yere giderler.
îmdi
sen de çal ve ahirette yalnz bana
binebile-
cein
bir
deveyi
hak
et.
Takvaya erenlerin haline
gelince:
Onlarn
halini u
âyet ne güzel
dile getirmektedir:
«Müttakyleri
o
çok esirgeyici (Allah)
huzuruna (süvari
elçiler gibi) toplayacamz gün.»
(1)
Resûlullah (S.A.V.)
eshabna hitaben öyle
buyurdu:
—
îsrail
oullarndan bir
adam
var ki çok
hayr
i-
ledii için, sizinle
beraber
har
olunacak..
—
Ne
yapard,
ey
Allah'n elçisi?
diye
sorduklarn-
'[
da
öyle
cevap verdiler:
«
—
Babasndan çok
miktarda, kendisine mal
kalm-
t.
Bir
bahçe
satn alarak
fakirler
yararna vakf
etti
ve
bu,
Allah katnda
(ahirette) benim
bostanm
olacaktr,
dedi.
Ayrca
fakirlere
birçok
para
da
datt.
Ve
bununla
da ahirette kendime
cariye
satn
alacam,
dedi.,
Yolda,
kâh
yüryen,
kâh yerlere yuvarlanan bir
amâ,
gördü, dayanamad
ona da
bir
merkep
satm ald.
te
bu
da ahirette benim
binecek
hayvanm olur. Nefsim yedi
kudretinde olan Allah'a kasem ederim ki,
u anda
sanki
onu,
arasatta
binmem
için,
bana,
eerlenmi
bir
vaziyette
görüyorum... dedi.»
Baz
müfessirler
:
«imdi
yüz üstü, düe
kalka
yürü-
mekte
olan
kimse mi daha
çok
hidayete
erendir,
yoksa
doru bir yol üzerinde
düpedüz, (dimdik) yürüyen mi?
(düünün )»
(2)
âyetinin tefsirinde,
bunun,
kyamet
gü-
nü,
mü'minlerle
kâfirlerin
durumunu
açklayan
bir
misal
olduunu
ileri
sürmülerdir..
Nitekim
Cenab-
Hak
«Müc-
(1)
Meryem sûresi, âyet: 85.
(2)
El-Mülk: 22.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 190/226
193
—
rimleri
yaya
olarak
cehenneme
sevk ederiz..»
buyurmu
ve
günahkâr
mücrimlerin
orada yaya
kalacaklarm açk
*•
îte bu,
baz
müf
essirlerin sözü ve
görüüdür. Kana-
atmca,
bu
onlarn dedikleri
gibi
deildir.
Çünkü
Mücrim-
ler kâh
yüz
üstü
sürünerek,
kâh
ayakta
yürüyecekler-
dir.
Binaenaleyh
onlarn yorumu biraz
uzak
bir ihtimal-
den
öteye
geçmemektedir. Zira Kur'an'da
varit
olan
baz
âyetlerde ayaklar da
zikr edilmitir...
Onlar
(Kör,
dilsiz,
sar)
kelimelerinin
bulunduu
âyeti
de
hatal
tefsir
etmilerdir.
Yani
onlarn
tefsir
et-
tikleri gibi büsbütün ahirette
kör sar ve
dilsiz
olmaya-
caklardr.
Çünkü
onlar
ahiretin dehet,
vahet ve fecaat
dolu
durumunu
görecekler, duyacaklar, ve
alayarak da
dile
getireceklerdir.
îyi
yürüyemiyen, iyi duyamyan veya
konuamyan
kimselere araplar, kör,
sar,
ve
dilsiz derler.
Âyetten de
bu
anlam
kasd
edilmelidir,
büsbütün
körlük,
sarlk
ve
dilsizlik kasd
edilmemelidir.. Çünkü
onlar, yukarda da
arz
ve
beyan ettiimiz
gibi, bulutlarm
parçalandn,
fe-
leklerin yerinden
kopup büyük bir hzla
yere
dütüünü,
göün
paramparça
olduunu,
yldzlarn tebih
dizisinin
sökülüp
dalmas gibi
dalp gök
yüzünden
yere
dökü-
leceklerini
göreceklerdir..
Kyamet
gününde ki
dehet
ve
yürek
paralayc
kor-
kusunu
u
âyet
ne güzel anlatmtr:
«(peki)
bu da m
si-
hir?
Yoksa (yine
büyülendiniz de)
görmüyor
musu-
nuz? »
(1)
Kyametteki
körlükten,
zulmete
boulmak
ve
Allah'
görememek
kasd
edilmitir.
Zira
Allah'n
nuru,
her taraf
aydnlatacaktr.
Onlarm
gözlerine
perde
çekildii
için
göremiyeceklerdir..
_
*
(1)
Et-Tûr:
15.
Alemlerin
Srr
—
13
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 191/226
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 192/226
—
195
—
Sahih
bir hadîsde
varit
olmutur:
«
—
Allah
yolunda
öldürülen kii
(ehit)
kyamette
bir halde
gelecek,
fakat
üzerinden
akan
eyin ren-
gi
kan,
kokusu
da misk
olacaktr.
Allah'n
huzurunda
öy-
le
duracaktr..»
MAHER
HALKININ BÎR
ARAYA
TOPLANMASI
Melekler,
insan, cin,
ku
ve
dier
hayvanlar.. Hülâsa
bütün
maher halkm bir araya
sevk
edip
topladklar za-
man,
etraflarn, serapa bembeyaz
gümüten olan
ikinci
bir
yerdeki
melekler
kuatacaklar.
Âlemlerin
ardnda
bir halka
halinde olacaklar...
Saylar yeryüzü
ahalisinin
on
misli fazla
olacak..
Sonra
Allah
ikinci
semadaki
meleklere emredip,
yir-
mi misli fazla
olarak onlar
da
halka olacaklar..
Üçüncü
semadaki
melekler, otuz
misli fazla
olarak
gelip
halka olacaklar...
Dördüncü semann
melekleri
de
krk misli fazla
ola-
rak gelip
halka olacaklar,
beinci
semann
melekleri
de,
elli
misli fazla olarak gelip
halka
olacaklar.
Sonra
altnc
sema
melekleri,
altm
misli fazla
olarak gelip
halka
ola-
caklar, yedinci
semann
melekleri,
yetmi
misli fazla
bir
halde
gelip halka olacaklar..
O
kadar
kalabalk bir
manzara
arz
edecek
ki
mah-
er,
herkes
birbirine
girecek,
her
taraf lebalep
dolacak,
hncahnç
olacak..
<
nsanlarn
kimi, kulaklara
kadar,
kimi, göüse kadar,
kimi boaza
kadar
kan-ter
içinde
kalacaklar..
Kimisi
de
dizlerine kadar
tere
boulacak,
kimisi de
hamamdaym gibi
terleyecek..
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 193/226
Kimisi de susuz
kalacak..
Görü ve söz sahipleri,
kürsü sahipleri olandr.
Diz-
lere
kadar
tere
gark olanlar, boulanlardr..
(iyi
insanlara melekler):
«Korkmayn,
üzülmeyin »
diyecekler..
Fudayl
bin yaz
gibi baz âlimler, Meleklerin
bu
ef-
katli
sesleniine mazhar
olacaklarn,
çok
ibadet eden kim-
selerin
olduunu açklamlardr.
Çünkü Cenab-
Peygamber:
«
— Günahna sdk
ile tevbe eden, günah
ilememi
gibi
afvu
mafur
olur »
buyurmutur..
Bu
üç
snf
-eh-li
rey,
ve üzerlerine
su serpilenler,
bir
de boularak
ölenler-
kyamette yüzleri beyaz olacak
olanlardr.. Derece itibariyle bunlarn dününde olanlarn
yüzleri
ise siyah olacaktr.
Orada
terleme
ve-
sknt
nasl
olmasn
ki, güne
bir
mzrak
boyu
inmi
el
atsan tutabilecek kadar,
insanlarn
üstüne
çöreklenmi ...
Selef âlimlerinden
biri
öyle der:
«
— Güne, kyamet günündeki
ekliyle
dünyaya do-
acak olursa,
bütün
yerleri
yakar,
kavurur, dalar
eritir,
denizleri kurutur...»
nsanlar oralarda
dolarlarken oras, buras gibi ol-
mayacak,
yerler
ve
gökler,
Kur'an'da
anlatld
gibi
deiik
olacak..
Evet,
insanlar maherde,
dünyadakinden
deiik
bir
manzara arz
edecekler:
burada
gurur
ve
kibirlerinden
yanlarna
varlmayan
mütekebbirler, orada zerre kadar
ufalacaklar,
küçülecekler, herkes çineyip geçecek
onlar..
Herkes susuzluktan
kvranrken
kimi
insanlar
da
olacak
ki,
berrak
tertemiz
buz
gibi
su
içecekler. (Nasl
m?)
onlara
sabi
iken ölen
çocuklar
cennetten
su tayp
sunacaklar.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 194/226
197
—
Selef
âlimlerinden
biri
öyle
der:
Rüyamda
kyametin
koptuunu
gördüm:
herkes
pe-
rian
bir
vaziyette
'ana
baba
gününü yayordu. Ben
de
fe-
na
halde
susam
bekliyordum.
Bir
de
-baktm
ki
küçük
ço-
cuklar
gelip
insanlar suluyorlar.
Onlara seslendim:
«
—
Ne
olur
bana
da
bir yudum su
veriniz»
diye. ç-
lerinden biri:
—
çimizde,
kendi
öz
evlâdnz
var
m?
dedi.
—
Hayr
Öyleyse
sana
su
yok,
dediler..
Bu
hadise de
evliliin ne kadar
kymetli bir ey oldu-
unu en güzel
bir
ekilde
anlatmyor
mu,
bizlere...
Ancak
su
veren
çocuklar
hakkmda baz
artlar
vardr
ki biz
on-
lar (ihya)
kitabmzda
bir bir
anlattk..
Bir
gürûh
insanlar
da
var
ki
bir göe
gelip, günein
scandan
onlar
kurtaracak.
O
insanlar
da riyasz
sa-
daka
verenlerdir..
Maher
halk
bu
halde tam
bin sene
bekletilecekler..
Sonra
korkunç
bir
ses
duyulacak
Bu
da
Kur'an'm
srla-
rndandr.
Biz
bunu
da (hya)
kitabmzda
anlattk.
Herkes
o
sese kulak
kesilecek..
Korkacaklar... Bu
sesi
kyamet
azabn
haber veren
bir sesdir
zannyla ür-
kecekler...
Bir
de
bakacaklar
ki,
Sekiz
melek
ar
omuz-
lam geliyor.. Her
melein
att
bir adm, tam
yirmi bin
senelik
yolu
alyor.
Bölük bölük
melekler geliyor, tebih
sesleri bütün
afaki
çnlatyor,
öylesine
sesler
ki
akllara
durgunluk
ve-
rir.
Nihayet,
srf
bunun için
yaratlan bir
beyaz
yere
ar-
yerletirecekler.
Balar eilecek...
Peygamberler bile tir
tir titriye-
cek..
Ülema
korkudan ne
yapacan
bilmez
hale
gelecek...
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 195/226
198
—
Derken,
günein
ziyasn
perdeleyecek
ve
hükümsüz
kla-
cak büyük
ve muazzam
bir
nur
ortal
aydnlatacak...
Allah,
onlara
hiç bir
soru
sormadan,
onlar
korkula-
rndan
doru
Âdem
Aleyhisselâma
koacaklar.
Ve:
—
Ey
beerin atas,
görüyorsun,
halimiz
pek
yaman,
durumumuz
oldukça
perian.. Ne
olur
Rabbimize
söyle
de
biran
evvel
hesabmz
görsün, cennete
gidecekler,
cen-
nete, atee
atlacaklar
da atee
sevk
edilsin..,
Yeter
ki
burann u
korkunç
durumundan
kurtulalm.
Sen
ki
Allah
seni
kendi
eh
ile
(kudretiyle)
yaratm,
melekleri sana secde
ettirmi,
kendi
ruhundan
sana
can,
vermitir..
Ne
olur
bize
merhamet
etde
efaat
et
ve
Rabbimiz
biran
evvel
hesabmz
görsün
her
birerlerimizi
bir bir
yargla-
sn da
nereye
gönderecekse
göndersin ..
—
Bilyorsunuz ki
ben
yasak
aaçtan
yedim
ve
bu
yüzden
Allah'a
âsi oldum.
Ona gitmek
ve
arac
olmaktan
utanrm,
ne
olur
mazur görün
beni..
imdi siz,
beer
neslinin
ikinci atas
olan
Nuh'a,
(Aleyhisselâm) gidin,
belki o size
efaat
eder,
diye tav-
siyede
bulunur.
Bunun
üzerine
düünmek
ve
bir
karara
varmak
için
tam
bin
sene
beklerler.
Sonra
kalkp Nuh
(Aleyhisselâm)
a
giderler.
—
Ey
Nuh
(Aleyhisselâm) sen,
beerin ikinci atas
saylrsn.
Ne
olur
Rabbine
söyle de
biran
evvel
hesab-
mz
görsün,
derler.
Nuh
(Aleyhisselâm)
—
Biliyorsunuz
ki
ben
Allah'a dua
ettim
ve
bütün
millet
bouldu, imdi
ikinci
bir dilekte
bulunmak için
ona
ba
vurmaktan
hayâ
ederim.
Durmayn
doru
Allah'n
dostu
olan
brahim'e
gidin.
O
önceden size
müslüman
is-
mini
vermiti.
Belki
size
o
efaat eder,
deyip
bandan
savar.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 196/226
—
199
—
Durumu
görümek üzere tam
bin
yl
beklerler ve ni-
hayet
brahim
Aleyhisselâma
gitmee
karar verirler.
—
Ey
brahim,
ey
müslümanlarn babas,
Allah seni
kendine
dost
edinmitir
Ne
olur
ona
yalvar
da
bizlerin
biran evvel
iini
görsün
durumumuz belli
olsun,
diye
yal-
varrlar.
brahim u
mukabelede bulunur:
—
Ben slâm
urunda,
srf
dini müdafaa etmek için
üç
kere yalan söyledim. Bu
makamda
Allah'dan
böyle
bir
dilekte bulunamam, haya
ederim.
Hemen vakit
gaip
etme-
den
doru
Allah'n
kelimi
olan
Musa'ya
gidîn belki
O,
bir
çare
bulur,
deyip
onlar Musa
Aleyhisselâm'a yollar..
Yine
durumu
aralarnda
görümek üzere
tam
bin
yü
beklerler
ve nihayet
Musa
Aleyhisselâm'a
gitmeye karar
verirler.
—
Ey
Allah'n kelimi Musa
(Aleyhisselâm)
Bize
efaat et de
biran evvel
durumumuz
belli olsun diye yal-
varrlar, Musa
da
onlara, ben
Allah'tan
imdiye
kadar
çok
dileklerde bulundum.
Afv
ve
mafiret
sahibi
hiç
üphe
yok
ki odur.
Daha
fazla
ricada
bulunmam
doru bir hare-
ket
olmaz.
Onun
için
siz
doru
Allah'n ruhu olan sa'ya
gidiniz,
der.
Aralarnda konuyu
müzakere etmek
üzere
yine
tam
bin
yl
beklerler, nihayet sa
Aleyhisselâm'a
gidip duru-
mu
anlatrlar,
Ona:
—
Sen
Allah'n ruhu ve
kelimesisin
Allah sana dün-
ya
ve
ahirette
erefli
kulum demitir. Ne
olur
Rabbine
yalvar
da
durumumuz biran
evvel belli olsun., diye
yal-
varrlar:
sa
(Aleyhisselâm) u
mukabelede
bulunur:
—
Biliyorsunuz
ki, kavmim
beni
ve
annemi
mabut
ittihaz
ettiler.
Kendisine ortak
kouluna
ve
kendisiyle
bir-
likte ibadet edilen
biri, nasl kalkar
da efaatta
bulunabi-
lir. çinizde
bir
yiit
bulunsa,
onun da
para
dolu
bir
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 197/226
—
200
—
kesesi
olsa
ve o
kesenin
az
mühürlenmi
olsa o
mührü
almadan
kesenin içine
nüfuz
edip paray
elde
edebilir
mi?
diye
sorunca
«Hayr »
diyecekler.
Öyleyse
Peygamberle-
rin
seyyidi
ve
Resullerin
hatemi
olan
arap
kardeim
Mu-
hammede (S.A.V.)
gidin.
efaat
hazinesi
ondadr.
Ümmetine
efaatini sakla-
mtr:
Kavmi ona
ikence yapt:
alnn
yardlar,
diini
krdlar da o
yine
kavmine
hidayet talep
etti
(beddua
et-
medi)
gidin
ef
aati
ondan
isteyin
mutlaka
iinizi
göre-
cektir.
Peygamber
Aleyhisselâmn
fazilet
ve
kemalat
hak-
knda
o kadar
bügi
edinecekler
ki, kulaklar
ve
yürekleri
biran eyvel
ona gitmek
arzu ve
evkiyle
dolacak..
Nihayet
onun
minberinin
yanma gelip
boyun
eecek-
ler ve:
—
Sen Allah'n
sevgilisisin
Sevgilinin
sevgiliye sözü
geçer.
Ne
olur
bize
efaat
eyle
de
biran
evvel
durumumuz
belli
olsun..
Önce
Âdeme
gittik
o
bizi
Nuh'a
havale
etti,
Nuh'a
gittik,
îbrahime
gittik,
Musaya,
ona
gittik,
îsaya
(Allah'n
selâm
üzerlerine
olsun ) o da,
size
havale etti.
imdi
senden
baka
gidecek
ba
vuracak
kimsemiz
kal-
mad.
Ne
olur
bizleri
bo
çevirme ..
Diyecekler..
Peygam-
ber
(S.A.V.) u
karl
verecek:
«
—
Evet
o
paye
bana
mahsustur.. Allah
o
pâyeyj
kullarndan
istediine
ve
holanp
raz
olduuna
verir..»
Bunu
söyler
söylemez
doru
Celâl
çardaklarna
ko-
ar,
huzura
kabul
edilmesi
için izin
ister,
kendisine
gere-
ken
izin
verilir.
Ara
girer,
secdeye
kapanr.
Secdesinde
tam
bin
yl
bekler. O
ana
kadar hiç
kimsenin
yapamad
söyliyemedii hamd
sözleri ile
Allah'a
hamd
ve
senada
bulunur.
Baz
ariflere
göre,
O
hamd
kelimelerini
Allah
mahlûkat
yaratma
iinden
fari
olduktan
sonra kendi
nefsine
kullanmtr..
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 198/226
—
201
—
Peygamber
efaat dilerken,
maher
halknn duru-
mu yürekler
acsdr ..
Hepsi dünyada cimrilikleri
yüzün-
den veremedikleri eylerin skntsn çekmektedirler...
Devesinin
zekâtn
vermeyen.
Bir
da
kadar
büyük
ve
çirkin
homurtular çkaran bir deveyi omuzlarna alm
bekleyecek
Srn
zekâtn vermeyenler
ise,
srlarn
omuzlar-
na yükletilmi, kan-ter içinde bekletilmekte..
Tarnn
mahsulünün zekâtlarm vermiyenlerin srtna
çuval
çuval
tahl
yükletilip
bekletilmekte..
Parann zekâtm vermeyenlere
de
o
paralar birer
ej-
derha olmu boynuna dolanm
feci bir ekilde bekletil-
mekte..
Bu
ar
yükler altnda
inim inim
mliyen
kiiler ba-
racaklar:
—
Nedir
bu
çektiklerimiz?
Neden bu
kadar
ar
i-
kencelere
tabi tutuluyoruz? diye..
Meleklerin cevab
ke-
sindir
:
îte
bunlar, zekâtla
—
rn kyp
da
veremediiniz
mallarmzdr ..
«Onlarn
cimrilik
ettikleri
ey,
kyamet
günü
boyun-
larna
dolanacaktr.»
(1)
ayeti
bu
gerçei
ne
güzel dile
ge-
Kimilerinin
de fercleri (avret mahalleri) imi, dur-
maz,
etraf
ve
komular
rahatsz edecek fena kokular
saçarak irin
aktacaklar.
Bir
ksm insanlar
da
ateden
yükselen
aaçlara
aslacaklar,
dier bir güruh
da
dilleri
göüslerine kadar
uzam
bir
ekilde
ikence
görecekler.
Zaniler, lutîler bir
de
yalanclardr, bunlar...
(1)
Al-
i
îmran: 180.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 199/226
202
—
Di,er bir ksm
insanlarn
da
karnlar
dalar
kadar
büyüyüp iecek
ite
bunlarda
riba
yiyenlerdir..
ite
günah kendi
çirkin
cehresini,
sahibinde
göstere^
çektir...
Celil
(Celle Celâluh)
sesleniyor:
—
Kaldr ban
ey
Muhammedi
Dile
benden
dileinj
kabul
olunacak..
efaat
et,
sana
efaat
makamn
verdim ..
—
Yarab
u uzun
zamandanberi bekleen
kullarnn;
hesabn gör
herkes
günahn
itiraf ediyor..
«
—
Evet
ya
Muhammedi...»
Ondan sonra
Allah Cennete
emredecek,
Cennet,
be-:
yüz
senelik mesafedenmi
gibi
kokusu
his
edilen
b
;
r
mel-
temle
yaklap
gelecek..
Kavrulan,
kalpler
souyacak,
s-
caktan
bunalan ruhlar
rahat bir nefes alacak.. Yalnz
amelleri
çirkin olanlar
bundan
mahrum kalacak. Arn
yannda durmas emredilecek Cennete..
Sonra emredilip Cehennem
getirilecek.
Etrafa korku
ve
dehet
saçacak..
Kendisini
getirenlere:
—
Allah
benimle kime azab
edecek?
Biliyor
musunuz
diye
soracak.
—
Hayr,
Allah seninle ancak
asilerden
intikam
ala-
cak,
sen
zaten
onlar
için
yaratldn
Diye
mukabele
ede-
cekler..
Sonra
her
bir
yularda
yetmi bin
halka
bulunan
bir
gemle üzerinde yetmi
bin zebani
olduu halde,
dört ayak
üzere gelecek.
O
zebanilerden
bir
tanesine,
dalar
parçalamas
'em-
redilse hemen parçalar..
Cehennem
büyük
sesler
çkararak
Zebanilerin
elinden
kurtulup
arasat meydanndaki
halkn üzerine
hücum
edecek
Barmaa, çarmaa
saa
sola
saldrmaya kalkar, her-
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 200/226
—
203
—
kes,
sus-pus olmu
;
dehetli
bir korku içlerini kemirmi
bir
halde, ne yapacaklarn,
nasl hareket
edeceklerini
kesti-
remezler..
Herkes
korkudan iki
büklüm olmu..
Peygamber
bile
ayn
korku
içinde...
brahim,
Musa,
îsa korkularndan
ara
yapm duruyorlar.
Biri Kurban
yapmaa
raz olduu olunu, dieri
kardei Harunu
öbürü
annesi
Meryemi
unutmu, her biri
aman
yarabbi kurtar
beni,
kendimden
bakasn
düünemiyorum, diye yalvara-
cak..
(Acaba
Hazreti
Muhammed
de
ayn
durumda
m
ola-
cak?)
Hayr
O,
onlar
gibi
kendi
nefsini istemeyecek..
,
I
«Ümmetim,
ümetim ..».
«Kurtar
ümmetimi,
kurtar
ümmetimi
Allahm »
diye
haykracak..
O
anda
durum
çok
daha
baka:
Kimsenin
dizleri
tut-
muyor,
herkes
dizi
üzere çökmü
oturuyor:
«Ve sen (habî-
biri)
her
ümmeti diz çökmü bir halde
göreceksin. Her
ümmet kitab (nn
ba) na çarlacak.»
(1)
ayeti
ne de
güzel canlandryor
o
hazin
manzaray...
Öbür yandan
Cehennem kudurmu,
nerede ise,
öfke-
sinden çatlayp
ikiye
bölünecek:
«Öfkesinden hemen
he-
men
çatlyacak
gibi
olur
o..»
(2)
Böyle kuduran
cehennemin
yularndan,
Peygamberi-
miz
tutar ve onu
haydi dön geriye,
hemde perian
bir
va-
ziyette
kahrolurmucasna
döneceksin,
ne
duruyorsun,
git-
sene
der. Cehennem:
—
Ya Muhammed
brak beni,
yoluma mani
olma
diyecek
ama
ar
çardaklarndan
gelen
bir
ses
duyulacak
:
(1)
El-Câsiye:
28.
(2)
El-Mülk:
8.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 201/226
—
204
—
«Onu dinle
Ona
l>oyun
e »
bunun
üzerine
Cehen-
nem
oradan
çekilecek..
Arasat
ehlinin korkusu,
endiesi
biraz olsun
hafifle-
ecek.
Böylece:
«
Seni
ancak alemlere
rahmet
olarak
gönderdik..»
ayetinin
srr
zahir olacak..
îte
orackta
mizan kurulmu
duruyor..
Sa
keffesi
nurdan,
sol keffesi
zulmetten olan bir mizan...
Daha
sonra Allah Cemalini
gösterecek. Maher halk
ona tazim
ederek
hemen secdeye kapanacaklar. Kâfirler
müstesna.
Onlarn
belleri
demir
kesmitir..
Eilemezler,.
bir
türlü
secdeye varamazlar...
«(Hatrlaki
o gün) baldr
(1ar) m
açlaca,
kendile-
rinin
secdeye
davet edilecei
bir gündür.. Fakat
(buna)
güç
yetiremiyeceklerdir.
(1)
Buharî
bu ayetin
tefsirinde, Allah bekçisi (sallallahu
aleyhi
veselleme)
isnad ederek
öyle demitir:
«
—
Allah kyamet
günü kendisini
gösterecek..
Erkek
dii
herkes
ona
secde
edecek..»
Hadisi
yorumlamaktan korktum, bunu inkâr
edenler-
den
de
yüz
çevirdim..
Mizann
ne
ekilde olduunu
anlatmaktan da çekin-
dim.. Onu, dünya
ölçü ve tartlarna benzetenlerin
fikirle-
rini
de tezyif
edip
çürüttüm..
Çünkü
hasenat
(iyilikler, sevablar) seyyiat( kötülük-
ler,
günahlar) birer
arazdrlar.
Arazlar ancak melekûtî
mizanlarla
ölçülebilir.
Bu sebeble
bunu
dünya dili
ile
anlat-
madm.
Bütün
arasat halk
secdede
iken,
Allah, herkesin,
uzak
ve
yaknda
bulunan
herkesin
duyabilecei
bir
sesle
seslenir:
(1)
El-Kâlem:
42.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 202/226
205
—
«—
Melik
Benim Deyyân benim ..»
imam Buharînin
rivayetine göre kayd
öyledir:
«
— Zalimin zulmü
bana
dokunamaz,
dokunmaa
yel-
tendii
an
helak
ederim .»
Sonra hayvanlarn davasma
bakar:
Boynuzsuz koyu-
nun
hakkn,
boynuzludan
alr.. Vahi
hayvanlar
ve
her
türlü kularn da hesab
görülür.
Onlar
muhakeme
ettikten sonra:
«
—
Haydi
toprak
olun »
diye
emreder
ve
hepsi
top-
rak
olurlar..
Bunlar görünce, kâfirler de
toprak
olmak temenni-
sinde bulunurlar, ancak
istekleri
kabul edilmez..
Sonra yine Canib-i
îlâhi'den
bir
ses
yükselir:
«
— Nerde Levh- Mahfuz? .
—
Buradaym der
ve
hametle
meydana
çkar.
Kadir-i
mutlak ona:
—
Tevrat, incil,
Kur'andan sana
yazdklarm
ne
oldu? Diye
sorar. öyle
cevab
verir:
—
Ruhul-emin
(Cebrail) alp
götürdü onlar...
Bir
ses:
Çarn
Cebraüi
Cebrail büyük bir
korku,
tahammül edilmez
bir ür-
keklikle gelir,
dizleri
tutmaz
bir halde huzura
çkar.. Al-
lah
ona:
—
Levh- Mahfuz, Kelâmm
ondan alp götürdüü-
nü iddia
ediyor,
dorumu
söyledikleri, diye
sordu.
—
Evet
yarabbi
—
Pekâlâ,
ne
yaptn
onlar
«Tevrat
Musa
(ya,
ncili îsya'ya,
Furkan Muham-
med
(Allann
selâm
üzerlerine
olsun )
e
götürüp teslim
ettim.. Her
Peygambere
kitabn ulatrdm.
Suhuf ehline
de
suhuflarn
verdim..
Bir
ses
Nuh (aleyhisselam) çaryor...
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 203/226
206
—
Nuh aleyhisselam,
her
taraf titriyerek
getiriliyor
huzura..
Allah ona soruyor:
—
Ey
Nuh,
Cebrail,
senin kendisine
kitab
verilen
peygamberlerden
olduunu
iddia
ediyor,
doru
mu
—
Evet
yarabbi
—
Pekâlâ
milletini yola getirebildin
mi
bari?
—
Hayr..
Onlar
gece
gündüz doru
yola
davet
ettim.
Bir
türlü
yola
gelmediler. Ben
çardkça
onlar
yüz
çevirip
uzaklatlar.
Bütün
gayretlerime
ramen
onlar
yola ge-
tiremedim..
«Ey
Nuh Kavmi »
diye bir nida..
Hepisi
hemen ge-
tirilirler..
Allah
onlara.
(aleyhisselâm)
kavmin
tebligatta
bulunduunu
inkâr
edi-
yor,
elinde bir
ahidin var
mdr
Diye
sorduunda
«evet,
Muhammed
ve
onun
ümmeti
benim
ahidimdir»
diyecek,
Bunun
üzerine cihann
serveri, kâinatn
rehberi
Peygam-
berler
peygamberi
Hazreti
Muhammed
Mustaf
a
Ümmeti
ile
birlikte
huzura
çarlacaklar.
Allah,
«Ey
Muhammed,
Nuh Resulüm,
îlâhi emirleri
ve
ne-
hiyleri
kavmine
tebli
ettiine
dair
sizleri
ahid
göste-
riyor.
ehadette
bulunur
musunuz?»
diye
soracak.
Peygamber Muhammed
(S.A.V.)
evet
Diyecek
ve
Kurandan bu
hususla
alâkal
olan
sûreyi
okuyacak..
Bu
uzun
muhakemeden
sonra Nûh
kavmi
haksz
çkarlr ve
Allah
onlara,
siz
azab
hak ettiniz,
her kâfir
hakknda
olduu
gibi, sizin
hakknzda
da azab
kelimesi sabit
olmu-
tur,
der,
emreder,
amelleri
tartlmadan,
yaptklar
bir bir
hesab
edilmeden doru
cehennemin
dersliklerine
atlr-
lar.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 204/226
—
207
—
Sonra Allah
seslenir:
—
Ad
nerede? Diye..
Hûd
kavmi,
Nuh'un
kavmi gibi
muamele
görür
ve
yine
Peygamber
Ümmetiyle
birlikte
a-
hit
gösterilir. Muhammed (S.A.V.)
onlarla
ilgili ayeti
oku-
duktan
sonra
derhal cehenneme
atlrlar..
Sonra
Salih
peygamber
kavmi ile
birlikte
çarlr,
onun kavmi de
inkâra
kalknca,
Peygamberimiz ahit
gösterilir
ve
onlarla ilgili ayeti
okur, bunu
takiben
de
do-
ru cehenneme
atlrlar..
Sonra
srasyla
bütün
peygamberler,
kavimleri
ile
bir-
likte davet edilir, hesaba
çekilir
ve
hükümleri
verilir.
Kur'an-
Kerim bunlardan
haber vermi
ve
bizlere
gayet
açk
olarak bilgi vermitir:
«Nuh
kavmini de(
evet)
pey-
gamberleri tekzip
ettikleri vakit biz onlar
da
(tufan
ile)
boduk
ve
kendilerini
insanlara
bir
ibret
yaptk. Biz za-
limler için
(daima)
ackl
bir
azap hazrlamzdr.
Ad'
da,
Semud'u da,
(Ress
eshab)
m
da ve
bunlarn
arasnda (geçen) bir çok
nesilleri
de
(helak ettik)
(1).
îte bu
ayetlerde,
(Yarh, Mârih,
Duh,
Esr( gibi
azgm
kavimlere
iaret
vardr..
Bundan
sonra sra, Eshab-
Ress, Tubbe ve
brahim
kavimlerine
gelir..
Onlara,
mizan
kurulmaz,
hesablan
görülmez,
doru
cehenneme atlrlar.
Onlar Allah görmekten de
mahrum
kalacaklardr..
Tercüman
vastasiyle görüülecektir
onlarla.. Zira
Al-
lann cemalini gören, Allaha
konuan kimse
asla
azaba
uramaz..
Bundan
sonra
sra
Musa
aleyhisselâma
gelir..
Onu
çarrlar.
Frtnal
günde
düen
bir
yaprak
gibi
huzura
gelir.
Cenab-
Hak
ona:
(1)
El-Furkan:
37,
38.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 205/226
208
—
—
Ey Musa Cebrail sana Risâliyei Tevrat tebli etti-
ini
iddia ediyor
dorumu? Diye
soracak.
Musa (aleyhis^
selâm)
—
Evet
—
Öyleyse
sana
vahiy
olunan
oku Bunun üzerine
Minbere
çkar, okumaa balar..
Tevrattan öyle parçalar
okur
ki, Ahbar (Yahudi
alimleri)
sanki
onu
hiç
duyma*-
m
gibi
sanacaklar..
Bir
ses: «Ey
Davud »
Davut aleyhisselâm büyük bir
korku
içinde
huzura
gelir,
Allah ona:
—
Ey
Davut
Cebrail
sana
Zebûru
tebli
ettiini söy-
lüyor. Dorumu söylüyor? Diye soracak. Davut:
—
Evet
yarabbi
—
Öyleyse dön
minberine
de sana vahiy
olunan oku,
der.
Bunun üzerine Davud minbere çkar, maher
halkm
vecde
getirecek
bir sesle-ismi
üstünde
Davudi
bir
sesle
okumaa balar..
ahinde varit olmutur:
«
—
O,
ehli Cennetin mezamiri sahibidir..» O kadar
güzel
ve tiz bir sesle okuyacak
ki,
sesi
tâ
Sekine
Tabutu-
nun
önünden duyulacak..
Bir
adam
onun sesini
duyunca saflar yara
yara
do-
ru
Davud'un
yanna
gider,
yakasma
yapr.
Bu
Zebûr
ki-
tab
sana
öüt
vermedimi
de
bana kötülük
düünmütün
der
ve
maher halknn huzurunda rezil eder.
Yakasndan
yapr doru
Allann
huzuruna götürür ve
öyle
der:
—
Allahm
bu,
beni
kasden harbe
gönderdi
ve beni
öldürttü, sonra
da
kendisinin doksan dokuz
zevcesi
olduu
halde
-
benim hanmm ald.
imdi bundan davacym,
hakkm
istiyorum..
Celil (Celle Celâluh)
Davuda döner
ve:
—
Bu
adam doru mu söylüyor
ey
Davud,
diye so-
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 206/226
—
209
—
rar.
Utancndan
ban
eer,
yere
bakar
ve
itiraf
eder
de
öyle
der:
—
Evet
Yarab
—
Davud
aleyhisselâm
korktuu
za-
man
ban
eerdi,
bir
eyi
umduunda
ise
ban
yukar-
ya
kaldrrd..
Allah,
adama:
Onun
yerine,
sana
cennetten
kökler,
seninkinden
da-
ha güzel
kadnlar
vereceim,
der adam
da.
«Raz
oldum,
davadan
vaz
geçtim»
diye
mukabele
eder.
Davud
aleyhisselâma
da:
Haydi
git,
baladm,
seni..»
diyerek
lutf
ve
ih-
sanda
bulunur..
(1)
Çünkü
ikram ettii
kimseleri
balamak
Allann
afv-kereminin
büyüklüündendir..
Sonra
Davud
(aleyhisselâma):
—
Haydi,
minbere
çk
da
Zebûrdan geri
kalan
ksm-
n
oku Diye
emreder, oda
çkar,
okur,
îsrail
oullar,
bir
ksm
müminlerle,
dier
bir
ksm
da
mücrimlerle
olmak
üzere
ikiye
bölünürler...
Sra
Isa
aleyhisselâma
gelir.
O
çarlr. Allah
ona:
«
—
.
Sen,
beni ve
lannemi
mabût
ittihaz
edin,
dedin
mi?»,
diye
soracak. îsa
(aleyhisselâm):
—
Allahm,
seni
noksan
sfatlardan
tenzih
ederim.
Ben,
ancak
gerçek
ne
ise
onu
söyledim.
ayet
böyle
bir
ey
söylemisem
muhakkak
ki sen
bilirsin
Zira sen
benim
içimde
ne
var
hepisine
vakf
sn. Ben
senin
nefsindekini
bilemem..
üphe
yok
ki, Sen
Gaipleri
çok iyi
bilensin
Bunun
üzerine
Allah
tebessüm
ederek
öyle
der
:
(1)
Bu
Hikâye
îsrailiyattandr.
Bunu
okurken
dikkatli
olmak
gerekir..
(Mütercim)
A
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 207/226
—
210
—
«
—
te bugün,
doru
ve
dürüst
olmalar
kendilerine
menfaat
salyacak sadklarn
günüdür Doru
söyledin
ey
îsa
Haydi
git minberine
çk ve Cibnl-emin'in sana
ge-
tirmi
olduu
ncili
oku »
îsa aleyhisselâm
minbere çkar
ve ncili
okumaa
balar.
O
kadar
güzel okur ki
herkesin
ba yukarya
kal-
kar
ve onu
vecd
içinde
dinlemeye koyulur.
Ruhbanlar
akna
urarlar.
Çünkü
onlar,
o
anaka-
dar
bu
kadar
güzel bir ses
ve
parçalar
duymamlardr,.
Bundan
sonra,
Mümin ve Kâfir
olarak onlarnda
(kavmi-
nin'de) ikiye
bölündüü
tezahür eder..
Bir
ses daha:
«
—
Muhammed
(S.A.V.) Nerde?«.»
derhal
Muham-
med aleyhisselâm
gelir
ve.
—
«Burdaym
Yarab » diye
cevab
verir.
Allah
Ona:
—
Ya Muhammed
(S.A.V.)
Cebrail sâna,
Kur'an-
Kerimi tebli
ettiini-iddia
ediyor,
doru
mu söylüyor?..
—
Evet Yarabbi doru söylüyor..
—
Öyleyse
hadi
makamna git
de
okumaa
bala
Bu emir
üzerine
ki
cihan serveri
makamna
çkarak
Kur'an-
Kerimi
okumaa
balarlar.
Müjde
âyetlerini
okurken,
Takvaya
erenler,
sevinme-
e
ve
yüzleri
mutluluklar
içinde
gülmee,
Cennete
biran
evvel gitmek için sabrszlanmaa
balarlar..
Azab ayetlerini
okurken, Mücrimler
üzülürler,
yüzleri
büyük
bir
korku
ve
telâ içinde
renkten
renge girer.
Ce-
henneme
girmek
üzüntüsü içinde yüzleri
ve
yürekleri
bur-
kulur
durur ..
Peygamberler
ve ümmetleri böyle çetin bir sual ve
hesaba
maruz
kalacaklarna dair delil isterseniz,
ite ayet:
«Kendilerine
(peygamber)
gönderilenlere
de
mutlaka
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 208/226
—
211
—
soracaz,
onlara
gönderilen
(peygamber) lere
de her
halde
soracaz..»
(1)
Bir ayet daha:
«O
günde ki Allah
bütün peygamber-
leri
toplayp
da:»
size
verilen
cevab
nedir?
Diyecek,
onlar
da: «Bizim
hiç bir
bilgimiz
yok.
üphesiz kayplar hak-
kyle bilen sensin,
sen»
diyeceklerdir.
(2)
(El-ihyâ)
kitabmzda da tafsilâtiyle
anlattmz
gibi
birinci
kavil
daha evlâdr. Çünkü
peygamberler
derece ba-
kmndan
birbirlerinden
farkl
ve üstündürler..
Mesela,
Mesih
aleyhisselâm
onlarm
büyüklerindendir.
Çünkü
O,
Allann
ruhu
ve
kelimesidir...
Peygamber
sallallahu
aleyhi
ve
sellem
Kur'an okudu-
u
zaman,
Ümmeti
sanki
o
ana
kadar
hiç
bir ey
duyma-
m gibi hissedecekler
kendilerini.
El-Esmaî'ye dediler ki:
—
Sen,
Allahn
kitabn
en
iyi
ezberliyenlerden
oldu-
unu iddia ediyorsun, ne
mutlu
sana
—
Kyamette
Resûlullah
sallallahu aleyhi ve
sellem
onu
okuduu zaman sanki hiç bir ey
duymam
ve
bil-
memi
gibi
olacama
üpheniz olmasn, Ey kardeim
o-
lu
Diye
mukabelede
bulunmutur..
Her peygamberin kitab okumas
sona erdikten son-
ra çardaklardan
u
yolda
bir ses duyulacak: «Ey günah-
kârlar
bugün
siz (bir
tarafa)
ayrln » (3)',
Bu
hitabn
iddetinden
meydan
arasat büyük bir
dep-
rem
geçirecek. Herkes korku
ve
dehetlerinden bir
birine
girecek..
Bakyorsun ki,
melekler Cinlere karm, Cinler
de
(1)
El-Araf:
6.
(2)
El-Maide:
109.
(3)
Yasin sûresi,
âyet:
59.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 209/226
—
212
—
I
insanlara
karm,
tam
bir kemeketik hüküm sürüyor
meydan-
arasatta...
Bunu müteakiben
bir ses daha
yükselir:
«-r-
Ey
Âdem
hadi
evlâdlarndan
Cehenneme
yolla î
—
Ne
kadarm
yarabbi
—
Her
binden, doksan dokuzunu
de
Cennete
yolla
Bu
emir
üzerine
Adem
aleyhisselâm,
Cehennemlikle^
ri; nkarclar,
gafiller,
fâklardan ayklamaa
balyacak.;
O
kadar
ayklayacak
ki,
Rabbin avucu
kadar
bir
ey
kala-
;
cak
meydan
da.
Nitekim
Sddîk
öyle
demitir:
«Rabbin
avuçlarndan
bir avuç kadar bir
ey...»
Ba
eytan
da
kendisi dahil, eytanlar cehenneme
ayracak..
Onlardan
bazlarna
mizan kayverir de
kötülükleri
iyiliklerinde
fazla
gelir..
eraiatn tebli edüdii
herkes
için mizan kurulacak..
Ayrlp
helak olacaklarn anlaynca:
—
Âdem
bize
hakszlk
yapmtr.
Zebanilerin
yaka-
mzdan yapp bizi sürüklemeleri
hep
onun yüzünden ol-
du,
diyecekler.. Onlarn
bu
haksz
söylentilerini Allah
u
hitab ile susturacaktr:
«Bugün Zulüm
yok
üphesiz
Allah
Hesab
Süratli
olandr »
Onlara
dou
ile
bat
-arasn ihata
edecek
kadar
bü-
yük bir kitab çkarüacak.
Büyük,
küçük,
bütün
günâhlar
bir
bir saylarak
top-
lanp içine
yazlan kitab...
Bu
nasl olmasn
ki, yaratklarn
iledikleri
iyi
veya
kötü
eyler, saati
saatine,
kelimesi kelimesine
yazlp
ha-
lk- Azam'a sunulmaktadr...
O da
Kiram- Berere'ye
em-
redip onlar
yazdrmaktadr..
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 210/226
—
213
—
«üphe
yok
ki neler
yapyor idi iseniz biz
(hepsini
meleklere)
yazdryorduk..»
(1)
Sonra herkes bir
bir çarlp hesaba
çekilecek.
Eller,
ayaklar
tanklk
yapmaa
balyacak:
«O
günde
ki
Aleyh-
lerine
kendi dilleri, kendi
ayaklar, onlarn
neler
yapa
gel-
diklerine ahitlik edecektir.»
(2)
Haberde
varit
olmutur:
«Onlardan
biri, Allann
huzurunda
durdurulup
Allah
Ey
kötü
kul
Mücrim
ve
asî
oldun
—
Yapmadm,
yarabbî
—
Aleyhine
delillerim
var
denir
ve
melekler
ahit
olarak
getirilir..
«
—
Bunlar
yalan söylüyor»,
diyecek olan kul'un az
mühürlenir,
azalar
konumaa balar.
—
Yukarda serd-
ettiimiz
ayet
buna
bir
delil tekil
etmektedir.
—
Ondan
sonra
bütün
azalar
(Organlar)
onun
aleyhinde
tanklk
yaparlar.
Daha
sonra
da
Cehenneme
girmesi
emredilir.
Bu
defa
da organlarn
»knamaa
balar. Fakat
Or-
ganlar..
«
—
Bu,
bizim
ihtiyarmzla
olmamtr.
Her
eyi
ko-
nuturan
Allah, bugün de bizleri
konuturmutur,
diyerek
onu
sustururlar..»
Ondan
sonra Cehenneme
atlmak üzere
doru
zebani-
lerin
ellerine tesüm
edilir,
alamaa
ve
çlklar kopar-
maa balar,
(amma, dinleyen
yok,
nedamet
ve
piman-
lk tabii ki ogün
faide
vermeyecektir ..»
.
Müminlere gelince:
Onlarn
etrafn Rahmet
ve
müjde
melekleri alarak:
«
—
Korkmayn,
üzülmeyin,
büyük
mükafatlar
sizleri
(1)
El-Casiye:
29.
(2)
En-Nûr:
24.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 211/226
beklemektedir, sonsuz
mutlulua
kavuacaksnz.
îte size
vad
edilen mutlu
gün bugündür ..»
derler..
1
—
Sûr öfürülünce,
2
—
Cehennem,
zebanilerin
elinden kurtulup,
ara-
sat
halkma
saldrd
dem,
4
—
Asilerin
zebanilere
teslim
edildikleri
dem...
Herkesin
hesab
görülüp
cehenneme gidecekler yel-
lerine
yerletirildikten sonra
arasat
meydannda,
mümin,
müslim, sddk, ehid, salih,
arif mürsel kiilerden baka
hiç
bir
fert
kalmad
zaman
Allah
onlara
öyle
seslene-
cek:
—
Rabbiniz
kimdir?
—
Allah...
—
Onu tanyor musunuz?..
—
Evet
j
Bundan
sonra
Arn sol tarafndan yedi
kat
deniz-
leri
ba
parmayla
örtecek
kadar
büyük
bir
melek
onla-
ra
görünüp
ben
sizin
rabbinizim
diyecek..
—
Hayr,
Sen
bizim rabbimiz deilsin,
diye
mukabe-
le edecekler..
Bu sefer,
arn sa tarafndan
ba
parma
ile
on-
dört
denizi biranda
örtebilecek
kadar büyük bir melek
görünüp..
—
Ben
sizin
Rabbinizim, diyecek..
Fakat
onlar, on-
dan
da
ötekisi
gibi
rablerine
snacaklar..
Allah'n cemalini
görmek
için sabrszlanan
O
seçkin
BÜYÜK
KORKU
Büyük korku
dört
yerdedir:
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 212/226
—
215
—
müminlere,
Allah bildikleri,
duyduklar,
örendikleri
ekil-
de
tecelli
edecek.
Ve onlara
tebessüm edecek..
Hepisi
onu görünce
ta-
zim maksadyla
secdeye
kapanacaklar..
Allah
onlara:
«
—
Ho
geldiniz,
deyip
onlar
alacak,
srat
geçirip
doru cennete
iletecek..
Srat
srasyla unlar
geçecekler:
Kendisine
kitab
verilen peygamberler,
peygamberler,
sddîklar,
muhsinler, ehitler,
müminler, arifler...
Ondan
sonra
müminler
u
ekil
snflanacaklar:
Yüzü
üstü
sürünenler,
ârafda mahbûs
kalanlar,
imann
tama-
mndan mahrum
kalanlar,
srat
(köprüsünü) tam yüz
sene-
de
geçebilenler.. Srat
köprüsünü
tam
bin ylda
geçebi-
lenler..
Bununla
beraber
Rabbini
görenlerden
hiç bir
ferd
atede
yanmyacaktr..
Müslim,
mümin, muhsin gibi seçkin
zümreye
gelince:
Bunlarn
her
birerlerinin
makamn
(îstidrac)
adl
-
eserimizde anlattk..
Onlar
kurtulanlardandr..
Açlk,
susuzluk,
yorgunluktan
cierleri parça
parça
olacak, doru,
Kâseleri gökteki
yldzlar kadar çok
olan,
suyu
kevser
nehrinden olan, uzunluu
îlya'dan
San'aya ka-
dar,
genilii
de
Adenden
Yesribe kadar
olan bir havuzdan
kana kana
su
içecekler,
yorgunluklarn
giderecekler...
Böylece
Resûlüllâh
(sellellahu
aleyhi vesellemin
Min-
berim. Havzmm
üstündedir )
sözünün
srr zahir
olacak..
Bundan
mahrum olanlara
gelince:
Bunlar
srat
köprüsü banda,
günahlarna
göre
bek-
liyecekler:
Çünkü nice
abdest
alanlar var
ki,
abdestini
doru
al-
mamtr,
nice namaz
küanlar var
ki
namazlarn, adet
yerini bulsun
diye
klmlardr ..
Yani
huzu ve
huusuz
namaz
klmlardr...
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 213/226
—
216
—
Namaz,
önünden
bir karnca
geçse bile
ona
bakacak
kadar
duygusuz
ve laubali
ekilde
klanlar,
mutlu
olabilir-
ler mi
hiç?..)
Arifler
öyle
mi
ya?:
Namaz
dahilinde,
onlarm
elleri,
ayaklar kesilse
bile,
Allahdan
korkularndan
bir santim
bile
kmldayamazlar..
Emirlerin
birinin
yannda
bulunan
kimse,
meclisin
huzur
ve ahengini
bozmamak için,
kendisini
bir
akrep
soktuu
zaman
kmldayamyor
da
nasl
olurda
Kâinatn
Haliknn
azameti,
heybeti
ve
Ceberutî
karsnda
ilgisiz
kalabilir?..
Kmldayp
saa
sola
bakabilir?..
Zalim
olan
kii,
yarm
kyamette
Allann
huzuruna
çarlp
sorulacak:
Mazlum
yakasna
yapp ondan
davac
olacak..
filede
bundan hakkm
isterim
diye
tutturacak..
'
Mazluma
u
tarafa bakar
msnz,
diye
bir
ses
duyu-
lacak.
Birde ne
görsün,
muazzam
bir
kök
bütün
güzellii
ile
önünde
duruyor..
Yine bir
ses:
—
Bunu
satn almak
ister misin?
—
Param
yok
ki ..
—
Senden para isteyen
yok
ki...
Senden
sadece
u
zalim
kardeinden
davac olmaman,
ona
hakkn helâl
et-
meni
istedik.
—
Tamam,
kabul
ettim,
Allahm
diyecektir,
maz-
lum...
îte bu
Allahn,
kendisini
tanyan
zalimlere
lutf
ettii
bir
kolaylktr.
Allah:
«Allah
daima kendine
dönenleri
(ve çok
tev-
be
edenleri)
cidden
yarlaycdr.»
(1)
buyurmutur.
Ayetteki,
(Kendisine
denenleri)
nin
mânas,
günah-
dan
vaz geçip bir
daha
avdet etmiyenler,
demektir.
(1)
îsra
sûresi,
âyet:
25.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 214/226
—
217
—
Devvâb,
Davud
aleyhiselâma
olduu
gibi,
bir çok
peygamberlere
de
tesmiye
edilmitir.
•
ARASAT EHLNN
ÇARILI EKLÎ VE
BU
KONUDA
Kt
GÖRÜ
AYRILIKLARININ
ZAHI
Sahih bir hadisde
varit
olduuna göre,
ilk defa
kan-
cinayetler-hakknda
dâva
görülecektir.
Mükâf
atlar
ilk
verilenler
ise,
dünyada
iken göz
ni-
metinden mahrum
kalanlardr..
Evet, kyamet
günü
ilk
defa
âmâlar
çarlp, herkes-
ten önce
sizin dâvanza
bakmak
gerekir.
Çünkü
siz buna
en çok
lâyk olansnz,
denecek
kendilerine..
Allah
onlardan hayâ
edip
onlara:
Sa
tarafa
gidin,
diyecek..
Onlar
için bir
sancak dikilecek
ve
bu
sancak uayp
aleyhisselâmn
eline
verilip
onlara
Lider
olacak..
Ondan sonra saysz
nur
melekleri
gelip
etraflarn
alacak ve
bir
gelin süsler gibi
onlar
süsleyecekler,
ellerin-
den
tutup srat
berk-
Hâtif
gibi
geçirecekler..
Çünkü on-
lar,
son derece
sabr ve
tahammül
göstermilerdir.
Bunlara,
bu
ümmetten
ibni
Abbasi
ve
benzerlerini
ör-
nek
verebiliriz..
Bundan
sonra
yükselecek ses
u
olur:
—
Nerede,
hastalanp
tedavileri
uzun
süren
kiiler?..
Derhal hastala
yakalanan
kiiler huzura
gelecek,
Allah'a
sonsuz
selâm ve
sayglarn
takdim
edecekler.
Al-
lah
da
onlar
tehiyyelerini
kabul
ettikten
sonra,
yine
sa
tarafda
onlar
için
yeil
bir
sancak
dikilecek
ve
o
sancak
Eyyup
aleyhisselâma
verilip
onlara
lider
olacak..
Bu ümmetten
hastala
yakalanp
da
sabr
gösteren-
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 215/226
—
218
—
lere,
Ebu
Talip olu Ukeyl
ile
ve
benzerlerini örnek vere-
biliriz..
Bir ses
daha:
—
Nerde
iffetli
ve
namuslu
gençler?
Bunun
üzerine
dünyada zina
yapmam, her
türlü gayr-i merû müna-
sebetlerden uzak durmu tertemiz
gençler gelecekler.
Al-
lah onlarn selâmn kabul ettikten
sonra
yine
sa
tarafa
alnp
kendilerine
yeil bir sancak
dikilecek
ve
bu da
Yu-
suf (Aleyhiselâm)a verilecek..
Bu
ümmetin
namuslu,
erefli, iffetli
kiileri olarak
sizlere Süleyman
olu
Rait
ve benzerlerini
örnek
göste-
rebiliriz..
Bir
ses daha:
—
Nerede
Allah için sevienler
..
Onlar
da
derhal
Allah'n huzuruna
çkarür. Onlara
da
Lütufla
muamele eder ve
onlar
sa
tarafa
alr.
Allah
yolunda
sevienlerin
mümeyyiz
vasflar
un-
lardr: Sabr, hilm
ve
dünyevi
felaketlere
aldrmamak.
Buna
örnek
göstermek
icab ederse hemen Ebu
Talip
olu
Ali
ve
benzerlerini gösterebiliriz.
...
Bir ses daha:
—
Allah korkusundan alayanlar
nerede?..
Derhal Allah korkusundan alayanlar
getirilir.
Onla-
rn
göz
yalar,
ehit
kanlar
ve
alimlerin
mürekkebleri
ile
tartlr,
yadlar
fazla gelir.
Sonra emr edilip sa tarafa alnrlar, ve
onlara renkli
bir
bayrak
verilir:
Çünkü alama
ekilleri
ve
nedenleri
farkl
ve
çeitli
olmutur:
/
Kimi Allah korkusundan alam, kimi
Allahm
rah-
metini
umduu
için
yalvararak alam, kimi ilemi ol-
duu
günahlardan
pimanlk duyarak
alam..
Onlarn
sancaklar
Nuh aleyhisselâma teslim
edilir
ve
onlarm liderleri olur..
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 216/226
—
219
—
Bu
güzel
manzaray
gören
alimler
ileri atlp:
—
Bunlar
alatan
bizim
ilmimiz
olmutur
Derler.
Nuh
aleyhisselâma
hitaben:
«Yava
ol
ey
Nuh »
sesi
or-
tal
çnlatr..
O
zümre
durur.
Bu
defada
ehit
kanlar
ile
alimlerin
kalemlerinden
damlayan
mürekkepler
tartlr,
ehit
kanlarnn
bulunduu
keffe
ar
basnca
derhal
em-
redilir,
onlar sa
tarafa
alnr
ve
kendilerine
renkli
bir
sancak
dikilir.
Bu
da Yahya
aleyhisselâmm
eline verilir.
Yahya
(aleyhihsselâm)
onlar
alp
ilerler.
Tam
o
s-
rada yine
alimler
öne
atlp:
—
Bunlara
cihadn
faziletini
biz
anlattk
da
ondan
savatlar,
önden
gitmek
bizim
hakkmz
olsa
gerek
der-
ler..
Onlarn
bu
hareketleri
Allann rzasn
mucip
olur
ve
Allah
honut
olarak
öyle buyurur:
—
Onlar
(âlimler)
benim
katmda,
peygamberler
gibidirler.,.
Ey alimler
Kime
efaat
etmek
istiyorsanz,
hadi
e-
faat
edin, size
efaat
yetkisini
veriyorum
Bunun
üzerine
alimler
efaat
etmee
balarlar.
Önce
kendi
aile efradna,
sonra
komularna,
daha
sonra
da
ar-
kadalarna
efaat
etmee
koyulurlar..
Her
birerleri
bir
melee
öyle seslenmesi
için emir
ve-
rirler:
«Ey ehali? Falân
alim
efaat ediyor.
Kim
onun
bir
iini
görmüse,
kim ona
bir lokma
yedirmise,
kim ona
bir
yudum
su
içirmise,
hadi
gelsin
de
onun efaatine
nail ol-
sun
Bir
hadis
meali:
«Önce
kendilerine
kitab
verilen
peygamberler,
sonra
peygamberler,
onlardan
sonra
da
alimler
efaat
edecek-
tir..»
Peygamberler
için
beyaz bir
sancak dikilir
ve
Ibrahi-
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 217/226
220
—
min
(aleyhisselâm)
eline verir. Çünkü
peygamberler
içinde
en iddetli
mükâefe
sahibi odur
j
«
—
Nerde fakirler?»
diye seslenilir.
Fakirler
getiri-;
lir.
J
—
Merhaba
ey dünya
kendilerine
zindan
olan
fakir-
ler
Denildikten
sonra sa
tarafa alnr
ve
kendilerine
sar
bir sancak hazrlanp
sa (aleyhisselâm)
m
eline teslimedi-
lir. O günü,
O,
onlarn
imam
(lideri) olur.
]
«
—
Nerede zenginler?..»
diye
nida
edilir.
Zenginler
de
getirilir.
Lâkin
servetleri
hesab
edilirken
aradan
be-
yüz yl
geçer. Sonra sa tarafa
alnrlar
ve kendilerine
renkli bir sancak
dikilir
ve bu
Süleyman
aleyhisselâmm
eline teslim
edilir.. Onlara
sa
tarafndan lider
ogün
O,
olur.
Bir
hadîs
meali:
•
«Dört
ey var
ki,
Ahire
tte
dört eyle
karlarna ç-
klp susturulur:
Zenginlere
sorulur:
—
Allah'n
zikrinden
ve
taatndan
sizleri ne
al-
koydu?..
—
Bize
Allah,
mal ve mülk
verdi
ve
bunlar bizi ken-
—
Süleymana
sizden
daha
çok mülk verilmitir. Bu-
na
ramen,
mali\onu,
Allahtan
uzaklatrmamtr,
diye-
rek
susturulacaklardr..
Hastalara
çarlp
:
,
—
Sizi Allah'n
taatndan ne alkoymutur?
diye
sorulacak..
Onlar,
—
Hastalk ..
Diyecekler,
—
Siz,
Eyyub'dan
daha fazla hasta
deilsiniz..
Ey-
yub (Aleyhisselâm) un hastal onu
hiç biran
Allah'n
zikrinden
etmemitir...
diye
susturulacaklardr..
Gençlerle
köleler
çarlp, kendilerine:
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 218/226
—
221
—
Sizi
Allah'n
zikrinden,
taatndan
ne
uzaklatrd?
diye
sorulunca:
—
Güzelliimiz ve
köleliimiz,
diye
cevap
verecek-
ler;
karlarna
u
cevapla
çklacak:
—
Yusuf
(Aleyhisselâm)
hem
güzeldi,
gem de
köle..
Eu
iki
vasf
hiç bir zaman
kendisini
Allah'n
ibadetlerin-
den
menetmedi..
Fakirler
huzura
alnp,
sizi
Allah'n
taatndan ne al-
koymutur?
diye
sorulunca,
onlar:
—
Fakirlik...
Diye
cevap
verecekler.
Bunun
üzerine
öylece
onlar
susturulacaklardr:
—
îsa
(Aleyhiselâm)
fakirdi.
Buna
ramen
hiç
bir
zaman
Allah'a ibadet
etmekten
geri
durmad..
mdi, bu
dört
eyden
biri
kendinde
bulunan
kimse
bir
tezekkür
etsin ve
ona
göre
tedbirini alsn...
Resûlullâh
(S.A.V.)
Dualarnda
öyle
derlerdi:
«—
Allah'm,
zenginlik
ve
fakirliin
fitnesinden sa-
na
snrm..»
Öyleyse
(Ey
nsanlar )
sa
Aleyhisselâm
göz
önün-
de tutun
Ondan
ibret
aln
Güvenilir
kaynaklardan
ö-
renildiine
göre O,
hiç bir
eye
malik
deildi..
Yünden
bir
Cübbeyi
tam yirmi
sene
üzerinde
tamtr..
Yolculuklarnda
yannda
bir
tebih,
bir
tarak,
bir
testiden
baka hiç
bir ey
bulunmazd..
Bir
gün
adamn
birisini,
el üe su
içtiini
görünce,
elindeki
destiyi
de
att.
Ondan
sonra
eline
onu
bir
daha
almad.~™ ~-
Baka
bir
iadam,
sakaln
eliyle
hilâllarken
görünce,
taran da
frlatp att,
bir
daha
onu eline
almad..
sa
Aleyhisselâm
öütlerinde
devaml
olarak öyle
derlerdi:
«—
Binek
hayvanm
iki ayam,
evlerim,
yer
maa-
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 219/226
222
—
ralarm,
gdam yerlerin
otlar,
içecek
suyum
da yerlerin
nehirleridir...»
Gökten
inen
baz
suhuflarda
öyle
yazldr:
«Ey
Âdem
olu
yilik
de
kötülük
de
hayatn
cilve-
lerindendir.
Kasden
veya hataen
ilenen
cinayetlerde,
ke-
faretle
karlanp
da
ksas
yaplmazsa
bunlardan
kaçn
Çünkü
bunlar
çok
büyük suçlardr..»
Büyük
günahlar ileyen
kimseler
için
de efaat
bek-
lenebilir.
Onlarn
en ansllar,
bin
yü
atete yanp
da
cehen-
nemden
kurtulabilenlerdir..
El-Hasen
El^Basrî
(Allah'n
rahmeti
üzerine olsun)
iki
de
bir,
sözlerinde
:
«—
Ah keke
O
adam ben
olabil-
seydim ..»
derlerdi..
Malûm
olduu
veçhile
O, ahiret
ilimlerini
en
iyi
bilen-
lerdendi..
Kyamette
bir
adam
huzura
çarlr.
Terazisi
kuru-
lur. Bir
sevaba
ihtiyaç
olur.
Yahut
da sevap
keffesiyle
günah
keffesi
müsavi
olur,
da bir
sevaba
ihtiyac
kalr.
Allah
ona
acyarak:
—
Hadi
git,
sana
bir
sevap verecek birini
bul
da,
kurtul
ve
cennete
gir
der.
Adam
bunun
üzerine
halk
ara-
snda
dolamaa
ve
bir
sevap aramaa
balar.
Kime
gitti
ise
cevap
hep
ayn:
«—
Kusura
bakma
kardeim,
belki
mizanm
hafif
olur
da
o
sana
verecek
olduum
tek bir
sevaba
benim
ih-
tiyacm
olur..»
Bunun
üzerine
zavall
adam
akn
ve ümitsiz
bir
halde
sersem
tavuk
gibi
meydan-
arasatta
dolamaa
balar.
Derken
arkadan
bir
ses;
—
Ne
istiyorsun
arkada?
—
Tek
bir
sevap
peindeyim..
Binlerce
sevab bulu-
nan kiilerin
yanndan
geçtim
ve
onlardan
tek bir
sevap
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 220/226
—
223
—
istedim de
cimrilik
ederek
bana
vermediler..
Ne
yapaca-
m
bilmez bir
haldeyim,
imdi..
Ümidsiz
dolap duru-
yorum..
—
Ben
amel
defterime
baktm
da
tek
bir
sevapdan
baka
hiç bir
ey
bulamadm. O
bana
yaramayacana
göre, onu da
sana
veriyorum,
al
da
bari sen
kurtul...
Bunu
alnca
adam
çok sevinir
ve
terazisinin bana
«
—
Sana
o sevab
kim
verdi?..»
—
Allah hereyi bi-
lendir, fakat
hikmetleri
bildirmek için
kullarna böyle
sorar..
—
Felân kimse..
—
Benim
Rahmetim,
lütuf
ve
ihsanm,
seninkinden
çok
daha
fazladr..
Hadi,
o
sana
sevabm
veren
kardeinin
elinden
tut
da
ikiniz
birlikte doru
cennetime
girin,
diyerek
lütuf ve
ihsanda
bulunur..
Bakyorsunuz
bir adam,
terazisinin
iki
keffesi
de
bir.
Bunun
üzerine
Allah
:
—
Bu,
ne
cennetliktir,
ne de
cehennemlik.,
der. Öte
yandan
bir melek, içinde
(Of)
kelimesi
yazl
bulunan
bir
sahife getirip,
terazinin
günah
keffesine koyuverir.
Ve
böylece
günah
keffesi
ar
basar..
—
Çünkü o,
kelime bi-
le
ana-babaya
isyan
belirten bir
kelimedir.
Cehenneme
atlmas için
emir
verilir.. Tam
o
Allah'a dönüp
—
Senden
tek
bir
dileim
var
yarabbi..
—
Nedir o
tek
dilein,
söyle
bakalm..
—
Ben
naslsa
Cehenneme
gidiyorum.
Babam
orada
yanyor
bunu
da
biliyorum.
Ne
olur
babamn
azab-
n
da bana
ver de
bari babam
kurtulsun,
niyaznda bu-
lunur.
—
Dünyada ona
asi
geldin,
ahirette
iyilik
yapmak
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 221/226
224
—
istiyorsun.. Mademki
öyle, dileini kabul ediyorum
ve
,
seni
de afv ediyorum, hadi
tut babn
elinden
de
dorul
cennetime
girin beraber...
Cehenneme
giden
herkesi
melekler
durdurup
sorar-
lar:
—Çünkü onlar
ahiret
bilgilerini
herkesten daha çok
bilirler.-—
î
—
Size yardm edecek yok mu?
Onlar teslim
olup günâhlarn
itiraf ederler.
Bu tip
kimseler
hep
birden cehenneme atlrlar..
Genç, yal,
kadn, erkek Ümmetin kebair
ehli olan-
lara
gelince:
Onlara
zebaniler
sorarlar:
—
Sizin
yüzünüz siyahlamam,
bu
kadar güzel
yüzlü kimseleri
bu
ana
kadar,
buraya
gelenler
arasnda
görmedik..
Bunun
sim nedir acaba?..
—
Buna
ramen
biz?
Muhammed
Ümmetinin
kötü
olan
kimselerindeniz..
Ne olur
ey
malik,
brak
da
bizi alayalm..
—
Alayn
ama
alamak,
size
bir faide temin et-
mez ki?...
Nice
yal
kiiler kendi sakallarndan
tutup:
«Eyvah » Diye
hayflanacak..
Nice
orta
yallar
«ya-
zk olsun
bizlere
ne
kötü
bir
durumdayz .»
diyecekler...
Nice
delikanllar,
«Mahv
oldu gençliimiz .» diye
haykracak .
Derken Allah
tarafndan bir ses duyulacak:
Ey
Malik
(Cehennem
gardiyan)
Bunlar Birinci
ka-
pdan
içeriye
al
Bunu
duyduklarnda hep bir
azdan:
«La
îlâhe
llallah »
diye baracaklar.. Bunun
üzerine
Ce-
hennem onlardan
beyüz
senelik yere uzaklaacak..
Onlar
yine
alamaya balarlar. Bir
ses
daha:
Ey
ate yakala onlar Ey Malik, tut onlar
birinci
kapdan
içeriye sok
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 222/226
—
225
—
Ate
gök gürültüsü
gibi
bir
gürültü
çkararak, kalp-
lere alabildiine hücuma geçecek.. Malik
ona
çkacak:
—
çinde
Kur'
an bulunan
ve
iman
kab
olan
kalple-
ri
yakma,
Rahmana
secde
eden
alnlar
da
yakma
Yine geri dönerler bir adamn
sesini
duyarlar, O ses
öyle haykryor:
Allah ona:
—
Nen
var?
neden
cehennem
ehlinin hepsinden
faz-
la
çkyor
sesin..
—
Allah'm,
beni
hesaba
çektin,
buna
ramen
rah-
metinden ümidimi kesmedim. Beni duyacan,
derdime
derman olacan
da
biliyorum. Bu yüzden
haykrmaa
ve
sana
yalvarmaa baladm..
—
«Rabbinin rahmetinden
ümidini ancak sapklar
keser..» Hadi
git seni
baladm, der. Bu suretle Cehen-
nemden
kurtulur.
Bu sefer
de
Allah ona:
—
imdi
cehennemden
çktn, hangi
amelinle
cenne-
te
gireceksin?
diye
sual
eder.
—
Yarabbi
Cennetinden çok
az bir
yer
isterim, faz-
la
istemem,
diyecek.
Tam
o srada
kendisine
güzel
bir
aaç
gösterilip de-
necek ki:
-
'
—
Bunu
sana verirse,
fazlasn ister
misin?
—
Hayr
O
aacm meyvasmdan yeyip,
gölgesinde
gölgelendikten
sonra
kendisine
baka bir
aaç
gösteri-
lerek:
—
Bunu daha
m
sevdin?
denilecek...
—
-
Evet
—
Peki
bunu
sana
verirsem,
baka
ister
misin?
—
Hayr... Derken ondan
daha
güzel
ve
mükemmel
bir
aaç
gösterilecek:
Alemlerin Sim
—
15
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 223/226
—
226
—
—
ster
misin,
bunu da sana
vereyim...
ayet
verir-
sem
bundan bakasn isteyecek
misin?
Sorusuna:
—
Evet, ver..
Verirsen bundan
bakasn
istemiyece-
im,
diyecek..
Bunun
üzerine Allah
ondan
honut olarak
cennetin*
koyacak...
Akllar
hayrette
brakacak,
zihinlere durgunluk
ve-
recek
ahiret hikmetlerinden
biri de udur:
Cenab-
Hakkn
huzurunda,
yüz
binlerce kii,
sanki
bir kiiymi
gibi, bir
anda hesaba çekilir..
Allah
onlarn
hepsini,
sanki
bir kiiyi
muhasebe edi-
yormu
gibi,
kimsenin
kimseden haberi
olmadan,
yekdi-
erlerinin ahvaline
vakf
olmadan, bir
lâhzada
ayn
anda
muhasebe
ve
muhakeme
edecek..
Böylece:
«Yaradlnz
ve diriliiniz,
ancak
bir kii
gibidir..» mealindeki
âyetin srr
zahir olur.
O
an
yüce
olan
Allah'
tebih,
tenzih
ve
tehlil
ede-
rim
ki, birinin
hesabn
görürken
dieri
farkna
varmaz...
îte melekût
srlarndan «akllarn
idrak
edemedii
acayip
srlarndan biri
de budur ..
Kyamet günü
adam,
olunun
yanma
gelip
öyle
der:
—
Ey olum
Biliyorsun,
ben
seni
büyüttüm,
yeti-
tirdim.
Sana yedirdim,
içirdim, giydirdim.
Küçük
olduun
için
sen
bunlar
yapamazdn..
Sen küçükken
sana
gelecek
fenalklar
önleyemezdin
de
ben
seni korurdum
ve
sana
gelecek
kötülükleri
de önlerdim..
Kyametin
felâketini,
dehet
ve
üzüntülerini
kendi
gözlerinle
görüyorsun.
Babann
günahlar
çoktur.
Bir
ta-
nesini al
da yüküm
h:ç olmazsa hafiflesin...
Bu
teklifi
duyan çocuk
babasndan
yüz
çevirip
kaça-
cak..
/
Anne
yavrusundan,
yavru
annesinden, karde karde-
inden,
koca
karsmdan,
kar da
kocasndan kaçacak:
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 224/226
—
227
—
«(Evet) kiinin
kaçaca
gün:
biraderinden
anasndan,
babasndan,
karsndan ve
oullarndan..»
(1)
îte çocuk babasndan
kaçarken,
benim
senden
daha
çok ihtiyacm
var diye babasn bandan
savacak...
Bir
hadîs
meâli:
«
—
Kyamette insanlar
çplak
olarak har
olunacak-
lar.
Aie:
ne
ayp
ey,
insanlar
birbirine
bakarlar.,
deyin-
ce
Resûlullah
(S.A.V.)
u
âyeti okudu:
«
—
Herkesin
o-
gün,
kendisini
megul
edecek ii
vardr..»
Bu sözüne
unu
da
ilâve
etti:
«Kyamet
gününün
deheti
çok büyüktür.
.Kimse
kimseye
bakacak
halde deildir..»
Herkes
yerinde istikrar
edince,
bir siyah bulut
görü-
necek
ve
yaylm
sahifeler
yadracak.
Mü'minin sahife-
si
gül
renginde
olacak. Kâfirinki simsiyah
bir renkte
olacak..
Salrfeler
(amel
defteri)
kiminin
sandan,
kiminin
solundan verilecek
bu
kimsenin isteine terk
edilmiye-
cektir..
Cennete,
yetmi bin kii
hesapsz
girecektir:
Onlara
terazi kurulmayacak, amel defteri
verilmiyecek, yalnz
üzerinde (Lâ ilâhe illallah..
Muhammeden Resûlullah)
yazl
olan
bir
beraat sahifesi
verilecek
ve
öyle denecek:
«
—
Bu, felan
kimsenin,
cehennemden
kurtulup,
cen-
nete
girmesi için
verilmi
olan bir beraat sahif
esidir ..»
Böyle
bir
müjdeye nail
olan
k
:
msenin elinden bir me-
lek
tutup arasat meydann:
«
—
Bu
falan kimsedir, günâhlar tamamen afv edil-
mitir. Cennetliktir. Bir
daha sknt ve
üzüntü
görmiye-
cektir
Ne
mutlu
buna ..»
diye
dolatracak...
Kyamet Günü,
Peygamberlerin minberleri ayr ola-
(1)
Abese sûresi,
âyet:
34,
35, 36.
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 225/226
—
228
—
cak,
Âlimlerin
minberleri
de ayr olacak..
—
Minberler
de-
rece
ve
manevî
rütbelere
göre ayarlanacak.
lmi
ile
âmil
olan
âlimler Nur
Kürsüsü
üzerinde
otu-
racaklar..
Her
Peygamber
kendi mevkisi
ve
derecesine
göre
Kürsü
igal
edecek..
ehitler,
salihler,
Kur'an
okuyucular,
Müezzinler
hepsi
srasna
göre
Misk
minderleri
üzerinde
oturacaklar..
îte
îslâmiyeti kendi
ve
aile
hayatlarnda
uygulayan
kiiler,
önce
Âdeme,
gidecekler sonra
bütün
peygamber-
lere
ba
vurduktan
sonra
—
yukarda
yaptmz
açkla-
maya
göre—
Son
Peygamber
Hazreti
Muhammed
Mus-
tafa
(S.A.V.)e
gelecekler..
una da hiç
üphe
yok
ki,
Kyamette Kur'an-
Kerim,
güzel
yüzlü
ve
üstün huylu
bir adam
eklinde gelip
oku-
yanna,
dinleyenine
efaat
edecek.
slâm
dini
de
öyle...
Kendisine
smsk
sarlanlar
ahirette
savunacak..
(El-îhya)
adl
kitabmzda, islâm
dininin
Ömer
ibnil
-
Hattab'la
olan hikâyesini
anlatmtk..
Evet slâm
dini
güzel bir
klkta gelip,
Allah'n
dile-
dii kimselerin
koluna
girip cennete
götürecektir..
Dünya
da
çok çirkin
beli
bükülmü
ihtiyar
bir kadn
klnda
görünecek..
Ve
insanlara
soracaklar:
—
Bunu
tanyor
musunuz?
diye.
—
Hayr,
Allah'a bundan
snrz...
—
îte
bu,
birbirlerinizi
krdnz,
onu
elde
etmek
için
yek-dierinize
saldrdnz
dünyadr,
diye
tanta-
caklar..
Cuma
da
süslü bir
gelin
klnda
gelecek..
Herkes
bana
üüecek.
Nihayet o
da
kendisini
klan
kimselerin
ellerinden
tutup
doru
cennete
sokacak..
7/21/2019 Imam Gazali - Alemlerin Sirri_text.pdf
http://slidepdf.com/reader/full/imam-gazali-alemlerin-sirritextpdf 226/226
—
229
—
te (Ey
gafil insanlar )
Allah'n
Rahmetine,
Kur'an,
islâm,
ve
cuma'nm
cömertliine
bakm
da ibret
aln ..
Bir düünün:
Nasl onlar
insan
klna
girecekler?..
Evet
Kur'an
ceberuti
olarak
mevcuttur...
îslâm
da;
Oruç,
Sabr,
Namaz
gibi
melekûtî
olarak
mevcuttur ...
Ölümle
hereyin
bittiini,
iddia
eden
ve
iddiasn
hakl
çkarmak
için
Peygamberimizin
Hendek
günü
söylemi
olduu: